Buku Teks Pendidikan Seni Tingkatan 1

Jenis-jenis bentuk ini wujud pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni
visual. Bolehkah anda namakan bentuk-bentuk yang terdapat di sekeliling anda?

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual
.. I ~ ~

Rajah 4.2 C ontoh bentuk pada alam semula jadi, objek buatan m anusia dan karya seni visual

Fn g s i Bentuk

5 er.rok mempunyai pelbagai fungsi. Pengarca menggunakan bahan semula jadi ataupun bahan
: _i:an manusia untuk dijadikan area yang berbentuk konkrit. Penghasilan bentuk konkrit ini
~rm bolehkan peminat seni melihat area tersebut daripada pelbagai sudut. Hal ini memberikan
r engalaman estetik kepada peminat seni melalui penghayatan terhadap karya 3D tersebut.

Gam bar foto 4.1 Bentuk area yang dihasilkan daripada besi

Bentuk ilusi berfungsi memberikan kesan yang realistik pada karya. Bentuk ilusi ini hanya
eurat dinikmati melalui deria penglihatan. Karya 2D dapat dihasilkan menggunakan kesan cahaya
.lun bayang.

Gam bar foto 4.2 Bentuk ilusi pada karya seni visual yang m irip objek sebenar
45

Teknik Penghasilan Bentuk Teknik menghasilkan:
• Bentuk Konkrit
Bentuk konkrit dan bentuk ilusi boleh dihasilkan dengan
pelbagai teknik. ❖ cantuman, potongan,
tambahan, lilitan
Teknik menghasilkan bentuk konkrit (dawai), ikatan (tali),
acuan dan binaan.
Terdapat pelbagai teknik untuk menghasilkan bentuk konkrit.
Teknik yang digunakan, antaranya ialah teknik ukiran, anyaman, • Bentuk Ilusi
lipatan dan luakan. ❖ cetakan, capan,
gosokan, sulaman
(jahitan), gurisan,
montaj, komputer
grafik dan resis.

Luakan

Teknik menghasilkan bentuk ilusi

Bentuk ilusi ialah karya 2D yang mirip objek sebenar. Pelbagai teknik boleh digunakan untuk
menghasilkan bentuk ilusi, antaranya ialah teknik gurisan, lukisan, kolaj dan ton warna.

Lukisan £<V:

r53L ^ 2

Ton'w arna

Rajah 4.3 T eknik-teknik m enghasilkan b en tu k konkrit dan b en tu k ilusi
46

Tujuan:
1. Mengidentifikasikan unsur bentuk pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. Menginterpretasikan jenis dan fungsi bentuk pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni.

Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada dua kumpulan, iaitu Kumpulan A dan Kumpulan B.
2. Guru akan menunjukkan objek daripada alam semula jadi, buatan manusia dan
karya seni visual.
3. Setiap kumpulan diminta menyatakan jenis bentuk yang ditunjukkan. Masa yang diberi
adalah lima saat.
4. Kumpulan yang menjawab soalan dengan cepat dan betul akan diberi markah. Pada akhir
kuiz, kumpulan yang mendapat markah tertinggi akan dikira sebagai pemenang.

Jadual 4.2 M arkah dua kum pulan m urid

Soalan: Bandingkan ciri-ciri bentuk konkrit dan bentuk ilusi yang anda lihat.

LcvtiKcvn/ Forvnatuf

1. Apakah yang dimaksudkan dengan bentuk?
2. Nyatakan teknik-teknik yang digunakan untuk menghasilkan bentuk berikut:

v_

(a) 1 (b) C (°)C
dan bentuk
3. Bentuk terdiri daripada b e n tu k : J-

4. Bentuk ilusi hanya boleh dirasai melalui deria J-
5. Contoh karya bentuk ilusi ialah catan, poster, dan

6. Mengapakah bentuk bersifat tiga dimensi (3D)?
7. Bentuk konkrit boleh dihasilkan dengan pelbagai teknik. Jelaskan.
S. Bagaimanakah kesan realistik boleh dihasilkan dalam bentuk ilusi?

47

Standard ^

Kita akan sama-sama melakukan Kembara Visual untuk Selepas mempelajari subtajuk ini,
mengetahui jenis, fungsi dan teknik menghasilkan bentuk. murid dapat:
Anda dikehendaki membuat eksperimentasi dan penerokaan • Membuat eksperim entasi dan
unsur bentuk pada alam semula jadi, objek buatan manusia
dan karya seni di kawasan persekitaran sekolah. penerokaan unsur bentuk
pada alam sem ula jadi dengan
pelbagai teknik.

K E lW I l l \ W V A I

Lokasi: Kawasan persekitaran sekolah
Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta

penerokaan unsur hentuk pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Langkah:
1. Lakukan aktiviti ini secara berpasangan.
2. Bawa m urid ke luar kelas. Perhati dan kategorikan bentuk-bentuk yang terdapat
di sekeliling sekolah kepada objek pada alam semula jadi, buatan manusia dan karya
seni visual.
4. Kenal pasti dan catatkan nama-nama objek serta jenis bentuk dalam buku nota anda.
5. Bandingkan hasil dapatan anda dengan pasangan lain.

Jadual 4.3 Bentuk dapatan m urid di kawasan sekolah

Soalan: Apakah jenis bentuk yang lebih banyak ditemui di persekitaran sekolah anda?
— ■— —

Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta

penerokaan unsur.bentuk pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya

seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.

Bahan: Plastisin atau tanah liat dan kertas (bentuk origami)

Langkah:

1. Setiap m urid perlu memilih satu objek daripada hasil

dapatan Kembara Visual.

2. Kemudian, hasilkan bentuk menggunakan sama ada https://plus.google.com/u/0/102217

plastisin atau kertas berdasarkan objek yang anda pilih.

3. Persembahkan hasil bentuk anda untuk dinilai oleh guru.

Lakukan aktiviti berikut berdasarkan penerokaan unsur bentuk Selepas mempelajari subtajuk ini,
dalam aktiviti yang lepas. Anda dikehendaki menghasilkan murid dapat:
karya seni bentuk ilusi. • M enterjem ah hasil daripada

Berikut adalah contoh aktiviti projek yang boleh anda eksperim entasi dan
lakukan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. penerokaan unsur bentuk
Karya seni yang cantik dan kreatif dapat memberikan tafsiran untuk menghasilkan karya
yang menarik untuk dihayati. dengan menggunakan
imaginasi dan idea secara
kreatif.

Tujuan:
1. Menganalisis dan memanipulasi hasil eksperimentasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperimentasi dan
penerokaan unsur seni dalam penghasilan karya.

Alat/Bahan: Berus, palet, pensel, cat air dan kertas lukisan.
Langkah:

Hasilkan lakaran pensel Warnakan kawasan latar Lakukan aktiviti
sebagai panduan. secara keseluruhan dengan menghasilkan bentuk
warna pudar. konkrit menggunakan
teknik lipatan dengan
melayari laman sesawang
berikut:

https://plus.google.com/u/0/10221763434

https://goo.
gl/lcBxKh

Warnakan subjek utama Lengkapkan mewarna dengan
dengan ton warna. memberi penekanan pada
cahaya dan bayang objek.

49

A p r e s l a s i S e n it Standard EEnflMEffrem

___ ___ ____ Selepas mempelajari subtajuk ini,
Anda telah memahami dengan lebih jelas tentang bentuk murid dapat:
apabila berjaya menghasilkan satu karya seni menggunakan • Mempamerkan hasil karya
unsur tersebut. Anda boleh berkongsi pengalaman semasa • Menghayati hasil karya
menghasilkan karya tersebut dengan rakan-rakan menerusi
aktiviti Tumpu Galeri. sendiri dan rakan dengan
menumpukan pada aspek
Pamerkan hasil karya seni anda untuk dihayati dan Bahasa Seni Visual
dianalisis oleh rakan-rakan. Berikan penerangan hasil karya seni • Menjelaskan pengalaman
anda dan unsur bentuk yang digunakan untuk menghasilkan sendiri dalam penghasilan
karya yang kreatif. karya

Tumpu Galeri

Tujuan: Membuat apresiasi berdasarkan hasil karya berpandukan unsur bentuk.

Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni

Langkah:
1. Pilih tiga karya yang terbaik.
2. Hasil karya dipamerkan di hadapan kelas. M urid perlu menerangkan jenis bentuk yang
dipilih dan cara bentuk tersebut dihasilkan.
3. M urid membuat analisis unsur-unsur seni yang digunakan dalam hasil karya dan dicatat
dalam buku nota.
4. Bandingkan antara ketiga-tiga hasil seni seperti yang berikut.

Jadual 4.4 Perbandingan hasil karya seni m urid

Hasil karya Teknik Catatan

1. Catan buah-buahan Ton warna Menggunakan pelbagai jenis garisan
seperti halus, tebal, melengkung dan lurus
untuk menghasilkan bentuk ilusi.

Gambar foto 4.3 M em pam erkan hasil karya
50

k__
____

IMempunyai struktur jisim, isi padu dan
lebih daripada satu permukaan.

