ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับ (One Day Surgery: ODS) และการผ่าตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery: MIS) ปี 2565

9.2 ความหมาย และความสำ� คญั ของการจดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ยทม่ี ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
(One Day Surgery: ODS) หรอื การผา่ ตดั แผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery)

การจดั การการพยาบาลผปู้ ่วยทม่ี ารับการผ่าตัดวันเดียวกลับ (Nursing Case Management for One
Day Surgery: ODS/Minimally Invasive Surgery: MIS) หมายถึง การจัดการการพยาบาลผ้ปู ่วยท่มี ารบั การรักษา
ทำ� หตั ถการ หรอื ผ่าตัดทไ่ี ดม้ กี ารเตรยี มการไวล้ ่วงหน้าก่อนแลว้ และสามารถใหก้ ลบั บา้ นในวันเดียวกนั กับวันทรี่ บั ไว้
ท�ำหตั ถการ หรือ ผ่าตัดอยู่ในโรงพยาบาล ต้ังแต่ 2 ชว่ั โมง ถึงเวลาจำ� หนา่ ยออกไมเ่ กนิ 24 ชวั่ โมง ตามรายการหตั ถการ
แนบท้ายของกรมการแพทยท์ ไี่ ด้กล่าวมากอ่ นแลว้ น้นั หรือ การจัดการการพยาบาลผปู้ ว่ ยทีม่ ารับ
การผา่ ตัดแผลเลก็ (Minimally Invasive Surgery) หรอื เรียกว่า การผ่าตัดผ่านกลอ้ ง หรอื เปน็ การใช้
เทคโนโลยที างการแพทย์ เพื่อทำ� ใหเ้ กดิ การบาดเจ็บต่อรา่ งกายน้อยกวา่ การรักษาในรูปแบบเดมิ เป็นการผ่าตัดเพ่อื
ท�ำการรักษาโรคและอาการเจ็บป่วย โดยบาดแผลท่ีเกิดจากการผ่าตัดน้ันจะมีขนาดเล็ก (อาจมีมากกว่า 1 แผล)
ลดอาการเจ็บแผล และใชเ้ วลาในการพกั ฟ้ืนน้อยกว่าการผา่ ตัดแบบเปดิ
การใช้ค�ำในการศึกษาวรรณกรรมทีเ่ กย่ี วข้อง อาจพบคำ� ทมี่ คี วามหมายเหมือนกบั การผ่าตดั แบบวนั เดยี วกลับ
(One Day Surgery: ODS) เชน่ มกี ารใช้ค�ำว่า การผา่ ตัดแบบผูป้ ่วยนอก (Ambulatory Surgery) หรอื การผา่ ตัดใน
วนั เดียวกนั (Same Day Surgery) ซงึ่ เป็นการผ่าตดั ผปู้ ่วยท่ีมารบั การผา่ ตดั หรือหตั ถการทม่ี ีการลว่ งล�ำ้ เขา้ ส่รู า่ งกาย
โดยมีการเตรยี มการลว่ งหน้าก่อนการผา่ ตดั และให้ผปู้ ่วยกลับบ้านได้ในวนั ทีท่ ำ� ผา่ ตดั หรือทำ� หัตถการ โดยอย่ใู น
โรงพยาบาลไม่เกนิ 24 ช่ัวโมง ไม่พักคา้ งคนื
ในปัจจุบันจ�ำนวนของผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับมีจ�ำนวนเพิ่มมากข้ึน ท้ังในสหรัฐอเมริกา
(รอ้ ยละ 75 ของผปู้ ว่ ยนอก) องั กฤษ (รอ้ ยละ 65 ของผปู้ ว่ ยนอก) ออสเตรเลยี และประเทศไทย อนั เปน็ ผลจากระยะ
เวลารอการผ่าตดั นาน ความจ�ำกดั ของจ�ำนวนเตียงผูป้ ่วยทรี่ บั ไว้ในโรงพยาบาลค่าใชจ้ า่ ยที่สูง ตลอดจนความจำ� กัดใน
การเขา้ ถงึ ระบบบรกิ ารสขุ ภาพ ระยะเวลาโดยเฉลยี่ ของการพกั รกั ษาหลงั ผา่ ตดั ในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
(Ambulatory surgical setting: ACS หรอื One Day Surgery: ODS) ระยะเวลาการผา่ ตัดหรอื หตั ถการใน ACS
อยู่ในชว่ ง 50 นาที (Free-standing ACS) ถึง 63 นาที (Hospital-based ACS) และคา่ เฉลีย่ ระยะเวลาในหนว่ ย
หลงั ผ่าตดั 51+ 3.8 นาที (Free-standing ASCs) ถงึ 89+ 2.9 นาที (Hospital-based ACS) โดยเวลาของระบบ
บรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดียวกลบั ทีศ่ นู ยก์ ารดูแลการผ่าตดั หรือหัตถการแบบวันเดยี วกลบั ท่ดี ำ� เนินการแยกตา่ งหากจาก
โรงพยาบาลมรี ะยะเวลาสนั้ กวา่ การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั ทด่ี ำ� เนนิ การในโรงพยาบาล (Hall, Schwartzman, Zhang,
& Liu, 2017)2
การวางแผนการผ่าตดั แบบวันเดยี วกลับมกั ใชใ้ นผู้ป่วยรายที่มกี ารผา่ ตดั ไม่ซบั ซอ้ น หรือลกุ ลำ�้ เข้าส่รู ่างกาย
ผ้ปู ่วยนอ้ ย และมคี วามจำ� กดั ในการใชย้ าระงบั ความรู้สกึ แต่ในปัจจบุ นั จากความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยี และเทคนคิ
การระงับความรสู้ กึ และการรักษา การผา่ ตดั มปี ระสทิ ธภิ าพและความปลอดภยั มากข้ึน ตลอดจนความกา้ วหน้า
ของวธิ ีบรรเทาอาการปวด และการผา่ ตดั แผลเลก็ เป็นผลทำ� ใหเ้ ราสามารถให้การดูแลผู้ป่วยทีม่ ารับการผ่าตดั หรือ
หัตถการท่ีล่วงลำ้� เข้าสูร่ า่ งกาย แบบวันเดยี วกลับ ทมี่ คี วามซับซอ้ นมากขึ้น ช่วยทำ� ใหผ้ ้ปู ว่ ยฟ้นื ตวั เรว็ ขน้ึ ตลอดจน
การน�ำเทคโนโลยีในการเยี่ยมผู้ป่วยเมื่อกลับบ้าน หรือ การใช้ระบบการดูแลสุขภาพผ่านส่ือทางไกล (Teleheath)
เพ่อื ตดิ ตามเฝ้าระวงั อาการของผูป้ ่วยเม่ือกลบั บ้าน หรอื สถานพยาบาลอนื่ ๆ (Paschke et al., 2017)3 นอกจากนี้
จากหลักฐานเชิงประจักษ์ได้แสดงถึงบทบาทพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยท่ีได้รับการผ่าตัดหรือหัตถการแบบวันเดียว
กลับท่ีได้พัฒนาไป เช่น บทบาทในการเป็นผู้ประสานการดูแล ผู้จัดการการเปลี่ยนผ่าน ในการจัดการการดูแลที่
ปลอดภัยให้กับประชากรกลุ่มเส่ียงท่ีมารับการผ่าตัด ตลอดจนบทบาทในการดูแลสุขภาพผ่านส่ือเทคโนโลยี หรือ
การติดต่อส่ือสารแบบตา่ งๆ หรอื ระบบการเฝ้าระวังผ่านส่ือทางไกล (Tele-monitoring) เปน็ ต้น

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 151

9.3 เป้าหมายของการจดั การทางการพยาบาลผปู้ ่วยทไี่ ดร้ บั การผา่ ตดั แบบวันเดียวกลับหรือ
การผ่าตัดแผลเล็ก (ODS/MIS)

เพื่อให้ผู้ป่วยฟื้นตัวอย่างรวดเร็วจากการได้ยาระงับความรู้สึก และสามารถจ�ำหน่ายผู้ป่วยเม่ือปลอดภัย
นอกจากนี้ผู้ป่วยควรได้รับการกระตุ้นในการฟื้นตัวอย่างต่อเน่ืองท่ีบ้าน (Maurice, 2015)4 โดยการให้การศึกษาแก่
บุคลากรทางการพยาบาลอย่างมปี ระสทิ ธิภาพ จะเป็นจุดสำ� คญั ทจี่ ะท�ำใหก้ ารทำ� บทบาทของพยาบาล และทีมสหสาขา
ท่เี กี่ยวข้องปฏิบัตงิ านไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง เหมาะสม เพือ่ ให้เกิดความปลอดภัยแกผ่ ู้ป่วย เกิดความพงึ พอใจของผูป้ ่วย และ
ผู้ปฏบิ ัติงาน และลดคา่ ใช้จ่าย (McLaren et al., 2014)5

9.4 สมรรถนะของผู้จดั การทางการพยาบาลผู้ปว่ ยทีม่ ารบั การผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลบั
(One Day Surgery: ODS) หรือการผา่ ตัดแผลเลก็ (Minimally invasive surgery)

ซง่ึ จำ� เปน็ จะตอ้ งวางแผนการเตรยี มผจู้ ดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ย ODS/MIS โดยควรไดร้ บั การอบรมในหลกั สตู รท่ี
พฒั นาขนึ้ เพอ่ื ใหผ้ ทู้ ำ� หนา้ ทผ่ี จู้ ดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ย ODS/MIS มสี มรรถนะประกอบดว้ ย 8 ดา้ น ดงั แสดงในตารางท่ี 1
ตารางที่ 1. สมรรถนะทค่ี วรตอ้ งมสี ำ� หรบั ผจู้ ดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื
การผา่ ตดั แผลเลก็ (พฒั นาจากสมรรถนะของผผู้ า่ นการอบรมการพยาบาลเฉพาะทางสาขาปรศิ ลั ยกรรม สภาการพยาบาล)
1. สมรรถนะด้านจรยิ ธรรม จรรยาบรรณ และกฎหมาย

1.1 ปฏิบตั ิการพยาบาลด้วยการเคารพในเอกสทิ ธิ์ของผูป้ ่วย (Autonomy)
1.2 ปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลดว้ ยการเคารพในศกั ดศิ์ รคี วามเปน็ มนษุ ย/์ การรกั ษาความเปน็ สว่ นตวั /ความลบั ของผปู้ ว่ ย
1.3 ปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลภายใต้กฎหมายวชิ าชพี
1.4 สามารถวิเคราะหแ์ ละตัดสนิ ใจประเด็นจริยธรรม บนพื้นฐานจรรยาบรรณวชิ าชพี หลักจริยธรรมและ

กฎหมายวิชาชพี ได้เหมาะสม
2. สมรรถนะด้านปฏิบตั กิ ารพยาบาล

2.1 สามารถประเมินผู้ปว่ ย/ ครอบครัว ไดค้ รอบคลุมทั้งทางดา้ นร่างกาย จิตใจ จติ สงั คมและจิตวิญญาณ
2.2 สามารถจดั การวางแผนการพยาบาลผปู้ ว่ ยไดส้ อดคลอ้ งกบั สภาวะผปู้ ว่ ยและครอบคลมุ ในทกุ ระยะของการผา่ ตดั
2.3 สามารถน�ำแผนการพยาบาลไปสกู่ ารปฏบิ ตั แิ ละปรบั เปลีย่ นแผนตามสถานการณ์

152 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

2.4 สามารถจดั การระบบปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั /การผา่ ตดั แผลเลก็ ไดแ้ ก่
• การเตรยี มตัวผูป้ ว่ ยกอ่ นผา่ ตัด
• การดูแลผูป้ ่วยในระยะก่อน-ระหวา่ งและ หลังผ่าตัด
• การวางแผนจำ� หนา่ ยกลบั บา้ น หรอื สง่ ตอ่ สถานบรกิ ารตอ่ เนอื่ ง (Discharge planning and referral system)
• การบริหารจัดการความเจ็บปวด
• การบรหิ ารการใหส้ ารนำ้� และเลอื ดและส่วนประกอบของเลอื ดทางหลอดเลือดดำ�
• การตดิ ตามเฝา้ ระวงั สญั ญาณชพี และตดิ ตามการทำ� งานของระบบหายใจระบบหวั ใจและหลอดเลอื ด
• การตดิ ตามระบบการขบั ถา่ ย ปรมิ าณนำ้� ปัสสาวะ การสวนปสั สาวะ (ในกรณีจ�ำเปน็ )
• การดูแลผปู้ ว่ ยทม่ี ที ่อระบายตา่ งๆ
• การดูแลแผลชนดิ ต่างๆ
• การช่วยฟืน้ คืนชพี (CPR – ACLS)

2.5 สามารถจดั ระบบการปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยทไ่ี ดร้ บั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั ใหไ้ ดร้ บั ความปลอดภยั จาก
• การไดร้ บั ยาระงับความร้สู กึ ในระยะต่างๆ
• การใช้สารเคมี รงั สี และการใช้เครือ่ งมอื พิเศษอ่นื ๆ
• การเคลอ่ื นย้ายผู้ป่วย
• การจัดท่าเพ่อื การผา่ ตัด
• การให้เคร่ืองรัดห้ามเลอื ด
• การผ่าตัดผดิ คน ผดิ ข้าง ผิดตำ� แหน่ง
• การเกดิ การตกค้างของผ้าซับ เครือ่ งมอื และสิง่ แปลกปลอมในแผลผ่าตดั
• สงิ่ แวดล้อมในห้องผ่าตัดหรือห้องหตั ถการ

2.6 สามารถบริหาร การจดั การ เครอ่ื งมอื ผา่ ตัดได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพ (ถูกต้องและเหมาะสม)
2.7 สามารถจดั การระบบปฏิบัตกิ ารพยาบาลเพ่ือป้องการติดเชื้อไดอ้ ยา่ งปลอดภัย ดังต่อไปนี้

• กระบวนการปอ้ งกันและเฝา้ ระวังการตดิ เชอ้ื
• การใช้ personal protective equipment
• การจดั สงิ่ แวดลอ้ มหอ้ งผา่ ตดั /ห้องหัตถการ
• การจัดการดแู ลอปุ กรณ์การแพทย์
• การจดั การขณะเคลือ่ นย้ายผูป้ ว่ ยติดเช้อื
2.8 สามารถจดั การสิง่ สง่ ตรวจไดถ้ ูกตอ้ ง
2.9 สามารถทำ� บทบาทของผจู้ ดั การทางการพยาบาล (Nurse Case Manager) สำ� หรบั การพยาบาลผปู้ ว่ ยทเ่ี ขา้
รบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั /การผา่ ตดั แผลเลก็ สำ� หรบั ผปู้ ว่ ยทม่ี ารบั การผา่ ตดั ทเี่ ปน็ ผปู้ ว่ ยทมี่ คี วามเสย่ี ง
ไดแ้ ก่ ผูส้ ูงอายุ ผูท้ ีม่ ีปัญหาโรคอ้วน ผทู้ มี ีโรคร่วมท่เี สี่ยงตอ่ การผา่ ตดั รวมทงั้ ผทู้ ี่ไดร้ บั การตรวจพิเศษทใ่ี ช้
เทคโนโลยีขัน้ สงู
2.10 สามารถบริหารยาเฉพาะไดอ้ ยา่ งเหมาะสมและปลอดภยั เช่น ยาในกลุ่มปฏชิ ีวนะ ยาละลายล่มิ เลือด
ยากล่มุ high drug alert
2.11 สามารถจัดการพยาบาลผ้ปู ว่ ยทเ่ี ขา้ รบั การผ่าตดั แบบวนั เดยี วกลับและครอบครัว อยา่ งเป็นองค์รวม
รวมทั้งการให้การสือ่ สารและคำ� ปรกึ ษาแก่ครอบครวั เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจ และเกิดสมั พนั ธภาพทีด่ ี

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 153

3. สมรรถนะดา้ นคณุ ลกั ษณะเชิงวิชาชีพ
3.1 มีการพัฒนาความรู้เชิงวชิ าชพี อย่างต่อเนอื่ ง
3.2 มกี ารแสดงออกในการตัดสินใจอย่างมีวิจารณญาณในสถานการณต์ ่าง ๆ
3.3 ปฏบิ ตั ิตามมาตรฐานความปลอดภยั ตามแนวปฏิบัติและนโยบายของหน่วยงาน
3.4 มสี ว่ นรว่ มในการศึกษาค้นคว้า วิจยั และนำ� หลักฐานเชิงประจักษม์ าประยกุ ต์ใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล
3.5 มีส่วนร่วมในกิจกรรมพัฒนาคณุ ภาพวิชาชีพ
3.6 มีเจตคตทิ ด่ี ตี อ่ การเปน็ พยาบาลส�ำหรับผู้ป่วยทม่ี ารับการผ่าตัดแบบวนั เดยี วกลับ/การผ่าตดั แผลเล็ก

4. สมรรถนะดา้ นภาวะผนู้ �ำ การจัดการ และพฒั นาคุณภาพ
4.1 เปน็ ผ้นู �ำการเปล่ียนแปลงในการพัฒนาคณุ ภาพการพยาบาล ส�ำหรับการพยาบาลผปู้ ่วยแบบวนั เดยี วกลับ/
การผ่าตัดแผลเล็ก
4.2 สามารถทำ� งานร่วมกบั ทมี สหสาขาที่เกี่ยวขอ้ งไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ
4.3 สามารถบริหารจดั การใหก้ ารผ่าตัด/การท�ำหตั ถการดำ� เนนิ ไปไดอ้ ย่างราบร่ืนและเหมาะสม
4.4 สามารถจดั การทรพั ยากรไดอ้ ยา่ งเหมาะสม คุ้มคา่ คุ้มทนุ

5. สมรรถนะดา้ นวชิ าการและวจิ ยั คณุ ภาพการพยาบาล
5.1 สามารถคิดวเิ คราะหอ์ ย่างเปน็ ระบบ มกี ารพฒั นานวัตกรรม
5.2 สามารถนำ� หลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ์ หรอื ผลการวิจยั มาใชใ้ นการปฏิบตั ิงาน
5.3 สามารถแลกเปล่ยี นเรียนรู้ การปฏบิ ตั งิ าน กับผรู้ ว่ มงาน และผเู้ ก่ยี วข้อง
5.4 สามารถสบื ค้นความรู้ และสรุปประเดน็ เพือ่ นำ� มาถา่ ยทอดได้

6. สมรรถนะด้านการสอ่ื สารและสมั พันธภาพ
6.1 สามารถสื่อสารกบั ผปู้ ว่ ย ครอบครวั และทีมสุขภาพไดอ้ ย่างมปี ระสิทธิภาพ ทง้ั การพดู และการเขียน
6.2 สามารถประสานงานกบั ทีมสุขภาพ/ หน่วยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ ง เพ่ือการดูแลผู้ปว่ ยอย่างเหมาะสม
6.3 สามารถน�ำเสนอ/เผยแพรผ่ ลงาน แลกเปล่ยี นผลงาน ในระดับหนว่ ยงาน/องคก์ ร

154 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

7. สมรรถนะด้านเทคโนโลยี และสารสนเทศ
7.1 สามารถใชเ้ ทคโนโลยีในการบันทกึ และรายงานข้อมูลผูป้ ว่ ยไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพ
7.2 สามารถวิเคราะหแ์ ละประมวลผลขอ้ มูลทางคลินิกเพือ่ การติดตามเฝา้ ระวัง การจดั การความเสีย่ ง และ
พฒั นาคณุ ภาพบริการ
7.3 สามารถสืบค้นขอ้ มูลและวิเคราะหค์ วามนา่ เชื่อถอื ของสารสนเทศจากชอ่ งทางต่าง ๆ
7.4 สามารถใช้เทคโนโลยีในการตดิ ต่อสอ่ื สาร ประสานงาน เพอ่ื การดูแลอยา่ งต่อเน่อื ง

8. สมรรถนะดา้ นสงั คม
8.1 สามารถสรา้ งเครอื ข่ายกบั เพือ่ นรว่ มวชิ าชีพ
8.2 สามารถใช้ความรูเ้ ฉพาะทางการพยาบาล เพื่อประโยนส์ งั คม
8.3 ตดิ ตามขอ้ มลู ขา่ วสาร การเปลยี่ นแปลง ทางสังคม เศรษฐกิจ และความหลากหลายวฒั นธรรม เพอื่ มา
ประยุกตใ์ ช้ในการบรกิ ารด้านการพยาบาล



ดงั นน้ั ควรไดม้ กี ารวางแผนเตรยี มผจู้ ดั การการพยาบาล ODS/MIS ผ่านการอบรมระยะสน้ั เป็นระยะ หรือ
หลักสูตรการพยาบาลเฉพาะทาง โดยจดั หลกั สูตรให้ครอบคลมุ เนอื้ หาทจ่ี ะสามารถส่งเสริม สร้างสมรรถนะดังทไ่ี ด้ระบุ
ไว้ในตารางที่ 1

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 155

9.5 กรอบแนวคดิ สคู่ วามสำ� เรจ็ ในการบรหิ ารจดั การทางการพยาบาลสำ� หรบั ผปู้ ว่ ย ODS/MIS

