C. Permohonan Kebenaran Menjalankan Aktiviti
1. Kertas kerja hedaklah dimajukan kepada pihak pentadbiran untuk mendapatkan
kelulusan dan kebenaran.
2. Aktiviti yang telah diluluskan boleh dilaksanakan dan langkah selanjutnya adalah
seperti yang berikut:
a. Setiausaha kelab / persatuan atau guru penasihat hendaklah mengisi
borang permohonan keluar maktab dan borang tempahan kenderaan dua
minggu sebelum aktiviti dilaksanakan.
b. Borang permohonan hendaklah diserahkan kepada pihak pentadbiran
maktab.
c. Guru Penasihat memastikan pelajar yang terlibat dilindungi oleh Skim
Insurans Berkelompok.
3. Sekiranya aktiviti yang dijalankan itu memerlukan kebenaran daripada pihak
tertentu seperti permohonan pihak polis jika perlu dan pihak berkuasa tempatan
hendaklah dibuat terlebih dahulu.
D. Jadual Aktiviti
Program yang ingin dijalankan/dilaksanakan perlu dibuat dengan mengambil kira tujuan atau
objektif yang harus dicapai.
E. Perjumpaan Dan Taklimat
Perjumpaan antara guru dengan pelajar yang terlibat perlu diadakan sekurang-kurangnya 3
hari sebelum program dijalankan. Taklimat tentang aktiviti dan garis panduan langkah
keselamatan disampaikan kepada pelajar.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
86
OMBAK
Ombak terjadi apabila permukaan air ditiup angin. Angin yang lemah akan melahirkan ombak
yang kecil manakala angin kencang melahirkan ombak yang besar. Saiz ombak menjadi kecil
apabila angin telah reda atau menukar haluannya.
A. Pergerakan Ombak
Sungguhpun ombak bergerak ke hadapan tetapi ombak tidak membawa air bersamanya, apa
yang berlaku ialah hanya bergerak ke atas dan ke bawah tanpa meluru ke hadapan.
Pergerakan ombak dan pergerakan air bukan merupakan dua perkara yang sama kerana
boleh dipengaruhi oleh arah mana arus bergerak.
B. Jenis Ombak
Berikut adalah beberapa jenis ombak.
1. Ombak Swell
Ombak ini besar saiznya dan berlaku bagi jangka masa yang lama disebabkan oleh angin luar
yang berlaku dari tempat yang jauh. Ombak ini mempunyai jarak perjalanan yang jauh.
2. Ombak Sea
Ombak ini saiznya lebih kecil daripada Swell dan berlaku sekejap sahaja disebabkan oleh
angin tempatan dan lebih berbahaya dari swell.
3. Ombak Gempa (Tidal Waves)
Ombak ini bukan disebabkan oleh pasang surut tetapi disebabkan oleh gegaran daripada
gempa bumi.
4. Riak
Riak (ripple) ialah ombak kecil. Jika riak berlaku di laut maka inilah ketikanya untuk bermain
air. Riak biasanya berlaku di pantai yang cetek apabila kelajuan angin berada pada force 1.
5. Ombak Limpah (Spilling Wave)
Berlaku apabila puncaknya (crest) jauh menimpa muka ombak dan bergerak dalam keadaan
tegak serta berbahaya.
6. Ombak Junam (Plunging Wave)
Ombak ini berada dalam keadaan tegak dan akan memecah secara tiba-tiba iaitu akan
kelihatan bergulung. Ombak ini berlaku di pantai yang curam dan sangat berbahaya.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
87
7. Ombak Luru (Surging Wave)
Ombak ini tidak memecah seperti ombak-ombak lain apabila sampai ke pantai. Keadaan
begini menyebabkan paras air tiba-tiba menjadi tinggi dan kembali ke paras biasa
kemudiannya. Ombak ini berlaku kerana bantuan arus dan air pasang dan tidak berbahaya
kecuali jika seseorang itu berada atau berenang terlalu rapat dengan tebing atau tembok batu.
8. Ombak Buatan (Wash Wave)
Selain ombak semula jadi, ombak juga terjadi kerana pergerakan kapal. Ombak berlaku
sekejap sahaja dan bergantung kepada saiz dan kelajuan kapal berkenaan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
88
BAHAGIAN 4 – PSIKOLOGI & EMOSI
PENDAHULUAN
Kecemerlangan dalam institusi pendidikan berkait rapat dengan perkembangan
kecerdasan sosial dan emosi pelajar. Manual ini dihasilkan untuk mewujudkan
kestabilan sosial dan emosi pelajar bagi menghadapi cabaran era globalisasi.
Hubungan antara konsep kendiri dan penyesuaian psikologi dalam kalangan
pelajar maktab adalah sangat kompleks dan amat kuat mempengaruhi tingkah
laku seseorang. Tingkah laku psikososial seperti lokus kawalan, konsep kendiri,
cara gaya belajar seseorang dan beberapa faktor persekitaran amat berkait
antara satu sama lain. Penilaian tentang konsep kendiri merupakan ciri yang
penting bagi proses perkembangan remaja dan aspek ini akan membantu
seseorang menyesuaikan diri dengan persekitaran melalui penyesuaian emosi
dan tingkah laku yang bersesuaian
RASIONAL
Manual ini dibentuk selaras dengan peranan maktab mendidik dan
membimbing pelajar agar dapat mengamalkan nilai-nilai kehidupan yang positif
dan kental. Hal ini akan membantu mereka untuk mencapai kematangan dalam
kehidupan. Selain itu, manual ini memberi panduan dan rujukan dalam
menangani isu sosial yang berlaku dalam kalangan pelajar di MRSM dan Kolej
MARA. Manual ini sesuai dimanfaatkan oleh warga maktab. Dimensi yang
terdapat dalam manual ini ialah :
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
89
Dimensi Konsep Kendiri Mengenal pasti pelajar yang
ialah persepsi individu
yang terbentuk melalui mempunyai konsep kendiri
pengalaman atau tafsiran
terhadap persekitaran yang rendah.
seseorang. Pembentukan
konsep kendiri pelajar Meningkatkan kesedaran diri
mempengaruhi
perkembangan ke arah perkembangan sosial
personaliti mereka.
dan emosi.
Melengkapkan pelajar
dengan maklumat dan
kemahiran amalan hidup (life-
coping skills).
Mewujudkan keyakinan diri
pelajar supaya berasa selesa
dan selamat di maktab.
Diri sendiri
Pengaruh keluarga
Pengaruh rakan sebaya
Pengaruh persekitaran
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
90
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
91
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
92
Mengamalkan gaya
hidup yang sihat
Perlu berfikiran positif Mengasihi Menerima kekuatan
dan menjauhi gejala orang lain dan kelemahan diri
negatif Berfikiran terbuka,
realistik dan logik
Meningkatkan
interaksi sosial
dalam kalangan
pelajar
Melibatkan diri Pelajar Mendapatkan nasihat
dengan aktiviti & bimbingan atau
meluahkan
maktab permasalahan
kepada rakan
Meluangkan masa dan sebaya, penasihat
memberikan bimbingan homeroom, guru &
guru bimbingan
kepada pelajar yang
mempunyai konsep Mengamalkan nilai
kendiri yang rendah profesionalisme
keguruan
Amanah dan
bertanggungjawab
terhadap rahsia
peribadi pelajar
Guru Saling bekerjasama
bagi meningkatkan
Menjadi role model
kepada pelajar konsep kendiri
yang positif
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
93
PANDUAN •Memahami interpretasi skor ujian TSCS.
GURU •Sentiasa peka terhadap perubahan sikap dan
tingkah laku pelajar.
PANDUAN •Meluangkan masa serta memberikan perhatian
GURU kepada konsep kendiri pelajar.
•Memberikan nasihat dan bimbingan kepada
BIMBINGAN pelajar yang berkenaan.
•Menjalankan ujian Tennessee Self-Concept Scale
(TSCS) kepada pelajar tingkatan empat semasa
Minggu Suai Kenal.
•Mengenal pasti pelajar yang mendapat skor ujian
TSCS kurang daripada 300 untuk intervensi
kaunseling.
•Merujuk dan menerangkan kedudukan skor ujian
TSCS pelajar kepada penasihat homeroom.
•Menjalankan sesi kaunseling.
•Mengendalikan post test ujian TSCS.
HURAIAN KANDUNGAN
1. Konsep Kendiri (KK) 1. Modul Kesedaran Diri
(melalui Homeroom)
Mengenal peranan KK dalam dorongan
kejayaan. Mengenal kedudukan KK 2. Modul Aktiviti Konsep Kendiri
melalui Ujian TSCS. Bagaimana (Menengah Rendah)
memelihara dan / atau mendapatkan KK − mengenal siapa saya
dan penghargaan kendiri (esteem) − mengenal perasaan saya
positif. − mengenal kekuatan saya
Penerimaan diri : Mengenal kekuatan (melalui Homeroom)
dan kelemahan diri serta limitasi diri.