Jenis Fungsi Teknik penghasilan

membolehkan area dilihat dari pelbagai
arah dan memberikan pengalaman estetik
memberi kesan realistik pada karya
mewujudkan struktur

I Bentuk ilusi: I 1
bersifat dua dimensi (2D) Bentuk ilusi:
Bentuk konkrit: hanya boleh dilihat tetapi Bentuk konkrit: • kolaj
• bersifat tiga tidak boleh dirasa • lipatan • gurisan
dihasilkan melalui konsep • luakan • lorekan
dimensi (3D) perspektif dalam karya • anyaman • ton warna
• boleh disentuh, seni 2D • potongan

dilihat dan dirasa
• boleh dilihat

dalam karya
seni 3D

= SudUtKMleria K ejayaan > Bentuk konkrit dihasilkan dengan teknik
lipatan, anyaman, luakan dan potongan.
Dalam tajuk ini, saya telah memahami:
> Bentuk mempunyai struktur, jisim, isi > Bentuk ilusi dihasilkan menggunakan
teknik lukisan, lorekan, kolaj, ton warna
padu dan mempunyai lebih daripada satu dan gurisan.
permukaan.
> Fungsi bentuk membolehkan area dilihat
> Bentuk boleh dilihat dari segi ketinggian, daripada pelbagai sudut dan memberikan
kelebaran dan isi padu. pengalaman estetik, memberi kesan
realistik pada karya serta mewujudkan
> Terdapat dua jenis bentuk, iaitu bentuk struktur objek.
konkrit dan bentuk ilusi.

> Bentuk konkrit boleh dilihat, dirasa dan
disentuh.

> Bentuk ilusi boleh dilihat tetapi tidak
boleh disentuh.

51

Latihan

Soalan Objektif Soalan Subjektif
1. Apakah perbezaan antara bentuk konkrit
1. Apakah jenis-jenis bentuk yang terdapat
di sekeliling kita? dengan bentuk ilusi?
A Catan dan lukisan
B Konkrit dan ilusi 2. Nyatakan empat teknik menghasilkan
C Konkrit dan area bentuk ilusi.
D Catan dan ilusi
3. Bagaimanakah imej pada lukisan atau
2. Bentuk ilusi berm aksud ______________ catan boleh menghasilkan bentuk?
A bentuk 2D yang hanya boleh dilihat
tetapi kesannya tidak dapat disentuh 4. Hasilkan bentuk ilusi berdasarkan rupa
B bentuk 3D yang boleh dilihat dan yang diberikan di bawah. Gunakan
dapat disentuh teknik yang sesuai.
C bentuk yang hanya boleh disentuh
D bentuk 3D yang boleh dilihat sahaja

3. Manakah antara berikut, teknik untuk Soalan 5 dan 6 merujuk Gambar foto 1.
menghasilkan bentuk ilusi?
I Teknik kolaj
II Teknik lorekan
III Teknik ton warna
IV Teknik lipat dan p
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
D II, III dan IV

4. Kraf origami ialah contoh bentuk yang G am bar foto 1
menggunakan tek n ik ______________
A potongan 5. Adakah individu dalam gambar foto
B anyaman tersebut akan terjatuh jika dia gagal
C lorekan menyeberang jurang yang ada?
D lipatan Berikan alasan anda.

5. Manakah antara berikut m erupakan 6. Bagaimanakah kesan bentuk ilusi sesuatu
contoh bentuk alam semula jadi? karya boleh menjadi satu daya tarikan?
A Ukiran kayu
B Tembikar
C Rumah
D Batu

52

C u b a lihat dan sentuh permukaan
kulit pokok atau lantai jubin anda.
Apakah yang anda rasa? Kesan yang
terdapat pada sesuatu permukaan
yang anda lihat dan rasa itu ialah
jalinan. Jalinan terdapat pada alam
semula jadi dan objek buatan manusia.
Penggunaan teknik yang betul juga
dapat menimbulkan kesan jalinan
pada karya seni visual.

Selepas mempelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami unsur jalinan
• mengeksplorasi dan mengaplikasi unsur jalinan

bagi mengukuhkan pemahaman terhadap Bahasa
Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep melalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual

Standard [= ^ ^ 0 2

Definisi Jalinan Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Jalinan ialah sifat permukaan sesuatu objek yang boleh dikesan perbincangan tentang:
melalui deria penglihatan atau sentuhan. • Definisi jalinan
• Jenis jalinan pada:
Jenis Jalinan
❖ Alam sem ula jadi
Jalinan boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu jalinan ❖ O b jek buatan manusia
sentuh dan jalinan tampak. Jalinan sentuh boleh dilihat dan ❖ Karya seni visual *
dirasa secara sentuhan. Jalinan tampak pula hanya boleh dilihat • Fungsi jalinan
dan tidak dapat disentuh. Jenis-jenis jalinan ini terdapat pada
alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual. • Jalinan sentuh boleh
dilihat dan dirasa
Jalinan pada alam semula jadi secara sentuhan,
bersifat licin, lembut,
R ajah 5.1 C ontoh-contoh jalinan pada alam sem ula jadi kasar dan sebagainya.

Jalinan pada objek buatan manusia • Contoh jalinan sentuh
ialah buah durian,
ukiran, anyaman dan
rekahan pada tanah.

• Jalinan tampak hanya
boleh dilihat, tetapi
tidak dapat dirasa
dengan sentuhan.

• C o n to h jalinan
tampak ialah co rak
kertas dinding, corak
pada sayap ram a-rama
dan sebagainya.

R ajah 5.2 C ontoh-contoh jalinan pada objek buatan m anusia pada tapak kasut untuk
Jalinan pada karya seni visual mendaki gunung berbeza
dengan tapak kasut untuk
bermain bola?

.%

"r

_______ J Sharifah Fatimah Syed Zubir,
Hymns o f the Earth No.l,
Rajah 5.3 C ontoh-contoh jalinan pada karya seni visual 1996, Akrilik atas kanvas
54

Fungsi Jalinan

Jalinan yang terdapat pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni visual mempunyai fungsi berikut:

Alam Semula Jadi Dapatkah anda mengenal
Jalinan berfungsi sebagai penyamaran atau perlindungan. Jalinan pasti haiwan dalam gambar
pada badan haiwan, contohnya buaya berfungsi membuat di atas? Haiwan tersebut
penyamaran untuk mencari mangsa. Jalinan sentuh pada kulit mempunyai jalinan serta
durian pula berfungsi untuk keselamatan. warna yang seakan-akan
sama dengan persekitaran
G am bar foto 5.1 Fungsi jalinan pada alam semula jadi dan membolehkannya
membuat penyamaran.

Objek Buatan Manusia Kesan jalinan sentuh
Jalinan turut digunakan dalam objek buatan manusia. Jalinan pada pada sesuatu objek
tayar kenderaan memberikan kesan cengkaman. Jalinan pada tekstil boleh dipindahkan
berfungsi menghasilkan corak hiasan yang menarik. menjadi jalinan tampak
melalui teknik capan
dan gosokan.

G am bar foto 5.2 Fungsi jalinan pada objek buatan manusia Layari laman sesawang
berikut untuk mengetahui
Karya Seni Visual lebih lanjut tentang jalinan:
Jalinan pada karya seni visual berfungsi untuk menampakkan
pelbagai jenis ruang contohnya, untuk menimbulkan ruang cetek, http://wwwht.tspl:ildlgeosoh.gallre.net/ilaazmil2/jalin
ruang dalam dan ruang rata. Jalinan pada seni kraf pula berfungsi j62yQw
memberikan nilai estetik.

Yusof Ghani, Rainforest Topeng,
1995, Media cam puran atas kertas

G am bar foto 5.3 Fungsi jalinan pada karya seni visual
55

Teknik Penghasilan Jalinan

Kesan jalinan boleh dihasilkan menggunakan pelbagai teknik.
Bolehkah anda senaraikan teknik-teknik tersebut?

Teknik capan Teknik tiupan Teknik kolaj Teknik-teknik lain
menghasilkan jalinan:
• resis
• jahitan
• quilling
• garisan
• cakaran
• sulaman
• impasto
• gosokan
• stensilan
• renyukan
• co rak buih sabun

Teknik pualaman Teknik ikat dan celup Teknik ukiran

Rajah 5.4 Contoh teknik-teknik penghasilan jalinan

Tujuan:
1. Mengidentifikasikan unsur jalinan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. M enginterpretasikan jenis dan fungsi jalinan pada alam semula jadi, objek buatan manusia
dan karya seni.

Langkah:
1. Gunakan rajah pengurusan gralik yang disediakan.
2. Namakan jenis, sifat dan fungsi jalinan pada setiap objek.

Jadual 5.1 Rajah pengurusan grafik alam semula jadi, objek buatan m anusia dan karya seni

Jenis: Jenis: N
Sifat: Sifat:
Fungsi: Fungsi:

Bubu

Jenis: Jenis:
Sifat: Sifat:
Fungsi: Fungsi:

Karya seni Tikar

Soalan: Dapatkah anda bezakan antara jalinan sentuh dengan jalinan tampak?

L tx tih u v v fo rm a tX f

Melintang
1. Jalinan berkaitan dengan ________ objek.

2. ( ialah contoh jalinan sentuh pada objek buatan manusia.

3. Kulit buah _ ialah jalinan tampak.

4. Penggunaan jalinan menampakkan ________ dengan
jelas dalam hasil catan anda.

5. Jalinan boleh menimbulkan
( _________ pada objek yang

dilukis.

