SEMASA SELEPAS
1. Menerima laporan daripada guru 1. Menguruskan semua
2. Membuat laporan kepada pihak dokumen pelajar yang perlu
berkuasa (bomba dan polis) dihantar kepada pihak
3. Membuat laporan awal kepada berkenaan (Guarantee
BPM (Pengarah dan TP1) dan PMN Letter (GL) hospital atau
insurans)
2. Mendapatkan laporan
(punca kejadian) daripada
pihak Bomba.
3. Mengumpul maklumat
untuk membuat taksiran
kerugian.
4. Membuat laporan lengkap
kepada KP, TKP
(Pendidikan), BPM, PMN,
BAP, BKW.
5. Mengurus prosedur
membaik pulih bangunan
yang rosak
1. Memberi isyarat kecemasan (siren / 1. Jika ada kecederaan – guru
P.A. Sistem). memaklumkan kepada Ibu
2. Memberi arahan kepada pelajar bapa dan pentadbir
mengosongkan bangunan 2. Mengurus pelajar ke hospital
akademik dan berkumpul di tempat untuk urusan perubatan.
pengumpulan (menjalankan 3. Membuat laporan lengkap
pengungsian) perubatan berdasarkan
3. Membuat laporan awal kepada laporan hospital dan
pengetua. diserahkan kepada TPPP /
AN MENENGAH MARA
4
4.
5.
6.
7.
8.
PELAJAR 1. Mengikuti latihan kebakaran. 1.
2. Mengikuti taklimat berkaitan langkah
keselamatan. 2.
3.
4.
BAHAGIAN PENDIDIKA
45
4. Berusaha memadamkan kebakaran Pengetua untuk tindakan
menggunakan alat pemadam api selanjutnya (pihak insurans)
yang sedia ada. 4. Mengurus prosedur pulang
5. Menyemak bilangan pelajar dan bermalam (jika ada
kecederaan jika ada.Jika bilangan keperluan)
pelajar tidak cukup, semak nama 5. Membuat laporan polis jika
pelajar sama ada balik bermalam ada kehilangan pelajar
atau menjalankan aktiviti luar.
6. Buat laporan kepada bomba jika
bilangan pelajar tidak cukup /
didapati masih berada di asrama.
7. Menerima dan memberi laporan
kepada TPHEA dan Pengetua
8. Guru memberi kerjasama kepada
anggota bomba / polis.
1. Pelajar mengosongkan bangunan 1. Tunggu arahan daripada guru
akademik secara tertib dan 2. Memastikan semua pelajar
berkumpul di tempat pengumpulan. dalam keadaan tenang dan
2. Berkumpul mengikut kelas terkawal.
3. Membuat laporan kepada presiden 3. Menyenarai dokumen penting
BWP. yang rosak / musnah.
4. Presiden BWP membuat laporan
kepada guru.
AN MENENGAH MARA
5
Lampiran 2.1
BORANG SENARAI SEMAK
KESELAMATAN PEJABAT DAN BILIK DARJAH
Bangunan :
Bilik :
Penilai :
Tarikh :
YA TIDAK TIADA KOMEN
A. Lorong berjalan
1. Lorong dikenal pasti dan
tiada halangan.
2. Tiada punca penyebab
untuk terjatuh.
3. Lantai rata dan tiada
lubang.
4. Karpet dipasang kemas.
5. Lantai kering.
6. Ada pengelap kaki.
7. Lorong berjalan di luar
bangunan, tangga dan
tempat letak kereta
dalam keadaan baik.
B. Almari buku, rak dan
kabinet
1. Rak dinding diperbuat
sesuai untuk
menampung berat yang
diperlukan.
2. Rak tidak melebihi beban.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
46
3. Kabinet untuk barang
berat, almari, buku dan
kabinet fail dalam
keadaan kukuh.
4. Laci fail ditutup apabila
tidak digunakan.
C. Keselamatan Elektrik
1. Semua wayar
penyambung ialah jenis
3 wayar dan dalam
keadaan baik dan tiada
penyalut yang terbuka.
2. Panjang wayar
penyambung dihadkan
10 kaki.
3. Hanya satu wayar
penyambung digunakan
dan tidak bersambung
kepada wayar lain.
4. Wayar punca kuasa
alatan elektrik dalam
keadaan baik dan tiada
penyalut yang terbuka.
5. Semua plag dalam
keadaan baik.
6. Punca kuasa di dinding
berkeadaan baik.
7. Sekurang-kurangnya 100
cm kawasan kosong di
sekeliling panel litar
elektrik.
8. Litar tidak overloaded.
Semua punca elektrik
mempunyai fius.
9. Tiada wayar penyambung
di bawah karpet,
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
47
merentasi pintu atau di
kawasan laluan.
D. Tangga, Koridor dan
Kawasan Stor
1. Kawasan ini mempunyai
cukup cahaya.
2. Ram mempunyai
permukaan antislip.
3. Anak tangga dalam
keadaan baik.
4. Laluan tangga tidak
dihalangi dan tidak
dijadikan tempat
simpanan barang.
5. Pemegang tangga kukuh.
6. Guard rail dipasang di
tempat yang perlu.
7. Koridor tidak dihalang.
8. Tiada barang disimpan
dalam kawasan 50 cm
dari sprinkler heads.
9. Tangga disediakan untuk
penyimpanan barang
yang tinggi.
E. Kelengkapan Pejabat
1. Kerusi dalam keadaan
baik dan boleh
dilaraskan.
2. Pemotong kertas
disediakan berserta alat
keselamatan.
3. Step-stool disediakan di
tempat yang perlu.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
48
F. Pencegahan Kebakaran,
Laluan Kecemasan dan
Kebersihan
1. Alat pemadam api belum
tamat tempoh
2. Pintu rintangan api tidak
dihalang
3. Laluan keluar tidak
dihalang dan tidak
dikunci pada waktu
pejabat
4. Laluan keluar ditanda
dengan jelas
5. Penjagaan kebersihan
yang baik dilaksanakan.
Sampah sarap dibuang
6. Pejabat mempunyai
Pelan Kecemasan terkini
G. Bilik Darjah dan Dewan
Besar
1. Meja dalam keadaan baik
2. Kerusi dalam keadaan
baik
3. Kapasiti dewan
dipaparkan
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
49
PENERANGAN SENARAI SEMAK KESELAMATAN
PEJABAT DAN BILIK DARJAH
A. Lorong Berjalan
1. Laluan patut ditetapkan dengan jelas, terutama dalam kawasan penyimpanan
barang dan sekurang-kurangnya 50 cm lebar.
2. Lantai perlu bebas daripada bahan yang rendah yang memungkinkan
dilanggar . Contoh wayar dan alatan yang kecil.
3. Karpet perlu dilekatkan untuk mengelakkan daripada tergelincir.
4. Pengelap kaki perlu diletakkan di luar atau di dalam pejabat.
B. Almari Buku, Rak dan Kabinet
a. Alat yang tahan berat untuk melekatkan rak ke dinding diperlukan untuk
bebanan yang berat terutama untuk penyimpanan buku.
b. Kabinet penyimpanan barang, kabinet fail dan almari buku patut dirapatkan ke
dinding untuk mengelakkan daripada tumbang.
c. Hanya satu laci patut dibuka pada satu masa untuk menghalang kabinet
daripada tumbang.
d. Kabinet fail patut ditutup apabila tidak digunakan.
C. Keselamatan Elektrik
a. Wayar penyambung perlu mempunyai tiga pin untuk dibumikan dengan betul
dan wayar dalam keadaan baik untuk mengelakkan terdedah kepada arus
elektrik.
b. Panjang wayar dihadkan untuk menghalang penggunaan yang tidak betul
seperti diletakkan di bawah karpet atau melalui pintu.
c. Wayar penyambung hanya boleh digunakan tanpa penyambungan dengan
wayar penyambung lain.
d. Wayar punca kuasa alatan elektrik perlu diganti jika rosak.
e. Penyalut wayar kerap terbuka dan terdedah berhampiran kawasan sambungan
antara plag dan wayar. Plag perlu diganti jika perkara ini berlaku.
f. Panel litar elektrik perlu sentiasa mudah didekati. Penyimpanan barang tidak
harus menghalang kawasan ini. Sekurang-kurangnya 100cm kawasan
persekitarannya perlu bebas daripada sebarang halangan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
50
g. Multiple outlet strip perlu mempunyai alat pencegah overload ( seperti circuit
breaker atau fius) untuk mengurangkan kemungkinan kebakaran.
h. Wayar atau wayar penyambung di bawah karpet boleh mengalami kerosakan
dan menjadi punca kebakaran.
