SPS Ting 4 Edisi Guru

5.5 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Mekanisme pewarisan ciri pada manusia Tarikh:

The mechanism of inheritance of traits in humans PBD
Konstruktivisme

Kajian Gregor Mendel terhadap tumbuhan pea dapat menerangkan pewarisan ciri
pada organisma.
The studies of Gregor Mendel on the pea plant were able to explain the nature of
inheritance in organisms.

Berpandukan Hukum Mendel, tunjukkan mekanisme pewarisan monohibrid pada anak yang dilahirkan
dengan menggunakan rajah skema. Tentukan kebarangkalian untuk mendapatkan anak dengan trait
yang berlainan./Based on Mendel’s law as a guide and drawing schematic diagrams, show the monohybrid
inheritance mechanism for the progeny. Determine the probability of getting children with different traits. TP2
IMeiosis/Meiosis
T : Alel membawa trait tinggi (dominan)/Allele carry the tall trait (dominant)
t : Alel membawa trait kerdil (resesif)/Allele carry the dwarf trait (recessive)

1 Fenotip induk Tinggi Kerdil
Gamet/GameteParental phenotypesTall Dwarf
Persenyawaan
Genotip induk TT tt BAB
DFertilisationParental genotypes

Genotip anak F1 T T t t 5
F1 offspring genotypes
Tt Tt Tt Tt
AFenotip anak F1 Tinggi Tinggi Tinggi Tinggi
Tall Tall Tall Tall
F1 offspring phenotypes
(a) Nisbah fenotip/Phenotype ratio: 4 tinggi/tall: kerdil/drawf

B(b) Kebarangkalian untuk mendapat:/The probability of getting a:
(i) anak tinggi/tall child : 1 atau/or 100%
(ii) anak kerdil/dwarf child : 0 atau/or 0%
S2 Fenotip induk 0
AGenotip induk
SMeiosis/Meiosis Tinggi Tinggi
Parental genotypes Tall
Parental phenotypes Tall
Tt
Tt

Gamet/Gamete T t Tt
Persenyawaan
Fertilisation TT Tt Tt tt
Genotip anak F2 Tinggi Tinggi Tinggi Kerdil
F2 offspring genotypes Tall Tall Tall Dwarf

Fenotip anak F2
F2 offspring phenotypes

(a) Nisbah fenotip/Phenotype ratio: 3 tinggi/tall: 1 kerdil/drawf
(b) Kebarangkalian untuk mendapat:/The probability for getting a:

(i) anak tinggi/tall child : 3/4 atau/or 75%
(ii) anak kerdil/dwarf child : 1/4 atau/or 25%

45

3 K : Alel membawa ciri tangan kanan/normal (dominan) TP2
Allele carrying the right-handedness/normal trait (dominant)

k : Alel membawa ciri kidal (resesif)/Allele carrying the left-handedness trait (recessive)

Induk/Parents Lelaki/Male Perempuan/Female
Genotip/Genotype Kk kk

Meiosis/Meiosis

Gamet/Gamete Kk kk

Persenyawaan/Fertilisation
(a) Nisbah fenotip/Phenotype ratio: 2 normal/normal: 2
Genotip anak Kk Kk kk kk
5 I(b) Kebarangkalian untuk mendapat:/The probability of getting a:Offspring genotypes
(i) anak normal/normal child : 1/2 atau/or 50%
(ii) anak kidal/left-handed child : 1/2 atau/or 50%Normal NormalKidalKidal
Fenotip anak Normal Normal Left-handed Left-handed
Offspring phenotypes
D4 Bandingkan seks manusia./Compare the human sex. TP1
BAB kidal/left-handed: 1:1

Lelaki Perempuan
Female
AMale 44 + XX

44 + XY Ovum
Sperma Ovum
22 + X
BSperms

22 + X
22 + Y
Ciri-ciri
Characteristics
(a) Kandungan kromosom dalam sel soma
Chromosome contents in a somatic cell
(b) Nama gamet (sel pembiakan)
Name of gamete (reproductive cell)
(c) Kandungan kromosom dalam gamet
Chromosome contents in a gamete
S5 Lengkapkan rajah skema penentuan jantina pada manusia. Kemudian, jawab soalan-soalan. TP2 22 + X
Complete the schematic diagram of sex determination in a human being. Then, answer the questions.22 + Y
AInduk/Parents 44 + XX
44 + XY
Ovum/Ovum
Sperma/Sperms

Galeri InfoGenotip/Genotype Bapa/Father Ibu/Mother

SProses X/Process X 44 + XY 44 + XX
Bapa menentukan
seks anaknya. Hal ini
demikian kerana
jantina anak
22 + X 22 + Y 22 + X 22 + X bergantung pada
Gamet/Gamete jenis kromosom yang

terdapat dalam sperma.
The father determines
Proses Y/Process Y the gender of the

Genotip anak 44 + XX 44 + XX 44 + XY 44 + XY offspring. This is
Offspring genotypes because the gender of
the offspring depends
on the type of
Jantina anak Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki chromosome that is
Female Female
Sex of offspring Male Male found in the sperm.

(a) Proses X/Process X: Meiosis/Meiosis
(b) Proses Y/Process Y: Persenyawaan/Fertilisation

46

Standard Kandungan Tarikh:
5.3 Mutasi

5.6 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Mutasi gen dan mutasi kromosom (penyakit keturunan) PBD
STM
Gene mutation and chromosome mutation (hereditary diseases)

Jawab soalan-soalan tentang mutasi./Answer the questions on mutation.

1 Apakah itu mutasi?/What is mutation? TP2

Perubahan spontan dan rawak yang berlaku pada struktur gen atau kromosom .
gene or a chromosome .
The spontaneous and random change that takes place in the structure of a

2 Nyatakan dua jenis mutasi./State two types of mutation. TP1
Mutasi gen dan mutasi kromosom/Gene mutation and chromosome mutation

A. Mutasi gen/Gene mutation
3 Apakah itu mutasi gen?/What is gene mutation? TP2
Perubahan spontan yang berlaku pada struktur
perubahan kimia.
The spontaneous change that occur in the structure of a
IAnemia sel sabit gen
gene
Sickle cell anaemia
disebabkan oleh Video
caused by chemical changes.
DJenis mutasi gen

Types of gene mutation
(a) Albinisme

Albinism
4 Nyatakan jenis mutasi gen berdasarkan penerangannya dalam jadual di bawah. TP1 BAB
State the types of gene mutations relating to their explanations in the table below.
BA(b) Anemia sel sabit
Sickle cell anaemia Albinisme Talasemia Hemofilia Buta warna 5
Albinism Thalassemia Haemophilia Colour blindness
SAS(c) Buta warna
Penerangan
Explanation
Gen mutan tidak dapat menghasilkan pigmen kulit.
The mutated gene is unable to produce skin pigments.

Biasa/Normal Gen mutan menghasilkan hemoglobin yang
mencukupi tetapi luar biasa dan kurang cekap
untuk mengangkut oksigen.
The mutated gene produces sufficient haemoglobin but
is abnormal and less efficient for transporting oxygen.

Colour blindness Sel darah merah
berbentuk sabit
Sickle-shaped red
blood cells
Pesakit tidak dapat membezakan antara warna merah dengan hijau.
Patients unable to differentiate between red and green.

(d) Hemofilia Disebabkan ketiadaan sejenis protein dalam darah yang diperlukan
Haemophilia untuk pembekuan darah. Darah mengalir berterusan jika pesakit
tercedera./Caused by the absence of a protein in the blood necessary for
the clotting of blood. Blood flows continuosly if the patient is injured.

(e) Talasemia Gen mutan tidak dapat menghasilkan sel darah merah (hemoglobin)
Thalassemia yang mencukupi dalam darah./The mutant genes are unable to produce
sufficient red blood cells (haemoglobin) in the blood.

B. Mutasi kromosom/Chromosome mutation
5 Apakah maksud mutasi kromosom?/What is the meaning of chromosome mutation? TP2
Mutasi yang menyebabkan perubahan pada struktur atau bilangan kromosom .
Mutation which causes changes in the structure or number of chromosomes .
47

6 Namakan jenis mutasi kromosom berdasarkan kandungan kromosom dan kemudian padankan dengan
ciri-ciri pesakit./Name the types of chromosome mutation based on the chromosome contents and then,
match with the characteristics of the patients. TP2

Sindrom Turners Sindrom Down Sindrom Klinefelter
Turner syndrome Down syndrome Klinefelter syndrome

Jenis mutasi Lebihan atau Ciri-ciri pesakit
kromosom kekurangan kromosom Characteristics of the
Types of chromosome Extra or insufficient patient
mutation chromosomes

(a) Sindrom Down Lebihan satu kromosom pada Bahu sempit, testis kecil,
mandul
Down syndrome kromosom ke-21 (autosom) Narrow shoulders, small
One extra chromosome at the testes, sterile
21st chromosome (autosome) Tiada kitar haid dan
Lebihan satu kromosom seks X mandul
pada lelaki Absence of the menstrual
One extra X chromosome in cycle, sterile
males Terencat akal, mata sepet,
Kekurangan satu kromosom X jari dan leher pendek
pada perempuan Mentally retarded, slanted
Lacks one X chromosome in eyes, short fingers and neck
females
(b) Sindrom Klinefelter
Klinefelter
syndrome

(c) Sindrom Turner

5 ITurner syndrome
BAB D7 Tandakan (✓) bilangan kromosom dan kandungan kromosom bagi mutasi kromosom dalam jadual di
bawah./Tick (✓) the number of chromosomes and the chromosome contents of the chromosome mutations
in the table below. TP2
AJenis mutasi kromosom

Types of chromosome mutation
(a) Sindrom Down

BDown syndrome
(b) Sindrom KlinefelterBilangan kromosom Kandungan kromosom
Number of chromosomes Chromosome content
SKlinefelter syndrome
A(c) Sindrom Turner 45 ✓ 45 + XX 47 + XX
STurner syndrome ✓ 47
✓ 45 + XY

45 45 + XX 44 + XO
✓ 47 ✓ 44 + XXY

✓ 45 45 + XY ✓ 44 + XO
47 44 + XXY

8 Kaji kandungan kromosom dalam sel soma bagi seseorang yang mengalami mutasi kromosom.
Study the chromosome contents of a somatic cell of a person who suffers from chromosome mutation.

(a) Namakan jenis mutasi kromosom yang berlaku. TP1
Name the type of chromosome mutation that occurs.
Sindrom Down/Down syndrome

(b) Bulatkan pada rajah di sebelah pasangan kromosom yang
menyebabkan mutasi itu. TP1
Circle in the diagram on the left the chromosome pair which
causes the mutation.

(c) Tuliskan kandungan kromosom dalam sel soma orang itu. TP2
Write the chromosome contents of the somatic cell of the person.
45 + XY

48

5.7 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Aplikasi penyelidikan genetik Tarikh:

Application of genetic research PBD
STM

2007 BHG. B, S6

A. Penyelidikan terhadap mutasi/The research on mutation

1 Tandakan ( ✓ ) faktor-faktor yang menyebabkan mutasi. TP1
Tick ( ✓ ) the factors which cause mutation.

✓ Sesetengah bahan pengawet, pewarna makanan dan pemanis tiruan
Some preservatives, food colours and artificial flavours

Makanan yang pedas dan berempah
Hot and spicy food

Bahan-bahan kimia seperti pestisid, nikotina dalam rokok dan dadah
Chemicals such as pesticides, nicotine in cigarettes and drugs
I(a) Contoh: Albinisme yang disebabkan oleh gen resesif pada autosom diwarisi. TP2✓
Example: Albinism caused by recessive genes in inherited autosomes.
✓ Sinaran radioaktif, sinar gama, sinar ultraungu dan sinar-X
Radioactive rays, gamma rays, ultraviolet ray and X-rays

Kehamilan pada usia yang lewat
Pregnancy at a late age
✓DInduk/Parents

2 Penyelidikan genetik dapat menerangkan penyakit gangguan gen. BAB
Genetic research can explain gene disorders.
AGamet/Gametes
5
Persenyawaan

BFertilisation

Genotip anak
Offspring
genotypes

SFenotip anak

Offspring

Aphenotypes
Suami/Husband (Normal) × Isteri/Wife (Normal)

Meiosis/Meiosis Aa Aa A : Alel normal
(dominan)
A aA a Normal allele
(dominant)
AA Aa Aa aa
Normal Normal Normal Albino a : Alel albino
Normal tetapi tetapi Albino (resesif)
merupakan merupakan Albino allele
pembawa pembawa (recessive)
Normal but Normal but
SKebarangkalian untuk mendapat/Probability of havingis a carrieris a carrier

(i) anak albino/an albino child: 1/4 atau/or 25%
(ii) anak normal tetapi merupakan pembawa/a normal child but who is a carrier: 1/2 atau/or 50%
(iii) Lengkapkan petikan di bawah./Complete the passage below. TP2

Menurunkan/Pass Resesif/Recessive Pembawa/Carrier Dominan/Dominant

Individu yang mempunyai satu alel dominan (normal) dan satu alel resesif

(albino) dikenali sebagai pembawa trait albino. Walaupun individu ini tidak menghidap
albinisme, dia boleh menurunkan trait ini kepada anak-anaknya.
dominant recessive
An individual who has one allele (normal) and one allele
carrier
(albino) is known as a of albino trait. Even though this individual is not
pass
suffering from albinism, he can this trait to his children.

49

(b) Contoh: Buta warna yang disebabkan oleh penyakit warisan terangkai seks. TP2
Example: Colour blindness caused by sex-linked hereditary diseases.

XB : Alel normal (dominan)/Normal allele (dominant)
Xb : Alel buta warna (resesif)/Colour blind allele (recessive)

Induk/Parents Lelaki (normal) Perempuan (pembawa)
Meiosis/Meiosis Male (normal) Female (carrier)

XBY × XBXb

Gamet/Gametes XB Y XB Xb

Persenyawaan
Fertilisation
5 I(i) anak perempuan normal ialah/normal girlGenotip anak
Offspring genotypes XBXB XBXb XBY XbY
Fenotip anak Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki buta
Offspring phenotypes normal normal tetapi normal warna
Normal girl pembawa Normal boy Colour blind
Normal girl boy
but is a carrier
D(iv) anak lelaki buta warna/colour-blind boy
BAB Kebarangkalian untuk mendapat/Probability of having a
(c) Contoh: Hemofilia yang disebabkan oleh penyakit warisan terangkai seks. TP2: 1/4 atau/or 25%
Example: Haemophilia caused by the sex-linked hereditary diseases.

AXH : Alel normal (dominan)/Normal allele (dominant)

Xh : Alel hemofilia (resesif)/Haemophilia allele (recessive)
(ii) anak perempuan normal tetapi pembawa/normal girl but a carrier : 1/4 atau/or 25%
: 1/4 atau/or 25%
(iii) anak lelaki normal/normal boy
BInduk : 1/4 atau/or 25%

Parents
Meiosis/Meiosis
SGamet/Gametes Lelaki (Hemofilia) Perempuan (Pembawa)
Man (Haemophiliac) Women (Carrier)
Persenyawaan
XhY × XHXh
AFertilisation
Xh Y XH Xh
Genotip anak
XHXh XhXh XHY XhY
SOffspring genotypes Perempuan Perempuan Lelaki yang Lelaki yang
normal bersifat normal bersifat
tetapi hemofilia Normal boy hemofilia
Fenotip anak pembawa Girl who has Boy who has
Offspring phenotypes Normal girl haemophilia haemophilia

but a carrier

Kebarangkalian untuk mendapat/Probability of having a : 1/4 atau/or 25%

(i) anak lelaki normal/normal boy
(ii) anak perempuan normal tetapi pembawa/normal girl but a carrier : 1/4 atau/or 25%
: 1/4 atau/or 25%
(iii) anak lelaki bersifat hemofilia/boy who has haemophilia : 1/4 atau/or 25%

(iv) anak perempuan bersifat hemofilia/girl who has haemophilia

50

5.8 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
5.4 Teknologi kejuruteraan genetik
PBD
Teknologi kejuruteraan genetik STM

Genetic engineering technology

1 Nyatakan ciri baka yang diperoleh dalam pembiakbakaan pilihan bagi kelapa sawit di bawah. TP2
State the trait characteristics obtained in the selective breeding of oil palm below.

Ciri baka yang diperoleh
Trait characteristic obtained

MeMsoeksaorkparnpipnisipis MeMsoeksaorkpartpebtaelbal 1 Mesokarp tebal
ThiTnhminemsoecsaorcparp ThiTchkimckemsoecsaorcparp Thick mesocarp
2 Tempurung nipis
TemTepmurpuunrguntgebtaelbal ++ TemTepmurpuunrgunngipnisipis
ThiTchkischkeslhl ell ThiTnhsinheslhl ell Thin shell
3 Saiz besar
SaiSzabizesbaersar SaiSzakizeckiel cil
BigBsigizesize SmSamll asilzl esize Big size
PisiPfeisriafera
IBakteria DuDraura TenTernaera

Bacteria
D(a) Gen baru
New gen
2 Lengkapkan ruang tentang teknologi kejuruteraan genetik. TP2
Complete the spaces about the genetic engineering technology.

