บทเรียนพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาธุรกิจเกษตรของเกษตรกรรุ่นใหม่

บทเรยี น
พ้ืนทต่ี Œนแบบ

การพัฒนาธุรกจิ เกษตร
ของเกษตรกรรน‹ุ ใหม‹

ทําเนียบคนกลŒาคืนถ่ิน

มูลนธิ ิสง เสรมิ การออกแบบอนาคตประเทศไทย
มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช



มลู นิธิสง่ เสรมิ การออกแบบอนาคตประเทศไทย

มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช

ไดร้ บั ทุนสนบั สนนุ จากแผนงานการพฒั นาภมู ิภาคและจังหวดั 4.0
สำ�นักงานคณะกรรมการส่งเสรมิ วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) และ

ส�ำ นักงานการวิจัยแหง่ ชาติ (วช.)

สงิ หาคม 2563

บทเรยี นพ้ืนท่ตี ้นแบบ

การพฒั นาธุรกจิ เกษตร
ของเกษตรกรรนุ่ ใหม่

ทำ�เนียบคนกลา้ คืนถิ่น

ที่ปรึกษา ดร.สุมิท แชม่ ประสทิ ธ์ิ
รศ.บําเพญ็ เขยี วหวาน
สิรภพ ขาํ อาจ
เขียน/เรียบเรยี ง รศ.ดร.สนิ นี ชุ ครุฑเมือง แสนเสรมิ
พลั ลภา ศริ พิ งษานวุ ฒั น์
รศ.ดร.สินนี ชุ ครฑุ เมอื ง แสนเสรมิ
ดร.จารุวรี สนทิ วงศ์ ณ อยธุ ยา
วสวตั ติ์ เดชาภิรมย์
บรรณาธกิ าร ปติ ภิ ทั ร ทบั ทิม
ชติญา มนะอษุ ย์
อารวี รรณ สวุ รรณมณี
SUPERPIXEL
ออกแบบ มกราคม 2564
มลู นิธิสง่ เสรมิ การออกแบบอนาคตประเทศไทย
http://www.scenariothailand.org
พสิ ูจน์อักษร

ผ้จู ัดการงานผลิต

พมิ พ์

พมิ พ์ครั้งท่ีหน่งึ

จดั พิมพ์โดย

เวบ็ ไซต์

ข้อมูลทางบรรณานกุ รมของหอสมุดแหง่ ชาติ

สริ ภพ ขำ�อาจ.
บทเรียนพ้ืนทต่ี น้ แบบ การพฒั นาธุรกจิ เกษตรของเกษตรกรรนุ่ ใหม่ ท�ำ เนยี บคนกล้าคืนถ่นิ .-- กรงุ เทพฯ : มูลนิธิส่งเสรมิ การออกแบบ
อนาคตประเทศไทย, 2564.
160 หน้า.
1. เกษตรกรรม -- แงเ่ ศรษฐกจิ . 2. อุตสาหกรรมการเกษตร. 3. เกษตรกร. I. สินีนชุ ครฑุ เมือง แสนเสรมิ , ผแู้ ต่งรว่ ม.
II. พลั ลภา ศริ พิ งษานวุ ัฒน์, ผแู้ ตง่ รว่ ม. III. ชือ่ เร่อื ง.
338.1
ISBN 978-616-93195-1-1

คำ�นำ�

การศึกษาแนวทางการพฒั นาผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรรุน่ ใหม่ ผลกระทบต่อ
เศรษฐกจิ ฐานราก สังคม และสิ่งแวดลอ้ ม: กรณศี กึ ษาโครงการคนกล้าคนื ถน่ิ
เกษตรกรรุน่ ใหม่ และทายาทเกษตรกรมอื อาชีพ โดยมูลนิธสิ ่งเสรมิ การออกแบบ
อนาคตประเทศไทย และมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช ได้รับทุนสนับสนนุ จาก
แผนงานการพัฒนาภมู ิภาคและจงั หวัด 4.0 สำ�นกั งานคณะกรรมการส่งเสรมิ
วิทยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรม (สกสว.) และสำ�นักงานการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.)
โดยสำ�รวจความกา้ วหนา้ ของการประกอบการธรุ กิจเกษตร ของสมาชิกโครงการ
คนกล้าคนื ถ่ิน จากการด�ำ เนินงานดังกล่าวได้จัดท�ำ หนงั สือ 2 เลม่ ได้แก่ “แนวทาง
การพัฒนาผปู้ ระกอบการธุรกจิ เกษตรรุน่ ใหมผ่ ลกระทบต่อเศรษฐกจิ ฐานราก สงั คม
และส่ิงแวดลอ้ ม กรณีศกึ ษาโครงการคนกล้าคนื ถน่ิ ” และหนงั สอื เล่มน้ี “บทเรียน
พน้ื ทต่ี น้ แบบการพฒั นาธรุ กจิ เกษตรของเกษตรกรรนุ่ ใหม่ และท�ำ เนยี บคนกลา้ คนื ถน่ิ ”
คณะผจู้ ดั ท�ำ หวงั ว่าหนังสือดังกล่าวจะเปน็ ประโยชน์ส�ำ หรบั การพัฒนาผ้ปู ระกอบการ
ธุรกจิ เกษตรร่นุ ใหมต่ อ่ ไป

ค�ำ นยิ ม

ในอดตี ที่ผา่ นมา ประเทศไทยมุ่งเนน้ การพฒั นาภาคอตุ สาหกรรมและภาคบริการ
มากกวา่ ภาคเกษตรกรรม จงึ พงึ่ พารายไดจ้ ากตา่ งประเทศเปน็ สว่ นใหญถ่ งึ รอ้ ยละ 70
โดยมงุ่ หวังรายไดจ้ ากการสง่ ออกและนกั ทอ่ งเทย่ี วต่างประเทศมากกวา่ การสร้าง
ความเขม้ แขง็ ของภาคเกษตรกรรมซง่ึ เปน็ เศรษฐกจิ พน้ื ฐานของประเทศ อยา่ งไรกต็ าม
ในยามทเี่ ศรษฐกจิ ตกตำ่� จากปญั หาของภาคอตุ สาหกรรมและภาคบรกิ าร ภาคเกษตรกรรม
ในชนบทสามารถท�ำหนา้ ทเ่ี ปน็ ระบบเครอื ขา่ ยความปลอดภยั ทางสงั คม (Social Safety
Net) ที่ส�ำคญั ในการรองรบั ปญั หา ‘การอยกู่ ารกนิ ’ ของแรงงานภาคอุตสาหกรรม
และภาคบรกิ ารได้เสมอมา อาทเิ ชน่ กรณปี ัญหา ‘ต้มย�ำกุง้ ’ ในปี 2540 หรือแม้แต่
กรณปี ญั หา ‘โควิด-19’ ในปจั จุบัน

ส่ิงท่ีน่าสนใจก็คือในช่วง 6-7 ปีที่ผ่านมา ได้เร่ิมมีกระแสแนวคิด ‘รักบ้านเกิด’
และ ‘คนื ถิน่ ’ ของหน่มุ สาวคนรนุ่ ใหมท่ ่มี คี วามร้รู ะดับปริญญาตรแี ละปริญญาโท
ซึ่งเรยี นรู้จากประสบการณต์ รงวา่ การท�ำงานในเมอื งต้องดนิ้ รนฝ่าฟนั ปัญหามากมาย
ทั้งเรื่องท่ีอยู่อาศัย การกินอยู่ การเดินทางและค่าครองชีพสูง มีความเครียดมาก
ปราศจากความสุขจากครอบครัว จึงเร่มิ คดิ ไดว้ า่ ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี งควรจะเปน็
แนวทางหลักของการด�ำเนินชีวิตอย่างมีความสุขได้ จึงมีกลุ่ม ‘ชาวนาวันหยุด’
และกล่มุ อืน่ ๆ เกิดขนึ้ ประปราย แตม่ ีกลุม่ เกษตรกรรนุ่ ใหม่ที่ท�ำงานเชื่อมโยงกัน
อยา่ งชดั เจน 3 กลุ่ม ไดแ้ ก่ กลุ่ม ‘ทายาทเกษตรกรมืออาชีพ’ ทดี่ �ำเนนิ การโดย
มลู นิธิอาจารย์จ�ำเนียร สาระนาค ของธนาคารเพือ่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร
(ธ.ก.ส.) ตัง้ แต่ ปี 2555 มีกลุ่ม Young Smart Farmer โดยกรมสง่ เสริมการเกษตร
ต้งั แต่ ปี 2556 และกล่มุ ‘คนกลา้ คนื ถนิ่ ’ โดยมูลนธิ สิ ง่ เสรมิ การออกแบบอนาคต
ประเทศไทย ต้งั แต่ปี 2558 ทัง้ สามกลุ่มนี้มมี หาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราชเป็นฝ่าย
สนับสนนุ ด้านวิชาการ

ผมมโี อกาสเกี่ยวข้องกับกลมุ่ เกษตรกรร่นุ ใหมท่ ้งั สามกลุม่ ดังกลา่ วและไดเ้ ห็นผลลัพธ์
ทน่ี ่าพอใจ จึงน�ำแนวทางดังกล่าวไปก�ำหนดไวใ้ นแผนยุทธศาสตรช์ าติ (พ.ศ. 2561
– 2580) ดา้ นการสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม แผนงานการพัฒนา

ภูมิภาคและจังหวัด 4.0 ส�ำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย
และนวตั กรรม (สกสว.) และส�ำนกั งานการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) เหน็ ความส�ำคญั ของ
การพัฒนาเกษตรรุ่นใหม่ให้เป็นผู้ประกอบการธุรกิจเกษตร จึงให้ทุนสนับสนุน
การวจิ ยั เพอ่ื ศกึ ษาแนวทาง กระบวนการและผลลพั ธข์ องการพฒั นาเกษตรกรรนุ่ ใหม่
ทัง้ สามกลมุ่ ดังกล่าวขา้ งตน้

หนังสือ ‘บทเรียนพื้นที่ต้นแบบ: การพัฒนาธุรกิจเกษตรของเกษตรกรรุ่นใหม่
ท�ำเนยี บคนกลา้ คนื ถนิ่ ’ เลม่ นีเ้ ป็นผลผลติ ส่วนหนง่ึ ท่ีไดจ้ ากงานวจิ ัยดงั กลา่ ว ผอู้ า่ น
จะไดร้ บั ทราบบทเรยี นของคนกลา้ คนื ถนิ่ 9 ทา่ น ทมี่ คี วามหลากหลายทงั้ รปู แบบ ความรู้
จุดเริ่มต้น และจุดเด่น ได้แก่ เกษตรกรนักสร้างสรรค์ เกษตรกรนักสิ่งแวดล้อม
เกษตรกรนักถ่ายทอด และเกษตรกรนักดูแลสุขภาพ รวมท้ังเร่ืองเล่าดีๆ จาก
คนกล้าคนื ถิ่น 34 ท่าน ถึงคนรุ่นใหม่ท่สี นใจจะกลับคืนครอบครัวและทอ้ งถน่ิ

ผมเชื่อมั่นว่า หนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ส�ำหรับผู้อ่านหลากหลายอาชีพท้ัง
ภาคราชการ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงคนรุ่นใหม่ ผ้สู นใจ
แนวทางพัฒนาคนรุ่นใหม่ใหก้ ลบั คืนชนบทบ้านเกดิ เพอื่ สามารถน�ำพลงั ปญั ญา ความรู้
และประสบการณไ์ ปพัฒนาและต่อยอดภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ ให้เกิด ‘ครอบครัวอบอุ่น
ชมุ ชนเขม้ แข็ง สังคมเป็นสุข ประเทศม่นั คง’ โดยมีภาคเกษตรกรรมเป็นสว่ นส�ำคญั
ที่น�ำพาประเทศชาติไปสกู่ ารพัฒนาอยา่ งสมดลุ ท้ังเศรษฐกจิ สงั คม และส่ิงแวดล้อมที่
มัน่ คง ม่งั ค่งั และยั่งยืนอยา่ งแทจ้ ริงด้วยปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง

เอน็ นู ซื่อสวุ รรณ

กรรมการอ�ำนวยการแผนงานการพัฒนาภมู ิภาคและจังหวดั 4.0
กรรมการสภาพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ
กรรมการปฎริ ูปประเทศด้านสังคม
ประธานกรรมการจัดท�ำยทุ ธศาสตร์ชาติ
ดา้ นการสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม

สารบัญ 63
7
เรือ่ งราวที่ดจี าก
บทเรยี น คนกลา้ คนื ถ่ิน...
พน้ื ฐานตน้ แบบ ถงึ คนร่นุ ใหม่

9 เกษตรกร 154
นกั สรา้ งสรรค์
ท�ำ เนยี บคนกล้า
23 เกษตรกร คนื ถิ่น
นักสงิ่ แวดลอ้ ม
160
35 เกษตรกร
นักถา่ ยทอด บรรณานกุ รม

