บทเรียนพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาธุรกิจเกษตรของเกษตรกรรุ่นใหม่

เรอ่ื งราวท่ีดีจากคนกล้าคืนถ่ิน…ถึงคนรนุ่ ใหม่ 99

ถงึ บา้ น และไดร้ ับการแจ้งมาว่า ‘คณุ ได้รับการคดั เลือกให้
อบรมคนกล้าคนื ถน่ิ ’ ปดิ ร้านสคิ รับ ปิดแบบไมต่ อ้ งสงสัย
ลงั เลอะไรเลย พร้อมไปอบรม เรยี นรู้ สงิ่ ทเ่ี ราคิดวา่ เราร้แู ลว้
เปลี่ยนมุมมองสกั หน่อย ‘ออรแ์ กน’ คนกลา้ ฯ รุ่น 2 เลยได้
เกดิ ขึ้น ณ ตอนน้นั

สิง่ ท่ีเราคิดว่าเรารแู้ ล้ว เราไดร้ ูเ้ พ่มิ เตมิ และได้ร้แู บบถูกต้องว่า
แนวทางในการท�ำ เกษตรเขาท�ำ กนั อยา่ งไร เพราะวา่ ธรุ กจิ รา้ นสกั
คงอยไู่ ด้อีกไม่นาน และมกี ารวางแผนว่าจะกลบั ไปใชช้ วี ิตท่ี
บา้ นเกิดเลยทำ�ใหอ้ ยากมาร่วมกับโครงการนเี้ ปน็ อยา่ งมาก

หลังจากจบการอบรม มกี ารต่อยอดไปรว่ มกิจกรรมอืน่ ๆ
อกี หลายๆ อยา่ ง บา้ นภูลิตา เขามโี ครงการร่วม ตอ้ งการคนไป
บกุ เบกิ กไ็ ปกับเขา ปิดรา้ นอกี แล้วครบั ไมต่ อ้ งถามว่าปิดกี่วนั
ปิดไดต้ ามความพอใจของตวั เอง เพราะวา่ กจิ การรา้ นสักคิดว่า
มนั คงมาถงึ จดุ อม่ิ ตวั ของตวั เองแลว้ หนั ไปหาสง่ิ ใหมๆ่ บา้ งดกี วา่
เทา่ นัน้ แหละครับสำ�หรบั ความคิดในตอนนน้ั กลับมาจาก
กจิ กรรมกย็ งั มาเปิดรา้ นสัก ท�ำ งานต่อไป ยงั ติดต่อกบั เพอื่ นๆ
พี่ๆ นอ้ งๆ ที่ไปอบรมด้วยกัน สอบถามว่าใครได้ท�ำ อะไรกนั ไป
บ้างหรือยงั ...ยงั ไมม่ ใี ครเร่ิมอะไรเลย

“จนมาถงึ วนั ทต่ี วั เองไดป้ ดิ กจิ การรา้ นสกั และกลบั มา
อยบู่ า้ น ‘บา้ นนาเดมิ จ.สรุ าษฏรธ์ าน’ี ดว้ ยเหตผุ ลทวี า่
ยางพาราทป่ี ลกู ไวก้ รดี ไดแ้ ลว้ แตส่ ว่ นตวั ทำ�ไมเ่ ปน็ นะ
รับเงนิ อย่างเดียว แต่ในความเป็นจริงกับส่งิ ท่ีไดร้ บั
มันสวนทางกนั มาก รายไดไ้ ม่คคู่ วรกบั รายจา่ ย
เลยยงั ตอ้ งเดนิ สายรบั งานสกั ลกู คา้ นอกสถานท ่ี
ตามจังหวดั ต่างๆ ตามแตท่ ่ไี ดร้ บั การติดตอ่ และ
จดุ เปลี่ยนของตัวเองก็เจอ”

100 กฤศ พฒั นสิงห์

‘แคคตสั หรือ กระบองเพชร’ น่แี หละครับท่ีทำ�ให้ไดก้ ลับมาสู่
วถิ เี กษตร ช่วงนัน้ ทส่ี ักลกู คา้ อยู่ ที่ จ.เพชรบรุ ี และได้ไปเดินชม
งาน ‘เขาวัง’ พร้อมกบั ได้ซ้อื แคคตสั ติดมา 2-3 ตน้ แล้วก็มา
สักลูกคา้ ต่อ เอ๊ะ..มดี อกดว้ ย นา่ รกั ดี เท่านั้นเองวันรุง่ ข้ึนเลย
โทรไปทส่ี วนและไดพ้ ดู คยุ กบั เจา้ ของสวน เขาก็ทำ�งานอยทู่ บ่ี ้าน
ปลกู ต้นไม้ เลยี้ งต้นไม้ ขายตน้ ไม้ ชีวิตมีความสขุ และมรี ายได้
จากการขายตน้ ไมเ้ ล้ยี งตวั เองในชวี ติ วัยเกษียณได้ แตผ่ ม...
ยงั ไมเ่ กษียณนะ แตส่ ิง่ ทไี่ ดค้ ือ ‘ไดอ้ ย่บู า้ นและมรี ายได้’ หลงั
จากนน้ั สกั ลกู คา้ 3 หมน่ื ซอ้ื แคคตสั กลบั บา้ น สกั ลกู คา้ ไดเ้ ทา่ ไหร่
ขนแคคตสั กลับบ้าน กลางคนื ก็ดู ศึกษาวธิ ีการเลี้ยง การดูแล
จากยูทปู แถมยังไปลงเรียนคอรส์ ออนไลนเ์ พ่ิมเติมอีกด้วย
ทำ�โรงเรือนสิ เริ่มเยอะแล้ว โรงที่ 1 ผ่านไปเริ่มขายสิ
ขายทางไหน ออนไลน์น่ีแหละครบั เพราะวา่ เป็นอะไรทถ่ี นัด
ถ่ายรปู โพสต์ เงินเข้าบญั ชี แพ็คส่งลกู คา้

จากทเ่ี คยโพสตข์ ายตามกลมุ่ ตา่ งๆ เลยแยกตวั ออกมา
สร้างบ้านตวั เอง เกดิ เปน็ กลมุ่ ‘มือใหมห่ ัดเล้ียง
แคคตัส’ นำ�เสนอเรือ่ งราวความรู้ อวด โชว์ แลก
แจก จนปัจจบุ นั ขายควบคกู่ ันไปด้วย ยิง่ ชว่ งโควิด
ยอดขายถลม่ ทะลายมากๆ และสว่ นตัวยังแบ่งปนั
ความรู้ผ่านยูทูปโดยใชช้ อื่ ช่อง Ana Channel
เพอื่ สร้างความรู้ และแรงบนั ดาลใจให้กบั ผู้หลงรกั
หนามอกี ด้วย”

เรอื่ งราวท่ดี ีจากคนกล้าคนื ถิ่น…ถึงคนร่นุ ใหม่ 101

วนั หนง่ึ ไดค้ ยุ กับเพื่อนคนหนง่ึ เกี่ยวกบั ชวี ติ ณ ปจั จบุ ันว่าแต่
กอ่ นนน้ั ตวั เองเคยท�ำ อะไรมาบา้ ง นกั จดั รายการวทิ ยเุ กอื บ 20 ปี
ผนั ตวั เองเป็นเจ้าของคลื่น เมือ่ แนวโนม้ วงการวิทยุเปลี่ยนไป
เปดิ ร้านสักท้งั ๆ ทว่ี าดรูปไม่เปน็ และเมื่อคดิ ว่าร้านสกั มาถึงจดุ
อม่ิ หรือทางตนั แล้ววกกลบั มาสูจ่ ุดเรมิ่ ตน้ ใหมอ่ ีกคร้งั และครั้งน้ี
เป็นคร้งั ที่สน้ิ เดอื นแลว้ ‘มเี งนิ เหลอื ติดบัญชีมากกวา่ อาชีพอนื่ ๆ
ท่ตี วั เองเคยทำ�มา’ หากกลวั ที่จะกลบั ไปสจู่ ุดเริ่มตน้ กลวั กับ
การเรม่ิ ตน้ ใหม่ กลวั ในสง่ิ ทย่ี งั ไมเ่ กดิ กลวั แมจ้ ะทง่ั ความคดิ ตวั เอง
ผมว่า ‘คุณต้องไปคิดใหม่ และจดั ลำ�ดับใหม่’ ให้กับชวี ติ
ตวั เองนะครบั ”

“ปจั จบุ นั มรี ายการทวี ตี า่ งๆ มาถา่ ยสวน Cookierun
Cactus ของผมหลายรายการมาก ยิง่ เป็นการ
ตอกยำ้ �เขา้ ไปอีกว่า ‘วิถเี กษตร’ มันเปลยี่ นไปแลว้ นะ
ไม่จำ�เป็นตอ้ งมาจับจอบ ขุดดิน คุณก็มชี ีวิตที่ดไี ด้
จากสวนเล็กๆ ทีไ่ มค่ ่อยมคี นรู้จัก จากคนธรรมดา
แตก่ ลา้ ท่จี ะเรียนรูแ้ ละยอมรับ ปรับตวั กับการ
เปลย่ี นแปลงและพรอ้ มเริ่มต้นใหม่ ไม่ฝนื ทำ�สงิ่ ท่ี
“มนั ไม่ใช่” จนทำ�ให้คน้ พบคำ�กับว่า “อยบู่ ้านกไ็ ด้นะ”
นลี่ ะครบั ชวี ิตของผม”

102 วิชาญ ล้มิ ศกั ด์ิศรี

วคิชนากญลลา้ ิ้มคศนื กั ถด่ิน์ศิ ร…ี

“สวัสดีครับ จดุ เร่มิ ต้นในการหลงรกั การอยู่กบั ปา่ กับต้นไม้
ของตวั เองคอื วนั นน้ั วนั ทค่ี นไทยทกุ คนจ�ำ ไดด้ ี ตลุ าคม ปี 2559
ผมวิชาญ ลมิ้ ศักด์ิศรี ช่อื เล่นชาญ คนกล้าฯ รุ่น 3/1 วนเกษตร
เขาฉกรรจ์ ผมไดก้ ลายมาเป็นครอบครัวคนกลา้ ฯ หลงั จากท่ี
เหน็ ฟดี รบั สมคั รอบรมในเฟสบคุ๊ ในชว่ งนน้ั มนั เกดิ วกิ ฤตในชวี ติ ผม
หลายๆ อยา่ งความไม่แนน่ อนเรื่องอาชพี การงาน และยงั เกดิ
การเปลี่ยนแปลงเปลี่ยนแผน่ ดินครง้ั ใหญ่ของประเทศไทย
ผมรู้สึกว่าไมม่ ีความแน่นอนในชีวิตแม้แต่กษตั รยิ เ์ องกอ็ ยู่ภายใต้
กฏธรรมชาติข้อนี้ ผมจงึ พยายามหาสง่ิ ทย่ี งั่ ยนื จงึ ไดเ้ ริม่ ศึกษา
ศาสตร์ตา่ งๆ ของพระราชา

เรือ่ งราวที่ดจี ากคนกล้าคืนถิน่ …ถงึ คนร่นุ ใหม่ 103

คอร์สคนกล้าคืนถิน่ เปน็ คอร์สแรกท่ผี มไดเ้ ขา้ ร่วมและเปลยี่ น
ทศั นคตเิ ร่อื งการปลูกตน้ ไมไ้ ปอยา่ งส้นิ เชิง เมื่อก่อนผมไม่เคย
สนใจการปลกู ต้นไม้เลย คิดว่ากว่าต้นไมจ้ ะโตก็ 20-30 ปีถึงจะ
เอาไปใชง้ านได้ มันไม่คุม้ ค่ามันนานเกินไป แก่แล้วถงึ ได้ใช้
แตอ่ าจารยเ์ กรกิ และรนุ่ พค่ี นกลา้ ฯ ทกุ คนถา่ ยทอดประสบการณ์
ในอกี มตหิ นง่ึ ทผ่ี มไมร่ มู้ ากอ่ น เราสามารถใชป้ ระโยชนก์ บั ตน้ ไม้
กับป่าได้เปน็ รายวัน รายอาทติ ย์ รายเดอื น รายปี หรอื บ�ำ นาญ
หลงั เกษยี ณได้ ผมจำ�ไดห้ ลงั วันอบรมรุ่งขึน้ เวลาเดนิ ผา่ นตน้ ไม้
บริเวณฟตุ บาท ผมจะมองหาเมล็ดพันธทุ์ ่รี ว่ งลงบนพนื้ แล้วเก็บ
มาเพาะ ตอนนนั้ ความรสู้ กึ มันดมี ากๆ มคี วามเคารพในต้นไม้
เคารพทุกๆ ส่วนของมัน แล้วชีวิตผมจากนั้นก็มีแต่เรื่อง
การเกษตรเต็มสมอง ผมเอาไปถา่ ยทอดใหค้ รอบครัวให้นอ้ ง
จนทุกวันน้ีน้องๆ ผมเปน็ คนกลา้ ฯ ตามกนั มาแลว้ และเรากย็ ัง
มงุ่ หน้าพฒั นาแปลงของเรากนั อยู่จนถึงทกุ วนั นี้”

104 นฤพรรณ รองเมอื ง อีเรค

นคฤนพกรลรา้ณครนื อถงเ่นิ ม…ือง อีเรค

“ป้าโรสคะ่ ชอื่ นฤพรรณ รองเมือง อีเรค เคยท�ำงานที่สวีเดน
2 ปี แล้วกย็ า้ ยไปอย่เู ดนมาร์กอกี 10 ปี มีชีวติ อย่บู นความ
สะดวกสบาย เดินพรมแดง แต่งสวย เครอื่ งอ�ำนวยความสขุ
ทางกายพร้อมมาก แต่ถามถึงจติ ใจเหงาทสี่ ุด... สง่ิ ทที่ �ำได้กค็ ือ
ดทู ีวไี ทยเพือ่ คลายความคิดถงึ บ้าน แลว้ วันหน่งึ กเ็ ปดิ เจอ
พระเจา้ อยู่หวั พระมหากษตั ริยไ์ ทยรชั กาลท่ี 9 ท่านทรงงาน
ตลอดเวลาปีละ 365 วัน ดูไปน้ำ� ตากไ็ หลเอง มคี �ำถามกบั
ตวั เองวา่ เรามาท�ำอะไรอยทู่ น่ี ี่ ชวี ติ เราชา่ งไรค้ า่ สนิ้ ดี ไมเ่ อาแลว้
ฉนั จะกลับเมอื งไทย ฉันจะกลบั ไปเปน็ ลกู ทดี่ ขี องพ่อ ฉันจะกลบั
ไปท�ำตามพระองค์ ท�ำประโยชน์ใหแ้ ผน่ ดินเกิดของฉัน

เรอื่ งราวท่ีดีจากคนกลา้ คืนถ่ิน…ถึงคนร่นุ ใหม่ 105

ปี 2555 กลับมาเมืองไทยปีแรกยังไม่รจู้ ะเร่มิ ตรงใหนก่อนดี
ไมเ่ คยท�ำสวน ไมเ่ คยท�ำไร่ กเ็ ลยเปดิ รา้ นสปากอ่ น เคาะหนา้ สวย
ป้นั หน้าเรยี ว ตบหนา้ เดง้ นวดร้อนลดไขมนั หนา้ ท้อง ท�ำมารดา
หลงั คลอด... ท�ำไดป้ กี วา่ ๆ เพื่อนชวนไปเดินปา่ พะโต๊ะ ในปา่
สงบมาก ไรส้ ัญญาณโทรศพั ท์ เย็นสบาย กค็ ดิ ว่า ถ้าเรามปี ่า
สว่ นตวั ท่บี า้ นละ ???

