STRATEGI A+ GEOGRAFI Tingkatan 3

AKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAK BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BALMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMUB

1 Kandungan Nota Ekspres N1 – N16 Aktiviti Pembelajaran Abad ke-21 P1 – P8 Rekod Prestasi Murid R1 – R4 Bab 1 Jadual dan Graf 1 – 11 Bab 2 Carta Pai 12 – 17 Bab 3 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 18 – 24 Bab 4 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 25 – 31 Bab 5 Hidupan Liar di Malaysia 32 – 37 Ujian Bulanan-1 (Bab 1 – Bab 5) 38 – 41 Bab 6 Sumber Semula Jadi di Malaysia 42 – 48 Bab 7 Kegiatan Ekonomi di Malaysia 49 – 54 Bab 8 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia 55 – 60 Bab 9 Sumber Semula Jadi Utama dan Kerjasama Ekonomi di Dunia 61 – 65 Ujian Bulanan-2 (Bab 6 – Bab 9) 66 – 69 Bab 10 Sumber Hutan 70 – 75 Bab 11 Kitar Semula 76 – 81 Ujian Bulanan-3 (Bab 10 – Bab 11) 82 – 85 Ujian Akhir Sesi Akademik 86 – 91 Contoh Kerja Lapangan 92 – 96 Format Pentaksiran Geografi (23) 97 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N1 Bab 1 Jadual dan Graf 1.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Jadual 1 Jadual merupakan cara mempersembahkan data dan maklumat supaya lebih tersusun. 2 Ciri utama jadual ialah mempunyai tajuk, data dan maklumat serta sumber yang bersesuaian. 3 Kegunaan jadual ialah: (a) Data dan maklumat dalam jadual digunakan untuk menghasilkan graf mengikut kesesuaian. (b) Menentukan perubahan dan pertalian antara dua set maklumat. (c) Pengelasan maklumat dalam jadual lebih tersusun dan menarik. 4 Kaedah pengumpulan maklumat meliputi kaedah pemerhatian, temu bual, soal selidik, rujukan kepustakaan dan bancian. 1.2 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf Graf Bar Mudah 1 Kegunaan graf bar mudah: (a) Mempersembahkan data yang boleh dikira seperti orang, kenderaan dan lain-lain. (b) Graf ini digunakan menunjukkan perbezaan antara komponen yang dikaji. Graf 1.1 Graf bar mudah 2 Ciri graf bar mudah ialah: (a) Terdiri daripada paksi menegak, paksi mendatar, tajuk dan petunjuk. (b) Mengandungi beberapa bar yang dilukis secara menegak. (c) Ketinggian bar mewakili kuantiti sesuatu komponen. Graf Garisan Mudah 1 Kegunaan graf garisan mudah: (a) Graf menggunakan garisan untuk menunjukkan sesuatu perkara yang mengalami perubahan jumlah/nilai yang berterusan. (b) Data yang dipersembahkan ialah maklumat min suhu bulanan, perubahan penduduk, pengeluaran tanaman dan sebagainya. 2 Ciri graf garisan mudah ialah: (a) Dilukis secara garisan yang panjang. (b) Garisan curam menggambarkan perubahan yang besar manakala garisan landai menggambarkan perubahan yang kecil. (c) Garisan mendatar bermakna tiada perubahan yang berlaku pada nilai yang berkenaan dalam tempoh masa tertentu. (d) Graf garisan mudah tidak memerlukan petunjuk kerana mempunyai satu garisan yang menunjukkan tinggi atau rendah nilai sesuatu komponen. Graf 1.2 Graf garisan mudah NOTA EKSPRES BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N2 Graf Gabungan 1 Kegunaan graf gabungan (a) Menunjukkan perubahan atau perbezaan dua perkara yang saling berkaitan. (b) Sesuai digunakan untuk data dan maklumat seperti suhu dan hujan, harga jualan dan pengeluaran. 2 Ciri graf gabungan ialah: (a) Gabungan antara graf bar mudah dan graf garisan mudah. (b) Menunjukkan dua maklumat yang berlainan dalam satu graf. Graf 1.3 Graf gabungan 1.3 Langkah-langkah Membina Jadual 1 Data dan maklumat yang diperoleh harus disusun dalam bentuk jadual supaya mudah untuk dibaca, difahami dan ditafsirkan. 2 Bina jadual kekerapan seperti di bawah: Jadual 1.1 Unit perkhidmatan yang disertai murid Tingkatan 3 SMK Taman Seraya Unit Perkhidmatan Kekerapan Bilangan Murid (orang) Lembaga Pusat Sumber 12 Pengawas 10 Koperasi 7 Keselamatan Jalan Raya 5 Sidang Redaksi 2 3 Ringkaskan jadual kekerapan dalam bentuk yang lebih ringkas dan berikan tajuk. Jadual 1.2 Unit perkhidmatan yang disertai murid Tingkatan 3 SMK Taman Seraya Unit Perkhidmatan Bilangan Murid (orang) Lembaga Pusat Sumber 12 Pengawas 10 Koperasi 7 Keselamatan Jalan Raya 5 Sidang Redaksi 2 Jumlah 36 1.4 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan Langkah 1 • Lukiskan paksi menegak dan mendatar di atas kertas graf. • Paksi menegak mewakili bilangan murid. Paksi mendatar mewakili unit perkhidmatan. • Tandakan skala pada paksi menegak (1 cm mewakili 2 orang murid). Langkah 2 • Lukiskan bar-bar mengikut unit perkhidmatan di sekolah. • Tinggi bar menunjukkan bilangan murid. Langkah 3 • Lorekkan atau warnakan setiap bar. Gunakan lorekan yang berlainan. • Labelkan paksi mendatar, menegak, skala graf bar dan tajuk. • Sediakan petunjuk bagi setiap bar. 1.5 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1 Langkah untuk mentafsir jadual, graf bar mudah, graf garisan mudah dan graf gabungan: (a) Perhatikan tajuk. (b) Perhatikan maklumat di dalam jadual. (c) Perhatikan paksi menegak dan paksi mendatar. (d) Kenal pasti dan huraikan nilai maksimum dan minimum data. (e) Huraikan aliran perubahan data. (f) Huraikan isi tersirat berdasarkan data. (g) Buat rumusan secara keseluruhan. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N3 Bab 2 Carta Pai 2.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai Carta pai ialah gambar rajah atau perwakilan grafik untuk memaparkan pembahagian atau pecahan data dan maklumat dalam bentuk bulatan yang dibahagikan kepada beberapa sektor. Ciri-ciri Carta Pai 1 Mempunyai tajuk dan petunjuk. 2 Menyatakan jumlah keseluruhan kuantiti maklumat. 3 Setiap sektor mewakili maklumat tertentu. 4 Saiz sudut sektor berdasarkan kuantiti maklumat. 5 Nilai setiap sektor dinyatakan dalam bentuk peratus. 6 Nilai keseluruhan bulatan ialah 360°. Kegunaan Carta Pai 1 Mewakili data kepada informasi yang lebih mudah dan menarik. 2 Perbandingan data dan maklumat dengan lebih jelas. 3 Menggambarkan taburan data dengan lebih efektif. 4 Rumusan mudah dibuat. Bilangan Bahan Bacaan di Perpustakaan Z Jumlah keseluruhan: 100 000 Naskhah Rajah 2.1 Carta pai yang lengkap 2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai Langkah 1 Tukar nilai mutlak kepada peratusan. Nilai satu item Jumlah nilai semua item 140 500 × 100% = 28% Langkah 2 Tentukan saiz sudut bagi setiap sektor. 140 500 × 360° = 101° Langkah 3 Lukiskan satu garisan lurus dari pusat bulatan sebagai garis permulaan untuk mengira darjah sudut sektor. Langkah 4 • Lukis setiap sektor berdasarkan saiz sudut mengikut arah pusingan jam dengan menggunakan jangka sudut. Ukur sektor dengan nilai yang terbesar kepada nilai yang terkecil. • Ulang langkah yang sama untuk mendapatkan sudut sektor yang kedua dan seterusnya. 90 0 180170160150140130120110100 80 70 60 50 40 30 0 10 10 20 30 40 50 60 70 80 100 110 120 130 140 150 160 170 180 U Langkah 5 Lorekkan setiap sektor menggunakan lorekan tertentu atau menggunakan pensel warna. Tulis nilai peratus pada setiap sektor. Langkah 6 Bilangan Pokok di Hutan Simpan X Akhir sekali, lengkapkan carta pai yang telah dilukis dengan tajuk dan petunjuk yang sesuai. 2.3 Mentafsir Carta Pai Langkah-langkah Mentafsir Carta Pai 1 Sebelum mentafsir, beberapa langkah perlu diambil kira untuk mendapatkan tafsiran yang lengkap. Peta Alir i-THINK Nyatakan nilai keseluruhan dan nilai setiap sektor Hurai isi tersirat berdasarkan dapatan data Nyatakan nilai sektor tertinggi dan terendah Tentukan perbezaan nilai sektor Buat rumusan secara menyeluruh Kenal pasti setiap sektor Kenal pasti tajuk BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N4 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap Kepelbagaian Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar Bab 3 3.1 Faktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 1 Bentuk muka bumi – kepelbagaian ciri serta ketinggian permukaan daratan yang diukur dari aras laut. 2 Saliran – ciri pola aliran sungai dan cawangannya serta kuantiti air yang mengairi sesuatu kawasan bentuk muka bumi. 3 Tanih – lapisan atas permukaan bumi yang terhasil daripada bahan organik dan bahan bukan organik. 4 Iklim – kombinasi elemen suhu, angin, tekanan udara, hujan, kelembapan udara dan penerimaan cahaya matahari dalam tempoh yang panjang di sesuatu kawasan. 3.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar Bentuk Muka Bumi 1 Tanah pamah (a) Kawasan tanah pamah di Malaysia dan Amazon diliputi Hutan Hujan Tropika. (b) Tanah pamah Laos, Myanmar, Thailand, Filipina, Bangladesh dan India pula diliputi Hutan Monsun Tropika. (c) Tanah pamah sekitar kawasan Tasik Great St. Lawrence, Kanada pula diliputi oleh Hutan Konifer. (d) Kawasan tanah pamah yang luas mempunyai banyak sumber makanan telah menjadi habitat semula jadi pelbagai hidupan liar. (e) Hidupan liar yang terdapat di Malaysia dan Amazon: Malaysia Amazon • Gajah • Harimau • Monyet • Arnab • Rusa • Musang • Badak sumbu • Puma • Jaguar • Anakonda • Ikan pirana (f) Contoh kawasan tanah pamah utama dunia: (i) Dataran Manchuria (ii) Lembangan Congo (iii) Lembangan Ganges-Brahmaputra (iv) Lembangan Murray (v) Dataran Siberia Barat 2 Tanah tinggi (a) Tumbuh-tumbuhan semula jadi akan berbeza mengikut ketinggian, terutamanya selepas ketinggian melebihi 1 200 m dari aras laut. (b) Tumbuh-tumbuhan terdiri daripada pokok bantut, rendah dan renek. (c) Hidupan liar di kawasan ini seperti kambing gurun, tupai, serigala dan ilama. Foto 3.1 Kawasan tanah tinggi di Malaysia 3 Pinggir laut (a) Meliputi kawasan pulau, pantai berpasir, pantai berlumpur dan paya air masin. (b) Tumbuh-tumbuhan di kawasan ini tahan tiupan angin yang kuat dan gelombang air laut seperti pokok kelapa, semak samun dan jemerlang laut. (c) Hidupan liar yang terdapat di kawasan pinggir laut ialah ular, siput, ketam dan umang-umang. Foto 3.2 Kawasan pinggir laut Saliran 1 Kawasan bersaliran baik: (a) Dilitupi tumbuhan semula jadi seperti kawasan Hutan Tropika, Hutan Monsun Tropika, Hutan Konifer dan Hutan Mediterranean. (b) Dihuni pelbagai spesies hidupan liar, iaitu rusa, badak sumbu, harimau dan gajah. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N5 2 Kawasan bersaliran buruk: (a) Tumbuh-tumbuhan yang memerlukan air yang banyak serta mampu hidup di kawasan berair sepanjang masa seperti bakau, nipah dan mengkuang. (b) Hidupan yang tinggal di kawasan ini adalah seperti ular, buaya dan memerang. Tanih 1 Tanih ialah lapisan paling atas di permukaan bumi yang terhasil daripada dua bahan, iaitu: (a) Bahan organik – terhasil daripada proses pereputan sisa tumbuhan dan bangkai haiwan. (b) Bahan bukan organik – terhasil daripada proses pemecahan batuan akibat tindakan luluh hawa. 2 Kaitan jenis tanih dengan kawasan hutan semula jadi: Tanih Chernozem • Tanih hitam yang terdapat di kawasan padang rumput yang mengalami iklim Steppe. • Tanih ini sesuai untuk pertumbuhan rumput, bunga-bungaan dan tumbuhan renek. • Pada musim sejuk, tanih ini akan membeku menyebabkan rumput di kawasan Steppe mempunyai akar yang pendek. Tanih Permafrost • Tanih beku disebabkan suhu yang sejuk melampau. • Kurang subur, sejuk dan membeku sepanjang tahun hanya tumbuhan yang mempunyai daya tahan yang tinggi mampu hidup di kawasan ini. Tanih Aridisols • Kawasan Gurun Panas dilitupi tanih yang kering dan tandus. • Tumbuhan yang hidup di kawasan ini mempunyai akar yang panjang untuk menyerap air di dalam tanah. • Hidupan liar di kawasan Gurun Panas kurang aktif pada waktu siang. Tanih Latosol • Tekstur tanih ada pelbagai bentuk, iaitu berpasir, liat atau lembap serta berwarna merah atau kuning. • Hutan Hujan Tropika dan Hutan Monsun Tropika tumbuh padat, tinggi dan mempunyai pelbagai spesies tumbuhan. • Menjadi habitat pelbagai jenis hidupan liar yang bergantung sepenuhnya kepada ekosistem hutan. Tanih Podzol • Tanih podzol adalah nipis, berasid dan beku. • Tumbuhan semula jadi di kawasan ini mempunyai akar yang pendek dan tidak menerjah jauh ke dalam tanah. • Pokok renek yang tumbuh menjadi sumber makanan dan habitat kepada pelbagai hidupan liar di Hutan Konifer. Tanih Terra Rossa • Tanih merupakan campuran tanah liat dan pasir, berwarna merah atau coklat kemerahan. • Menggalakkan pertumbuhan hutan Mediterranean yang terdiri daripada hutan bangkut dan hutan pokok tirus di kawasan tanah tinggi. Iklim Iklim Gurun Panas 1 Angin – Angin Timuran yang bertiup adalah angin kering dan tidak membawa hujan. 2 Hujan – jumlah hujan tahunan di Gurun Arab kurang daripada 250 mm. 3 Suhu – min suhu tahunan ialah 25°C. Suhu waktu siang sangat tinggi, kira-kira 32°C hingga 36°C. Suhu waktu malam lebih sejuk kira-kira 5°C. Iklim Monsun Tropika 1 Angin – angin monsun lembap menyebabkan hujan berlaku semasa musim panas. Angin monsun kering menyebabkan musim kering yang nyata berlaku. 2 Hujan – hujan agak lebat tetapi taburannya tidak sekata, iaitu antara 1 000 mm hingga 2 000 mm. 3 Suhu antara 24°C hingga 27°C sepanjang tahun. Iklim Siberia 1 Angin – angin barat daya di selatan Siberia membawa udara panas dari Asia Tengah dan Timur Tengah. 2 Hujan – jumlah kerpasan tahunan kira-kira 500 mm. Pada musim sejuk, kerpasan turun dalam bentuk salji. 3 Suhu – musim panas pendek, suhu antara 15°C hingga 20°C. Musim sejuk antara enam hingga lapan bulan dengan suhu antara -17°C hingga -5°C. Iklim Laurentia 1 Angin – arus sejuk merendahkan suhu. Angin monsun Barat Laut bertiup dari darat menyebabkan musim dingin adalah kering. 2 Hujan – jumlah hujan tahunan antara 500 mm hingga 1 000 mm. 3 Suhu – min suhu tahunan antara 9°C hingga 17°C. Suhu musim panas adalah sederhana panas dan singkat, iaitu antara 21°C hingga 26°C. Suhu musim sejuk adalah sangat sejuk, iaitu antara -6°C hingga 10°C. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N6 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia Bab 4 4.1 Jenis dan Taburan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 Tumbuh-tumbuhan semula jadi dibahagikan kepada lima jenis, iaitu: (a) Hutan Hujan Tropika – di bahagian tengah Semenanjung Malaysia dan pedalaman Sabah dan Sarawak. (b) Hutan Paya Air Masin – banyak terdapat di kawasan pinggir laut yang bersaliran buruk, berlumpur dan terlindung tetapi ditenggelami air laut semasa air pasang. (c) Hutan Paya Air Tawar – terdapat di kawasan bersaliran buruk yang sering ditenggelami air sungai dan tasik. (d) Hutan Gunung – kawasan tanah tinggi yang melebihi 1 200 m dari aras laut. (e) Hutan Pantai – pantai berpasir. 4.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 Bentuk muka bumi (a) Tanah pamah dan kaki bukit – kawasan yang berada di bawah 180 m dari aras laut. (b) Muara sungai, pinggir tasik dan pinggir laut – kawasan berpasir dan berlumpur ditumbuhi Hutan Pantai. (c) Tanah tinggi melebihi 1 200 m dari aras laut – di kawasan tanah tinggi, jenis tumbuh-tumbuhan berbeza-beza mengikut altitud (ketinggian). 2 Saliran (a) Kawasan pinggir pantai yang berpasir dan tidak ditenggelami air adalah bersaliran baik. (b) Kawasan yang menakung air merupakan kawasan bersaliran buruk kerana ditenggelami air. (c) Jenis tumbuh-tumbuhan yang terdapat di kawasan ini ialah Hutan Paya Air Masin dan Hutan Paya Air Tawar. 3 Iklim (a) Malaysia mengalami iklim Khatulistiwa yang sesuai untuk pertumbuhan pelbagai jenis tumbuh-tumbuhan. (b) Di kawasan tanah tinggi, keadaan cuaca adalah berbeza, iaitu nyaman dan sejuk. (c) Suhu kira-kira 18°C di kawasan tanah tinggi telah menggalakkan pertumbuhan Hutan Gunung. 4 Tanih (a) Malaysia kaya dengan pelbagai jenis tanih seperti tanih aluvium, tanih laterit, tanih gambut dan tanih berpasir. (b) Setiap jenis tanih sesuai untuk tumbuhtumbuhan semula jadi yang tertentu. 4.3 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 Kawasan tadahan hujan – hutan di kawasan tanah tinggi penting sebagai kawasan tadahan hujan. 2 Keseimbangan ekosistem – merujuk interaksi antara komponen biotik dengan komponen abiotik. 3 Sumber perubatan – terdapat 1 300 spesies tumbuhtumbuhan yang dapat dijadikan ubat-ubatan di Malaysia. Contohnya, tongkat ali dan pegaga. 4 Habitat – menjadi tempat tinggal semula jadi bagi pelbagai spesies flora dan fauna. 5 Sumber bahan mentah – pokok kayu keras mempunyai nilai dan harga yang tinggi seperti cengal, nyatuh dan merbau. 4.4 Kesan Kegiatan Manusia terhadap Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia Kesan Positif 1 Pembangunan hutan – Program Penubuhan Ladang Hutan (PPLH) yang ditubuhkan pada tahun 2006. 2 Penghutanan semula – aktiviti ini dijalankan oleh Jabatan Perhutanan, Institusi Penyelidikan Hutan Malaysia (FRIM) dan Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN). 3 Taman Negara – dijaga dan disimpan dengan baik bagi mengekalkan biodiversiti alam sekitar. 4 Hutan simpan kekal di Malaysia ditetapkan sebagai kawasan sensitif alam sekitar. Kesan Negatif 1 Ketidakseimbangan ekosistem – penyahhutanan mengganggu kestabilan ekosistem hutan. 2 Hakisan tanah – aktiviti pembalakan menyebabkan tanih terdedah kepada hakisan. 3 Kawasan tadahan hujan terganggu – kesan daripada penerokaan hutan yang tidak terancang. 4 Kepupusan flora dan fauna – pelbagai spesies flora dan fauna kehilangan habitat serta kekurangan sumber makanan. Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR atau layari https://www. doe.gov.my/2021/10/03/rakan-alamsekitar/ untuk mendapatkan info kesedaran alam sekitar. Laman Web Laman Web BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N7 Bab 5 Hidupan Liar di Malaysia 5.1 Hidupan Liar di Malaysia 1 Hidupan liar bermaksud spesies haiwan liar atau burung liar, sama ada yang dilindungi sepenuhnya atau yang dilindungi, vertebrata atau invertebrata, hidup atau mati, matang atau tidak matang dan sama ada boleh dijinakkan atau dibiakkan dalam kurungan atau tidak. 2 Contoh spesies hidupan liar di Malaysia termasuklah harimau Malaya, gajah Pygmy, badak Sumatera, tapir, enggang, beruang madu, penyu, orang utan, dugong, monyet Belanda (proboscis) dan helang merah. 5.2 Kepentingan Hidupan Liar di Malaysia 1 Keseimbangan ekosistem (a) Keseimbangan ekosistem amat penting bagi kelangsungan hidup haiwan dan tumbuhan secara langsung atau tidak langsung. (b) Hidupan liar menjadi sebahagian daripada komponen siratan makanan. (c) Gangguan terhadap organisma dalam aras trofik akan menyebabkan aliran tenaga berubah. (d) Perubahan yang berlaku seterusnya akan menjejaskan keseimbangan ekosistem. Rajah 5.1 Aras trofik 2 Ekopelancongan (a) Berpeluang untuk melihat dan berinteraksi dengan hidupan liar. (b) Mendidik masyarakat tentang pentingnya usaha pemeliharaan hidupan liar. (c) Membuka peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan. 3 Pendidikan (a) Melestarikan alam sekitar. (b) Penyelidikan dan pembangunan (R&D). (c) Kerjaya dalam bidang profesional. (d) Mengekalkan dan melindungi biodiversiti negara. Pengguna tertier (Burung helang) Pengguna sekunder (Katak, ular dan burung kecil) Pengguna primer (Belalang, ulat dan tikus) Pengeluar (Tumbuh-tumbuhan hijau) 4. Aras trofik keempat 3. Aras trofik ketiga 2. Aras trofik kedua 1. Aras trofik pertama Aliran Tenaga (e) Mendapat pengetahuan baharu dan tidak bergantung pada dapatan dari negara lain. 5.3 Kegiatan Manusia yang Mengancam Hidupan Liar di Malaysia 1 Aktiviti pembalakan – penebangan hutan untuk tujuan komersial telah menyebabkan kawasan hutan semula jadi yang luas ditebang. 2 Aktiviti pengkuarian – melibatkan penggunaan bahan letupan untuk memecah bongkah batu. 3 Pembinaan empangan – melibatkan pembersihan kawasan hutan semula jadi yang luas. Foto 5.1 Empangan dibina di kawasan tanah tinggi 4 Aktiviti pertanian – penerokaan hutan untuk kegiatan pertanian pindah, komersial dan ladang menyebabkan kemusnahan habitat hidupan liar. 5 Pengangkutan dan perhubungan – pembinaan jaringan pengangkutan menyebabkan kawasan hutan musnah. 6 Pembinaan kawasan petempatan – pembinaan petempatan peneroka seperti di kawasan FELDA menyebabkan sebahagian hutan telah diteroka. 7 Pemburuan haram – menyebabkan pelbagai spesies hidupan liar diancam kepupusan. Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan Hidupan Liar di Malaysia 5.4 1 Usaha pemeliharaan dan pemuliharaan hidupan liar yang dilaksanakan oleh pihak berwajib untuk melindungi hidupan liar termasuklah: (a) Menguatkuasakan undang-undang. (b) Melaksanakan kempen kesedaran. (c) Mewujudkan pusat konservasi dan taman negara. (d) Menjalankan penyelidikan dan pembangunan. (e) Membuat Penilaian Impak Alam Sekitar atau Environment Impact Assessment (EIA). (f) Memberi pendidikan alam sekitar. (g) Mewartakan hutan simpan. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N8 Bab 6 Sumber Semula Jadi di Malaysia 6.1 Sumber Semula Jadi di Malaysia 1 Sumber semula jadi merujuk bahan atau punca yang terdapat di sekeliling kita, sama ada di atas permukaan bumi, di dalam bumi atau di dalam air. 2 Jenis sumber terbahagi kepada sumber boleh baharu dan sumber tidak boleh baharu. Sumber Boleh Baharu 1 Dapat digunakan secara berterusan. 2 Sumber ini tidak akan habis kerana boleh diperbaharu melalui pelbagai kaedah, contohnya penanaman semula, pembiakan dan kitar semula. 3 Sumber boleh baharu: (a) Hutan – Hutan Hujan Tropika, Hutan Pantai, Hutan Gunung, Hutan Paya (b) Suria (c) Tanih – laterit, gambut, aluvium, beris, pasir (d) Air – sungai, paya, laut, air bawah tanah, empangan, kolam dan tasik Sumber Tenaga Alternatif 1 Berasaskan alam semula jadi seperti suria, angin, air, ombak, sisa tumbuhan dan tinja untuk menghasilkan tenaga elektrik. 2 Bersifat mesra alam dan digunakan untuk menggantikan penggunaan bahan api fosil. 3 Antara sumber tenaga alternatif di Malaysia: (a) Tenaga suria – pemasangan panel solar pada bumbung bangunan dan rumah (b) Tenaga hidroelektrik – Empangan Kenyir (c) Tenaga biomas – Sri Aman dan Miri (d) Tenaga angin – Pulau Layang-layang Foto 6.1 Panel solar pada bumbung rumah Sumber Tidak Boleh Baharu 1 Sumber semula jadi yang akan habis atau pupus dalam jangka waktu yang tertentu jika penerokaan sesuatu sumber itu tidak dikawal. 