49 เกษตรกร
นกั ดูแลสขุ ภาพ

บทเรยี น
พื้นที่ตน้ แบบ

8 บทเรยี น พ้นื ท่ตี ้นแบบ

‘เกษตรกรนกั สรา้ งสรรค’์ ‘เกษตรกรนักสิง่ แวดลอ้ ม’
ผูส้ รรคส์ ร้างสิง่ ใหม่ เพราะวา่ ‘รกั ษ์’ จึงไม่ ‘ท้งิ ’
เพอื่ ก้าวต่อไปของชมุ ชนทีย่ ่งั ยนื
· วางแผนอยา่ งรอบคอบ กม็ ีชวี ติ ดีๆ
· ‘เปลย่ี น’ ส่งิ ทีค่ นมองข้าม ไดแ้ บบไม่ทำ�รา้ ยโลก (Zero waste)
เปน็ นวัตกรรมเพ่ือสรา้ งอนาคตท่ี · การจดั การเเบบหว่ งโซอ่ ปุ ทาน การพง่ึ พา
มั่งคั่งและระบบนิเวศที่ย่งั ยืน กนั และกนั ของ คน สตั ว์ และธรรมชาติ
· ‘ปรบั ’ ทกุ ผลผลติ ธรรมดา
ใหเ้ ปน็ โอกาสทองของชุมชนด้วย
การตลาดออนไลน์
· ‘ปรุง’ วตั ถดุ ิบจากโอกาสที่มี
กลายเป็นทางออกใหมใ่ ห้ชมุ ชน

‘เกษตรกรนักถ่ายทอด’ กับ ‘เกษตรกรนกั ดแู ลสขุ ภาพ’
ชยั ชนะทต่ี อ้ งสานตอ่ ไมส่ นิ้ สดุ เมอ่ื ธรรมชาตคิ อื ยาทด่ี ที ส่ี ดุ
บนเสน้ ทางสเี ขยี วขจี
· สร้างสมดลุ สุขภาพด้วยเกษตรบ�ำ บดั
· แหลง่ เรยี นรู้ทดี่ ีทสี่ ุด คอื ทท่ี ี่ · วางแผน ‘เกษยี ณ’ เพอื่ เปล่ยี นมาทำ�
องคค์ วามรแู้ ตกตัวไดด้ ง่ั รากของต้นไม้ ‘เกษตร’
· อนาคตของชมุ ชนออกแบบได้
เม่ือส่งต่อความรใู้ หเ้ ด็กๆ หลอ่ เล้ียงได้
อย่างย่ังยนื

เกษตรกร
นักสรา้ งสรรค์

ผู้สรรคส์ ร้างสิ่งใหมเ่ พือ่ กา้ วตอ่ ไป
ของชุมชนทย่ี งั่ ยืน

การท�ำเกษตรกรรมไม่ใชเ่ พยี งการจับจอบถางดนิ ปลูกตน้ ไม้
แต่แท้จรงิ แลว้ ยงั มีวถิ เี กษตรกรรมอีกมากมายให้ลองท�ำ
เพยี งอาศัยความคิดสรา้ งสรรค์ ไมว่ ่าจะเปน็ การตอ่ ยอด
สิ่งที่มอี ยเู่ ดมิ แล้วเพมิ่ เอกลักษณใ์ หด้ ไู ม่ซ�ำ้ ใคร การสรา้ งสรรค์
นวัตกรรมใหม่เพอื่ เปลี่ยนแปลง วถิ เี หล่านี้คอื ผลพวงของ
การลองผดิ ลองถกู มานบั ไมถ่ ว้ นเพือ่ พสิ จู นส์ มมติฐาน กลา้ คดิ
กลา้ ลงมอื ท�ำจากสง่ิ ใหม่ท่ีไดเ้ รียนร้มู า และใหค้ วามส�ำคัญกับ
การพฒั นาตอ่ ยอด ปรับปรงุ สิ่งท่ที �ำอยู่ตลอดเวลา หล่อหลอม
เหล่าเกษตรกรให้เป็นมากกว่าคนผลติ พชื ผล แตเ่ ปน็ ตวั อย่าง
นักสรา้ งสรรคข์ องชุมชน อย่างเช่นพวกเขาเหลา่ เกษตรกร
ทง้ั 3 ทีล่ ว้ นมีเรื่องราวจุดประกายชุมชนด้วยศาสตรแ์ ละศิลป์
ใหมๆ่ ผสานกบั วิถชี ีวติ ดัง้ เดิม

10

‘เปล่ยี น’ สงิ่ ท่ีคนมองขา้ ม

เป็นนวัตกรรม เพอ่ื สรา้ ง
อนาคตที่มงั่ คง่ั และระบบ
นเิ วศทีย่ ่งั ยืน

ชาญชัย ใจเท่ยี ง
เจา้ ของ ‘คำ�มอ่ นฟาร์ม’

เกษตรกรนักสร้างสรรค์ 11

คณุ โจ-ชาญชยั ใจเที่ยง เจา้ ของ ‘ค�ำมอ่ นฟาร์ม’ ธรุ กิจฟารม์
หนอนโปรตีนเลี้ยงสัตว์ จ.เชยี งใหม่ ที่เมอ่ื ก่อนเคยท�ำธุรกจิ
ค้าสตรอวเ์ บอร์รี่ท�ำก�ำไรหลกั ลา้ น แต่แลกกบั การทบี่ รรดา
เพอ่ื นร่วมงานบางคนต่างกม็ อื เทา้ เป่อื ย เล็บหลุด แพส้ ารเคมี
และจากเขาไปในท่สี ดุ วินาทีที่เอ่ยถงึ เร่อื งนั้นคณุ โจบอกวา่
“เรารสู้ ึกวา่ สิ่งท่เี ราท�ำมา เราคือฆาตกรคนหน่งึ เราสง่ ตอ่ ผลไม้
ท่อี าบเคมีใหค้ นทง้ั ประเทศกนิ นัง่ คดิ ทบทวนตัวเองมาตลอด
แลว้ ตดั สินใจว่าพอแล้ว เราจะท�ำสตรอวเ์ บอร์รเี ปน็ ปสี ดุ ท้าย
แล้วเราจะเลิก” ไมต่ ้องการสง่ ต่อสง่ิ น้ใี ห้ผูบ้ ริโภคและเกษตรกร
ไดร้ บั พษิ ภัยอีกต่อไป จึงไดเ้ ปล่ยี นเส้นทางมาท�ำการเกษตร
แบบไร้สารเคมี และช่วงท่เี ขาท�ำปุ๋ยมลู ไสเ้ ดอื นส�ำหรับปลูก
ตน้ มะเดอื่ ฝร่งั ไว้ผลิตขายสูท่ ้องตลาด กไ็ ดค้ ้นพบสิง่ มชี ีวิต
ขนาดเลก็ นอกจากไสเ้ ดอื นในบอ่ เลยี้ ง นนั่ คอื หนอน ‘แมลงวนั ลาย
(Black Soldier Fly)’ ทเี่ หลา่ เกษตรกรมกั จะเหน็ มนั ในถงั ปยุ๋ หมกั
และเททิ้งอยา่ งไม่ไยดี

ทว่า หลังจากคอยเฝ้าสงั เกตพฤตกิ รรมการกิน
อันแสนตะกละ และวงจรชีวิตของเจ้าแมลงนี้ เขาจงึ
สนใจหาความรู้กับมันเพิ่มเตมิ ด้วยการสมัครเรยี น
หลกั สตู รการเลี้ยงหนอน จากมหาวิทยาลยั แมโ่ จ้
กลายเปน็ จุดเปลีย่ นทไ่ี มใ่ ชเ่ พียงแคไ่ ด้ลงมอื ศกึ ษา
และวิจยั การเลย้ี งเจ้าสิ่งมีชีวิตจอมตะกละนอ้ี ยา่ ง
ลงลึก แตไ่ ด้ตอ่ ยอดความส�ำเร็จเปล่ยี นเจ้าหนอน
อว้ นให้กลายเปน็ โปรตนี ออแกนกิ แหง่ อนาคตได้
ด้วยแนวทางท่ีเขายึดถือเสมอมา น่ันคือ
‘การต่อยอดสรา้ งสรรคส์ ่งิ ใหม่ แตไ่ ม่ทิ้งสง่ิ เดิม’

12 ชาญชัย ใจเท่ยี ง

แต่กว่าจะพบหนทางสร้างนวตั กรรมสดุ สรา้ งสรรค์ เขากผ็ ่านบท
เรยี นราคาแพงมานบั ไมถ่ ้วน

“มคี รงั้ หนง่ึ ทีห่ นอนตายยกฟาร์มดว้ ย (หัวเราะ) ปกตผิ มจะใช้
กากถวั่ เหลอื งจากร้านน�้ำเตา้ หู้มาเลย้ี งหนอน แตช่ ว่ งนัน้ เราหา
กากเต้าห้ไู มท่ ัน ผมก็เลยเอาเศษผกั สดจากตลาดแถวบ้าน
มาใชแ้ ทน ซง่ึ ในตอนนน้ั เรากไ็ มร่ วู้ า่ ผกั บางชนดิ มสี ารเคมสี งู มาก
โดยเฉพาะใบนอกของกะหล�ำ่ ท่ีเขาลอกทิ้ง ผมก็เอามาปั่น
แลว้ เทใหห้ นอนกนิ ปรากฎวา่ วนั รงุ่ ขึ้นหนอนตายไม่เหลอื แมแ้ ต่
ตวั เดียว แต่พอเอาหนอนไปตรวจในห้องแลบ็ อกี ที ปรากฎวา่
เราไม่เจอสารเคมีตกค้าง โลหะหนกั เราก็ไมเ่ จอ ล�ำไสห้ นอนเขา
ก�ำจดั ทงิ้ ไดห้ มด จงึ เปน็ การการนั ตวี า่ หนอนของเราออแกนกิ จรงิ ๆ”

คุณโจเล่าประสบการณก์ ารลองผิดลองถกู จาก
ความหวังท่จี ะกำ� จดั อาหารเหลอื ท้งิ โดยนำ� มาเปน็
อาหารใหเ้ จ้าหนอนครง้ั น้นั ท�ำใหก้ ารเล้ยี งหนอน
แมลงวนั กลายเปน็ อกี หนง่ึ จดุ เรมิ่ ตน้ ขบั เคลอ่ื นชมุ ชน
ใหท้ ำ� เกษตรปลอดสาร เพื่อที่สุดทา้ ยแลว้ เศษผัก
ผลไมข้ องทกุ บา้ นจะกลายเปน็ อาหารปลอดเคมี
ให้เจา้ หนอนแมลงวนั

ทวา่ มหากาพยห์ นอนตายยกฟารม์ ยงั มีภาคต่อ เมอื่ ฤดฝู น
ท่ีอากาศไม่เป็นใจ เจ้าหนอนเรม่ิ เตบิ โตกลายเปน็ แมลง แต่เมื่อ
ไรแ้ ดดจา้ ท�ำใหแ้ มลงไมจ่ บั ควู่ างไข่ และชวี ติ แมลงวนั ลายแสนสนั้
กจ็ บลงดว้ ยอายุขัยเพยี ง 5-6 วัน เขาจงึ หาทางแก้ปญั หา
โดยสรา้ งนวตั กรรม ‘แสงเทยี ม LED’ ทเี่ ขาทดลองวจิ ยั สรา้ ง
หลอดไฟเลยี นแบบแสงธรรมชาติ จนตอนน้กี ลายเปน็ อีกหน่ึง

เกษตรกรนกั สร้างสรรค์ 13

เครอ่ื งมือส�ำคญั เพ่ือให้เขาสามารถสร้างผลผลติ หนอนส�ำหรับ
ปน่ เปน็ อาหารสตั วไ์ ดต้ ลอดปี และประสบการณท์ ง้ั หมดน้ี คณุ โจ
กค็ อยสง่ ตอ่ ใหผ้ สู้ นใจทง้ั ในชมุ ชนและนอกชมุ ชนอยา่ งไมห่ วงวชิ า
ไม่ว่าจะเป็นหลักสูตรการเล้ียงและนวัตกรรมใหม่เพื่อให้
ฟาร์มแมลงเป็นอกี หนึ่งอาชพี ท�ำรายได้ของทกุ คน พร้อมค่อยๆ
เปลีย่ นแปลงการท�ำเกษตรและการบรโิ ภคในชมุ ชนแวดล้อม
ท่เี ปน็ มิตรมากข้ึน ควบคไู่ ปกับการวิจยั ต่อยอดโปรตนี หนอน
ส�ำหรบั อุตสาหกรรมความงามและเปน็ อาหารมนุษย์