Menegak

1. Fungsi jalinan pada badan kuda

belang. ( J

2. Kesan kasar pada kulit buaya
ialah j a l i n a n _______ .

3. Teknik: digunakan

untuk menghasilkan jalinan pada

pakaian.

4. Teknik batik ikat celup memberi
kesan jalinan

57

Standard nfernihdtfjrem

Anda telah memahami jalinan mempunyai jenis, sifat dan Selepas mempelajari subtajuk ini,
fungsi tertentu. Jalinan pada alam semula jadi, objek buatan murid dapat:
manusia dan karya seni visual mempunyai fungsi yang berbeza. • Membuat eksperimentasi
Berdasarkan pengetahuan tersebut, lakukan Kembara Visual
untuk mengenal pasti jalinan yang wujud di sekeliling anda. dan penerokaan unsur jalinan
pada alam semula jadi dengan
pelbagai teknik.

h ..................

| H W iV A l

Lokasi: Kawasan sekolah
Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta

penerokaan unsur jalinan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni
melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Langkah:
1. M urid perlu keluar kelas untuk membuat pemerhatian terhadap alam sekitar.
2. Kenal pasti dan catatkan jenis jalinan yang terdapat pada objek-objek yang dilihat.
3. Lakarkan jenis jalinan yang terdapat pada objek tersebut menggunakan teknik jalinan
yang telah dipelajari.

Jadual 5.2 Jenis-jenis objek di kawasan sekolah

4. Bandingkan hasil karya anda dengan rakan-rakan yang lain.
Soalan: Bagaimanakah anda mengenali jenis jalinan pada objek?

Gam bar foto 5.4 Contoh persekitaran tam an sekolah
58

Anda telah mempelajari dan meneroka unsur jalinan dalam Selepas mempelajari subtajuk ini,
aktiviti-aktiviti yang lepas. Unsur jalinan yang terdapat pada murid dapat:
alam semula jadi dan objek buatan manusia dapat memberikan • M enterjemah hasil daripada
nilai estetik. Gunakan pengetahuan anda untuk menghasilkan
karya berikut menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. eksperim entasi dan
Hasil daripada penerokaan unsur jalinan di kawasan sekolah, penerokaan unsur jalinan
anda dapati unsur jalinan menghasilkan pelbagai corak yang untuk menghasilkan karya
menarik dan mempunyai nilai estetik. dengan menggunakan
imaginasi dan idea secara
kreatif.

Tujuan:
1. Menganalisis dan memanipulasi hasil eksperimentasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperimentasi dan
penerokaan unsur jalinan dalam penghasilan karya.

Langkah am:

1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Berdasarkan pemerhatian di sekeliling sekolah yang telah anda buat, hasilkan satu

karya seni unsur jalinan mengikut kreativiti anda.
3. Pamerkan karya seni anda semasa Tumpu Galeri pada akhir tajuk ini.

Aktiviti A Quilling — -----------------------------

Alat/Bahan: Gam, gunting, lidi/dawai, pembaris, pisau, sikat, kertas lukisan dan kertas
warna bersaiz A4

Langkah:

Sediakan bahan-bahan Gunting kertas warna dan Anda juga boleh gunakan
yang diperlukan. gulung pada lidi. Gamkan sikat untuk menghasilkan
pada hujung kertas. bentuk quilling.

59

Buat pelbagai bentuk seperti Susun dan gamkan bentuk Contoh hasil karya yang
telah siap.
bulat atau bujur. yang telah siap pada kertas

lukisan mengikut kreativiti.

Aktiviti B Pualam an ----------- — -— ------------------------------- -----------

Alat/Bahan: Bekas segi empat, berus, air, cat minyak (beberapa warna) dan kertas lukisan.

Langkah:

Titiskan beberapa titisan Gunakan berus untuk Letakkan sekeping kertas
cat minyak ke dalam serakkan cat minyak di lukisan di atas permukaan
bekas berisi air. atas permukaan air bagi cat minyak.
menghasilkan corak jalinan.

Lakukan aktiviti
menghasilkan jalinan
menggunakan buih sabun
dengan melayari laman
sesawang berikut:

Angkat dan jemurkan ■. I
kertas lukisan tersebut.
Hasil karya pualaman
yang telah siap.

60

Anda telah berjaya menghasilkan pelbagai karya dalam 3nd£ d raartMfegratn
bahagian Ekspresi Seni. Pamerkan hasil karya anda dan
rakan-rakan untuk dinilai dengan melakukan Tumpu Galeri. Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat:
Anda juga digalakkan untuk berkongsi pengalaman • M empamerkan hasil karya
dalam menghasilkan karya bersama-sama rakan. Anda boleh • Menghayati hasil karya
memberi penerangan tentang unsur jalinan yang dihasilkan
pada karya seni. sendiri dan rakan dengan
menumpukan pada aspek
Tumpu Galeri Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman
sendiri dalam penghasilan
karya

Tujuan: Membuat apresiasi berdasarkan hasil karya berpandukan unsur jalinan.

Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni.

Langkah:
1. Guru memilih dua karya terbaik daripada setiap kumpulan.
2. Wakil kumpulan diberi masa lima minit untuk mempamer dan menerangkan karya seni
yang dihasilkan di hadapan kelas.
3. M urid lain m endengar dan membuat catatan dalam buku nota.

Jadual 5.3 Hasil pem erhatian karya

Naina karya Pemerhatian/Penghayatan

1. Pualaman • Jalinan yang terhasil daripada warna

JSifat permukaan sesuatu objek yang boleh dikesan
melalui deria penglihatan dan sentuhan.

Jenis. J Fungsi Teknik penghasilan

• Jalinan sentuh • nilai estetik • kolaj
■ boleh dilihat • keselamatan • tiupan
■ boleh disentuh • penyamaran • ukiran
• perlindungan • cetakan
• Jalinan tampak • menimbulkan ton • pualaman
■ boleh dilihat • menimbulkan ruang • ikat dan celup
■ tidak boleh disentuh • menimbulkan bentuk
. ---- J
-. j ^ ......... ^
61

'«*■ S u d U t K lite ria Kejayaan

Dalam tajuk ini, saya telah memahami:

> Jalinan ialah sifat perm ukaan A Jalinan tampak ialah jalinan yang boleh

yang boleh dikesan melalui deria dilihat tetapi tidak boleh disentuh.

penglihatan dan sentuhan. ^ Jalinan berfungsi sebagai perlindungan,

> Jalinan terdapat pada alam semula jadi, keselamatan, keindahan (estetik),

objek buatan manusia dan karya seni penyamaran, menimbulkan ruang,

visual. bentuk dan ton.

> Jalinan sentuh ialah jalinan yang boleh > Antara teknik menghasilkan jalinan

dilihat dan disentuh. ialah cetakan, tiupan, pualaman, ikat

dan celup, kolaj, ukiran dan sebagainya.

Latihan

Soalan Objektif Soalan Subjektif

1. Apakah maksud jalinan? 1. 'Nyatakan teknik yang telah digunakan
A Karya seni yang ada nilai keindahan dalam menghasilkan jalinan pada karya
B Objek yang boleh dilihat dan seni berikut:
disentuh
C Kesan yang wujud pada objek alam
semula jadi sahaja
D Sifat perm ukaan yang boleh dilihat
dan disentuh melalui deria

2. Manakah antara objek berikut yang Gambar foto 1
menunjukkan jalinan tampak?
A Kulit kayu 2. Apakah perbezaan antara jalinan sentuh
B Tapak kasut dengan jalinan tampak?
C Buah durian
D Buah tembikai 3. Apakah fungsi jalinan sentuh pada kulit
buah nanas?
3. Apakah fungsi jalinan yang terdapat pada
badan kuda belang? 4. Mengapakah jalinan pada tapak kasut
A Penyamaran daripada pemangsa sukan berbeza dengan jalinan pada tapak
B Memudahkan mencari makanan kasut sekolah?
C Kelihatan lebih cantik
D Pertahanan diri 5. Mengapakah tayar kereta lumba tidak
mempunyai bunga?

4. Mengapakah jalinan sangat penting pada Gam bar foto 2
tayar kenderaan?
A Memberi kesan cengkaman
B Memberi kesan keindahan
C Menambahkan kelajuan
D Memudahkan bergerak

62



Definisi Warna Standard RembeIajarani Seorai

Warna ialah tindak balas cahaya ke atas sesuatu permukaan. Selepas mempelajari subtajuk ini, warna dalaj
Tanpa cahaya, warna tidak akan wujud. Warna dapat dikesan murid dapat menjelaskan melalui dapat mert£
melalui deria penglihatan kita. Cuba perhatikan gambar foto perbincangan tentang:
di bawah: • Definisi warna Rajah di ba
gubahan w<
m •Jenis warna pada:
Nilai
Alam semula jadi
Objek buatan manusia warna
Karya seni visual
• Fungsi warna 1

I Warna dalam cahaya Gubahan
matahari dapat dilihat
Gambar foto 7.1 Gambar foto B yang berwarna adalah lebih dengan melalukan cahaya warna
putih melalui sebuah prisma.
Mi
menarik berbanding Gambar foto A Tahukah kamu, pelangi
Suhu
Jenis Warna terbentuk melalui titisan
air yang bertindak sebagai swarna t

Warna terbahagi kepada tiga jenis, iaitu warna primer (asas), prisma semula jadi? Warna Warna
warna sekunder dan warna tertier. Jenis-jenis warna ini boleh pelangi terbentuk dari satu bertindak
formasi cahaya.
dilihat dengan jelas menggunakan roda warna. Roda warna
merupakan bahan rujukan asas dalam menganalisis dan memilih IIIIII TTl

warna yang sesuai dalam gubahan.