2 Terbahagi kepada dua jenis, iaitu: (a) Sumber mineral logam – emas, bijih besi, bauksit, bijih timah dan kuprum. (b) Sumber mineral bukan logam – batu granit, gas asli, pasir, arang batu, kaolin dan petroleum. 6.2 Taburan Sumber Boleh Baharu dan Sumber Tidak Boleh Baharu di Malaysia Sumber Semula Jadi Boleh Baharu: Air (Empangan Hidroelektrik) 1 Jumlah hujan tahunan kira-kira 2 600 mm setahun menjadikan Malaysia amat berpotensi membangunkan kuasa hidroelektrik. 2 Aliran air yang deras dari kawasan tanah tinggi membolehkan turbin digerakkan dan seterusnya generator menghasilkan tenaga elektrik. Sumber Semula Jadi Boleh Baharu: Hutan 1 Hutan Hujan Tropika 2 Hutan Paya Air Tawar 3 Hutan Paya Air Masin 4 Hutan Pantai 5 Hutan Gunung Sumber Semula Jadi Tidak Boleh Baharu: Mineral 1 Petroleum – bahan api kenderaan, menjana tenaga elektrik, bahan bakar dan industri petrokimia. 2 Gas asli – bahan api domestik, bahan api alternatif kenderaan dan industri petrokimia. 3 Emas – barang kemas dan jongkong emas. 4 Arang batu – melebur besi, menjana tenaga elektrik. 6.3 Kepentingan Sumber Semula Jadi dalam Pembangunan Ekonomi di Malaysia 1 Sumber bahan mentah – membekalkan bahan mentah dan bahan asas kepada industri hiliran. 2 Peluang pekerjaan – peluang pekerjaan dalam sektor perkhidmatan, pembuatan, pembinaan, pertanian, perlombongan dan pengkuarian. 3 Menjana pendapatan negara – bahan mentah seperti petroleum, gas asli dan kayu balak. 4 Pembukaan kawasan baharu – menggalakkan pembinaan kemudahan asas seterusnya berkembang menjadi bandar baharu. 5 Kemajuan infrastruktur – merancakkan perkembangan ekonomi. Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR atau layari https://www. st.gov.my/ms/web/general/details/273 berkiatan lokasi stesen jana kuasa di Semenanjung Malaysia. Laman Web Laman Web BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N9 Bab 7 Kegiatan Ekonomi di Malaysia 7.1 Jenis Kegiatan Ekonomi di Malaysia 1 Kegiatan ekonomi di Malaysia terbahagi kepada tiga sektor, iaitu: 7.2 Taburan Kegiatan Ekonomi Utama di Malaysia Sektor Primer: Sektor Pertanian 1 Sektor pertanian di Malaysia tertumpu pada kelapa sawit dan getah. Kawasan Tanaman Kelapa Sawit • Teluk Intan (Perak) • Segamat, Kulai dan Kota Tinggi (Johor) • Muadzam Shah dan Segi Tiga Jengka (Pahang) • Terengganu Tengah (Terengganu) • Miri dan Bintulu (Sarawak) • Tawau, Sandakan dan Lahad Datu (Sabah) Kawasan Tanaman Getah • Ipoh (Perak) • Merlimau dan Jasin (Melaka) • Labis, Kluang, Simpang Renggam dan Segamat (Johor) • Kuala Lipis dan Segi Tiga Jengka (Pahang) • Sri Aman, Sibu dan Marudi (Sarawak) • Tenom, Lahad Datu, Kudat dan Keningau (Sabah) Foto 7.1 Ladang kelapa sawit Jenis Kegiatan Ekonomi Sektor primer • Pertanian • Pembalakan • Perikanan • Perlombongan • Penternakan Sektor sekunder Sektor tertier • Pembuatan dan perindustrian • Pembinaan • Pelancongan • Perdagangan • Pengangkutan • Kewangan • Pendidikan Sektor Sekunder: Sektor Perindustrian 1 Perindustrian merupakan kegiatan memproses bahan mentah untuk dijadikan barangan siap. 2 Kegiatan perindustrian di Malaysia terbahagi kepada dua kegiatan industri utama, iaitu: (a) Industri berasaskan sumber (b) Industri bukan berasaskan sumber Contoh Industri Bukan Berasaskan Sumber Industri elektrik dan elektronik • Barangan elektrik seperti penyaman udara dan televisyen. • Barangan elektronik seperti komputer dan kamera. Industri automotif Kereta, motosikal, dan pemasangan van, lori serta trak. Contoh Industri Berasaskan Sumber Industri berasaskan kayu Perabot, papan lapis dan kayu gergaji Industri berasaskan getah Tayar, kasut dan sarung tangan getah Industri berasaskan kelapa sawit Minyak masak, sabun dan barangan kosmetik Sektor Tertier: Sektor Pelancongan 1 Kepelbagaian bentuk muka bumi dan budaya masyarakat majmuk menggalakkan kedatangan pelancong dari dalam dan luar negara. 2 Perkembangan sektor pelancongan secara tidak langsung meningkatkan keperluan perkhidmatan yang lain seperti perhotelan, pengangkutan dan perhubungan. Foto 7.2 Kawasan pelancongan i-THINK Peta Pokok BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N10 7.3 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kegiatan Ekonomi di Malaysia Faktor Fizikal 1 Bentuk muka bumi (a) Tanah pamah – pertanian, pengangkutan dan perindustrian giat dijalankan. (b) Tanah tinggi – pertanian hawa sederhana dan pelancongan seperti di Cameron Highlands. (c) Pinggir laut – perikanan laut dalam, pelancongan dan pelabuhan. 2 Tanih (a) Jenis tanih yang terdapat di Malaysia sesuai untuk pelbagai jenis tanaman. (b) Contohnya, tanih laterit sesuai untuk tanaman getah dan kelapa sawit. 3 Iklim (a) Iklim yang panas dan lembap sepanjang tahun mempengaruhi jenis kegiatan ekonomi seperti pertanian, pelancongan, perikanan dan pembalakan. (b) Cuaca sejuk dengan suhu sederhana, iaitu kirakira 18°C mempengaruhi kegiatan pelancongan dan pertanian di tanah tinggi. 4 Saliran (a) Sistem pengairan yang baik dapat mengairi kawasan pertanian. (b) Sistem saliran yang baik boleh dibangunkan dengan kegiatan pelancongan seperti Melaka River Cruise. 5 Bahan mentah (a) Malaysia kaya dengan bahan mentah yang diperoleh daripada sumber mineral, hutan dan pertanian. (b) Bahan mentah diproses untuk menghasilkan barangan sekunder. Faktor Manusia 1 Dasar kerajaan (a) Kerajaan Malaysia telah merangka dasar-dasar untuk mendorong peningkatan ekonomi negara. (b) Contohnya, Dasar Pertanian Negara (DPN), Pelan Induk Perindustrian. 2 Infrastruktur (a) Jaringan pengangkutan yang baik memudahkan proses pengangkutan bahan mentah daripada sumbernya ke kilang dan barang siap ke pasaran. (b) Kemajuan telekomunikasi telah membantu kepesatan ekonomi melalui penggunaan Internet, telekonferens dan mempercepat perhubungan antarabangsa. 3 Teknologi (a) Kegiatan ekonomi di Malaysia bertambah maju dengan teknologi canggih dan moden. (b) Pengeluaran dan kualiti produk yang dihasilkan dapat ditingkatkan. 4 Modal (a) Kegiatan ekonomi yang dilakukan bergantung pada jumlah modal. (b) Modal terbahagi kepada modal domestik dan pelaburan langsung asing. 5 Pasaran (a) Pasaran terbahagi kepada pasaran tempatan dan pasaran antarabangsa. (b) Lokasi pasaran tempatan meliputi kompleks beli-belah, pasar borong, kedai runcit dan gerai. 6 Buruh (a) Malaysia menerima tenaga buruh asing dari negara luar. (b) Menampung kekurangan tenaga kerja dalam pelbagai sektor ekonomi. 7.4 Kepentingan Kegiatan Ekonomi di Malaysia 1 Peningkatan taraf hidup (a) Peningkatan jumlah pendapatan per kapita keluarga, perumahan yang selesa, tahap kemudahan dan lain-lain kemudahan. (b) Meningkatkan kuasa beli, taraf kesihatan dan tahap pendidikan. 2 Kemajuan ekonomi negara (a) Menyumbang kepada pendapatan negara. (b) Pendapatan negara diperoleh daripada kutipan cukai, hasil eksport, kedatangan pelancong asing dan keuntungan aktiviti perniagaan. 3 Pemindahan teknologi (a) Melibatkan pemindahan kemahiran, kepakaran dan teknik dari satu negara ke negara lain. (b) Pemindahan teknologi di Malaysia dilaksanakan melalui latihan pekerja dan latihan sambil bekerja. 4 Mewujudkan peluang pekerjaan (a) Kadar pengangguran di Malaysia berkurangan. (b) Prestasi eksport dan pengeluaran yang semakin kukuh mewujudkan peluang pekerjaan dalam segala sektor. 5 Peningkatan infrastruktur (a) Kemajuan ekonomi menggalakkan pembangunan infrastruktur moden. (b) Contohnya, jalan raya, landasan kereta api, pengangkutan udara dan pelabuhan dibangunkan dengan pesat. 6 Proses pembandaran (urbanisasi) (a) Kegiatan perindustrian menggalakkan proses pembandaran. (b) Kemajuan ekonomi secara tidak langsung menyebabkan perkembangan dan perluasan saiz dan pertambahan fungsi bandar. 7 Pengurangan import (a) Perkembangan ekonomi tempatan mengurangkan pergantungan kepada barangan import. (b) Langkah mengurangkan pergantungan import dengan menggalakkan sektor Industri Kecil dan Sederhana (IKS) dan menggalakkan pengeluaran sektor pertanian. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N11 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia Bab 8 8.1 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia Gurun Panas Peta 8.1 Lokasi Gurun Panas 1 Ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi: (a) Tumbuhan-tumbuhan yang tahan cuaca panas. (b) Pokok jenis xerofit. (c) Pokok-pokok di kawasan ini juga tumbuh secara jarang-jarang. (d) Mempunyai akar panjang yang menjalar ke dalam tanah atau merebak di permukaan bumi untuk menyerap air. 2 Ciri hidupan liar: (a) Kebanyakan hidupan liar di kawasan ini terdiri daripada jenis nokturnal. (b) Menjimatkan tenaga dan air dalam badan dengan berteduh di bawah pokok dan bersembunyi di dalam lubang, hanya bergerak aktif pada waktu malam untuk mencari makanan. Foto 8.1 Unta boleh hidup dalam cuaca ekstrem Hutan Monsun Tropika Peta 8.2 Lokasi Hutan Monsun Tropika 1 Ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi: (a) Hujung daun berbentuk tirus. (b) Daun pokok yang banyak dan lebar bagi mendapatkan cahaya matahari. (c) Hutan ini jarang dan kelihatan berlapis-lapis tetapi tidak begitu nyata. (d) Pokok tumbuh antara 20 m hingga 30 m. (e) Pokok berkayu keras seperti pokok jati, penaga, cendana, jelutung, buluh dan rotan. 2 Ciri hidupan liar: (a) Terdiri daripada haiwan yang berbulu nipis, kulit berkedut dan bersaiz besar. (b) Di lapisan atas hutan terdapat monyet dan pelbagai jenis burung. (c) Lapisan lantai hutan dihuni haiwan seperti gajah, harimau dan sebagainya. Hutan Daun Luruh Sederhana Peta 8.3 Lokasi Hutan Daun Luruh Sederhana 1 Ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi: (a) Pokok daun luruh mempunyai daun yang nipis dan lembut. (b) Batang pokok berbentuk silinder dan mempunyai cabang dahan yang lebih banyak. (c) Batang pokok mempunyai kulit tebal. (d) Spesies pokok kayu keras sederhana sangat bernilai untuk kegiatan pembalakan. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N12 2 Ciri hidupan liar: (a) Hidupan liar di kawasan dapat menyesuaikan diri dengan perubahan musim. (b) Terdapat hidupan liar yang berhijrah atau berhibernasi pada musim sejuk. Hutan Konifer Peta 8.4 Lokasi Hutan Konifer 1 Ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi: (a) Kanopi pokok berbentuk kon untuk mengelakkan salji terkumpul di atasnya. (b) Batang pokok berkulit tebal, lurus dan tinggi. (c) Daun bersaiz kecil, halus dan berbentuk jarum untuk mengelakkan kehilangan air melalui proses transpirasi. (d) Permukaan daun yang bersalut lilin untuk mengelakkan ancaman fros. (e) Akar yang pendek dan sesuai tumbuh di tanih podzol pada musim sejuk. 2 Ciri hidupan liar: (a) Pada musim panas, hidupan liar seperti burung dan binatang sangat aktif mencari makanan. (b) Pada musim sejuk, rusa dan burung akan berpindah ke kawasan yang lebih panas di bahagian selatan. 8.2 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia Pelancongan 1 Kebanyakan hutan semula jadi di dunia sesuai dijadikan sebagai pusat ekopelancongan. 2 Di kawasan Gurun Panas, unta dijadikan sebagai pengangkutan dan tarikan pelancongan. 3 Contohnya, di Gurun Sahara terdapat kemudahan tempat tinggal, aktiviti luncur pasir, menunggang unta dan melihat hidupan liar. Penghalang Hakisan 1 Akar pokok mampu mengurangkan air larian permukaan dan menjadi penghalang hakisan terutama di kawasan cerun. 2 Selain itu, daun pokok yang besar berupaya memecahkan butiran hujan dan seterusnya mengurangkan kelajuan titisan air hujan yang jatuh ke bumi. 3 Pokok bakau di kawasan paya air masin mampu menghalang tindakan hakisan ombak dan kesan pasang surat air laut. Foto 8.2 Hutan paya air masin Ekonomi 1 Hutan Konifer menghasilkan kayu jenis lembut yang sesuai untuk tujuan pembalakan. 2 Hutan Monsun Tropika pula kaya dengan pokok kayu keras untuk tujuan pembalakan. 3 Hasil kayu balak dari kedua-dua hutan tersebut digunakan untuk tujuan dieksport dan membuat perabot, pulpa dan kertas. Sumber Perubatan 1 Penyelidikan di Barat telah mendapati bahawa tumbuh-tumbuhan bukan sahaja mempunyai nilai estetika malah mampu merawat pelbagai jenis penyakit. 2 Terdapat beberapa bahagian pokok yang dijadikan sebagai ubat atau ramuan ubat seperti daun, bunga, akar, hampas buah dan kulit kayu. Tumbuhan Khasiat Pokok prickly pear • Batang pokok prickly pear dapat mengurangkan tahap kolesterol yang tidak baik dalam badan seseorang. • Membantu mengekalkan kandungan gula dalam badan serta merawat penyakit kencing manis. Pokok oak Pokok ini digunakan untuk menyembuhkan masalah cirit-birit, sakit tekak dan luka. Pokok pain • Daun pokok pain kaya dengan vitamin C boleh digunakan untuk membuat teh. • Biji pokok berfungsi sebagai bahan antiseptik semula jadi untuk merawat luka. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N13 Sumber Semula Jadi Utama dan Kerjasama Ekonomi di Dunia Bab 9 9.1 Taburan Sumber Semula Jadi Utama di Dunia Sumber Tenaga Utama di Dunia Sumber Tenaga Bahan Bakar Sumber Tenaga Alternatif • Petroleum (Arab Saudi) • Gas asli (Amerika Syarikat) • Arang batu (Rusia) • Geoterma (Iceland) • Angin (Belanda) • Ombak (Perancis) • Suria (Jepun) • Air (China) • Biomas (India) Foto 9.1 Tenaga angin dijana di Belanda 9.2 Krisis Sumber Semula Jadi di Dunia 1 Ekonomi (a) Pendapatan negara pengeksport dan pengimport tidak menentukan. (b) Kenaikan harga komoditi juga memberi impak negatif kepada negara pengeksport dan pengimport. (c) Krisis ekonomi menyebabkan peningkatan kos sara hidup kesan daripada kuasa beli yang lemah, pendapatan negara merosot dan nilai mata wang semakin menurun. 2 Politik (a) Krisis sumber semula jadi juga berlaku apabila berlaku perebutan kawasan yang mempunyai sumber semula jadi antara beberapa buah negara. (b) Ketegangan yang berterusan membawa kepada berlakunya konflik wilayah. (c) Krisis sumber semula jadi juga akan menyebabkan berlaku konflik politik dalam sesebuah negara. 3 Masyarakat (a) Krisis sumber semula jadi menyebabkan berlakunya peningkatan kadar kemiskinan. (b) Negara kekurangan dana untuk membantu rakyat mengakibatkan kadar kebuluran terus meningkat. (c) Keadaan hidup masyarakat yang tertekan mewujudkan pelbagai masalah sosial. 4 Alam sekitar (a) Krisis sumber semula jadi menyebabkan kemerosotan kualiti alam sekitar. (b) Eksploitasi pelbagai sumber semula jadi yang melibatkan penerokaan sesebuah kawasan menyebabkan kemusnahan pelbagai spesies flora dan fauna. (c) Eksploitasi sumber semula jadi secara tidak terancang akan menyebabkan rizab sumber semula jadi semakin berkurangan. 9.3 Contoh Kerjasama Ekonomi Antarabangsa 1 Pertubuhan Negara-negara Asia Tenggara atau Association of Southeast Asian Nations (ASEAN). 2  Segi Tiga Pertumbuhan Indonesia, Malaysia dan Singapura (IMS-GT). 3 Segi Tiga Pertumbuhan Indonesia, Malaysia dan Thailand (IMT-GT). 4 Pertubuhan Ekonomi Negara-negara Asia Pasifik atau Asia-Pacifik Economic Cooperation (APEC). 5 Pertumbuhan Perdagangan Dunia atau World Trade Organization (WTO). 6 Kesatuan Eropah atau European Union (EU). Kepentingan Kerjasama Ekonomi Antarabangsa 9.4 1 Buruh asing – memudahkan kemasukan tenaga buruh asing dari negara lain. 2 Pemindahan teknologi – berlaku antara negara maju dengan negara membangun melalui pelbagai cara. 3 Hubungan perdagangan – membuka peluang antara negara untuk menjalinkan hubungan perdagangan. 4 Pasaran – memberi peluang kepada negara anggota bekerjasama meluaskan pasaran eksport barangan keluaran negara masing-masing. 5 Pelaburan – menggalakkan pelaburan dalam negara untuk dijadikan modal bagi memulakan sesuatu kegiatan ekonomi. 6 Bahan mentah – memperoleh bahan mentah daripada rakan dagang untuk kegunaan domestik dan industri melalui import. Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR atau layari https://www. asean.org/wp-content/uploads/images/ archive/AC-Brunei.pdf untuk maklumat lanjut tentang penubuhan ASEAN. Laman Web Laman Web BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N14 Bab 10 Sumber Hutan 10.1 Sumber Hutan 1 Sumber hutan meliputi kawasan yang ditumbuhi oleh pelbagai jenis flora dan fauna. 2 Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun serta jumlah taburan hujan yang tinggi telah menggalakkan lagi pertumbuhan sumber hutan. 3 Malaysia mempunyai keluasan hutan yang sangat luas, iaitu kira-kira 18.56 juta hektar. Foto 10.1 Hutan Hujan Tropika 10.2 Kepentingan Pengurusan Sumber Hutan di Malaysia Keseimbangan Ekosistem • Komponen dalam ekosistem sentiasa berinteraksi dan menghasilkan satu aliran tenaga dan rantaian makanan yang berterusan. • Pengurusan sumber hutan yang terancang penting untuk mengekalkan keseimbangan ekosistem. Keperluan Masyarakat Setempat • Hutan berperanan sebagai sumber bahan makanan, bahan asas dalam pembinaan tempat tinggal dan sumber pendapatan. • Contohnya, hasil hutan seperti rotan, gaharu dan buah-buahan. Ekopelancongan • Pelancong dapat menikmati keindahan alam semula jadi. • Contoh lokasi ekopelancongan yang popular ialah Taman Negeri Royal Belum dan Taman Negara Niah. Membekalkan Sumber Bahan Mentah • Pengurusan sumber hutan yang cekap menjamin bekalan bahan mentah yang berterusan pada masa hadapan. • Contohnya, rotan dan buluh digunakan sebagai bahan asas dalam pembuatan perabot dan kraf tangan. 10.3 Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan Sumber Hutan di Malaysia Tapak Ramsar 1 Tapak Ramsar ialah senarai tanah lembap yang dipersetujui melalui konvensyen tanah lembap di Iran pada tahun 1971 untuk pemuliharaan tanah lembap serta sumber-sumbernya. 2 Peranan Tapak Ramsar ialah menjaga tanah lembap khususnya hutan paya bakau yang mempunyai pelbagai jenis kehidupan. 3 Pemeliharaan – Tapak Ramsar dijadikan sebagai kawasan ekopelancongan. 4 Pemuliharaan – memulihara kawasan tanah lembap serta kepelbagaian biologi hutan paya bakau. Geopark 1 Geopark merujuk sesuatu kawasan yang terdapat tapak warisan geologi yang boleh digunakan oleh semua pihak bagi tujuan pemeliharaan, pendidikan dan pembangunan lestari. 2 Peranan geopark ialah mementingkan pembangunan sesebuah kawasan secara lestari. Elemen pembangunan ini dalam konsep geopark merangkumi pemuliharaan alam semula jadi. 3 Pemeliharaan – menjadikan sesuatu lokasi sebagai pusat ekopelancongan. 4 Pemuliharaan – pemuliharaan bersepadu antara warisan budaya dengan alam semula jadi. Taman Negara 1 Taman negara merupakan satu kawasan atau tempat yang dilindungi oleh kerajaan supaya biodiversiti semula jadi di kawasan tersebut dipelihara dan dikekalkan. 2 Taman negara berperanan melindungi kepelbagaian biologi dan struktur ekologinya, menyokong ekosistem, mempromosikan pendidikan dan rekreasi. 3 Pemeliharaan – memelihara flora dan fauna supaya tiada gangguan aktiviti manusia. 4 Pemuliharaan – PERHILITAN membaik pulih hidupan liar dan hutan. Pembangunan Lestari 1 Pembangunan lestari ialah aktiviti pembangunan yang memenuhi keperluan pada masa ini tanpa menjejaskan keupayaan generasi akan datang untuk memenuhi keperluan sendiri. 2 Pembangunaan lestari berperanan sebagai satu gagasan pembangunan moden yang paling proaktif dan praktikal untuk menangani isu antara tuntutan pembangunan dengan pemuliharaan alam sekitar. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N15 3 Pemeliharaan – pembinaan bandar yang berasaskan bandar dalam taman. 4 Pemuliharaan – membaik pulih kualiti persekitaran dan memastikan aktiviti pembandaran yang mengambil kira aspek kelestarian alam. Foto 10.2 Pembangunan lestari di Putrajaya 10.4 Peranan Agensi dalam Pengurusan Hutan di Malaysia Badan Kerajaan 1 Jabatan Alam Sekitar (JAS) – merancang, menyelaras dan memantau pelaksanaan dasar serta strategi berkaitan biodiversiti dan perhutanan melalui penyelidikan dan pembangunan perhutanan serta pengurusan hutan secara berkekalan. Rajah 10.1 Logo Jabatan Alam Sekitar 2 Institut Penyelidikan Perhutanan (FRIM) – menjana pengetahuan dan membangunkan teknologi yang bersesuai untuk pemeliharaan, pengurusan, pembangunan dan penggunaan sumber hutan serta meningkatkan kesedaran terhadap peranan alam sekitar dan pemuliharaan hutan. 3 Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) – mengekalkan integriti kawasan perlindungan bagi faedah penyelidikan, pendidikan, ekonomi, estetika, rekreasi dan fungsi ekologi. 4 Sarawak Forestry Corporation – melaksanakan pengurusan hasil hutan, kawasan terlindung sepenuhnya, pemuliharaan hidupan liar, kawalan penuaian dan penguatkuasaan terhadap pematuhan serta penyelidikan dan pembangunan perhutanan. Rajah 10.2 Logo Sarawak Forestry Corporation 5 Sabah Forestry Department – memberi perlindungan dan pemuliharaan rizab hutan berdasarkan konsep Pengurusan Hutan Lestari (SFM). Badan Bukan Kerajaan Rajah 10.3 Logo World Wide Fund 1 WWF – menghentikan kemusnahan persekitaran alam melalui pemeliharaan kepelbagaian biologi dunia dan memastikan sumber semula jadi boleh diperbaharui dan digunakan secara lestari serta penyelidikan dan kempen kesedaran awam. 2 The Wildlife Trade Monitoring Network (TRAFFIC) – menguruskan perdagangan yang mampan melibatkan tumbuh-tumbuhan dan haiwan liar tanpa merosakkan integriti sistem ekologi. 3 Sahabat Alam Malaysia (SAM) – mengadakan kempen untuk memastikan pembangunan dan pengurusan sumber semula jadi secara lestari. Rajah 10.4 Sahabat Alam Malaysia 4 Malaysian Nature Society (MNS) – melindungi dan memelihara kepelbagai biologi secara berkesan dan memberi kesedaran alam sekitar melalui pendidikan. 5 Global Environment Centre (GEC) – menggalakkan perlindungan dan penggunaan lestari hutan serta tanah lembap. Untuk tujuan pembelajaran mbas Kod QR atau layari https://www.youtube.com/ watch?v=UyVUPqP9H1U maklumat lanjut Langkawi Geopark. Video Video BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