“กลบั จากปา่ ปดิ รา้ นสปาเลย ขนของกลบั บา้ น พอดี
มีอบรมคนกล้าคืนถนิ่ ร่นุ แรก กส็ มคั รเขา้ อบรม
ทคี่ า่ ยกะปาง นครศรีธรรมราชเปน็ คนกล้าฯ รนุ่ แรก
หลงั จากอบรมเสรจ็ มีเงนิ อยสู่ ่ีแสนกว่าๆ จา้ ง
แบ็คโฮกวาดพน้ื ที่ ท�ำฝาย ปลกู ต้นไม้ ปลูกมะพรา้ ว
น้�ำหอม ปลูกพริกไทย ขุดบอ่ เล้ยี งปลา ต้องรบี มีให้
เทา่ คนอืน่ ปลาเร่ิมโตกำ� ลงั จะไดจ้ บั ขายฝนตกหนกั
น้ำ� ป่ามาท่วมบ่อปลา กวาดเอาไปหมดท้ังพริกไทย
ตน้ ไม้ มะพรา้ วน�ำ้ หอม ราบเป็นหน้ากลอง วนั น้ัน
ทุกสงิ่ อยา่ งละลายหายไปกบั น้ำ� ปา่ ”

ชวี ติ หลังนำ้� ปา่ ท�ำใหเ้ ราได้เรยี นรู้ บริบทพนื้ ท่ี ได้เรยี นร้คู �ำว่า
เริ่มจากสิง่ ที่มี เร่ิมจากสองมือที่ไม่ได้ใช้เงนิ เปน็ ตัวต้ัง เริ่มลงมือ
ท�ำทุกอยา่ ง พันธุ์พืช ปุย๋ หมกั จุลนิ ทรยี ์ แปรรูปผลผลิตใน
แปลง รวมกลมุ่ กบั ชุมชนจดวิสาหกิจชุมชน ท�ำสินค้าโอทอป
ท�ำกลมุ่ เกษตรอนิ ทรียร์ ะดบั จังหวดั ถึงวนั น้แี ปลงเล็กๆ ขนาด
5 ไร่ พร้อมท่จี ะแบ่งปนั ทกุ ประสบการณ์ ทุกองค์ความรทู้ มี่ ีกบั
ทุกคนทส่ี นใจ เปดิ เป็นบา้ นบม่ เพาะคนกล้าฯ เปน็ ศนู ยถ์ า่ ยทอด
เทคโนโลยเี กษตรธรรมชาติ เครอื ขา่ ยปราชญช์ าวบา้ น”

106 ทองกรม ปานสวสั ดิ์

ทคอนงกกลรม้าคปาืนนถสน่ิ วสั …ด์ิ

“ในวันท่ตี อ้ งหยุดท�ำ งานก่อนเกษยี ณ เพราะบริษัทปิดกจิ การ
ตอ้ งตกงาน เราต้องเปลยี่ นอาชพี ทที่ �ำ มานาน เปลย่ี นจากการ
เป็นผู้จดั การบริษทั ผลติ ช้นิ สว่ นอะไหลร่ ถยนต์ เป็นมนษุ ย์
เงินเดอื น ซ่งึ ถา้ จะหางานใหมอ่ ายกุ ม็ ากแล้ว เราจะเรมิ่ ตน้
อยา่ งไร เริ่มจากตรงไหน หาขอ้ มลู สิ มเี วลาเตรียมตวั ไมม่ าก
จนไปหยดุ อยทู่ ่ี ‘โครงการคนกล้าคืนถน่ิ ’ ตัดสินใจสมคั รเขา้
รับการอบรม ทันที่ รุ่น 3/2 คนกลา้ คืนถน่ิ นครราชสมี า
บา้ นบม่ เพาะ สวนลุงโชค

เรอื่ งราวที่ดีจากคนกล้าคืนถนิ่ …ถึงคนรุ่นใหม่ 107

ที่นท่ี ำ�ให้ ดฉิ ัน นางสาวทองกรม ปานสวสั ดิ์ หรือ ‘น้อย’ ไดร้ ู้
วา่ เราจะทำ�อยา่ งไรถา้ เราจะคืนถนิ่ กลบั มาอยูบ่ า้ น ค�ำ ค�ำ หนึ่ง
ทไ่ี ดร้ ับรูจ้ ากการอบรม 5 วัน และให้ข้อคดิ ว่าเรม่ิ จากสิง่ ท่ีมี
หลังจากนน้ั ก็ กลบั บา้ นส�ำ รวจทบ่ี า้ น เรม่ิ ลงมอื ท�ำ เกษตรอนิ ทรยี ์
แบบผสมผสาน ปลูกผกั ผลไม้ ไมย้ ืนตน้ ทำ�นา เล้ียงปลา
และก้าวไปสู่การทำ�เกษตรอนิ ทรยี ์ เพ่อื ใหเ้ กิดอาชพี ทย่ี งั ยนื
เดินไปพรอ้ มกบั ครอบครวั ปลูกไปพรอ้ มๆ กบั การทำ�เอกสาร
ยื่นขอรบั รอง ‘ออแกนิคไทยแลนด’์ เพือ่ เปน็ การรับรองวา่
ผกั ทป่ี ลกู จากสวนเปน็ ผกั อนิ ทรยี ์ และครอบครวั กไ็ ดท้ านผกั ผลไม้
ทปี่ ลอดจากสารเคมี จนท�ำ ให้เกดิ การรักการปลูกชีวิตมคี วามสขุ
ไดอ้ ยู่กับครอบครวั ดูแลพอ่ แม่ และยงั มีรายได้จากการขาย
ผลผลิต”

“สำ�หรับ ท่านทีจ่ ำ�เป็นต้องเปลย่ี นอาชีพหรือตกงาน
ก็ลอง ‘เรม่ิ จากสง่ิ ทม่ี ี’ แลว้ ลงมือทำ�”

108 พสิ ษิ ฐ์ กลุ โพธิ์ศรี

พคสินษิกฐล์ ก้าุลคโพืนธถิศ์ นิ่ ร…ี

“ผมเปน็ คนหนึ่งซึง่ กลับบา้ นโดยหวงั วา่ จะผลติ อาหารปลอดภยั
ไว้บริโภคเอง เนอ่ื งมาจากเม่ือปี 2557 ผมมีปัญหามาจากการ
ที่ลกู ชายปว่ ยเปน็ โรคที่ไมม่ ีทางรกั ษาใหค้ ณุ ภาพชีวติ กลับมา
เหมอื นเดมิ ไดอ้ กี ตอ้ งฉดี ยา เจาะนว้ิ เพอ่ื ตรวจคา่ เลอื ดกนั ทกุ วนั
วันละหลายครั้ง จึงเห็นความสำ�คัญของการดำ�เนินชีวิตที่
เรียบง่ายและปลอดภัยของครอบครัว หลงั จากตัดสนิ ใจวางแผน
ท่ีจะกลับบ้านแลว้ ปลายปี 2558 จึงเรมิ่ ถอยมาอยู่ตา่ งจงั หวดั
โดยลาออกจากงาน และขายคอนโดในกรงุ เทพฯ มาเลย

เรื่องราวทดี่ ีจากคนกลา้ คนื ถิน่ …ถงึ คนร่นุ ใหม่ 109

แตก่ ็ยังมาเจอปัญหาทท่ี ำ�ใหม้ ีความสงสยั อยู่ คือในตอนเด็กๆ
เราโยนเมล็ดผลไม้อะไรเรื่อยเป่ือย ปรากฏวา่ มนั กง็ อกงาม
เตบิ โตได้ง่ายๆ แต่พอกลับมาต้ังใจจะปลูกพืชไว้กนิ เอง แต่มัน
ไมง่ า่ ยอยา่ งทค่ี ดิ ทง้ั ปลูกไมข่ ้ึน แมลงลง หนอนลง ฯลฯ ปญั หา
มากมาย จงึ จ�ำ เปน็ ตอ้ งหาความรเู้ พม่ิ เตมิ โดยเรม่ิ จากหาความรู้
ในอนิ เตอร์เน็ต ไปบ้านปราชญ์ หาหลกั สูตรอบรม จนเจอกบั
หลกั สูตรฅนกลา้ คืนถนิ่ ซ่ึงใชข้ บวนการตน่ื รเู้ ป็นกุญแจอบรม
ทำ�ให้เกิดการมองเห็นอปุ สรรคของตัวเองด้วยตัวเอง ท�ำ ให้
สามารถเข้าใจเรอื่ งส�ำ คญั คอื การพ่งึ พาตนเองได้ ซ่งึ ขอ้ นีเ้ ป็น
ปจั จัยหลักทที่ ำ�ให้คนติดกับปัญหา เมื่อมัวแต่รอคอยความหวงั
จากการพึง่ คนอื่นหรือภาครัฐจงึ สำ�เรจ็ ช้า และได้ความร้อู นื่ ๆ
ในชว่ งนน้ั มากทเี ดยี ว แตก่ ย็ งั มขี อ้ สงสยั บางเรอ่ื งในการท�ำ เกษตร
จึงยังคงหาขอ้ มลู เพม่ิ เตมิ ในเรื่องเกษตรต่อมา

โดยตัวเองกร็ ู้สึกวา่ โชคดี คดิ ถกู แล้วท่เี ริม่ ตน้ เรว็ โดยยงั มแี รงทจ่ี ะเรม่ิ ต้นใหม่อยู่ และ
ค�ำ ตอบทไ่ี ดจ้ ากการท�ำ เกษตรกต็ อบโจทยใ์ นเรอ่ื งความสขุ ไดม้ าก เพยี งแตล่ องผดิ ลองถกู
มากไม่ไดเ้ นือ่ งจากทนุ ทมี่ อี ยไู่ มม่ ากพอ ดังน้ันหากทา่ นใดตอ้ งการเรม่ิ ทำ�เกษตร
โดยที่ไมม่ ีประสบการณต์ รงมากอ่ น ควรทำ�แบบเกษตรวนั หยดุ หรือทำ�เป็นกจิ กรรม
เสรมิ ไปก่อนจะดกี วา่ ลาออกจากงานมาทำ�เลย จะทำ�ให้มีทนุ ในการแกป้ ัญหามาก
เพราะมันจะไม่ง่ายเหมอื นทคี่ ิด อนั นม้ี นั ไมเ่ หมือนกบั เกษตรกรทีไ่ ม่มีทางเลอื กคอื เป็น
เกษตรกรโดยกำ�เนิดเพราะเขาท�ำ แบบสืบทอดกนั มา ไม่ไดห้ าทางแก้ไขปญั หา ผลทีไ่ ด้
ออกมาอยา่ งไรเขากร็ ับได้ แต่เราอาจรบั ไมไ่ ด้ มวั แตห่ าทางแกป้ ญั หา ทุนกต็ ้องมี
เวลาทีส่ งสัยกเ็ พิ่มอกี แกถ้ ูกจดุ บ้างไม่ถกู จุดบ้าง เรยี นกไ็ ม่ไดเ้ ฉพาะทางเกษตร
อาจทำ�ใหไ้ ปไมถ่ ึงฝัน เนื่องจากทอ้ เสยี ก่อน ดังนัน้ จงทดสอบตนเองจนมนั่ ใจเสียกอ่ น
ค่อยผนั ตวั เองมาทำ�การเกษตรแบบเป็นอาชีพหลกั ”

“ทกุ วนั น้ผี มมีความสขุ กับการทำ�เกษตร และคอ่ ยๆ ทยอยมีผลผลิต
เพม่ิ ขึน้ เน่ืองจากไมท้ ่เี ราปลกู เร่ิมใหผ้ ลผลติ แล้ว และมากจนตอ้ งแจก
เพ่อื นบา้ นเพราะเร่ิมกินไม่ทันแลว้ ครบั ”

110 ชลเทพ ปานด�ำ

ชคลนเทกพล้าปคานืนดถำ�นิ่ …

“เมื่อก่อนผมเองท�ำ งานประจ�ำ ในโรงพยาบาลแหง่ หนง่ึ ในจงั หวัด
พษิ ณโุ ลก ทำ�ใหเ้ ห็นและรบั รถู้ ึงเหตุผลท�ำ ไมคนเจ็บปว่ ย
หรอื เป็นโรคเร้ือรังกันเป็นจ�ำ นวนมาก รวมถงึ ตวั ผมเองมีการ
เป็นไข้หวัดเรอ้ื รงั ทกุ ๆ วันพุธต้องพบหมอเพ่ือรกั ษาสขุ ภาพ
แตร่ ะหว่างทำ�งานน้ันผมเองกห็ าองค์ความร้แู ละได้ไปทดลอง
ท�ำ เกษตรในวันหยุดในชว่ งเสาร์อาทติ ย์ จนมคี วามเขา้ ใจ
และรวู้ า่ การท�ำ เกษตรอนิ ทรีย์และทานอาหารที่ปลอดภยั นน้ั
มปี ระโยชน์ตอ่ สุขภาพปี 2558 จงึ ตดั สินใจเขา้ โครงการคนกล้า
คนื ถ่นิ รุน่ 1 ระหวา่ งลงแปลง 5 เดอื นของคนกล้าคืนถิน่ กย็ ัง
นำ�องค์ความรู้ด้านการทำ�นาไปเป็นผชู้ ว่ ยดแู ลโครงการเกษตร
อนิ ทรีย์ของสนามบนิ สโุ ขทยั

เร่อื งราวทด่ี ีจากคนกลา้ คนื ถ่ิน…ถงึ คนรนุ่ ใหม่ 111

ผมชลเทพ ปานดำ� คนกลา้ ฯ รนุ่ 1 อยู่ตำ�บลสารจติ ร อำ�เภอ
ศรสี ัชนาลยั จังหวดั สุโขทัย ด้านการศึกษาจบอนุปริญญา
คอมพวิ เตอรธ์ ุรกิจ ไดเ้ ขา้ มาช่วยกนั คนกลา้ คนื ถิ่น ปี 2559
ในฐานะพ่อบา้ นดูแลโหนด 4 จังหวัดตาก สุโขทัย ก�ำ แพงเพชร
พิจติ ร ปัจจบุ นั สามารถอยไู่ ด้กับอาชพี เกษตรกรและมีความสขุ
กับการท�ำ เกษตร แลว้ ยังขยายเครือขา่ ยไปในกล่มุ ตา่ งๆ
เพ่อื สรา้ งต้นแบบใหก้ ับเกษตรรนุ่ ใหม่ๆ”

“สำ�หรับท่านใดทส่ี นใจจะทำ�เกษตรหรอื กำ�ลงั จะ
ลาออกจากงานเพ่ือมาทำ�เกษตรแบบเตม็ ตวั
ชา้ ก่อนครับ หาองค์วามรูด้ ้านเกษตรหรอื ดูไอดอล
คนทท่ี ่านชอบแลว้ พิจารณาถงึ ภมู ิสงั คมของตนเอง
วา่ เป็นไปได้ไหม เรียนร้แู ละลองปฏบิ ตั ิไปพร้อมๆ
กบั อาชพี เดิม และถา้ วนั ไหนพร้อมและมั่นใจค่อยลง
แบบเตม็ ตัวและเต็มเวลาครบั ”

112 ณชิ าดา ภทั รธ์ นโสภณ

ณคนชิ ากดลา้าภคัทนื รถธ์ นิ่นโ…สภณ

“จุดเรม่ิ ต้นจากลกู เกษตรกร สูค่ นเมือง จนปี 2558
ชีวิตผนั จากคนเมืองสูช่ นบทอกี ครัง้ คืนถิน่ ...
ณ บา้ นไรค่ ุณยาย พจิ ติ ร”