ASel/Cell Embrio Insulin Pengklonan Termodifikasi Terapi gen BAB
Embryo Insulin Cloning Modified Gene therapy 5

(b) (c)
Terapi gen menggunakan
Bakteria
Bgen untuk merawat atau Bacteria

mencegah penyakit dengan Sel normal Gen haiwan dimasukkan ke
menyuntik gen ke dalam sel Normal cell dalam nukleus bakteria
pesakit. untuk menghasilkan

SGene therapy uses genes insulin manusia dalam
teknologi DNA rekombinan.
to treat or prevent a disease Genes from an animal cell can
by inserting a gene into a be inserted into the nucleus of
patient's cells. a bacteria to produce
SA(d) Pemindahan embrio human insulin in
recombinant DNA technology.
boleh dilakukan pada haiwan
ternakan./ Embryo
transplantation can be done on
livestock breeding.

(e)

Dalam organisma termodifikasi genetik (GMO), Pengklonan menghasilkan organisma
DNA daripada organisma dimasukkan ke dalam baharu yang menyerupai induknya. (Contoh:
tanaman atau ternakan untuk mendapatkan Kambing biri-biri Dolly.) Kini, tumbuhan dan
ciri-ciri yang diingini. haiwan yang mempunyai ciri-ciri yang diingini
In genetically modified organisms (GMOs), telah berjaya diklonkan./ Cloning
DNA from organisms are inserting into plants or produces a new organism that is identical to
livestock to obtain the desired characteristics. its parent. (Example: Dolly the sheep.) Now,
plants and animals which possess desired
characteristics have successfully been cloned.

51

5.9 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
5.5 Variasi
PBD
Variasi Masteri

Variation

2003 BHG. B, S2 2014 BHG. C, S11(b)

1 Apakah yang dimaksudkan dengan variasi? TP2
What is meant by variation?
Perbezaan semula jadi di kalangan spesies yang sama.
Natural differences among the same species.

2 Nyatakan dua jenis variasi./State two types of variation. TP1
Variasi selanjar dan variasi tak selanjar/Continuous variation and discontinuous variation

5 I(b) Variasi tak
selanjar
Discontinuous
variation
3 Berikan maksud variasi selanjar dan variasi tak selanjar dalam jadual di bawah. TP2
Give the meanings of continuous variation and discontinuous variations in the table below.

(a) Variasi selanjar Variasi yang menunjukkan perbezaan yang tidak ketara dan tidak
Continuous
variation
D4 Kelaskan jenis-jenis variasi berdasarkan maklumat yang diberi. Kemudian, tandakan ( ✓ ) faktor yang
mempengaruhi variasi. TP1
Classify the types of variation from the given information. Then, tick ( ✓ ) the factors that affect the variation.
jelas ./The variation that shows differences that are not distinct
clear
and not .

BAB ketara dan jelas
AKumpulan darah

Blood group
Kepintaran otak

BIntelligence

Ketinggian
Height
Variasi yang menunjukkan perbezaan yang distinct .

The variation that shows differences that are and
clear
.

SVariasi selanjarBerat badan Cap jari Jenis cuping telinga Warna kulit
Body weight Fingerprint Type of ear lobes Skin colour
Continuous variationLebar bahu
Shoulder width Kidal Panjang tapak kaki Jenis rambut
AKepintaran otak/IntelligenceWarna iris mataLeft-handednessLength of sole Type of hair
Colour of iris
Ketinggian/Height Kadar denyutan jantung Kebolehan menggulung lidah
Rate of heartbeat Ability to roll the tongue
SBerat badan/Body weight
Variasi tak selanjar
Discontinuous variation

Kumpulan darah/Blood group
Warna iris mata/Colour of iris
Cap jari/Fingerprint

Lebar bahu/Shoulder width Kidal/Left-handedness

Warna kulit/Skin colour Jenis rambut/Type of hair

Kadar denyutan jantung Jenis cuping telinga
Rate of heartbeat Type of ear lobes

Panjang tapak kaki Kebolehan menggulung lidah
Length of sole Ability to roll the tongue

Faktor yang mempengaruhi Faktor yang mempengaruhi
Influencing factors Influencing factors

✓ Genetik ✓ Persekitaran ✓ Genetik Persekitaran
Genetic Environmental Genetic Environmental

52

5.10 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Variasi selanjar Tarikh:

KBAT Continuous variation PBD
Penemuan Inkuiri

Tujuan 2009 BHG. A, S1, 2018 BHG. A, S3
Radas
Prosedur Mengkaji variasi selanjar di kalangan murid/To study continuous variation among students

Penimbang/Scales

1 Timbang jisim murid dalam kelas./Measure the body mass of the students in the class.
2 Rekod bilangan murid yang mempunyai jisim badan pada selang kelas tertentu dalam

jadual.
Record the number of students with a body mass within a fixed range in a table.

Keputusan Jisim badan (kg) 35 – 40 41 – 45 46 – 50 51 – 55 56 – 60
Body mass (kg) 3 12
DIAnalisis Bilangan murid 20 10 5
Number of students

Jawapan murid/Student's answer

1 Berdasarkan keputusan dalam jadual, lukiskan histogram untuk menunjukkan BAB
bilangan murid melawan jisim badan. TP3/KBAT
Based on the results in the table, draw a histogram to show the number of students
against body mass.

Bilangan murid
Number of students
A20 5

30B10

S0
A2 Nyatakan jenis variasi berdasarkan histogram yang dilukis di 1. TP135 – 4041 – 4546 – 5051 – 5556 – 60Jisim badan (kg)
State the type of variation based on the histogram drawn in 1. Body mass (kg)

SVariasi selanjar/Continuous variation
3 Bulatkan contoh-contoh lain variasi yang dinyatakan di 2. TP1
Circle other examples of the type of variation stated in 2.

Cap ibu jari Ketinggian badan Panjang ibu jari
Thumbprint Body height Length of the thumb

4 Tandakan ( ✓ ) faktor yang mempengaruhi variasi dalam aktiviti ini. TP1
Tick ( ✓ ) the factors affecting the variation in this activity.

✓ Genetik/Genetic ✓ Persekitaran/Environment

Kesimpulan Jisim badan ialah satu contoh variasi selanjar .
Body mass is an example of continuous variation.

53

5.11 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Variasi tak selanjar Tarikh:

KBAT Discontinuous variation PBD
Penemuan Inkuiri

2005 BHG. A, S4 2002, 2010, 2011 & 2016 BHG. A, S1

Tujuan Mengkaji variasi tak selanjar di kalangan murid
To study discontinuous variation among students
Bahan Kertas putih, pad dakwat/White paper, ink pad Galeri Info

Variasi membolehkan spesies
yang sama dibezakan dan
menyesuaikan diri kepada
perubahan alam sekitar.
Variation enables the same
species to be differentiated
and adopt to environmental
changes
ProsedurLengkung Gelung Sepusar Komposit
Curve Loop Whorls Composite
5 DIKeputusan
SASBAAnalisis
BAB 1 Minta murid-murid dalam kelas menekan ibu jari pada pad dakwat dan kemudian
menekankan ibu jari mereka di atas sehelai kertas putih.
Ask the students in the class to press their thumbs on an ink pad and then press their
thumbs onto a piece of white paper.

2 Kenal pasti jenis cap ibu jari murid dengan merujuk kepada rajah yang ditunjukkan
di atas.
Identify the types of thumbprints of the students by referring to the diagrams shown above.

3 Rekodkan bilangan murid yang mempunyai jenis cap ibu jari yang berbeza dalam jadual.
Record the number of students having different types of thumbprints in the table.

Jenis cap ibu jari Lengkung Gelung Sepusar Komposit
Types of thumbprints Curve Loop Whorl Composite

Bilangan murid 2 30 6 2
Number of students

(Jawapan murid/Student’s answer)

1 Berdasarkan keputusan dalam jadual, lukis carta bar (carta palang) untuk menunjukkan
bilangan murid melawan jenis cap ibu jari./Based on the results in the table, draw a
bar chart to show the number of students against the types of thumbprints. TP3/KBAT

Bilangan murid/Number of students

40

30

20

10

0 Lengkung Gelung Sepusar Komposit Jenis cap
Curve Loop Whorls Composite ibu jari
Types of
thumbprints

2 Nyatakan jenis variasi./State the type of variation. TP1
Variasi tak selanjar/Discontinuous variation

Kesimpulan 3 Nyatakan faktor yang mempengaruhi variasi dalam aktiviti ini. TP1
State the factor affecting the variation in this activity.
Genetik/Genetic

Cap ibu jari ialah satu contoh variasi tak selanjar .
Thumbprint is an example of discontinuous variation.

54

5SPM PRAKTIS PENGUKUHAN

Kertas 1

Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Rajah 1 menunjukkan satu 4 Antara yang berikut, yang 7 Nukleus seorang perempuan

proses pembahagian sel. manakah contoh variasi tak mengandungi kromosom seks

Diagram 1 shows a process of selanjar? XO. Apakah penyakit itu?

cell division. Which of the following is an The nucleus of a female has a

Kromosom/Chromosome example of discontinuous variation? sex chromosome of XO. What is
Apakah proses P?
What is process P?Proses P A Warna kulit/Skin colour the disease?
Sel induk Process P B Ketinggian A Sindrom Down
IA MutasiParent cell
Mutation Height Down syndrome
B MitosisRajah 1/Diagram 1 C Berat badan B Sindrom Turner

Mitosis Body weight Turner syndrome BAB
D Kumpulan darah C Sindrom Klinefelter 5
DC Meiosis
Meiosis Blood group Klinefelter syndrome
D Persenyawaan D Anemia sel sabit
KLON SPM 2005/2006/2008
AFertilisation Sickle cell anaemia
2 Pernyataan yang manakahKLON SPM 20125 Antara yang berikut, yang
benar tentang meiosis? manakah disebabkan oleh 8 Rajah 3 menunjukkan buah
mutasi gen? kelapa sawit X dibiakbakakan
BWhich statement is true about Which of the following is caused dengan buah kelapa sawit Y
by gene mutation? untuk menghasilkan buah
meiosis? A Albinisme/Albinism kelapa sawit Z.
A Dua sel anak terhasil B Sindrom down Diagram 3 shows the oil palm
Down syndrome fruit X is bred with oil palm fruit
Two daughter cells are formed C Sindrom Klinefelter Y to produce oil palm fruit Z.
Klinefelter syndrome
SB Pindah silang berlaku D Sindrom Turner ×
Crossing over takes place Turner syndrome
C Terlibat dalam pertumbuhan XY
KLON SPM 2006/2018
AInvolved in growth Kulit Sabut
6 Rajah 2 menunjukkan histogram Skin Mesocarp
D Berlaku dalam sel soma bagi suatu variasi. Isirung
Occurs in somatic cells Diagram 2 shows a histogram Kernel
for a variation.
SKLONSPM 2006 Tempurung Z
Bilangan murid Shell
Number of students
Rajah 3/Diagram 3

Apakah ciri-ciri buah

3 Antara yang berikut, yang Ciri kelapa sawit Z?/What are the
manakah menunjukkan trait Trait characteristics of oil palm fruit Z?
resesif? A Tempurung nipis dan
Rajah 2/Diagram 2

Which of the following shows a Antara yang berikut, yang mesokarp tebal

recessive trait? manakah ciri itu? Thin shell and thick mesocarp

A Lesung pipit Which of the following is the trait? B Saiz besar dan tempurung

Dimples A Jenis cuping telinga tebal

B Cuping telinga melekap Type of ear lobes Big size and thick shell

Attached ear lobes B Ketinggian C Mesokarp nipis dan saiz kecil

C Rambut keriting Height Thin mesocarp and small size

Curly hair C Kumpulan darah D Mesokarp tebal dan

D Tidak kidal Blood group tempurung tebal

Right handedness D Jantina/Gender Thick mesocarp and a thick

KLON SPM 2012 KLON SPM 2011 shell KLON SPM 2003/2011/2012

55

Kertas 2

Bahagian A/Section A
Arahan/Instruction: Jawab semua soalan./Answer all the questions.

1 Maklumat di bawah menunjukkan kumpulan darah bagi murid-murid di dalam sebuah kelas.
The information below shows the blood groups of the students in a class. KLON SPM 2005 BHG. A, S4, 2011 & 2016 BHG. A, S1, 2018 BHG. A, S3

O O B O B B A B O A O AB O A B
A B B AB A AB A O B B A O A B O

(a) Berdasarkan maklumat yang diberikan, lengkapkan Jadual 1. TP1
Based on the information given, complete Table 1.

Kumpulan darah/Blood groups A B AB O
Bilangan murid/Number of students 8 10 3 9
Bilangan murid/Number of students
Jadual 1/Table 1
5 I10
[1 markah/1 mark]
D5
A0

A B AB O
(b) Berdasarkan Jadual 1, lukis carta bar (palang) untuk menunjukkan bilangan murid melawan kumpulan
darah./Based on Table 1, draw a bar chart to show the number of students against blood groups. TP3/KBAT

BAB (c) Berdasarkan carta bar di 1(b), nyatakan jenis variasi
bagi kumpulan darah. TP1
Based on the bar chart in 1(b), state the type of variation
for blood groups.
Variasi tak selanjar/Discontinuous variation
B[2 markah/2 marks]
[1 markah/1 mark]

(d) Nyatakan satu contoh lain variasi yang dinyatakan di
1(c)./State one other example of the type of variation
stated in 1(c). TP1
Jenis cuping telinga/Type of ear lobes

[1 markah/1 mark]
S2 (a) Nyatakan empat perbezaan antara mitosis dengan meiosis.Kumpulan darah
State four differences between mitosis and meiosis.Blood groups
SAGinjal/Kidneys
Bahagian C/Section C
Arahan/Instruction: Jawab semua soalan./Answer all the questions. TP2

[4 markah/4 marks]

(b) Rajah 2 menunjukkan bahagian-bahagian manusia yang mengalami pembahagian sel. TP4/KBAT
Diagram 2 shows the parts of a human that undergo cell division.

Rambut/Hair

Pembahagian sel

Hati/Liver Cell division

Tulang/Bones

Rajah 2/Diagram 2

Kaji bahagian-bahagian yang mengalami pembahagian sel seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2 dan
bina konsep mitosis. Jawapan anda hendaklah berdasarkan aspek-aspek yang berikut:
Study the parts which undergo cell division as shown in Diagram 2 and construct a concept of mitosis. Your
answer should be based on the following aspects:
(i) Kenal pasti dua ciri sepunya./Identify two common characteristics.
(ii) Beri satu contoh lain bahagian yang mengalami pembahagian sel ini.

Give one other example of the part which undergoes this type of cell division.
(iii) Beri satu contoh bahagian badan yang mengalami meiosis.

Give one example of the body part which undergoes meiosis.
(iv) Hubungkaitkan ciri sepunya untuk membina konsep mitosis.

Relate the common characteristics to construct a concept of mitosis.
[6 markah/6 marks]

56

Bidang Pembelajaran TEMA 2 : Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup

6BAB Sokongan, Pergerakan dan
Pertumbuhan

Support, Movement and Growth

Konsep PENTING
IMPORTANT Concepts

Jenis sokongan pada haiwan Fungsi rangka dalam Sistem rangka manusia
Type of support in animals Functions of endoskeleton Human skeletal system
Contoh: Rangka luar, rangka Contoh: Vertebrata akuatik Contoh: Kranium dan
dalam dan rangka hidrostatikdan darat serta burung vertebra
Example: Aquatic and Example: Cranium and
IExamples: Exoskeleton, terrestrial vertebrates, and vertebrae
birds
endoskeleton and hydrostaticMasalah berkaitan sendi Sistem sokongan
skeleton dan otot tumbuhan daratan
Problems with joints and Support systems in
DPergerakan dan muscles terrestrial plants
Contoh: Sakit lutut Contoh: Duri dan sulur
pertumbuhan manusia Example: Knee pain paut
Movement and human Example: Thorns and
Usia tumbuhan berkayu tendrils
Agrowth Age of woody plants
Contoh: Gelang
Contoh: Fungsi sendi dan pertumbuhan
Example: Growth rings
Botot

Example: The function of
joint and muscle

SSistem sokongan tumbuhan

akuatik
Support system in aquatic

Aplants

Contoh: Batang berongga

SExample: Hollow stem

APAKAH ITU SOKONGAN, PERGERAKAN DAN PERTUMBUHAN?
WHAT IS SUPPORT, MOVEMENT AND GROWTH?
Sistem rangka menyokong dan melindungi tubuh kita serta membolehkan kita bergerak dan bertumbuh.
Tumbuhan juga mempunyai sejenis sistem rangka iaitu gentian keras yang dapat menyokong seluruh
tumbuhan.
The skeletal system supports and protects our body as well as makes it possible for us to move about
and to grow. Plants have a kind of support system, too i.e. the tough fibres that support the whole plant.