N16 Bab 11 Kitar Semula 11.1 Elemen Kitar Semula 1 Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2018) kitar semula bermaksud memungut dan mengasingkan sisa pepejal bagi maksud menghasilkan keluaran. 2 Pengurangan sisa pepejal melalui elemen 3R, iaitu: (a) Reduce (kurangkan) – mengurangkan sisa pepejal untuk meminimumkan penggunaan sumber semula jadi. (b) Reuse (guna semula) – tindakan penggunaan semula barangan secara berulang kali untuk mengurangkan penghasilan sisa. (c) Recycle (kitar semula) – amalan mengasingkan barang mengikut jenis untuk menghasilkan produk yang sama jenis atau baharu semula. Rajah 11.1 Logo kitar semula 11.2 Kepentingan Amalan Kitar Semula 1 Menjana pendapatan dengan menghasilkan baja kompos menggunakan sisa makanan. 2 Menjimatkan sumber semula jadi (mengurangkan, mengguna semula, mengitar semula). 3 Mewujudkan persekitaran yang sihat, bersih dan selesa untuk dihuni. 4 Mengurangkan pencemaran apabila sisa diurus dengan cara sistematik. 5 Mengurangkan kesan rumah hijau. 11.3 Amalan Kitar Semula di Malaysia 1 Amalan 3R (a) Amalan kitar semula bertemakan “Fikir Dahulu Sebelum Buang”. (b) Memastikan bahan kitar semula diurus selia dengan baik oleh PBT. 2 Hari Tanpa Beg Plastik (a) Kempen ini dilaksanakan di Pulau Pinang pada 6 Julai 2009. (b) Pelanggan dikenakan bayaran RM0.20 bagi setiap beg plastik. (c) Beg mesra alam, beg kertas dan plastik biodegradasi digunakan untuk menggantikan beg plastik. 3 Pengasingan Sisa di Punca (a) Dijalankan secara berperingkat bermula 1 September 2015. (b) Sisa pepejal diasingkan mengikut kategori sisa kitar semula, sisa baki dan sisa pukal/sisa kebun. 11.4 Amalan Kitar Semula di Negara-negara Lain Kitar Semula di Jerman 1 Ordinan Pembungkusan – melibatkan pengilang dan pihak yang pemasaran barangan. 2 Duales System Deutschland GmBH – semua kotak ditanda dengan tanda Green Dot oleh pengilang. 3 Cara memungut bahan terbuang untuk dikitar semula – penyediaan tapak pengumpulan dan tong kitar semula di jalan utama, kilang, kawasan perumahan dan perniagaan. Kitar Semula di Denmark 1 Hampir 67% daripada jumlah sisa keseluruhan di Denmark dikitar semula, 28% dilupus menggunakan insinerator dan hanya 5% sahaja dikembalikan semula ke tapak pelupusan sampah. 2 Amalan kitar semula di Denmark ialah Program Pengembalian Deposit, Program Cukai Sisa, Program Waste 21 1998-2004, Program Subsidi Sisa, Program Cukai Hijau dan Program Affaldsbekendtgoerelsen 1999. Kitar Semula di Sweden 1 Sweden mengitar semula 99% daripada sisa buangan domestik dan hanya 1% sisa yang berakhir di pusat pelupusan sampah. 2 Program kitar semula yang dijalankan: (a) Kitar Semula (b) Pelupusan (c) Pencegahan Sisa (d) Pemulihan Tenaga (e) Guna Semula Kitar Semula di Taiwan 1 Bilangan penduduk negara Taiwan yang padat memerlukan sisa sampah diuruskan dengan baik. 2 Program kitar semula yang dijalankan di Taiwan: (a) Garis Panduan Kitar Semula (b) Akta Pelupusan Sisa (c) Program 4-Dalam-1 (d) Kempen Kitar Semula Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR atau layari https://www. youtube.com/watch?v=vmq_mKhQo38 maklumat lanjut tentang Sweden membeli sampah sarap deari negara Eropah lain. Video Video BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P1 Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai 1.2.2 Membina carta pai berdasarkan maklumat yang diberi. Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan kepada murid untuk membina carta pai menggunakan komputer berdasarkan maklumat/data yang dikumpul di lapangan. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Buku teks, komputer, buku catatan dan alat tulis. Langkah-langkah 1 Bahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang. 2 Murid perlu mengumpul data tentang makanan kegemaran rakan-rakan sekelas anda semasa waktu rehat. Rujuk jadual di bawah. 3 Setiap kumpulan dikehendaki membina carta pai menggunakan perisian yang sesuai. 4 Setiap kumpulan perlu menunjukkan langkah-langkah membina carta pai menggunakan persembahan multimedia, contoh Microsoff Office PowerPoint. 5 Pastikan carta pai yang dilukis lengkap dengan tajuk dan petunjuk yang sesuai. 6 Persembahkan hasil kerja setiap kumpulan di hadapan kelas semasa waktu PdPc untuk dikongsi dengan rakan-rakan sekelas anda. 7 Guru akan menilai persembahan setiap kumpulan. Jenis Makanan Kegemaran Jumlah Murid (orang) Peratus (%) Saiz Sudut Sektor (°) Jumlah 100 360 Aktiviti Persembahan/Presentation Aktiviti Pembelajaran Abad ke-21 PAK-21 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P2 Aktiviti Alas Meja/ Table Cloth Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 4.3 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 2.2.3 Menjelaskan melalui contoh kepentingan tumbuh-tumbuhan semula Jadi di Malaysia. Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan kepada murid tentang pelbagai kepentingan tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Alat tulis, pen penanda, kertas mahjong, buku catatan, buku teks dan buku rujukan. Langkah-langkah 1 Guru akan membahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat orang. 2 Guru akan mencantumkan dua helai kertas sebak dan guru akan menulis soalan berikut di tengah-tengah kertas sebak: Terangkan pelbagai kepentingan tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia. 3 Guru akan meletakkan kertas sebak tersebut di atas meja. 4 Kemudian, setiap kumpulan diminta untuk menulis jawapan di atas kertas itu secara bergilir-gilir. 5 Tampal kertas mahjong tersebut ditampal di atas papan putih setelah semua kumpulan selesai menulis jawapan. 6 Setiap murid dalam kumpulan perlu berbincang dengan ahli kumpulan lain dan guru mata pelajaran. 7 Guru Geografi anda akan membuat penilaian dan memberi markah kepada setiap kumpulan. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P3 Aktiviti Melukis Poster/ Drawing Posters Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 5.4 Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan Hidupan Liar di Malaysia 2.3.4 Menjelaskan melalui contoh usaha pemeliharaan dan pemuliharaan hidupan liar di Malaysia. Objektif Pembelajaran Memberi peluang murid melaksanakan tugasan melukis poster mengikut kreativiti murid dalam menyampaikan maklumat kepada umum. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Buku teks, buku rujukan, kertas manila (putih), pensel warna, pen warna dan foto yang sesuai. Langkah-langkah 1 Bahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang. 2 Setiap ahli kumpulan dikehendaki mencari maklumat untuk menghasilkan poster tentang usaha mengatasi kepupusan hidupan liar yang diancam kepupusan. 3 Hidupan liar yang boleh dipilih sebagai contoh ialah orang utan, harimau Malaya, gajah atau lain-lain hidupan liar. 4 Setiap kumpulan perlu melukis satu poster untuk menyampaikan maklumat tersebut. Kurangkan penggunaan perkataan/ayat dalam menghasilkan poster anda. 5 Setiap kumpulan diperuntukkan masa selama dua minggu untuk menyiapkan poster tersebut. 6 Semasa PdPc, setiap kumpulan perlu mempamerkan poster di hadapan kelas secara bergilir-gilir. Seorang wakil perlu menerangkan secara ringkas tentang poster yang dihasilkan. 7 Guru mata pelajaran murid akan menilai hasil kerja setiap kumpulan. Contoh BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P4 Aktiviti Lawatan ke Galeri/ Gallery Walk Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 6.3 Kepentingan Sumber Semula Jadi dalam Pembangunan Ekonomi di Malaysia. 3.1.4 Merumuskan kepentingan sumber semula jadi dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan kepada murid tentang kepentingan pelbagai sumber semula jadi dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Pen berwarna, kertas mahjong, pensel warna, buku teks dan sticky notes. Langkah-langkah 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang. 2 Setiap kumpulan dikehendaki melukis peta minda yang sesuai untuk menunjukkan tentang kepentingan sumber semula jadi dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. 3 Gunakan kertas mahjong untuk melukis peta minda anda. 4 Setiap kumpulan akan membina galeri mini berkenaan kepentingan sumber semula jadi dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. 5 Setiap ahli kumpulan perlu membuat pembentangan hasil tugasan yang ditampalkan. 6 Selepas selesai pembentangan, setiap ahli kumpulan akan melihat, berfikir dan berbincang dengan rakanrakan sekumpulan berkenaan hasil kerja rakan-rakan lain yang ditampal. Gunakan sticky notes untuk memberi komen atau maklumat tambahan. 7 Setiap kumpulan akan bergerak ke setiap galeri untuk melihat hasil kerja kumpulan lain hingga selesai. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P5 Aktiviti Persembahan/ Presentation Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 7.4 Kepentingan Kegiatan Ekonomi di Malaysia 3.2.4 Membahaskan kepentingan kegiatan ekonomi di Malaysia. Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan kepada murid tentang kepentingan pelbagai kegiatan ekonomi di Malaysia serta melahirkan idea yang kreatif. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Komputer riba, perisian komputer, buku catatan, bahan teks, kertas mahjong, kertas A4 dan bahan lain yang sesuai. Langkah-langkah 1 Bahagikan murid-murid kepada empat buah kumpulan yang terdiri daripada lima hingga enam orang sahaja. 2 Setiap kumpulan dikehendaki membuat satu persembahan bagi membentangkan idea yang kreatif dan boleh dicontohi tentang kepentingan kegiatan ekonomi di Malaysia. 3 Antara contoh bentuk persembahan murid termasuklah: (a) Video (b) Microsoft Office PowerPoint (c) Pameran (d) Risalah/lain-lain yang sesuai 4 Murid-murid perlu bekerjasama dalam kumpulan untuk memberi sumbang saran bagi menyediakan bahan persembahan. 5 Persembahkan hasil kerja setiap kumpulan di hadapan kelas untuk dikongsi bersama-sama dengan rakan sekelas dan guru mata pelajaran. 6 Guru Geografi anda akan membuat penilaian dan memberi maklum balas. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P6 Aktiviti Aktiviti Berempat/ Quadrant Activity Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 8.2 Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia. 4.1.3 Merumuskan kepentingan tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di Gurun Panas, Hutan Monsun Tropika, Hutan Daun Luruh Sederhana dan Hutan Konifer. Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan kepada murid tentang kepentingan tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di dunia. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Buku catatan, buku teks, alat tulis, pen penanda dan kertas mahjong. Langkah-langkah 1 Bahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat orang. 2 Secara kumpulan, murid secara bergilir-gilir akan menulis tentang: Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia. 3 Terlebih dahulu, guru akan melukis satu bulatan di tengah-tengah kertas yang besar/kertas mahjong. Di luar bulatan, guru akan membahagikan kertas tersebut kepada empat bahagian (satu bahagian untuk satu murid). 4 Murid akan berbincang dengan ahli kumpulan dan menulis jawapan yang telah semua ahli kumpulan sarankan di dalam bulatan. 5 Persembahkan di hadapan kelas untuk dikongsi bersama-sama dengan ahli kumpulan yang lain. 6 Guru Geografi anda akan melakukan penilaian hasil kerja setiap kumpulan. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P7 Aktiviti Kolaborasi/ Collaboration Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 10.4 Peranan Agensi dalam Pengurusan Hutan di Malaysia 5.1.4 Membezakan peranan agensi yang berkaitan dengan pengurusan hutan di Malaysia Objektif Pembelajaran Memberi pendedahan dan maklumat kepada murid di mana terdapat pelbagai badan kerajaan dan badan bukan kerajaan (NGO) yang bertanggungjawab dalam pengurusan hutan di Malaysia agar kelestariannya terpelihara. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Internet, pencetak, pen berwarna, pensel warna, foto, buku catatan dan kertas A4 (warna putih/keras dan berwarna). Langkah-langkah 1 Bahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang. 2 Setiap kumpulan perlu melakukan tugasan secara berkumpulan, iaitu menghasilkan buku folio tentang badan kerajaan dan badan bukan kerajaan di Malaysia dalam pengurusan hutan di Malaysia. 3 Setiap kumpulan boleh memilih sama ada badan kerajaan atau badan bukan kerajaan. Folio anda mesti mempunyai maklumat berikut: (a) Logo (b) Tarikh penubuhan (c) Tujuan penubuhan/misi/visi (d) Peranan/tanggungjawab 4 Setiap kumpulan diberi masa selama satu minggu untuk menyiapkan tugasan yang diberikan. 5 Setiap kumpulan perlu mempamerkan folio masing-masing di dalam kelas untuk dikongsi dengan kumpulan lain. 6 Seterusnya, folio setiap kumpulan akan dinilai oleh guru Geografi anda. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