2. Kesedaran Emosi Diri 3. Ujian Tennessee Self Concept
(semasa Minggu Penyesuaian Diri)
Mengenal hubung kait pemikiran, 4. Keterangan Kedudukan Konsep
perasaan dan perlakuan. Mengesan Kendiri
perasaan yang timbul (melalui refleksi) (melalui Homeroom)
dalam situasi yang berlainan dan
mengapa ia timbul – kaitan interpretasi 5. Kursus Perkembangan Kerjaya
situasi, pegangan / kepercayaan dan (KPD411)
emosi diri. (Bhg. I : Mengenal Diri)
(melalui kelas subjek khas)
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
94
A. Dimensi Pengurusan Diri
Pengurusan diri yang baik merupakan salah satu faktor yang menyumbang kepada
pengurusan keselamatan pelajar. Pengurusan diri meliputi aspek mengurus dan
menangani emosi, mengakui tanggungjawab peribadi, membentuk personaliti yang
dinamis dan mempelajari teknik pengurusan tekanan. Perkara yang dikemukakan
dalam manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Objektif
• Aspek Pengurusan Diri
• Punca Tekanan
• Panduan Pelajar
• Panduan Guru
• Panduan Guru Bimbingan
• Program dan Aktiviti
1. Definisi
Dimensi Pengurusan Diri merupakan satu prosedur dan proses mengurus diri
dengan mengambil kira aspek emosi, penyesuaian diri, pembentukan personaliti
sihat dan menangani tekanan.
2. Objektif
a. Mewujudkan kefahaman tentang pengurusan diri yang berkesan.
b. Memberi kesedaran dan rasa bertanggungjawab terhadap setiap keputusan
dan tindakan yang dilakukan.
c. Memberikan pendedahan kemahiran penyesuaian kepada persekitaran
maktab.
d. Memberi peluang kepada pelajar untuk mempelajari teknik menangani
tekanan.
3. Aspek Pengurusan Diri
a. Penyesuaian Diri
b. Menangani Tekanan
c. Pengurusan Emosi Diri
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
95
4. Punca Tekanan
a. Menunjukkan kekuasaan atau kehebatan.
b. Pengaruh rakan sebaya.
c. Perasaan dendam kerana pernah dibuli.
d. Memenuhi kehendak dan kepuasan diri sendiri.
e. Persaingan dalam akademik.
f. Harapan keluarga.
g. Kekangan masa.
5. Panduan Pelajar
a. Mencari hala tuju yang positif.
b. Mencari kawan yang mempunyai personaliti yang baik.
c. Berkongsi dengan guru atau guru bimbingan perasaan dan pengalaman
dibuli.
d. Menyalurkan kehendak dan kepuasan diri dalam aktiviti maktab.
e. Mengenal potensi diri supaya dapat berhadapan dengan cabaran.
f. Berusaha ke arah memenuhi harapan dan aspirasi diri serta keluarga.
g. Mempraktikkan pengurusan masa secara efektif.
h. Membantu dan mengingatkan rakan sebaya supaya tidak melakukan
tingkah laku negatif.
6. Panduan Guru
a. Sentiasa peka terhadap tingkah laku dan sikap pelajar yang mencurigakan
dalam kelas dan asrama serta semasa perjumpaan homeroom.
b. Menerapkan nilai-nilai murni dalam kalangan pelajar semasa pengajaran
dalam kelas dan semasa perjumpaan atau aktiviti homeroom
(menggunakan Modul Kecerdasan Emosi).
c. Sering memberikan peringatan kepada pelajar agar tidak bertindak secara
bersendirian jika berlaku sebarang gangguan atau masalah.
d. Membantu melaksanakan program bimbingan pelajar seperti motivasi, Kem
Jaya Diri, Kursus Kepimpinan dan sebagainya.
e. Membantu pelajar yang bermasalah melalui konsultasi dengan guru
bimbingan.
f. Memastikan persekitaran maktab selamat.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
96
g. Saling bekerjasama dengan pihak pentadbiran sebagai langkah
pencegahan dan pemulihan.
7. Panduan Guru Bimbingan
a. Bersedia untuk menerima pelajar tanpa syarat.
b. Mengenal pasti pelajar berisiko tinggi yang cenderung untuk bertingkah laku
negatif.
c. Mengadakan sesi kaunseling individu dan kelompok dengan pelajar
berkenaan.
d. Melaksanakan dan memantau modul dalam Dimensi Pengurusan Diri.
e. Mengambil tindakan selanjutnya berkaitan aspek pencegahan dan
pemulihan terhadap pelajar.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
97
8. Program dan Aktiviti
HURAIAN KANDUNGAN
1. Pengurusan Emosi Diri
Mengurus dan menangani emosi 1. Modul Pengurusan Diri
yang mengganggu (marah, takut, (melalui Homeroom)
sedih, dengki, dendam).
Bagaimana menggunakan self-talk.
2. Pembentukan Personaliti Sihat 1. Modul Pengurusan Diri
(melalui Homeroom)
Mengakui tanggungjawab peribadi
(Personal Responsibility). Sedar akan 2. Kursus Jaya diri Penyesuaian
akibat keputusan dan tindakan yang Diri
diambil. Memegang kepada janji dan (Bengkel)
komitmen. Kebijaksanaan dalam
membuat keputusan. 3. Ujian Personaliti
(terkandung dalam sesi
Memperoleh personaliti dinamis dan KPD411 atau pilihan ujian lain
berjiwa murni. oleh Guru Bimbingan)
3. Penyesuaian Diri 1. Program Penyesuaian Diri
pelajar baru.
Bagaimana menangani keadaan (semasa Minggu Suai Kenal)
yang berubah. Selesa dengan inovasi
baru (idea, pendekatan dan 2. Kursus Jaya Diri Penyesuaian
maklumat). (Bengkel)
4. Menangani Tekanan
Mempelajari teknik (guided imagery, (Mengikut keperluan maktab)
relaxation methods, cara spiritual)
untuk menangani tekanan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
98
B. Dimensi Daya Menjayakan Diri
Dalam usaha mengejar kecemerlangan, pelajar perlu jelas matlamat dan hala
tuju selepas tamat pengajian menengah atau kolej. Pelajar juga perlu membina
fokus yang tepat dalam perancangan kerjaya dan bertanggungjawab terhadap
keputusan yang dipilih. Melalui manual ini diharapkan pelajar akan mempunyai
matlamat yang jelas dan menggunakan kekuatan diri memperkukuh ‘lokus
kawalan dalaman’ untuk menjayakan dirinya. Aspek yang dikemukakan dalam
manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Objektif
• Peranan Pelajar
• Peranan Guru
• Peranan Guru Bimbingan
• Program dan Aktiviti
1. Definisi
Dimensi Daya Menjayakan Diri ialah satu dorongan untuk menggerakkan
potensi diri dengan sumber yang ada untuk mencapai matlamat dan hala tuju
individu.
2. Objektif
a. Memberikan pendedahan kepada pelajar untuk mengenal pasti bidang
kecenderungan kerjaya melalui ujian tertentu.
b. Menggalakkan pelajar meningkatkan motivasi intrinsik melalui latihan
dan teknik yang bersesuaian.
3. Panduan Pelajar
a. Mengenal pasti potensi diri supaya dapat berkembang.
b. Sentiasa bersedia untuk meningkatkan kemahiran yang dipelajari
mengikut kecenderungan dan minat.
c. Bersedia untuk meneroka dan mempraktikkan maklumat terkini
berkaitan motivasi dan kerjaya.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
99
d. Sentiasa kreatif dan inovatif dalam menghadapi perubahan globalisasi.
e. Sentiasa mengukuhkan motivasi intrinsik secara konsisten dan
berterusan.
4. Panduan Guru
a. Peka kepada perkembangan pencapaian akademik pelajar di bawah
jagaannya.
b. Mengetahui hala tuju dan kecenderungan kerjaya pelajar.
c. Membantu mengumpul data mengenai profil pelajar yang menjadi ahli
homeroom.
d. Memberikan sokongan secara konsisten ke arah perkembangan diri
pelajar.
e. Membantu melaksanakan program bimbingan pelajar seperti motivasi,
Kem Jaya Diri, Kursus Kepimpinan dan sebagainya.
f. Membantu pelajar yang bermasalah melalui konsultasi dengan guru
bimbingan.
g. Mendapatkan maklumat kerjaya yang penting dan terkini dari pelbagai
sumber seperti guru bimbingan dan media massa.
5. Panduan Guru Bimbingan
a. Menguasai penggunaan alat-alat pengukuran psikologi yang berkaitan
dengan motivasi dan kerjaya.
b. Berupaya untuk menyampaikan maklumat berkaitan pelajar dengan
jelas kepada guru yang terlibat.
c. Melaksanakan dan memantau perjalanan modul yang berkaitan dalam
Dimensi Menjayakan Diri.
d. Mempunyai sistem rekod yang sistematik dan terkini berkaitan dengan
perolehan data pelajar.
e. Mengadakan rangkaian kerja (networking) dengan individu atau agensi
yang berkaitan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
100
6. Program dan Aktiviti
HURAIAN KANDUNGAN
1. Perkembangan Kerjaya Diri 1. Kursus Perkembangan
Kerjaya (KPD411)
Memperoleh tanggungjawab menyediakan Bhg. 2 Kesedaran Kerjaya
diri kepada dunia pekerjaan. (melalui kelas subjek khas)
Mengenal pasti bidang kecenderungan 2. Ujian Kerjaya (SDS, RMIB,
kerjaya melalui ujian kerjaya. IMK)
(melalui kelas subjek khas)
(Mengikut Modul Kursus Perkembangan
Kerjaya).