ส�ำหรบั เขา ปลายทางของการสรา้ งฟาร์มแมลงนี้ คอื การลด
โอกาสทมี่ นษุ ยจ์ ะท�ำลายระบบนเิ วศ แมใ้ นปจั จบุ นั มกี ารใชป้ ลาปน่
เปน็ โปรตนี สัตว์ แตก่ ็แลกมากับการต้องลากอวนล่าปลาน้อย
ในทอ้ งทะเลโดยไม่ทันใหม้ นั ไดเ้ ตบิ โต และนวตั กรรมจาก
เจ้าหนอนอว้ นชนิดนกี้ ็เปน็ หนึง่ ในบทพิสูจนว์ ่าการสรา้ งสรรค์
สามารถก�ำจัดขยะในระบบนเิ วศไดจ้ ริง ยงิ่ ไปกว่านั้นแลว้
การสร้างนวตั กรรมท�ำให้เขาสามารถลดตน้ ทนุ แตเ่ กดิ ก�ำไร
มากขน้ึ และยงั ท�ำใหม้ ลภาวะลดลง เป็นมติ รต่อธรรมชาติ
และสง่ิ แวดลอ้ มอย่างยั่งยืน

14

‘ปรบั ’ ทกุ ผลผลิต

ธรรมดา ให้เป็นโอกาส
ทองของชมุ ชนดว้ ย
การตลาดออนไลน์

เสาวลักษณ์ มณีทอง
ผูก้ ่อตง้ั วสิ าหกิจแปรรปู สมนุ ไพรปลกู รัก

เกษตรกรนักสร้างสรรค์ 15

หลังจากฝา่ รถตดิ ท�ำงานในเมอื งหลวงมากวา่ 10 ปี
คณุ จอน-เสาวลักษณ์ มณที อง ไดต้ ัดสนิ ใจหอบ
คอมพวิ เตอรเ์ ครื่องเดยี วและเงนิ ทนุ จ�ำนวนหนง่ึ ท ี่
ได้จากการทำ� งาน กลับมาสร้างอาชพี ใหมท่ บ่ี า้ นเกดิ
ชมุ ชนแมร่ ะมาด จ.ตาก กลายเป็นผกู้ อ่ ตั้งวิสาหกจิ
แปรรูปสมนุ ไพรปลูกรกั ตามแผนทเี่ ธอวางไวไ้ มใ่ ช่แค่
การทำ� เกษตรปลอดสารในพนื้ ทข่ี องตวั เอง แตย่ งั ตงั้ ใจ
จะท�ำผลิตภณั ฑแ์ ปรรูปจากทุกผลผลิตในพื้นทใี่ หเ้ ปน็
ตลาดสนิ คา้ ออนไลนท์ เี่ ธอสรา้ งชอ่ งทางไวเ้ พอื่ ลดปญั หา
ผลผลติ ลน้ ตลาด ซงึ่ กำ� ลงั เปน็ ปญั หาหลกั ของเกษตรกร

เมื่ออนิ เทอร์เน็ตท�ำให้ทกุ คนเขา้ ถึงโอกาสค้นคว้าและสร้างสรรค์
สงิ่ ใหม่ ประกอบกบั ทกั ษะคอมพวิ เตอรธ์ รุ กิจที่เคยร�่ำเรยี นมา
ไม่ใช่เร่อื งยากที่เธอจะสรา้ งเวบ็ ไซต์และสร้างการตลาดให้กบั
สนิ คา้ ทวา่ อปุ สรรคใหญ่ทแ่ี ท้จรงิ กลับเปน็ การหาผลผลิต
จากคนในชมุ ชนมาแปรรปู เปน็ สนิ คา้ เธอจึงต้องลงแรงสร้าง
ความเชอ่ื ใจในชมุ ชนภายในเวลาอนั รวดเรว็ โดยการไปรบั ซื้อ
ของในตลาดมาแปรรูปเองทุกวนั จนแมค่ ้ารจู้ ักและเชือ่ ถอื
ในประสทิ ธภิ าพของคุณจอน เมื่อคนในชุมชนเหน็ วา่ แม่ค้าอาสา
น�ำผลผลติ มาส่งถงึ บา้ นเธอ กร็ าวกับพบทางสวา่ งสร้างรายได้
จึงตัดสินใจน�ำผลผลิตมาส่งถึงโรงงานท่ีบ้านเธอบ้าง จาก
กลมุ่ วิสาหกิจเลก็ ๆ ทรี่ ว่ มกนั ก่อตัง้ เพยี ง 7 คน ขยายส่จู �ำนวน
สมาชิก 300 คนในปจั จบุ ัน และนอกจากแปรรูป เธอยังให้
ความส�ำคญั กบั การปลูกผลผลิตปลอดสารพิษไปพรอ้ มกนั
กลายเปน็ ว่า ขณะท่ชี าวบา้ นแวะเวยี นเข้ามาชว่ ยแปรรปู สินค้า
ส่งพืชผล เขาก็ไดเ้ ข้ามาเรยี นรู้วิถีการท�ำเกษตรแบบไรส้ ารเคมี
ตลอดเวลา ณ แปลงปลกู และบรเิ วณบ้านของคณุ จอน

16 เสาวลกั ษณ์ มณที อง

“เราใชก้ ารตลาดน�ำการผลติ คือถ้ามีสญั ญาซื้อขาย
แลว้ เราถงึ จะมาทำ� การแปรรปู อยา่ งเรารบั แปรรปู ขมนิ้ ชนั
400 ตัน ก็วางแผนแปลงปลูก 200 ไร่ เกษตรกรใน
ชมุ ชนเขากจ็ ะมาลงช่ือจนครบโควตาทีเ่ รากำ� หนด
โดยเราจะไม่ให้มนั เกิน ไมง่ ้นั จะเกดิ ปญั หาผลผลิต
ลน้ ตลาด เพราะคีย์ส�ำคัญ คือ เราตอ้ งไม่ทำ� ให้
เกษตรกรผดิ หวงั เขาปลูกแล้วตอ้ งขายไดจ้ ริง”

“มีคนเคยบอกไว้ว่าการท�ำเกษตรคอื การใชค้ วามร้ทู ุกศาสตร์เลย
เราตอ้ งเอาความรู้ท่ีมีท้ังหมดมาใช้ คอื เราต้องเปน็ นักทดลอง
เป็นนกั วิจยั เปน็ คนมคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ บญั ชกี ็ต้องรู้ ไอที
ก็ต้องใช้ การตลาดกต็ อ้ งมี เราจะไมใ่ ชเ่ กษตรกรทเ่ี ช้ามาเรา
ออกไปจับจอบขุดแปลงปลูกอย่างเดียว แตค่ อื เราเป็นเกษตรกร
ท่ีมีแผนการท�ำงานของเราอยู่เสมอ ตอ้ งวเิ คราะหร์ ะบบต่างๆ
ดว้ ยความทเี่ ราเปน็ คนกลา้ คดิ กลา้ ท�ำ กลา้ ตดั สนิ ใจ เปน็ สายลยุ
แต่เราก็จะลุยในสนามทเ่ี ราวางแผนมาดีแล้วเท่าน้นั ”

เกษตรกรนักสรา้ งสรรค์ 17

คณุ จอนเล่าถึงหลกั การท�ำงานทีเ่ ธอยึดมน่ั เสมอมาเพ่ือเดินหนา้
ในสนามเกษตรกรเอกลกั ษณ์และการสรา้ งมาตรฐานใหเ้ ปน็
ที่จดจ�ำ เป็นยทุ ธศาสตร์ทเ่ี ธอใชส้ รา้ งตัวตนใหช้ ุมชนและ
ผลิตภัณฑใ์ นข้ันแรกเรม่ิ ท่ามกลางผ้ผู ลิตสนิ คา้ แปรรูปเจ้าอืน่ ๆ
ในจงั หวดั และนน่ั กค็ อื การสรา้ งสรรคผ์ ลติ ภณั ฑก์ ารนั ตคี ณุ ภาพ
เพ่อื ล่ารางวัลในทกุ สนามแข่ง!

การไดท้ �ำงานร่วมกบั องคก์ รทางวทิ ยาศาสตร์ ส�ำนักงานพัฒนา
ชมุ ชน และส�ำนักงานพฒั นาเศรษฐกจิ ฐานชีวภาพ เพอื่ น�ำมา
พัฒนาเพอื่ น�ำมาพฒั นาและปรบั ปรงุ ผลติ ภัณฑ์ของเธอจนมี
มาตรฐานจนควา้ ใบรับรองและรางวลั จากในประเทศและ
ต่างประเทศมามากมาย เปน็ เพยี งเบ้ืองหนา้ ความส�ำเรจ็ ทเ่ี ธอ
‘ลุย’ จนได้มา ขณะท่ีมีเบ้ืองหลังเป็นชาวบ้านท่ีเธอปลุกปั้น
ถา่ ยทอดความรแู้ ละฝกึ ฝนใหพ้ วกเขามที กั ษะการผลติ และแปรรปู
สนิ คา้ ขน้ึ มา จากแมบ่ า้ นจบ ป.4 ทท่ี �ำกบั ขา้ วอยใู่ นครวั กลายเปน็
ผู้เชย่ี วชาญในการตรวจสอบสารตั้งตน้ ผลิตน�้ำมนั หอมระเหย

นน่ั เพราะเธอมุ่งหวงั วา่ วนั หนึง่ นอกจากเธอแลว้
ชมุ ชนทเ่ี ธอรกั ก็จะต้องอยู่ได้อย่างยัง่ ยืนด้วยผลลัพธ์
ของการสรา้ งสรรคต์ ลาดใหม่น้ี การตลาดออนไลน ์
ไดเ้ ปดิ โอกาสใหผ้ ลติ ภณั ฑท์ ม่ี คี ณุ ภาพสง่ ไปถึงมอื
ผบู้ รโิ ภคได้โดยตรง ช่องทางนีจ้ ะท�ำให้มีการประเมิน
จากผู้ใชง้ าน ระบบแสดงผลท่ชี ัดเจนทำ� ใหเ้ ครือข่าย
ชุมชนสามารถปรับปรงุ ผลิตภณั ฑแ์ ละบริการได้อย่าง
ต่อเน่ือง ก่อให้เกดิ การพัฒนาความรูค้ วามสามารถ
ของคนในวิสาหกจิ ชุมชนนี้ได้อยา่ งรวดเร็วและเปน็
แรงผลักดันให้ชมุ ชนสร้างสรรคส์ งิ่ ใหม่ ๆ ต่อไป

18

‘ปรุง’ วตั ถุดบิ จาก

โอกาสท่มี ี กลายเป็น
ทางออกใหม่ให้ชมุ ชน

ธัญญะ ทีปการพงศช์ าตพิ ันธ์ุ
เจา้ ของฟาร์มสเตย์ ‘สวนชมภู โฮมสเตย์’

เกษตรกรนักสรา้ งสรรค์ 19

“ตอนทผ่ี มไดห้ ยุดงานกลับมาบ้าน ก็บังเอิญไดย้ ิน
คนแกแ่ ถวบา้ นพูดเลน่ ๆ วา่ “เฮย้ อกี หนอ่ ย เถาวัลย์
อาจจะขึน้ สงู พันเสาไฟฟ้าจนดเู หมอื นหมบู่ า้ นร้าง
ก็ได้” ไดย้ ินแคน่ ผ้ี มก็ร้สู กึ หดหู่ ผิดกับช่วงวัยเดก็
ทีเ่ ราไดโ้ ตมาในชมุ ชนเล็กๆ แห่งน้ี ตอนน้ันเรามี
ความสขุ มาก มีคนทกุ วัยอย่ดู ว้ ยกนั สนกุ เฮฮา และ
สงบสขุ แตพ่ อตอนน้ีในหมู่บ้านมีแต่คนแก่ ไมม่ ีคน
รุ่นลูกรุน่ หลานอยดู่ ูแลหมูบ่ ้านเลย บา้ นมันดูเหงา
ความอบอ่นุ ทเ่ี คยมเี ร่ิมหายไป” คณุ จั๋น-ธัญญะ
ทปี การพงศ์ชาตพิ ันธ์ุ เจา้ ของฟารม์ สเตย์
‘สวนชมภู โฮมสเตย’์ จ.เชยี งราย เล่าถึงจดุ เรม่ิ ต้น
ท่ที �ำใหต้ ดั สนิ ใจกลับมาสรา้ งตัวตนใหม่ทบ่ี ้านเกดิ
พรอ้ มกบั โจทย์ใหม่ในการชุบชวี ิตชมุ ชนให้มีสีสัน
และไม่ธรรมดา โดยน�ำวัตถดุ บิ และต้นทนุ ทม่ี อี ยมู่ า
สร้างสรรคท์ างออกใหม่

ทวา่ กอ่ นจะถงึ จดุ ทท่ี กุ คนในชมุ ชนมองเหน็ วา่ วถิ ชี นเผา่ อวิ๊ เมย่ี น
ของพวกเขาและท�ำเลทเ่ี ปน็ ทางผา่ นไปยงั ‘จดุ ชมววิ ดอยกาดผ’ี
ชอ่ื ดัง คือ โอกาสทอง คุณจนั๋ กต็ อ้ งใช้ความรู้ ทักษะการบรหิ าร
พ้ืนท่ี และจดุ แขง็ ดา้ นการสร้างมนษุ ยสมั พันธ์ ผลติ ผลงาน
ให้ชาวบ้านเห็นภาพความส�ำเรจ็ ทีละเล็กนอ้ ย เริม่ จากการสรา้ ง
ฟารม์ โดยลงแปลงปลกู พชื หลากหลาย ต้อนรับนกั ท่องเท่ยี ว
ทีม่ าเยือนอย่างอบอนุ่ ด้วยแปลงเกษตรผสมผสาน ทมี่ ีทั้งผลไม้
ผกั ดอกไมต้ ามฤดกู าลออกดอกออกผลใหน้ กั ทอ่ งเทยี่ วไดส้ มั ผสั
ทกุ ฤดู ผิดกับพืชเชิงเดีย่ วทเ่ี คยปลูกมา จงึ เปน็ จุดผอ่ นคลาย
ทด่ี งึ ดูดใหผ้ คู้ นเขา้ มามากมาย พร้อมกับเมนูและการปรงุ
อาหารแบบฉบบั ชนเผา่ อวิ๊ เมยี่ นทใี่ ชเ้ กลอื เพยี งอยา่ งเดยี ว
อนั เปน็ เอกลกั ษณ์

