Garis Panduan Pengurusan Keselamatan MRSM

KANDUNGAN

Muka surat

Pengenalan 2
Bahagian 1 : Lokasi dan Persekitaran 3
Bahagian 2 : Bangunan dan Prasarana 17
Bahagian 3 : Aktiviti Pelajar 59
Bahagian 4 : Psikologi dan Emosi 89
Bahagian 5 : Bencana Alam dan Wabak Penyakit 127
Punca Kuasa Kebenaran Penggunaan Garis Panduan Pengurusan
Keselamatan Maktab Rendah Sains MARA 135
Jawatankuasa Induk
Panel Penulis 2006
Penyunting 2006
Panel Semakan 2013

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

1

Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) merupakan Institusi Pendidikan MARA
yang dibina untuk memberi kemudahan pelajaran pada peringkat menengah
dalam bidang sains, teknologi dan keusahawanan. MRSM yang beroperasi di
seluruh negara berada dalam pelbagai persekitaran dan sosiobudaya.
Kepelbagaian persekitaran dan sosiobudaya ini memerlukan pengurusan yang
cekap dan berkesan bagi menjamin keselamatan dan kesejahteraan warganya.
Dalam hal ini, Manual Pengurusan Keselamatan Maktab Rendah Sains MARA
disediakan bagi membantu pentadbiran maktab dalam menangani pelbagai isu
keselamatan.

Usaha ini memerlukan kerjasama dan sokongan secara kolektif daripada semua
pihak antaranya Pengurusan MARA, Pengurusan Bahagian Pendidikan
Menengah, guru, kakitangan, pelajar MRSM, ibu bapa, masyarakat setempat
dan Pihak Berkuasa Tempatan. Semua pihak ini perlu bertanggungjawab secara
kolaboratif untuk mewujudkan tatacara, peraturan, garis panduan dan latihan
yang berteraskan pendidikan bagi mengelakkan, mengurangkan serta
mengawal berlakunya insiden yang tidak diingini.

1. Lokasi dan
Persekitaran

5. Bencana Alam 5 2. Bangunan dan
dan Wabak BAHAGIAN Prasarana
Penyakit
3. Aktiviti Pelajar
4. Psikologi dan
Emosi

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

2

MRSM dibina di lokasi yang mempunyai bentuk muka bumi yang berbeza-beza
(Lampiran 1.1). Perbezaan ini secara langsung mempengaruhi keadaan
persekitaran sesebuah MRSM. Bagi menangani masalah keselamatan yang
wujud akibat daripada persekitaran dan lokasi, manual ini boleh dijadikan
sebagai panduan di samping memberikan pendedahan dan kemahiran
penyesuaian diri pelajar terhadap lokasi dan persekitarannya.

Kawasan berair

Kawasan bandar Kawasan berbukit
dan perumahan

Kawasan tanah Kawasan jalan raya
rancangan

Kawasan hutan, Kawasan
paya dan tanah pedalaman

gambut

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

3

1. PANDUAN PELAJAR

• Keselamatan di jalan raya merupakan perkara penting yang perlu diberi
perhatian agar keselamatan pelajar lebih terpelihara. Berikut adalah
beberapa perkara yang boleh dijadikan panduan:

Kawasan Jalan Raya

• Pelajar melintas jalan raya secara individu. Pandang sebelah kanan, kiri
dan kanan, jika keadaan selamat, pelajar terus menyeberang jalan
dengan cepat tetapi tidak berlari.

• Elakkan daripada bercakap dengan rakan di tepi jalan.
• Elakkan daripada bergurau senda dengan rakan ketika melintas jalan.
• Menggunakan Zebra Crossing setiap kali melintas jalan, melintas

dengan segera apabila kenderaan berhenti.

Lampu Trafik

• Elakkan berdiri berhampiran dengan lampu trafik.
• Ikut peraturan lampu trafik – lampu merah (tidak boleh melintas) dan

lampu hijau (boleh melintas).

Jejantas

• Jika jejantas disediakan, pelajar mesti menggunakan kemudahan ini.
• Menggunakan jejantas dengan berhemah.
• Memberi laluan kepada warga tua atau sekiranya berlaku kecemasan.
• Dilarang membuang sampah atau objek ke jalan raya.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

4

Laluan Berpagar

• Jika laluan berpagar disediakan, pelajar mesti menggunakan kemudahan
ini.

• Elakkan mencari jalan pintas yang boleh membahayakan.

Berjalan kaki pada waktu hujan

• Digalakkan memakai baju hujan.
• Jika menggunakan payung, pegang dengan betul supaya tidak

menghalang pandangan.
• Berjalan dengan berhati-hati terutama di tempat yang licin.
• Sekiranya hujan terlalu lebat, berteduh di tempat selamat seperti di

pondok menunggu bas.
• Elakkan berteduh di bawah pokok.

Berjalan kaki di tempat sunyi atau semak

• Berjalan dalam kumpulan sekurang-kurangnya dua orang.
• Pelajar digalakkan mempunyai pengetahuan seni mempertahankan diri.
• Sekiranya berlaku kecemasan, jangan panik, menjerit meminta tolong /

cuba mempertahankan diri / lari menyelamatkan diri.
• Laporkan kejadian kepada guru untuk tindakan selanjutnya.

2. PANDUAN UMUM

• Semua kenderaan yang memasuki kawasan maktab mesti mematuhi
segala peraturan lalu lintas seperti tanda amaran tidak dibenarkan
meletak kenderaan.

• Semua pemandu kenderaan mesti mengurangkan had laju kenderaan
(tidak melebihi 30km/j).

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

5

KAWASAN BERBUKIT

• MRSM yang dibina di kawasan berbukit atau berhampiran bukit mesti
mengambil langkah yang berikut untuk mengelakkan berlakunya
kemalangan.

Panduan pelajar

• Dilarang bermain di lereng bukit, kawasan curam dan permukaan yang
berbutir-butir (granular) yang mungkin berlaku gelongsoran batu-batan.

• Dilarang bermain di anak sungai, laluan air dan air terjun. Keadaan ini
boleh menyebabkan risiko tergelincir, berlaku runtuhan batu-batan dan
hakisan air bergerak yang membawa batu-batan atau berlaku
gelongsoran tanah atau batu-batan.

• Aktiviti pelajar yang dijalankan di kawasan ini, mestilah dalam
pengawasan guru.

• Sentiasa mengutamakan keselamatan apabila beraktiviti berhampiran
kawasan berbukit.

Panduan Guru

• Mengehadkan bilangan pelajar yang menyertai aktiviti berhampiran
kawasan berbukit.

• Berupaya mengawal pelajar.
• Mempunyai pengetahuan keselamatan kawasan bukit.
• Membawa bersama kotak Peti Pertolongan Cemas yang lengkap.
• Membawa bersama alat perhubungan dan nombor kecemasan seperti

polis, bomba dan hospital.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

6

KAWASAN BERAIR

• Kawasan air seperti yang terdapat di sungai, tasik, laut, lombong, air
terjun dan kolam renang.

Panduan Pelajar

• Dilarang bermain di tepi sungai, laut, tasik dan sebagainya tanpa
mendapat kebenaran daripada pihak pentadbiran.

• Pastikan berada dalam kumpulan jika melakukan aktiviti di kawasan air.
• Menasihati rakan-rakan supaya tidak bermain di kawasan air tanpa

pengawasan.
• Melaporkan kepada pihak pentadbiran sekiranya ternampak rakan-

rakan bermain di kawasan air tanpa pengawasan guru.
• Jika berlaku kemalangan, jangan panik.
• Menjerit meminta pertolongan.
• Mendapatkan bantuan daripada guru atau orang dewasa yang

berdekatan.
• Memaklumkan kejadian yang berlaku kepada pihak pentadbiran.
• Tunjukkan lokasi kejadian dan berikan bantuan sekiranya berupaya

menyelamatkan mangsa.