57

NOTA BESTARI

Sistem Sokongan pada Haiwan Support Systems in Animals

1. Sistem sokongan pada manusia dan haiwan vertebrata 1. The support systems of humans and terrestrial

darat ialah sistem rangka dalam. vertebrate are endoskeletons.

2. Haiwan invertebrata daratan disokong oleh rangka 2. The terrestrial invertebrate are supported by hard

luar yang keras (seperti serangga) dan rangka exoskeletons (such as insects) and hydrostatic skeletons

hidrostatik (invertebrata berbadan lembut). (soft-bodied invertebrates).

3. Pada amnya, sistem rangka memberi sokongan, 3. Generally, the skeletal system supports, maintains the

mengekalkan bentuk badan, melindungi organ body shape, protects the internal organs and helps
Kestabilan Haiwan

1. Semakin rendah kedudukan pusat graviti, semakin
stabil haiwan itu.

I2. Semakin besar luas tapak, semakin stabil haiwan itu.
dalaman dan membantu pergerakan. movement.
4. Tulang rangka manusia dan vertebrata daratan adalah 4. The bones in humans and land vertebrates are hollow.

berongga. Tulang berongga adalah lebih ringan dan The hollow bones are lighter and stronger than
lebih kuat daripada tulang padat. compact bones.

Pergerakan Manusia The Stability of Animals

1. Sendi dan otot menggerakkan bahagian tertentu 1. The lower the centre of gravity, the more stable the
animal.
6 Dbadan.
2. Sendi engsel membolehkan tulang bergerak dalam 2. The greater the base area, the more stable the animal.
satu arah sahaja. Contoh: Sendi siku dan sendi lutut.
BAB 3. Sendi lesung membolehkan tulang bergerak ke semuaMovement of Humans
Aarah. Contoh: Sendi bahu dan sendi punggung.
4. Ligamen mengikat tulang ke tulang seperti di bahu.1. Joints and muscles move certain body parts.
Tendon mengikat otot ke tulang seperti di lutut dan2. Hinge joints allow bones to move in one direction only.
siku.
B5. Rawan mengurangkan geseran antara dua tulang Examples: Elbow and knee joints.
semasa pergerakan. 3. Ball and socket joints allow the bones to move in all
6. Cecair sinovial mengisi ruang dalam sendi dan
bertindak sebagai pelincir. directions. Example: Shoulder and hip joints.
S7. Lengan bawah dibengkokkan apabila otot biseps 4. Ligaments bind the bones to the bones as in the
mengecut dan diluruskan apabila otot triseps
mengecut. Pasangan otot yang bekerjasama ini dikenalshoulders. Tendons bind the muscles to the bones as
sebagai otot antagonistik. in the knees and elbows.
APertumbuhan Manusia 5. Cartilages reduce the friction between two bones
S1. Peringkat pertumbuhan manusia dibahagikan kepada during movements.
6. The synovial fluid fills the cavity in the joints and acts
as a lubricant.
7. The lower arm is bent when the biceps muscles
contract and straightens when the triceps muscles
contract. This muscle pairs which work together are
known as an antagonistic muscles.

Human Growth
1. The stage of human growth is divided into infant,

peringkat bayi, kanak-kanak, remaja, dewasa dan tua. child, adolescent, adult and old age.

Sistem Sokongan Tumbuhan Support system of plants

1. Tumbuhan berkayu disokong oleh tisu-tisu berkayu. 1. Woody plants is supported by woody tissues.
2. Sistem sokongan pada tumbuhan tidak berkayu 2. The support system on non-woody plants (herbaceous

(tumbuhan herba) disokong oleh tekanan segah. plants) is supported by turgor pressure.
3. Terdapat struktur khas yang memberi sokongan 3. There are special structures that give additional

tambahan kepada tumbuhan seperti duri, akar support to plants such as thorns, clasping roots and
cengkam dan sulur paut. tendrils.
4. Bilangan gelang pertumbuhan pada batang tumbuhan 4. The number of growth rings at the stem
menunjukkan usia tumbuhan. of the plants shows the age of the plants.

Nota Grafik

58

6.1 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
6.1 Sokongan, pergerakan dan pertumbuhan haiwan
PBD
Jenis sokongan pada haiwan Kontekstual

Type of support in animals

1 Kelaskan haiwan berdasarkan sokongannya. TP1
Classify the animals based on their supports.

Kucing/Cat Lembu/Cow Kala jengking/Scorpion
Semut/Ant Lipan/Centipede Obor-obor/Jelly fish
Belalang/Grasshopper Tikus/Rat Rusa/Deer
Lipas/Cockroach Helang/Eagle Lintah bulan/Slug
Beluncas/Caterpillar Labah-labah/Spider Cacing pita/Tapeworm
Ular/Snake Tapak sulaiman/Starfish Cacing tanah/Earthworm

IKucing/Cat

Lembu/Cow
Tikus/Rat
Rusa/Deer
Helang/Eagle

DUlar/Snake
Sokongan pada haiwan/Support in animals

Vertebrata/Vertebrates Invertebrata/Invertebrates

Rangka dalam Rangka luar Rangka hidrostatik
Endoskeletons (Internal Exoskeletons (External skeleton) Hydrostatic skeleton
skeleton)

2 Rajah di bawah menunjukkan seekor ketam yang menukar rangka luar dengan rangka baharu.Kala jengking/ScorpionObor-obor/Jelly fish
Semut/Ant Lintah bulan/Slug
AThe diagram below shows a crab which exchanges the exoskeleton with a new one.Lipan/CentipedeBeluncas/Caterpillar
Belalang/Grasshopper Cacing pita/Tapeworm
Lipas/Cockroach Cacing tanah/Earthworm
Labah-labah/Spider Tapak sulaiman/Starfish
SB(a) Apakah yang berlaku kepada saiz rangka luar semasa pertumbuhan ketam (invertebrata)? TP2 BAB
What happens to the size of the exoskeleton of the crab (invertebrate) during growth? 6
ABertambah
Increases

S(b) (i) Namakan proses penanggalan kulit tersebut (rangka luar). TP1
Name the process of shedding the skin of the exoskeleton.
Ekdisis

Ecdysis

(ii) Nyatakan dua haiwan lain yang mengalami proses di 2(b)(i). TP1
State two other animals that undergo the process in 2(b)(i).
Lipas dan kala jengking
Cockroach and scorpion

(iii) Apakah nama proses perubahan keseluruhan yang dialami oleh haiwan itu? TP1
What is the name of the entire changing process experienced by the animal?
Metamorfosis
Metamorphosis

59

(b) Rajah di bawah menunjukkan lengkung pertumbuhan berbentuk tangga bagi seekor serangga
berangka luar daripada peringkat telur hingga ke dewasa./The diagram below shows the
step-shaped of the growth curve of an insect with an exoskeleton from the egg stage to the adult stage.

Panjang badan (cm) Peringkat dewasa Video
Body length (cm) Adult stage
X

Peringkat telur
Egg stage
Masa (hari) Video

BAB Time (days)

(i) Baca petikan di bawah./Read the passage below.
Semasa proses X (ditunjukkan oleh anak panah) pada lengkungan itu, pertumbuhan
pesat berlaku pada haiwan. Haiwan menyedut udara untuk mengembangkan badannya
bagi memecahkan rangka luar yang lama. Rangka luar baharu akan keluar daripadanya.
Haiwan mengalami beberapa proses X sebelum menjadi dewasa.
During process X (shown by the arrows) on the curve, rapid growth occurs in animals.

IAnimals inhale air to expand their bodies and break the old exoskeletons. New exoskeletons

will come out of it. Animals undergo a few processes of X before becoming adults.
Apakah proses X?/What is process X? TP1

6 DEkdisis/Ecdysis
3 Jawab soalan tentang pergerakan haiwan yang mempunyai rangka hidrostatik.
Answer the questions about the movement of animals that have a hydrostatic skeleton.
A1 (a) Tandakan ( ✓ ) haiwan-haiwan yang mempunyai
rangka hidrostatik./Tick ( ✓ ) the animals which
have hydrostatic skeletons. TP1
B2 ✓ Beluncas/Caterpillar
✓ Lintah/Leech
S3 Belalang/Grasshopper
A(b) Apakah fungsi rangka hidrostatik?/What are the functions of the hydrostatic skeleton? TP2SSupport
Menyokong badan, mengekalkan bentuk badan dan melindungi organ dalaman.
maintain protect
the body, the shape of the body and the
internal organs.

4 Bagaimanakah tekanan hidrostatik pada cecair di dalam badan membantu pergerakan haiwan seperti
cacing tanah?
How does hydrostatic pressure on the fluid help the movement of animals such as earthworms? TP2
Pasangan otot yang terdapat pada dinding badan mengecut dan mengendur secara

bersilih ganti. Tekanan hidrostatik yang terhasil memanjangkan dan memendekkan badan haiwan
untuk pergerakan .
The pairs of muscle on the body wall contract Mengecut/Contract
Pasangan otot/Pairs of muscle
and relax alternately. The resulting Pergerakan/Movement
hydrostatic pressure extends and shortens the animal's Mengendur/Relax
Tekanan hidrostatik/Hydrostatic pressure
body for movement .

60

6.2 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Rangka dalam haiwan Tarikh:

Endoskeleton of animals PBD
Kontekstual

1 Labelkan rangka dalam manusia./Label the endoskeleton of humans. TP1

(a) Lengkungan pektoral (g) Tengkorak/Skull Tibia/Tibia
Pectoral girdle Tengkorak/Skull
Sternum Humerus/Humerus
(b) Humerus/Humerus Tulang rusuk/Rib
(h) Tulang rusuk/Rib

(c) Radius/Radius (i) Turus vertebra Turus vertebra
Vertebral column Vertebral column

(d) Ulna/Ulna ITarsus/Tarsus Metatarsus/MetatarsusKarpus/CarpusFemur/Femur
Metakarpus/Metacarpus Fibula/Fibula
Falanks/Phalanx Radius/Radius
(k) Femur/Femur Patela/Patella
(e) Lengkungan pelvis Ulna/Ulna
Pelvic girdle Lengkungan pektoral
Pectoral girdle
Lengkungan pelvis
Pelvic girdle
D(a)(j) Patela/Patella (l) Tibia/Tibia
Lengkungan pelvis(f) Fibula/Fibula
Pelvic girdle Falanks/Phalanx
ALengkungan
pektoral
BPectoral girdle
Vertebrata darat
Terrestrial vertebrate

S(b) Tulang berongga
Hollow bone
ATulang padat
Compact bone
Tulang rangka dalam burung
SBone of a bird’s endoskeleton
2 Terangkan fungsi rangka dalam bagi vertebrata darat, vertebrata akuatik dan burung. TP2 BAB
Explain the functions of the endoskeletons of land and aquatic vertebrates and birds.

Berat badan vertebrata daratan disokong terutamanya oleh 6
lengkungan pektoral (bahu) dan lengkungan pelvis
(punggung). Rangka dalam ini menyokong berat badan ,
memberi bentuk dan melindungi tisu lembut dan
organ badan./The weight of terrestrial vertebrates is supported
mainly by the pectoral (shoulder) and pelvic (hip)
girdles. This endoskeleton supports their weight , gives
shape and protects their soft tissues and
them
organs of the body.

Burung mempunyai tulang berongga yang ringan

dan lebih kuat daripada tulang padat yang sama

panjang dan sama berat. Tulang berongga membolehkannya
terbang ./Birds have hollow bones that are light

and stronger than compact bones of the same length and
fly .
weight. These hollow bones enable them to

(c) Lengkungan pektoral dan pelvis haiwan vertebrata
akuatik adalah sangat kecil dan lemah . Berat badan
Lengkungan pektoral Lengkungan pelvis haiwan vertebrata akuatik disokong oleh daya apungan air.
Pectoral girdle Pelvic girdle The pectoral and pelvic girdles of the aquatic vertebrates
are very small and weak . Their body weight is
Ikan paus/Whale supported by the water buoyancy force .

AKTIVITI HANDS-ON

Eksperimen Wajib 2: Membandingkan kekuatan tulang padat dan tulang berongga (rujuk silang m.s. 166 – 167)
Compulsory Experiment 2: To compare the strength of solid and spongy bones (cross-reference pp. 166 – 167)

61

6.3 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Kestabilan pada haiwan Tarikh:

The stability in animals PBD
Kontekstual

1 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai tentang faktor-faktor yang mempengaruhi kestabilan
pada haiwan./Fill in the blanks with suitable words about the factors affecting the stability of animals. TP2
Faktor-faktor yang mempengaruhi kestabilan haiwan
Factors affecting the stability of an animals

(a) Pusat graviti (b) Luas tapak
Centre of gravity Base area
rendah Semakin luas tapak objek
Semakin kedudukan
pusat graviti, semakin stabil objek itu.
The lower the position of the semakin stabil objek itu.
centre of gravity, the more stable the The bigger the base area, the
object will be.
more stable the object will be.
P
XY
Q
Haiwan Y lebih stabil kerana
IHaiwan Q lebih stabil kerana luas tapak haiwan Y lebih besar .
pusat graviti haiwan Q lebih rendah .
Animal Y is more stable because
6 DAnimal Q is more stable because the base area of animal Y is bigger .
the centre of gravity of animal Q is lower.
A2 Lengkapkan ruang untuk menerangkan bagaimana haiwan yang ditunjukkan di bawah meningkatkan
kestabilannya./Complete the spaces to explain how the animals shown below improve their stability. TP2
(a) (b)
BAB SBZirafah mengangkangkan kakinya semasa

minum air untuk merendahkan pusat Buaya dan kura-kura mempunyai pusat
graviti yang rendah dan tapak yang
Agravitinya dan menambahkan luas
luas ./Crocodiles and tortoises have
tapaknya./A giraffe spreading its legs while low centres of gravity and
large base areas.
Sdrinking water to lower its centre of
gravity and to increase its base area.

(c) (d)

Kanggaru menyokong badan dengan Haiwan berbadan besar seperti badak sumbu
menggunakan ekor untuk menambahkan mempunyai kaki yang pendek untuk
luas tapak./Kangaroos support the body by merendahkan pusat gravitinya.
using the tail to increase the base area. Big animals such as the rhinoceros have short
legs to lower their centres of gravity.
62

6.4 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
6.2 Pergerakan dan pertumbuhan manusia
PBD
Fungsi sendi dan otot Kontekstual

Function of joints and muscles

1 Lengkapkan ruang di bawah tentang fungsi sendi, otot dan bahagian badan lain. TP1
Complete the blank spaces below about the function of joints, muscles and other parts of the body.

Rawan/Cartilage Cecair sinovial/Synovial fluid Tendon/Tendon Ligamen/Ligament

(a) Ligamen/Ligament (c) Cecair sinovial/Synovial fluid
• M engisi ruang dalam sendi

dan bertindak sebagai
pelincir di dalam sendi dan
membekalkan nutrien kepada
rawan.
Fills the cavity in the joints
and acts as a lubricant in the
joints and supplies nutrients
to the cartilage.
• M engikat tulang dengan
tulang Otot biseps
Bind the bone to the bone dan tendon
Biceps muscle
(b) Rawan/Cartilage and tendon
• M engurangkan geseran

antara dua tulang semasa
pergerakan.
Reduce the friction between

Itwo bones during movement.
D(d) Tendon/Tendon

• Tisu penghubung yang
mengikat otot kepada tulang
Connective tissues that bind

Athe muscle to the bone
2 Pasangan otot berantagonis melibatkan satu otot mengecut manakala satu otot lagi mengendur untuk BAB
6
Bmenggerakkan lengan. Pilih jawapan yang betul./Antagonist muscles involve one muscle to contracts, whileOtot triseps
dan tendon
the other relaxes to move the arm. Complete the statement below. Choose the correct answers. TP2Triceps muscle
(a) Tindakan membengkokkan lengan and tendon

SThe bending action of the arm
AOtot triseps (b) Tindakan meluruskan lengan
The straightening action of the arm
mengendur
Triceps muscle Tendon Otot triseps Otot biseps
Tendon mengecut mengendur
Srelaxes Triceps muscle Biceps muscle
Otot biseps mengecut contracts relaxes
Biceps muscle contracts
Radius Tendon
Radius Tendon

Tendon Radius
Tendon Ulna Radius
Ulna

Ulna
Ulna

Otot biseps (mengecut , mengendur). Tendon Otot triseps (mengecut , mengendur). Tendon
menarik tulang (ulna , radius) ke atas. menarik tulang (ulna , radius) ke bawah.
Lengan dibengkokkan. Pada masa yang Lengan diluruskan. Pada masa yang sama,
sama, otot triseps (mengecut , mengendur). otot biseps (mengecut , mengendur).
The biceps muscle (contracts , relaxes). The The triceps muscle (contracts , relaxes).
tendon pulls the (ulna , radius) bone upwards. The tendon pulls the (ulna , radius) bone
The arm is bent. At the same time, the triceps downwards. The arm is straightened. At the
muscle (contracts , relaxes). same time, the biceps muscle (contracts ,
relaxes).