“เข้ หรือณชิ าดา ภัทร์ธนโสภณ เดิมคอื วาสนา สุพร หรอื ที่
คนแถวน้เี รยี กครเู ก๋ ชีวติ ไม่ได้สวยหรูงดงามเกดิ จากครอบครัว
เกษตรกรจนๆ เริ่มสร้างจากเสื่อผนื หมอนใบ ม้งุ จอบ 2 เลม่
หมอ้ จาน ชอ้ น อยูย่ งุ้ ข้าวโพด ล�ำบาก แตเ่ กดิ คลอดหรู
โรงพยาบาลอย่างดี มาอยู่ป่าซะงน้ั เตบิ โตมาได้ด้วยวิถอี ยู่ป่า
ท�ำงานเคียงบา่ เคียงไหลพ่ ่อแม่ จนร่ำ� เรยี นจบ ปวส. ผันตวั เอง
ไปท�ำงานบริษทั ที่ชลบุรี ถบี ตัวเองเรียนจนจบปรญิ ญาตรี

เร่ืองราวท่ดี ีจากคนกลา้ คืนถนิ่ …ถึงคนรุน่ ใหม่ 113

ท�ำงานสรา้ งตัวอยู่ 11 ปี มบี ้านหรู รถหลายคนั สดุ ท้ายค้น
พบวา่ ชวี ติ เราไมใ่ ชค่ นเมอื ง จงึ ขายทกุ อยา่ ง ลาออกงาน ยา้ ยกลบั
มาบา้ นพิจิตร เรมิ่ ตน้ ตกงานกอ่ น เลี้ยงลกู ช่วงนน้ั เครยี ด
จนเคยคดิ จะกลบั ชลบรุ อี กี รอบ จนมาเจอโครงการคนกลา้ คนื ถนิ่
สมัครวันสุดท้าย รุ่น 1 รุ่นแรกของโลก รุ่นหนูทดลอง
อบรมรอบที่ 3 ณ ค่ายจิรประวัติ 5 วัน 4 คืน แบกเป้
นั่งรถเมลไ์ ปอบรม เจอคนแปลกหน้าทไี่ มร่ จู้ กั สักคน น่ังล้อมวง
เขยี นๆ แปะๆ Check In, Check Out ‘นตี่ รมู านง่ั ท�ำบา้ อะไรฟะ’
แตก่ น็ ะ ด้วยตวั ตนเรามีแบบน้ี ท�ำให้เราได้เพอื่ นมาทัง้ หมด
และยงั คบหากนั อยู่ และยง่ิ ขยายวงกวา้ งไปอกี เป็นเครอื ขา่ ย
ทก่ี ระจายอยู่ท่ัวประเทศ แทบทกุ จังหวัดก็วา่ ได้ เรายังพบปะ
คุยกัน แลกเปลยี่ น สายเขียวคุยกันเขา้ ใจ เราเรมิ่ แบ่งปัน
แลกเปล่ียน พนั ธ์ุพชื และสง่ิ อืน่ ทีป่ นั กันได้ ไมไ่ ด้คดิ ถึงเงิน
มันคือวถิ ีเดมิ แบบโบราณกลับมา มนั สุขทีใ่ จ ได้เจอคนคิด
เหมือนๆ กนั

เราเจอตอ่ ตา้ นจากครอบครวั มันบ้า ออกงานมาท�ำเกษตร
แถมท�ำแบบอนิ ทรีย์ จะรอดได้อยา่ งไร มาท�ำไมกนั อุปสรรค
มันเยอะเกนิ กวา่ จะเลา่ ต้องสัมผสั เองจึงจะเขา้ ใจ แต่เราก็
ใหก้ �ำลงั ใจกนั และกัน กอดคอกนั รอด ในเครือข่ายเราแตกตัว
กระจายไปอีกหลายๆ โครงการ อบรม จนบางคนสามารถขาย
ท�ำแบรนดข์ องตวั เองใหญโ่ ตสง่ ออกนอกประเทศ แตค่ ือวธิ กี าร
ต่อยอด ทีแ่ ลว้ แตว่ า่ ใครจะก้าวไปไดแ้ ค่ไหน สว่ นเขอ้ ย่ทู ่มี น่ั คอื
บ้านไรค่ ณุ ยาย คอยสนบั สนุนอยู่เบอ้ื งหลงั ไมช่ อบการเขา้ เมอื ง
วนุ่ วาย แค่มีอาหารปลอดภัย แบ่งปัน ขายบา้ ง พออยูไ่ ด้
และดว้ ยสถานะของเรา กลบั เขา้ ท�ำงานในระบบหนว่ ยงานรฐั
กนั หมด จึงท�ำให้เราท�ำเกษตรได้แคว่ นั หยุด เช้าๆ เยน็ ๆ
ตามทเี่ วลาอ�ำนวย ท�ำได้นะ แตเ่ หนือ่ ยนิดและผลท่ีออกมาจะ

114 ณชิ าดา ภัทร์ธนโสภณ

“ไมเ่ ตม็ 100 แตก่ ็ไดอ้ ย่างท่ีควรเปน็ ไรทรี่ บั ได้

แตค่ นอืน่ อาจจะคิดว่าทำ� ไม ไม่ท�ำให้เตม็ ๆ คอื ขดี
ความสามารถคนเราจำ� กัดด้วยเวลา เมือ่ เราเลอื ก
ท้งั สองทาง เราก็ตอ้ งรับให้ได้กับปญั หาทมี่ ันจะมาก
หน่อย แตม่ นั กส็ ขุ ที่ไดอ้ ยใู่ นวธิ ีแบบน้ี มกี ิน มีอยู่ มใี ช้
และอนาคตย่ังยืน ถา้ ไมพ่ ากนั แลง้ ตายไปกอ่ นนะคะ
รายไดเ้ ราพออยู่ได้ ไมก่ ำ� ไร กเ็ สมอตัว เราไม่ใชน่ ัก
ธรุ กิจ หวั คดิ การค้า เราจงึ ไมไ่ ดค้ ิดถึงอย่างเป็นเงิน
จึงแจกมากกว่าขาย หลายคนสงสยั “มรึงปลูกเพ่อื
แจกท�ำไมวะ ขายสิ” ก็ความสขุ คอื คนรับไดก้ ินดีๆ
มคี วามสขุ คนให้กส็ ุขย่งิ กวา่ ก็แคน่ ้ัน แต่ถ้าจะขายก็
ขายได้นะ แต่มันไม่ใช่ตัวตนเราจึงทำ� ได้ไมล่ �ำบากใจ
เราจึงอยแู่ บบน้ี สขุ ๆ ทุกข์ๆ พอมีแค่นนั้ ไม่ไดร้ ่ำ� รวย
แคม่ ง่ั คั่ง มั่นคง เปน็ คลงั อาหาร เราพอใจแล้ว”

มาถึงจดุ เปล่ยี นท่ีเราเริม่ อายุเยอะเราย่งิ ต้องการความสงบ เมอื่
คน้ พบแลว้ เราต้องสานตอ่ ความต้องการของเรา การพอเพยี ง
ที่พอดี ไม่ได้หมายความว่าตอ้ งยาจก ยากจน ล�ำบาก เราก็
ยังเป็นคนเหมือนคนทัว่ ไป มกี ินหรู นอนหรู เทย่ี วบางเวลาท่ี
โอกาสเหมาะ จึงไมจ่ �ำเปน็ เลยว่าท�ำเกษตรจะตอ้ งจน ตอ้ งไม่หรู
ตอ้ งไม่เทยี่ ว มันเปน็ ความพอใจของแตล่ ะคน อยากท�ำอยา่ งไร
กับชีวิตที่เราออกแบบเองได้ ไม่จ�ำเป็นต้องสนใจส่ิงอื่นใด
ถา้ มัน่ ใจวา่ เกษตรคอื ใช่ ก็ลุย แตไ่ ม่ต้องขนาดลาออกงานมาท�ำ
เพราะภาพสวยแต่มันไม่ได้สวยงามตามภาพ มันเหน่ือย
ฉะนัน้ คนทีจ่ ะท�ำควรทดลองทดสอบตวั เองให้ชดั เจนกอ่ นท�ำ
เกษตร ขอใหส้ นกุ สขุ กบั ชวี ิตท่ีคุณเลอื กในวถิ เี กษตร รับรองว่า

เร่อื งราวที่ดีจากคนกลา้ คืนถน่ิ …ถงึ คนรุ่นใหม่ 115

คณุ มีเพือ่ นสายเขียวท่วั ประเทศ อย่าคดิ วา่ จะปลูกขายใคร
ให้คิดว่าปลกู แลว้ ไดก้ ินตอนไหน อร่อยไหม ท�ำอะไรกินดี
จะแจกใครกิน แล้วค่อยคิดขายใครเมือ่ มนั เหลอื เฟือ นัน่ ล่ะ
คณุ จะคน้ พบกับความสุขที่แทจ้ รงิ ถ้าคณุ รจู้ ักใหม้ ากกว่ารบั
จงเป็นตวั ของคุณเองทีค่ ุณเลือก อย่าใหใ้ ครก�ำหนดชวี ิตคณุ
ยนิ ดีต้อนรบั สชู่ ีวติ เกษตรกร”

“ขอบคุณโครงการคนกล้าคืนถน่ิ ทที่ �ำใหเ้ ราม ี
เพื่อน มิตรสหายทีจ่ ริงใจ รักกันในแบบสายเขยี ว
ท่วั ประเทศ รกั เธอประเทศไทย รกั โครงการคนกลา้
คืนถน่ิ เธอคอื จุดเรม่ิ ตน้ ของมติ ร... ไมตรี ทำ� ใหร้ วู้ า่
โลกนยี้ งั มสี งิ่ ดรี อเราอยอู่ กี มากนกั อยทู่ เี่ ราจะออกไป
สัมผสั มนั หรอื ไม.่ .. แค่นั้น”

116 ชัชชยั เถาะรอด

คชชั นชกยั ลเถ้าาคะรืนอถด่ิน…

“คนกล้าคนื ถิ่น ร่นุ 1/2 ‘คนกล้าล่าฝัน’ โหนด 9
สระบรุ ี ลกู ชาวนามันก็คอื ลกู ชาวนา จะหนีไป
อยตู่ รงใหนก็เป็นลกู ชาวนา ช่วงชวี ติ ท่เี ตบิ โต
มาในยุคนิกส์ (ประเทศอตุ สาหกรรมใหม)่
ดว้ ยระบบการศกึ ษาทีจ่ ัดใหเ้ หมาะสมกับเศรษฐกจิ
ยคุ นน้ั ท่อี อกแบบมาเพอ่ื ป้อนแรงงานใหก้ ับโรงงาน
อตุ สาหกรรม พ่อแมก่ จ็ ะพร�ำ่ บอกเสมอวา่ จะได้
ท�ำงานบรษิ ทั เป็นเจา้ คนนายคน มีเงนิ มีรถมีบา้ น
ไม่อยากใหล้ กู หลานล�ำบากกับอาชพี ท�ำนาจึง
ส่งเรยี นสายอาชวี ะจนจบ ปวส. สาขาซอ่ มบ�ำรุง
โรงงาน จึงไดท้ �ำงานบริษทั สมใจพอ่ แมป่ รารถนา”

“ปี 2558 หลังจากท�ำงานมาเกือบ 20 ปี จงึ เร่มิ มีความ
อยากกลบั ไปท�ำการเกษตรโดยเริ่มท�ำเล็กๆ นอ้ ยๆ จนมาเจอ
ข้อความเชิญสมคั รร่วมการอบรมโครงการคนกล้าคืนถ่ิน
ใน Facebook จงึ สมัครมาร่วมโครงการไดเ้ ป็นคนกล้าคนื ถิ่น

เรือ่ งราวท่ีดีจากคนกล้าคนื ถน่ิ …ถงึ คนรนุ่ ใหม่ 117

รุ่น 1/2 อบรมทร่ี าชบุรี นอนในค่ายทหารศกึ ษาอบรมท่ีบา้ น
ครวู ิเชยี ร ชีนะ และไดไ้ ปอบรมเติมเต็มทศี่ นู ยเ์ รยี นรเู้ ศรษฐกจิ
พอเพยี งของครสู ุพจน์ โคมณี และวนเกษตรเขาฉกรรจข์ อง
ดร.เกรกิ มมี ่งุ กิจ และยังไดไ้ ปร่วมอบรมกบั เครือข่ายอ่ืนๆ
เพม่ิ เตมิ ในขณะทเี่ ดนิ สายอบรมกไ็ ดท้ �ำงานบรษิ ทั และท�ำเกษตร
ควบคูไ่ ปด้วย ซง่ึ ได้น�ำความรู้จากการอบรมและจากเพอ่ื นๆ
เครือขา่ ยต่างๆ มาท�ำซ่ึงมีท้งั ล้มเหลวบา้ งส�ำเร็จบ้าง

จากกระบวนการอบรมและประสบการณจ์ ากการได้สัมผัสกบั เพื่อนๆ คนกลา้ ฯ ท�ำให้
ไดภ้ าพของเกษตรกรที่เหมาะกบั ตนเองซงึ่ น่าจะเรียกว่า ‘เกษตรวิถ’ี เพราะยงั ตอ้ ง
ท�ำงานประจ�ำอยู่ อาศยั ชว่ งเยน็ และวนั หยดุ จงึ จะมาท�ำเกษตร โชคดที ท่ี �ำงานอยใู่ กลบ้ า้ น
แปลงที่ท�ำจะเปน็ ไร่นาสวนผสมเพราะอยูใ่ นเขตชลประทานท�ำให้ไมค่ อ่ ยมปี ัญหา
เรอ่ื งน�ำ้ จะแบ่งพื้นท่เี ป็นนา 40% สวนผลไม้ 30% สระน้ำ� 10% และพื้นทเี่ ตรียมไว้
สรา้ งทอ่ี ยู่อาศยั 20% ปลกู ผลไม้ทีเ่ หมาะกบั พ้นื ทเี่ ชน่ มะม่วง กล้วย ฝรั่ง (เคยลอง
ปลกู ผลไมต้ า่ งถน่ิ เชน่ ทเุ รยี น ลองกอง ตายเรยี บ) พชื ผกั กจ็ ะปลกู ชนดิ ทป่ี ลกู ครงั้ เดยี ว
แล้วกินยาวๆ เชน่ ไผ่ ผักหวาน ลูกฉิง่ ผกั ติว้ เป็นต้นผักสวนครวั กจ็ ะปลกู ตามฤดกู าล
เน้นปลูกกินเองและขายในทอ้ งถน่ิ เปน็ หลกั ถา้ เหลือก็แปรรูปไว้กินไวใ้ ชซ้ ึ่งรายไดจ้ าก
การท�ำเกษตรเฉลี่ยวนั ละประมาณ 200-300 บาท

สิง่ ทอ่ี ยากบอกเพ่อื นทอี่ ยากมาท�ำเกษตรคอื ให้ถามตวั เองกอ่ นว่าจะมาท�ำด้วยจดุ
ประสงคอ์ ะไรเพราะถา้ เปา้ หมายไม่ชัดเจนจะท�ำใหเ้ ราท�ำแบบไมม่ จี ุดหมายซึง่ จะเปลอื ง
ทุนเปลืองแรงและเสียเวลา ควรศึกษาหาความรู้ให้ดี ลงมอื ท�ำจรงิ ๆ และต้องรจู้ กั
สงั เกต ลงทนุ ใหน้ ้อยท่สี ดุ ลงแรงให้มาก แยกให้ออกว่าอะไรคือความจ�ำเป็น (Need)
กับความอยาก (Want) เอาคอนเซ็ปต์ของคนกล้าคนื ถ่ินมาใช้ ‘เริ่มจากสิง่ ที่มี’ และ
สง่ิ ทส่ี �ำคญั มากๆ คอื ‘เครอื ขา่ ย’ เพราะจะท�ำใหเ้ ราท�ำงานไมโ่ ดดเดย่ี ว มกี ารชว่ ยเหลอื
ซึ่งกันและกัน จะช่วยให้เราประสบความส�ำเรจ็ ได้เร็วขน้ึ และมีความสุขจากการ
ท�ำเกษตร....”