Panduan Guru

• Memberikan penerangan tentang risiko ketika berada di kawasan air.
• Mengadakan rondaan atau tinjauan ke tempat yang berisiko tinggi atau

tempat yang selalu dikunjungi pelajar.
• Memberi pertolongan cemas jika perlu.
• Menghubungi pihak polis, bomba dan ambulans jika berlaku

kemalangan.
• Memaklumkan kepada pihak pentadbiran.
• Menghubungi keluarga pelajar.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

7

KAWASAN HUTAN, PAYA DAN TANAH GAMBUT

• Dalam hutan terdapat pelbagai flora dan fauna daripada pelbagai
spesies, haiwan, serangga, burung dan hidupan lain. Kawasan paya pula
ialah kawasan tanah bencah atau digenangi air yang ditumbuhi
berbagai-bagai jenis tumbuhan. Manakala tanah gambut ialah tanah
yang lembut dan tidak padat. Kepelbagaian jenis permukaan ini boleh
mengundang masalah dan ancaman keselamatan.

Panduan Pelajar

• Dilarang memasuki kawasan ini tanpa pengawasan guru.
• Kebenaran mesti diperoleh daripada pihak pentadbiran untuk

memasuki kawasan ini.
• Dilarang merosakkan sebarang jenis flora dan fauna.
• Dilarang mencemari kawasan hutan dengan bekas plastik yang tidak

biodegradasi.
• Dilarang mengambil dan memakan buah-buahan, daun dan bunga

daripada pokok yang berkemungkinan mengandungi racun.

Panduan Guru

• Memberi penerangan dan taklimat berkaitan lokasi, jenis pokok
beracun, zon tidak selamat dan langkah keselamatan.

• Mengingatkan pelajar supaya sentiasa berwaspada, prihatin dan peka
kepada keadaan alam sekitar.

• Sentiasa mengawasi pelajar jika melakukan aktiviti di kawasan ini .

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

8

KAWASAN PEDALAMAN

• Kawasan pedalaman ditakrifkan sebagai kawasan luar bandar yang
mempunyai masyarakat yang masih mengamalkan sistem kehidupan
tradisional dan berpegang teguh kepada adat.

Panduan Pelajar

• Sentiasa menjaga tingkah laku dan berbudi bahasa apabila berinteraksi
dengan masyarakat setempat.

• Dilarang bersikap sombong, mengejek atau menghina.
• Dilarang mengambil hasil pertanian dan tumbuhan tanpa izin.
• Melibatkan diri dengan aktiviti amal bersama penduduk tempatan untuk

menjalinkan keharmonian.

Panduan Guru

• Sentiasa bersifat terbuka dan bekerjasama dengan sekolah di
sekitarnya.

• Terlibat dengan program setempat seperti sambutan kemerdekaan dan
perayaan.

• Bekerjasama dengan penduduk setempat dalam pelbagai urusan
terutama hal-hal pendidikan.

• Memberikan kerjasama dengan Pejabat Pelajaran Daerah untuk
melaksanakan program pendidikan.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

9

KAWASAN TANAH RANCANGAN

• Penduduk kawasan tanah rancangan umumnya terdiri daripada
peneroka dalam sektor pertanian dan perladangan. Terdapat juga
beberapa MRSM yang berada di lokasi ini seperti MRSM Serting, MRSM
FELDA dan MRSM ATM Bera.

Panduan Pelajar

• Dilarang bergaul dengan kumpulan yang tiada kaitan.
• Dilarang berada di kawasan yang berbahaya seperti kawasan yang

bertanda ’racun herba’.
• Dilarang memasuki kawasan semak atau belukar.
• Dilarang mengambil atau memakan buah-buahan dari pokok di tepi

jalan, kawasan perumahan awam tanpa izin.
• Dilarang pulang lewat petang atau malam terutama jika melewati

kawasan ladang yang gelap atau jalan yang sunyi.
• Elakkan daripada tabiat suka membaling batu, sampah, kayu atau

ranting bagi tujuan bersuka ria.
• Bersikap asertif terhadap pengaruh setempat yang tidak baik.
• Menyimpan nombor telefon yang boleh dihubungi apabila berlaku

kecemasan.

Panduan Guru

• Sediakan peta lakaran kawasan yang selamat untuk pelajar
mengadakan aktiviti.

• Sediakan peta laluan yang selamat untuk pelajar dan nyatakan
kawasan hitam atau kawasan berbahaya.

• Sentiasa mengadakan rondaan.
• Membina rangkaian kerjasama dengan polis, bomba, guru sekolah

berhampiran, Pihak Berkuasa Tempatan dan individu yang
berpengaruh di kawasan tersebut bagi memudahkan pengawasan
pelajar dan mengelakkan daripada berlaku perkara yang tidak
diingini.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

10

KAWASAN BANDAR DAN PERUMAHAN

• Kawasan bandar dan perumahan dibina untuk penempatan masyarakat
pelbagai agama, bangsa dan budaya. Terdapat beberapa MRSM yang
terletak di kawasan bandar dan perumahan seperti MRSM Kuantan,
MRSM Pasir Tumboh dan MRSM Pengkalan Chepa.

Panduan Pelajar

• Mematuhi peraturan yang telah ditetapkan.
• Dilarang melakukan aktiviti yang boleh mengganggu ketenteraman

awam seperti membuat bising, menjerit, provokasi, memasang radio
atau televisyen terlalu kuat.
• Menjaga tatasusila dan tatatertib di asrama seperti ketika berpakaian,
mandi, berehat, berbual, berbincang dan beriadah.
• Jika berjalan melintasi kawasan perumahan, elakkan daripada membuat
bising, bercakap terlalu kuat, menyanyi terlalu kuat, menjerit, provokasi
terhadap penduduk serta binatang peliharaan.
• Tidak membuang sampah, bungkusan dan sisa makanan di kawasan
awam, perumahan dan taman yang mengganggu ketenteraman awam.
• Tidak membuat sebarang pakatan, kumpulan, geng dan perjumpaan
yang boleh menimbulkan salah faham masyarakat setempat.
• Dilarang membawa orang luar bermalam di asrama.

Panduan Guru

• Mengenal pasti tempat dan kawasan yang berisiko dan berbahaya.
• Memastikan pelajar tidak mengunjungi tempat yang berisiko.
• Sentiasa mengadakan rondaan dan tinjauan ke tempat yang berisiko.
• Mengingatkan pelajar supaya sentiasa bersikap mesra dan beretika

terhadap masyarakat setempat.
• Mengadakan aktiviti bersama sekolah setempat bagi mengeratkan

silaturahim.
• Menggalakkan pelajar melakukan kerja amal bersama masyarakat

setempat.
• Menjaga nama dan imej MARA.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

11

PANDUAN KESELAMATAN :

SEBELUM PELAJAR SELEPAS

SEMASA

1. Mematuhi 1.Memaklumkan 1.Memberi
peraturan yang kepada guru maklumat tentang
telah ditetapkan
tentang kejadian / kejadian
kemalangan
dengan segera

2.Membantu guru
menguruskan

perkara berkaitan

GURU

1.Mengadakan 1.Mengadakan 1. Mengumpul
taklimat, latihan kerjasama dengan maklumat
dan aktiviti khusus
agensi lain 2. Menyediakan
2. Menyediakan laporan lengkap
peralatan dan 2.Mengurus
rawatan dan
survival kit pemulihan

3. Membuat
laporan

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

12

PENTADBIR

1.Menubuhkan 1.Mengurus maktab 1.Membaik pulih
jawatankuasa semasa kejadian keadaan fizikal
keselamatan MRSM
2. Mengurus pihak 2.Memaklumkan
2.Menyenaraikan media kepada ibubapa
peranan dan
3.Memaklumkan dan penjaga
tanggungjawab kepada BPM
jawatankuasa