P8 Aktiviti Projek Berkumpulan/ Team Project Standard Kandungan (SK)/Standard Pembelajaran (SP) 10.4 Peranan Agensi dalam Pengurusan Hutan di Malaysia 5.1.4 Membezakan peranan agensi yang berkaitan dengan pengurusan hutan di Malaysia Objektif Pembelajaran Memberi peluang kepada murid mereka cipta produk baharu daripada bahan-bahan kitar semula melalui kreativiti masing-masing. Bahan yang Digunakan Bahan pelaksanaan aktiviti. Alatan Bahan-bahan kitar semula seperti botol plastik, botol kaca, surat khabar/majalah lama, tin aluminium dan bahan-bahan lain yang relevan. Langkah-langkah 1 Bahagikan murid-murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang. 2 Setiap kumpulan dikehendaki menghasilkan satu produk yang dihasilkan dengan menggunakan bahanbahan kitar semula. 3 Setiap kumpulan perlu mengenal pasti bahan kitar semula yang digunakan dan produk yang akan dihasilkan. 4 Kumpulkan bahan-bahan kitar semula untuk memudahkan ahli-ahli kumpulan membuat produk tersebut. 5 Setiap kumpulan diberi masa selama dua minggu untuk menyiapkan produk. 6 Setiap kumpulan perlu mempamerkan produk yang dihasilkan di sudut Geografi di dalam kelas. 7 Hasil kerja setiap kumpulan akan dinilai oleh guru Geografi anda. Contoh BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