2. Motivasi Diri 1. Kursus Jaya Diri Motivasi
Mengguna kekuatan diri. Pencapaian.
(Bengkel)
Latihan teknik seperti affirmations untuk 2. Ceramah Motivasi
mengejar kecemerlangan. 3. Program Pembelajaran
(termasuk KAB)
Lokus kawalan : mengenal ‘kuasa’ diri
dalam menentukan nasib diri.
3. Menghadapi Temu Duga i. Latihan Temu Duga
Cara menonjolkan diri dalam temu duga. (aktiviti maktab)
ii. Bengkel Menghadapi Temu
Duga
(melalui Homeroom)
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
101
C. Dimensi Kemahiran Interpersonal
Kemahiran Komunikasi Interpersonal merupakan satu alat untuk membina
perhubungan yang baik dan berkesan antara individu. Melalui proses
komunikasi, individu dapat mengenali kekuatan dan kelemahan diri seterusnya
memperkembang potensi diri ke tahap optimum. Melalui modul ini juga, pelajar
dapat mempelajari cara berinteraksi, komunikasi asertif dan kemahiran
menangani konflik perhubungan. Aspek yang dikemukakan dalam manual ini
adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Objektif
• Panduan Pelajar
• Panduan Guru
• Panduan Guru Bimbingan
• Program dan Aktiviti
1. Definisi
Dimensi Kemahiran Interpersonal ialah proses pemindahan maklumat
daripada seorang kepada seorang yang lain ataupun proses interaksi untuk
pemberian dan penerimaan mesej. Komunikasi yang berkesan berlaku apabila
apa yang hendak disampaikan dapat difahami seperti mana yang
dimaksudkan.
2. Objektif
a. Memberikan kemahiran interpersonal berdasarkan modul yang
ditetapkan.
b. Menggunakan kemahiran yang dipelajari untuk berinteraksi dengan
orang lain secara lebih berkesan.
c. Mengenal penghalang komunikasi berkesan.
d. Berupaya menangani konflik dan kritikan dalam perhubungan
interpersonal.
e. Berupaya berkomunikasi secara asertif.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
102
3. Panduan Pelajar
a. Sentiasa membina kemahiran diri untuk berkomunikasi dengan orang
lain secara berkesan.
b. Mempraktikkan kemahiran asertif dalam setiap perhubungan harian.
c. Mewujudkan suasana komunikasi asertif dalam kalangan rakan
sebaya.
d. Menggunakan kemahiran komunikasi asertif sebagai amalan yang
positif dalam setiap perhubungan.
e. Membina keyakinan diri agar dapat berinteraksi dengan orang lain.
4. Panduan Guru
a. Memahami dan melaksanakan modul kemahiran komunikasi dengan
efektif yang disediakan oleh Unit Bimbingan & Kaunseling.
b. Menggalakkan pelajar berinteraksi dan berkomunikasi sesama pelajar
dan dengan orang dewasa yang lain.
c. Menampilkan corak komunikasi yang sesuai sebagai satu model
kepada pelajar.
d. Membantu melaksanakan program bimbingan pelajar seperti motivasi,
Kem Jaya Diri, Kursus Kepimpinan dan sebagainya.
e. Membantu pelajar yang bermasalah melalui konsultasi dengan guru
bimbingan.
5. Panduan Guru Bimbingan
a. Melaksanakan dan memantau pelaksanaan modul komunikasi.
b. Menangani konflik yang berlaku dalam kalangan pelajar.
c. Menjadi role model kepada warga maktab dari segi komunikasi.
d. Merangka dan melaksanakan program komunikasi berkesan kepada
guru serta warga maktab.
e. Memberi peluang kepada pelajar mempraktikkan komunikasi berkesan
melalui aktiviti yang dijalankan di maktab contohnya menjadi pengerusi
majlis dan penyambut tetamu.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
103
6. Program dan Aktiviti
HURAIAN KANDUNGAN
1. Kemahiran Komunikasi
Interpersonal
1. Kursus Kemahiran
Berkomunikasi Interpersonal
Cara Berinteraksi dalam (melalui Homeroom)
pembentukan Perhubungan Baik.
Mengenal Penghalang Komunikasi 2. Latihan PRS
Berkesan. (untuk kumpulan tertentu sahaja)
Kemahiran Mendengar dan Memberi
Respon.
Memahami Empati : Komunikasi
dalam Perhubungan Menolong.
2. Komunikasi Asertif
1. Kursus Komunikasi Asertif.
Komunikasi cara menang-menang (melalui Kelas Bahasa Melayu /
dan ikhlas. Bahasa Inggeris)
Latihan dalam menangani pelbagai 2. Aktiviti Amali Komunikasi Asertif
situasi seperti bagaimana mengkritik (melalui Homeroom)
dan menangani kritikan, bagaimana
memuji dan menerima pujian,
bagaimana meminta dan menolak
permintaan, bagaimana membuka
cakap dan menegur sapa.
3. Menghadapi Konflik Perhubungan
1. Modul Menangani Konflik
Perhubungan
Strategi pengurusan konflik (Bengkel)
perhubungan dengan cara
perundingan yang konstruktif.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
104
D. Dimensi Kelompok
Dalam perkembangan psikososial pelajar, sinergi kelompok merupakan
elemen penting untuk mewujudkan suasana yang positif dalam maktab.
Dengan bekerja dalam kumpulan, semua individu memahami dan menerima
orang lain serta bertanggungjawab apabila berlaku sesuatu masalah. Aspek
yang dikemukakan dalam manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Objektif
• Panduan Pelajar
• Panduan Guru
• Panduan Guru Bimbingan
• Program dan Aktiviti
1. Definisi
Dimensi Kelompok ialah satu proses perhubungan antara beberapa orang ahli
yang mempunyai matlamat yang telah ditetapkan. Dimensi ini melibatkan
proses dan peringkat perkembangan dalam kumpulan yang sama melalui
tahap permulaan, transisi, bekerja, penghasilan matlamat dan penutup.
2. Objektif
a. Membina keyakinan untuk bekerja secara berpasukan.
b. Menyelesaikan masalah secara berkumpulan.
c. Menerima hakikat bahawa permasalahan yang wujud merupakan
tanggungjawab bersama.
d. Mewujudkan agihan tugas yang sesuai dengan kekuatan dan
kemampuan ahli.
e. Memberi peluang untuk individu menggunakan pelbagai kemahiran
yang ada dalam melaksanakan sesuatu tugas.
3. Panduan Pelajar
i. Menghormati dan menghargai agama, budaya dan bangsa lain.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
105
ii. Memberi peluang yang sama rata kepada semua ahli dalam proses
perkembangan dinamik kelompok.
iii. Memberi komitmen secara ikhlas dalam melaksanakan aktiviti
kelompok.
iv. Melibatkan diri secara aktif dalam aktiviti yang dijalankan.
v. Melaporkan sebarang salah laku yang melibatkan hubungan kaum di
maktab dengan segera.
vi. Bersedia membantu individu lain dengan berkongsi masalah secara
jujur dan terbuka.
vii. Tidak mewujudkan situasi bercakap, bertindak, berhujah dan
mempamerkan sama ada secara lisan atau tulisan tentang isu sensitif.
4. Panduan Guru
i. Memberi galakan kepada pelajar untuk bekerja secara berpasukan.
ii. Mengenali secara terperinci latar belakang pelajar secara berterusan.
iii. Mengadakan hubungan yang mesra dengan semua ahli.
iv. Mewujudkan hubungan yang baik dengan kelompok lain di maktab.
v. Merekodkan perkembangan aktiviti homeroom yang dijalankan oleh
setiap ahli secara sistematik.
vi. Peka kepada tanda-tanda tingkah laku yang negatif dalam kalangan
ahli yang akan memberi kesan dalam dinamik kelompok.
vii. Memberikan komitmen yang tinggi terhadap aktiviti kelompok
contohnya mengelakkan daripada tidak menghadiri pertemuan
homeroom.
viii. Membentuk hubungan yang mesra dalam kalangan rakan kerja yang
lain.
5. Panduan Guru Bimbingan
i. Memberi kefahaman kepada pelajar tentang kepentingan bekerjasama
dalam kelompok.
ii. Melaksanakan dan memantau aktiviti yang melibatkan kerja kumpulan
contohnya kursus kepimpinan dan latihan PRS.
iii. Merancang, merangka dan melaksanakan modul kelompok yang
sesuai dan berkesan kepada warga maktab.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
106
iv. Merekodkan sebarang peristiwa atau aktiviti yang melibatkan
hubungan dan interaksi antara kaum.
v. Bersikap adil semasa mendengar dan menilai pandangan pihak yang
bertentangan tanpa prejudis.
vi. Mengenal pasti isu perkauman secara bijaksana dan berhemah.
vii. Memberikan pemahaman dan penerangan mengenai isu keharmonian
kaum kepada pelajar baru.
viii. Mengamalkan etika kerahsiaan.