118 เสาวลักษณ์ มณที อง

เคสนาวกลลกั า้ษคณืน์ มถณน่ิ ที …อง

“มีชวี ิตในเมืองกรงุ ที่แสนเหนื่อยมามากกว่า 10 ปี มีความรสู้ กึ
ว่าไม่ใชค่ วามสขุ ที่ตอ้ งการ วันหนึ่งไดเ้ หน็ คลิปของ ดร.เกริก
ปลกู ป่าของโครงการคนกลา้ คืนถนิ่ มคี วามรสู้ กึ ว่า เราเอง
นา่ จะท�ำ ได้ และเป็นชีวิตทเี่ ราใฝ่หาเพราะพ้ืนฐานครอบครัว
พอ่ แมเ่ ปน็ เกษตรกร เรม่ิ ศกึ ษาวถิ เี กษตรจากตน้ แบบเกษตรกร
หลายๆ คน และเรม่ิ ศึกษาการเกษตร พร้อมกบั วางแผน
จะกลบั บา้ นเกิดเพอื่ กลบั มาท�ำ เกษตร ศึกษาขอ้ มูลและ
วางแผน ทงั้ การปลูก แปรรูป และการตลาดจากการเกษตร

เรื่องราวท่ดี จี ากคนกล้าคนื ถน่ิ …ถงึ คนรุ่นใหม่ 119

“เมอ่ื กลบั บา้ นเกดิ แรกๆ ไดเ้ รม่ิ ทำ�การเกษตร แปรรปู
และการตลาด ทำ�ได้ แต่รสู้ ึก ไม่มีเพือ่ น ไม่มคี นคดิ
แบบเรา จนได้มาอบรมกับโครงการคนกลา้ คืนถิน่
บา้ นบ่มเพาะ ลุงเฉลิม พีรี ไดน้ ำ�กระบวนการอบรม
มาปรับใช้กบั วถิ เี กษตรและวิถีชีวิต ได้เรยี นรตู้ วั เอง
มากขน้ึ เริม่ คิดเริม่ จากสง่ิ ที่มี เร่มิ ปรบั ประยกุ ต์
วิถชี วี ติ ใหม้ ีความพอดีกบั วิถีเกษตร”

ปจั จบุ นั เสาวลกั ษณ์ มณที อง คนกลา้ คนื ถน่ิ รนุ่ 3 คอื นวตั กร
เกษตรกรในอ้อมกอดขุนเขา ท่ีมคี วามสขุ ท่ามกลางความอบอนุ่
และรอยยิม้ ผา่ นเรอ่ื งราวของพอ่ แม่พ่ีปา้ น้าอา ร่วมสรา้ งคณุ ค่า
สปู่ ่าแผน่ ดนิ เกดิ เป็นผู้น�ำ เกษตรกร ประธานวิสาหกจิ ชุมชน
มโี รงงานแปรรูปผลผลติ เกษตร เป็นเจ้าของบริษัทอุตสาหกรรม
เกษตร มคี วามสขุ และไดใ้ ชค้ วามสามารถหลากหลายในการ
บรหิ ารจัดการเกษตรให้มคี ุณค่าทงั้ ตอ่ ตวั เอง และต่อคนอ่ืน
หลกั ส�ำ คญั คือการวางแผน การศกึ ษาหาความรู้ การบริหาร
จัดการ การรจู้ กั ประยุกต์ใช้ความรูม้ าใช้ในการทำ�เกษตร
การมีเพื่อน มีเครอื ข่ายเป็นส่งิ สำ�คญั ในการทำ�เกษตร”

120 พชรรัชต์ ธนาวิสิฐกานต์

คพชนรกรลัชต้า์คธนืนาถวน่ิ ิส…ฐิ กานต์

“ชอ่ื อิ๋ว พชรรัชต์ ธนาวสิ ิฐกานต์ เปน็ เจ้าของสวนผกั ทีล่ �ำปาง
ช่ือ The Cozy Farm กอ่ นทีจ่ ะมาเปน็ เกษตรกรเตม็ ตวั เมือ่
กอ่ นก็ท�ำงานในกรุงเทพฯ เปน็ System Engineer ท่ีบริษัท
แห่งหนึ่งค่ะ น่ังท�ำงานอยู่แต่ในออฟฟิศ น่าเบื่อมากๆ
ไหนจะเจอแตม่ ลพิษ รถกต็ ดิ สุดๆ จะไปไหนมาไหนทกี ใ็ ช้เวลา
หลายชว่ั โมง ท�ำงานได้ 3 ปี เรมิ่ ไมไ่ หว มนั รสู้ กึ เหมอื นไมม่ ชี วี ติ
ออกจากบา้ นแตเ่ ช้าเพ่อื ไปท�ำงาน กวา่ จะกลับมาถึงบา้ นกค็ �่ำมดื
เลยตดั สนิ ใจเปล่ยี นบรรยากาศ ไปลงคอรส์ เรยี นภาษาอังกฤษ
ทีป่ ระเทศออสเตรเลีย พอเรยี นไปสักพกั กเ็ ร่ิมคดิ ว่าจะกลับไทย

เรือ่ งราวทีด่ ีจากคนกล้าคนื ถ่นิ …ถงึ คนรนุ่ ใหม่ 121

ไปท�ำอะไรต่อดี ไมอ่ ยากท�ำงานประจ�ำ แตจ่ ะท�ำอะไรดีละ่
คดิ ๆ จนวันนงึ เปิดเฟสบคุ แลว้ เห็นคลิปของ ดร.เกรกิ มันเลย
จุดประกาย อยากสมัครโครงการคนกล้าคืนถ่ินทันทีเลย
แตต่ ดิ ทวี่ า่ คอรส์ ทล่ี งเรยี นไปยงั ไมจ่ บ กเ็ ลยไดแ้ ตห่ าคลปิ เกย่ี วกบั
การเกษตรดู ดทู กุ วนั เปน็ ปเี ลย แบบวา่ อนิ มาก ถึงมากทสี่ ุด
แลว้ ยงิ่ ไดค้ ยุ กบั แฟนเรอ่ื งนี้ แฟนกอ็ นิ ดว้ ย เรายงิ่ วาดฝนั ใหญเ่ ลย

พอเรยี นจบ กลับมาไทย เรารบี หาซื้อทด่ี ินเลย และท่ีลมื ไม่ได้
ก็คือ สมคั รเขา้ อบรมกบั คนกล้าคนื ถนิ่ โดยท่ีลากแฟนไปดว้ ย
ท�ำใหเ้ ราทง้ั คู่กลายเปน็ คนกล้าฯ รุ่น 3 ภาคเหนือ ตอนอบรม
กร็ สู้ กึ ประทบั ใจทงั้ เพอ่ื นๆ ทมี พอ่ บา้ น ครสู พุ จน์ ปราชญท์ เี่ ราได้
ไปอบรมทีศ่ ูนย์ มันท�ำให้เรารู้วา่ ไมไ่ ด้มีแคเ่ รานะท่อี ยากอยกู่ บั
ธรรมชาติ (ย้ิมกว้าง) หลังจากอบรมเราไดอ้ ะไรเยอะแยะ ไม่วา่
จะมติ รภาพ (ทุกวันน้กี ย็ ังติดต่อกับเพื่อนร่วมร่นุ ตลอด ยังไปมา
หาสกู่ ันเร่อื ยๆ) ความรู้จากปราชญ์ ความเอาใจใส่ของพ่อบ้าน

“ตอนนม้ี ีความสขุ กับตัวเองและครอบครวั มากๆ
ไดป้ ลกู ผกั กินเอง ปลูกต้นไม้ เรยี นท�ำขนม ไดม้ ีเวลา
ทำ� ในสิ่งท่อี ยากทำ� มากขึน้ รายได้ที่เขา้ มาถึงจะ
ไม่ได้มากเท่าตอนท�ำงานที่ กรุงเทพฯ แต่รายจา่ ย
กไ็ ม่ได้เยอะเหมือนกับการใชช้ ีวติ ในเมอื ง มนั สนกุ นะ
กบั การต่ืนมาตอนเช้าแลว้ ได้ทำ� อะไรในสง่ิ ทร่ี กั ”

สุดทา้ ยน้อี ยากจะฝากไว้ ส�ำหรบั คนทอี่ ยากจะมวี ิถเี กษตรแบบนี้
ไม่ยากเลย เพียงแคล่ งมือสร้างมันด้วยตวั เราเอง ค่อยๆ ศกึ ษา
เรียนรู้ไปกบั มัน เพราะเกษตรมีอะไรให้เราค้นหาอีกเยอะ
อยา่ งเช่น เราปลูกผกั 1 แปลง มนั กจ็ ะมปี ัญหามาใหเ้ ราแก้
เราปลกู อีกแปลง ก็จะมปี ัญหาใหแ้ ก้อกี ซึ่งอาจจะไมใ่ ช่ปัญหา
เดิม แตก่ ส็ นกุ ดนี ะ มนั ท�ำให้เราไดใ้ ชค้ วามคดิ วิเคราะห์
เยอะดนี ะ ยงั ไงก็ส้ๆู กันนะคะ เปน็ ก�ำลังใจใหท้ กุ คนค่ะ”

122 ค�ำ อ้าย เตชะเนตร และศวิ ตา เตชะเนตร

คศคำ�ิวนอตก้าายลเต้าเตชคชะืนเะนเถนตต่ินรร…และ

“‘หนทางพสิ จู นม์ า้ กาลเวลาพิสูจน์คน’ ส�ำนวนไทยประโยคนี้
ยังเป็นเครื่องยนื ยนั ในความม่งุ มั่นตงั้ ใจของครอบครัวคนกลา้ -
คืนถน่ิ ‘พอ่ ค�ำอ้าย เตชะเนตร’ ในการพลิกผนื ดินเคม-ี สูแ่ ปลง
เกษตรอนิ ทรยี ์พง่ึ ตนเองอย่างย่งั ยืน โดยเรมิ่ ปรบั เปล่ียนจาก
เกษตรเคมเี ชิงเดี่ยว เมอ่ื 9 พฤษภาคม 2558 พน้ื ท่ี 3 ไร่
1 งาน โดยสมคั รให้คุณพอ่ นายค�ำอา้ ย เตชะเนตร เขา้ ร่วม
โครงการคนกล้าคนื ถน่ิ รนุ่ ที่ 1 อบรมคา่ ยเม็งรายมหาราช

เรื่องราวทดี่ ีจากคนกล้าคนื ถนิ่ …ถึงคนร่นุ ใหม่ 123

เราเร่มิ ตน้ ปลกู พืชผสมผสาน ชะอม พทุ รานมสด บวบงู
เร่ิมมรี ายไดจ้ ากบวบงูและชะอมก่อน วางแผนออกแบบพนื้ ท่ี
ขุดสระเกบ็ นำ�้ และท�ำโรงเรือน ปลูกไมผ้ ลและผักสวนครวั
เงาะ ลองกอง กระท้อน อะโวคาโด้ มะพร้าวนำ้� หอม มะมว่ ง
มะกอกฝรง่ั ทุเรียน เพกาเตีย้ มะนาว สบั ปะรด อ้อยคั้นน้ำ�
ฯลฯ ตอนน้ีได้เก็บกินผลผลิตของตัวเองเกือบทุกชนิด
เราแบง่ พน้ื ที่ 1 ไร่ปลูกขา้ วไวก้ นิ เอง หลงั ฤดูท�ำนา เราปลูกพืช
เมอื งหนาว เชน่ กะหล�ำ่ ปลี บรอกโคลี ผกั กาดขาว กวางต้งุ
สตรอว์เบอร่ี

“ศวิ ตา เตชะเนตร (ตอ้ ย) คนกล้าคืนถิน่ รนุ่ 2/2
มถิ ุนายน 2559 ณ บ้านสวนปิรามดิ อ.เวยี งชัย
จ.เชยี งราย รบั หนา้ ทีพ่ ีเ่ ลีย้ งคนกลา้ ฯ ปี 2560
ปัจจุบนั ท�ำงานประจำ� ”

2561-2562 การขับเคลอ่ื นเกษตรอนิ ทรีย์ PGS เชียงราย
โดยการสนับสนุนจากสถานพี ฒั นาที่ดินเชยี งราย มลู นธิ ิเกษตร
อนิ ทรยี ไ์ ทยและมหาวิทยาลยั ราชภัฏเชยี งราย การจ�ำหนา่ ย
สินคา้ เกษตรอนิ ทรีย์ อาหารแปรรปู ท่ีตลาดจริงใจและท้อป
มาร์เก็ต เซน็ ทรัลพลาซ่าเชียงราย การรวมกลมุ่ เรยี นรู้เกษตร
อินทรียใ์ นชมุ ชนและเขา้ รว่ มเครอื ข่ายสมาคมคนรกั ษ์แฝก
(หญ้าแฝกใต้ร่มพระบารม)ี สรา้ งงานท�ำมือจากหญ้าแฝก
เพือ่ ส่งเสริมอาชพี และรายไดใ้ นชมุ ชน

124 คำ�อ้าย เตชะเนตร และศิวตา เตชะเนตร

2563 คนื ถ่นิ คนื ฐานสืบสานชมุ ชนขยายผลต่อยอดเกษตร
อนิ ทรีย์ เพ่ิมพืน้ ท่ีแปลงเกษตรรวม 4 แหง่ รวมพน้ื ท่ี 12 ไร่
เพ่อื สรา้ งสวนเห็ดธรรมชาติใหค้ ณุ พ่อดูแล และปลกู ปอเทือง
บ�ำรงุ ดิน โดยจะจัดท�ำธนาคารเมล็ดพนั ธุ์สะอาดร่วมกบั สมาชกิ
กล่มุ PGS แมล่ าว วางแผนปลูกป่าสรา้ งแหล่งอาหารและพ้ืนท่ี
สีเขยี วเพม่ิ อีก 7 ไร่ สมาชิกในครอบครวั เรา ประกอบด้วย
ววั พนั ธบุ์ รามนั 2 ตัว ไก่ไข่อนิ ทรยี ์ 57 ตัว ไกพ่ ้นื เมืองเลี้ยง
ปลอ่ ยตามธรรมชาติ 30 ตัว สระเก็บนำ้� มปี ลานลิ ปลาทับทิม
ตะเพยี น ปลาช่อนนา ปูนา กุ้ง หอยฯ ชว่ งวิกฤตจากเช้อื ไวรัส
โควดิ -19 ครอบครวั เราอยไู่ ดอ้ ย่างไม่กังวลใดๆ เลยเพราะเรามี
แหลง่ อาหารท่เี ตรยี มไว้

- จดทะเบยี นวสิ าหกจิ ชมุ ชน PGS Organic Maelao
- เปิดสวนเป็นแหลง่ เรยี นรู้เกษตรอนิ ทรีย์วถิ ีพึ่งตน
- เรยี นรูก้ ารท�ำเกษตรด้วยระบบหว่ งโซอ่ าหาร
ในแปลงเกษตร
- เรยี นรู้ระบบโซลารเ์ ซลล์พ่งึ ตน สูบตรงเมือ่ มี
แสงแดด
- สินคา้ แปรรูป พริกลาบสวนวมิ านดิน@แมล่ าว
อ้อยคน้ั น้ำ� สูตรวิมานดิน เมยี่ งค�ำสมนุ ไพร