R1 NAMA MURID : KELAS : NAMA GURU : Bab Standard Prestasi Halaman Pencapaian (Menguasai/ Belum Menguasai) Tarikh Tandatangan Guru TP Tafsiran Bab 1 Jadual dan Graf 1 2 • Menyatakan jadual dan graf. • Menjelaskan ciri serta kegunaan jadual dan graf. 2 1 2 • Menyatakan jadual dan graf. • Menjelaskan ciri serta kegunaan jadual dan graf. 3 3 Membina jadual dan graf berdasarkan maklumat yang diberi. 4 3 Membina jadual dan graf berdasarkan maklumat yang diberi. 5 3 Membina jadual dan graf berdasarkan maklumat yang diberi. 6 3 Membina jadual dan graf berdasarkan maklumat yang diberi. 7 4 Mentafsir jadual dan graf yang dibina berdasarkan maklumat yang diberi. 8 4 Mentafsir jadual dan graf yang dibina berdasarkan maklumat yang diberi. 9 4 Mentafsir jadual dan graf yang dibina berdasarkan maklumat yang diberi. 10 5 6 • Memilih graf yang sesuai untuk dibina berdasarkan maklumat yang diperoleh. • Merumus pelbagai graf yang telah dihasilkan. 11 Pencapaian Bab 1 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 2 Carta Pai 1 2 • Menyatakan carta pai. • Menjelaskan ciri dan kegunaan carta pai. 13 3 Membina carta pai berdasarkan maklumat yang diberi. 14 3 Membina carta pai berdasarkan maklumat yang diberi. 15 4 Mentafsir carta pai yang dibina berdasarkan maklumat yang diberi. 16 5 6 • Memilih maklumat dan membina carta pai. • Merumuskan carta pai yang telah dihasilkan. 17 Pencapaian Bab 2 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Rekod Prestasi Murid Geografi KSSM Tingkatan 3 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

R2 Bab Standard Prestasi Halaman Pencapaian (Menguasai/ Belum Menguasai) Tarikh Tandatangan Guru TP Tafsiran Bab 3 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap Kepelbagaian Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 1 Menyatakan faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. 19 2 Menjelaskan faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. 20 3 Menghubung kait tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar dengan faktor persekitaran fizikal. 21 3 Menghubung kait tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar dengan faktor persekitaran fizikal. 22 4 Membandingkan faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. 23 5 Membuat justifikasi pengaruh persekitaran fizikal terhadap tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. 24 Pencapaian Bab 3 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 4 Tumbuhtumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 Menyatakan jenis tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia. 26 2 Menjelaskan jenis dan taburan tumbuhtumbuhan semula jadi di Malaysia. 27 3 Menghubung kait faktor yang mempengaruhi jenis dan taburan tumbuhtumbuhan semula jadi di Malaysia. 28 4 Membandingkan kepentingan tumbuhtumbuhan semula jadi di Malaysia. 29 5 Membahaskan kegiatan manusia yang mengancam tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia. 30 6 Mencadangkan idea yang kreatif, inovatif dan boleh dicontohi tentang potensi tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia. 31 Pencapaian Bab 4 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 5 Hidupan Liar di Malaysia 1 Menyenaraikan hidupan liar di Malaysia. 33 2 Menjelaskan kepentingan hidupan liar di Malaysia. 34 3 Menghubung kait kegiatan manusia dengan contoh hidupan liar yang diancam kepupusan di Malaysia. 35 4 Menghuraikan kegiatan manusia yang mengancam hidupan liar di Malaysia. 36 5 Membahaskan usaha pemeliharaan dan pemuliharaan hidupan liar di Malaysia. 37 Pencapaian Bab 5 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Ujian Bulanan-1 (Bab 1 – Bab 5) 38 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