6. Program dan Aktiviti
HURAIAN KANDUNGAN
1. Dinamik Kelompok (Oleh kerana kebanyakan kursus dan
program dilaksanakan melalui kerja
Teamwork – bekerja dalam kumpulan, berkumpulan, kemahiran berinteraksi
memahami dan mencapai sinergi, dalam kelompok merentasi semua
memberi kerjasama, memberi bantuan aktiviti)
kepada yang memerlukan.
2. Kepimpinan (Mengikut keperluan maktab)
Mengenali ciri-ciri pemimpin, berlatih
mempraktikkan konsep asas
pengurusan. Kemahiran membujuk
dan mempengaruhi.
Kemahiran memberi ucapan awam.
Senarai semak berkaitan dimensi boleh dirujuk pada Lampiran 4.1.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
107
1. MEMBULI
Peningkatan bilangan kes membuli dalam kalangan pelajar menimbulkan
kebimbangan kepada semua pihak. Perbuatan ini jika dibiarkan akan
menimbulkan masalah yang lebih besar dan boleh menjejaskan proses
pengajaran dan pembelajaran. Panduan ini bertujuan menyebarkan
maklumat berkaitan kesan negatif perbuatan membuli serta menimbulkan
kesedaran kepada pelajar dan warga maktab agar dapat melahirkan
generasi muda yang bebas daripada perlakuan membuli.
Perbuatan membuli bermaksud mempermain-mainkan orang
yang lemah dengan tujuan untuk menggertak, mencederakan
dan menakutkan orang yang berkenaan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
108
Tindakan Pentadbiran:
Sebelum: Semasa: Selepas:
i. Memastikan i. Mengasingkan pelajar secepat i. Memastikan
guru-guru dan mungkin antara mangsa dan
guru bimbingan tertuduh. penyiasatan dan
melaksanakan
tindakan- ii. Mengarahkan penyiasatan segera pelaporan kes dibuat
tindakan dilakukan.
intervensi selengkapnya.
seperti di atas. iii. Menghantar pelajar pulang
secepat mungkin jika perlu. ii. Bersidang untuk
iv. Memaklumkan kepada ibu bapa menjatuhkan
mangsa secepat mungkin.
hukuman.
v. Makluman awal kepada ibu bapa
tertuduh. iii. Memaklumkan
vi. Membuat laporan kepada pihak hukuman kepada ibu
berkuasa (polis) jika perlu.
bapa mangsa dan
vii. Membuat laporan awal kepada
pihak BPM secepat mungkin. pelaku kes.
iv. Makluman lengkap
kepada pihak BPM.
v. Melaksanakan
hukuman.
Tindakan Guru:
Sebelum: Semasa: Selepas:
i. Sentiasa peka terhadap tingkah laku dan i. Membantu i. Membantu
sikap pelajar yang mencurigakan di dalam mengumpul pelajar yang
kelas, asrama dan semasa perjumpaan data mengenai bermasalah
homeroom. profil pelajar melalui
yang di terlibat. konsultasi
ii. Menerapkan nilai-nilai murni dalam dengan guru
kalangan pelajar semasa pengajaran ii. Saling bimbingan.
dalam kelas dan semasa perjumpaan atau bekerjasama
aktiviti homeroom (menggunakan Modul dengan pihak ii. Mengadakan
Kecerdasan Emosi). pentadbiran sesi kaunseling
untuk langkah individu
iii. Sering memberikan peringatan kepada pencegahan berdasarkan kes
pelajar agar tidak bertindak secara dan pemulihan. rujukan.
bersendirian jika berlaku gangguan.
iii. Memantau
iv. Sentiasa memastikan persekitaran maktab perubahan
selamat. tingkah laku
pelajar.
v. Membantu mengenal pasti pelajar yang
berisiko untuk intervensi kaunseling.
vi. Membantu melaksanakan program
bimbingan pelajar seperti motivasi, Kem
Jaya Diri, Kursus Kepimpinan dsb.
vii. Kenal pasti pelajar yang mempunyai risiko
tinggi untuk membuli pelajar lain.
viii. Mengadakan sesi kaunseling individu
dengan pelajar berkenaan.
ix. Memantau dan melaksanakan Modul
Kursus Kecerdasan Emosi (KPD 531)
melalui aktiviti homeroom.
x. Mengambil tindakan selanjutnya berkaitan
aspek pencegahan dan pemulihan
terhadap pelajar.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
109
Tindakan Pelajar:
Sebelum: Semasa: Selepas:
i. Sentiasa berada dalam i. Menyedari bahawa dirinya i. Elakkan punca-
terlibat ataupun tidak
kumpulan dan mengelakkan dengan kejadian membuli punca krisis daripada
sama ada sebagai mangsa
diri daripada sering ataupun pembuli. subur semula.
bersendirian. ii. Tidak menyembunyikan ii. Berbaik sangka
maklumat kejadian membuli
ii. Mempelajari seni terutama di asrama. antara pelaku dan
mempertahankan diri. iii. Mengelakkan berada di mangsa.
kawasan yang berisiko
iii. Menjauhkan diri daripada tinggi berlakunya kejadian iii. Merapatkan
membuli.
bergaul dengan pelajar yang hubungan antara
berisiko tinggi untuk pelaku dan mangsa.
membuli.
iv. Peka terhadap prosedur
pelajar seandainya terlibat
dengan kes membuli.
2. MEROKOK
Peningkatan bilangan kes rokok dalam kalangan pelajar menimbulkan kebimbangan
kepada semua pihak. Pekara ini sedikit sebanyak mempengaruhi pencapaian dan
perkembangan kendiri pelajar. Panduan ini bertujuan menyebarkan maklumat berkaitan
kesan negatif perbuatan merokok serta menimbulkan kesedaran kepada pelajar dan
warga maktab agar dapat melahirkan generasi muda yang bebas daripada merokok.
Antara perkara yang dikemukakan dalam manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Punca Pelajar Merokok
• Tindakan sebelum, semasa dan sebelum
a. Definisi
Perbuatan menghisap, menyimpan, memiliki, mengedar atau menjual sebarang
jenis bahan tembakau (rokok).
b. Punca Merokok Pengaruh rakan sebaya
i. Keinginan untuk merokok
ii. Bahan yang mudah diperoleh dari sumber luar
iii. Pengaruh iklan
iv.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
110
c. Tindakan
SEBELUM Pelajar:
i. Menyedari bahaya dan kesan merokok kepada kesihatan dan
persekitaran.
ii. Peka terhadap faktor yang boleh menyebabkan ketagihan merokok
iii. Menghindarkan diri daripada bergaul dengan rakan sebaya yang
merokok.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Melengkapkan diri dengan kemahiran dan pengetahuan khusus
berkaitan dengan ketagihan nikotin.
ii. Sentiasa peka terhadap tingkah laku dan penampilan pelajar yang
kelihatan ketagihan rokok dalam kelas, asrama dan semasa
perjumpaan homeroom.
iii. Memberikan peringatan kepada pelajar tentang kesan dan bahaya
merokok terhadap kesihatan diri.
iv. Memaklumkan kepada pihak pentadbiran dan guru bimbingan sebagai
langkah pencegahan dan pemulihan tabiat merokok.
Pentadbir :
i. Memastikan guru-guru dan guru bimbingan melaksanakan tindakan-
tindakan intervensi yang sewajarnya.
SEMASA PELAJAR :
i. Tidak menyembunyikan maklumat seandainya berlaku kejadian
merokok dalam kalangan rakan-rakan.
GURU & GURU BIMBINGAN:
i. Membantu mengumpul data mengenai profil pelajar yang terlibat.
ii. Saling bekerjasama dengan pihak pentadbiran sebagai langkah
pencegahan dan pemulihan.
PENTADBIR:
i. Memastikan penyiasatan segera dilakukan.
ii. Memaklumkan kepada ibu bapa secepat mungkin.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
111
SELEPAS Pelajar:
i. Bertanggungjawab dan bekerjasama untuk membasmi gejala merokok.
ii. Mengelakkan diri daripada punca-punca kegiatan merokok.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Membantu pelajar yang bermasalah merokok melalui konsultasi.
ii. Mengadakan sesi kaunseling individu dan kelompok dengan pelajar
berkenaan.
iii. Mengambil tindakan selanjutnya berkaitan aspek pencegahan dan
pemulihan terhadap pelajar.
Pentadbir:
i. Memastikan penyiasatan dan pelaporan kes selengkapnya.
ii. Mengadakan hubungan dengan agensi luar yang berkaitan dengan
pencegahan dan bahaya merokok.