3. Menyediakan dan
menyebarkan pelan

tindakan sekolah

4.Mengadakan
kerjasama dengan

agensi lain

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

13

LAMPIRAN 1.1

LOKASI DAN PERSEKITARAN MRSM

BIL MRSM PERSEKITARAN

1 Arau Luar bandar, terpencil, bukit, jalan raya

2 Alor Gajah Luar bandar, bukit, ladang sawit, jalan raya

3 Balik Pulau Pinggir bandar, berbukit, dusun, perumahan, jalan raya

4 Baling Luar bandar, tanah tinggi, berbukit, jalan raya

5 Batu Pahat Luar bandar, tanah gambut, ladang sawit, jalan raya

6 Bentong Luar bandar, lereng bukit, lebuh raya, kawasan hutan

7 Betong Luar bandar, hutan pedalaman (terpencil), jalan raya

8 Beseri Luar bandar, kampung, perumahan, jalan raya

9 Besut Luar bandar, perumahan, laut, jalan raya

10 FELDA Luar bandar, berbukit, ladang sawit, jalan raya

11 Gemencheh Luar bandar, bukit, jalan raya, tasik atau kolam besar

12 Gerik Luar bandar, bukit, tebing, curam, jalan raya

13 Jeli Luar bandar, dusun, hutan, ladang getah, jalan raya

14 Johor Bahru Pinggir bandar, berbukit, jalan raya

15 Kepala Batas Pinggir bandar, tanah gambut, ladang sawit, jalan raya

16 Kota Kinabalu Luar bandar, berbukit, jalan raya

17 Kota Putra Luar bandar, laut, paya, jalan raya

18 Kuala Berang Luar bandar, kampung, ladang sawit, tasik, sungai, air
terjun, sawah, jalan raya

19 Sultan Azlan Shah, Luar bandar, ladang getah, jalan raya
Kuala Kangsar

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

14

20 Kuala Klawang Luar bandar, berbukit, ladang getah, jalan raya

21 Kuala Krai Luar bandar, kampung, hutan, jalan raya

22 Kuala Kubu Bharu Pinggir bandar, terpencil, berbukit, jalan raya

23 Kuala Terengganu Pinggir bandar, perumahan, kolam renang, jalan raya

24 Kuantan Pinggir bandar, perumahan, jalan raya

25 Kubang Pasu Luar bandar, paya, tanah gambut, ladang sawit, jalan raya

26 Kuching Luar bandar, perumahan, jalan raya

27 Langkawi Pinggir bandar, laut, hutan, bukit berbatu, lereng bukit,
jalan raya

28 Lenggong Luar bandar, sungai, tasik, berbukit, belukar, dusun, jalan
raya

29 Merbok Luar bandar, paya dan tanah gambut, ladang getah, jalan
raya

30 Mersing Luar bandar, bukit, laut, kolam besar, jalan raya

31 Muadzam Shah Luar bandar, pekan baru perumahan, FELDA, jalan raya

32 Muar Pinggir bandar, lombong, kolam renang, perumahan, jalan
raya

33 Mukah Luar bandar, hutan pendalaman, jalan raya

34 Pasir Salak Luar bandar, cerun bukit berbatu, jalan raya

35 Pasir Tumbuh Pinggir bandar, perumahan, jalan raya

36 Parit Luar bandar, bukit, ladang getah, jalan raya

37 PDRM Kulim Luar bandar, kem polis, jalan raya

38 Pendang Luar bandar, ladang getah, dusun, jalan raya

39 Pengkalan Chepa Pinggir bandar, perumahan, jalan raya

40 Pengkalan Hulu Luar bandar, pendalaman, berbukit, ladang getah, jalan
raya

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

15

41 Sungai Besar Luar bandar, paya, hutan, jalan raya

42 Tun Dr. Ismail, Luar bandar, tanah gambut, ladang sawit, jalan raya
Pontian

43 Tun Mohammad Pinggir bandar, ladang sawit, jalan raya
Fuad Stephens,
Sandakan

44 Serting Luar bandar, FELDA, ladang sawit, jalan raya

45 Taiping Pinggir bandar, bukit, hutan, parit, air terjun, jalan raya

46 Tun Mustapha, Luar bandar, ladang sawit, sungai, tasik kecil, penempatan
Tawau pendatang asing, jalan raya

47 Terendak Pinggir bandar, hutan, kem tentera, laut, jalan raya

48 Tumpat Luar bandar, berpasir, pantai, jalan raya

49 Transkrian Pinggir bandar, kolam ikan, parit besar, jalan raya

50 Tun Abdul Razak, Luar bandar, berpasir, pantai, jalan raya
Pekan

51 Tun Ghafar Baba, Pinggir bandar, perumahan, kolam renang, jalan raya
Jasin

52 Tun Ghazali Shafie, Luar bandar, terpencil, bukit, hutan, jalan raya
Kuala Lipis

53 Semporna Luar bandar, terpencil, ladang sawit, jalan raya

54 Bagan Datuk Luar bandar, jalan raya

55 ATM Bera Luar bandar, berbukit, terpencil, ladang sawit

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

16

BAHAGIAN 2 – BANGUNAN DAN PRASARANA

PENDAHULUAN

Keselamatan bangunan dan prasarana penting untuk mewujudkan persekitaran yang
kondusif dan selamat. Peralatan akan rosak dan lusuh sekiranya sering digunakan.
Pemantauan dan senggaraan perlu dilakukan secara berkala bagi mengurangkan
kemungkinan berlaku kemalangan dan aktiviti maktab dapat berjalan lancar.

OBJEKTIF

1. Menjadikan prasarana, bangunan dan peralatan selamat dan boleh digunakan
oleh warga maktab.

2. Memastikan sistem pendawaian elektrik dan perparitan dalam keadaan baik dan
berfungsi.

3. Memastikan semua bangunan maktab sesuai digunakan mengikut fungsinya.
4. Mempunyai panduan cara bertindak yang betul apabila menggunakan peralatan,

bangunan dan prasarana.

PANDUAN KESELAMATAN BANGUNAN
Panduan ini terbahagi kepada empat bahagian:

• Panduan Pentadbiran
• Panduan Pengguna
• Panduan Pemantauan Keselamatan Bangunan
• Panduan Pemantauan Keselamatan di Tempat Khusus

A. Panduan Pentadbiran
1. Menyediakan maklumat umum mengenai keselamatan.
2. Mewujudkan:
a. sistem pengesanan dan pemantauan

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

17

b. sistem pelaporan
c. sistem senggaraan
d. pelan menangani kecemasan
3. Mengadakan taklimat langkah keselamatan untuk memberi kesedaran
kepada pengguna.
4. Mengenal pasti kawasan yang perlu disenggara dan jenis senggaraan yang
diperlukan.
5. Mempamerkan polisi, peraturan dan tatacara yang berkaitan dengan amalan
keselamatan di tempat yang sesuai.
6. Mengadakan latihan kebakaran sekali dalam tempoh enam bulan.
7. Membaiki sebarang kerosakan dengan kadar segera.
8. Mempamerkan nombor telefon kecemasan di papan notis.
9. Mempamerkan pelan laluan kecemasan di tempat yang strategik.
10. Memperincikan keperluan khusus keselamatan mengikut kawasan / zon.
11. Memastikan pelajar mematuhi peraturan keselamatan apabila berada di
tempat berkaitan.
12. Menyediakan alat pelindung diri, sistem penggera kecemasan, alat
pemadam kebakaran dan peti pertolongan cemas.
13. Memastikan rawatan pengawalan makhluk perosak dibuat sekali dalam
tempoh tiga bulan.

B. Panduan Pengguna

1. Memahami dan mematuhi peraturan dan tatacara penggunaan yang
ditetapkan.

2. Menjaga keselamatan diri ketika berada di kawasan maktab.
3. Memastikan peralatan selamat sebelum dan selepas digunakan.
4. Menggunakan alatan atau pakaian pelindung diri yang sesuai untuk tugas

yang dijalankan.
5. Mematuhi peraturan dan tatacara menangani masalah yang ditetapkan

sekiranya berlaku kerosakan, kecemasan dan kemalangan.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

18

6. Melaporkan dengan segera kepada pihak pentadbiran segala kerosakan
bangunan dan alatan.

7. Dilarang membaiki sendiri alat elektrik yang rosak.
8. Menjauhkan diri daripada kawasan berbahaya.
9. Membersihkan dan menyimpan alatan selepas menggunakannya.
10. Membersihkan diri selepas melakukan kerja yang menggunakan bahan

beracun dan berbahaya.
11. Membuang bahan sisa dengan cara yang betul dan selamat.