63

6.5 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Pola pertumbuhan manusia Tarikh:

Human growth pattern PBD
Kontekstual

1 Apakah yang dimaksudkan dengan pertumbuhan manusia? TP2
What is meant by human growth?
saiz , bentuk badan , berat , jumlah bilangan sel dan
Satu proses perubahan
fungsi badan size , body shape ,
dalam manusia./A process of change in the
weight , total number of cells and body functions in a human.

2 Tandakan ( ✓ ) ciri-ciri yang digunakan untuk mengukur kadar pertumbuhan. Berikan satu sebab.
Tick ( ✓ ) the characteristics used to measure growth rate. Give one reason. TP1

✓ Ketinggian Fungsi badan
Height Body functions
I3 Kaji rajah lengkungan pertumbuhan manusia di bawah dan jawab soalan-soalan berikut.
Study the human growth curve below and answer the following questions.Jumlah bilangan sel✓Berat badan
Total number of cells Body weight

6 DKetinggian (cm)
Height (cm)
Sebab : Ketinggian dan berat badan dapat diukur.
Reason : Height and body weight can be measured.

Dewasa Remaja AKanak-kanak Tua Bayi Kanak-kanak
Adulthood Adolescence Old age Infancy Childhood
Childhood
BAB BBayi Remaja
Adolescence
Infancy Dewasa
S0 3 Adulthood

R S T Tua
Old age
(a) Pada rajah di atas, label peringkat-peringkat pertumbuhan manusia. TP1
Q
AOn the above diagram, label the stages of human growth.P
(b) Berdasarkan graf yang diberi, nyatakan kadar pertumbuhan manusia
13 20 65 Umur (tahun)
Sbagi peringkat-peringkat yang berbeza./Based on the given graph, state Age (year)

the growth rate of humans for different stages. TP1 Pertumbuhan negatif
P: Pertumbuhan pesat/Rapid growth Negative growth

Q: Pertumbuhan perlahan/Slow growth Pertumbuhan perlahan
Slow growth

R: Pertumbuhan pesat/Rapid growth Pertumbuhan minimum
Minimal growth

S: Pertumbuhan minimum/Minimal growth Pertumbuhan pesat
T: Pertumbuhan negatif/Negative growth Rapid growth

(c) Pada pendapat anda, mengapakah ketinggian badan berkurang pada peringkat tua (65 tahun dan
ke atas)?/In your opinion, why is there a loss in body height at old age (65 years and above)? TP2

Tisu badan merosot dengan lebih cepat berbanding dengan pembentukan tisu
baharu.

Body tissues break down more quickly than the formation of new tissues .

64

4 Rajah di bawah menunjukkan lengkungan pertumbuhan manusia bagi lelaki dan perempuan.
The diagram below shows the human growth curve for males and females.

Ketinggian (cm)/Height (cm)

190 Lelaki/Males

170 Perempuan/Females

150

130

110

90

70

50 Umur (tahun)
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Age (year)

(a) Berdasarkan graf di atas, bandingkan kadar pertumbuhan lelaki dan perempuan. Pilih jawapan
yang betul. TP2
Based on the above graph, compare the growth rate of males and females. Choose the correct answers.
Umur
Age
(i) Antara umur 0 – 4

IBetween the ages

of 0 – 4
(ii) 4 – 12 tahun/years

D(iii) 13 – 15 tahun/years
A(iv) 16 – 20 tahun/years
Kadar pertumbuhan lelaki dan perempuan
Growth rate of males and females

Sama Lelaki lebih pesat Perempuan lebih pesat
The same Growth in males is Growth in females is
more rapid more rapid

Sama Lelaki lebih pesat Perempuan lebih pesat
The same Growth in males is Growth in females is
more rapid more rapid
B(b) Pada pendapat anda, mengapakah lelaki lebih tinggi berbanding perempuan pada peringkat BAB
dewasa (20 tahun dan ke atas)? TP2 6
In your opinion, why are males taller than females at the adulthood stage (20 years and above)?SamaLelaki lebih pesatPerempuan lebih pesat
STempoh pertumbuhan lelaki adalah lebih panjang berbanding perempuan.The sameGrowth in males isGrowth in females is
The period of growth in males is longer than in females.more rapid more rapid
(c) Terangkan mengapa kadar pertumbuhan perempuan lebih tinggi daripada kadar pertumbuhan
Sama Lelaki lebih pesat Perempuan lebih pesat
Alelaki pada umur antara 13 hingga 15 tahun. TP2The sameGrowth in males is Growth in females is
more rapid more rapid
Explain the higher growth rate of females than the growth rate of males between 13 to 15 years.

SPerempuan mencapai akil baligh lebih awal daripada lelaki.
Females achieve puberty earlier than males.

Galeri Info

Kecederaan otot termasuklah kekejangan otot dan koyakan pada ligamen, tendon dan otot. Warga tua sering mengalami sakit lutut yang
boleh disebabkan oleh kekurangan cecair sinovial dalam sendi dan kehausan rawan pada sendi. Pakar ortopedik ialah doktor pakar yang
merawat masalah berkaitan sistem otot rangka. Ahli kiropraktor yang bukan merupakan doktor perubatan, lebih fokus pada diagnosis dan
rawatan bagi masalah otot dan saraf terutamanya yang berkaitan dengan tulang belakang./Muscle injuries include muscle cramps and tears on
the ligaments, tendons and muscles. The elderly often experiences knee pain that can be caused by the lack of synovial fluid in the joints and worn
out of the cartilage in the joints. Orthopedic experts are experts in treating skeletal muscle problems. Chiropractors are not medical doctor, who focus
more on diagnosis and treatment for muscles and nerves problems, especially in relation to the spine.

AKTIVITI HANDS-ON

Eksperimen Wajib 3: Mendapatkan pola pertumbuhan tumbuhan (rujuk silang m.s. 168 – 169)
Compulsory Experiment 3: Obtain the growth pattern of a plant (cross-reference pp. 168 – 169)

65

6.6 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
6.3 Sokongan, pertumbuhan dan kestabilan dalam tumbuhan
PBD
Sistem sokongan tumbuhan darat dan akuatik Kontekstual

Support system of terrestrial and aquatic plants

Jalankan kajian lapangan di sekitar kawasan sekolah, tempat kediaman atau taman anda untuk
memerhatikan cara sokongan pada pelbagai tumbuhan dalam Aktiviti 1 dan 2 di bawah. Kemudian,
lengkapkan Aktiviti 1 dan 2.
Carry out a field study around your school, housing area or garden to observe the methods of support in
various plants in Activities 1 and 2 below. Then, complete Activities 1 and 2.

1 Kelaskan tumbuhan yang diberi berdasarkan cara sokongannya. TP1
Classify the plants given based on their support methods.

Sawi/Mustard Pokok getah/Rubber tree
ITisu berkayu (TumbuhanKiambang/Water lettuce
Teratai/Lotus
berkayu)Pokok betik/Papaya tree
Woody tissues (Woody plants)Bayam/Spinach
Pokok bakau/Mangrove tree Pokok keembung/Balsam plant
Hidrila/Hydrilla
Pokok bunga raya/Hibiscus plant
Pokok kelapa/Coconut tree
Pokok cili/Chilli plant
Pokok getah/Rubber tree

6 DPokok bunga raya
Hibiscus plant
Pokok bakau/Mangrove tree
Pokok cili/Chilli plant
Sokongan pada tumbuhan/Support in plants

Tekanan segah (Tumbuhan tidak Daya apungan
berkayu) Buoyancy force
Turgor pressure (Non-woody plants)
A2 Namakan struktur khas yang memberi sokongan tambahan kepada tumbuhan di bawah. TP1
BName the special structures which give additional support to the plants below.Kiambang/Water lettuce
BAB Sawi/Mustard Teratai/Lotus
Pokok keembung/Balsam plant Hidrila/Hydrilla
Pokok betik/Papaya tree
Bayam/Spinach
Pokok kelapa/Coconut tree
Batang berongga/Hollow stem
Sulur paut/Tendrils

SRuang udara/Air sacs
Tumbuhan berkayu/Woody plantsAkar jangkang/Stilt rootsAkar banir/Buttress roots
Akar cengkam/Clasping roots Akar sokong/Prop roots
SA(a) (b) (c) Duri/Thorns

Rotan/Rattan

Ros/Rose Pokok meranti dan durian Pokok bakau
Duri/Thorns Meranti and durian trees Mangrove tree
Akar jangkang/Stilt roots
Akar banir/Buttress roots

66

Tumbuhan tidak berkayu (herba)/Non-woody plants (herbaceous)
(d) (e)

Timun
Cucumber

Peria Pokok ara Jagung
Bitter-gourd
Sulur paut/Tendrils Fig tree Maize
DIOrkid dan pokok deduit
Akar sokong/Prop roots
Orchid and money plants
Akar cengkam/Clasping roots
(f) (g)

A3 Rajah di bawah menunjukkan keratan rentas batang sepohon pokok. Teruskan penulisan angka dalamHidrilaBatang teratai dan hidrila
rajah di bawah dan tuliskan usia tumbuhan berkayu berdasarkan bilangan gelang pertumbuhannya.HydrillaStems of lotus and hydrilla
The diagram below shows a cross section of a tree. Continue writing the numbers in the diagram below
Band write the age of woody plants based on the number of growth rings. TP2 Tumbuhan akuatik BAB
Aquatic plants 6

Batang berongga/Hollow stems

AS1 4 5
2
67
S3 8

9 10
11

Usia pokok = 11 tahun/years
Age of the tree

67

6SPM PRAKTIS PENGUKUHAN

Kertas 1

Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Lintah bulan dan beluncas 3 Antara pasangan yang berikut, 5 Tumbuhan yang berikut dipa-

mempunyai ciri sepunya. yang manakah betul tentang dankan dengan cara sokongan

Antara yang berikut, yang haiwan dan jenis rangkanya? tambahannya. Antara yang

manakah ciri sepunya bagi Which of the pairs is correct berikut, yang manakah betul?

about the animal and its type of The following plants are paired
skeleton? with their methods of additional
support. Which is correct?
haiwan-haiwan tersebut? Jenis rangka
A slug and caterpillar have aHaiwan Type of Tumbuhan Sokongan
common characteristic. WhichAnimal skeleton
of the following is a common Plant Support
characteristic of the animals?
A Mempunyai rangka luar A Sotong Rangka luar A Orkid Akar banir
Squid Exoskeleton Orchid Buttress roots
yang keras
Have hard exoskeletonsB Kala Rangka B Rotan Duri
B Berat badan disokong oleh jengking hidrostatik Rattan Thorns
Scorpion Hydrostatic
Idaya apungan air skeleton

BAB Body weight is supported byC Kumbang Rangka dalam C Jagung Sulur paut
the water buoyancy force Maize Tendrils
C Menggunakan bendalir Beetle Endoskeleton

6 Ddi dalam badan untuk D Kelawar Rangka dalam D Timun Tisu berkayu
menyokong badan Bat Endoskeleton Cucumber Woody
Use fluid in the body to tissues
support the body
AD Rangka dalam memberi
sokongan kepada badan
Endoskeleton supports the
body
B2 Rajah 1 menunjukkan keratan
rentas batang teratai.
SDiagram 1 shows a cross-section
of the lotus stem.
4 Rajah 2 menunjukkan keratan
rentas suatu batang tumbuhan.
Diagram 2 shows a cross-section
of the stem of a plant.
A Rajah 2/Diagram 2 6 Rajah 3 menunjukkan lengkung
SX Kulit pertumbuhan manusia berda-
Bark sarkan ketinggian.
Tisu berkayu Diagram 3 shows a human
Woody tissues growth curve based on height.

Tinggi (cm)
Height (cm)

Apakah tumbuhan itu? CD
What is the plant? B

Rajah 1/Diagram 1 I Pokok kelapa A
Coconut tree
Umur (Tahun)
Struktur X membolehkan teratai II Pokok mangga Age (Year)
Structure X enables the lotus to Mango tree
A terapung Rajah 3/Diagram 3
III Pokok durian
float Durian tree Antara peringkat A, B, C dan D,
B bernafas pada peringkat yang manakah
IV Pokok keembung kanak-kanak mencapai akil
breathe Balsam plant baligh?
C mengangkut air At which stage, A, B, C or D
A I dan II/I and II does a child reach puberty?
transport water B I dan III/I and III
D mengangkut makanan C II dan III/II and III
D I, II dan IV/I, II and IV
transport food

68

7 Pada peringkat manusia yang A Tendon 10 Antara yang berikut, yang

manakah kadar pertumbuhan Tendon manakah berlaku semasa

lelaki dan perempuan adalah B Rawan meluruskan lengan?

hampir sama? Cartilage Which of the following takes

At which stage is the growth rate C Ligamen place during the straightening

of boys and girls almost the same? Ligament of arms?

A Bayi D Patela A Otot triseps mengendur

Infancy Patella Triceps muscles relax

B Kanak-kanak B Otot biseps mengecut

Childhood 9 Mengapakah zirafah adalah Biceps muscles contract
C Remaja tidak stabil? C Tendon menarik tulang
Why is a giraffe not stable?
Adolescence A Luas tapaknya kecil radius
D Dewasa The base area is small Tendon pulls the radius bone
B Pusat gravitinya tinggi D Tendon menarik tulang
Adulthood The centre of gravity is high ulna
C Saiz badannya besar Tendon pulls the ulna bone
8 Antara yang berikut, yang The size of its body is large
manakah mengikat lengkungan D Berat badannya besar
pektoral dengan humerus? Heavy body weight
Which of the following bonds
the pectoral girdle with the
humerus?
IKertas 2
DBahagian B/Section B

Arahan: Jawab semua soalan.
Instruction: Answer all the questions.
A1 (a) Devi mengkaji beberapa haiwan kolam. Tulis rangka dalam, rangka hidrostatik dan rangka luar bagi
sistem sokongan haiwan dalam Rajah 1.1./Devi studies some pond animals. Write endoskeleton, hydrostatic
skeleton and exoskeleton for the support system of the animals in the Diagram 1.1. TP1
BX: Rangka dalam BAB
Endoskeleton 6
Itik
Pacat Z: Rangka hidrostatikY: Rangka luar
SDuck Exoskeleton
SA Leech Hydrostatic skeleton
Pepatung
Dragonfly

Rajah 1.1/Diagram 1.1

[3 markah/3 marks]

(b) Tuliskan Benar atau Palsu bagi pernyataan berikut tentang rangka hidrostatik. TP1
Write True or False for the following statements on the hydrostatic skeleton.

(i) Permukaan luar badan diselaputi oleh satu lapisan lilin yang kalis air. Palsu
The external surface of the body is coated with a layer of wax which is impermeable Palse
to water.

(ii) Bendalir badan mengenakan tekanan pada dinding badan. Benar
The body fluid exerts a pressure on the body wall. True

[2 markah/2 marks]

69

(c) Haiwan X dan Y dalam Rajah 1.2 merupakan invertebrata. TP3/KBAT
Animals X and Y in Diagram 1.2 are invertebrates.

Haiwan X Haiwan Y
Animal X Animal Y

IBahagian C/Section C Rajah 1.2/Diagram 1.2

Arahan: Jawab semua soalan.
Instruction: Answer all the questions.
Nyatakan perbezaan antara haiwan X dengan haiwan Y.
State the difference between animals X and Y.
Sokongan utama haiwan X ialah rangka luar manakala sokongan utama haiwan Y ialah daya apungan air.

The main support of animal X is the exoskeleton while the main support of animal Y is the water buoyancy force.

[1 markah/1 mark]
6 D2 (a) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi kestabilan haiwan. Berikan penerangan. TP2
A(b) Rajah 2 menunjukkan empat jenis haiwan yang disokong oleh rangka hidrostatik. TP4/KBAT
Diagram 2 shows four types of animal supported by hydrostatic skeletons.
BAB Beluncas

BCatterpillar [4 markah/4 marks]
SCacing pita

Tapeworm
State two factors affecting the stability of animals. Give an explanation.

A Rajah 2/Diagram 2 Rangka hidrostatik Cacing tanah
Hydrostatic skeleton Earthworm
Kaji haiwan-haiwan yang disokong oleh rangka hidrostatik seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2 dan
bina konsep rangka hidrostatik. Jawapan anda hendaklah berdasarkan aspek-aspek yang berikut:Pacat
Leech
SStudy the animals supported by hydrostatic skeletons as shown in Diagram 2 and construct a concept of
hydrostatic skeleton. Your answer should be based on the following aspects:

(i) Tuliskan maklumat daripada Rajah 2.

Write down the information in Diagram 2. [1 markah/1 mark]

(ii) Kenal pasti dua ciri sepunya.