3. MENCURI
Kes kecurian dalam kalangan pelajar kerap berlaku melibatkan wang ringgit, telefon
bimbit, pakaian dan peralatan sekolah. Panduan ini bertujuan untuk menerapkan rasa
tanggungjawab dan kejujuran dalam diri pelajar di samping mewujudkan kesedaran
dalam kalangan pelajar tentang akibat mencuri. Antara perkara yang dikemukakan dalam
manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Sebab Mencuri
• Tindakan Sebelum, Semasa dan Selepas
a. Definisi
Mencuri ialah perbuatan mengambil kepunyaan orang tanpa kebenarannya.
b. Sebab Mencuri
i. Masalah kesempitan hidup
ii. Keinginan untuk bergaya seperti pelajar lain
iii. Tekanan dan pengaruh rakan sebaya
iv. Cemburu dengan kelebihan rakan sebaya
v. Kepuasan diri
vi. Tabiat semula jadi.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
112
c. Tindakan:
SEBELUM Pelajar:
i. Memahami dan menerima hakikat kemampuan ekonomi diri dan
keluarga.
ii. Berusaha untuk menjaga barang milik sendiri dengan baik dan selamat.
iii. Menyedari bahawa dirinya berkecenderungan untuk mencuri atau
menjadi mangsa kecurian.
iv. Tidak menonjolkan kemewahan atau kemampuan yang dimiliki di
hadapan rakan.
v. Peka terhadap prosedur pelajar seandainya terlibat dengan kes mencuri.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Sentiasa peka terhadap tingkah laku dan sikap pelajar yang
mencurigakan dalam kelas, asrama dan semasa perjumpaan
homeroom.
ii. Menerapkan nilai-nilai murni dalam kalangan pelajar semasa pengajaran
dalam kelas, semasa perjumpaan atau aktiviti homeroom (menggunakan
Modul Kecerdasan Emosi).
Pentadbir:
i. Memastikan prasarana keselamatan pelajar disediakan selengkapnya
seperti loker dan bilik yang boleh kunci.
ii. Menyediakan prosedur keselamatan yang sempurna seperti sistem
rondaan warden dan pengawal keselamatan.
iii. Cadangan (agen BSN Berdaftar, mesin ATM, sistem aircash).
SEMASA Pelajar:
i. Tidak menyembunyikan maklumat seandainya berlaku kejadian mencuri
terutama di asrama.
ii. Segera membuat laporan kepada Ketua Warden.
iii. Memberi kerjasama sepenuhnya kepada pihak warden.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Mengadakan pemeriksaan mengejut dengan kadar segera (spot check).
ii. Segera menjalankan siasatan.
Pentadbir:
i. Memastikan SOP yang ditetapkan dipatuhi.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
113
SELEPAS Pelajar:
i. Melakukan perubahan gaya hidup mengikut keadaan yang sepatutnya.
ii. Mengamalkan input-input yang diperoleh dari sesi kaunseling.
iii. Semua pelajar memastikan keselamatan barangan masing-masing.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Mengadakan sesi kaunseling individu dan kelompok dengan pelajar
apabila dirujuk oleh guru.
ii. Memberi bimbingan dan nasihat kepada pelajar untuk mengelakkan diri
daripada keinginan mencuri.
Pentadbir:
i. Merujuk tertuduh dan mangsa kepada kaunselor .
ii. Memanggil ibu bapa tertuduh untuk memaklumkan kesalahan dan
hukuman.
iii. Melaksanakan hukuman.
iv. Menuntut gantirugi dari pihak tertuduh.
4. VANDALISME
Vandalisme yang berlaku merupakan salah satu punca sistem keselamatan sekolah
dan warganya terancam. Perbuatan seumpama ini sering dilakukan oleh pelajar yang
mengalami tekanan atau yang kurang mempunyai perasaan kasih sayang terhadap
harta maktab. Pelajar terbabit perlu mendapat perhatian dan bimbingan bagi
mengelakkan perkara ini terus berlaku. Antara perkara yang dikemukakan dalam
manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Contoh Vandalisme
• Punca Vandalisme
• Tindakan Sebelum, Semasa dan Selepas
a. Definisi
Vandalisme merupakan perbuatan membinasakan atau merosakkan harta benda
awam atau persendirian dengan tujuan melepaskan perasaan marah, sakit hati,
dendam atau tidak puas hati terhadap sesuatu perkara.
b. Contoh Vandalisme
i. Menconteng dinding
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
114
ii. Memecahkan almari
iii. Membakar tilam atau pakaian
iv. Memusnahkan tanam-tanaman
v. Merosakkan kemudahan telefon awam
c. Punca Vandalisme
i. Untuk menunjukkan kekuasaan
ii. Pengaruh rakan sebaya
iii. Membalas dendam
iv. Memenuhi kehendak dan kepuasan diri sendiri
v. Pengaruh media massa
vi. Tingkah laku antisocial
d. Tindakan:
SEBELUM Pelajar:
i. Bertanggungjawab terhadap harta maktab.
ii. Mengisi masa dengan aktiviti yang bermanfaat.
iii. Peka tentang prosedur laporan seandainya terlibat dengan vandalisme.
iv. Menjauhkan diri daripada bergaul dengan pelajar yang berisiko tinggi
untuk merosakkan harta benda maktab.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Sentiasa peka terhadap tingkah laku dan sikap pelajar yang
berkecenderungan melakukan vandalisme.
ii. Sering memberikan peringatan kepada pelajar agar tidak melakukan
vandalisme.
iii. Mengenal pasti pelajar yang berkecenderungan untuk merosakkan harta
benda maktab.
Pentadbir:
i. Memastikan prasarana dalam keadaan baik.
ii. Menyediakan tempat khas untuk pelajar melepaskan perasaan seperti
‘Grafiti Wall’.
SEMASA Pelajar:
i. Meluahkan perasaan negatif mengikut saluran yang betul.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
115
ii. Tidak menyembunyikan maklumat seandainya berlaku kejadian
vandalisme di maktab.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Saling bekerjasama dengan pihak pentadbiran bagi mencegah dan
mengawal vandalisme.
ii. Sentiasa peka tentang kes-kes vandalisme supaya setiap kes diambil
tindakan dan dipandang berat.
Pentadbir:
i. Melaksanakan pembaikpulihan secepat mungkin agar kesan-kesan
vandalisme tidak merebak.
SELEPAS Pelajar:
i. Membaiki / menghilangkan kesan-kesan kerosakan yang dilakukan.
ii. Membayar ganti rugi jika perlu.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Mengadakan sesi kaunseling individu dan kelompok dengan pelajar
terlibat.
ii. Memberi kesedaran dan menerapkan rasa tanggungjawab terhadap
kepentingan menjaga harta benda maktab.
Pentadbir:
i. Memastikan pelaku vandalisme membaiki sendiri kesan-kesan
kerosakan yang dilakukan.
ii. Memastikan ganti rugi dilunaskan.
iii. Menjatuhkan hukuman (jika perlu).
5. SALAH LAKU SEKSUAL
Sejak kebelakangan ini terdapat kes salah laku seksual melibatkan pelajar.
Permasalahan ini wajar dipandang serius dan perlu ditangani berterusan dengan lebih
efektif. Manual ini boleh membantu meningkatkan kesedaran dan menolak unsur-unsur
yang tidak bermoral dalam kalangan pelajar dan warga maktab. Antara perkara yang
dikemukakan dalam manual ini adalah seperti yang berikut:
• Definisi
• Contoh Salah Laku Seksual
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
116
• Punca Salah Laku
• Tindakan sebelum, semasa dan selepas
a. Definisi
Salah laku seksual ialah satu percakapan atau perlakuan seks yang tidak bermoral
atau tidak beretika yang melanggar peraturan dan nilai masyarakat. .
b. Contoh Salah Laku Seksual
i. Memiliki atau menonton bahan lucah
ii. Berzina atau mengadakan hubungan seks
iii. Mencabul kehormatan orang lain
iv. Berkhalwat dan bercumbuan
v. Sistem Pesanan Ringkas (SMS) lucah
c. Punca Salah Laku Seksual
i. Keinginan mencuba
ii. Pengaruh rakan sebaya
iii. Latar belakang keluarga
iv. Memenuhi kehendak dan kepuasan diri sendiri
v. Pengaruh media masa
d. Tindakan
SEBELUM Pelajar:
i. Memahami tingkah laku yang menyalahi nilai dan norma
masyarakat.
ii. Mengisi masa dengan aktiviti yang bermanfaat.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Peka terhadap perlakuan sumbang pelajar.
ii. Menerapkan nilai-nilai murni dalam kalangan pelajar semasa
pengajaran dalam kelas dan semasa perjumpaan atau aktiviti
homeroom .
iii. Sering memberikan nasihat tentang kefahaman agama mengenai
kaedah pergaulan kepada pelajar agar tidak melakukan salah laku
seksual.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
117
SEMASA Pentadbir :
SELEPAS i. Memastikan guru-guru dan guru bimbingan melaksanakan
tindakan intervensi yang sewajarnya.
Pelajar :
i. Tidak menyembunyikan maklumat sekiranya berlaku salah laku
seksual dalam kalangan rakan dan warga maktab.
Guru & Guru Bimbingan :
i. Membantu mengumpul maklumat pelajar yang terlibat.
ii. Saling bekerjasama dengan pihak pentadbiran sebagai langkah
pengawasan, pencegahan dan pemulihan.