C. Panduan Pemantauan Keselamatan Bangunan

1. Pendawaian dan Peralatan Elektrik
i. Semua suis dan soket dalam keadaan kemas dan berfungsi.
ii. Earth Leakage Circuit Breaker (ELCB) dan Distribution Board (DB)
berfungsi.
iii. Sambungan ke atas satu soket tidak melebihi dua sambungan.
iv. Sebarang kerosakan perlu dilaporkan secara bertulis dan hanya boleh
dibaiki oleh juruteknik elektrik.
v. Mengadakan pemeriksaan berkala pada sistem pendawaian supaya
tidak berlaku litar pintas (short circuit).
vi. Pendawaian elektrik perlu mengikut prosedur dan spesifikasi yang
telah ditetapkan.
vii. Perkataan ‘Bahaya’ diletakkan pada kotak fius.
viii. Sebarang pengubahsuaian dan sambungan tambahan perlu mendapat
kebenaran.
ix. Wayar dan plag pada alatan dalam keadaan baik.
x. Elakkan wayar merentasi laluan berjalan kaki.
xi. Suis dipasang pada tempat tinggi minimum 1.5 m dari lantai.
xii. Bilik suis utama perlu dikunci.
xiii. Bilik server komputer perlu bersih dan tiada barang yang tidak
berkaitan.
xiv. Pengalir kilat bertebat dipasang.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

19

xv. Semua alatan elektrik mempunyai sambungan bumi.

2. Tandas dan Sistem Pembetungan
i. Lantai bersih dan tidak licin.
ii. Tandas dan lantai dibersihkan menggunakan pembasmi kuman.
iii. Pam tandas berfungsi, bertutup dan dipam sekurang-kurangnya 3 hari
sekali.
iv. Tandas tidak tersumbat.
v. Kawasan loji pembetungan berpagar, berkunci dan mempunyai papan
tanda kawasan larangan.
vi. Motor sistem pembetungan berfungsi.

3. Bumbung
i. Tidak bocor.
ii. Palung tidak bocor, tersumbat dan berkarat.

4. Kawasan Laluan
i. Beranda / Koridor
ii. Pagar beranda tidak berkarat dan kukuh.
iii. Tiada sebarang halangan merintangi laluan koridor.
iv. Sentiasa terang.
v. Tidak licin.

5. Tangga
i. Tidak berlubang-lubang.
ii. Sentiasa kering dan bersih.
iii. Mesti mempunyai pemegang dan berkeadaan elok.
iv. Tiada halangan merintangi laluan.
v. Tidak licin.
vi. Cahaya mencukupi.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

20

6. Pintu

i. Tombol dan kunci dalam keadaan baik.
ii. Pintu rintangan api sentiasa ditutup dan tidak dihalang atau dikunci.
iii. Diperbuat daripada bahan yang kukuh.

7. Tingkap

i. Boleh dibuka dan ditutup dengan mudah.
ii. Pemegang kaca tingkap ketat.
iii. Bilangan kaca tingkap mencukupi.

8. Kawasan Sunyi / Gelap / Akses Terhad

i. Diletakkan papan tanda menunjukkan waktu larangan.
ii. Sentiasa ada cahaya yang mencukupi.
iii. Mengingatkan pengguna supaya tidak bersendirian apabila melalui

kawasan tersebut.
iv. Membuat pemantauan berkala di kawasan tersebut pada waktu

larangan.

9. Peralatan Kecemasan

i. Pelan Kecemasan ditampal pada tempat yang mudah dilihat dalam
setiap bilik.

ii. Latihan kebakaran diadakan sekurang-kurangnya sekali setahun.
iii. Alat pemadam dan sistem penggera kebakaran sentiasa diperiksa dan

diuji sekali dalam tempoh tiga bulan dengan tarikh pemeriksaan dicatat.
iv. Peti Pertolongan Cemas

a. Perlu disediakan di pejabat, bilik guru, bilik warden, bilik
kaunseling, Pusat Sumber Pembelajaran (PSP), asrama,
makmal, unit kokurikulum, stor sukan, Bengkel Kemahiran Hidup,
Reka Cipta dan Seni Reka.

b. Sentiasa periksa dan pastikan lengkap serta ubat-ubatan tidak
luput tarikh.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

21

Aspek Pencegahan

a. Senggaraan - Jawatankuasa Kerja Senggaraan Maktab
bermesyuarat sekali sebulan.

b. Pengawalan Makhluk Perosak - Pemeriksaan dan kawalan dibuat
sekali dalam masa tiga bulan.

c. Jaminan Bangunan:-
i. Pemeriksaan semula mengikut prosedur dilakukan setiap
sepuluh tahun.
ii. Perlu ada insurans bangunan.
iii. Perlu ada certificate of fitness.

10. Tangki Air / Rumah Pam / Meter Air

i. Tangki air dibersih sekali setahun.
ii. Motor rumah pam sentiasa berfungsi.
iii. Meter air dalam keadaan baik.
iv. Paip air tidak bocor dan berfungsi dengan sempurna.
v. Pagar sekeliling tangki air sentiasa berkunci dan berkeadaan baik.

11. Stor

i. Buku log keluar / masuk barang dikemas kini.
ii. Rak berkeadaan baik, selamat dan berlabel.
iii. Barang disusun mengikut jenis, saiz dan berat.
iv. Cahaya dan pengudaraan yang mencukupi.
v. Bahan kimia seperti pencuci, cat dan spirit diasingkan dari bahan lain.
vi. Sentiasa berkunci.
vii. Hanya Penyelia Stor dibenarkan mengeluarkan barang.
viii. Barang lupus tidak boleh disimpan dalam stor.

12. Wakaf

i. Bumbung tidak bocor.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

22

ii. Lantai tidak berlubang atau pecah dan tidak licin.
iii. Kerusi dan meja dalam keadaan baik dan selamat.

D. Panduan Pemantauan Keselamatan Di Tempat Khusus

2. Pejabat Pentadbiran

i. Cahaya yang mencukupi.
ii. Laluan kecemasan ditetapkan.
iii. Peti pertolongan cemas yang lengkap dan pelan keselamatan

diletakkan pada tempat tertentu.
iv. Alat pemadam api tidak luput tarikh.
v. Perabot yang digunakan dalam keadaan selamat dan baik.
vi. Latihan keselamatan kebakaran dilaksanakan sekali dalam masa

enam bulan.
vii. Lampu kecemasan sentiasa berfungsi.
viii. Soket, punca elektrik dan sambungan elektrik berfungsi dengan baik.
ix. Tangga dan koridor sentiasa terang dan tidak dihalang.
x. Permukaan tangga tidak licin dan kelebaran mengikut spesifikasi yang

ditetapkan.
xi. Pemegang tangga mesti kukuh.
xii. Permukaan lantai rata dan tidak licin.
xiii. Distribution Board (DB) dan Electric Leakage Circuit Breaker (ELCB)

dalam keadaan berfungsi dan selamat.
xiv. Pendingin udara disenggara dua kali setahun atau apabila perlu.
xv. Mesin fotostat dan mesin pencetak digunakan hanya oleh petugas

atau dengan kebenaran.
xvi. Penggera keselamatan diperiksa mengikut jadual.
xvii. Mempunyai alarm / fire detector yang disambung ke stesen bomba dan

balai polis.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

23

3. Bilik Kelas

i. Perkataan BAHAYA diletakkan pada tempat yang tidak selamat.
ii. Papan tanda DILARANG MEROKOK diletak pada tempat yang sesuai.
iii. Papan putih dan papan notis dipasang dengan kukuh.
iv. Kipas tidak bergoyang.
v. Semua lampu berada dalam keadaan baik.
vi. Langsir bersih dan kemas.
vii. Bumbung tidak bocor.
viii. Siling tidak pecah.
ix. Kerusi dan meja berada dalam keadaan selamat dan saiz yang sesuai.

4. Dewan Besar

i. Alatan elektrik seperti kipas, lampu dan exhaust fan berfungsi dengan
baik.

ii. Sistem siar raya dikendalikan oleh kakitangan yang dibenarkan dan
sentiasa berfungsi.

iii. Semua pintu berfungsi.
iv. Lantai bersih, tidak licin dan dalam keadaan baik.
v. Sistem pengudaraan yang baik.

5. Surau

i. Tempat wuduk bersih, tidak licin dan terhindar daripada najis.
ii. Ruang sembahyang lelaki dan perempuan hendaklah bersesuaian

dengan bilangan pelajar dan sentiasa dibersihkan.
iii. Sistem pengudaraan yang baik.
iv. Sistem siar raya hendaklah berfungsi.
v. Al-Quran, sejadah dan telekong disimpan pada tempat yang

disediakan.

6. Studio Seni Reka

i. Singki dan peralatan studio dalam keadaan bersih dan kemas.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

24

ii. Peralatan dan bahan diletakkan di tempat yang telah ditetapkan.
iii. Alat berbahaya seperti gergaji elektrik dan dapur gas hanya boleh

digunakan setelah mendapat kebenaran dan di bawah pengawasan
guru.
iv. Merekodkan segala peralatan yang dipinjam.