D. Tangga, Koridor dan Kawasan Stor
1. Tangga dan koridor mempunyai cahaya yang cukup supaya pengguna boleh
nampak anak tangga dan arah tuju.
2. Penyimpanan barang di kawasan tangga dilarang.
3. Tangga mesti dalam keadaan baik.
4. Step-ladder dalam keadaan baik dan tangga teratas tidak boleh digunakan.
E. Kelengkapan Pejabat
1. Kerusi mestilah dalam keadaan baik dan diselaraskan supaya pengguna
selesa.
2. Pengguna tidak patut berdiri di atas meja, kerusi, kotak atau alatan lain. Step-
stool yang sesuai patut digunakan.
F. Pencegahan Kebakaran, Laluan Kecemasan dan Kebersihan
1. Alat pemadam api patut diperiksa pada setiap 3 bulan dan perlu diganti jika
sudah luput tarikh.
2. Pintu rintangan api tidak boleh dikunci dan tertutup sepanjang masa.
G. Bilik Darjah dan Dewan Besar
1. Memastikan kaki meja tidak patah dan permukaan meja berkeadaan rata, tidak
mempunyai tepi yang tajam atau selumbar.
2. Bilangan muatan dewan ditentukan oleh beberapa faktor termasuk luas
kawasan, ruang yang akan digunakan dan jumlah laluan keluar. Bilangan ini
patut dipaparkan berhampiran laluan keluar utama.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
51
MRSM: BORANG PEMANTAUAN KES
Nama Alat
Lokasi :
BAHAGIAN PENDIDIKA
Nama Pemantau :
52
A. Penyenggaraan alatan
1. Biologi i.
2. Fizik ii.
3. Kimia iii.
i.
ii.
iii.
i.
ii.
iii.
Lampiran 2.2
SELAMATAN MAKMAL SAINS
Keadaan alatan Tahap kefungsian alat
Catatan
1 2 3 4 5 1 2 345
1 - Tidak
Memuaskan
2 - Kurang
Memuaskan
3 - Memuaskan
4 - Baik
5 - Cemerlang
AN MENENGAH MARA
2
4. Rekod senggaraan berkala alatan kritikal Tarikh
jangkaan
Nama Alat
Perkara
i.
ii.
iii.
iv.
v.
B. Penyimpanan Bahan
Item
1. Susunan Bahan kimia yang boleh bertindak balas diasingk
2. Pelabelan Bekas berat diletakkan di rak bawah
Dibuat mengikut susunan
Ditulis dengan jelas
Diletak pada rak/lokasi
BAHAGIAN PENDIDIKA
53
Tarikh Lewat / Skor Catatan
sebenar Cepat 12345
1 - Lewat > 6 bulan
2 - Lewat 2 - 6 bulan
3 - Lewat 1 - 2 bulan
4 - Lewat < 1 bulan
5 - Sebelum / tepat
pada tarikh
Skor Catatan
12345 1 - Tidak Memuaskan
kan 2 - Kurang
Memuaskan
3 - Memuaskan
4 - Baik
5 - Cemerlang
AN MENENGAH MARA
3
Item Perkara
Rak selamat untuk digunakan
3. Tempat Dua pendingin hawa berfungsi dengan baik
Dua pendingin hawa dipasang bergilir secara aut
Kipas penyedut berfungsi dengan baik
C. Penyimpanan Alatan
Item Perkara
1. Susunan Alat diasingkan mengikut kategori/kegunaan
Susunan alat mengikut saiz
2. Pelabelan Kaedah penyimpanan yang sesuai mengikut alat
Item Dibuat mengikut susunan
Ditulis dengan jelas
3. Tempat Diletak pada rak/lokasi
Ditulis dalam dwibahasa
Perkara
Rak selamat untuk digunakan
BAHAGIAN PENDIDIKA
54
Ya Tidak Catatan
tomatik
Skor Catatan
12345
1 - Tidak
Memuaskan
2 - Kurang
Memuaskan
3 - Memuaskan
4 - Baik
5 - Cemerlang
Ya Tidak Catatan
AN MENENGAH MARA
4
D. Pelupusan Pendingin hawa berfungsi dengan baik
Item Kipas penyedut berfungsi dengan baik
Alatan Sains / Alatan Perkara
Kaca Rekod kerosakan dikemas kini
Tempoh untuk tindakan pelupusan
E. Bekalan Sumber Perkara
Item
1. Air Semua paip air berfungsi dengan baik
2. Gas Semua singki tidak tersumbat
Semua singki tidak bocor
Semua pili gas berfungsi dengan baik
Injap utama berfungsi dengan baik
Injap kecemasan berfungsi dengan baik
BAHAGIAN PENDIDIKA
55
Skor
Skor Catatan 1 : masih belum
12345 diambil tindakan
>18 bulan
2 : 12 - 18 bulan
3 : 6 - 12 bulan
4 : 1 – 6 bulan
Skor 5 : <1 bulan
Ya Tidak
Catatan
AN MENENGAH MARA
5
3. Elektrik Stok gas simpanan mencukupi (minimum 1
Distribution Board (DB) berfungsi dengan b
F. Keselamatan Makmal Semua pemasangan soket 3-pin dalam kea
Item Semua soket 3-pin berfungsi dengan baik
Semua kipas berfungsi dengan baik
1. Penggera Semua lampu berfungsi dengan baik
2. Alat pemadam api
Perkara
3. Alat kecemasan
4. Peti Pertolongan Cemas Adakah penggera berfungsi dengan baik?
Adakah disediakan Selimut Api?
Adakah disediakan Pemadam Api CO2?
Adakah disediakan Pemadam Api serbuk?
Adakah alat pancuran berfungsi?
Adakah disediakan cecair pencuci mata (E
Adakah isi kotak kecemasan lengkap?
Adakah isi kotak masih belum tamat tempo
BAHAGIAN PENDIDIKA
56
1 tong 51 kg)
baik
adaan kemas
Skor Catatan
Ya Tidak
?
Eye wash)?
oh?
AN MENENGAH MARA
6
5. Prosedur kecemasan Adakah peraturan makmal ditampal pada p
Adakah no. tel. kecemasan ditampal pada
6. Tanda amaran Adakah pelan laluan kecemasan dipamerk
G. Keadaan Fizikal notis?
Adakah tanda amaran diletakkan pada tem
Item sesuai?
1. Perabot Perkara
2. Langsir Kerusi dalam keadaan baik
3. Lantai Meja dalam keadaan baik
4. Pintu Almari boleh ditutup
5. Cermin tingkap Langsir boleh ditutup
6. Kebersihan Lantai tidak rosak
Pintu boleh ditutup / buka
Cermin tidak pecah
Adakah yang berikut dalam keadaan bersih
i. Perabot
BAHAGIAN PENDIDIKA
57
papan notis?
papan notis?
kan pada papan
mpat yang
Skor Catatan
Ya Tidak
h:
AN MENENGAH MARA
7
H. Amalan Kerja ii. Langsir
Item iii. Lantai
iv. Pintu
1. Pelajar v. Cermin tingkap
2. Staf makmal
Perkara
3. Panduan
Adakah tata cara masuk & keluar makmal d
Adakah alat pelindung diri digunakan?
Adakah panduan persediaan bahan dip
persediaan?
Adakah standard prosedur untuk pengoson
kecemasan dipamerkan di papan notis?
BAHAGIAN PENDIDIKA
58
Skor Catatan
Ya Tidak
dipatuhi?
pamerkan di bilik
ngan makmal bila
AN MENENGAH MARA
8
BAHAGIAN 3 : AKTIVITI PELAJAR
PENDAHULUAN
Aktiviti pelajar melibatkan kegiatan di dalam dan di luar kawasan maktab. Semasa aktiviti
dijalankan, aspek keselamatan perlu diambil kira agar program dapat dilaksanakan dengan
sempurna. Semua pihak perlu bertanggungjawab mengutamakan keselamatan dalam
merancang kelancaran dan keberkesanan aktiviti. Manual ini memberi panduan kepada
warga maktab agar aspek keselamatan dititikberatkan bagi mengelakkan kemalangan. Antara
aspek yang akan dibincangkan ialah :
• Keselamatan Diri Pelajar Pergi Dan Balik Ke Maktab
• Keselamatan Menjalankan Aktiviti Kokurikulum
• Keselamatan Menjalankan Kegiatan Luar
A. Keselamatan Diri Pelajar Pergi Dan Balik Ke Maktab
Keselamatan diri pelajar perlu dititikberatkan sepanjang masa sama ada semasa dalam waktu
persekolahan mahupun di luar waktu persekolahan. Keselamatan semasa pergi dan balik ke
maktab perlu diberi panduan agar pelajar sentiasa selamat. Pihak maktab hendaklah
memastikan semua pelajar sentiasa sedar dan peka akan kemungkinan berlakunya perkara
yang tidak diingini.
