Troll 1 - Język szwedzki: teoria i praktyka (poziom podstawowy)

Czas przeszlo-te ra i n iejs zy

Perfekt

Czas perJeht naleLy do systemu czas6w terazniejszych (prcsenssystemet), co oznacza, ie ui,'wany jest w kon-
tekscie terarniejszo6ci. Na jgzyk polski tlumaczy siq go w niekr6rych uwadkach jako czas terainieiszy,
w innych jako czas przeszly.

IEl P.lreh jest czasem zlo;ontrn jego orzeczenie sklada sie z dw6ch czlon6w: sl6wka pomomiczego HAR oraz

tormy czasownika supinun. Orzeczenie ma tC sama posta6 dla wszl'stkich os6b gramatycznych.

HAR + SUPINUM = ORZECZENIE W CZASIE PERFEKT

P)'tania tworzy si€ przez inwersje (slSwko pomocnicze HAR puestawiane jest przed podmioo, a zdania
przecz4ce pnez przecze[ie INTE stawiane po HAR.
Przyklad Beata har studerat svenska. (Beata studiowala szwedzki.)

Har Beata studerat svenska? (Czy Beata studiowala szwedzki?)
Beata har inte student svenska. (Beata nie studiowala szwedzkiego.)

f Cza\u pel lekt fi.wamy, m6wi4c o:

1. czytntoici przeszlei zaloiczonej, nieosadzonej w konkretnlan czasie w przeszlo6cij skutki tej czFnoSci
trwal4 nadal.
Przyklad Radion har gatt sdnder. (Radio siA popsulo.)

Har du varit i Sverige? (Byle6 w Szwecji?)
lag har aldrig sett en orm- (Nigdy nie widzialam w9ra.)
Jag har bott i Norge- (Mieszkalam w Norwegii.)
2. czy[lJo(.i rczpoczete; w przeszlo6ci i wciai trwaj4cej w chwili, gdy o niej mowa.
Przyklad Vi har last svenska i ett ar nu. (Uczymy siQ szwedzkiego od roku.)
Har ni varit har i en timme? (Jeste6cie tu od godziny?)
3. cz),nno6ci powrarzan€j w przedziale czasow].m trwaj4cym do momentu wlpowiedzi.
Przyklad Jag har besdkt mormor varannan dag den her veckan. (W tl1n tygodniu odwiedzalem babcie co drugi
dzie6.)

Jag har fitat med honom tve gAnger den har manaden. (W t),m mi€siacu pilem z nim kauQ dwa

razy.\
4. cz).nno6ci zakoiczonei dopiero w przyszlosci.

Przyklad Nar du (har) slutat, ring till oss. (Kiedy skoilczysz, zadzworl do nas.)
Om de (har) kommit, ska vi ata lunch rillsammans. (Kiedy pryjd4, zjemy razem obiad.)

Uwagal W czasie perfekr w zdadach podrzednych w pi6mie znika sl6wko pomocnicze har.

rog

,tt, ttt

(wiczenia 42

lzY',t1l.OdpouiFdrnJo\riniuh,za.iFl',,/.#,.ko/).r ,j",,,.z.,.ownito$.t\{iTAHARrT.Atq\4tDDAU,
1,,tr1-11 516 r rpoe lrl,tct, otL-ra Ircrni
fA xfl loBB,IoccA, LAGA (6'[TBUr-LAR. oL, n,+l,rsuca,l,r,4la oll, cIm,r sIc, lonra uArr,

Przyklad Varfiir:ir du se ghd? Jaghar sift mi(.

I Varf6r er du sA fin? Jag
, Varfdr ar Adam se meft? Han
I Varfdr er de se berusade? Dc
4 Varfdr ar pojkcn sa ren?
5 Vafdr ar matan se riid? Han
6 Vaddr ser husct se nyrt ut?
7 Varfijr er far sa glad? Iag den.
Farbror det.

Han
8 Varfijr luktar det se goft i kijket? Hon
9 Varfiir ar du sa trijrt?
10 Varfiir ar Emil sl svertig? Jag
Han

L, tL, I zupelnii dialogi i za.o$ nikami w,,,r.ie pet1etu lub yerenun.

SI du (1) "Sa som i himmelen"?

lac Q) den nAr jag var i Sverige.

luc (4) du (:) i Uppsala?

STRYKA der fiir lange sen.

- Iac (6) du redan (5)
den ig5r.
TORKA
du (7) tallrikarna?
- Ias (8)
dem direkt efter maten.
KLIPPA SIG
Mikael (e) ?
- Han (10)
fdre festen haromdagen.

, 2 Uloizdania$ edsie poiekt i peteitum z podanymi czasownikami, dobierajEc odpowiednie okre6le

Przyklad iag/tdffa honom/den har veckan/frirra i€ckan
Jag har traffat honom den her veckan.
Jag tr:iffad€ honom fi,rra veckan.

1 steka falukoiv/den har veckan/16r en vecka sen

, aka utomlands/i arlfdr ett lr sen

3 flytta/i sommar/i somras

4 besdka farfridldrarna/idag/fiir cn vecka sen

ro9

5 poso by wy r a2ania przy szloici

Futurum

W jgzyku szwcdzkim istuieje kilka sposob6w m6wlcnia o prztrszloici. Jcdnym z najpopulamiejszych jesr
uiycie czasu terainicjszego presens wraz z okre3leniem czasu odnosz4cym siq jednoznacznie do przyszlo6ci
(patz rozdzial 4'l) .
P,zykiad lag reser till Grcllaud i iuui. (W czerr.c jadE do Grccii.)

Imorgon kommcr Inga. (lutro przychodzi InSa.)

B Irne sposoby $f,raicniar4durunr to zastosorvanie czasoivrik6w posilkowych KOMMER \ I l, S\A, i A^KtR
oraz bezokoli.zhika
1, KOMMER ATT + BEZOXO],ICZNIK = ORZECZEN]E WYRAZAI4CE PRZYSZT,OS(
Konstrukcia ta rvyraia pzypuszczerie m6wiqce{o, progrozq, przewidy{anie.
Przyklad Det komncr att reg[a snar.. (Zaraz bEdzie pada6.)
Morfar kommer att bli tuisk. (DziadekbEdzlc zdro$y.)
2, SKA + BEZOXO],ICZ]{IK = ORZECZLNIE WYRAZAIACE PRZYSZT-OS'
Konstrukcja ta stosowana jest wtedy, gdy czynno66 podlega $.oli podmiotu 1ub kogos innego.
Prvktai A]]a ska vara narvarande pa lektionen pn fredag. (Na lekcji $. piqtck wszyscy majaby6 obecni.)
lag ska bijria en datakurs. (P6jdE na kurs komputerowy.)
3, TANKER + BEZOKOLICZ\IK = ORZI](]ZENIE WYRAZA]ACtr PRZYSZLOSC
Konstrukcja ta ryraZa plany i zamiar_v poclmioru.
.D'zykr,d Vi tenker salia vAr gamla legenher. (Zamierzamy sprzedai nasze stare mieszkarie.)
Vad *inker ni giira pe sdndag? (Co zamicrzacie robi6 w niedzielq?)

r\\I\{\

ilr

iwiczenia 43

3.1 Wybierz odpor!iedni spos6b wlraZenia przyszlo6ci.

1 Jag tycker Bo till tandlekare, han ar sA duktig.

a tanker studem b ska studera ( studerar

: Du bra i din nya klass, trdstade leraren.

a kanner dig b komner ari kenna dig c tenker kenra dig

90 ar om tre dagar.

a fyller b slta fylla ckommer att fylla

a Din tjcj om du siir slut med henne.

aska greta btankcrgr6ta cko mer atr greta

s 'l'lget kvart ijver tio.

aska avge b kommer att avge ( avger

6 Mamma, vad till festen?

a kommcr jag att ta pa mig b ska jag ta pA mig . 6nker jag ta pa mig

7 Du den ratten ner du smakar delt.

a ska gilla b kommer att gilla . gillar

8 E\,?. vilka skor ?

a.k"."g kbpa o kornmer jig d,r \dpd (kdperjrs

9 At inte de epplenalDu dem fdrsil

a rv:inar b kommer att w:itta c ska tvatta

,o Kr_va pa digl Dr1 om negra dagar.

a blir frisk b ska bli frisk c kommer art bli ftisk

, | / Jpelnij dialoei odpo!\ iFdniq lor mil .,,d.o$ nika wyr didia, q pr,,).71o- .

N;ir /1/ (tylla) du er, Yvonne?
Pa rcrsdag /2/ (tli) jag 15.

vem /:/ Ojuda) du?

Ilela vArt gang. vi att ata?

vad /a/ (fe) kull

Pizza och prinsessdrta.

Det /5/ (bli)

- Vad /6/ (gdra)

- lag /7/ (resa) till lralicn i iuni.
- Vad finil

- Vem /8/ (nka) du n1cd?
- Nagra vlinner tanker /9/ (fdlja)
med.

- /10/ (surfa) n;?

- Sj:ilvklartl

System czas6w przeszlychi czas przeszly

Preteritumsystemet och preteritum

(pCzas przeszly (preterinm) znajduie sig w relacji temporalnejz czasami: z aqzeszltm sk:uanLperfekt) oftz

przpzlym w przeszlo6ci (futuum preteain m).

czas zaprzeszly WTEDY czas przyszly
(ptushtamperfekt\ czas przeszty
w przeszlosci
(preteitum\ ( fuauum pretninm)

fu! Budowa orzeczenia w czasie przeszllan polega na dodaniu do tematu czasowdka koic6w1.i w czasownikach

slabych lub zmianie samogloski rematycznej w czasownikach mocnych (panz rozdzialy 3?-4O). Pyrarria

tworzy si€ przez inwersje, a zdania ptzeczTce przez .uiyc:e przeczenia INTE bezpo6rednio po orzeczeniu.

Otzeczenie ma t9 sam4 postad we wszystkich osobach gmmatycznych.

Przyklad lohan slutade arbeta fih wa manader sen. (fohan przestal pracowa6 przez dwoma miesi4cami.)
ci€k ni pe teatem i siindags? (Poszliscie do tearu w zeszl4 niedziela?)
Boken harullade inte om faglar i Aftika. (Ksi4zka nie opowiadala o ptakach w Alryce.)

C fitCzas\t pleteritum warnyl

1. referuiac $l.daizenia z pzeszlo6ci okre6lonej czasowo.

Przyklad De lade rer fabihen ftir fem ir sen. (Przed pifcioma laty zamkngli fabryke.)

I torsdags besiikte vi farfitr?ildmma. (W zeszly czwartek odwiedzili6my dziadk6w.)

2. m6wiac o zakoliczonych wydarzeniach.
Pnyktad Vi balade en massa pepparkakoi. (Upieklismy mn6stwo pierdczk6w.)

Vi bitiade i tid. (Zaczeli6my ra czas.)

3. w opowiadaniu.

Przyklad Han berattade om sin ungdom. Redan som en liten pojke jobbade han mycket. Han tvattade bilar ocb
klippte gdsmattor. Pa det sattet hjalpte han sina ftraldrar.
(Opowiadal o swojej mlodoSci. JuZ iako maly chlopiec du2o praconal. Myl samochody i kosil tranniki.
W ten spos6b pomagal rcdzicom.)

4. w pewnych zwrotach dumaczonych w jgzyku polskim w czasie terazniejszFr.
Przyklad Det var sant. (To iest prawda.)

Det r gott. (To jest dobre.)

iwiczenia 44

.l'l Pr /ek.ztala onos iaddn,e na, rdt prTF'rl\. /nriFr i' ,..' . r ir\rer till buss. Se-

Annika (1) har en iobbig dag. Hon o(2c)hta1r2.tuAnnnneliil'a..::.: : :,: ,- ,: r:. r och en modern
dan (4) handlar hon mcllan k1 10
. .: r.il prinsesstarta.
,: .: :i: rill och (12) fAr
hatt. Efter en rid (6) kanner hon sighungrig och (;) irE!:.:. .: .- ' :: :-.ller irl

::Hon (8) ler och (9) sluter dgoner. Det (10) smakar sa gor:: :
skuldkanslor. -{nnika (13) bantar men det (14) ar iu en s}rii..

2.1. hade 3. 4-
7E,h 6.
9.
1,2.'11. 13. 14.

.., Dobier/ i ndmien w,7d-ie przewlym cza.ounitri: t,l ov\4A. corc' Pc' I r' I

TRANA, PL ISA, SLALKA, LA\A,

1 Ingen mig att fijrbcreda festen.

2 l,aget inte mycket igar'
3 Fijnstren ar sa rena eftersom staderskar
dem igar'

4 Anna lamPan och somnade.

5 Arne oss 1000 kronor som vi misrc ge tilbaka inom ett Ar'

6 Berii bcnet och kunde inte Aka skidor.

7 Barnet sig i pannan och bajrjade storgrlta

s Flickan en bolltill kamraterna.
I"e - sedauFtir nSgra Ar
9 han tiugo cigaretter om dagen' hela filmen'
,; skealespelarens nann och kunde inie komma pa der under

t Wvbrcrz Drawidlowv tzdrownil.
.)

1 Hvllan fiill och itu pe gol'!ct.
a ber b gick ( band

och solade oss hela dagen pi elcvema

a lade u log c lAg

3 Liirarenblev Iiid i ansiktet och

a skrek b skrev c skr.it

a Vart lag
a vann b valde c vande
5 Solen
hela dagen och himlen var utan moln.

a siitnk b sken c sjdng
5 IIan
sin tiu som begerde en skilsmassa.

