ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับ (One Day Surgery: ODS) และการผ่าตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS) ปี 2565

ขอ้ เสนอแนะ

ด้านการพฒั นาระบบบรกิ าร

ผ่าตดั แบบวนั เดยี วกลับ (One Day Surgery: ODS)
และการผ่าตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS)

ปี 2565

ชือ่ หนงั สือ ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบรกิ ารผ่าตดั แบบวนั เดียวกลับ (One Day Surgery: ODS)
และการผา่ ตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS) ปี 2565

บรรณาธกิ าร
1. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์นายแพทยธ์ ัญเดช นิมมานวุฒิพงษ ์ คณะแพทยศาสตร์ ศริ ริ าชพยาบาล
2. นายแพทย์ทวี รัตนชเู อก โรงพยาบาลราชวถิ ี
3. นายแพทย์กิตติวฒั น์ มะโนจันทร ์ กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
4. นายแพทยว์ ิบูลย์ ภัณฑบดกี รณ์ โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา

ทีมบรรณาธกิ าร คณะแพทยศาสตร์ ศริ ริ าชพยาบาล
1. รองศาสตราจารย์ นายแพทยว์ ิทรู ชนิ สว่างวฒั นกุล คณะแพทยศาสตร์ ศริ ิราชพยาบาล
2. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ แพทย์หญิงฐติ กิ ญั ญา ดวงรตั น ์ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา
3. นายแพทย์ทวชี ัย วิษณุโยธิน โรงพยาบาลปตั ตานี
4. นายแพทยร์ ซุ ตา สาและ โรงพยาบาลราชวถิ ี
5. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยพ์ เิ ศษ แพทยห์ ญงิ อรญั ญา ยนั ตพนั ธ ์ โรงพยาบาลราชวิถี
6. นายแพทยฐ์ ิติกร ไกรสรกุล โรงพยาบาลเลิดสนิ
7. แพทย์หญงิ กาญจนา รกั ษากลุ คณะแพทยศาสตร์ ศริ ริ าชพยาบาล
8. นางสาวชลธิชา จวิ ารัตนพงศ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหิดล
9. รองศาสตราจารย์ ดร.อษุ าวดี อศั ดรวเิ ศษ คณะพยาบาลศาสตร์ วทิ ยาลยั วทิ ยาศาสตร์
10. รองศาสตราจารย์ ดร.อรพรรณ โตสิงห์ การแพทยเ์ จา้ ฟา้ จฬุ าภรณ์ ราชวทิ ยาลยั จฬุ าภรณ์
สภาการพยาบาล
11. รองศาสตราจารย์ ดร.เรณู พกุ บุญมี สมาคมพยาบาลห้องผ่าตัดแห่งประเทศไทย
12. พ.ต.อ.หญงิ ฐานิศรา เมืองนารถ สมาคมพยาบาลหอ้ งผา่ ตัดแหง่ ประเทศไทย
13. พ.ต.ท.หญิงกัญจนร์ ตั น์ โพธิปัสสา คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธบิ ดี
14. รองศาสตราจารย์ ดร.เบญจมาภรณ์ บุตรศรภี ูมิ โรงพยาบาลราชบรุ ี
15. นางเบญจวรรณ มนูญญา โรงพยาบาลพระนครศรอี ยุธยา
16. นางทัศนยี ์ ไทยแท้ โรงพยาบาลแพร่
17. นางนงเยาว์ ธราวรรณ โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
18. นางภทั รพร ใจฉลาด โรงพยาบาลสรรพสทิ ธปิ ระสงค์
19. นางศิริทิพย์ สงวนวงศว์ าน ส�ำนกั งานหลกั ประกนั สขุ ภาพแห่งชาติ
20. แพทย์หญงิ รชั นิศ พรวิภาวี ส�ำนักงานหลักประกันสขุ ภาพแห่งชาติ
21. นางอญั ชลี หอมหวล ส�ำนกั งานประกนั สังคม
22. นางสาวธรี า วีระวงศ์ กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
23. นางจฬุ ารักษ์ สงิ หกลางพล กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
24. นางสาวนฤกร ธรรมเกษม กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
25. นางสาวปรยี านชุ เรอื งงาม กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
26. นางสาวกมลชนก จดั นอก กองวชิ าการแพทย์ กรมการแพทย์
27. นางสาวชนากานต์ ทองดา

จดั พมิ พโ์ ดย กองวชิ าการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ
88/23 ถนนตวิ านนท ์ อ�ำเภอเมือง จงั หวดั นนทบุรี 11000
โทรศพั ท์ 0 2590 6284 โทรสาร 0 2591 8264

พมิ พค์ รัง้ ท่ี 1 กนั ยายน 2564

พิมพ์ท ี่ บรษิ ทั จรลั สนทิ วงศก์ ารพมิ พ์ จ�ำกัด
219 ซอยเพชรเกษม 102/2 แขวงบางแคเหนอื เขตบางแค กรงุ เทพฯ 10160
โทรศพั ท์ 0 2809 2281-3 โทรสาร 0 2809 2284

ISBN 978-974-422-970-0

2 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

สารจากอธิบดี

กรมการแพทย์เป็นกรมวิชาการท่ีมีหน้าท่ีในการพัฒนาระบบบริการทางการแพทย์
ของประเทศใหไ้ ดม้ าตรฐานและสมคณุ คา่ (Standard & Value – based Medical Service)
การพฒั นาการดำ� เนนิ งานดา้ นระบบบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery: ODS) และ
การผ่าตัดแผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery: MIS) เป็นตัวอย่างหนง่ึ ของการยกระดับ
มาตรฐานควบค่ไู ปกับการลดค่าใช้จา่ ยท้ังในแง่ของผใู้ ห้บริการ (ลดความแออัดและสามารถ
กลับบ้านได้ภายใน 24 ช่ัวโมง) และผู้รับบริการ (ลดค่าใช้จ่ายของญาติในการอยู่เฝ้าและ
การเดินทาง) ส่งผลให้เกิดประโยชน์ทั้งด้านค่าใช้จ่ายในระบบสาธารณสุขและคุณภาพ
ชีวิตของประชาชน
กรมการแพทยไ์ ดร้ บั ความรว่ มมอื จากหลายๆ หนว่ ยงานในการพฒั นาระบบบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
(One Day Surgery: ODS) และการผา่ ตดั แผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery: MIS) ตงั้ แตป่ ี 2561 ทผ่ี า่ นมา
จนถงึ ปจั จบุ นั เพอ่ื ใหเ้ กดิ ระบบบรกิ ารทม่ี คี ณุ ภาพมาตรฐานและความปลอดภยั อยา่ งเปน็ ระบบ นบั วา่ เปน็ นโยบาย
ทีส่ ำ� คญั ยงิ่ ทจ่ี ะชว่ ยแก้ไขปัญหาระบบบริการที่มีอยใู่ นปจั จบุ ัน อาทิ ระยะเวลารอคอย ความแออัด ลดคา่ ใชจ้ า่ ย
ดา้ นการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ เพมิ่ คณุ ภาพชวี ติ ของประชาชนผรู้ บั บรกิ าร นอกจากนี้ กรมการแพทยย์ งั เลง็ เหน็ ถงึ
ความสำ� คญั ของการพฒั นาบคุ ลากรใหม้ คี วามเชยี่ วชาญเฉพาะทางมาก เราไดร้ ว่ มมอื กบั องคก์ รวชิ าชพี ผทู้ รงคณุ วฒุ ิ
ผู้เช่ียวชาญจากหลายภาคส่วนในการสร้างความเข้มแข็งให้กับระบบโดยการถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีที่
มีประโยชน์ เพื่อให้เกดิ ความยั่งยืนในระบบการดแู ลรักษาทางการแพทย์
ผมต้องขอขอบคณุ และชื่นชมในความมานะอุตสาหะของผู้เชย่ี วชาญจากหนว่ ยงานตา่ งๆ ท่เี กย่ี วขอ้ งและ
คณะทำ� งาน ทีช่ ว่ ยกันดำ� เนนิ การเรื่องนี้จนท�ำใหแ้ นวทางการด�ำเนนิ งานที่ชัดเจนรวมทงั้ เกดิ ผลผลติ และผลลัพธท์ ่ี
ชัดเจน เปน็ ผลงานที่ภาคภูมใิ จ ผมในฐานะผ้บู ริหารก็จะผลกั ดันนโยบายให้เกดิ ความต่อเนื่องและเกิดความยง่ั ยนื
ในการดำ� เนินงานต่อไป และหวงั เป็นอยา่ งยิง่ วา่ สงิ่ ท่ีทมี งานและผ้เู กีย่ วขอ้ งหลายๆ ฝา่ ยดำ� เนินการพฒั นาระบบ
บรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery: ODS) และการผา่ ตดั แผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery: MIS)
จะเป็นประโยชน์และเปน็ แนวทางใหแ้ ก่ทา่ นท้ังหลายท่อี ยู่ในระบบสุขภาพตอ่ ไป

นายแพทยส์ มศกั ด์ิ อรรฆศลิ ป์
อธบิ ดกี รมการแพทย์

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 3

ค�ำน�ำ

ในปัจจุบันการรักษาโรคท่ีต้องใช้การผ่าตัดมีแนวโน้มมากขึ้น ซึ่งเดิมยังพบปัญหาอุปสรรคในด้านการบริการ
ทางการแพทย์อยู่ ได้แก่ ระยะเวลารอการผ่าตดั นาน เช่น การนดั หมายควิ การรอวนั มานอนโรงพยาบาลเพ่อื เตรียมตัว
ผ่าตัด การนอนพักฟื้นสังเกตอาการ รวมถึงการจดั การความเจบ็ ปวดจากการผ่าตดั ท�ำใหเ้ กิดความแออดั ในโรงพยาบาล
ท่ีรบั ผู้ปว่ ยเข้ารบั การรกั ษา ส่งผลให้เกิดค่าใช้จา่ ยทสี่ ูงข้นึ เนอ่ื งมาจากการรบั การรักษาเป็นระยะเวลานาน ท้ายท่สี ุดท�ำให้
ประชาชนที่เจ็บป่วยเขา้ ถงึ การบริการทจี่ ำ� เป็นไดน้ ้อยลง
ระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็กได้รับความนิยมมากขึ้นเป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ
และประเทศไทย โดยมีความร่วมมือจากทีมแพทย์ผู้เช่ียวชาญ ราชวิทยาลัยฯ กองทุนเบิกจ่าย ท้ังส�ำนักงานหลักประกัน
สุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) และสำ� นกั งานประกันสังคม ผลกั ดนั ท�ำใหเ้ กิดระบบการเบิกจา่ ยที่เหมาะสม โดยประโยชน์ของ
การดูแลรักษาผู้ป่วยในรูปแบบนี้ คือ ลดระยะเวลารอการผ่าตัด ประหยัดค่าใช้จ่ายทั้งของผู้รับบริการและผู้ให้บริการ
ลดความแออัดในโรงพยาบาล เพมิ่ การเขา้ ถึงการบรกิ ารของผู้ป่วย ความพึงพอใจของผูป้ ่วยต่อการดูแลรกั ษาสูง ซง่ึ แนวคิด
ของโครงการพัฒนาระบบบรกิ ารผา่ ตดั แบบวันเดยี วกลับ (One Day Surgery: ODS) และการผ่าตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive
Surgery: MIS) ตรงกบั แนวทางยุทธศาสตร์กระทรวงสาธารณสขุ ปงี บประมาณ พ.ศ.2564 ด้านบริการเปน็ เลศิ (Service Excellence)
แผนงานที่ 2 การพฒั นาระบบบรกิ ารสขุ ภาพ (Service Plan) ทมี่ เี ปา้ หมายใหป้ ระชาชนเขา้ ถงึ บรกิ ารดา้ นการแพทยอ์ ยา่ งทวั่ ถงึ
รวดเรว็ และมีประสทิ ธภิ าพ ลดความเหลอ่ื มล�้ำของผรู้ ับบรกิ าร รวมทัง้ มรี ะบบส่งตอ่ ที่มีประสิทธภิ าพ
โดยจากขอ้ มูลในปีงบประมาณ 2561-2564 พบว่าการท�ำหตั ถการ ODS จ�ำนวน 41,532 รายน้ัน สามารถลด
คา่ ใชจ้ า่ ยภาคประชาชน ไดจ้ ำ� นวน 66,451,200 บาท [ประมาณการคา่ ใชจ้ า่ ยตอ่ วนั ของผปู้ ว่ ย: คา่ อาหาร 200 บาท/คา่ เดนิ ทาง
200 บาท/ค่าเสียเวลา 400 บาท (รวม 800 บาท/คน/วัน)] ลดวันนอนโรงพยาบาลได้ 83,064 (41,532 ราย x 2 วนั )
จึงเห็นได้ว่าการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็กท�ำให้ลดภาระค่าใช้จ่ายรวมทั้งการสูญเสียรายได้ของ
ประชาชน ประหยัดค่าใช้จ่ายทั้งของผูร้ ับบรกิ ารและผใู้ หบ้ รกิ ารอย่างเป็นรูปธรรม ทำ� ใหป้ ระชาชนเขา้ ถึงบริการทีม่ มี าตรฐาน
และปลอดภยั ลดระยะเวลารอคอยการรักษา ลดความแออดั ในโรงพยาบาล ทำ� ใหม้ เี ตยี งรองรับผปู้ ว่ ยผ่าตัดฉุกเฉินหรือโรคท่ี
ยุ่งยากซบั ซอ้ นมากข้ึน สง่ ผลใหเ้ กิดการพัฒนาคณุ ภาพการบรกิ ารทางการแพทย์เพอ่ื ให้ประชาชนมีคุณภาพชวี ิตท่ดี ตี อ่ ไป
กรมการแพทยจ์ ึงไดพ้ ัฒนาระบบบริการผา่ ตดั แบบวันเดียวกลับและการผ่าตดั แผลเล็กต่อเนือ่ งตั้งแต่ปี 2561 - ปจั จบุ ัน
และได้ขยายของเขตการด�ำเนินงานให้มคี วามครอบคลมุ มากยง่ิ ขน้ึ โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อพฒั นาระบบบรกิ ารใหป้ ระชาชน
ได้รับการบริการที่ปลอดภัยและมีคุณภาพมาตรฐาน ได้แก่ การลดความแออัดในสถานบริการ ลดระยะเวลารอคอย
การลดค่าใชจ้ ่าย การพัฒนาศักยภาพบุคลากร การพัฒนาด้านวชิ าการ การพฒั นาเครือขา่ ยในเขตสขุ ภาพ รวมถงึ การพฒั นา
เชิงนโยบายด้านการบริการของประเทศในระดับเขตสุขภาพ ซึ่งในการด�ำเนินงานคร้ังน้ีได้รับความร่วมมืออย่างดีย่ิงจาก
ผเู้ ชยี่ วชาญจากหน่วยงานท่เี ก่ียวข้องหลายส่วน เช่น ส�ำนักงานหลักประกนั สขุ ภาพแห่งชาติ (สปสช.) สำ� นักงานประกนั สังคม
ราชวิทยาลัยแพทย์ต่างๆ สมาคม องค์กรวิชาชีพ และโรงพยาบาล ทั้งภายในและภายนอกสังกัดกระทรวงสาธารณสุข
จึงขอขอบคณุ ทุกท่านมา ณ โอกาสนด้ี ว้ ย คณะทำ� งานหวงั เปน็ อยา่ งย่ิงว่าหนังสอื เล่มนีจ้ ะชว่ ยสนับสนนุ ให้เกิดการพฒั นาของ
ระบบบรกิ ารผ่าตดั แบบวันเดยี วกลบั และการผ่าตดั แผลเล็กได้อยา่ งตอ่ เนื่องและบรรลุตามวตั ถุประสงคท์ ่วี างไว้

คณะทำ� งาน

4 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

สารบัญ

สารจากอธิบด ี 3
ค�ำน�ำ 4
บทที่ 1 หลกั การและเหตผุ ล ขอ้ จำ� กดั ในการใหบ้ รกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery: ODS)
และการผา่ ตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS) 7
1.1 เป้าหมายเชงิ คุณภาพและความปลอดภัย 10
1.2 เป้าหมายทางเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข 12
บทท่ี 2 มาตรฐานการจดั ระบบบรกิ ารการผา่ ตัดแบบวันเดียวกลบั (One Day Surgery: ODS) และ
การผา่ ตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS) 14
2.1 มาตรฐานการจัดการในสถานพยาบาล 14

2.1.1 โครงสรา้ งทางกายภาพของหนว่ ยบรกิ ารทใ่ี หบ้ รกิ ารระบบบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั 16
2.1.2 การบรหิ ารจัดการ 16
2.1.3 ตัวอย่างการให้บรกิ ารและพัฒนาระบบบริการการผา่ ตดั วันเดียวกลบั ของ

โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา 21
2.2 ระบบการส่ือสารระหว่างหน่วยงาน กบั ผปู้ ่วยและครอบครวั 25

2.2.1 รูปแบบการดแู ลผปู้ ่วยทีบ่ า้ นหลังผ่าตดั แบบวนั เดียวกลบั โรงพยาบาลปตั ตานี 25
2.2.2 การผ่าตัดวนั เดียวกลับและผ่าตัดแผลเลก็ วิถีใหม่กบั หมอใกลบ้ ้าน

(New normal RJ ODS& MIS By Cloud doctors) โรงพยาบาลราชวิถี 30
บทท่ี 3 มาตรฐานความปลอดภัยของผ้ใู หแ้ ละผ้รู บั บริการ ในระบบบรกิ ารผ่าตดั แบบวันเดียวกลับและ
การผา่ ตดั แผลเล็ก (2P-safety in ODS&MIS) 36
บทที่ 4 เปา้ หมายของกองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ และแนวทางการเบกิ จา่ ย 42
บทที่ 5 เป้าหมายของกองทนุ ประกนั สงั คม และแนวทางการเบิกจ่าย 91
บทที่ 6 แนวทางการตรวจสอบเวชระเบียนในระบบการผ่าตดั วันเดียวกลับและการผา่ ตดั แผลเลก็
สำ� นกั งานหลกั ประกนั สุขภาพแหง่ ชาต ิ 111
บทที่ 7 การใช้งานระบบลงทะเบยี นการท�ำหตั ถการของผูป้ ่วย ในระบบบริการผ่าตดั แบบวันเดียวกลบั
และการผา่ ตัดแผลเลก็ (ODS&MIS registry) 117
บทที่ 8 บทบาทของคลินกิ ประเมินและเตรียมความพร้อมผปู้ ่วยกอ่ นการระงับความรู้สึก
(Preanesthesia clinic) ในระบบบริการผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลับและการผ่าตดั แผลเลก็ 133
บทท่ี 9 การจดั การทางการพยาบาลสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็
(Nursing Case Management for One Day Surgery: ODS/Minimally Invasive Surgery: MIS) 148

9.1 หลกั การของการจดั การทางการพยาบาล (Nursing Case Management) 148
9.2 ความหมาย และความสำ� คญั ของการจดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั

(One Day Surgery: ODS) หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery) 151

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 5

9.3 เปา้ หมายของการจดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ยทไี่ ดร้ บั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ 152
(ODS/MIS) 152
156
9.4 สมรรถนะของผจู้ ดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั 160
(One Day Surgery: ODS) หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ (Minimally invasive surgery) 163
165
9.5 กรอบแนวคดิ สคู่ วามสำ� เร็จในการบรหิ ารจดั การทางการพยาบาลสำ� หรับผู้ป่วย ODS/MIS 166
9.6 บทบาทของผจู้ ดั การพยาบาลผู้ปว่ ยทเ่ี ขา้ รับการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับ หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ 169

(ODS/MIS Nurse Case Manager)
9.7 ปัญหาและการแกไ้ ขในการจัดการทางการพยาบาลส�ำหรับผูป้ ว่ ย ODS/MIS
9.8 การศึกษาประสิทธภิ าพของโปรแกรมต่างๆ สำ� หรับผู้ปว่ ย ODS/MIS
9.9 กรณศี กึ ษา การดแู ลผู้ปว่ ยที่มารับผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ รปู แบบการจัดบทบาทพยาบาล

nurse case manager ในโรงพยาบาลระดับตตยิ ภมู แิ หง่ หนง่ึ
9.10 แบบฟอร์ม และแบบบันทึกตา่ งๆ ท่ีใชใ้ น ODS/MIS

ภาคผนวก 177
1. แบบฟอร์มเกณฑก์ ารประเมนิ การผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery: ODS) และ 190
การผา่ ตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery : MIS) ปี 2565 194
2. แนวทางการเสนอโรคและหตั ถการเพ่มิ ในระบบบริการการผา่ ตัดวนั เดยี วกลบั และการผ่าตัดแผลเล็ก 215
3. แนวทางการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข ประจำ� ปงี บประมาณ 2565
3.1 รอ้ ยละของผ้ปู ว่ ยทเ่ี ข้ารบั การผ่าตดั แบบ One Day Surgery 218
3.2 ร้อยละของการ Re-admit ภายใน 1 เดอื น จากการผ่าตัดโรคนว่ิ ในถงุ น�้ำดแี ละหรือถุงน้ำ� ดอี ักเสบ
ผ่านการผ่าตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery : MIS)
4. คำ� ส่ังแตง่ ตง้ั คณะกรรมการก�ำหนดมาตรฐานการจัดต้งั และการรักษาความปลอดภัยของผูป้ ว่ ย
(Patient Safety) ท่ีเขา้ รบั บริการผ่าตดั แบบวันเดยี วกลับ One Day Surgery (ODS)
และการผ่าตัดแผลเลก็ Minimally Invasive Surgery (MIS)

6 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

บทท่ี 1

หลักการและเหตุผล ขอ้ จำ� กดั ในการให้บริการผ่าตัดแบบวันเดยี วกลบั
(One Day Surgery: ODS) และการผ่าตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS)

นพ.ทวี รตั นชูเอก โรงพยาบาลราชวิถี
ผศ.นพ.ธัญเดช นมิ มานวุฒพิ งษ์ คณะแพทยศาสตร์ ศริ ริ าชพยาบาล

รศ.นพ.วทิ รู ชนิ สว่างวัฒนกลุ คณะแพทยศาสตร์ ศริ ิราชพยาบาล
นพ.วบิ ลู ย์ ภณั ฑบดกี รณ์ โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา

ความเคยชินกับความรู้สึกว่าเราท�ำได้ดีแล้วมักจะกลายเป็นสิ่งที่บดบังโอกาสท่ีเราจะท�ำอะไรให้ดียิ่งข้ึนไปอีก
ท้ังที่บางคร้ังศัลยแพทย์ก็หัวเสียกับการท่ีผู้ป่วยที่เตรียมผ่าตัดไว้จะถูกเลื่อนแบบไม่คาดคิด และต้องเผชิญหน้ากับ
ความไม่พอใจของผู้ป่วย ญาติหรือแม้กระทั่งผู้ร่วมงานท่ีเสียเวลาไปกับการเตรียมผู้ป่วย บางคร้ังวิสัญญีแพทย์ก็ต้อง
กลายเป็นคู่ขดั แยง้ ท่ีงดผา่ ตัดเพราะผู้ป่วยไมพ่ รอ้ ม แต่ศัลยแพทย์ยงั ยืนยนั จะท�ำผ่าตัด หรอื ทัง้ พยาบาลห้องผ่าตัดและ
วิสัญญีแพทย์ต้องเหน่ือยหน่ายกับการท่ีจะต้องรับเวรห้องผ่าตัดพร้อมๆกันหลายห้องเพราะหมอศัลยแพทย์ผ่าตัด
รายเลก็ ๆกอ่ นเกบ็ รายใหญไ่ วท้ า้ ยสดุ เพอื่ จะเกบ็ ไดห้ มดโดยไมใ่ หก้ ารผา่ ตดั รายเลก็ ถกู งด ถา้ ทำ� เปน็ รายหลงั ๆ เหมอื นแกลง้ กนั
แมท้ ุกคนจะคดิ วา่ “ฉัน” ทำ� ดแี ล้ว ทำ� เพื่อผ้ปู ว่ ย และทกุ คนมมี มุ มองของ “ฉัน” เปน็ ที่ตงั้ เหตุการณแ์ บบน้ีเกิดข้นึ ใน
แทบทกุ โรงพยาบาล จนความขดั แยง้ นกี้ ลายเปน็ เรอ่ื ง “ปกต”ิ และ “เคยชนิ ” จนทกุ คนลมื ทจ่ี ะตง้ั คำ� ถามวา่ “เรา” ทำ� ไดด้ ี
กวา่ นไี้ หม ความขัดแย้งท่เี กดิ ข้ึนซำ้� ซากนไี้ ม่เป็นผลดกี ับองค์กร ไมเ่ พยี งจะไมเ่ กดิ ความสามัคคี แต่ยังทำ� ให้การดูแลผู้ป่วย
ส้นิ เปลอื งขน้ึ อย่างมากโดยแต่ละคนไม่รตู้ ัว ซง่ึ ความสิ้นเปลอื งนี้กค็ ือภาษอี ากรทเ่ี ราทุกคนเสยี กนั อยูท่ กุ ปีน่นั เอง
สภาพของระบบโรงพยาบาล ในยคุ หลงั การปฏวิ ตั ทิ างอตุ สาหกรรม กม็ โี ครงสรา้ งและ workflow คลา้ ยกบั โรงงาน
เป็นที่รวมศูนย์ให้เกิดธุรกรรมอย่างเข้มข้น มีการแบ่งสายการผลิตออกเป็นแผนกต่างๆ ท�ำงานเฉพาะของแต่ละหน่วย
มารวมกันจนได้ผลผลิตออกมาเป็นช้ินสมบูรณ์ ขนาดของโรงพยาบาลก็ขยายเพ่ือรองรับงานที่ซับซ้อนมากขึ้นเรื่อยๆ
ย่งิ ซับซ้อนมากย่ิงขนึ้ overhead ของการสร้างสถานพยาบาลขึ้นมาสกั แหง่ หนึง่ ก็แพงขนึ้ ๆ ในภาคอตุ สาหกรรมก็เห็นกนั
มานานแลว้ ว่า “งานที่ตอ้ งท�ำ” แตล่ ะส่วนย่อย จำ� นวนมากหากสามารถ out source หรอื แยกออกไปทำ� ใน โรงงานขนาด
ย่อมๆ หลายๆแห่ง ท่มี ี overhead ต่�ำกว่า เกบ็ เฉพาะงานซับซ้อนบางชน้ิ ไว้ overhead โดยรวมจะถูกลงอย่างมากมาย
โดยประสทิ ธิภาพสงู ขึ้นกวา่ เดิม ในการผา่ ตดั หรือทำ� หัตถการ ก็เชน่ เดยี วกัน โรงพยาบาลขนาดใหญท่ ีท่ �ำหตั ถการทกุ
อยา่ งทง้ั elective และ emergency ทงั้ เลก็ และซบั ซอ้ นมารวมในทเ่ี ดยี วกนั นอกจากตน้ ทนุ overhead จะแพงขนึ้ แลว้
ความขดั แย้งในการใช้ ทรัพยากร และเวลา กย็ ิง่ ท�ำให้ ประสทิ ธภิ าพลดลงไปอยา่ งมาก การแยกยอ่ ย segment และ
บริหารจัดการ process ให้เหมาะสมจึงเป็นทางออกทชี่ ่วยให้ การใช้ทรพั ยากร คน เงิน ของ และเวลา เป็นไปอย่างมี
ประสิทธิภาพ คอื ถูกลง
โครงการ ODS ซึ่งกำ� ลงั ขยายวงออกไปกบั การผ่าตดั แผลเลก็ เจบ็ นอ้ ย คอื MIS และตอ่ ไปก็อาจขยายไปรวม
ถึงหตั ถการต่างๆ เพื่อการวินิจฉยั กต็ ั้งอย่บู นแนวคดิ ข้างตน้ น่ันเองคอื การท�ำให้เกดิ platform ในการใหบ้ รกิ ารการ
ผ่าตัดหรอื หัตถการ ที่โดยธรรมชาติของภาวะโรคและหตั ถการทเี่ กีย่ วขอ้ งแลว้ สามารถทำ� ไดอ้ ย่างปลอดภยั ไมม่ คี วาม
จ�ำเป็นตอ้ งใหผ้ ู้ปว่ ยนอนพกั คา้ ง ครองเตยี งในโรงพยาบาล หากแต่ทำ� กันมาจน“เคยชนิ ”แบบผ้ปู ว่ ยใน ซ่งึ เปน็ การใช้
ทรัพยากรของโรงพยาบาลอยา่ งไมจ่ �ำเปน็ ทัง้ คน เงนิ ของ และเวลา หตั ถการเหลา่ นีแ้ ทบจะท้ังหมดเป็น elective
procedure ไม่เร่งด่วน สามารถจดั การ ให้มกี ารใช้ สถานที่ เวลา การเตรยี มทรพั ยากร คน ของ ไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 7