R3 Bab Standard Prestasi Halaman Pencapaian (Menguasai/ Belum Menguasai) Tarikh Tandatangan Guru TP Tafsiran Bab 6 Sumber Semula Jadi di Malaysia 1 Menyatakan sumber semula jadi di Malaysia. 43 2 Menerangkan sumber boleh baharu dan sumber tidak boleh baharu. 44 3 Menjelaskan dengan contoh taburan sumber boleh baharu dan sumber tidak boleh baharu di atas peta Malaysia. 45 4 Menghuraikan kepentingan sumber semula jadi dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. 46 5 Membahaskan penggunaan sumber boleh baharu dalam pembangunan ekonomi di Malaysia. 47 6 Mencadangkan potensi sumber semula jadi dalam pembangunan setempat. 48 Pencapaian Bab 6 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 7 Kegiatan Ekonomi di Malaysia 1 Menamakan kegiatan ekonomi di Malaysia. 50 2 Menjelaskan jenis kegiatan ekonomi primer, sekunder dan tertier di Malaysia. 51 3 Menghubung kait kegiatan ekonomi dengan faktor yang mempengaruhinya di Malaysia. 52 4 Menghuraikan kepentingan kegiatan ekonomi di Malaysia. 53 5 Membahaskan faktor yang mempengaruhi kegiatan ekonomi di Malaysia. 54 Pencapaian Bab 7 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 8 Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia 1 Menamakan tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di dunia. 56 2 Memberi contoh tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di Gurun Panas, Hutan Monsun Tropika, Hutan Daun Luruh Sederhana dan Hutan Konifer. 57 3 Mengelaskan ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di Gurun Panas, Hutan Monsun Tropika, Hutan Daun Luruh Sederhana dan Hutan Konifer. 58 4 Membandingkan kepelbagaian tumbuhtumbuhan semula jadi dan hidupan liar di Gurun Panas, Hutan Monsun Tropika, Hutan Daun Luruh Sederhana dan Hutan Konifer. 59 5 Membahaskan kepentingan tumbuhtumbuhan semula jadi dan hidupan liar di kawasan hutan dunia. 60 Pencapaian Bab 8 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

R4 Bab Standard Prestasi Halaman Pencapaian (Menguasai/ Belum Menguasai) Tarikh Tandatangan Guru TP Tafsiran Bab 9 Sumber Semula Jadi Utama dan Kerjasama Ekonomi di Dunia 1 Menyatakan sumber semula jadi utama di dunia. 62 2 Memberi contoh taburan sumber semula jadi utama di dunia. 63 3 Menjelaskan dengan contoh sumber semula jadi yang menghadapi krisis di dunia. 64 4 Menghuraikan kepentingan kerjasama ekonomi antarabangsa. 65 Pencapaian Bab 9 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Ujian Bulanan-2 (Bab 6 – Bab 9) 66 Bab 10 Sumber Hutan 1 Menyatakan sumber hutan. 71 2 Menerangkan kepentingan pengurusan sumber hutan. 72 3 Menghubung kait peranan agensi yang berkaitan dengan pengurusan sumber hutan di Malaysia dengan usaha yang dijalankan. 73 4 Menjelaskan melalui contoh peranan agensi yang berkaitan dengan pengurusan hutan di Malaysia. 74 5 Membahaskan usaha pemeliharaan dan pemuliharaan sumber hutan di Malaysia. 75 Pencapaian Bab 10 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Bab 11 Kitar Semula 1 Menamakan elemen dalam 3R. 77 2 Menjelaskan elemen dalam 3R. 78 3 Menerangkan amalan 3R dalam kehidupan. 79 4 Membandingkan amalan 3R di Malaysia dan negara lain. 80 5 Membahaskan amalan 3R dalam memelihara alam sekitar. 81 Pencapaian Bab 11 TP 1 TP 2 TP 3 TP 4 TP 5 TP 6 Ujian Bulanan-3 (Bab 10 – Bab 11) 82 Ujian Akhir Sesi Akademik 86 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

1 1.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Jadual 1 Apakah ciri jadual yang lengkap? A Merupakan bulatan berbahagi B Terdiri daripada paksi menegak C Dilukis secara garisan yang panjang D Mempunyai data dan maklumat yang bersesuaian 2 Apakah kegunaan jadual? I Melihat perubahan antara dua set maklumat II Perbezaan antara komponen yang ingin dikaji III Mewakilkan data kepada informasi yang lebih menarik IV Mengelaskan maklumat supaya lebih tersusun dan mudah menarik perhatian orang yang melihatnya A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 3 Maklumat berikut berkaitan dengan kaedah pengumpulan maklumat. Kaedah Keterangan X Kaedah dilakukan dengan merujuk bahan yang sudah diterbitkan seperti buku, majalah dan keratan akhbar. Apakah jenis kaedah X? A Banci B Temu bual C Soal selidik D Rujukan kepustakaan 1.2 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf 4 Antara berikut, yang manakah ciri graf bar mudah? I Dilukis secara garisan II Petunjuk tidak diperlukan III Bar-bar dilukis secara menegak dan mendatar IV Ketinggian bar mewakili kuantiti sesuatu komponen A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 1.3 Langkah-langkah Membina Jadual 5 Berapakah bilangan murid yang bermain bola dalam jadual kekerapan di bawah? Hobi Kekerapan Bilangan (orang) Bermain bola X A 10 orang murid B 14 orang murid C 17 orang murid D 32 orang murid 1.4 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 6 Apakah jenis graf yang berkaitan dengan maklumat di bawah? • Lukiskan paksi mendatar dan paksi menegak di atas kertas graf • Tandakan titik di atas kertas graf • Sambungkan semua titik dengan satu garisan A Graf gabungan B Graf bar mudah C Graf bar berganda D Graf garisan mudah 1.5 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan Soalan 7 dan 8 berdasarkan graf di bawah. 0 2 4 6 8 10 12 Bilangan (orang) PETUNJUK Perindustrian Pelancongan Pertanian Pendidikan Perikanan Bilangan Penduduk Terlibat dalam Pelbagai Kegiatan Ekonomi di Port Dickson, Negeri Sembilan Kegiatan Ekonomi 7 Apakah jenis kegiatan ekonomi yang melibatkan sebanyak sembilan orang penduduk? A Perikanan B Pertanian C Pelancongan D Perindustrian 8 Berapakah jumlah penduduk yang terlibat dengan bancian dalam graf di atas? A 30 orang B 35 orang C 39 orang D 40 orang 9 Pada bulan yang manakah Bandar P mengalami hujan paling minimum? 50 100 150 200 250 300 J F M A M J J O S O N D Hujan (mm) Suhu (°C) 28 27 26 25 Jumlah Hujan dan Min Suhu Bulanan Bandar P pada Tahun 2022 A Mei C Februari B Julai D Disember Bab 1 Jadual dan Graf Tema: Kemahiran Geografi Buku Teks: Halaman 4 – 16 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

2 Buku Teks: Halaman 4 Ciri-ciri dan Kegunaan Jadual 1.1 A Namakan rajah yang ditunjukkan di bawah. SP 1.1.1 TP 1 Cita-cita Murid Bilangan Murid Jurutera 8 Cara mempersembahkan data tersebut ialah jadual Pendidik 10 Akauntan 12 Doktor 4 Juruterbang 6 Jumlah 40 B Tandakan (3) pada pernyataan yang betul atau (7) pada pernyataan yang salah tentang ciri-ciri jadual yang lengkap. SP 1.1.1 TP 2 1 Jadual yang lengkap mempunyai tajuk dan sumber yang sesuai. 3 3 Jadual dapat mempersembahkan sesuatu data dan maklumat lebih tersusun 3 5 Jadual hanya sesuai menggunakan data peratus sahaja. 7 2 Jadual dibina selepas graf siap dilukis. 7 4 Jadual terdiri daripada lajur dan baris yang mengandungi data. 3 6 Lajur pada jadual menunjukkan kuantiti sesuatu komponen. 7 C Lengkapkan pernyataan di bawah tentang kegunaan jadual. SP 1.1.1 TP 2 perubahan Data tersusun kesesuaian perhatian set 1 (a) Data dan maklumat dalam jadual boleh digunakan untuk menghasilkan sesuatu graf mengikut (b) kesesuaian . 2 Jadual digunakan untuk melihat (a) perubahan dan pertalian antara dua (b) set maklumat. 3 Dengan menggunakan jadual, pengelasan maklumat akan menjadi lebih (a) tersusun dan mudah menarik (b) perhatian orang yang melihatnya. 1.1 Belum Menguasai : TP 1 TP 2 Menguasai : TP 1 TP 2 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

3 Buku Teks: Halaman 6 – 8 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf 1.2 A Namakan jenis graf di bawah. SP 1.1.1 TP 1 Jenis Pekerjaan Bilangan (orang) Pekerjaan Penduduk di Kampung Perai 10 20 0 30 40 50 Pesawah Nelayan Peniaga Pemandu Guru Tahun Pengeluaran Getah Tiruan di Kilang Ban Lee ‘05‘04 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 Pengeluaran (ribu tan) 10 20 0 30 40 50 50 Bulan 100 0 150 200 J F M A M J J O S O N D Hujan (mm) 10 20 0 30 Suhu (°C) Min Suhu dan Hujan Bulanan Bandar R 1 [Apa] Graf bar mudah 2 [Apa] Graf garisan mudah 3 [Apa] Graf gabungan B Lengkapkan tentang ciri-ciri setiap jenis graf di bawah. SP 1.1.2 TP 2 Graf Garisan Mudah 1 Graf dilukis secara garisan yang panjang . 2 Garisan yang curam menggambarkan perubahan yang besar. 3 Garisan yang landai menggambarkan perubahan yang kecil. Graf Bar Mudah 4 Ketinggian bar mewakili kuantiti sesuatu komponen. 5 Bar-bar dilukis secara menegak atau mendatar . 6 Graf terdiri daripada paksi menegak, paksi mendatar, tajuk dan petunjuk . Graf Gabungan 7 Graf ini merupakan gabungan graf bar mudah dan graf garisan mudah . 8 Graf gabungan menunjukkan dua maklumat yang berlainan dalam satu graf. C Nyatakan jenis graf yang sesuai dilukis berdasarkan data dan maklumat di bawah. SP 1.1.2 TP 2 Data dan Maklumat Jenis Graf 1 Guna tenaga dalam sektor ekonomi di Malaysia dari tahun 2016 hingga 2020. [Apa] Graf garisan mudah 2 Hobi pada masa lapang murid Tingkatan 3 M pada tahun 2023. [Apa] Graf bar mudah 3 Jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandaraya X pada tahun 2022. [Apa] Graf gabungan 1.2 Belum Menguasai : TP 1 TP 2 Menguasai : TP 1 TP 2 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

4 Buku Teks: Halaman 9 Langkah-langkah Membina Jadual 1.3 Bina jadual kekerapan dan jadual dalam bentuk yang lebih mudah untuk menggambarkan data dan maklumat di bawah. SP 1.1.3 TP 3 1.3 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Bil. Nama Cara Datang ke Sekolah Bil. Nama Cara Datang ke Sekolah 1 Hafiz Jalan kaki 16 Kamarul Jalan kaki 2 Wei Ping Bas 17 Tian Beh Bas 3 Min Han Motosikal 18 Nazri Basikal 4 Phyllis Jalan kaki 19 Ivan Kereta 5 Aleesa Bas 20 Tarajit Jalan kaki 6 Jia Chi Kereta 21 Shawn Motosikal 7 Khairul Kereta 22 Hidayah Bas 8 Farhana Jalan kaki 23 Xiang Yun Jalan kaki 9 Adiel Jalan kaki 24 Farhan Kereta 10 Thinagharan Basikal 25 Damian Kereta 11 Chun Sin Kereta 26 Eugene Jalan kaki 12 Marion Jalan kaki 27 Jun Fat Bas 13 Dhinesh Jalan kaki 28 Qayyim Motosikal 14 Natalie Motosikal 29 Misfar Jalan kaki 15 Zhang Li Bas 30 Hafeey Jalan kaki 1 Jadual kekerapan: 2 Jadual yang lebih mudah: Cara Murid Tingkatan 3 Maju Datang ke Sekolah pada Tahun 2023 Cara Datang ke Sekolah Kekerapan Bilangan Murid (Orang) Kereta 6 Jalan kaki 12 Basikal 2 Motosikal 4 Bas 6 Cara Murid Tingkatan 3 Maju Datang ke Sekolah pada Tahun 2023 Cara Datang ke Sekolah Bilangan Murid (Orang) Kereta 6 Jalan kaki 12 Basikal 2 Motosikal 4 Bas 6 Jumlah 30 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

5 Buku Teks: Halaman 10 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.4 Jadual di bawah menunjukkan bilangan penduduk yang terlibat dalam dalam pelbagai jenis pekerjaan di Kampung Senu pada Tahun 2023. SP 1.1.4 TP 3 KBAT Mengaplikasi 1.4 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Jenis Pekerjaan Bilangan Penduduk (orang) Pekerja kilang 20 Kerani 4 Guru 5 Peniaga 18 Lain-lain 3 Jumlah 50 Berdasarkan jadual di atas, lukiskan sebuah graf bar mudah yang lengkap dengan tajuk, label, skala dan petunjuk. Gunakan skala 1 cm mewakili 2 orang. Jenis Pekerjaan Penduduk Kampung Senu pada Tahun 2023 2 10 18 6 14 4 12 20 8 16 Bilangan penduduk (orang) Jenis pekerjaan Petunjuk Pekerja kilang Kerani Guru Peniaga Lain-lain BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