เร่อื งราวทดี่ ีจากคนกลา้ คนื ถิ่น…ถึงคนรุ่นใหม่ 125

เนือ่ งจากทบี่ า้ นเปน็ ครอบครัวเกษตร มาแตเ่ ดมิ ประกอบกบั
ต้อยเรียนจบป.ตรี ดา้ นงานพฒั นาทอ้ งถิน่ และชนบท ทั้งท�ำงาน
เกยี่ วขอ้ งกบั สว่ นทอ้ งถน่ิ จึงตอ้ งมีส่วนช่วยสนบั สนนุ คณุ พ่อ
โดยการเรียนรู้และเข้าร่วมเครือข่าย ลงมือท�ำตามก�ำลัง
และเวลาทีม่ ี เพอ่ื ให้ทา่ นได้เบาแรงและช่วยต่อยอดการแปรรูป
สินค้าเกษตรและการท�ำตลาดส่งตรงผู้บรโิ ภค จงึ ใช้เวลาช่วง
วนั หยุดและหลงั เลิกงานมาชว่ ยท�ำเกษตร”

ครอบครัวเราสามารถปลดหน้ไี ดบ้ างส่วน เราทำ�
น้อยไดม้ าก ลดรายจ่ายซ่ึงเปน็ ตน้ ทุนทางเกษตร
เชน่ ปุย๋ นำ้� หมัก ท�ำเองใช้บ�ำรุงพืช เนน้ การใช้
วตั ถดุ ิบในแปลงใหม้ ากทีส่ ดุ ครอบครวั เราจงึ มี
อาหารปลอดภัย สุขภาพดีท้งั กายและใจ ทีส่ �ำคัญ
ได้แบง่ ปนั ขายให้พ่นี อ้ งในชมุ ชน ทีท่ �ำงาน และส่ง
ตรงลูกคา้ เอง ส�ำหรับเพอื่ นๆ ทีส่ นใจ รกั งานเกษตร
ขอใหศ้ ึกษาหาความรูค้ คู่ วามเพียร เรียนรูแ้ ลว้
ลงมอื ทำ� คอื ค�ำตอบ สามารถวางแผนเรอื่ งแบง่
เวลางานประจ�ำ ท�ำควบค่งู านเกษตรได้ค่ะ”

126 ณัฐถา สหี าราช

ณคนฐั ถกาลสา้ ีหคานืราถชนิ่ …

“เมื่อ 4 ปีก่อนท�ำ งานบรษิ ัทเอกชน ท�ำ งานบัญชี ทำ�งานไป
นานแลว้ รสู้ กึ ไมม่ น่ั คงกบั การเปน็ ลกู จา้ งเลยเกบ็ เงนิ ซอ้ื ทด่ี นิ 3 ไร่
อ.หนองแซง จ.สระบรุ ี แลว้ ก็ได้ไปอบรมโครงการคนกล้าคืนถ่ิน
ดฉิ นั ชอ่ื ณฐั ถา สหี าราช (สวนนอ้ ยพออย)ู่ รนุ่ 2/2 สวนลอ้ ม-
ศรรี ินท์ จ.สระบุรี แล้วลงแปลงขดุ บ่อปลกู ตน้ ไมท้ ้ิงไว้ ไปทำ�
วนั เสารอ์ าทติ ย์ ตอนนก้ี ท็ �ำ สวนไปไดด้ ี มนั ไมย่ ากถา้ เรามคี วามรู้
เดิมเป็นคนจังหวัดสกลนคร พ่อแม่ท�ำ นา ชว่ ยงานพอ่ กันแมต่ ้งั
เดก็ ๆ ท�ำ นาท�ำ สวนเปน็ อยู่ พอโตมาทำ�งานใน กทม. แล้ว
แต่กแ็ ต่งงาน แล้วคงไม่ได้กลบั ต่างจังหวดั แน่ๆ ก็เลยหาซอื้ ท่ีดิน
ท่ีใกล้ๆ กทม

เรือ่ งราวทด่ี จี ากคนกล้าคนื ถิน่ …ถึงคนรนุ่ ใหม่ 127

โครงการคนกล้าคืนถน่ิ ทำ�ใหร้ ้จู กั พๆ่ี เพือ่ นๆ ทีเ่ กง่ แบง่ กัน
ชว่ ยเหลอื กนั เราไม่ไดท้ �ำ คนเดียวมเี พื่อนท�ำ ช่วยเหลือกัน
อุ่นใจทีไ่ ดเ้ ขา้ โครงการนี้ ม่ันใจทจ่ี ะทำ�แบบเกษตรอินทรยี ์
ปลอดภยั ”

“ตอนนี้ กท็ ำ�งานประจำ�ด้วย พรอ้ มทำ�สวนวันเสาร์
อาทติ ย์ รสู้ กึ มน่ั คงกวา่ เมอ่ื กอ่ น มอี าหารกนิ ไมต่ อ้ งซอ้ื
อยากกินอะไรเราก็ปลกู ทำ�ปุ๋ยเอง เลี้ยงใสเ้ ดือนเอง
พอได้ใช้เพาะกลา้ ไม้ใช้เอง

หากใครอยากทำ�เกษตรตอ้ งมคี วามรู้ ตอ้ งรวู้ า่ เราชอบ
ในแนวนีจ้ ริงหรือเปล่า ตอ้ งขยนั อดทน เขา้ ใจพืน้ ที่
ดนิ ของตัวเองเปน็ อยา่ ง จะใหด้ ตี อ้ งมีงานประจำ�ทำ�
แล้วทำ�เกษตรไปพร้อมๆ กนั จะดีมากกวา่ ทำ�เกษตร
อย่างเดียว”

128 นงลกั ษณ์ เทพทองพันธ์

คนงนลกักลษณา้ ค์ เทืนพถทิน่ อ…งพันธ์

“ดฉิ ัน นางนงลักษณ์ เทพทองพันธ์ จบการศกึ ษาคณะ
บรหิ ารธุรกิจ มหาวิทยาลัยราชภฎั สวนดสุ ติ ผ้เู ขา้ อบรม
โครงการคนกล้าคนื ถนิ่ รนุ่ 3/1 เชียงราย
ชีวิตก่อนเข้าร่วมโครงการมองว่าชีวิตมนุษย์เงินเดือนไม่มี
ความมนั่ คงถงึ แมจ้ ะมีรายรบั ที่สงู แต่กม็ ีรายจา่ ยทส่ี ูงขึ้นเปน็ เงา
ตามตวั นายจา้ งจะมองเหน็ คณุ ค่าเราก็ต่อเมื่อเรายังสามารถ
ท�ำประโยชนใ์ หเ้ ขาอย่างเต็มที่ ประกอบกับการผกผันของ
ชวี ิตเมื่อคณุ พอ่ ต้องมาเสยี ชวี ติ ลง คณุ แม่กเ็ จ็บปว่ ยขาดคน
ดูแลถึงจุดเปลีย่ นทต่ี ้องกลบั ไปดูแลแม่ แต่กต็ ้องหาอาชพี ที่เรา

เร่อื งราวทดี่ ีจากคนกล้าคนื ถนิ่ …ถึงคนรุ่นใหม่ 129

สามารถพง่ึ พาตนเองได้อย่างมัน่ คงท้ังทางด้านอาหารและเวลา
ทส่ี ามารถดูแลแม่ได้อย่างเต็มท่ี ส่งิ ทีผ่ ุดขึน้ ภายใต้จิตส�ำนกึ
จึงเปน็ เกษตรกรรมปลอดสารพษิ สารเคมี จงึ ไดเ้ รม่ิ ชวี ติ เกษตรกร
เมอ่ื ปี 2560 โดยปรบั เปล่ียนผนื นาจ�ำนวน 5 ไร่ 12 ตารางวา
เปน็ การปลูกพชื ผสมผสานภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง

สืบสานปณธิ านของในหลวงรชั กาลที่ 9 โดยอาศัยศกึ ษา
องคค์ วามร้จู ากยทู ปู และสอ่ื ตา่ งๆ แต่ดว้ ยบริบทของพน้ื ทเี่ รา
สภาพดนิ นำ้� อากาศของพนื้ ทเี่ ราอาจจะไมเ่ หมอื นพน้ื ทที่ เ่ี ราศกึ ษา
ในยทู ปู และขาดการถ่ายทอดจากผู้มีประสบการณโ์ ดยตรง
ท�ำให้ประสบปญั หามากมายแตด่ ว้ ยความมงุ่ มั่นพยายามตอ้ งแก้
ทุกปัญหาทีละข้อทีละอยา่ ง ท�ำให้เรมิ่ มปี ระสบการณ์จวบจน
มีโอกาสเข้าร่วมอบรมโครงการคนกล้าคืนถ่นิ รนุ่ 3/1 เชยี งราย

“จากพนกั งานบญั ชที ่ตี อ้ งทำ� งานในออฟฟิศใน
ห้องแอร์ทีส่ ะดวกสบาย เส้นทางการท�ำงานมันยงั
ไม่ตอบโจทย์ชีวติ พอถงึ เวลาทีต่ ้องท้ิงความสะดวก
สบายมาลงมอื พลิกพ้นื ผนื ดินท�ำเกษตรกรรมท�ำให้
เรามคี วามภูมิใจและสขุ ใจท่ีได้มีโอกาสในการดแู ลแม่
บพุ การีทีเ่ รารกั และเปน็ ห่วงมากทส่ี ุด จึงเป็นค�ำตอบ
ท่ีดีทีส่ ดุ สำ� หรับชีวติ เรา”

130 นงลกั ษณ์ เทพทองพนั ธ์

หลงั จากทไี่ ดร้ บั การอบรมท�ำใหม้ อี งคค์ วามรมู้ ากขน้ึ เขา้ ใจบรบิ ท
พื้นท่ตี วั เองมากขนึ้ พอเขา้ ใจทศิ ทางลม ทิศทางนำ้� การวางแผน
การจัดการพ้ืนท่ี ร้แู ละเขา้ ใจเร่อื งการท�ำเกษตรอนิ ทรีย์ และ
ได้น�ำประสบการณต์ า่ งๆ ที่ได้เรยี นร้มู าลงมือท�ำอย่างจรงิ จัง
ณ พน้ื ท่แี ปลงเกษตรของเราเอง พร้อมทง้ั ยังได้รบั การช่วยเหลือ
แนะน�ำจากเพ่อื นๆ เครอื ข่ายคนกลา้ คนื ถิ่นอย่างตอ่ เน่ือง ท�ำให้
สงิ่ ที่ลงมือท�ำประสบความส�ำเร็จอย่างตัง้ ใจไว้ ตอนนีเ้ ราก็มกี ิน
มเี หลือแบง่ ปันจ�ำหนา่ ยบางสว่ นที่มีเยอะยังสามารถน�ำมา
แปรรูปส่งขายเป็นสนิ คา้ โอทอปได้อีก

“ชวี ติ และความสขุ ณ ตอนนี้ สขุ แรกมองวา่ เราโชคดี
และมคี วามสุขทส่ี ุดคือไดม้ ีเวลาดแู ลแมท่ ่เี จ็บปว่ ย
อย่างเตม็ ท่ีตลอดระยะเวลา 3 ปีท่ไี ดอ้ ยดู่ ูแลท่านไม่
อาจหาสิ่งใดมาเทียบได้ สุขท่ีสองคอื ไดม้ ีสวน
เกษตรอินทรียท์ ี่มพี ชื พรรณธญั ญาหารครบถ้วน
ทกุ อย่างทงั้ ข้าวปลาอาหาร พชื ผักสวนครัว ไม้ผล
ทกุ ฤดกู าล และเผอื่ แผญ่ าตพิ นี่ อ้ งเพอื่ นฝงู ทว่ั หนา้ กนั
สขุ ทส่ี ามไดส้ รา้ งธนาคารเมล็ดพนั ธ์แุ ละมีโอกาสได้
แบ่งปนั เพอ่ื นพ่นี ้องชาวเกษตรกรทุกคนที่มาเยี่ยม
เยือนกันและสุขเหนอื สิ่งอ่นื คือไดน้ อ้ มน�ำปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพยี งของในหลวงรชั กาลท่ี 9 มาเปน็
แนวทางในการดำ� เนินชวี ิต ทำ� ใหร้ วู้ ่าการอยู่
อย่างพอเพียงมีความสุขมากเพยี งไร”

เรอื่ งราวทดี่ ีจากคนกล้าคนื ถน่ิ …ถึงคนรนุ่ ใหม่ 131

“การท�ำเกษตรกรรม เปน็ การสรา้ งความม่ันคง
ทางอาหารมิไดท้ ำ� ให้ร�่ำรวยจากการท�ำเกษตรกรรม
ก่อนตดั สนิ ใจเปลี่ยนอาชีพมาทำ� เกษตรกรรม ควร
ศึกษาหาความรดู้ ้านการเกษตร บรบิ ทพ้นื ท่ีและ
ตรวจสอบความพรอ้ มทัง้ กายและใจ”

การเก็บเมล็ดพันธุ์เป็นหนทางเดียวท่ีจะสร้างความม่ันคง
ทางอาหารเอาไว้ได้ แนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพยี งศาสตรพ์ ระราชา
คอื ทางรอดทกุ วิกฤตของมนุษย์โลก

สดุ ทา้ ยขอขอบพระคณุ โครงการคนกลา้ คืนถ่ินทีม่ อบโอกาส
การอบรมดๆี อยา่ งนใี้ หข้ อบคุณกัลยาณมิตรทุกเครอื ข่าย
ขอบคณุ ตวั เองท่เี ชอ่ื ม่นั ศรัทธาในความมุ่งมน่ ของตนเองและ
การน้อมน�ำศาสตร์พระราชามาเปน็ แนวทางในการด�ำเนินชวี ติ ”

132 ธนาพฤกษ์ ธรรมดุล

ธคนนากพลฤา้กคษ์ืนธถรริ่นม…ดุล

กอ่ นจะเขา้ โครงการคนกลา้ คนื ถนิ่ ขา้ พเจา้ มอี าชพี ท�ำธรุ กจิ สว่ นตวั
รว่ มกบั เพอ่ื น และท�ำกจิ กรรมเพอื่ สงั คมตอ่ สสู้ ทิ ธข์ิ องผปู้ ลกู ตน้ ไม้
และได้ร่วมกับโครงการธนาคารต้นไม้ของภาคประชาชน
เคยลองปลูกข้าวโพดแลว้ มีแต่หนี้เลยเลิกท�ำ เคยท�ำเกษตรเคมี
เชงิ เด่ยี วไปไมร่ อด และเห็นหน้สี นิ เกษตรกร เหน็ การบุกรุกป่า
เพอื่ เพมิ่ พน้ื ทข่ี นึ้ ไปเรอื่ ยๆ เพอ่ื ใชท้ นุ ทไี่ ปเอาเงนิ นายทนุ มาหวงั วา่
จะปลดหนใ้ี หไ้ ด้ยิ่งท�ำยง่ิ ถล�ำลกึ เลยหาเข้ารว่ มโครงการต่างๆ
หลายโครงการ เพอ่ื หาทางออกแทน แลว้ กผ็ ลติ ซำ้� ความลม้ เหลว
เหมือนเดิม

เร่ืองราวทด่ี ีจากคนกลา้ คืนถน่ิ …ถงึ คนรุน่ ใหม่ 133

หลงั จากไดม้ ีโอกาสเข้ามาร่วมเปน็ ชุดปฏบิ ตั กิ าร (ชป.)
พอ่ บ้าน และพีเ่ ลยี้ ง ของโครงการคนกลา้ คืนถ่ิน ไดส้ ะสม
แนวคิดกระบวนการปฏิบัตทิ ่ีส�ำคญั มาใช้ชวี ติ อย่างลงตวั เช่น