ระบบถูกออกแบบ lean ให้มีการเตรียมผู้ป่วยให้พร้อมโดยมีการเคลื่อนผู้ป่วยน้อยที่สุด ใช้เวลาน้อยท่ีสุด ตัดงานที่
ซำ�้ ซ้อนออก flow งานอยา่ งเบด็ เสร็จ (comprehensive) และมี protocol และมาตรฐานกำ� กบั มีการนดั หมายชัดเจน
ทกุ หน่วยงานทเี่ ก่ียวขอ้ งรับทราบ และมีการเตรียมพร้อมล่วงหน้า ท�ำให้การจัดสรรเวลาและก�ำลงั คนมปี ระสิทธภิ าพ
มากท่สี ดุ ความขดั แยง้ มีโอกาสเกิดข้ึนน้อยทส่ี ดุ
การลดการครองเตียงที่ไม่จ�ำเป็น ท�ำให้โรงพยาบาลมี redundancy ในการรับผู้ป่วยที่จ�ำเป็นท่ีจะได้รับ
การผ่าตัดท่ีซับซ้อนหรืออาจครองเตียงนานได้ง่ายข้ึน ผู้บริหารโรงพยาบาลมีโอกาสมากข้ึนในการผลักดันให้ทีมงาน
ศลั ยกรรมพัฒนาศกั ยภาพในการดแู ลผ้ปู ว่ ยทีซ่ ับซอ้ นมมี ากขึน้ ได้ การบรหิ ารเวลาและการใช้หอ้ งผา่ ตดั และเครือ่ งมอื
ทำ� ไดด้ ขี ึน้ เพราะไมม่ ีการผา่ ตัดเล็กๆมาแทรก ท�ำให้ศลั ยแพทย์ใช้เวลากบั การผา่ ตดั ซบั ซ้อนไดโ้ ดยไม่กระทบกระทั่งกบั
วสิ ัญญแี พทยห์ รือพยาบาลหอ้ งผ่าตดั
ถ้าเราสลัดความ“เคยชิน”ว่าเราทำ� ได้ดแี ล้วออก กจ็ ะเหน็ ได้ว่าทจ่ี ริงน่าจะมีหนทางท่ีจะท�ำไดด้ กี ว่าทเ่ี คยท�ำๆ
กันมา แมว้ า่ เราจะยังถอื ว่า “ผูป้ ว่ ยเปน็ ศูนย์กลาง” ในการรักษาพยาบาล ซึง่ แม้หลักการแมจ้ ะเรียบงา่ ย(simple) แต่
การดำ� เนินการจรงิ อาจไมง่ า่ ย (easy) การสร้าง “กระบวนการใหม่” ย่อมเกิดข้นึ ไมไ่ ด้หากไมต่ อบโจทย์ทกุ ภาคสว่ นใน
กระบวนการนี้ โจทยข์ อง“เรา”จงึ ตอ้ งการการสอ่ื สาร กนั ในทมี วา่ โจทยข์ อง “ฉนั ” ทกุ คนในทมี ทจี่ ะตอบสนองตอ่ ผปู้ ว่ ย
มมี ิตแิ ละมุมมองที่อาจแตกต่างกนั ตอ้ งรบั ฟงั กันและกันและหา solution ทท่ี �ำได้ มีทัง้ give และ take ซ่งึ solution
ของแตล่ ะสถานพยาบาลอาจแตกตา่ งกนั ไปบ้างตามบริบทของตนเอง
ความตอ้ งการของผูป้ ว่ ยท่ีมารับการรักษาในโครงการ ODS ทแี่ ท้จริงคืออะไร เขาตอ้ งการคือไดร้ ับบริการที่
รวดเร็ว ได้ดงั ใจ ไมต่ ้องรอ มาปุบ๊ ได้ปั๊บจริงหรอื หากลงไปดูปญั หาทีแ่ ทจ้ ริงของคนไขแ้ ละญาตใิ นโรงพยาบาลท่มี คี วาม
แออดั สงิ่ ท่ีนา่ จะตอบโจทย์ของผู้ป่วยและญาตินา่ จะเป็น ความราบร่นื ของบริการ ไมต่ อ้ งเกดิ ความเครยี ด ความกงั วล
และสับสน จากการถูกส่งจากที่หนึ่งไปอกี ทห่ี นึ่ง วกไปวนมา ไมต่ อ้ งสิน้ เปลอื งในการไปๆกลับๆโรงพยาบาลหลายครัง้
แถมไม่รอู้ นาคตว่าจะได้รับการรักษาเม่อื ไร ไมอ่ ยากถูกเล่อื น ถูกงด ไม่อยากให้เป็นภาระกบั ลกู หลานท่ีตอ้ งเสยี การเสีย
งานมาดว้ ยทุกครัง้ ทมี่ าโรงพยาบาล ไดร้ บั การเอาใจใสจ่ ากแพทยพ์ ยาบาลและบุคคลากรในโรงพยาบาล และอ่นุ ใจวา่
จะปลอดภัย ต้ังแต่กอ่ น ระหวา่ งและหลังผ่าตัด โดยภาพรวม jobs need to be done ก็คอื มี one stop service ได้
รบั การวินิจฉยั รับทราบวธิ ีการรักษา ได้รับการเตรยี มความพร้อมท้ังผ้ปู ว่ ยและญาติ นัดหมาย ไดร้ บั การผ่าตดั ตามนดั
การผ่าตดั ไม่มีภาวะแทรกซอ้ น กลับบา้ นได้โดยปลอดภยั ทีมแพทยพ์ ยาบาลคอยตดิ ตามอาการอยา่ งใกลช้ ิด และตดิ ต่อ
และชว่ ยแกป้ ัญหาไดเ้ สมือนอยู่โรงพยาบาล
ในส่วนของผบู้ รกิ ารแยกดอู งค์ประกอบ “เรา” เป็น “ฉนั ” หลายๆส่วน ก็อาจเห็นได้ว่า แตล่ ะ “ฉนั ” อาจมีสงิ่
พงึ ประสงค์ (job need to be done) ตา่ งกนั ออกไป
“ฉัน-ศลั ยแพทย”์ ส่ิงพงึ ประสงคค์ ือ สามารถผ่าตัดให้ผปู้ ว่ ยได้ ไม่ถูกงด ถกู เล่อื น หรอื ถกู แทรก
“ฉัน-วสิ ญั ญแี พทย์ และวิสัญญีพยาบาล” ส่งิ พึงประสงคค์ อื ผ้ปู ่วยไดร้ บั การเตรยี มพร้อมเพ่อื การดมยาสลบ
ด้วยความเสีย่ งน้อยทีส่ ุด ไมถ่ กู ทำ� ใหอ้ ยู่ในภาวะจำ� ยอมตอ้ งท�ำการดมยาสลบดว้ ยความเส่ียงโดยเลี่ยงไม่ได้ สามารถ
เตรียมกำ� ลงั คน เครอื่ งมือเครือ่ งไม้ ทจ่ี �ำเปน็ ในการดูแลระหว่างผ่าตัดและการพกั ฟ้นื จนสง่ ผปู้ ่วยออกไดอ้ ย่างปลอดภยั
“ฉัน-พยาบาลหอ้ งผา่ ตดั ” สิ่งพงึ ประสงคค์ อื สามารถเตรยี มบุคคลากร เครอื่ งมอื เครื่องไมแ้ ละหอ้ งผา่ ตัดได้
อย่างเหมาะสม พรอ้ มทจ่ี ะท�ำใหก้ ารผา่ ตัดเปน็ ไปดว้ ยความราบรน่ื ไมเ่ กดิ ความเสีย่ งกบั ผูป้ ว่ ย ไม่ถูกบีบให้อยู่ในภาวะ
จำ� ยอมด้วยความไมพ่ รอ้ ม หรือในภาวะเหนอื่ ยลา้ จนไมส่ ามารถทำ� หนา้ ที่ได้ดี
“ฉนั -พยาบาลหอผปู้ ่วย” ส่ิงพึงประสงค์คอื สามารถดูแลผูป้ ่วยก่อนและหลังการผา่ ตดั ไดโ้ ดยไม่เกินศกั ยภาพ
ของบุคคลากร หรอื ปรมิ าณงาน ไม่ต้องการภาระงานทไ่ี มจ่ ำ� เป็น การรับผปู้ ่วยทไ่ี มม่ ีความจำ� เป็นทีจ่ ะต้องไดร้ ับการ
รักษาพยาบาล งานเอกสารท่ีไมก่ อ่ ให้เกดิ ประโยชน์กบั ผู้ป่วย

8 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

“ฉัน-พยาบาลผู้ป่วยนอก และเจ้าหน้าที่หน่วยงานสนับสนุนอื่นๆ” สิ่งพึงประสงค์คือ ท�ำงานท่ีสามารถ
ก�ำหนดการได้ล่วงหน้า เป็นระบบ ไม่ซ�้ำซ้อน วกไปวนมา
“ฉนั -Payer ส�ำนักงานประกันสขุ ภาพถว้ นหน้า สำ� นกั งานประกนั สงั คม กรมบัญชกี ลาง” สิง่ พึงประสงคค์ อื
ผู้ปว่ ยไดร้ บั การรักษา ประสบความสำ� เร็จ ปลอดภยั โดยใช้งบประมาณอยา่ งประหยดั สมเหตสุ มผล
“ฉัน-Provider โรงพยาบาล เขตสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข สถานพยาบาลอื่นๆ” ส่ิงพึงประสงค์คือ
ลดความแออัดในโรงพยาบาล ลดความซ้�ำซ้อนและความสิ้นเปลืองท่ีไม่จ�ำเป็น การใช้ทรัพยากรเป็นไปอย่างมี
ประสทิ ธิภาพ บคุ คลากรทเี่ กี่ยวขอ้ งท�ำงานรว่ มกนั เป็นทมี ไดอ้ ย่างกลมเกลยี ว ลดความขดั แยง้ ในองคก์ ร ได้รับการจ่าย
จาก Payer อย่างสมเหตสุ มผลหรอื ไมถ่ ูกเอาเปรยี บ
การสอื่ สารกันในทมี ให้เขา้ ใจ jobs need to be done ของแต่ละองคาพยบในทมี จะท�ำใหเ้ กิดการประสาน
งานในการสร้าง platform ODS&MIS ในองค์กร ซ่ึงมี Trust คอื ความไว้วางใจกนั ในทีม ซ่ึงหากไมเ่ กิด trust กันในทมี
ผ้ใู ห้บรกิ ารแลว้ ยอ่ มเปน็ การยากทจี่ ะท�ำให้ ผูร้ ับบรกิ ารจะเกดิ ความรู้สึก trust ในบรกิ ารน้ันๆได้

นยิ ามความหมายของ การผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั (One Day Surgery), การผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั เพม่ิ
(One Day Surgery plus) และการผ่าตัดแผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery)

การผ่าตัดวนั เดียวกลบั (One Day Surgery) หมายถงึ ระบบบรกิ ารในการรับผปู้ ่วยเขา้ มาเพ่ือรบั การรกั ษา
ท�ำหัตถการหรือผ่าตัด ที่ได้มีการเตรียมการไว้ล่วงหน้าก่อนแล้วและสามารถให้กลับบ้านได้ในวันเดียวกับวันที่รับไว้
หรอื มรี ะยะเวลาในการอยู่ในโรงพยาบาลตัง้ แต่ 2 ชัว่ โมงถึงเวลาจ�ำหนา่ ยออกไม่เกนิ 24 ชัว่ โมง
การผา่ ตดั วนั เดยี วกลับเพ่ิม (One Day Surgery plus) หมายถึง ระบบบริการในการรับผปู้ ว่ ยเขา้ มาเพอ่ื
รับการรกั ษาท�ำหตั ถการหรือผ่าตดั รวมถึงการผ่าตดั แผลเลก็ (minimally invasive surgery) และหตั ถการการตรวจ
วนิ จิ ฉยั โรคท่ีกำ� หนด ที่ได้มกี ารเตรยี มการไว้ล่วงหน้าก่อนแล้วและสามารถให้กลับบ้านได้ในวนั เดียวกับวันท่รี ับไว้ หรอื
มีระยะเวลาในการอยู่ในโรงพยาบาลตงั้ แต่ 2 ชัว่ โมงถงึ เวลาจำ� หน่ายออกไม่เกิน 24 ชวั่ โมง
การผา่ ตัดแผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery หรอื Minimally Access Surgery) ตามที่นิยม
ใช้ใน UK หากแปลตามตรงทลี ะคำ� “minimally” แปลว่า อยา่ งนอ้ ยทีส่ ดุ “invasive” แปลว่า รุกล้�ำ รนุ แรง หรือ
สรา้ งความเสียหาย “access” แปลวา่ การเขา้ ถงึ และ “surgery” แปลวา่ การผา่ ตดั เมอ่ื รวมค�ำท้งั หมดไว้ดว้ ยกนั
“Minimally Invasive Surgery” จงึ แปลวา่ การผ่าตดั ท่ีสรา้ งความเสยี หายอยา่ งน้อยท่สี ดุ หรอื “Minimally access
Surgery” จึงแปลว่า การผ่าตัดทใ่ี ชก้ ารเขา้ ถึงอยา่ งน้อยทีส่ ดุ หากแตเ่ ม่ือศลั ยแพทยผ์ ู้ใชก้ ารผ่าตัดแบบน้ีจริงพบวา่
การผ่าตดั ชนดิ น้มี คี วามจ�ำเปน็ ตอ้ งใช้กล้องทีม่ ีลกั ษณะเปน็ ท่อโลหะขนาดยาว เจาะผ่านผนังหนา้ ทอ้ งหรือชอ่ งว่างอื่นใน
ร่างกาย พร้อมดว้ ยแท่งอุปกรณใ์ นการผา่ ตดั ทมี่ คี วามยาวเปน็ พิเศษ จงึ นยิ มเรียกการผา่ ตดั ชนดิ นี้ว่า “laparoscopic
surgery” ที่แปลว่า การผา่ ตัดส่องกลอ้ ง หรอื การผา่ ตดั ผ่านกล้อง โดยมีศัลยแพทยผ์ ู้บุกเบกิ การผ่าตดั ชนดิ น้ีรวมตวั กนั
กอ่ ตงั้ เป็นชมรมข้ึนในปี พ.ศ. 2539 ไดต้ ง้ั ช่ือชมรมว่า “Laparoscopic and Endoscopic Surgeons of Thailand”
ซ่งึ แปลว่า ชมรมศัลยกรรมด้วยกลอ้ งแหง่ ประเทศไทย ดังน้นั จะเปน็ การงา่ ยถา้ ตอ้ งการสอ่ื ความหมายดว้ ยการแปล
Minimally Invasive Surgery ว่า ศัลยกรรมดว้ ยกล้อง หรือ การผ่าตัดด้วยกลอ้ ง โดยในระยะต่อมาศัลยแพทย์จ�ำนวน
ไม่น้อยนิยมเรยี กว่า การผา่ ตดั ผา่ นกลอ้ ง อีกด้วย

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 9

1.1 เปา้ หมายเชงิ คุณภาพและความปลอดภัย (Qualitative goals and Safety)

นพ.ทวชี ัย วษิ ณุโยธิน โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมี า
นพ.กติ ตวิ ฒั น์ มะโนจันทร์ กองวชิ าการแพทย์ กรมการแพทย์
การผา่ ตดั แบบวนั เดียวกลับ (One Day Surgery: ODS) เป็นนวตั กรรมในระบบบริการทางการแพทยด์ า้ น
การผ่าตัดท่ีมีแนวโน้มเพ่ิมมากข้ึนเนื่องจากประโยชน์ที่ได้รับท้ังต่อระบบบริการสุขภาพและประชาชนมีความชัดเจน
ดังนัน้ เพ่อื ทจ่ี ะให้เกดิ ประโยชน์ดังกล่าว ระบบบรกิ ารการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั จะตอ้ งมคี ุณภาพและความปลอดภยั
สอดคลอ้ งตามนโยบายการขบั เคลอ่ื นความปลอดภยั ของผปู้ ว่ ยและบคุ ลากรสาธารณสขุ (Patient and Personal Safety:
2P Safety) ซ่งึ นับเปน็ การเปล่ยี นแปลงระบบบริการสขุ ภาพท่ยี ่ังยนื ตามทศิ ทางขององคก์ ารอนามัยโลก (World Health
Organization: WHO) ในประเทศไทยหน่วยงานทีข่ ับเคล่อื นประเด็นนีค้ อื สถาบันรบั รองคุณภาพสถานพยาบาล (สรพ.)
องค์การมหาชน และได้ก�ำหนด Goal ในการขับเคล่อื นคือ “SIMPLE” ซง่ึ การผา่ ตัดแบบวนั เดียวกลบั จะเกย่ี วขอ้ งกับ
เปา้ หมายแรกในดา้ นความปลอดภยั ของการผา่ ตัด (Safety surgery and invasive procedures: S)
การผ่าตัดแบบวันเดียวกลับทม่ี ีคุณภาพและความปลอดภยั จงึ เปน็ เปา้ หมายสำ� คญั ของการพฒั นาระบบบริการ
การผ่าตดั แบบวนั เดียวกลบั ส่งิ ที่จะสามารถบง่ บอกถึงการบรกิ ารที่มคี ุณภาพและความปลอดภยั ไดช้ ัดเจน ไดแ้ ก่ การเกิด
ภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยระหว่างการผ่าตัดและหลังได้รับการผ่าตัดซึ่งสามารถบรรลุได้โดยการพัฒนาแนวทางต่างๆ
ให้มีประสทิ ธิผลตามขั้นตอน ดังนี้
1. ระยะก่อนการผา่ ตัด (Pre Operation) การผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลบั เปน็ การบรกิ ารการผา่ ตัดท่ีตอ้ งสร้าง
ความเข้าใจกบั ผู้ป่วยและญาติ ให้เห็นถึงประโยชนแ์ ละขอ้ ดี ส่วนหน่ึงคอื การลดวนั นอนในโรงพยาบาล ลดคา่ ใช้จ่าย
เพราะฉะนนั้ การเตรียมตวั ก่อนการผ่าตัดหลังการวินจิ ฉัยของแพทย์จงึ เปน็ จุดแรกทีม่ ีความสำ� คญั ตงั้ แต่การเลือกผู้ปว่ ยท่ี
สามารถท�ำการผา่ ตัดแบบวนั เดียวกลบั ได้ การอธบิ ายแนวทางการรกั ษา การเตรยี มความพร้อมก่อนการผา่ ตดั เชน่ งดน�้ำ
งดอาหาร หยุดทานยาทีจ่ ำ� เปน็ เป็นต้น การอธิบายการปฏิบตั ิตวั หลังการผ่าตดั และการดูแลแผลหลงั ผ่าตดั หากจ�ำเปน็
ต้องปรึกษาผูเ้ ชย่ี วชาญตา่ งๆ จะตอ้ งมีมาตรการ แนวทางและวธิ ีการในการขอรับคำ� ปรึกษาจากหนว่ ยอืน่ ๆ ท่ีเกย่ี วข้อง
เชน่ วสิ ญั ญแี พทย์ อายรุ แพทย์ เปน็ ต้น (Pre-anesthesia clinic) ก่อนการนดั หมายเขา้ รับการผ่าตัด นอกจากน้ัน
ควรค�ำนงึ ถงึ ข้อมลู อนื่ ๆ ที่จ�ำเป็น ไดแ้ ก่ การเดนิ ทางไปและกลับของผู้ป่วย ขอ้ มลู การติดต่อผู้ปว่ ยและญาตเิ พ่ือประเมนิ
ผู้ปว่ ยก่อนการผา่ ตดั ทางโทรศพั ท์
2. ระยะผา่ ตดั (Intra Operation) เมอ่ื ผปู้ ว่ ยมาถงึ โรงพยาบาลควรมรี ายการ Checklist กอ่ นเขา้ หอ้ งผา่ ตดั
ความเช่ียวชาญของศัลแพทย์ผู้ผ่าตัดและทีมวิสัญญีในห้องผ่าตัดเป็นปัจจัยส�ำคัญท่ีท�ำให้การการผ่าตัดเป็นไปตาม
แผนการและข้ันตอน การสงั เกตพยาธิสภาพของร่างกายผปู้ ่วยระหวา่ งผา่ ตัดและวางแผนจดั การกบั สถานการณใ์ นกรณี
ฉกุ เฉินระหวา่ งผ่าตดั จะชว่ ยให้ลดความเสียหายระหวา่ งผ่าตัด ซ่งึ ส่งผลดีตอ่ รา่ งกายผู้ป่วย
3. ระยะหลงั ผา่ ตดั (Post Operation) การตดิ ตามผลการรกั ษา ทงั้ ในระยะเฉยี บพลนั (24-48 ชวั่ โมง), ระยะแรก
(48-72 ชัว่ โมง) และระยะยาว 1 สัปดาห์ข้นึ ไป ในการติดตามผลการรกั ษาหลังการผา่ ตัดน้ันท�ำเพ่ือประเมินผลสัมฤทธ์ิ
ของการรกั ษาและเฝา้ ระวงั ภาวะแทรกซอ้ นทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ทง้ั ภาวะแทรกซอ้ นทอี่ าจเกดิ จากเทคนคิ วธิ กี ารผา่ ตดั การตดิ เชอ้ื
หลงั การผา่ ตดั หรอื ภาวะอ่ืนๆ เพือ่ ประเมนิ และดูแลรักษาได้อยา่ งถกู ต้อง เหมาะสมทนั ท่วงที