, sved b svor . svek

7 Jag fli..kans hand innan hon fiil1.

a gned b Sret c grep
8 Mormor Nattade mina kiolar och sedan

a striickte b sirrik c strddde
9 Klockan
tolv och alla spijken gick ut ur garderoben'

a slog b stod . sdllde hela kvellen.

ro Pojken hadc inte lust att prata med oss och
a tog b rjdt . teg

rrl

Czas zaprzeszly

Pluskvamperfekt

Czas zaprzeszly-naler.r' do sysremu czas6w ptzesztych, co oz*acz , Ze u2y,vany iest w odniesieniu do czasu
posiada jeden czas Vzeszty, stqd plusb)ampefekt tlJimaszorlly
'At pt etetitum. Jezyk pol\ki jest tak samo jak prf
ierirurn (lub w dekt6rych wrypadkach perfekt), a jego specyfike poAkr;Slaja okeslenia czasu lub konteksr.

Bv Ptuskvanperkkt.ro czas zlo;ony - jego_orzeczenie sklada siQ ze sl6wka pomocniczego HADD oraz supinur..

Orzet zenie ma iedna torm( dta w.,zysrkir h orob gramar), znych.

HADE + SUPINUM = oRZECZENIE w CZASIE PLUSKVAMPERFEKT

Pytania tworzy si9 przez inwersjg (sl6wko pomocnicze HADE przestawiane iesr pzed podmiot), a zdania
pfleczqce przez przeczenie INTE srawiane po HADE.

Przyklad Maria hade arbetat i Lund fijre kliget. (przed wojn4 Maria pracowala w Lund.)
Hade Mada arbetat i Lund firre kriger? (Czy Maria pracowala w Lund przed wojn4?)
Maria hade inte arbetat i Lund titre }riger. (Maria nie pracowata wfund przed wojnq.)

( czasu plush|omperlerrr uiywamy, opisujEc czynno6e rub stan sprzed innei czynnosci lub stanu wlraionegr,
- w pteteritum-

Przyklad laghade tvattat handema innan jag at lunch. (Umylam rAce, zanim zjadtam lunch.)
Han fly'ttade fr6n UmeS der han hade bott i flera dr. (Wlprowadzil sig z Umei, gdzie mieszkal przez
wiele 1at.)

Emma tar p6 gott humr;r i morse. Hon hade sovit gott hela natten. (Emma byla rano w dobnrr

humorze. Przespala dobze cal4 noc.)

D W zdaniach podrz9dnych znika w pismie sl6wko pomocnicze HADE.

Pnyktad Om du (hade) betr mig, hade jag hjiilpr dig med detsamma. (Gdyby6 byt mnie poprosil, od razu b1n:
ci pomogla.)

iwiczenia 45

E).I 1 I loi /ddnia z podanlch elernrn ou. kurzy.rdjq, / , za.o$ l,/tr.lzrd nft tPk' "n7 prcrc,itua

p,,ytl"d aVi iirdlrulo.r btappd LIi.LJ

Nar vi hade etit frukost, diskade pappa.

1aPeter/kommahe b laga mat

, a Mamma/ata smiirges b lesa ddning

] a Vi ddmm'ugd ruurme, b \arnJ v;Yrerna
a a Vi/tjena stora pengar b byta legenhet

I a Monika/vakna b s:itta pe kaffe
6 a Vi/salja villan b eka jorden runt

z a Bonden/mj<,lka korna b mata kaninerna
8 a Tomten/dricka ail b dela ut julklappar

9 a Vi/lasa alla obligatoriska biicker b ta examen
a Sara/stiga upp b hijra nlgon frammande sj nga i badrummet

5.2 Uzupelnii dialog czasownikami w czasle preteitumlLrb ph.shttLnperfekt.

Nbr /1/ (bli) du pensionerad?

I !ol, eftcr att jag /2/ (arbcia) i fabriken i 30 lr.

/3/ (fa) du negonting i present?

- Direktdren /4/ (ge) mig en guldklocka och /5/ Oe1la)

avskedstal.

- Innan jag /6/ (ga) ur labriken sista gAngen, /7/ (saga) jae adjtj

till mina kamrater. du ledsen?

- /8/ (vara) en viss summa innan jag /10/ (bli)

- Inte allsl lag /9/ (spara)

pensioner. Nu ska iag resa jorden runt!

1r5

Czas przyszly w przeszloici

Futurum preteritum

Czas przyszly w przeszlosci naleiy do systemu c zas6w przeszlych (prctetitumrsrcmei, co ozlacza, ie znaj-
duie zasro*ooanie u r.la, ii do Lra.u pr/e..,lcgo prueritum.

B Jest to czas zlozony, kt6rego dwuczlororve orzeczenie sklaala si9 z czasownika posflkov.ego sKUr-LE oraz
bezokolicznika.

SKULLE + BEZOKOI,ICZNIK = ORZECZENIE W CZASIE TUTURUM PRE,I.ERITUM

Przykiad Britta berettade att hon skulle byta jobb inom en manad. (Britta opowiadala, ie w ciAg! miesiqca

zmieni prace.)

Familjen iovade a. de skulle srddja Kalle fi jande er. (Rodzina obiecala, ie bgdzie wspieraa Kalleso

r lolejnl, h larrLh..7

Cr C?ds, tuturum_ere* irum uilyamy, m6wi4c o czynnosci przyszlej u, oalniesieniu alo czasu pr.a teritum, choa
mnwJ.
.ama , Tvnnuii nalei\ do prTe.Tluici h .hu ili. gdy o niej

Przvklad A]]a elever var pa gott humiir efte."om de sku e sluta skoran om tva veckor. (wszyscy uczniowie byli
w dobrym humorze, gdyi za dwa tygodnie koiczyli szkole.)
Birgitta var mycket ledsen. Hon:lulle s}iti:r srrj nlsta rlag. lBirgina byta baralzo smutna. NastQpnego
dnia sic rozwodzila.)

D Czas przyszly w pzeszlo6ci znaiduje rei zastosowanie w rrybie warunlowym oraz w mowie zaleinej_

Przykrad Jag skulle komma om jag btevbjuden. (przysztabym, gdyby mnie zaproszono.)
Uno sa aft han skulle reparera ver Tv. (Uno powiedziat, ie naprawi nasz telewizor)

t t-'

sl(rrllc + !g7ei6e1;a,r;1

n5

iwiczenia 46

1l Z0.'l I I podarrrch *ros ul^z zdini, \\./d.r, t'?tp,in'noH/ ttuurun ptPtP'itun.

p,lr1;u6 a ni,ck,h,Fn rrila nertn.r o ,\.keda 100 per.oner nJ-ra ddg

Direktdren rdkte nerviist eftersomhan skulle avskeda 100 personer nesta dag.

r a Ulla/ha brattom b hamta barnen tidigare

2 a l,ena/bli nends b tenia i matte

3 a Jonas/vara sur b laga mat igcn
4 a M:irit/komma tidigare hem b tvatta alla fiinster ftire pisken

5 a Fijraldrarna^ijpa nya tallrikar b tiirbereda ett stort kalas

.2 wybierz prawidlowa odpowiedz.

r NAr Kristina slrtexamen, fick hon jobb med dersamma.

a har klarat b hade klarat c sku11e klara

2 Vi Akte till Arlanda eftersom vi tifl London.
a har flugir b skulle flyga c hade fl gir

I Jag mig inte bra i lijrdags morse.

a kandc b har kant c skulle kanna

a Niir jag efter festen,lade jag mig klockan 12.

a har st:idat b skulle stada c hade stadat

5 Maja hiill p6 att kla sig fint fijr hon pa festen.

a gick b skulle ga c har gltt

6 Moster ett tyg och sydde en fin jacka ti]] mig.

a har kdpt b skulle kijpa r hade kijpt

7 Vera \.enner frln ohnd lovade au de oss regelburdet.

a besiikte b hade besiikt . skulle besrika

8l"I] en dverr abkrnde presenr hiromdagen.

a har fett b fick c hade faft

9 Ulla cnvisades med att hon aldrig h5ret.

a skulle farga b fargar r ska ftirga

10 Kijttet blev mdrt ner jag det i ugnen i flera tinmar

a har stekt b hade stekt c skdle steka

n1

Czasowniki modalne w czasie przeszlym

Modala hjilpverb i preteritum

Czasownild modalne posiadaj4, podobnie iak inne czasowniki, formy przeszle. Ic]Ir znaczerlie ztajdziesz

Bezokolicznik Czas telaz'Iieiszy St pl""

"ilju biir borde mest
velat
fA kunde
fatt
mSste

ska(1) skulle

viI vi11e
f&
fick

B FotI.r.y sr?itun czasownik6w modalnych s4 bardzo rzadko u21wane.

Przyklad Adam ville inte hjalpa mig. (Adam nie chcial mi pomdc.)
Jag kunde inte simma de. (Wtedy nie pouafilem plprae.)
Igar ma$e iag jobba fral1 kl. 6. (Wczorai musialam pracowa6 od godziny 6.)

f: Czasowrik SXULLE ui,,wany jest w zwrotach grzecznosciowych, zw.rotach r.\,.,:raLalqcych nasze zyczenia,

a talr2e w orzeczenrach czas\, fututufi prcrcrirum (pa\ rczdzial4b).

Przyklad Skulle du vilia ata en macka? (Chcialaby6 zjese kaoapka?)
Iag skulle gama lyssna pa Chopin. (Chgtnie posluchalabl'rn Chopina.)
Annika var sur darfijr att hon skulle dammsuga hela huset. (Annila byla niezadowolona, gdyi miala
odkurzy6 caly dom.)

iwiczenia 47

7L 1I Ulo, zdania z nastspujaryrh etement6w, rozpoczynajqc zdania od zaznaczonego slowa.

p,,y*"a med inre lundL aka rillrear"rn o.. l;raren

Leraren kunde inte aka med oss till teatern.

kunde/Lasse/inte/lAxorna/?/tidigarc/gijra

behr;vde/inrc/jagi hans/ratta/rppsats

lamna/?/varfiir/du/meste/familjen

Lena/till sin make/aldrig/skriva/ville/mejl

5 borde/be/han/sina fiireldrar/om ursnkr

6 brukade/varje dag/vi/sin1ma/i havet

7 fick/de/aldrig/bilen/ft amfilr huset/parkera

8 maste/mormor/igar/diska/ef rer kalaser/i tva rimmar

t},.verr/inte/kunde/cle\-en/saga sanningen

skulle/ni/dricka/?/vilja/lite te

.2 I rupelnii /ddniar,,a.nwnik.,mi modaln\mi u, ta,te p,ereriruq.

r Varfijr (vill) du inte se filmen?
, Bamen (kan) inte sova eftersom det var fdr hdgljuft.

3 lag (brukar) g6 p6 teater 2 gnnger i mhnaden.
betala h,,1an och darfijr lanade vi pengar.
a Vi (maste)
5 Barnen (bdr)
iita mera vitaminer.
6 Nerhan trom till svc,igc (kan)
z cunilla (vi11) han inte prata negra fternmande sprnk.

8 Vad (brr*a) bli tandl;ikare nar hon var en liren flicka.

ni gajra pa veckosluten niir ni jobbade i Grekland?
9 Ingen i klassen (kan)
ro Lennart (vill) lijsa problemet, der var fijr svert.

kilpa en ny bil men han iindrade sig.

.)2 I zupclnij dialoq,,,a.ouril""ni: BoRDt. \4 {\I't. \ t, I L, \K|,LLL, t I \DF

GuDnar, du smakade inte pa min tarta igerl

-ou()- Fdrlet, mormor. lag (1) ata den men ias (2) irte. lag var rcdan sa maftl

ata atminstone en liten bit! En fin chokladtarra efter min mormors recept

- Det var synd, men ielr (a) iag ata lite mindrc. Jag hade ju etit se mycket fdre

-.fa, och du (5) till en fest till, om jag minns raft. Min stackars lille pojke.

rr9

Czasownik

Nar affliren?

a stiing b iippm ( stanger d stanga

hiigre! Jag hdr ingenting.

aTal bTala . Sjunga d Skdka

Igat mormor kdttbullar till middag.

a stek b stekt c stekte d steker

Se pahimlen!]ag tlor att det
a regnar b kommer att regna ( regnat d regna

Anna armen och kutrde inte fdlia med oss.

a bryter bbry.t c hade brutit d biutit

Lena, du spela fiol?

a Kan b Vilja c Behdver d Kunna

7 Vi brukar pa teater en geng i manaden.

a gick b ge c gatt d gar

8 Igtu vi 5 bakelser var!
aat b ir . atit d har etit

9 Eva lovade att hon efter maten.

a har diskat b diskai ( skulle diska dskadiska

rc Nar iag det har testet, ska iag ga och promenera.

a ar.slutade b arsluta c har avslutat d hade a\.'slutat

r Har du alla skjortor?

asrryk b srryka ( strukit d stlbk

12 Hur ofta du heret?

a klippa b tvattat G klippt d tvafiar

13 Har du uron aDds negon gang?
a varit b vara (var d varat

vi satt och morgontidningar.

a skiv b Uste c Dst d skrivit

De bilen innan de Akte till klrkan.

a har wefiat bhade wattat c tvattat d ska tvatta

15 Hui tinge i Malmd?

a ni bor bharnibott rnibodde dbottni

11 Har du redar den hiir filmen?

a sagt b seg . se d sett

r8 Fdrm veckan vi slutligen huset.

a s?ilj bselt (sald d salde

Czasownik

19 Var har du nycklarna?

a lagr b legat c la d hgg

Gunnar var p6 gott humijr igtu cftcrsom ha11

a f:ir b hade fiitt c har fett d fi

inte fdr mlg, du meste lira dig att tala saDningl
a Ler b Ljuga c I-jije d Ljug

I morse dc inrc hj:ilpa mig.

a kan b ville . vill d kunnat

2) G n kom och bilrjadc pa oss.

a skrek b skrik ( skrikit d skrika

inte med matenl sa mamma.

a Lek b Leka c Lekt d Lett

25 Teger om 10 minuter

a har avgatt b avgick c avger d avgatt

48-55

Szyk zdania
Ordfoljd

Zdania gl6wne t

Huvudsatser r

;\ zdanie glawne (hur.udsaro moie by6l

1. samodzielnym zdanicm pojed],nczym.
Przyklad Berit boEtar tandcrna varje morgon. (Berit codziennic myic zaby-)

2. czlonem nadrzednym w zdaniu zloionym podrzednie.
Przyklad Berit borstar tenderna varje morgon eftersom hon gillar nAr de et \.ita. (Berit codziennie myje zeb\.

bo lubi, gdy s4 biale.)