7. Pusat Sumber Pembelajaran (PSP)

Pusat Sumber Pembelajaran terdiri daripada bilik tayangan, bilik rujukan,
bilik Integrative Learning (IL), bilik multimedia dan sudut bacaan. Peraturan
penggunaan PSP dipamerkan di pintu masuk PSP. Berikut adalah panduan
keselamatan mengikut bilik-bilik tersebut.

i. Bilik Tayangan
Peralatan multimedia hanya boleh dikendalikan oleh Penolong
Pegawai Sistem Maklumat (PPSM).

ii. Bilik Rujukan, Bilik Kerja dan Bilik IL
Semua peralatan dan perabot hendaklah mengikut spesifikasi yang
ditetapkan.

iii. Bilik Multimedia
a. Sambungan punca kuasa elektrik untuk komputer dalam keadaan
baik dan penggunaannya mengikut peraturan.
b. Notebook, LCD Projector, kamera digital dan alat bantu mengajar
disimpan dalam almari berkunci.
c. Bahan pengajaran dan pembelajaran berbentuk audiovisual hanya
boleh digunakan dengan kebenaran guru.

iv. Sudut Bacaan
a. Mempunyai sistem pinjaman buku yang cekap dan berkesan.
b. Terdapat ruang akhbar dan majalah.
c. Terminal komputer dalam keadaan baik dan berfungsi.
d. Buku dan bahan bacaan yang rosak hendaklah dilupuskan.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

25

e. Rak buku dan perabot mengikut spesifikasi yang ditetapkan.
f. Sistem pendingin hawa dalam keadaan yang sentiasa baik.

v. Peraturan Penggunaan Pusat Sumber Pembelajaran
a. Tidak dibenarkan makan dan minum.
b. Tidak dibenarkan membuat bising.
c. Keluar dan masuk mengikut laluan yang dibenarkan.
d. Penggunaan komputer mengikut peraturan yang ditetapkan.
e. Bahan bacaan tidak boleh dilipat, dikoyak, diconteng atau dibawa
keluar.

8. Bengkel Kemahiran Hidup Dan Reka Cipta

i. Panduan Pemantauan Bengkel

a. Alatan berfungsi dan selamat digunakan.
b. Merekodkan peralatan rosak / hilang / keluar masuk dan lupus.
c. Terdapat buku log keluar masuk alatan dari stor.
d. Membuat senggaraan peralatan secara berjadual.
e. Bahan kimia dan tempat menyimpan alatan dilabelkan.
f. Bengkel dan peralatan hendaklah bersih dan kemas.
g. Menggunakan alatan dengan betul.
h. Alatan atau bahan diletakkan di tempat yang dikhaskan.
i. Sentiasa mengutamakan keselamatan diri dan orang lain.
j. Alat pemadam api disenggara.
k. Peti pertolongan cemas disediakan dengan lengkap.
l. Periksa dan pastikan sistem salur gas, pendawaian elektrik,

singki dan paip air dalam keadaan baik.
m. Memastikan pelajar menggunakan pakaian pelindung diri.
n. Memastikan pelajar mematuhi peraturan keselamatan.
o. Tidak menggunakan sambungan elektrik yang banyak pada

punca elektrik.
p. Semua alat kawalan dan suis elektrik berfungsi.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

26

q. Ruang tempat kerja sentiasa bersih, kemas dan teratur.
r. Lantai perlu sentiasa kering dan tiada kesan minyak.
s. Tiada serpihan kayu / logam / paku serta skru bersepah di lantai.
t. Lantai dan meja kerja elektrik diliputi getah penebat.
u. Syelek, cat, spirit, turpentin dan thinner dilabelkan dan disimpan

jauh daripada bahan api.

v. Dapur:-
− Tangki gas dan hos diperiksa sekali dalam sebulan.
− Perlu disediakan alat pemadam api yang berfungsi.
− Picu gas ditutup setelah digunakan.
− Kutleri hendaklah disimpan di tempat yang disediakan.

w. Suis mesin jahit hendaklah dimatikan apabila tidak digunakan.

ii. Panduan Penggunaan Bengkel

a. Mendapatkan kebenaran untuk menggunakan bengkel.
b. Memakai pakaian sesuai:

− melipat lengan baju
− mengikat rambut atau tudung
− kasut bertutup dan bertapak getah
− apron perlu dipakai
c. Menggunakan alatan yang sesuai dengan tugasan.
d. Susun alatan pada rak atau panel alatan dengan teratur selepas
digunakan.
e. Memastikan alatan dalam keadaan selamat sebelum digunakan.
f. Pelajar mendapatkan kebenaran dan tunjuk ajar guru untuk
menggunakan peralatan.
g. Menggunakan alat pelindung diri seperti gogal dan sarung
tangan.
h. Tidak boleh makan, minum, bermain dan bergurau.
i. Tidak boleh membaiki sendiri alatan rosak dan laporkan kepada
guru.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

27

j. Laporkan kepada guru jika berlaku kemalangan.
k. Semua suis elektrik dimatikan sebelum meninggalkan bengkel.

9. Makmal Komputer

i. Lokasi Penempatan Peralatan Komputer

a. Komputer yang dibekalkan hendaklah ditempatkan di lokasi
mengikut agihan yang ditetapkan. Sebarang perubahan lokasi
hendaklah mendapat kelulusan Bahagian Pendidikan Menengah.

b. Semua perkakasan mudah alih seperti notebook maktab, LCD
projector, external CD writer, external zip drive, kamera digital dan
televisyen ditempatkan pada lokasi yang berkunci dan dikawal.

ii. Sistem Pengawalan dan Keselamatan

a. Mempunyai back-up khususnya untuk fail yang penting.
b. Penyelaras ICT dan PPSM sahaja yang dibenarkan mengakses

dan menyelenggara server maktab (intranet).
c. Pengguna rangkaian maklumat maktab disediakan user id dan

kata kunci.
d. Kebenaran untuk menggunakan makmal / perkhidmatan berikut

perlu diperoleh daripada:
− Guru Kanan Sains Komputer untuk Makmal Komputer.
− Guru Media / PPSM untuk Makmal ICT.
− Guru Media / PPSM untuk Komputer Open Library.
− Ketua Jabatan Sains untuk Komputer Makmal Sains.
− Guru Reka Cipta untuk Makmal Reka Cipta.
− Penyelaras ICT / Guru Kanan Sains Komputer untuk
Internet.
− Penyelaras ICT / PPSM untuk Perkakasan Mudah Alih.

e. Jawatankuasa ICT Maktab sahaja dibenarkan memasukkan
perisian yang asli atau sah ke dalam server atau komputer.

f. Sistem daftar penggunaan komputer diwujudkan.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

28

g. Peredaran udara yang baik.
h. Pendingin hawa dipasang semasa komputer digunakan.
i. Plag dan dawai penyambung dalam keadaan baik.
j. Sambungan elektrik dipasang pada tempat yang dibenarkan.

iii. Panduan Penggunaan Makmal Komputer

a. Mendapat kebenaran PPSM atau guru untuk menggunakan
kemudahan komputer.

b. Hidup dan matikan komputer dengan cara yang betul.
c. Memastikan bahan yang digunakan tiada virus yang boleh

merosakkan fail atau sistem.
d. Mendapatkan kebenaran daripada PPSM untuk menambah

perisian.
e. Sentiasa membuat back-up.
f. Menggunakan user id dan kata kunci yang diberikan untuk

mengakses sistem rangkaian maklumat maktab.
g. Memaklumkan kepada PPSM sebarang pencerobohan yang

dikesan.
h. Dilarang mengakses fail sistem, konfigurasi, folder dan data

pengurusan maktab.
i. Mematuhi peraturan penggunaan komputer seperti yang

ditetapkan oleh Jawatankuasa ICT.
j. Tidak dibenarkan makan, minum, bermain atau tidur dalam

makmal komputer.