Jadual 7.1 Jenis-jenis warna

Warna primer

•Warna yang tidak boleh \%
dihasilkan dengan cara
W
campuran warna.

•Warna merah, biru dan kuning.

Warna sekunder

•Warna yang dihasilkan daripada

campuran dua warnaÿasas.
•Warna jingga, ungu dan hijau.

Warna tertier

•Warna yang dihasilkan daripada Rajah 7.1 Roda warna
76
campuran satu warna asas dan

satu warna sekunder.

•Warna kuning kehijauan, kuning

kejinggaan, merah keunguan,

merah kejinggaan, biru kehijauan

y dan biru keunguan.

Seorang pengkarya perlu bijak menggunakan gubahan Ahli psikologi
warna dalam karyanya. Penggunaan unsur warna yang betul mentafsirkan warna
dapat menghasilkan karya seni yang menarik dan berkesan. dengan perasaan
Rajah di bawah dapat membantu murid menggunakan manusia.Warna terang
gubahan warna dengan tepat dalam karya yang dihasilkan. menimbulkan perasaan
riang.Warna gelap pula
dapat menimbulkan
perasaan muram.

Ton warna ialah nilai Kroma warna ialah Warna neutral ialah hitam,
pancaran warna dari gelap nilai ukuran warna hasil putih dan campuran antara
ke terang melalui campuran campuran warna penggenap. keduanya, iaitu kelabu.
warna putih atau hitam.
Nilai
warna ¥

Warna sewarna/monokrom Warna harmoni ialah warna Warna penggenap ialah warna|
terhasil melalui pelbagai ton. yang terletak bersebelahan
dalam roda warna. yang terletak bertentangan
Gubahan
warna dalam roda warna.

Warna panas ialah kumpulan warna yang Warna sejuk ialah kumpulan warna yang
memberi kesan terang dan garang. memberi kesan tenang dan damai.

Suhu

warna

Warna yang akan menimbulkan tmmm
kesan pantulan warna yang berbeza
apabila bertemu dengan warna latar Warna berubah mengikut suasana
yang berlainan. Dua jenis warna dan jarak.

bertindak, iaitu: |

't

Warna Perspektif
bertindak
Jwarna

Positif Negatif Mokhtar Ishak, Imaginary Landscape,
2000, Cat air

Rajah 7.2 Gubahan warna dalam seni visual
77

Nilai, gubahan, suhu dan perspektif warna serta warna bertindak dapat dilihat pada alam
semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual. Perhatikan contoh gambar foto di bawah
untuk meningkatkan lagi kefahaman anda tentang jenis-jenis warna.

•Warna harmoni •Warna penggenap •Perspektif warna

V*

•Warna primer •Warna neutral

Jenis g

Warna c - ()

•Warna panas •Warna sejuk •Warna bertindak

4 m
Sharifah Fatimah Syed Zubir, Mastura Abdul Rahman,
Sri Jingga Indera Kayangan, Interior No. 29, 1987, Ismail Abdul Latiff,
1998, Akrilik atas kanvas Media campuran Arus Pagi, 2007,
Koleksi LPSVN Koleksi LPSVN Acrylic on museum board

Rajah 7.3 Jenis-jenis warna pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual

Fungsi Warna

Fungsi warna ialah untuk berkomunikasi secara langsung dan tidak langsung. Antara fungsi warna
adalah sebagai representasi dari alam semula jadi, ekspresi kendiri, psikologi dan simbolisme.

mm

Long Ihien Shih, 9
Dead Soul Are Laughing
at Us, 1975, Gurisan
Koleksi LPSVN

Sebagai representasi Sebagai ekspresi Sebagai kesan Sebagai simbolisme
daripada alam kendiri untuk psikologi kepada yang memberikan
semula jadi meluahkan emosi perasaan manusia
makna tertentu

Rajah 7.4 Fungsi warna
78

Bagaimanakah warna dan kehidupan berkait antara satu sama lain? Lakukan aktiviti berikut
untuk mengetahui lebih lanjut tentang jenis dan fungsi warna dalam kehidupan kita.

Tujuan:

1. Mengidentifikasi unsur warna pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.

2. Menginterpretasikan jenis dan fungsi warna pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni.

Langkah:

1. Tonton video klip yang disediakan oleh guru tentang
pelbagai objek alam semula jadi, buatan manusia dan
karya seni.

2. Berpandukan tayangan video tersebut, murid dikehendaki Mengapakah dinding wad
mencatat jenis dan fungsi warna berdasarkan objek-objek hospital lazimnya dicat
yang dilihat. dengan warna hijau atau
biru muda?
3. Murid boleh mendapatkan maklumat tambahan melalui
carian di laman sesawang atau bahan bacaan.

4. Catatkan hasil pemerhatian anda dalam bentuk peta pemikiran i-THINK.

5. Bandingkan hasil dapatan anda dengan rakan-rakan yang lain.

Soalan: Bagaimanakah warna mempengaruhi kehidupan kita?

LatChaw formatvf

1. Nyatakan jenis warna, iaitu primer, sekunder atau tertier bagi warna-warna berikut.

(a) Merah Hijau
(c) Biru keunguan rzb
(e) Merah kejinggaan - Kuning
(f) Ungu

2. (a) Salin dan lengkapkan jadual berikut. (b) Padankan warna penggenap berikut.

Campurarffcvarna Hasil warna (i) Merah Ungu
(0 Kuning + Hijau (ii) Biru Hijau
(ii) Merah + Jingga (iii) Kuning Jingga
(iii) Biru + Hijau

79

Eksplorasi Sent Standard E&UDKOÿIEID

Dalam bahagian Eksplorasi Seni ini, anda akan meneroka unsur Selepas mempelajari subtajuk ini,
warna pada alam semula jadi. Bagaimanakah warna pada alam murid dapat:
semula jadi dapat diaplikasikan untuk menghasilkan sebuah
karya seni? Mari lakukan aktiviti berikut: • Membuat eksperimentasi

dan penerokaan unsur warna
pada alam semula jadi dengan
pelbagai teknik.

\ Aktiviti
i

Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta
penerokaan unsur warna pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.

Bahan: Kertas lukisan, kunyit, tanah, daun inai, kulit bawang, arang, daun pandan dan
buah naga.

Langkah:

1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan.

2. Sediakan bahan-bahan di atas.

3. Gosokkan bahan tersebut ke atas kertas lukisan dan catatkan penemuan anda dalam
buku nota.

4. Persembahkan hasil eksperimentasi anda di hadapan kelas.

Hasil

Kunyit Tanah

T# m%

im

Daun inai Kulit bawang

Gambar foto 7.2 Sumber warna alternatif dari alam semula jadi

Soalan: Adakah warna-warna alam semula jadi di atas mempunyai persamaan atau perbezaan

dengan pewarna industri? Jelaskan.

80

Sebelum menghasilkan karya seni visual dalam aktiviti Ekspresi Seni, hasilkan roda warna
untuk membantu anda melihat dan menggunakan warna dengan betul. Lakukan eksperimentasi
warna dalam aktiviti berikut:

Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi
serta penerokaan unsur warna pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.

Alat/Bahan: Berus lukisan, palet, kertas lukisan dan warna poster.
Langkah:

1. Guru menyediakan satu lembaran kerja untuk diberikan kepada murid.
2. Murid perlu menggunakan lembaran kerja tersebut untuk melengkapkan roda warna.
3. Persembahkan hasil roda warna beberapa orang murid di hadapan kelas.

Rajah 7.5 Roda warna

Soalan: Senaraikan warna primer, warna sekunder dan warna tertier berdasarkan roda
warna yang telah anda hasilkan.

81

Ekspresi Sent Standard iRÿtelajaranl

Warna penting dalam proses penghasilan karya seni. Pemilihan Selepas mempelajari subtajuk ini,
warna yang tepat akan membantu menghasilkan karya seni murid dapat:
yang berkualiti. • Menterjemah hasil daripada

Dalam aktiviti yang lepas, anda telah mempelajari jenis eksperimentasi dan
dan fungsi warna. Berdasarkan pengetahuan dan kefahaman penerokaan unsur warna
itu, lakukan aktiviti berikut dalam menghasilkan karya seni. untuk menghasilkan karya
dengan menggunakan
imaginasi dan idea secara
kreatif.

Tujuan:

1. Menganalisis dan memanipulasi hasil eksperimentasi unsur warna melalui penerokaan
media, proses dan teknik dalam penghasilan karya.

2, Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperimentasi dan
penerokaan unsur warna dalam penghasilan karya.

Langkah am:

1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan.

2. Hasilkan satu karya seni unsur warna mengikut kreativiti anda.

3. Pamerkan hasil karya seni anda semasa Tumpu Galeri di akhir tajuk ini.
.. .......... .. .Aktiviti A Kipas tangan
i.

Alat/Bahan: Kertas lukisan/warna bersaiz A4, kad manila, gam, pembaris, pensel
dan gunting.