Identify two common characteristics. [2 markah/2 marks]

(iii) Beri satu contoh lain haiwan yang disokong oleh rangka hidrostatik.

Give one other example of an animal supported by hydrostatic skeleton. [1 markah/1 mark]

(iv) Hubungkaitkan ciri sepunya untuk membina konsep rangka hidrostatik.

Relate the common characteristics to construct a concept of hydrostatic skeleton. [2 markah/2 marks]

70

Bidang Pembelajaran TEMA 2 : Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup

7BAB Koordinasi Badan

Body Coordination

Konsep PENTING
IMPORTANT Concepts

Sistem endokrin manusia dan fungsinya

IThe human endocrine system and its functions
DJenis dadah
Punca dan kesan
Types of drug ketidakseimbangan
hormon
BAMinda yang sihat Causes and effects of
hormonal imbalance
Healthy mind
SKesan penyalahgunaan dadahKOORDINASI BADAN
BODY COORDINATION
dan alkohol ke atas koordinasi

A badan dan kesihatan mental
The effects of drug and alcohol
abuse on body coordination and

S mental health

APAKAH ITU KOORDINASI BADAN?
WHAT IS BODY COORDINATION?
Koordinasi badan ialah penyelarasan gerak balas badan kita terhadap sebarang rangsangan di sekeliling
kita dan di dalam badan kita seperti perubahan suhu dan pencernaan makanan. Koordinasi memastikan
setiap bahagian badan dikawal supaya dapat berfungsi secara harmoni.
Body coordination is the adjustment of our body’s reaction towards any stimulus around us and from the
inside of our body like change in temperature and digestion of food. Coordination ensures that each part
of the body is controlled so that it functions in harmony.

71

NOTA BESTARI

Sistem Endokrin dan Fungsinya Endocrine System and Its Functions

1. Kelenjar endokrin ialah kelenjar tanpa duktus yang 1. Endocrine glands are ductless glands that secrete
hormones directly into the blood.
merembeskan hormon terus ke dalam darah.
2. Sistem endokrin manusia terdiri daripada kelenjar 2. The human endocrine system consists of the following
glands.
yang berikut.
(a) Pituitary gland
(a) Kelenjar pituitari
• It is the master gland that controls other
• Sebagai kelenjar induk yang mengawal kelenjar
endocrine glands and controls the growth of
endokrin yang lain dan mengawal pertumbuhan
otot dan tulang muscles and bones
(b) Kelenjar tiroid (b) Thyroid gland
• M engawal kadar metabolisme badan, • Controls the rate of body metabolism, mental

perkembangan mental dan fizikal and physical development
(c) Pankreas (c) Pancreas
• Hormon insulin yang dirembeskan mengawal • I nsulin hormone that is secreted controls the

aras glukosa di dalam darah glucose level in the blood
• K ekurangan hormon insulin akan menyebabkan • A lack of the insulin hormone will cause

Idiabetes diabetes
(d) Adrenal glands
(d) Kelenjar adrenal • Increases the rate of metabolism or respiration
Meningkatkan kadar metabolisme atau respirasi (e) Ovary
• Stimulates the production of ova, controls the
(e) Ovari
• Merangsang penghasilan ovum, mengawal kitar menstrual cycle and female secondary sexual
characteristics
Dhaid dan ciri-ciri seks sekunder perempuan • I nsufficiency of this sex hormone may cause
sterility, irregular menstrual cycles and
• K ekurangan hormon seks ini boleh miscarriage in pregnancy
menyebabkan kemandulan, kitar haid tidak (f) Testis
teratur dan keguguran fetus jika mengandung • Stimulates the production of sperms
• Insufficiency of this sex hormone may cause
A(f) Testis the production of immature sperms and
stunt the development of secondary sexual
• Merangsang penghasilan sperma characteristics.
• Kekurangan hormon seks ini boleh

7 menyebabkan sperma yang dihasilkan kurang

Bmatang dan perkembangan ciri-ciri sekunder

seks terencat.
BAB SJenis-jenis Dadah

1. Dadah ialah bahan kimia yang boleh mengubah fungsi Types of Drug
dan fisiologi badan.
1. A drug is a chemical substance that can change the
A2. Penenang (depresen) seperti barbiturat dan function and physiology of the body.
trankuilizer mengurangkan tekanan jiwa.
3. Perangsang (stimulan) seperti amfetamina, nikotina 2. Depressant such as barbiturates and tranquilizers
reduce mental stress.
Sdan kafeina meningkatkan kadar metabolisme badan.
3. Stimulant such as amphetamine, nicotine and caffeine
increase the metabolic rate of the body.

4. Inhalan seperti aerosol bahan gas dan pelarut 4. Inhalant such as aerosol, gas substance and solvent

merosakkan otak, peparu dan ginjal. damages the brain, lungs and kidneys.

5. Halusinogen seperti marijuana (ganja) dan LSD 5. Hallucinogen such as marijuana and LSD cause

menyebabkan khayalan. hallucinations.

Minda yang Sihat Healthy Mind

1. Minda adalah keupayaan otak untuk berfikir dan 1. The mind is the ability of the brain to think and judge.
menaakul. 2. A healthy mind enables an individual to make rational

2. Minda yang sihat membolehkan seseorang individu decisions before taking action.
membuat pertimbangan yang sewajarnya sebelum 3. An unhealthy mind includes lack
bertindak.
of confidence, constantly worrying and
3. Minda yang kurang sihat termasuklah kurang yakin, short-tempered.
sentiasa risau dan cepat marah.

Nota Grafik

72

7.1 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
7.1 Sistem endokrin manusia
PBD
Sistem Endokrin Manusia Masteri

Human endocrine system

2002 BHG. B, S1 2005 BHG. B, S5 2015 BHG. B, S4(a), (b) & (d)

Lengkapkan ruang tentang kelenjar endokrin. Kemudian, jawab soalan-soalan berikut.
Complete the spaces about endocrine glands in the spaces below. Then, answer the following questions.

Kelenjar adrenal Pankreas Otot Testis Ovari Kelenjar pituitari
Adrenal glands Pancreas Muscles Testis Ovary Pituitary gland

Metabolisme Kitar haid Mental Induk Fizikal Seks sekunder
Metabolism Menstrual cycle Mental Master Physical Secondary sexual

Kelenjar tiroid Aras glukosa Tulang Sperma Respirasi Denyutan jantung
Thyroid gland Glucose level Bones Sperms Respiration Heartbeat
P: Kelenjar pituitari/Pituitary gland
Fungsi/Function: S: Kelenjar tiroid/Thyroid gland BAB
Sebagai kelenjar induk yang Fungsi/Function: 7
mengawal kelenjar endokrin yang Mengawal perkembangan fizikal
lain dan mengawal pertumbuhan dan mental serta kadar
metabolisme badan
Iotot dan tulang Controls the physical and

As the master gland that mental development and the rate
controls other endocrine glands of body metabolism
and controls the growth of
T: Kelenjar adrenal/Adrenal glands
Dmuscles and bones Fungsi/Function:
Meningkatkan kadar denyutan jantung
Q: Pankreas/Pancreas dan respirasi serta metabolisme
badan/Increase the rate of
AFungsi/Function:
heartbeat and respiration , and
Mengawal aras glukosa di dalam body metabolism
darah/Controls the glucose level in
U: Ovari/Ovary
Bthe blood Fungsi/Function:
Mengawal kitar haid dan ciri-
R: Testis/Testis ciri seks sekunder
Fungsi/Function: Controls the menstrual cycle and

SMerangsang penghasilan sperma secondary sexual characteristics

dan ciri-ciri seks sekunder
Stimulates the production

Aof sperms and secondary sexual
Scharacteristics
1 Apakah itu kelenjar endokrin? What is an endocrine gland? TP2
duktus hormon
Kelenjar tanpa yang merembeskan terus ke dalam aliran darah.
ducts that secretes hormones directly into the bloodstream.
A gland without

2 (a) Namakan garam mineral yang diperlukan oleh kelenjar tiroid untuk berfungsi dengan baik. TP1
Name the mineral salt which is required by the thyroid gland to function well.
Iodin/Iodine

(b) Nyatakan satu sumber utama garam mineral di 2(a). TP1
State one main sources of the mineral salt in 2(a).
Makanan laut/Seafood

(c) Nyatakan satu penyakit yang disebabkan oleh kekurangan garam mineral di 2(a) dalam gizi kita. TP1
State one disease that is caused by the lack of the mineral salt in 2(a) in our diet.
Goiter/Goitre

73

3 (a) Namakan hormon yang dirembeskan oleh pankreas./Name a hormone secreted by the pancreas. TP1
Insulin/Insulin

(b) Nyatakan satu penyakit yang disebabkan oleh kekurangan hormon yang dinamakan di 3(a). TP1
State one disease that is caused by the lack of the hormone named in 3(a).
Diabetes melitus/Diabetes mellitus

4 Seorang lelaki mempunyai ketinggian yang luar biasa. Berdasarkan sistem endokrin, apakah yang
menyebabkan lelaki itu mempunyai ketinggian yang luar biasa?/A man has an abnormal height. Based
on the endocrine system, what causes the man to have an abnormal height?
Kelenjar pituitari merembes hormon pertumbuhan yang berlebihan.

The pituitary gland secretes excessive growth hormones.

5 Apakah kelenjar endokrin yang merembeskan banyak hormon semasa kecemasan, marah atau
ketakutan? TP1
What is the endocrine gland which secretes a lot of hormone during an emergency, when feeling anger or fear?
Kelenjar adrenal/Adrenal gland
I✓
6 Tandakan ( ✓ ) kesan-kesan kekurangan rembesan hormon daripada ovari pada seorang perempuan.
Tick ( ✓ ) the effects of the lack of hormonal secretion from the ovaries of a female. TP2
D✓
✓ Kitar haid tidak tetap. Perkembangan mental terbantut.
The menstrual cycle is irregular. Mental development is stunted.

Keguguran fetus berlaku jika perempuan itu mengandung.
A miscarriage occurs if she is pregnant.
Perkembangan ciri-ciri seks sekunder terbantut.

AThe development of secondary sexual characteristics becomes stunted.
7 Tandakan ( ✓ ) kesan-kesan kekurangan rembesan hormon daripada kelenjar tiroid. TP2
Tick ( ✓ ) the effects of the lack of the hormonal secretion from the thyroid.
7 BHormon
HormoneKadar metabolisme menurun.✓Perkembangan mental dan fizikal terbantut.
AdrenalinaThe metabolic rate decreases.Mental and physical development are stunted.
SAdrenaline
BAB AHormon
antidiuresis
SAntidiuretic
8 Padankan jenis hormon dan kelenjar endokrin dengan fungsinya. TP2
Match the types of hormone and endocrine glands with their functions.

Kelenjar endokrin Fungsi
Endocrine gland Function
Ovari
Ovary Mengawal kadar metabolisme,
pertumbuhan dan perkembangan fizikal
Pankreas dan mental pada kanak-kanak./Control the
Pancreas rate of metabolism, growth, physical and
mental development in children
hormone (ADH) Menyediakan badan untuk bertindak
dalam keadaan kecemasan
Preparing the body to respond to
emergencies

Estrogen Kelenjar adrenal Mengawal perkembangan ciri-ciri seks
Oestrogen Adrenal gland sekunder perempuan dan menyediakan
dinding uterus untuk penempelan embrio.
Controls the development of secondary sexual
characteristics of female and prepares the
uterus wall for the implantation of embryo

Insulin Kelenjar tiroid Mengawal aras glukosa di dalam darah
Insulin Thyroid gland To control the glucose level in the blood

Tiroksina Kelenjar pituitari Mengelakkan kehilangan air daripada
Thyroxine Pituitary gland badan dengan mengurangkan pengeluaran
air kencing/To prevent water loss from the
body by reducing urine output

74

7.2 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Kesan gangguan kepada sistem endokrin Tarikh:

The effect of interference to the endocrine system PBD
Masteri

Berdasarkan penerangan yang diberikan, nyatakan jenis penyakit atau keadaan yang dihadapi akibat
kesan gangguan kepada sistem endokrin./Based on the given explanation, state the types of illness or
condition faced as a result of interference to the endocrine system. TP2

Hipoglisemia Diabetis melitus Diabetis insipidus Edema Goiter Kreatinisme
Hypoglycaemia Diabetes mellitus Diabetis insipidus Edema Goitre Cretinism
Hipotiroidisme Hipertiroidisme
Hypothyroidism Hyperthyroidism Akromegali (Kegergasian) Kekerdilan
Acromegaly (gigantism) Dwarfism

Kesan rembesan hormone/Effects of hormone secretion
IEdema
1 Hormon antidiuresis 2 Hormon insulin
Antidiuretic hormone (ADH) Insulin hormone
Berlebihan
Berlebihan Kekurangan Excess Kekurangan
Excess Insufficient Insufficient
Air berkumpul
Diabetes insipidus Hipoglisemia Diabetes melitus
Ddi bahagian Hypoglycaemia Diabetes mellitus

tertentu badan dan Air kurang diserap Aras glukosa rendah, Aras glukosa darah tinggi,
membengkak, sakit semula, kerap kencing letih, sukar tidur, kerap kencing, berasa
kepala, pening dan berasa dahaga. mudah pengsan, sakit haus, kabur penglihatan,
Less water is kepala, berasa dahaga letih, luka lambat sembuh.
AWater accumulates inreabsorbed, frequent Low glucose level, High blood glucose level,
urination and feeling fatigue, insomnia, faint frequent urination, feeling
certain parts of the thirsty easily, headache, feeling thirsty, blurred vision,
body and they swell, thirsty tiredness, slow healing of
headache, dizziness wounds.
B3 Hormon pertumbuhan (kelenjar pituitari)
Growth hormone (pituitary gland)
Berlebihan BAB
7
SExcess
AAkromegali 4 Hormon tiroksina
Thyroxine hormone
(Kegergasian)
Kekurangan Berlebihan Kekurangan
SAcromegaly (gigantism) Insufficient Excess Insufficient

Kekerdilan/Dwarfism Hipertiroidisme Goiter/Goitre
Kadar pertumbuhan Hyperthyroidism 4 (a) Kelenjar tiroid
Kadar metabolisme
Kadar pertumbuhan yang terlalu rendah, dan denyutan jantung bengkak, sukar
yang terlalu tinggi tulang kurang kuat dan tinggi, kurus, cepat menelan, sukar
pada tengkorak, kemerosotan jisim otot marah/High rate bernafas/Swollen
tangan dan kaki. The rate of growth is of metabolism and thyroid glands,
Growth rate of the too low, the bone is less hearbeat, skinny, difficulty in
skull, hands and feet is strong and the muscle irritates easily swallowing, difficulty
too high. mass decline in breathing.

4 (b) Hipotiroidisme/Hypothyroidism 4 (c) Kreatinisme/Cretinism
Kadar metabolisme dan denyutan jantung Perkembangan mental dan fizikal terbantut
rendah, kecergasan mental dan fizikal pada kanak-kanak
lemah, berat badan menurun./The low rate Mental and physical development are
of metabolism and heartbeat, mental and stunted in children
physical fitness are weak, weight loss.

75

7.3 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
7.2 Gangguan kepada koordinasi badan
PBD
Dadah, alkohol dan kesannya Kontekstual

Drugs, alcohol and their effects

1 Apakah itu dadah? TP2
What are drug?
fungsi fisiologi badan.
Bahan kimia yang boleh mengubah dan and physiology of the body.

A chemical substance that can change the function

2 Nyatakan jenis dadah berdasarkan contoh-contoh dan ciri-cirinya. TP2
State the types of drugs based on their examples and characteristics.

Perangsang/Stimulant Halusinogen/Hallucinogen Inhalan/Inhalant Penenang/Depressant

Jenis dadah Ciri-ciri Contoh
Types of drugs Characteristics Examples
(a) Penenang Melambatkan pergerakan impuls dalam Morfina, heroin, barbiturat,
koordinasi badan. kanabis, alkohol, candu
Depressant Slow down the movement of impulses in Morphine, heroine, barbiturates,
body coordination. cannabis, alcohol, opium
I(b) Perangsang Mempercepat pergerakan impuls dalam Amfetamina, nikotina, kafeina
Stimulant koordinasi badan./Speeds up movement Amphetamine, nicotine, caffeine
of impulses in body coordination.
D(c) Inhalan
Inhalant

A(d) Halusinogen
Hallucinogen
7 B3 Tandakan ( ✓ ) kesan-kesan penyalahgunaan dadah dan alkohol kepada koordinasi badan dan kesihatan
fizikal serta mental. TP1
STick ( ✓ ) the effects of drugs and alcohol abuse on body coordination and physical and mental health.
Disedut melalui nafas dan menyebabkan Aerosol, pelarut, bahan gas
halusinasi/Inhale through breathing and Aerosols, solvents, gas
cause hallucinations substance

BAB Menyebabkan khayalan Marijuana, LSD, ketamin
Cause hallucinations Marijuana, LSD, ketamine

A✓
Sreduced, unclear speech, hallucination, insane, violent behaviour.
✓ Merosakkan sel-sel hati dan menyebabkan sirosis hati (berparut dan mengeras).
Damages liver cells and causes liver cirrhosis (scarred and hardened).