รศ.ดร.เรณู พกุ บญุ มี
รองเลขาธิการ สภาการพยาบาล
ท่ปี รึกษาโรงเรยี นพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธบิ ดี
ความเจริญก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการแพทย์ในปัจจุบัน ประกอบกับการปฏิรูประบบ
สุขภาพของประเทศทม่ี เี ป้าหมายของการจัดบริการดา้ นสขุ ภาพ โดยมงุ่ เนน้ ทคี่ ณุ ภาพของการให้บริการ ประสทิ ธภิ าพ
ของระบบบริการ และความเสมอภาคท่ผี ้รู บั บริการจะสามารถเข้าถึงระบบบรกิ ารทีม่ ีประสทิ ธภิ าพและการบริการที่
มีคณุ ภาพไดด้ ้วย ตลอดจนความคุม้ ค่าและคุ้มประโยชนข์ องการให้บรกิ าร สถานบริการสุขภาพจึงมคี วามพยายามท่ี
จะพัฒนางานบริการสขุ ภาพ การรักษาพยาบาล ให้เกิดคุณภาพสูงสดุ และผลลพั ธ์ทางสุขภาพของผู้รับบริการที่ดีทีส่ ดุ
ในขณะเดยี วกนั ก็พยายามควบคมุ คา่ ใช้จ่ายเพอื่ ใหเ้ กดิ ประโยชน์อยา่ งคมุ้ ค่ามากทสี่ ดุ ดว้ ย การผ่าตัดแบบวนั เดียวกลับ
หรือ One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตัดแผลเลก็ Minimally Invasive Surgery (MIS) นบั เปน็ การเปลย่ี นแปลง
รปู แบบการใหบ้ รกิ ารการรักษาพยาบาลรปู แบบใหม่ ทีผ่ ู้มารับบริการไมต่ ้องนอนพกั คา้ งคนื ในโรงพยาบาล ทงั้ นี้ดว้ ย
การบริหารจดั การและการเตรยี มการที่ดีของระบบการดูแลรักษาพยาบาล ทง้ั น้นี อกเหนอื จากทีมศัลยแพทย์ผใู้ หก้ าร
ผา่ ตดั รกั ษาทตี่ อ้ งมคี วามเชย่ี วชาญแลว้ การบรหิ ารจดั การทางการพยาบาลนบั เปน็ อกี สง่ิ ทส่ี ำ� คญั ยง่ิ ทจี่ ะทำ� ให้ ODS/MIS
ประสบความสำ� เรจ็ ได้ ทง้ั นบ้ี คุ ลากรพยาบาลทจ่ี ะทำ� หนา้ ทบ่ี รหิ ารจดั การทางการพยาบาลในกลมุ่ ผปู้ ว่ ย ODS/MIS คอื
ผจู้ ดั การทางการพยาบาล
ความสำ� เร็จในการบริหารจดั การทางการพยาบาลในกลุ่มผู้ปว่ ย ODS / MIS จะเกดิ ขน้ึ ไดต้ ้องเร่ิมตัง้ แต่
1. การเตรียมความพร้อมด้านนโยบาย (Clear Policy)
กอ่ นเริม่ ดำ� เนินการจดั ระบบการจดั การทางการพยาบาลในกลมุ่ ผปู้ ่วย ODS / MIS ต้องเตรยี มความพร้อม
ตง้ั แตร่ ะดับนโยบาย6ของโรงพยาบาล ฝ่ายการพยาบาล และหนว่ ยงาน มีการกำ� หนดเป้าหมายและวตั ถุประสงคข์ อง
การดำ� เนนิ งานทช่ี ดั เจน เพอ่ื นำ� สกู่ ารวางแผนการดำ� เนนิ งาน การปฏบิ ตั แิ ละตดิ ตามประเมนิ ผลไดอ้ ยา่ งเหมาะสมตอ่ ไป
2. การเตรยี มความพร้อมดา้ นบุคลากร (Personnel Readiness)
การเตรยี มผู้จดั การทางการพยาบาลในการดูแลกล่มุ ผู้ป่วย ODS / MIS จะตอ้ งเตรยี มพยาบาลทม่ี คี วาม
สามารถในการบริหารจดั การบคุ ลากร (Staff Management) ครอบคลมุ ต้งั แต่การรับสมคั ร การคัดสรรพยาบาล
เพอ่ื มาปฏบิ ัตงิ าน (Recruitment) การจัดตารางการปฏบิ ตั ิงานและการผ่าตดั (Scheduling) การเป็นพเี่ ลยี้ งให้กบั
พยาบาล (Mentoring) การวางแผนการพัฒนาการศึกษาตอ่ เน่อื ง (Developing Educational Plans) ของบคุ ลากร
พยาบาล รวมถงึ การวางแผนจดั การเรอื่ งงบประมาณ (Budgeting) ชองหนว่ ย
การเตรียมบุคลากรรวมไปถึงการให้ความรู้บุคลากรเก่ียวกับระบบการจัดการทางการพยาบาลในกลุ่มผู้ป่วย
ODS / MIS ทัง้ กระบวนการ ขัน้ ตอน รวมถึงการสร้างความเข้าใจในหลักการทถี่ ูกตอ้ งแก่บคุ ลากรและทีมสหสาขา
วิชาชีพทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง เพือ่ ให้สามารถนำ� ไปปฏบิ ัตไิ ด้ทั้งในระดับของผปู้ ฏิบัตแิ ละผบู้ ริหาร และอาจตอ้ งชีแ้ จงกับหนว่ ย
งานตา่ ง ๆ ทเ่ี กี่ยวข้องไดร้ บั ทราบด้วย นอกจากน้ีการให้ขอ้ มูลเพอื่ สรา้ งความเชอ่ื ม่ันและศรัทธาในระบบ ซ่งึ มีจดุ เน้น
ทกี่ ารพฒั นาคุณภาพการบริการโดยยดึ ผปู้ ว่ ยและครอบครวั เปน็ ศนู ย์กลางของการดแู ล และเน้นการใช้ทรพั ยากรและ
แหล่งประโยชนต์ า่ ง ๆ อย่างเหมาะสมและค้มุ คา่ บุคลากรทเี่ กี่ยวขอ้ งในระบบจำ� เป็นตอ้ งมคี วามเช่อื ศรัทธา และมี
ความเข้าใจในระบบจึงจะสามารถดำ� เนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

156 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

3. การพฒั นาแผนการดูแล (CareMAP/ Clinical Pathway)
การพัฒนาแผนการดแู ล (CareMAP/ Multidisciplinary Approach Planning) เพอ่ื ใชเ้ ปน็ แนวทางในการ
ดแู ลรักษาพยาบาลผู้ป่วย ODS/MIS ว่าจะได้รับกจิ กรรมการรกั ษา (Treatment Planning) กจิ กรรมการพยาบาล
(Nursing Care and Case Management) หรือการบำ� บดั อะไร อย่างไร ในช่วงเวลาใด และได้รบั จากใคร ซึ่งเป็น
แผนในการปฏบิ ตั ใิ นแต่ละสาขาวชิ าชพี รวมถึงการวางแผนจ�ำหนา่ ย การใหค้ วามรหู้ รือฝึกทกั ษะเพ่ือการดูแลตนเอง
ต่อเน่อื งทบ่ี า้ น (Discharge Planning)7 รวมถึงระบบการตดิ ตามผปู้ ว่ ย (Follow-up System) สิง่ เหล่านค้ี วรถกู
กำ� หนดโดยทมี สหสาขาวชิ าชพี ทีเ่ ก่ียวข้องกบั การดูแลผปู้ ว่ ยกลุ่มนีอ้ ยา่ งจริงจังและตอ้ งมคี วามชดั เจน และรบั ผดิ ชอบท่ี
จะปรับเปลย่ี นในแต่ละสาขาให้ทันตอ่ ความรู้ที่เปล่ยี นแปลง โดยค�ำนงึ ถงึ ความเป็นองคร์ วม (Holistic) ของผูป้ ว่ ย และ
ใชห้ ลักฐานเชิงประจกั ษ์ (Evidence-Based) เป็นฐานในการพฒั นา ทงั้ นี้เพ่อื ใหเ้ กิดผลลพั ธ์ทางด้านสุขภาพแก่ผปู้ ่วย
ทดี่ ที สี่ ุดและปลอดภยั มากทสี่ ุด ซ่ึงแผนการดูแลหากพัฒนาได้ชดั เจน และใชไ้ ดอ้ ยา่ งเหมาะสมจากทีมสหสาขาวชิ าชีพ
จะสามารถควบคมุ และป้องกันการเกิดภาวะแทรกซอ้ นและควบคุมคา่ ใชจ้ า่ ยได้ รวมทัง้ ให้บรกิ ารได้สะดวกรวดเรว็
เกดิ ความพึงพอใจทัง้ ต่อผ้ใู ห้และผรู้ บั บรกิ าร
4. ความร่วมมอื (Coordination) จากสหสาขาวชิ าชีพ
การดำ� เนนิ การในระบบการบริหารจัดการผู้ป่วย ODS / MIS เป็นการทำ� งานร่วมกนั โดยทมี สหสาขาวชิ าชีพ8
โดยเฉพาะแพทยแ์ ละพยาบาล และอาจรวมถงึ เภสชั กร ดงั นน้ั หากทมี ประสานและรว่ มมอื กนั ทำ� งานอยา่ งเปน็ ระบบทดี่ ี
ปฏิบัติตามแผนการดูแล (Care MAP/ Multidisciplinary Approach Planning) มกี ารร่วมคิด ร่วมตดั สินใจและ
แสดงความคดิ เหน็ ทจ่ี ะเป็นประโยชนต์ อ่ ผปู้ ่วยและกระบวนการทำ� งาน ความเข้าใจในบทบาทหน้าที่รบั ผดิ ชอบซ่งึ กัน
และกนั และมสี มั พันธภาพท่ดี ตี ่อกัน ก็จะน�ำสคู่ วามส�ำเร็จในการบรหิ ารจดั การระบบได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพ9
5. การเสริมสร้างพลังอำ� นาจ (Empowerment) แก่บุคลากรทุกฝา่ ย
การเสรมิ สร้างพลงั อำ� นาจ (Empowerment) ให้บุคลากรทกุ สาขาวชิ าชีพทเ่ี กยี่ วข้องและทุกคนในสาขารว่ ม
กนั รับผิดชอบปฏิบตั ติ ามแผนการดูแลอยา่ งเคร่งครัด และติดตามประเมินผลลัพธต์ ามทก่ี ำ� หนด และหากพบความ
แปรปรวนต้องสกัดให้ไดโ้ ดยเร็ว รบี หาสาเหตแุ ละปฏบิ ตั ิการแก้ไขให้เร็วทีส่ ุด ระบบกจ็ ะดำ� เนินต่อไปได1้ 0
6. การท�ำ Quality Case Management Conference
ในการบรหิ ารจัดการทางการพยาบาลในกลุ่มผปู้ ว่ ย ODS / MIS การทำ� Quality Case Management
Conference ร่วมกันในทีมสหสาขาวิชาชีพ ซงึ่ ควรนำ� ทมี โดยพยาบาลผู้จัดการผปู้ ่วย โดยทำ� หน้าทีป่ ระสานงานและ
ก�ำหนดประเด็นเพอ่ื ร่วมกันอภปิ ราย โดยมีเปา้ หมายมงุ่ การด�ำเนินงานที่จะทำ� ให้สามารถเพ่ิมคณุ ภาพและเกิดความคมุ้
คา่ คุ้มประโยชนม์ ากย่ิงขึ้น
ทกั ษะทจี่ ำ� เปน็ ตอ้ งพฒั นาของพยาบาลผจู้ ดั การผปู้ ว่ ยกลมุ่ ODS / MIS เพอื่ ใหไ้ ดป้ ระโยชนจ์ ากการทำ� Quality
Case Management Conference คอื ความสามารถในการคดิ อยา่ งมีวิจารณญาณเพื่อน�ำไปสกู่ ารแกป้ ญั หาดว้ ยวิธที ่ี
ดที ส่ี ดุ ดว้ ยการใช้ Evidence Based Nursing Practice นอกจากนจ้ี ากการทำ� Quality Case Management Conference
จะนำ� ไปสแู่ นวคิดเพื่อการวจิ ยั แบบสหสาขาวิชาชพี ทจี่ ะส่งเสริมความเปน็ ผู้เชยี่ วชาญสามารถอธิบายเปน็ องคค์ วามรู้
ไดอ้ ย่างถกู ต้องเหมาะสม เพอ่ื พัฒนารปู แบบการดแู ลผู้ป่วยกล่มุ ODS / MIS ใหม้ ีคุณภาพประสทิ ธภิ าพสูงขึน้ ได้ดว้ ย
7. ประสทิ ธภิ าพในการกำ� กบั ตดิ ตาม ประสานงาน จากบทบาทและหนา้ ทผี่ จู้ ดั การทางการพยาบาลผปู้ ว่ ย
กลมุ่ ODS / MIS (Effective in Roles/ Duties of Nurse Case manager)
การก�ำกับตดิ ตาม ประสานงาน ในบทบาทและหน้าทีข่ องพยาบาลผจู้ ัดการผปู้ ่วยกลุ่ม ODS /MIS เป็นสิ่งส�ำคญั มากที่
จะเอือ้ ใหเ้ กิดผลลพั ธ์ตามท่ีคาดหวัง พยาบาลผ้จู ดั การผปู้ ว่ ยกลุม่ ODS / MIS จงึ ต้องมภี าวะผู้นำ� และมีความสามารถ
ในการบริหารจัดการด้านคณุ ภาพและความปลอดภัยทีจ่ ะเกดิ แก่ผปู้ ่วย ความรอบร้ทู างคลินกิ รวมถงึ การตดิ ตามดแู ล
ผปู้ ว่ ยอยา่ งใกล้ชิด ทนั ต่อการเกดิ เหตุการณห์ รอื การเปล่ียนแปลงตา่ ง ๆ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 157

นอกจากน้ีทักษะด้านมนุษย์สัมพันธ์ การเจรจาต่อรอง การติดต่อประสานงาน และทักษะด้านการสื่อสาร
จากการศกึ ษาวจิ ยั พบวา่ เปน็ ทกั ษะทจี่ ำ� เปน็ ทจ่ี ะทำ� ใหส้ ามารถจดั การการดแู ลผปู้ ว่ ยไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพพยาบาลผจู้ ดั การ
ผปู้ ว่ ยกลมุ่ ODS/MIS จะเปน็ ผปู้ ระสานงานรว่ มกบั ทมี สหสาขาวชิ าชพี จะตอ้ งมปี ฏสิ มั พนั ธก์ บั ผปู้ ว่ ยและครอบครวั และอาจ
ตอ้ งประสานงานกบั หนว่ ยงานสขุ ภาพภายนอก จงึ จำ� เปน็ จะตอ้ งมที กั ษะการสอื่ สารทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ ทงั้ ในดา้ นการพดู และ
การเขยี นทสี่ อ่ื สารเขา้ ใจไดง้ า่ ย7 พยาบาลผจู้ ดั การผปู้ ว่ ยเปน็ ศนู ยก์ ลางของความรว่ มมอื จงึ ตอ้ งมที กั ษะในการสง่ เสรมิ การ
สนทนาอยา่ งเปดิ เผยของสมาชกิ ทมี และการเจรจาเพอื่ โนม้ นา้ วใจใหบ้ คุ คลอน่ื ทำ� ตาม การสรา้ งความนา่ เชอื่ ถอื ทกั ษะใน
การสรา้ งสมั พนั ธภาพ มคี วามยดื หยนุ่ สามารถเจรจาตอ่ รองได้ ซง่ึ จะทำ� ใหส้ ามารถพทิ กั ษส์ ทิ ธขิ องผปู้ ว่ ยได ้
8. ระบบบันทึกทมี่ ีคุณภาพ (Well Records Management)
การจดั การระบบบนั ทกึ ทม่ี คี ณุ ภาพไดม้ าตรฐาน สามารถบนั ทกึ และสอื่ สารขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ไดอ้ ยา่ งครบถว้ น ซงึ่ จะชว่ ย
ใหส้ ามารถเกดิ การประสานงาน ตดิ ตาม กำ� กบั และดแู ลการดำ� เนนิ งานของระบบไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตลอดจนสามารถทวนสอบ
การปฏบิ ตั แิ ละผลลพั ธท์ เ่ี กดิ ขน้ึ ในแตล่ ะชว่ งเวลา การวเิ คราะหค์ วามแปรปรวน ทง้ั นเ้ี พอ่ื ใหส้ ามารถพจิ ารณาปรบั แผนการดแู ล
ใหม้ คี ณุ ภาพและเกดิ คมุ้ คา่ คมุ้ ประโยชน์ หรอื ใชแ้ หลง่ ประโยชนไ์ ดอ้ ยา่ งเหมาะสมมากยงิ่ ขน้ึ ไดม้ ากยง่ิ ขนึ้
9. การพัฒนาสื่อตา่ ง ๆ คมู่ ือ เอกสารความรู้ และสิ่งประดิษฐ์ (Media Development)
การพฒั นาสอ่ื ตา่ ง ๆ คูม่ ือ เอกสารความรูใ้ นการปฏิบตั ิตวั ของผปู้ ว่ ย เพื่อความเขา้ ใจยง่ิ ข้นึ จะสง่ ผลให้เกดิ ความ
ตอ่ เน่อื งในการดูแลตนเองของผู้ป่วยและญาติตลอดจนการพัฒนาสง่ิ ประดษิ ฐ์ท่จี ะเอ้ือให้ผู้ป่วยหรือผ้ดู ูแลสามารถใช้หรือ
เกิดทักษะการดแู ลที่ถูกต้องมากยิง่ ข้นึ เม่อื ตอ้ งกลับไปดแู ลตนเองตอ่ เนอ่ื งทีบ่ ้าน11หรอื ประหยดั ค่าใช้จ่าย ดังนั้น ความคิด
สรา้ งสรรคเ์ ป็นส่ิงทีจ่ ะชว่ ยใหก้ ระบวนการจดั การพยาบาลผปู้ ว่ ยกลุ่ม ODS / MIS ซึง่ เกีย่ วขอ้ งกบั แหลง่ ทรัพยากรทีเ่ ป็น
ประโยชน์แก่ผ้ใู ช้บริการด้วยวธิ ีการตา่ ง ๆ พยาบาลผู้จัดการผู้ป่วยจงึ ควรเปน็ ผู้ท่ีมคี วามคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ท่สี ามารถตอบ
สนองต่อสถานการณ์ตา่ ง ๆ ได้
10. การพัฒนาความสามารถในการบริหารจัดการและบทบาทของพยาบาลในการเป็นผู้จัดการผู้ป่วย
ODS/ MIS ทีม่ ีประสทิ ธภิ าพ (Well-Prepared Nurse Case Manager)
ด้วยพยาบาลผู้จดั การผปู้ ่วยกล่มุ ODS / MIS จะต้องบริหารและรับผิดชอบหลายหน้าท่ี เปน็ ทง้ั ผู้ดูแลและ
บรหิ ารจดั การก�ำลงั คนทางการพยาบาล งบประมาณ พัฒนาคุณภาพคน คุณภาพและผลลัพธ์ของงาน อีกทง้ั เปน็ ผู้ดูแล
และประสานงานทง้ั กับแพทย์ พยาบาล รวมถงึ ผูป้ ว่ ยและครอบครัว พยาบาลผจู้ ัดการผูป้ ่วยกลมุ่ ODS / MIS จึงต้องมี
ความร้คู วามสามารถในการบรหิ ารจัดการ และความรอบร้ใู นการดแู ลผปู้ ่วยกล่มุ ODS / MIS จงึ ควรเป็นพยาบาลวชิ าชพี
ทมี่ ีประสบการณ์การทำ� งานในคลนิ ิกท่ีเก่ียวข้องกบั การดูแลผูป้ ว่ ยกลุ่ม ODS / MIS มาอยา่ งนอ้ ย 3-5 ปี และผ่านการฝึก
อบรมหลักสตู ร Nurse Case Manager ท่สี ภาวิชาชีพให้การรับรอง
กรอบแนวคิดส่คู วามสำ� เรจ็ ในการบรหิ ารจดั การทางการพยาบาล สำ� หรบั ผู้ปว่ ย ODS/MIS จงึ สรปุ ได้ดัง
แผนภาพดงั นี้

158 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

กรอบแนวคดิ สู่ความสำ� เร็จในการบริหารจดั การทางการพยาบาลสำ� หรบั ผู้ปว่ ย ODS/MIS

ODS / MIS Unit Should Have Success in Nursing
1. A Clear Policy Case Management in
2. Personnel Readiness Caring Patient with
3. Care MAP/ Clinical Pathway
4. Multidisciplinary Team Coordination ODS/MIS
5. Empowering Each Other
6. Quality Case Management Conference
7. Effective Roles of Nurse Case Manager
8. Well Records Management
9. Media Development for Client
10. Well-Prepared Nurse Case Manager’ Roles & Duties

- Staff management
- Recruitment
- Scheduling
- Mentoring
- Developing educational plans
- Budgeting
- Co-ordinations
- Treatment planning
- Case and Care management
- Safety & Quality Management
- D/C planning & Follow-up System

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 159

9.6 บทบาทของผจู้ ดั การพยาบาลผปู้ ว่ ยทเ่ี ขา้ รบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็
(ODS/MIS Nurse Case Manager)

พ.ต.อ. หญงิ ฐานศิ รา เมอื งนารถ นายกสมาคมพยาบาลหอ้ งผ่าตัดแหง่ ประเทศไทย
พ.ต.ท.หญิงกญั จน์รตั น์ โพธปิ ัสสา สมาคมพยาบาลห้องผ่าตัดแห่งประเทศไทย