1. Panduan Pelajar
a. Memastikan kenderaan yang dinaiki semasa pergi dan balik ke maktab selamat.
b. Mematuhi arahan pihak yang mengawal seperti pemandu dan polis.
c. Memahami dan mengamalkan peraturan keselamatan diri.
d. Sentiasa sedar dan peka akan kemungkinan berlakunya perbuatan jenayah
kepada diri.
e. Berjalan dalam kumpulan.
f. Menggunakan laluan yang selamat.
g. Mengelakkan diri daripada berinteraksi dengan orang yang tidak dikenali.
h. Tidak menumpang kenderaan orang yang tidak dikenali.
i. Melaporkan kepada pihak pentadbiran atau pihak berkuasa sekiranya terdapat
sesuatu yang mencurigakan berlaku.
j. Memastikan kenderaan betul-betul berhenti apabila turun atau naik.
k. Berbaris dan tidak berebut semasa turun dan naik kenderaan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
59
l. Duduklah dengan tertib di dalam kenderaan yang dinaiki.
m. Berdiri dalam keadaan stabil dengan memegang pemegang yang disediakan
dan jangan berdiri di tangga ketika berada di dalam kenderaan.
n. Dilarang bergurau, bermain, mengeluarkan tangan, menjengukkan kepala,
mencampakkan barang atau sampah keluar yang boleh membahayakan diri dan
orang lain.
o. Turun dari kenderaan yang dinaiki setelah betul-betul berhenti.
p. Semasa menyeberangi jalan pastikan tiada kenderaan di kiri dan kanan.
q. Apabila berlaku kemalangan, ikut panduan yang telah ditetapkan (Lampiran 3.1).
r. Pastikan feri, bot atau sampan yang dinaiki dalam keadaan baik dan selamat.
s. Pastikan memakai jaket keselamatan semasa menaiki feri, bot atau sampan.
t. Dilarang menaiki feri, bot atau sampan yang melebihi had muatan.
u. Sentiasa berhati-hati semasa di dalam feri, bot atau sampan dan mengikut
arahan keselamatan.
v. Elakkan daripada menaiki feri, bot atau sampan dalam keadaan cuaca buruk
atau arus sungai terlalu deras.
2. Panduan Pentadbiran
a. Memberi penerangan tentang keselamatan pergi dan balik ke maktab kepada
ibu bapa atau penjaga melalui taklimat bersama pengetua semasa hari
pendaftaran pelajar baru.
b. Melaksanakan program keselamatan jalan raya seperti taklimat, ceramah,
tayangan video dan mempamerkan poster.
c. Menyediakan sistem lalu lintas dalam maktab.
d. Menyimpan rekod nombor pendaftaran kenderaan ibu bapa pelajar.
e. Menyimpan rekod ibu bapa atau penjaga pelajar supaya mudah dihubungi pada
waktu kecemasan.
f. Menyimpan dan mempamerkan nombor telefon pihak berkuasa dan semua
warden supaya mudah dihubungi jika berlaku kecemasan.
g. Mengedarkan dan menampal manual keselamatan di papan kenyataan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
60
3. Panduan Ibu Bapa
a. Bekerjasama dengan pihak maktab dalam merancang dan menguatkuasakan
langkah keselamatan perjalanan pelajar pergi dan balik maktab.
b. Menasihati anak dalam aspek keselamatan diri.
c. Memastikan pergi dan balik anak ke maktab bersama rakan.
d. Memastikan kenderaan yang dinaiki oleh anak dalam keadaan baik.
e. Menasihati anak supaya tidak berinteraksi atau mengikut orang yang tidak
dikenali.
f. Jika menggunakan kereta atau van pastikan pintu kenderaan ditutup sempurna
dan memakai tali pinggang keledar sebelum kenderaan bergerak.
g. Jika menggunakan motosikal pastikan memakai topi keledar dan pakaian yang
memantulkan cahaya.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
61
B. Keselamatan Menjalankan Aktiviti Kokurikulum
Aktiviti kokurikulum merupakan sebahagian kurikulum asas, kegiatan atau aktiviti selain
subjek yang diajar dalam bilik darjah tetapi dianggap sebagai sebahagian daripada kursus
pendidikan pelajar di maktab. Aktiviti yang dirancang atau dijalankan perlu mengambil kira
manual keselamatan dan mematuhi peraturan yang ditetapkan oleh Bahagian Pendidikan
Menengah.
1. Panduan Penyelaras Kokurikulum
a. Memberi kesedaran dan kefahaman kepada pelajar tentang pentingnya
keselamatan diri semasa menjalankan aktiviti kokurikulum seperti mengadakan
ceramah, edaran risalah, tayangan video, bengkel, poster dan melalui
perhimpunan pagi.
b. Mengadakan peraturan yang jelas tentang keselamatan pelajar dalam aktiviti
kokurikulum.
2. Panduan Pentadbiran
a. Memberi taklimat keselamatan kepada pelajar.
b. Mempunyai dan mengetahui pelan keselamatan.
c. Memastikan pelajar mengikut arahan dan peraturan.
d. Mengadakan pengawasan yang rapi sepanjang aktiviti dijalankan.
e. Memastikan peralatan selamat sebelum, semasa dan selepas digunakan.
f. Menjalankan aktiviti di tempat yang selamat.
g. Memberhentikan aktiviti dengan serta-merta jika terdapat tanda-tanda cuaca
buruk akan berlaku.
h. Memastikan hanya pegawai yang berkelayakan atau bertauliah menjadi jurulatih
contohnya daripada Majlis Sukan Negeri.
i. Mempunyai rekod kesihatan dan maklumat peribadi pelajar yang lengkap.
j. Menyediakan peti pertolongan cemas.
k. Memastikan pelajar menyertai Insurans Kemalangan Diri.
3. Panduan Pelajar
a. Melaporkan kesihatan diri kepada guru.
b. Memakai pakaian yang sesuai dengan aktiviti kokurikulum yang dijalankan.
c. Mengikut arahan guru sepanjang aktiviti dijalankan.
d. Melaporkan sebarang kemalangan atau masalah yang timbul sepanjang aktiviti
dijalankan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
62
e. Mengutamakan aspek keselamatan mengikut aktiviti yang dijalankan seperti
yang berikut:
i. Sukan dan Permainan
− Sebelum menjalankan aktiviti, hendaklah melaporkan taraf kesihatan
yang terkini seperti sakit jantung atau asma dari semasa ke semasa.
− Memakai pakaian dan kasut yang sesuai sewaktu aktiviti dijalankan.
− Memastikan kawasan yang selesa dan selamat digunakan.
− Tidak dibenarkan memulakan aktiviti fizikal tanpa arahan dan
pengawasan guru.
− Sentiasa mematuhi arahan guru semasa melakukan aktiviti.
− Sekiranya berasa tidak selesa atau di luar kemampuan diri semasa
aktiviti, pelajar haruslah berhenti dan memberitahu guru.
− Melaporkan segala kerosakan peralatan sukan kepada guru jika ada
yang rosak selepas digunakan.
− Melaporkan kemalangan yang berlaku kepada guru yang bertugas.
ii. Badan Beruniform
− Pelajar mesti sihat untuk menjalankan aktiviti dan memakai pakaian
yang sesuai.
− Berada di lokasi aktiviti pada masa yang ditentukan.
− Ketua pasukan merekodkan kedatangan ahli dan melaporkan pelajar
yang tidak hadir.
− Aktiviti dijalankan secara berkumpulan mengikut arahan guru
penasihat.
− Apabila berlaku kemalangan, perlu mengikut Panduan Berlaku
Kemalangan. (Lampiran 3.1).
iii. Kelab dan Persatuan
− Pelajar berada di tempat dan masa yang telah ditetapkan.
− Setiausaha merekodkan kedatangan ahli dan melaporkan pelajar
yang tidak hadir
− Mengikut arahan guru sepanjang aktiviti dijalankan.