J. jednl,In ,,e zLIrn w rrn.L,nku !..polr,,qLIno:ci.

PEyklad Berit borstar tanderna varje morgon och ater inte godis. (Berit codziennie myje zgby i nie it

dodyczy.)

B Cz96ci zdaniaw zdariu gl6wnym maj4w jqzyku szwedzkim ustalon4 kolejno6a, kt6ra jestbardzo istotna dl;
zrozumienia przekazl.wanych tre6ci. Podstawowe zasady to:

1. Czasownik (tzw.lnir nrb, czyli forma yesens, preterium oraz imperarir) stoi na drugim miejscu w zda
niach twierdz4cych i pytaniach szczeg6lowych, a na miejscu pierwszym w pytaniach gl6wnych oraz trybie

rozkazujqcym (impelanl). Drugi czaso rik okeslany jest iako inlni l,e/b. Do tcj karegorii na1ei4 form\:

infinitit, - bezokolicznik srpin&m lbrma czasownika slu,qca do budowy ctas6w petfekt i plltsklanper.feh-
parricrp - in1iesl6w. Jego pozycja w rabeli znajdujacej sie poniiej oznaczona jest numerem 5.

2. Okolicznik zdaniowy, zwany wgdrujacym (r,aruban(le advetbiausatsadrelDia,, m.in. sl6wko negujqce in...

sl6wka czestotliwosci, n p. ofta, aldtig, ibldnd, r.iekt6re przysl6wki, np. fi//eslen, D.i/o), w zdaniach g16wnyc1:
stoi na czwartym miejscu-
3. Piemsze miejsce z zdaniu gl6wnym naz]ryane jest tundamentem. Czesto zajmuje je podmiot, a1e mo2.
to by6 inna czc56 zdania. Czasownik (finit wrb) r,ie zmienia pozycji w zdaniu (patrz zdania 2 i 3). Gdy pod-
miot stoi wfundamencie zdania twierdz4cego, szyk okre6lany jest jako prosty (/a[ rrdliira), gdy ftlndamen:
zajmuje inna c2956 zdania, szyk okresla sie jako o dwrbcony (onwtind orulfdljtl).

c KolejnoSi czeSci zdania w zdaniach 916 nych wygl4da nastqpuj4co:

lfituit t/b) 4. Okolicznik 5. Czasomik 2 8. Okolicznik

l lus ger irte laga
gar
2.Vi < pabio
pd bio
3It rll

4. Vadiir tycker dr

5. Gillar glass?

6. Hemta fr6n dagis
idag!

1. Nie umiem gotowaa. 2. ldzieny do kina wieczorem. 3. wieczorem idziemy do kina. ,[. Dlaczego nas ni€
lubisz? 5. Lubicie lody? 6. Odbierz dzisiaj dzieci z przedszkolal

w j€zyku polskim istniej4 zdaria bezpodmiotowe, co nie jest moZliwe w jezyku szwedzkim, gdzie zdanie

musi zawiera6 podmioi i orzeczeuie. Czasami jcst to tzw. podmiot lormalny DET.

PEyktad Det regnar. (Pada.)

iwiczenia 48

4 8 . 1 i);;i;1[5ll rTiJ"'i]i" '" .,.,,,'

1 Min gamla vaska har gart sajDcler.

, IeAr gick den sijndcr.

l Dartiir viue jag intc ge dll lAkaren.

Efter manga er etcrvande hor hem.

5 Han hade jnget pass n1cd sig.
6 Det var lett att komna dverens.

7 Eva he er alltid mcd oss.
8 om en vecka eker vi till bcrgen.

9 Av min mormor fick vi cn stor present.

J"e ml.re.rb$lur + der n)r rpln.ld lilmen.

8.2 };il,'i:[?i['#iill].",Xi:ffidnim mieFcu zdania

olle kan inte hoppa hijgst i klasscn.

6 . )) aldrig: Vi ater frukost klockan 7.
6 ofta: De simmade i simbassangei.
3 intc: lanne har sett en elefant.

4 bara: De har st lit 5 kronorl
t alltid: Hela klassen klagar pa marteleraren.

v6 inte: Iag aka ti1l Kana eiiarna.

7 fijrresten: Det var irgen intressant film.

8 illdn: \ r l'i, r rrdr n5 tilmer den h;r \ e, kan.

9 redan: Mormor har diskat allt.
ry.varr: De hade 5kt pa semcster

l'rzeoisz zd^Lia twier.lzace. umieszczaj4c w fundamencie wytluszczonq c2936 zdania

p,.y;tud Man kan illan se bra litm". pi tio. ra r,lo t u,', man snlhn sebra filmer'

r Mnnga bi;cker stir i bokhyllan.
2 Tre barn satt utanfiii huset.
3 Vi bmkar cykla pi viren.
4 De har sovit hela siindagen.
5 Manniskor har menga cyklar i Kina.
6 Vi traffas nastan varje kve[.
7 Hela familien aker ti11 Sverige i jul.
8 Hela familien eker till Sverige i jul.
e Vi fick en fin bil igar.
ro Vi fick en hn bil igdr.

Zdania gl6wne z. 5p6jni ki wsp6lrzqd noici

Huvudsatser 2. Samordnande konjunktioner

Zdania g16wne mog4 byd zlo2one w stosunku !4sp6lrzedno6ci. tqczq je w6wczas tzw. sp6jniki sp6lrzedno6ci
(sanmdande honlnktioner). Oba zdania g16wne w tyrn ukladzie zdaf zloionych zachowuja szyk zaprezento-

wany w popzednim rozdziale.

Prryklad Bdtta drskar och hennes man jobbar i tradgerden. (B tta zm),.wa naczynia, a jei mqi pracuje

w ogrodzie.)

fag skutle villa balo pepparkakor men jag har inget mjijl. (Chcialab),rn upiec pierniczki, ale nie mam

-aki) inget mjdl sa jag meste ga til affliren. (Nie mam mEki, wigc musze p6jst do sklepu.)

Jag har

B Do naipopularnieiszych sp6jnil6w v/sp6llzadnosci nalei4: oCH (r, MEN (ale), ELLER (lub), FoR (ponie-
\ ai). sA (wiqr).

c fe51i fundament drugiego zdania iest pusty, po sp6jniku OCH nie musimy powtarzad podmiotu. cdy zaimu
je go inna c2956 zdania, podmiot naleiy powt6rzya.

Przyklad Jag lagar mat och diskar.
IAg lagar mat och sedan diskar i4g.

Skladnia zda6 gl6wnych wsp6hz9dnie zloionych w1.gl4da nasrepuj4co (F - tundament, O - orzeczenie, Po
- podmiot, O.zd. - okolicznik zdanio\trry, Czz - drugi czasou k, Prz - przyimek, D - dopelnienie, Ok - oko-
licznik, Sp.w. - sp6jnik wsp6hzadnosci):

F o (6i) cz2 (infin) D ok I o (lin)

3. Ni gA FdR

ocH

ELLEX

1. Per zwykle nie pomaga mi, bo jest leniwy. 2. ]est chora i dlatego jedzie do domu. 3. Moiecie tam i56]ub
tu zosta6.

Uwagal W mieiscu dopelnienia moie wystQpowa6 te2 orzecznik (1) lub podmiot wlasciwy (2).

PEyktad 1. Asa blk mer och mer nervds varje dag. (,{sa jest kazdego dnia comz bardziel nerwowa.)
2. Det finns manga tardlakare i den h?ir stan sa €n av dem kan hj:ilpa dig. (W tym mie6cie jesr wielu
dentyst6w, wiec jeden z nich moie ci pom6c.)

Uwaga! Okolicznild odpowiadaj4 w kolejno6ci na pytania: jak? gdzie? kiedy? dlaczego?

Przy&lad Vi kan komma till skolan pa sitndag. (Mo2emy przyiSd do szkoly w niedzielg.)

Vi plockade blebar mycket snabbt pe eftermiddagen. (Zbierali6my jagody bardzo szybko po poludniu.)

.T
il

iwiczenia 49

9.1

":i,x)"ll'""'Du kan skriva ett brev eller hans syskon pratar 4 sprik
b hennes man kLir en julgran
De har inga problem s6

3 Ni kan ta buss el1er vara pengar har tagit slut
d det blir ingen Polenresa
Hon kan ta medicinen eller
och5 Gunilla sceker skinka
men6 Vi sku11e garna betala e han elskar inte dig
fijr7 Du borde inte fdrlova dig
sa8 De har inte sparat negra pengar f dnga honom

se9 Emma hade daliga betyg c deras liv ar fint och enkelt
h hon ska aldrig Lisa till liikare

i hon kommer att bli sjuk imorgon

ionas kan irte lam sig eft frammande j ika med vAt hil

sprikmen

O/'' 7 Z podanyrh€lementow ulti zdania wsp6kzadnie zloione polEczone sp6inikiem oCH Z!t166 uwage,
l'ed' nndmiot -iq pomarra. d Ii.J) ie.r pomini(ry w drLrgim z.laniu.

Pnyklad Bosse: 1) vaknar 2) stiger upp.

Bosse vaknar och stiger upp.

Bosse 1) vaknar 2) Iite senare/stiger upp

Bosse vaknar och lite senare stiger han upp.

r fag: 1) kommer hem 2) ringer till mina viinner.
: Lasse: 1) lagar bilen b) fie timmar senare/aker rill landet.

I KnuL 1) ger hemifran 2) gnr pA disko
4 MonJ. l) ;r rrdII 2\ g;r rill \eng.

5 Mats: 1) reparerar TV 2) en hel kvall/tittar pe filmer
6 Jenny: 1) ater middag 2) pratar i mobil

Karolina: 1) handlar mat 2) pe kvallen/laga( middag

Tina: :l) vaknar 2) sedan/baddar

oian: 1) aker til Karlskrona 2) fiskar
ro Ritar 1) hiilsar pi sina kamrater 2) dar/spelar kort

O 2 I ,,upelnii ek{. Lri,'.!iajq, .poinik6u: \.11N. or H. lllLR. s-4., loR. Kaid,\, sp6jnik moie by6 u2yty

Klockan iir halv atm. ,isa gar tiI skotan (1) har brattom. Hon borde gi hemifrAn nLt
(3)(2) hon kan intehitta nyckeln. Flickan Ar ihken
hennes bror har tagit den igenl

Hon kan l:imna dijrrcn olest (4) ringa mamma. isa ringer sin morsa och meddelar an

hon har cti problem. Mamma lugnar henne och lovar komma med bil om 5 minuter (5)

laget ar under kontrc]l.

127

Zdania poboczne 1

Bisatser l

obok zdan gl6wrych istdej4 zdania poboczne (risarsel), kt6re sq zaleine od zdania gl6wnego i nie mog4
ismie6 samodzielnie. Ich skladnia r6ini sie od skladni zdan gl6wnych.

B CzE6ci zdania w zdaniu poboczn],m majE w jczyku szwedzkim ustalon4 kolejno56, kt6ra jest badzo istotna
dla zrozumienia przekazywanych tre6ci. Podstawowe zasady to:

1. Szyk zdania pobocznego jest zawsze prosty (ruk ordfdljd), czyli podmiot stoi przed orzeczeniem.
2. okolicznik zdanionry (sorsadrelbial, np. sl6wko neguiEce inre, sl6wka czestodiwosci, np. o/ra, aldris iblanri.
niekt6re przysl6wki np.lnesten,bara) stoibezpocrednio po podmiocie. w zdaniach podrzcdnych pzydawko
wych, gdy brakuie podmiotu, okolicznik zdaniowy znajduje sie przed orzeczeniem (patrz zdanie 5 w tabeli).
3. Zdania poboczne sa wprowadzane przez sp6jniki podrzgdno6ci (om6wione w nastapnlm rozdziale).

c Ko1eino56 czesci zdania w zdaniach pobocznych wyglqda nastapujaco:

S.pod. - sp6inik podrzadnosci, Po - podmiot, O.zd. - okolicznik zdaniowy, O - otzeczenie, Cz2 drtgi cza

sownik, Prz - przyimek, D - dopelnienie, Ok - okolicznik

S.pod. O.zd. o Czz Prz D ok
kenna pa
1. ner vill larfar.

2. eftersom sellan h;ilsar mild
mg.
3. dar konstiga hlir
manniskor vill

inte

1. ...kiedy nie chce widziea swoich pzyjaci6l.
2. ...poniewai rzadko odwiedzamy dziadka.
3. ...gdzie mieszkaj4 dziwni ludzie.
4. ...je61i zima nie bgdzie w tym roku lagodna.
5. ...kt6ry nie chce mnie znaa.