20 ธญั ญะ ทีปการพงศช์ าติพันธ์ุ

พชื ผกั ปลอดสาร เรอ่ื งราว และเอกลักษณท์ างวัฒนธรรมของ
ชุมชนเหล่านจ้ี งึ กลายเปน็ ปจั จัยสว่ นหนง่ึ ท่ที �ำให้คณุ จนั๋ สามารถ
สร้างพื้นที่ในแบบท่ีเขาและชาวบ้านร้สู กึ สบายใจได้ภายในระยะ
เวลาแค่ 2-3 ปี ชุมชนท่ีเคยเงียบเหงากลับมีคนมาเยือน
ไม่ขาดสายตลอดฤดูกาลท่องเทีย่ วของภาคเหนือ จนปจั จบุ ันน้ี
ชุมชนมที งั้ ฟารม์ เกษตรปลอดสาร ร้านกาแฟขา้ งไร่ และ
โฮมสเตย์มากมายภายในหมบู่ ้านเล็กๆ แหง่ นี้
ในระยะเวลา 4 ปีหลงั จากริเริ่มสร้างสรรค์ฟารม์ สเตย์
ความเข้มแขง็ ในชมุ ชนกเ็ พิ่มระดับจนเหน็ เปน็ รปู ธรรมขน้ึ เชน่
ไรก่ าแฟอาราบกิ ้าทเ่ี คยเป็นพชื เศรษฐกิจภายในชมุ ชน ก็เร่มิ มี
คนนอกใหค้ วามสนใจเข้ามาสงั่ ซ้ือและลงทนุ

นอกจากน้นั ‘ชมภู โฮมสเตย์’ ยังก่อให้เกิดเครือขา่ ย
เกษตรกรและชาวบ้านทช่ี ว่ ยเหลือเกื้อกลู กนั ร่วมกัน
บริหารจัดการพืน้ ที่ทง้ั ในบา้ นเเละในแปลงใหม้ มี ูลค่า
และเกิดประโยชนส์ ูงสดุ พรอ้ มทั้งรักษาวฒั นธรรม
ด้ังเดิมของชุมชนให้ยงั่ ยืนอีกด้วย

เกษตรกรนกั สร้างสรรค์ 21

“นอกจากการขยายความส�ำเรจ็ ของฟารม์ สเตย์
ทจ่ี รงิ แลว้ ผมอยากเหน็ เดก็ ๆ รนุ่ ลกู รนุ่ หลานกลบั มา
อย่บู ้าน ถ้าเราชว่ ยกันท�ำให้เครือขา่ ยโฮมสเตย์ของ
ชาวบา้ นแขง็ แรง็ เกิดรายได้ เศรษฐกิจของชุมชน
ก็จะดี พอเศรษฐกจิ ของชุมชนดี เยาวชนกจ็ ะรู้สึก
อยากกลบั มา เพราะเขากไ็ มจ่ �ำเปน็ ต้องไปรบั จา้ ง
หาเงินในเมืองไกลๆ อกี ”

นค่ี อื ปลายทางแท้จริงทค่ี ุณจ๋ันวาดฝันไว้ ในตอนนเ้ี ครอื ข่าย
วิสาหกจิ ชมุ ชนการทอ่ งเที่ยวยงั อยู่ในระยะก่อร่าง ดงั่ ตน้ กล้า
ทีก่ �ำลงั เจรญิ เตบิ โต คอ่ ยๆ สรา้ งแรงบนั ดาลใจให้คนรุน่ ใหม่
ที่จากบา้ นไปกลบั มาคว้าโอกาสในชุมชนแหง่ นี้

สว่ นระหวา่ งทาง กม็ นี กั ทอ่ งเทย่ี วเปน็ ดงั่ นำ้� ชว่ ยหลอ่ เลยี้ งใหต้ น้ กลา้
ต้นน้อี ุดมไปด้วยความชมุ่ ชน้ื ความประทับใจในฟาร์มสเตย์
ท�ำให้นกั ท่องเทย่ี วอยากกลบั มาเยี่ยมเยอื นอกี เรื่อยๆ ถึงกบั
เอ่ยปากให้ก�ำลังใจคุณจั๋นวา่ “อย่าเลกิ ท�ำ รักษาวถิ ีนต้ี ่อไปนะ”

การบรหิ ารจดั การพนื้ ทอ่ี ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพเพอ่ื ใหเ้ กดิ ประโยชน์
สูงสุดเเก่ชมุ ชน ก่อใหเ้ กิดความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งผูค้ น และ
ส่งเสรมิ วัฒนธรรมความเป็นชุมชนใหย้ งั่ ยืน สกั วัน ฟารม์ สเตย์
จะแปรเปล่ยี นเป็นไม้ใหญท่ แี่ ข็งแรง เป็นทพี่ ่ึงพงิ ใหท้ กุ คน
ในชุมชนต่อไป

22 เกษตรนกั สรา้ งสรรค์

นค่ี อื ตวั อยา่ งนกั สรา้ งสรรคท์ สี่ รา้ งการเปลี่ยนเเปลง
จนเกิดเปน็ เอกลักษณ์รปู แบบใหม่ ไมว่ า่ จะเป็น

คณุ โจ นกั เพาะหนอนเเมลงวนั ลาย ทน่ี ำ�ความรู้มาสรา้ ง
นวัตกรรมใหม่ๆ เพ่อื เเกป้ ญั หาเดมิ ๆ ท่ยี ากจะแกไ้ ข

คณุ จอน นักสรา้ งตลาดออนไลน์ ท่ีได้ส�ำ รวจตน้ ทนุ ในท้องถ่นิ
และต่อยอดจากสิ่งที่มี เเปรรูปผลผลติ เเละพัฒนาระบบ
ใหช้ ุมชนมีประสิทธภิ าพมากข้ึน

หรือคุณจน๋ั ผูเ้ ช่ยี วชาญในการบริหารจัดการเวลา พ้ืนที่
เเละทรพั ยากร จนเกิดเปน็ ธรุ กิจฟารม์ สเตย์ที่อบอุ่น

พวกเขาเป็นเสมอื นประกายไฟจุดเลก็ ๆ ทส่ี ร้างสิง่ ใหม่เพือ่ เพิ่ม
มูลค่าจากสิ่งที่มี แตข่ ณะเดียวกนั กย็ งั รกั ษาบรบิ ทและเคารพ
แนวทางเดมิ ของชมุ ชน โดยมีปลายทางความส�ำ เรจ็ เป็นชวี ิต
ทไ่ี ดก้ นิ มีใช้ไม่ตอ้ งแสวงหาปจั จัยภายนอก สานต่อกันไป
จากรุน่ สรู่ ุน่ จนเกิดเปน็ วงจรทยี่ ่งั ยืน

และไมว่ ่าจะเป็นเกษตรกร หรือนักสรา้ งสรรค์ในแวดวงใด
ก็สามารถเป็นประกายไฟจุดใหมไ่ ด้ ยังมีอะไรอกี มากมายรอ
ให้คุณเขา้ มาสรา้ งสรรค์ คิดคน้ และเปลี่ยนแปลงเพื่อโลกใบนี้

ขอขอบคณุ  

คณุ โจ-ชาญชัย ใจเท่ยี ง เพจเฟซบ๊กุ คำ�มอ่ นฟาร์ม หนอนโปรตีนเลยี้ งสตั ว์
https://www.facebook.com/admincomeonfarm/
คุณจอน-เสาวลักษณ์ มณที อง เพจเฟซบุ๊ก วิสาหกจิ ชุมชนแปรรูปสมนุ ไพรปลกู รกั
https://www.facebook.com/Plantlove.smce หรอื เวบ็ ไซต์ www.punsansook.com
คณุ จ๋ัน-ธญั ญะ ทปี การพงศช์ าติพนั ธุ์ เพจเฟซบุ๊ก ชมภู โฮมสเตย์ Chomphu Homestay
https://www.facebook.com/Chomphu.homestay/

เกษตรกรนกั สิ่งแวดลอ้ ม 23

เกษตรกร
นกั ส่ิงแวดล้อม

เพราะว่า ‘รักษ์’ จงึ ไม่ ‘ทิ้ง’

“1 ใน 3 ของอาหารทถ่ี กู บริโภคนนั้ ไดก้ ลายมาเป็นขยะ
ในขณะท่รี ้อยละ 11 ของประชากรโลกกำ�ลงั เผชญิ กบั
ความอดอยาก ไมม่ จี ะกนิ ปัจจบุ ันอาหารท่ีถูกทิ้ง สรา้ งมูลค่า
ความเสยี หายตอ่ เศรษฐกจิ โลกสงู ถงึ 9 แสนลา้ นเหรยี ญสหรฐั
ตอ่ ปี และคิดเป็นรอ้ ยละ 8 ของปรมิ าณกา๊ ซเรือนกระจกที่
ถกู ปลอ่ ยสบู่ รรยากาศโลก”
เราสามารถบรโิ ภคเเละผลติ อาหาร อยา่ งไมส่ รา้ งของเสยี ไดไ้ หม?
นกั สง่ิ แวดลอ้ ม แทท้ จ่ี รงิ คอื นกั จดั การวางแผนขน้ั เทพ ผเู้ ลง็ เหน็
มลู ค่าในสิ่งทค่ี นอืน่ อาจมองว่าไรค้ ่า พวกเขาศกึ ษาและ
วางแผนอันแยบยล วางหมาก สร้างกลยทุ ธ์ เพ่ือเอาชนะ
กลไกลเดมิ ๆของมนษุ ย์ แล้วสร้างกลไกลใหม่ในแบบฉบับ
ของตน พวกเขาเปน็ ส่วนหนง่ึ ในการปอ้ งกนั ปญั หามลภาวะ
แก้ไข ฟ้นื ฟู และรกั ษาสงิ่ แวดลอ้ มทางธรรมชาติอยา่ งย่ังยืน

24

วางแผนอย่างรอบคอบ
กม็ ีชีวติ ดีๆ ได้

(แZบบeไrมoท่ ำ�wรา้aยsโtลeก)

ศิวภรณ์ นภาวรานนท์
เจา้ ของแบรนดส์ ินค้าเกษตรธุรกิจมูลไส้เดือน
Mr. Hope Organic Supplies

เกษตรกรนกั สง่ิ แวดลอ้ ม 25

คณุ แต้ ศิวภรณ์ นภาวรานนท์ เกษตรกรชาวสงิ ห์บรุ ี
เจา้ ของแบรนดส์ นิ คา้ เกษตรธรุ กจิ มลู ไสเ้ ดอื น Mr.Hope Organic
Supplies อดีตผ้ตู รวจสอบบญั ชี จบปริญญาโทจากตา่ งประเทศ
ผู้ที่ประสบความส�ำเร็จในหน้าท่ีการงานอย่างต่อเนื่อง
จนเรียกไดว้ ่าแทบไม่มจี ดุ หมายอะไรในชีวติ ที่เธอไปไมถ่ งึ

“แตก่ ลายเปน็ วา่ เรากลบั ไมเ่ ป็นตัวเองเลย แถมเรา
ไมเ่ คยพอใจกบั ตัวเองดว้ ย”

คณุ แตต้ ง้ั ค�ำถามกับชวี ิต ‘เปลือกๆ’ ท่ีทกุ คนต่างให้
คณุ คา่ กับวตั ถุนยิ ม เธอรสู้ กึ ถงึ ความกดดนั วา่ เธอ
ต้องมี ต้องเป็นอย่างคนอนื่ เธอจงึ ตดั สนิ ใจกลบั คนื
สบู่ า้ นเกดิ ซงึ่ คอ่ ยๆ ปลดเปลอื้ งความทุกข์ในใจ และ
ท�ำใหไ้ ด้พบกับค�ำตอบวา่ ความสุขของเธอ คอื การ
ได้เป็นตวั ของตวั เองเมอื่ อยูท่ า่ มกลางธรรมชาติ
“จากร้อนก็เย็นลง” เธอว่า “เกษตรกรจึงเป็น
ทางเลือกที่ดีท่ีสุดส�ำหรับเรา และเราก็รู้สึกว่า
อยากเป็นฟันเฟอื งตวั เล็กๆ ที่จะสรา้ งประโยชน ์
ใหก้ ับสงั คมเเละสิ่งเเวดลอ้ ม โดยอยา่ งนอ้ ย
ตอ้ งยืนได้ด้วยตวั เอง และไมเ่ ปน็ ภาระของคนอืน่ ”