10 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

หากพิจารณาองค์ประกอบส�ำคัญเพื่อให้การผ่าตัดแบบวันเดียวกลับบรรลุเป้าหมายคือการลดภาวะแทรกซ้อน
ของผปู้ ว่ ย เพือ่ สะทอ้ นถงึ คุณภาพและความปลอดภยั ของการผ่าตดั นน้ั สามารจ�ำแนกได้ ดงั นี้
1. ด้านระบบ (System) มีการกำ� หนดโครงสรา้ งของการผา่ ตดั แบบวันเดยี วกลบั ท่ีชัดเจนตามความเหมาะสม
และบรบิ ทของหน่วยงาน เชน่ ODS bed, ODS Unit, ODS ward เป็นตน้ มกี ารจดั ต้งั คณะกรรมการ ผ้ปู ระสานงานท่ีรับ
ผิดชอบ ประกาศนโยบายที่ชดั เจนถา่ ยทอดเป็นแนวทางปฏบิ ัตแิ กบ่ คุ ลากรทเ่ี กยี่ วข้อง ระบบการเบิกจา่ ย รวมทั้งรูปแบบ
กลไกการสื่อสารกับประชาชน โดยดำ� เนนิ งานสอดคล้องกบั นโยบาย Service plan ของกระทรวงสาธารณสขุ ทก่ี �ำกับ
ผ่านระบบตรวจราชการและตวั ชี้วดั
2. ด้านบริการ (Service) มขี ัน้ ตอน (Flow) วิธปี ฏิบัตใิ นการให้บริการผ่าตัดแบบวันเดยี วกลบั ที่ชดั เจน วธิ กี าร
การขอรบั คำ� ปรกึ ษา การใหค้ ำ� ปรกึ ษา ในสถานพยาบาลและระหวา่ งสถานพยาบาลในเครอื ขา่ ย การถา่ ยทอดองคค์ วามรู้
ทกั ษะ ความเชย่ี วชาญ เพอ่ื พฒั นาบคุ ลากรทงั้ แพทยแ์ ละพยาบาล มกี ารทบทวน ปรบั ปรงุ Update แนวทาง ขอ้ เสนอแนะ
Guideline ทีเ่ ก่ยี วข้องเพ่อื ปรบั ปรงุ การบริการ
3. ด้านโครงสร้าง (Structure) มหี ้องผ่าตดั ทไี่ ด้มาตรฐาน มอี ุปกรณ์ทจ่ี ำ� เปน็ ในการผา่ ตดั โรค/หัตการที่
สามารถท�ำการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับได้บางโรค/หัตถการต้องใช้เครื่องมือเฉพาะ มีสถานที่หรือพ้ืนท่ีให้บริการแบบ
one stop service
4. ดา้ นบคุ ลากร (Staff) มีทักษะความเชย่ี วชาญในการทำ� หตั ถการตามโรคน้นั ๆ มีทมี บุคลากรสนบั สนุนการ
ท�ำงานท้ังภายในห้องผ่าตัด เช่น ศลั ยแพทย์ วิสญั ญีแพทย์ พยาบาลหอ้ งผา่ ตดั และวสิ ัญญีพยาบาล และบคุ ลากรนอก
ห้องผ่าตัดที่ท�ำหน้าท่ีในการเตรียมผู้ป่วยก่อนการผ่าตัด สังเกตอาการหลังผ่าตัด และการติดต่อประสานงานก่อนและ
หลังผา่ ตดั เพ่อื ประเมนิ และติดตามอาการ บทบาทของพยาบาลผูจ้ ดั การ (Nurse case manager) ในการบริหารจดั การ
การผ่าตัดแบบวนั เดียวกลบั ในสถานพยาบาลให้มคี ณุ ภาพ
ปจั จบุ นั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั ไดร้ บั การยอมรบั วา่ มปี ระโยชนใ์ นหลายดา้ น และยงั เปน็ รปู แบบการบรกิ ารที่
สามารถพฒั นาตอ่ ไปได้ สถานการณ์ COVID-19 ทนี่ บั วา่ เปน็ วกิ ฤตกิ ารณข์ องระบบบรกิ ารสาธารณสขุ ทำ� ใหก้ ารบรกิ ารผา่ ตดั
ตอ้ งหยดุ ชะงกั เพอื่ ควบคมุ สถานการณก์ ารระบาด แตใ่ นขณะเดยี วกนั นบั วา่ เปน็ โอกาสในการแลกเปลย่ี นเรยี นรเู้ พอ่ื พฒั นา
คณุ ภาพการใหบ้ รกิ ารในอนาคต ทง้ั นก้ี ารบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั เปน็ รปู แบบบรกิ ารทส่ี อดคลอ้ งตามแนวทางบรกิ าร
ทางการแพทยว์ ถิ ใี หม่ (New Normal Medical Services) ทท่ี ำ� ใหล้ ดความแออดั ในโรงพยาบาล ลดระยะเวลารอคอย และ
เพมิ่ การเขา้ ถงึ บรกิ ารทมี่ คี ณุ ภาพมาตรฐานซงึ่ จะเปน็ ประโยชนต์ อ่ ผใู้ หบ้ รกิ ารและผรู้ บั บรกิ ารตอ่ ไป
หมายเหตุ ข้อมลู ศึกษาเพิ่มเตมิ

ขอ้ เสนอแนะดา้ นการพฒั นาระบบบริการ ความปลอดภัยของการผ่าตัดแบบวันเดยี วกลับ
การผ่าตัดแบบวนั เดยี วกลบั 2562

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 11

1.2 เป้าหมายทางเศรษฐศาสตรส์ าธารณสุข

นพ.วิบูลย์ ภณั ฑบดกี รณ์ โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา
เศรฐศาสตร์ หมายถึง การศึกษาถงึ วิธกี ารจัดการทรัพยากรอนั มอี ยอู่ ย่างจำ� กดั เพ่ือผลิตสินคา้ และบริการต่างๆ
สนองความต้องการของมนษุ ย์ ซึ่งโดยท่วั ไปมีความตอ้ งการไม่จำ� กดั
เศรฐศาสตรส์ าธารณสขุ เปน็ การประยกุ ตเ์ ศรฐศาสตรใ์ นการวเิ คราะหป์ ญั หาการจดั สรรทรพั ยากรดา้ นการแพทยแ์ ละ
สาธารณสขุ , มไิ ดเ้ ปน็ การลงทนุ เพอ่ื หาผลตอบแทนจากการลงทนุ ในรปู ของกำ� ไรสงู สดุ ,เปน็ การลงทนุ เพอื่ ใหเ้ กดิ ประโยชนร์ วม
สงู สดุ แกผ่ บู้ รโิ ภค (ภริ มยก์ มลรตั นกลุ . หลกั และการประยกุ ตห์ ลกั เศรษฐศาสตรส์ าธารณสขุ สำ� หรบั ผบู้ รหิ าร 2543)
หลกั การประเมนิ การบรกิ ารสขุ ภาพดา้ นเศรฐศาสตรส์ าธารณสขุ ทเี่ ปน็ พนื้ ฐาน เรม่ิ ตงั้ แตค่ วามปลอดภยั (safety)
สามารถได้จริง (efficacy) มีประสิทธิผล (effectiveness) และมีความคุ้มค่าในการลงทุน (efficiency) สดุ ทา้ ยก่อให้
เกิดความเปน็ ธรรมต่อผมู้ ารบั บรกิ ารในการเขา้ ถึงบริการ (equity)

ภริ มย์ กมลรัตนกุล. หลกั และการประยุกตเ์ ศรษฐศาสตรส์ าธารณสขุ สำ� หรบั ผบู้ ริหาร. 2543.
เมอื่ กลา่ วถงึ ความคมุ้ คา่ ในดา้ นเศรฐสาสตรส์ าธารณสขุ (efficiency) มมี มุ มองทแ่ี ตกตา่ งกนั (different perspectives)
ใน 4 มิติ คอื 1. ผูป้ ว่ ย 2. ผูใ้ ห้บรกิ าร 3. กองทนุ ประกนั สุขภาพ 4. สังคม

1. มุมมองสำ� หรับผู้ปว่ ย (patient) ต้นทนุ ทางตรง เช่น คา่ รักษาพยาบาลที่ต้องจ่าย และตน้ ทนุ ทางออ้ ม
เช่น ค่าเดินทาง,คา่ อาหาร โดยมีเปา้ หมายท่ีเปน็ ผลลพั ธใ์ นดา้ นคณุ ภาพชวี ิตที่ดขี ้นึ หรืออายุยืนยาวขนึ้

2. มมุ มองด้านผใู้ ห้บริการ (provider) ต้นทนุ ทางตรงทเี่ กิดกับผใู้ หบ้ รกิ ารโดยเฉพาะโรงพยาบาล โดยมี
ผลลพั ธ์ในการดแู ลรักษาทางสุขภาพทด่ี ีข้นึ ตามเป้าหมายในแตล่ ะโรค

3. มมุ มองด้านกองทุนหรอื ผูจ้ า่ ยเงิน (healthcare payer) ตน้ ทุนหมายถึงเงนิ ทจ่ี า่ ยจากการตง้ั เบิกของ
โรงพยาบาลที่ใหบ้ รกิ าร โดยมผี ลลพั ธเ์ ปน็ เป้าหมายตามตวั ชวี้ ัดแต่ละวัตถปุ ระสงคข์ องเงินที่ให้เบิกจา่ ย

4. มุมมองดา้ นสังคม (societal) ตน้ ทนุ หมายถึงผลรวมของต้นทุนทัง้ หมดท่เี กดิ ขึ้นในสงั คมน้ัน โดยมผี ลลพั ธ์
ของสงั คมคือ คณุ ภาพชวี ติ ที่ดตี ามทศั นคติของคนในสงั คม, มอี ายุยืนยาวเพ่ิมขน้ึ , มสี ุขภาพทดี่ ตี ามอุดมคติ
ตามความเช่ือของคนในสังคมนั้น

12 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ระบบบริการการผา่ ตดั วนั เดียวกลับ มเี ปา้ หมาย ทั้ง 4 มติ ิ ในดา้ นความคมุ้ ค่าทางเศรฐศาสตร์สาธารณสุข
มปี ระชาชนผรู้ บั บรกิ ารหรอื ผปู้ ว่ ย (patient) เปน็ ลำ� ดบั แรกในการทจ่ี ะลดตน้ ทนุ ทงั้ ทางตรงและทางออ้ ม สามารถเขา้ ถงึ
บริการในการรักษาได้สะดวกรวดเร็ว และเข้าถงึ เทคโนโลยใี นการรกั ษา เช่น การผา่ ตัดแผลเลก็ เพ่มิ คณุ ภาพชวี ติ
และหลายหัตถการที่ใหบ้ รกิ ารสามารถทำ� ใหอ้ ายยุ ืนยาวเพ่ิมขึ้น โดยเฉพาะหตั ถการท่ใี ห้การรกั ษาและตรวจวนิ ิจฉยั
โรคมะเร็ง การลดระยะเวลาในการอยู่ในโรงพยาบาลของผปู้ ่วยชว่ ย ลดภาระค่าใช้จ่ายในการเขา้ ถงึ การรักษา ลดการ
เดนิ ทางและการขาดประโยชน์จากการหยดุ งานที่ไม่จำ� เปน็ ส�ำหรบั ผปู้ ว่ ยและญาติ ส�ำหรบั ดา้ นผใู้ หบ้ รกิ าร (provider)
การลดระยะเวลาในการอยู่ในโรงพยาบาลเป็นการลดต้นทุนในการดูแลรักษาและเกิดการมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วย
โดยญาตหิ รือคนในครอบครัว รวมถึงลดระยะเวลาในการรอคอยและลดความแออดั ท่ีเปน็ เปา้ หมายในการให้บริการ
ของโรงพยาบาล ดา้ นกองทุนประกันสขุ ภาพ (payer) การจา่ ยทเ่ี พ่มิ จากเดิมไมม่ ากแต่เพ่ิมการเขา้ ถงึ บริการไดม้ าก
ค้มุ คา่ ตามวตั ถปุ ระสงคข์ องเงินทจี่ า่ ยจากกองทุน ให้กบั สถานบรกิ าร/โรงพยาบาล สุดทา้ ยด้านสงั คม เมอ่ื มกี ารลด
ต้นทุนค่าใช้จ่ายทางตรงและทางอ้อมของผู้ป่วยและญาติในการเข้ามารับบริการการรักษา และลดการเสียโอกาส
ในการทำ� งานจากการขาดงานของผู้ปว่ ยและญาติ รวมถึงลดต้นทนุ ของโรงพยาบาลในการให้บรกิ าร ท�ำใหต้ ้นทุน
ทางสังคมโดยรวมลดลง ก่อให้เกดิ ผลลัพธ์ทส่ี ง่ ผลให้การให้บริการการผา่ ตดั วนั เดยี วกลับ (one day surgery) และ
การผ่าตดั แผลเลก็ (minimally invasive surgery) เป็นระบบบริการทชี่ ว่ ยให้ผปู้ ว่ ยเขา้ ถงึ เทคโนโลยีทางการแพทยท์ ่ี
เหมาะสมเปน็ ธรรม (equity) และจำ� เปน็ (need) เพมิ่ คณุ ภาพชวี ติ คนื คนในสงั คมกลบั เขา้ สสู่ งั คมไดเ้ รว็ ขน้ึ รวมถงึ ชว่ ย
ใหค้ นในสงั คมมอี ายยุ นื ยาวขน้ึ จากการใหบ้ รกิ ารในโรคและหตั ถการทเี่ พม่ิ มากขน้ึ ของระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั
และการผา่ ตดั แผลเลก็ ชว่ ยเสรมิ สรา้ งความยงั่ ยนื ในระบบบรกิ ารสขุ ภาพ จากการทม่ี กี ารชว่ ยกนั ลดตน้ ทนุ ทง้ั ผรู้ บั บรกิ าร
และผใู้ ห้บรกิ าร แต่เพ่มิ การเขา้ ถึงบรกิ ารเพอ่ื เป้าหมายผลลัพธ์ที่ดดี ้านสุขภาพของประชาชนในสงั คมไทย

โดยจากขอ้ มลู ในปงี บประมาณ 2561-2564 พบวา่ การทำ� หตั ถการ ODS จำ� นวน 41,532 รายนน้ั สามารถลด
คา่ ใชจ้ า่ ยภาคประชาชน ไดจ้ ำ� นวน 66,451,200 บาท [ประมาณการคา่ ใชจ้ า่ ยตอ่ วนั ของผปู้ ว่ ย: คา่ อาหาร 200 บาท/
ค่าเดนิ ทาง 200 บาท/ค่าเสยี เวลา 400 บาท (รวม 800 บาท/คน/วัน)] ลดวนั นอนโรงพยาบาลได้ 83,064 วัน
(41,532 ราย x 2 วนั ) จงึ เหน็ ไดว้ ่าการผ่าตัดแบบวันเดียวกลบั และการผา่ ตัดแผลเล็กท�ำให้ลดภาระค่าใชจ้ า่ ยรวม
ทัง้ การสูญเสียรายได้ของประชาชน ประหยัดคา่ ใช้จา่ ยทั้งของผู้รับบรกิ ารและผูใ้ หบ้ รกิ ารอย่างเป็นรปู ธรรม ท�ำให้
ประชาชนเข้าถึงบรกิ ารท่ีมมี าตรฐานและปลอดภัย ลดระยะเวลารอคอยการรักษา ลดความแออดั ในโรงพยาบาล
ทำ� ใหม้ ีเตยี งรองรบั ผปู้ ่วยผ่าตดั ฉกุ เฉนิ หรอื โรคท่ีย่งุ ยากซับซอ้ นมากขนึ้ สง่ ผลใหเ้ กิดการพัฒนาคณุ ภาพการบรกิ าร
ทางการแพทยเ์ พื่อใหป้ ระชาชนมคี ณุ ภาพชวี ติ ที่ดตี อ่ ไป

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 13

บทที่ 2

มาตรฐานการจัดระบบบรกิ ารการผา่ ตดั แบบวนั เดียวกลับ (One Day Surgery: ODS)
และการผ่าตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS)

2.1 มาตรฐานการจดั การในสถานพยาบาล

นพ.วบิ ูลย์ ภณั ฑบดีกรณ์ โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา
เกณฑข์ นั้ พน้ื ฐาน (minimal requirement) ของระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็
(one day surgery & minimally invasive surgery) เป็นระบบบริการท่ีด�ำเนินการคู่ขนานไปกับการท�ำหัตถการ
การผา่ ตดั แผลเลก็ (minimallyinvasivesurgery)โดยในอดตี การใหบ้ รกิ ารเหลา่ น้ีอยใู่ นระบบบรกิ ารแบบผปู้ ว่ ยในปจั จบุ นั
มีหตั ถการและการผา่ ตดั ทีม่ ีการพฒั นาเข้าสู่ในระบบบริการผ่าตดั วนั เดียวกลบั เปน็ จ�ำนวนเพิม่ ขึ้นเรื่อยๆ โดยมเี ป้าหมาย
ในการใหบ้ ริการ คอื ต้องการลดระยะเวลาในการอยู่โรงพยาบาลของผมู้ ารบั บรกิ ารใหไ้ ดร้ ับบริการทีม่ คี วามปลอดภัย
มมี าตรฐาน มกี ลไกในการพฒั นาระบบบรกิ าร และสะดวกในการรบั บริการ จำ� เปน็ ตอ้ งมีปจั จัยพื้นฐานในการก่อใหเ้ กดิ
ระบบบริการ เพื่อใหก้ ารบรกิ ารในระบบผ่าตัดวันเดยี วกลับมผี ลต่อการเขา้ ถึงและเข้ารับบริการ (Access & Entry) ของ
ผู้ป่วยและญาติท่ีร่วมในการดูแลได้รับบริการอย่างมีมาตรฐานเดียวกันส�ำหรับสถานบริการที่เข้าร่วมในระบบบริการ
การผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็กทางคณะกรรมการด้านความปลอดภัยของระบบบริการการผ่าตัด
วนั เดียวกลบั ได้กำ� หนดให้มเี กณฑ์พื้นฐานประกอบดว้ ย 9 ข้อ โดยปจั จบุ นั ใช้เปน็ เกณฑพ์ ืน้ ฐานในการตรวจประเมนิ สถาน
พยาบาลท่เี ข้ารว่ มในระบบบริการการผา่ ตัดวนั เดยี วกลับของกรมการแพทย์, กองทุนหลกั ประกันสขุ ภาพแหง่ ชาติ และ
กองทุนประกันสังคม ประกอบด้วย
• คณะกรรมการพฒั นาระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็ ของโรงพยาบาล ควรประกอบดว้ ย
ผู้บริหารเป็นประธาน แพทย์พยาบาลท่ีให้บริการการรักษาพยาบาล เจ้าหน้าทีงานเวชระเบียนมีความรู้เข้าใจเร่ือง
รหัสโรค (ICD10) และรหสั หัตถการ (ICD9) เจา้ หน้าทจี่ ากงานประกนั เข้าใจในเร่อื งระบบการเบกิ จ่ายของโรงพยาบาล
เป็นองค์ประกอบในคณะกรรมการดูแลระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับ มีหน้าที่ ส่งเสริม สนับสนุนและพัฒนา
มาตรฐานระบบบรกิ าร รวมถึงมีการประชมุ อย่างสมำ่� เสมอ เพ่อื กำ� หนดยุทธศาสตรแ์ ละเป้าหมาย รวมถงึ ติดตามผลการ
ดำ� เนนิ งานในดา้ นบรกิ ารรกั ษาพยาบาล, การเบกิ จา่ ย จากการใหบ้ รกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ของโรงพยาบาล และรว่ มกนั
แกไ้ ขปัญหาในระหว่างการดำ� เนินงานระบบบริการผา่ ตัดวันเดียวกลับ
• ศูนย์ประสานงานด้านข้อมูลและบริการในโรคและหัตถการของระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและ
การผา่ ตดั แผลเลก็ ของโรงพยาบาล ม ีการจัดให้มีสถานที่ตั้งศูนย์ประสานงานรวมถึงจัดให้มีระบบสารสนเทศของศูนย์ฯ
สามารถใหบ้ ริการดว้ ยเทคโนโลยีดิจิทลั ทีม่ คี วามมั่นคงและปลอดภยั เครอ่ื งมือส่ือสารท่ที นั สมยั ประสานงานทงั้ ในและ
นอกหนว่ ยงานในสถานพยาบาลเพ่ือให้ผ้รู บั บริการสามารถเข้าถงึ ไดส้ ะดวกรวมถงึ เป็นจดุ รวมในการประสานงานระหว่าง
ผใู้ ห้บรกิ ารและผรู้ บั บรกิ าร และการนดั หมายในการรกั ษา เช่น วันผา่ ตัด ทัง้ กอ่ นและหลังการผ่าตัดหรือท�ำหัตถการเพือ่
การรักษาและหัตถการท่ีเป็นการตรวจวินิจฉัยโรคท่ีเข้าร่วมในระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก
มปี า้ ยแสดงถงึ ตำ� แหน่งของศูนยป์ ระสานงาน เชน่ หน่วยผ่าตดั วันเดียวกลับหรือศนู ยก์ ารผ่าตัดวันเดียวกลบั (One Day
Surgery unit / ODS unit)

14 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

• ระบบติดตามทใ่ี ชใ้ นการสอ่ื สารกบั ผู้ปว่ ยและญาติทเ่ี ปน็ ผูด้ แู ล สถานบริการตอ้ งจัดใหม้ ีระบบในการ
ติดตามทสี่ ะดวกในการตดิ ต่อระหว่างผู้ป่วยและญาติ ท้งั กอ่ นและหลังการรับบรกิ ารการผา่ ตดั วันเดียวกลับ รวมถึง
การผา่ ตดั แผลเล็ก มรี ปู แบบในการติดตามก่อนและหลงั การใหบ้ รกิ ารท่ชี ดั เจนและมบี ันทึกในการติดตามเพือ่ ความ
ปลอดภัยของผมู้ ารับบริการ เช่น บันทกึ เวลาที่ติดตามก่อนการท�ำหตั ถการ รวมถึงบันทกึ การตดิ ตามหลงั ท�ำหัตถการ
ใน 24 ,48 ,72 ชั่วโมง ไดแ้ ก่ ชื่อผทู้ ่ใี ห้บริการตดิ ตามผู้ป่วย รวมทั้งชื่อผปู้ ว่ ยหรือญาตทิ ่ไี ดร้ ับการติดตาม และผลการ
ติดตามการรกั ษาทมี่ ีบนั ทกึ ไวใ้ ห้ชดั เจน
• แนวทางปฏิบัติเตรียมความพร้อมของผปู้ ว่ ยก่อนท�ำหัตถการ/ผ่าตดั ประกอบดว้ ย

- แนวทางการเตรียมความพร้อมของทางวิสัญญีแพทย์จากหน่วยประเมินผู้ป่วยทางวิสัญญีก่อนท�ำ
หัตถการ/การผา่ ตดั (Pre-anesthesia clinic)

- แนวทางการเตรียมความพรอ้ มก่อนการผา่ ตัด/ทำ� หตั ถการ ควรจดั ท�ำเปน็ จำ� เพาะรายโรคและหตั ถการ
ทผ่ี ู้ปว่ ยจะมารับบริการ

• แนวทางการปฏิบัติดา้ นความปลอดภยั ของการท�ำหัตถการ/การผ่าตดั เช่น surgical safety checklist,
แนวทางการเปลี่ยนจากผปู้ ่วยในระบบผ่าตัดวนั เดยี วกลบั ไปเปน็ ผปู้ ่วยใน , ขอ้ บง่ ชี้ในการเปล่ียนรปู แบบการผ่าตัดจาก
การผ่าตัดสอ่ งกลอ้ งถุงน�้ำดไี ปเป็นการผ่าตดั แบบเปิดเพือ่ ความปลอดภยั ของผูป้ ่วย
• แนวทางการดูแลผู้ปว่ ยในระยะพักฟ้ืน แบง่ เป็น สองส่วน

- แนวทางการดูแลหลังผ่าตัดในการฟื้นตัวของผู้ป่วยช่วงแรกรวมถึงการจ�ำหน่ายออกจากห้องพักฟื้นหลัง
ผ่าตดั ของทางวิสญั ญีแพทย์ (Post-anesthesia care unit: PACU) เชน่ Post Anesthetic Discharge
Scoring System (PADSS)

- แนวทางการดูแลและจำ� หน่ายออกจากโรงพยาบาล จากจดุ พักรอหรอื หอผู้ปว่ ยทจ่ี ดั ไว้ใหส้ �ำหรับผู้มา
รับบรกิ ารในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั เชน่ safe discharge criteria ใชใ้ นการประเมนิ สภาพ
ผปู้ ว่ ยก่อนการอนุญาตให้กลบั บา้ น

• ระบบการตดิ ต่อสอื่ สารทใ่ี ห้บริการตดิ ตามดูแลหลงั การผา่ ตัด ระหวา่ งผปู้ ว่ ยและเจา้ หนา้ ทีท่ ่รี บั ผิดชอบ
ในการดแู ลผปู้ ่วยทร่ี ับบริการผ่าตดั วนั เดียวกลบั ของสถานพยาบาลไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ สะดวกรวดเร็วใหบ้ ริการได้
ตลอด 24 ชวั่ โมง โดยเฉพาะในกรณีเกดิ เหตฉุ กุ เฉินหรอื ภาวะแทรกซอ้ นจากการรับบรกิ ารอยา่ งทันทว่ งที
• อตั รากำ� ลงั ของบคุ ลากรรบั ผดิ ชอบในการใหบ้ รกิ ารในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ทชี่ ดั เจน ไมท่ บั ซอ้ น
งานหลายงาน ในหนา้ ทร่ี บั ผดิ ชอบ มเี วลาในการทำ� งาน ตารางเวลาทำ� งานในการใหบ้ รกิ ารชดั เจน เพอื่ รองรบั การใหก้ าร
ดแู ลรกั ษาผรู้ บั บรกิ ารในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ประกอบดว้ ยบคุ ลากรดงั ตอ่ ไปน้ี

- แพทย์ (Doctor manager) รบั ผิดชอบระบบบรกิ ารการผ่าตดั วนั เดยี วกลบั เปน็ ผู้น�ำในการบริหาร
จัดการรวมถึงติดตามประเมินผลการให้บริการและจัดการประชุมในการรับทราบและแก้ปัญหาในการ
ใหบ้ ริการ รวมถึงก�ำหนดกลยุทธในการด�ำเนนิ งานของสถานพยาบาลนนั้

- พยาบาล (ODS Nurse Manager) เป็นพยาบาลวชิ าชีพ ทีท่ �ำหนา้ ทจ่ี ัดการรวมถงึ ประสานงานของ
ระบบบรกิ ารของสถานพยาบาล ร่วมกบั แพทย์ทีร่ ับผิดชอบ รวมถงึ การประสานงาน เตรียมผูป้ ว่ ยและ
ญาตกิ ่อนและหลังท�ำหัตถการ/ผ่าตัด และจดั ทำ� ขอ้ มลู การให้บรกิ ารของสถานพยาบาลใหเ้ ปน็ ปัจจบุ ัน
ในระบบข้อมลู ของระบบบรกิ ารการผ่าตัดวันเดยี วกลบั และการผา่ ตัดแผลเล็ก (ODS&MIS registry)

• จัดสถานทีใ่ หบ้ ริการเปน็ แบบครบวงจรในจุดเดยี ว (One stop service) หรอื มพี ้ืนทใี่ นการให้บรกิ าร
เพอื่ รองรบั ผปู้ ว่ ยในระบบบรกิ าร สำ� หรบั พกั รอกอ่ นการทำ� หตั ถการ/การผา่ ตดั รวมถงึ การพกั ฟน้ื หลงั การทำ� หัตถการ/
การผ่าตัด หอผู้ป่วยเพ่อื รองรับผปู้ ่วยที่จ�ำเปน็ ตอ้ งค้างคนื ในโรงพยาบาลของระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วันเดยี วกลับเพอื่
อำ� นวยความสะดวกกบั ผปู้ ่วยและญาตทิ ี่มารบั บริการผา่ ตัดวนั เดยี วกลับและการผา่ ตัดแผลเล็ก