Pentadbir:
i. Mengasingkan pelajar secepat mungkin antara mangsa dan
tertuduh.
ii. Mengarahkan penyiasatan segera dilakukan.
iii. Menghantar pelajar pulang secepat mungkin (jika perlu).
iv. Memaklumkan kepada ibu bapa mangsa secepat mungkin.
v. Membuat laporan kepada pihak berkuasa seperti polis.
vi. Membuat rujukan ke klinik kesihatan atau hospital untuk
pemeriksaan awal jika perlu.
vii. Membuat laporan awal kepada pihak BPM.
Pelajar:
i. Bertanggungjawab dan bekerjasama untuk membasmi gejala
salah laku seksual.
ii. Mengelakkan diri daripada punca kegiatan salah laku seksual.
iii. Mengelakkan diri daripada berkawan dengan orang awam yang
tidak signifikan.
iv. Menjauhkan diri daripada bergaul bebas atau berpasangan.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Membantu pelajar yang terlibat dengan gejala salah laku seksual
melalui sesi kaunseling dengan kaunselor.
ii. Memberi kesedaran tentang perhubungan sihat antara rakan
sebaya yang berlainan jantina.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
118
iii. Memberi kesedaran secara langsung tentang kepentingan
menjaga maruah diri, keluarga dan maktab.
Pentadbir:
i. Memastikan penyiasatan dan pelaporan kes selengkapnya.
ii. Mengadakan hubungan dengan agensi luar yang berkaitan
dengan pencegahan dan bahaya gejala salah laku seksual.
iii. Mengambil tindakan selanjutnya berkaitan aspek pengawasan dan
pencegahan.
6. HISTERIA
Dalam menjalani kehidupan dan pembelajaran seharian di sekolah, kanak-kanak dan
remaja warga sekolah tidak akan terlepas daripada mengalami pelbagai tekanan dan
kecelaruan sehingga membawa kepada tekanan emosi (stress). Kejadian Histeria yang
berlaku dalam kalangan murid di sekolah boleh dikaitkan dengan tekanan emosi
yang dialami oleh murid sama ada di sekolah atau di asrama
a. Definisi
Histeria bermaksud seseorang yang terganggu fikirannya atau psikologinya yang
menjadikan seseorang itu stress, anzieti, murung, risau, susah hati, yang
menyebabkan mereka menjadi tidak sedar diri.
b. Punca Histeria
Antara faktor yang boleh menjurus murid mengalami kes histeria adalah seperti
berikut;
i. Faktor keluarga: Tekanan di rumah akibat masalah keluarga, kewangan
(kemiskinan).
ii. Faktor Sekolah: Tekanan di sekolah akibat masalah pembelajaran,
persekitaran sekolah yang tidak kondusif
iii. Faktor Sosial: Tekanan perhubungan dengan rakan, pergaduhan, percintaan.
iv. Faktor individu: Konsep kendiri yang rendah, kurang kemahiran daya tindak
(coping skills) bagi mengatasi stress, kebimbangan dan kemurungan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
119
c. Tindakan:
SEBELUM Pelajar:
i. Sentiasa berfikiran positif.
ii. Sentiasa tenang menghadapi sebarang cabaran yang datang.
iii. Sentiasa berada dalam keadaan pergantungan kepada Allah swt.
iv. Mengamalkan amalan-amalan zikir yang boleh mendekatkan diri
kepada Allah swt.
Guru & Guru Bimbingan: mental
i. Ceramah kesedaran mengekalkan kesejahteraan
menggunakan pendekatan Program Minda Sihat
ii. Melaksanakan Saringan DASS dan Gaya Daya Tindak mengatasi
stres.
iii. Membimbing murid kemahiran daya tindak (coping skills)
a. Kawal marah
b. Teknik relaksasi
c. Berfikir secara positif
d. Penyelesaian masalah
e. Komunikasi interpersonal berkesan
f. Tegas diri (asertif)
g. Kemahiran keibubapaan
h. Katakan “TIDAK” kepada perbuatan negatif
iv. Mengenal pasti klien yang mempunyai tanda-tanda awal dan
perubahan tingkah laku, perubahan emosi luar biasa ataupun
maklumat daripada pihak ketiga.
Pentadbir:
i. Menyediakan maklumat berkaitan pegawai perhubungan, nombor
telefon, dan dipaparkan pada tempat yang mudah dibaca dan
dikesan. Pegawai perhubungan yang dicadangkan adalah;
a. Klinik Kesihatan
b. Balai Polis
c. Balai Bomba
d. Pertahanan Awam
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
120
e. Pusat Rawatan Alternatif
SEMASA Pelajar:
i. Pelajar berada dalam keadaan tenang
ii. Asingkan pelajar yang sihat dengan pelajar yang mengalami histeria.
iii. Asingkan pelajar yang baru mengalami tanda-tanda stress dengan
pelajar yang sering mengalami histeria.
iv. Tidak berkumpul atau menyaksikan mangsa yang sedang di rawat
histeria.
v. Pelajar dibenarkan mendapatkan rawatan atau bercuti dalam jangka
masa yang pendek.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Guru berada dalam keadaan tenang.
ii. Guru berperanan menenang dan memulihkan mangsa histeria.
iii. Mengasingkan mangsa kes histeria di tempat yang khas (Tidak
dicampurkan dengan murid yang sihat).
Pentadbir:
i. Berhubung dengan pihak luar seperti klinik kesihatan, balai polis,
balai bomba dan Pertahanan awam (mengikut keperluan)
ii. Berhubung / maklumkan kepada ibu bapa yang terlibat.
SELEPAS Pelajar:
i. Setelah pulih pelajar mesti segera kembali ke maktab.
ii. Pelajar perlu mengelakkan diri daripada perkara-perkara yang boleh
berulangnya kembali kes histeria.
iii. Berkawan dengan mereka yang dapat membantu perkembangan
emosi positif.
Guru & Guru Bimbingan:
i. Memastikan sesi kaunseling diteruskan sekurang-kurangnya sekali
seminggu.
ii. Memastikan kebajikan klien dijaga dan kerahsiaan klien terpelihara.
Pentadbir:
i. Merujuk murid yang terlibat kepada Guru Kaunseling bagi
melaksanakan program intervensi
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
121
ii. Bagi kes yang kritikal, rujuk murid kepada psikitri sebagai sesi
pemulihan
iii. Menyediakan laporan (bagi kes yang ramai, laporkan pihak BPM)
iv. Sentiasa berhubung/ mendapatkan maklum balas daripada ibu
bapa, penjaga dan guru homeroom.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
122
SENARAI SEMAK PROGRAM KAUNSELING MENGIKUT DIMENSI LAMPIRAN 4.1
MRSM : CATATAN
Tarikh Pelaksana
Nama Guru Bimbingan :
Guru
Tahun : Bimbingan
DIMENSI LANGKAH
Bil DIMENSI RASIONAL Prosedur Sudah/
Belum
1 KESEDARAN DIRI Ujian TSCS 1. Tarikh Ujian
dilaksanakan
Rasional: 2. Tarikh taklimat
kepada penasihat
Guru Bimbingan homeroom yang
perlulah terlibat
membuat kajian
terhadap pre 3. Tarikh sesi
dan post test individu – pelajar
TSCS kepada yang mendapat
pelajar yang skor rendah
memperoleh
skor rendah. TSCS 4. Tarikh sesi
ialah ujian yang kelompok pelajar
membolehkan yang memperoleh
pelajar menge- skor rendah
nali kekuatan
dan kelemahan 5. Tarikh men-
diri sendiri.
jalankan post-test
(awal tingkatan 5
sewaktu Re-
orientasi bagi
pelajar yang
mendapat skor
rendah sahaja)
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
123
2 PENGURUSAN DIRI 1. Menjalankan
pre dan post test
pada awal
semester 2
Penyesuaian Diri kepada se-
kurang - kurang-
(Rumusan nya 25%
Tingkatan 4) daripada
Rasional :- bilangan pelajar.
Guru Bimbingan 2. Pengisian :
perlu mem- Menjemput
berikan per- penceramah dari
hatian kepada dalam @ luar
item yang MARA ber-
mempunyai skor hubung dengan
yang rendah isu-isu penye-
dan lakukan suaian seperti
intervention. perkembangan
remaja atau
mengadakan
forum yang di-
kendalikan oleh
BWP, PRS @ LDP.
Menangani 1. Laksanakan
Tekanan dan
Pengurusan ujian kenal diri
Emosi Diri
dan tingkah laku
Rasional : serta ujian
personaliti
Dengan 2. Mengadakan
mengetahui ceramah dan
kaedah pameran untuk
pengurusan kes salah laku
stress, pelajar
dapat mengu- seperti buli dan
ruskan diri sebagainya dari
dengan ber- PDRM atau
kesan dan Penjara dan
mengikut melaksanakan
bimbingan undang-undang
yang betul.
maktab
3. Mengadakan
program
berbentuk
psikologikal oleh
Guru Bimbingan
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
124
3 MENJAYAKAN DIRI Motivasi Diri / 1. Mengadakan
Kerjaya kursus
Rasional : Perkembangan
Kerjaya (KPD
Memahami 411) - 20 modul
matlamat dan
hala tuju serta 2. Mengadakan
menetapkan pameran
tujuan untuk kerjaya
memotivasikan
diri serta 3. Mengadakan
kehidupan taklimat dari IPTA
pada masa / IPTS
depan.