Kazde z tych zdaf jest kontynuacjq poprzedzajEcego go zdada gl6wnego, kt6rego szyk iest zgodnyz prczen'
towan4 wcze6niej skladnia zdan gl6wnych (hur,udsdrs€r).

IePnyklad Han gtjmmer sig i sin sommarstuga nar han inte vill se sina viinner. (Uk{.wa sig w domku in1.

kiedy nie chce widzied swoich przyjaci6t.)

Fdraldrama kanner sig besvikna eftersom vi siillan h?ilsar pa farfar. (Rodzice b4 rozczarowani

poniewai rzadko odwiedzamy dziadka.)

Tabaluna er etr land der konstiga menniskor bor. (Tabaluna jest kraiem, gdzie mieszkai4 dzirni

ludzie.)

lag blir sjuk igen om vintern inte blir mild i 5r. (Znoru bede chora, je51i w tym roku nie bqdzie

lagodnej zimy.)

Det ar den kille som inte v l kenna mig. (To jest ten chlopak, kt6ry nie chce mnie znaa.)

1,8

iwiczenia 50

Zaznacz w odpowiednim miejscu zdania pobocznego pozycjE podanego okolicznika zdaniowego.

.1 Przyklad t)'varr: Janne sager att han tl'varr inte kan hjalpa oss.

r redan: Johan sager att de har skili sig. \ in,e,n.
z
allid: \ i unLLar unr AdJm 'immd' rl
3 aidrig: V6r flicka lovar att hon har ljugit f{ir sina hrare.
4 inte: Det iir sverr ati tro att din man alskar dig.
5 nos: Jag tror att hon mAste ge till tandlekaren.
6 redan: Det er synd att sommaren ar slut.

7 verkligen: Ar du siiker att du alskar Johan?
I oftai Mamma sa att du hade kommit fdr sent.

,2 Pol4cz zdania sp6jnikicm podrzEdn()6ci.
Prykla d fast. 1- Jag bestimde mig fdr att frirlova mig med Peter. 2. Han var snel.
JagbcstAmde mig fdr att fdrlova mig med Peter fast han var snel.

eftersom. :1. Hon tog bussen. 2. Hon kunde inte starta bilen.

nAr. 1. Ue ska resa til Portugal. 2. De har sparar pengar.

fast. 1. Monika gar till festen med barnet. 2. Flickan iir bara 3 mAnader gammal.

eftersom. 1. Magnus fAr inte ga hem. 2. Han har inte slutat an.

t medan. :1. Mormor sredar. 2. Hon lagar middag.

6 eftersom. 1. Jag vill inte dricka vatten. 2. Jag ar inre rijrstig.
1 om. 1. Du behtiver inte ata med oss. 2. Du vill inte.
8 derfiir att. 1. De 6nker flytta fien Polcn. 2. De kan inre hitta jobb her.

efrersom. 1. Ingrid tog en promenad. 2. Iger var hon inte siuk.

om. 1. Vi ska tka skidor. 2. Det sniiar inte imorgon.

3 wybierz odpowiedni wa ant skladri w nastQpujacym tekscie.

.

(,Jag (1 a vill inte b inte vill) klaga men min s,'rra Monika ar en hemsk person. Hon a hielper
(ialdrig b aldrig hjalpcr) mig med mina lexorl Hon a ockse er b er ocksl) irriterande efter-
som hon (+ a inte vill b vill inte) bem min vaska till skolan. Men iag meste medge aft jag

alskar henne lite grann fast hon (5 a inre sekert alskar b hon sAkcrt inre alskar) mig.

129

Zdania poboczne z

Bisatser 2

;[ Zdania w stosunku podrzpdnoSci moga w]'stapowaa w kolejnosci:

1. zdanie gl&ane (h4rrdsars) + zdanie poboczne (risars)
2. zdarie poboczne (bisors) + zdanie glfirne (hxhrdsats)

El Skladnia wedtug ukladu 1 (patz punkt A) zostala zaprezentowana w poprzednim rozdziale i. oztacza zasto
I sowanie w zdaniu nadrzqdnl,rn szy*u z tabeli dla zda6 gl6wnych (har.tdsars), a nastgpnie w zdaniu po sp6l

niku podrzedno6ci - szyku z tabeli dla zdaf pobocznych. Oto ko1ejno66 cze6ci zdania w tym ukladzie:

F - tundament, O - orzeczenie, Po - podmiot, o.zd. - okolicznik zdaniowy, CzZ - drugi czasownik, Prz -

przyimek, D - dopelnienie, Ok - okolicznik, S.pod. - sp6inik podrzQdno6ci

l. zdanie gl6l1,l1e (hur,lrdsars) + zdanie pobocrne (br5a6)

F. o o-zd. Czz D ok S.pod. Po O.zd. o Cz2 Ptz D ok
int€ britd vill
7.lae kan efter- jas $go"
*dpa
2. Magnus vill fi,ria en hil last.

3. Vi ska rAd.

till

Aka Sve-
rige.

1. Nie mogQ upiec chleba, poniewai nie marn droZdiy.
2. Magnus chce kupii w tyrn roku samoch6d, cho6 go nie sta6.
3. Poredziemy z wami, je61i chceci€ jecha6 do Szwecji.

c Skladnia wedtug ukladu 2 oznacza, Ze zdame podrzgdne znajdzie sig cale w fundamencie zdania glarlego.
Zdanie podrzQdne musi byd skonstruowane zgodnie z szykiem z tabeli dla zdan pobocznych. W6v.czas gl6w-
ny czasownik orzeczenia zdania gl6wnego (rhit tmb) lJ".dal zna'1dr\e sia na pozycji drugiej.

2. zdanie poboczne (Dr:s@ts) + zdanie *6wne (huntdsats)

S.pod. O.zd. o Czz Ptz D ok o o.zd. Cz2 Prz D ok
jue inte
1. Efter- Magnus inte har nagon vill lag t ritd-
j:ist
2. Fast vill Aka han kijpa en bil i er.
3. Orn rAd

till S!e- ska ft1ja

rige

1. PoniewaZ nie mam droidZy, nie mogg upiec chleba.

2. Cho6 Magnusa nie sta6, chce w tFn toku kupi6 samoch6d.
l. JeSli chcecie jechai do szuecji. ro pojedzieml z uami.

Uwaga! Tlust],rn drul.iem zaznaczone s4 najistomiejsze pozycje w szyku zdania gl6wnego (umiejscowienie
czasownika) oraz zdania pobocznego (umiejscowienie okolicznile zdaniowego).

Cwiczenia 51

1I' 1I Zamirnloleinoi Tddn. Po.rdi\,zlon nodrz"dnr nd piFrs'r\r' mieiru.

Przyklad Enma rcser om hon kan.

Om Emma kan, reser hon.

r De bijr byta ti11en stiirre vaning eftersom de fir barn i maj.

, Adam tanker kiipa en ny bi1 nar han har sparat en stor summa.

I Barnen solar ner mamma badar.

a Vi gar till samma skola ettersom vi bor s& niira.

5 LekLionen slutade nar klockan var 6.
6 Vi gick pe rcstaurang innan vi gick pa bio.

I Vi sag Knut genast eftelsom han hade en g!1 skjorta pe sig.
8 Farfar kdrde bi1 fast han seg se deligt.

9 IIan drack kafle medan han pratade i telefon.

10 Barnen Ieker inne om det regnar.

, Uld;i z podanylh zdan prorrych zddnia zlouone podrzgdnie, wstawiajEc podany sp6jnik w zaznaczo
'4 nn],T miejscrL (x).

Przyklad nar:X barnen skriker. Pappa ar irdterad.
Nar barn€n skriker, ar pappa irdterad.

r medan: Jag laser. X Johan lagar mat.

efterson: X min bi1 gick sijnder. Jag tog busseD.
om: X du \,i11inte. Du behdver inte fiilja med.
medan, X pappa diskar. Familjen tittar pe tv.
! fast: Vi lovade att komma. X vi r.ar sjuka.
medan: X Sara spelar piano. Familjcn sitter och lyssnar.
nar: X Adam har:itit glass. Han blir mett.
fast: Iakobs kamrater ville inte ga hem. X klockan var mycket
medan: Ilva drack 3 koppar kaffe. X hon vantade pe dget.
n?ir: X vi :ir trdtta. Vi ska sluta.

E Sp6jniki podrzqdnoici

Underordnande konjunktioner

Sp6jniki podrzqdne l4cz4 zdania nadrzgdne z podrzednymi. Wzaleinosci od tunkcji i znaczenia wyodrebnia
sie kilka ich rodzaj6w. Oto na)popularnieisze:

1. Sp6inik dopetniaiacy (allmi;n kalljlnktion) : A"t't (ze).
Przyklad Jag tycker att ni inte har latt. (MySIe, ie nie macie racji.)

2. Sp6inik pytaiqcy, wprowadzaj4cy pltania w mowte zaleinej (interogath, honjmknot): OM (czy).
Pnyklad Vi vet inte om de klarar testet. (Nie wiemy, czy zdadz4 test.)

B \Sp6iniki czasu (rrmporala konju|Lkno|Lit N AR (kiedy), INNAN (zanim), MEDAN (podczas), INTE... FoRR-ri

pnyklad Han Ster middag nar han har duschat. (]e obiad, kiedy iui lvzial prysznic.)
Det drdjde lenge innan han lom. (Trwalo dlugo, zanim przyszedl.)

Han laser tidningen medan han ater middag. (Czyta gazeta, podczas gdy je obiad.)
Det drtjjde inte lange, fiirran han kom. (Nie uwalo dlugo, zanim przyszedi.)

Uwagat Sp6jnika FoRRAN uz]'wamy wyl4cznie, gdy zdanie gi6wne iest przecz4ce.

c Sp6jniki pzyczyny (rausakthonjunktioltetl DiRFoR ATT (poniewai), EFTERSoM (FnniewaZ).

Przyklad De iiter fisk, darfiir att de inte tycker om kt tt. (Jedz4 ryby, poniewai nie lubia miqsa.)
Eftersom de inte tycker om kdtt, ater de fisk i stal€L (Poniewai nie lubiE miqsa, iedzE zamiast niego
rvbv )

Uwaga! Gdy zdanie podrzgdne poprzedza zdarie nadrzqdne, ui]'wamy wyl4cznie sp6jnika EFTIRSoM.

Sp6iniki przyzwolenia (kon esstuakoninktiatler\: rAsrAN (chociaZ), FAST (pomimo ie), TRoTS ATT (pomi'
mo ie), AVEN oM (nawer iesli).

Pnyklad Jag har ofta ont i hu\,'udet aven om jag tar hu\,rdvarkstabletter. (Czgsto boli mnie gtowa, nawet iesli
biore tabletki przeciwb6lowe.)

E Sp6jniki warunkowe (,?onditianalahonfunktioner\: oM (ie61i), IFALL (je61i).

Pryklad Om/ifall han inte ar bortrest, skulle iag vilja traffa honom. ( lesli nie wyjechal, chcialabln sie z nin

spotkaa.)

F Sp6jnik celu (rnal kont"nftrton): l'6R ATT (aby).

Pnyklad Jag jobbar fdr att inte vara fattig. (Pracujq, by nie by6 biednym.)

Sp6iniki por6unawcze (homparatua konjunkion€r): soM (jak), soM oM (jak gdyby).

Przyklad Som man beddar, f5r man 1igga. (Jak sobie poscielisz, tak sie riyspisz.)
Det verkade som om han skulle svimma. (Wydawalo siq, jakby mial zemdle6.)

iwiczenia 52

1 1 Wybierz prawidlowy spoinik.
L' I przyn aa om. r rorr ar r. niir: \ i promenerade rrors arr der biirjdlle r cera.

1 att, thst, om: Ulla, vi kan hiilsa pn dig du vill.
2 medan, nar som: Mina stjner spelar dataspel
dc har gjofi laxan.
I medan, om, atr: vi er smiirgasar vi tittade pa videofilmer.
4 ne\ som, ltjuenr Han seg inte bilen
5 medan, eftersom, att: den var ganska nara.

du inte gillar mig, ska jag intc bjuda dig.
6 nar innan, fijr att: Du biir Natta handerna du iitcr.
7 om, fast, fiirraDr Britta lagade maten
8 son1, att, medan: Hon leser inte lika mycket hon hade ont i magen.

9 fiir att eftcrsom, nar: Min man er jatteiriitt hcnnes vaninna giir.

han inte har sovir pe l?inge.

ro sonl, att, lrftcrsom: Jag tycker vi ska sluta ijvningen.

) \Zazna\ / /naklclr, zd.tn id bcrblqdne. W pozostalych zdanjach bl9dny sp6jnik zastqp prawidloqan.
.' \lPruyklad lagrroren+du r.rh. -dnnins. I

fag tyckcr an du sjunger vaikert. V

r Han bcter sig att hon var en miiion:ir
2 DArfdr att ]:irarcn var arg, meste vi skiva ett dclprov.
I lgar ftegade mig Lasse alt iag ville fdlia med honom.
4 Maja ska kijpa ett nytt hus on1 hon bara har red.

5 Jag har kiipt nya skor om dc var dyra.

6 Vi meste springa fijr art hinna med taget.

7 lhst iag inte var fijrberedd, hijll iag talet.
8 Att du vill ha kaffe, bestal det.
9 l'etcr dricker vin medan han eter maL
ro 'leresa ska inte forlova sig innan hennes fdriildrar kommer ti1lbaka.

.J2 lrLpclnij opodiadaniF.f^jnikami: lA\1. l6R \ll. O\,1. qlL EFlFRSOV. \AR. \OM l\\\\

ltroan. sou oll.