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 15

2.1.1 โครงสรา้ งทางกายภาพของหนว่ ยบรกิ ารทใ่ี หบ้ รกิ ารระบบบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั

โครงสรา้ งทางกายภาพของ ระบบบรกิ ารการผา่ ตัดวันเดยี วกลบั ควรจดั ให้มสี ถานท่ีและสภาพแวดลอ้ มใหม้ ี
องค์ประกอบทเ่ี หมาะสมครบถว้ น

• จดุ รับผู้ปว่ ยและลงทะเบียน ส�ำหรับพยาบาลประจ�ำระบบบริการการผา่ ตัดวนั เดียวกลบั
• สถานที่เปล่ียนเสอ้ื ผ้า ห้องสุขาและทพี่ ักคอยสำ� หรบั ผู้ปว่ ย กอ่ นผ่าตดั หรือทำ� หัตถการ
• ห้องผา่ ตัดของหนว่ ยผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ในกรณีไม่มีเปน็ ของระบบบริการการผ่าตัดวันเดยี วกลับ สามารถ

พิจารณาใหใ้ ชร้ ่วมกับหอ้ งผ่าตัดรวมของโรงพยาบาล
• หอ้ งพกั ฟืน้ หลงั การผ่าตดั ในกรณที ไ่ี ม่มีสถานท่ีพกั ฟื้นเป็นของระบบบรกิ ารการผ่าตดั วันเดยี วกลับ

สามารถใช้รว่ มกับห้องพกั ฟน้ื รวมของแผนกวสิ ัญญีวทิ ยาในหอ้ งผ่าตดั โดยกำ� หนดต�ำแหน่งใหช้ ัดเจนในผัง
การใหบ้ ริการ
• สถานท่ีพกั คอยก่อนกลับบ้านสำ� หรับผ้ปู ว่ ยท่ีมารบั บริการ
• สถานท่ีส�ำหรบั รองรบั ในกรณีผปู้ ่วยไม่สามารถกลับบ้านได้ ในวันท่มี ารบั บริการ สามารถนอนพกั คา้ งคืน
ได้ไม่เกิน 24 ช่วั โมงนับจากเริ่มทำ� หัตถการ โรงพยาบาลตอ้ งจดั ใหม้ ีเตยี งรองรับในหอผู้ป่วยท่กี �ำหนดไว้

2.1.2 การบรหิ ารจดั การ

1. ทรพั ยากรบุคคล การฝึกอบรม และการก�ำหนดหนา้ ท่ีของบุคลากรท่ีให้บรกิ ารในระบบบรกิ ารการผา่ ตัด
วันเดียวกลบั ทรัพยากรทส่ี ำ� คญั ท่ีสดุ ของระบบบรกิ ารการผ่าตดั วันเดยี วกลับ พยาบาลประจำ� หน่วยผา่ ตัดวันเดียวกลับ
(ODS nurse manager) มปี ระจ�ำระบบบริการการผา่ ตดั วันเดียวกลบั อย่างน้อย 1 ต�ำแหนง่ และเสมยี นประจำ� หนว่ ย
เพอื่ ชว่ ยในการลงนดั หมายและการลงขอ้ มูล ปัจจุบันทางกรมการแพทย์ร่วมกับสภาการพยาบาล, กองการพยาบาล,
ชมรมพยาบาลห้องผา่ ตัด, ชมรมวสิ ญั ญีพยาบาล และคณะทำ� งานทมี แพทย์พยาบาล ท่ีใหบ้ ริการในโครงการพัฒนาการ
ผ่าตัดวนั เดยี วกลับของกระทรวงสาธารณสุข ได้จดั ใหม้ กี ารระดมความคิดและพัฒนาหลักสตู รในการอบรมพยาบาลใน
ระบบบริการการผา่ ตดั วนั เดยี วกลับ ที่จะมีการอบรมรนุ่ แรกในปี 2565 และกำ� หนดบทบาทหน้าท่ีของพยาบาลประจ�ำ
ในระบบบรกิ ารผา่ ตัดวนั เดยี วกลับ (ข้อมลู เพม่ิ เติมในบท ODS nurse manager)
2. อาคารสถานท่ี แรกเรม่ิ โครงการพัฒนาระบบบริการผ่าตดั วันเดียวกลับ อนโุ ลมใหใ้ ชส้ ถานทีร่ ่วมกบั ระบบ
บริการของผู้ป่วยนอกหรือผู้ป่วยในที่มีอยู่เดิม จากจ�ำนวนของโรคและหัตถการที่มีมากข้ึนทุกปีงบประมาณและจ�ำนวน
ผปู้ ว่ ยในระบบบรกิ ารผา่ ตดั วันเดียวกลบั ทเี่ พมิ่ มากข้ึนในแต่ละโรงพยาบาล สำ� หรบั โรงพยาบาลท่มี จี �ำนวนผปู้ ว่ ยต้องเข้ารับ
บรกิ ารในระบบบรกิ ารจำ� นวนมาก สมควรจดั ให้มีหนว่ ยบรกิ ารผ่าตัดวนั เดียวกลับทแ่ี ยกออกมาชัดเจน มีสถานทพี่ กั คอย
ก่อนการผ่าตัดแยกออกจากผู้ป่วยอ่ืน จัดให้มีสถานที่ลงทะเบียนและรับผู้ป่วยก่อนรับบริการการผ่าตัดหรือท�ำหัตถการ
รวมถึงห้องเปลี่ยนเสื้อผ้าก่อนเข้ารับการผ่าตัดหรือท�ำหัตถการ และสถานที่พักคอยหลังการผ่าตัดหรือท�ำหัตถการ
ก่อนกลบั บ้าน ควรจดั ให้มีหอ้ งผ่าตัดส�ำหรบั ใหบ้ รกิ ารเฉพาะผรู้ บั บริการการผ่าตัดวนั เดียวกลบั ในหน่วยบรกิ ารท่ีเป็น
แบบ One stop service นอกจากความสะดวกในการให้บรกิ าร ยังท�ำใหค้ วิ รอคอยในการผา่ ตดั หรอื ท�ำหตั ถการสามารถ
ไหลลน่ื ได้ ไม่ถกู ยกเลกิ การผา่ ตัดหรอื เลอ่ื นการผ่าตัดไปวนั อ่ืน แตถ่ า้ ใช้ห้องผา่ ตดั สำ� หรับบรกิ ารการผ่าตดั วันเดียวกลบั ร่วม
กบั ห้องผ่าตดั ใหญ่รวม บอ่ ยครง้ั ผปู้ ่วยในระบบบริการผ่าตัดวันเดียวกลบั มีความซับซ้อนของโรคและหัตถการทน่ี อ้ ยกวา่
รวมถงึ ความเร่งดว่ นของการผ่าตัดน้อยกวา่ มกั ถกู ผ้ปู ว่ ยทตี่ ้องทำ� หตั ถการเรง่ ด่วนฉุกเฉินหรือการผ่าตัดท่ีมคี วามซบั ซอ้ น
และมกั ใช้เวลาในการผ่าตัดนาน แซงคิวการผ่าตดั หรือใช้เวลาผา่ ตดั นานจนมีผลใหเ้ ลือ่ นเวลาผ่าตัดจนหมดเวลาของตาราง
การผา่ ตดั ในวนั นั้นๆ ทำ� ใหไ้ มส่ ามารถบริหารจดั การผูป้ ่วยที่มารบั บรกิ ารการผา่ ตดั วันเดยี วกลบั ไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ
และเปน็ ปัญหาทพี่ บเจอไดบ้ ่อยในทุกสถานพยาบาลที่ไม่มีห้องผ่าตัดเปน็ ของระบบบบรกิ ารผ่าตดั วนั เดยี วกลบั

16 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

3. เครื่องมอื วสั ดุอปุ กรณ์ สำ� หรับดูแลผปู้ ่วยทม่ี าเขา้ รบั บริการการผ่าตัดวันเดียวกลับเพอ่ื พกั คอยกอ่ นและหลงั
ทำ� หตั ถการ เหมอื นกับในหอผู้ปว่ ยในทใ่ี ช้ในการเตรยี มร่างกายและจิตใจผปู้ ว่ ยกอ่ นเข้ารบั การผ่าตัดและดแู ลหลังการ
ผ่าตดั ตอ่ จากห้องพกั ฟ้ืนหลงั การผา่ ตดั ของทางวสิ ัญญแี พทย์
4. การประเมินภาระงานเหมาะสมกบั บริบทของสถานพยาบาล ภาระงานในทน่ี ี้ หมายถงึ จำ� นวนผ้ปู ว่ ยใน
ระบบการผา่ ตดั วนั เดยี วกลับและการผ่าตดั แผลเล็กของสถานพยาบาลหรือโรงพยาบาลนั้นต่อปี ปรมิ าณผปู้ ว่ ยมากกว่า
500 รายต่อปี สมควรจัดให้มีหน่วยผ่าตัดวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็กเป็นหน่วยเบิกหนึ่งของโรงพยาบาล
ในด้านของอัตรากำ� ลงั คน แผนการให้บริการและงบประมาณสนับสนุน รวมถงึ สถานท่ใี ห้บรกิ ารแยกออกมาชดั เจน เพอ่ื
สามารถพฒั นารองรับบริการท่ีเพ่มิ มากและการขยายบรกิ ารในอนาคต
5. โรงพยาบาลต้องจัดให้มีมาตรฐานบริการที่ครบวงจรและการติดตามดูแลจนจบกระบวนการรักษา
(enrollment, engagement, service, sign off)
คณะกรรมการพฒั นาระบบบรกิ ารการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็ ของโรงพยาบาลควรจดั ใหม้ ี
แนวทางการรบั ผู้ป่วยที่ต้องการมารับบริการผา่ ตดั วนั เดียวกลบั เริม่ ตั้งแต่
5.1 การลงทะเบยี นรบั การรักษา ปจั จบุ ันกองทนุ ที่เปน็ หลักในการจา่ ยเพ่อื เข้ารบั บริการมี 3 กองทุนที่
ครอบคลุมการดแู ลสุขภาพประชาชนคนไทย
สิทธริ ักษาของกองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ เรมิ่ การเข้ารับบริการโดยลงทะเบยี นเป็นแบบผู้ป่วยนอก
(OPD) ไม่ตอ้ งท�ำการลงทะเบยี นเปน็ ผปู้ ว่ ยใน (IPD) ในวนั ท่มี ารบั บริการการผ่าตดั /หตั ถการเพือ่ รกั ษา/หตั ถการเพ่ือ
การตรวจวินจิ ฉัย ใชเ้ วชระเบยี น แบบบนั ทึกการรกั ษาผ้ปู ่วยนอก (OPD card) ร่วมกับเอกสารก�ำกับการท�ำหัตถการของ
ผู้ป่วยในโครงการพัฒนาระบบบริการการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและเอกสารเพื่อแสดงความยินยอมของผู้ป่วยในการ
เขา้ รบั การรกั ษาตามโครงการการผ่าตัดแบบวนั เดยี วกลบั ตามทก่ี ำ� หนดไว้ในคมู่ อื ขอ้ เสนอแนะ ด้านการพัฒนาระบบ
บริการการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลับ เพอื่ ใช้ในการเบิกจา่ ยและเกบ็ ไว้ในการตรวจสอบของทางส�ำนักงานหลักประกนั
สุขภาพแห่งชาติ
ระบบเบิกจ่ายของ ODS plus
• แบบบนั ทึกการตดิ ตามก่อนมารับบริการผา่ ตัดหรอื ทำ� หัตถการ บนั ทกึ การตดิ ตามผู้ปว่ ยกอ่ นมารับบรกิ าร
การผา่ ตดั หรอื ท�ำหตั ถการ ทม่ี แี บบฟอรม์ การตดิ ตามก่อนผ่าตดั ประเมินความพรอ้ มกอ่ นการมารับบรกิ ารและราย
ละเอยี ดในการติดตาม วนั เวลา ช่อื ผโู้ ทรและผรู้ บั ที่สามารถยนื ยันตวั ตนได้ รวมถึงการนดั หมายวันเวลาสถานทีใ่ นวนั มา
รบั บริการผ่าตดั หรือท�ำหัตถการทีก่ ำ� หนดไวช้ ดั เจน
• แบบบนั ทึกในระหว่างการผา่ ตัด (Intra-operative record) ทต่ี ้องเพิม่ จากการตรวจประเมินเวชระเบียน
ของทางคณะกรรมการตรวจประเมินเวชระเบียนการผา่ ตัดวนั เดยี วกลับและการผา่ ตดั แผลเลก็

-- บนั ทึกทางวิสญั ญีวทิ ยา (Anesthetic record) หรอื บนั ทกึ การระงับความรู้สึก เพื่อประกอบการดแู ล
ผ้ปู ว่ ยระหว่างการผ่าตัดหรอื ท�ำหัตถการ และภาวะแทรกซอ้ นทเี่ กิดขึน้ กอ่ นผา่ ตัด ระหว่างและหลงั
การผ่าตัด ใหร้ ะบุรายละเอยี ดภาวะแทรกซอ้ นและการดูแลรักษาเพ่มิ เติม

-- บันทกึ การผ่าตดั (Operative note) หรือการทำ� หตั ถการ การตรวจสอบหลักฐานการท�ำหตั ถการ
ของแพทย์ให้ยดึ ข้อมูลในสว่ น description ทอี่ ธิบายถึง finding และขั้นตอนรายละเอียดการท�ำ
หัตถการ และหรอื การมcี omplication ถือเปน็ ขอ้ มลู ส�ำคญั ในการตรวจสอบเวชระเบยี น

-- การบนั ทกึ ทางการพยาบาล (Nurse's note) การบนั ทกึ สญั ญาณชพี และการบนั ทกึ การใหย้ า (Medication
sheet) การให้สารน�้ำ

• บันทึกการตรวจตดิ ตามผ้ปู ว่ ยหลงั จากออกจากโรงพยาบาล ซึง่ รวมท้ังการตดิ ตามโดยใช้ platform ODS
ตามแนวทางของคณะกรรมการก�ำหนดมาตรฐานการจดั ตง้ั และการรกั ษาความปลอดภัยของผ้ปู ่วย (Patient Safety)
ทเี่ ขา้ รับบริการการผ่าตัดแบบวนั เดียวกลบั One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตัดแผลเล็ก Minimally Invasive
Surgery (MIS)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 17

สิทธิกองทนุ ประกนั สังคม เร่ิมการเขา้ รับบริการโดยลงทะเบียนเปน็ แบบผู้ป่วยใน (IPD) ในวนั ท่มี ารับบรกิ าร
การผา่ ตดั /หตั ถการเพ่อื รักษา/หตั ถการเพื่อการตรวจวนิ จิ ฉยั ใชเ้ วชระเบยี นผ้ปู ว่ ยใน สำ� หรบั ใชใ้ นการเบิกจ่ายและการ
ตรวจสอบของสำ� นกั งานประกนั สงั คม
สิทธเิ บิกจ่ายกรมบญั ชกี ลาง เริ่มการเข้ารับบริการ โดยสามารถลงทะเบยี นไดท้ ้ังแบบผปู้ ว่ ยนอก (OPD) หรอื
ผ้ปู ว่ ยใน (IPD) เนื่องจากยังเปน็ กองทนุ ที่ยังไม่ได้มีประกาศในการใหบ้ ริการการผ่าตดั วนั เดยี วกลับ แตโ่ รงพยาบาลที่
ใหบ้ รกิ ารการผา่ ตัดวนั เดยี วกลบั สามารถเบกิ จา่ ยได้จากระบบบรกิ ารเดมิ ท้งั แบบผู้ปว่ ยนอก ทจี่ า่ ยแบบค่าใช้จา่ ยท่ี
เกดิ ขึน้ จริงของสถานพยาบาล (Fee for Services) หรอื แบบผูป้ ่วยใน โดยทสี่ ถานพยาบาลใชก้ ารคำ� นวณคา่ รกั ษา
พยาบาลในการเบกิ จ่ายคา่ รกั ษาพยาบาลประเภทผู้ป่วยในในระบบสวัสดิการรกั ษาพยาบาล ตามกลุ่มวินิจฉัยโรค
รว่ มไทยและนำ�้ หนักสมั พัทธ์ ฉบบั ท่ี 6.3 (Thai DRGs version 6.3) ตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2564
5.2 โรงพยาบาลท่ีให้บรกิ ารระบบบริการการผา่ ตัดวันเดยี วกลับ ต้องจัดท�ำแนวทางและขน้ั ตอนการเขา้ รับ
บรกิ ารการผา่ ตดั วันเดียวกลับของโรคและหัตถการท่โี รงพยาบาลได้ใหบ้ รกิ าร เปน็ มาตรฐานของโรงพยาบาล รวมถึง
อธิบายในเอกสารให้เปน็ ทเี่ ขา้ ใจท้ังผ้มู ารบั บริการและญาตทิ ีร่ ่วมดแู ล
5.3 การประกาศโรคและหตั ถการทมี่ ใี หบ้ รกิ ารในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็ ของ
โรงพยาบาล เพอื่ ประชาสมั พนั ธใ์ หผ้ มู้ ารบั บรกิ ารทราบ และแนวทางการตดิ ตอ่ เขา้ รบั บรกิ ารโดยเฉพาะผปู้ ว่ ยประกนั สงั คม
ที่มีประกาศโรคและหตั ถการที่คณะกรรมการการแพทย์ของส�ำนักงานประกันสงั คม เพือ่ เพ่มิ การเขา้ ถงึ เขา้ รบั บริการ
การผ่าตัดวันเดยี วกลบั
5.4 ก่อนการจำ� หน่ายออกจากระบบบริการการผ่าตดั วันเดียวกลับ ในวันทผี่ ้ปู ่วยและญาตมิ าตดิ ตามผลการ
รกั ษา ควรมีการประเมินผลการใหบ้ ริการและการประเมินด้านความพงึ พอใจของผูม้ ารบั บรกิ ารรวมถึงญาติที่ร่วมดูแล
และบนั ทึกผลลงในระบบ ODS&MIS registry
6. กระบวนการดแู ลรกั ษา (Care Pathway)
ขัน้ ตอนในระบบบริการการผ่าตดั วันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเลก็ (ODS platform)

18 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

เรมิ่ ตง้ั แตผ่ ปู้ ว่ ยเขา้ รบั การตรวจวนิ จิ ฉยั จากแพทย์ เปน็ กลมุ่ โรคและหตั ถการ รวมถงึ หตั ถการทเี่ ปน็ การตรวจ
วนิ จิ ฉยั ทอี่ ยใู่ นรายการระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็ ตามประกาศของกองทนุ หลกั ประกนั
สขุ ภาพแหง่ ชาติ และกองทนุ ประกนั สงั คม ตามดว้ ยการประเมนิ ผปู้ ว่ ยจากทมี วสิ ญั ญพี ยาบาล/วสิ ญั ญแี พทย์ ในหนว่ ย
ตรวจประเมนิ กอ่ นผา่ ตดั ทางวสิ ญั ญี (pre-anesthesia clinic) ในวนั เดยี วกนั หลงั ผา่ นประเมนิ จากทงั้ แพทยท์ ่ี
ทำ� หตั ถการและวสิ ญั ญแี พทยแ์ ลว้ สง่ พบพยาบาลทด่ี แู ลในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั (ODS nurse manager)
เพอ่ื ใหค้ วามรแู้ ละคำ� แนะนำ� ในการเตรยี มตวั กอ่ นมารบั บรกิ ารกบั ผปู้ ว่ ยและญาติ ทเี่ ปน็ คนรว่ มดแู ลกอ่ นมารบั บรกิ าร
และหลงั การรบั บรกิ ารใหค้ วามรแู้ ละคำ� แนะนำ� ในการเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นผา่ ตดั /ทำ� หตั ถการเปน็ ทเี่ รยี บรอ้ ย จงึ นดั หมาย
วนั เขา้ รบั บรกิ ารผา่ ตดั /ทำ� หตั ถการ รวมถงึ เบอรโ์ ทรศพั ทต์ ดิ ตอ่ ทจ่ี ะตดิ ตอ่ ไปของทมี การรกั ษาเปน็ พยาบาลทจี่ ะคอย
ตดิ ตามกบั เบอรข์ องผปู้ ว่ ยหรอื ญาตทิ สี่ ะดวกสามารถตติ ตอ่ ไดต้ ลอดทง้ั กอ่ นและหลงั การรบั บรกิ าร
ก่อนถึงวนั เข้ารบั บรกิ ารการผา่ ตดั วันเดยี วกลบั เจ้าหนา้ ท่ีโรงพยาบาล (พยาบาลทดี่ ูแลบรกิ ารการผ่าตดั
วนั เดยี วกลบั ) ต้องใหก้ ารตดิ ตามรว่ มในการเตรยี มความพรอ้ มก่อนมารบั บริการผ่าตัดวนั เดียวกลบั ตามช่องทางการ
ส่อื สารท่ีเตรียมไว้ เชน่ การโทรประเมินความพร้อมกอ่ นเข้ารบั บรกิ ารการผา่ ตดั และนัดหมายการมาถึงโรงพยาบาล
ในเรื่อง เวลา สถานที่ สง่ิ ท่ีต้องนำ� มาในวนั เขา้ รบั บรกิ าร รวมถงึ การเดนิ ทางมาและกลบั ของผู้ป่วยและญาติ
วนั เขา้ รบั บรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั เรมิ่ ตง้ั แต่ การพบเจา้ หนา้ ทห่ี นว่ ยบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ที่
จดุ นดั หมาย หรอื หนว่ ยผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ลงทะเบยี นตามสทิ ธขิ์ องผปู้ ว่ ย เชน่ สทิ ธผ์ิ ปู้ ว่ ยหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ
เปิดลงทะเบียนผปู้ ่วยรับบริการในระบบบตั รผปู้ ่วยนอก ไมต่ อ้ งท�ำการ admit ใหผ้ ู้ป่วยเปล่ียนเสื้อผ้าเป็นชุดของห้อง
ผ่าตดั หรอื ของโรงพยาบาล ใหก้ ารพยาบาลประเมนิ ผปู้ ว่ ยกอ่ นเขา้ รบั บรกิ าร นง่ั พกั คอยในจดุ พกั คอยกอ่ นเขา้ รบั บรกิ าร
เมอื่ หอ้ งทำ� หตั ถการ-หอ้ งผา่ ตดั พรอ้ ม รบั ตอ่ ผปู้ ว่ ยจากพยาบาลทดี่ แู ลสง่ ตอ่ ใหพ้ ยาบาลหอ้ งผา่ ตดั เมอ่ื เสรจ็ สน้ิ การผา่ ตดั
ผูป้ ว่ ยพักฟืน้ ต่อตามกระบวนการทางวสิ ญั ญฯี จนจ�ำหน่ายออกจากหอ้ งพักฟื้น สง่ ต่อให้พยาบาลท่ีรว่ มดแู ลในระบบ
บรกิ ารการผา่ ตัดวนั เดียวกลบั เข้าสู่จดุ พกั คอยก่อนกลับบ้านหรอื หอผปู้ ่วยท่ีเตรยี มไวร้ องรับผู้ป่วยของระบบบรกิ าร
ผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั ประเมนิ สภาพผปู้ ว่ ยตามแนวทาง Safe discharge criteria รวมถงึ การใหค้ ำ� แนะนำ� เรอื่ งการปฏบิ ัตติ วั
หลงั การรักษาและการตดิ ตามหลังการรกั ษา การรับประทานยาท่ีให้กลบั บา้ น เบอร์โทรติดตอ่ ฉกุ เฉิน หากเกิดภาวะ
แทรกซ้อนของการรักษาหรือเหตุฉุกเฉินระหว่างทีมการรักษาในระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับของโรงพยาบาล
กบั ผู้ปว่ ยและญาติ
เมื่อผู้ป่วยและญาติกลับถึงบ้าน ทีมการรักษาติดตามหลังการดูแลรักษาเสมือนผู้ป่วยหลังผ่าตัดในวันที่
1,2,3 เพื่อติดตามประเมินสภาพผู้ป่วย, ความเจ็บปวดรวมถึงภาวะแทรกซ้อนท่ีอาจเกิดขึ้นได้ท้ังจากทางวิสัญญี
และการผา่ ตดั ช่วงหลงั การรกั ษาและอาจมคี วามแตกต่างกันในแตล่ ะหัตถการท่ีให้บริการ การติดตามอยา่ งมรี ปู แบบ
ที่ชัดเจนในแต่ละหัตถการท่ีให้บริการและต่อเน่ืองใน 24, 48, 72 ช่ัวโมง มีผลต่อความปลอดภัยของผู้ป่วย และ
สร้างความม่ันใจและพึงพอใจต่อบริการในระบบการผ่าตัดวันเดียวกลับ
ก่อนจบกระบวนการดูแลรักษาต้องลงข้อมูลการรักษารวมถึงโรคและหัตถการท่ีให้บริการในระบบ
ODS&MIS registry มีความส�ำคญั มาก เนือ่ งจากในระบบบรกิ ารการผ่าตดั วันเดียวกลบั ประกอบด้วยสองสว่ นหลกั
คือ จ�ำนวนผมู้ ารบั บริการ และคณุ ภาพของบรกิ ารการผา่ ตดั วันเดยี วกลบั ขอ้ มลู ในระบบบรกิ ารทีเ่ กดิ ใน ODS&MIS
registry ช่วยให้ขอ้ มลู เป็นปัจจบุ นั มากสดุ สง่ ผลใหค้ ณะกรรมการตรวจประเมินผลรวมถงึ ผบู้ ริหารและกองทุนทร่ี ว่ ม
ในระบบบริการฯ สามารถทราบถึงทงั้ จ�ำนวน คุณภาพการใหบ้ รกิ ารและการติดตามผปู้ ่วย รวมถึงปัญหาที่เกิดขึ้นใน
ระบบบรกิ ารและแก้ไขปัญหาไดอ้ ย่างรวดเร็ว กวา่ การตรวจสอบเวชระเบียนในระบบบรกิ ารการผ่าตดั วนั เดียวกลบั
และการผา่ ตดั แผลเล็ก ทท่ี ำ� รายปีทกุ ปี รวมถงึ นำ� ปญั หามาวเิ คราะหก์ ับสมาคมวิชาชีพทีเ่ กี่ยวขอ้ งในการพฒั นาการ
ใหบ้ ริการอย่างตอ่ เนื่องตอ่ ไป

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 19

Flow ผูป้ ่วย ท่มี านับบริการ ODS หน่วยบริการแบบครบวงจร (One Stop Service)
ในวนั ทมี่ ารบั บริการการผา่ ตดั วันเดียวกลับ

Flow ผปู้ ว่ ย MIS ประเมินทางวิสัญญี แบบผ้ปู ่วยนอก (OPD) หรอื เลอื กเคสทีต่ ้องมา
นอนโรงพยาบาล (Admission on the day of surgery)

20 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ระบบการจัดเก็บขอ้ มูล โรงพยาบาลที่เข้าร่วมในระบบบรกิ ารผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตัดแผลเล็กตอ้ งจดั
ให้มรี ะบบสารสนเทศที่เอื้อตอ่ การจดั เกบ็ ขอ้ มลู ของโรงพยาบาลในด้านจำ� นวนผูม้ ารบั บรกิ าร รวมถึงรายละเอียดของ
ผมู้ ารบั บรกิ ารในดา้ นของการใหบ้ รกิ าร ผลการรกั ษา และภาวะแทรกซอ้ นทเี่ กดิ ขน้ึ เอกสารในรปู แบบไฟลอ์ เิ ลค็ ทรอนคิ ส์
หรือเอกสารการให้บริการตามทีก่ �ำหนดโดยคณะกรรมการตรวจประเมนิ โรงพยาบาลในโครงการผ่าตดั วันเดียวกลบั เพ่ือ
ใชใ้ นการตรวจประเมนิ และการตดิ ตามผลการใหบ้ รกิ ารในการตรวจราชการ และตอ้ งลงขอ้ มลู ในระบบ ODS&MIS registry
ให้ครบถ้วนสมบูรณ์ เป็นปัจจบุ นั ส่งผลตอ่ การพิจารณาผลประเมินในการเข้าร่วมโครงการโรคเพมิ่ เติมในอนาคต
ระบบตรวจสอบสิทธิและการเบิกจ่าย ระบบการตรวจสอบสิทธกิ์ ารเบิกจ่ายมีความสำ� คญั ในบริการการผา่ ตัด
วันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก เน่ืองจากความครอบคลุมในโรคและหัตถการของระบบริการในด้านการจ่ายและ
รูปแบบของการเบิกจ่ายในบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับยังมีความแตกต่างกันในแต่ละสิทธ์ิ การมีคณะกรรมการของ
ระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ท่ีเป็นเจ้าหน้าที่จากงานเวชระเบียนและงานประกันของ
โรงพยาบาลท�ำให้เกิดความเข้าใจ ในเงื่อนไขของระบบบริการและติดตามการเบิกจ่ายได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เกดิ ประโยชนต์ ่อโรงพยาบาลในดา้ นรายได้จากการให้บรกิ าร
ระบบจัดท�ำการรายงาน และการทบทวนตนเอง ควรจัดท�ำรายงานโดยการประชุมคณะกรรมการพัฒนา
ระบบบริการการผ่าตดั วนั เดียวกลบั และการผ่าตดั แผลเล็กอย่างสม�ำ่ เสมอ ทุกรอบสามหรือหกเดือน ในดา้ นของปริมาณ
และคุณภาพของการให้บริการในระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก เพ่ือเป็นแนวทางในการ
พัฒนาระบบบริการรวมถึงการขยายบริการ รวมถึงใช้น�ำเสนอในการตรวจราชการและการเยี่ยมประเมินโรงพยาบาล
ของคณะกรรมการตรวจประเมินโรงพยาบาลฯ กรมการแพทย์

2.1.3 ตัวอย่างการให้บริการและพัฒนาระบบบริการการผา่ ตัดวนั เดยี วกลบั ของ
โรงพยาบาลพหลพลพยหุ เสนา

ตัวอย่างการใหบ้ ริการและพัฒนาระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วันเดยี วกลบั ในรูปแบบการใหบ้ รกิ ารแบบมีส่วนรว่ ม
ของโรงพยาบาบอำ� เภอท่ีเปน็ เครอื ข่ายรว่ มกบั การใชม้ าตรฐานการดแู ลร่วมกันเหมอื นกันทั้งจงั หวัดและเครอื ข่ายรวมถึง
การใชเ้ ทคโนโลยมี าปรบั ใชใ้ นการสอ่ื สารสง่ ขอ้ มลู ผปู้ ว่ ยและผลการตรวจวนิ จิ ฉยั ใหแ้ พทยพ์ ยาบาลทรี่ ว่ มดแู ลรกั ษาผปู้ ว่ ย
ใชใ้ นการตรวจประเมนิ และให้การรักษาผ่าตัดวนั เดียวกลบั และการผา่ ตัดแผลเล็กไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพลดการเดินทาง
มาโรงพยาบาลจงั หวดั ของผปู้ ว่ ยทอ่ี ยใู่ นตา่ งอำ� เภอจนเกดิ บรกิ ารทเ่ี รยี กวา่ โครงการเรมิ่ ทอี่ ำ� เภอเจอทพ่ี หลฯจนไดต้ ดั ไหม
ในอำ� เภอ (One Day One Visit One Stop Service)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 21

22 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 23

24 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

2.2 ระบบการสื่อสารระหวา่ งหนว่ ยงาน กบั ผ้ปู ว่ ย และครอบครัว

2.2.1 รูปแบบการดูแลผ้ปู ่วยท่ีบ้านหลงั ผา่ ตดั แบบวันเดยี วกลบั โรงพยาบาลปตั ตานี

นพ.รซุ ตา สาและ โรงพยาบาลปตั ตานี

จากมาตรฐานการดแู ลผปู้ ว่ ย ODS และ MIS ทจี่ ะตอ้ งมขี น้ั ตอนตา่ งๆเพอื่ ความปลอดภยั ของผปู้ ว่ ยนน้ั เมอ่ื ผปู้ ว่ ย
กลบั บา้ นหลงั ผา่ ตดั ถอื วา่ มคี วามเสย่ี งเสมอ เพราะฉะนน้ั ขน้ั ตอนการดแู ลตอ่ เนอ่ื งทบี่ า้ น (continuity of care) มคี วาม
สำ� คญั เปน็ อยา่ งยงิ่ เพอ่ื ดแู ลดา้ นการพยาบาลหลงั ผา่ ตดั คน้ หาสภาพปญั หาของผปู้ ว่ ย รวมทงั้ ใหค้ ำ� แนะนำ� ประจำ� วนั
องคป์ ระกอบของ Home health care system (HHCS)
1. บุคลากรสาธารณสขุ

• แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
• กลุ่มงานการพยาบาลชุมชน (COC= Continuity of care) เปน็ HHCS nurse manager
• โรงพยาบาลชมุ ชน
• โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล
2. โปรแกรม home health care
3. คมู่ ือความรู้ของโรคตา่ งๆใน ODS และ MIS
ข้นั ตอนการปฏิบัตขิ อง Home health care (HHC)
1. ODS Nurse manager ลงข้อมูลรายละเอยี ดของผูป้ ว่ ยและการผา่ ตัด รวมท้ังความต้องการดแู ลเปน็ พเิ ศษ
เฉพาะโรคในโปรแกรม HHC
2. หน่วยบริการปฐมภมู ิ ไปเยยี่ มผปู้ ว่ ยในวนั รงุ่ ขึ้นและบนั ทึกลงในโปรแกรม HHC (ทั้งข้อความหรือรปู ถา่ ย)
3. ODS Nurse manager จะได้รบั activate ทันที ผ่าน e-mail mobile phone เมือ่ ข้อมูลผ่านเขา้ ใน
โปรแกรม HHC
4. COC nurse manager จะเปน็ ผ้กู ำ� กับติดตามและประสานงานทุกขัน้ ตอนของระบบ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 25

หน้าตา่ งโปรแกรม HHC ที่มปี ระวัตผิ ปู้ ่วยทุกคน ท้ังผู้ป่วยรายเก่าและรายใหม่

ข้อมูลทถี่ ูกส่งต่อจากหอ้ งผ่าตัด

26 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ทีมเยยี่ มบา้ นบันทกึ ข้อมลู ใน HHC

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 27

การบันทกึ ท้ังขอ้ ความและรปู ภาพ ข้อมูลถกู activate ดว้ ย email
ใหก้ ับ ODS nurse manager

28 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ถอดบทเรียนปญั หาและอปุ สรรคพรอ้ มท้งั แนวทางแกไ้ ข

ปญั หา แนวทางแก้ไข

สง่ เคสให้ COC ในโปรแกรม HHC ถ้าไม่เปิดกไ็ มท่ ราบ ขอให้โทรแจ้ง COC nurse manager
(ด้วยเหตผุ ลของภาระงานในพนื้ ที่) หากตดิ ราชการจะมกี ารมอบหมายงานใหร้ องฯ
เป็นผูป้ ระสานงานแทน

ส่งเคสให้ COC ชา้ ท�ำให้ประสานรพ.สต.ไมท่ ันวนั ถัดไป ขอใหโ้ ทรแจ้ง COC nurse manager และขอความ
ร่วมมือใหค้ ยี ์สง่ ตอ่ กอ่ น 15.30 น. เพ่อื จะได้ประสาน
ทันเวลา

ศพั ท์เทคนคิ หรอื ค�ำย่อ กรณุ าเขียนคำ� เต็ม อยา่ ยอ่ - คนื ขอ้ มูลให้ OR เพ่อื เขียนคำ� เตม็
- แจกจา่ ยคมู่ อื ตดิ ตามเยยี่ มผปู้ ว่ ย ผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
(ODS)
- คู่มอื แนวทางการดูแลผปู้ ่วยทีไ่ ด้รับการผ่าตัดแบบ
วันเดียวกลบั (ODS ) ในเครือขา่ ยทกุ รพ.สต.ในจงั หวัด
ปตั ตานี

ทอี่ ยู่ของผู้ป่วยไมเ่ ปน็ ปัจจุบัน เกบ็ สถิตคิ ืนข้อมลู ให้ OR เพือ่ ให้ซกั ทอี่ ยู่ปัจจุบันที่
ผูป้ ว่ ยกลับไปพักฟ้นื

โทรศพั ทญ์ าตทิ ใ่ี ห้ไวต้ ิดตอ่ ไม่ได้ ให้ OR ขอเบอร์ญาติอย่างนอ้ ย 2 หมายเลข
ผปู้ ระสานกอ่ นประสานสง่ ต่อขอ้ มลู คอนเฟิรม์ ที่อย่กู บั
ผู้ป่วยอีกครงั้

ขอ้ ดีของระบบ

1. ระบบติดตามครบวงจร มกี ารตดิ ตามจริงทกุ รายถึงระดบั ชุมชน
2. มีการบันทึกประวตั ิ การตรวจร่างกาย รวมทง้ั รูปภาพที่ส�ำคัญ ซง่ึ เปน็ ส่วนหนง่ึ ของเวชระเบียน
3. ระบบบรกิ ารทุกระดบั มีส่วนร่วมในการดแู ลผู้ปว่ ย
4. ศกั ยภาพและความรูข้ องเจา้ หน้าทที่ ุกระดบั มีการเพิม่ พนู ตลอดเวลา
5. ผู้ป่วยมน่ั ใจ มีความรู้สึกเหมอื นไดร้ บั การดูแลในโรงพยาบาลจรงิ
6. ทำ� ให้มกี ารตรวจพบภาวะแทรกซ้อนตัง้ แต่เนน่ิ ๆ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 29

2.2.2 การผา่ ตดั วันเดียวกลบั และผ่าตัดแผลเลก็ วิถีใหมก่ ับหมอใกลบ้ ้าน
(New normal RJ ODS& MIS By Cloud doctors) โรงพยาบาลราชวิถี

พญ.อรัญญา ยนั ตพนั ธ์ โรงพยาบาลราชวถิ ี
การผ่าตดั วนั เดยี วกลับและผา่ ตัดแผลเลก็ วิถีใหมก่ บั หมอใกล้บ้าน เป็นการบริการทน่ี �ำเทคโนโลยมี าช่วยใน
การดูแลผู้ป่วยในรปู แบบดงั น้ี
1. คณะกรรมการผ่าตัดวนั เดยี วกลับ และผา่ ตดั แผลเล็ก
1.1 คณะกรรมการผ่าตดั วันเดียวกลบั และผา่ ตดั แผลเลก็ หลกั ของโรงพยาบาล ท�ำหนา้ ท่ีดแู ล และสนบั สนุน
การด�ำเนินงาน ควรประกอบด้วยสหสาขาวชิ าชีพทีเ่ กี่ยวขอ้ งอันได้แก่ ผอู้ �ำนวยการโรงพยาบาล หัวหนา้ ฝ่ายการ
พยาบาล และหวั หนา้ กลมุ่ งานท่เี กีย่ วข้องทง้ั ทางดา้ นวิชาการ การพยาบาล และฝ่ายสนับสนุนเชน่ ศูนยค์ อมพวิ เตอร์
งานประกนั งานเวชระเบยี น การเงิน เภสชั กรรม จัดใหม้ ีการประชมุ ปีละ 3 ครง้ั
1.2 คณะอนกุ รรมการการผ่าตดั วนั เดียวกลบั และผา่ ตดั แผลเล็ก ท�ำหนา้ ทีเ่ ปน็ ผ้ปู ฏบิ ัตงิ าน และประสานกบั
ศูนย์ผา่ ตดั วันเดยี วกลับ ใหด้ �ำเนนิ ไปอย่างสะดวก ประกอบด้วยแพทย์ พยาบาล ในแต่ละกลุม่ งาน พยาบาลบริหาร
จัดการ วิสัญญีพยาบาล วิสัญญีแพทย์ และผู้ปฏิบัติงานในหน่วยงานสนับสนุน เชน่ การเงิน เวชระเบียน งานประกนั
ศูนยค์ อมพวิ เตอร์ เภสชั กรรม จัดให้มกี ารประชุมตดิ ตามผลงาน ทบทวนและแก้ไขปญั หา ทกุ 2 เดือน
2. ศนู ยป์ ระสานผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั (RJ ODS&MIS center) จดั ตง้ั ทช่ี นั้ 3 อาคารสริ นิ ธร ใกลห้ อ้ งผา่ ตดั เปน็ ศนู ยป์ ระสาน
รบั เตรยี ม และพกั ฟน้ื ผปู้ ว่ ยผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั โดยมี พยาบาลบรหิ ารจดั การ (Nurse manager) เปน็ ผดู้ แู ล ประกอบดว้ ย
2.1 เตียงผู้ปว่ ยจำ� นวน 5 เตียง
2.2 เครื่องวัดและบันทกึ ความดันโลหติ ชพี จร และ ความอิม่ ตวั ของ ออกซเิ จน
2.3 อปุ กรณ์และยาส�ำหรับชว่ ยชีวิต เคร่อื ง AED
2.4 เครือ่ งฟอกอากาศ เครื่องทำ� ลมร้อน
2.5 คอมพวิ เตอร,์ internet, tablet, โทรทศั น์ ให้ความรผู้ ปู้ ว่ ย
2.6 สถานท่พี ักรอ ของผ้ปู ว่ ยและญาติ พรอ้ มเครือ่ งดมื่
3. ศนู ยใ์ หค้ ำ� ปรกึ ษาการใหย้ าระงบั ความรสู้ กึ (RJPAC) เปน็ ศนู ยใ์ หค้ ำ� ปรกึ ษาผปู้ ว่ ยกอ่ นผา่ ตดั แบบ elective ทกุ ราย
ในโรงพยาบาล จดั ต้ังภายในศูนยป์ ระสานผ่าตดั วันเดียวกลับและผา่ ตัดแผลเล็ก
4. ระบบการตดิ ตามคนไข้ กอ่ นและหลงั ผา่ ตดั เปน็ ระบบทใ่ี ชใ้ นการสอื่ สารกบั คนไข้ เปน็ ระบบการใช้ Line Official
Account ชือ่ RJ ODS&MIS By Cloud doctors โดยมรี ะบบการท�ำงานดังน้ี
4.1 ลงทะเบยี นในวนั ทผ่ี ปู้ ว่ ย ไดร้ บั การปรกึ ษาจาก RJPAC และลงควิ ผา่ ตดั ที่ ศนู ยป์ ระสานผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั โดย
ระบตุ วั ตนผูป้ ว่ ย เลขบตั รโรงพยาบาล และหมายเลขโทรศัพทต์ ดิ ตอ่
4.2 พยาบาลบรหิ ารจัดการ ให้คำ� แนะน�ำกอ่ นผา่ ตัด การเตรียมตวั กอ่ นผา่ ตัดและลงลายมอื ในใบการยินยอม
การผ่าตดั และส่งค�ำแนะนำ� ก่อนผ่าตัด หลังผ่าตดั และติดตามผู้ปว่ ยหลังผา่ ตัดในวันที่ 24,48,72 ชัว่ โมงและ 7 วัน ให้
ผูป้ ่วยทาง Line Cloud Doctors และยังให้ผ้ปู ่วยสามารถแจ้งอาการทาง line ได้ตลอดเป็น เวลา 28 วนั แล้วจงึ ขอ
ให้ผูป้ ว่ ยออกจาก Line Cloud Doctors ในระหวา่ งท่มี ีการตดิ ตามผูป้ ว่ ยผา่ นทาง Line Cloud Doctors พยาบาล
บริหารจดั การจะตอบ Line ภายใน 1 ชัว่ โมง และถา้ มีปญั หาเร่งดว่ นผู้ปว่ ยสามารถโทรหาพยาบาลบริหารจดั การได้
โดยตรงและมาโรงพยาบาลที่ศนู ย์ส่งตอ่ ศูนย์ส่งตอ่ จะประสานกับแพทย์เจา้ ของไขเ้ พอ่ื รับการดูแล และรบั เข้านอน
โรงพยาบาล ภายในเวลาไม่เกนิ 30 นาที

30 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

4.3 ในกรณีทีผ่ ู้ปว่ ยไมส่ ะดวกในการให้ตดิ ตามดว้ ย Line Cloud doctors สามารถตดิ ตามผ่านโทรศพั ทข์ อง
ศูนยผ์ า่ ตัดวนั เดยี วกลับ
4.4 การตดิ ตามรวมถงึ การแจ้งผลชิน้ เนือ้ ผ่านทาง Line cloud doctors หรือ DMS Telemedicine ตาม
ชอ่ งทางทีค่ นไขส้ ะดวก
5. มแี นวทางในการปฏบิ ตั ิเตรียมความพร้อมของผู้ป่วยก่อนการท�ำหัตถการ
5.1 มเี อกสารในรปู แบบ hard copy และ E-document ในการใหค้ ำ� แนะนำ� ผปู้ ว่ ยเพอ่ื เตรยี มตวั ประกอบดว้ ย
การเตรยี มตัวกอ่ นผ่าตัด, วธิ กี ารผ่าตัด, วิธกี ารดมยาระงับความรสู้ กึ , การสังเกตภาวะแทรกซอ้ นหลังการผ่าตัด และ
ต้องมาพบแพทย์
** ส่งใหผ้ ปู้ ่วยผ่านทาง Line Cloud doctors ต้ังแตว่ ันทนี่ ัดผ่าตัด
5.2 ใหค้ ำ� แนะน�ำผ่านทาง Line Cloud doctors ในวนั กอ่ นผ่าตัด 1 วนั หรือทางโทรศัพท์ ที่ผู้ป่วยสะดวก
เร่อื งการผา่ ตัด, การใหย้ าระงับความรสู้ กึ , การเตรียมตัวกอ่ นมารับการผ่าตัด เชน่ การงดนำ�้ และอาหาร การใช้ยาอม
ใตล้ ้ิน การหยดุ ยาละลายลมิ่ เลือด ยืนยนั การนำ� ญาติมารบั กลับ พร้อมหมายเลขโทรศพั ทต์ ิดต่อ
5.3 ยืนยันการผ่าตัด ผา่ น Line Cloud doctors 1 วนั ก่อนผา่ ตดั
5.4 ใหผ้ ปู้ ่วยลงลายมือยินยอมการผา่ ตดั กอ่ นการผ่าตัด ในวนั ผ่าตัด
6. ระบบการความปลอดภัยผู้ปว่ ย โดยระบบ
6.1 Patient safety check list

• Patient identification, Surgeon (anesthesiologist) identification, Check procedure, Mark site,
Time-in, Check instrument, Time out

6.2 จัดทำ� เอกสาร
• แนวทางในการดูแลคนไข้ (Clinical Practice Guidelines) รายโรค
• แนวทางในการพยาบาลผปู้ ่วยในหอ้ งผา่ ตดั
• แนวปฏบิ ัติในการให้ยาระงบั ความรู้สกึ
• แนวทางในการดูแลผู้ปว่ ยขณะผา่ ตัด

6.3 ปฏิบัตติ าม Clinical practice guideline (CPG)
6.4 ประชุมทบทวนเมื่อมปี ัญหา คุยผ่าน zoom, line
6.5 จดั ทำ� โครงการพฒั นาศกั ยภาพพยาบาลในการดแู ลผปู้ ว่ ยเพอื่ เพมิ่ พนู ความรู้ ในการดแู ลคนไขใ้ หป้ ลอดภยั
6.6 การจดั การประชมุ Business Continuity plan (11/1/2021) เพือ่ เตรียมความพรอ้ มและความย่งั ยืน
ของการท�ำงานมี e-book ประกอบการการบรรยาย
7. มีแนวทางการปฏิบัตกิ ารดแู ลผูป้ ว่ ยในระยะพกั ฟ้ืน
PACU Scoring System (Modified Aldrete’ Scoring System) โดยคะแนนตอ้ ง มากกว่าหรือเท่ากับ 9
ถงึ จะสามารถ Discharge ผ้ปู ่วยได้

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 31

8. ระบบการติดตอ่ ส่ือสารกบั ผปู้ ่วยและหน่วยงานที่เกยี่ วขอ้ งในโครงการ ตลอด 24 ช่ัวโมง
8.1 ใชร้ ะบบ Line Cloud Doctors ในการติดต่อส่อื สารกบั ผ้ปู ่วย และใช้ Line กลุ่มกับหนว่ ยงานทเี่ กีย่ วขอ้ ง
8.2 จัดทำ� ระบบ RJ ODS Data Mx ในการตดิ ต่อส่อื สารกับหนว่ ยงานภายใน และภายนอกโรงพยาบาล RJ
ODS data Mx เป็นระบบจัดท�ำโดยการเช่อื มข้อมลู จากระบบ RHIS ของโรงพยาบาลราชวถิ ี เปน็ ขอ้ มูลทีจ่ ำ� เปน็ ใน
ระบบ ODS&MIS ท่ตี อ้ งลงใน hard copy ของระบบ ODS Thailand มาอยใู่ นรปู แบบของโปรแกรมคอมพิวเตอร์
โดยผปู้ ฏบิ ัตงิ านทุกสว่ นงานไม่ตอ้ งท�ำงานซำ้� ซอ้ น เพยี งลงข้อมูลตามงานปกติ ระบบ RJ ODS data Mx จะเช่อื มข้อมลู
ทง้ั หมด แลว้ แสดงในรปู ของเอกสาร word และเอกสาร PDF ซง่ึ ท�ำใหห้ น่วยงานที่เกย่ี วขอ้ งดไู ดอ้ ยา่ งรวดเร็ว สะดวก
ประหยัดเวลา เชน่ การเงนิ งานประกัน และงานส่งตอ่ ห้องฉุกเฉนิ ส่วนหน่วยงานภายนอก สามารถตรวจสอบได้ แต่
การเช่อื มตอ่ ขอ้ มลู กับสปสช. ยังตอ้ งรอการพฒั นาและเห็นชอบจากคณะผู้บริหาร
9. มกี ารจดั อัตราก�ำลงั เพ่ือรองรับโครงการ
9.1 แพทยใ์ นแต่ละกลุม่ งานมศี ักยภาพในการผา่ ตัดวนั เดยี วกลบั ทางคณะอนกุ รรมการจึงจัดให้มีการประชมุ
ชแี้ จง ระบบการทำ� งานของ ODS&MIS แนวทางการเขา้ รว่ มโครงการ พรอ้ มท้งั แสดงใหเ้ ห็นขอ้ ดแี ละข้อเสยี ของการ
ผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และผ่าตดั แผลเลก็
9.2 พยาบาล ควรมพี ยาบาลบริหารจดั การเป็นหลัก และมพี ยาบาล Co-Ordinator ทดี่ แู ลดา้ นผา่ ตดั วนั เดียว
กลบั ในแตล่ ะกลมุ่ งาน ในห้องผ่าตดั และมีการพัฒนาศักยภาพของพยาบาลทกุ คนในคณะอนกุ รรมการ เพอ่ื สามารถ
เขา้ ใจและท�ำงานไดด้ มี ากขนึ้
10. มกี ารจัดสถานท่เี พ่ือรองรับโครงการ
10.1 หอ้ งพกั ฟื้นหลงั ผา่ ตัด อยู่ทศี่ ูนยป์ ระสานผ่าตัดวันเดียวกลับและผา่ ตัดแผลเลก็
10.2 หอ้ งพักฟ้นื ในหอ้ งผ่าตดั
10.3 หอ้ งผา่ ตดั ในแต่ละกลุ่มงานพิจารณาตามความเหมาะสม ขนึ้ กับดลุ พนิ จิ ของกลุ่มงาน
โดยสรุป RJ ODS&MIS by Cloud doctors มจี ดุ เดน่ ดังน้ี
1. ระบบการตดิ ตาม และการสื่อสารกบั ผู้ป่วย โดย RJ ODS& MIS by Cloud Doctors
2. ในการใชร้ ะบบติดตาม ดว้ ย Cloud doctors ทำ� ใหผ้ ปู้ ว่ ยมารบั การบรกิ ารเพียง 2 คร้งั จากปกติ 5 ครง้ั
ทำ� ใหล้ ดความแออัดโดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในสถานการณ์การระบาดของ COVID 19 แต่ยังตดิ ต่อกบั แพทยไ์ ด้ตลอดเวลา
เหมอื นมีหมอใกลบ้ ้าน
3. RJ ODS Data Mx เป็นระบบการติดตอ่ ภายในหน่วยงานและภายนอกหนว่ ยงาน ทไ่ี มต่ ้องท�ำงานซ�้ำซ้อน
ทำ� ให้ขอ้ มลู มีความผดิ พลาดต�่ำ และสะดวกในการเบิกจา่ ยได้เรว็

32 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ตารางเปรียบเทยี บการผา่ ตดั วนั เดยี วกลับวถิ ใี หม่และการผา่ ตดั วันเดียวกลบั แบบดง้ั เดมิ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 33 ขน้ั ตอน การผ่าตัดวันเดียวกลับแบบดั้งเดมิ การผา่ ตัดวันเดยี วกลบั ผลลัพธจ์ ากการพัฒนา
ศนู ย์ประสานงาน มี วถิ ีใหม่ มีผ้รู บั ผิดชอบ ดแู ล และดำ� เนินการชดั เจน

แนวปฏบิ ตั ิผา่ ตัดวันเดยี วกลบั มี มี ศนู ยผ์ ่าตัดวนั เดยี วกลับ มีระบบกลาง มแี นวปฏิบัติกลางใหท้ กุ สาขาวชิ าเขา้ รว่ ม
การผา่ ตัดวนั เดยี วกลบั มีพยาบาลประจำ�

เปน็ ผู้ด�ำเนินการและก�ำกบั ดูแล

มี แนวทางการปฏิบัติกลาง

ประชมุ BCP และ ไม่มี มี มีการประชมุ เชงิ ปฏิบัตกิ าร BCP และ ท�ำให้ระบบผา่ ตัดวนั เดียวกลบั มคี วามยั่งยืนและ
มีคู่มอื ปฏิบตั กิ าร BCP มคี ู่มอื ในรูปเอกสารและ E-book เป็นตน้ แบบให้กับหนว่ ยงานอื่นได้
ระบบบันทึกขอ้ มลู
ไมม่ มี แี บบบันทึกของผปู้ ว่ ยในมจี �ำนวน มีโปรแกรมบันทึกผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั เช่อื ม ผปู้ ฏิบตั สิ ามารถทำ� งานได้สะดวก รวดเร็วและ
Preanesthetic Clinic (RJPAC) ประมาณ 10 หนา้ กระดาษหรือมากกว่า ตอ่ กับฐานขอ้ มลู โรงพยาบาล(RHIS) และ ผดิ พลาดนอ้ ย ใชส้ อ่ื สารไดง้ า่ ย
เป็น hard copy รองรับระบบ E-claim ของ สามารถเปิดดใู นหนา้ เดียวได้
ส�ำนกั งานหลกั ประกันสขุ ภาพแห่งชาติ
และสำ� นกั งานประกนั สงั คม เปน็ soft copy

มี มี ท�ำให้ลดการเลอื่ นผา่ ตัดและลดภาวะแทรกซอ้ น

ระบบติดตามผูป้ ่วย 1.โทรศพั ทต์ ดิ ตามประมาณ 5 คร้งั ตอ่ คน 1.Line official account ใชi้ nternet 1.ลดค่าใชจ้ า่ ยได้คนละ 25 บาท
เสยี ค่าใช้จ่ายครง้ั ละ 5 บาท โรงพยาบาลไม่มคี ่าใชจ้ า่ ยเพ่ิมรายเดือน ถา้ คนไขจ้ �ำนวน 169 คน จะลดได้ 4,225 บาท
(ถา้ คนไข้ 820 คน สามารถลดได้ 20,500 บาท/ป)ี
2.นดั หมายพบแพทย์ ที่โรงพยาบาล 2.การใชโ้ ทรศัพท์ 2.ลดการเลอื่ นผา่ ตดั จากการเตรยี มตวั ทไ่ี ม่ถูกต้อง
3. นัดหมายพบแพทย์ทโี่ รงพยาบาล
3.ลดการเกดิ ภาวะแทรกซ้อน

34 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 ข้ันตอน การผา่ ตัดวันเดียวกลับแบบด้งั เดมิ การผ่าตดั วนั เดียวกลับ ผลลพั ธจ์ ากการพัฒนา
การใหค้ �ำแนะนำ� 1.ใหค้ ำ� แนะน�ำปากเปลา่ วิถีใหม่

จ�ำนวนคร้งั ท่มี าโรงพยาบาล 2.แจกเอกสารกระดาษ (hard copy) 1.ใหค้ �ำแนะน�ำปากเปลา่ 1.ประหยดั กระดาษไดป้ ีละ 1,200 บาท
คร้ัง ทโ่ี รงพยาบาล 2.share เอกสารผ่านทาง Line official 2.ลดปญั หาการสญู หายของเอกสาร
เวลาการรอผา่ ตัด account (soft copy) 3.ผปู้ ว่ ยสามารถเปิดดซู �้ำๆ ไดต้ ลอด
การดูแลภาวะฉกุ เฉิน รอคิวผ่าตดั 8-10 สปั ดาห์
ตอ้ งมาห้องฉกุ เฉิน รอคิวตรวจ และ 2-3 ครัง้ ท่ีโรงพยาบาล, การผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั วิถใี หม่
3 ครง้ั ผ่าน Line official account, ลดการมาโรงพยาบาลของผู้ปว่ ยไดถ้ ึง
ปรึกษาตามระบบใชเ้ วลา 1 ครงั้ DMS Telemedicine รอ้ ยละ 40-50
ประมาณ 45 นาที ถึง 60 นาที
สามารถนัดผา่ ตัดได้ทนั ที ไม่ต้องรอคิว กำ� หนดเวลาไดช้ ัดเจน มกี ารยนื ยันการผ่าตัดผ่าน
ทาง line official account

รบั เขา้ ศนู ยร์ บั สง่ ตอ่ ผปู้ ว่ ย มรี ะบบ fast tract ลดความยุง่ ยากในการสืบคน้ ประวัติผู้ปว่ ยและ
ในการดูแลใช้เวลาประมาณ 10-20 นาที ระยะเวลารอคอยการรบั การรักษา

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 35

บทที่ 3

มาตรฐานความปลอดภยั ของผ้ใู หแ้ ละผู้รับบริการ
ในระบบบริการผ่าตดั แบบวันเดยี วกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก (2P-safety in ODS&MIS)

นพ.ฐิตกิ ร ไกรสรกุล โรงพยาบาลราชวิถี

ปัจจุบันการรักษาผปู้ ่วยดว้ ยการผ่าตดั หรอื การทำ� หตั ถการต่างๆ เปน็ ส่วนส�ำคญั ในการดแู ลรกั ษาผปู้ ว่ ยท่ัวโลก
และมแี นวโนม้ เพิ่มมากข้ึนเร่ือยๆ พรอ้ มกบั อุบัติการณ์ของอุบัตเิ หต,ุ โรคมะเร็ง และโรคหวั ใจและหลอดเลอื ด และ
บอ่ ยครั้งการผ่าตดั เปน็ ทางเดียวในการรกั ษาหรอื ลดความเสี่ยงต่อการเสยี ชีวิตของผู้ปว่ ย และทุกๆปมี ีผปู้ ว่ ยเปน็ ล้านๆ
คนท่ีได้รับการผ่าตัดหรือท�ำหัตถการในการรักษา และการผ่าตัดก็สามารถรักษาชีวิตผู้ป่วยไว้ได้ แต่การผ่าตัดที่ไม่มี
ความปลอดภัยกอ็ าจเปน็ สาเหตทุ ่ที �ำใหผ้ ูป้ ่วยเสยี ชวี ติ ได้ตามรายงานขององคก์ ารอนามัยโลก ยังพบวา่ มีการเสียชวี ิตจาก
การผา่ ตดั ใหญ่ 0.5-5% ภาวะแทรกซ้อนหลงั การผา่ ตดั สงู ถงึ 25% ในประเทศอุตสาหกรรมพบว่าอุบัติการณ์ทม่ี ีต่อคนไข้
ในโรงพยาบาลเกือบครึ่งเกิดจากการผ่าตัด และอย่างน้อย 50% ของสาเหตุสามารถป้องกันได้ และในทวีปแอฟริกา
การเสียชีวิตจากการดมยาสลบสูงถึง 1 ตอ่ 150 รายเลยทีเดยี ว
ในประเทศไทยไม่มีรายงานในภาพรวมของประเทศในการเกิดอุบัติการณ์ความเจ็บป่วยและการเสียชีวิตจาก
การผ่าตัด แตค่ ณะกรรมการขับเคลื่อนนโยบายความปลอดภยั ของผปู้ ่วยและบคุ ลากรสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสขุ
เหน็ ความส�ำคัญ จึงเสนอยุทธศาสตรเ์ พ่อื การขับเคล่ือนนโยบายความปลอดภยั ของผปู้ ่วยและบคุ ลากรสาธารณสขุ ของ
ประเทศไทย เพ่ือให้มีระบบบรกิ ารสขุ ภาพทมี่ คี ณุ ภาพและความปลอดภยั สำ� หรบั ทุกคน (Healthcare Systems with
Quality and Safety for All) โดยในปี พ.ศ. 2561 คณะกรรมการขับเคลอื่ นนโยบายความปลอดภยั ของผู้ป่วยและ
บคุ ลากรสาธารณสขุ ไดป้ รบั ปรงุ เป้าหมายความปลอดภยั ของผู้ป่วยและบคุ ลกร เพอื่ ใหเ้ กดิ การสอ่ื สารที่จดจำ� งา่ ยและ
ตอ่ เนอื่ ง เปน็ 2P Safety Goals (SIMPLE)2 ซึง่ มีรายละเอียดหวั ขอ้ ต่างๆ ดังน้ี

ตารางที่ 1 Patient and Personnel Safety Goals (SIMPLE2)

Patient Safety Goals Personnel Safety Goals

S: Safe Surgery and Invasive Procedures S: Security and privacy of information and Social Media
I: Infection Prevention and Control (communication)
I: Infection and Exposure

M: Medication and Blood Safety M: Mental Health and Mediation

P: Patient Care Process P: Process of work

L: Line,Tube & Catheter, Device and Laboratory L: Lane (ambulance), Legal Issues regulation (medical legal)

E: Emergency Response E: Environment and Working conditions

36 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ตารางท่ี 2 Patient Safety Goals (SIMPLE)

กลมุ่ หมวด แนวทางปฏิบัติ

S Safe Surgery S1: Safe Surgery and Invasive Procedure
S2: Safe Anesthesia
S3: Safe Operating Room

I Infection Prevention and I1: Hand Hygiene
Control I2: Prevention of Healthcare Associated Infection
I3: Isolation precautions
I4: Prevention and Control Spread of Multidrug-Resistant
Organisms(MDRO)

M Medication& Blood Safety M1: Safe fromAdverse Drug Events (ADE)
M2: Safe from Medication Error
M3: Medication Reconcilation
M4: Rational Drug Use (RDU)
M5: Blood Transfusion Safety

P Patient Care Process P1: Patients Identification
P2: Communication
P3: Reduction of Diagnostic Error
P4: Prevention of Common Complications
P5: Pain Management
P6: Refer and Transfer Safety

L Line, Tube & Catheter and L1: Catheter and Tubing Connection, and Flow Control
Laboratory L2: Right and Appropriate Laboratory Specimens and Testing

E Emergency Response E1: Response to the Deteriorating Patient
E2: Medical Emergency
E3: Maternal & Neonatal Morbidity
E4: ER Safety

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 37

ตารางที่ 3 Personnel Safety Goals (SIMPLE)

กลุ่ม หมวด แนวทางปฏบิ ัติ

S Social Media and Communication S1: Security and Privacy of Information
S2: Social Media and Communication Professionalism

I Infection and Exposure I1: Fundamental of Infection Control and Prevention for
Workforce
I2: Specific Infection Control and Prevention for
Workforce

M Mental Health and Mediation M1: Mental Health
M2: Mediation

P Process of work P1: Fundamental Guideline for Prevention of Work-
Related Disorder
P2: Specific Guideline for Prevention of Work-Related
Disorder
P3: Fitness for Duty Health Assessment

L Lane (Traffic) and Legal Issues L1: Ambulance and Referral Safety
L2: Legal Issues

E Environment and Working E1: Safe Physical Environment
Conditions E2: Working Conditions
E3: Workplace Violence

ซ่ึงทุกเป้าหมายความปลอดภัย เป็นความเสี่ยงท่ีป้องกันได้ (Preventable Harms) และมีแนวทางปฏิบัติ
เพื่อเป้าหมายความปลอดภัยต่างๆ ท้ังด้านผู้ป่วยและบุคลากรสาธารณสุข โดย สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล
(องคก์ ารมหาชน)เปน็ แนวทางทน่ี ำ� ไปปฏบิ ตั ติ ามหลกั การPDCAเพอ่ื ใหเ้ กดิ คณุ ภาพและความปลอดภยั โดยใชแ้ นวคดิ 3 P โ ดย
P: Purpose คอื Patient and Personnel Safety, P: Process คอื แนวทางปฏบิ ตั ติ าม SIMPLE2 , P: Performance คือ
อุบัติการณ์ความเสีย่ งทีป่ ้องกันไดต้ ามแนวทางปฏบิ ัตลิ ดลง
จากนโยบายเรื่องความปลอดภัยจึงเป็นพ้ืนฐานในการให้บริการทางการแพทย์ที่ส�ำคัญเพ่ือให้หน่วยบริการ
ตระหนกั ถึงความปลอดภัยของผูร้ บั บริการและผ้ใู ห้บรกิ ารในระบบสาธารณสุข และเป็นพนื้ ฐานทส่ี �ำคัญทีส่ ุดในการพัฒนา
ด้านคุณภาพและมาตรฐานในการบริการทค่ี �ำนงึ ถึงความปลอดภยั ของผปู้ ว่ ยเปน็ องคป์ ระกอบทีส่ ำ� คญั และนำ� มาประยุกต์
แนวทางและหลกั คดิ ในการใหบ้ รกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็ (One day surgery and MIS surgery)
เพ่ือให้เกิดคุณภาพและความปลอดภัย และความม่ันใจต่อผู้ป่วยและญาติในการรับบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและ
การผ่าตดั แผลเลก็ (One day surgery and MIS surgery)

38 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

One day surgery and 2P Safety (SIMPLE2)

การผา่ ตดั วันเดียวกลบั One Day Surgery (ODS) คือ การรับผู้ปว่ ยเข้ามาเพ่ือรบั การรักษาดว้ ยการผา่ ตัด
(surgery) หรือหตั ถการ (medical intervention) ทไี่ ด้มกี ารเตรยี มการไวก้ ่อนแลว้ และใหผ้ ูป้ ว่ ยกลับบ้านในวนั
เดียวกนั กับวนั ที่เขา้ รบั การรักษาหรืออยู่ในโรงพยาบาลไม่เกิน 24 ชว่ั โมง ซง่ึ การผา่ ตดั แบบ One Day Surgery (ODS)
เป็นการผา่ ตดั ที่ต้องมีการคดั เลอื กผู้ปว่ ยทเี่ หมาะสมและมแี นวทางปฏิบตั ทิ ั้ง ก่อนผา่ ตัด ระหวา่ งผา่ ตัด หลังผ่าตัด และ
การติดตามหลังการผ่านตัดท่ีมีแนวทางเฉพาะและลดความเส่ียงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนทุกขั้นตอนของการผ่าตัด
โดยนำ� หลกั การของ 2P Safety (SIMPLE2) มาออกแบบการใหบ้ รกิ ารเพื่อใหเ้ กิดคุณภาพและความปลอดภยั กับผปู้ ว่ ย
และญาติ ดงั น้ี
S: Safe Surgery ต้องค�ำนงึ ถงึ ขน้ั ตอนที่มีความเสีย่ งทจ่ี ะเกิดขึ้นจากการผา่ ตัด
Surgical Safety Checklist
คอื เครอื่ งมอื สำ� หรบั ชว่ ยตรวจสอบและประเมนิ ความพรอ้ มโดยมกี ารสอ่ื สารในทมี ใหเ้ กดิ ความมน่ั ใจในความปลอดภยั
แกผ่ ้ปู ่วยท่ไี ดร้ ับการผ่าตัด โดยแบง่ ออกเปน็ 3 ระยะ คอื ก่อนใหย้ าระงบั ความรสู้ ึก (sign in) กอ่ นลงมดี (time out)
และกอ่ นผู้ป่วยออกจากห้องผา่ ตดั (sign out) โดยใหห้ ลักการของ Zero defect คอื ด�ำเนนิ การตามมาตรฐานเปน็ ขนั้
ตอน มีการcross check ถา้ ไม่ทำ� ข้นั ตอนน้จี ะไม่ยอมให้ท�ำขน้ั ตอนต่อไป มีการเรียนร้จู ากเหตกุ ารณ์ท่ผี ิดพลาดเพ่อื
ปรบั ระบบแก้ไข โดยทุกขนั้ ตอนควรตอ้ งดำ� เนนิ การด้วยแพทยผ์ ้ผู ่าตดั วิสัญญแี พทย์/พยาบาล และพยาบาลห้องผา่ ตดั
และควรมีการติดตามอยา่ งต่อเนอื่ งท้งั การปฏบิ ัตติ ามข้นั ตอน surgical safety checklist และอบุ ัติการณ์การผา่ ตัด
ผิดขา้ ง ผิดคน ผดิ หัตถการ เพื่อใหเ้ กดิ ความปลอดภัยต่อผู้ป่วยที่มาท�ำการผ่าตดั
Pitfall : ในการให้บริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับ ควรมีการออกแบบข้ันตอนการ Mark site ท่ีชัดเจน
โดยก�ำหนดโดยใครเชน่ พยาบาลประจำ� ศนู ยผ์ า่ ตดั แบบวันเดยี วกลับ หรือแพทย์เจา้ ของไขก้ ่อนเข้าหอ้ งผ่าตัด ซึง่ เปน็
จุดสำ� คัญและเกิดขอ้ ผิดพลาดบ่อยเน่อื งจากผู้ป่วยเดนิ ทางมาจากบา้ นแลว้ เขา้ ห้องผา่ ตดั เลยในช่วงเชา้
Surgical Site Infection (SSI) prevention
คอื การตดิ เชอ้ื ทเี่ กดิ หลงั การผา่ ตดั โดยแบง่ ชนดิ ของการตดิ เชอื้ เปน็ superficial incisional คอื การตดิ เชอื้ ของ
ผวิ หนงั และเนอ้ื เยอื่ ใตผ้ วิ หนงั ของแผลผา่ ตดั ภายใน 30 วนั หลงั ผา่ ตดั deep incisional คอื การตดิ เชอื้ ลกึ มาถงึ พงั พดื
(facia) กลา้ มเนอ้ื (muscle) ภายใน 30 หรอื 90 วนั ตามชนดิ การผา่ ตดั และ organ/space การตดิ เชอ้ื ในอวยั วะหรอื
ชอ่ งตา่ งๆของรา่ งกายในการผา่ ตดั หรอื ระหวา่ งผา่ ตดั ภายใน 30 หรอื 90 วนั หลงั ผา่ ตดั ตามชนดิ ของการผา่ ตดั โดยตอ้ ง
มีแนวทางปฏิบตั ิการปอ้ งกันการใหย้ าปฏิชวี นะปอ้ งกันการติดเชอ้ื และระบบเฝ้าระวังการติดเชื้อหลงั การผ่าตดั รวมถึง
แนวทางปฏบิ ตั ใิ นการทำ� ความสะอาดเครอ่ื งมอื ผา่ ตดั ปราศจากเชอ้ื ระบบการไหลเวยี นอากาศในหอ้ งผา่ ตดั
Pitfall: ในการใหบ้ รกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั ควรมกี ารออกแบบขน้ั ตอนในการใหย้ าปฏชิ วี นะเพอื่ ปอ้ งกนั
การตดิ เชอ้ื กอ่ นการผา่ ตดั ตามหตั ถการทท่ี ำ� การผา่ ตดั อยา่ งชดั เจน รวมทง้ั ตดิ ตามหลงั ผา่ ตดั โดยทมี พยาบาลโดยมคี ำ� ถาม
หรอื การเฝา้ ระวงั การติดเชอื้ ท่แี ผลผา่ ตัดเชงิ รกุ หลงั การผ่าตดั ท่ี 24, 48 และ 72 ชวั่ โมง และอาจมีการตดิ ตามโดยใช้
เทคโนโลยีรว่ มดว้ ยเชน่ การถา่ ยภาพแผลผา่ ตัดช่วยในการตดิ ตามเพือ่ เพ่ิมความม่ันใจกบั ผู้ป่วยในการตดิ ตาม และตอ้ ง
มกี ารทบทวนเมอื่ มอี บุ ตั กิ ารณเ์ มอ่ื เกดิ การตดิ เชอื้ หลงั การผา่ ตดั เพอ่ื ปรบั ปรงุ ระบบเพอื่ เพมิ่ ความปลอดภยั แกผ่ ปู้ ว่ ย
Safe Anesthesia
คอื ความปลอดภยั ในการใหย้ าระงบั ความรสู้ กึ แกผ่ ปู้ ว่ ย หมายถงึ อตั ราการเสยี ชวี ติ และภาวะแทรกซอ้ นทอ่ี าจ
เกีย่ วขอ้ งกบั การให้ยาระงบั ความรู้สึกในอัตราต่�ำและหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซอ้ นทอ่ี าจปอ้ งกันได้ โดยมกี ระบวนการ
ทำ� งานตามขั้นตอนในการระงับความร้สู ึกโดยมีบคุ ลากรที่มคี วามรูค้ วามเชยี่ วชาญ ในข้นั ตอนต่างๆ ก่อนทำ� การระงับ
ความรสู้ กึ (pre-anesthetic evaluation) ระหวา่ งการระงบั ความรสู้ กึ หลงั การระงบั ความรสู้ กึ และการดแู ลผปู้ ว่ ยหลงั
การระงบั ความรสู้ กึ ในหอ้ งพกั ฟน้ื (post-anesthetic care)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 39

Pitfall: ในการให้บริการผ่าตัดแบบวันเดยี วกลบั ใหค้ วามสำ� คัญในเรอื่ งของ pre-anesthetic evaluation
ก่อนท�ำการผ่าตดั ต้องได้รับการประเมินการให้ยาระงับความร้สู ึกก่อนการผา่ ตดั เพื่อประเมนิ ความพรอ้ มของผปู้ ว่ ย
ก่อนการผา่ ตัด ลดภาวะแทรกซอ้ นหลงั การผา่ ตดั ลดการงดเลอื่ นผา่ ตัด และควรมแี นวทางในการจำ� หน่ายผ้ปู ่วยหลงั
การผ่าตดั เชน่ ใช้ scoring ท่เี หมาะสม ตามแนวทางของราชวทิ ยาลัยวิสัญญีแพทย์แห่งประเทศไทย
Safe Operating Room
คอื สง่ิ แวดลอ้ มในหอ้ งผา่ ตดั ทเี่ ปน็ ผลจากนโยบายและการปฏบิ ตั ทิ ที่ ำ� ใหม้ นั่ ใจวา่ มคี วามปลอดภยั ไมเ่ กดิ อนั ตราย
ตอ่ ผปู้ ว่ ยและเจา้ หนา้ ท่ี เชน่ พนื้ ทกี่ ารทำ� งานหอ้ งผา่ ตดั ระบบระบายอากาศ มกี ารกรองอากาศ และการหมนุ เวยี นอากาศใน
หอ้ งผา่ ตดั 20 air change per hour (ACH) ระบบไฟ pipeline system อณุ หภมู ทิ ่ี 22-24 Co เปน็ ตน้
Pitfall: ต้องมกี ารตรวจสอบอปุ กรณเ์ ครื่องใช้ต่างๆและส่งิ แวดลอ้ มอื่นๆอยา่ งสมำ�่ เสมอตามแนวปฏิบัติของ
หนว่ ยงาน และมกี ารทวนสอบด้วยหนว่ ยงานวิศวกรรมทางการแพทยต์ ามชว่ งเวลาท่กี �ำหนด
Acute Pain Management
คือ ความปวดเฉียบพลัน เปน็ ความปวดท่ีมรี ะยะปวดไมเ่ กนิ 3 เดอื น มักเป็นความปวดที่มีกลไกการเกดิ ชนิด
ที่มีการกระต้นุ ตัวรบั ความปวด (nociceptive pain) ร่วมกับมีการอกั เสบ มสี ่วนน้อยทเี่ ปน็ ความปวดเหตพุ ยาธสิ ภาพ
ประสาททอยา่ งเฉยี บพลัน (acute neuropathic pain)
Pitfall: ในการใหบ้ รกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั ความเจบ็ ปวดหลงั การผา่ ตดั เปน็ ปจั จยั สำ� คญั ทมี่ ผี ลตอ่ ความ
สำ� เรจ็ ของการดำ� เนนิ การแบบผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั โรงพยาบาลตอ้ งมแี นวทางการจดั การความปวดเฉยี บพลนั หลงั
การผา่ ตดั โดยใชห้ ลกั ของ multimodal analgesia และ preventive analgesia ตามชนดิ ของหตั ถการและการผา่ ตดั
(procedure-specific pain management) รว่ มเปน็ แนวทางการรกั ษาในผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
Security and Privacy of Information and social media
ความม่นั คงปลอดภัยสารสนเทศ (Information Security) คอื การคุ้มครองป้องกันข้อมลู และระบบ
สารสนเทศของบุคคลหรือองคก์ ร จาการถูกเข้าถงึ ใช้ เปดิ เผย แกไ้ ข ทำ� ลายหรอื ระงบั การใชง้ านโดยไม่ได้รบั อนุญาต
ความเปน็ สว่ นตวั (Privacy) คือการคุม้ ครองขอ้ มูลสว่ นบคุ คลเพอ่ื ให้การเข้าถงึ ใช้และเปดิ เผยข้อมูล
สารสนเทศดงั กล่าว เปน็ ไปตามความประสงค์และความยนิ ยอมของผูน้ น้ั ยกเว้นกรณีปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย
ขอ้ มลู ส่วนบุคคล (Personal Information) คอื ข้อมูลของบุคคลหรอื เกย่ี วกบั บุคคลทสี่ ามารถระบุตวั บุคคล
นั้นได้ หรอื เข้าใจไดว้ า่ หมายถงึ ขอ้ มูลของบุคคลใด ท้ังทีอ่ ยูใ่ นรปู แบบเอกสารและอิเลก็ ทรอนกิ ส์ โรงพยาบาลตอ้ ง
ให้ความส�ำคัญเพื่อให้เกิดความม่ันคงปลอดภัยและความเป็นส่วนตัวของข้อมูลสารสนเทศของผู้ให้บริการและผู้รับ
บริการไดร้ บั การคุ้มครอง ต้องมกี ารก�ำหนดผู้ท่ีเขา้ ถงึ ขอ้ มูล มีกระบวนการขอความยนิ ยอมโดยได้รบั การบอกกล่าว
(Informed Consent) ในสว่ นของการเกบ็ รวบรวมและเปิดเผยขอ้ มลู เพอื่ การรักษา ติดตามอย่างชดั เจน
Pitfall : ในการให้บริการผ่าตัดแบบวนั เดยี วกลับและผา่ ตัดแผลเลก็ ต้องมีการตรวจตดิ ตามหลังการผ่าตัด
อาจมกี ารใช้เทคโนโลยชี ่วยในการติดตามผา่ น แอปปริเคชนั ตา่ งๆ เช่น line ซ่งึ ต้องมีการวางระบบความปลอดภัยท่ี
ชัดเจน กำ� หนดผ้คู นที่เขา้ ถงึ ข้อมลู รูปภาพ ในการใช้ตดิ ตามเพ่อื ปอ้ งกันการรั่วไหลของขอ้ มลู ท่ีอาจทำ� ให้เกิดความ
เสียหายต่อผ้ปู ่วยและบุคลากรทีใ่ ห้บรกิ าร และรองรบั กับกฎหมายข้อมูลส่วนบุคคลในอนาคต
มาตรฐานท่ีเกี่ยวข้องในการด�ำเนินการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับที่ยังไม่มีมาตรฐานก�ำหนดไว้อย่างชัดเจนใน
มาตรฐานของสถาบันรบั รองคณุ ภาพสถานพยาบาล ของประเทศไทย แตป่ รบั ใชร้ ว่ มกบั หลกั การของเปา้ หมายความ
ปลอดภยั ของผปู้ ว่ ย ของประเทศไทย พ.ศ. 2561 เนือ่ งจากมาตรฐาน 2P Safety เป็นมาตรฐานท่ีเนน้ ผ้ปู ่วยทีร่ ับ
บริการในโรงพยาบาลเป็นหลักจึงอาจจะยังไม่ครอบคลุมระบบการบริการผู้ป่วยผ่าตัดแบบวันเดียวกลับในเร่ืองระบบ
การติดตามผู้ปว่ ยหลงั จากการผ่าตัด ในมาตรฐานของตา่ งประเทศ เช่น Joint Commission International ซึง่ เป็น

40 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

องคก์ รอิสระจากอเมรกิ าท่ีได้รับการยอมรบั ในระดับสากล ได้มีการก�ำหนดมาตรฐานเฉพาะสำ� หรับการรักษาแบบวนั
เดียวกลับ (Ambulatory Care) ซึง่ มีข้อก�ำหนดเป็น International Patient Safety Goal (IPSG) คือ
1. Identify Patient Correctly คือการระบตุ ัวผู้ป่วยทเี่ ข้ามารับการรกั ษาอย่างถกู ตอ้ ง มีแนวทางปฏิบตั ใิ น
การระบุตัวผปู้ ว่ ยและมกี ารตดิ ตามก�ำกับอยา่ งต่อเนอื่ ง
2. Improve Effective Communication คอื การมีการพฒั นาระบบสือ่ สารท่มี ปี ระสิทธิภาพทั้งดา้ นการ
พดู คยุ หรือการโทรศพั ท์ รวมถงึ ส่ืออิเลก็ โทรนิคตา่ งๆ ระหว่างสถานพยาบาล ผ้ปู ว่ ย ญาติ และผดู้ ูแล อยา่ งใกลช้ ิด
และมชี ่องทางดว่ นในการตดิ ตอ่ พิเศษเมอ่ื พบมีภาวะผิดปกตหิ ลังการผ่าตดั ในการด�ำเนินการผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ
ในประเทศไทยจึงปรับใช้เพ่ือความปลอดภัยของผู้ป่วยท่ีมาเข้ารับการผ่าตัดจึงแนะน�ำให้มีการติดตามหลังการผ่าตัด
24, 48 และ 72 ชว่ั โมงโดยมกี ารติดตามโดยพยาบาล (Nurse manager) ทม่ี คี วามรู้ ความเข้าใจในโรคท่ีได้รบั การ
ผ่าตดั ตอ้ งมแี นวทางในการตดิ ตามรายโรคทช่ี ดั เจน และมี early warning sign ของภาวะแทรกซอ้ นในแตล่ ะรายโรค
รายหัตถการ ทีส่ ามารถแนะนำ� ผปู้ ว่ ยและญาตเิ ขา้ มารบั บรกิ ารในภาวะฉกุ เฉนิ ได้ และในบางหตั ถการ เช่น การผา่ ตดั
แผลเล็กอาจต้องตดิ ตามถึง 1 เดือน เพือ่ เฝา้ ระวงั ภาวะแทรกซ้อนทอ่ี าจเกิดข้ึนไดใ้ นระยะยาว
3. Improve the Safety of High-Alert Medications คือ มีการออกแบบเพอ่ื ป้องกันความผดิ พลาดในการ
ใหย้ าท่ีมคี วามเสยี่ งสูงหลงั การผา่ ตดั หรอื จากการดมยาสลบในการรักษา เชน่ ผลข้างเคยี งจากยาก่อนกลบั บ้าน หรอื
เกิดที่บ้านได้ เช่น ยาแก้ปวดกล่มุ opioid, ยาละลายล่ิมเลือด หรือ กลุม่ แรธ่ าตแุ ละสารละลายความเขม้ ข้นสูง
4. Ensure Correct-Site, Correct-Procedure, Correct-Patient Surgery คือกระบวนการสร้างความ
ปลอดภยั ก่อนการท�ำหตั ถการหรือการผ่าตดั sign in, time out, sign out ซ่ึงข้นั ตอนเหมือนกบั มาตรฐานความ
ปลอดภัยในแนวทางเป้าหมายความปลอดภยั ของผปู้ ว่ ย ของประเทศไทย พ.ศ. 2561
5. Reduce the Risk of Health Care-Associated Infections คือ การมีแนวทางปฏบิ ัตใิ นการปอ้ งกันการ
ติดเชือ้ โดยเฉพาะเรอื่ งการลา้ งมอื (hand-hygiene) และมีการปฏิบัติ และกำ� กบั อย่างตอ่ เนอื่ งในการให้บรกิ าร
6. Reduce the Risk of Patient Harm Resulting from falls คือแนวทางในการลดความเสี่ยงจากการ
พลดั ตกหกลม้ ในการให้บริการแบบวันเดียวกลับอาจจะเกิดอุบัติการณ์น้อย แตใ่ นการผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับหลัง
จากการดมยาสลบ และตอ้ งพักฟื้นก่อนกลบั บา้ นตอ้ งมีการประเมนิ และเฝ้าระวงั การพลัดตกหกลม้ ด้วยเสมอเพราะ
อาจเกิดจากภาวะท่ฟี ื้นตัวจากดมยาสลบไม่ดีนักอาจเกดิ อุบตั กิ ารณ์ได้
ท้ังแนวทางมาตรฐานตามหลกั การของเป้าหมายความปลอดภยั ของผ้ปู ว่ ยของประเทศไทย พ.ศ. 2561 ของ
สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาลของประเทศไทย และมาตรฐานเฉพาะส�ำหรับการรักษาแบบวันเดียวกลับ
(Ambulatory Care) ฉบับที่ 4 ของ Joint Commission International ก็ม่งุ เนน้ ถงึ ความปลอดภัยของผปู้ ่วย ญาติ
และเจา้ หนา้ ทท่ี ใี่ หบ้ รกิ ารการรกั ษาแบบวนั เดยี วกลบั และสามารถนำ� มาปรบั ใชก้ บั ระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั
และการผ่าตัดแผลเล็ก เมื่อประชาชนท่ีมารับบริการ จะมีความม่ันใจว่าจะได้รับบริการท่ีมีคุณภาพมาตรฐานและ
ความปลอดภยั เหมือนระบบบรกิ ารอ่ืนๆเสมอื นได้มารับบริการในสถานพยาบาล
เอกสารอา้ งองิ

1. WHO (World Health Organization) Safe surgery.
2. เปา้ หมายความปลอดภยั ของผปู้ ว่ ย ของประเทศไทย พ.ศ. 2561 (Patient Safety Goals: SIMPLE Thailand

2018). สถาบันรบั รองคณุ ภาพสถานพยาบาล(องค์การมหาชน).ISBN: 978-616-8024-19-5.
3. เป้าหมายความปลอดภยั ของบุคลากรสาธารณสุข ของประเทศไทย พ.ศ. 2561 (Personnel Safety

Goals: SIMPLE Thailand 2018) สถาบันรบั รองคณุ ภาพสถานพยาบาล(องคก์ ารมหาชน).
ISBN: 978-616-8024-18-8.
4. Joint Commission International Accreditation Standards for Ambulatory Care 4th Edition.

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 41

บทท่ี 4

เป้าหมายของกองทุนหลักประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ และแนวทางการเบิกจ่าย
สำ� นกั งานหลกั ประกันสขุ ภาพแห่งชาติ

เป้าหมายกองทุนหลกั ประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ

พระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 มาตรา 38 ก�ำหนดวัตถุประสงค์ของกองทุน
หลักประกันสุขภาพแห่งชาติไว้ เพ่ือเป็นค่าใช้จ่าย สนับสนุน และส่งเสริมการจัดบริการสาธารณสุขของหน่วยบริการ
รวมถึงส่งเสริมให้บุคคลสามารถเข้าถึงการบริการสาธารณสุขได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ ให้ใช้จ่ายเงินกองทุน
โดยค�ำนึงถึงการพัฒนาการบริการสาธารณสุขในเขตพ้ืนท่ีท่ีไม่มีหน่วยบริการเพียงพอหรือมีการกระจายหน่วยบริการ
อย่างไม่เหมาะสม จึงครอบคลมุ คา่ ใชจ้ ่ายสำ� หรบั สถานบรกิ าร หนว่ ยงาน องคก์ ร หรอื บุคคล ทีส่ นับสนนุ หรือส่งเสรมิ
การจดั บริการสาธารณสขุ ด้วย
การกำ� หนดหลกั เกณฑ์การดำ� เนินงานและการบริหารจัดการกองทุน เป็นบทบาทคณะกรรมการหลักประกัน
สขุ ภาพแห่งชาติตามมาตรา 18(4) โดยสำ� นกั งานหลกั ประกนั สุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) มีหนา้ ทบ่ี ริหารกองทุนให้เปน็ ไป
ตามทีค่ ณะกรรมการก�ำหนด ซ่ึงเปน็ บทบาทตามมาตรา 26(4) กระบวนการในการกำ� หนดหลกั เกณฑ์ แนวทาง วิธีการ
และเง่ือนไขการจา่ ย จึงเปน็ กลไกส�ำคัญท่ีจะช่วยสนับสนุนและส่งเสริมการเข้าถึงบริการสาธารณสุขที่มีคุณภาพตาม
มาตรฐานของประชาชน หน่วยบริการได้รับค่าใช้จ่ายเพิ่มบริการสาธารณสุขอย่างเหมาะสม
การพฒั นาระบบการจา่ ยคา่ บรกิ ารผา่ ตดั แบบไมค่ า้ งคนื (One Day Surgery:ODS) หรอื Ambulatory surgery
หรอื Same-day surgery และบริการผา่ ตดั ผ่านกล้องแบบ (Minimally Invasive Surgery:MIS) ในระบบหลักประกัน
สุขภาพแห่งชาติเร่ิมมาตั้งแต่ปีงบประมาณ 2561 และมีการขยายรายการมาอย่างต่อเนื่องภายใต้การทำ� งานรว่ มกนั
ระหว่างผู้เชย่ี วชาญจากราชวิทยาลยั สมาคมดา้ นการแพทย์ กรมการแพทย์ กรมวิชาการอนื่ ๆ และ สปสช. ภายใต้
เป้าหมายการดำ� เนินงาน คือ
1. สรา้ งความเป็นธรรมตอ่ ประชาชนและผู้รับบรกิ ารทจ่ี ะไดร้ บั บรกิ ารสาธารณสุขอย่างเทา่ เทยี มกนั โดยการ
พัฒนาบริการสาธารณสุขให้มบี ริการทเี่ พยี งพอและมีการกระจายบริการอยา่ งเหมาะสม
2. เพ่ิมประสิทธผิ ลและคณุ ภาพผลงานบรกิ ารสาธารณสุข โดยเป็นการพัฒนาระบบบริการใหป้ ระชาชนไดร้ บั
บริการทป่ี ลอดภยั มีคุณภาพมาตรฐาน ลดความแออดั ในหนว่ ยบริการ มีการพัฒนาด้านวิชาการ ศกั ยภาพบุคลากร
และเครอื ข่ายการใหบ้ รกิ าร
3. สนับสนนุ การมีสว่ นร่วมของทกุ ภาคส่วนในการรว่ มดำ� เนินงานหลักประกนั สขุ ภาพแห่งชาตแิ ละการบรกิ าร
สาธารณสขุ โดยการมสี ่วนรว่ มของราชวทิ ยาลยั แพทย์ สมาคม องคก์ รวชิ าชพี กระทรวงสาธารณสุข หนว่ ยบริการ และ
ส�ำนักงานหลกั ประกนั สขุ ภาพแห่งชาติ ในการพัฒนาระบบบรกิ ารผา่ ตัดแบบไมค่ า้ งคืน (One Day Surgery: ODS)
และบริการผ่าตัดผ่านกลอ้ งแบบ (Minimally Invasive Surgery:MIS)
4. เพมิ่ ประสิทธิภาพการบริหารเงินกองทุน ลดคา่ ใช้จา่ ยทั้งของหน่วยบรกิ ารและประชาชน

42 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

แนวทางการเบกิ จ่ายค่าใช้จา่ ยเพ่ือบริการสาธารณสุข

กรณบี รกิ ารผ่าตดั แบบไมค่ ้างคืน (One day surgery : ODS)

นิยาม
การรกั ษากรณีบริการผ่าตัดแบบไมค่ า้ งคนื (One Day Surgery : ODS) หรอื Ambulatory surgery หรอื Same day
surgery เป็นรปู แบบในการดแู ลผู้ป่วยทที่ ำ� หตั ถการแบบวนั เดยี วกลับ คือ การรับผปู้ ว่ ยเข้ามาเพือ่ รบั การรักษา ท�ำหัตถการ
หรอื ผ่าตดั ทีไ่ ด้มีการเตรยี มการไว้ลว่ งหนา้ กอ่ นแลว้ และสามารถใหก้ ลบั บา้ นในวันเดยี วกนั กบั วันท่รี บั ไว้ทำ� หตั ถการ/ผ่าตัด
หรือในวันรุ่งขึน้ โดยอยู่ในหน่วยบริการไมน่ ้อยกวา่ 2 ชว่ั โมง และไมเ่ กนิ 24 ชวั่ โมง
เงอ่ื นไขการจา่ ย
1) เปน็ การใหบ้ ริการแกท่ ่ีผมู้ ีสทิ ธติ ามกฎหมายวา่ ด้วยหลักประกันสุขภาพแหง่ ชาติ
2) เปน็ การใหบ้ ริการแก่ผู้รับบรกิ ารทไ่ี ด้รบั การวนิ ิจฉยั โรคตามกลุ่มโรค กลุ่มอาการ หรือหตั ถการท่ีกำ� หนด ดังน้ี
2.1) รายการทกี่ ำ� หนดตง้ั แตป่ งี บประมาณ 2561 (ตง้ั แตว่ นั ที่ 1 มกราคม 2561) จำ� นวน 12 กลมุ่ โรค/หตั ถการ ไดแ้ ก่

(1) โรคไสเ้ ล่ือนขาหนีบ (Inguinal hernia)
(2) โรคถงุ น้�ำอัณฑะ (Hydrocele)
(3) โรคริดสดี วงทวาร (Hemorrhoid)
(4) ภาวะเลอื ดออกผดิ ปกตจิ ากมดลกู (abnormal uterine bleeding)
(5) หลอดเลอื ดดำ� ในหลอดอาหาร และกระเพาะอาหารโปง่ พอง (Esophageal varices, Gastric varices)
(6) ภาวะหลอดอาหารตบี (Esophageal stricture)
(7) มะเร็งหลอดอาหารระยะลกุ ลามท่อี ดุ ตัน (Obstructive esophageal cancer/tumor)
(8) ตง่ิ เน้ืองอกลำ� ไสใ้ หญ่ (Colorectal polyp)
(9) น่วิ ในทอ่ น้�ำดี (Bile duct stone)
(10) นว่ิ ในทอ่ ตบั อ่อน (Pancreatic duct stone)
(11) ภาวะท่อน�้ำดีตบี (Bile duct stricture)
(12) ภาวะท่อตบั อ่อนตีบ (Pancreatic duct stricture)
2.2) รายการทกี่ ำ� หนดตงั้ แตป่ งี บประมาณ 2562 (ตง้ั แตว่ นั ท่ี 1 มกราคม 2562) จำ� นวน 12 กลมุ่ โรค/หตั ถการ ไดแ้ ก่
(1) สง่ิ แปลกปลอมในทางเดนิ อาหารสว่ นต้น (Foreign body of upper Gastrointestinal Tract)
(2) การผ่าตดั ตอ้ เน้ือ (Pterygium Excision with graft)
(3) การทำ� หมันหญงิ (Female sterilization)
(4) การจดั กระดกู หกั ใหเ้ ขา้ ท่ี โดยการผา่ ตดั ผา่ นผวิ หนงั ดว้ ยแผลขนาดเลก็ (Percutaneous fracture fixation)
(5) ฝีคัณฑสูตร (Fistula in ano)
(6) ฝีรอบไสต้ รง ทวารหนัก (Perirectal, Perianal abscess)
(7) ฝีเต้านม (Breast abscess)
(8) นว่ิ ในกระเพาะปัสสาวะ (Vesicle stone)
(9) นว่ิ ในท่อไต (Ureteric stone)
(10) น่ิวในท่อปสั สาวะ (Urethral stone)
(11) ทอ่ ปสั สาวะตบี (Urethral stricture)
(12) แผลฉกี หรอื แผลปรทิ ่ีขอบทวาร (Anal fissure)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 43

2.3) รายการทกี่ ำ� หนดตง้ั แตป่ งี บประมาณ 2563 (ตง้ั แตว่ นั ท่ี 1 มกราคม 2563) จำ� นวน 7 กลมุ่ โรค/หตั ถการ ไดแ้ ก่
(1) ความผิดปกตขิ องอณั ฑะท่ีได้รบั การตัดลูกอัณฑะ (Orchidectomy)
(2) การสอ่ งกลอ้ งตรวจโพรงมดลูก และการผา่ ตดั (Hysteroscopy) เพอื่ รกั ษาความผดิ ปกตขิ องอวยั วะ
ในอุง้ เชงิ กราน
(3) การตดั นว้ิ มือ (Amputation Finger)
(4) การผ่าตดั ก้อนโรคท่เี ตา้ นม (Wide Excision Breast mass)
(5) ความผดิ ปกติของเตา้ นมทรี่ กั ษาด้วยการผ่าตัดเตา้ นมออกทงั้ หมด (Simple Mastectomy)
(6) การรักษามะเร็งเตา้ นมโดยการผ่าตดั แบบสงวนเต้า (Breast Conservative Surgery)
(7) ภาวะล้ินติด (Tongue tie Release)

2.4) รายการทก่ี ำ� หนดตง้ั แตป่ งี บประมาณ 2564 (ตงั้ แตว่ นั ท่ี 1 มกราคม 2564) จำ� นวน 11 กลมุ่ โรค/หตั ถการ ไดแ้ ก่
(1) การตดั นิว้ เทา้ ในแผลเบาหวานและเน้อื ตายทีเ่ ทา้ (Diabetic foot With gangrene)
(2) การปลูกถ่ายผิวหนังใน Granulation Wound
(3) การท�ำผ่าตัดเส้นเลือดขอด (Varicose vein)
(4) การขลิบผิวหนังหมุ้ ปลายอวัยวะเพศชาย (Phimosis, Paraphimosis)
(5) การผา่ ตัดนวิ่ และการอดุ ตนั ของทางเดนิ ปัสสาวะ (Obstructive uropathy)
(6) การผา่ ตัดเสน้ เลอื ดขอดบรเิ วณถงุ อัณฑะ (Varicocele)
(7) การผ่าตัดปะแกว้ หูเพื่อรักษาหูช้นั กลาง (Chronic otitis media, Perforated tympanic
membrane, atelectatic otitis media, adhesive otitis media)
(8) การผา่ ตดั เพอ่ื รกั ษาเนื้องอกทก่ี ลอ่ งเสยี ง (Laryngotracheal stenosis, tumor/cyst at larynx
hypopharynx base of tongue)
(9) การผ่าตัดเพ่ือการรักษาโรคจมกู อกั เสบเร้ือรงั (Hypertrophy of turbinate)
(10) การผ่าตัดรกั ษาโรคเกยี่ วกบั ตอ่ มบาร์โธลิน (Cyst/abscess of Bartholin’s gland)
(ถุงนำ้� บารโ์ ธลนิ หรอื ถงุ หนองตอ่ มบารโ์ ธลนิ )
(11) การตดั ตงิ่ เนอ้ื หรอื เนอื้ งอกในโพรงมดลกู (Submucous myoma uteri, polyp of corpus uteri)
(เนอื้ งอกกลา้ มเนื้อมดลูกในโพรงมดลกู และตง่ิ เนื้อเยอ่ื บุโพรงมดลกู )

2.5) รายการทก่ี ำ� หนดตง้ั แตป่ งี บประมาณ 2565 (ตงั้ แต่ 1 ตลุ าคม 2564) จำ� นวน 20 กลมุ่ โรค/หตั ถการ ไดแ้ ก่
(1) การสอ่ งกลอ้ งใส่สายให้อาหารทางหน้าทอ้ ง (Percutaneous Endoscopic Gastrostomy: PEG)
(2) การส่องกลอ้ งใช้เข็มเจาะดดู ช้นิ เน้อื บริเวณตับออ่ นน�ำทางด้วยกล้องคล่นื เสยี งความถ่ีสูง
[EUS-FNB (endoscopic ultrasound-guided fine needle biopsy) pancreas]
(3) การส่องกลอ้ งใชเ้ ข็มเจาะดดู ช้ินเนื้อบรเิ วณตับนำ� ทางด้วยกล้องคลน่ื เสยี งความถ่สี ูง
[EUS-FNB (endoscopic ultrasound-guided fine needle biopsy) liver]
(4) การฉีดสารฟลิ เลอรท์ เ่ี สน้ เสยี ง (Injection laryngoplasty)
(5) การผ่าตัดส่องกล้องเพอ่ื รักษา พยาธสิ ภาพที่กลอ่ งเสียง (Endoscopic laryngeal surgery)
(6) การผา่ ตดั ปะเยือ่ แกว้ หู (Tympanoplasty)
(7) การวางสายเพอื่ การลา้ งไตในช่องทอ้ ง (Tenckhoff catheter)
(8) การสอ่ งกลอ้ งตรวจลำ� ไสใ้ หญ่ (Colonoscopy) ในกลมุ่ ความเสยี่ งสงู เฉพาะกรณี Fit test positive
(9) การตดั ปากมดลูกดว้ ยห่วงไฟฟ้า (Loop Electrosurgical Excision procedure)
(10) การผ่าตัดโรคจอตาและว้นุ ตา (Vitreoretinal surgery)
(11) การผา่ ตัดเพื่อเปิดทางระบายน�ำ้ จากช่องหน้าลูกตาไปใตเ้ ยอ่ื บุตา (Trabeculectomy)
(12) การผ่าตัดเพอื่ ใสท่ ่อระบายน�้ำจากชอ่ งหนา้ ม่านตาไปใตเ้ ยือ่ บุตา (Tube shunt surgery)

44 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

(13) การผา่ ตัดเบา้ ตา (Orbital surgery)
(14) การผ่าตดั เปลือกตา (Eyelid surgery) เพื่อการรักษาเท่านั้น
(15) การผา่ ตดั ระบบนำ�้ ตา (Lacrimal surgery)
(16) การผ่าตัดแก้ไขหนงั ตาหยอ่ น (Rhytidectomy/Blepharoplasty) เฉพาะกรณอี ายุ 60 ปขี นึ้ ไป