6 Buku Teks: Halaman 11 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.4 Jadual di bawah menunjukkan jumlah pengeluaran kasut di Kilang X antara tahun 2015 hingga 2020. SP 1.1.4 TP 3 KBAT Mengaplikasi 1.4 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Jumlah Pengeluaran Kasut di Kilang X antara Tahun 2015 hingga 2020 Tahun Jumlah Pengeluaran Kasut (pasang) 2015 2 000 2016 2 500 2017 3 000 2018 2 800 2019 4 000 2020 5 000 Jumlah 19 300 Berdasarkan jadual di atas, lukiskan sebuah graf garisan mudah yang lengkap dengan tajuk, label, skala dan petunjuk. Gunakan skala 1 cm mewakili 500 pasang. Jumlah Pengeluaran Kasut di Kilang X antara Tahun 2015 hingga 2020 5 000 3 000 4 000 2 000 1 000 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Tahun 4 500 2 500 3 500 1 500 500 JumlahPengeluaran Kasut (Pasang) BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

7 Buku Teks: Halaman 12 – 13 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.4 Jadual di bawah menunjukkan jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandaraya P pada Tahun 2021. SP 1.1.4 TP 3 KBAT Mengaplikasi 1.4 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Bulan Jan. Feb. Mac April Mei Jun Julai Ogos Sept. Okt. Nov. Dis. Suhu (°C) 18 19 20 20 21 22 24 26 25 23 22 20 Hujan (mm) 80 90 100 120 140 150 120 90 70 80 60 60 Berdasarkan data dan maklumat dalam jadual di atas, bina sebuah graf gabungan. Lengkapkan graf tersebut dengan ciri-ciri sebuah graf gabungan. Jumlah Hujan dan Min Suhu Bulanan di Bandaraya P pada Tahun 2021. Bulan 120 160 140 180 0 5 15 10 20 25 80 40 Jan. Feb. Mac Apr. Mei Jun Julai Ogos Sept. Okt. Nov. Dis. 100 60 20 Hujan (mm) Suhu (°C) Jumlah Hujan dan Suhu Bulanan di Bandaraya P pada Tahun 2021 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

8 Buku Teks: Halaman 14 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.5 Tafsirkan data dan maklumat dalam jadual di bawah ini. SP 1.1.5 TP 4 KBAT Menganalisis 1.5 Belum Menguasai : TP 4 Menguasai : TP 4 Nilai Eksport Semula Barangan Elektrik dan Elektronik Malaysia antara Tahun 2015 hingga 2019 Tahun Eksport (RM Bilion) 2015 30.0 2016 39.0 2017 45.0 2018 92.0 2019 80.0 (Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia, 2020) 1 Nyatakan tajuk jadual yang ditunjukkan dalam jadual di atas. Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia pada tahun, 2015, 2016, 2017, 2018 dan 2019 2 Tafsirkan nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia antara tahun 2015 hingga 2019. [Apa] Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia paling minimum pada tahun 2015, iaitu RM30.0 bilion [Apa] Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia paling maksimum pada tahun 2018, iaitu RM92.0 bilion [Apa] Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia kedua tertinggi pada tahun 2019, iaitu RM80.0 bilion [Apa] Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia ketiga tertinggi pada tahun 2017, iaitu RM45.0 bilion [Apa] Nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia keempat tertinggi pada tahun 2016, iaitu RM39.0 bilion 3 Jelaskan faktor yang mempengaruhi perkembangan industri elektrik dan elektronik di Malaysia. KBAT Mencipta [Bagaimana] Kemasukan pelabur asing dari China, Jepun, Amerika Syarikat dan Taiwan [Bagaimana] Keadaan politik Malaysia yang stabil [Bagaimana] Kemudahan pengangkutan yang baik seperti jalan raya, lebuh raya, pelabuhan dan lapangan terbang [Bagaimana] Permintaan pasaran antarabangsa yang tinggi terhadap barangan elektrik dan elektronik 4 Buat rumusan tentang data dan maklumat dalam jadual di atas. Nilai eksport barangan elektrik dan elektronik Malaysia antara tahun 2015 hingga 2018 menunjukkan trend yang meningkat setiap tahun. Pada tahun 2015, nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia ialah RM30.0 bilion dan pada tahun 2018 telah meningkat dengan ketara kepada RM92.0 bilion. Selepas tahun 2018, nilai eksport semula barangan elektrik dan elektronik Malaysia menurun dengan ketara, iaitu hanya RM80.0 bilion. BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

9 Buku Teks: Halaman 14 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.5 Tafsirkan data dan maklumat dalam jadual dan graf garisan di bawah ini. SP 1.1.5 TP 4 KBAT Menganalisis 1.5 Belum Menguasai : TP 4 Menguasai : TP 4 Nilai Pelaburan (RM juta) dalam Sektor Pembuatan Negeri Johor antara Tahun 2013 hingga 2017 Tahun Nilai Pelaburan (RM Juta) 2013 2.9 2014 13.3 2015 27.0 2016 15.0 2017 16.8 (Sumber : Laporan Sosioekonomi Negeri Johor, 2017) 1 Apakah tajuk bagi graf garisan mudah di atas? [Apa] Nilai Pelaburan (RM Juta) dalam Sektor Pembuatan Negeri Johor antara Tahun 2013 Hingga 2017 2 Tafsirkan graf garisan mudah di atas. [Apa] Nilai pelaburan paling tinggi adalah pada tahun 2015, iaitu RM27.0 juta [Apa] Nilai pelabuhan paling rendah adalah pada tahun 2013, iaitu RM2.9 juta [Apa] Nilai pelaburan kedua tertinggi adalah pada tahun 2017, iaitu RM16.8 juta [Apa] Nilai pelabutan ketiga tertinggi adalah pada tahun 2016, iaitu RM15.0 juta [Apa] Nilai pelaburan keempat tertinggi adalah pada tahun 2014, iaitu RM13.3 juta [Apa] Nilai pelaburan meningkat dengan ketara dari tahun 2013 hingga 2015 [Apa] Selepas tahun 2015, nilai pelaburan turun dengan ketara pada tahun 2016 dan meningkat sedikit pada tahun 2017 5 10 0 15 20 25 30 Nilai Pelaburan (RM Juta) Nilai Pelaburan (RM juta) di dalam sektor Pembuatan Negeri Johor antara Tahun 2013 hingga 2017 Tahun 2013 2014 2015 2016 2017 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

10 Buku Teks: Halaman 16 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.5 Tafsirkan data dan maklumat dalam jadual di bawah ini. SP 1.1.5 TP 4 KBAT Menganalisis 1.5 Belum Menguasai : TP4 Menguasai : TP 4 Bulan 50 0 100 150 200 250 J F M A M J J O S O N D Hujan (mm) Jumlah Hujan dan Min Suhu bulanan di Bandaraya Q pada Tahun 2022 24 27 21 30 Suhu (°C) Petunjuk Hujan Suhu 1 Nyatakan pola hujan yang turun dari bulan Januari hingga bulan Disember 2022 di Bandaraya Q. [Apa] Hujan turun pada setiap bulan atau sepanjang tahun dan jumlahnya tidak sekata [Apa] Jumlah hujan paling sedikit pada awal dan pertengahan tahun serta semakin lebat pada hujung tahun 2 Nyatakan jumlah hujan paling lebat dan bulan, jumlah hujan paling kurang dan bulan serta perbezaan antara dua jumlah tersebut. [Apa] Jumlah hujan paling lebat ialah 250 mm, iaitu pada bulan Disember [Apa] Jumlah hujan paling kurang ialah 123 mm, iaitu pada bulan Mei [Apa] Perbezaan jumlah hujan yang turun antara kedua-dua bulan tersebut ialah 127 mm 3 Jelaskan pola perubahan suhu dari bulan Januari hingga bulan Disember. Nyatakan suhu paling maksimum dan suhu minimum serta bulannya. Nyatakan perbezaan antara dua nilai tersebut. [Apa] Pola suhu tidak berubah dengan ketara dari bulan Januari hingga Disember [Apa] Suhu antara 24°C hingga 28°C [Apa] Suhu paling maksimum adalah 28°C, iaitu berlaku pada bulan Oktober [Apa] Suhu paling minimum adalah 25°C, iaitu berlaku pada bulan Ogos [Apa] Perbezaan suhu antara kedua-dua bulan tersebut ialah 3°C BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

11 Buku Teks: Halaman 10 – 15 Langkah-langkah Membina Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.4 Mentafsir Jadual, Graf Bar Mudah, Graf Garisan Mudah dan Graf Gabungan 1.5 Menjalankan tugasan secara berkumpulan. SP 1.1.4, 1.1.5 TP 5 TP 6 KBAT Mengaplikasi Tajuk: Membina graf berdasarkan maklumat yang diberikan dan merumuskan graf yang telah dihasilkan. Objektif: Murid dapat membina graf berdasarkan data yang diberi dan mentafsirkan graf yang telah dihasilkan. Langkah-langkah: 1 Bahagikan murid kepada beberapa buah kumpulan yang terdiri daripada empat hingga lima orang murid. 2 Ahli kumpulan perlu memilih seorang ketua kumpulan. 3 Ketua kumpulan daripada setiap kumpulan perlu membuat cabutan tajuk untuk memilih satu tajuk yang akan dianalisis. 4 Tajuk yang akan dianalisis murid ialah seperti berikut: (a) Jenis pekerjaan bapa murid (b) Pengangkutan yang digunakan murid untuk ke sekolah (c) Makanan kegemaran murid pada waktu rehat (d) Hobi murid yang dilakukan pada waktu lapang (e) Cita-cita murid pada alam dewasa 5 Gunakan kaedah pengedaran borang soal selidik untuk mendapatkan data. 6 Susun data dalam bentuk jadual dan ahli kumpulan perlu memilih jenis graf yang paling sesuai untuk dibina. 7 Pastikan murid melukis graf tersebut di atas kertas graf. Lengkapkan graf tersebut dengan ciri berikut: (a) Tajuk (b) Petunjuk (c) Paksi menegak (d) Paksi mendatar (e) Bar/ garisan 8 Kemudian, tafsirkan graf yang telah dilukis secara terperinci. 9 Setiap kumpulan dikehendaki membentangkan hasil kerja di hadapan kelas. 10 Akhir sekali, guru mata pelajaran akan menilai hasil kerja setiap kumpulan. Ulasan: ............................................................................................................................................... Tandatangan Guru: ................................................ Tarikh: .................................... TAHAP PENGUASAAN YANG DICAPAI 1 2 3 4 5 6 Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR dan layari https://www. youtube.com/watch?v=l4jWdrM9hME untuk mengetahui langkah-langkah membina graf bar mudah. Video Tutorial Video Tutorial Belum Menguasai : TP 5 TP 6 Menguasai : TP 5 TP 6 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

12 Bab 2 Carta Pai Tema: Kemahiran Geografi Buku Teks: Halaman 20 – 26 2.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai 1 Maklumat berikut berkaitan dengan cara mempersembahkan data atau maklumat. • Bulatan dibahagikan kepada beberapa sektor • Setiap sektor mewakili maklumat tertentu Apakah rajah tersebut? A Carta pai B Graf garisan C Graf gabungan D Graf bar mudah 2 Apakah ciri sebuah carta pai? A Tidak mempunyai tajuk B Nilai sektor dalam unit darjah (°) C Nilai keseluruhan bulatan ialah 360° D Saiz sudut sektor adalah sama untuk setiap komponen 3 Antara berikut, yang manakah kegunaan carta pai? I Menghasilkan graf yang sesuai II Memudahkan rumusan dibuat III Informasi lebih mudah dan menarik IV Menunjukkan taburan hujan bulanan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 2.2 Langkah-langkah Membina Carta Pai 4 Apakah langkah selepas menentukan saiz sudut setiap sektor? A Tentukan saiz sudut setiap sektor B Tentukan jejari bulatan yang sesuai C Lukiskan setiap sektor dari nilai terbesar D Melengkapkan carta pai dengan tajuk yang sesuai 5 Apakah langkah seterusnya selepas mewarna atau melorekkan sektor dalam carta pai? A Menulis nilai sudut setiap sektor B Menulis nilai peratus pada setiap sektor C Memasukkan nilai jumlah keseluruhan D Memasukkan petunjuk komponen terlibat 6 Bagaimanakah jejari bulatan carta pai dilukis? A Menggunakan jangka lukis B Dilukis dari pusat bulatan hala ke bawah C Membahagikan carta pai kepada dua bahagian D Dilukis dari pusat bulatan dengan menggunakan satu garisan tegak ke atas 2.3 Mentafsir Carta Pai Soalan 7 hingga 10 berdasarkan rajah di bawah. Transit Aliran Massa (MRT) Petunjuk Jumlah keseluruhan: 50 orang Kereta Motosikal Van 40% 10% 20% 30% 7 Apakah cara pengangkutan penduduk Taman Subang Kristal yang tertinggi? A Van B Kereta C Motosikal D Transit Aliran Massa (MRT) 8 Berapakah bilangan penduduk yang menggunakan kereta untuk berulang-alik ke tempat kerja? A 10 orang B 15 orang C 30 orang D 50 orang 9 Maklumat berikut berkaitan dengan cara pengangkutan penduduk di Taman Subang Kristal. • Cara pengangkutan ketiga tertinggi • Seramai 10 orang Apakah cara pengangkutan tersebut? A Van B Kereta C Motosikal D Transit Aliran Massa (MRT) 10 Antara berikut, yang manakah berkaitan dengan carta pai tersebut? I Cara pengangkutan paling tidak popular ialah van II Seramai 20 orang menggunakan MRT ke tempat kerja III Seramai 100 orang terlibat dalam soal selidik untuk menghasilkan carta pai ini IV Terdapat tiga cara pengangkutan penduduk Taman Subang Kristal ke tempat kerja A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