4. Memberi
tugasan kepada
pelajar untuk
menyediakan
Folio Kerjaya
iaitu dengan
menemu duga
ahli profesional
yang diminati
berdasarkan
kod Self Directed
Search (SDS)
yang diperoleh
oleh pelajar
(dijalankan
sebelum Latihan
Temu Duga)
5. Mengadakan
ujian kerjaya –
SDS
6. Latihan Temu
Duga (rujuk
senarai semak
yang sedia ada
pada setiap
Guru Bimbingan)
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
125
4 KEMAHIRAN Pembimbing 1. Mengadakan
INTERPERSONAL Rakan Sebaya Latihan PRS (LRS
486)
2. Latihan
Kelompok
3. Menerbitkan
buletin
4. Menggalakkan
percambahan
idea antara ahli
mesyuarat
Komunikasi 1. Menggunakan
Asertif modul komunikasi
yang sesuai
dalam
pengajaran
2. Kad Asertif
disediakan dan
perlu digunakan
sepenuhnya
Menangani Kes 1. Menimbulkan
Berdua-Duaan kesedaran
dengan
mengadakan
Forum Remaja /
Ceramah atau
Tazkirah. Cth :
Cinta dan Cita-
cita
5 KELOMPOK Kepimpinan 1. Guru
Bimbingan men-
jadi penyelaras
Kursus
Kepimpinan
untuk melihat
aspek sosial
2. Kes rujukan
salah laku disiplin
yang diterima
oleh Guru
Bimbingan
3. Tarikh sesi
individu
4. Tarikh sesi
kelompok
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
126
BAHAGIAN 5 – BENCANA ALAM & WABAK PENYAKIT
Pendahuluan
Bencana alam merupakan sebahagian daripada fenomena alam. Saban tahun kita sering
didedahkan dengan pelbagai berita bencana alam seperti banjir, ribut, kemarau, tanah runtuh,
jerebu dan kebelakangan ini bencana ombak besar dan tsunami. Bencana alam merupakan
satu fenomena yang berlaku secara mengejut dan keadaan ini lazimnya mengakibatkan
kehilangan nyawa dan kemusnahan harta benda. Kesan daripada bencana alam tersebut juga
akan menyebabkan berlakunya wabak penyakit. Langkah keselamatan perlu diambil bagi
menghadapi sebarang kemungkinan ketika berlaku bencana tersebut.
Objektif
1. Mengambil langkah keselamatan untuk menghindari kemalangan dalam kalangan
warga maktab.
2. Menyediakan peraturan bagi menghadapi bahaya bencana alam.
3. Mengadakan latihan menghadapi bencana alam.
4. Menjadikan warga maktab yang prihatin dan sentiasa bersedia menghadapi
kecemasan.
5. Mewujudkan permuafakatan dan perasaan bertanggungjawab dalam kalangan warga
maktab dan komuniti ketika menghadapi cabaran.
Panduan Umum Guru
1. Menubuhkan jawatankuasa kecemasan.
2. Menyediakan peraturan menghadapi bahaya bencana alam.
3. Mengadakan latihan kecemasan sekurang-sekurangnya dua kali setahun.
4. Memberi arahan kepada pelajar dari semasa ke semasa.
5. Bertindak mengawal keadaan supaya tidak panik dan kelam- kabut.
6. Guru kelas menyemak jadual kedatangan pelajar dan memastikan semua pelajar
berada di tempat yang selamat.
7. Menyediakan jaket keselamatan.
8. Meminta bantuan daripada pihak tertentu contohnya tentera dan polis.
9. Memastikan pihak St. John Ambulans atau Persatuan Bulan Sabit Merah sentiasa
bersedia memberi pertolongan cemas jika berlaku kemalangan atau kecederaan.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
127
10. Melaporkan bencana yang dihadapi kepada Pengarah BPM, Pengarah MARA Negeri
(PMN), Pegawai MARA Daerah (PMD) dan ibu bapa / penjaga.
11. Memastikan semua suis elektrik dimatikan.
Panduan Umum Pelajar
1. Jangan panik.
2. Mematuhi peraturan dan arahan yang diberikan.
3. Mematikan semua suis elektrik.
4. Berpindah ke tempat tinggi atau yang lebih selamat.
5. Membantu rakan yang memerlukan bantuan.
6. Melaporkan sebarang insiden dengan segera kepada guru atau pihak pentadbiran.
Panduan Umum Ibu Bapa
1. Sentiasa mengikuti perkembangan semasa laporan kaji cuaca dan amaran
kecemasan.
2. Menghubungi pihak maktab untuk mendapatkan maklumat terkini.
3. Memberi bantuan dan kerjasama kepada pihak maktab semasa kecemasan.
A. BENCANA ALAM
1. Banjir
Keadaan air yang menenggelami atau menggenangi sesuatu kawasan. Banjir boleh
dikategorikan sebagai:
a. Banjir Kilat berlaku secara tiba-tiba akibat hujan lebat dan sistem
perparitan yang tidak berkesan di sesuatu kawasan. Banjir ini biasanya
berlaku dalam jangka masa yang singkat.
b. Banjir Lumpur ialah aliran air deras bercampur lumpur dari tanah tinggi
ke kawasan lembah.
c. Banjir Musim Tengkujuh berlaku akibat hujan yang turun secara
berlarutan semasa musim tengkujuh.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
128
Panduan Menghadapi Banjir:
Tindakan Sebelum Semasa Selepas
Guru
1. Menyediakan peraturan 1. Bertindak mengawal 1. Menyemak senarai
menghadapi bahaya keadaan supaya tidak
bencana alam. panik dan kelam- kabut. pelajar yang
memerlukan
2. Mengadakan latihan 2. Menyemak senarai rawatan klinikal.
kecemasan . nama pelajar dan
memastikan semua 2. Memastikan
3. Memberi arahan kepada pelajar berada di mangsa dipulihkan
pelajar dari semasa ke tempat yang selamat. daripada trauma
semasa. bencana dalam
bentuk terapi dan
4. Memastikan jaket 3. Pelajar yang tiada di kaunseling untuk
meneruskan sesi
keselamatan mencukupi, tempat selamat, pembelajaran.
selamat dan boleh hendaklah dikenal pasti
digunakan. dan dicari.
4. Mengarah pelajar 3. Membantu pihak
5. Memastikan pihak St. John membawa dokumen maktab untuk
Ambulans atau Persatuan peribadi yang penting penyelenggaraan
Bulan Sabit Merah sentiasa sahaja. dan pembersihan
bersedia memberi kawasan maktab
pertolongan cemas jika 5. Meminta bantuan
berlaku kemalangan atau daripada pihak tertentu
kecederaan. seperti tentera, polis
6. Mendengar atau dan pasukan
mendapatkan maklumat penyelamat.
keadaan semasa melalui 6. Memastikan semua
suis elektrik dimatikan.
media seperti radio,
televisyen, akhbar dan 7. Membunyikan siren
kecemasan bencana
internet. banjir.
7. Mengarahkan pelajar
supaya tidak berada di
kawasan rendah semasa
hujan lebat.
Pelajar 1. Mematuhi peraturan dan 1. Bersikap tenang dan 1. Mengikut arahan
arahan yang diberikan. dari semasa ke
mematuhi peraturan semasa.
2. Simpan buku dan alatan di
tempat yang tinggi dan serta arahan yang
selamat.
diberikan oleh guru. 2. Dapatkan
pemeriksaan
Bergerak secara kesihatan
selamat dan elakkan
diri bermain air banjir.
2. Mematikan semua suis 3. Membantu pihak
elektrik.
maktab untuk
pembersihan
3. Ketua kelas kawasan maktab.
memastikan bilangan
ahli kelas mencukupi.
4. Berpindah ke tempat
tinggi atau yang lebih
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
129
selamat seperti yang
diarahkan oleh guru.
5. Membantu rakan yang
memerlukan bantuan.
6. Melaporkan sebarang
insiden dengan segera
kepada guru atau pihak
pentadbiran.
7. Bawa dokumen
peribadi yang penting.
8. Lapor diri kepada ketua
kelas / guru kelas
sewaktu berada di
kawasan penempatan
sementara.
Pentadbir 1. Membentuk jawatankuasa 1. Menghubungi ibu bapa 1. Buat pemeriksaan
bencana alam peringkat atau penjaga. dan anggaran kos
maktab. 2. Menghubungi pihak membaik pulih
alat bomba dan penyelamat bangunan atau
2. Memastikan kecemasan serta unit pertolongan harta benda.
kelengkapan
maktab berada dalam cemas. 2. Melaporkan
keadaan baik dan berfungsi. 3. Sentiasa mengikuti bencana yang
laporan kaji cuaca dan dihadapi kepada
3. Memastikan isyarat / amaran kecemasan. PBPM, PMN dan
amaran kecemasan ibu bapa /
berfungsi penjaga.
4. Menyediakan pelan laluan
keselamatan yang sentiasa
dikemaskini.