Emma kan inte tro pa det. Kiasskamraterna betraktar henne (1)

sessa. Varfijr? Det var Emma (2) vann luciadvlingen iger och med dctsamrrla blet

hon den populamste tjejen i hela skolarl A1la pojkarfragar nu (3) hon vill ga pa bio

ikval De maste nastan k{,a (4) vaxla nagra ord med henne.

Men (5) honblevutvald, hade fa k hr lust att prata med henne. (6)

gi,k i mFlldn.rddier. h'ulad( hnn l;.a br,( ker pr ra{en (7)
(8) alla struntade i henfle. (9) hon fortlarande ar samma Emma, iill all:.

umgas med henne idag. Vad konstigtl Tank (10) der dc-kte att vinna en en...

tevtngl

rll

Mowa zale2na

lndirekt tal

W mowie zaleinej pz,'taczamy czyl4s wpowiedz za polnoc|zdani,a zapowiadaj4cego, czyli gl6wnego, omz
ptzytoczenia, czyli zdania pobocznego. St4d w j€zyku szwedzkim zasady moirry zaleinei to w duiei mieze
zasady obowi4zujqce przy budowaniu zdaf pobocznych. W prz,'toczeniu, czyli zdaniu pobocznlm, obowiq

zuje SZYK PROSTY.

Przyklad Mowa riezaleina: Per sa: "Mamma ar inte siuk'. (Per powiedzial: ,,Mama nie iest chora,,).
Nlowa zalcina: Per sa att mamma inre var siuk. (Per powiedzial, ie mama ni€ iest chora).

B Wprowadzenie przl'toczenia:

1. Sp6jnik ATT (ie) sluzy do ptzttaczania zdaf twierdzarych.
Prryklad Han pastar att han gillar oss. (Twierdzi, 2e nas lubi.)

2. Sp6jnik OM (czy) slury do przytaczania pyta6 og61nych.
Przyklad Han vill veta om iag ahkar honom. (Chce wi€dzie6, czy go kocham.)

3. Zaimki i przysl6wki pytaiace sluZq do pzytaczania p,'tai szczeg6lowych.
Pzyklad Janne vill veta varifrin ni kommer. (fanne chce wiedzie6, skad pochodzicie.)

c W przpoczeniu naleiy czasem zmienie zaimek osobowy.

Przyklad Han fregar: "Hatar du mig?" (P,'ta: ,Nienawidzisz mnie?")
Han vill veta om jag hatar honom. (Chce wiedzie6, czy go nienawidzp.)

D Okolicznik zdaniowy w zdaniu podrzgdnym (p(2,'toczeniu) srawiamy po podmiocie.

Przyklad .Jonas siiger aft han ofta badar. (fonas m6wi, ie czesto sie k4pie.)

E Zaimki nieokeslone INGEN, INGET, INGA przed okolicznikiem w zdaniu podrzedym przechodza w INTE
NAGON, INTE NAGoT i INTE NAGRA.

Pnyktad Han har ingen bil. (On Die ma iadnego auta.)
Han sager att han idte har nagon bil. (M6wi, ie nie ma iadnego aura.)

F Je6li w zdanirprzt\aczaj4cln (g16wnFD) ivyst9pnie czas ptzeszly,to w zdaniu poboczn)nn naleiy zamienir

czas na wczesniejszy wedlug schematu:

Presens -) Preteritum Pretedtum + Pluskvamperfekt
Futurum + Futurum preteritum
Perfekt -+ Pluskvamperfekt

Pnyklad Prcs.ns: Han sade 'Jag vill inte dricka vin". (Powiedzial ,,Nie chcq pi6 wina.',)
i1!tc!illnr: Han sade atr han inte ville dricka vin. (Powiedzial, ie nie chce pia wina.)

Tryb rozkazuj4cy uz}1y w mowie niezaleinej zastepuje w mowie zaleinej konsuukcja z czasowrikiem po-
mocniczlan SKULLE.

Przyklad Gi;I inte d€tl (Nie 6b tegol) - Hon sa att vi inte skulle gina det. (Powiedziala, ie mam tego nie mbi6.)

W p)'taniach o podmiot, \^, zdaniu podrzedn),n w mowie zale2nej, pojawia sia dodatkowo sl6wko soM.

Przykiad Vem vill kyssa henne? (Kto chce j4 pocalowa6?)
fag undrar vem 9941vill kyssa henne. (Zastanawiam sig, kto chce j4 pocalowa6.)

134

iwiczenia 53

cwi4- 21 Zamicd p) tania na mowE zaleina.
)'I przy aa Hur mSr du.'Ber;ira hur du m6i
\TI
r Hur er det? Berena
a.i
2 Nar kommer du? Seg

I Hur merya villdu kripa? Berata
4 Hur mycket pengar har du? Beratta

5 Nar kommer du tillbaka? Bedrta
6 Vart ska du ge? Sag
7 Vad herer du? Beratra
8 Vilka planer har du fijr imorgon? Bcr:itta
9 Varifren kommer du? Beratta
ro Har dll nlgra venner har? Berara

)2.2't Zamien zdanir na mowe zdleinq.

e,tyktaa Ingridhar :ngdbarn. lagrro, al lngrid inre har nigra barn.

1 Jag vill inte ha negon hund. Adam sAger
2 Berit har ingcn dator. Lararen sager

3 Uno har aldrig vadt i Polen. Uno sager
4 Vi har inga pengar. De sager
65 Eva har nog ratt. Jag tror

Pia vaknar alltid kl. 7 Hon sager

7 De kommer saket till oss. De lovar
8 Peter arer val middag med sina vanner. De hoppas
9 Ni fijrstar ingenting. Ni klagar
ro Anna har alddg besdkt dem. Hon sager

)2'J2 Taddj w mota ic /Jle;nei pyrdniFonndmio,.

p,,y ta \cm r ill ira gla*.' lag trig"r vem som vill iita glass.

I Vem vill liilja med?
, Vad ligger pe golvet?
I Vilka fick bra betyg?
4 Vilket tlg kom fitr senr?

5 Vem ahkar mig?

6 Vilka var pa festen?

7 Vilkcn bil ar reparerad?
8 Vdd lom mcd po\er'

/I" 4 Trmien na mouq zalejnq. pamieraiq. " zll'anie. Tasu qramar!cArego:
Przykiau Ironne svarade: "Vi varinte pe jobbet igtu".Ivonne saatt deintehade 1,? tpaiobbet

dagen innan.

r Bi4itia sa: "Vadret har varit hemskt".
., Lars undrade: "Finns iite vin kvar?"
I Mamma fuagade: "Har barnen tvetht sig?"
i Gunnar sa: 'Vi ska fika har".
! Lasse sa: "lag ska skolka imorgon".
5 Merit lovade "Jag ska aldrig betala dina skulder!"
7 Grstav skrek ti]] oss: "F66\.inn med detsammal"
s HundFr verlade ,i9.,: JdB har ilne;,i, kakan:

135

Zdania warunkowe

Konditionalis

A Zdania warunkowe budowane s4 zgodnie z zasadami skladni w zdaniach zloionych podrzqdnie.

B W jqzyku szwedzkim ismieje kilka sposob&,. tworzenia zdarl warunkowych, w zalezno6ci od aspektu
nik6w i prawdopodobieistwa czynnosci, o kt6rych mowa.
:1. Wydarzenie jest realne.
Przyklad Om solen skiner, promene{ar vi. 0e51i swieci slodce, spacerujemy.)
Vi promenerar om solen skiner. (Spacerujemn iesli 6wieci slofce.)
2. ilyczymy sobie czego6, ale nie jest to zb,'t prawdopodobne.
przyktad Om solen sken, skulle vi promenem. (Gdyby 6wiecilo slolice, spacerowaliby6my.)
Vi skulle promenera om solen sken. (Spacerowalibysmy, gdyby 6wiecilo slonce.)
3. Mowa o cz]'m6 niemoiliw)'rn, co czqsto dotyczy przeszloSa.
Przyklad om solen hade skinit, skule vi ha promenerat. (Gdyby sloice 6wieci1o, spacerowalibysmy.)
Vi skulle ha promenerat om solen hade skinit. (Spacerowalibysmy, gdyby sloice Swiecilo.)

c Zdania warunkowe mog4 wystQpowa6 !v formie pytai lub przeczel1.

kzyklad SkuIIe vi promenera om solen sken? (Spacerowalibysmy, gdyby 5wiecilo slonce?)

Vi sku11e inte ha promenerat om solen inte hade skinit igar. $ie spacerowalibysmy, gdyby sloncs

wczomj nie 6wiecilo.)

Nie sa to ied],ne sposoby twozenia zdai warunkowych. W jqzyku szwedzkim populame sa takie inne ro'
dzaje skladni warunkowej, b€z sp6jnik6w
Przyktad Om jag hade !'unnit stom pengar, sku11e jag ha rest mycket.

(Gdybym wygrala duze pieni4dze, duio blm podr6iowala.)

Hade tag \,'unnit stora pengar, skulle jag ha rest mycket
Hade;ag runnit stora pengar, hade iag rest mycket.

E Czasownik VARA Oyd) posiada osobn4 formq w trybie przwuszczai4cym: VoRE.

Przyklad Jag vore glad, om ni kom imorgon. (Bylblan szczesliwy, gdyby6cie jutro przyszli.)

t36

Cwiczenia 54

' 1I Doknri, / /darid *d,u,)knwc, "^,'nn,,'\rdjd od..l)ct ro,, .r:Iiigr"
przyklaa du oljJ gt p: rcrrer inre: Der rore LtALigr onr du inre rille ei pl rearer.

r Tohan/ingamis/aldrig:
, han/vilia/kyssa/inte/migl
i mamna/tialapa/altid/dig:
4 ni/inte/hiilsapl/oss:
5 inte/jag/provet/klara:
6 vi/sAIlan/triffas:

7 ri/inte/l:irasig/svenska:
8 de/inte,&juda/pefesten/oss:
9 Ann Christill/inte/fdlia med:
,o aldrig/vi/blivenner:

't Uloi zdanra hrr nko\ve z podanlch sl6w, odpowiednio je odmicniaiEc (najpierrv zastosui zdanie
'4 podrzsdnc. nasrqpnie nddrzqdne)

Przyklad Britia/vara frisk/hon/ fillja med oss

Om Britta var tuisk, skulle hon fijlia med oss.

1 Peier/inte/varasjuk/han/jogga

, Mattias/ringamig/jag/'blijatteglad

3 jaglkijpa eD hund/fijraldrarnai'bli arg

a hon/aka dll Dngland/hennes man/bli besviken

5 iag/slijsa pengar/jag/ir1te/ha rad med allt

2 I lo; n\r"nid bdrunkur, clo,rczr.r p./e./ o- i. tior/\ ndia, zltndanr,h.los
'' P'zy{ nd Hulni'rear-cra jag'luracr

Hur skulle ni ha reagcrat om jag hade lurat er?

r Vad/mamna/sAga/du/brytabcnet

:, Varldr/vi/fi:rga/ni/ ic/viliasvara

i Vart/de/96/dc/tappanycklarna

4 Vem/du/gifta dig ncd/Johanh1rc/vilia ha dig

: IIur dags/lngrid/komma fran, tagerir1te/vara farscnat

rl7

Opis emfatyczny

Emfatisk omskrivning

Gdy chcemy zaakcentowa6 pewn4 c2966 zdania, korzystamy ze specjalnei konstrukcji zwanej
tyczn,,m:

DET AR/VAR + podkreslany element + zdanie podrzQdne po przyimku SoM

B W zdaniu emfatycznym moina podkre6li6 dowolny element.

Prryklad Lasse sag en elefart i ffadgerden igarl (Lasse widzial v/czoraiw ogrodzie slonia!)

Det var Lasse som sag €n elefant i tradgarden igar. (To wla6nie Lasse widzial wczorai w ogrodzic

slonia.)
Det var en elefant (som) lasse seg i tradgerden iger. (To wlasnie slonia widzial wczoraj w ogrcdzic
l,asse.)
Det var igar (som) Lasse sag en elefant i tradgerden. (To wlasnie wczoiaj Lasse widzial w ogrodzic
slonia.)

Det var i uedgerden (som) Lasse sag en elefant igar. (To wlasnie w ogrodzie lasse widzial wczord

slonia.)

uwaga! Gdy opis emfatyczny dotyczy innych cza6ci zdania nii podmiot, moina opuscia przyimek sr,l-

La Oto schemar uivcia konsnukcii emfa(ycznei:

System czas6w terainie jszych (Pr esens syt emet) |

+Ulla liiser en bok. Det;h l]lla som laser €n bok.

(Ulla czlta ksiaike. -+ To wla6nie U11a cz,'ta ksiaik€.)

l]lla har last en bok. + Det er Ulla som har last en bok.

J(UIIa przeczytala ksi4ikE. To wlasnie Ulla pzecz,'tala ksi4zka.)

Lllla ska lasa er bok. --) Det ar Ula som ska lasa en bok.

,(UlIa prz€cz,'ta ksiaikq. To wla.6nie Ulla przecz,'ta l$i4Zkp.)

System czas6w przeszlych (heterin unsJstemet) :

UIa Iaste en bok. -+ Det var ljlla som laste en bok.

(Ulla przeczltala ksi4zkg. + To wla6nie Ulla przeczfala ksiazkg.)
DetUlla hade last en bok. -r
r Ulla som hade last en bok.

(Ulla przeczltala ksiaZka. + To wla-<nie tlla preczltala ksiezke.)
Ulla skulle lasa en bok. -, Det var Ul[,a som skulle lasa en bok.