Penglihatan menjadi kabur, pendengaran menjadi kurang peka, pertuturan tidak jelas,
halusinasi, tidak waras, perlakuan ganas./Vision becomes blurred, hearing sensitivity is

✓ Mengakis dinding dalam perut dan menyebabkan gastrik atau ulser.
Irritates the inner stomach walls and causes gastritis or ulcers.

Menyebabkan mata dan hidung berair. MESTI BACA!
Causes eyes and nose to water.
Sifat ingin tahu, pengaruh rakan sebaya, mencari
✓ Tindakan refleks yang lambat dan hilang keseronokan dan ingin mengatasi kesedihan
keseimbangan badan. menyebabkan penyalahgunaan dadah.
Slow reflex action and loss of body balance. Curiosity, peer influence, pleasure seeking and
coping with sadness lead to drug abuse.
✓ Menyebabkan ketidakseimbangan hormon.
Causes hormonal imbalance.

✓ Menyebabkan tekanan darah tinggi dan penyakit jantung.
Causes high blood pressure and heart disease.

76

7.4 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
7.3 Minda yang sihat
PBD
Minda yang sihat Kontekstual

Healthy mind

Minda ialah keupayaan otak untuk berfikir dan menaakul.
The mind is the ability of the brain to think and reason.
1 Berdasarkan pernyataan di atas, kelaskan ciri-ciri minda yang sihat dan yang kurang sihat dalam
peta pokok di bawah./Based on the above statement, classify mind into healthy mind and unhealthy
mind in the tree map below. TP1

Berdikari Kurang yakin Sentiasa risau Berkasih sayang Bersikap positif
Independent Lacks confidence Worries constantly Caring Positive attitude

Cepat marah Bertanggungjawab Bersikap sabar Tidak boleh mengawal perasaan diri
Lacks self-control
Short-tempered ResponsibleMinda yang sihat/Healthy mindBeing patient

Berdikari/Independent Minda/Mind

IBerkasih sayang/Caring

Bersikap positif/Positive attitude
Bertanggungjawab/Responsible

DBersikap sabar/Being patient
Minda yang kurang sihat/Unhealthy mind

Kurang yakin/Less confidence
Sentiasa risau/Worries constantly
Cepat marah/Short-tempered
Tidak boleh mengawal perasaan diri
Lacks self-control
A✓
B✓
2 Tandakan ( ✓ ) faktor-faktor yang menyebabkan minda menjadi kurang sihat. TP1
Tick ( ✓ ) the factors that cause the mind to become unhealthy.
S✓ BAB
Tekanan mental ✓ Menghidap suatu penyakit
Mental stress Suffering from a disease
7
Penyalahgunaan dadah Ketidakseimbangan hormon
Drug abuse Hormonal imbalance
A3 Minda seseorang individu dipengaruhi oleh faktor luaran dan faktor dalaman. Daripada jawapan✓
di 2, kelaskan faktor-faktor yang menyebabkan minda menjadi kurang sihat kepada faktor luaran dan
Sfaktor dalaman dalam peta dakap di bawah./The mind of an individual is influenced by external andSentiasa bersenam✓Pengambilan alkohol berlebihan
Regular exercise Excessive consumption of alcohol

Kecederaan otak ✓ Penuaan
Brain injury Aging

✓ Keadaan persekitaran seperti kualiti udara Pengambilan pil vitamin
Environmental conditions such as the quality of air Consumption of vitamin pills

internal factors. From the answer in 2, classify the factors that cause the mind to become unhealthy into
external and internal factors in the brace map below. TP1

Faktor luaran Tekanan mental/Mental stress
External factors Keadaan persekitaran seperti kualiti udara
Environmental conditions such as the quality of air

Faktor-faktor Penyalahgunaan dadah/Drug abuse
Factors Kecederaan otak/Brain injury
Penuaan/Aging
Faktor dalaman Ketidakseimbangan hormon/Hormonal imbalance
Internal factors Pengambilan berlebihan alkohol/Excessive consumption of alcohol
Menghidapi suatu penyakit/Suffering from a disease

77

7SPM PRAKTIS PENGUKUHAN

Kertas 1

Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Rajah 1 menunjukkan kelenjar 4 Apakah kesan kekurangan A Akromegali/Acromegaly

endokrin bagi manusia. rembesan hormon daripada B Edema/Edema

Diagram 1 shows the human kelenjar tiroid? C Diabetes melitus

endocrine glands. What are the effects of the Diabetes mellitus

deficiency of the secretion of D Diabetes insipidus
A
BAB hormone from thyroid gland? Diabetes insipidus
BC I Kadar metabolisme diper-
7 Maklumat di bawah menun-
D lahankan./Metabolic rate is jukkan fungsi hormon yang
slowed down. dirembeskan oleh kelenjar X.
Rajah 1/Diagram 1 II Pertumbuhan fizikal kanak- The information below shows
kanak terbantut./Physical the functions of the hormone
IAntara kelenjar A, B, C dan D, growth in children is stunted. secreted by gland X.
III Perkembangan otak pada
yang manakah tidak berfungsi kanak-kanak terencat. • Meningkatkan kadar
dengan baik jika seseorang Development of the brain in denyutan jantung
children is retarded. Increase the rate of heartbeat
Dmenghidap goiter? IV Aras glukosa dalam darah
meningkat/Glucose level in • Meningkatkan kadar
Which of the glands, A, B, C or blood increases pernafasan/Increases the
D, does not function well if a A I dan II/I and II rate of breathing
person suffers from goitre? B II dan III/II and III
C I, II dan III/I, II and III Apakah kelenjar X?
KLON SPM 2009/2016 D II, III dan IV/II, III and IV What is gland X?
A Kelenjar adrenal
A2 Pernyataan yang manakah 5 Antara yang berikut, yang
benar tentang hormon?/Which manakah kesan alkohol Adrenal gland
terhadap kesihatan manusia? B Kelenjar pituitari
7 statement about hormones is true? Which of the following are the
effects of alcohol on human health? Pituitary gland
BA Mengawal tindakan refleks A Mengaktifkan otak C Kelenjar tiroid
Control reflex actions Activate the brain
B Dihasilkan di dalam otak B Merosakkan sel-sel ginjal Thyroid gland
Damages kidney cells D Pankreas/Pancreas
sahaja C Mengganggu koordinasi
badan KLON SPM 2018
SProduced only in the brain Disrupts body coordination
8 Antara pernyataan berikut,
C Dihasilkan pada orang yang manakah benar tentang
dewasa sahaja hormon yang dirembeskan
oleh pankreas?
AProduced only in adults Which of the following statements

D Dirembeskan oleh kelenjar
tanpa duktus

SSecreted by ductless glands
KLON SPM 2014 D Membuat pertimbangan are true about the hormone

3 Kelenjar endokrin yang mana- yang wajar secreted by the pancreas?
kah terlibat dalam keadaan Make reasonable judgments A Dapat dikesan dalam darah
kecemasan?
It can be detected in the blood.

Which endocrine gland is involved 6 Seorang lelaki kerap kencing, B Kekurangan hormon ini
in an emergency condition? berasa haus, kabur penglihatan menyebabkan goiter
A Pankreas dan luka pada badannya lambat Deficiency of this hormone
sembuh. Apakah penyakit causes goitre.
Pancreas yang mungkin dihidapinya?
B Pituitari A man often urinates, feels C Bertindak pada kawasan
thirsty, has blurred vision and perut sahaja/It acts only in
Pituitary wounds on his body heal slowly. the stomach region.
C Adrenal What diseasess might he be
suffering from? D Meningkatkan kadar respirasi
Adrenal It increases the rate of
D Tiroid respiration

Thyroid

78

Kertas 2

Bahagian B/Section B
Arahan: Jawab semua soalan.
Instructions: Answer all the questions.

1 Rajah 1 menunjukkan sistem endokrin bagi seorang remaja perempuan.
Diagram 1 shows the endocrine system of an adolescent girl.

Tiroid/Thyroid (a) (i) Namakan kelenjar X./Name gland X. TP1
Adrenal/Adrenal

[1 markah/1 mark]

X (ii) Nyatakan satu fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar
(b) (i) Namakan kelenjar Y./Name gland Y. TP1
Pankreas/Pancreas

I[1 markah/1 mark]

(ii) Apakah yang akan berlaku jika kelenjar Y merembeskan kurang hormon? TP3/KBAT
What will happen if gland Y secretes less hormone?
Menghidap diabetes melitus/Suffer from diabetes mellitus

D[1 markah/1 mark]

(c) Nyatakan penyakit yang dihidapi jika kelenjar tiroid tidak berfungsi dengan baik kerana kekurangan iodin.
State the disease that occurs if a thyroid gland is not fully functioning due to lack of iodine. TP1
Goiter/Goitre

A [1 markah/1 mark]
Ovari/Ovary X./State one function of the hormone secreted by gland X. TP2
Y Meningkatkan kadar denyutan jantung/kadar metabolisme

Increases the rate of heartbeat/ the rate of metabolism

Rajah 1/Diagram 1 [1 markah/1 mark]

(d) Seorang remaja perempuan mengalami kitar haid yang tidak teratur. Namakan kelenjar endokrin yang tidak
berfungsi dengan baik. TP1

BA girl suffers from an irregular menstrual cycle. Name the endocrine gland that is not functioning properly.

Ovari/Ovary

[1 markah/1 mark]
SBahagian C/Section C BAB
7
Arahan: Jawab semua soalan.
Instruction: Answer all the questions.

A2 (a) Berikan penerangan kepada punca gangguan terhadap sistem endokrin yang menyebabkan kesan yang
berikut: TP2
SGive an explanation about the source of the interference to the endocrine system which causes the following effects.
(i) Diabetes insipidus/Diabetes insipidus

(ii) Diabetes melitus/Diabetes mellitus

(iii) Akromegali/Acromegaly

(iv) Kadar metabolisme rendah/Low rate of metabolism

[4 markah/4 marks]

(b) Seorang lelaki dewasa mendapati air kencingnya mengandungi gula. Terangkan bagaimana lelaki dewasa
itu dapat mengatasi masalah kesihatannya. Penerangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek
berikut:/A man found that his urine contained sugar. Explain how he can overcome his health problem. Your
explanation should include the following aspects: TP4/KBAT
(i) Mengenal pasti masalah/Identify the problem
(ii) Terangkan punca masalah tersebut./Explain the cause of the problem.
(iii) Jelaskan kaedah penyelesaian./Explain the method to solve the problem.
(iv) Cadangkan satu perubahan yang harus dilakukan pada gizi hariannya.
Suggest a change needs to be done to his daily diet.
[6 markah/6 marks]

79

TEMA 3 : Penerokaan Unsur dalam Alam

Bidang Pembelajaran Unsur dan Bahan

8BAB Elements and Substances

Konsep PENTING
IMPORTANT Concepts

DIIsotop dan Bahan atom Bahan molekul
Atomic Molecular
contohnya substances
Isotopes and their substances

Aexamples Bahan ion
Ionic substances

BKegunaan isotop UNSUR DAN Pelbagai bentuk
BAHAN unsur
dalam pelbagai
ELEMENTS AND Various forms of
Sbidang SUBSTANCES elements

Uses of isotopes Jadual Berkala
in various fields Unsur Moden
Modern Periodic
APembentukan ion Table of Elements
positif dan ion negatifSusunan elektron
Formation of unsur
positive and Electron
arrangements
S negative ions of the elements

APAKAH UNSUR DAN BAHAN?
WHAT ARE ELEMENT AND SUBSTANCE?
Semua jirim terdiri daripada bahan yang disebut unsur. Unsur ialah bahan kimia yang terdiri daripada
atom tertentu yang tidak boleh dipecahkan atau diubah. Unsur juga ialah sebarang bahan yang tidak
boleh diuraikan kepada bahan ringkas oleh proses kimia biasa.
All matter are made up of substances called elements. An element is a chemical substance made up of
a particular kind of atom that cannot be broken down or transformed. Elements are also any substances
that cannot be decomposed into simpler substances by ordinary chemical processes.

80

NOTA BESTARI

Jenis Bahan Types of Substances

1. Bahan atom ialah bahan yang terdiri daripada zarah 1. Atomic substances are substances that consist of only

atom sahaja. Semua logam ialah bahan atom. Sebagai atoms. All metals are atomic substances. For example,

contohnya, besi, plumbum dan natrium. iron, lead and sodium.

2. Bahan molekul ialah bahan yang terdiri daripada 2. Molecular substances are substances that consist of

zarah molekul sahaja iaitu gabungan dua atau lebih only molecules which made up of two or more atoms

atom secara kimia sama ada atom yang sama atau that combined chemically whether they are same or

berbeza. Nitrogen dan iodin ialah contoh-contoh different atoms. Nitrogen and iodine are examples of
bahan molekul.
3. Bahan ion terbentuk apabila unsur-unsur logam

berpadu dengan unsur-unsur bukan logam melalui
ikatan kimia untuk membentuk sebatian. Natrium
klorida dan plumbum(II) bromida merupakan contoh-
contoh sebatian ion.
4. Bahan ion mengkonduksikan elektrik dalam keadaan
leburan atau larutan akueus.

I5. Bahan atom dan bahan ion mempunyai takat lebur
yang tinggi kerana zarah-zarahnya ditarik bersama
oleh daya tarikan yang kuat.
6. Bahan molekul mempunyai takat lebur yang rendah

kerana zarah-zarahnya ditarik bersama oleh daya

Dtarikan yang lemah.
molecular substances.
3. An ionic substance is formed when the metal elements

combine with non-metal elements through chemical
bonding to form a compound. Sodium chloride and
lead(II) bromide are examples of ionic compounds.
4. Ionic substances conduct electricity in molten state or
aqueous solution.
5. Atomic and ionic substances have high melting point
because their particles are attracted by strong forces
of attraction.
6. Molecular substances have low melting point
because their particles are attracted by weak forces
of attraction.
Pelbagai Bentuk Unsur

A1. Ferum (besi)

• T ukul besi – Bahan atom yang mengandungi atom
ferum.

• Karat – Bahan ion yang mengandungi ion ferum.

B2. Hidrogen

• Udara – Gas hidrogen wujud sebagai bahan molekul.
• Jus limau – Hidrogen wujud sebagai bahan ion.
SPengelasan Unsur dalam Jadual Berkala Unsur Various Forms of Elements BAB
8
Moden 1. Iron
• H ammer – An atomic substance containing iron
1. Unsur-unsur disusun mengikut tertib nombor proton atoms.
yang menaik dari kiri ke kanan dalam Jadual Berkala • Rust – Ionic substance containing iron ions.

AUnsur Moden. 2. Hydrogen
• Air – Hydrogen gas exists as a molecular substance.
2. Ion positif dan ion negatif mencapai susunan elektron • Lime juice – Hydrogen exists as an ionic substance.

Syang stabil. Classification of Elements in the Modern Periodic
Table of Elements

1. Elements are arranged according to increasing proton
numbers from the left to the right in the Modern
Periodic Table of Elements.

2. The positive and negative ions achieve stable electron
arrangements.

3. Kumpulan 1 mengandungi unsur-unsur yang paling 3. Group 1 has the most reactive elements while

reaktif manakala Kumpulan 18 mengandungi unsur- Group 18 has the least reactive elements.

unsur yang paling kurang reaktif. 4. The elements in the same group show the same

4. Unsur-unsur dalam kumpulan yang sama menunjukkan chemical properties.

sifat kimia yang sama.

Isotop Isotopes
1. Isotopes are atoms of the same element that have
1. Isotop ialah atom-atom bagi unsur yang sama yang
mempunyai bilangan proton yang sama tetapi bilangan the same number of protons but a different number
neutron yang berbeza. of neutrons.
2. Isotopes can also be defined as atoms
2. Isotop juga dapat ditakrifkan sebagai atom-atom bagi of the same element that have
unsur yang mempunyai nombor proton yang sama the same proton number but
tetapi nombor nukleon yang berbeza. different nucleon numbers.