5. Mengenalpasti kawasan
tinggi / selamat yang akan
menjadi penempatan
sementara sebelum bantuan
tiba.
6. Memastikan kunci untuk
bilik-bilik suis utama elektrik
mudah diperoleh.
7. Mengadakan kempen
kesedaran kepada warga
maktab berkaitan banjir.
8. Menampal nombor talian
kecemasan yang boleh
dihubungi pada tempat yang
senang dirujuk.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
130
2. Jerebu
Kabut yang bercampur debu yang terapung-apung di udara sehingga mengakibatkan
pemandangan alam sekitar menjadi kabur dan udara kotor.
Panduan Menghadapi Jerebu:
TINDAKAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
Guru 1. Mengetahui tanda- 1. Menggalakkan / meng- 1. Membuat rawatan
Pelajar tanda akan berlaku gesa pelajar memakai
bencana jerebu penutup hidung dan susulan kepada
mulut.
pelajar yang
2. Memantau dan merekod
2. Mengenal pasti pelajar tahap kesihatan pelajar. memerlukan
yang mempunyai 3. Memaklumkan kes yang rawatan klinikal.
serius kepada pihak
masalah kesihatan / pentadbir untuk tindakan 2. Memastikan
lanjut. mangsa dipulihkan
menghidapi asma daripada trauma
4. Mengecualikan pelajar bencana dalam
3. Memberi arahan bermasalah kesihatan bentuk terapi dan
daripada aktiviti luar bilik kaunseling untuk
kepada pelajar dari darjah. meneruskan sesi
pembelajaran
semasa ke semasa. 5. Elakkan daripada men-
jalankan aktiviti di luar
4. Mendengar atau kelas
mendapatkan 6. Menggalakkan pelajar
banyak minum air.
maklumat keadaan
semasa melalui media 3. Membantu pihak
seperti radio, maktab untuk
televisyen, akhbar dan penyelenggaraan
internet. dan pembersihan
kawasan maktab
7. Memastikan pelajar
menutup pintu dan
tingkap bilik serta
memastikan setiap bilik
darjah memasang kipas
angin atau pendingin
hawa.
1. Mematuhi peraturan 1. Elakkan daripada men- 1. Mengikut arahan
dan arahan yang jalankan aktiviti di luar dari semasa ke
diberikan. kelas semasa
2. Dapatkan maklumat 2. Sentiasa menggunakan 2. Dapatkan
jerebu melalui taklimat penutup hidung dan pemeriksaan
oleh guru. mulut. kesihatan.
3. Memaklumkan kepada 3. Segera memaklumkan
guru jika mempunyai kepada guru jika ada
masalah kesihatan / tanda-tanda gangguan
menghidapi asma kesihatan.
4. Banyakkan minum air.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
131
5. Membantu rakan yang
memerlukan bantuan.
6. Melaporkan sebarang
insiden dengan segera
kepada guru atau pihak
pentadbiran.
7. Menutup pintu dan
tingkap bilik serta
memastikan setiap bilik
darjah memasang kipas
angin atau pendingin
hawa.
Pentadbir 1. Membentuk 1. Menghubungi ibu bapa 1. Melaporkan
jawatankuasa bencana atau penjaga. bencana yang
alam peringkat maktab. dihadapi kepada
2. Menghubungi pihak PBPM, PMN dan
ibu bapa /
2. Memberikan maklumat hospital dan penyelamat penjaga.
kepada warga maktab serta unit pertolongan
mengenai jerebu cemas.
melalui kempen, 3. Sentiasa mendapatkan
ceramah dan pameran. maklumat terkini
3. Menyediakan perkembangan tahap
peralatan seperti jerebu dari semasa ke
penutup hidung dan semasa.
mulut serta kit
kecemasan yang
mencukupi.
4. Mendapatkan
maklumat terkini
tentang indeks
pencemaran udara
5. Mengadakan kempen
kesedaran kepada
semua warga maktab
berkaitan jerebu.
6. Menampal nombor
talian kecemasan yang
boleh dihubungi di
tempat yang senang
dirujuk.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
132
B. WABAK PENYAKIT
Penyakit merebak dengan cepat disebabkan berlakunya jangkitan kuman dan
keracunan makanan. Antara wabak yang biasa berlaku ialah campak, sakit mata, sakit
kulit, denggi, demam kepialu, taun, H1N1 dan keracunan makanan.
Panduan Menghadapi Wabak Penyakit
TINDAKAN SEBELUM SEMASA SELEPAS
GURU 1. Memberi pendedahan 1. Bawa pelajar ke hospital. 1. Memastikan bilik
kepada pelajar jenis pelajar dan
wabak penyakit dan 2. Penjagaan kebersihan
cara pencegahan ke diri dan persekitaran. persekitaran
maktab dalam
atasnya 3. Kuarantin pelajar yang keadaan bersih
2. Memastikan pelajar dijangkiti. 2. Kualiti dan
telah melengkapkan 4. Sentiasa mengemaskini kebersihan
imunisasi masing data pelajar yang makanan di
masing dijangkiti dan yang sudah dewan selera
3. Mengetahui rekod sembuh mengikut
kesihatan pelajar 5. Menasihati pelajar tidak spesifikasi yang
(Homeroom) ditetapkan.
berkongsi pakaian dan
peralatan mandi dengan 3. Mengadakan
kempen
rakan.
penjagaan
6. Memaklumkan kepada ibu kesihatan diri
bapa dan penjaga. yang berterusan
7. Menghantar pelajar
pulang ke rumah.
8. Mengadakan kempen
kebersihan diri dan
tempat tinggal.
9. Menguruskan suntikan
pelalian untuk pelajar
yang belum dijangkiti.
10. Mengadakan ceramah
dan maklumat tentang
wabak yang berlaku.
PELAJAR 1. Memahami dan 1. Memaklumkan kepada 1. Peralatan diri
mengamal kesihatan guru / warden / rakan hendaklah
kendiri tentang simptom penyakit disterilkan untuk
2. Mengetahui prosedur 2. Mendapatkan rawatan mengawal
menghadapi wabak dengan segera. penyebaran
penyakit dan kaedah penyakit
pencegahannya.
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
133
3. Menggunakan ubat 2. Dilarang
mengambil ubat
mengikut preskripsi yang tanpa nasihat
doktor
ditetapkan doktor
3. Mendapatkan
4. Tidak dibenarkan rawatan susulan
jika perlu
berkongsi ubat dengan
pelajar lain
5. Ubat ubatan disimpan
pada tempat selamat
6. Pelajar tidak berkongsi
pakaian dan peralatan
mandi dengan rakan.
PENTADBIR 1. Membentuk 1. Menghubungi ibu bapa 1. Membuat laporan
atau penjaga. lengkap berkaitan
jawatankuasa bencana wabak penyakit
yang dihadapi
wabak penyakit 2. Menghubungi pihak yang kepada PBPM &
berkenaan. PMN dan ibu
peringkat maktab. bapa / penjaga.
2. Mengadakan 3. Melaporkan wabak 2. Mengadakan
kerjasama dengan kempen
agensi kerajaan yang penyakit berjangkit yang kesedaran dan
berkaitan pencegahan
dihadapi kepada PBPM & wabak penyakit.
PMN 3. Mengadakan
kerjasama
3. Mengadakan kempen dengan agensi
kesedaran penyakit kerajaan
berjangkit dan kaedah
pencegahannya
4. Mendapatkan
maklumat kesihatan
pelajar daripada
ibubapa
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
134
PUNCA KUASA KEBENARAN PENGGUNAAN GARIS PANDUAN
PENGURUSAN KESELAMATAN MAKTAB RENDAH SAINS MARA
Mesyuarat Jawatankuasa Peraturan MARA Bil. 03/2022 pada 9 Jun 2022
4.5 Mesyuarat Jawatankuasa Peraturan MARA Bil.03/2022 bersetuju meluluskan
draf `Surat Pekeliling Dasar dan Peraturan MARA Bil.2/2022’ bertajuk `Garis
Panduan Pengurusan Disiplin Pelajar, Pengurusan Asrama dan Pengurusan
Keselamatan Maktab Rendah Sains MARA’ yang dipinda dan dikemas kini
diangkat dengan segera untuk ditandatangan oleh Ketua Pengarah MARA.
Mesyuarat Jawatankuasa Pembangunan Pendidikan MARA Bil. 02/2022 pada 28
Julai 2022
3.1 Cadangan Garis Panduan Pengurusan Disiplin Pelajar, Pengurusan Asrama
Dan Pengurusan Keselamatan Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) - BPM
(Kertas JK2P Bil. 08/2022)
Mesyuarat mengambil maklum dan bersetuju dengan cadangan Garis Panduan
Pengurusan Disiplin Pelajar, Pengurusan Asrama dan Pengurusan Keselamatan
Maktab Rendah Sains MARA (MRSM).
SURAT PEKELILING DASAR DAN PERATURAN MARA Bil.2/2022 - Garis
Panduan Pengurusan Disiplin Pelajar, Pengurusan Asrama Dan Pengurusan
Keselamatan Maktab Rendah Sains MARA
BAHAGIAN PENDIDIKAN MENENGAH MARA
135