(Ulla miala przeczrta6 ksiqzka. -+ To wla6nie Ulla miala przeczytaa ksiaika.)

D opis emfatyczny moie pizybrad forme pltania Iub przeczenia.

Przyklad Var det lasse som sag en elefart i tradgarden igar? (Czy to wla6nie Lasse v.idzial wczorai w ogrcdzie
slonia?)
Det var inte Lasse som sag en elefant i tradgarden iger. (To nie Lasse widziat wczorai w ogrodzie
slonia.)

E w j€zyku szwedzkim opis emfatyczny wystapuje takie w pytaniach szczeg6lowych. W j9zyku polskim 162'
L nica ta praktycznie nie istnieie.

Przyklad Vem var d€t som seg en elefant i tradgarden igar? (Kto widzial wczoraj w o$odzie slonia?)

r38

iwiczenia 55

J| . 1I Zad^j h opi.ieemlar),,,n)m p}lanie o podmiot omz ttdziel odpowiedzi do podanych zdair. r:i: r.

i.st to pokazane w przyliladzie.

Przyklad Eva hjalper.

a Vem er det som hjalper? b Det ar Eva som hielper.

r foras skvallrar. b
z Bo badar

b

Ivar pratar i telefon.

)z,ie

Mamma arbetade hirr.

lzie

bir Iamiljen tittade pi filmen.

J(,.- lddaiemlar),zrep)ranieodopelnienieiudzielodpor.iedzi iak w przylladTiF.
Ptzy\tad Emma sakrar Ilicl.an.

a Vern ?ir det (som) Emma saknar? b Det ar flickan (som) Emma saknar.

Uno Feftar sina strumpor.

Du liknai din mamma.

Pappa kiiper cigaretter.

Johanna dnkte pa Mattias.
Ingdd skulle treffa siD kusin.

)E.) I lrdai"z(Tcgolowe p) tanie u opi.ie emfatl, znym.

p',r' rro \:rr boridr lrlmen.'N:,r er der (som) tilmen bttrjar?

1 Varifren kommer ni?

: Vart f\'rtar de?

J Hur mlngabarn har Ake?
4 Vart ringer Uno?
i Var bor Adam?
6 Hur mycket iobbar du?
r Nar slutar lektionen?
8 Var ligger Stockhotm?
e Vad sager du?
1. Vart aker han?

r39

Szykzdania

Ivonne ger alddg upp hon ar mycket envis.
a men b fttr c eller dmedan

Det finns inget mjiil hemma du maste ge och handla.

a eftersom bsA cmen d eller

Det er iriterande att han hungYig.
a ar inte b aldde iir Garalltid d ar ofta

4 Det ar Mattis alltid tjatar.

a vem bvad csom d vilken

r Erik inte var tdrstig, ville han inte dricka.
a Derfiir att bFdr c Efte$om dAtt

5 De kitpte en stor vila de mlste lAna en massa pengar.

a eftersom bom .medan dfast

7 Det var
aingen ftitesten b inte ftjrresten c fdrresten ingen d negon fdrresten

Hela dagen

aJanne sov b Ianne inte sov (sovinteJanne dsovJanne

Varfirr aka till Gre-kland?
avill hon inte b inte vill hon (honintevill dhonvillinte

ro Fast Johan inte var sarckilt duktig, medicin.

a han studeiade b studerade han c han ville studera d maste studera han

rr Jag vet inte alskar mig.

a vem b vem sorn . som d vill<a

12 Birgitta sa att

a hon ville inte bvillehon chon inte ville dvillehoninte

13 Om Daniel frisk, skulle han gi i skolan idag.

aar b \'?ra cvar dva t

14 "Ge nu!' skek de ilsket. De skrek att

avi viI ge bviskullege c skulle vi gA d skulle ge vi

rs Pappa pestar att han cigaretter.
a aldrig har rt kt b har aldrig rdkt . rttker aldrig d rijkt aldrig

15 ni har badat, blir ni rena.

a Medan b Fast . Eftersom dNnr

17 Om ni hade adt bullama, hungriga.
a ni skulle inre ha blivit b skulle ni bli c skulle ni inte ha blivir d ni skulle inte bli

18 Vadiir sager du att

a du vil inte bduintevill cdubeh6verinte d vi1l du inte

Szykzdania

i9 lvlor undrade om litc glass i kylskirpet.
a er det irte b var der . d.t :ir ilre n der ra,

,o Leraren fregade mie jag ville 16.

a vilket betyg som b vilkct bctyg . \.ad betyg I \.ilkcn bcryg

,r Flickan sa att i,i]]c titta pa filmen.

a hon inte b irte hon c hcllcr hon inte o he11er inte hon

,, Lina rr sjllk orl darfhr p6 jobber.

: hon er inte L ar hon irlre . inte er hon d hon intc air

:l om ni lJr "r !\ cnskd. lliulle ni g.i fa e irlns h,,..
rska
' vill b villc rl skulk:

:.i Der;r s\nd rrr
, redan de har b cle har redarl c har de redan d dc redai har

De alskat glassl

a har alltid b alltid har . intc har d aldrig har

:-;a

---:**

55-5o

Strona bierna
S-passiv och bli-passiv

Strona bierna t

5-passiv r

Ze strony biemei korzystamn gdy wykonawca cz1'nno6ci iest nieokre6lony, nieznany lub niejstotny. zakes
zastosowania strony biernej w jazyku szwedzkim iest znacznie sze$zy l;.ii w Jezyku polsl im

B Strone bierna twolz)rny poprzez dodanie do odpowiedniei formy czasownika ko6c6wki -S. w wypadl'-u
czasu teraznieiszego -S zastepuje koicowke flekslnq _R lub -ER. Forma biema czasownika jest taka sama
dla rzeczownik6w w obu iodzaiach oraz liczbach.

Kodu- Podmiot lagas lagades Perfetu/ Futwun preteitum
st?ings Plnstuamperfekt
eacja BiIen ska/skulle lagas.
F6nstret har,4rade lagats
1 Bilarna
stangdes har,4, ade stiingts ska/sku11e stangas.
2^ Ddrren
F6nstret

Mate11 kiips kdptes har/hade kdpts ska/skulle ktipas.
syddes
2b Huset
Skoma

Blusen

3 Fiirkladet srs har/hade s]'tts ska/skulle sys.

Kjolarna

Boken har,4rade skrivits ska/skulle skivas.
4 Brevet

Artiklarna

Koniugacja 1: Samoch6d/okno/Samochody sa/byly/bad4 napmwiane.
Koniugacja 2a: Drzwi/Ohro/Sklepy s4,&yly/bed4 zamkniete.
Kooiusacja 2b: l€dzenie/Dom/Buty s4,/byly,&adq kupowane.
Konnrgacja 3: Bluzka/Fartuch/Sp6dnice sq,&yly,&ed4 s4'te.
Kodugacja 4r Ksiaika/LisvArtykuly s4,&ylylbed4 pisane.

c wykonawcQ cz,'nno6ci poprzedza w suonie biernei przyimek AV. Taki rodzai w]?owiedzi iest t}?ol'y dla
jezyka pisanego.

Payklad Jan lagade bilen. oan naprawil samoch6d.)
Bilen lagades av Ian. (Samoch6d zostal naprawio'Ly ptzezJana.)

Cwiczenia 56

Zamici zdania ze strony czynnej na biern4-

.1 Przyklad En velkend kock har lagat kdttbullarna. Kiittbullarna har lagats av en velkand kock.

lt: Koniusacja 1

r Mormorbadar barnet-
2 Den yngste soncn vattnade tradgardcn.
3 Hela familjei malade stugan.
4 Eleverna hade bakat kakan.
t Gitarristema ska spela tva melodier.

Koniugacja 2

6 Mamma har kiirr bilen.
7 En stor tiock kvinna stangde ddrren.
8 Manga menniskor leser morgontidningen.
9 Sdderskan tiimde papperskorgen.
ro Klubben hyr huset.

Koniugacja 3

n Flickan snodde sladden.

1, Tradgerdsmastaren har satt grdnsalladen.

13 En skriiddare syr kjolen.

rq Alla minniskor trodde honom.

1s Zigenerskan spadde oss.

Koniugacja 4

16 En hund bet mig i armen.

u Sverige har vunnit ishockey'VM menga ganger.

18 Manski,rcn sjijng en jubeng.
19 Ett geng ungdomar stal mopeden.

,o Emma skriverbrevet.

,z /amiFn /danid s {,nnie oiernei na,,dani:r w {roni,, z} nner.
Przyklad Brevet ska skrivas av herr Lund. HerI Lund ska skriva ett brev.

1 Boken iivers:itts av Eva.

, Biljetterna hade sa1$ av friiken Eriksson.
I Brddet bakades av mig.
4 Vaskoma bars upp av pojken.
5 Kjolen sys av mamma.
6 Tidningen Uises av al1a.
7 Bilen har tvettats av Ulf.
8 Pannkakorna greddades av pappa.
9 Filnen rcgisserades av Ingmar Bergman

1c Gurkan skers ibitar av kocken.

145

Strona bierna z

5-passiv z

;\ Strona bierna czesto znaidu;e zastosowanie w oficialnych zakazach, pouczeniach lub w tltulach atykul6(-.

Plzyktad Fer eiberitras. (Nie dotyka6.)
D6rrarna stangs! (Uwagal Zamykamy drzwi!)
Stormar vantas i Sydsverige. (Poludniow4 Szwecja czekaiq wichury.)

B Gdy wykonawca czynno6ci nie iest znany lub gdy nie ma znacze[ia, kto dan4 czynno66 wykonal, zdania
w jezyku szwedzkim mog4 by6 zbudovrane z zastosowaniem zaimka nieokreslonego MAN (patz rozdzial 10)
lub wlasnie strony biernej.
Przyklad Man ijppnar aff;iren kl. 5. = Afi:iren tippnas trJ. 5.
{Sklep orwierany iest o godzinie 5 )
Man plockar svamp pe hiisten. = Svamp plockas pa hiisten.
(Grzyby zbiera sia jesienia.)

c w polaczeniu z czasoi!'nikami modalnyrri strong biern4 buduiemy tak sam o iak w uwadk.u czas6w f1rfi.Lrun
i fururum preteritum, czyli dodajqc do czasownika modaLnego formQ bezokolicznika z koic6wk4 'S
Przyklad Bordet ska repareras. (St6l bEdzie naprawiony.)
Bordet kan repareras. (St6l moze by6 naprawiony.)
Bordet bih repareras. (St6l powinien by6 naprawiony.)
Czasowniki, kt6rych temat koriczy sia na literE S, otzymuj4 v. czasie teraZniejszym w stronie bierniel ko6
c6wke -ES.
Przyklad Hon Iaser boken. (Ona cz]'ta ksiarke.) - Boken liises (Ksi4ika jest czl'talla.)
Han lrser ddren. (on zamyka dlzwi na klucz.) - Ddrren Eses. (Drzwi sa zamykane na lducz.)

E Gdy remat czasownil..a konczy sie na -R (np.|dr, bdr, skiir), strone biern4 tworzlany, dodaj4c do tematu 's-
plzyktad Pojken bar en tung viiska. (Chlopiec niesie ciczka torbe.) - En tung v?iska bars. (Ciaika torba jes{

niesiona.)

Kocken skar kdttet. (Kucharz kroil mi9so.) - Ki;ttet skars. (Mieso zostalo pokojone.)

F Czasem moina spotka6 starszq forma strony biernej w czasie teraZniejszym, w kt6rej litera S zastepule siq

tylko literg R, a nie calq koic6wke -ER. Dotyczy to tylko koniugacji 2 i 4. Np. fiires' niires, hiipes, stiges.
Pryklad Starsza forma: Gr6nsaker k6pes pa marknaden.

Nowsza forma: Grdnsaker kdps pa marknaden.
(Warz).wa kupuje sie na rynku.)

146

Cwiczenia 57

. 'lI larnien Tdanid t uiyt iFm Tdimka nieokreiloncgo mdn nd !p,5vr.

Prryklad l4an mJsre berala h,y.ran. H)'/an masle belalas.

r Pliitsligt h6rde man ett konstigt ljud.

2 Den har lAten sjunger man i alla lender.

I1r, Man hittade ett paraply pe taget.
4 Man stanger affaren kl. 8 pA kva en.

5 Man lagar d€n dtten pe 10 minuter.
6 I ar bygger man menga liigenheter.

7 Fijrra aret malade man huset tve ganger.

Man har fijrb:ittrat systemet.

Man s6darhuset pe 2 dmmar.

Man har kijpt fijr lite mjailk.

.L1 ldmicn tdania 7 t ta.o$nikami mudalnymi na *t.onq biernq
?tzyktad Van rla tyttd bd..ansen med va en. Ba.\Angen .ka f1lla. med ratten.

r Man kan ni henne per telefon.
, Pelle bijr klippa gdsmattan.

3 I ar ska man bygga en ntiljon nya legenheter.
4 Maria ska baka en appelkaka.
5 Man meste mah huset.
6 Man kan {bda hela huser pA 2 timmar.
z Eleverna borde skriva tvi uppsatser.
8 Mekanikern fick reparera bilen.
9 I gar kunde man obseFera menga stjernor

10 Journalisten maste liisa texten ordendigt.

.)2 I podany, h d6w uloi /dania $ srronie biFrrrei.