13 Buku Teks: Halaman 22 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai 2.1 A Terangkan maksud carta pai. SP 1.2.1 TP 1 [Apa] Carta pai ialah sejenis gambar rajah atau perwakilan grafik untuk memaparkan pembahagian atau pecahan data dan maklumat dalam bentuk bulatan yang dibahagikan kepada beberapa sektor. B Terangkan ciri carta pai di bawah. SP 1.2.1 TP 2 Ciri-ciri Carta Pai 1 [Apa] Mempunyai tajuk 2 [Apa] Mempunyai petunjuk 3 [Apa] Setiap sektor mewakili maklumat tertentu 4 [Apa] Menyatakan jumlah keseluruhan kuantiti maklumat 5 [Apa] Nilai keseluruhan bulatan ialah 360° yang mewakili 100%. 6 [Apa] Setiap sudut sektor berdasarkan kuantiti maklumat. C Tandakan (3) pada pernyataan yang betul dan (7) pada pernyataan yang salah tentang kegunaan carta pai. SP 1.2.1 TP 2 2.1 Belum Menguasai : TP 1 TP 2 Menguasai : TP 1 TP 2 1 Mewakili data kepada informasi yang lebih mudah dan menarik. 3 4 Sesuai menunjukkan perwakilan data seperti destinasi import dan eksport utama Malaysia. 3 2 Membuat pembacaan yang lebih efektif. 3 5 Menunjukkan perbandingan antara dua perkara yang saling berkaitan. 7 7 Menunjukkan perbandingan data dan maklumat dengan lebih jelas. 3 3 Memudahkan rumusan dilaksanakan. 3 6 Menggambarkan taburan data dan maklumat. 3 8 Maklumat lebih tersusun dan mudah menarik perhatian orang yang melihatnya. 7 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

14 Buku Teks: Halaman 23 – 24 Langkah-langkah Membina Carta Pai 2.2 Lengkapkan peta minda di bawah tentang langkah-langkah membina carta pai. Pilihan jawapan disediakan di bawah. SP 1.2.2 TP 3 2.2 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Lukiskan sektor mulai nilai terbesar ke nilai terkecil mengikut arah pusingan jam. Tuliskan tajuk, petunjuk dan jumlah keseluruhan. Tentukan saiz setiap sektor. Lukiskan jejari dari pusat bulatan tegak ke atas. Lorekkan sektor dan tuliskan nilai peratus setiap sektor. Lukis sebuah bulatan. 1 Tukarkan nilai mutlak kepada peratus 2 [Apa] Tentukan saiz setiap sektor 4 [Apa] Lukiskan jejari dari pusat bulatan tegak ke atas 3 [Apa] Lukis sebuah bulatan 6 [Apa] Lorekkan sektor dan tuliskan nilai peratus setiap sektor 7 [Apa] Tuliskan tajuk, petunjuk dan jumlah keseluruhan 5 [Apa] Lukiskan sektor mulai nilai terbesar ke nilai terkecil mengikut arah pusingan jam Peta Alir i-THINK Untuk tujuan pembelajaran Imbas Kod QR dan layari https://www. youtube.com/watch?v=l4jWdrM9hME untuk mengetahui teknik melukis carta pai. Video Tutorial Video Tutorial BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

15 2.2 Belum Menguasai : TP 3 Menguasai : TP 3 Buku Teks: Halaman 23–24 Langkah-langkah Membina Carta Pai 2.2 Bina sebuah carta pai untuk menggambarkan maklumat dalam jadual di bawah. SP 1.2.2 TP 3 KBAT Mengaplikasi 1 Lengkapkan jadual dengan nilai peratus dan saiz sudut sektor. Negara Eksport (RM bilion) Peratus (%) Saiz Sudut Sektor (°) Singapura 22 52.4 188.6 Thailand 6 14.3 51.5 Indonesia 5 11.9 42.8 Vietnam 4 9.5 34.2 Filipina 3 7.1 25.6 Negara-negara ASEAN lain 2 4.8 17.3 Jumlah 42 100 360 (Sumber: Perangkaan Perdagangan Luar Negeri Malaysia, Jun 2022) 2 Berdasarkan data dan maklumat dalam jadual di atas, lukis sebuah carta pai yang lengkap di atas kertas graf yang disediakan. Gunakan jejari 5 cm. Singapura Petunjuk Eksport Produk Malaysia ke Negara-negara ASEAN, Januari - Jun 2022 Jumlah Eksport: RM42 bilion Thailand Indonesia Vietnam Filipina Negara-negara ASEAN lain 52.4% 9.5% 11.9% 14.3% 4.8% 7.1% BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

16 Buku Teks: Halaman 26 Mentafsir Carta Pai 2.3 Carta pai menunjukkan peratus Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) Malaysia mengikut sektor ekonomi pada tahun 2019. Tafsirkan carta pai tersebut. SP 1.2.3 TP 4 KBAT Menganalisis 35.6% 10.2% 16.1% 32.7% 5.4% Perkhidmatan Petunjuk Pertanian Pembuatan Perlombongan Pembinaan Peratus KDNK Malaysia Mengikat Sektor Ekonomi Tahun 2019 Jumlah Eksport: RM341.7 bilion 1 Senaraikan sektor ekonomi yang memberi sumbangan kepada KDNK Malaysia pada tahun 2019. [Apa] Perkhidmatan, pertanian, pembuatan, perlombongan dan pembinaan 2 Berapakah jumlah keseluruhan eksport mengikut sektor ekonomi di Malaysia pada tahun 2019? Nyatakan sektor ekonomi yang menunjukkan eksport paling tinggi serta sektor ekonomi paling rendah serta nilai peratusnya. [Berapa] Jumlah keseluruhan eksport ialah RM341.7 bilion [Berapa] Sektor ekonomi terpenting ialah perkhidmatan, iaitu 35.6% (RM121.6 bilion) [Berapa] Sektor ekonomi paling rendah ialah pembinaan, iaitu 5.4% (RM18.5 bilion) 3 Berapakah perbezaan antara jumlah eksport (peratus) tertinggi dengan terendah (peratus)? Kemudian, nyatakan juga nilai eksport yang lain (peratus). Perbezaan antara antara jumlah eksport (peratus) tertinggi dengan terendah (peratus), iaitu 35.6% - 5.4% = 30.2% Sektor ekonomi kedua tertinggi memberi sumbangan kepada KDNK Malaysia (2019) ialah pertanian 32.7% (RM111.7) ketiga ialah pembuatan 16.1% (RM55.0) dan keempat ialah perlombongan 10.2% (RM34.9) 4 Rumuskan tentang sektor ekonomi yang memberi sumbangan kepada KDNK Malaysia pada tahun 2019. [Mengapa] Sumbangan kepada KDNK Malaysia paling utama pada tahun 2019 ialah sektor perkhidmatan, iaitu 35.6% (RM121.6 bilion) daripada jumlah nilai eksport. [Mengapa] Sektor ekonomi lain yang turut menyumbang kepada KDNK Malaysia mengikut keutamaan ialah pertanian, pembuatan, perlombongan dan pembinaan. 2.3 Belum Menguasai : TP 4 Menguasai : TP 4 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

17 Buku Teks: Halaman 23–26 Langkah-langkah Membina Carta Pai 2.2 Mentafsir Carta Pai 2.3 Berdasarkan data dan maklumat dalam jadual serta carta pai yang telah dihasilkan buat rumusan tentang carta pai tersebut. SP 1.2.2 SP 1.2.3 TP 5 TP 6 KBAT Menganalisis Negara Peratus (%) Singapura 60 Indonesia 23 Thailand 8 Brunei Darussalam 6 Lain-lain 3 Jumlah 100 Singapura Petunjuk Peratus Kedatangan Pelancong ke Negara P pada Tahun 2022 Jumlah Pelancong: 40 000 orang Indonesia Thailand Brunei Darussalam 60% Lain-lain 6% 8% 23% 3% Carta pai menunjukkan peratus kedatangan pelancong, iaitu dari Singapura, Indonesia, Thailand, Brunei Darussalam dan lain-lain ke Negara X pada 2022. Jumlah keseluruhan pelancong ialah seramai 40 000 orang. Bilangan pelancong dari negara Singapura ialah seramai 24 000 orang (60%), Indonesia 9 200 orang (23%), Thailand 3 200 orang (8%), Brunei Darussalam 2 400 orang (6%) dan lain-lain 1 200 orang (3%). Jumlah peratus pelancong yang tertinggi adalah dari negara Singapura manakala peratus pelancong yang terendah adalah dari lain-lain negara. Perbezaan peratus dan bilangan pelancong antara negara Singapura dengan negara lain-lain ialah 57%, iaitu 22 800 orang. Kehadiran pelancong dari negara Singapura ke Negara P adalah mungkin disebabkan faktor kedudukan negara yang berdekatan dengan Negara P. Selain itu, banyak tempat pelancongan yang menarik, jaringan pengangkutan yang baik, harga hotel yang murah serta makanan yang pelbagai telah menarik kehadiran pelancong ke Negara P. Sebagai rumusan, bilangan pelancong dari negara Singapura yang berkunjung ke Negara P pada tahun 2022 adalah yang tertinggi. Ulasan: ............................................................................................................................................... Tandatangan Guru: ................................................ Tarikh: .................................... TAHAP PENGUASAAN YANG DICAPAI 1 2 3 4 5 6 Belum Menguasai : TP 5 TP 6 Menguasai : TP 5 TP 6 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

18 Bab 3 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar Tema: Geografi Fizikal Buku Teks: Halaman 32 – 48 3.1 Faktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 1 Antara berikut, yang manakah elemen utama yang mempengaruhi faktor fizikal iklim? I Jarak II Suhu III Angin IV Sungai A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 2 Kawasan tanah pamah di Malaysia dilitupi jenis hutan A Hutan Tundra. B Hutan Konifer. C Hutan Hujan Tropika. D Hutan Monsun Tropika. 3 Apakah faktor tumbuhtumbuhan di kawasan tanah tinggi berbeza? A Suhu B Tanih C Udara D Saliran 3.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuhtumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 4 Hidupan liar yang dapat dikaitkan dengan jenis tanih di bawah ialah Tanih permafrost I karibu. II cerpelai. III rusa gazelle. IV musang Artik. A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 5 Foto 1 menunjukkan hidupan liar. Foto 1 Hidupan liar tersebut terdapat di kawasan A tanah pamah. B tanah tinggi. C pinggir laut. D cerun bukit. 6 Pilih kombinasi yang benar tentang jenis hutan dan tanih. A Hutan Konifer – tanih permafrost B Hutan Hujan Tropika – tanih podzol C Hutan Monsun Tropika – tanih latosol D Hutan Mediterranean – tanih chernozem Soalan 7 dan 8 berdasarkan maklumat di bawah. • Tikus jerboa • Musang fennec 7 Hidupan liar dalam maklumat di atas terdapat di kawasan beriklim A Steppe. B Siberia. C Laurentia. D Gurun Panas. 8 Apakah kelebihan hidupan liar tersebut dalam meneruskan kehidupan? A Mempunyai bulu yang tebal B Melakukan proses penyamaran C Mampu hidup di kawasan sejuk D Tahan hidup di kawasan yang panas ekstrem 9 Maklumat di bawah dikaitkan dengan tumbuhan semula jadi di sesuatu kawasan. • Rosemary • Lavender Apakah jenis tanih di kawasan tersebut? A Tanih latosol B Tanih podzol C Tanih aridisols D Tanih terra rossa 10 Maklumat berikut berkaitan dengan ciri iklim di sesuatu kawasan. • Kerpasan kira-kira 500 mm • Musim bunga dan musim luruh berlaku dalam tempoh yang sangat singkat Apakah jenis iklim di kawasan tersebut? A Iklim Siberia B Iklim Laurentia C Iklim Gurun Pana. D Iklim Monsun Tropika BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

19 Buku Teks: Halaman 32 Faktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 3.1 A Berdasarkan foto di bawah, nyatakan faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. SP 2.1.1 TP 1 B Nyatakan faktor persekitaran fizikal yang berkaitan dengan maklumat yang diberi. SP 2.1.1 TP 1 3.1 Belum Menguasai : TP 1 Menguasai : TP 1 Maklumat Faktor Persekitaran Fizikal 1 Ciri-ciri pola aliran sungai dan cawangannya serta kuantiti air yang mengalir. [Apa] Saliran 2 Ketinggian sesuatu permukaan daratan yang diukur dari aras laut. [Apa] Bentuk muka bumi 3 Lapisan paling atas di permukaan bumi yang terhasil daripada bahan organik dan bahan bukan organik. [Apa] Tanih 4 Terdiri daripada elemen suhu, hujan, angin tekanan udara dan keadaan awan. [Apa] Iklim 1 [Apa] Tanih 2 [Apa] Iklim 3 [Apa] Saliran 4 [Apa] Bentuk muka bumi BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA

20 Buku Teks: Halaman 32 Faktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 3.1 Berdasarkan foto di bawah, jelaskan faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. SP 2.1.2 TP 2 2 Iklim: [Apa] Iklim merujuk kombinasi beberapa elemen seperti suhu, hujan, angin, tekanan udara, keadaan awan serta kelembapan udara dan keamatan cahaya matahari yang mempengaruhi iklim dalam tempoh yang panjang di sesuatu kawasan. 4 Bentuk muka bumi: [Apa] Bentuk muka bumi merujuk kepelbagaian ciri serta ketinggian sesuatu permukaan daratan yang lazimnya diukur dari ketinggian aras laut. 3 Saliran: [Apa] Saliran merujuk ciri-ciri pola aliran sungai dan cawangannya serta kuantiti air yang mengairi sesuatu kawasan bentuk muka bumi. 1 Tanih: [Apa] Tanih merujuk lapisan paling atas di permukaan bumi yang terhasil daripada dua bahan, iaitu bahan organik (pereputan sisa tumbuhan dan haiwan) dan bahan bukan organik (pemecahan batuan melalui luluh hawa). 3.1 Belum Menguasai : TP 2 Menguasai : TP 2 BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKTIMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BAKILMU BAKTI SDN. BHD. PENERBIT ILMU BA