รศ.ดร.เบญจมาภรณ์ บุตรศรภี มู ิ โรงเรียนพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี
แนวทางการดแู ลผปู้ ว่ ยทเ่ี ขา้ รบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ เรมิ่ ตงั้ แตผ่ ปู้ ว่ ยไดร้ บั การวนิ จิ ฉยั
ไดร้ บั การตรวจและประเมนิ จากแพทยแ์ ลว้ วา่ สามารถเขา้ รบั การผา่ ตดั รกั ษาในรปู แบบของการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื
การผ่าตัดแผลเล็กได้ตามขอ้ กำ� หนด สำ� หรับขน้ั ตอนในการดแู ลผ้ปู ว่ ยประกอบดว้ ย ระยะการเตรยี มตวั กอ่ นการผ่าตัด
หรอื การทำ� หัตถการ ระยะการมารบั บริการผา่ ตดั หรือหตั ถการในโรงพยาบาล ระยะการดแู ลทบี่ ้านภายหลังการผ่าตัด
หรือการท�ำหัตถการ และระยะการติดตามผลการรักษา12 พยาบาลเป็นหน่ึงในทีมสหสาขาท่ีมีบทบาทส�ำคัญนอกจาก
บทบาทโดยตรงด้านปฏิบัติการพยาบาล อีกบทบาทหนึ่งท่ีมีความส�ำคัญคือบทบาทผู้จัดการทางการพยาบาลผู้ป่วย
ทเ่ี ข้ารับการผ่าตัดแบบวนั เดียวกลบั หรือการผา่ ตดั แผลเล็ก (ODS/MIS nurse manager)
บทบาทของผู้จัดการทางการพยาบาลผู้ป่วยท่ีเข้ารับการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับหรือการผ่าตัดแผลเล็ก
ประกอบดว้ ยบทบาทหลัก 4 ด้าน ดงั ตอ่ ไปนี้ ไดแ้ ก่ 1) ดา้ นการปฏิบัตกิ ารพยาบาล 2) ดา้ นการบรหิ ารหนว่ ยงาน
3) ด้านประสานการบรกิ าร และ 4) ด้านการจดั การขอ้ มูลขา่ วสาร ดังรายละเอียดต่อไปนี้
1. บทบาทดา้ นการปฏิบตั กิ ารพยาบาล
บทบาทด้านการปฏิบัติการพยาบาลเป็นบทบาทโดยตรงในฐานะเป็นผู้เชี่ยวชาญในการดูแลผู้ป่วยที่มารับการ
ผา่ ตดั แบบวันเดียวกลับหรอื การผ่าตดั แผลเลก็ ซ่งึ มเี ป้าหมายเพื่อให้ผ้ปู ่วยปลอดภยั ท้ังในระยะกอ่ นผา่ ตัด ขณะผ่าตดั และ
หลังผา่ ตดั ฟืน้ ตวั อยา่ งต่อเนื่องทบ่ี า้ น โดยพยาบาลจะใชก้ ระบวนการพยาบาลในการดูแลผูป้ ่วย ให้เปน็ ไปตามมาตรฐาน
การพยาบาลผา่ ตดั ไดแ้ ก่ การประเมินด้านร่างกาย จิตใจ อารมณแ์ ละสังคมของผู้ป่วย การตัง้ ข้อวินจิ ฉยั ทางการพยาบาล
การวางแผนการพยาบาลรวมถึงการประเมนิ ผลทางการพยาบาล ใหข้ ้อมลู ความรแู้ ละค�ำแนะนำ� ด้านการปฏิบตั ิตวั ของ
ผปู้ ว่ ย ใหก้ ารพยาบาลในระยะกอ่ นผา่ ตัด ระยะผา่ ตัด และหลงั ผา่ ตดั สังเกตภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ทอี่ าจเกดิ ขนึ้ ภายหลงั
การผา่ ตดั ให้การดูแลต่อเน่อื ง สรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ คุ้มครองสภาวะสุขภาพ พิทกั ษส์ ทิ ธิ์ผปู้ ว่ ย รวมถงึ การบันทึกทางการ
พยาบาล โดยมขี น้ั ตอนการปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั หรอื การผา่ ตดั แผลเลก็ ดงั ตอ่ ไปน้ี
1.1 การเตรยี มความพรอ้ มของผู้ป่วยและญาตหิ รอื ผ้ดู แู ลในระยะกอ่ นการผ่าตดั หรอื การท�ำหัตถการ
1.1.1 ทวนสอบข้อมูลประวตั ิของผูป้ ่วยท่ีเข้ารับการผ่าตัดท่ผี ่านเกณฑก์ ารประเมนิ จากแพทย์ ได้แก่
ผู้ปว่ ย ASA Class I-II สามารถติดตอ่ สอื่ สารทางโทรศพั ท์ไดด้ ี สะดวกในการเดนิ ทางมาและกลบั จากโรงพยาบาล มญี าติ
หรือผดู้ แู ลในวนั ท่มี ารบั การผา่ ตดั และหลงั การผา่ ตดั ไม่มีประวตั ิแพ้ยาทใ่ี ชร้ ะงบั ความร้สู ึกระหวา่ งผา่ ตัด รวมท้งั ผู้ป่วย
และญาติเต็มใจเขา้ รับการรกั ษาดว้ ยการผา่ ตัดแบบวนั เดียวกลบั 1 หรือการผ่าตดั แผลเล็ก
1.1.2 อธบิ ายแนวทางการรกั ษาเกย่ี วกบั การผา่ ตดั พรอ้ มทงั้ การรบั ทราบการเขา้ โครงการ ODS/MIS
ไดแ้ ก่ อธบิ ายและแนะนำ� การเตรียมความพร้อมกอ่ นการท�ำผ่าตัดหรอื หัตถการ และอธิบายการปฏิบตั ิตัวหลังการท�ำ
ผา่ ตดั หรือหตั ถการ พรอ้ มทัง้ ภาวะแทรกซอ้ นท่ีอาจจะเกดิ ขึน้ ในการผา่ ตดั หรอื หตั ถการนัน้ ๆ
1.1.3 นดั หมาย วัน เวลา สถานที่ เกี่ยวกับการผ่าตดั /หตั ถการใหก้ ับผู้ป่วย
1.1.4 โทรศัพท์ตดิ ต่อผ้ปู ่วยกอ่ นวนั ทำ� ผา่ ตดั /หตั ถการ เพ่ือการประเมินความพรอ้ มของผปู้ ว่ ย
1.2 การดูแลผปู้ ว่ ยและญาตใิ นวนั ผา่ ตัดหรือหตั ถการในโรงพยาบาล
1.2.1 ประเมนิ ความพรอ้ มของผู้ปว่ ยก่อนเขา้ รับการผ่าตดั /หัตถการ ทางดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์
สงั คม และเศรษฐกจิ ไดแ้ ก่ การซกั ประวตั ผิ ปู้ ว่ ย ประเมนิ สญั ญาณชพี ประเมนิ ระดบั ความรสู้ กึ ตวั ความวติ กกงั วล ความกลวั
อาการปวด ปจั จยั เสย่ี งตอ่ การเกิดภาวะแทรกซอ้ น ตลอดจนความเชอื่ และเศรษฐฐานะ13,14
1.2.2 ประเมินความพรอ้ มของญาตผิ ู้ปว่ ยในการดแู ลผูป้ ่วยตอ่ เนื่องภายหลงั การผ่าตดั /หตั ถการ

160 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

1.2.3 ใหค้ ำ� แนะนำ� ผปู้ ว่ ย เกยี่ วกบั ขั้นตอนในการปฏิบัตติ วั ขณะผา่ ตดั หลังผา่ ตดั หรอื ทำ� หตั ถการ
และการดูแลแผลผา่ ตดั
1.2.4 ประเมินระดับความรสู้ กึ ตัว สัญญาณชีพ ความปวดและภาวะแทรกซ้อนภายหลังการผ่าตัด
1.2.5 ประเมนิ ความพรอ้ มกอ่ นการจ�ำหนา่ ยกลบั บ้าน
1.2.6 ใหค้ ำ� แนะนำ� การสงั เกตอาการผดิ ปกติและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกดิ ข้ึน
1.2.7 ติดตามอาการผูป้ ว่ ยหลงั การผ่าตดั ภายใน 72 ชั่วโมง
1.3 การดแู ลผู้ป่วยตอ่ เน่อื งในระยะหลงั การผา่ ตดั หรือการทำ� หัตถการทางโทรศัพท์
1.3.1 ตดิ ตามอาการภายหลงั การผา่ ตดั
1.3.2 ทวนสอบเรอื่ งการปฏบิ ตั ติ วั ของผปู้ ว่ ย ไดแ้ ก่ การปฏบิ ตั ติ วั ในชว่ งสปั ดาหแ์ รก การรบั ประทานยา
ประจำ� การรบั ประทานยาตา้ นการแขง็ ตวั ของเลอื ด การรบั ประทานยาแกป้ วด รวมถงึ อาการผดิ ปกตทิ ต่ี อ้ งรบี มาโรงพยาบาล
1.4 การดแู ลผปู้ ว่ ยระยะการตดิ ตามผลการรกั ษา
1.4.1 ตดิ ตามภาวะแทรกซอ้ นทอี่ าจเกดิ ขนึ้ 3 ระยะ ไดแ้ ก่ 1) ระยะเฉยี บพลนั เกดิ ภายใน 24-48 ชวั่ โมง
2) ระยะแรกหลังการผา่ ตัด 48-72 ชวั่ โมงจนถงึ หนึง่ สัปดาหห์ ลงั การผ่าตัด และ 3) ระยะยาวคอื หลังการผ่าตดั ต้ังแต่ 1
สปั ดาห์ขึน้ ไป1
1.4.2 บนั ทึกรายงานผปู้ ่วยตามข้อมลู ทีก่ ำ� หนด
2. บทบาทดา้ นการบริหารหน่วยงาน
บทบาทหนา้ ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบทางดา้ นการบรหิ ารของผจู้ ดั การพยาบาลผปู้ ว่ ยทเ่ี ขา้ รบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
หรือการผา่ ตัดแผลเลก็ ประกอบด้วยบทบาทดังน้ี
2.1 ร่วมกำ� หนดนโยบาย วางแผนการพฒั นาระบบการบริการผปู้ ว่ ยทเี่ ข้ารบั การผา่ ตัดแบบวนั เดยี วกลับ หรอื
การผา่ ตดั แผลเลก็ การกำ� หนดกลมุ่ โรคในการคดั เลอื ก case ผ่าตัด และน�ำแผนลงสูก่ ารปฏิบตั ิจริงโดยไดร้ บั การแต่ง
ต้ังเป็นคณะกรรมการพัฒนาระบบบริการผู้ป่วยท่ีเข้ารับการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับ หรือการผ่าตัดแผลเล็กของ
โรงพยาบาลรว่ มกบั สหสาขาวชิ าชพี และหลายหน่วยงานทเี่ กี่ยวขอ้ ง
2.2 จัดระบบกระบวนการกิจกรรมการปฏิบัติงาน จัดท�ำ FLOW ระบบการบรกิ ารผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ
หรอื การผ่าตดั แผลเลก็ ของโรงพยาบาล ซ่ึงครอบคลุมตง้ั แตก่ ารตรวจประเมินจากห้องตรวจผปู้ ว่ ยนอก การสง่ ปรึกษา
การตรวจทางห้องปฏิบตั ิการ การประเมินผูป้ ว่ ยก่อนการได้รบั ยาระงบั ความรูส้ กึ ระบบการรบั นัดผา่ ตดั ระบบการเตรยี ม
ความพร้อมของผู้ป่วยทั้งในระยะกอ่ นผา่ ตัด ระยะผา่ ตดั และระยะหลงั ผา่ ตดั ระบบการดแู ลต่อเนื่อง การประสานส่งตอ่
ตลอดจนจัดท�ำแบบฟอรม์ บนั ทกึ ที่เกีย่ วข้องสำ� หรบั ใชใ้ นโครงการ ODS/MIS ตง้ั แต่ท่ี OPD จนจำ� หน่ายกลับบ้าน และ
กลบั มาติดตามการรกั ษา (follow up) ให้สามารถดำ� เนินตามแผนที่วางไว้ตงั้ แตเ่ ร่มิ ต้นไปจนถึงจดุ สุดทา้ ย
2.3 เตรียมความพรอ้ มของบคุ ลากร พยาบาลศูนย์ประสานบรกิ ารผปู้ ว่ ยท่เี ขา้ รับการผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ
หรือการผา่ ตดั แผลเลก็ โดยวางแผนอัตราก�ำลังในการปฏิบัติหน้าท่ใี ห้เหมาะสม การจดั ท�ำ Job description ของ
บคุ ลากรในแตล่ ะบทบาทหนา้ ท่ี การมอบหมายงาน แนวทางการพฒั นาบคุ ลากรให้มีทักษะทเี่ หมาะสม ได้แก่ ทกั ษะทาง
ด้านความร้ใู นการพยาบาลผ่าตัดตา่ งๆแบบวันเดยี วกลับ หรอื การผา่ ตัดแผลเล็ก ทักษะการมีความเข้าใจรับฟงั ผ้ปู ่วย และ
ทักษะดา้ นคิดวเิ คราะห์ มองเห็นภาพรวมในการใหก้ ารดูแลผ้ปู ว่ ย ตลอดจนการประสานตดิ ตอ่ เตรยี มทมี สหสาขาวิชาชีพ
เช่น แพทย์/พยาบาลห้องผ่าตัด แพทย์/พยาบาล วสิ ญั ญี เภสชั กร และเจา้ หนา้ ทีเ่ ทคนิค เปน็ ตน้
2.4 เป็นผู้น�ำในการขับเคล่ือนโครงการฯ โดยน�ำนโยบายลงสู่การปฏิบัติอย่างต่อเนื่องเป็นรูปธรรม
ปรบั ทัศนคติ สร้างความเข้าใจในทมี และสรา้ งพลังกล่มุ ให้มีความสามารถดำ� เนนิ การพัฒนาโครงการฯ สามารถให้คำ�
ปรกึ ษาแนะนำ� เพอ่ื ใหเ้ กิดการพัฒนาระบบให้มีความสมบูรณย์ ิ่งขึ้น ตลอดจนสามารถเปน็ แบบอย่างสาธติ และปฏบิ ตั ิงาน
และนิเทศงานในระบบการบริการผปู้ ว่ ยแบบวนั เดยี วกลบั หรือการผา่ ตดั แผลเล็กได้
2.5 ตดิ ตามตรวจสอบกจิ กรรมการปฏบิ ตั ติ ามระบบการบรกิ ารผปู้ ว่ ยใหเ้ ปน็ ไปตามนโยบายหรอื แนวทางทวี่ างไว้
ประเมนิ ตรวจสอบอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ปรบั ปรงุ ในจดุ ทคี่ วรพฒั นาแกไ้ ข โดยเฉพาะปญั หาหรอื ความเสย่ี งตอ่ ผปู้ ว่ ยทม่ี ารบั การ
ผา่ ตดั สว่ นใดทส่ี ามารถแกไ้ ขปรบั ปรงุ ไดใ้ นทนั ที หรอื ตอ้ งนำ� เขา้ ปรกึ ษาในคณะกรรมการโครงการฯ เพอื่ ใหเ้ กดิ ประโยชน์
สงู สดุ ตอ่ ผรู้ บั บรกิ าร

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 161

3. บทบาทด้านประสานการบริการ
ผูจ้ ดั การพยาบาลมีบทบาทด้านประสานการบรกิ าร ในการดำ� เนนิ โครงการบริการผ้ปู ว่ ยที่เข้ารบั การผ่าตัด
แบบวนั เดยี วกลับและการผา่ ตดั แผลเล็กในด้านต่างๆ ดังนี้
3.1 ประสานงานกับผ้บู รหิ าร คณะกรรมการกรมการแพทย์ คณะกรรมการโครงการฯ ในการนำ� นโยบายสู่
องคก์ ร เพอื่ ให้การด�ำเนนิ โครงการฯ สอดคล้องสัมพันธก์ ันกับเกณฑ์และขอ้ กำ� หนด
3.2 ประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชพี เช่น ทีมพยาบาลหอ้ งตรวจ ทมี แพทย์/พยาบาลผ่าตดั ทมี แพทย/์
พยาบาลวิสัญญี ทีมพยาบาลหอผู้ป่วย หน่วยเย่ียมบ้าน งานเภสัชกรรม ห้องปฏิบัติการ หน่วยงาน ประกันสังคม
หนว่ ยงานส�ำนักงานหลกั ประกันสุขภาพแห่งชาติ ฝ่ายการเงินเรยี กเกบ็ ค่ารักษาพยาบาล เป็นตน้ ในการใหบ้ ริการผปู้ ว่ ย
ทเ่ี ขา้ รบั การผ่าตัดแบบวันเดยี วกลบั หรอื การผ่าตดั แผลเลก็ แตล่ ะราย
3.3 ประสานงานกบั ผู้ปว่ ยและญาติ เพื่อการเตรียมความพรอ้ มในการรบั การบรกิ ารผา่ ตดั แบบวนั เดียวกลบั
หรอื การผ่าตดั แผลเลก็ การดแู ลตนเองหลังผา่ ตดั และการติดตามดูแลต่อเนือ่ ง
3.4 ประสานงานกบั หน่วยงานภายนอกโรงพยาบาล เช่น สำ� นักงานสาธารณสขุ จงั หวดั เพ่อื เช่ือมตอ่ กับทมี
สขุ ภาพชุมชน (ศนู ยแ์ พทยช์ มุ ชน, รพ.สต. รพช.) ในรปู แบบการจัดประชุม เพอ่ื ให้ทราบนโยบายและแนวทาง ปฏิบัติ
ของโครงการ ระบบการสง่ ตอ่ ข้อมลู ผูป้ ว่ ยในการตดิ ตามเยยี่ มหลังผา่ ตัด หรอื ระบบการส่งตอ่ เม่อื พบผปู้ ่วยหลงั ผ่าตดั ท่ี
มภี าวะแทรกซ้อนและจำ� เปน็ ตอ้ งเขา้ รบั บริการฉุกเฉิน ในสถานบริการใกล้บา้ น เช่น เวทีประชุม พยาบาลโรงพยาบาล
ส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบล เวทปี ระชุมหัวหน้าพยาบาลโรงพยาบาลชมุ ชนฯ เป็นตน้
4. บทบาทด้านการจดั การขอ้ มูลขา่ วสาร
ผู้จัดการพยาบาลมีบทบาทที่ส�ำคัญในการจัดการข้อมูลข่าวสารเพื่อใช้ในการสื่อสารกับผู้ป่วยและญาติ
ตลอดจนการรวบรวมจัดเก็บขอ้ มูล และการสง่ ต่อข้อมูลดังรายละเอยี ดตอ่ ไปนี้
4.1 นำ� เทคโนโลยเี ข้ามาใชใ้ นการสือ่ สารข้อมูล เช่น การทำ� Line official แพลตฟอร์มหรอื แอปพลิเคชนั ใน
รปู แบบต่างๆ ในการส่ือสารกับผ้ปู ว่ ยและญาติ
4.2 จัดท�ำส่ือในรูปแบบที่แตกต่างกันเพื่อเป็นช่องทางในการสื่อสารข้อมูล เช่น แผ่นพับ วิดิโอช่วยสอน
การจดั ทำ� QRcode ค ำ� แนะนำ� ในการดแู ลผปู้ ว่ ยผา่ ตดั ตลอดจนสอื่ อเิ ลคทรอนคิ ตา่ งๆทส่ี ามารถสง่ ผา่ นโทรศพั ทม์ อื ถอื ของ
ผู้ป่วย เป็นต้น
4.3 จัดท�ำระบบการจัดเก็บข้อมูลโดยใช้โปรแกรมท่ีสร้างขึ้นเองในโรงพยาบาล หรือโปรแกรมส�ำเร็จรูป
ในการรวบรวมสถิติข้อมูลผู้ป่วยที่เข้ารับบริการ ตรวจสอบความถูกต้อง สรุปรายงานสถิติข้อมูลการเข้ารับบริการ
ปัญหาอุปสรรค ผลประกอบการของโครงการฯ โดยใช้เป็นข้อมูลติดตาม ประชุม นิเทศ และน�ำเสนอให้กับ
คณะกรรมการและผู้บริหารโรงพยาบาลรับทราบ เพ่อื ใชก้ �ำหนดทิศทางการขับเคล่อื นเชิงนโยบายภายในต่อไป
4.4รวบรวมข้อมูลผู้ป่วยทุกรายที่ได้รับการผ่าตัดส่งแผนกเวชระเบียนและงานเรียกเก็บของโรงพยาบาล
เพอ่ื น�ำไปลงข้อมลู ในโปรแกรม e-claim ในการเรยี กเก็บเงินชดเชย
4.5 รวบรวมขอ้ มลู ผปู้ ว่ ยทกุ รายทง้ั ทไ่ี ดร้ บั การผา่ ตดั หรอื งด/เลอ่ื น โดยลงบนั ทกึ ในโปรแกรม ODS/MIS Registry
ของกรมการแพทย์ทุกเดอื น
บทบาทผู้จัดการพยาบาลผู้ป่วยท่ีเข้ารับการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับหรือการผ่าตัดแผลเล็ก
มีความส�ำคัญต่อระบบการบริการผู้ป่วย โดยครอบคลุมในมติ ิต่าง ๆ ได้แก่ 1) บทบาทด้านการปฏบิ ตั กิ ารพยาบาล
2) บทบาทดา้ นการบริหารของหนว่ ยงาน 3) บทบาทดา้ นการเปน็ ผปู้ ระสานการบริการ และ 4) บทบาทดา้ นการ
จัดการข้อมูลข่าวสาร เพอื่ สามารถให้การบรกิ าร ชว่ ยเหลอื ดูแลผปู้ ว่ ยผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับได้อย่างมีประสทิ ธิภาพ
ผู้ปว่ ยปลอดภยั ไมม่ ภี าวะแทรกซ้อน อีกท้งั พัฒนาความสามารถในการดแู ลของผปู้ ่วยและญาติท่ีเขม้ แขง็ พึ่งตนเองได้
มากข้ึน นำ� ไปสกู่ ารยกระดบั สาธารณสุขของประเทศชาตติ ่อไป

162 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

9.7 ปญั หาและการแกไ้ ขในการจดั การทางการพยาบาลส�ำหรับผูป้ ว่ ย ODS/MIS

รศ.ดร. อุษาวดี อัศดรวเิ ศษ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล
นางเบญจวรรณ มนญู ญา โรงพยาบาลราชบุรี
นางทศั นีย์ ไทยแท้ โรงพยาบาลพระนครศรอี ยุธยา
นางนงเยาว์ ธราวรรณ โรงพยาบาลแพร่
นางภัทรพร ใจฉลาด โรงพยาบาลเจา้ พระยาอภัยภูเบศร

ผู้จัดการทางการพยาบาลมักพบกับปัญหาความไม่กระจ่างชัดในบทบาทของตนเอง (Role ambiguity)
อันเป็นผลจากการไม่ได้ระบุหน้าที่ของผู้จัดการไว้อย่างชัดเจน ไม่สามารถแยกจากบทบาทพยาบาลนักปฏิบัติการ
หรือการมีภาระท่มี ากเกนิ เช่น ต้องเปน็ ทัง้ ผู้ดูแลทางคลินิกผปู้ ว่ ยในทุกระยะ และตอ้ งตดิ ตอ่ ประสานงานกับหนว่ ย
งานทเ่ี ก่ียวข้อง เชน่ การเงิน หรอื การทบทวนการใชท้ รพั ยากรทางการแพทย์ (utilization review) ในเวลาเดียวกนั
ยอ่ มท�ำให้ผจู้ ดั การทางการพยาบาลส�ำหรบั ODS/MIS เกดิ ความเครียด และอาจเกิดความเหน่ือยหน่ายในงานทีท่ �ำ
หรือ เกิดภาวะการท�ำงานเกินอตั ราก�ำลัง