26 ศวิ ภรณ์ นภาวรานนท์

จากชวี ติ “เปลอื กๆ” คณุ เเตก้ ก็ ลบั มาสู่ ‘ดนิ ’เเละหนั มา
ศกึ ษา ‘ไสเ้ ดอื น’ สงิ่ ทอี่ ยเู่ บอื้ งหลงั ความอดุ มสมบรู ณ์
ผ้เู ป็นดั่งพระเอกในกระบวนการย่อยสลายและช่วย
เพ่มิ สารอาหารและจุลนิ ทรยี ์ดีให้กับอนิ ทรยี ว์ ัตถุ
คณุ แตเ้ รมิ่ ศกึ ษาพฤตกิ รรมของไสเ้ ดอื นอยา่ งจรงิ จงั
เพ่ือคน้ หาวธิ ีเล้ยี งพวกเขาใหม้ คี วามสขุ และได้
ประโยชน์สูงสุด เมื่อถามถึงลักษณะของไสเ้ ดือนท่ีมี
ความสขุ คุณแตบ้ อกวา่ ‘สีเหลอื บรุ้งเวลาตอ้ งแสง’
บนพื้นผวิ ของไส้เดอื น คือความสขุ ท่ีสะท้อนออกมา
เช่น สีออกมว่ ง แดง น้�ำเงิน และขนาดตวั จะใหญ่กวา่
ไสเ้ ดือนท่ัวไป

สภาพแวดล้อมและสารอาหารในดนิ มผี ลตอ่ การเพาะเล้ียง
ไสเ้ ดือนอย่างมปี ระสทิ ธิภาพ เธอจงึ เลอื กใช้ต้นกล้วยที่
ตดั เครอื แล้วและผักตบชวามาผสมกบั ดิน เพือ่ เปน็ บ้าน
และอาหารของไสเ้ ดือน ทัง้ ตน้ กล้วยและผักตบชวา ต่างกเ็ ป็น
ส่ิงเหลอื ทิ้งท่ชี ุมชนไมไ่ ดใ้ ช้ประโยชน์ มีจ�ำนวนมากจนกลายเปน็
ปญั หา รกพ้นื ที่ทั้งบนบกและในนำ้� ทว่า คณุ แต้กลับมองเหน็
คณุ ประโยชนข์ องพชื สองชนดิ นี้ ดว้ ยลกั ษณะล�ำตน้ ทเี่ ปน็ โพรงวา่ ง
ท�ำใหไ้ สเ้ ดอื น-สงิ่ มชี วี ติ ทห่ี ายใจทางผวิ หนงั เตบิ โตไดอ้ ยา่ งสบาย
ในส่ิงเเวดลอ้ มท่ีไม่แออัดคบั แคบเกินไป เมอื่ ไสเ้ ดือนมีความสุข
จลุ นิ ทรยี ใ์ นล�ำไสก้ จ็ ะดดี ว้ ยเชน่ กนั นอกจากลกั ษณะล�ำตน้ ทโี่ พรง
คุณสมบัติอมน�้ำในผักตบชวาเเละต้นกล้วยสดยังช่วยเร่ง
การย่อยสลายภายในระยะเวลา 1 เดือนได้อกี ดว้ ย คุณเเต้จึง
ไมจ่ �ำเปน็ ต้องรดนำ้� บ่อยๆ ลดพลงั งานน�้ำท่ีตอ้ งใช้ ซ้�ำยังเปน็
การรักษาความเขม้ ขน้ ของตวั ปยุ๋ อกี ดว้ ย

เกษตรกรนักสิง่ แวดล้อม 27

ไส้เดอื นของคุณเเต้น้ันอาศยั อยใู่ นคอนโดกะละมัง เน่ืองจาก
ถ้ามีปัญหา กะละมังจะสามารถหยดุ ย้ังการเผยเเพร่ ไม่ใหไ้ ป
ทรมานไสเ้ ดือนทีเ่ หลือทั้งหมด นอกจากล�ำตน้ กล้วยเเละ
ผกั ตบชวา ในคอนโดไสเ้ ดือนกย็ ังมสี ่ิงเหลอื ทง้ิ ตา่ งๆ จากไร่
คณุ แต้ เชน่ มูลสตั ว์ ปุ๋ยคอก ร�ำออ่ นจากโรงสี ขุยมะพรา้ ว
และกากกาแฟ ส่ิงเหลา่ น้เี ปน็ ท่ีอยอู่ าศัยและแหลง่ อาหารชนั้ เลิศ
เรยี กไดว้ า่ คณุ แตไ้ ด้วางเเผนเเละออกเเบบวิธีการให้เหมาะสม
กับพ้ืนที่ของตนเองเปน็ อยา่ งมาก

เพียงไม่นาน ไส้เดือนจะใหผ้ ลผลิตเป็นปุ๋ยมลู ไส้เดอื น
ท่ีอดุ มไปดว้ ยสารอาหาร นำ� ไปใช้เพ่มิ คณุ ภาพให ้
กับดิน น่ีจึงเป็นจดุ เรมิ่ ตน้ ของธรุ กิจปยุ๋ มลู ไส้เดอื น
ทีส่ ร้างรายได้ให้กบั เธอ และการสลายของเสีย
ใหเ้ ป็นศนู ย์ (Zero Waste) กเ็ ริม่ ตน้ ข้นึ ใน
แปลงผกั แห่งน้ี

28 ศวิ ภรณ์ นภาวรานนท์

คุณแตไ้ มไ่ ดห้ ยดุ อยูเ่ พยี งแค่การจ�ำกัดขยะดว้ ยไส้เดอื นและ
เพมิ่ มูลคา่ ให้กบั มูลดิน แต่ท้งั แปลงผักของเธอจะไมเ่ พม่ิ ขยะ
ในทุกกระบวนการ เธอน�ำมูลไสเ้ ดอื นส่วนท่ีคดั แยกจากการ
จ�ำหนา่ ยไปใชห้ มุนเวยี นในแปลงตวั เอง วตั ถุดิบเหลือใช้ เช่น
เศษผลไม้ ท้ังฟกั ทอง สบั ปะรด และกลว้ ย ท้งั หมดถูกน�ำไปใช้
เป็นส่วนผสมน้�ำหมัก และใช้น้�ำหมักนี้ ราดดินในข้ันตอน
การเตรียมแปลง ต่อด้วยการห่มดินด้วยเศษหญ้า และลด
การซ้อื เมลด็ พันธุ์ เม่อื เกิดผลผลิตก็น�ำไปจ�ำหน่ายหรอื จ่ายแจก
ให้ชมุ ชน บางสว่ นกเ็ อากลบั มาเปน็ อาหารได้

จากการลงมือปฏิบตั ิจนได้รบั การยอมรับทงั้ จากคนในครอบครัว
และชมุ ชน ‘โครงการการเพาะเล้ียงไส้เดือน เพ่อื ก�ำจัดอนิ ทรีย์
วตั ถแุ ละสรา้ งรายไดเ้ สรมิ ใหช้ มุ ชน’ ไดท้ �ำใหม้ กี ลมุ่ คนทง้ั ภาครฐั
และเอกชนเขา้ มาศกึ ษาดูงานทค่ี ุณแต้ท�ำ ซง่ึ ช่วยใหเ้ กิดการ
เผยแพร่ผลงานแนวคดิ Zero Waste เเละสามารถช่วยพัฒนา
ส�ำนึกเรื่องสิ่งแวดลอ้ มใหก้ บั ผผู้ ลติ ที่เป็นเกษตรกร ไดเ้ ข้าใจถึง
ประโยชนข์ องแนวคิดน้ี ว่าการย่อยสลายอนิ ทรีย์วตั ถเุ พ่ือลด
สงิ่ เหลือใชจ้ ากกจิ กรรมทางการเกษตรนั้น สามารถชว่ ยอนุรกั ษ์
ส่งิ แวดลอ้ ม พรอ้ มๆ กบั ลดตน้ ทุน เเละสรา้ งรายได้ ไดอ้ ย่างไร

คณุ แตย้ ังสง่ ต่อความรสู้ ึกเดยี วกันลงไปในแบรนด์
Mr.Hope Organic Supplies ดนิ พรอ้ มปลกู ทเ่ี กดิ ขึ้น
จากความตัง้ ใจทีอ่ ยากให้คนเมอื งหันกลับมารกั
การเพาะปลกู อีกครัง้ ดว้ ยการออกแบบผลติ ภัณฑ์
ทง่ี ่ายต่อการใช้งาน ในสามขัน้ ตอน แค่แกะถุง
โรยเมลด็ และรดนำ�้ ท�ำให้ทกุ คน ไมว่ า่ จะอยทู่ ่ไี หน
ก็สามารถเร่ิมต้นการเพาะปลกู ไดท้ ุกท่ี

เกษตรกรนักส่ิงแวดล้อม 29

คณุ แต้ ซง่ึ วางแผนอยา่ งรอบคอบเสมอกอ่ นทจ่ี ะใชท้ รพั ยากรใดๆ
ไดพ้ ิสูจนป์ ระสทิ ธภิ าพของไสเ้ ดือนในวิถี Zero Waste เเลว้
การย่อยสลายอนิ ทรยี ์วตั ถเุ พื่อน�ำกลบั มาใช้ประโยชนใ์ หม่ ชว่ ย
ลดการสญู เสียทรัพยากรทางธรรมชาติได้จริง ยง่ิ ไปกวา่ น้ัน สิ่ง
ที่เธอได้จากการเรียนรแู้ ละลงมือปฏบิ ตั จิ รงิ ในฐานะเกษตรกร
ยังเปน็ การน�ำกลุม่ คนทสี่ นใจให้เข้ามาเรยี นรู้ ซ่งึ พวกเขาจะเป็น
ส่วนส�ำคัญในการสง่ ตอ่ และเผยแพรแ่ นวคดิ Zero Waste ไปสู่
ระบบนเิ วศใกล้เคียง

“ชื่อของแบรนด์เรา Mr.Hope แปลเปน็ ภาษาไทยวา่ ลุงสมหวงั
ซ่ึงมนั ก็หมายถงึ ความหวังใหมข่ องการท�ำเกษตรที่ปลอดภัย
และย่ังยนื ด้วย”

คณุ เเต้กล่าวถงึ ความใฝ่ฝนั ที่สงั คมในวงกว้าง
จะเรียนรูเ้ เละเขา้ ใจถงึ วิธีการตา่ งๆ ท่ีจะชว่ ยลด
การสูญเสียทางธรรมชาติ จนน�ำไปสู่การช่วยรกั ษา
ส่ิงแวดล้อมให้อย่กู บั เราได้ต่อไปอย่างยงั่ ยืน

30

การจดั การเเบบหว่ งโซ่
อุปทาน การพงึ่ พา

แกลันแะลธะรกรนั ขมอชงาคตนิ สัตว์

พชรรัชต์ ธนาวิสฐิ กานต์
เจา้ ของไร่ The Cozy Farm Lampang

เกษตรกรนกั ส่ิงแวดลอ้ ม 31

หลังจาก อ๋วิ พชรรชั ต์ ธนาวิสฐิ กานต์ ท�ำงานด้าน IT Support
มาเป็นเวลาหลายปี ดว้ ยหัวใจท่ีรกั ในธรรมชาตเิ ป็นทุนเดมิ
หญงิ ชาวจงั หวดั ชลบรุ ีคนนจี้ งึ จดั สินใจหนั หลงั ใหก้ บั ชีวิต
ชาวเมือง ม่งุ หน้าสู่จังหวดั ล�ำปาง เพ่ือให้ก�ำเนดิ ไร่ The Cozy
Farm Lampang สวนเกษตรที่ให้ความส�ำคญั กับการใช้ระบบ
ทรัพยากรหมนุ เวียนเพอ่ื การด�ำรงชวี ิตอยู่อยา่ งย่งั ยนื

จุดเร่ิมตน้ มาจากทค่ี ุณอิว๋ ต้ังค�ำถามกับวิธีการ
ทำ� เกษตรท่มี กั คนุ้ เคยกัน ต้ังแตว่ ิธกี ารท�ำเกษตร
ตามฤดกู าล หรอื การใชส้ ารเคมีเพอ่ื เร่งผลติ ผล
วา่ เรากำ� ลังท�ำรา้ ยท้ังรา่ งกายตวั เองและผูบ้ ริโภค
อยูห่ รือเปลา่ รวมไปถงึ การถูกปล่อยท้ิงของ
เศษอินทรีย์วสั ดจุ ำ� นวนมากจากกจิ กรรมทาง
เกษตร ที่เธอก็เห็นวา่ นา่ จะมีวิธีในการจัดการ
หมุนเวยี น “ขยะ”เหลา่ นี้ให้เกดิ ประโยชน์ เพราะ
เมอ่ื เธอเลือกแล้ววา่ อยากจะใช้ชีวติ อยู่ทา่ มกลาง
ธรรมชาติ คณุ อว๋ิ จึงต้ังมนั่ วา่ ไรท่ ่เี ธอจะท�ำมาหากนิ
น้นั ก็ตอ้ งเปน็ ธรรมชาติทด่ี ีและยง่ั ยนื เชน่ กัน