- การเร่ิมตน้ จากส่งิ ท่มี ี
- การจัดการพนื้ ที่
- การจดั การแผนการปลกู
- การจัดการผลผลติ
- การสรา้ งเครอื ข่าย
- คิดท�ำด้วยตวั เองลองผิดลองถูก

จงึ ขอขอบคุณโครงการคนกลา้ คนื ถ่ินทีใ่ หโ้ อกาสได้รว่ มโครงการ
ถงึ 4 ปเี ต็ม

ครอบครัวมีความสุขอยู่กันพร้อมหน้า อยกู่ บั วิถีชวี ิตเดิม
อย่างพอเพยี งมีความสขุ ”

“อยากบอกว่าอาชพี เกษตรเป็นอาชีพทด่ี ีที่สุด
ส�ำหรับหลายๆ คนและผม แต่ตอ้ งมใี จรกั
การทำ� เกษตรไม่ใช่เร่ืองยาก และไม่งา่ ยสำ� หรบั
คนท่ีไม่มใี จ ความรทู้ ักษะมากมายในไอที (internet)
และที่สำ� คัญต้องมเี ครอื ขา่ ย”

134 วิสนุ ันท์ คมุ้ อยู่

ควสิ นุนกันลทา้์ คคมุ้ ืนอยถู่ น่ิ …

“ชือ่ เจี๊ยบ วิสนุ นั ท์ คุ้มอยู่ เปน็ ลกู ชาวสวนทุเรียนนนท์ขนาด
1 ไร่ แล้วปี 2538 เกิดน้�ำท่วมใหญท่ ุกอยา่ งในสวนก็หมดไปกบั
น�้ำอยา่ งไม่มีวนั ฟ้นื กลับมา พ่อกับแม่ฝากความหวงั ไวว้ ่า จะให้
เรยี นสงู ๆ แลว้ “เปน็ เจา้ เปน็ นายคน” เพราะพอ่ กบั แมไ่ มม่ สี มบตั ิ
อะไรจะให้นอกจากการศกึ ษา เราเรียนจบปรญิ ญาตรี สาขา
วชิ าเทคโนโลยีชีวภาพ หลังเรยี นจบก็หางานท�ำ งานเครียด
เจอการเมอื งในออฟฟศิ ท�ำใหเ้ ปลี่ยนงานบ่อยครั้ง ทุกคร้งั
ทนว่างงานอยูไ่ ด้ไมเ่ กนิ 7 วนั เพราะแม่มอี าการเครยี ดมาก
แม่ตอ้ งตอบค�ำถามเพ่ือนบ้านว่าท�ำไมลกู สาวไม่ไปท�ำงาน
หลายครั้งหลายคน เคา้ กลวั ลูกล�ำบากถ้าตอ้ งกลับไปท�ำสวน
หรอื คา้ ขายแบบเค้า แมค่ ดิ เสมอวา่ ท�ำงานในหอ้ งแอรน์ ัน้ สบาย
ลกู ฉนั เป็นเจา้ เป็นนายคน

“เจ๊ียบท�ำงานเปน็ ฝ่ายประกนั คณุ ภาพในบริษทั
แปรรปู อาหารแหง่ หนงึ่ ในกรงุ เทพฯ 15 ปี เงนิ เดอื นสงู
งานเครียดทส่ี ุดและเปน็ งานทไ่ี ม่ชอบแตต่ ้องกัดฟัน
ทำ� เพราะเราตอ้ งรบั ผดิ ชอบครอบครวั ในฐานะ
ลูกคนโต“

เรอ่ื งราวที่ดจี ากคนกลา้ คนื ถิ่น…ถงึ คนรุ่นใหม่ 135

จุดเปล่ยี นมาจากการมองเหน็ ตัวเองใช้ชวี ติ แบบไรค้ วามหมาย คอื ไดเ้ งนิ เดือนมา
ก็เอาไปกนิ ใช้ ซอื้ ของแกเ้ ครียดหมดไป จงึ คดิ ว่าถา้ วนั หนง่ึ ไมม่ งี านท�ำหรอื ท�ำไม่ไหวจะ
อยอู่ ยา่ งไร อยากมชี วี ิตแบบไหนท�ำให้นกึ ถงึ ความสขุ ในวัยเดก็ ที่ไดว้ ่งิ เลน่ อยใู่ นสวน
ผลไม้ นนั่ คือสิง่ ท่อี ยากท�ำ ส่ิงทอ่ี ย่ใู นสายเลอื ดของเรา แต่หนทางมนั ไม่ง่าย เราไม่มี
ต้นทุนอะไรเลยมีแต่เงนิ เกบ็ หลกั พนั ตัดสินใจวางแผนว่าตอ้ งท�ำอะไรบ้างถ้าจะเปน็
“เกษตรกร” เริ่มจากเกบ็ เงนิ ไปดาวนร์ ถกระบะ 1 คนั คิดแคว่ า่ ถ้าออกจากงานกย็ ัง
มรี ถไวค้ า้ ขายได้ อดทนผ่อนรถอยู่ 4 ปี กูเ้ งินไปซือ้ ทดี่ นิ ปลกู บา้ นที่ จ.สพุ รรณบุรีไว้
4 ไร่ เพอ่ื หนนี �้ำทว่ ม แลว้ เราก็หาคอร์สอบรมฟรเี กย่ี วกับการท�ำเกษตรไปเรือ่ ยๆ

จนกระทง้ั เขา้ อบรมปลกู ผกั ไฮโดรโปรนคิ เราซอ้ื ชดุ ปลกู เลก็ ๆ มาลองฝมี อื ทบี่ า้ นเชา่
ในกรงุ เทพฯ จนเกง่ แลว้ เอากลบั ไปปลกู ทบ่ี า้ นใหแ้ มด่ ู 9 ตน้ ทกุ คนทบี่ า้ นไมม่ ใี ครเชอื่
ว่าจะได้กนิ ผักกับวิธีการปลกู ผักแบบประหลาดๆ นี้ แตใ่ นวันท่ผี ักโตพร้อมให้เกบ็ กิน
แตเ่ พือ่ นบา้ นเดนิ มาเหน็ และขอซื้อท้ังหมดทนั ที หลังจากน้ันมาบ้านเราก็ช่วยกนั ปลูก
ผกั สลดั ขายมาตลอด เราขยายแปลงไปเรอื่ ยๆ เรม่ิ มองเหน็ ชอ่ งทางทจี่ ะไดก้ ลบั มาท�ำสวน
ชดั ขนึ้ ทุกที กใ็ นเม่อื สวนผลไมแ้ บบเดิมท�ำไม่ได้ก็ท�ำสวนผักไฮโดรฯ นี่แหละ ดว้ ย
ก�ำไรเล็กๆ นอ้ ยๆ และความสขุ มากมายทีไ่ ด้จากการปลูกผักขายผกั ท�ำใหท้ ุกคนใน
บา้ นหนั มาเหน็ ด้วยกบั ความคิดของเรา คิดในใจวา่ เรามาถกู ทางแลว้ ”

“วันหนึง่ ไดด้ ูคลิป ดร.เกรกิ และความรู้สกึ ว่าถ้าเรา
จะมาทางสายเกษตรและไปใหร้ อดต้องมเี พ่อื นร่วม
ทาง ในที่สดุ ปี 2559 ก็ได้เขา้ อบรม “คนกล้าคนื ถิ่น”
ร่นุ ท่ี 2/1 โหนด 10 สุพรรณ-กาญฯ บ้านบม่ เพาะ
แม่ทำ� สีทา บา้ นพีธ่ าวนิ ทพ์ ่ปี ระเทืองและได้พอ่ บา้ น
อินดท้ี ี่สดุ ชอื่ พกี่ ลางกบั พีห่ มวย หลังอบรมเรา
รู้สกึ อุ่นใจที่มเี พ่อื นท่คี ิดเหมอื นกนั ทำ� แบบเดียวกนั
ปรกึ ษาได้ ไปหาได้ ไดเ้ รยี นรกู้ ารออกแบบพ้นื ท่ี
ได้แนวคดิ ว่าการทำ� เกษตรไม่มีสูตรสำ� เรจ็ เราต้อง
ปรับเปลยี่ นหรอื ทำ� ในบรบิ ทท่เี หมาะสมกบั พ้นื ทเี่ รา
ก�ำลังของเรา และทำ� เกษตรไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งออกจาก
งานประจำ� ”

136 ณรงค์ พงศ์ธุวานนท์

คณนรงกคล์ พ้างคศนื ธ์ ถุวาิ่นน…นท์

“ผมเปน็ เกษตรกรคนหนง่ึ ในอ�ำ เภอก�ำ แพงแสน จงั หวดั นครปฐม
เมื่อกอ่ นเราคิดว่าขยัน ซ่อื สตั ย์ และอดทนเท่านนั้ จะทำ�ให้ชวี ติ
เราดขี ึ้น เราจึงทำ�งานอย่างจรงิ จังทุกอยา่ ง เเตก่ เ็ ป็นเกษตร
เชิงเดย่ี วคดิ ว่าท�ำ มากจะได้มาก มที ้งั เล้ยี งวัว เลี้ยงกงุ้ เลี้ยง
ไสเ้ ดอื น พอไดม้ ากเลย้ี งเพม่ิ แตพ่ อไมไ่ ดอ้ ยา่ งทค่ี ดิ เชน่ ราคาตก
เกิดโรคระบาด ผลผลติ ไม่ได้อย่างทีค่ ิด สง่ิ แรกที่นึกถึงคือ
ธกส. เมอ่ื เงินไม่พอก็ตอ้ งกเู้ พ่อื ใหก้ จิ การได้ด�ำ เนินต่อไปได้

เม่อื ออกสูโ่ ลกภายนอกมกี ารอบรม ต้องมีการพฒั นาผลติ ภณั ท์
หลกั สูตรต่าง ต้องเพ่มิ ผลผลิต ต้องเพิม่ ยอดขาย แนะน�ำ แหล่ง
เงนิ ทนุ ใหอ้ กี สนิ ทรพั ยเ์ รากม็ กี สู้ คิ รบั รออะไร ยง่ิ อบรมยง่ิ สรา้ งหน้ี
มากขึ้น ทุกที่สอนให้เพิ่มแต่ยอดขาย ต้องสร้างเครื่องไม้
เคร่อื งมอื เคร่อื งจกั รมากขนึ้ จนบ้านเหมอื นคลังสรรพวุธ

เรอ่ื งราวท่ดี จี ากคนกลา้ คนื ถน่ิ …ถงึ คนรุน่ ใหม่ 137

อยา่ งการเลย้ี งไสเ้ ดอื นครง้ั หนง่ึ ผลผลติ มากเกนิ ไมร่ จู้ ะไปขายใหใ้ คร
บางครงั้ ตอ้ งทงิ้ เพื่อลดภาระ และในการเล้ยี งไสเ้ ดือนครง้ั นี้
ไดม้ าเจอรนุ่ พีท่ อ่ี บรมคนกลา้ คืนถิน่ รุ่น 2 แนะนำ�ให้มาสมคั ร
อบรมคนกลา้ คนื ถน่ิ ท่ี อ.บางเลน จ.นครปฐม จะเปดิ เปน็ รนุ่ ท่ี 3
ประมาณปลายปี 60

ตอนเขา้ ไปอบรมไมม่ ีความเช่ือในกระบวนการอบรมเลย เพราะ
ในใจนกึ เตือนตัวเองเสมอว่า ‘มีสติไวอ้ ย่าเช่ือใครงา่ ยๆ เราต้อง
ไม่พลาดอกี แลว้ ’ ขณะอบรมก็ไม่ไดค้ วามร้เู ท่าไหร่เพราะเราไม่
เปิดใจเท่าไรยงั มีความขดั แย้งในการสอนอยู่บ้างเช่น ‘ไม่มผี ิด
ไม่มถี ูก’ จงึ ต้ังแงไ่ วว้ า่ ผดิ หรือถกู ยงั แยกแยะไม่ออกแลว้ จะมา
อบรมเขาเพื่ออะไร

แต่เม่ือผา่ นกระบวนการอบรม 5 วนั 4 คนื เร่ิมซมึ ซบั แลว้ บ้าง เริม่ จากวงกลม
เปรยี บไดเ้ ปน็ กระจกเงาสะทอ้ นทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งในตวั เราโดยทเ่ี พอ่ื นเปน็ คนบอกทางออ้ ม
ไม่มีผิดไมม่ ถี ูก กเ็ ป็นอีกค�ำ หนง่ึ ทใ่ี ช้เตือนสติเรา ให้ยอมรับความคิดเห็นของคนอ่ืน
มากข้นึ ทำ�ใหท้ ุกคนอยรู่ ว่ มกนั อย่างมคี วามสุข

“‘เรมิ่ จากส่ิงท่มี ี’ ยังคงเปน็ คำ�เตือนสติเราตลอดเวลา ระงบั ความ
อยากตา่ งๆ ลงได้ จากเมอ่ื เรามักอยากได้สงิ่ ท่ีเราไมม่ ี แตต่ อนนี้เราจะ
ทำ�อะไรเราจะมองหาสิ่งทเ่ี รามีก่อนเป็นต้นทุน ซ่งึ การได้เข้าอบรมคน
กล้าคืนถ่ินคร้ังนเ้ี ราได้พบปราชญ์ชาวบ้านแนะนำ�มุมมอง วิธคี ดิ ตา่ งๆ
และเรายังไดเ้ พื่อนคนกลา้ ฯ ทีอ่ ยูท่ ัว่ ประเทศ มีการแบง่ ปัน ความรู้
ประสบการณ์ ถงึ จะมไี ม่เท่าเม่ือกอ่ นแตค่ วามสขุ มากมายเกินบรรยาย”

ขอบคณุ ครอบครวั คนกล้าคืนถนิ่ ทุกคน
ณรงค์ พงศ์ธุวานนท์ @คนกล้าคนื ถนิ่ โหนด 8 รุ่น 3/2 @บ้านครชู าตรี”

138 พลั ลภา ศิรพิ งษานุวัฒน์

คพัลนลกภลาา้ ศคริ นืิพถงษ่นิ า…นุวฒั น์

“ตอ่ ใหไ้ มม่ กี ระแสเกษตร เรากจ็ ะยังคงอยตู่ รงนี้ การท่เี ลอื กเดิน
เสน้ ทางนี้ เพราะใจมันโหยหาสงิ่ ที่เคยเป็นในสมยั เดก็ ๆ”

“เมอ่ื กอ่ น บา้ นทอี่ ยเู่ ปน็ ทาวน์ เฮา้ สบ์ า้ นมมุ ขา้ งบา้ นกจ็ ะมบี รเิ วณ ปลกู ตน้ ไม้ แมช่ อบ
ดอกไม้ ส่วนเราชอบกนิ ผัก กจ็ ะมีท้ังผกั ผลไม้ และดอกไม้อยเู่ ตม็ ขา้ งบ้านไปหมด
อยากกนิ มามา่ ใสผ่ กั บุ้ง ก็เดนิ ออกมาเกบ็ แม่จะท�ำน�ำ้ ปลาพรกิ กเ็ ดินออกมาเกบ็ พริก
ไม่ต้องซ้อื
พอเขา้ ไปเรียน และท�ำงานในเมอื งใหญ่ มเี งนิ เดอื นเหลอื กนิ เหลอื ใช้ ใช้ชีวิตง่ายกวา่
ท่เี คยเปน็ แตม่ าวันหน่งึ ได้มานง่ั ค�ำนวนแต่ละวนั แต่ละเดือน คา่ ใช้จ่ายที่จ่ายตลาดไป
ทลี ะครง้ั มนั ไมน่ อ้ ยเลย ซอ้ื ผกั มาก�ำ 10-30 บาท จา่ ยตลาดครง้ั หนง่ึ อยากกนิ มากกวา่