Nota Grafik

81

8.1 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
8.1 Asas jirim
PBD
Bahan atom, bahan molekul dan bahan ion Masteri

Atomic substances, molecular substances and ionic substances

Hebat Sains Modul 29 2004 BHG. C, S2(a)

1 Nyatakan jenis bahan berdasarkan rajah dan maksudnya. Kemudian, kelaskan bahan-bahan daripada
maklumat yang diberi./State the types of substances based on the diagrams and the meanings. Then,
classify the substances from the given information. TP1

Kuprum Kuprum(II) sulfat Oksigen Zink Magnesium oksida Bromin
Copper Copper(II) sulphate Oxygen Zinc Magnesium oxide Bromine
Naftalena Karbon dioksida Aluminium Air Natrium klorida Besi
Naphthalene Carbon dioxide Aluminium Water Sodium chloride Iron

Bahan/Substances Maksud/Meanings Contoh/Examples
(a) Bahan yang terdiri daripada Kuprum, besi, aluminium, zink
zarah atom sahaja Copper, iron, aluminium, zinc
Bahan atom Substance made up of
Atomic substance atomic particles only
(b)
Bahan yang terdiri daripada Oksigen, air, karbon dioksida,
IBahan molekul zarah molekul sahaja bromin, naftalena
Substance made up of Oxygen, water, carbon dioxide,
Molecular substance molecular particles only bromine, naphthalene

D(c) – + – + –
+–+–+
–+–+–
ABahan ion
Ionic substance
B2 Bandingkan ciri-ciri bahan atom, bahan molekul dan bahan ion. TP2
Compare the physical properties of atomic substances, molecular substances and ionic substances.
Bahan yang terdiri daripada Natrium klorida, kuprum(II)
zarah ion sahaja sulfat, magnesium oksida
Substance made up of ionic Sodium chloride, copper(II)
particles only sulphate, magnesium oxide
Gas/Gas

8 SKuat/Strong
BAB Ciri-ciri
Properties
Tinggi/High Pepejal/Solid Boleh/Can Lemah/Weak
A(a) Keadaan fizikal padaLeburan/Molten Rendah/Low Tidak boleh/Cannot Cecair/Liquid
suhu bilik
SPhysical state at room Bahan atom Bahan molekul Bahan ion
Atomic substances Molecular substances Ionic substances
Pepejal Pepejal, cecair atau Pepejal
Solid gas Solid
Solid, liquid or gas
temperature

(b) Daya tarikan antara Kuat Lemah Kuat
zarah Strong Weak Strong
Forces of attraction
between the particles

(c) Takat lebur dan takat Tinggi Rendah Tinggi
didih/Melting and High Low High
boiling points

(d) Kekonduksian Boleh Tidak boleh Dalam keadaan leburan
elektrik mengkonduksikan mengkonduksikan atau larutan akueus
Electrical elektrik elektrik In molten state or
conductivity aqueous solution
Can Cannot
conduct electricity conduct electricity

82

8.2 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Kewujudan unsur dalam pelbagai bentuk Tarikh:

Existence of elements in various forms PBD
Kontekstual

Nyatakan jenis bahan bagi unsur dalam pelbagai bentuk di bawah. TP1
State the type of substance for elements in various forms below.

Bahan atom Bahan molekul Bahan ion
Atomic substance Molecular substance Ionic substance

1 Pelbagai bentuk unsur ferum (besi)/Various forms of iron elements

(a) (b) (c)

Tukul besi/Hammer

IBahan atom

Atomic substance
D2 Pelbagai bentuk unsur hidrogen/Various forms of hydrogen elementsKarat/RustMakanan seperti bayam
(a) (b) (c) Bahan ion Food like spinach
Ionic substance
SBAGas hidrogen/Hydrogen gas Bahan ion
Bahan molekul Ionic substance
Molecular substance
SA3 Pelbagai bentuk unsur oksigen/Various forms of oxygen elements BAB
8
Air/Water Jus lemon/Lemon juice
Bahan molekul Bahan ion
Molecular substance
Ionic substance

(a) (b) (c)

Air/Water Karat/Rust Oksigen dalam tangki
Bahan molekul Bahan ion oksigen
Molecular substance Ionic substance Oxygen in oxygen tanks

83 Bahan molekul
Molecular substance

8.3 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
8.2 Jadual Berkala Unsur Moden
KBAT PBD
Jadual Berkala Unsur Moden Konstruktivisme

Modern Periodic Table of Elements

Hebat Sains Modul 29 2002 BHG. B, S2

1 Rajah di bawah menunjukkan sebahagian daripada Jadual Berkala Unsur Moden. Lengkapkan petak yang
diberikan./The diagram below shows parts of the Modern Periodic Table of Elements. Complete the boxes
given. TP1

Logam Kumpulan Gas nadir Bukan logam Halogen
Metals Group Inert gases Non-metals Halogen
Nombor proton Separuh logam Kala Unsur peralihan
Proton number Semi-metals Period Transition elements

(a) KumpulanI3 4 (f) Gas nadir
Group Inert gases
2 Li Be
(d) Nombor proton (e) Halogen
Proton number Halogen
1D3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar 18
1 2 13 14 15 16 17
1H 6789 2
5 C NOF He
(c) Unsur peralihan B
Transition elements 10
A(b) Kala Ne
Period
11 12 15 14 15 16 17 18
B(g)
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Se Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
8 S2 Pilih jawapan yang betul tentang unsur-unsur dalam Jadual Berkala Unsur Moden. TP1
Choose the correct answers about the elements in the Modern Periodic Table of Elements.53738394041 42 43444546 47 48495051525354
(a) Unsur-unsur disusun dalam Jadual Berkala Unsur Moden berdasarkan (nombor proton , nomborRbSrYZrNb Mo TcRuRhPd Ag CdInSnSbTeIXe
nukleon)./Elements are arranged in the Modern Periodic Table of Elements according to their (proton
BAB Anumbers, nucleon numbers).Logam (h) Separuh logam (i) Bukan logam
(b) Kumpulan (1, 18) mengandungi unsur-unsur yang paling reaktif manakala Kumpulan (1, 18)MetalsSemi-metalsNon-metals
mengandungi unsur-unsur yang paling kurang reaktif.
SGroup (1, 18) has the most reactive elements while Group (1, 18) has the least reactive elements.
(c) Unsur-unsur dalam (kala, kumpulan) yang sama menunjukkan sifat kimia yang sama.
The elements in the same (period, group) show the same chemical properties.

3 Berpandukan Jadual Berkala Unsur Moden di 1, tandakan ( ✓ ) unsur yang mempunyai nombor proton
yang terbesar./Based on the Modern Periodic Table of Elements in 1, tick ( ✓ ) the element which has
the biggest proton number. TP1

Nitrogen/Nitrogen (N) Klorin/Chlorine (Cl) ✓ Kalsium/Calcium (Ca)

4 Daripada maklumat di 1, hitung nombor nukleon bagi atom fluorin (F) jika atom itu mempunyai 10
neutron dalam nukleusnya./From the information in 1, calculate the nucleon number for fluorine (F)
atom if the atom has 10 neutrons in its nucleus. TP3/KBAT
10 + 9 = 19
(atom fluorin mempunyai nombor proton 9/fluorine atom has a proton number of 9)

84

8.4 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Susunan elektron unsur Tarikh:

KBAT Electron arrangements of the elements PBD
Kontekstual

Hebat Sains Modul 29

1 Atom kalsium, Ca, mempunyai 20 elektron (20 proton). Lengkapkan ruang dengan perkataan yang
betul./Calcium atom, Ca, has 20 electrons (20 protons). Complete the spaces with the correct words. TP2

(a) Petala pertama Elektron/Electron (c) Petala ketiga
First shell: Third shell:
Hanya boleh memuatkan Memuatkan maksimum
Nukleus/Nucleus 8 elektron
maksimum 2

elektron. Fits a maximum of
8 electrons
(d) Petala keempat

Fourth shell:
Memuatkan elektron
selebihnya, iaitu 2
elektron dalam kes ini.
Fits the balance electrons
which is 2 electrons
in this case.
Can only fit a maximum Ca
of 2 electrons

(b) Petala kedua
Second shell:
Memuatkan maksimum
8 elektron.

IFit a maximum of
8 electrons
D(e) Elektron yang terdapat di petala paling luar bagi suatu
atom disebut elektron valens . Oleh itu, atom kalsium
mempunyai 2 elektron valens .
AElectrons in the outermost shell of an atom are called valence
electrons . Thus, the calcium atom has 2 valence electrons .
B2 Tulis dan lukiskan susunan elektron bagi atom-atom yang diberikan. TP3/KBAT(f) Susunan elektron bagi satu
Write and draw the electron arrangements for the given atoms. atom kalsium, Ca, boleh
ditulis sebagai 2.8.8.2
The electron arrangement
for a calcium, Ca, atom can
be written as 2.8.8.2
S(a) Atom aluminium, Al mempunyai 13 proton. (b) Atom kalium, K mempunyai 19 proton.
SAAl K BAB
8
An aluminium atom, Al has 13 protons. A potassium atom, K has 19 protons.

Susunan elektron/Electron arrangement Susunan elektron/Electron arrangement
= 2.8.3 = 2.8.8.1

3 Bilangan elektron valens menentukan kumpulan di mana unsur itu berada dalam Jadual Berkala
Unsur Moden./The number of valence electrons determines the group to which the element belongs
in the Modern Periodic Table of Elements.

Berdasarkan maklumat yang diberi, lengkapkan jadual berikut. TP2
Based on the given information, complete the following table.

85

Unsur Bilangan Susunan Bilangan Kumpulan
Element proton elektron elektron valens Group
Number of Electron Number of
(a) Natrium/Sodium protons arrangement valence electrons 1
(b) Silikon/Silicon 14
(c) Sulfur/Sulphur 11 2.8.1 1 16
(d) Argon/Argon 14 2.8.4 4 18
16 2.8.6 6
18 2.8.8 8

4 Lengkapkan ruang tentang pembentukan ion positif dan ion negatif. TP2
Complete the spaces about the formation of positively and negatively charged ions.
derma 1 e–
donates 1 e–
3p
4n

ILi
DAtom litium/Lithium atom

(i) Susunan elektron:
Electron arrangement:

A2.1
(a) Pembentukan ion litium, Li+ (ion positif)/Formation of lithium ion, Li+ (positive ion)

+ (iii) Cas bagi 3 proton = 3+
Charge of 3 protons 2–
Cas bagi 2 elektron =
3p + e– Charge of 2 electrons
4n

Jumlah cas = 1+
Total charge
Li+
Ion litium/Lithium ion: • Lebihan 1 cas
(ii) Susunan elektron:
positif menyebabkan ion
Electron arrangement:
2 (stabil/stable)
(iv) Atom litium menderma 1 elektron untuk membentuk ion litium. Ion litium mencapaipositif terbentuk.
Excess of 1 positive
Bsusunan elektron duplet yang stabil iaitu 2 . charge causes a positive
ion to form.
The lithium atom donates 1 electron to form a lithium ion. The lithium ion achieves

8 Sstable duplet electron arrangement i.e. 2 .
BAB terima 2 e–

Areceives 2 e–

8 p + 2e–

S8n
(b) Pembentukan ion oksida, O2- (ion negatif)/Formation of oxide ion, O2- (negative ion)

2– (iii) Cas bagi 8 proton = 8+
Charge of 8 protons
Cas bagi 10 elektron = 10–
8p Charge of 10 electrons
8n

Jumlah cas/ Total charge = 2–

O O2– • Lebihan 2 cas negatif
Atom oksigen/Oxygen atom Ion oksida/Oxide ion: menyebabkan ion negatif
(i) Susunan elektron: (ii) Susunan elektron: 2
terbentuk./Excess of
Electron arrangement: Electron arrangement: negative charges causes a
2.6 2.8 (stabil/stable) negative ion to form.

(iv) Atom oksigen menerima 2 elektron untuk membentuk ion oksida. Ion oksida mencapai
susunan elektron oktet yang stabil iaitu 2.8 ./Oxygen atom receives 2 electrons
to form oxide ion. The oxide ion achieves stable octet electron arrangement i.e. 2.8 .

86

8.5 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
8.3 Isotop
PBD
Isotop, nombor proton dan nombor nukleon Masteri

Isotopes, proton number and nucleon number

1 Lengkapkan ruang tentang simbol atom kalsium (Ca). TP2
Complete the spaces about the symbol of the calcium (Ca) atom.

Proton/Proton Neutron/Neutron Nombor proton/Proton number Nombor nukleon/Nucleon number

(a) Nombor nukleon/Nucleon number
• Jumlah bilangan proton dan neutron dalam
nukleus suatu atom
40
The total number of protons and neutrons in
the nucleus of an atom
I2 Kaji jadual di bawah./Study the table below.
Ca(b) Nombor proton/Proton number
• Bilangan proton dalam nukleus suatu atom
The number of protons in the nucleus of an atom
DKarbon-12/Carbon-12 20

(Kalsium-40)
(Calcium-40)

AKarbon-14/Carbon-14Atom Nombor proton Bilangan neutron Nombor nukleon
Atom Proton number Number of neutrons Nucleon number
B(b) Apakah isotop?/What are isotopes? TP2
6 6 12
7 13
Karbon-13/Carbon-13 6 8 14
SAtoms of the same elements which have the same number of
6

(a) Lengkapkan jadual tersebut./Complete the table. TP2
(c) (i) Apakah nama yang diberi kepada ketiga-tiga atom dalam jadual di atas?
BAB
AWhat is the name given to the three atoms in the table above? TP2

Isotop/The isotopes
Atom-atom unsur yang sama yang mempunyai bilangan proton yang sama tetapi bilangan
neutron yang berlainan/ nombor proton yang sama tetapi nombor nukleon yang berlainan.
S(ii) Berikan sebab bagi jawapan anda di 2(c)(i). TP2 protons 8
but a different
number of neutrons/same proton numbers but different nucleon numbers .

Give a reason for your answer in 2(c)(i). nombor proton

Semua atom karbon tersebut mempunyai yang sama tetapi
nombor nukleon
yang berlainan./All the carbon atoms have the same
proton numbers but different nucleon numbers .

(d) Rajah di bawah menunjukkan struktur bagi tiga atom. Tandakan ( ✓ ) untuk sepasang isotop. TP2
The diagram below shows the structure of three atoms. Tick ( ✓ ) for a pair of isotopes.

✓ Proton Proton ✓ Proton
Proton Proton Proton
8 8 Neutron 9 8 Neutron
8 Neutron Neutron 9 Neutron
8 Neutron
9 8

Elektron Elektron Elektron
Electron Electron Electron

87

8.6 APEKRTBIIVNICTAI NGAN Kegunaan isotop dalam pelbagai bidang Tarikh:
PBD
The use of isotopes in various fields
Kontekstual
Nyatakan jenis isotop (radioisotop) berdasarkan kegunaan yang diberi. TP2
State the type of isotope (radioisotopes) based on the given uses. Uranium-235
Uranium-235
Kobalt-60 Iodin-131 Amerisium-241 Fosforus-32 Karbon-14
Cobalt-60 Iodine-131 Americium-241 Phosphorus-32 Carbon-14

1 Penggelek 2 3

Roller

Kertas/plastik
Paper/plastic
Tiub Geiger-Muller/Geiger-Muller tube

Industri kertas/Paper industry
Amerisium-241 digunakan

untuk mengawal ketebalan
kertas.

IAmericium-241 is used to

control the thickness of paper.
Perindustrian/Industry Arkeologi/Archaeology
Uranium-235 digunakan Karbon-14 digunakan
untuk menjana tenaga elektrik untuk mengkaji usia artifak
dalam reaktor nuklear. purba (pentarikhan karbon).
Uranium-235 is used to Carbon-14 is used to study
generate electrical energy in the age of ancient artefacts
nuclear reactors. (carbon dating).
D4 5 6
AGeologi/Geology
BAB BKarbon-14 digunakan Perubatan/Medical Perubatan/Medical
Kobalt-60 (sinaran gama) Iodin-131 (sinaran gama)
untuk menentukan usia digunakan untuk membunuh digunakan untuk mengesan
batuan. sel-sel kanser (radioterapi). kerosakan kelenjar tiroid.
Cobalt-60 (gamma ray) Iodine-131 (gamma radiation)
8 SCarbon-14 is used to is used to kill cancer cells is used to detect malfunction of
determine the age of rocks.(radiotherapy). the thyroid gland.
SA7
8 9

Teknologi makanan Pertanian/Agriculture Pertanian/Agriculture
Food technology Fosforus-32 digunakan Karbon-14 digunakan
Sinar gama daripada untuk menentukan kadar untuk mengkaji lintasan
kobalt-60 mensterilkan penyerapan baja fosfat dalam karbon dalam proses
makanan dan mencegah ubi tumbuhan. fotosintesis pada tumbuhan
kentang, bawang besar dan Phosphorus-32 is used hijau.
halia daripada bercambah. to determine the rate of Carbon-14 is used to
Gamma radiation from absorption of phosphate study the path of carbon in the
cobalt-60 sterilise food and fertilisers in plants. photosynthesis of green plants.
prevent potatoes, onions and
ginger from sprouting.