แม้จะมีใจทพ่ี ร้อมอยากท�ำเกษตรแบบยง่ั ยนื แต่เม่ือความรทู้ ่มี ี
ยังน้อยนิด คณุ อิ๋วจงึ มุ่งมั่นหาองคค์ วามรเู้ พม่ิ เต่ิม โดยอาศยั
ประโยชน์ในวันทีข่ า่ วสารขอ้ มูลตา่ งๆ สามารถคน้ หาได้ดว้ ย
ปลายน้วิ โลกอินเตอร์เน็ตทง้ั ใบจึงเปรยี บเสมอื นครูของเธอ
ผสานเขา้ กับการลองผิดลองถูกนับครงั้ ไมถ่ ้วน เพื่อที่จะคน้ พบ
จดุ ทล่ี งตัวของการท�ำเกษตรในแบบของตน

32 พชรรัชต์ ธนาวสิ ิฐกานต์

“เราตง้ั ใจจะใหไ้ ร่ของเรามีระบบนิเวศทค่ี รบ หมายถงึ เรา
สามารถใชท้ ุกอย่างในไรใ่ ห้เปน็ ประโยชน์ตอ่ กันและกันได”้
คณุ อ๋วิ เริม่ จากการจดั การเศษผักทมี่ กั เหลือตกค้างจ�ำนวนมาก
จากผกั สลัดและผกั สวนครวั ทเ่ี ธอได้ปลูกไวก้ นิ เองและสง่ ขาย
เธอแบง่ น�ำเอาเศษผกั เหลา่ นน้ั ไปเปน็ อาหารใหก้ บั สตั วเ์ ลยี้ งตา่ งๆ
ในไร่ และอีกสว่ นหน่ึงเป็นอาหารให้กับไสเ้ ดือนรว่ มกบั มูลสตั ว์
ซึง่ ไส้เดือนเหล่านั้นก็จะกลับมาชว่ ยเหลอื ในการจัดการขยะในไร่
หรือแม้กระทั่งตอซังข้าวโพดที่เธอน�ำเอามาใส่เคร่อื งยอ่ ยแลว้ ท�ำ
เป็นปุ๋ยหมักใช้ภายในสวน

เรยี กไดว้ า่ คณุ อว๋ิ พยายามใชท้ กุ อยา่ งทเี่ ปน็ ธรรมชาต ิ
อยา่ งครบวงจร จากเศษวสั ดุต่างๆ ทเ่ี หลือใช้
ก็สามารถน�ำมาใชป้ ระโยชน์ไดจ้ นหมด ไม่มเี หลอื
ปล่อยทง้ิ ไวใ้ ห้เกิดมลภาวะ กลายเป็นระเบียบ
แบบแผนที่สร้างระบบการหมนุ เวยี นทกุ อย่างในไร่
ได้อยา่ งครบครนั

เกษตรกรนักสิ่งแวดลอ้ ม 33

ด้วยการออกแบบระบบหว่ งโซท่ ่ีคล้องความสมั พนั ธ์พชื
และสัตว์เข้าด้วยกนั ทุกอย่างในไรจ่ ึงสามารถน�ำมาหมุนเวยี น
ใช้ประโยชนไ์ ด้ ท�ำให้ไรข่ องคณุ อ๋วิ ไม่เพียงแต่มอบอาชพี
เกษตรกรในฝนั ใหก้ บั เธอ แต่ยังชว่ ยลดคา่ ใชจ้ ่ายในครัวเรือน
สร้างรายได้จากการขายผลติ ผลทางเกษตรทห่ี ลากหลาย
และเป็นตวั อย่างใหค้ นต่างท่ตี า่ งถนิ่ ได้เข้ามาดงู านและศึกษา
ในส่งิ ท่เี ธอท�ำ ที่อาจจะเป็นจุดเรมิ่ ตน้ ส�ำคญั ของการเรยี นรู้ใน
การสร้างสมดุลระหว่างคนกับธรรมชาตอิ ยา่ งยั่งยนื ซึ่งเปน็ สงิ่ ที่
คุณอว๋ิ ยดึ มั่นมาตลอดในการประกอบอาชพี เกษตรกร

“เราเหน็ พชื เหน็ สตั ว์ เหน็ ดนิ เหน็ นำ้� เหน็ เขาเกอื้ กลู กนั
เราเลยมองเห็นวา่ ธรรมชาตไิ ดส้ ร้างระบบที่ย่งั ยืน
เอาไวแ้ ลว้ เริ่มต้นเราแค่อยากเปลี่ยนวิถีชวี ิตตวั เอง
แต่เมอ่ื เราไดเ้ ข้าไปท�ำงานกบั เขา เรยี นรู้เขา เลยรวู้ ่า
ถ้าคนกบั ธรรมชาตเิ ขา้ ใจกนั คยุ กนั ได้ นีค่ ือระบบ
ทเี่ ราจะอยู่ไดอ้ ยา่ งยัง่ ยนื ”

นคี่ อื หวั ใจของทกุ ตารางนว้ิ บนไรท่ ค่ี ณุ อว๋ิ ไดส้ มั ผสั ผา่ นการทดลอง
และลงมือท�ำบนระบบเกษตร ท่เี ธอเชื่อวา่ สงิ่ น้ีคอื จดุ ท่ีจะ
สรา้ งสมดุลระหวา่ งคนกบั ธรรมชาติ เพ่ือการด�ำรงอย่รู ว่ มกนั
บนโลกใบนไ้ี ดอ้ ย่างย่ังยนื ตอ่ ไป

34 เกษตรกรนกั สง่ิ แวดลอ้ ม

นี่คอื หวั ใจของทุกตารางนิ้วบนไร่ทีค่ ุณอ๋ิวไดส้ มั ผัส
ผ่านการทดลองและลงมอื ทำ�บนระบบเกษตร
ที่เธอเชอื่ ว่าสิง่ นี้คือจดุ ท่ีจะสร้างสมดุลระหวา่ งคน
กบั ธรรมชาติ เพ่อื การดำ�รงอยู่ร่วมกันบนโลกใบน้ี
ได้อยา่ งยง่ั ยนื ต่อไป

คุณแต้ เจ้าของแบรนด์ Mr.Hope ผเู้ ห็นความหวงั ของ
การสลายของเสียให้เปน็ ศนู ย์ ผา่ นเจ้าไสเ้ ดอื นนอ้ ย

คณุ อิว๋ ผสู้ ร้างความเช่ือมโยงของธรรมชาติทุกอยา่ งในไร่
แล้วสรา้ งระบบหมุนเวียนจนไมม่ ีสิ่งที่เรียกว่า ‘ขยะ’

พวกเขาเห็นโอกาสในส่งิ ท่ีอาจถูกมองขา้ มหรอื เขี่ยท้งิ
ศกึ ษาและทดลอง จนเกิดระบบนิเวศในแบบฉบับของตน
สร้างความยั่งยืนใหก้ ับตัวเองและธรรมชาติสิ่งแวดล้อมผ่าน
ทกั ษะการเกษตร แล้วคุณละเลือกที่จะไมท่ ิง้ อะไรไดบ้ า้ ง
ลองมาเปน็ นัก ‘รักษ’์ โลกกนั

ขอขอบคณุ  

คุณแต-้ ศิวภรณ์ นภาวรานนท์
www.facebook.com/Mr. Hope Organic Supplies
คณุ อวิ๋ -พชรรัชต์ ธนาวิสิฐกานต์
www.facebook.com/The Cozy Farm Lampang

เกษตรกร เกษตรกรนักถา่ ยทอด 35
นักถา่ ยทอด

กบั ชยั ชนะทีต่ อ้ งสานต่อ
ไมส่ นิ้ สุดบนเส้นทางสเี ขียวขจี

ในการเเข่งขนั กฬี าวงิ่ ผลัด นักวง่ิ จะออกตัวอยา่ งสุดกำ�ลงั เพ่ือ
ส่งไม้ตอ่ ให้เพือ่ นร่วมทมี จนกว่าคนสดุ ทา้ ยจะว่งิ เข้าเสน้ ชยั
ไปพรอ้ มไม้ผลดั ในมอื การเเขง่ ขันน้ี ไมต่ ่างกับการเปน็
‘เกษตรกรนกั ถา่ ยทอด’ แตก่ ารวง่ิ ผลดั ของพวกเขาไมม่ เี สน้ ชยั
ปลายทาง เพราะเกษตรกรกลุ่มน้ไี มใ่ ชเ่ พียงนักปฏิบัติทลี่ งมอื
ในฐานะผมู้ กี ำ�ลัง แตพ่ วกเขาพยายามส่งต่อสง่ิ ที่ทำ�ในฐานะ
‘นักถา่ ยทอด’ อยา่ งไมส่ น้ิ สดุ

ในเมอ่ื พวกเขาพสิ ูจนไ์ ด้เเลว้ วา่ ความรู้เฉพาะทางอนั ลกึ ซ้ึงนั้น
ใชแ้ ลว้ เหน็ ผลจรงิ จงึ พยายามคน้ หาชอ่ งทางสอ่ื สารในรปู เเบบ
ที่เหมาะสมกับผ้รู บั สารกลุม่ ตา่ งๆ เพอื่ เปน็ ประโยชนต์ ่อผ้อู นื่
เเละสร้างคลน่ื การเปล่ียนเเปลงและสบื ต่อวถิ ีเกษตรยงั่ ยืน
จากรุ่นสูร่ ุน่

36

แหลง่ เรยี นรู้ทดี่ ที ส่ี ดุ

คอื ท่ที อ่ี งค์ความรแู้ ตกตวั
ไดด้ งั่ รากของต้นไม้

นฤพรรณ รองเมอิื ง อเี รค
เกษตรกร จังหวัดนครศรธี รรมราช

เกษตรกรนกั ถา่ ยทอด 37

ระหวา่ งทีใ่ ชช้ วี ิตสมรสในประเทศเดนมาร์คนานกวา่ 12 ปี
คณุ โรส-นฤพรรณ รองเมอื ง อเี รค ไดช้ มรายการโทรทศั นข์ องไทย
เกย่ี วกบั พระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั
รัชกาลท่ี 9 จงึ เกิดแรงบนั ดาลใจวา่ ตนควรเดนิ ทางกลับสู่
ประเทศไทยเพอื่ ท�ำประโยชนแ์ กบ่ า้ นเกดิ บา้ ง อกี ทง้ั การท�ำอาชพี
ดแู ลผ้ปู ว่ ยโรคมะเร็ง กท็ �ำใหเ้ ธอเล็งเห็นความส�ำคญั ของอาหาร
ในฐานะปจั จัยส�ำคัญท่ีสรา้ งคณุ ภาพชวี ติ ใหด้ ีขน้ึ ได้ เธอจึง
ตดั สนิ ใจท่จี ะกลับมาท�ำเกษตรกรรมทบ่ี า้ นเกดิ ณ อ.ขนอม
จ.นครศรธี รรมราช เพอื่ สง่ มอบผลติ ผลทดี่ ตี อ่ สขุ ภาพแกผ่ บู้ รโิ ภค
ความมุง่ มัน่ นก้ี ลายเปน็ หลักยึดปฏบิ ตั ิส�ำหรับเธอวา่ จะพลกิ
สวนผลไมข้ องครอบครวั ไมใ่ หป้ นเปอ้ื นสารเคมแี มแ้ ตน่ ดิ เดยี ว

เมอื่ กลบั บา้ นไป คณุ โรสไดท้ มุ่ เงนิ ลงทนุ ไปจำ� นวนมาก
เเต่ไมน่ านก็มีนำ�้ ป่าไหลหลากมาต้อนรบั เธอถึง
หน้าบา้ น พัดพาต้นไมเ้ เละพชื ผักในสวน พรอ้ มกับ
ปลาจ�ำนวนมากในบอ่ ขนาดหนึ่งไร่ หายลบั ไปกบั
สายธาร ทำ� ให้เธอเขา้ ใจความหมายทีเ่ เท้จรงิ ของ
การ ‘เริม่ จากสงิ่ ทม่ี ี’ เเละศึกษาบริบทพนื้ ที่ ท�ำงาน
ร่วมกบั ธรรมชาตเิ พอ่ื วถิ ชี ีวิตที่ย่ังยนื แตอ่ ุปสรรค
ไม่ไดห้ มดเพียงเทา่ น้ี คุณโรสยังพบกับคำ� ปรามาส
มากมายจากคนรอบขา้ งทม่ี องวา่ เธอเปน็ คนท่ี
ใช้ชวี ติ อย่างสุขสบายในต่างประเทศมาโดยตลอด
ย่อมไม่มที างประสบความส�ำเร็จในดา้ นนี้ ท้งั หมดนี้
กลายเปน็ บททดสอบชวี ติ ในฐานะเกษตรกรขนั้ แรกเรม่ิ
ผทู้ ไ่ี มม่ ที ้ังความรู้และประสบการณด์ า้ นการเกษตร
มากอ่ นเลย