เรื่องราวทด่ี ีจากคนกล้าคืนถ่ิน…ถึงคนรนุ่ ใหม่ 139

1 ชนิด ตอนซ้ือก็ซอ้ื เพราะนึกว่าถกู พอรวมๆ แล้วเยอะนะ และไมเ่ คยกินหมดทนั
เพราะเสียก่อน สรุปแล้วเดือนๆ จ่ายค่าผักที่ไม่ได้กินไปเอาเกือบครึ่งหน่ึงของ
ค่าใช้จ่ายในตลาดเลย แถม ยังตอ้ งกินผกั ทไี่ ม่รูแ้ หล่งทมี่ า ในใจกร็ ู้ว่ายังไงก็มีสารเคมี
มาบ้าง แตม่ นั เลอื กไมไ่ ด้

มันเลยท�ำให้เรามองยอ้ นมาว่า เมือ่ กอ่ นสขุ สบายแค่ไหน มีกินผกั ฟรี รวู้ า่ ปลอดภัย
กินเมื่อไหร่กไ็ ด้ สดเสมอ จงึ เร่มิ ปลกู เล็กๆ นอ้ ยๆ จากทช่ี อบกนิ ไวร้ มิ ระเบยี งคอนโด
กพ็ อมกี นิ แต่โตไม่ทนั เพราะพน้ื ที่มนั น้อย และได้มารู้จักโครงการคนกล้าคนื ถนิ่
มาตั้งแตป่ ี 1 แตส่ มคั รไมท่ ัน มาปี 2 ว่างงานพอดี เลยลองสมัครเขา้ ร่วมและ
ไดเ้ ข้าอบรมในครั้งนนั้

โครงการมามสี ว่ นในชวี ิตเรายงั ไง ในเมอื่ ตนเองก็ชอบแนวน้อี ย่แู ล้ว ถ้าทางเกษตร
การบ่มเพาะ มันท�ำใหเ้ ราคดิ มากขึ้นนะ ไม่ใช่แคท่ �ำตามเขาอย่างเดยี ว คิดวา่ จะท�ำ
สูตรนด้ี มี ้ัย คดิ ดดั แปลงตามความเหมาะสมไม่ใช่แคต่ ามสูตรเขาอย่างเดยี ว มันเกิด
การพฒั นาตนเอง โดยจากกระบวนการใหเ้ ราคดิ แล้วก็คิด แล้วกค็ ิด นีแ่ หละ แต่ถ้า
ได้สุดๆ และไดก้ ลับมาจริงๆ กค็ งเป็นเพอื่ น และเครือขา่ ย ท้ังปราชญ์ เพอ่ื นคนกล้าฯ
กไ็ ดม้ าเพราะทกุ คนทม่ี ารว่ มโครงการนม้ี ใี จทเ่ี ปดิ รบั ฟงั ชแ้ี นะ แนะน�ำ และเปน็ ก�ำลงั ใจ
ใหก้ ันและกนั ตลอด

ปจั จบุ ันก็ยังคงท�ำงานประจ�ำอยู่ แต่ไมไ่ ด้ทิง้ วิถีเกษตร ยงั ปลกู รอบบ้านตลอด เกบ็
เมล็ดพนั ธ์ุ ท�ำกล่มุ สง่ ต่อเมล็ดพนั ธ์ุ และกแ็ วะเวยี นไปหาเครอื ข่าย เตมิ เต็มตวั เอง
ในช่วงเวลาท่ีเราคดิ วา่ ท้อ ต้องการก�ำลงั ใจ ก็ใชว้ ิธอี อกไปหาเพ่ือนเครอื ขา่ ยนี่แหละ
เรามองมันเป็นวถิ ี ไม่ใช่อาชพี เราชอบในวถิ ี ไม่ไดม้ องเป็นแหล่งรายได้ มนั คอื จดุ ท่ี
อยแู่ ล้วมีความสขุ ในชว่ งเวลาท่ีเราเครียด หรือมปี ัญหาเร่อื งอ่นื ๆ เราก็เอาตวั มาอยู่กบั
เกษตร ฝกึ ตนเอง ฝกึ สมาธิ ท�ำให้ชีวติ มนั นิง่ ก็คิดวา่ มันคือความสขุ อยา่ งหนงึ่

เรา...พลั ลภา ศริ พิ งษานุวฒั น์ (ซี) คนกลา้ คนื ถ่นิ รุน่ 2 ยังคงรกั ในสายงาน
การโรงแรมและการทอ่ งเท่ียวท่เี รยี นจบมา ยงั ท�ำงานประจ�ำถึงแมจ้ ะไม่ไดเ้ ก่ียวขอ้ ง
โดยตรงกับสายงานน้ัน และคดิ เสมอว่า ฉันไม่ใช่เกษตรกร แต่ฉันมีเกษตรเปน็ วิถีชวี ิต
รว่ มดว้ ย เป็นก�ำลงั ใจให้ทกุ คนที่ก�ำลงั มองหาความสุขในวถิ ีเกษตรเสมอ สู้ๆ นะ”

140 ศวิ ภรณ์ นภาวรานนท์

คศวินภกรลณ้า์ นคภนื าถวรน่ิ า…นนท์

“ความกดดนั จากกระแสสังคม ความอยากทจ่ี ะเปน็ ในแบบทีค่ ดิ วา่ สังคมอยากให้เป็น
มนั ไมเ่ คยทำ�ให้ข้าพเจา้ มีความสุขเลย ในขณะเดยี วกัน ยิ่งไขวค่ ว้า อยากมี อยากเป็น
มากข้นึ เทา่ ใด กลับน�ำ มาซึง่ ความรอ้ นท่ีเกิดขึ้นภายใน ความรอ้ นที่เผาผลาญตวั ตน
ของข้าพเจ้าจนกลายเปน็ คนทม่ี ีแต่เปลือก หลงทางทัง้ ในความคิดและการกระทำ�
หลงในวตั ถแุ ละสงิ่ เร้าภายนอก หาไมเ่ จอแม้แก่นแท้และความเข้าใจในตนเอง 27 ปี
ท่ีขา้ พเจ้าเกิดและเติบโตในป่าคอนกรีต แสวงหาหนทางชวี ติ ทค่ี ดิ ว่าเปน็ เส้นทางท่ี
สมบรณู เ์ พอ่ื จะน�ำ ไปสอู่ นาคตทด่ี ี ขา้ พเจา้ จบการศกึ ษาปรญิ ญาตรบี ญั ชี มหาวทิ ยาลยั
เกษตรศาสตร์ และต่อปรญิ ญาโทด้านการบรหิ ารจากสหรฐั อเมรกิ า แผนทีช่ ีวิตที่
เหมอื นจะสมบรณู พ์ รอ้ มแตข่ า้ งในกลบั วา่ งเปลา่ เปน็ ความวา่ งทเ่ี ตมิ เทา่ ไหรก่ ไ็ มเ่ ตม็ เสยี ที

เรอ่ื งราวทดี่ จี ากคนกลา้ คืนถน่ิ …ถงึ คนรนุ่ ใหม่ 141

“กสกิ รรมเปน็ ทางทข่ี า้ พเจา้ เลอื กเพอ่ื การเปลย่ี นแปลงตนจากสิ่งทเี่ ปน็
อยู่ โดยไมร่ ้วู า่ หนทางขา้ งหนา้ จะเป็นอยา่ งไร แตข่ ้าพเจา้ เชอ่ื ว่าเมอ่ื
เราเขา้ ใจธรรมชาตมิ ากพอ วนั หนึ่งเราจะเข้าใจตนเองเช่นกนั เมอ่ื
ธรรมชาติและมนุษยเ์ ปน็ สิ่งที่เกอื้ กูลและมิอาจแยกออกจากกนั ได้
ประกอบกบั แรงบนั ดาลใจด้านการเกษตรจากเหนอื หวั รัชกาลที่ 9
ท่ีทรงทุ่มเททกุ หยาดเหง่อื แรงกายแรงใจเพือ่ พฒั นาและชว่ ยเหลอื
เกษตรกรใหพ้ บความสขุ ท่แี ท้จริง ความสุขจากความพอเพียงทพ่ี อด”ี

โครงการคนกล้าคนื ถนิ่ เปน็ หนึ่งในโครงการทส่ี ร้างสรรคส์ ิ่งท่ดี ี
กลบั คนื สผู่ นื แผ่นดินไทย โดยมิได้คาดหวังผลกำ�ไรและความ
สำ�เรจ็ ข้าพเจ้าเองโชคดีท่ไี ด้เข้าไปมีส่วนร่วม ได้ใช้โอกาสที่
โครงการหยิบยน่ื ให้ เกษตรกรท่เี ริม่ ตน้ จากศนู ย์อยา่ งขา้ พเจา้
ได้เข้าไปเรยี นรทู้ ัง้ ในด้านทฤษฏีและปฏบิ ตั กิ บั ปราชญ์ชาวบา้ น
ที่เต็มเปีย่ มไปดว้ ยความมุง่ มัน่ อดทนและความรอู้ ยา่ งถอ่ งแท้
ในสงิ่ ทท่ี ำ� รวมถงึ การได้เพือ่ น ได้เครอื ข่ายทางดา้ นการเกษตร
ซง่ึ ถือเป็นอกี แรงพลกั ดนั ส�ำ คัญท่ที �ำ ใหข้ ้าพเจา้ มวี ันน้ี

ปัจจบุ ันนี้ข้าพเจ้าสามารถพดู ไดอ้ ย่างเต็มความภาคภมู ใิ จเม่ือใครๆ มาถามว่าข้าพเจา้
ประกอบอาชพี อะไร เกษตรกรคืออาชพี ท่ขี ้าพเจ้ารัก โดยสามารถหล่อเลี้ยงชีวิต
ขา้ พเจา้ และอีกหลายชวี ิตให้มีความเป็นอยู่ทีด่ ี มคี วามสุขในความพอเพยี ง อาชพี
ท่ที �ำ ใหข้ า้ พเจา้ เข้าสู่กระบวนการค้นหาตวั ตน เพื่อละสิ่งท่ีตัวเองต้องการ หากแต่
สรา้ งสรรค์ส่งิ ดดี กี ลบั คนื ส่สู งั คมและสิง่ แวดลอ้ ม

ปัจจบุ นั สถานทท่ี ีด่ ำ�เนนิ กจิ กรรมทางการเกษตรได้รบั คดั เลือกเปน็ ศูนย์บ่มเพาะ
เกษตรกรร่นุ ใหม่ประจ�ำ จงั หวดั สิงหบ์ รุ ี รวมถึงแบรนด์สนิ ค้าทางการเกษตร Mr.Hope
Organic Supplies ผ่านวสิ าหกจิ ชมุ ชนเกษตรอนิ ด้ีวิถีพอเพยี ง ข้าพเจา้ แต,้ ศวิ ภรณ์
นภาวรานนท์ คนกลา้ คืนถ่นิ รุน่ 2/2 มคี วามยนิ ดีเปน็ อย่างยิ่งที่จะไดแ้ บ่งปันเสน้ ทาง
ทข่ี า้ พเจา้ เลอื กเดนิ ทง้ั ความลม้ เหลวและความส�ำ เรจ็ ใหเ้ ปน็ แบบอยา่ งแกท่ กุ บคุ คลทส่ี นใจ”

142 เจตน์ โพธิจนั ทร์

คเจนตนก์ ลโพ้าธคจิ นื ันถทร่นิ ์ …

“ผมนายเจตน์ โพธจิ นั ทร์ หรอื ตม้ั เดมิ เปน็ คนกรงุ เทพฯ อาชพี
ทบ่ี า้ นท�ำ คอื รับเหมากอ่ สร้าง หน้าทีท่ ีม่ ใี นตอนนัน้ คือการดแู ล
เจ้าหน้าที่ คุมงานเพื่อให้งานสามารถผ่านได้โดยง่าย จาก
รายได้ที่ได้สามารถทำ�ให้ใช้ชีวิตได้อย่างสะดวกสบายมาก
จนกระทั่งไดเ้ รียนปริญญาโท สาขาพัฒนาชุมชน ท�ำ ใหไ้ ด้พบจุด
เปลี่ยนว่าจรงิ ๆ แลว้ ชีวิตไมจ่ �ำ เป็นต้องมเี งินมากก็มคี วามสขุ ได้
ไมใ่ ช่จะต้องหาเงินมากๆ เพื่อเอาเงนิ ไปซ้ือความสขุ

เรอ่ื งราวทดี่ ีจากคนกล้าคนื ถน่ิ …ถงึ คนรุ่นใหม่ 143

หลงั จากเรียนจบปรญิ ญาโทเลยเร่ิมหนั มาทำ�เกษตรทสี่ วน
โดยไม่มอี งคค์ วามรใู้ ดๆ ความร้ทู ี่ไดก้ ็จะอยใู่ นอนิ เทอรเ์ นต็
และยทู ปู โดยตอนน้ันก็ไดเ้ ปลยี่ นอาชีพมาเป็นอาจารย์พิเศษ
มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏเพชรบรู ณ์ โดยคาดว่าจะท�ำ เกษตรโดย
ใช้เวลาว่างจากการสอนหนังสอื แตพ่ อเร่มิ ท�ำ จรงิ ๆ แลว้ ทำ�ให้
ร้วู ่าการท�ำ เกษตรตอ้ งใชเ้ วลามากกว่าทค่ี ิดอาจจะเป็นเพราะ
ในชว่ งนนั้ เราไมม่ ีความรู้อะไรเลย

จนไดเ้ ข้าอบรมโครงการคนกล้าคนื ถน่ิ ในปี 2559
ทำ�ใหร้ ้วู ่าน่ีแหละคือความสขุ ของชวี ิตโดยท่มี ี
องคค์ วามรู้จากเพอ่ื นเข้ามาชว่ ยเสริมทำ�ให้ลด
เวลาในการลองถกู ลองผดิ จนถึงปัจจบุ นั ได้เขา้ มา
ช่วยโครงการในฐานะพ่อบา้ น ดแู ลพื้นที่กรุงเทพฯ
นครปฐม และปริมณฑล สงิ่ ทีเ่ อามาใช้หลงั จาก
อบรมก็คือ 4 ชอ่ งทางการสือ่ สารหรือโฟเวย์
นนั่ เอง ปจั จบุ ันกไ็ ด้เขา้ มา อยใู่ นทมี Eco FarmDD
ทำ�หนา้ ที่ประสานงาน ระหว่างลกู ค้ากบั ทีมงาน”

มคี วามยนิ ดเี ปน็ อยา่ งยง่ิ ทจ่ี ะไดแ้ บง่ ปนั เสน้ ทางทข่ี า้ พเจา้ เลอื กเดนิ
ทง้ั ความลม้ เหลวและความส�ำ เรจ็ ใหเ้ ปน็ แบบอยา่ งแกท่ ุกบุคคล
ทีส่ นใจ”

144 ประยุทธ พฤกษภ์ ัทรานนต์

คปรนะยกทุ ลธ้าพคฤืนกถษิน่ ์ภ…ทั รานนต์

“ชือ่ ประยุทธ พฤกษ์ภัทรานนต์ ชื่อเลน่ ยทุ ธ ร่นุ 3 ฟา้ แตก
กอ่ นเข้าโครงการคนกลา้ คนื ถิ่น ชีวิตท�ำงานโรงงานซง่ึ ใกล้บา้ น
มาก มากจนไม่คิดอะไร ท�ำงานไปตามศักยภาพของเราที่มแี ละ
บริษทั สง่ เสริมความรู้ให้ตลอดการท�ำงาน แตเ่ คยคิดช่วงเรียน
จบใหม่ๆ ว่าขอท�ำงานในโรงงานถึงอายุ 35 ปี เพราะไม่คิดจะ
ท�ำงานในโรงงานไปตลอดชีวิตจนเกษยี ณ แลว้ กท็ �ำงานจนเลย
อายุ 35 ปี เพราะยงั มคี วามสขุ ในการท�ำงาน แต่แลว้ ผ่านมาถึง
ช่วงหนง่ึ ซึ่งอายทุ �ำงานทโ่ี รงงาน 16 ปี ปรากฏว่าเริ่มไมม่ ีความ
สุขในการท�ำงานแล้ว และช่วงเวลาทท่ี �ำงานโรงงาน ถ้าไมม่ ีธุระ
หรือท่องเท่ียวกับพี่ๆ เพ่ือนๆ น้องๆ วันหยุดวันเสาร์หรือ
วนั อาทิตย์ จะต้องเขา้ สวนเกือบทกุ สปั ดาห์