10. Makmal Sains

i. Panduan Pemantauan Makmal Sains

a. Bahan kimia disimpan dan disusun mengikut peraturan
keselamatan yang ditetapkan.

b. Bahan atau alatan hendaklah berfungsi dan selamat untuk
digunakan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

29

c. Peralatan dibersihkan dan disimpan dengan cara yang betul dan
selamat.

d. Memastikan rekod stok alatan dan bahan sains dikemas kini.
e. Mempunyai rekod pergerakan alatan sains.
f. Memiliki rekod laporan masalah seperti kerosakan dan

kehilangan barang di makmal.
g. Cecair berbahaya dan cecair meruap diletakkan di dalam kebuk

wasap.
h. Rak penyimpan bahan diperbuat daripada bahan yang tidak

bertindak balas dengan bahan kimia yang disimpan.
i. Kebuk wasap dan pakaian pelindung diri digunakan apabila

mengendalikan bahan kimia berbahaya.
j. Dilarang menyimpan makanan dan minuman di makmal dan di

bilik persediaan.
k. Pastikan peredaran udara, sistem salur gas, kebuk wasap,

pendawaian elektrik, singki dan paip air dalam keadaan baik dan
selamat.
l. Semua bahan dan alat radas dilabelkan.
m. Mempunyai kaedah pelupusan bahan kimia yang betul.
n. Alatan disenggara secara berkala atau apabila ada kecacatan.
o. Prosedur kecemasan dan keselamatan dipaparkan dengan jelas
di makmal.
p. Tanda laluan kecemasan dipaparkan dengan jelas dan terang.
q. Akses kepada laluan dan peralatan keselamatan / kecemasan
tidak terhalang.
r. Alat kecemasan seperti emergency shower, eyewash fountain,
peti pertolongan cemas, alat pemadam api dan sistem penggera
kebakaran dalam keadaan baik dan berfungsi.
s. Soket dan suis elektrik dalam keadaan kemas dan baik .
t. Mengadakan pemantauan keselamatan secara berkala .

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

30

ii. Panduan Pemantauan Stor Bahan Kimia

a. Semua bahan kimia diletakkan di dalam bekas berlabel.
b. Bahan mudah terbakar diletakkan di dalam kabinet khas.
c. Cecair meruap dijauhkan daripada punca haba, matahari dan

sumber nyalaan.
d. Bahan beracun diletakkan dalam almari berkunci dan dilabelkan.
e. Bahan kimia yang tidak serasi diletakkan secara berasingan dan

berjauhan.
f. Bahan kimia disusun mengikut kelas, contohnya hazard, mudah

terbakar, bahan pengoksida, asid, alkali, bahan reaktif dan toksik.
g. Bahan menghakis dan bahan mudah terbakar diletakkan pada

kedudukan di bawah paras mata manakala bahan kimia lain
diletakkan di bawah atau sama dengan paras mata.
h. Bekas yang berat diletakkan di rak bawah.
i. Dua alat pendingin hawa dipasang secara bergilir.

iii. Panduan Pemantauan Stor Alatan

a. Alat diasingkan mengikut kategori atau kegunaan.
b. Alat disusun mengikut saiz.
c. Alat disimpan mengikut kaedah yang ditetapkan.
d. Semua alatan dilabelkan.
e. Pendingin hawa dan kipas penyedut berfungsi dengan baik.
f. Rak penyimpanan barang teguh dan selamat.

iv. Panduan Pemantauan Stor Tangki Gas

a. Semua pili gas berfungsi dengan baik.
b. Injap utama berfungsi dengan baik.
c. Silinder gas dalam keadaan tegak.
d. Stor berpagar dan sentiasa berkunci.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

31

v. Panduan Penggunaan Makmal Sains

a. Dilarang memasuki makmal tanpa kebenaran guru.
b. Dilarang berlari, melompat atau bermain-main dalam makmal

sains.
c. Peralatan dan bahan sains hanya boleh digunakan dengan

kebenaran guru.
d. Semua radas hendaklah dibersihkan sebelum dan selepas

digunakan.
e. Semua peralatan dan bahan sains yang telah digunakan

hendaklah dikembalikan ke tempat asal atau seperti yang
diarahkan oleh guru.
f. Peralatan yang rosak atau pecah dilaporkan segera kepada guru
atau staf makmal.
g. Sebarang kemalangan hendaklah dilaporkan dengan segera
kepada guru.
h. Kebersihan dan susunan perabot makmal perlu dijaga supaya
kemas dan teratur.
i. Dilarang makan dan minum di dalam makmal.
j. Menggunakan alat pelindung diri semasa menjalankan
eksperimen.
k. Tidak melakukan eksperimen tanpa kebenaran guru.
l. Membuang sisa bahan kimia dengan cara yang betul.
m. Dilarang membawa keluar bahan dan alatan makmal tanpa
kebenaran guru.

11. Kawasan Asrama

i. Panduan Pemantauan Keselamatan Kawasan Asrama

a. Blok Asrama
− Semua peralatan elektrik berfungsi dengan baik dan selamat.
− Juruteknik senggaraan memeriksa alatan elektrik setiap hari.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

32

− Semua alatan fizikal bangunan / senggaraan bangunan
diperiksa setiap tiga bulan oleh juruteknik senggaraan.

− Nombor telefon kecemasan dan pelan laluan kecemasan
dipamerkan di papan kenyataan asrama.

− Pemeriksaan alat pemadam api dilakukan tiga bulan sekali
oleh juruteknik senggaraan.

− Lampu kecemasan, sistem penggera, peralatan keselamatan
/ pencegah kebakaran disediakan dan berfungsi.

− Peti pertolongan cemas disediakan di setiap blok asrama
mestilah lengkap dan ubat-ubatan tidak melebihi tarikh luput.

− Pintu rintangan api sentiasa ditutup dan tidak dihalang.
− Latihan kebakaran hendaklah diadakan dalam tempoh enam

bulan sekali.

b. Bilik Pelajar
− Peralatan elektrik seperti kipas / lampu hendaklah berfungsi
dengan baik dan selamat.
− Susun atur peralatan bilik hendaklah mengikut ketetapan dan
tidak diubah suai.
− Setiap bilik mesti mempunyai kunci.
− Maklumat setiap penghuni bilik (door tag) hendaklah
diletakkan pada pintu bilik.
− Almari dalam keadaan baik dan berkunci.

c. Bilik Air
− Tong sampah dibersihkan setiap hari.
− Tandas hendaklah bersih dan selamat digunakan.
− Panduan penggunaan tandas yang betul disediakan.
− Pemeriksaan berterusan hendaklah dibuat.
− Peralatan tandas hendaklah lengkap dan boleh digunakan
seperti paip getah, singki dan lain-lain.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

33

− Pastikan bilik air dibersihkan menggunakan pembasmi
kuman.

− Senggaraan yang berterusan.

d. Bilik Sakit (Sick Bay)
− Panduan penggunaan bilik sakit hendaklah dipamerkan.
− Bilik dibersihkan menggunakan pembasmi kuman.
− Peti pertolongan cemas, cerek elektrik, pinggan mangkuk dan
cawan disediakan.
− Cadar ditukar seminggu sekali dan setiap kali ada pesakit.
− Bilik sakit untuk lelaki dan perempuan hendaklah berasingan.
− Bilik hendaklah berkunci ketika tiada pesakit.
− Keluar masuk pesakit hendaklah direkodkan.
− Tidak dibenarkan bermalam melainkan dengan kebenaran
khas dan pengawasan warden bertugas.

e. Bilik Guna Sama
− Mesti ada peraturan dan panduan penggunaan bilik.
− Peralatan lengkap, selamat dan berfungsi.
− Senarai peralatan hendaklah disediakan.
− Penggunaan peralatan peribadi hendaklah mendapat
kebenaran khas.
− Alat pencegah kebakaran hendaklah disediakan.

f. Bilik Rekreasi / Televisyen
− Peraturan dan jadual penggunaan disediakan.
− Peralatan lengkap dan berfungsi
− Pengawasan terhadap penggunaan dan peralatan dibuat
secara berkala.

g. Lorong Berjalan
− Pastikan lantai tidak berair.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

34

− Lampu sentiasa dinyalakan pada waktu malam.
− Laluan tidak dihalang.

ii. Panduan Penggunaan Asrama

Semua kemudahan / alatan tidak boleh disalah guna dan dipindahkan
ke tempat lain. Pelajar hendaklah membuat laporan bertulis kepada
pihak pentadbiran tentang kerosakan alatan.
a. Bilik Pelajar