Pttyktad arlaren dppna p; murgonen. Att:iren iippnas pa morgonen

r refbrrnen/inft ral6r 1999
z har/reparera,6ilar/va{e dag

3 salladen/laga/pa 20 minuter
a ha valja/till statsminister/i Eol
5 posten /stinga/kl. 18.00/vadc tisdag
6 fregan/upprepa/flera genger/meste
7 negot resultat/inte/uppna/kan
8 tavlan/selja/pa auktion/fijrra veckan
9 filmen/se/av bara 100 pclsorcr/igAr
ro kjolen/sy/av hennes mamma/nu

147

Imiesl6w czasu przeszlego

PerfeK particip

Imiesl6w p{eszly w igzyku szwedzkim budowany jest na bazie formy vpiflrm. Zachowuje sip on jal piz!"
miotnik, twozy form9 dla todzai.u en, rcdzajn en i Iiczby mnogiej oraz wystapuje w pozycji zar6w'no przl-

dawkowej (przed rzeczownikiem), jak i orzecznikowej (za rzeczo$,nikiem).

B lednoczesnie imi€sl6w przeszly w polqczenilu z czasownikami v,{RA (}ya) i BLI (stawaa sia) stanowi drugi spo'
s6b tworzenia strony biernej w ;€zyku szwedzkim, znacznie populamiejszy !v mowie potoczne; nii s-passiu.

c Imieslowy przeszle powstaj4 pruez przeksztalcenie formy slrpirurrt kt6re nie przebiega tak samo w poszcze'
g6ll1ych koniugacjach. Koic6wka supiltum zmieniana jest inaczej dla rzeczownik6w rodzaju sr?, rodzaju er
i liczby mnogiei Gt6ra jest jednakowa dla obu rodzaj6w).

Supinum Pozycia orzeczrikowa Po4,cia przydawkowa Pozycia pruydawkowa
(nieolftstona) (okle6lona)
(w czasie peiekt, Bilen er lagad.
Ftinstret er lagat. en lagad bil den lagade bilen
Iag har lagat bilen. Bullarna iir lagade. det lagade f6nstret
7 Iag har lagat fijnsffet. ett lagat f6nster de lagade bullarna
Affaren ar stiingd. tve hgade bullar
Jag har lagat bulama. Fttnstret ar stengt. den stiingda afQiren
Diirmrna er st?ingda. en st2ingd aff:ir det st2ingda fbnstret
Jag har sfingt affliren. ett st2ingt fdnster de sringda diirrama
2a Jag har stzingt fijnstrct. Lagenheten ar kiipt. t\d st:ingda diirrar
Huset ar kiipt. den kbpta lagenheten
Iag har sringt ddrarna. Trijjorna ar kitpta. en kitpt lagenlet det kitpta huset
ett kirpt hus de k6pta utijorna
Vi har kiipt en hgenhet. Skjortan er sydd. tve kiipta trr;ior
2b Vi har kiipt huset. den sydda skjortan
Fbrkladet ar sltt. en sydd skjorta det sydda fiirlJadet
Vi har kiipt triijoma. de sydda kiolarna
Kiolarna er sydda. ett sltt fijrkhde
Jag har sltt skiortan. wi sydda kjolar den gjorda mackan
3 ]ag har sltt fiiruadet. Mackan ar gjord. det gjorda rykortet
Vykotet ar gjort. en giord macka de g,orda filmerna
Iag har sltt kjolama. Filmerna ar giorda. ett giort \'ykort
tva giorda filmer
]ag har gjort en macka.
4 ]ag har giort ett lTkon.

lag har giort 6lnerna.

uwagal Forma imieslowlt przeszlego dla tzeczow[ik6w rcdzai1 et i. eft iest jednakowa w koniugacji Zbl

Koniugacja 1: Napnwnan samoch6d./Samoch6d jest napmwiony./napnwiony samoch6d/ten naprawiony samoch6d
Naprawiten oloo./okno jest naprawione./naprawione okno/to hapEwiohe okno/Zrobilam bulki./Butki sa zrobione.
dwie zrobione hulld/fe ztohione hulLi

Kontugacja 2a: zanhalarn sllep./sklep jest zamkniEty./zamknicty sldep/teh zamlqiQty sklep/Zamknqlen oho./oloo

jest amkniete./zamkniate okDo/to zamknigte okno/Zamlmalem drzwi./Drzwi sq zamknigte itd.
Kontugacia 2b: Kupilam mieszkanie./Mieszkanie iest lupione.Aupione mieszkanie/to lupione nieszkanie/Dom jesr
kupiotry./kupiony dom/ten kupiony dom/Kupilem bluzy./Bluzy sn kupione itd.
Kontugacja 3: Szram koszulc./Koszula jest sz,.ta./sz)'ta koszula/ia szyta koszulrFaatuch iest szlty./szlty fartuch/ten
szFy fartuch/uszylam sp6dnice./Sp6dnice se szyte itd.

Koniugacja 4: Zrobilam lanapke./Kanapka jest zrobiona./zrobiona kampk ta zrobiona kanapka/zrobilam poczt6wke.

Poczt6wka jest zrobiona./zrobiona poczt6wl6/ta ziobiona poczt6wka/Zrobilem fiImy./Filmy s4 zrobione itd.

Imiesl6w przeszly czasownik6w z koniugaqi 4, kt6rych supit mko czy si9 na -TT, odmienia si9 wedlug za'

sad koniugacji 3.

Przyklad Bezokolicznik ftirsta (rozumiei)
Supinum: f6$tatt
Imieslowy przeszle: fiirstAdd, fiirstett, fiirstadda (rozumiany/e)

148

iwiczenia 58

. lI Odniei poddn\, z r.uurik s odpowi.dri-' !r mi, l.llpinlm lLrh rrni,.)os n, e.l\
Przyklad \icld:d lldr .lr r;rkr b.rn.n o \. barrr.rr riickta'

r baka (koniugacja 1)

a fag har
u Appelkakan ar

. Br6det er

d Pepparkakorna ar

eDe pepparkakorna smakar gott.

f Den appelkakan smakar iirnu betlle.

z bygga (koniugacja 2a) ett nytt hus.

a lakob har .
b Iluset ar
srugan ar jattelinl
. Stugan er
husen ar futa.
d Den ny

e llLsen er

f De dar ny

3 steka (konnrgacja 2b)
a Mamma har kdttbullarna till middag.

b Kdttbullarna ar

c Fisken ar

d Den fisken er inte till barnen.

e Vi hade grcina tomater till lunch igir.

f Kdtter ar inte idag utan kokt.

a He (koniugacja 3)
a Har du

b Hon er redan flickan ser sn]-gg ur.

c Den

d Pojkarna er i stora byxor och smusiga skjLrrtor

e Det lilla barnet ar alltid i samma klader.

f Det fin- barnet leker i sanden.

r bjuda (koniugacja a)

Ann-Marie pe Iniddag.

b Hon ar pa middag.
( Ar barnen ockse
?

dDe gristerna er inre s6 snella.

e Den kvinnan ville inte komma.
manniska bete sig pe en fest?
f IIur ska en

,L', lrrrduj irni, rli$ p'l../l) nit'utrr.ilon) iok,'*lon\.
"'tl^raa.lrira bot:a en .kriren bok b den .lri! n.r boken

r lesa/bok
, 6alm/blus:
3 saga/ord:

z, tiiDda/ialrpa: a

5 lillberecla/ta]: a

Strona bierna opisowa

Bli-passiv

Imiesl6w przeszty w polaczeniu z czasownikami BLI i VARA stanowi drugi obok s-passfl spos6b twoueDia
strony biemei w jezyku szv.edzkim, okreslany jako opisowy.

Infmitil Bilen blir lagad. Bilen blev lagad. Perfekt/ fututwmyeteritun
Fiinstrct blev lagat. phkkvampefekt
1 bli lagad Ftinstret blir lagat. Bilama blev lagade. Bilen ska/skulle bli
Bilen har/hade blivit
2a bli bort' Bilarna blir lagade. 1agad.
lagad.
2b bli mirtt Pojken blir bortfiid. F6nstret har/hade Fttnstret ska/skulle bI
blivit lagat.
bli A!.falet blir bort- Bilarna har/hade bli- 1agat.
fiirt. vit lagade.
sydd De blir botf6rda. Bilarna ska/skulle bli

bli Jae blir mdtt av var- lagad€.
Statsradet blir miitt
stulen Pojken blev boffiird. Poiken har/hadebli' Poileo ska/skulle bli
av verden. vithortfiird. boidiird.
Vi blir mittta av Adallet blev
v:irden. bortfir{t. blivit bortftirt. Ar.fa11et ska/skulle bli
De hlev bonftirda. De har/hade blivit bortfiirt.
Blusen blir sydd. De ska/skulle bli bort'
Skaryet blir sltt. $rda.
Kjolarna blir sydda.
Iag blev m6tt av ver- Jag hai,ftade blivit Iag ska/skulle bli
Bilen blir stulen. den. miitt av varden.
Brevet blir stulet. m6tt av varden.
Bilarna blir stuha. Statsradet blev m6tt Statsredet ska/skulle
av viirden. Statsredet har/hade bli mdtt av verden.
blivit miitt av verden.
Vi blev mdtta av Vi ska/skullee bli
varden. Vi har/hade blivit
mbtta av viirden.

Blusen blev sydd. Blusen har/hade blivit Blusen ska/skulle bli
Skarpet blev sytt.
Kjolarna blev sydda. sydd. sydd.

hlivii crt Skiiryet ska/skull€ bli
s)'tt'
Kiolarria har/hade
Kiolarna ska/skulle
bli sydda.

Bilen blev stulen. Bilen har/hade blivit Bilen ska/sku11e bli
Brevet blev stulet.
stulen. stulen.
Bilarnable, stulna.
Brevet har/hade bli- Brevet ska/skulle b1i
vit stulet. stulet.

Bilarna har,&ade bli- Bilarna ska/skulle bli

stulna.

Koniugacia 1: Samoch6d/okno/samochody s4,/byly,&eda reperowane.
Koniugacja 2a: Chlopiec/odpady/oni s4/byli/zostaq w]'wiezieni.
(oniueacia 2b: Ialminister/my jeste3my,&yli5my,&gdziemy powitani przez gospodarza.
(oniugacja 3: Bluzka/pasek/sp6dnice s4,&ylylbed4 szyte.
Koniugacja 4: Samoch6d/list/samochody sa/byli,toeda ukradzione.

uE! Rd;ni(a w zasrosowaniu BLI i YARA w strorde biemei opisowei jest subtelna i czgsto siq zaciera. Generalnir

BLI ldadzie naci'k na prrebieg c7),nnd, i. a \ARA na efekt. relulrar.

Przyklad Min nya cykel blev stulen medan jag handlade i affiiren. (M6j nowy rower zostal ukradziony, gd!

rcbilam zakupy w sklepie-)

Ner jag gick ut ur afiiren, var min nya cykel stulen. (Kiedy wyszlarn ze sklepu, m6j nowy rowff b\i

ukradziony)

iwiczenia 59

Or . I Zamipn rddnid podane w rronic rzr.nnei n., ..,on. bierna opi.uu.1 l/i pd*i,
' Pt,yktad tn aniq poile dnnnrd( porren. Porren bler itppndd a! en arrig poike.

Fdraldrama misshandlade barnet.

Sverige besegrade Finland i ishockey.

Mina brijder har nyligcn tapetserat mitt rum.

Fdrseljaren lurade kundcn.

5 Hans flickven svek honom.

6 Polisen tog honom.

7 Barnen har gjort dekorationema.

8 Regeringen hade ordnat presskonferensen.

Terroristerna har stoppat bussen.

Svenska Akademien tilldelade priset i torsdags.

., Timien /drn:a w {.onie bier nej b/i.pa*iu na n ronE i Tyn nq.
'L Ptzyktad I r-r;llr ngcn bl.\ nppndd igar. \,lan dppnadc uL\lellnigen igir.

r Flickan hade blivit sdkt av river hundra polisman.
z Hans nyaste bok blir sekert ]asr av menga lasarc.

3 Fartyget ska bli skrotat snart.
a Hon blev lurad igen.
5 Fabriken skulle bli sild av agaren.
6 Fem soldater har blivit bortfiirda under striden.

7 Hunden blev elskad av hela familjen-

8 Deras semester blir alltid planerad i god tid.

Frirfhttaren ska bli miid pe flygplatscn av fijrl:iggaren.

Alla kiolar blevsydda av dcn berdmde designem.

151

U2ycie strony biernej i strony biernej opisowej

5-passiv och bli-passiv

,ls'pdssi, oraz /rdssi/ mog4 by6 czQsto stosowar:c rvymiennie, jednak w pcwnych wypadkach preferol';a:'

jest tbrma s passir:

l. \\, zavs nrtr, h rq rardja, ) ch no{r,'cqJni,'rinu, /et /\'

Przyklad Det saes att han kommcr att bli statsministcr. (M6rvi siq, 2e zostanic Premierem.)
De hijrdes grala i bussen. (SlyszaDo, jak sie kl6cili w autobusie.)

2. W zdaniach z podmiotem formalnym DFT
Pzyktad Det darcades hela veckan. (Taficzono caly tydzien.)

3. Gdy m6wimy o czvnnosciach po$tarzanych, nieograniczonych czasowo.

Przyklad Alkohol saljs bara pt Systembolagct. (Alkohol sprzedawany jcst tylko r{' Systembolagct.)

B Forma opisowa strony bierncj przy zastosowanit czasownika BI-I oraz imieslow6w przeszlych prefero\1.'r: '

1. Gdy akccntujemy, ie cz],nno66 odbcdzic sie w przyszlo6ci.
Przyklad Det blir fixat imorgon, det lovar jag! (lutro to bqdzie zalarwione, obiecl'jg!)