เรอ่ื งราวที่ดจี ากคนกลา้ คนื ถ่นิ …ถงึ คนรุน่ ใหม่ 145

“ดว้ ยความท่ีทางบ้านมสี วนยาง และสวนทมี่ ีผลไม้
ทเุ รยี น ลองกอง และพีช่ ายน�ำแก้วมงั กรมาปลูก
ทสี่ วนยางทเ่ี รมิ่ ปลกู 1 ปี ตอนแรกคดิ วา่ พช่ี ายปลกู
กระบองเพชรท�ำไม จนมารวู้ ่าไม่ใช่กระบองเพชร
และได้เอกสารการปลกู จากพ่สี าว จึงสนใจปลกู
เพราะปลูกปีเดยี วก็สามารถใหผ้ ลผลติ ได้ จึงมกี าร
ขยายพันธุ์เอง แต่แล้วเมือ่ ต้นยางโต แกว้ มังกร
กเ็ ร่ิมไมอ่ อกลูก เพราะแก้วมังกรชอบพ้ืนทตี่ อ้ งการ
แสงแดด ซง่ึ ช่วงนัน้ ก็มีการลงใน Facebook บ้าง
และปลูกตน้ กล้วยไม้อ่ืนๆ”

จนมเี พื่อนสมัยเรียน ป.ตรี ทสี่ มคั รอบรมคนกล้าคนื ถ่นิ ร่นุ 2 ทักมาวา่ สนใจอบรม
คนกล้าฯ ไหม แตด่ ว้ ยระยะเวลาอบรม 5 วัน 4 คนื จงึ ตอบไปวา่ ค่อยโอกาสหน้าละ
กนั แต่แลว้ เวลาผา่ นไปปหี นึง่ เพ่ือนกย็ งั ส่งขา่ วมาอกี และช่วงเวลานั้นเร่มิ อยากออก
จากงานแลว้ จงึ สมัครอบรมรนุ่ ท่ี 3 ซึง่ ไดร้ บั โอกาสเข้ารว่ มอบรมทีห่ นว่ ยอนรุ กั ษแ์ ละ
จดั การตน้ นำ้� พะโตะ๊ จากบทเรยี นทอี่ บรมสอนใหเ้ ราคดิ มากกวา่ เพราะเรอื่ งการลงมอื ท�ำ
สามารถหานอกบทเรียนได้ สอนให้คิดคอื อะไรบา้ ง ก็เช่น เรอ่ื งเล่าเกยี่ วกบั จะสูญเงนิ
ไปจา้ งรถแบคโฮมาขดุ คลองไส้ไกอ่ ีกท�ำไม ในเม่ือมีสระน้�ำ มีบอ่ อยู่แล้ว หรือ ให้เริม่
จากส่งิ ที่เรามี (รอบๆ ตวั เรา) หลงั จากอบรมเริม่ จะปลูกตน้ ไม้เศรษฐกจิ ในสวนยาง
โดยขอจากศนู ย์เพาะช�ำต้นไมจ้ งั หวัด ซึง่ โชคดวี ่าเปน็ ช่วงทร่ี ฐั บาลยังไม่ปลดลอ็ ค
ท�ำใหม้ ตี ้นไมเ้ หลอื ให้น�ำไปปลูกอยู่บ้าง เชน่ ยางนา ตะเคียน พะยูง และกนั เกรา
หลังจากนั้นกส็ อบถามผูร้ ู้ และยงั คงหาตน้ ไมอ้ ื่นๆ มาปลกู เพมิ่ เตมิ รวมถึงตน้ ไม้
ที่ปลกู แล้วกินได้ ทป่ี ลกู ร่วมกับตน้ ยาง เช่น ตน้ สละอินโด ต้นกาแฟ ต้นเหรียง

ปจั จุบันมงี านท�ำให้กบั บริษทั แห่งหนงึ่ แต่ท�ำเพียง 15 วันต่อเดอื น ท�ำให้พอมีรายได้
มาใช้จ่ายส่วนตัว และเรียนรู้เพ่ิมเติมเรื่อยๆ มีการเลี้ยงไส้เดือน เพ่ือใช้เองและ
จ�ำหน่าย อยากจะบอกว่า อย่ารอใหเ้ กษียณหรือตกงาน ถา้ สนใจเรอ่ื งการท�ำเกษตร
ใหเ้ รม่ิ ท�ำเรอื่ ยๆ ลองท�ำดกู อ่ น ไมต่ อ้ งรบี เพราะการท�ำเกษตรตอ้ งใชเ้ วลา เอาชว่ งเวลา
วันหยุดท�ำเกษตร ท�ำไปเถอะ ไมม่ ผี ดิ ไม่มถี ูก

146 ว่าที่ ร.ต.สุรวุฒิ เพ็งปา่ แต้ว

ควา่ นทกี่ รล.ตา้ .คสรุนื วถุฒ่ินิ เ…พ็งปา่ แต้ว

“ฅนกล้า... บ้านนอก เด่ียว เซเลปบา้ นนอก (ว่าที่ ร.ต.สรุ วฒุ ิ
เพง็ ปา่ แต้ว) เจา้ ของ บ้านนอกสบายดี ฟาร์มแหง่ ความสขุ
จ.อตุ รดติ ถ์
คนรุ่นใหม่ไฟแรงท่กี ลบั มาบา้ นเกิดจังหวัดเลก็ ๆ ท่มี ชี ่ือวา่
“อตุ รดิตถ”์ เมืองทา่ ทางทศิ เหนอื พร้อมกบั เพื่อนทรี่ ุ่นราว
คราวเดียวกนั กลบั มาสร้างงาน สรา้ งรายได้ตามทกั ษะความ
สามารถที่ตนมี โดยใช้ชือ่ แบรนดว์ า่ กลมุ่ ฅ.บ้านนอก รับงาน
“ฅนสร้างคน” อบรม สมั มนา ท�ำค่ายเด็กเยาวชน กิจกรรม
พฒั นาคนทกุ รูปแบบและ “ฅนสรา้ งภาพ” รบั จ้างผลิตสอ่ื
วดี ทิ ศั น์ คลิปวีดีโอ รับถ่ายท�ำวดี โี อ สอื่ สิง่ พิมพ์ และสื่อเกอื บ
ทกุ ประเภท แต่ด้วยสายปา่ นท่ไี ม่ได้มีมากนัก ท�ำไปสักพักก็เรมิ่

เรอ่ื งราวท่ีดีจากคนกลา้ คืนถ่ิน…ถึงคนรุ่นใหม่ 147

ยากล�ำบากขึ้นเรือ่ ยๆ เลยพยายามจะคน้ หาค�ำตอบใหช้ วี ิต
ว่าอะไรกันแน่ทม่ี นั ใช่ มันตรงกบั สิ่งที่เราต้องการ จนเร่มิ คดิ ค้น
กระบวนการที่จะท�ำตนเป็นต้นแบบให้คนท่ีอยากกลับบ้าน
“บา้ นนอก” ชวนคนไทยกลบั บา้ น กลบั อยา่ งมศี กั ด์ศิ รีและมกี นิ
ในระหวา่ งทค่ี ดิ โปรเจกตก์ นั สนกุ ๆ โครงการ ‘ฅนกล้าคืนถิ่น’
ก็ประกาศเปิดตัวในใจแวบแรก เฮย้ ! อะไรเน่ีย มันคือสิ่งที่เรา
คดิ ไว้ท�ำไมเขาเอาไปท�ำเฉยเลย สาบานใหต้ ายเถอะเราคิดกัน
จริงๆ เพียงแต่ไม่มีหลักฐานท่ีเป็นลายลักษณ์อักษรเท่านั้น
แตเ่ รากย็ งั ไมไ่ ด้ลงมอื ท�ำมนั ช่างมนั เถอะเม่ือมีคนริเริ่มจะท�ำมนั
จะรออะไรกส็ มัครไปลุยโลดเลย

รนุ่ 1 พมิ พ์นยิ ม ฅนกลา้ คืนถนิ่ รุ่น 1 ที่จังหวัดพิษณโุ ลก
ศูนย์บม่ เพาะบา้ นผู้ใหญ่สมพงษ์ ร่นุ ทม่ี ีบททดสอบมากมายและ
แสบสดุ ๆ รนุ่ หนงึ่ ของโครงการ การเขา้ รว่ มโครงการทนี่ ำ�้ ปรม่ิ แกว้
ดว้ ยความมนั่ ใจเตม็ เปย่ี มจากการทเี่ ปน็ วทิ ยากร นกั กจิ กรรมมากอ่ น
อกี ทั้งยังเคยอบรมกับครบู าอาจารย์ปราชญร์ ะดับประเทศมา
จึงตั้งก�ำแพงไว้สงู ลบิ ล่วิ อบรมรว่ มโครงการไป ประเมินไป
บางทกี ห็ ลดุ โชว์เกา๋ ใหเ้ ขาหม่นั ไสเ้ ป็นระยะ แตก่ ร็ อดมาได้อย่าง
มีความสขุ และเปลี่ยนแปลงอะไรในตัวเองพอสมควร แม้อาจจะ
ยงั คา้ นๆ กิจกรรมบางอย่างทเ่ี รามองว่ามันสามารถท�ำได้ดีกว่านี้
เราดกี วา่ อาจเพราะอโี กใ้ นตัวเอง และปากจัด

เมอื่ จบการอบรม มีการให้เสนอตัวเป็นพ่อบา้ นประจ�ำโหนด
เพอ่ื นพน่ี อ้ งทีร่ ู้จักกนั เสนอตวั เพราะประเมินแล้วว่าคุณสมบตั ิ
ครบถ้วนและเหมาะสมที่สดุ ด้วยความหวังทเ่ี ราเองก็สนใจด้วย
แต่...โครงการไม่เลือก และคนท่ีได้เป็นพ่อบ้านในโหนดน้ี
ก็ประสบการณ์ค่อนขา้ งน้อยไมม่ ใี ครรู้จกั และยอมรับจึงท�ำให้
รู้สึกผิดหวังและไม่พอใจกับระบบการจัดการ การติดตาม
โดยเฉพาะเรื่องเงินทุนท่ีเรารู้สึกไม่เห็นด้วย เลยพยายาม
ถอยตัวเองออกจากระบบโครงการ มาก้มหน้ากม้ ตาลงมอื ท�ำ

148 วา่ ที่ ร.ต.สุรวุฒิ เพง็ ป่าแต้ว

ตามอุดมการณ์ แต่โดยลึกๆ กร็ ู้สึกภาคภมู ใิ จกบั โครงการน้ี
พอสมควร และไดเ้ ก็บเก่ยี วความรู้ ประสบการณ์ เทคนคิ
การจดั กจิ กรรมมาประยกุ ตใ์ ชก้ บั ตนเอง กบั งานทท่ี �ำซง่ึ มนั มี
ลกั ษณะใกลเ้ คียงกับท่โี ครงการท�ำ ค่อยๆ ท�ำ ค่อยเป็นค่อยไป
จนสามารถอย่ไู ด้ คน้ หาตัวตนจนเจอ และตอ่ ยอดพฒั นาตนเอง
เปน็ หวั ขบวนในระดับจงั หวดั และเชือ่ มเครือขา่ ยในระดบั ภาค
ระดบั ประเทศ แต่ไม่ไดย้ ึดติดคา่ ย ไมว่ า่ บอกว่าตนเองคอื
ฅนกลา้ คืนถน่ิ ทายาทเกษตรกร ยังสมาร์ทฟารม์ เมอร์ และ
อกี มากมายหลายเครอื ข่ายเกย่ี วกับการเกษตร แต่มนั คือเราที่
มสี ไตล์ มอี ุดมการณเ์ ป็นของตวั เองในนาม ‘เซเลบบ้านนอก’
บ้านนอกสบายดี ฟารม์ แหง่ ความสุข

อนั ทจ่ี รงิ ชวี ติ กอ่ นจะมาเดนิ ทางน้ี กเ็ ปน็ ลกู ชาวนา อยใู่ นครอบควั เกษตรกรมาตงั้ แตเ่ กดิ
แต่รู้สึกน้อยเนื้อต�่ำใจไม่อยากเติมโตมาแล้วต้องเป็นเกษตรกรเหมือนพ่อแม่หรือ
บรรพบรุ ษ ไมม่ ีความภาคภมู ิใจในการเป็นเกษตรเลยสกั นดิ คิดเพยี งจะเรียนใหส้ ูง
ท่ีสดุ เท่าท่ที �ำได้แลว้ ท�ำงานมเี งินเดือนเลี้ยงดูพอ่ แม่และครอบครัว ก็เดนิ ตามฝันน้นั มา
โดยตลอดเรยี นจนจบปรญิ ญาตรี นเิ ทศศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฎั อตุ รดติ ถ์ ทบ่ี า้ นเกดิ
มงี านมีเงินเดอื นสมใจ ได้เปน็ มนษุ ย์เงินเดือนตามทตี่ อ้ งการ แต่มนั ไม่ใช่ ไม่ใช่ชวี ิต
ท่ีปรารถนาเลย มันไมม่ คี วามสขุ และมนั ไม่ใช่ตัวตนของเรา เลยตัดสนิ ใจกลับบ้าน
ค้นหาชวี ิต คน้ หาตวั ตนจนเข้าสู่วงการเกษตรตามท่เี ลา่ สกู่ ันฟงั นน่ั แหละ

ปัจจบุ ัน จากจดุ เรม่ิ ตน้ กบั โครงการฅนกล้าคืนถ่นิ มกั ถกู ขนานนามว่า ‘ฅนบ้าคนื ถิ่น’
แรกๆ กร็ สู้ กึ โกรธ รสู้ กึ ไมด่ ี แตฟ่ งั ไปฟงั มา รสู้ กึ ชอบและผกู พนั และมนั กม็ คี วามหมาย
มีแรงผลักดัน จนปัจจุบันที่สามารถยืนหยัดมาได้ถึงทุกวันน้ีก็เพราะความบ้า
ความกลา้ ทต่ี ดั สินใจ บา้ ท่จี ะเปน็ ตัวเอง บา้ ทีจ่ ะตดั สนิ ใจท�ำอะไรท่ีคนทว่ั ไปเข้าไม่ท�ำ
ท�ำในสิงทีม่ ัน่ ใจว่ามนั ดี มนั ถูกต้อง ลงมอื ททท. ท�ำทันที แต่ก็ใชส้ ติปญั ญา ประกอบ
การคดิ และตดั สนิ ใจลงมอื ท�ำมนั เสมอ ณ ตอนนี้ ‘บา้ นนอกสบายดี ฟารม์ แหง่ ความสขุ ’
เป็นพ้ืนทต่ี น้ แบบเบอรต์ น้ ๆ ของจังหวัด และตดิ ลมบนในระดบั ประเทศบา้ งในบางเวที
ในส่วตัวเอง ‘เซเลบบ้านนอก’ ก็เป็นฅนต้นแบบเปน็ แรงบนั ดาลใจให้คนร่นุ ใหม่