− Apabila berlaku kecemasan atau kemalangan hendaklah diberi
rawatan kecemasan dengan segera dan laporkan kepada guru.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
63
f. Penggunaan Peralatan Sukan dan Stor Sukan
i. Mengetahui tatacara penggunaan peralatan dengan betul dalam
pengawasan guru.
ii. Sentiasa menjaga kebersihan stor sukan.
iii. Stor sukan sentiasa berkunci selepas mengeluarkan atau mengendalikan
peralatan sukan.
iv. Memastikan semua suis dimatikan sebelum meninggalkan stor sukan.
v. Mengisi borang keluar masuk peralatan sukan dalam buku yang
disediakan.
vi. Menyimpan peralatan di tempat yang ditetapkan.
g. Penggunaan Gimnasium / Bilik Latihan Bebanan / Kompleks Sukan
i. Mesti mendapat kebenaran daripada guru.
ii. Catatkan nama pada buku pendaftaran sebelum memulakan latihan.
iii. Mesti berpakaian sukan yang lengkap.
iv. Dilarang makan dan minum.
v. Sentiasa mematuhi arahan penggunaan peralatan.
vi. Melakukan aktiviti memanaskan badan sebelum latihan bebanan.
vii. Latihan mestilah mengikut keupayaan diri masing-masing.
viii. Dilarang bermain dan bergurau di dalam bilik latihan bebanan.
ix. Susun alatan pada tempat asal selepas penggunaannya.
x. Memastikan bilik sentiasa dalam keadaan bersih dan kemas.
xi. Memastikan lampu dan kipas dimatikan, dan tingkap ditutup sebelum
meninggalkan bilik.
xii. Melaporkan kepada guru sebarang kerosakan alatan.
xiii. Dilarang menggunakan alatan yang telah rosak.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
64
C. Keselamatan Menjalankan Kegiatan Luar
Kegiatan luar (Outdoor Activity) merupakan bidang rekreasi yang terbahagi kepada tiga
kategori iaitu berpusatkan darat, air dan udara. Kegiatan berpusatkan darat ialah aktiviti
seperti berkhemah, mendaki gunung, mengembara, trekking dan meneroka gua. Kegiatan
yang berpusatkan air seperti berkayak, snorkeling, scuba diving, luncur layar, berakit, renang
dan belayar. Sementara aktiviti berpusatkan udara ialah terjun bebas, hand gliding dan para
sailing. Semua aktiviti perlu dirancang dengan teliti untuk menjamin keselamatan pelajar
(Lampiran 3.2).
1. Panduan Umum Keselamatan
a. Semua aktiviti luar yang dilaksanakan oleh maktab disyaratkan mempunyai guru
pengiring dengan nisbah 1:10 (seorang guru nisbah sepuluh pelajar) bagi
aktiviti yang berisiko tinggi, manakala nisbah 1:15 (seorang guru nisbah lima
belas pelajar) bagi aktiviti berisiko rendah.
b. Guru pengiring perempuan perlu ada sekiranya melibatkan pelajar perempuan.
c. Pelajar dikehendaki membawa kad pengenalan dan kad pelajar.
d. Memastikan pelajar dalam keadaan sihat untuk mengikuti aktiviti berkenaan.
e. Membawa peti pertolongan cemas yang lengkap dan mencukupi.
f. Semua aktiviti hendaklah dijalankan mengikut jadual perancangan seperti dalam
kertas kerja.
g. Pelajar mestilah mematuhi peraturan disiplin yang telah ditetapkan.
h. Guru penasihat / pengiring hendaklah memaklumkan kepada pihak pentadbiran
apabila berlaku kemalangan.
i. Aktiviti bermalam perlu dimaklumkan kepada Ketua Kampung / Polis atau Pihak
Berkuasa Tempatan yang lain terhadap kawasan perkhemahan sebelum, semasa
dan sesudah aktiviti.
j. Aktiviti yang berisiko tinggi memerlukan kebenaran bertulis daripada ibu bapa /
penjaga.
k. Bagi aktiviti rekreasi seperti perkhemahan di tepi tasik, pantai, sungai atau hutan dan
mendaki gunung, guru penasihat atau fasilitator aktiviti perlu membuat tinjauan dan
penilaian terhadap lokasi yang akan dilawati bagi merancang dan menyediakan
prosedur langkah keselamatan.
l. Memastikan bekalan makanan mencukupi, bersih dan selamat digunakan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
65
m. Guru penasihat perlu mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam asas
pertolongan cemas.
n. ROLL CALL perlu diadakan dua atau tiga kali sehari semasa perkhemahan atau
perkelahan.
o. Bagi aktiviti di laut atau di tepi pantai, guru penasihat hendaklah mengenal pasti
pelajar yang tidak boleh berenang. Guru hendaklah terlebih dahulu meletakkan
papan tanda kawasan / tempat yang dikenal pasti sebagai kawasan bahaya dan
maklumkan kepada semua pelajar.
2. Panduan Khusus Keselamatan Kegiatan Luar
a. Keselamatan Aktiviti Perkhemahan
Perkhemahan merupakan satu aktiviti yang pasti dilakukan dalam apa jua bidang
kegiatan luar maktab sama ada berkayak, mendaki gunung, mengembara dan
aktiviti lain yang perlu bermalam. Panduan berkaitan aktiviti perkhemahan adalah
seperti yang berikut:
i. Panduan Mendirikan Khemah
− Khemah didirikan di atas tapak yang sesuai dan selamat.
− Jika memasang khemah ketika angin bertiup kuat, tentukan supaya bahagian
belakang khemah sahaja yang menghadap ke arah datangnya angin.
− Jika memasang khemah di atas pasir, tanah yang lembut atau kawasan angin
bertiup kuat, kayu pacakan hendaklah dibuat sebagai ganti paku khemah
supaya tali dan gelang penegang khemah dapat dipasang dengan lebih kuat.
− Kedudukan paku khemah atau kayu pacakan apabila dipacakkan ke tanah
hendaklah bersudut tepat dengan tali atau penegang khemah dan bersudut
45 darjah pula dengan tanah.
− Bersihkan tapak khemah daripada sampah dan objek yang mengganggu
seperti kayu dan batu.
− Sewaktu hujan, tali khemah hendaklah dikendurkan sedikit. Tali khemah akan
menjadi lebih tegang apabila ditimpa hujan dan keadaan ini boleh
menyebabkan khemah mudah terkoyak.
− Jarak antara satu khemah dengan yang lain mestilah antara lebih kurang 6
hingga 8 meter. Jarak yang terlalu dekat akan menyusahkan pergerakan di
dalam kawasan perkhemahan dan jika berlaku kebakaran boleh
menyebabkan api merebak ke khemah-khemah lain.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
66
ii. Formasi Khemah
− Formasi khemah bergantung pada keadaan dan ruang yang ada juga
terhadap faktor keselesaan dan keselamatan.
− Jika berkhemah di kawasan sempit yang memanjang seperti di tepi trek, jalan
atau sungai maka formasi satu barisan adalah sesuai manakala bagi ruang
yang lebih besar, formasi dua barisan dibenarkan.
− Bagi kawasan yang luas, formasi satu bulatan adalah sesuai manakala bagi
kawasan yang tidak menentu ruangnya, formasi berselerak dianggap sesuai.
iii. Memilih Tapak Perkhemahan
Sebelum mendirikan khemah, tapak yang sesuai mestilah diperoleh terlebih
dahulu. Tinjauan perlu dilakukan bagi menentukan kawasan yang ingin
digunakan sebagai tapak perkhemahan dengan mengambil kira faktor
bersesuaian dan keselamatan pelajar.
Bagi memilih tapak perkhemahan yang sesuai, beberapa ciri tertentu perlu diberi
perhatian. Antaranya;
− Tanah yang rata supaya selesa untuk tidur.
− Ada perlindungan dari bukit atau pokok supaya tidak terdedah daripada
ancaman angin.
− Dekat dengan punca air supaya memudahkan kerja memasak, membasuh
dan mandi.
− Boleh mendapat sinaran matahari pada waktu pagi bagi mengeringkan udara
lembap dalam khemah, mengeringkan pakaian dan peralatan yang basah.
− Mempunyai laluan perhubungan yang baik supaya mudah bergerak segera
jika berlaku kecemasan.
− Mempunyai pemandangan yang menarik.
iv. Panduan Semasa Aktiviti Perkhemahan
Beberapa perkara perlu diberikan perhatian semasa aktiviti perkhemahan bagi
tujuan keselamatan pelajar.
− Dilarang berkhemah terlalu dekat dengan sungai atau anak sungai di kawasan
hulu atau di kawasan berbukit. Jika hujan di kawasan ini, terutamanya di
kawasan hulu, paras air akan naik dengan kadar cepat.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
67
− Elakkan mendirikan khemah di kawasan berlalang dan semak-samun atau
belukar tebal kerana di kawasan tersebut kebiasaannya terdapat serangga
dan binatang merayap. Sekiranya musim kering, lalang mudah terbakar,
begitu juga dengan tunas-tunas lalang yang tajam boleh menyebabkan
khemah terkoyak.
− Dilarang berkhemah di atas tanah yang lembap. Tanah yang lembap akan
mudah becak dan ini menyukarkan aktiviti perkhemahan.
− Elakkan mendirikan khemah di atas tebing yang tinggi dan curam.
− Dilarang mendirikan khemah di bawah pohon atau dahan mati.