2. Gdy podmiot jesr oiywlony.
Przyklad Alla rycker att mormor maste bli unders6kt. (Wszyscy tl&'aiaj4, ie babcig trzeba zbada6 )

Alla tycker att l:iget maste undersdkas. (Wszyscy uwaiaj4, ie sytuacje trzeba zbada6.)

n

()

f_

iwiczenia 50

' 1I l.,mien /dani" s ironie biFrnej .pn.i ndlddr:aw{'oniebiernejoli.ut.-

PEyklad Lr;.mdUan krallaJe\ igdr Lra\marran blev I'arrdd igar.

i Fiinstren ska stengas ikvall.
: Han kan nds per telefon.

3 Hyran betalas den sista dagel vade mAnad.
4 Tavlan har redan sAlts.
65 Jordgubbarna piockades ig8r.

Historien berattades fatr mArga er sen.

7 Boken hade skrivits av Kerstin ]lkman.
8 Tiu!'en maste haktas.
9 Tertan bakadcs av Inga och Tina.
ro Den vackra stngen har sjurgits av hela ktiren.

, Zamiei zdania \\ \tronic hiernej opisowej bli-possi, na zdania $,stronie biernei -'p,rij:: .
'Z Ptzyktad Inturmdtioncn hlc\ lirnndd dv en pojke. Infbrmationen lamnades a! en poike.

1 Sammantradct var uppskjutet.

z lla..rurnn.c. hrr hliv , r.nejo,r.
3 Relbrrnen blcv genomf6rd fiir ctt ar sedan.
4 Vi ska bli avskcdade nasta vccka-

5 Vi hade inte blivitbiudna.

6 De vat luradel
7 Peter har blivit glipen.
8 Filmcr .1," hli \ i.ad om 2 d"gd,.
9 Jag blev ijverraskad av mina kamrater.
ro Pojken blir hemtad av sina fdraldrar.

2 Zdmienldinirwsnonie,,,inrej nd,,ddniau.rrunicbierIc].U2yi'.pa*iulubL''p,.':.

' Man dansade hela kvaller

(ompisar hamtar pappa klockan 5.

En kend konshar malar hennes portrAtt.

Man stenger dtjrrarnal

Pe Ishnd leser man manga tidningar.

Man stal hennes cykel ig6r.

En utmarkt arkitekt hade dtat huset.

IIon har kiipt blommorna pi en blomsterhandel runthdrnet.

De bestiillde biljetterna pa netet.

Ilela gruppen skulle gdra den hair 6vningen.

r53

Strona bierna

i flera veckor nu.
a debatterar b debatterade c debatterat d debatterats

2 T).v?irr maste m6tet

asdllas in b sdlls in rsl;lllin d sdlla in

3 Huset:ir av en kand firma.

abyggd bbygg .byggda d byggt

4 Ser du den stugan?

a riidmAlad b ritdmaat . rddmelade d ritdmela

F6nstren igat

a lagade b lagat c lagats d lagades

Vi har tiist alla brev, alla brev ei
alest b lasta c l2iste d lasa

7 Mitt rum om 2 veckot.

a ska tapetsera b tapetserades ! tapetsemts d ska tapetsems

8 Den flickan vill inte ata soppanl

a bortskamda b skamda ( skemd d bortsk:imt

g IQiderna blev inom en dag.

3 salja bsald c selt d selda

ro Nar blir boken till polska?

a itversatt b 6versatta . dversatte d dversatt

Niir den fiirsta boken pa finska?

a skdven b sktivits . skrev d skrevs

IgAr var alla affiirer i sta
a st?ingas b stiingda ( stangd d suingt

13 Huset ut va4e sommar.
a hyra b h)'ras chrs d hdrs

alJa14
\u borde du h:inga ur 'kiortor'
d wattats
a tvattat b tvattade c tvettad

rs Mannen

arAnades b rlnade . Ienat d dnats

15 Blev alla knappar ?

a tappa b tappat . tappade d tappad

17 Nar bamen blev , bij4ade de gniilla.

avaknade b vackt . veckta d vaknat

18 Harlampan ?

a sle..ld b shkt€s ( sHckas d slackb

Strona bierna

19 Den maten smakar sa gott!

a hemlagad b lagad hemma c hemlagat d hemlagade

zo Vnr bil en gdng i veckan.

a reparerad b reparerats ( repareras d reparera.

SSdana saker 16r inte
a gliimma b gldms . gldmts d gliimmas

Huset blev helt

a brun.en b brunna c nerbrunnet d nerbrunna

2l Hcnnes vita khnning sag bra ut

a nystrukcn b nystruket c nystrukna d nystrijk

Nar mfler blir , ska vi vila.

a nedd b nedda .naft

Varfiir blev vi inte till brdllopct?

a bjudna bbiitds.biuda d bjudet

155

6t-65

Przyimek
Preposition

Przyimki czasul

Tidsprepositioner r

A Oto najwazniejsze pizyimki czasu w polEczeniu z czasami gramatyczn]'rni:

1. Preteritun FOR.. iEDAN (...temu), I GAR (wczoraj), I FIOL (w zeszlym roku), I MORSE (dzi6 rano), I GAR
MoRSE (wczorai rano) I GAR (VALL (wczora, wieczorem), I TORSDAGS (w ubiegly czwatek).

Payklad De gifte sig fiil 20 ar sedan. (oni pobrali sie przed 20 laty.)

I qot hrde han sig att ela skidor. (W zeszl)T n roku nauczf sia ierdzic na nartach.)
Vi halsade pe farlttriildrama i siindags. (W zeszle dedzielp odwiedzilismy dziadk6w.)

2. Perle*r SEDAN (od), I (od/ptzez),PL (odlpruez), I soMMAR (tego lata /kt6re wciai trv/aD.
Prryklad Vi har inte tdffats pA 3 veckor. (Nie spotykamy sip od trzech tygodni.)

Ulla har bott i Stockholm sedan 1945, d\,s i manga 6r. (IJ1la mieszka w Sztokholmie od 1945, tzn od
wielu lar.)

muwaga! Stosuj4c przlmek SEDAN, liczymy czas od momentu w przeszlo6ci, kt6ry al.

Prryklad Jag har vadt sjuk sedan den 1 oktober/sedan 1970/sedan min fddelsedag.
(Jestem chory od 1 paudziernikrod 1970lod dnia urodzin.)
Jag har inte rdkt sedan/1 januari 2005/den dagen iag blev sjuk.
(Nie pala od 1 stycznia 2005/od dnia, kiedy zachorowalem.)

3. Futurun: oM (za),\ (Vzez)
Przyklad Vi aker pe semester om en vecka. (Za tydzien iedziemy na wakacje.)

Vi ska stanna hos mormor (i) en manad. (Zostaniemy u babci pizez miesi4c.)

D Przlmek I popzedza okreSlenie czasu trwaj4cego a2 do chwili m6wienia i jest ui,'wany wylqcznie w zda-
u niach twierdzqcych.

PEyklad Iag har last engelska i fem er nu/i 3 veckor/i hela livet.
(Ucza sie angielskiego od 5 Iatlod 3 tygodnvpzez cale zycie.\

UwaSa! Przyimek PA moie popruedzaa te safie okreslenia czasu co I, tzn.wlJ1.aiaiqcf' c,ryJoit czasu do ch$fi
wlpowiedzi, lecz tylko w zdani,acfr Vzecz4cych.

Przyklad vi har inte pratat pa ett ar nu/pe en hel daglpe en vecka.

(Nie rozmawiali6my od roku/przez caly dzie6lod tygodnia.)

a w v!ryrareniach oke6laiarych czfstodiwo66 wykonywania czynnosci korzystamy z przyimka oM w pol4cze-
\ niu z DAGEN, DYCNET i ARET. Inne slowa okre6lajace czestotliwo6E t4cza sie z pizlmkiem I, np. TIMME\.

VECKEN, MINUTEN.

Przyklad Vi meste borsta tandema tva ganger om dagen. (Musimy my6 zeby dwa mzy dziennie.)
Hur menga ganger i minuten andas manniskan? (Ile razy na minutQ oddycha czlowiek?)

uwagal Rzeczownil( w tych zwrotach ma zawsze forme oke6lonql W jezyku szwedzkim istnieie drugi spos6b
okreslania frekw€ncji cz,'rno6ci, przyimkiem PER, kt6ry popuedza wszystke rzeczowniki w formie

neokteilonE,rry. pet nltuad (na miesiac), ?e/ dr (narck),pu tinnu (n godzind.

is8

iwiczenia 61

1.1 Zastosujw zdaniach przyimki I,'oR... SEDA\ Iub oM.
Pizyklad en vecka. De ska gifra sig om en vecka.

r fem minuter: Taget gar
z ,e lr: llc srilLlrs

J en,;mme: l,in Idr rirgde
a e,r :r: \4 n {n rridde.
5 'n'., td: q", rar lerdigt
5 "u 3r: \ i,l,i, r;[tu. igFn
7 en vecla: Jag 6nker flytta herifren
8
9 ",, i.. I PmJ bl, ! rjuk

en hal,rimme: sla LL h;rnrdo..
,o Pr hel rirnP:Jdt ri,kre \i\r

1.2 l'rzer6b okreslenia czestotliwo6ci wedhg $,zoru.

Przyklad en gang/varje vecka:IIur ofra gar ni i kyrkan? Vi gtu i klykan en gang i !.:-r::
r fem tusen/varje er: Hur mycket pengar beh6ver ni?
, tre dagar/va4e vecka:llur ofta kommer barnflickan?

3 fcm vcckor/varje dr llur menga lediga dagar har ni?
4 tio ganger/varje dygr: Hur ofta vaknar barnet?
5 tio cigarefter/varje dag: Hur manga cigaretter rdker farbror?
6 tjugo tusen/varje menad: Hrr m1'cket rjinar du?
7 tr-5 g6nger/varje sekund: Hur ofta tenker du pe Jonas?
8 tve ganser,/vare dag: Hur ofta matar du djuren?
e tio gSnger/varje min rH r ofta saknar du mig?
ro tre hundra kilo/varje dygn: Hur mycket iiter elefanren?

1.3 Wstaw w luki jeden z przyimk6$. czasu: I, PA, SEDA\ lub Ou.

1 Vi har inte aiit tva dagarl
, Rymdskcppct kofimer tillbaka
I Vi vill intc arbeta siu dagar rre veckor.

veckanl
4 Erik har surrit i fAngelse 15 6r nul
5 lr. hr' irrc l\\.1.
6 Har ni intc mcjlat brdlloper

err ar?
7 Varfdr storhandlar ni inte er gang
8 l'aster Ebba har intc vclar se oss vecka ?

honon liirra arer.
ses igen
e Jag har inte sett 19E5.

10 Grat intel \ii ska tvl v?ckorl

r59

Przyimki czasu 2

Tidsprepositioner z

w uiyciu pzlmk6w czasu istnieje pewna rcgularnosi, l4cz4 sie bowiem z niekt6rrmi okre6leniami czasu

np. porami roku, dnia, Swietami. Zaleiy ona od tego, czy czFmo66 odbyla sie w okreslonej przeszlosci, czs

w trwajEclr czasie, czy odbgdzie siq w przyszlosci, czy tei iest wykonFvana regulamie.

Poprzedniego/ Tego/t€i... NastQpnego/nastepner... Kaidegokaidej...
poprzedniei...

(zeszlego lata) (tego lata) till sommaren pe sommar€n

(zbliZajqcego sie lata) pe somrarna
(latem)

i vinuas i vinter i vinter pe vintem
(zeszlej zkny) (tei zimy) till vintem pe vintrarna
(zblizaiacej sie zimy) (zim4)

i tisdags pa tisdag pe tisdag pA tisdagen
(w zeszly wtorek) (w ten wtorek) (w zbliiaj4cy si9 lrtoreD * pe tisdagarna
(we wtorki)

i paskas i pask i pask pA pasken
(zeszlei wielkanocy) (tei Wielkanocy) tiII pdsken pA pAskarna
(w naibliisz4 wielkanoc) (w Wielkanoc)
i julas i jul
(w zeszle Boie Narodzenie) i jul pa julen
(w to Boie Narodzenie) till julen pA jularna
(w Boie Narodzenie)
(w najlrlizsze BoZe Narodzenie)

i ger natt i natt i natt pa natten
(wczorai w nocy) (dzi6 w nocy) (tej nocy) pa natterna
(nocami)

i ger morse (dzi6 mno) i moryon bitti pa moryonen
(wczorai mno) (jutlo rano) pa morgnama
(ran}jem)

i eftermiddags i eftermidag i eftermiddag pA eftermiddagen
(minionego popoludnia) (dzi6 po poludniu) (naiblitszego popotudnia) pa eftermiddagarna
(popoludniami)

r mal (w tym roku w maiu) l ma) r ma,
(zeszlego roku v. maju) (w najblizsz)rn maju) (w maju)

r* Sformulowania ,,w tetr exoreki' i ,w naiblirszy utoret" ozna.zailten satu drien. Z kolei jesli danego dnia iest wtorel! n6\i

sic o t dniu po prostu idag (dzi6).

Uwagal Regularno66 ta dotyczy talde innych p6r roku, 6wiat, dni tygodnia czy miesiecy niz te zaprezentowane
w tabeti.

Eu t Okreslenia czasu z lewej J<olumny, dotyczqce minionego czasu, naicze6ciej l4cz4 siQ z czasem pteterhun-

a z kolumny prawej, dotycz4ce czaeu. kt6ry urci4i trwa, uz),wane s4w czasie pelfekL

przyklad Jag har inte simmat se mycket i sommar. (Nie plywalem tak duio tego lata.)
Men iag simmade valdigt mycket i somras. (Ale zeszlego lata pi),'walem bardzo duzo.)