88

8SPM PRAKTIS PENGUKUHAN

Kertas 1

Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Antara yang berikut, yang B Atom natrium kehilangan 7 Bahan radioaktif yang manakah

manakah bahan atom? satu elektron digunakan dalam pentarikhan

Which of the following is an The sodium atom loses one radiokarbon dalam bidang

atomic substance? electron arkeologi?/Which radioactive

A Alkohol C Atom natrium menerima substance is used in radiocarbon
Alcohol
B Natrium klorida satu elektron dating in archaeology?
The sodium atom receives A Karbon-14/Carbon-14
Sodium chloride one electron B Iodin-131/Iodine-131
C Air D Atom natrium menerima C Kobalt-60/Cobalt-60
satu proton D Natrium-24/Sodium-24
Water The sodium atom receives
D Plumbum one proton KLON SPM 2006/2010/2015/2016

Lead 4 Antara unsur yang berikut,
yang manakah membentuk
I2 Rajah 1 menunjukkan Jadual karat?
Berkala Unsur Moden yang Which of the following elements
tidak lengkap./Diagram 1 form rust?
shows an incomplete Modern I Oksigen/Oxygen
DPeriodic Table of Elements. II Karbon/Carbon
III Ferum/Iron 8 Bagaimanakah sinaran gama
AA B C IV Hidrogen/Hydrogen
A I dan II/I and II dapat digunakan untuk
B I dan III/I and III
C II dan IV/II and IV mengawet makanan?
D I, II dan III/I, II and III
How can gamma radiation be
5 Suatu atom mempunyai 19
BAntara unsur yang berlabel A, proton. Pada kumpulan yang used to preserve food?
manakah atom itu terletak?
B, C dan D, yang manakah An atom has 19 protons. In A Mengubah komposisi kimia
ialah bukan logam? which groups the atom located?
Which of the labelled elements A Kumpulan 1/Group 1 makanan
B Kumpulan 2/Group 2
SA, B, C, or D is a non-metal? C Kumpulan 17/Group 17 Changing the chemical
D Kumpulan 18/Group 18
D composition of food

B Mengurangkan suhu

makanan/Reducing the

Rajah 1/Diagram 1 temperature of food

3 Rajah 2 menunjukkan suatu C Membunuh mikroorganisma
ion natrium.
dalam makanan/Killing the BAB
ADiagram 2 shows a sodium ion.
S+ microorganisms in food

D Menguraikan bahan kimia 8

dalam makanan

Decomposing the chemical

substances in food

9 Mengapakah sinaran alfa tidak
digunakan untuk mengawal
ketebalan bahan?
Why is alpha radiation not

Na+ used to control the thickness of

6 Antara yang berikut, yang a material?

manakah mengandungi unsur A Mudah diserap oleh udara

karbon? It is easily absorbed by air

Rajah 2/Diagram 2 Which of the following contain B Mudah merosakkan bahan
carbon elements? itu/It can easily damage the

Antara pernyataan yang I Intan/Diamond material

berikut, yang manakah betul? II Grafit/Graphite C Kuasa penembusannya

Which of the following statements III Bauksit/Bauxite rendah

is correct? IV Air/Water Its penetrating power is low

A Atom natrium mempunyai A I dan II/I and II D Mudah bertindak balas

10 elektron B I dan IV/I and IV dengan bahan itu

The sodium atom has 10 C II dan III/II and III It easily reacts with the

electrons D I, II dan IV/I, II and IV material

89

Kertas 2

Bahagian B/Section B
Arahan: Jawab semua soalan./Instruction: Answer all the questions.

1 Jadual 1 menunjukkan atom-atom bagi unsur hidrogen./Table 1 shows atoms of the hydrogen element.

Unsur Bilangan proton Bilangan neutron Nombor nukleon
Element Number of protons Number of neutrons Nucleon number

Hidrogen-1/Hydrogen-1 1 0 1

Hidrogen-2/Hydrogen-2 1 1 2

Hidrogen-3/Hydrogen-3 1 2 3

Jadual 1/Table 1
(c) (i) Rajah 1 menunjukkan simbol bagi tiga atom klorin. Tandakan ( ✓ ) sepasang isotop bagi klorin. TP2

IDiagram 1 shows the symbols of three chlorine atoms. Tick ( ✓ ) a pair of chlorine isotopes.
(a) Lengkapkan jadual di atas./Complete the table above. TP2 [3 markah/3 marks]

(b) Apakah nama yang diberi kepada semua atom hidrogen dalam jadual? TP1
What is the name given to all hydrogen atoms in the table?
Isotop/Isotope
DRajah 1/Diagram 1
[1 markah/1 mark]

A(ii) Berikan sebab bagi jawapan anda di 1(c)(i)./Give a reason for your answer in 1(c)(i). TP2
Atom Q dan R mempunyai nombor proton yang sama tetapi nombor nukleon yang berlainan.
37 ✓ 35 ✓ 37
P Q R18 17 17
B [1 markah/1 mark]
[1 markah/1 mark]

8 S2 (a) Nyatakan dua contoh isotop dan kegunaannya dalam bidang perubatan. TP2
State two examples of isotopes and their uses in the medical field.
Atoms Q and R have the same proton numbers but different nucleon numbers.

BAB (b) Rajah 2 menunjukkan pembentukan ion-ion positif iaitu ion natrium, Na+ dan ion magnesium, Mg2+.

SADiagram 2 shows the formation of positive ions i.e. sodium ion, Na+ and magnesium ion, Mg2+. TP4/KBAT
Bahagian C/Section C
Arahan: Jawab semua soalan./Instruction: Answer all the questions.

[4 markah/4 marks]

Na Na + Mg Mg + 2

Rajah 2/Diagram 2

Kaji maklumat dalam Rajah 2 dan bina konsep pembentukan ion positif. Jawapan anda hendaklah
berdasarkan aspek-aspek yang berikut:/Study the information in Diagram 2 and construct the concept of the
formation of a positive ion. Your answer should be based on the following aspects:
(i) Kenal pasti dua ciri sepunya./Identify two common characteristics.
(ii) Berikan satu contoh lain bagi ion positif./Give one other example of a positive ion.
(iii) Berikan satu contoh ion negatif dan nyatakan satu ciri pembentukan ion negatif.

Give one example of a negative ion and state one characteristic of the formation of the negative ion.
(iv) Hubung kaitkan ciri sepunya untuk membina konsep pembentukan ion positif.

Relate the common characteristic to construct the concept of the formation of a positive ion.
[6 markah/6 marks]

90

TEMA 3 : Penerokaan Unsur dalam Alam

Bidang Pembelajaran Kimia Industri

9BAB Chemicals in Industry

Konsep PENTING
IMPORTANT Concepts

Aloi

IAlloys
Contoh aloi
Examples of alloys
Ciri-ciri aloi
Characeristics of alloys
Kegunaan aloi
Uses of alloys
DKIMIA
AINDUSTRI Kaca dan seramik Komponen kaca dan seramik
Glass and ceramics Components of glass and ceramics
CHEMICAL Aplikasi kaca dan seramik
Application of glass and ceramics
SASBIN INDUSTRY
Polimer Polimer semula jadi dan sintetik
Polymers Natural and synthetic polymers
Proses pempolimeran penambahan
The process of addition polymerisation
Proses pemvulkanan getah
The process of vulcanization of rubber

APAKAH ITU KIMIA INDUSTRI?
WHAT IS CHEMICAL INDUSTRY?
Industri kimia adalah sektor yang menghasilkan bahan kimia perindustrian. Industri kimia menukarkan
bahan mentah ke dalam produk yang berbeza seperti plastik, racun perosak dan baja kimia. Bahan mentah
utama industri kimia termasuklah bahan api fosil, udara, air, garam dan batu kapur.
The chemical industry is a sector which produces industrial chemicals. The chemical industry converts
raw materials into different products such as plastics, pesticides and chemical fertilisers. The main raw
materials include the fossil fuels, air, water, salt and limestone.

91

NOTA BESTARI

Aloi Alloy

1. Pengaloian ialah proses pencampuran atom asing ke 1. Alloying is the process of mixing foreign atoms into a

dalam logam tulen. pure metal.

2. Campuran logam dengan atom asing yang ditambah 2. The mixture of the metal and the added foreign atoms

disebut aloi. Contoh aloi ialah keluli, loyang dan is called an alloy. Examples of alloy are steel, brass

duralumin. and duralumin.

3. Atom-atom asing dalam aloi menghalang atom-atom 3. Foreign atoms in the alloy prevent the atoms in the

logam tulen daripada menggelongsor antara satu pure metal from sliding over each other easily.
IKaca dan Seramik
sama lain dengan mudah. 4. The aim of alloying is to increase strength and
1. Komponen utama kaca ialah silika atau silikon dioksida4. Pengaloian bertujuan untuk menambah kekuatan danhardness of the metal, to prevent corrosion and to
yang diperoleh daripada pasir. make the metal shinier.
kekerasan logam, mencegah kakisan dan menjadikan
2. Contoh barangan kaca termasuklah kanta, bekas kacalogam lebih berkilat.5. A superconductor alloy is an alloy that conducts
5. Aloi superkonduktor ialah aloi yang mengalirkan arus electricity without any resistance (zero resistance).
Ddan kaca tingkap.elektrik dalam keadaan tanpa rintangan (rintangan
sifar).
3. Seramik diperbuat daripada tanah liat yang telah
dipanaskan pada suhu yang sangat tinggi.

4. Kandungan utama seramik ialah aluminium silikat.

A5. Kebanyakan seramik mengandungi silikon, oksigen
dan aluminium.
6. Berbeza daripada kaca, seramik tidak dapat dikitar

semula. Seramik yang telah membeku tidak dapat

Bdilebur semula disebabkan seramik sangat tahan

haba.
7. Barangan seramik termasuklah mikrocip komputer,

gigi palsu dan pasu porselin.
SPolimer Semula Jadi dan Sintetik Glass and Ceramic

1. Polimer ialah sebatian yang mempunyai molekul 1. The main component of glass is silica or silicon dioxide
berantai panjang yang terdiri daripada gabungan unit which is obtained from sand.

9 Amolekul kecil yang disebut monomer. 2. The examples of glass items include lenses, glass
2. Polimer sintetik ialah polimer buatan manusia. Contoh container and window glass.
Spolimer sintetik ialah plastik, getah sintetik dan
3. Ceramics are made from clay that has been heated at
a very high temperature.

4. The main component of ceramics is aluminium silicate.
5. Most ceramics contain silicon, oxygen, and aluminium.
6. Unlike glass, ceramics cannot be recycled. Ceramics

that have been solidified cannot be melted again as
they are extremely heat resistant.
7. Ceramic items include computer microchip, dentures
and porcelain vase.

BAB Natural and Synthetic Polymer

1. A polymer is a compound that has long chained
molecules made up of smaller molecular units called
monomers.

2. Synthetic polymers are man-made polymers. Examples
of synthetic polymers are plastics, synthetic rubber

gentian sintetik. and synthetic fibres.

3. Getah asli ialah sejenis polimer semula jadi yang 3. Natural rubber is a natural polymer formed from the

terbentuk daripada gabungan monomer-monomer combination of isoprene monomers.

isoprena. 4. Vulcanisation is the process of adding sulphur to

4. Pemvulkanan ialah proses penambahan sulfur kepada natural rubber.

getah asli. 5. During vulcanisation, the sulphur atoms form

5. Semasa pemvulkanan, atom sulfur membentuk cross-links between the rubber molecules. This cross

rangkaian silang di antara molekul-molekul getah. linking prevents the rubber polymers from sliding

Rangkaian silang ini menghalang polimer-polimer over each other. The vulcanised rubber produced

getah daripada menggelongsor di atas satu sama lain. is stronger and harder, more elastic and more

Getah tervulkan yang terhasil adalah lebih kuat dan heat-resistant.

lebih keras, lebih kenyal dan lebih tahan haba.

Nota Grafik

92

9.1 PAEKRTBIIVNICTAI NGAN Standard Kandungan Tarikh:
9.1 Aloi
PBD
Aloi dan pengaloian Konstruktivisme

Alloys and alloying

1 Berdasarkan pernyataan yang diberikan, lengkapkan ruang tentang logam tulen, aloi dan proses pengaloian.
Based on the statement given, complete the spaces on pure metals, alloys and alloying. TP2

Menggelongsor Asing Bentuk Kuat Aloi Menghalang Pengaloian Saiz
Slide/sliding Foreign Shape Strong Alloy Prevent Alloying Size

(a) Logam tulen/Pure metal

Daya dikenakan Logam tulen adalah lembut dan mudah dibengkokkan.
Force is applied Pure metals are soft and easily bent.

Iand shape . When a force is applied, the atoms of the metalAtom logam tulen
Pure metal atom Atom-atom logam tulen mempunyai saiz dan

bentuk yang sama. Apabila daya dikenakan, atom-

atom logam mudah menggelongsor di atas satu dengan
D(b) Aloi dan proses pengaloian/Alloy and alloying
yang lain. Hal ini menyebabkan logam tulen bersifat

lembut, mudah bengkok dan tidak kuat .

The atoms of a pure metal have the same size

Atom logam tulen slide easily over one

APure metal atom
another. This results in pure metal being soft, easily bent and not strong .

BAtom asing

Foreign atom
Berbanding logam tulen, aloi adalah lebih kuat, lebih keras,
dapat tahan kakisan dan lebih berkilat.
Compared to pure metals, alloys are stronger, harder, can
withstand corrosion and are shinier.
Saloi . Proses pencampuran atom asing ke dalam logam tulen disebut pengaloian .
Dengan memasukkan atom-atom asing ke dalam logam
Aand the foreign atoms is called an
tulen dalam bentuk leburan, atom-atom asing menghalang
atom-atom logam tulen daripada menggelongsor di atas

satu dengan yang lain dengan mudah. Campuran logam dan atom asing ini disebut
Sinto a pure metal is called alloying .
By adding foreign atoms to a pure metal in molten form, the foreign atoms prevent the BAB
atoms of the pure metal from sliding over one another easily. The mixture of the metal
alloy . The process of mixing foreign atoms 9

2 Tandakan ( ✓ ) tujuan pengaloian./Tick ( ✓ ) the purposes of alloying. TP1

✓ Untuk meningkatkan kekuatan logam
To increase the strength of the metal

Untuk menulenkan logam
To purify the metal

✓ Untuk menjadikan logam lebih berkilat atau menarik
To make the metals shinier or attractive

✓ Untuk meningkatkan kekerasan logam
To increase the hardness of the metals

✓ Untuk menjadikan logam lebih tahan kakisan
To make the metals more resistant to corrosion

Untuk menambahkan jisim dan ketumpatan logam
To increase the mass and density of the metal

93

Tarikh:

9.2 PERBINCANGANAKTIVITI Perbandingan logam tulen dan aloi serta kegunaan aloi PBD

The comparison of pure metals and alloys and the uses of alloys Konstruktivisme

2005 BHG. B, S7(c)(i) & (d) 2009 BHG. C, S11

1 Lengkapkan jadual untuk membandingkan ciri-ciri logam tulen dan aloi. TP2
Complete the table to compare the characteristics of pure metals and alloys.

Kurang kuat Lebih keras Kurang berkilat Lebih tinggi Mudah Ya
Less strong Harder Less shiny Higher Easy Yes

Mulur Tinggi Lebih kuat Lebih lembut Berkilat Lebih rendah
Ductile High Stronger Softer Shiny Lower

Sukar Tidak Kurang mulur Rendah Sukar Mudah
Difficult No Less ductile Low Difficult Easy
Ciri-ciri
Characteristics Perbezaan/Differences

(a) Sifat permukaan Logam tulen/Pure metals Aloi/Alloys
Surface appearance
Kurang berkilat Berkilat
(b) Kekuatan Less shiny Shiny

IStrength Kurang kuat Lebih kuat
Less strong Stronger
(c) Kekerasan
Hardness Lebih lembut Lebih keras
Softer Harder
D(d) Kebolehan untuk dibengkokkan
Ability to be bent Mudah Sukar
(e) Takat lebur Easy Difficult

AMelting point Lebih rendah Lebih tinggi
Lower Higher
(f) Tahan kakisan
Resistance to corrosion Tidak Ya
No Yes
B(g) Kemuluran
Ductility
(h) Ketertempaan

SMalleability

(i) Kekuatan regangan
Tensile strength
9 A Video Mulur Kurang mulur
2005 BHG. B, S7(a) 2014 BHG. B, S7(a)(i), (ii), (b) & (c)DuctileLess ductile
S2 Lengkapkan jadual di bawah tentang atom logam utama (tulen) dan atom asing bagi aloi. TP1
Mudah Sukar
Easy Difficult

BAB Rendah Tinggi
Low High

Complete the table below about the atoms of the main (pure) metals and the foreign atoms in alloys.

Aloi/Alloy Atom logam tulen/Atoms of the pure metal Atom asing/Foreign atoms

Keluli/Steel Besi/Iron Karbon/Carbon

Piuter/Pewter Timah/Tin Kuprum/Copper

Loyang/Brass Kuprum/Copper Zink/Zinc

Gangsa/Bronze Kuprum/Copper Timah/Tin

Duralumin/Duralumin Aluminium/Aluminium Kuprum/Copper

Kupronikel/Cupronickel Kuprum/Copper Nikel/Nickel

94