38 นฤพรรณ รองเมิอื ง อีเรค

เร่มิ แรกคุณโรสศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง
อย่างเข้มข้น และลงมือทำ� ในระดับพน้ื ฐาน เช่น
จากเดมิ ท่เี คยซือ้ เสาจำ� นวนมากเพ่ือปลูกพรกิ ไทย
เเละโดนนำ้� ป่าพัดไป คณุ โรสก็หันมาปลูกรอบไม้ใหญ่
เเทน เพอื่ ช่วยพยุงลำ� ต้นไว้ไมใ่ ห้หักโค่น การรู้จกั
ธรรมชาตแิ ละประโยชน์ของพชื ทำ� ใหเ้ ธอสามารถ
แกป้ ัญหาไดอ้ ย่างย่ังยนื

คุณโรสเปดิ ใจรับขอ้ มูลใหมๆ่ อยูเ่ สมอโดยการเข้ารว่ ม
กจิ กรรมต่างๆ เชน่ โครงการอบรมเกษตรกรมือใหม่ และได้
ต่อยอดองคค์ วามรเู้ รอ่ื ยมา จนวนั นเ้ี ธอไดเ้ ปลี่ยนสวนเดิม
ของครอบครวั ที่มีพชื เพียงไมก่ ี่ชนดิ เปน็ ‘สวนสมรม’ หรือสวน
ผสมผสาน ทีร่ วบรวมพืชพนั ธุห์ ลากหลายชนิด ใครไปก็ตอ้ ง
พดู เป็นเสยี งเดยี วกนั ว่ามีพชื พันธ์ุมากมายเสยี จนนับไม่ถ้วน
ไม่ว่าจะเป็นไมป้ า่ เสรมิ ไมใ้ ช้งาน พชื ผักสมนุ ไพร ไม้กนิ ผล
เชน่ ลองกอง มงั คดุ สะตอ ตา่ งกใ็ หผ้ ลผลติ ในระดบั ทนี่ า่ พงึ พอใจ
อย่างมากโดยไมต่ อ้ งพ่งึ พาสารเคมี เเละเเลว้ กลา้ ไม้แหง่ ความ
พยายามของเธอก็เรม่ิ ออกดอกผลในที่สดุ

มังคุดจากเเปลงคุณโรสออกผลมากเท่าไรก็ไม่พอขาย
เพราะลกู ค้ารับของเเลว้ เห็นว่าไมม่ เี สียแมแ้ ต่ลูกเดียว ผูบ้ รโิ ภค
ประทบั ใจในคุณภาพสนิ ค้าทีป่ ลอดสารพิษ ปลกู ผลผลิตด้วยวถิ ี
ธรรมชาติ 100% นอกจากนน้ั ‘รสชาตขิ องดิน กลิน่ ของทะเล’
ซึง่ เป็นเอกลกั ษณเ์ ฉพาะของสวนในภาคใต้ กช็ ่วยเพิ่มพูนรายได้
เปน็ กอบเป็นก�ำแก่คุณโรสและครอบครัว ความส�ำเร็จท่ีคุณโรส
พิสจู น์มาเเลว้ ช่วยเพ่มิ ความเขา้ ใจในวถิ ีเกษตรที่พ่งึ พาตวั เองได้
อยไู่ ดจ้ ริงจงึ เปน็ อีกเเรงจูงใจทกี่ ระตนุ้ ให้คนอ่นื อยากท�ำตาม

เกษตรกรนักถา่ ยทอด 39

จากทเี่ คยเปน็ เพยี งผเู้ รยี นรู้ น�ำไปสกู่ ารเปน็ ผถู้ า่ ยทอดในปจั จบุ นั
เธอเรม่ิ จากแบง่ บนั เรื่องราวลงในพนื้ ท่เี ฟซบกุ๊ ไมว่ ่าจะเป็นเร่อื ง
ทีท่ �ำส�ำเรจ็ หรอื ลม้ เหลว เปน็ การส่งตอ่ เรอ่ื งราวใหท้ งั้ คนใน
ชุมชนและนอกชุมชนได้ติดตามและลองท�ำตาม เคล็ดลบั หรอื
เทคนคิ ทเี่ ธอคอยแบ่งปัน ช่วยสร้างอาชพี ใหใ้ ครหลายคน และ
สรา้ งแรงบันดาลใจไมร่ จู้ บ

“การทำ� นำ้� มนั มะพรา้ วทมี่ นั งา่ ยทส่ี ดุ กม็ คี นเอาไปทำ� ตอ่
เปน็ อาชพี ได้ การเผาถ่าน การเกบ็ น�้ำสม้ ควนั ไม้
วิธกี ารท�ำอ่างส�ำหรบั เล้ยี งปลาซิวกบั หอยขมให้อยู่
รวมกนั สิ่งที่เราแบ่งปนั ทำ� ให้คนสร้างอาชีพได้จรงิ
หรอื กระทัง่ การปลูกต้นพริกไทยรอบต้นมะพรา้ ว
ก็ชว่ ยใหเ้ ขาลดคา่ ใช้จา่ ยในครวั เรอื นไดเ้ พราะ
ไมต่ ้องไปซ้ือเสาอีกต่อไป”

40 นฤพรรณ รองเมืิอง อีเรค

บา้ นคณุ โรสจึงกลายเป็นแหลง่ เรยี นรู้ใหก้ บั ทุกคน
จากครอบครวั เล็กๆ ท่ีขอแวะเวียนมาเย่ยี มชมแปลง
ขยบั ขยายเปน็ คณะบุคคลจากองคก์ รต่างๆ
จากหลายจงั หวดั คณุ โรสคอยเปน็ กระบอกเสยี งหลกั
ในเวทชี าวบา้ น ชกั ชวนเกษตรกรในชมุ ชนทม่ี ผี ลผลติ
แต่ไมม่ ีความเชย่ี วชาญดา้ นการทำ� การตลาด
ผนกึ กำ� ลงั กนั เปน็ วสิ าหกจิ ชมุ ชน เรมิ่ จากการทบทวน
ทรพั ยากรทม่ี ีอยแู่ ลว้ ต่อดว้ ยการสรรหาวิธีแปรรูป
เพอ่ื เพม่ิ มลู คา่ หลงั จากนน้ั กต็ กลงรว่ มกนั วา่ จะตอ้ ง
ปลูกพชื ผลอย่างไรจงึ จะเปน็ เกษตรอินทรียท์ เี่ ปน็
มาตรฐานเดยี วกัน และมีการประชมุ เพื่อก�ำหนด
มาตรฐานของผลิตภัณฑ์และวางทิศทางการตลาด
อยา่ งมแี บบแผน มกี ารแบง่ ปนั องคค์ วามรรู้ ะหวา่ งกนั
อย่างไม่ปิดกนั้

นอกจากจะมีชอ่ งทางจ�ำหนา่ ยออนไลน์แลว้ วสิ าหกิจชมุ ชน
ซง่ึ น�ำโดยคุณโรสยังได้รับความอนเุ คราะหจ์ ากหน่วยงานรัฐ
และรฐั วสิ าหกิจในท้องที่ เชน่ สถานีบรกิ ารนำ้� มนั โรงแยกก๊าซ
โรงผลติ ไฟฟ้า ใหฝ้ ากจ�ำหน่ายสนิ คา้ ชมุ ชนได้ ดว้ ยการควบคุม
มาตรฐานเปน็ อยา่ งดีและเอาใจใส่ ผลติ ภณั ฑ์ของวิสาหกจิ
ชมุ ชนแหง่ นจ้ี งึ ไดร้ บั ความไวว้ างใจจากลกู คา้ บางคนถงึ ขน้ั ขบั รถ
มาจากไกลจากตวั เมืองเพื่อมาซอื้ โดยเฉพาะ เพราะค�ำบอกเลา่
ปากตอ่ ปาก

เกษตรกรนกั ถา่ ยทอด 41

ปจั จบุ ัน คณุ โรสเปน็ ถงึ เกษตรกรนักถา่ ยทอดผูข้ ับเคล่อื น
ระดบั จงั หวดั เป็นกรรมการสมาคมอาหารธรรมชาตยิ งั่ ยนื
นครศรธี รรมราช คอยแชร์ประสบการณ์ให้กบั สมาชกิ จ�ำนวน
3-4 พนั คน ในทกุ ๆ การพบปะประจ�ำเดอื น นอกจากนนั้ เธอยงั
หมน่ั เย่ยี มเยียนเครอื ขา่ ยเพ่ือรบั ฟงั ปัญหาของชมุ ชน เเละ
ร่วมกนั หาแนวทางแก้ไข สง่ เสริม เเละปรับปรุงพัฒนาต่อไป

คณุ โรสคอื ตวั อยา่ งนกั ถา่ ยทอดทพ่ี สิ จู นใ์ หเ้ ราเหน็ วา่ จากตน้ กลา้
เลก็ ๆ ท่ีเธอปลูกลงแปลง หวงั เพียงผลผลิตทีส่ ามารถสรา้ ง
รายได้ใหก้ บั ครัวเรือน มันเตบิ โตและแตกหน่อ ออกกงิ่ ก้าน
สาขา ‘สวนเฉลมิ พระเกียรตเิ กษตรธรรมชาติ’ แห่งนี้
จงึ กลายเปน็ แหล่งความรู้ทีถ่ ่ายทอดไปยังผู้คนอีกมากมาย
ชว่ ยเพ่มิ ความเขา้ ใจในวถิ ีเกษตรที่พึง่ พาตัวเองได้ อยไู่ ดจ้ ริง
ท่ีส�ำคญั การถา่ ยทอดไมไ่ ดส้ ิน้ สุดเพียงแค่ให้และรบั ความรู้
แตย่ งั เปน็ การเปดิ โอกาสใหส้ มาชกิ ในชมุ ชนเปน็ วทิ ยากรตอ่ ไปได้
เกดิ เครอื ขา่ ยท่ีเหนียวแนน่ เขม้ แข็ง ช่วยเหลือ แลกเปล่ียน
ส่งเสริมซ่งึ กันและกนั ขยายผลไปยังพนื้ ท่อี ่ืนๆ อย่างตอ่ เน่ือง
ช่วยขยายเศรษฐกิจฐานรากด้วยการสรา้ งรายได้ใหแ้ ก่ชมุ ชน

“เราภมู ิใจท่ีอยา่ งนอ้ ยสง่ิ ทีเ่ ราท�ำมนั กระตนุ้ ใหค้ น
รจู้ ักการทำ� เกษตร และลดคา่ ใชจ้ า่ ยในครัวเรอื น
โดยเรมิ่ ต้นจากสิ่งท่ีเรามี แมเ้ พยี งนดิ เดียวกย็ งั ดี
อยา่ งนอ้ ยตอนน้ีเราก็รูแ้ ลว้ วา่ ส่งิ ทีเ่ ราท�ำไปมัน
ไม่สญู เปล่า แม้ไม่ได้ย้อนกลบั มาเป็นเงนิ เป็นทอง
มากมาย แต่มนั กลบั มาเป็นก�ำลังใจให้เราอยากทำ�
สงิ่ ทีด่ ีกวา่ เดมิ ต่อไป”

42

อนาคตของชุมชน
ออกแบบได้ เมอ่ื สง่ ต่อ
ความรู้ใหเ้ ดก็ ๆ หล่อเลยี้ งได้

อยา่ งย่ังยืน

สุรวุฒิ เพง็ ปา่ แตว้
โคช้ ฝึกสอนและนำ�ทมี ห้วยก้งั FC

เกษตรกรนักถา่ ยทอด 43

เมอื่ การใชช้ วี ติ ในเมืองใหญ่ไม่ตอบโจทยค์ วามตอ้ งการอีกตอ่ ไป
คุณเด่ียว-ว่าท่ี ร.ต.สรุ วฒุ ิ เพง็ ปา่ แตว้ ผู้มีพนื้ เพครอบครวั เปน็
เกษตรกร และมคี วามผกู พันกบั การปลกู พชื ผักมาตั้งแต่ยัง
เด็ก จึงรสู้ กึ วา่ ไม่มีเหตุผลอันใดทค่ี วรฝืนใจท�ำงานที่ไมไ่ ด้เปน็
ตวั ของตวั เอง และตดั สนิ ใจพาครอบครวั กลบั ถนิ่ เกดิ ที่ อ.หว้ ยกง้ั
จ.อุตรดติ ถด์ ้วยความต้ังใจวา่ จะยกระดบั การท�ำเกษตรกรรม
ของครอบครัวใหม้ คี ณุ ภาพสูงขึน้ เพ่ิมมลู ค่า และปลอดภัยตอ่
สขุ ภาพของผูบ้ ริโภค รวมถงึ คนในครอบครัวของคุณเด่ียวเอง