− Lantai perlu dicuci, dimop dan selamat digunakan.
− Pintu dan tingkap ditutup dan dikunci pada waktu tidur malam.
− Katil hanya boleh diduduki oleh seorang sahaja pada satu

masa.
− Tilam hendaklah sentiasa bercadar.
− Lampu / kipas mesti dipadamkan apabila meninggalkan bilik.
− Bakul sampah hendaklah dibersihkan setiap hari.
− Almari sentiasa dikunci.
− Kasut sentiasa diletakkan dan disusun kemas di atas rak.

b. Bilik Air
− Menggunakan selipar yang sesuai untuk masuk ke dalam bilik
air / tandas.
− Paip air hendaklah ditutup setelah digunakan.
− Tandas dipam setelah digunakan.
− Dilarang membuang bahan yang tidak mudah hancur ke
dalam mangkuk tandas contohnya tuala wanita dan plastik.
− Air sabun hanya boleh dicurahkan ke dalam singki.

c. Ampaian
− Pakaian yang telah kering hendaklah diangkat.
− Tiang dan dawai ampaian dalam keadaan baik.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

35

d. Telefon
− Telefon awam hendaklah digunakan pada masa yang
dibenarkan sahaja.
− Telefon berada dalam keadaan baik dan berfungsi serta
digunakan secara bijaksana.

e. Wakaf
− Kawasan wakaf adalah untuk berehat bukan tempat bermain.
− Menjaga kebersihan wakaf.
− Tidak dibenarkan berada di wakaf pada waktu malam.

iii. Dewan Selera

Kebersihan kawasan dewan selera amat penting bagi mengelakkan
insiden keracunan makanan dan penyakit. Dewan selera dibahagikan
kepada empat kawasan iaitu dewan makan, dapur, stor bahan
masakan dan stor gas.

a. Panduan Pemantauan Keselamatan Dewan Selera

− Pamerkan peraturan dan papan tanda yang perlu untuk
dewan selera.

− Memastikan pemeriksaan kesihatan bagi pekerja dilakukan
sekali dalam tempoh dua tahun.

− Pemeriksaan kebersihan oleh inspektor kesihatan daerah
dilakukan sekali dalam tempoh dua bulan.

− Longkang bersih dan tidak tersumbat serta dibersihkan setiap
hari.

− Lampu perangkap lalat mencukupi dan berfungsi.
− Semua ruang dapur sentiasa bersih.
− Pekerja yang luka atau sakit perlu mendapat rawatan dan

tidak dibenarkan bekerja.
− Sisa makanan dan sampah dibuang setiap hari.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

36

− Pengawalan makhluk perosak dilakukan sekali dalam tempoh
tiga bulan.

b. Kawasan Dapur
− Papan tanda DILARANG MASUK TANPA URUSAN
dipamerkan.
− Injap keselamatan salur gas berfungsi.
− Pemeriksaan dilakukan setiap hari untuk memastikan salur
paip gas tidak bocor.
− Tingkap hendaklah sentiasa terbuka semasa memasak.
− Exhaust fan berfungsi dan penapis ditukar satu tahun sekali.
− Kawasan kerja dapur diasingkan kepada dua bahagian iaitu
kering dan basah.
− Bahan makanan yang belum dimasak hendaklah diletakkan
di atas meja.
− Kutleri disimpan pada tempat khas.

c. Stor Bahan Memasak
− Bahan memasak sahaja yang disimpan di dalam stor.
− Rak simpanan barang perlu mengikut spesifikasi.
− Barang berat dan besar diletakkan di bahagian bawah.
− Bahan beku yang telah cair perlu dihabiskan dan tidak boleh
digunakan semula.

d. Kawasan Dewan Makan
− Meja dan kerusi hendaklah sentiasa bersih, teratur dan
mempunyai laluan yang selesa.
− Meja dibersihkan setiap kali selepas makan menggunakan
pengelap dan bahan pencuci yang sesuai.
− Meja dan kerusi dalam keadaan kukuh.
− Singki basuh tangan bersih dan tidak tersumbat.
− Tempat meletakkan air minuman tidak basah.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

37

− Bekas air minuman bertutup dan berpaip.
− Bekas sisa makanan disediakan.
− Kipas dan televisyen dalam keadaan baik dan berfungsi.
− Cawan dan pinggan yang telah digunakan perlu diasingkan.
− Memastikan cawan dan pinggan dibasuh dengan sempurna

tanpa meninggalkan kesan minyak, kotoran dan sabun.
− Pinggan dan dulang dikeringkan dan disusun secara

menegak.
− Pelajar mesti memakai kasut atau sandal di dewan selera.
− Pelajar dikehendaki memakai pakaian yang kemas ketika di

dewan makan.
− Pelajar hendaklah beratur ketika mendapatkan makanan.
e. Kawasan Stor Gas
− Stok gas simpanan mencukupi untuk satu hari (minimum dua

tong 5.1 kg).
- Silinder gas mesti disimpan menegak.

BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA

38

STANDARD OPERATIONAL PRO

ASRAMA (Kebakaran) SEBELUM
TINDAKAN

Pentadbiran 1.Menyediakan maklumat umum mengenai 1.
keselamatan. 2.

2. Mewujudkan : 3.
− sistem pengesanan dan pemantauan
− sistem pelaporan
− sistem senggaraan
− pelan menangani kecemasan

3. Memastikan grill pintu dikunci terutama pada waktu
malam dengan syarat semua pelajar boleh keluar
dengan selamat semasa kecemasan (cth:
meletakkan anak kunci dalam break glass
berhampiran grill pintu).

4. Mengadakan taklimat langkah keselamatan untuk
kesedaran kepada pengguna (guru dan pelajar).

5. Mempamerkan polisi, peraturan dan tatacara yang
berkaitan dengan amalan keselamatan pada
tempat yang sesuai.

6. Mempamerkan nombor telefon kecemasan (cth:
999) pada tempat yang sesuai.

7. Mempamerkan pelan laluan kecemasan pada
tempat yang strategik.

8. Memperincikan keperluan khusus keselamatan
mengikut kawasan / zon.

Guru 1. Mengadakan latihan kebakaran dua (2) kali 1.
setahun: 2.
- Latihan pengungsian bangunan semasa
kecemasan.

BAHAGIAN PENDIDIKA

39

OCEDURE (SOP) KESELAMATAN

SEMASA SELEPAS

Menerima laporan daripada guru. 1. Mengurus penempatan
. Membuat laporan kepada pihak
pelajar (sementara)
berkuasa (bomba dan polis).
Membuat laporan awal kepada BPM 2. Menguruskan semua
(Pengarah dan TP1) dan PMN.
dokumen pelajar yang perlu

dihantar kepada pihak

berkenaan (GL - hospital

atau insurans)

3. Mendapatkan laporan

(punca kejadian) daripada

pihak Bomba.

4. Mengumpul maklumat

untuk membuat taksiran

kerugian.

5. Membuat laporan lengkap

kepada KP, TKP

(Pendidikan), BPM, PMN,

BAP, BKW.

6. Mengurus prosedur

membaik pulih bangunan

yang rosak

Memberi isyarat kecemasan (siren / 1. Jika ada kecederaan – guru
wisel / P.A. Sistem). memaklumkan kepada Ibu
Memberi arahan kepada pelajar bapa dan pentadbir
mengosongkan bilik asrama dan

AN MENENGAH MARA

9

- Latihan menggunakan perkakasan pencegahan 3.
kebakaran. 4.
2. Memastikan peralatan selamat digunakan.
3. Melaporkan dengan segera kepada pihak 5.
pentadbiran segala kerosakan bangunan dan
alatan.
4. Dilarang membaiki sendiri alat elektrik yang rosak.
5. Mengetahui pelan laluan kecemasan semasa
pengungsian bangunan.
6. Mengetahui cara menggunakan perkakasan
pencegahan kebakaran.

6.

7.

8.

Pelajar 1. Dilarang membaiki sendiri alat elektrik yang rosak. 1.
2. Tidak menyalahgunakan perkakasan pencegahan
2.
kebakaran. 3.
3. Tidak melakukan penyambungan elektrik secara 4.

haram.
4. Meningkatkan kesedaran disiplin terutama dalam

penggunaan perkakasan elektrik.
5. Melaporkan kepada guru asrama kerosakan

bangunan dan alatan.
6. Mengetahui pelan laluan kecemasan semasa

pengungsian bangunan.
7. Mengetahui kaedah menggunakan perkakasan

pencegahan kebakaran.