Langkah:

1O Cantumkan potongan tiga kertas
Sediakan tiga keping kertas dengan warna yang berlainan warna tersebut. Buat dua set.
berlainan. Bahagikan kepada tiga bahagian
yang sama panjang dan gunting.

'4ju O Kad manila

Lipat set kertas kepada beberapa lipatan Potong sejalur kad manila dan gam
yang sama besar untuk membentuk kipas. pada kedua-dua bahagian kipas
Lekatkan kedua-dua set tersebut. sebagai kemasan.

82

Aktiviti B Kad ucapan u I— '"

Alat/Bahan: Berus, besen, penyedut minuman, cat poster atau pewarna batik, garam dan
kertas lukisan.

Langkah: o ft

O

vM

Sediakan besen segi empat berisi air. Titiskan warna merah, kuning dan
Campur dan larutkan garam sebanyak biru daripada jenis warna cat poster
300 gram atau 14 sudu makan untuk atau pewarna batik menggunakan
satu liter air. berus atau penyedut minuman.

O O m
fl A
L ri ,s/ m
t
3 I-MM
%

Terapkan sekeping kertas lukisan Hasil pualaman asas air yang
ke atas permukaan air yang telah siap.
mengapungkan pewarna.
Penghasilan hasil karya
© seni perlu mempunyai daya
tarikan agar sesuai dijadikan
4 produk jualan untuk dijual
pada Hari Usahawan dan
&£:J Hari Terbuka sekolah.

r

5$

Kad ucapan yang siap dan lengkap
dituliskan tajuk dengan magic pen.

83

m&mm | Standard [Remÿlajaran]

Dalam sesi Apresiasi Seni ini, setiap karya akan Selepas mempelajari subtajuk ini,
dipamerkan. Anda akan menerangkan tentang karya murid dapat:
masing-masing yang telah dihasilkan dalam bahagian • Mempamerkan hasil karya
Ekspresi Seni melalui Tumpu Galeri. • Menghayati hasil karya

Penerangan hasil karya perlu berkaitan unsur warna sendiri dan rakan dengan
yang digunakan dalam penghasilan karya. Karya seni menumpukan pada aspek
yang dihasilkan perlu memenuhi konsep unsur warna Bahasa Seni Visual
agar penghayatan terhadap karya seni dapat memberikan • Menjelaskan pengalaman
gambaran yang jelas tentang unsur warna. sendiri dalam penghasilan
karya

Tumpu Galeri

Tujuan: Membuat apresiasi berdasarkan hasil karya unsur warna.
Bahan: Hasil karya seni murid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:

Sesi Pertama - Penghayatan karya seni

1. Pamerkan hasil karya murid di atas meja atau easel dan susun di dalam bilik darjah.
2. Susun semua karya dalam dua stesen mengikut kategori berdasarkan rajah di bawah.

Stesen 1 Stesen 2
Himpunan hasil karya Himpunan hasil karya

kipas tangan kad ucapan

Rajah 7.6 Kaedah stesen

3. Setiap murid perlu bergerak dari satu karya ke satu karya. Buat pemerhatian dan catatkan
dalam buku nota.

Sesi Kedua - Pengkarya membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual
1. Pilih satu hasil karya seni terbaik dari setiap stesen.
2. Pemilik karya terpilih mempersembahkan hasil karya di hadapan kelas.
3. Pengkarya perlu membuat apresiasi mengenai karya seni yang dihasilkan.

I

%n

""

Gambar foto 7.3 Stesen pameran
84

>_

Tindak balas cahaya ke atas sesuatu permukaan objek.

rI

Warna primer j Jenis 1 Fungsi

I JWarna sekunder Warna tertier j T
I I
•warna yang tidak •psikologi
•hasil campuran •hasil campuran •simbolisme
boleh dihasilkan •komunikasi
dengan campuran dua warna primer satu warna primer •ekspresi kendiri
dan satu warna •representasi dari

alam semula jadi

warna lain sekunder

SUIlUt Kriteria Kejayaan

Dalam tajuk ini, saya telah memahami: > Warna juga diperoleh daripada bahan

> Warna terhasil daripada tindak balas alam semula jadi sebagai alternatif kepada
pewarna sedia ada.
cahaya ke atas sesuatu permukaan objek.
> Campuran antara warna akan
> Terdapat tiga jenis warna, iaitu warna
menghasilkan warna yang lain.
primer, warna sekunder dan warna tertier.
> Dalam karya seni visual, warna boleh
> Terdapat dua jenis suhu warna, iaitu warna
mewujudkan bentuk, ton, ruang dan
panas dan warna sejuk. jalinan.

> Warna bertindak akan menimbulkan > Fungsi lain warna ialah sebagai fungsi

kesan pantulan warna yang berbeza. ekspresi kendiri, fungsi komunikasi, fungsi
psikologi, fungsi representasi daripada
> Perspektif warna berubah mengikut alam semula jadi dan simbolisme.

suasana dan jarak.

> Warna harmoni ialah warna yang terletak

bersebelahan dalam roda warna.

> Warna penggenap ialah warna yang

terletak bertentangan dalam roda warna.

85

X LatihaiMMII

Soalan Objektif 2. Isi tempat kosong dengan jawapan yang

1. Manakah antara berikut merupakan betul.
warna sekunder?
C _(a) j warna ialah nilai
A Biru pancaran warna daripada gelap
B Hijau
C Merah ke terang.
D Kuning
(b) Warna J ialah warna yang
2. Apakah warna yang terhasil daripada
campuran warna merah dan biru? terletak bertentangan dalam roda
A Ungu
B Jingga _warna. ) ialah warna yang
C Kelabu
D Merah kebiruan (c) Warna (

3. Apakah warna yang dapat dihasilkan oleh memberi kesan ketenangan.
kunyit?
A Biru 3. Apakah jenis warna yang tidak boleh
B Merah dihasilkan dengan warna-warna lain?
C Hitam
D Kuning 4. Apakah warna yang sesuai digunakan
untuk menghasilkan suasana yang aman
4. Apakah warna yang terhasil melalui dan harmoni?
campuran warna merah dan jingga?
A Merah kejinggaan 5. Bagaimanakah anda boleh menunjukkan
B Kuning kejinggaan sesuatu objek itu berada jauh dengan
C Merah kekuningan menggunakan warna?
D Kuning kemerahan
6. Mengapakah warna merah biasanya
digunakan sebagai tanda amaran atau
berbahaya?

Soalan Subjektif 7. Analisis jenis warna berdasarkan contoh
yang terdapat pada lencana pengakap di
.. Padankan warna mengikut jenis warna. bawah. Hubung kaitkan perbincangan
jenis dengan fungsi warna yang sesuai.

Tenis warna Warna

Warna Kuning kehijauan,
primer kuning kejinggaan

(k) Warna Kuning, merah k
tertier dan biru

Warna Ungu, jingga dan Gambar foto 1
sekunder * hijau

86

tu anda biasa melihat bunga matahari. Mengapakah
a ini kelihatan cantik? Bentuk kelopak bunga m atahari
serupa dan tersusun kemas secara berulang serta

gan warna kuning kelopak bunga dan hijau daunnya
t m enim bulkan kesan harm oni dan kelihatan cantik.

ialah tindak balas tam pak di alam nyata dan juga
a seni. Kesepaduan antara unsur seni seperti warna,
san, rupa, jalinan, bentuk dan ruang boleh mewujudkan
n harm oni dalam sesuatu karya.

Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip harmoni
• m engeksplorasi dan mengaplikasi prinsip harmoni

bagi mengukuhkan pemahaman terhadap Bahasa
Seni Visual
menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
menghayati hasil karya Seni Visual

Standard

Definisi Harmoni Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Prinsip harm oni berkait rapat dengan penyatuan objek atau perbincangan tentang:
elem en-elem en rekaan yang sama dalam sesebuah gubahan • Definisi harmoni
secara tersusun, teratur dan bersesuaian. Contohnya, susunan • C iri-ciri harmoni pada:
set kerusi dan m eja dapat mewujudkan prinsip harm oni pada
objek. M anakala unsur jalinan atau rupa yang sama ialah contoh ❖ Alam semula jadi
prinsip harm oni dalam elem en rekaan. Gabungan unsur-unsur ❖ Objek buatan manusia
tersebut dapat mewujudkan gubahan yang menyenangkan dari ❖ Karya seni visual
segi tampak dan m enimbulkan kesan keindahan, keselesaan dan • Fungsi harmoni

keseimbangan serta ketenangan.

Ciri-ciri Harmoni

C iri-ciri harm oni yang jelas mampu m enghasilkan kesatuan apabila penyusunan unsur-unsur
rupa dan bentuk m enghala ke arah yang sama. C iri-ciri ini penting bukan sahaja pada gubahan
karya seni visual m alah pada alam semula jadi dan objek buatan manusia. Prinsip harm oni tidak
akan wujud sekiranya terdapat unsur yang bercanggah dalam sesebuah gubahan. C ontoh-contoh
im ej berikut dapat m em bantu anda m em aham i ciri-ciri harm oni dengan lebih jelas.