ปญั หาทรี่ วบรวมไดจ้ ากผปู้ ฎบิ ตั งิ านในโรงพยาบาลทอี่ ยใู่ นโครงการพฒั นาระบบการบรกิ ารการผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั
(One Day Surgery: ODS)
1. ปัญหาท่ีเกยี่ วกับการปฏบิ ัตงิ าน

1.1 ภาระงานในการดแู ลผูป้ ว่ ยทมี่ ารับการผ่าตดั หรือ หัตถการ มากเกนิ มาตรฐาน (Overload)
1.2 มภี าระความรับผิดชอบในหน้าที่อนื่ ๆ เพมิ่ ขน้ึ ทำ� ให้ไม่สามารถติดตามการดูแลผ้ปู ่วย ODS/MIS
1.3 การปฏิบตั ิหน้าท่เี กินขอบเขตบทบาทหนา้ ที่ และความรบั ผิดชอบ
2. ปัญหาท่ีเกี่ยวกับโครงสร้าง และระบบ
2.1 การจัดสถานท่ีพักรอผ่าตัด หรือ พักฟ้นื หลังผ่าตัด ไมเ่ ปน็ สดั ส่วน หรอื ระบุไดช้ ดั เจน
2.2 การวางระบบงาน ขน้ั ตอน และการทำ� งานรว่ มกบั สหสาขายงั ไมช่ ดั เจน เชน่ การทำ� งานซำ้� ซอ้ น ขาดการประสาน

การดแู ล และสง่ ตอ่ ทำ� ใหเ้ กดิ ผลเสยี ตอ่ ผปู้ ว่ ย เชน่ ไมไ่ ดร้ บั ยากอ่ นกลบั บา้ น การรอผลเจาะเลอื ดนาน
2.3 การขาดระบบการดแู ลต่อเน่อื ง
3. ปญั หาด้านบุคลากร
3.1 ผจู้ ดั การทางการพยาบาลและทมี ไมไ่ ดร้ บั การพฒั นาความรู้ เพอ่ื นำ� มาใชใ้ นการทำ� งานใหก้ า้ วหนา้ ในระบบ ODS/MIS
3.2 แพทยผ์ ู้ปฏิบตั ิงานยงั ไม่เขา้ ใจระบบ และการดำ� เนินของ ODS/MIS ในเรือ่ ง การบนั ทึกเอกสาร หรือ ข้ันตอน

การด�ำเนินงาน
3.3 บุคลากรแพทย์ พยาบาล ไม่แนใ่ จใน ความคมุ้ คา่ ค้มุ ทุน ต่อองค์กรของการด�ำเนินการ ODS/MIS
4. ปัญหาด้านผู้ปว่ ยและครอบครวั
4.1 ผ้ปู ว่ ยและครอบครวั มีความวดิ กกังวล กลัว การผ่าตดั /หตั ถการ
4.2 ผู้ปว่ ยขาดความสามารถในการเตรยี มตัวก่อนการผา่ ตดั ไดถ้ กู ต้อง
4.3 ครอบครวั ยงั ไม่ยอมรับการกลับมาดูแลตนเองต่อทบี่ ้านให้กับผปู้ ่วย

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 163

อย่างไรก็ตาม เมอ่ื วิเคราะหถ์ ึงผลทไ่ี ด้รับจะเกดิ ประโยชน์ตอ่ ผมู้ ารบั บรกิ ารและหนว่ ยงาน ดงั นัน้ การผลักดัน
ใหใ้ ชร้ ปู แบบการจดั การทางการพยาบาล จึงเปน็ ส่ิงสำ� คญั ทคี่ วรต้องกระทำ� แต่ต้องมกี ารวางแผน และเตรยี มการท่ี
รอบคอบ เพอ่ื ลดความคบั ข้องใจ และปญั หาทจี่ ะเกิดขนึ้ จึงควรหาทางแกไ้ ขปญั หาอันเนอ่ื งจากการปฏบิ ตั ใิ นบทบาท
การเป็น ผู้จดั การทางการพยาบาล ODS/MIS ดังน้ี
1. การแก้ไขปัญหาในระดบั บุคคล
ควรส่งเสริมให้พยาบาลผู้ท่ีจะรับบทบาทผู้จัดการทางการพยาบาล ODS/MIS ได้มีการเตรียมความพร้อม
ดา้ นความรู้ ความสามารถ ทีจ่ �ำเปน็ สำ� หรับการปฏบิ ตั ติ นตามบทบาท มกี ารสร้างเสรมิ สมรรถนะทจ่ี ำ� เป็นสำ� หรับการ
ด�ำเนนิ บทบาทน้ดี งั ใน ตารางท่ ี 1 และ ควรไดส้ ง่ เสริมให้ ผจู้ ัดการทางการพยาบาล ODS/MIS ท่เี ข้ารบั บทบาทใหม่
ไดส้ ะทอ้ นคิด และประเมนิ และวิเคราะห์บทบาทของตนเองอยา่ งสม�ำ่ เสมอ เพอื่ พัฒนาบทบาทใหม้ ีประสิทธิภาพมาก
ย่ิงขึ้น นอกจากนั้นควรมพี ่เี ลี้ยง หรอื ทีป่ รกึ ษา ในการเขา้ รับบทบาทในชว่ งเปลี่ยนผ่านให้ได้อย่างราบร่นื และมคี วาม
ประทับใจ นอกจากนก้ี ารสรา้ งเสริมจรยิ ธรรมในการปฏบิ ัตงิ าน ไม่ใหล้ ะเมิดสิทธผิ ู้ปว่ ย และถอื ผลประโยชนข์ องผู้ป่วย
และครอบครัวเป็นสำ� คัญ
2. การแก้ไขปญั หาในระดับองค์กรและ นโยบาย
2.1 ควรมีการนเิ ทศ ในการท�ำหนา้ ท่อี ย่างครอบคลุม
2.2 กำ� หนดบทบาท และขอบเขตการปฏิบัตหิ น้าทีข่ องผูจ้ ดั การทางการพยาบาลให้ชดั เจน
2.3 มกี ารสอ่ื สาร อย่างเป็นระบบระหวา่ งทมี บรหิ าร และ ผ้จู ัดการทางการพยาบาลและทีมสหสาขา
วิชาชีพ เพอื่ จะได้ดำ� เนินการ และจดั การแก้ปญั หาต่างๆ ได้ทนั ทว่ งที เชน่ การจัดประชมุ ทีมอย่างสม�่ำเสมอ รปู แบบการ
ตดิ ต่อสือ่ สาร ทั้งเปน็ วาระ และ กรณีฉกุ เฉนิ เพื่อชแี้ จงระบบงาน ปัญหา และชว่ ยลดข้อคบั ขอ้ งใจท่ีอาจจะเกิดขนึ้
2.4 ควรได้กำ� หนดแผนการดแู ล หรอื CareMap ทีไ่ ด้จัดท�ำรว่ มกนั และมกี ารพัฒนาแผนเป็นประจ�ำ
ทุกปี ตลอดจนศกึ ษาถงึ ความแปรปรวน (variance) ท่เี กิดขนึ้ เพื่อวางแผนแก้ไขตอ่ ไป เช่น การงดหรือเลือ่ นผา่ ตดั
อุปกรณ์ไม่พร้อมใชใ้ นการผ่าตัด หรอื การขาดการดแู ลตอ่ เน่อื ง จงึ ควรไดร้ บั การแก้ไขปัญหาเหลา่ น้ี
2.5 จดั ท�ำคู่มือ หรือเอกสารในการแนะนำ� การปฏบิ ตั ติ นกอ่ น และหลังผา่ ตัด หรือได้รับหัตถการ
นอกจากนี้ควรไดม้ ีคูม่ อื หรือเอกสารแนะน�ำการปฏิบัติตน เมอ่ื ผปู้ ว่ ยมีโรคร่วมต่างๆ เช่น เบาหวาน ความดนั โลหิตสงู
โรคหลอดเลือดหวั ใจ เปน็ ตน้ ให้กับผู้ปว่ ย และครอบครัว
ดงั นน้ั ผจู้ ดั การ ODS/MIS ควรไดม้ สี มรรถนะดงั กลา่ ว โดยผา่ นการปฏบิ ตั งิ าน มปี ระสบการณ์ และการเรยี นรู้
อยา่ งเป็นระบบ เชน่ การผ่านการศึกษาอบรมหลักสูตรเฉพาะทางในด้านการดูแลผู้ปว่ ย ODS/MIS

164 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

9.8 การศกึ ษาประสิทธภิ าพของโปรแกรมต่างๆ สำ� หรับผูป้ ว่ ย ODS/MIS

เพอื่ ช่วยใหผ้ ปู้ ว่ ยทีไ่ ด้รับการผา่ ตัด หรือหัตถการ (แบบล่วงลำ�้ เข้าในรา่ งกาย) แบบวันเดียวกลบั (One day
surgery) มีความวติ กกงั วลลดลง หรือ ความพึงพอใจ และ มคี ณุ ภาพในการดแู ล มากขนึ้ ยกตวั อยา่ งเชน่
การศกึ ษาการเปลย่ี นผา่ นในผสู้ งู อายทุ มี่ ารบั การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั (Transitioning the Older Adult
in the Ambulatory Care Setting) โดย Nelson และ Carrington15 ได้ทำ� การวิเคราะหถ์ งึ การเปลี่ยนผ่านแต่ละ
หนว่ ย สถานท่ี ความเสยี่ ง การใช้การบันทกึ ภาวะสขุ ภาพทางสือ่ อิเลคโทรนคิ ตลอดระยะต่างๆของการผา่ ตัดในการ
ดูแลผปู้ ่วย และการใชห้ ลกั ฐานเชิงประจกั ษ์ในการดแู ล เป็นการเพมิ่ คณุ ภาพการดูแล และความปลอดภยั
การศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการวางแผนจ�ำหน่ายแบบผู้ป่วยนอกต่อความวิตกกังวลและความ
พงึ พอใจ ต่อการดูแลในสตรที ่ีได้รับการผา่ ตัดก้อนบรเิ วณเต้านม พบว่า ผปู้ ่วยทีไ่ ด้รบั โปรแกรมการวางแผนจำ� หนา่ ย
แบบผปู้ ว่ ยนอกมคี า่ เฉลย่ี คะแนนความวติ กกงั วลในระยะกอ่ นจำ� หนา่ ยหลงั ผา่ ตดั นอ้ ยกวา่ ระยะกอ่ นถงึ วนั ผา่ ตดั อยา่ งมี
นัยสำ� คญั ทางสถติ ิ (p< .05) และมคี ่าเฉลีย่ คะแนนความพึงพอใจต่อการดแู ลมากกว่ากลุ่มทีไ่ ดร้ บั การดแู ลตามปกติ
อย่างมนี ัยส�ำคญั ทางสถติ ิ (p< .05)16
การศึกษาผลของโปรแกรมการดูแลต่อเนื่องต่อคุณภาพของการเตรียมล�ำไส้ใหญ่ และความวิตกกังวลใน
ผู้ที่เข้ารับการส่องกล้องล�ำไส้ใหญ่และทวารหนักแบบผู้ป่วยนอก พบว่าคุณภาพการเตรียมล�ำไส้ใหญ่ในกลุ่มทดลอง
มากกวา่ กลุ่มควบคมุ อย่างมีนยั สำ� คญั ทางสถติ ิ (p = .03) และกลมุ่ ทดลองมคี า่ เฉลยี่ ความวติ กกงั วลในวนั ก่อนเข้ารับ
การส่องกล้องน้อยกว่าวันมารับการนัดหมายอย่างมีนัยส�ำคัญทางสถิติ (p = .02) แต่ในกลุ่มควบคุมค่าเฉล่ียความ
วิตกกังวลในวนั กอ่ นเข้ารบั การสอ่ งกล้องนอ้ ยกวา่ วันมารบั การนัดหมายอย่างไม่มนี ยั ส�ำคญั ทางสถิต1ิ 7
โดยทง้ั สองงานวิจยั ไดใ้ ห้ความส�ำคญั ของการให้ความรู้ และการดูแลอยา่ งต่อเนอื่ ง ตลอดจนพยาบาลผู้ดแู ล
ทำ� หน้าท่เี ปน็ แหลง่ ความรู้ และท่ีปรึกษาให้กบั ผ้ปู ว่ ย โดยทำ� บทบาทผู้ประสานงาน กับทมี สหสาขา ไดแ้ ก่ ศลั ยแพทย์
วิสัญญีแพทย์ และพยาบาล ตลอดจนพยาบาลท่ีหน่วยผู้ป่วยนอก ตลอดการรับการรักษาแบบผู้ป่วยนอก หรือ
รบั การผา่ ตดั หรือ หตั ถการแบบวนั เดยี วกลบั
นอกจากน้ี การศกึ ษาบทบาทในการดแู ลสขุ ภาพผา่ นระบบสอื่ สารทางสขุ ภาพผา่ นสอ่ื ทางไกล (Telehealth)
ที่ไดใ้ ชอ้ ยา่ งแพรห่ ลายในต่างประเทศ ไดเ้ ริม่ มกี ารใชเ้ ทคโนโลยี เขา้ มาช่วยดูแลผ้ปู ว่ ยผา่ นส่อื ทางไกล เพ่อื สนับสนุน
ให้ผู้ปว่ ยได้มกี ารฟ้นื ตัว การสังเกตอาการผดิ ปกติ ใหค้ ำ� ปรกึ ษา ตลอดจนเป็นการส่งเสรมิ ผูป้ ว่ ยในการดแู ลตนเอง
ระยะยาว ท้งั การใชโ้ ทรศพั ท ์ การส่งข้อความแจ้งเตอื น และการใช้โปรแกรม software ต่างๆ
 
ระบบส่ือสารทางสุขภาพผา่ นสื่อทางไกล (Telehealth)
เป็นการดูแลทางไกลโดยใช้เทคโนโลยี มีค�ำท่ีใช้ใกล้เคียงกันกับ telehealth คือ telemedicine,
telemonitoringหรือtelecareเป็นการตดิ ตามดูแลสุขภาพ โ ดยใช้รปู แบบการพดู คยุ การสมั ภาษณ์ ก ารเปน็ ทป่ี รกึ ษา
ให้คำ� แนะน�ำตามอาการในปญั หาของผ้ปู ่วยแตล่ ะราย รวมถงึ การติดตามสัญญาณชีพ โดยจะมีการสง่ ตอ่ ขอ้ มูลไปถงึ
ทมี ดูแล โดยผา่ นสอื่ โทรศัพทบ์ ้าน หรือโทรศพั ทม์ อื ถอื และเครอื ขา่ ยอนิ เตอรเ์ น็ต ซ่ึงมีความแตกต่างกบั รปู แบบของ
การดแู ลโดยใชโ้ ทรศัพท์ (Telephone support), การประชมุ ทางวีดโี อของแพทย์ (Video conferencing) และไมใ่ ช่
ระบบการดูแลในภาวะฉุกเฉนิ ทเ่ี น้นในเรอ่ื งการเตอื นภัย เมอ่ื มีเหตุฉกุ เฉนิ หรือเม่ือเกดิ เหตเุ พลงิ ไหม้18 ในการศกึ ษาใน
การพยาบาลปรศิ ลั ยกรรม ได้มีการใช้ Telehealth เปน็ โปรแกรมการติตตามดแู ลผ่านสื่อเทคโนโลยี หรือส่ือสารผ่าน
Application บนโทรศพั ทม์ ือถือ เพือ่ ติดตามภาวะสขุ ภาพในระยะหลงั ผา่ ตัด หรือก่อนผา่ ตดั ท่ีบ้านผูป้ ่วย โดยใช้

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 165

รปู แบบการพูดคุย การสมั ภาษณ ์ ส่งความรู้และข้อความเตือน เป็นท่ีปรกึ ษา ให้ค�ำแนะนำ� ตามอาการหรอื ปัญหา
ของผู้ป่วยแต่ละราย รวมถึงการติดตามสัญญาณชีพ และการมีกิจกรรมทางกาย โดยผู้ป่วยจะได้รับข้อมูลความรู ้
คำ� แนะน�ำเพิ่มเติม และพยาบาลจะได้รับข้อมูลภาวะสุขภาพผปู้ ว่ ย ผา่ นทาง Application บนโทรศพั ท์ โทรศพั ท์มือถือ
โดยแบ่งเปน็ ระยะเตรยี มการ ระยะติดตาม และระยะประเมินผล19
สรุป
การใหค้ วามรู้ การศกึ ษาสำ� หรบั พยาบาล และทมี สหสาขาทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการดแู ลผปู้ ว่ ยทม่ี ารบั การผา่ ตดั แบบวนั
เดยี วกลบั หรอื ผา่ ตดั แผลเลก็ เปน็ สงิ่ จำ� เปน็ ทง้ั ในระยะกอ่ น ระหวา่ งและหลงั ผา่ ตดั ใหเ้ ขา้ ใจประสบการณช์ วี ติ ทผ่ี ปู้ ว่ ยตอ้ ง
เผชญิ ในแตล่ ะระยะ เพอ่ื จะไดส้ ามารถ ประเมนิ วางแผนการดแู ล และเขา้ ใจถงึ ระบบการจดั การทางการพยาบาล
ระบบ OSD/MIS จำ� เปน็ ตอ้ งอาศยั บคุ ลากรทางการแพทย์ พยาบาลและทมี สหสาขา ทมี่ คี วามเชยี่ วชาญเฉพาะ
ในการดแู ลผปู้ ว่ ยทหี่ นว่ ยกอ่ นผา่ ตดั ระหวา่ งผา่ ตดั และหลงั ผา่ ตดั พยาบาลทห่ี นว่ ยวสิ ญั ญแี พทยแ์ ละพยาบาล ตลอดจน
ผดู้ แู ล หรอื ครอบครวั เพอ่ื ทำ� บทบาทในการดแู ลผปู้ ว่ ย ODS/MIS อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพชว่ ยใหก้ ารผา่ ตดั หรอื หตั ถการ
ไดบ้ รรลตุ ามทต่ี อ้ งการ และไมเ่ กดิ ภาวะแทรกซอ้ น ดงั นนั้ ความรว่ มมอื ระหวา่ งทมี สหสาขา การปฏบิ ตั บิ นพน้ื ฐานเชงิ
ประจกั ษ ์ การเตรยี มผปู้ ว่ ย การสอนและใหค้ วามรทู้ มี อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ การจดั การกบั อาการทจี่ ะทำ� ใหเ้ กดิ การลา่ ชา้
ในการจำ� หนา่ ยกลบั บา้ น ไดแ้ ก่ อาการงว่ งนอน อาการปวด อาการคลนื่ ไส้ อาเจยี น อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ จะชว่ ยใหผ้ ปู้ ว่ ย
เกดิ ความสขุ สบายมากขน้ึ และลดความลา่ ชา้ ในการจำ� หนา่ ยผปู้ ว่ ยกลบั บา้ น ตลอดจนการดแู ลตอ่ เนอื่ ง เพอ่ื เฝา้ ระวงั และ
ปอ้ งกนั ภาวะแทรกซอ้ นทอ่ี าจจะเกดิ ขน้ึ ตลอดจนลดภาระคา่ ใชจ้ า่ ย และเพมิ่ โอกาสในการรกั ษาผปู้ ว่ ยอน่ื ๆ ไดม้ ากขนึ้
 

9.9 กรณศี กึ ษา การดแู ลผปู้ ว่ ยทมี่ ารบั ผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั รปู แบบการจดั บทบาทพยาบาล
nurse case manager ในโรงพยาบาลระดบั ตตยิ ภมู แิ หง่ หนง่ึ

นางศริ ทิ ิพย์ สงวนวงศ์วาน โรงพยาบาลสรรพสิทธปิ ระสงค์
โรงพยาบาลแห่งนี้มอี ตั ราการครองเตยี ง มากกวา่ 100 วันมีการผา่ ตัดปลี ะ 37,000 ราย/ปี มีประเภทการ
ผา่ ตัดทง้ั ใหญ่และเลก็ และมีการผ่าตดั แผลเล็ก การผ่าตดั ผา่ นกลอ้ ง ไดแ้ ก่ ทางดา้ นศัลยกรรมทั่วไป สูต-ิ นรีเวชกรรม
ศัลยกรรมกระดกู ศลั ยกรรมทางเดินปสั สาวะ ศลั ยกรรมหัวใจและหลอดเลือด และ ศลั ยกรรมหูคอจมูก
ประกอบดว้ ย ผู้บริหารระดบั สงู เปน็ คณะกรรมการท่ปี รกึ ษา และคณะทำ� งาน ได้แก่ หวั หนา้ กลุ่มงาน หัวหน้า
หนว่ ยงาน และ หวั หน้าหอผ้ปู ว่ ย โดยมี หวั หนา้ หนว่ ยศลั ยกรรมท่ัวไป (ศัลยแพทย์) เปน็ ประธาน และ วิสัญญีแพทย์
เป็นรองประธาน กรรมการประกอบด้วย หัวหน้าหอผู้ป่วยท่ีเก่ียวข้อง หัวหน้ากลุ่มงานห้องผ่าตัด หัวหน้ากลุ่มงาน
การพยาบาลวิสัญญี หวั หน้างานผปู้ ่วยนอก หวั หนา้ หอผ้ปู ่วยใน ทเ่ี กย่ี วข้อง หวั หนา้ ห้องบัตร หวั หน้าหน่วยเรียกเกบ็
เจ้าหน้าที่สารสนเทศ และมีวิสัญญีพยาบาล (ซึ่งเป็นหัวหน้าหน่วยคลินิกวิสัญญี) เป็นเลขานุการ และเป็นผู้จัดการ
ทางการพยาบาล (Nurse case manager)
บทบาทและหนา้ ที่ของผู้จัดการพยาบาล ODS/MIS แบง่ เปน็ 2 ด้าน
1. ดา้ นการบรหิ ารและจดั การระบบการดแู ลผูป้ ่วย ODS/MIS
2. ด้านให้การพยาบาลผู้ป่วยโดยตรง

166 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

เป้าประสงค์ เพอื่ ใหผ้ ปู้ ว่ ยได้รับความปลอดภยั จากการมารบั บริการ ODS/MIS
1. ด้านการบรหิ ารและจัดการระบบการดแู ลผปู้ ่วย ODS/MIS ประกอบด้วยการทำ� หนา้ ท่ี
1.1 ประสานผู้มีส่วนเก่ียวข้องภายในโรงพยาบาล ได้แก่ ผู้บริหาร แพทย์ พยาบาล เวชกรรมสังคม และ
เจ้าหน้าท่หี ้องบัตร เจ้าหน้าที่ฝา่ ย สถิติ สารสนเทศ โปรแกรมเมอร์ เจา้ หน้าทห่ี นว่ ยเรยี กเก็บ E-claim
1.2 ประสาน ประธาน จดั ทำ� หนังสือแตง่ ต้ังคณะกรรมการ
1.3 จดั ประชุม คณะกรรมการและทมี ท่เี กยี่ วขอ้ ง เพ่ือช้ีแจง นโยบาย กำ� หนดทศิ ทางการขับเคลือ่ น
1.4 จดั ท�ำ Flow แนวทางและขั้นตอนการเขา้ รับบรกิ าร และบทบาทหนา้ ทข่ี องแต่ละฝ่าย
1.5 ท�ำเอกสารคมู่ อื การคัดเลือกและกำ� หนดกลมุ่ ผ้ปู ว่ ย ODS/MIS ตามเงอ่ื นไขและสอดคลอ้ งกบั บรบิ ทของ
โรงพยาบาล
1.6 สอ่ื สาร ขอ้ มูล ให้กบั ทีม ในเร่อื งนโยบาย และแนวทางปฏิบัตทิ ี่พัฒนาหรอื เปลี่ยนแปลง
1.7 แนะน�ำ และนเิ ทศ พยาบาลที่ได้ทำ� บทบาท nurse case manager ในหนว่ ยงานท่เี ก่ยี วข้องกับการดแู ล
ผู้ปว่ ยผ่าตดั แบบวันเดยี วกลับ หรือผา่ ตดั แผลเล็ก เชน่ งานวิสญั ญี งานหอ้ งผา่ ตดั งานผูป้ ่วยนอก เป็นต้น
1.8 จดั การเรือ่ งเตยี งพักนอน ในกรณจี ำ� เป็นต้องฝากนอนทีห่ อผ้ปู ่วยก่อนจำ� หนา่ ยกลับบ้าน
1.9 ส่ือสาร ประสานผู้เกี่ยวข้อง ในการจัดการปัญหาเบื้องต้น ให้กับทีม เพื่อความรวดเร็วของข้อมูล และ
ลดความขดั แย้ง
1.10 จดั ระบบการจัดเก็บข้อมูล และรวบรวมสถติ ิข้อมูลผปู้ ่วยท่เี ข้ารบั บรกิ าร ตรวจสอบความถกู ต้อง และ
รายงานขอ้ มลู ใหก้ ับสำ� นักงานสาธารณสุข
1.11 สรุปรายงาน สถิติ ปัญหาอุปสรรค ผลประกอบการของโครงการให้กับผู้บริหาร และน�ำเสนอในการ
ประชุม ตามนโยบายในแตล่ ะปี
1.12 ประสานงานองค์กรภายนอกโรงพยาบาล เช่น สำ� นักงานสาธารณสขุ จังหวัด เพือ่ เชื่อมตอ่ กับทีมสุขภาพ
ชมุ ชน (รพ.สต. รพช.) เพื่อสง่ ต่อข้อมูลผู้ปว่ ยในการตดิ ตามเยย่ี มหลังผา่ ตัด และเฝา้ ระวงั ภาวะแทรกซ้อน และติดตาม
อาการ หรือ ประสานทมี ในการออกเยีย่ มประเมนิ (ตามทไ่ี ดม้ อบหมาย)
1.13 ทำ� โครงการ สนับสนุนใหผ้ ูป้ ่วยได้รบั การดูแลต่อเนื่องแบบตา่ งๆ
2. การดแู ลให้การพยาบาลผปู้ ว่ ย ผู้ป่วยผ่าตัดวันเดียวกลับและผ่าตดั แผลเล็ก
2.1 ประสานการดูแลระหว่าง พยาบาลทเี่ ก่ยี วข้อง ในการจ�ำหน่ายผ้ปู ว่ ย
2.2 จดั ระบบสอ่ื สาร เพอื่ ตดิ ตาม และส่งข้อมลู ใหก้ บั ทมี เยี่ยมบ้าน มกี ารตดิ ตามเยี่ยมผูป้ ว่ ยผ่านส่ือโทรศัพท์
ในระยะ 1 วัน กอ่ นวนั ผา่ ตัด เพอื่ เตรียมความพร้อมของผู้ปว่ ย ยนื ยนั การนัดหมาย ทบทวนข้ันตอนการเข้ารับบรกิ าร
ทบทวนการปฏิบตั ิตวั ก่อนเข้ารบั การผา่ ตัด และการตดิ ตามเยี่ยมทีบ่ ้าน เพื่อ สอบถามอาการผิดปกติ อาการข้างเคียง
จากไดร้ บั ยาระงบั ความรสู้ กึ หรอื จากการผา่ ตดั เชน่ วงิ เวยี นศรี ษะ เจบ็ คอ ปวดแผล คลนื่ ไสอ้ าเจยี น แผลซมึ มเี ลอื ดออก
หรือปญั หาต่าง ๆ เพอื่ ให้ค�ำแนะนำ� การปฏบิ ัติตนท่ีเหมาะสม หรอื ส่งต่อ
2.3 จดั ระบบการดูแลผู้ป่วยผา่ ตดั โดยตรง (Directed care) แบง่ ได้เป็น 3 ระยะ
ระยะก่อนผ่าตดั จะท�ำการส่งต่อผูป้ ่วย ไปยังคลินิกวิสัญญี เพ่ือประเมินสภาพผูป้ ่วย และเตรียมความพร้อม
โดยมกี ารประเมินสภาพรา่ งกาย ตรวจสอบผลทางหอ้ งปฏิบัติการ หากพบความผิดปกติจะได้ทำ� การรายงาน สง่ ตอ่
ขอ้ มลู หรอื แกป้ ญั หาใหก้ บั ผปู้ ว่ ยกอ่ นการผา่ ตดั เพอื่ ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั ไมง่ ด หรอื เลอ่ื นผา่ ตดั การเตรยี มความพรอ้ ม
เอกสารสิทธติ า่ ง ๆ การพบแพทย์ และกำ� หนดวันผ่าตัด และการนัดหมาย สถานท่ี เวลา หมายเลขโทรศัพท์ท่ีสามารถ
ติดต่อได้ เมื่อเกิดภาวะฉกุ เฉิน หรอื ต้องการคำ� แนะนำ� หรือชว่ ยเหลอื เบ้อื งต้น

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 167

กรณที ตี่ อ้ งใหย้ าระงบั ความรสู้ กึ จะมกี ารซกั ประวตั ิ ตรวจรา่ งกาย ประวตั แิ ละโรครว่ มทไ่ี ดร้ บั ยาประจำ� ซกั ถาม
ความเสย่ี ง เพ่อื วางแผนในการให้ยาระงับความรูส้ ึกและการผา่ ตัด ผา่ นแบบประเมนิ ผปู้ ่วย ODS ปรึกษาวสิ ัญญีแพทย์
และทมี หากพบปญั หา และใหช้ มส่อื วีดีทศั นก์ ารเตรียมตัวกอ่ นผา่ ตัด ใหค้ ำ� แนะน�ำการปฏิบัติตัว การงดน�้ำและอาหาร
การทำ� ความสะอาดร่างกาย
กรณผี ปู้ ว่ ยเดก็ การฝกึ ปฏบิ ตั ใิ นการใชอ้ ปุ กรณด์ มยาสลบการสอนผปู้ กครองในการดแู ลเดก็ หลงั ผา่ ตดั การจดั การความปวด
การสงั เกตอาการขา้ งเคียงทอี่ าจจะเกิด การสอ่ื สาร และการจดั การปัญหาเม่ือตอ้ งกลบั ไปพักรกั ษาตวั ต่อที่บา้ น การให้
คูม่ ือหรือเอกสาร แผน่ พับ ค�ำแนะนำ� หากผู้ปว่ ยมีปญั หา ทต่ี อ้ งปรึกษาวสิ ัญญีแพทย์ หรือ ปรกึ ษาแพทย์ผเู้ ชยี่ วชาญ
จะได้ด�ำเนินการล่วงหน้า ผู้ป่วยไม่ต้องเสียเวลา ข้อมูลผู้ป่วยต่างๆ จะบันทึกลงบนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ และ
แบบประเมนิ และส่งต่อขอ้ มูลนใ้ี ห้กับวสิ ญั ญีพยาบาลประจำ� หอ้ งผา่ ตดั นนั้ ๆ เพื่อรับทราบขอ้ มลู และเตรยี มการวางแผน
ในการใหย้ าระงับความรู้สึกหรอื การผา่ ตดั ตอ่ ไป
2.4 ประสาน อ�ำนวยความสะดวกให้ทีม จัดท�ำระบบฐานข้อมูลผู้ป่วยผ่าตัดวันเดียวกลับผู้ป่วยจะได้รับ
การประเมินอีกครั้ง ท่ีหน้าห้องรอผ่าตัด เมื่อผ่าตัดเสร็จ ผู้ป่วยจะได้รับการดูแลท่ีห้องพักฟื้น จนกระทั้งปลอดภัย
ตามแนวทางปฏิบตั ิ กอ่ นการจ�ำหนา่ ยผูป้ ว่ ยจากห้องพักฟ้นื จะไดร้ ับการประเมิน PAR score และ PADSS score ตาม
เกณฑ์ทก่ี ำ� หนด ขณะรอท่ีห้องพกั ฟน้ื พยาบาลหอ้ งผ่าตัดจะแจ้งให้ญาตไิ ปรับยา และรับใบนัด กอ่ นจำ� หน่ายกลบั บา้ น
ซึ่งการจำ� หนา่ ย ผู้ปว่ ยมี 3 รปู แบบ คอื
2.4.1 การจ�ำหนา่ ยทหี่ อ้ งพักฟน้ื /หอ้ งผา่ ตัด
2.4.2 จ�ำหน่ายที่ ODS unit
2.4.3 จำ� หนา่ ยทห่ี อผปู้ ว่ ยเดมิ กรณฝี ากนอน โดยการจำ� หนา่ ยจะดำ� เนนิ การโดย nurse case manager
ประจำ� หน่วย หรือ พยาบาลประจ�ำหอผปู้ ว่ ย ในทมี
2.5 ใหข้ อ้ มูลความรแู้ ละค�ำแนะน�ำในการปฏบิ ตั ติ ัว ผปู้ ่วยอกี ครัง้ กอ่ นการจ�ำหน่ายกลบั บ้าน
2.6 ตดิ ตามการลงบันทึกขอ้ มูลผปู้ ว่ ย ODS/MIS ในระบบฐานขอ้ มูล
2.7 ติดตามเย่ียมทางโทรศัพท์ หลังผู้ป่วยจ�ำหน่ายจากโรงพยาบาลไปพักรักษาตัวต่อที่บ้าน โดย วิสัญญี
พยาบาลท่คี ลนิ กิ วสิ ญั ญี หรือพยาบาลท่ีอย่ใู นทีม
2.8 เฝา้ ระวงั การตติ ตอ่ สอื่ สารทางโทรศพั ท์ ฉกุ เฉนิ 24 ชว่ั โมง (Emergency- call) ใหค้ ำ� แนะนำ� เบอ้ื งตน้ รบั ฟงั
ปญั หา สอื่ สารสง่ ตอ่ ขอ้ มลู ใหก้ บั ผเู้ กย่ี วขอ้ ง เชน่ ศลั ยแพทย/์ วสิ ญั ญแี พทย์ ในการจดั การกบั ปญั หาเบอ้ื งตน้ ของผปู้ ว่ ย
2.9 ประเมนิ ผลการดำ� เนนิ งาน สอ่ื สารใหผ้ บู้ รหิ าร และทมี ผมู้ สี ว่ นเกย่ี วขอ้ งรบั ทราบ และวางแผนพฒั นาตอ่ ไป
ข้อเสนอแนะ
ในการจัดการทางการพยาบาลสำ� หรับโรงพยาบาลแหง่ น้ีมีความสมบรู ณ์ ไดใ้ ชแ้ นวทางปฏิบตั ิ และบทบาท
ของผจู้ ัดการทางการพยาบาลและท�ำงานร่วมกบั ทีม มีการระบภุ าระงาน และความรว่ มมือของทมี พร้อมทง้ั มีการใชส้ ่อื
และเทคโนโลยีมาใช้ พร้อมทั้งมกี ารใช้แบบประเมินในแต่ละระยะ นอกจากน้ันยังไดป้ ระเมนิ ผลการด�ำเนนิ งาน สอ่ื สาร
และวางแผนพฒั นา นอกจากนี้ ถ้าไดม้ ีการนำ� ปญั หาท่ไี ม่สามารถท�ำไดต้ ามแผน (variance) เช่น การเล่อื นการผ่าตัด
หรอื การไมม่ าตามนดั ของผู้ปว่ ย หรือ การเกิดภาวะแทรกซ้อน มาประกอบการวเิ คราะหแ์ ละวางแผนจะท�ำใหไ้ ดก้ าร
แกป้ ัญหาทตี่ รงจุด ตรงประเด็นมากยิ่งขึ้น

168 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

9.10 แบบฟอรม์ และแบบบนั ทกึ ตา่ งๆ ทใ่ี ชใ้ น ODS/MIS

ขน้ั ตอนการใหการบริการผปู วยผาตัดแบบวันเดยี วกลบั ของศนู ยบ ริการผปู ว ยผา ตดั แบบครบวงจร
ผูป วยรับการตรวจจากหองตรวจตา งๆ

แพทยวนิ ิจฉัยวาตอ งรกั ษาดว ยวิธกี ารผา ตดั /หตั ถการ แบบผปู วยนอก (OPD)
หรอื แบบวันเดยี วกลบั One Day Surgery (ODS)

ในเวลาราชการ นอกเวลาราชการ
- สง ผูปว ยหรือญาตทิ ่ีทราบประวตั ผิ ูปว ยพรอม - สงเอกสาร (order/ใบPre operative evaluation/ ใบเซน็ ยนิ ยอม
เอกสาร (order/ใบPre operative evaluation/ ผา ตัด) พรอ มเบอรโ ทรท่ีตดิ ตอ ผูปว ยได มารบั นัดผา ตดั ที่ ศนู ยบ ริการ
ใบเซน็ ยินยอมผา ตัด) ผูป ว ยผาตดั แบบครบวงจร ในเวลาราชการ

แพทย set ผาตดั และสง Pre-Anesthetic clinic

ศนู ยบ ริการผูปว ยผาตัดแบบครบวงจร
- ซักประวัตแิ ละประเมนิ ผปู ว ยกอ นผาตดั ประเมินคาใชจายในการผา ตดั ตามสิทธิการรกั ษาใหผปู ว ยและญาตทิ ราบ ตามคําส่ังการรกั ษาของแพทย
- ใหค ําแนะนาํ ผูปว ย/ญาติในการปฏิบัตติ ัวกอ น-หลงั ผา ตัด ออกใบนัดผูปวยผา ตดั บนั ทึกขอ มลู ผูปว ยในแบบฟอรม เอกสารและระบบคอมพวิ เตอร

ศูนยบรกิ ารผูปวยผาตดั แบบครบวงจร โทรเยี่ยมผปู ว ย
 กอ นผาตดั 7 วัน เพอ่ื งดยา ยาตา นเกล็ดเลือด หรือยาตา นการแข็งตัวของเลือด เชน
ASA: Acetylsalicylic acid หรอื Aspirin และ งดบุหรี่
 โทรเยี่ยมกอนผาตดั 1 วนั

- นัดหมายเวลา
- ใหค ําแนะนาํ การปฏบิ ัติตวั กอ น-หลงั ผา ตดั และข้นั ตอนการมารับบรกิ ารผา ตัด

วันทีผ่ ปู วยมาทาํ ผา ตดั /หตั ถการ

ศนู ยบรกิ ารผูปวยผาตัดแบบครบวงจร
1. ซักประวตั ิและใหขอ มลู ผปู ว ยและญาติ (เพมิ่ เตมิ ) 2. ประเมินความพรอมผูปว ยกอ นผาตัด
3. วัด V/S และเซน็ ยนิ ยอมผาตัด 4. ตรวจสอบสทิ ธกิ ารรักษา ออกเลขทขี่ องผูปวย
5. บนั ทึกขอ มลู ผปู ว ยในเอกสาร และระบบคอมพิวเตอร
6. นําสง ผูปวยและญาตพิ รอ มเอกสารและแฟมประวตั ผิ ูป วยไปหอ งผา ตัด

Pre Operative Phase Intra Operative Phase Post Operative Phase
- ORตรวจสอบเอกสาร ผูปวยไดรับการผา ตดั - observe อาการผปู วยที่หอ งพกั ฟน
/ความพรอ มของผูป ว ย ตามมาตรฐานวชิ าชพี เม่ือมอี าการปกตติ ามเกณฑจ าํ หนายได
-ผปู ว ยเปลยี่ นเสื้อผา เปน ชดุ ผา ตดั

ศูนยบริการผปู วยผา ตัดแบบครบวงจร การจาํ หนา ย
- โทรเย่ยี มผูปวยหลงั ผา ตดั 1-3 วนั 1. ตรวจสอบเอกสารคาํ ส่ังการรกั ษา/ใบสง่ั ยา/การนดั F/U
- ประเมนิ ปญ หาและใหค าํ แนะนาํ การปฏิบัติ 2. พนกั งานไปซอ้ื ยาและชําระเงนิ สว นเกินคารักษาตามสิทธิ(ถา มี)
ตัวหลังผา ตดั /หัตถการ 3. ออกใบนดั F/U หลังผาตัด รับยาและใหคําแนะนาํ
การรบั ประทานยา/การปฏบิ ตั ิตวั หลงั ผา ตดั
สนิ้ สดุ 4. สง เอกสารกลบั มาท่ี ศนู ยบ ริการผูปว ยผา ตดั แบบครบวงจร เพื่อ
โทรเย่ียมผูปว ยหลงั ผา ตัด
5. ผปู ว ยกลบั บานพรอ มญาติ
หมายเหตุ
เฉพาะ OR สตู นิ รีเวชกรรม ประเมนิ สภาพผปู ว ยหลังผา ตัด

และสง ผูป ว ยพรอมเอกสารมาที่ ศนู ยบ รกิ ารผูปวยผาตัดแบบ
ครบวงจร เพ่อื ดําเนินการจาํ หนา ย

โดย. พ.ต.อ.หญงิ ฐานศิ รา เมืองนารถ /พ.ต.อ.หญิงทิวา กลัน่ เรอื งแสง /พ.ต.ท.หญงิ กญั จนร ัตน โพธปิ ส สา

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 169

Flow chart ตามระบบควบคุมภายในโรงพยาบาลลำ� ปาง
เร่ือง ระบบบรกิ ารการผ่าตดั แบบวันเดยี วกลบั

วัตถุประสงค์ เพื่อใหผ้ รู้ ับบรกิ ารการผา่ ตัดแบบวันเดียวกลบั ไดร้ ับบริการทป่ี ลอดภยั ได้มาตรฐาน ไม่เกดิ ภาวะแทรกซอ้ น

ผ้รู ับผดิ ชอบ ขั้นตอนการปฏิบัตงิ าน จุดควบคมุ ความเสีย่ ง

ผรู้ บั บริการ

แพทยเ์ จ้าของไข้ แพทยค์ ดั เลอื กผปู้ ว่ ยทเี่ หมาะสมสำ� หรบั การผา่ ตดั
(ผู้ปว่ ยและญาติยินยอม)

พยาบาลวิชาชีพ จดุ หลงั ตรวจ 1. การปฏบิ ตั ิตามคูม่ อื การพยาบาล
(case manager) √√ ใหข้ อ้ มลู ผปู้ ว่ ยและญาติ เซนตย์ นิ ยอม ผ้ปู ่วยนอก
√√ ขอเบอรโ์ ทรเพอ่ื ตดิ ตอ่
√√ ออกใบนดั 2. การบันทึกใน Digital Card
√√ สง่ เจาะเลอื ด, CXR, EKG 3. การปฏิบตั ติ าม มาตรฐานการ
√√ สง่ คลนิ กิ Pre - admit
ตรวจพิเศษต่างๆ
4. บันทกึ ขอ้ มูลเอกสารโครงการ
5. scan เอกสารเข้าระบบ

ทีมวิสัญญคี ลนิ กิ คลินกิ Pre –admit NO 1. การบนั ทกึ ใน ใน Digital Card
pre-admit ประเมินความเหมาะสม 2. แนวทางการประสานส่งตอ่ ผูป้ ่วย

พยาบาลวชิ าชีพ รายงาน pre-admit
(case manager) YES แพทยเ์ จา้ ของ 3. แนวทางการเตรียมผ้ปู ่วยก่อน

ไขพ้ จิ ารณา ผา่ ตดั ของวิสญั ญีพยาบาล
ผู้ป่วยผา่ ตัด - ค�ำแนะนำ� ส�ำหรับผูป้ ว่ ยทมี่ า
ผ่าตัดและไดร้ บั ยาระงบั ความ
รู้สึกทหี่ อ้ งผ่าตัด
- หนงั สือรับทราบค�ำแนะน�ำการ
ปฏบิ ตั ิตวั เมอ่ื กลับบา้ นหลังได้
รับยาระงบั ความรู้สกึ
4. scan เอกสารเข้าระบบ
5. CM Nurse ติดตามผ้ปู ว่ ยเพ่อื
เตรียมความพรอ้ มกอ่ นวนั มา
ผ่าตดั 1 วนั

170 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

ผูร้ ับผิดชอบ ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ าน จุดควบคมุ ความเส่ยี ง
แพทย์เจา้ ของไข้
ผูป้ ่วยผ่าตัด NO ตดิ ตาม 1. แบบบนั ทกึ DG card หอ้ งผ่าตัด
ทมี วสิ ัญญี YES 2. แบบบันทึก Surgical safety
พยาบาลวิชาชีพ NO
(case manager) YES ภาวะแทรกซอ้ น จ�ำหนา่ ย Check List ห้องผ่าตดั รพ.ลำ� ปาง
หลังผ่าตดั CM ตดิ ตาม 3. แบบบันทกึ การพยาบาลระยะ

รกั ษา/แกไ้ ข ปญั หาหลงั การ ผ่าตดั โดยพยาบาลหอ้ งผ่าตดั
ผา่ ตัด รพ.ลำ� ปาง
YES 4. แบบบันทกึ การพยาบาลระยะ
ก่อนใหย้ าระงับความร้สู กึ
5. หนงั สือรับทราบการใหข้ ้อมลู การ
ให้ยาระงับความรสู้ ึกขณะผ่าตดั
6. แบบบนั ทึกการดแู ลผู้ปว่ ยใน
PACU รพ.ลำ� ปาง
7. ตดิ ตาม case หลงั การผ่าตัด
ภายใน 24 ช่วั โมง โดย
CMNurse และวิสัญญีพยาบาล

YES ติดตอ่
ปญั หาสิน้ สดุ 1669, ER,
เบอร์ CM
NO จำ� หนา่ ย NO ปัญหาสิ้นสดุ YES F/U ตามนดั
ADMIT สิ้นสุด

พยาบาลวชิ าชพี ลงทะเบยี นใน คนื เอกสาร
(case manager) ระบบเพอ่ื รายงาน งานเวชระเบยี น
งานเวชระเบยี น เสงรางั ียนคจงกสตา่ามเวยนาเกสรัตมส็บยดี ารวคกกิมะสั าเ่ารบดกรใะสกิบชบ็ บงาั้จคคบร่าา่มยใช้

งานสวสั ดกิ าร
สังคม

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 171

เอกสารกำ� กบั การท�ำหัตถการของผปู้ ว่ ยในโครงการพัฒนาระบบการบริการการผ่าตดั แบบวนั เดียวกลับ
(One Day Surgery: ODS)

โรงพยาบาล…………………………………....................……………………………………………………………………………………
ชอ่ื ……………………………………….…….สกลุ ………………...........……………………เพศ…………………อาย…ุ ………………ปี
HN…………………………….............................……………… AN………………………………………….................………………
เลขประจำ� ตัวประชาชน ……………………...............…………………………………………………………………………………….
วันเขา้ รับบรกิ าร……………………..….........………............….เวลา………....................................................……………..
วนั จ�ำหน่าย………………………………………………….…….……เวลา…………………………………………….........………………
อาการส�ำคญั …………………………………………..................……………………………………………………………………….……
การวนิ จิ ฉัยโรค……………………………………..........………………………………………………………………………..…………….
รหสั โรคหลัก……………………………..........……………..รหัสโรครอง…………………………….......……………………..………
หตั ถการท่ที �ำ……………………………………………………………………………….................…………………………….………….
โดยแพทย์……………………………………………………………………………………..................………………………..….…………
รายละเอียดสงิ่ ตรวจพบและหตั ถการโดยสรปุ (finding and short procedure note) …………....……….………
………………………………………………………………………………………………………….......................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………..……...............…………
………………………………………………………………………………………………………….......................................................
รหสั หัตถการ……………………………………….………เวลาเริม่ ตน้ ……………..……..……เวลาสิ้นสุด…….......…….…………
วิธกี ารทางวิสญั ญี
Local……………………...…………………Regional……………....…………….…. General……………………….………………
IV sedation with……………………………………………………......…………………………………………………….………………
โดยแพทย์…………………………………………………………………..………………………………………………………….……………
การดูแลหลงั การท�ำหัตถการที่ห้องพกั ฟื้น
เวลาเริ่มต้น……………………………….....…………….…..เวลาส้ินสุด……………………......……………..…………….…….…….
ปกติ…………………………........………………มีปัญหาดา้ น…………….………………………………………………………….………
สถานะผู้ปว่ ยหลังออกจากหอ้ งพกั ฟนื้ /กลบั บา้ น
นัดมาตดิ ตามทแี่ ผนกผ้ปู ่วยนอกวันท…่ี ……..............................................………เวลา…………......………………………
แพทย…์ ……………………………………………………………………………………………………........…………………………..………
รบั ไว้สังเกตอาการเพิ่มท่หี อผปู้ ว่ ย………………………………………………………………….........….………………...…..........
รับเป็นผู้ปว่ ยในที่หอผู้ป่วย……………………………………………………………………………….............…………..…….…......
คา่ ใชจ้ ่ายจรงิ ………………………………………………………………………………………………………...........………………........
สำ� หรบั ผู้ป่วย
คำ� แนะน�ำเตรียมตัวก่อนการทำ� หัตถการ ได้รบั ……………………..........ไม่ไดร้ ับคำ� อธิบาย……….............………......
ยกเลิกการทำ� หัตถการ เตรียมตัวไมพ่ ร้อม………………………..............................................................…………..
มีปัญหาใหม…่ ……………………............................................................…………………….
ผูป้ ว่ ยเปลย่ี นการตัดสนิ ใจ….…………………...............................................................…
คำ� แนะน�ำเตรยี มตวั หลังการท�ำหัตถการ ไดร้ บั …….......………................ไมไ่ ดร้ ับค�ำแนะน�ำ………...........…………..
ช่ือผู้ที่สามารถติดต่อได…้ …………….........…………..………………………โทรศัพท์…………….……………………………....…

ดาวน์โหลดแบบฟอรม์
https://bit.ly/3mGhQK6

172 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

เอกสารเพ่ือแสดงความยินยอมของผู้ป่วยในการรบั การรักษาตามโครงการการผ่าตัดแบบวันเดียวกลบั
(One Day Surgery: ODS) (ภายใน 24 ชั่วโมง)

ข้าพเจ้า………………………………………………….........…………………………………………………...…………………….....…………
ขอแสดงความยนิ ยอมเข้าร่วมโครงการการผา่ ตัดทำ� หัตถการแบบวนั เดียวกลับ (ภายใน 24 ชัว่ โมง) หลังทไี่ ดร้ บั คำ�
อธบิ ายเกย่ี วกับการรกั ษาโรค…………………………………….........………………………..................………………ของขา้ พเจ้า
ดว้ ยการทำ� หตั ถการหรอื ผา่ ตดั วธิ …ี ………..…………………………....………………………………………………...................……
โดยแพทย์………………………………………………………………………………………………………………............…….....…………..
และการใช้วิธีการวสิ ญั ญดี ้วยวธิ …ี ………………………………………………………………………………............….....……………..
โดยแพทย์………………………………………………………………………………………………………………............…….....…...........
และทราบถึงการเฝา้ ระวงั ภาวะแทรกซ้อนทีอ่ าจจะเกิดขึ้นหลังจากการทำ� หตั ถการ
โดยมี (ชอ่ื -สกุล)…………………………………........………………..……………......…………….เปน็ ผดู้ ูแลเมอ่ื ข้าพเจ้ากลับบ้าน
และเขา้ ใจวา่ หากมปี ญั หาใดๆทส่ี งสัยเก่ียวกบั การท�ำหตั ถการ ข้าพเจา้ สามารถตดิ ตอ่ กับโรงพยาบาลได้
ตลอด 24 ช่วั โมง ทางช่องทางดงั นี้ (เชน่ เบอร์โทรสายด่วน หอ้ งฉุกเฉิน เปน็ ตน้ )

………………………………….............
(……………………………….....…..………...)
ผปู้ ่วยผ้ใู หค้ วามยินยอม
………………………………….............
(……………………………....…………..…...)
ญาติ/ผู้ดแู ลผปู้ ว่ ยทบ่ี า้ น
………………………………….............
(…………………......………………………...)
แพทยผ์ ทู้ �ำการรกั ษา

ดาวน์โหลดแบบฟอร์ม
shorturl.at/cqMNQ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 173

แบบประเมินการติดตามหลงั การผา่ ตดั แบบวนั เดียวกลบั (ODS)

ชอ่ื -สกุล .............................................................................................................................................................

หัวข้อการประเมนิ หลังการผ่าตดั 24 ชม. หลงั การผ่าตัด 48 ชม. หลังการผ่าตัด 72 ชม.

ว/ด/ป............................ ว/ด/ป............................ ว/ด/ป............................

1. อาการปวดแผล  นอ้ ย  น้อย  นอ้ ย

 ปานกลาง  ปานกลาง  ปานกลาง

 มาก  มาก  มาก

2. การรบั ประทานยาแก้ปวด  ตามแพทย์ส่งั  ตามแพทย์สัง่  ตามแพทย์ส่ัง

 ต้องเพม่ิ ยา  ต้องเพิ่มยา  ต้องเพม่ิ ยา

3. สามารถชว่ ยเหลอื ตนเองไดใ้ น  ทำได้เอง  ทำได้เอง  ทำได้เอง
การทำกิจวัตรประจำวัน
 ตอ้ งมคี นชว่ ย  ต้องมคี นชว่ ย  ตอ้ งมีคนช่วย

 ไม่สามารถปฏบิ ตั ิได้  ไม่สามารถปฏิบตั ไิ ด้  ไมส่ ามารถปฏบิ ัตไิ ด้

4. ความสามารถในการปสั สาวะ  ปสั สาวะไดเ้ อง  ปัสสาวะไดเ้ อง  ปสั สาวะไดเ้ อง

 ปัสสาวะไมอ่ อก  ปัสสาวะไม่ออก  ปสั สาวะไม่ออก

5. อาการคล่ืนไส้ อาเจยี น  มี  มี  มี

 ไมม่ ี  ไมม่ ี  ไมม่ ี

6. อาการตัวร้อน เป็นไข้  มี  มี  มี

 ไม่มี  ไมม่ ี  ไมม่ ี

7. ลักษณะบาดแผล  ปกติ  ปกติ  ปกติ

 บวม  บวม  บวม

 บวมแดง  บวมแดง  บวมแดง

 มีเลือดหรอื น้ำเหลอื งไหล  มเี ลือดหรือน้ำเหลอื งไหล  มีเลอื ดหรือนำ้ เหลอื งไหล

8. อาการเจบ็ คอ ไอมเี สมหะ  มี  มี  มี
ฟนั โยก มแี ผลในปาก
 ไม่มี  ไม่มี  ไม่มี
*กรณใี ช้ยาระงบั ความรู้สึกดว้ ย

วิธดี มยาสลบ

9. อาการปวดศรี ษะ  มี  มี  มี

แขนขาออ่ นแรง  ไมม่ ี  ไม่มี  ไม่มี

*กรณใี ชย้ าระงบั ความรูส้ ึกดว้ ย

วิธีฉีดยาชาเข้าไขสนั หลัง

ผตู้ อบแบบประเมนิ .................................................. .................................................. ..................................................
ความสมั พนั ธ์กบั ผปู้ ว่ ย .................................................. .................................................. ..................................................
เบอรโ์ ทรศัพท์ .................................................. .................................................. ..................................................
เวลาท่ปี ระเมิน .................................................. .................................................. ..................................................

ผ้ปู ระเมิน/ตำแหน่ง .................................................. .................................................. ..................................................

ดาวน์โหลดแบบฟอร์ม
shorturl.at/csvzZ

174 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

เอกสารอ้างอิง
1. Mullahy CM. The Case Manager’s Handbook. 3rd ed. Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning; 2014.
2. Hall MJ, Schwartzman A, Zhang J, Liu X. Ambulatory surgery data from hospitals and ambu-
latory surgery centers: United States, 2010. Natl. Health Stat. Rep. 2017; (102): 1-15.
3. Paschke, S. M., Witwer, S., Richards, W. C., Jessie, A., Harden, L., Martinez, K., Vinson, M. H.
(2017). American Academy of Ambulatory Care Nursing Position Paper: The Role of the Regis-
tered Nurse in Ambulatory Care. American Academy of Ambulatory Care Nursing, 35(1), 39-47.
4. Maurice, E. (2015). Timely Patient Discharge From the Ambulatory Surgical Setting. AORN
journal, 102(2), 185-191.
5. McLaren, J. M, Reynolds, J. A., Cox, M. M., et al. (2014). Decreasing the length of stay in
phase I postanesthesia care unit: An evidence-based approach. Journal of PeriAnesthesia
Nursing, 30(2), 116-123.
6. Smith, A.C. and Larew, C. (2013) Strengthening role clarity in acute care nurse case managers: ap-
plication of the synergy model in staff development. Professional Case Management. 18(4), 190-8.
7. Bridges, D., Davidson, R. A., Soule Odegard, P., Maki, I. V., & Tomkowiak, J. (2011). Interprofessional collabo-
ration: three best practice models of interprofessional education. Medical education online, 16(1), 6035.
8. Joo, J. Y., & Huber, D. L. (2014). Evidence-based nurse case management practice in community
health. Professional case management, 19(6), 265-273.
9. Scarvell, J. M., & Stone, J. (2010). An interprofessional collaborative practice model for
preparation of clinical educators. Journal of interprofessional care, 24(4), 386-400.
10. Selleck, C. S., Fifolt, M., Burkart, H., Frank, J. S., Curry, W. A., & Hites, L. S. (2017). Providing
primary care using an interprofessional collaborative practice model: What clinicians have
learned. Journal of Professional Nursing, 33(6), 410-416.
11. Vourlekis, B. S. (2017). The policy and professional context of case management practice. In
Social work case management (pp. 17-26). Routledge.
12. กรมการแพทย์. ขอ้ เสนอแนะด้านการพฒั นาระบบบรกิ ารการผา่ ตัดแบบวนั เดียวกลบั ปี 2562 (One
Day Surgery: ODS). (อินเตอร์เนต็ ). 2562. (เขา้ ถงึ เมอ่ื 2 กันยายน 2564). เข้าถงึ ได้จาก: http://5dfc-
c1b0ae3b1788243322.pdf
13. อุษาวดี อัศดรวเิ ศษ. ความกา้ วหน้าทางการพยาบาลปรศิ ลั ยกรรม. กรุงเทพฯ: เอน็ พีเพรส; 2561.
14. ศรเี วยี งแก้ว เต็งเกยี รต์ติ ระกูล. ความรูพ้ ้นื ฐานทางการพยาบาลปริศลั ยกรรม. ใน: ศรเี วยี งแก้ว
เต็งเกียรต์ติ ระกูล, เบญจมาภรณ์ บตุ รศรีภูม,ิ บรรณาธิการ. การพยาบาลปริศลั ยกรรม. พิมพค์ รง้ั ที่
2.กรงุ เทพฯ: ออฟเซ็ทพลัส; 2559. หนา้ 13-32.
15. Nelson, J. M., & Carrington, J. M. (2011). Transitioning the older adult in the ambulatory care
setting. AORN journal, 94(4), 348-361.
16. สชุ า ปานอ้ ยนนท,์ อษุ าวดี อศั ดรวเิ ศษ, วนั เพญ็ ภญิ โญภาสกลุ , และพรชยั โอเจรญิ รตั น์ (2553). ประสทิ ธผิ ลของ
โปรแกรมการวางแผนจำ� หนา่ ยแบบผปู้ ว่ ยนอกตอ่ ความวติ กกงั วลและความพงึ พอใจตอ่ การดแู ลในสตรที ไี่ ดร้ บั การ
ผา่ ตดั กอ้ นบรเิ วณเตา้ นม. Journal of Nursing Science (Supplement), 28(2), 28-36.
17. ภคั ภร เกตสุ สี ังข์, อุษาวดี อศั ดรวิเศษ, วนั เพ็ญ ภิญโญภาสกุล, และธวชั ชัย อัครวพิ ธุ . (2558). ผลของ
โปรแกรมการดแู ลตอ่ เนอื่ งตอ่ คณุ ภาพของการเตรยี มลําไส้ และความวติ กกงั วลในผูท้ ่ีเข้ารับการส่องกลอ้ งลาํ ไส้
ใหญแ่ ละทวารหนักแบบผปู้ ่วยนอก. Journal of Nursing Science, 33(3), 61-73.
18. Amanda, C. G., & Goode, K. M. (2014). Using telehealth for heart failure: Barriers, pitfalls and nursing
service models. British Journal of Cardiac Nursing, 9(8), 396-406. doi:10.12968/bjca.2014.9.8.396
19. Kleinpell, R. M., Avitall, B., Catrambone, C., Moore, l., & Thompson, N. T. (2015). Randomized
Trial of a Discharge Planning and Telehealth Intervention for Patients Aged 65 and older
after Coronary Artery Bypass Surgery. Int J Clin Cardiol, 2:044.

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 175

ภาคผนวก

1. แบบฟอรม์ เกณฑก์ ารประเมนิ การผา่ ตดั แบบวนั เดยี วกลบั (One Day Surgery: ODS)
และการผา่ ตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery : MIS) ปี 2565

เกณฑ์การประเมินการผา่ ตัดแบบวนั เดียวกลบั (One Day Surgery: ODS) และ
การผา่ ตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery : MIS) ปี 2565

1. ขอ้ มูลทั่วไป

1.1 ช่อื หนว่ ยงาน ………………………………………………….………… เขตสุขภาพที่ ........……………….….......

□ โรงพยาบาลสงั กดั กระทรวงสาธารณสขุ (ระบุ)

□ โรงพยาบาลศนู ย์ (A) □ โรงพยาบาลทั่วไป (S) □ โรงพยาบาลท่วั ไป (M1)

□ โรงพยาบาลชุมชน (M2) □ โรงพยาบาลชุมชน (F1) □ โรงพยาบาลชมุ ชน (F2)

□ โรงพยาบาลสงั กัดกรมการแพทย์ □ โรงพยาบาลสังกดั กรมควบคุมโรค

□ โรงพยาบาลสังกดั มหาวิทยาลัย

□ โรงพยาบาลสงั กดั สำนักการแพทย์กรุงเทพมหานคร

□ โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงมหาดไทย

□ โรงพยาบาลสังกดั กระทรวงกลาโหม

□ โรงพยาบาลเอกชน

□ อื่น ๆ (ระบ)ุ .........................................................................

1.2 การเข้าร่วมโครงการผ่าตัดแบบวนั เดียวกลับ (One Day Surgery: ODS) และการผ่าตัดแผลเลก็

(Minimally Invasive Surgery: MIS) โรงพยาบาลของท่านดำเนนิ งาน

□ ยังไม่ผ่านการตรวจประเมิน และมีความประสงคส์ มคั รเข้าร่วมโครงการ ODS

□ ยงั ไมผ่ ่านการตรวจประเมนิ และมีความประสงค์สมัครเขา้ รว่ มโครงการ ODS&MIS

□ ผ่านการตรวจประเมนิ ODS โดยเข้าร่วมในปี.........................

และไม่มคี วามประสงคส์ มคั รเข้าร่วมโครงการ MIS

□ ผ่านการตรวจประเมิน ODS โดยเข้ารว่ มในป.ี ........................

และมคี วามประสงค์สมัครเขา้ รว่ มโครงการ MIS

□ ผ่านการตรวจประเมิน ODS&MIS โดยเขา้ ร่วม ODS ในป.ี .............. เข้าร่วม MIS ในปี.................

และไม่ประสงค์ขออนมุ ัติหัตถการ MIS เพิ่ม

□ ผ่านการตรวจประเมนิ ODS&MIS โดยเขา้ ร่วม ODS ในปี............... เข้าร่วม MIS ในป.ี ................

และประสงค์ขออนุมตั ิหตั ถการ MIS เพม่ิ

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 177

2. การดำเนนิ งานผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ (One Day Surgery: ODS) 62 กลุ่มโรค

แพทยท์ ่ีมีศักยภาพทำ โปรดระบชุ อื่
ผา่ ตัดแบบวันเดียวกลับ

1. ศัลยแพทย์ 1…………………………………………………………………………………………………...

2.………………………………………………………………………………………….….……
จำนวน ..................... คน 3..…………………………………………………………………………………….……………

4...…………………………………………………………………………………………………

5..………………………………………………………………………………………………….

6..………………………………………………………………………………………………….

7..………………………………………………………………………………………………….

8..………………………………………………………………………………………………….

2. สูตินรีแพทย์ 1…………………………………………………………………………………………………...
จำนวน ..................... คน 2.………………………………………………………………………………………….….……
3..…………………………………………………………………………………….……………
3. จักษุแพทย์ 4...…………………………………………………………………………………………………
จำนวน ..................... คน 5..………………………………………………………………………………………………….
6..………………………………………………………………………………………………….
7..………………………………………………………………………………………………….
8..………………………………………………………………………………………………….
1…………………………………………………………………………………………………...
2.………………………………………………………………………………………….….……
3..…………………………………………………………………………………….……………
4...…………………………………………………………………………………………………
5..………………………………………………………………………………………………….
6..………………………………………………………………………………………………….
7..………………………………………………………………………………………………….
8..………………………………………………………………………………………………….

178 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

แพทยท์ ม่ี ศี ักยภาพทำ โปรดระบชุ ื่อ

ผา่ ตัดแบบวันเดยี วกลับ

4. แพทย์โสตศอนาสิก 1…………………………………………………………………………………………………...

2.………………………………………………………………………………………….….……
จำนวน ..................... คน 3..…………………………………………………………………………………….……………

4...…………………………………………………………………………………………………

5..………………………………………………………………………………………………….

6..………………………………………………………………………………………………….

7..………………………………………………………………………………………………….

8..………………………………………………………………………………………………….

5. แพทย์ศัลยกรรมกระดกู 1…………………………………………………………………………………………………...

2.………………………………………………………………………………………….….……
จำนวน ..................... คน 3..…………………………………………………………………………………….……………

4...…………………………………………………………………………………………………

5..………………………………………………………………………………………………….

6..………………………………………………………………………………………………….

7..………………………………………………………………………………………………….

8..………………………………………………………………………………………………….

6. แพทย์ส่องกล้องทางเดิน 1…………………………………………………………………………………………………...
อาหาร 2.………………………………………………………………………………………….….……

3..…………………………………………………………………………………….……………
จำนวน ..................... คน 4...…………………………………………………………………………………………………

5..………………………………………………………………………………………………….

6..………………………………………………………………………………………………….

7..………………………………………………………………………………………………….

8..………………………………………………………………………………………………….

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 179

ปริมาณงานต่อปใี นหัตถการท่ีทา่ นดำเนนิ การ ปรมิ าณงานต่อปี ปรมิ าณงานต่อปี
แบบ ODS การผา่ ตดั ทง้ั หมด
หตั ถการ
2562 2563 2564 2562 2563 2564
1.1 Inguinal hernia
1.2 Hydrocele
1.3 Hemorrhoid
1.4 Vaginal bleeding
1.5 Esophageal varices, Gastric varices
1.6 Esophageal stricture
1.7 Obstructive esophageal cancer/tumor
1.8 Colorectal polyp
1.9 Bile duct stone
1.10 Pancreatic duct stone
1.11 Bile duct stricture
1.12 Pancreatic duct stricture
1.13 Foreign body of upper GI. Tract
1.14 Pterygium Excision with graft
1.15 Female sterilization
1.16 Percutaneous fracture fixation
1.17 Fistula in ano
1.18 Perirectal, Perianal abscess
1.19 Breast abscess
1.20 Vesicle stone
1.21 Ureteric stone
1.22 Urethral stone
1.23 Urethral stricture
1.24 Anal fissure
1.25 Orchidectomy
1.26 Hysteroscopy
1.27 Amputation finger
1.28 Wide excision breast mass
1.29 Simple mastectomy
1.30 Breast conservative surgery
1.31 Tongue tie release
1.32 Diabetic foot With gangrene

180 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

หตั ถการ ปริมาณงานตอ่ ปี ปรมิ าณงานตอ่ ปี
แบบ ODS การผา่ ตดั ท้งั หมด
1.33 Granulation Wound
1.34 Varicose vein 2562 2563 2564 2562 2563 2564
1.35 Phimosis, Paraphimosis
1.36 Obstructive uropathy
1.37 Varicocele
1.38 Chronic otitis media, Perforated tympanic

membrane, atelectatic otitis media,
adhesive otitis media
1.39 Laryngotracheal stenosis, tumor/cyst at
larynx hypopharynx base of tongue
1.40 Hypertrophy of turbinate
1.41 Cyst/abscess of Bartholin’s gland
1.42 Submucous myoma uteri, polyp of corpus
uteri
1.43 Percutaneous Endoscopic Gastrostomy: PEG
1.44 EUS-FNB (endoscopic ultrasound-guided fine
needle biopsy) pancreas
1.45 EUS-FNB (endoscopic ultrasound-guided fine
needle biopsy) liver
1.46 Injection laryngoplasty)
1.47 Endoscopic laryngeal surgery
1.48 Tympanoplasty
1.49 Tenckhoff catheter
1.50 การส่องกลอ้ งตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy)
ในกลุม่ ความเสยี่ งสงู เฉพาะกรณี Fit test positive
1.51 Loop Electrosurgical Excision procedure
1.52 Vitreoretinal surgery
1.53 Trabeculectomy
1.54 Tube shunt surgery
1.55 Orbital surgery
1.56 Eyelid surgery เพือ่ การรกั ษาเทา่ น้ัน
1.57 Lacrimal surgery
1.58 Rhytidectomy/Blepharoplasty เฉพาะกรณอี ายุ
60 ปีข้ึนไป เพอื่ การรกั ษาเทา่ น้นั

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 181

หัตถการ ปริมาณงานตอ่ ปี ปรมิ าณงานต่อปี
แบบ ODS การผ่าตัดทง้ั หมด
1.59 Corneal Collagen Cross Linking
1.60 Cyclophotocoagulation 2562 2563 2564 2562 2563 2564
1.61 Excision or destruction of lesion or tissue of

conjunctiva
1.62 Symptomatic gallstone/Cholecystitis

2.3 หตั ถการ ODS ท่ที ่านสามารถให้บรกิ ารได้สูงสุด และเลอื กเป็นตัวช้ีวดั ในปี 2565 (โปรดระบุเหตผุ ล)
.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................
2.4 ปญั หาอุปสรรค

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................
2.5 ความตอ้ งการสนบั สนุนด้านวิชาการ (ศัลยกรรม วิสญั ญี พยาบาล)

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

182 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

3. การดำเนนิ งานผา่ ตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery : MIS) 14 กลุ่มโรค
3.1 แพทย์ทม่ี ีศักยภาพทำผา่ ตัดแผลเลก็
ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 183
หตั ถการ แพทย์ทท่ี ำหตั ถการน้นั ๆ (โปรดระบุชื่อ) วฒุ บิ ตั ร หรือ อนุมัตบิ ัตร หรอื ผ่านการอบรม (โปรดระบุด้าน)

1) โรคนว่ิ ในถงุ น้ำดแี ละหรอื ถงุ นำ้ ดอี กั เสบ 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Symptomatic gallstone/ 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
Cholecystitis) 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

2) โรคเน้อื งอกกล้ามเน้อื มดลูกและรังไข่ 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Myoma uteri and Ovarian tumor) 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

3) โรคมะเร็งลำไสใ้ หญแ่ ละทวารหนัก 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Colorectal cancer) 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

4) ภาวะเนื้องอก ภาวะเลอื ดออก และภาวะ 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ติดเชอื้ ในชอ่ งอก (Tumor, Hemothorax 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
and Emphysema thoracis ) 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

5) ภาวะเอ็นไขว้หน้าขาดและการบาดเจ็บ 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ของหมอนรองกระดูก (ACL & Meniscal 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
injury) 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

184 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 หตั ถการ แพทย์ทที่ ำหัตถการนน้ั ๆ (โปรดระบุช่ือ) วฒุ บิ ตั ร หรือ อนมุ ัตบิ ัตร หรือ ผ่านการอบรม (โปรดระบุดา้ น)
6) โรคถงุ น้ำและเน้ืองอกท่ีรังไข่ การบิดของ
1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
รังไข่หรือเน้ืองอกท่รี งั ไข่ โรคเย่ือบุโพรง
มดลกู เจรญิ ผิดท่ที รี่ ังไข่ (Benign 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
neoplasm of ovary, torsion of 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ovary, endometriosis of ovary)
7) โรคไส้เลอ่ื นขาหนีบที่เปน็ สองข้าง และ 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
โรคไส้เลอื่ นขาหนีบที่กลับเป็นซ้ำ 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Bilateral inguinal hernia, 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
recurrence inguinal hernia) 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
8) โรคอ้วนทพุ พลภาพ 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Morbid obesity)
1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
หมายเหตุ การใหบ้ รกิ ารโรคอ้วนรนุ แรง (Morbid 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
obesity) ตอ้ งผ่านระบบการขออนมุ ตั ิกอ่ นการ
ให้บรกิ าร (Pre-authorized) ตามแนวทางที่
สปสช.กำหนด

9) การผา่ ตดั ไตผ่านกล้องทางหน้าท้อง
(Laparoscopic Nephrectomy)

3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

10) การส่องกล้องระบายนำ้ ดี สู่ระบบ 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ทางเดนิ อาหารด้วยกล้องสอ่ งอลั ตราซาวน์ 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Endoscopic ultrasound guided 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
biliary drainage)

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 185 หตั ถการ แพทย์ทที่ ำหัตถการนน้ั ๆ (โปรดระบุชอ่ื ) วฒุ บิ ัตร หรอื อนุมัติบัตร หรือ ผ่านการอบรม (โปรดระบดุ า้ น)
11) การผา่ ตัดผ่านกลอ้ งเพื่อการวินิจฉยั และ 1)................................................................................................................................................
2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ตดั ชิน้ เนื้อในผู้ป่วยมะเรง็ รังไข่หรอื มะเร็ง 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
ทางนรีเวช (Laparoscopic diagnosis ............................................................................................................................................
and biopsy in CA ovary, CA
peritoneum)

12) การผา่ ตัดไซนัสผ่านกลอ้ งสอ่ งเอน็ โดส 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
โคปดว้ ยเครือ่ งมือตดั ปัน่ ดดู 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Endoscopic sinus surgery using 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
microdebrider)

13) การผา่ ตัดตอ่ มหมวกไตผา่ นกลอ้ งทาง 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
หน้าทอ้ ง (Laparoscopic 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
Adrenalectomy)

14) การผา่ ตัดไสต้ ิ่งผ่านกล้องทางหน้าท้อง 3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
(Laparoscopic Appendectomy)
(เฉพาะในผปู้ ว่ ย BMI.> 35 และ 1)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
Uncertain Dx. In Female) 2)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
3)................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................

186 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 ปรมิ าณงานตอ่ ปีในหัตถการท่ีทา่ นดำเนินการ

หตั ถการ ทา่ นมีแผนในการขออนุมัตหิ ัตถการ ปรมิ าณงานตอ่ ปี
MIS เหลา่ นเี้ พม่ิ 2562 2563 2564

ในปี 2565
(โปรดระบุ √ หากมี และ × หากไม่มี )

1) โรคน่ิวในถุงน้ำดแี ละหรอื ถุงนำ้ ดอี ักเสบ (Symptomatic gallstone/ Cholecystitis)

2) โรคเน้อื งอกกล้ามเนือ้ มดลูกและรังไข่ (Myoma uteri and Ovarian tumor)

3) โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนกั (Colorectal cancer)

4) ภาวะเนื้องอก ภาวะเลอื ดออก และภาวะติดเช้อื ในช่องอก (Tumor, Hemothorax and Emphysema thoracis )

5) ภาวะเอ็นไขวห้ น้าขาดและการบาดเจ็บของหมอนรองกระดกู (ACL & Meniscal injury)

6) โรคถุงน้ำและเนอ้ื งอกท่รี งั ไข่ การบดิ ของรังไข่หรอื เนอ้ื งอกที่รังไข่ โรคเยื่อบโุ พรงมดลูกเจรญิ ผดิ ทีท่ ี่รังไข่ (Benign neoplasm of ovary,

torsion of ovary, endometriosis of ovary)

7) โรคไสเ้ ลอื่ นขาหนีบทเี่ ป็นสองขา้ ง และโรคไส้เลอ่ื นขาหนีบที่กลบั เป็นซ้ำ (Bilateral inguinal hernia, recurrence inguinal hernia)

8) โรคอ้วนทุพพลภาพ (Morbid obesity)

9) การผา่ ตัดไตผ่านกลอ้ งทางหน้าทอ้ ง (Laparoscopic Nephrectomy)

10) การส่องกล้องระบายนำ้ ดี สูร่ ะบบทางเดนิ อาหารดว้ ยกลอ้ งส่องอัลตราซาวน์ (Endoscopic ultrasound guided biliary drainage)

11) การผ่าตัดผ่านกลอ้ งเพอ่ื การวนิ ิจฉยั และตดั ชน้ิ เนอื้ ในผปู้ ่วยมะเรง็ รังไขห่ รอื มะเรง็ ทางนรีเวช (Laparoscopic diagnosis and biopsy in CA

ovary, CA peritoneum)

12) การผ่าตัดไซนสั ผา่ นกลอ้ งสอ่ งเอน็ โดสโคปด้วยเคร่ืองมอื ตัดป่ันดดู (Endoscopic sinus surgery using microdebrider)

13) การผา่ ตดั ต่อมหมวกไตผ่านกล้องทางหนา้ ทอ้ ง (Laparoscopic Adrenalectomy)

14) การผ่าตดั ไส้ติ่งผา่ นกล้องทางหน้าท้อง (Laparoscopic Appendectomy) (เฉพาะในผปู้ ว่ ย BMI.> 35 และ Uncertain Dx. In Female)

3.2 ปญั หาอุปสรรค

......................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................

3.3 ความต้องการสนับสนุนดา้ นวิชาการ (ศลั ยกรรม วิสัญญี พยาบาล)

......................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................

4. การประเมินและเตรียมความพรอ้ มของผปู้ ว่ ยกอ่ นการทำหตั ถการ (Pre-anesthesia evaluation)

4.1 หน่วยงานท่านมีคลินกิ เตรยี มความพร้อมของผปู้ ่วยก่อนการทำหตั ถการ (Pre-anesthesia clinic)

□ มี □ ไม่มี

4.2 ถา้ มี สถานที่ตัง้ ของคลินิกเตรยี มความพรอ้ มของผูป้ ว่ ยก่อนการทำหตั ถการ (Pre-anesthesia clinic)

อยู่ในสว่ นไหน

□ บริเวณ OPD □ บรเิ วณห้องผา่ ตดั □ ไมม่ ี

4.3 คลินิกเตรียมความพรอ้ มของผปู้ ่วยกอ่ นการทำหัตถการ (Pre-anesthesia clinic) ใหบ้ รกิ ารผู้ป่วยใน

กลุ่มใด

□ เฉพาะเคส ODS □ เฉพาะเคส ODS และ MIS

□ เคส ODS และ MIS และ เคสผ่าตดั อืน่ ๆ □ ไมม่ ี

4.4 ผปู้ ฏบิ ัติหน้าท่ีหลกั ในคลินิกเตรยี มความพรอ้ มของผ้ปู ว่ ยกอ่ นการทำหัตถการ (Pre-anesthesia

clinic) คอื ใคร

□ วิสญั ญีแพทย์ □ วสิ ญั ญพี ยาบาล □ ไม่มี

4.5 กรณเี คสส่องกล้อง (Scope) มกี ารปรึกษาวสิ ัญญี กรณใี ดบา้ ง

□ ไม่มีการตกลง

□ มกี ารตกลงรูปแบบการปรกึ ษา เฉพาะทตี่ ้องการวิสญั ญีเพือ่ ดแู ลผปู้ ว่ ย/ดมยาสลบ

□ มีการปรึกษาทุกเคส

□ อ่ืนๆ ....................................................................................................................

4.6 กรณเี คส MIS มกี ารนัดผูป้ ่วยมาโรงพยาบาลในวันท่ที ำหตั ถการ (Same day admission)

□ ใช่ □ ไมใ่ ช่

4.7 อุปสรรคการพฒั นา

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

5. มกี ารพฒั นาหนว่ ย ODS ของโรงพยาบาลใหเ้ ปน็ One stop service หรอื ไม่

□ ใช่ □ ไม่ใช่

อปุ สรรคการพัฒนา

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 187

6. การดำเนนิ งานตาม Platform ODS (โปรดระบุ √ หากมี และ × หากไมม่ ี )

ลำดบั เกณฑ์ ODS MIS อปุ สรรคในการดำเนนิ งาน

1 ผปู้ ว่ ยเข้ารบั การตรวจประเมินโดยแพทย์ที่จะทำ

หตั ถการ โดยมีการบนั ทึก ผลการวินิจฉยั โรค และ

ผลการตรวจทาง หอ้ งปฏิบตั กิ าร/ทางรงั สวี ิทยาท่ี

จำเป็นในการวนิ ิจฉัยโรคน้นั

2 การตรวจประเมิน เพอื่ เตรยี มเข้ารับการผา่ ตดั หรือ
ทำหตั ถการ โดยผา่ นทางระบบการประเมนิ กอ่ นการ
ผา่ ตัด/ทำหัตถการของ วสิ ญั ญแี พทย์ pre-
anesthesia clinic ในกรณี local anesthesia
การประเมินให้เป็นไปตามขอ้ ตกลงของ
คณะกรรมการพัฒนาการผ่าตัดวันเดยี วกลบั และ
การผา่ ตัดแผลเล็กของสถานพยาบาลน้ันท่มี ีมตเิ ป็น
ลายลักษณอ์ กั ษรจากการประชมุ

3 การทำผ่าตัด/หัตถการ มีการติดตามกอ่ นการทำ
หตั ถการโดยทางพยาบาลท่ีร่วมดูแล และแนว
ทางการเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นมารบั บรกิ าร รวมถงึ
บันทึกการทำผา่ ตัด/หตั ถการ ที่สำคญั อยา่ งชัดเจน
เปน็ ระบบทสี่ ามารถตรวจสอบได้

4 การตดิ ตามผู้ปว่ ยหลงั การทำผ่าตัด/หตั ถการ ตอ้ งมี
ทง้ั การตดิ ตามหลงั จากผปู้ ว่ ยกลับถงึ บ้าน/ท่ีพกั
ในช่วงแรก 24,48,72 ชว่ั โมง และรวมถึงการนดั
ติดตามทโี่ รงพยาบาลหลงั การผา่ ตดั /หตั ถการ

5 การลงข้อมูลในระบบ ODS&MIS Registry ให้
ครบถ้วนสมบูรณ์ โดยการตรวจสอบของ
คณะกรรมการพัฒนาระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั
เดียวกลับและการผา่ ตัดแผลเล็ก

6 มีการจดั ตัง้ คณะกรรมการ ODS&MIS ของ
โรงพยาบาล และมกี ารประชมุ กำกับติดตามงาน
รว่ มกันอย่างสม่ำเสมอ

188 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

7. หนว่ ยงานของทา่ นมีการบนั ทึกข้อมูลในระบบ ODS&MIS registry อย่างสม่ำเสมอ
□ ใช่ □ ไม่ใช่
หากมี ระบชุ ื่อ /ตำแหน่ง / เบอรโ์ ทรศัพท์
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................

8. ระบบ Hospital Information System (HIS) ท่ีใช้ในโรงพยาบาล
□ HOSxP
□ Hospital OS
□ iMed
□ Centrix
□ Mor Corporation
□ SSB
□ EMR Soft
□ Thai HIS
□ Abstract – e-PHIS
□ info-d – HoMC
□ MSE – Proteus HIS (HIMS)
□ อ่นื ๆ โปรดระบ…ุ ……………………………………………………………………………………………………

ดาวนโ์ หลดแบบฟอรม์ ลงชือ่ ...............................................................................ผูใ้ หข้ ้อมูล
(...............................................................................)

ตำแหน่ง ...........................................................................
วัน/เดือน/ปี.......................................................................
โทรศพั ท์ท่ีทำงาน……........................................................
มอื ถอื ................................................................................
E-mail………………………....................................................

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 189

2. แนวทางการเสนอโรคและหตั ถการเพมิ่ ในระบบบรกิ ารการผา่ ตดั วนั เดยี วกลบั และการผา่ ตดั แผลเลก็

แนวทางการเสนอรายการบริการผ่าตัดแบบไมค่ า้ งคนื (ODS)
และบรกิ ารผ่าตัดผา่ นกลอ้ งแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS) ในระบบหลักประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ

……………………………………………



ตามท่กี ระทรวงสาธารณสขุ ร่วมกับส�ำนกั งานหลกั ประกันสุขภาพแหง่ ชาติ (สปสช.) และหนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วข้อง ได้
พัฒนาระบบบริการผา่ ตดั แบบไมค่ า้ งคนื (ODS) และบริการผา่ ตดั ผา่ นกล้องแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS)
โดยมีการเพม่ิ เตมิ รายการบริการเพิ่มขน้ึ ในแต่ละปนี ัน้ เพ่ือให้การเสนอเพ่ิมเตมิ รายการบรกิ ารดงั กลา่ วเปน็ ไปในแนวทาง
เดยี วกนั คณะกรรมการตรวจเยยี่ มและประเมินโครงการพฒั นาระบบบริการ One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตัด
แผลเล็ก Minimally Invasive Surgery(MIS) ในโรงพยาบาล ภายใต้กรมการแพทย์ จงึ ได้กำ� หนดแนวทางในการเสนอ
รายการบริการใหมใ่ นแตล่ ะปงี บประมาณ ดังน้ี
กลุ่มผู้เสนอรายการ
1. กลมุ่ ผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นการแพทย/์ กลมุ่ นกั วชิ าการดา้ นสาธารณสขุ เชน่ ราชวทิ ยาลยั ฯ สมาคมวชิ าชพี ทเี่ กย่ี วขอ้ ง
2. คณะกรรมการ/คณะอนกุ รรมการ และคณะทำ� งานท่ีเกย่ี วข้อง
3. หน่วยบริการ หรอื ศูนยค์ วามเปน็ เลศิ ด้านต่างๆ
ทัง้ นี้ กลุ่มผเู้ สนอรายการในขอ้ 3 จะตอ้ งผ่านการพจิ ารณาจากกลมุ่ ผ้เู สนอรายการในข้อ 1 หรือ ขอ้ 2
หลกั เกณฑ์ และเงอื่ นไขการยนื่ เสนอขอพจิ ารณาบรกิ ารใหม่
1. เปน็ การทำ� หัตถการเพ่ือการวินจิ ฉัยหรือการรักษาโรค
2. เป็นบรกิ ารเฉพาะกรณที ่ีไมม่ ีภาวะแทรกซ้อน แต่อาจมีโรคร่วมท่ีมีขอ้ บง่ ชี้ในการท�ำหัตถการนัน้ ๆ หรอื โรค
รว่ มตามทคี่ ณะกรรมการก�ำหนด
3. เปน็ บรกิ ารทมี่ กี ารทำ� หตั ถการตามความจำ� เปน็ และเหมาะสม โดยจา่ ยตามหตั ถการที่ DRGs มคี า่ นำ�้ หนกั สมั พทั ธส์ งู สดุ
4. มหี ลักฐานและข้อมลู ทางวชิ าการประกอบการพจิ ารณา
5. ผา่ นการพจิ ารณาเหน็ ชอบจากราชวิทยาลัยที่เกยี่ วข้อง และผ่านการพจิ ารณาจากคณะกรรมการตรวจเยี่ยม
และประเมนิ โครงการพฒั นาระบบบรกิ าร One Day Surgery (ODS) และการผา่ ตดั แผลเลก็ Minimally Invasive Surgery (MIS)
ในโรงพยาบาล ภายใต้กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
6. กำ� หนดระยะเวลายน่ื ขอ้ เสนอตอ่ คณะกรรมการตรวจเยยี่ มและประเมนิ โครงการฯ ภายในเดอื นมนี าคมของทกุ ปี
ท้งั น้ี กรณีเปน็ บรกิ ารผ่าตัดแบบไม่ค้างคนื (One Day Surgery : ODS) มเี งอื่ นไขเพ่ิมเติม ดังน้ี
1. เปน็ หตั ถการสำ� หรบั การวนิ จิ ฉยั หรอื รกั ษาโรค ซง่ึ เดมิ เปน็ บรกิ ารผปู้ ว่ ยในทส่ี ามารถปรบั เปลยี่ นเปน็ บรกิ ารผปู้ ว่ ยนอกได้
2. เป็นบรกิ ารเพอื่ การรักษาผ้ปู ่วยประเภทผูป้ ว่ ยใน ทส่ี ามารถรกั ษาเป็นประเภทผูป้ ว่ ยนอกได้ โดยมีจ�ำนวนวัน
นอนต้ังแตส่ องช่ัวโมง แตไ่ ม่เกนิ ยีส่ ิบสช่ี ว่ั โมง
3. เปน็ บรกิ ารเฉพาะผปู้ ว่ ยทไี่ มม่ ภี าวะแทรกซอ้ น และมชี นดิ การจำ� หนา่ ย (Discharge Type) เปน็ With Approval