ทว่า ความเคยชนิ ของเกษตรกรรุ่นเก่าที่พง่ึ พิง
การใชส้ ารเคมมี าโดยตลอดกลายเป็นอุปสรรคใหญ ่
ในการเปลยี่ นแปลง ไมใ่ ชเ่ รอื่ งงา่ ยทจ่ี ะใหค้ นในชมุ ชน
หันมาท�ำเกษตรแบบอินทรีย์ แมก้ ระท่ังพอ่ แม่ของ
เขาเองกต็ าม เพราะทกุ คนล้วนไมม่ ่ันใจว่าหาก
เปลยี่ นวธิ ีแล้วจะไดผ้ ลผลิตมากน้อยหรือดกี ว่าเดมิ
อยา่ งไร ในระยะแรกเขาจงึ ตอ้ งเรม่ิ ต้นทกุ อยา่ ง
ดว้ ยตัวคนเดยี ว

“คนสว่ นใหญ่เขากจ็ ะมุ่งเป้าไปท่ีเกษตรกรเลย ไมค่ อ่ ยมใี ครมา
แตะกับเด็กๆ เท่าไหร่ เราขอเป็นสว่ นเลก็ ๆ ทเี่ รม่ิ เปลี่ยนแปลง
จากเด็กไดไ้ หม?” คุณเดย่ี วกลา่ วถึงความตัง้ ใจทจ่ี ะถ่ายทอดวถิ ี
เกษตรปลอดสารผา่ นเด็กรุ่นใหม่ ทว่า การพาเดก็ ๆ ลงไรน่ า
กลบั กลายเป็นความจ�ำเจ และเมอื่ ถามถงึ สง่ิ ที่เด็กอยากท�ำ
ค�ำตอบสั้นๆ ทีไ่ รเ้ ดียงสาแต่มคี วามหมาย คอื ค�ำวา่ “เลน่ ไงพ่ี”
คุณเด่ียวจึงลกุ ขนึ้ มาสอนเตะฟตุ บอลอย่างจรงิ จังจนน�ำไป
ส่กู ารฟอร์มทีมฟตุ บอล เขาตงั้ ตนเปน็ โคช้ ฝกึ สอนและน�ำทีม
‘หว้ ยกั้ง FC’ ไปแข่งขนั ตามสนามต่างๆ แลกกบั การทเ่ี ด็กๆ
จะน�ำเวลาวา่ งมาเรยี นร้วู ชิ าการเกษตรทส่ี วนของเขา

44 สุรวุฒิ เพง็ ป่าแต้ว

จากทีมเล็กๆ ท่ไี มม่ ีใครรู้จัก รู้แพม้ ากกว่ารู้ชนะ ห้วยกง้ั FC
ค่อยๆ พฒั นาฝีมอื จนแกร่งกลา้ และเติบโตส่กู ารเป็นแชมป์
ระดบั จงั หวัด ระดับภาค และก�ำลังดวลแขง้ สคู่ วามเป็นหนึ่งใน
ระดับประเทศ สโมสรฟุตบอลแหง่ น้กี ็ไดร้ ับการยอมรบั ความ
เออื้ เฟ้ือ และสนับสนนุ จากคนในชมุ ชนมากข้ึนเร่อื ยๆ หมู่บา้ น
หว้ ยกัง้ กลายเป็นสนามเหยา้ ท่ีสโมสรจากภายนอกแวะเวยี น
มาแขง่ ขนั ควบคู่กับงานมหรสพท่ีกลายเปน็ กิจกรรมประจ�ำปี
มเี ดก็ ๆ อาสาสรา้ งสรรคก์ ิจกรรม และมีชาวบา้ นสนับสนุน
คนละ 30-40 บาทตามก�ำลงั ทรัพย์ บ้างกใ็ หย้ มื เคร่อื งเสียง
และอปุ กรณ์ บา้ งกป็ รงุ อาหารมารบั รองทง้ั คนในหมบู่ า้ นและแขก
จากขา้ งนอก ที่ส�ำคญั กิจกรรมการแขง่ ขนั ฟุตบอลยังกลายเปน็
พน้ื ท่ีส�ำคญั ในการจ�ำหน่ายสนิ คา้ เกษตรชมุ ชนทีแ่ ขกต่างเมือง
ตอ้ งแวะซ้อื ตดิ ไมต้ ิดมอื กลับไป สร้างรายไดแ้ กค่ นในหม่บู ้าน

เกษตรกรนักถ่ายทอด 45

ในขณะเดยี วกัน คุณเด่ียวก็ได้เปล่ียนบทบาทจากผู้จดั การมา
เป็นทป่ี รกึ ษาของสโมสรและกลมุ่ เกษตรกรชุมชน ทกุ คนมี
สว่ นรว่ มในการคดิ หาวถิ ที างพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ของทกุ คนใหด้ ขี นึ้
มกี ารแบง่ ปนั ขอ้ มลู และทรัพยากรแก่กนั สมาชกิ ชมุ ชนคนใดมี
ท่ดี นิ และท�ำเกษตรกรรมเองไม่ไหวแลว้ กส็ ามารถยกใหโ้ ครงการ
ของคุณเดยี่ วช่วยจัดการด้วยหลัก 30:30:30:10 ของเกษตร
ทฤษฎใี หม่ โดยรายได้ 30% แรกจะแบง่ สรรไปให้เจ้าของทดี่ นิ
30% จะเปน็ ทนุ ในการปลกู พชื ผลโดยคนในชมุ ชน บนทดี่ นิ ผนื นน้ั
รายไดอ้ กี 30% กจ็ ะเขา้ สสู่ โมสรหว้ ยกงั้ FC เพ่อื ใช้ส่งเสริม
อนาคตของเยาวชนและจดั กจิ กรรมเพอื่ สาธารณประโยชนข์ อง
ชุมชน และ 10% สดุ ท้ายจะเก็บออมไว้เพ่อื โครงการในอนาคต

นอกจากน้ี สง่ิ ส�ำคญั ของการถา่ ยทอดท่คี ุณเด่ยี ว
เลง็ เห็น คอื การขับเคลอ่ื นรว่ มกันกับคนรอบตวั
เขาไมไ่ ดย้ ืนบนเวทเี ป็นวทิ ยากรถา่ ยทอดความรู้
แกค่ นในชมุ ชนเพยี งคนเดียว แต่ยังส่งต่อเวท ี
มอบความรู้แกส่ มาชกิ ในครอบครัวตามความสนใจ
ของแต่ละคน เชน่ ถา่ ยทอดความรู้เรื่องการแยก
พนั ธุ์ การเพาะปลกู และเก็บเก่ียวให้บตุ รคนโต
ท่สี นใจเร่อื งเมลด็ พันธ์ุ ถา่ ยทอดเรอ่ื งการเพาะพันธุ์
ปลาในนา การเพาะเลีย้ งไส้เดอื นใหบ้ ุตรคนกลาง
ท่สี นใจเรือ่ งสตั ว์ อกี ท้งั ยังประกบภรรยาสอนวิธี
บ�ำรุงรกั ษาตน้ ไม้ ช้ีให้เหน็ ถงึ ความแตกตา่ ง

46 สรุ วุฒิ เพง็ ปา่ แตว้

จากการดแู ลอยา่ งถกู และผดิ วธิ ี ในขณะทพี่ อ่ แมข่ อง
เขา ผูซ้ ง่ึ ค้นุ เคยกับการทำ� เกษตรเคมมี าตลอด กเ็ รมิ่
ชักจูงใหเ้ กษตรกรร่นุ ราวคราวเดยี วกันทำ� ตาม หลงั
จากได้สมั ผัสขอ้ ดีของการทำ� เกษตรอนิ ทรยี ด์ ว้ ย
ตนเอง ทุกคนในครอบครวั จึงลว้ นมีส่วนร่วมในการ
ถ่ายทอดความรู้แก่เกษตรกรรายอืน่ ในชมุ ชนทั้งสิ้น

ผลลพั ธข์ องการถา่ ยทอดดงั กลา่ ว สรา้ งปราฏการณใ์ หมใ่ นชมุ ชน
เมอ่ื พบวา่ เดก็ ๆ ลงไร่นาแล้วไม่มอี าการคันกลับมาให้เหน็
อย่างผิดคาด ผู้ปกครองท่ีเป็นเกษตรกรในชุมชนจึงเริม่ เปดิ ใจ
สวนของคณุ เดย่ี วหรอื ฟารม์ แหง่ ความสขุ ชอื่ ‘บา้ นนอกสบายด’ี
เลยมชี วี ติ ชวี า คกึ คกั ดว้ ยกลมุ่ เดก็ ๆ ทม่ี าเรยี นรู้ ผลผลติ ทเ่ี กดิ ขน้ึ
ภายในสวนแหง่ นี้จึงไม่ได้มไี วเ้ พื่อขาย แตเ่ พื่อเปน็ แบบอย่างให้
แกค่ นในพน้ื ท่สี นใจมาเรียนรู้ และยงั เปน็ กจิ กรรมให้คนจาก

เกษตรกรนักถา่ ยทอด 47

ตวั เมอื งทอี่ ยากเปดิ ประสบการณใ์ หมไ่ ด้มาลองยำ่� ดนิ ชิมรส
ของธรรมชาติ สรา้ งรายไดแ้ ก่ครอบครัวของคณุ เดีย่ วจาก
การเกบ็ ค่าเขา้ ชมกว่าวนั ละ 5,000 บาท ดกี วา่ เดด็ ผลผลติ ท่ี
เฝา้ รอมานานแสนนานขายท้งั สวนไดเ้ พยี ง 2,000-3,000 บาท
หลายเทา่ ตวั

การเตบิ โตตลอด 7-8 ปที ่ผี า่ นมาเปน็ เครอ่ื งยืนยนั
ว่าแนวคดิ ของคุณเดีย่ วและชุมชนหว้ ยกงั้ ก�ำลงั มา
ถกู ทาง ข้าวอินทรยี ข์ องชุนชนสามารถขายไดถ้ ึง
กโิ ลกรมั ละ 90-100 บาท สูงกว่าราคาข้าวในท้อง
ตลาดทข่ี ายกิโลกรมั ละ 30-40 บาท จนมีเกษตรกร
ในชมุ ชนแหแ่ หนมาฝากฝังทดี่ ินท�ำกินของตนให้ทุก
คนได้ช่วยพัฒนาอยา่ งล้นหลาม ขณะท่ีสโมสรหว้ ย
กงั้ และอนาคตของเยาวชนในท้องถิน่ ก็ได้รับการ
หลอ่ เลยี้ งอย่างยั่งยืน กลายเป็นแรงบนั ดาลใจและ
แบบอยา่ งทหี่ นว่ ยงานภายนอกเขา้ มาขอศึกษาดู
งานมากมาย

48 เกษตรกรนักถา่ ยทอด

นี่คอื หนง่ึ ในตัวอยา่ งของนักถ่ายทอด ท่สี ามารถ
สรา้ งปราฏการณ์เล็กๆ โดยการสง่ ตอ่ องค์ความรู้
ใหมๆ่ และแรงบันดาลใจทงั้ ด้านการเกษตรและ
การทำ�ตามความฝนั ไม่ว่าจะเป็น

คณุ โรส-นฤพรรณ รองเมอื ง อเี รค ผกู้ ่อตั้งวิสาหกิจ
ชมุ ชน ท่ีคอยส่งต่อองคค์ วามรู้ ขยายเศรษฐกิจฐานรากใน
ชมุ ชนจนสรา้ งรายได้ และเกดิ เครอื ขา่ ยพน่ี อ้ งเกษตรกรทเ่ี ขม้ แขง็

คุณเด่ยี ว-วา่ ที่ ร.ต.สุรวุฒิ เพง็ ป่าแตว้ เจ้าของฟาร์ม
แห่งความสขุ ‘บา้ นนอกสบายดี’ ผ้ถู ่ายทอดองค์ความร้แู ละ
แรงบันดาลใจใหเ้ ด็กๆ ท่ีจะเปน็ แกนน�ำ และพลงั ขบั เคล่อื นวิถี
เกษตรในชุมชนตอ่ ไปไดใ้ นอนาคต

“บ้านป้าโรสเปิดตลอดสำ�หรบั คนท่สี นใจ”
“ผมอยากเปน็ แบบพ”่ี
ไมว่ า่ จะเปน็ ค�ำ พดู ของคณุ โรส ทพ่ี รอ้ มจะถา่ ยทอดความรอู้ ยเู่ สมอ
หรอื คำ�มน่ั ท่คี ณุ เดย่ี วได้รบั จากเด็กๆ ในสโมสร คงพอจะยนื ยัน
ไดว้ ่าการวง่ิ ผลดั บนวิถเี กษตรของชมุ ชนท้งั สองแหง่ นี้จะมี
การส่งไม้ต่อจากรนุ่ สู่รุ่นต่อไปในอนาคตอกี นานเทา่ นาน

ขอขอบคุณ 

คณุ เดีย่ ว-วา่ ที่ ร.ต.สุรวุฒิ เพ็งปา่ แต้ว เพจเฟซบุ๊ก บ้านนอกสบายดี ฟารม์ แหง่ ความสุข
https://www.facebook.com/deawkonbannok/
คุณโรส-นฤพรรณ รองเมอื ง อีเรค เพจเฟซบุ๊ก ป้าโรส คนกลา้
https://www.facebook.com/rose.rongmuangirek