Ciri-ciri Harmoni

Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual
x= z= = L . ~ = = n=
r r = r=r r l-,

• Prinsip harmoni dari segi • Prinsip harmoni dalam Prinsip harmoni menerusi
warna, bentuk dan jalinan bentuk dan warna bangunan warna dalam rekaan grafik

• Prinsip harmoni dari segi Prinsip harmoni dalam • Prinsip harmoni dalam motif
penyatuan du'a unsur seni susunan perabot berulang pada tanglung

Rajah 8 .1 Ciri-ciri harmoni pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual
88

Funysi Harmoni

C iri-ciri harm oni yang wujud pada sesuatu objek mempunyai fungsi yang tertentu. Rajah berikut
m enunjukkan fungsi prinsip harm oni.

Prinsip harmoni pada Prinsip harmoni pada seni tekatan Prinsip harmoni wujud
gabungan seni kraf dan seni mewujudkan keseimbangan dalam karya cetakan benam
halus mewujudkan nilai estetik. menerusi gabungan motif, (etching) menerusi gabungan
warna dan susunan gubahan. hal benda yang berkaitan.

Rajah 8.2 Fungsi harmoni

Teknik Penghasilan Harmoni

Prinsip harm oni boleh diwujudkan dalam karya berbentuk dua dim ensi (2D ) atau tiga dim ensi
(3D ). Terdapat beberapa teknik untuk mewujudkan prinsip harm oni dalam karya seni.

Pengulangan m otif Mat Aris, Kam pungku, 1990,
yang sama. Cat air atas kanvas

Susunan unsur rupa dan bentuk Harmoni pada penggunaan I
warna dalam karya seni.
•-y..an_.gV.--m--e--nghala pada satu ..a.r.ah. "S

Susunan huruf-huruf dalam Susunan unsur rupa dalam
reka bentuk poster. keadaan seimbang.

Rajah 8.3 Teknik penghasilan harmoni
89

Anda telah m em pelajari ciri-ciri dan fungsi harm oni. M ari kita bincangkan perkara ini
dengan lebih lanjut dalam aktiviti berikut.

X M u tfim e d to

Tujuan:
1. M engidentifikasikan prinsip harm oni pada alam semula
jadi, objek buatan manusia dan karya seni.
2. Menginterpretasikan ciri-ciri dan fungsi harm oni pada
alam sem ula jadi, objek buatan manusia dan karya seni.

Langkah:
1. Guru membawa m urid-m urid ke bilik komputer.
2. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
3. M urid dim inta m enonton video seni visual daripada
carian lam an sesawang yang diberi.
4. Secara berkumpulan, bincangkan lebih lanjut tentang ciri-ciri
dan fungsi prinsip harm oni dengan bantuan m aklum at daripada Internet.
Jadual 8.1 Contoh ciri-ciri dan fungsi harmoni pada objek
Fungsi harmoni

• M ewujudkan ketenangan

5. Catatkan hasil perbincangan kumpulan dalam bentuk peta pem ikiran i-TH IN K .
6. Persem bahkan hasil dapatan tersebut kepada guru anda untuk dinilai.

Soalan: Bagaim anakah prinsip harm oni m em pengaruhi kehidupan kita?

L a tih a -v v fo rm a t u f

1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

(a) H arm oni ialah tindak balas ( ) dalam alam dan karya seni yang
menyepadukan unsur-unsur.

(b) C iri-ciri harm oni yang jelas dapat menghasilkan akan mewujudkan harm oni dalam

(c) Susunan atau ulangan unsur seni yang
karya seni visual.

2. Tandakan (/ ) pada teknik yang betul dalam penghasilan harm oni.

(a) Susunan unsur rupa dan bentuk yang menghala pada arah bertentangan. ( )
(b) Pengulangan m otif yang sama. ( )
(c) Penyatuan warna yang harm oni seperti warna sejuk. ( )
(d) Susunan unsur rupa dalam keadaan yang seimbang. ( )

90

EksplorasiSeni Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat:
Dalam Persepsi Seni, anda telah mengetahui ciri-ciri harm oni • Membuat eksperimentasi dan
dapat menyerlahkan fungsi prinsip harm oni pada alam dan
karya seni. Teknik-teknik penghasilan harm oni pula dapat penerokaan prinsip harmoni
m em bantu anda menghasilkan karya yang lebih berkesan. pada alam semula jadi dengan
Berdasarkan pengetahuan tersebut, lakukan aktiviti penerokaan pelbagai teknik.
di luar kelas supaya anda lebih m em aham i prinsip ini.

Lokasi: Persekitaran kawasan sekolah

Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk m em buat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip harm oni pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni m elalui penggunaan media, proses dan teknik.

Langkah:

1. Lakukan aktiviti in i secara individu. Tetingkap fokus
digunakan untuk
2. Anda boleh m enggunakan m edia kering seperti pen atau memudahkan proses
mencari komposisi yang
pensel karbon untuk m em buat lakaran objek. sesuai serta bertepatan
dengan objektif lakaran.
3. Setiap murid perlu m em ilih satu tempat yang sesuai seperti
kawasan kantin, sekitar bangunan, tam an rekreasi sekolah
atau gelanggang perm ainan.

4. Anda boleh gunakan buku sketsa untuk m elakar objek yang
telah diperhatikan.

5. Gunakan kaedah tetingkap fokus bagi mem udahkan anda
m em ilih komposisi yang mempunyai ciri-ciri harm oni.

Menggunakan tangan Menggunakan kertas keras Contoh lakaran
objek kajian

Gambar foto 8.1 Kaedah tetingkap fokus

Soalan: Bolehkah anda m engenal pasti ciri-ciri yang mewujudkan prinsip harm oni pada lakaran
yang anda hasilkan?

91

G2S3K Selepas mempelajari subtajuk
ini, murid dapat:
Kefaham an tentang ciri-ciri harm oni adalah penting dalam • Menterjemah hasil daripada
aspek gubahan karya seni visual. Dalam aktiviti yang lepas,
anda telah m eneroka ciri-ciri harm oni pada alam semula eksperimentasi dan
jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual. Seterusnya, penerokaan prinsip harmoni
aplikasikan pengetahuan dan kefahaman anda dengan untuk menghasilkan karya
melakukan aktiviti berikut untuk menghasilkan karya seni dengan menggunakan
yang menggunakan prinsip harm oni. imaginasi dan idea secara
kreatif.

Tujuan:
1. M enganalisis dan m emanipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media,
proses dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.

A lat/B ahan: Gunting/pisau, lidi/jarum besar, gam, kad m anila, kertas w arna bersaiz A4
dan lilin.

Langkah:
1, Hasilkan karya seni menggunakan teknik quilling secara berpasangan.
2. Aplikasikan prinsip harm oni dalam penghasilan bingkai foto, kad ucapan dan bekas
lilin atau lampu.

©

4

&4

Lukis garisan yang berukuran 3 mm Letakkan hujung kertas pada lidi atau
pada beberapa helai kertas warna jarum besar.
bersaiz A4. Potong garisan tersebut
untuk menghasilkan jaluran kertas.

92

Gulung jalur kertas ketat-ketat dan Gam di hujung gulungan tersebut
kemas sehingga m enjadi satu gulungan hingga melekat. Bentukkan quilling
atau coil. mengikut m otif flora dan fauna. Ulangi
sem ua langkah untuk m enghasilkan
beberapa bentuk quilling.

Layari laman sesawang
berikut untuk membantu
anda menghasilkan bekas
lilin/lampu menggunakan
bentuk quilling.

https:llgoo.
gl/6hAnV6

Bekas lilin/lampu Kad ucapan

Bingkai foto menarik boleh dijadikan
produk jualan pada Hari
G am kan bentuk quilling yang telah siap pada Usahawan sekolah untuk
bingkai foto, kad ucapan atau bekas lilin/lampu. kelab seni anda.

Apresiasl Seni Standa ti raanfwfegrrem

D alam sesi Apresiasi Seni ini, beberapa karya m urid dari Selepas mempelajari subtajuk ini,
aktiviti Ekspresi Seni akan dipilih untuk diperagakan. Anda murid dapat:
akan m em bicarakan hasil karya tersebut melalui Tumpu Galeri. • Mempamerkan hasil karya
• Menghayati hasil karya
Lakukan Tumpu Galeri berikut dengan bimbingan guru
untuk m em astikan anda menggunakan Bahasa Seni Visual yang sendiri dan rakan dengan
tepat. Kaitkan prinsip harm oni sem asa m em buat apresiasi hasil menumpukan pada aspek
karya masing-masing. Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman
sendiri dalam penghasilan
karya

Tumpu Galeri

Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip harm oni.
Bahan: Hasil karya seni murid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:

1. Bahagikan m urid kepada tiga kumpulan, iaitu Kumpulan A, B dan C.
• Kumpulan A: Karya seni bingkai foto
• Kumpulan B: Karya seni kad ucapan
• Kumpulan C: Karya seni bekas lilin/lampu

2. Setiap kumpulan diberikan stesen pam eran di bilik seni visual.

3. Pamerkan semua hasil karya di stesen kumpulan masing-masing.

( Stesen 1 Stesen 2 [Stesen 3

Himpunan hasil A A
karya seni
bingkai foto Himpunan hasil i Himpunan hasil

karya seni kad karya seni bekas

ucapan lilin/lampu

A

Rajah 8.4 Stesen pameran

4 . M urid dalam kumpulan lain akan bergerak bersam a-sam a dengan guru dari satu stesen
ke satu stesen.