190 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

แบบฟอรม์ การเสนอรายการบริการผ่าตดั แบบไม่ค้างคนื (ODS)
บรกิ ารผ่าตดั ผา่ นกล้องแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS)

ปงี บประมาณ……..
รูปแบบบริการ

 1. บรกิ ารผ่าตัดแบบไม่คา้ งคืน (ODS)
(เดิมเป็นหัตถการสำหรับบริการผู้ป่วยในท่ีสามารถปรบั เปล่ียนเป็นบริการผู้ป่วยนอกได้ ทัง้ การวินิจฉัยและการรักษา)

 2. บริการผ่าตัดผ่านกล้องแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS)
ชอื่ บรกิ าร………………….……………………….……..………………………………………………………………………………………………..….…………………
สำหรับผ้ปู ่วยกลุ่มโรค…………………………….………………………………………………………….…………………………………………..….………………
ชื่อหัตถการทีก่ ำหนด …………………………………………………………………………………..…….……………………………………….…………..…………
เง่ือนไข/ข้อบ่งชก้ี ารใหบ้ รกิ ารในลกั ษณะโรคและกลุม่ ผูป้ ว่ ยที่เหมาะสม…………….…………….…………………………….………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………..………………..……
คณุ สมบตั แิ พทยผ์ ้ใู หบ้ รกิ าร/ผเู้ ชย่ี วชาญสาขา……….………………………………………………………..………………………………………..…………
รหัสโรค (ICD-10 2010) ท่ีกำหนด……………………………………………………………..……………………………………………………………….
รหัสหตั ถการ (ICD-9-CM Procedure 2010) ที่กำหนด………………………………………………………….………………….…………………

หมายเหตุ : หากมขี อ้ สงสยั การกำหนดรหสั โรค/รหัสหัตถการ สามารถสอบถามทส่ี ำนกั พฒั นากลมุ่ โรคร่วมไทย (TCMC),
สมาคมเวชสารสนเทศไทย (TMI) หรือสอบถามมายงั คณะกรรมการ ODS กรมการแพทย์ ได้

1. ผเู้ สนอรายการ
1.1 กลุม่ ผูเ้ ช่ียวชาญด้านการแพทย์/กล่มุ นักวชิ าการดา้ นสาธารณสุข เช่น ราชวิทยาลัยฯ สมาคมวิชาชพี ทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง
1.2 คณะกรรมการ/คณะอนุกรรมการ และคณะทำงานท่เี ก่ียวขอ้ ง (สปสช.)
1.3 หน่วยบริการ หรือศนู ยค์ วามเป็นเลิศด้านต่างๆ (เสนอผ่าน 1.1 หรือ 1.2)
กรณีกลุม่ ผู้เสนอข้อ 1.3 (ต้องผา่ นการพิจารณาจากคณะกรรมการข้อ 1.1 หรอื 1.2) จากการประชมุ
คณะกรรมการ…………...................................................…..ในการประชมุ ครง้ั ท่…ี ……….วันท่ี……………………...........…………
กรณีกล่มุ ผ้เู สนอข้อ 1.1 – 1.3 ผ่านการพจิ ารณาจากคณะกรรมการ ODS , MIS ของกรมการแพทย์ กระทรวง
สาธารณสขุ จากการประชุมคณะกรรมการฯ…………………………......…......คร้ังท…่ี ..........วันท…ี่ …….......................……………

2. ช่ือผ้ปู ระสานงาน/ผู้เสนอรายการ .....................................................................................................................................................
หน่วยบรกิ าร……………..............…………….............……………โทรศพั ท์ : ........................................โทรสาร: .............................................
email address: ..................................…………………………………………………………………………………..................................………………....

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 191

3. ขอ้ มลู และเอกสารวิชาการสนบั สนุน

หวั ข้อ รายละเอียดข้อมลู เอกสารวชิ าการทใี่ ชส้ นับสนนุ

1) จำนวนผู้ป่วยต่อปี (คน) จำนวนผปู้ ว่ ยตอ่ ปี

 มากกว่า 10,000 คน ขึ้นไป

 จำนวน 7,001 – 10,000 คน

 จำนวน 5,001 – 7,000 คน

 จำนวน 2,501 – 5,000 คน

 น้อยกวา่ 2,500 คน

2) ประสทิ ธผิ ลของการบรกิ าร ผลลพั ธ์ของการรักษาและหรือฟนื้ ฟสู ภาพ หากให้บรกิ ารใน

รูปแบบบริการผ่าตดั แบบไม่คา้ งคืน (ODS) /บรกิ ารผ่าตัดผ่าน

กลอ้ งแบบ Minimally Invasive Surgery (MIS) สามารถ

รกั ษาให้หายขาดได้ (กลบั สภู่ าวะปกติ)

 ยดื ชวี ติ ให้ยนื ยาวขน้ึ และเพิม่ คุณภาพชีวิตอยา่ งชัดเจน

 ยืดชวี ิตใหย้ ืนยาวขน้ึ และเพิ่มคุณภาพชีวิตเพียง

เล็กน้อย หรือไมย่ ดื ชีวิตใหย้ นื ยาวขนึ้ แตเ่ พ่มิ คณุ ภาพ

ชีวิตอย่างชัดเจน

 ยดื ชีวิตใหย้ ืนยาวข้นึ โดยไม่มผี ลต่อคณุ ภาพชวี ติ หรือไม่

ยืดชวี ติ ให้ยืนยาวขน้ึ แตเ่ พิ่มคุณภาพชวี ติ เพยี งเล็กน้อย

 ยืดชวี ิตให้ยนื ยาวขน้ึ แตล่ ดคุณภาพชวี ิต

3) ความแตกต่างในทาง 3.1 มีเอกสารแนวทางเวชปฏบิ ตั ิ (Clinical Practice

ปฏบิ ตั ิ Guideline) ในระดบั ประเทศ (เอกสารท่พี ฒั นาจากราช

วิทยาลยั หรือสมาคมทางการแพทย์)

 มี ระบ…ุ ……………………….………………………….……

 ไมม่ ี

3.2 ความทว่ั ถึงในการเขา้ รับบริการในหนว่ ยบริการ

 ใช้ได้ในโรงพยาบาลทกุ ระดบั

 ใชเ้ ฉพาะโรงพยาบาลท่วั ไป/โรงพยาบาลศนู ย์

 ใชเ้ ฉพาะโรงพยาบาลกลมุ่ UHosNet /โรงพยาบาล

สงั กัดกระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและ

นวตั กรรม

 อ่ีนๆ…………………………………………..……………

192 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

หัวข้อ รายละเอียดขอ้ มูล เอกสารวิชาการท่ีใช้สนบั สนนุ
ขอ้ มูลประกอบการพิจารณา
4) ผลกระทบต่อภาระ ขอ้ จำกดั ของการบรกิ าร
งบประมาณของกองทุน
(1) ด้านอปุ กรณ์………………………………………..………

(2) ดา้ นบคุ ลากร……………………………………………..…

(3) ด้านสถานที่………………………………………….………

(4) ดา้ นอื่นๆ………………………………………….……………

 ไมม่ ผี ลกระทบต่องบประมาณ เน่อื งจากค่าใชจ้ า่ ย/

ราคาลดลงต่ำกว่าเดมิ
 มีผลกระทบฯ นอ้ ยกวา่ 10,000,000 บาท/ปี
 มีผลกระทบฯ มากกวา่ 10,000,000 บาท/ปี

ขอ้ มูลประกอบการพจิ ารณา ภาระงบประมาณท่ีเพม่ิ ขน้ึ /ลดลง
 ในระยะ 5 ปี ระบุ……………………………………

 ในระยะ 10 ปี ระบ…ุ …………………………………

ท้งั นี้หาทกหัง้ นนว่้ีหยางกานหทนา่่วนยมงีคาวนาทมา่ปนระมสีคงวคา์จมะเปสรนะอสหงวั คข์จอ้ ะราเสยกนาอรหบวัริกขา้อรรทาจี่ ยะกพาฒั รนบารเกิปาน็ รรทาย่ีจกะาพรบัฒรนกิ ารเปกร็นณรกีายารกผาา่ รตบัดรแกิบาบรไกมค่รณ้างีกคนืาร
ผ่าOตnดั eแบDaบyไมSu่คr้าgงeคryืน(OODnSe) แDลaะyกาSรuผr่าgตeดั rแyผ(ลOเลD็กSM) แinลimะกalาlyรผIn่าvตaัดsiแveผลSเuลrg็กerMyi(nMimIS)ally Invasive Surgery (MIS)

กรุณาส่งข้อมูลมาท่ี: กล่มุ งานพฒั นานโยบายวิชาการแพทย์ กองวชิ าการแพทย์ กรมการแพทย์

กรโณุทราส0ง่ 2ข5อ้ 9ม0ูล6ม2า8ท4:ี่ กEลmมุ่ aงilา:นpพoฒัlicนydานmโsย@บgาmยวaiชิ l.าcกoาmรแพทย์ กองวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์
โทร 0 2590 6284 Email: [email protected]

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 193

3. แนวทางการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขุ ประจำ� ปงี บประมาณ 2565

3.1 ร้อยละของผูป้ ่วยที่เข้ารับการผ่าตัดแบบ One Day Surgery

หมวด 2. ดา้ นบริการเป็นเลิศ (Service Excellence)
แผนที่ 6. การพัฒนาระบบบริการสขุ ภาพ (Service Plan)
โครงการท่ี 16. โครงการพฒั นาระบบบรกิ าร One Day Surgery: ODS
ระดับการแสดงผล เขตสขุ ภาพ และประเทศ
41. ร้อยละของผปู้ ่วยที่เข้ารบั การผ่าตดั แบบ One Day Surgery
ชื่อตัวช้วี ดั การผ่าตัดวันเดียวกลับ (One Day Surgery : ODS) หมายถึง การรับผู้ป่วยเข้ามาเพื่อ
คำนยิ าม รับการรักษาทำหัตถการ หรือผ่าตัดที่ได้มีการเตรียมการไว้ล่วงหน้าก่อนแล้ว และ
สามารถใหก้ ลับบ้านในวันเดยี วกนั กบั วันท่รี ับไว้ทำหตั ถการ หรอื ผ่าตดั อยู่ในโรงพยาบาล
ตั้งแต่ 2 ชั่วโมง ถึงเวลาจำหน่ายออกไม่เกิน 24 ชั่วโมง ตามรายการหัตถการแนบท้าย
การรักษา การผ่าตัดวันเดียวกลับ (One Day Surgery: ODS) (ICD-9-CM Procedures)
ของสำนักงานหลกั ประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ดังนี้

ลำ Diagnosis รหสั โรค (ICD-10 2010) / รหัสหตั ถการ (ICD-9-CM 2010)
ดับ
ICD-10 2010: -
1 โรคไสเ้ ล่อื นขา ICD-9-CM 2010:
53.00 Unilateral repair of inguinal hernia, not
หนบี
otherwise specified
(Inguinal 53.01 Other and open repair of direct inguinal hernia
53.02 Other and open repair of indirect inguinal hernia
hernia) 53.03 Other and open repair of direct inguinal hernia with

graft or prosthesis
53.04 Other and open repair of indirect inguinal hernia

with graft or prosthesis
53.05 Repair of inguinal hernia with graft or prosthesis, not

otherwise Specified
53.10 Bilateral repair of inguinal hernia, not otherwise

specified
53.11 Other and open bilateral repair of direct

inguinal hernia
53.12 Other and open bilateral repair of indirect inguinal

hernia
53.13 Other and open bilateral repair of inguinal hernia,

one direct and one indirect

194 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

53.14 Other and open bilateral repair of direct inguinal
hernia with graft or prosthesis

53.15 Other and open bilateral repair of indirect
inguinal hernia with graft or prosthesis

53.16 Other and open bilateral repair of inguinal hernia,
one direct and one indirect, with graft or prosthesis

53.17 Bilateral inguinal hernia repair with graft or
prosthesis, not otherwise specified

53.21 Unilateral repair of femoral hernia with graft or
prosthesis

53.29 Other unilateral femoral herniorrhaphy
53.31 Bilateral repair of femoral hernia with graft or

prosthesis
53.39 Other bilateral femoral herniorrhaphy
2 โรคถงุ นำ้ อณั ฑะ ICD-10 2010: -
(Hydrocele) ICD-9-CM 2010:
61.2 Excision of hydrocele (of tunica vaginalis)
3 โรครดิ สดี วง ICD-10 2010: -
ทวาร ICD-9-CM 2010:
(Hemorrhoid) 49.44 Destruction of hemorrhoids by cryotherapy
49.45 Ligation of hemorrhoids
49.46 Excision of hemorrhoids
49.49 Other procedures on hemorrhoids
4 ภาวะเลือดออก ICD-10 2010: -
ผดิ ปกตทิ างช่อง ICD-9-CM 2010:
คลอด (Vaginal 68.16 Closed biopsy of uterus
bleeding) 68.21 Division of endometrial synechiae
68.22 Incision or excision of congenital septum of uterus
68.23 Endometrial ablation
68.29 Other excision or destruction of lesion of uterus
5 หลอดเลือดดำ ICD-10 2010:
ของหลอด I85.0 Oesophageal varices with bleeding
อาหาร I85.9 Oesophageal varices without bleeding
กระเพาะอาหาร I86.4 Gastric varices
ขอด

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 195

(Esophageal I98.2* Oesophageal varices without bleeding in

varices, diseases classified elsewhere

Gastric I98.3* Oesophageal varices with bleeding in diseases

varices) classified elsewhere

ICD-9-CM 2010:

42.33 Endoscopic excision or destruction of lesion

or tissue of Esophagus

43.41 Endoscopic excision or destruction of lesion

or tissue of stomach

44.43 Endoscopic control of gastric or duodenal

bleeding

6 ภาวะหลอด ICD-10 2010: -

อาหารตบี ICD-9-CM 2010:

(Esophageal 42.92 Dilation of esophagus

stricture) 44.22 Endoscopic dilation of pylorus

7 โรคมะเรง็ หลอด ICD-10 2010:

อาหาร ระยะ C15 Malignant neoplasm of oesophagus

ลุกลามท่ีอุดตัน C16 Malignant neoplasm of stomach

(Obstructive ICD-9-CM 2010:

esophageal 42.33 Endoscopic excision or destruction of lesion or

cancer/tumor tissue of Esophagus

) 42.81 Insertion of permanent tube into esophagus

8 ติ่งเน้อื งอกลำไส้ ICD-10 2010:

ใหญ่ D12.6 Colon, unspecified Polyposis (hereditary) of colon

(Colorectal K62.0 Anal polyp

polyp) K62.1 Rectal polyp

K63.5 Polyp of colon

ICD-9-CM 2010:

45.42 Endoscopic polypectomy of large intestine

45.43 Endoscopic destruction of other lesion or tissue

of large intestine

9 นวิ่ ในทอ่ นำ้ ดี ICD-10 2010:

(Bile duct K80.0 Calculus of gallbladder with acute cholecystitis

stone) K80.1 Calculus of gallbladder with other cholecystitis

K80.2 Calculus of gallbladder without cholecystitis

196 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

K80.3 Calculus of bile duct with cholangitis

K80.4 Calculus of bile duct with cholecystitis

K80.5 Calculus of bile duct without cholangitis

or cholecystitis

ICD-9-CM 2010:

51.85 Endoscopic sphincterotomy and papillotomy

51.86 Endoscopic insertion of nasobiliary drainage tube

51.87 Endoscopic insertion of stent (tube) into bile duct

51.88 Endoscopic removal of stone(s) from biliary tract

10 น่ิวในท่อตับออ่ น ICD-10 2010:

(Pancreatic K86.8 Other specified diseases of pancreas : Calculus

duct stone) ICD-9-CM 2010:

51.85 Endoscopic sphincterotomy and papillotomy

52.93 Endoscopic insertion of stent (tube) into pancreatic

duct

52.94 Endoscopic removal of stone(s) from pancreatic duct

11 ภาวะท่อนำ้ ดีตบี ICD-10 2010:

(Bile duct C22.1 Intrahepatic bile duct carcinoma

stricture) :Cholangiocarcinoma

C23 Malignant neoplasm of gallbladder

C24 Malignant neoplasm of other and unspecified parts

of biliary tract

C25 Malignant neoplasm of pancreas

K82.0 Obstruction of gallbladder: Stricture of cystic duct or

gallbladder without calculus

K82.8 Other specified diseases of gallbladder: Adhesions of

cystic duct or gallbladder without calculus

K83.1 Obstruction of bile duct: Stricture of without bile

duct calculus

K83.8 Other specified diseases of biliary tract: Adhesions of

bile duct

K91.8 Other postprocedural disorders of digestive system,

not elsewhere classified: postoperative bile duct

(common), (hepatic) stricture

ICD-9-CM 2010:

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 197

51.85 Endoscopic sphincterotomy and papillotomy

51.86 Endoscopic insertion of nasobiliary drainage tube

51.87 Endoscopic insertion of stent (tube) into bile duct

12 ภาวะทอ่ ตับอ่อน ICD-10 2010:

ตบี C25 Malignant neoplasm of pancreas

(Pancreatic K86.0 Alcohol-induced chronic pancreatitis

duct stricture) K86.1 Other chronic pancreatitis

K91.8 Other postprocedural disorders of digestive

system, not elsewhere classified:

postoperative bile duct (common), (hepatic)

stricture

ICD-9-CM 2010:

52.93 Endoscopic insertion of stent (tube) into pancreatic

duct

52.97 Endoscopic insertion of nasopancreatic drainage

tube

52.98 Endoscopic dilation of pancreatic duct

13 สงิ่ แปลกปลอม ICD-10 2010:

ในทางเดิน T18.1 Foreign body in esophagus

อาหารส่วนต้น T18.2 Foreign body in stomach

(Foreign body ICD-9-CM 2010:

of upper 98.02 Removal of intraluminal foreign body from

Gastrointestin esophagus without incision

al Tract) 98.03 Removal of intraluminal foreign body from stomach

and small intestine without incision

14 การผา่ ตัดต้อ ICD-10 2010:

เนอ้ื H11.0 Pterygium

(Pterygium ICD-9-CM 2010:

Excision) 11.31 Transposition of pterygium

11.32 Excision of pterygium with corneal graft

11.39 Other excision of pterygium + 10.44 Other free graft

to conjunctiva

198 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565

15 การทำหมนั แห้ง ICD-10 2010:

ในผู้หญิง Z30.2 Sterilization

(Female ICD-9-CM 2010:

sterilization) 66.29 Other bilateral endoscopic destructionor occlusion

of fallopian tubes

66.31 Other bilateral ligation and crushing of fallopian

tubes

66.32 Other bilateral ligation and division of fallopian

tubes Pomeroy operation

66.39 Other bilateral destruction or occlusion of fallopian

tubes Female sterilization operation NOS

16 การจดั ICD-10 2010:

กระดกู หกั ให้เข้า S42.1 Fracture of scapula

ท่โี ดยการผา่ ตัด S42.2 Fracture of upper end of humerus

ผา่ นผิวหนัง S42.3 Fracture of shaft of humerus

ด้วยแผลขนาด S42.4 Fracture of lower end of humerus

เล็ก S42.7 Multiple fractures of clavicle, scapula and humerus

(Percutaneou S42.8 Fracture of other parts of shoulder and upper arm

s fracture S42.9 Fracture of shoulder girdle, part unspecified

fixation) S52.0 Fracture of upper end of ulna

S52.1 Fracture of upper end of radius

S52.2 Fracture of shaft of ulna

S52.3 Fracture of shaft of radius

S52.4 Fracture of shafts of both ulna and radius

S52.5 Fracture of lower end of radius

S52.6 Fracture of lower end of both ulna and radius

S52.7 Multiple fractures of forearm

S52.8 Fracture of other parts of forearm

S52.9 Fracture of forearm, part unspecified

S62.0 Fracture of navicular [scaphoid] bone of hand

S62.1 Fracture of other carpal bone(s)

S62.4 Multiple fractures of metacarpal bones

S62.7 Multiple fractures of fingers

S82.0 Fracture of patella

S82.1 Fracture of upper end of tibia

ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565 199

17 ฝีคณั ฑสูตร S82.2 Fracture of shaft of tibia
(Fistula in S82.3 Fracture of lower end of tibia
ano)
S82.4 Fracture of fibula alone
18 ฝีรอบไสต้ รง
ทวารหนัก S82.5 Fracture of medial malleolus
(Perirectal, S82.6 Fracture of lateral malleolus
Perianal
abscess) S82.7 Multiple fractures of lower leg

19 ฝีเตา้ นม S82.8 Fractures of other parts of lower leg
(Breast
abscess) S82.9 Fracture of lower leg, part unspecified
S92.0 Fracture of calcaneus

S92.1 Fracture of talus Astragalus

S92.2 Fracture of other tarsal bone(s)
S92.7 Multiple fractures of foot
ICD-9-CM 2010:
78.1 Application of external fixator device

ICD-10 2010:
K60.3 Anal fistula
ICD-9-CM 2010:
49.11 Anal fistulotomy

49.12 Anal fistulectomy

ICD-10 2010:
K61.0 Anal abscess
K61.1 Rectal abscess

K61.2 Anorectal abscess

K61.3 Ischiorectal abscess
K61.4 Intra sphincteric abscess
ICD-9-CM 2010:
49.01 Incisionof perianal abscess

49.02 Other incision of perianal tissue

ICD-10 2010:
N61 Inflammatory disorders of breast

O91.1 Abscess of breast associated with childbirth
ICD-9-CM 2010:
85.0 Mastotomy

200 ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนาระบบบริการผ่าตัดแบบวันเดียวกลับและการผ่าตัดแผลเล็ก ปี 2565