เพือ่ การรกั ษาเท่านนั้
(17) การผา่ ตดั โดยวธิ กี ารฉายแสงเพอ่ื เสรมิ ความแขง็ แรงของกระจกตา (Corneal Collagen Cross Linking)
(18) การยิงเลเซอร์ท�ำลายซลิ อิ ารีบอดี (Cyclophotocoagulation)
(19) ผา่ ตดั ทำ� ลายเย่อื บุตาและผ่าตดั ตัดแตง่ เยอ่ื บตุ า (Excision or destruction of lesion or tissue

of conjunctiva)
(20) โรคนิ่วในถุงนำ้� ดแี ละหรอื ถงุ นำ�้ ดอี กั เสบ (Symptomatic gallstone/Cholecystitis)
3) เปน็ การใหบ้ ริการท่มี ีจ�ำนวนวนั นอนต้ังแต่สองช่ัวโมงแต่ไม่เกนิ ย่ีสิบสช่ี ่วั โมง
4) เป็นบริการท่ีมีกลุ่มโรค และหัตถการ เฉพาะผู้รับบริการที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน และมีชนิดการจ�ำหน่าย
(Discharge Type) เปน็ with approval
5) กรณบี รกิ ารส่องกล้องตรวจลำ� ไสใ้ หญ่ (Colonoscopy) ในกลุ่มความเสย่ี งสงู ก�ำหนดข้อบง่ ช้ี และ ข้อหา้ มในการ
ให้บริการ ดังน้ี
5.1) ข้อบง่ ชีใ้ นการให้บรกิ าร พบข้อใดข้อหนง่ึ ดงั ต่อไปนี้
5.1.1 มีผลการตรวจ Fit test positive
5.1.2 มปี ระวัตญิ าตสิ ายตรงเป็น colorectal CA
5.1.3 มอี าการหรืออาการแสดง (Signs or Symptoms) ท่ผี ดิ ปกตอิ ยา่ งใดอย่างหนึง่ ดังนี้

(1) มอี าการหรืออาการแสดงทสี่ งสยั ถงึ มะเร็งล�ำไส้ใหญ่และทวารหนกั (Colorectal Cancer)
ไดแ้ ก่ นำ้� หนกั ลด เบอื่ อาหาร ถา่ ยมมี กู ปนเลอื ด (Mucous bloody stool) อจุ จาระลำ� เลก็ ลง
ท้องผกู สลบั ทอ้ งเสีย (bowel habit change) ภาวะซดี (anemia) เป็นตน้

(2) มีอาการถ่ายเหลวผิดปกติเรื้อรัง (Chronic diarrhea)
(3) ตรวจพบรอยโรค หรอื ความผดิ ปกตจิ ากการตรวจพเิ ศษตา่ งๆ ไดแ้ ก่ การสวนแปง้ ทางทวารหนกั

(Barium anemia) การทำ� เอก็ ซเรยค์ อมพวิ เตอรช์ อ่ งทอ้ งหรอื องุ้ เชงิ กราน (CT scan abdomen
or pelvis) หรอื การตรวจดว้ ยคลน่ื แมเ่ หลก็ ไฟฟา้ ทช่ี อ่ งทอ้ ง (MRI abdomen or pelvis)
5.2) ข้อหา้ มในการให้บรกิ าร ข้อใดข้อหน่งึ ดงั ตอ่ ไปน้ี
5.2.1 ผปู้ ว่ ยปฏิเสธท่จี ะเขา้ รับการสอ่ งกล้องล�ำไสใ้ หญ่ (Colonoscopy)
5.2.2 ผปู้ ่วยทีม่ อี าการทสี่ งสัยหรอื มีหลกั ฐานยืนยันวา่ มภี าวะล�ำไสแ้ ตกทะลุ (Colonic perforation)
5.2.3 ผู้ปว่ ยที่มีอาการทส่ี งสยั หรอื มีหลกั ฐานยนื ยันทีเ่ ข้าได้กบั ภาวะ Severe toxic megacolon and
fulminant colitis
5.2.4 ผปู้ ่วยท่ีมอี าการแสดงเข้าได้กบั ภาวะหน้าทอ้ งอกั เสบ (Peritonism)
5.2.5 ผปู้ ่วยท่ีอยใู่ นสถานะสัญญาณชีพไม่คงท่ี (Unstable vital sign) หรอื มกี ารท�ำงานของระบบหวั ใจ
และหลอดเลอื ดล้มเหลว (Cardiovascular failure)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 45

6) หน่วยบรกิ ารทีใ่ หบ้ รกิ ารและมีสิทธิรับคา่ ใช้จ่าย ไดแ้ ก่ หน่วยบรกิ ารทมี่ ีศกั ยภาพในการดูแลผปู้ ว่ ย ดงั น้ี
6.1) ผ่านการประเมินศักยภาพจากคณะกรรมการตรวจเยี่ยมและประเมินโครงการพัฒนาระบบบริการ
One Day Surgery (ODS) และการผ่าตดั แผลเล็ก Minimally Invasive Surgery (MIS) ในโรงพยาบาล
ภายใตก้ รมการแพทย์ หรอื คณะกรรมการทส่ี �ำนกั งานก�ำหนด
6.2) การประเมนิ ศักยภาพหน่วยบรกิ ารตามข้อ 6.1 ใหห้ น่วยบริการแจง้ ความประสงค์ พร้อมแบบประเมิน
ตนเองไปยังกรมการแพทย์เพ่ือให้คณะกรรมการตรวจเย่ียมและประเมินโครงการพัฒนาระบบบริการ
One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตัดแผลเล็ก Minimally Invasive Surgery (MIS) ในโรงพยาบาล
ประเมนิ ศกั ยภาพของหนว่ ยบริการและแจ้งผลการพจิ ารณามาท่ีส�ำนักงาน
กรณไี มอ่ าจดำ� เนนิ การตามวรรคหนง่ึ ไดใ้ หห้ นว่ ยบรกิ ารแจง้ ความประสงคพ์ รอ้ มแบบประเมนิ ตนเองมายงั
สำ� นกั งานหรอื สำ� นกั งานเขต เพอื่ ใหค้ ณะกรรมการทสี่ ำ� นกั งานกำ� หนดประเมนิ ศกั ยภาพของหนว่ ยบรกิ าร
6.3) หนว่ ยบรกิ ารสามารถขอรับคา่ ใช้จา่ ยได้ตามหลักเกณฑแ์ ละอัตราทีก่ ำ� หนดในประกาศน้ี เมอื่ ไดร้ ับการ
อนุมัติการเป็นหน่วยบริการท่ีมีศกั ยภาพจากคณะกรรมการตรวจเยย่ี มและประเมนิ โครงการฯ

7) สำ� นกั งานจ่ายคา่ ใชจ้ ่ายส�ำหรบั การจัดบริการสาธารณสุข ตามรายการและอตั ราดงั นี้
7.1) จา่ ยตามระบบกล่มุ วินจิ ฉยั โรคร่วม (DRGs) คำ� นวณอตั ราจ่ายตามคา่ น�้ำหนกั สัมพัทธ์ (RW) ตามรายการ
เงอ่ื นไข และอัตราการจา่ ย โดยจา่ ยจากกองทนุ ผู้ปว่ ยในระดับเขต ดงั ตอ่ ไปน้ี
7.1.1 กรณีในเขต อัตราท่ีได้รับต่อหน่ึงหน่วยสัมพัทธ์ข้ึนอยู่กับวงเงินระดับเขตของแต่ละเขตและ
ผลงานการสง่ ขอ้ มลู ผปู้ ว่ ยในแตล่ ะเดอื น (sent date) ภายใตร้ ะบบ DRGs with Global Budget
โดยจา่ ยเบ้ืองตน้ ทีอ่ ัตรา 8,350 บาทตอ่ RW ส�ำหรบั หนว่ ยบริการของรัฐมีการปรบั ลดค่าแรง
7.1.2 กรณนี อกเขต หนว่ ยบรกิ ารทุกสังกัดทใี่ ห้บรกิ ารจะได้รบั คา่ ใช้จ่าย ด้วยอตั รา 9,600 บาทต่อ
RW โดยไม่ปรบั ลดค่าแรง
7.2) กรณบี รกิ ารผา่ ตดั โรคนวิ่ ในถงุ นำ�้ ดแี ละหรอื ถงุ นำ้� ดอี กั เสบ(Symptomaticgallstone/Cholecystitis)ทส่ี ามารถ
ใหบ้ รกิ ารผา่ ตดั แบบไมค่ า้ งคนื ได้ และเปน็ กลมุ่ DRGs 07100 (Laparoscopic cholecystectomy, no CC)
หน่วยบริการที่ให้บริการจะได้รับค่าใช้จ่ายตามระบบกลุ่มวินิจฉัยโรคร่วม (DRGs) ค�ำนวณอัตราจ่าย
ตามคา่ นำ�้ หนกั สมั พทั ธ์ (RW) บวกเพม่ิ คา่ คงท่ี K ในกลมุ่ DRGs 07100 (K = 0.7905)

46 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

กรณบี รกิ ารผา่ ตัดผ่านกลอ้ งแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS)

นิยาม
เปน็ กรณีบริการผา่ ตัดผ่านกล้องแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS) ตามแนวทางและเงื่อนไขท่ี
คณะอนกุ รรมการกำ� หนดหลกั เกณฑก์ ารดำ� เนนิ งานและบรหิ ารจดั การกองทนุ ภายใตค้ ณะกรรมการหลกั ประกนั สขุ ภาพ
เงื่อนไขการจ่าย
1) เป็นการใหบ้ ริการแกท่ ผี่ มู้ ีสิทธิตามกฎหมายวา่ ด้วยหลักประกนั สุขภาพแห่งชาติ
2) เปน็ การให้บริการกรณีผ่าตัดผา่ นกล้องแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS) ในกรณใี ดกรณีหน่ึง
ดงั ตอ่ ไปน้ี
2.1) รายการท่ีก�ำหนดต้ังแตป่ งี บประมาณ 2562 ไดแ้ ก่ โรคนิ่วในถุงนำ�้ ดีและหรอื ถุงน้ำ� ดอี กั เสบ
(Symptomatic gallstone/Cholecystitis)
2.2) รายการที่กำ� หนดตง้ั แต่ ปีงบประมาณ 2563 ได้แก่

(1) โรคเนอ้ื งอกกลา้ มเนื้อมดลกู และรังไข่ (Myoma uteri and Ovarian tumor)
(2) โรคมะเรง็ ลำ� ไส้ใหญแ่ ละทวารหนัก (Colorectal cancer)
(3) ภาวะเนอื้ งอก ภาวะเลือดออก และภาวะติดเชื้อในชอ่ งอก (Tumor, Hemothorax and

Emphysema thoracis)
2.3) รายการที่ก�ำหนดตัง้ แต่ วันท่ี 1 มกราคม 2564 ได้แก่

(1) ภาวะเอ็นไขวห้ นา้ ขาดและการบาดเจบ็ ของหมอนรองกระดูก (ACL & Meniscal injury)
(2) โรคถงุ นำ�้ และเนอื้ งอกทรี่ งั ไข่ การบดิ ของรงั ไขห่ รอื เนอ้ื งอกทรี่ งั ไข่ โรคเยอ่ื บโุ พรงมดลกู เจรญิ ผดิ ที่

ทร่ี งั ไข่ (Benign neoplasm of ovary, torsion of ovary, endometriosis of ovary)
(3) โรคไส้เลอ่ื นขาหนีบทีเ่ ปน็ สองขา้ ง และโรคไส้เล่ือนขาหนบี ท่กี ลับเปน็ ซำ้� (Bilateral inguinal

hernia, recurrence inguinal hernia)
(4) ภาวะอว้ นท่ีเปน็ โรค/โรคอ้วนทุพพลภาพ (Morbid obesity)
2.4) รายการทกี่ ำ� หนดตั้งแต่ ปีงบประมาณ 2565 ไดแ้ ก่
(1) การผา่ ตดั ไตผา่ นกลอ้ งทางหน้าทอ้ ง (Laparoscopic Nephrectomy)
(2) การสอ่ งกล้องระบายน้�ำดี สู่ระบบทางเดนิ อาหารดว้ ยกล้องสอ่ งอลั ตราซาวน์

(Endoscopic ultrasound guided biliary drainage)
(3) การผ่าตดั ผา่ นกลอ้ งเพือ่ การวนิ ิจฉัยและตัดชิ้นเนือ้ ในผปู้ ่วยมะเร็งรงั ไข่หรือมะเร็งทางนรเี วช

(Laparoscopic diagnosis and biopsy in CA ovary, CA peritoneum)
(4) การผา่ ตดั ไซนสั ผา่ นกลอ้ งสอ่ งเอน็ โดสโคปดว้ ยเครอ่ื งมอื ตดั ปน่ั ดดู (Endoscopic sinus surgery

using microdebrider)
(5) การผา่ ตัดตอ่ มหมวกไตผา่ นกลอ้ งทางหนา้ ทอ้ ง (Laparoscopic Adrenalectomy)
(6) การผา่ ตดั ไส้ตง่ิ ผา่ นกล้องทางหน้าทอ้ ง (Laparoscopic Appendectomy)

เฉพาะในผูป้ ว่ ย BMI.> 35 และ Uncertain Dx. In Female



3) เปน็ บรกิ ารผา่ ตดั เฉพาะกรณีที่ไมม่ ีภาวะแทรกซอ้ น ยกเวน้ บริการตามข้อ 2.1 การผ่าตัดโรคนว่ิ ในถงุ น้�ำดี
และถงุ น�้ำดีอกั เสบ สามารถจา่ ยได้ในกรณีทีม่ โี รครว่ มหรือโรคแทรกตามระบบ DRGs
4) เปน็ บริการท่ีมรี หัสโรค (ICD-10 2010) และรหัสหัตถการ (ICD-9-CM2010) กลุ่ม DRGs และคา่ คงที่ (K)
ตามรายการทก่ี �ำหนดตามตารางแนบท้าย

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 47

5) หนว่ ยบรกิ ารทีใ่ ห้บรกิ ารและมีสทิ ธิรบั ค่าใชจ้ ่าย ไดแ้ ก่ หนว่ ยบริการที่มศี ักยภาพในการดแู ลผู้ปว่ ย ดงั นี้
5.1) ผ่านการประเมินศักยภาพจากคณะกรรมการตรวจเย่ียมและประเมินโครงการพัฒนาระบบบริการ
One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตดั แผลเล็ก Minimally Invasive Surgery (MIS) ในโรงพยาบาล
ภายใต้กรมการแพทย์ หรือคณะกรรมการทีส่ ำ� นกั งานกำ� หนด
5.2) การประเมนิ ศักยภาพหนว่ ยบรกิ ารตามข้อ 5.1 ใหห้ น่วยบรกิ ารแจ้งความประสงค์ พร้อมแบบประเมนิ
ตนเองไปยังกรมการแพทย์เพ่ือให้คณะกรรมการตรวจเยี่ยมและประเมินโครงการพัฒนาระบบบริการ
One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตัดแผลเลก็ Minimally Invasive Surgery (MIS) ในโรงพยาบาล
ประเมนิ ศักยภาพของหน่วยบรกิ ารและแจ้งผลการพิจารณามาท่ีสำ� นกั งาน
กรณไี มอ่ าจดำ� เนนิ การตามวรรคหนงึ่ ไดใ้ หห้ นว่ ยบรกิ ารแจง้ ความประสงคพ์ รอ้ มแบบประเมนิ ตนเองมายงั
สำ� นกั งานหรอื สำ� นกั งานเขต เพอ่ื ใหค้ ณะกรรมการทสี่ ำ� นกั งานกำ� หนดประเมนิ ศกั ยภาพของหนว่ ยบรกิ าร
5.3) หนว่ ยบรกิ ารสามารถขอรับค่าใช้จ่ายได้ตามหลกั เกณฑแ์ ละอตั ราท่กี �ำหนดในประกาศนี้ เม่ือได้รบั การ
อนุมตั ิการเปน็ หนว่ ยบริการทม่ี ศี ักยภาพจากคณะกรรมการตรวจเยย่ี มและประเมนิ โครงการฯ

6) กรณบี รกิ ารภาวะอว้ นท่ีเป็นโรค/ โรคอ้วนทพุ พลภาพ (Morbid obesity) หนว่ ยบริการตอ้ งขออนุมตั ิกอ่ นให้
บรกิ ารผา่ ตัด (Pre-authorized : PA) ตามคณุ สมบัตขิ องผรู้ บั บริการ ข้อบ่งชีใ้ นการรักษา คุณสมบัติหน่วยบรกิ าร และ
แนวทางการกำ� กับคุณภาพการบรกิ าร ดังน้ี

6.1) คุณสมบัติของผู้รับบริการ และข้อบ่งชใ้ี นการรักษา
6.1.1 ผู้รับบรกิ ารต้องมี อายุ 18 – 65 ปี
6.1.2 มขี ้อบ่งช้อี ย่างน้อยหนึง่ ขอ้ ดังต่อไปน้ี
6.1.2.1 มดี ัชนีมวลกาย (BMI) 37.5 กก./ตร.ม. ขนึ้ ไปที่ไมม่ โี รครว่ ม
6.1.2.2 มดี ัชนีมวลกาย (BMI) 32.5 กก./ตร.ม. ขึน้ ไปท่มี โี รคร่วม โดยเปน็ ผปู้ ่วยโรคอว้ นที่
เปน็ เบาหวานชนดิ ท่ี 2 หรือ ภาวะเมตาบอลกิ ซินโดรม (Metabolic Syndrome)
มอี าการขอ้ ใดข้อหน่ึง ดงั ตอ่ ไปนี้
(1) ความดนั โลหิตสูง
(2) ภาวะไขมันในเลอื ดสงู
(3) ภาวะหยุดหายใจขณะหลบั (OSA)
(4) ภาวะถุงน�ำ้ รังไขห่ ลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome: PCOS)
(5) Non-alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) / Non-alcoholic
steatohepatitis (NASH)
(6) โรคหวั ใจและหลอดเลือด (Cardiovascular diseases)
(7) ภาวะหวั ใจล้มเหลว (Congestive Heart Failure)
(8) ภาวะหลอดเลือดด�ำบกพรอ่ งเรือ้ รงั (Chronic Venous Insufficiency – CVI)
(9) โรคหลอดเลือดสมอง (CVD)
(10) น�ำ้ หนักผดิ ปกติจากผลของฮอร์โมน
(11) นำ�้ หนักผิดปกตทิ ่ีเกิดจากโรคกล้ามเนือ้ และกระดกู
(12) ผ้ทู ีค่ วบคมุ โรคเบาหวานไม่ได้ และมีคา่ ดัชนีมวลกาย 30.0 กก./ตร.ม.ขน้ึ ไป
โดยทง้ั สองกรณี ผู้รบั บริการได้พยายามควบคมุ อยา่ งเตม็ ทีแ่ ล้วโดยทมี แพทย์เฉพาะทาง
ด้านอายรุ กรรมต่อมไร้ท่อและโภชนาการ แตไ่ มส่ ามารถบรรลเุ ป้าหมาย หรอื
6.1.2.3 ผทู้ คี่ วบคมุ โรคเบาหวานไมไ่ ด้ และมคี า่ ดชั นมี วลกาย ระหวา่ ง 27.5 ถงึ 30.00 กก./ตร.ม.
ข้นึ ไปท่ีตอ้ งดูแลโดยแพทย์อย่างเคร่งครัด โดยไดร้ บั ความยินยอมจากผู้รับบรกิ าร
และต้องได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการของหน่วยบริการที่ให้การดูแลโรคอ้วนก่อน
การใหบ้ ริการ เปน็ ไปตามแนวทางท่รี าชวิทยาลัยศลั ยแพทยก์ �ำหนด

48 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

6.2) คุณสมบัติหน่วยบริการ
หน่วยบริการท่ีสามารถให้บริการผ่าตัดภาวะอ้วนท่ีเป็นโรค/ โรคอ้วนทุพพลภาพ (Morbid Obesity)
ผ่านการตรวจประเมินให้เป็นหน่วยบริการที่มีศักยภาพในการให้บริการผ่าตัดภาวะอ้วนท่ีเป็นโรค/โรคอ้วนทุพพลภาพ
(Morbid Obesity) โดยการรบั รองจากราชวิทยาลัยที่เกีย่ วขอ้ ง หรอื คณะกรรมการภายใตก้ รมการแพทย์ หรอื คณะ
กรรมการท่สี �ำนกั งานก�ำหนด

6.2.1 มแี ผนการจดั การดแู ลผปู้ ว่ ย (Care Map) ในการดแู ลผปู้ ว่ ยทง้ั กอ่ นและหลงั ผา่ ตดั โดยทมี แพทย์
เฉพาะทางด้านอายรุ กรรมตอ่ มไรท้ ่อและโภชนาการ

6.2.2 มคี วามพร้อมของหอ้ งผ่าตัดและอุปกรณท์ ใี่ ช้ในการผ่าตดั และหอผู้ป่วยวกิ ฤตทีส่ ามารถรองรบั
ผ้ปู ว่ ยทีม่ ดี ัชนีมวลกายสูงไดภ้ ายหลังการผา่ ตดั

6.2.3 มีความพร้อมของบุคลากร
ก. แพทยผ์ ทู้ �ำการผา่ ตดั

(1) ผา่ นการอบรมหลักสตู รการผา่ ตดั รักษาผ้ปู ว่ ยโรคอ้วน (Bariatric Surgery) ทร่ี ับรอง
โดยสมาคมศัลยแพทย์โรคทั่วไปแห่งประเทศไทย หรือ ราชวิทยาลัยศัลยแพทย์
แห่งประเทศไทย หรือมีประกาศนียบตั รรบั รองจากต่างประเทศ

(2) สามารถให้บรกิ ารศัลยกรรมลดความอว้ นท่ีมคี ุณภาพตามมาตรฐาน
(3) มีความสามารถในการบรู ณาการการดแู ลร่วมกบั ทมี สหสาขาวิชาชพี ท่ีเก่ยี วข้อง
ข. ทมี สหสาขาวิชาชพี ประกอบด้วย
(1) อายุรแพทยต์ อ่ มไร้ท่ออย่างน้อยหนึ่งคน
(2) นกั โภชนาการหรอื นักโภชนาการบำ� บดั อย่างนอ้ ยหนึ่งคน
6.3) แนวทางการก�ำกบั คุณภาพการบริการ
6.3.1 หน่วยบริการตอ้ งมีหลักฐานการประเมิน โดยผู้ป่วยที่เขา้ เกณฑก์ ารประเมินดังกล่าวตอ้ งแสดง
เจตจำ� นง และมีหลักฐานประกอบ ดังน้ี
ก. ผปู้ ่วยสามารถลดน้ำ� หนกั ลง 5-10% จากน�ำ้ หนักเดมิ กอ่ นไดร้ ับการผา่ ตัด
ข. ผปู้ ่วยมาพบแพทย์ตามนดั หมายอยา่ งสมำ�่ เสมอ อย่างน้อย 80% ก่อนการผา่ ตัด
ค. ไดร้ ับความรคู้ วามเขา้ ใจเก่ียวกบั ข้นั ตอนการผา่ ตัด และวิธีการดแู ลตวั เองหลงั การผา่ ตัด
6.3.2 หนว่ ยบริการมีระบบการจดั เกบ็ และรายงานสถติ ิผลการรักษาและภาวะแทรกซอ้ นของผปู้ ว่ ย
อตั ราการจา่ ยเงินชดเชย
1. จา่ ยค่าใชจ้ ่ายตามระบบกลมุ่ วนิ ิจฉยั โรคร่วม (DRGs) ค�ำนวณอตั ราจ่ายตามค่านำ�้ หนกั สัมพัทธ์ท่ปี รับด้วย
วันนอน (adjRW) โดยจ่ายเพิ่มตามสัดส่วนคา่ K ท่เี ป็นส่วนต่างของนำ�้ หนักสมั พัทธ์ (RW) ตามกลุ่ม DRGs ของบรกิ ารที่
กำ� หนด และจ่ายจากกองทุนผูป้ ว่ ยในระดับเขต ดังตอ่ ไปนี้
1.1 กรณีในเขต อตั ราที่ได้รับตอ่ หนง่ึ หน่วยสัมพทั ธ์ข้นึ อยู่กบั วงเงินระดบั เขตของแตล่ ะเขตและผลงานการ
สง่ ขอ้ มลู ผปู้ ว่ ยในแตล่ ะเดอื น (sent date) ภายใตร้ ะบบ DRGs with Global Budget โดยจา่ ยเบอ้ื งตน้ ทอ่ี ตั รา 8,350 บาท
ตอ่ adjRW สำ� หรบั หนว่ ยบริการของรฐั มกี ารปรบั ลดค่าแรง
1.2 กรณนี อกเขต หนว่ ยบรกิ ารทกุ สงั กัดท่ใี หบ้ รกิ ารจะไดร้ บั ค่าใชจ้ า่ ย ด้วยอัตรา 9,600 บาทตอ่ adjRW
โดยไมป่ รบั ลดคา่ แรง
2. การจา่ ยสำ� หรบั หนว่ ยบรกิ ารทไี่ มผ่ า่ นการประเมนิ ตามเกณฑท์ กี่ ำ� หนด ใหจ้ า่ ยตามอตั ราบรกิ ารผปู้ ว่ ยในทว่ั ไป
(ไมจ่ า่ ยเพม่ิ ตามสดั สว่ นคา่ K)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 49

50 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 รายการโรคและหัตถการท่ีให้บริการในระบบบริการการผ่าตัดวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2561-2565
ของส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)

(1) รายละเอียดกล่มุ โรค รหัสโรค (ICD-10 2010) และรหัสหตั ถการ (ICD-9-CM2010) กรณบี รกิ ารการผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery : ODS)

กลุ่มโรค/หัตถการ รหัสโรค (ICD-10 2010) รหัสหัตถการ (ICD-9-CM 2010)
1. โรคไส้เลอ่ื นขาหนีบ - 53.00 Unilateral repair of inguinal hernia, not otherwise specified
53.01 Other and open repair of direct inguinal hernia
(Inguinal hernia) 53.02 Other and open repair of indirect inguinal hernia
53.03 Other and open repair of direct inguinal hernia with graft or

prosthesis
53.04 Other and open repair of indirect inguinal hernia with graft or

prosthesis
53.05 Repair of inguinal hernia with graft or prosthesis, not otherwise

Specified
53.10 Bilateral repair of inguinal hernia, not otherwise specified
53.11 Other and open bilateral repair of direct inguinal hernia
53.12 Other and open bilateral repair of indirect inguinal hernia
53.13 Other and open bilateral repair of inguinal hernia, one direct

and one indirect
53.14 Other and open bilateral repair of direct inguinal hernia with

graft or prosthesis
53.15 Other and open bilateral repair of indirect inguinal hernia

with graft or prosthesis
53.16 Other and open bilateral repair of inguinal hernia, one direct

and one indirect, with graft or prosthesis