5. Buat pem erhatian dan catatkan dalam buku nota anda.

6. M urid perlu berada di tempat pam eran untuk m em buat apresiasi berpandukan prinsip
harm oni dalam m enghasilkan karya seni visual.

Tindak balas tam pak dalam alam dan karya seni yang

Jm enyepadukan unsur-unsur seni.

JC iri-ciri Fungsi J Teknik penghasilan

harm oni pada garisan m ew u ju d k an pengulangan m otif yang sama
harm oni pada susunan keindahan
bentuk objek m em beri penggunaan teknik warna
harm oni warna dalam ketenangan
rekaan grafik m ew u ju d k an susunan unsur rupa dalam
harm oni dari segi k eseim bangan
penyatuan dua unsur keadaan seimbang
harm oni daripada aspek
warna, bentuk dan jalinan susunan unsur rupa dan

bentuk yang menghala pada

satu arah

susunan huruf-huruf dalam

reka bentuk poster J

Sudut Kriteria Kej ayaan > C iri-ciri harm oni pada hasil karya seni
visual m erujuk kepada gabungan m otif
Dalam tajuk ini, saya telah m emahami: atau im ej yang sesuai.
A H arm oni ialah tindak balas yang boleh
> Fungsi harm oni boleh m em berikan kesan
dilihat dalam alam dan karya seni yang keseimbangan dan nilai estetik.
menyepadukan unsur-unsur seni.
^
> Harm oni penting dalam penghasilan Prinsip harm oni boleh wujud dalam karya
karya seni visual bagi mewujudkan berbentuk 2D atau 3D melalui
kesatuan. teknik-teknik tertentu.

> Harm oni akan mewujudkan kesan ^
keindahan, keselesaan, keseimbangan, Penyusunan unsur-unsur seni dan
keseragaman dan ketenangan. pengulangan m otif yang sama dapat
mewujudkan harm oni.
'> H arm oni w ujud pada alam sem ula jad i,
objek buatan manusia dan karya seni
visual.

Soalan Objektif (b) H arm oni wujud apabila

1. Apakah definisi harm oni? penyusunan unsur-unsur seni
^ A Tindak balas tam pak dalam alam dan
karya seni yang menyepadukan menghala ke arah /
unsur-unsur yang bertentangan.
B Jarak antara objek yang wujud di dalam
alam nyata dan karya seni visual (c) Harm oni pada ruang tamu Ad
C Sesuatu objek yang mempunyai boleh dihasilkan melalui
struktur jisim dan isi padu
D Tindak balas cahaya ke atas sesuatu unsur jalinan.
perm ukaan
zd(d) Prinsip harm oni pada ukiran
2. M anakah antara berikut merupakan kayu boleh dilihat pada
kesan daripada gabungan unsur-unsur
dalam elem en rekaan? gubahan corak hiasannya.
A Kecelaruan
B Kekeliruan 2. Isi tempat kosong dengan pilihan jawapan
berikut.
s C Keselesaan warna m otif seimbang estetik
D Keresahan
(a) Seni kraf tekat kelihatan harm oni
3. Apakah ciri-ciri harm oni yang boleh
dilihat pada bangunan? kerana pengulangan olahan
A H arm oni daripada aspek garisan
B H arm oni daripada aspek jalinan c Drr\0 yang sama.
C H arm oni daripada aspek hiasan
D H arm oni daripada aspek m otif (b) Prinsip harm oni dalam karya seni

4. M anakah antara berikut merupakan halus boleh m enarik perhatian dan
fungsi harm oni dalam sesebuah gubahan
karya seni visual? m enim bulkan nilai fe.'A J-

-•A M eningkatkan nilai estetik (c) Penggunaan " ^ c-( harm oni
B M eningkatkan kualiti gubahan
C M eningkatkan prinsip harm oni m erupakan aspek paling mudah
D Meningkatkan ciri-ciri harm oni untuk m enim bulkan prinsip harm oni
dalam hiasan dalaman.

(d) H arm oni boleh diwujudkan melalui
susunan unsur rupa dalam keadaan
yang

Terangkan ciri-ciri harm oni yang wujud
pada corak kain pua kumbu di bawah. *

Soalan Subjektif

1. Tandakan (/ ) pada jawapan yang betul

dan (X) pada jawapan yang salah.

(a) H arm oni ialah tindak \/

balas tam pak dalam alam

semula jadi dan karya seni yang

menyepadukan unsur-unsur seni. Gambar foto 1
«. a 'fyc VH
Peo^

S e d a rk a h anda bahawa hidup ini banyak
yang bertentangan sifatnya? M isalnya hitam
lawan putih, kecil lawan besar, tebal lawan
nipis, cantik lawan hodoh dan sebagainya.
D alam seni visual, pertentangan ini dikenali
sebagai kontra. Dapatkah anda mengenal
pasti kontra yang terdapat dalam gambar
foto dan karya di bawah?

Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip kontra
• m engeksplorasi dan m engaplikasi prinsip

kontra bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap Bahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep melalui
pelbagai sumber dan teknologi dalam
penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual

Persepsi Seni Stantfarn raartMfegngTTi

Definisi Kontra Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Kontra wujud apabila unsur seni digunakan secara bertentangan perbincangan tentang:
• Definisi kontra
antara satu sama lain untuk m em beri im pak dalam karya seni.

K ontra m em baw a m aksud sesuatu unsur seni yang berbeza • Ciri-ciri kontra pada:

atau bercanggah dari segi ciri-cirinya dalam sesuatu gubahan. ❖ Alam semula jadi
Kontra turut dikaitkan dengan penegasan. Kadar kontra yang ❖ Objek buatan manusia
lebih tinggi mewujudkan penegasan yang lebih jelas. ❖ Karya seni visual
• Fungsi kontra
Ciri-ciri Kontra

Kontra digunakan untuk mewujudkan kelainan dalam sesuatu gubahan dari segi saiz, rupa,

bentuk, warna, garisan, arah, jalinan dan sebagainya. Kita boleh m elihat ciri-ciri kontra ini pada

alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual.

Ciri-ciri Kontra

Objek buatan manusia Karya seni visual

• Kontra garisan • Kontra bentuk • Kontra jalinan

• Kontra warna • Kontra saiz • Kontra rupa

Rajah 9 .1 Ciri-ciri kontra pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual

Fungsi Kontra

Prinsip kontra banyak diaplikasikan dalam gubahan seni visual kerana prinsip ini da
mewujudkan fokus kepada pem erhati. Rajah berikut m enunjukkan fungsi-fungsi kontri

▲

Syed Ahmad Jamal, Tumpal, Abd Latif Maulan, B an an a an d □
1976, Cat akrilik 9 Oranges, 2011, Cat minyak
atas kanvas Kontra digunakan untuk
Kontra boleh menimbulkan menarik perhatian agar mesej
kesan penegasan dalam Kontra pada gubahan ini dapat disampaikan dengan
gubahan karya. mewujudkan perbezaan dan lebih berkesan.
menarik perhatian.

Rajah 9.2 Fungsi kontra * 'r jvj K .

Teknik Penghasilan Kontra * 3 Kreativiti dan Inovasi

Kesan kontra boleh diwujudkan m enggunakan ciri-ciri C.
yang bercanggah pada sesebuah gubahan. Rajah di bawah
m enunjukkan teknik-teknik untuk menghasilkan kontra. Pereka grafik sering
menggunakan prinsip kontra
Teknik Penghasilan Kontra dalam menghasilkan iklan
visual, papan tanda, logo,
ilustrasi buku dan poster
untuk menarik perhatian.

Perbezaan rupa

Perbezaan bentuk Perbezaan warna

Rajah 9.3 Teknik penghasilan kontra

Lakukan aktiviti berikut bersam a-sam a guru untuk mengukuhkan pengetahuan anda
mengenai kontra.

\

»•

Tujuan:

1. M engidentifikasikan prinsip kontra pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.

2. M enginterpretasikan ciri dan fungsi kontra pada alam semula jadi, objek buatan manusia
dan karya seni.

Langkah:

1. Guru memaparkan gambar foto objek-objek semula jadi, buatan manusia dan karya seni
di hadapan kelas.

2. Secara berpasangan, bincangkan ciri-ciri dan fungsi kontra yang terdapat pada objek-
objek yang dipaparkan.

Jadual 9.1 Contoh objek dan ciri-ciri kontra

Objek Ciri-ciri kontra Ulasan

1. Pokok kelapa • Kontra bentuk •Bentuk bulat pada buah
m em beri kesan kontra
pada pelepah dan daun
kelapa

3. Persembahkan hasil perbincangan anda dan pasangan dalam bentuk peta pemikiran i-TH IN K .
4. Bandingkan hasil perbincangan tersebut dengan m urid-m urid lain.

Soalan: Adakah setiap objek yang ditunjukkan mempunyai ciri-ciri dan fungsi yang sama?