BAHAGIAN PENDIDIKA

40

berkumpul di tempat pengumpulan 2. Mengurus pelajar ke
(menjalankan pengungsian)
Membuat laporan awal kepada hospital untuk urusan
pengetua.
Berusaha untuk memadamkan perubatan.
kebakaran menggunakan alat pemadam
api yang sedia ada. 3. Membuat laporan lengkap
Menyemak bilangan pelajar dan
kecederaan jika ada. Jika bilangan perubatan berdasarkan
pelajar tidak cukup, semak nama pelajar
sama ada balik bermalam atau laporan hospital dan
menjalankan aktiviti luar.
Buat laporan kepada bomba jika diserahkan kepada TPPP /
bilangan pelajar tidak cukup / didapati
masih berada di asrama. Pengetua untuk tindakan
Menerima dan memberi laporan kepada
TPPP dan Pengetua selanjutnya (pihak
Guru memberi kerjasama kepada
anggota bomba / polis. insurans)

Pelajar mengosongkan asrama secara 4. Mengurus prosedur pulang
tertib dan berkumpul di tempat
berkumpul. bermalam (jika ada
Berkumpul mengikut bilik dan aras
asrama. keperluan)
Membuat laporan kepada ketua aras /
blok. 5. Membuat laporan polis jika
Ketua aras / blok membuat laporan
kepada guru. ada kehilangan pelajar

1. Tunggu arahan daripada

guru

2. Memastikan semua pelajar

dalam keadaan tenang dan

terkawal.

3. Menyenarai dokumen

penting yang rosak /

musnah.

AN MENENGAH MARA

0

BENGKEL KEMAHIRAN HIDUP (Kecederaan anggota)

TINDAKAN SEBELUM SE

PENTADBIR 1. Menyediakan maklumat umum 1. Memeriksa tah
GURU mengenai keselamatan. 2. Jika berdara

PELAJAR 2. Mengadakan taklimat langkah pendarahan
keselamatan untuk memberi menggunakan
kesedaran kepada pengguna. cemas.
3. Jika perlu, han
3. Mempamerkan polisi, peraturan 4. Mengarahkan p
dan tatacara yang berkaitan mengawasi pel
dengan amalan keselamatan di 5. Sekiranya tiad
tempat yang sesuai. guru mengarah
di luar bengk
1. Memastikan peralatan selamat arahan selanju
sebelum dan selepas digunakan. 6. Rujuk pelajar
untuk urusan d
2. Mengadakan taklimat langkah 1. Melapor kepad
keselamatan untuk memberi kecederaan
kesedaran kepada pelajar. 2. Menerima arah
memberi kerjas
3. Memastikan peti pertolongan bengkel Kemah
cemas disediakan dengan lengkap.

4. Memastikan pelajar mematuhi
peraturan keselamatan.

1. Mendapatkan kebenaran dan
tunjuk ajar guru untuk
menggunakan peralatan.

2. Menggunakan alat pelindung diri
seperti gogal dan sarung tangan.

3. Mendengar taklimat langkah
keselamatan dari guru.

BAHAGIAN PENDIDIKA

41

EMASA SELEPAS

hap kecederaan pelajar. 1. Menguruskan penghantaran pelajar ke
ah, cuba hentikan hospital dan memaklumkan ibu bapa.
serta merta dengan
2. Sekiranya pelajar ditahan di wad,
peralatan pertolongan memaklumkan kepada ibu bapa, ketua
warden dan guru homeroom.

3. Sediakan Guarantee Letter (GL) dan
dokumen untuk urusan insurans.

4. Jika pelajar mendapat cuti sakit,
memaklumkan kepada ibu bapa dan TPHEA

1. Membuat laporan yang lengkap kepada
pengetua.

ntar pelajar ke hospital,
pembantu bengkel untuk
lajar dalam bengkel.
da pembantu bengkel,
hkan pelajar menunggu
kel sehingga mendapat
utnya.
berkenaan ke pejabat
di hantar ke hospital.
da guru jika mengalami

han daripada guru dan
sama kepada pembantu
hiran hidup,

AN MENENGAH MARA

1

BENGKEL KEMAHIRAN HIDUP (Renjatan elektrik)

TINDAKAN SEBELUM

PENTADBIR 1. Menyediakan maklumat mengenai keselamatan. 1. M
GURU 2. Mengadakan taklimat langkah keselamatan 2. M

untuk memberi kesedaran kepada pengguna. de
3. Mempamerkan polisi, peraturan dan tatacara 3. M

yang berkaitan dengan amalan keselamatan di m
tempat yang sesuai. 4. Ji
4. Semua suis dan soket dalam keadaan kemas dan 5. M
berfungsi.
5. Earth Leakage Circuit Breaker (ELCB) dan m
Distribution Board (DB) berfungsi. 6. S
6. Sambungan ke atas satu soket tidak melebihi dua
sambungan. m
7. Mengadakan pemeriksaan berkala pada sistem be
pendawaian supaya tidak berlaku litar pintas se
(short circuit). 7. R
ur
1. Memastikan peralatan selamat digunakan.
2. Mengadakan taklimat langkah keselamatan

untuk memberi kesedaran kepada pelajar.
3. Memastikan pelajar mematuhi peraturan

keselamatan.
4. Sambungan ke atas satu soket tidak melebihi dua

sambungan.
5. Sebarang kerosakan perlu dilaporkan secara

bertulis dan hanya boleh dibaiki oleh juruteknik
elektrik.
6. Perkataan ‘Bahaya’ diletakkan pada kotak fius.
7. Wayar dan plag pada alatan dalam keadaan baik.
8. Elakkan wayar merentasi laluan berjalan kaki

BAHAGIAN PENDIDIKA

42

SEMASA SELEPAS

1. Menguruskan prosedur
penghantaran pelajar ke
hospital dan memaklumkan
kepada ibu bapa.

2. Sekiranya pelajar ditahan di
wad, memaklumkan ibu
bapa, ketua warden dan
guru homeroom.

3. Sediakan Guarantee Letter
(GL) dan dokumen untuk
urusan insurans.

4. Jika pelajar mendapat cuti
sakit, memaklumkan kepada
ibu bapa dan TPHEA.

Mematikan suis utama 1. Membuat laporan yang
Menyentuh pelajar yang terkena renjatan lengkap kepada pengetua.

engan menggunakan penebat.
Mengarahkan pelajar lain menjauhi
mangsa
ika perlu, hantar pelajar ke hospital,
Mengarahkan pembantu bengkel untuk
mengawasi pelajar dalam bengkel.
Sekiranya tiada pembantu bengkel, guru
mengarahkan pelajar menunggu di luar

engkel sehingga mendapat arahan
elanjutnya.
Rujuk pelajar berkenaan ke pejabat untuk
rusan di hantar ke hospital.

AN MENENGAH MARA

2

PELAJAR 1. Mendapatkan kebenaran dan tunjuk ajar guru 1. M
untuk menggunakan peralatan. 2. M

2. Mendengar taklimat langkah keselamatan dari m
guru. be

BAHAGIAN PENDIDIKA

43

Melapor kepada guru
Menerima arahan daripada guru dan
memberi kerjasama kepada pembantu

engkel Kemahiran hidup,

AN MENENGAH MARA

3

BANGUNAN AKADEMIK (Kebakaran)

TINDAKAN SEBELUM

PENTADBIR 1. Menyediakan maklumat umum mengenai 1.

keselamatan. 2.

2. Mewujudkan:

a. sistem pengesanan dan pemantauan 3.

b. sistem pelaporan

c. sistem senggaraan

d. pelan menangani kecemasan

3. Mengadakan taklimat langkah keselamatan

untuk memberi kesedaran kepada pengguna.

4. Mempamerkan polisi, peraturan dan tatacara

yang berkaitan dengan amalan keselamatan di

tempat yang sesuai.

5. Mempamerkan nombor telefon kecemasan di

papan notis.

6. Mempamerkan pelan laluan kecemasan di

tempat yang strategik.

7. Memperincikan keperluan khusus keselamatan

mengikut kawasan / zon.

GURU 1. Mengadakan latihan kebakaran. 1.

2. Memastikan peralatan selamat digunakan.

3. Melaporkan dengan segera kepada pihak 2.

pentadbiran segala kerosakan bangunan dan

alatan.

3.

BAHAGIAN PENDIDIKA

44