− Elakkan mendirikan khemah di bawah pohon yang rimbun kerana pohon
mudah sekah apabila ditiup angin atau ditimpa hujan lebat. Pohon yang
rimbun juga akan terus menitiskan air, walaupun hujan telah berhenti.
− Dilarang mendirikan khemah di atas denai atau laluan binatang bagi
mengelakkan daripada dirempuh haiwan yang menggunakan denai itu.
− Dilarang berkhemah terlalu dekat dengan kaki bukit yang curam bagi
mengelakkan bahaya tanah runtuh.
b. Panduan Keselamatan Aktiviti Perkelahan
Bagi mereka yang melibatkan diri dengan aktiviti perkelahan di pantai, pengetahuan
dan maklumat mengenai pasang surut air laut amat penting selain pengetahuan dan
maklumat cuaca. Dalam menjalankan aktiviti perkelahan, keadaan cuaca dan
pasang surut air perlu dititikberatkan. Pasang surut merupakan pergerakan air
menegak (vertical) berbanding dengan pergerakan air yang mendatar (horizontal)
ketika arus berlaku. Air laut akan pasang dan surut sebanyak dua kali dalam sehari.
Panduan berkaitan aktiviti perkelahan adalah seperti yang berikut:
i. Panduan Keselamatan Aktiviti di Kawasan Air
− Boleh berenang.
− Perlu mendapat kebenaran daripada pihak pentadbiran, guru pengiring, ibu
bapa/penjaga dan pegawai petugas keselamatan.
− Mematuhi peraturan, nasihat dan waktu dibenarkan berenang.
− Dilarang mandi dan berenang di tempat yang berbahaya.
− Memilih kawasan yang selamat dan dipantau oleh pegawai penyelamat.
− Melakukan aktiviti memanaskan badan (warm up) sebelum mandi atau
berenang.
− Memastikan mandi dalam kumpulan dan bukan bersendirian.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
68
− Memastikan guru atau pegawai penyelamat dapat melihat dengan jelas.
− Dilarang mandi selepas makan atau apabila berasa lapar.
− Dilarang berlari atau berdiri di permukaan yang basah seperti batu, lereng
curam, tanah licin dan kayu berbahaya.
− Dilarang berenang ke air yang lebih dalam daripada paras pinggang.
− Dilarang terjun di tempat cetek atau di tempat yang banyak batu dan kayu.
− Apabila mandi di dalam sungai tentukan anda menghadap ke arah hulu
supaya dapat mengelakkan diri daripada objek yang hanyut.
− Dilarang turun ke air jika arus terlalu deras. Gunakan timba untuk mengambil
air atau mandi.
− Dilarang turun ke sungai atau anak sungai ketika hujan lebat.
− Sediakan alat kecemasan di tempat mandi seperti tali atau pelampung.
ii. Panduan Keselamatan Kecemasan Di Kawasan Air
Panduan ini bertujuan untuk menyelamatkan diri dan memberikan pertolongan
kepada orang lain. Untuk memberikan pertolongan kepada orang lain, kaedah
penyelamatan seperti yang berikut boleh digunakan:
− Capaian
Kaedah capaian (memegang atau menyelamat dengan menghulurkan
tangan) boleh digunakan sekiranya mangsa itu berhampiran dengan
penyelamat.
− Lontaran
Apabila mangsa yang ingin diselamatkan itu berada jauh, kaedah lontaran
boleh diusahakan dengan menggunakan seutas tali atau pelampung.
− Harungan
Apabila mangsa berada jauh di air yang cetek, keadaan harungan (berjalan
menyeberangi air / meranduk) boleh digunakan bagi lontaran atau capaian.
- Kayuhan
Kaedah ini memerlukan penyelamat menggunakan bot berangin atau
mendayung bagi menghampiri mangsa yang jauh dari pantai atau tebing
untuk diselamatkan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
69
− Renang
Mangsa boleh dihampiri dengan membawa alat sokong seperti pelampung
sekiranya pandai berenang.
− Renang dan Tunda
Berenang dan menunda boleh dilakukan seelok-eloknya dengan
menggunakan alat penundaan (pelampung menyelamat) bagi penyelamat
yang telah terlatih.
iii. Renang Survival
Renang survival merupakan ikhtiar bagi menyelamatkan diri jika terkandas
berseorangan di dalam air yang jauh dari daratan atau bantuan. Bagi mereka
yang tidak tahu berenang teknik renang survival ini sukar atau tidak dapat
dilakukan.
Kejayaan bagi menyelamatkan diri melalui renang survival ini bergantung
kepada tiga prinsip iaitu :
− Pernafasan
Kebolehan untuk terus bernafas ialah suatu cara untuk menyelamatkan diri
daripada bahaya lemas. Teknik untuk meneruskan pernafasan adalah dengan
mengangkat bahagian muka hanya di paras air bagi mendapatkan udara
untuk disedut.
Untuk menghembus nafas, muka mangsa tidak perlu diangkat sehingga anda
berjaya menyelamatkan diri. Sewaktu terapung di air, pernafasan hendaklah
dilakukan melalui mulut bukan melalui hidung sebagaimana biasa. Teknik ini
adalah bagi mengelakkan kemasukan air ke dalam lubang hidung.
− Pengapungan
Pernafasan bergantung kepada keupayaan seseorang itu untuk
mengapungkan dirinya. Seseorang berpeluang untuk mengambil nafas dan
tidak akan tenggelam selagi ia boleh mengapungkan diri. Untuk
mengapungkan diri di air, terdapat dua cara yang boleh digunakan:
o Cara Melentang
Usahakan supaya berada dalam keadaan melentang. Bahagian badan
menghala ke atas dan muka hendaklah berada di paras air sementara
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
70
bahagian dada, perut, punggung dan kaki berada pada posisi condong ke
bawah di dalam air.
Gerakkan tangan seperti mengipas dan gerakkan kaki ke atas ke bawah
dengan perlahan-lahan secara bergilir.
Bagi pengapungan yang lebih baik, nafas perlu dikawal supaya paru-paru
sentiasa dipenuhi udara dan menahannya seberapa lama yang boleh.
Menyedut dan mengeluarkan udara perlu dilakukan dengan cepat dan
berterusan.
o Cara Meniarap
Mengapung cara ini membolehkan seseorang itu terapung untuk jangka
masa yang lama dengan menggunakan tenaga yang sedikit.
Badan mestilah berada pada posisi meniarap. Sebelum melakukan posisi
ini pastikan menarik nafas terlebih dahulu.
Semasa posisi meniarap ini, rehatkan diri sambil menahan nafas, kaki dan
tangan hendaklah dibiarkan berkeadaan terkulai. Bahagian muka
hendaklah menghadap ke bawah sehingga belakang kepala berada di
permukaan.
Bagi menarik nafas, tangan dilepaskan lurus ke bawah dan kaki
dirapatkan. Keadaan ini membuatkan bahagian bahu ke atas timbul di
permukaan air dan mestilah segera menarik nafas melalui
mulut.Sekiranya badan anda tenggelam, gerakkan tangan seperti
mengipas dan lakukan sedikit tendangan gunting menggunakan kaki.
− Pergerakan
Bagi membebaskan diri daripada bahaya yang sedang mengancam, perlulah
bergerak ke satu tempat yang lebih selamat. Pergerakan boleh dilakukan
dengan menggunakan kuak renang seperti yang berikut:
o Kuak Dada
Kuak ini boleh dilakukan untuk jangka masa yang lama. Dengan
menggunakan kuak ini, membolehkan seseorang berenang atau
bergerak perlahan-lahan tanpa paksaan ke arah yang ingin dituju. Bagi
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
71
pergerakan yang jauh, amat penting supaya bertenang dan bergerak
perlahan-lahan untuk menjimatkan tenaga.
o Kuak Mengiring
Kuak ini sesuai digunakan apabila hendak menukar kuak setelah berasa
letih. Teknik ini memerlukan badan berada dalam posisi mengiring iaitu
hanya sebelah tangan yang boleh berada permukaan air bagi menolak
air untuk menghasilkan pergerakan.
o Kuak Lentang
Teknik ini memerlukan badan berada dalam posisi melentang iaitu
kedua-dua belah tangan bergerak bagi menolak air untuk menghasilkan
pergerakan. Kuak ini digunakan apabila telah letih bergerak dengan
menggunakan kuak dada. Setelah letih dengan kuak ini, anda harus pula
menukar kepada kuak dada dengan menggunakan kuak mengiring
sebagai kuak perantaraan.
iv. Lonjakan
Lonjakan atau bobbing ialah perbuatan bergerak ke atas ke bawah ketika berada
dalam air. Perbuatan ini boleh membantu usaha untuk mengambil nafas dan
bergerak. Apabila melonjak ke atas permukaan air, nafas boleh dihembuskan
keluar dan tarik semula bagi mendapatkan bekalan udara yang diperlukan
sebelum badan tenggelam semula. Apabila badan tenggelam, nafas ditahan
sehingga terasa keperluan untuk melakukan pernafasan semula. Bagi
melakukan pernafasan itu, badan dilonjakkan semula ke permukaan air
sehingga timbul bahagian muka.
Dengan perbuatan melonjak-lonjak, pergerakan juga dapat dihasilkan. Sebelum
melonjak, halakan badan ke arah yang hendak dituju. Condongkan badan sedikit
ke hadapan dan kemudian lakukan lonjakan itu. Lonjakan dengan posisi badan
condong ke hadapan ini akan menghasilkan pergerakan ke arah hadapan. Jarak
pergerakan ke hadapan itu akan dapat dibuat dengan lebih jauh, jika sewaktu
tenggelam, kaki dapat menjejak dasar laut.
Dalam melakukan aktiviti perkelahan di tepi pantai beberapa jenis ombak perlu
dikenal pasti sebelum aktiviti dijalankan (rujuk Lampiran 3.3).
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
72
c. Pertandingan Sukan Atau Aktiviti Kokurikulum Di Luar Kampus
Aktiviti yang dirancang hendaklah dikenal pasti dan dirancang dengan teliti supaya
langkah keselamatan dapat diambil untuk mengelakkan kejadian buruk seperti
pergaduhan, kerosakan harta awam dan sabotaj daripada berlaku. Pelajar yang
terlibat adalah tidak dibenarkan membawa objek yang ditakrifkan sebagai senjata
berbahaya seperti botol minuman kaca, kayu atau tongkat. Antara aktiviti yang sering
dilakukan oleh pihak maktab adalah seperti yang berikut:
i. Lawatan Sambil Belajar
Mendapatkan kebenaran bertulis daripada Pihak Berkuasa. ROLL CALL
diadakan semasa bertolak dan semasa pulang atau bila-bila masa yang
difikirkan sesuai.
ii. Kajian Luar Atau Kerja Kebajikan
Guru penasihat hendaklah menentukan bilangan pelajar, lokasi dan jenis aktiviti
yang dijalankan. Pelajar hendaklah diberi taklimat dan maklumat segala aktiviti
dan urutan aktiviti sebelum bermula. ROLL CALL diadakan semasa bertolak dan
semasa pulang atau bila-bila masa yang difikirkan sesuai.
iii. Merentas Desa Atau Berjalan Lasak
Aktiviti ini melibatkan kawasan jalan raya / lebuh raya dan ramai pelajar.
Keadaan ini akan menimbulkan gangguan dan bahaya lalu lintas. Guru
penasihat hendaklah mengambil langkah yang berikut:-
− Guru penasihat hendaklah memaklumkan kepada Ketua Polis yang
berhampiran tentang aktiviti yang dijalankan dan jika perlu memohon
bantuan mereka.
− Langkah-langkah bantuan kecemasan hendaklah dirancang lebih awal
supaya bantuan yang diperlukan dapat diberikan dengan cepat dan
berkesan.
− Semua papan tanda, tunjuk arah hendaklah ditulis dengan terang, jelas dan
mudah dilihat.
iv. Prinsip Ikhtiar Hidup
Kegiatan luar ialah bidang rekreasi yang bersifat aktif, memerlukan pengetahuan
dan kemahiran dalam bidang ikhtiar hidup (survival). Oleh itu, setiap pelajar
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
73
mesti mengetahui tentang kepentingan bidang ikhtiar hidup bagi menghadapi
cabaran dan risiko untuk menjamin keselamatan.
− Keselamatan : keutamaan hendaklah diberi kepada soal keselamatan
nyawa pada setiap masa, iaitu menjauhkan diri daripada melakukan perkara
yang boleh membahayakan keselamatan.
− Usaha : dalam situasi ikhtiar hidup, pelbagai usaha hendaklah dilakukan bagi
mengatasi masalah yang sedang dihadapi. Sikap berdiam diri dan berharap
kepada nasib adalah sikap negatif yang tidak membantu. Jika satu usaha
gagal maka usaha seterusnya perlu dilakukan dengan tidak menjejaskan
keselamatan. Lebih banyak usaha lebih cerah seseorang itu mengatasi
situasi ikhtiar hidup yang dihadapinya.
− Kawal Diri : dalam apa jua situasi yang kritikal, kawalan diri amat penting
supaya segala keputusan dan tindakan mendapat hasil secara positif.
− Kerjasama : kerjasama yang erat dan berterusan amat penting kerana
wujudnya suasana dan peluang yang lebih terjamin bagi mengatasi masalah
yang timbul.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
74
AKTIVITI PELAJAR
i. Kegiatan Kokurikulum Mingguan (Sukan/Permainan/Kelab/Unit Beruniform)
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pentadbir • Mendapatkan kebenaran bertulis • Memastikan pelajar • Memastikan
menyertai kegiatan dari ibu bapa mengikut arahan dan laporan aktiviti
/ penjaga peraturan yang disediakan
• Memastikan adanya senarai ditetapkan. dengan lengkap
nama pelajar yang lengkap. • Memastikan aktiviti • Menyemak
• Memastikan taklimat dijalankan di tempat laporan aktiviti
keselamatan diberikan kepada yang selamat. yang diterima
pelajar. • Memastikan • Menghantar
• Mempunyai dan mengetahui peralatan selamat laporan aktiviti
pelan keselamatan. digunakan. yang lengkap
• Memastikan hanya pegawai yang • Memastikan kepada BPM
berkelayakan atau bertauliah pengawasan yang dan MARA.
menjadi jurulatih / penasihat rapi sepanjang • Memaklumkan
• Mempunyai rekod kesihatan dan aktiviti dijalankan. kepada ibu bapa
maklumat peribadi pelajar yang • Memastikan aktiviti berkenaan.
lengkap. diberhentikan
• Menyediakan peti pertolongan dengan serta-merta
cemas yang lengkap dan jika terdapat tanda-
diletakkan pada tempat yang tanda cuaca buruk
dikhaskan. akan berlaku.
• Memastikan pelajar menyertai
Insurans Kemalangan Diri
Berkelompok.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
75
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Guru
• Menyediakan senarai nama • Mengarahkan pelajar • Menyediakan
pelajar terlibat yang lengkap menjauhi bangunan / laporan kehadiran
• Memastikan peti pertolongan kawasan yang ditimpa / kecederaan /
cemas berada di tempat yang bencana. kehilangan pelajar
dikhaskan • Mengarahkan pelajar ke kepada
• Memastikan alatan yang tapak perhimpunan pentadbiran.
digunakan selamat kecemasan yang • Menyalurkan
• Mengadakan taklimat ditetapkan maklumat pelajar
keselamatan. • Membawa rekod gangguan emosi
• Memberi kesedaran dan kehadiran pelajar. kepada guru
kefahaman kepada pelajar • Menyemak bilangan kaunseling.
tentang pentingnya pelajar (head count) • Merujuk kes yang
keselamatan diri semasa menggunakan kaedah memerlukan
menjalankan aktiviti seperti yang bersesuaian. rawatan
mengadakan ceramah, edaran • Melaporkan bilangan pemulihan khas
risalah, tayangan video, kehadiran / kecederaan / kepada Pengetua.
bengkel, poster dan melalui kehilangan pelajar kepada • Memberi
perhimpunan pagi. pentadbiran. maklumat awal
• Mengetahui rekod kesihatan • Memberi perhatian khusus kepada ibu bapa.
dan maklumat peribadi pelajar kepada pelajar
yang lengkap. bermasalah kesihatan dan
• Mengadakan peraturan yang pelajar berkeperluan khas.
jelas tentang keselamatan • Membantu mengurus
pelajar semasa aktiviti situasi krisis dan emosi
dijalankan. pelajar di tapak
perhimpunan kecemasan.
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pelajar
• Memahami dan mengamalkan • Mematuhi arahan guru • Mematuhi arahan
peraturan keselamatan diri. dari masa ke semasa yang diberikan
• Mengutamakan aspek • Menjauhi bangunan / oleh guru
keselamatan kawasan yang ditimpa • Menyenaraikan
• Sentiasa sedar dan peka akan bencana. peralatan dan
kemungkinan berlakunya • Berhimpun di tapak dokumen peribadi
perbuatan jenayah kepada perhimpunan kecemasan pelajar sekiranya
diri. yang ditetapkan terdapat
• Melaporkan kepada pihak • Melaporkan sebarang kehilangan dan
pentadbiran atau pihak kesulitan kepada guru melaporkan
berkuasa sekiranya terdapat kepada guru
sesuatu yang mencurigakan
berlaku.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
76
ii. Lawatan Sambil Belajar / Aktiviti Luar Bilik Darjah / Program Ceramah / Kajian
Luar Atau Program Khidmat Masyarakat
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pentadbir • Memastikan
• Mendapatkan kebenaran • Memastikan pelajar
laporan aktiviti
bertulis menyertai kegiatan mengikut arahan dan disediakan
dengan lengkap
dari ibu bapa / penjaga peraturan yang • Menyemak
laporan aktiviti
• Memperoleh kebenaran ditetapkan. yang diterima
• Menghantar
daripada Pihak Berkuasa • Memastikan aktiviti laporan aktiviti
yang lengkap
Tempatan dan agensi yang dijalankan di tempat kepada BPM dan
MARA.
berkaitan. yang selamat. • Memaklumkan
kepada ibu bapa
• Memastikan taklimat • Memastikan peralatan berkenaan.
keselamatan diberikan selamat digunakan.
kepada pelajar. • Memastikan
• Mempunyai dan mengetahui pengawasan yang rapi
pelan keselamatan. sepanjang aktiviti
• Memastikan hanya pegawai dijalankan.
yang berkelayakan atau • Memastikan aktiviti
bertauliah menjadi jurulatih / diberhentikan dengan
pengiring. serta-merta jika terdapat
• Mempunyai rekod kesihatan tanda-tanda cuaca buruk
dan maklumat peribadi pelajar akan berlaku.
yang lengkap.
• Menyediakan peti pertolongan
cemas yang lengkap.
• Memastikan pelajar menyertai
Insurans Kemalangan Diri
Berkelompok.
• Memastikan adanya senarai
nama pelajar yang lengkap.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
77
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Guru
• Mengadakan lawatan tapak • Mengarahkan pelajar • Menyediakan
• Memastikan alatan yang menjauhi bangunan / laporan kehadiran
digunakan selamat kawasan yang ditimpa / kecederaan /
• Menyediakan senarai nama bencana. kehilangan pelajar
pelajar terlibat yang lengkap • Mengarahkan pelajar ke kepada
• Memberi kesedaran dan tapak perhimpunan pentadbiran.
kefahaman kepada pelajar kecemasan yang • Menyalurkan
tentang pentingnya ditetapkan maklumat pelajar
keselamatan diri semasa • Membawa rekod gangguan emosi
menjalankan aktiviti seperti kehadiran pelajar. kepada guru
mengadakan ceramah, • Menyemak bilangan kaunseling.
edaran risalah, tayangan pelajar (head count) • Merujuk kes yang
video, bengkel, poster dan menggunakan kaedah memerlukan
melalui perhimpunan pagi. yang bersesuaian. rawatan
• Mengadakan taklimat • Melaporkan bilangan pemulihan khas
keselamatan.
kehadiran / kecederaan / kepada Pengetua.
• Mengetahui rekod kesihatan kehilangan pelajar kepada • Memberi
dan maklumat peribadi pelajar pentadbiran. maklumat awal
yang lengkap. • Memberi perhatian khusus kepada ibu bapa.
• Memastikan peti pertolongan kepada pelajar
cemas ada dibawa bersama. bermasalah kesihatan dan
• Mengadakan peraturan yang pelajar berkeperluan khas.
jelas tentang keselamatan • Membantu mengurus
pelajar semasa aktiviti situasi krisis dan emosi
dijalankan. pelajar di tapak
perhimpunan kecemasan.
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pelajar • Mematuhi arahan guru
• Memahami dan mengamalkan • Mematuhi arahan
dari masa ke semasa
peraturan keselamatan diri. • Menjauhi bangunan / yang diberikan oleh
• Mengutamakan aspek kawasan yang ditimpa guru
bencana.
keselamatan • Berhimpun di tapak • Menyenaraikan
perhimpunan kecemasan
• Sentiasa sedar dan peka akan yang ditetapkan peralatan dan
• Melaporkan sebarang
kemungkinan berlakunya kesulitan kepada guru dokumen peribadi
perbuatan jenayah kepada pelajar sekiranya
diri. terdapat
• Mengelakkan diri daripada kehilangan dan
berinteraksi dengan orang melaporkan
yang dicurigai. kepada guru
• Melaporkan kepada pihak
pentadbiran atau pihak
berkuasa sekiranya terdapat
sesuatu yang mencurigakan
berlaku.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
78
iii. Kejohanan Sukan Permainan/ Kejohanan Olahraga/ Merentas Desa/ Berjalan
Lasak/ Pertandingan Seni Bela Diri
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pentadbir
• Mendapatkan kebenaran • Memastikan pelajar • Memastikan
bertulis menyertai kegiatan mengikut arahan dan laporan aktiviti
dari ibu bapa / penjaga peraturan yang disediakan dengan
• Memperoleh kebenaran ditetapkan. lengkap
daripada Pihak Berkuasa • Memastikan aktiviti • Menyemak laporan
Tempatan dan agensi yang dijalankan di tempat aktiviti yang
berkaitan. yang selamat. diterima
• Memastikan taklimat • Memastikan peralatan • Menghantar
keselamatan diberikan selamat digunakan. laporan aktiviti
kepada pelajar. • Memastikan yang lengkap
• Mempunyai dan mengetahui pengawasan yang rapi kepada BPM dan
pelan keselamatan. sepanjang aktiviti MARA.
• Memastikan hanya pegawai dijalankan. • Memaklumkan
yang berkelayakan atau • Memastikan aktiviti kepada ibu bapa
bertauliah menjadi jurulatih / diberhentikan dengan berkenaan.
pengiring. serta-merta jika
• Mempunyai rekod kesihatan terdapat tanda-tanda
dan maklumat peribadi pelajar cuaca buruk akan
yang lengkap dan terkini. berlaku.
• Menyediakan peti pertolongan
cemas yang lengkap.
• Memastikan pelajar menyertai
Insurans Kemalangan Diri
Berkelompok.
• Memastikan adanya senarai
nama pelajar yang lengkap.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
79
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Guru
• Memastikan kawasan aktiviti • Mengarahkan pelajar • Menyediakan
adalah selamat menjauhi bangunan / laporan kehadiran
• Memastikan alatan yang kawasan yang ditimpa / kecederaan /
digunakan selamat bencana. kehilangan pelajar
• Menyediakan senarai nama • Mengarahkan pelajar ke kepada
pelajar terlibat yang lengkap tapak perhimpunan pentadbiran.
• Memberi kesedaran dan kecemasan yang • Menyalurkan
kefahaman kepada pelajar ditetapkan maklumat pelajar
tentang pentingnya • Membawa rekod gangguan emosi
keselamatan diri semasa kehadiran pelajar. kepada guru
menjalankan aktiviti seperti • Menyemak bilangan kaunseling.
mengadakan ceramah, edaran pelajar (head count) • Merujuk kes yang
risalah, tayangan video, menggunakan kaedah memerlukan
bengkel, poster dan melalui yang bersesuaian. rawatan
perhimpunan pagi. • Melaporkan bilangan pemulihan khas
• Mengadakan taklimat kehadiran / kecederaan / kepada Pengetua.
keselamatan. kehilangan pelajar kepada • Memberi
• Mengetahui rekod kesihatan pentadbiran. maklumat awal
dan maklumat peribadi pelajar • Memberi perhatian khusus kepada ibu bapa.
yang lengkap dan terkini. kepada pelajar
• Memastikan peti pertolongan bermasalah kesihatan dan
cemas ada dibawa bersama. pelajar berkeperluan khas.
• Mengadakan peraturan yang • Membantu mengurus
jelas tentang keselamatan situasi krisis dan emosi
pelajar semasa aktiviti pelajar di tapak
dijalankan. perhimpunan kecemasan.
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pelajar
• Memahami dan mengamalkan • Mematuhi arahan guru • Mematuhi arahan
peraturan keselamatan diri. dari masa ke semasa yang diberikan
• Mengutamakan aspek • Menjauhi bangunan / oleh guru
keselamatan kawasan yang ditimpa • Menyenaraikan
• Sentiasa sedar dan peka akan bencana. peralatan dan
kemungkinan berlakunya • Berhimpun di tapak dokumen peribadi
perbuatan jenayah kepada diri. perhimpunan kecemasan pelajar sekiranya
• Berjalan dalam kumpulan. yang ditetapkan terdapat
kehilangan
• Menggunakan laluan yang • Melaporkan sebarang melaporkan dan
kepada guru
selamat. kesulitan kepada guru
• Mengelakkan diri daripada
berinteraksi dengan orang yang
dicurigai.
• Melaporkan kepada pihak
pentadbiran atau pihak
berkuasa sekiranya terdapat
sesuatu yang mencurigakan
berlaku.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
80
iv. Program Perkhemahan/ Program Ikhtiar Hidup/ Kem Motivasi
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pentadbir • Memastikan
• Mendapatkan kebenaran • Memastikan pelajar
laporan aktiviti
bertulis menyertai kegiatan mengikut arahan dan disediakan
dengan lengkap
dari ibu bapa / penjaga peraturan yang ditetapkan. • Menyemak
laporan aktiviti
• Memperoleh kebenaran • Memastikan aktiviti yang diterima
• Menghantar
daripada Pihak Berkuasa dijalankan di tempat yang laporan aktiviti
yang lengkap
Tempatan dan agensi yang selamat. kepada BPM
dan MARA.
berkaitan. • Memastikan peralatan • Memaklumkan
kepada ibu bapa
• Memastikan taklimat selamat digunakan. berkenaan.
keselamatan diberikan • Memastikan pengawasan
kepada pelajar. yang rapi sepanjang aktiviti
• Mempunyai dan mengetahui dijalankan.
pelan keselamatan. • Memastikan aktiviti
• Memastikan hanya pegawai diberhentikan dengan serta-
yang berkelayakan atau merta jika terdapat tanda-
bertauliah menjadi jurulatih / tanda cuaca buruk akan
pengiring. berlaku.
• Mempunyai rekod kesihatan
dan maklumat peribadi
pelajar yang lengkap dan
terkini.
• Menyediakan peti
pertolongan cemas yang
lengkap.
• Memastikan pelajar
menyertai Insurans
Kemalangan Diri
Berkelompok.
• Memastikan adanya senarai
nama pelajar yang lengkap.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
81
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Guru
• Memastikan tapak kawasan • Mengarahkan pelajar • Menyediakan
aktiviti adalah selamat menjauhi bangunan / laporan kehadiran
• Memastikan alatan yang kawasan yang ditimpa / kecederaan /
digunakan selamat bencana. kehilangan pelajar
• Menyediakan senarai nama • Mengarahkan pelajar ke kepada
pelajar terlibat yang lengkap tapak perhimpunan pentadbiran.
• Memberi kesedaran dan kecemasan yang • Menyalurkan
kefahaman kepada pelajar ditetapkan maklumat pelajar
tentang pentingnya • Membawa rekod gangguan emosi
keselamatan diri semasa kehadiran pelajar. kepada guru
menjalankan aktiviti seperti • Menyemak bilangan kaunseling.
mengadakan ceramah, edaran pelajar (head count) • Merujuk kes yang
risalah, tayangan video, menggunakan kaedah memerlukan
bengkel, poster dan melalui yang bersesuaian. rawatan
perhimpunan pagi. • Melaporkan bilangan pemulihan khas
• Mengadakan taklimat kehadiran / kecederaan / kepada Pengetua.
keselamatan. kehilangan pelajar kepada • Memberi
• Mengetahui rekod kesihatan pentadbiran. maklumat awal
dan maklumat peribadi pelajar • Memberi perhatian khusus kepada ibu bapa.
yang lengkap dan terkini. kepada pelajar
• Memastikan peti pertolongan bermasalah kesihatan dan
cemas dibawa bersama. pelajar berkeperluan khas.
• Mengadakan peraturan yang • Membantu mengurus
jelas tentang keselamatan situasi krisis dan emosi
pelajar semasa aktiviti pelajar di tapak
dijalankan. perhimpunan kecemasan.
PANDUAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Pelajar
• Memahami dan mengamalkan • Mematuhi arahan guru • Mematuhi arahan
peraturan keselamatan diri. dari masa ke semasa yang diberikan
• Mengutamakan aspek • Menjauhi bangunan / oleh guru
keselamatan kawasan yang ditimpa • Menyenaraikan
• Sentiasa sedar dan peka akan bencana. peralatan dan
kemungkinan berlakunya • Berhimpun di tapak dokumen peribadi
perbuatan jenayah kepada perhimpunan kecemasan pelajar sekiranya
diri. yang ditetapkan terdapat
• Berjalan dalam kumpulan. • Melaporkan sebarang kehilangan dan
melaporkan
• Menggunakan laluan yang kesulitan kepada guru kepada guru
selamat.
• Mengelakkan diri daripada
berinteraksi dengan orang
yang dicurigai.
• Melaporkan kepada pihak
pentadbiran atau pihak
berkuasa sekiranya terdapat
sesuatu yang mencurigakan
berlaku.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
82
Lampiran
PANDUAN UMUM KESELAMATAN
h. Semua aktiviti luar yang dilaksanakan oleh maktab disyaratkan mempunyai guru
pengiring dengan nisbah 1:10 (seorang guru nisbah sepuluh pelajar) bagi aktiviti yang
berisiko tinggi, manakala nisbah 1:15 (seorang guru nisbah lima belas pelajar) bagi aktiviti
berisiko rendah.
i. Guru pengiring perempuan perlu ada sekiranya melibatkan pelajar perempuan.
j. Pelajar dikehendaki membawa kad pengenalan dan kad pelajar.
k. Memastikan pelajar dalam keadaan sihat untuk mengikuti aktiviti berkenaan.
l. Membawa peti pertolongan cemas yang lengkap dan mencukupi.
m. Semua aktiviti hendaklah dijalankan mengikut jadual perancangan seperti dalam kertas
kerja.
n. Pelajar mestilah mematuhi peraturan disiplin yang telah ditetapkan.
o. Guru penasihat / pengiring hendaklah memaklumkan kepada pihak pentadbiran apabila
berlaku kemalangan.
p. Aktiviti bermalam perlu dimaklumkan kepada Ketua Kampung / Polis atau Pihak
Berkuasa Tempatan yang lain terhadap kawasan perkhemahan sebelum, semasa dan
sesudah aktiviti.
q. Aktiviti yang berisiko tinggi memerlukan kebenaran bertulis daripada ibu bapa / penjaga.
r. Bagi aktiviti rekreasi seperti perkhemahan di tepi tasik, pantai, sungai atau hutan dan
mendaki gunung, guru penasihat atau fasilitator aktiviti perlu membuat tinjauan dan
penilaian terhadap lokasi yang akan dilawati bagi merancang dan menyediakan prosedur
langkah keselamatan.
s. Memastikan bekalan makanan mencukupi, bersih dan selamat digunakan.
t. Guru penasihat perlu mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam asas pertolongan
cemas.
u. ROLL CALL perlu diadakan dua atau tiga kali sehari semasa perkhemahan atau
perkelahan.
v. Bagi aktiviti di laut atau di tepi pantai, guru penasihat hendaklah mengenal pasti pelajar
yang tidak boleh berenang. Guru hendaklah terlebih dahulu meletakkan papan tanda
kawasan / tempat yang dikenal pasti sebagai kawasan bahaya dan maklumkan kepada
semua pelajar.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
83
PANDUAN BERLAKUNYA KEMALANGAN ATAU PERTOLONGAN CEMAS
Panduan Keselamatan
1. Pelajar melaporkan sebarang kemalangan atau kecederaan kepada guru.
2. Guru mengambil tindakan atau memberi rawatan kecemasan contohnya prosedur
CPR, RICE, TOTAPS dan DRABC.
3. Guru melaporkan kepada pihak pentadbiran dan merekodkan segala kecederaan dan
kemalangan serta menghubungi ibu bapa atau penjaga pelajar yang terlibat.
4. Pihak pentadbiran mengambil tindakan segera dengan menghantar pelajar ke hospital
jika mengalami kecederaan yang serius.
PANDUAN ASAS KESELAMATAN KEGIATAN LUAR
Panduan ini merupakan garis kasar dan langkah keselamatan yang perlu diambil kira sebelum
sesuatu aktiviti maktab dilaksanakan.
A. Jenis Aktiviti
1. Lawatan sambil belajar
2. Perkhemahan
3. Kajian luar/ Kerja amal/ Kebajikan
4. Merentas Desa/ Jalan lasak
5. Kursus/ Ceramah
6. Pertandingan sukan/Aktiviti kokurikulum
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
84
B. Perancangan
Sebelum aktiviti dilaksanakan, perancangan yang rapi secara bertulis perlu dibuat melibatkan
perkara seperti yang berikut:
1. MATLAMAT
2. OBJEKTIF
3. LOKASI
4. BILANGAN ANGGOTA/PESERTA/ PELAJAR YANG TERLIBAT
5. BILANGAN GURU PENGIRING/ PENGAWAS TERLIBAT
6. TARIKH DAN MASA AKTIVITI
7. LANGKAH KESELAMATAN YANG PERLU DIAMBIL
8. PERBELANJAAN
9. PERALATAN
10. BAHAN MAKANAN
11. PENGANGKUTAN
12. SURAT KEBENARAN IBU BAPA/ PENJAGA
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
85