1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. antara satu sama lain.
(a) Kontra wujud apabila unsur seni digunakan secara

(b) Kadar k ontra yang lebih tinggi m ew ujudkan penegasan yang lebih ~jeU J ■

(c) Kontra digunakan untuk mewujudkan dalam sesebuah gubahan.

2. Padankan jawapan yang betul.

Kontra garisan

Penegasan

M enarik perhatian

3. Jika anda mem akai baju hijau, apakah warna kontra untuk tali leher anda?
w <>-*■c V
100

Standard

Anda telah m engetahui ciri-ciri dan fungsi kontra pada alam Selepas mempelajari subtajuk ini,
dan karya seni. Penggunaan teknik penghasilan kontra pula murid dapat:
dapat m em bantu anda m enghasilkan karya seni yang menarik. • Membuat eksperimentasi dan
Berdasarkan pengetahuan tersebut, lakukan aktiviti eksplorasi
di bawah untuk lebih m em aham i prinsip kontra. penerokaan prinsip kontra
pada alam semula jadi dengan
pelbagai teknik.

Lokasi: Kawasan sekolah

Tujuan: Mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip kontra pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni m elalui penggunaan media, proses dan teknik.

Langkah:
1. Lakukan aktiviti ini secara berpasangan.

2. Guru membawa m urid-m urid melihat persekitaran kawasan sekolah.

3. Perhatikan objek-objek pada alam semula jadi, buatan manusia dan karya seni visual
yang mempunyai prinsip kontra di kawasan tersebut.

4. Lakarkan objek tersebut m enggunakan teknik yang telah dipelajari.
5. Kemudian, kenal pasti dan catatkan ciri-ciri kontra yang terdapat pada objek tersebut.

Jadual 9.2 Contoh lakaran objek dan ciri-ciri kontra

6. Persem bahkan hasil kem bara anda dan pasangan dalam bentuk A rtist B o o k yang m enarik.

Gambar foto 9.1 Contoh Artist B ook
7. Pam erkan hasil dapatan anda di hadapan kelas untuk dinilai oleh guru.

101

I Standard

Kontra banyak diaplikasikan dalam gubahan seni visual kerana Selepas mempelajari subtajuk ini,
prinsip ini sangat penting dalam penyampaian mesej dengan murid dapat:
lebih berkesan. Gunakan hasil eksplorasi anda dalam aktiviti • Menterjemah hasil daripada
yang lepas dalam m enjana idea untuk m enghasilkan karya seni
yang kreatif dalam aktiviti berikut. Aplikasikan prinsip kontra eksperimentasi dan
dalam penghasilan karya tersebut. penerokaan prinsip kontra
untuk menghasilkan karya
dengan menggunakan
imaginasi dan idea secara
kreatif.

Tujuan:
1. M enganalisis dan mem anipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.

Langkah am:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Berdasarkan pem erhatian di sekeliling sekolah yang telah anda buat, hasilkan satu karya
seni m enggunakan prinsip kontra secara kreatif.
3. Pamerkan hasil karya seni anda dalam Tumpu Galeri.

Aktiviti A Poster - Selamatkan Bum i Kita

A lat/ Bahan: Berus, pensel, palet, cat poster dan kertas lukisan.
Langkah:

Buat lakaran tajuk dan objek yang dipilih W arnakan bahagian belakang
melalui olahan bentuk dan saiz. dengan warna yang lembut.

W arnakan poster melalui olahan prinsip kontra SELAMATKAN
dengan penggunaan warna penggenap.
w
102
Lakukan kemasan pada poster
yang dihasilkan.

Aktiviti B Kontra m otif pada anyaman .......................

A lat/Bahan: Gunting, pembaris, pensel, pita pelekat dan kertas warna bersaiz A4.
Langkah:

Sediakan alat dan bahan Lipat kertas m enjadi dua Anyam m engikut langkah
yang diperlukan. bahagian dan buat garisan. yang betul berdasarkan
Gunting m engikut garisan. m o tif yang dipilih.

Ulang proses ini sehingga Contoh anyaman yang Teruskan proses dengan
m em bentuk motif. dihasilkan berdasarkan m enganyam kelarai siku
kelarai kepala lalat. keluang.

Layari laman sesawang
berikut untuk
menghasilkan kelarai siku
keluang pada anyaman.

https:llsoo.sll
ibRp4W

Ulang kelarai siku keluang Hasil anyaman yang
pada kedua-dua bahagian. telah siap.

103

Apresiasi Senii Standard

Anda telah m eneroka prinsip kontra yang wujud pada alam Selepas mempelajari subtajuk ini,
semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual murid dapat:
dalam aktiviti yang lepas. Sekarang, m ari kita lakukan aktiviti • Mempamerkan hasil karya
penghayatan hasil karya seni anda dan rakan-rakan dalam • Menghayati hasil karya
Tumpu Galeri. Gunakan prinsip kontra dalam m em buat
apresiasi karya tersebut. sendiri dan rakan dengan
menumpukan pada aspek
Tumpu Galeri Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman sendiri
dalam penghasilan karya

Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip kontra.

Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni

Langkah:

Sesi Pertam a - Penghayatan karya seni
1. Pamerkan lim a hasil karya seni terbaik m urid untuk setiap kategori pada soft b oard
di belakang bilik darjah.
2. Susun karya dalam tiga bahagian m engikut kategori hasil karya seni.
3. Setiap murid perlu bergerak dari satu karya ke satu karya. Buat pem erhatian dan catatkan
dalam buku nota anda.

Sesi Kedua - M em buat apresiasi seni
1. Guru m em ilih karya terbaik daripada setiap kumpulan.
2. M urid yang karyanya terpilih perlu m em persem bahkan hasil karya seni mereka
di hadapan kelas.
3. M urid perlu m em buat apresiasi berpandukan prinsip kontra.

T rrrrn ^ rn

W ujud apabila unsur seni digunakan secara bertentangan antara satu sama lain.

I Fungsi Teknik penghasilan
C iri-ciri
• elak kebosanan I
I • m enarik perhatian • perbezaan saiz
• kontra saiz • menim bulkan penegasan • perbezaan arah
• kontra arah • m enjadi fokus dan tumpuan • perbezaan rupa
• kontra rupa • lebih m enarik dan berm akna • perbezaan warna
• kontra warna • perbezaan jalinan
• kontra jalinan ^------------------ J • perbezaan bentuk
• kontra bentuk • perbezaan sifat garisan j
• kontra garisan 104

— Suflut Kriteria Kejayaan > Fungsi kontra adalah untuk m enjadikan
sesuatu gubahan lebih menarik, tidak
D alam tajuk ini, saya telah m em aham i: m em bosankan, lebih berm akna serta
> Kontra ialah unsur yang bertentangan m em beri fokus dan tumpuan.

dalam sesuatu gubahan. > Teknik untuk m enghasilkan kontra ialah
melalui perbezaan garisan, rupa, bentuk,
> Kontra juga dikaitkan dengan penegasan. arah, warna, saiz dan jalinan.

> C iri kontra seperti kontra saiz, rupa,
bentuk, warna, garisan, arah dan jalinan
wujud pada alam semula jadi, objek
buatan manusia dan karya seni visual.

\ Latihan Soalan Subjektif

Soalan Objektif 1. Isi tem pat kosong dengan jawapan yang

1. Pernyataan yang manakah benar betul.
mengenai kontra?
(a) Kontra wujud apabila unsur seni
^ A Kontra wujud apabila unsur seni
digunakan secara bertentangan digunakan secara "\ e t r>
antara satu sama lain
antara satu sama lain.
B Kontra merupakan tindak balas tampak
yang menyepadukan unsur-unsur (b) Badan kuda belang kelihatan

C Kontra menim bulkan kesan m enarik kerana wujudnya elemen
keselesaan dalam karya seni visual
kontra ).
D Kontra juga dikaitkan dengan kesatuan
(c) Fungsi utama kontra dalam sesebuah
2. Pilih teknik penghasilan kontra.
A Penggunaan rupa yang sama gubahan seni adalah untuk
B Penggunaan arah yang sama
menim bulkan j.
''C Penggunaan saiz yang berbeza
D Penggunaan bentuk yang sama 2 . N yatakan tiga fungsi kontra. wt U 1 n

3. Mengapakah perkataan pada papan tanda 3. Mengapakah prinsip kontra penting -
jalan raya menggunakan warna kontra? dalam rekaan grafik?
A Keindahan
B M enarik perhatian 4. Terangkan ciri-ciri kontra yang wujud
C Tujuan keselamatan dalam karya seni di bawah.
D Mewujudkan kepelbagaian

Abd Latif Maulan, Tem bikai,
1997, Cat minyak atas kanvas

Gambar foto 1

■J a

m- J m

w

A p a b ila kita m em andang sesuatu objek, mata kita akan
tertum pu kepada satu bahagian tertentu. Bahagian tersebut
m enjadi penegasan kepada keadaan di sekelilingnya.
Penggunaan prinsip penegasan pada karya m enjadikan
karya tersebut lebih berfokus dari segi m esej yang hendak
disampaikan, m enarik perhatian dan mengelakkan
kebosanan. Dapatkah anda mengenal pasti penegasan
dalam rekaan beg ini?

Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip penegasan
• mengeksplorasi dan m engaplikasi prinsip

penegasan bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap Bahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep melalui
pelbagai sumber dan teknologi dalam
penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual