Persepsi Seni Standard
Definisi Penegasan Selepas mempeljjari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Penegasan berm aksud suatu penum puan unsur seni atau imej perbincangan tentang:
yang kelihatan lebih ketara jika dibandingkan dengan yang lain. • Definisi penegasan
Penegasan dan kontra mempunyai ciri-ciri yang hampir sama. • C iri-ciri penegasan pada:
Ciri-ciri Penegasan ❖ Alam semula jadi
❖ Objek buatan manusia
Prinsip penegasan ini wujud apabila terdapat sesuatu unsur ❖ Karya seni visual
yang ganjil atau kontra dalam sesuatu gubahan sama ada pada • Fungsi penegasan
alam sem ula jadi, objek buatan manusia atau karya seni. Dalam
karya seni, unsur seni seperti garisan, rupa, bentuk, jalinan,
ruang dan warna boleh mewujudkan penegasan.
Alam semula jadi r. Karya seni visual
Objek buatan manusia
• Penegasan dari segi bentuk • Penegasan warna terang dalam
kelompok warna gelap
• Penegasan dari segi warna • Penegasan dari segi saiz • Penegasan dari segi bentuk
dan bentuk
Rajah 1 0 .1 Ciri-ciri penegasan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual
107
Fungsi Penegasan
Penegasan mempunyai beberapa fungsi. Rajah berikut m enunjukkan antara fungsi penegasan.
Penegasan dalam karya Penegasan menimbulkan Penegasan bertujuan
mengelakkan kebosanan. tumpuan dan fokus. menarik perhatian.
Rajah 10.2 Fungsi penegasan
Teknik Penghasilan Penegasan
Penegasan dalam seni visual dapat m enonjolkan idea atau tem a dalam sesuatu pengkaryaan atau
perekaan. Rajah berikut m enunjukkan teknik penghasilan penegasan dalam sesebuah gubahan.
Pengasingan elemen penegasan Kejelasan atau kekaburan objek Penggunaan elemen yang kontra
-—
JUALAN BA RG A
RUNTUH
NEW TAWARAN
A R R IV A L
H EBAT
fed -r*
Penegasan di pusat garisan grid Perbezaan tipografi
Rajah 10.3 Teknik penghasilan penegasan
108
M ari kita bincangkan fungsi penegasan dalam aktiviti berikut.
Tujuan:
1. M engidentifikasikan prinsip penegasan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. M enginterpretasikan ciri-ciri dan fungsi penegasan pada alam sem ula jadi, objek buatan
m anusia dan karya seni.
Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada tiga kumpulan, iaitu Kumpulan A, B dan C.
(a) Kumpulan A - penegasan pada alam semula jadi
(b) Kumpulan B - penegasan pada objek buatan manusia
(c) Kumpulan C - penegasan pada karya seni visual
2. Anda dan kumpulan akan m em bincangkan fungsi penegasan berdasarkan gambar foto
yang diberi oleh guru.
3. Anda boleh m encari m aklum at daripada lam an sesawang atau bahan bacaan.
4. Catatkan hasil perbincangan kumpulan anda dalam bentuk peta pem ikiran i-TH IN K .
5. Kongsikan hasil dapatan anda dengan guru dan kumpulan lain.
Soalan: Pada pendapat anda, m anakah yang lebih penting, prinsip harm oni atau penegasan
dalam sesebuah gubahan? Jelaskan.
LatLhcon/ fo rw ia tv f-
1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.
(a) Penegasan m erupakan suatu unsur seni atau im ej yang ketara jika
dibandingkan dengan yang lain.
(b) Penegasan dan toi\\cc< mempunyai ciri-ciri yang hampir sama.
(c) Penegasan w ujud apabila terdapat unsur ( ta n Ac a ) dalam sesebuah gubahan.
(d) Prinsip penegasan dalam bidang grafik dapat m enarik tumpuan pem erhati terhadap
^ } XfiCf I yang ingin disampaikan.
2. Cari unsur-unsur seni yang dapat mewujudkan penegasan dalam kotak di bawah.
i\ q j d k h i
g
m f ^■ r
ub f b-
\ c J•Cv a r\o
o Ua n g
109
Eksplorasi Seni Standard
Penegasan diwujudkan untuk m enjadi daya tarikan pada alam Setelah mempelajari subtajuk ini,
dan karya seni. Penggunaan teknik yang tepat pula dapat murid dapat:
m enim bulkan tumpuan dan fokus. Aplikasikan pengetahuan • Membuat eksperimentasi
anda tentang prinsip penegasan dengan m elakukan aktiviti
eksplorasi berikut. dan penerokaan prinsip
penegasan pada alam semula
jadi dengan pelbagai teknik.
Tujuan: M engaplikasikan pengetahuan dan kefaham an untuk m em buat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip penegasan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Alat/Bahan: Gunting, gam, pisau, buku, kertas lukisan, m ajalah, risalah dan surat khabar.
Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Fikir dan pilih satu tajuk atau tem a untuk gubahan Layari laman sesawang
m ontaj kumpulan anda. berikut untuk
mendapatkan idea
3. Cari dan gunting gambar-gambar foto yang berkaitan menghasilkan foto montaj:
dengan tajuk atau tem a pilihan anda daripada surat
khabar, m ajalah, buku atau risalah. http:llgoo.gl/
TDsyQC
4. Lekatkan gam bar-gam bar foto tersebut di atas kertas
lukisan dengan m enim bulkan penegasan dalam
gubahan tersebut.
5. Persem bahkan gubahan foto m ontaj kumpulan anda
di hadapan kelas.
Berdasarkan aktiviti eksplorasi yang lepas, anda telah dapat Standard rannfMffirem
m em aham i prinsip penegasan. Dalam bahagian Ekspresi Seni
ini, anda akan m enghasilkan sebuah karya seni. Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat:
Gunakan pengetahuan anda mengenai prinsip penegasan • Menterjemah hasil daripada
dalam aktiviti berikut. Hasilkan gubahan seni yang dapat
m enonjolkan idea atau tem a yang kreatif. eksperimentasi dan
penerokaan prinsip penegasan
untuk menghasilkan karya
dengan menggunakan
imaginasi dan idea secara
kreatif.
110
jjj — -------------------
Brojeks------------------
Tujuan:
1. M enganalisis dan mem anipulasi hasil eksperim entasi m elalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan penerokaan
prinsip rekaan dalam penghasilan karya.
Poster - Hidup Sihat Tanpa Dadah
A lat/B ahan: Berus, palet, pensel, cat poster dan kertas lukisan.
Langkah:
Buat lakaran mengikut tajuk dan W arnakan bahagian latar menggunakan
objek yang dipilih. warna lem but atau w arna cerah.
W arnakan tipografi menggunakan warna W arnakan objek yang ditegaskan.
yang kontra dengan warna latar.
e
Lakukan kemasan hasil karya seni.
Ill
H asil-hasil karya seni yang telah dihasilkan dalam aktiviti Stantfo raarrfwffirem
Ekspresi Seni yang lepas akan dipam erkan dalam Tumpu
Galeri. Setiap m urid perlu m em buat pem erhatian, m engkaji Selepas mempelajari subtajuk ini,
dan menilai hasil karya yang dipamerkan. murid dapat:
• Mempamerkan hasil karya
Gunakan Bahasa Seni Visual yang berkaitan prinsip • Menghayati hasil karya
rekaan penegasan sebagai Bahasa Seni Visual dalam m embuat
apresiasi seni. Anda boleh m enggunakan karya seni yang sendiri dan rakan dengan
telah dihasilkan dan dipam erkan dalam Tumpu Galeri-berikut menumpukan pada aspek
untuk m em buat apresiasi seni. Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman sendiri
dalam penghasilan karya
Tumpu Galeri
Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip penegasan.
Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:
1. Guru akan m em ilih tiga hasil karya seni m urid daripada setiap kumpulan.
2. Pamerkan hasil karya tersebut di stesen kumpulan m asing-masing.
3. Guru dan m urid-m urid akan bergerak dari satu stesen ke satu stesen. Buat pem erhatian
dan catatkan dalam buku nota anda.
4. Kemudian, m urid perlu m em buat apresiasi berpandukan prinsip penegasan dalam
m enghasilkan karya seni tersebut.
Panduan m em buat apresiasi
karya seni dari aspek:
• Kesesuaian tajuk dan tema.
• Kesesuaian bahan dan alat
yang digunakan.
• Penerangan kepada pilihan
reka bentuk.
• Kesesuaian secara keseluruhan.
JV___________
Gam bar foto 10.1 Membuat apresiasi seni
112
fcfKum usanl
Penumpuan unsur atau im ej yang kelihatan lebih ketara.
r
JC iri-ciri
Fungsi Teknik penghasilan
wujud unsur yang m enarik perhatian perbezaan tipografi
ketara dan m enonjol menyampaikan mesej kejelasan atau kekaburan objek
dari segi: mengelakkan kebosanan pengasingan elemen penegasan
■ rupa menjadi fokus dan penegasan di pusat garisan
■ ruang tu m p u an grid
■ warna memberi kesan penegasan penggunaan elemen kontra
■ bentuk
■ garisan J
■ jalinan
I I Sudyt KrilBriaKejayaan > Fungsi penegasan untuk mewujudkan
fokus dan tumpuan, m engelak kebosanan,
Dalam tajuk ini, saya telah m em aham i: m enarik perhatian serta m emberi
> Penegasan ialah suatu penumpuan unsur penegasan kepada sesuatu rekaan atau
gubahan.
seni atau im ej yang kelihatan lebih ketara.
> Teknik m enghasilkan penegasan melalui 1
> Penegasan dalam sesuatu gubahan wujud pengasingan elemen penegasan,
apabila terdapat sesuatu unsur yang paling penggunaan elem en yang kontra, kejelasan
m enonjol. atau kekaburan objek, penegasan di pusat
garisan grid dan perbezaan tipografi.
> Penegasan boleh diwujudkan melalui
penggunaan pelbagai bahan, media, gaya '> Prinsip penegasan banyak diaplikasikan
dan teknik. dalam bidang kom unikasi visual.
> Unsur seni yang boleh menghasilkan > Penegasan dapat m enonjolkan idea atau
penegasan ialah garisan, rupa, bentuk,' tem a sesuatu rekaan.
jalinan, ruang dan warna.
> Prinsip ini boleh dilihat pada alam semula
jadi, objek buatan manusia dan karya seni
visual.
113
Soalan Objektif Soalan Subjektif
1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang
1. Pernyataan yang m anakah boleh
dikaitkan dengan penegasan? betul.
(a) Penegasan mempunyai ciri-ciri yang
/ A Penumpuan unsur seni atau im ej yang
kelihatan lebih ketara ham pir sam a dengan t o a -b # - ).
(b) Penegasan wujud apabila terdapat
B Keadaan unsur seni yang dapat dilihat
dalam keadaan seim bang sesuatu unsur yang :
C Susunan unsur-unsur seni yang (c) Penegasan dalam penghasilan poster
menunjukkan pergerakan terletak pada bahagian { detvTfl • )•
D Penyatuan unsur-unsur seni yang 2. Lengkapkan teka silang kata berikut.
menim bulkan kesan harm oni O©
K T©
2. C iri yang m anakah dapat mewujudkan 0 0W
penegasan? k KA
T U F-
/ A Warna yang kontra
B Garisan yang sama & R 12 AN
C Bentuk yang sama bA
D Rupa yang sama
M elintang
3. Apakah fungsi penegasan dalam
penghasilan poster? 1. U nsur _ _ b oleh m ew ujudkan
A M enyeimbangkan sesuatu keadaan penegasan dalam karya seni.
M3 M en im bulkan tum puan dan fokus M enegak
C Menyepadukan unsur-unsur seni
D M ewujudkan kesan keseragam an 1. Penegasan d a n m em punyai ciri-
ciri yang hampir sama.
4. Teknik yang m anakah digunakan untuk
menghasilkan penegasan? 2. Penegasan m enim bulkan tumpuan
dan .
/'A Elem en yang kontra
B Warna yang harmoni 3. C iri-ciri penegasan pada pokok epal
C Bentuk yang seimbang merah adalah dari s e g i .
D Unsur garisan yang sama
3. Terangkan prinsip penegasan yang wujud
5. Apakah fungsi penegasan buah rambutan
yang berwarna merah pada pohonnya? dalam gambar foto berikut. ^
A Kelihatan cantik
- B M enarik perhatian
C Mengelakkan kebosanan
D M enim bulkan kepelbagaian
Gambar foto 1
¥
C u b a anda lihat di sekitar halaman rumah anda. Anda akan
dapat m eiihat pelbagai objek di kawasan tersebut. Kelihatan
bunga-bunga yang pelbagai jenis, rupa, warna dan saiz.
Tahukah anda bahawa pelbagai unsur ini m enim bulkan
prinsip kepelbagaian? Lihat pula hasil karya berikut.
Dapatkah anda mengenal pasti prinsip tersebut? Prinsip
kepelbagaian ini bertentangan dengan prinsip kesatuan.
Tujuannya adalah untuk m enjadikan sesebuah karya seni
itu lebih m enarik dan rencam.
Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip kepelbagaian
• m engeksplorasi dan m engaplikasi prinsip
kepelbagaian bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap Bahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual
115
Standard
Definisi Kepelbagaian Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Kepelbagaian adalah prinsip rekaan yang m erujuk kepada perbincangan tentang:
cara menggabungkan elem en-elem en seni untuk menghasilkan • Definisi kepelbagaian
hubungan yang kompleks dan rum it. Kepelbagaian dapat • C iri-ciri kepelbagaian pada:
dihasilkan m elalui penggunaan unsur seni yang pelbagai
seperti garisan, rupa dan warna dalam sesebuah gubahan. ❖ Alam semula jadi
❖ Objek buatan manusia
Ciri-ciri Kepelbagaian ❖ Karya seni visual
• Fungsi kepelbagaian
Kepelbagaian pada alam semula jadi dan objek buatan
manusia dapat m enceriakan kehidupan dan m em beri pelbagai variasi keindahan. Prinsip
kepelbagaian juga turut digunakan dalam m enghasilkan karya seni.
Ciri-ciri Kepelbagaian
________ I........— - Objek buatan manusia Karya seni visual
_Alam semula jadi J
• Kepelbagaian rupa bentuk • Kepelbagaian reka bentuk Nik Zainal Abidin, W ayang Kulit
Figure, 1980, Cat air atas kertas
• Kepelbagaian dalam karya
seni halus
• Kepelbagaian corak pada • Kepelbagaian corak pada • Kepelbagaian dalam karya
badan rama-rama badan wau seni grafik
Rajah 11.1 Ciri-ciri kepelbagaian pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual
116
Fungsi Kepelbagaian
Sesebuah gubahan itu akan kelihatan lebih m enarik jik a pengkarya m engaplikasikan prinsip
kepelbagaian dalam penghasilan karyanya. Berikut adalah antara fungsi kepelbagaian dalam
karya seni visual.
Dzulkifli Buyong, K elam bu, 1964, Abdul LatiffMohidin, Pago Pago,
Pastel atas kertas 1965, Cat minyak atas papan
m ason ite
Kepelbagaian dapat memberi Kepelbagaian pada poster untuk Kepelbagaian pada rencam
gaya, variasi dan tenaga. memberi daya tarikan. warna dan corak dapat
mengelakkan kebosanan.
Rajah 11.2 Fungsi kepelbagaian
Teknik Penghasilan Kepelbagaian
Kepelbagaian sering diaplikasikan dalam hasil karya seni seperti mural, iklan, ilustrasi kulit buku
atau corak tekstil. M ari kita belajar teknik-teknik untuk m enghasilkan prinsip kepelbagaian.
Pelbagai asas seni reka Penggunaan pelbagai media Pelbagai aliran seni
Juhari Said, M enarik K erbau, 2005, Syed Ahmad Jamal, Set untuk Keris Syaffeq Syahman Jaafar, Jantung
Cetakan kayu II, 2007, Gabungan media atas kertas Pisang, 2008, Akrilik atas kanvas
• Kepelbagaian jenis dan kesan jalinan • Kepelbagaian karya 2D • Karya aliran realisme
Abd Latif Maulan, Lesung Batu: Zulkifli Yusoff, Mari Kita ke Ladang, Abdul Latiff Mohidin, Landscape
Kitchen Series IV, 2008, Cat minyak 2015, Media campuran R im ba, 1995, Cat minyak
atas kanvas
Kepelbagaian karya 3D Karya aliran ekspresionisme
Kepelbagaian gabungan bentuk
besar dan kecil
Rajah 11.3 Teknik penghasilan kepelbagaian
117
Bagi mengukuhkan pem aham an anda mengenai prinsip kepelbagaian, m ari kita lakukan
aktiviti berikut.
1. M engidentifikasi prinsip kepelbagaian pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. M enginterpretasikan ciri-ciri dan fungsi kepelbagaian pada alam semula jadi, objek
i buatan m anusia dan karya seni.
Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Anda dan ahli kumpulan m encari im ej atau gambar yang m enunjukkan prinsip
kepelbagaian pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual.
3. M aklum at diperoleh daripada carian lam an sesawang atau bahan bacaan.
4. Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda kepada rakan-rakan m elalui persem bahan
menggunakan perisian multimedia.
5. Bincangkan lebih lanjut tentang ciri-ciri dan fungsi prinsip kepelbagaian pada objek
yang ditayangkan.
Jadual 11.1 Ciri-ciri dan fungsi kepelbagaian pada objek
Objek C iri-ciri kepelbagaian Fungsi kepelbagaian
1. Buah-buahan • Kepelbagaian rupa, • Mudah untuk mengenai
bentuk dan warna pasti buah mengikut
nama
6. Persem bahkan hasil perbincangan dalam bentuk peta pem ikiran i-T H IN K mengikut
kreativiti anda untuk dinilai oleh guru.
Soalan: Bagaim anakah anda boleh m em astikan bahawa prinsip kepelbagaian anda
tidak bercelaru?
L a tC h x w x /T o rm a tv f
1. Gariskan jawapan yang betul.
(a) (Kepelbagaian, Kesatuan) ialah prinsip rekaan dalam penggunaan pelbagai unsur seni,
prinsip seni, idea dan persem bahan.
(b) Kepelbagaian dapat (m erosakkan, m enceriakan) hidup kita.
(c) Penggunaan kepelbagaian dapat mewujudkan (tarikan, kebosanan) dalam sesebuah
karya seni.
2. Nyatakan dua fungsi kepelbagaian dalam sesuatu gubahan. Uf
3. Nyatakan tiga teknik yang digunakan untuk m enim bulkan kepelbagaian dalam karya seni.
4. Apakah tujuan kepelbagaian dalam karya seni?
-iu ,r B anftE iM kn-.iii
C iri-ciri kepelbagaian m enjadikan sesuatu gubahan dan Selepas mempelajari subtajuk ini,
karya seni visual lebih m enarik serta ceria. Penggunaan murid dapat:
teknik-teknik penghasilan kepelbagaian yang betul dapat • Membuat eksperimentasi
m ewujudkan prinsip kepelbagaian yang berkesan dalam
sesebuah gubahan. M ari kita lakukan aktiviti eksplorasi dan penerokaan prinsip
berikut untuk m em aham i prinsip kepelbagaian dalam seni kepelbagaian pada alam
visual dengan lebih lanjut. semula jadi dengan pelbagai
teknik.
Tujuan: M engaplikasikan pengetahuan dan kefaham an u ntuk m em buat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip kepelbagaian pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Langkah:
1. Gunakan lem baran kerja yang disediakan oleh guru.
2. Anda perlu m enggunakan lem baran kerja tersebut untuk m enerangkan ciri-ciri
kepelbagaian yang wujud pada objek kajian.
3. Siapkan lem baran dan persem bahkan hasil tersebut di hadapan kelas.
Jadual 11.2 Contoh lembaran kerja
C iri-ciri kepelbagaian
Soalan: Bandingkan ciri-ciri kepelbagaian pada karya kajian anda.
119
Penggunaan prinsip kepelbagaian dapat m em beri gaya dan Standard
tarikan pada sesebuah gubahan karya seni visual. Gunakan
pengetahuan yang anda pelajari tentang prinsip kepelbagaian Selepas mempelajari subtajuk ini,
dalam m enghasilkan karya-karya seni m engikut kreativiti murid dapat:
anda dalam aktiviti berikut. • Menterjemah hasil daripada
eksperimentasi dan penerokaan
prinsip kepelbagaian untuk
menghasilkan karya dengan
menggunakan imaginasi dan idea
secara kreatif.
ijiv
Tujuan:
1. M enganalisis dan mem anipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.
Langkah am:
1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan.
2. Hasilkan satu karya seni yang kreatif m enggunakan prinsip kepelbagaian.
3. Pam erkan hasil karya seni anda sem asa Tumpu Galeri pada akhir tajuk ini.
Aktiviti A Catan - Kepelbagaian Flora ~ —■
A lat/B ah an : Berus lukisan, cat air, palet, pensel dan kertas lukisan.
Langkah:
&
Sediakan alat dan bahan yang J&SU
diperlukan.
n .1 ' , Am
■ W / ____
Buat lakaran berdasarkan tem a yang
dipilih. Gunakan asas seni reka untuk
m enonjolkan elemen kepelbagaian.
O
W arnakan lakaran dengan kemas. Lakukan kemasan pada karya
120 yang dihasilkan.
Aktiviti B Poster - Dunia Serangga
A lat/Bahan: Gam , gunting, pensel, pensel warna, kertas lukisan dan m ajalah yang
m engandungi pelbagai gam bar haiwan.
Langkah:
Sediakan alat dan bahan L*
yang berkaitan. Gunting pelbagai objek daripada
m ajalah yang berkaitan dengan tema.
e
©
Hasilkan poster dengan gabungan teknik Lakukan kemasan dengan
lukisan, catan, kolaj dan m ontaj. Tulis kreatif untuk m enonjolkan
teks yang sesuai dan warnakan. prinsip kepelbagaian.
Aktiviti C Seni K raf - Reka Corak Wau
A lat/B ahan: Gam , gunting, lidi, pensel, pensel warna, pisau dan kertas lukisan.
Langkah:
©
Sediakan alat dan bahan Buat lakaran bentuk wau. Gunakan
yang diperlukan. pelbagai unsur seni dan prinsip rekaan
dalam melukis corak pada badan wau.
©
©
W arnakan wau dengan m enekankan Lakukan kemasan pada
elem en kepelbagaian mengikut karya yang dihasilkan.
kreativiti anda.
121
Karya-karya seni m urid yang dihasilkan perlu diperaga untuk Seiepas mempelajari subtajuk ini,
dinilai oleh guru dan m urid-m urid lain. Karya-karya ini murid dapat:
dinilai dari pelbagai elemen Bahasa Seni Visual menggunakan • Mempamerkan hasil karya
prinsip kepelbagaian. • Menghayati hasil karya
Anda akan m em buat apresiasi hasil karya melalui sendiri dan rakan dengan
Tumpu Galeri. Hayati hasil karya dengan m enum pukan pada menumpukan pada aspek
aspek prinsip kepelbagaian. Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman
sendiri dalam penghasilan
karya
Tumpu Galeri
Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip kepelbagaian.
Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:
1. Buat satu sudut seni di dalam kelas anda.
2. Guru m em ilih lim a karya terbaik daripada setiap
kumpulan untuk dipam erkan pada dinding kelas
dan di atas m eja yang disediakan.
3. Guru dan m urid akan bergerak dari satu karya
ke satu karya. Buat pem erhatian dan catatkan
dalam buku nota anda.
4. M urid yang karyanya terpilih perlu membuat Gambar foto 11.1 Contoh karya seni
apresiasi berpandukan prinsip kepelbagaian Yan§ dipamer
pada karya seni yang dihasilkan.
am
Gabungan pelbagai unsur dan prinsip seni.
1 1
Teknik penghasilan j
C iri-ciri J Fungsi
1 1
T • kepelbagaian media
• m em beri fokus • kepelbagaian aliran seni
Penggunaan unsur seni • mengelakkan kebosanan • kepelbagaian asas seni
• m em beri gaya dan variasi
yang pelbagai: • mewujudkan daya tarikan reka
■ garisan ■ bentuk . ........................... : _____ _______ -------- J
■ warna ■ jalinan 122
■ rupa ■ ruang
Sudut Kriteria Kejayaan Kepelbagaian dapat m em beri daya tarikan
kepada pem erhati dan mengelakkan
D alam tajuk ini, saya telah m em aham i: kebosanan.
> Kepelbagaian ialah prinsip rekaan yang
Unsur garisan, warna, rupa, bentuk,
m erujuk kepada gabungan pelbagai unsur jalinan dan ruang boleh digunakan untuk
dan prinsip seni. menghasilkan kepelbagaian.
> Prinsip ini boleh terdapat pada alam
semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni visual.
Latihan (b) Sentiasa menggunakan (j
Soalan Objektif warna yang harmoni.
1. Kepelbagaian warna dapat dilihat pada (c) M engelakkan kom binasi
A sebiji epal
B segugus kunci rupa geom etri atau organik.
C sebatang pokok
(d) Menggunakan bentuk yang f y \
' D sebuah taman bunga
sekata.
2. Pernyataan m anakah mewakili fungsi
prinsip kepelbagaian? (e) M enggunakan kesan jalinan f 1/ j
'A M engelakkan kebosanan yang berlainan.
B M engurangkan daya tarikan
C Pengulangan dalam gubahan (f) Mengaplikasi pelbagai aspek ( y j
D M engalihkan fokus pemerhati
ruang dalam karya.
3. Bagaim anakah kepelbagaian dapat
diwujudkan dalam karya seni visual? 2. Apakah definisi kepelbagaian dalam
Bahasa Seni Visual?
^A U nsur seni yang rencam
B Tiada unsur seni garisan 3. Nyatakan Bahasa Seni Visual yang
C Kesan jalinan yarig terang dan jelas mewujudkan kepelbagaian pada
D Penggunaan rupa organik yang sama poster berikut.
SEKITAR
Soalan Subjektif
1. Tandakan ( / ) pada jawapan yang
betul dan (X) pada jawapan yang salah
m engenai teknik penghasilan prinsip
kepelbagaian.
(a) M enggunakan pelbagai jenis /
dan kesan garisan.
Gambar foto 1
123
MMN&M4
B ag aim an ak ah wau atau layang-layang boleh naik dan terbang ke udara?
Wau boleh terbang sekiranya ada angin dan juga im bangan yang baik antara
sayap kiri dan kanan. Im bangan merupakan keadaan yang sama, seimbang
dan sepadan untuk mendapatkan kedudukan yang stabil. Prinsip im bangan
ini sering diaplikasikan dalam karya seni visual 2D dan juga 3D.
Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip imbangan
• m engeksplorasi dan m engaplikasi prinsip
imbangan bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap B ahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual
Standard Em
Definisi Imbangan Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Imbangan bermaksud kesamaan perbincangan tentang:
• Definisi imbangan
dan kesepadanan dari segi berat, • C iri-ciri imbangan pada:
kedudukan dan tumpuan. Imbangan ❖ Alam semula jadi
❖ Objek buatan manusia
m erujuk kepada cara elemen ❖ Karya seni visual
• Fungsi imbangan
seni disusun. Im bangan diolah
berasaskan kepada berat ringan
secara fizikal dalam m enghasilkan
karya 3D. D alam karya 2D pula,
im bangan diolah berasaskan kepada
pertim bangan secara visual. Gambar foto 12.1
Imbangan pada pepatung
Ciri-ciri Imbangan Garisan paksi ialah
garisan bayangan untuk
C iri-ciri im bangan boleh dilihat dari segi sim etri. Imbangan sim etri membahagikan dua
dalam seni visual wujud apabila unsur-unsur seni yang digunakan bahagian.
saksama jika dilihat menggunakan garisan paksi di tengah-tengah
sebuah karya. Im bangan yang tidak saksam a pula dianggap tidak
sim etri. Prinsip im bangan boleh dilihat pada alam semula jadi, objek
buatan manusia dan karya seni visual. Imbangan dapat mewujudkan
suasana yang harm oni, stabil dan kukuh dalam sesuatu gubahan. Selain
itu, im bangan mampu m enghasilkan variasi dan m enarik perhatian.
Gambar foto 12.2 Imbangan simetri pada objek '
buatan manusia Abdul Latiff Mohidin, M indscape, 1983,
Cat minyak
Gambar foto 12.3 Imbangan simetri
Jenis Imbangan pjdl ka™ !'en:
Terdapat dua jenis im bangan, iaitu im bangan sim etri dan im bangan tidak sim etri. Jenis im bangan
boleh ditentukan dengan melukis satu garisan paksi di bahagian tengah sesuatu objek itu. M ari
kita kenal pasti jenis im bangan m elalui ciri-ciri objek dalam rajah di halaman 126 dan 127.
125
Ciri-ciri imbangan pada
alam semula jadi:
• Rama-rama mempunyai
kepak, warna dan corak
yang sama di kedua-dua
bahagian.
• Burung mempunyai dua
sayap yang seimbang di
kedua-dua belah badannya.
Ciri-ciri imbangan pada objek Imbangan Simetri
buatan manusia: • Gubahan yang kelihatan
• Cermin mata mempunyai
sama antara bahagian
bentuk seimbang untuk kiri dan kanan objek
keselesaan penggunanya. atau gubahan.
• Kedua-dua bahagian
kapal terbang mempunyai
persamaan bentuk.
Ciri-ciri imbangan pada karya
seni visual:
• M otif dan corak hiasan
pada wau mempunyai unsur
imbangan di kedua-dua
bahagian sayapnya.
• Kebanyakan logo direka
dengan seimbang di kedua-
dua bahagian.
Rajah 12.1 Jenis dan ciri-ciri imbangan
mai
Ciri-ciri imbangan tidak
simetri pada objek buatan
manusia:
• Alat kuda kepang tidak
sama di bahagian kiri dan
kanan tetapi mempunyai
berat yang sepadan untuk
melahirkan kesan imbangan.
• Kerusi yang direka dengan
kedua-dua bahagian yang
tidak seimbang masih
kelihatan stabil dan boleh
berdiri teguh.
Imbangan Tidak Simetri (Asimetri) Ciri-ciri imbangan tidak
• Gubahan yang tidak sama di kedua-dua simetri pada alam
semula jadi:
bahagian objek atau gubahan tetapi masih • Kedua-dua bahagian
mempunyai ciri-ciri yang menampakkan
kesan keseimbangan. pokok tidak seimbang
dari segi bentuk tetapi
kedudukannya yang
stabil memberi kekuatan
pada pokok untuk
berdiri teguh.
Ramlan Abdullah, D estructed Ciri-ciri imbangan tidak simetri Redza Piyadasa, Keluarga B aba,
Orb, 2012, Aluminium dan pada karya seni visual: 1986, Media campuran
keluli lembut • Seni area ini tidak mementingkan (cetakan saring sutera)
keseimbangan dari segi reka
bentuk tetapi kestabilan area ini
membolehkannya berdiri teguh.
• Karya seni ini kelihatan seimbang
walaupun tidak sepadan di
kedua-dua bahagian.
127
Fungsi Imbangan
C iri-ciri im bangan yang wujud pada sesuatu objek mempunyai fungsinya yang tersendiri. Rajah
berikut m enunjukkan antara fungsi imbangan.
Imbangan pada sebuah gasing adalah
untuk stabiliti dan membolehkannya
berpusing dalam jangka masa yang lama.
Imbangan pada Fungsi Imbangan tidak
seekor labah-labah Imbangan simetri pada area
membolehkannya ini mewujudkan
bergantung dan Rajah 12.2 Fungsi imbangan nilai estetik.
bergerak di atas
sarangnya. Imbangan
dalam seni bina
Imbangan pada mewujudkan
sekuntum bunga keadaan yang
orkid dapat selesa, indah,
menarik perhatian menarik dan
dan kelihatan lambang budaya
cantik. setempat.
Teknik Penghasilan Imbangan
Prinsip im bangan dapat diwujudkan m enggunakan teknik-teknik tertentu. Lihat rajah di bawah.
Imbangan simetri Imbangan tidak sim etri
Satu garisan paksi - Satu garisan paksi -
imbangan kiri ke kanan imbangan atas dan bawah
Imbangan berpenjuru Mad Anuar Ismail, Pahlaw an,
2005, Besi
dalam satu gubahan
Bahagian kiri dan kanan yang tidak sama
tetapi mempunyai berat yang sepadan.
Rajah 12.3 Teknik penghasilan imbangan
128
Lakukan perbincangan dalam aktiviti berikut untuk mengukuhkan kefahaman anda
m engenai prinsip imbangan.
Tujuan:
1. M engidentifikasi prinsip im bangan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. M enginterpretasikan ciri dan fungsi im bangan pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni.
Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Guru m enayangkan slaid objek-objek alam sem ula jadi, buatan m anusia dan karya seni
visual di skrin putih.
3. M urid boleh m encari m aklum at daripada carian lam an sesawang atau bahan bacaan.
4. Kemudian bincangkan lebih lanjut tentang ciri-ciri dan fungsi prinsip im bangan pada
objek-objek tersebut.
Jadual 12.1 Ciri-ciri dan fungsi imbangan pada objek
Objek Ciri-ciri imbangan Fungsi imbangan
1. Kereta • Bentuk yang sama di • M ewujudkan kestabilan
kedua-dua bahagian untuk bergerak
5. Catatkan hasil perbincangan anda dalam bentuk peta pem ikiran i-TH IN K .
6. Persem bahkan hasil tersebut kepada guru untuk dinilai.
Soalan: Berdasarkan carian m aklum at anda, jenis im bangan yang m anakah banyak terdapat
di sekeliling kita?
LcctLhcvn/ f a r m a t if
1. Gariskan jawapan yang betul.
(a) Im bangan berm aksud suatu keadaan yang (seimbang, kontra) serta sepadan.
(b) Terdapat (dua, tiga) jenis imbangan.
(c) Jenis im bangan ditentukan dengan melukis satu garisan paksi di bahagian (tepi, tengah)
sesuatu objek.
(d) C erm in mata ialah contoh objek im bangan (sim etri, tidak sim etri).
2. Nyatakan jenis-jenis imbangan. ^
3. Nyatakan dua ciri imbangan.
4. Nyatakan fungsi im bangan pada sebuah kapal terbang. >^
129
Gunakan pelbagai teknik untuk m enghasilkan prinsip Selepas mempelajari subtajuk ini,
im bangan yang telah anda pelajari dalam Kembara murid dapat:
Visual berikut. • Membuat eksperimentasi
dan penerokaan prinsip
imbangan pada alam semula jadi
dengan pelbagai teknik.
Lokasi: Kawasan sekolah
Tujuan: M engaplikasikan pengetahuan dan kefaham an untuk m em buat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip im bangan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Langkah:
1. Lakukan lakaran ini secara individu m enggunakan m edia pilihan murid.
2. Setiap m urid perlu m em ilih satu tem pat yang sesuai di sekitar kawasan sekolah.
3. Perhati dan lakarkan satu objek im bangan sim etri dan satu objek im bangan tidak sim etri
di kawasan tersebut.
4. Gunakan buku sketsa untuk melakar objek yang diperhatikan.
5. Persem bahkan lakaran kepada guru untuk dinilai.
Soalan: D apatkah anda m engenai pasti ciri-c iri yang m ew ujudkan prinsip im bangan pada
lakaran anda?
Berdasarkan aktiviti di atas, anda akan dapat m enghasilkan lakaran m enggunakan prinsip
imbangan. Lihat contoh lakaran yang dihasilkan menggunakan prinsip im bangan dalam rajah
di bawah.
M M MUM M MMMI MMMM
Rajah 12.3 Contoh lakaran objek Rajah 12.4 Contoh lakaran objek
imbangan simetri imbangan tidak simetri
130
Eksj_presi Seni Standard raanfMrffirarn
Anda telah mengetahui semua objek mempunyai imbangan Selepas mempelajari subtajuk ini,
sama ada im bangan sim etri atau tidak sim etri. Pada bahagian murid dapat:
Ekspresi Seni, anda dikehendaki menghasilkan karya yang • Menterjemah hasil daripada
m empunyai prinsip im bangan ini.
eksperimentasi dan penerokaan
prinsip imbangan untuk
menghasilkan karya dengan
menggunakan imaginasi dan
idea secara kreatif.
Tujuan:
1. M enganalisis dan m em anipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.
Langkah am:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Berdasarkan pem erhatian di sekeliling sekolah yang telah anda buat, hasilkan satu karya
seni prinsip im bangan mengikut kreativiti anda.
3. Pam erkan hasil karya seni anda sem asa Tumpu Galeri pada akhir tajuk ini.
Aktiviti A Area Stabil - Sistem Solar *m ...... ............................
A lat/B ahan: Gam , gunting, lidi, papan lapis, pisau dan alat perm ainan plastik kanak-kanak
(bola dan pemukul bola)
Langkah:
©
Potong pemukul bola plastik dan buat Potong lidi m engikut ukuran yang
lubang-lubang kecil di sekelilingnya berbeza. Kemudian, cucuk setiap bola
(sebagai tiang penyokong). plastik dengan lidi tersebut.
©
Atur dan cucuk lidi tersebut pada tiang Laraskan lidi sehingga tiang penyokong
penyokong di atas sekeping papan lapis. tersebut stabil dan kukuh pada tapaknya.
131
Aktiviti B Seni Kraf-Pasu (Teknik lingkaran)
A lat/Bahan: Plastisin pelbagai warna
Langkah:
O
Sediakan plastisin Bentukkan plastisin secara
yang pelbagai warna. m emanjang.
©
Hasilkan bentuk pasu hiasan Pastikan pasu tersebut
m enggunakan teknik lingkaran. seim bang dan stabil.
Aktiviti C M encorak - M otif Geometri
A lat/B ah an : Pastel/ krayon, pensel, pem adam , pem baris dan kertas lukisan
Langkah:
e
Lukis corak m otif geom etri di Hasil lukisan corak m otif
atas sekeping kertas lukisan.
geom etri yang telah siap.
■
<>
W arnakan lukisan corak Lakukan kem asan pada lukisan.
tersebut dengan kemas. 132
Apresiasi Seni Standard
D alam bahagian Apresiasi Seni ini, anda akan m enceritakan Selepas mempelajari subtajuk ini,
pengalaman m enghasilkan karya seni yang telah dilakukan murid dapat:
dalam aktiviti Ekspresi Seni. Selain itu, anda akan m em pam erkan • Mempamerkan hasil karya
hasil karya untuk dihayati bersam a-sam a rakan-rakan yang lain. • Menghayati hasil karya
Gunakan Bahasa Seni Visual yang telah anda pelajari dalam
m em beri penilaian terhadap karya yang dipamerkan. sendiri dan rakan dengan
menumpukan pada aspek
Tumpu Galeri Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman sendiri
dalam penghasilan karya
Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip im bangan.
Bahan: Hasil karya seni murid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:
1. G uru m em ilih tiga karya terbaik daripada
setiap kumpulan.
2. M urid mem bawa karyanya ke hadapan kelas
dan m em buat apresiasi kepada karya seni yang
dihasilkan.
3. M urid-m urid lain boleh bersoal jawab tentang
prinsip im bangan yang digunakan dalam
penghasilan karya tersebut.
4. Catatkan penerangan yang diberi dalam buku nota anda. Gambar foto 12.4
3SZ
Keadaan yang sama, seimbang dan sepadan.
Jenis Fungsi J 1
'I
1 Teknik penghasilan
JIm b a n g a n Im bangan kestabilan ------------------- T * ----------------
sim etri tidak simetri kekukuhan
nilai estetik Imbangan simetri
I 1---------- m enarik perhatian ■ imbangan berpenjuru
gubahan yang gubahan yang ■ im bangan kiri dan kanan
sama pada tidak sama ■ im bangan atas dan bawah
kedua-dua belah pada kedua-dua ■ beberapa garisan paksi dalam
bahagian bahagian
satu gubahan
Imbangan tidak simetri
■ bahagian kiri dan kanan yang
tidak sama tetapi mempunyai
berat yang sepadan
133
-= Sudut Kriteria Kejayaan > Fungsi im bangan untuk mewujudkan
kestabilan, m enarik perhatian, keindahan,
Dalam tajuk ini, saya telah m emahami: nilai estetik dan penegasan.
> Imbangan ialah sesuatu yang sepadan pada
> Terdapat pelbagai teknik untuk
kedua-dua bahagian. m enghasilkan im bangan seperti
penggunaan warna, rupa dan bentuk.
> Imbangan wujud pada alam semula jadi,
objek buatan m anusia dan karya seni visual.
> Terdapat dua jenis im bangan, iaitu im bangan
sim etri dan tidak simetri.
Latihan
Soalan Objektif Soalan Subjektif
1. M anakah antara berikut m erupakan jen is 1 Tandakan (/ ) pada objek yang
im bangan tidak sim etri?
A Sebuah buku mempunyai im bangan simetri:
B Kapal terbang
C Sebatang pokok (a) Burung helang r£ J
D Gasing tradisional )
(b) Cerm in mata ( )
2. Apakah garisan yang m embahagikan dua )
bahagian sesuatu objek? (d) Jet pejuang C2
A Garisan menegak (c) Pisau ( )
B Garisan beralun
C Garisan paksi (d) Kereta (■ - )
D Garisan tebal
(e) Batu (
3. M anakah antara berikut merupakan
fungsi imbangan? 2. Bagaimanakah prinsip im bangan dapat
A M enunjukkan pergerakan diwujudkan dalam karya seni visual?
B M ewujudkan penumpuan
C M enam pakkan kelainan 3. Apakah ciri-ciri im bangan pada k raf wau?
-D Mewujudkan kestabilan 4. Apakah unsur yang boleh menimbulkan
kesan im bangan tidak sim etri dalam
4. Apakah fungsi im bangan pada cerm in sesuatu gubahan?
mata?
-K Keselesaan pengguna 5. M engapakah im bangan tidak sim etri
B Kelihatan cantik mewujudkan ketidakstabilan?
C M udah dipakai
D Lebih ringan 6. Mengapakah konsep im bangan penting
dalam pem binaan sesebuah bangunan?
m\j |
Gambar foto 1
P ern a h k a h anda m elihat karya seni yang mempunyai pelbagai unsur seni tetapi nampak
bersatu? Seni d ood le m erupakan satu karya yang m enggam barkan ciri-ciri kesatuan dalam
karya seni. D alam seni dood le, idea, reka letak objek dan penggunaan pelbagai unsur seni akan
m em bentuk prinsip kesatuan pada karya-karya seni. Karya seni visual yang mempunyai unsur
seni berulang ini akan kelihatan lebih m enarik dan harmoni.
Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
- • memahami prinsip kesatuan
• m engeksplorasi dan m engaplikasi prinsip
kesatuan bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap Bahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual
135
Persepsi Seni i n i '?* ^ f l 8 ^ EErriftafeffrara
_
Selepas mempelajari subtajuk ini,
Definisi Kesatuan murid dapat menjelaskan melalui
perbincangan tentang:
Kesatuan ialah hubungan antara unsur seni yang m em bantu • Definisi kesatuan
dalam m enghasilkan karya seni visual. Gabungan ini m erujuk • C iri-ciri kesatuan pada:
kepada tajuk dan mesej yang sam a serta saling m elengkapi
antara satu sama lain untuk m enghasilkan m akna tertentu. ❖ Alam semula jadi
❖ Objek buatan manusia
Ciri-ciri Kesatuan ❖ Karya seni visual
• Fungsi kesatuan
C iri-ciri kesatuan wujud pada alam sem ula jadi, objek
buatan manusia dan karya seni visual. Rajah berikut
m enunjukkan ciri-ciri tersebut.
Alam semula jadi Objek buatan manusia Karya seni visual
Kesatuan pada jalinan Kesatuan pada ulangan motif
batang pokok yang sama pada kain pua
Sarawak
Kesatuan pada reka
letak susunan perabot Khalil Ibrahim, Siri N elayan
Pantai Timur, 2008,
Kesatuan pada corak ekor Cat air atas kertas
burung merak Kesatuan pada figura dalam
karya seni visual 2D
Kesatuan pada jalinan yang Kesatuan pada ulangan Zakaria Awang, The Path,
sama pada bunga Rafflesia corak sarung kusyen 1980, Pemasangan
Kesatuan pada bentuk dalam
karya seni visual 3D
Rajah 13.1 Ciri-ciri kesatuan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual
136
Fungsi Kesatuan
Prinsip kesatuan dapat dicapai jika kesem ua elemen seni dapat disesuaikan antara satu sama
lain melalui penggunaan rupa, susunan, ruang dan latar belakang yang seragam. Rajah berikut
m enunjukkan fungsi kesatuan dalam karya seni visual.
Tan Peng Hooi, Fishing Village Nik Rafin, W ild H orses, 2013, ; Ahmad Shukri Mohamed, Cabinet
a t Sunset, 1968, Cat minyak Cat akrilik atas kanvas Series, 1992, Media campuran
atas kanvas
Kesatuan memberi rasa harmoni Kesatuan menjadikan karya lebih
Kesatuan menimbulkan suasana
yang tenteram dan selesa. kepada sesuatu imej visual. tersusun dan mudah difahami.
Rajah 13.2 Fungsi kesatuan
Teknik Penghasilan Kesatuan
Penggunaan prinsip kesatuan dapat menghasilkan sebuah hasil karya seni yang cantik dan
m enarik. Prinsip kesatuan dalam seni visual dapat dihasilkan melalui teknik-teknik tertentu.
Khatijah Sanusi, The Patterns o f Ahmad Khalid Yusof, Oppositions, Koay Soo Kau, Wealth, 2003,
Infinity, 2009, Media campuran 1993, Cat akrilik atas kanvas Cat minyak atas kanvas
atas kanvas
Kesatuan melalui garisan Kesatuan melalui bentuk
Kesatuan melalui jalinan
Syed Ahmad Jamal, E ndau Rompin, Din Omar, A ntara D ua Hidangan, Corak kain pua
1985, Cat akrilik atas kanvas 1991, Media campuran, Kesatuan melalui corak
Koleksi LPSVN
Kesatuan melalui warna Kesatuan melalui rupa
Rajah 13.3 Teknik penghasilan kesatuan
137
M ari kita lakukan aktiviti berikut supaya anda lebih m em aham i prinsip kesatuan.
M uttim edk
Tujuan:
1. M engidentifikasikan prinsip kesatuan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan
karya seni.
2. M enginterpretasikan ciri-ciri dan fungsi kesatuan pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni.
Langkah:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Tonton video klip daripada lam an sesawang yang ditayang oleh guru tentang prinsip
kesatuan dalam seni visual.
3. Setiap kumpulan perlu m encatat ciri-ciri dan fungsi kesatuan yang dipaparkan dalam
video klip tersebut.
Jadual 13.1 Contoh ciri-ciri dan fungsi kesatuan pada objek
Objek Ciri-ciri kesatuan Fungsi kesatuan
1. Tayar kereta • Kesatuan pada jalinan • M em beri corak berulang
4. Persem bahkan hasil dapatan kumpulan anda untuk dinilai oleh guru.
Soalan: Senaraikan unsur seni yang terdapat pada sesuatu objek dalam m ew ujudkan kesatuan.
L a t ilu x Y v f o r m a t v f _____________________________________________________________________________________________________________________
1. Isi tem pat kosong dengan pilihan jawapan yang betul.
m otif corak hubungan m enarik
(a) Kesatuan ialah antara unsur seni yang m em bantu dalam menghasilkan
karya seni visual.
(b) Sarung kusyen mempunyai prinsip kesatuan m elalui ( yang sama.
(c) Kesatuan dalam karya seni visual dapat m enjadikan karya lebih
(d) C iri kesatuan pada kain pua Sarawak terdapat pada ulangan yang sama.
2. Nyatakan dua ciri kesatuan.
3. Berikan tiga fungsi kesatuan dalam karya seni visual.
138
Eksplorasi Seni Setelah mempelajari subtajuk ini,
murid dapat:
C iri-ciri kesatuan dapat dilihat pada alam dan karya seni. • Membuat eksperimentasi dan
C iri-ciri ini dapat m enyerlahkan fungsi kesatuan dalam
sesebuah gubahan. Berdasarkan pengetahuan anda mengenai penerokaan prinsip kesatuan
definisi, ciri-ciri dan fungsi kesatuan, gunakan pengetahuan pada alam semula jadi, objek
tersebut dengan m elakukan aktiviti eksplorasi berikut. buatan manusia dan karya seni
visual dengan pelbagai teknik.
Tujuan: M engaplikasikan pengetahuan dan kefaham an u ntuk m em buat eksperim entasi
penerokaan prinsip kesatuan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya
seni melalui penggunaan media, proses dan teknik.
Langkah:
1. Gunakan lem baran kerja yang diberi oleh guru.
2. Kenal pasti ciri-ciri kesatuan yang terdapat pada objek yang diberi.
3. Persem bahkan hasil dapatan tersebut di hadapan kelas.
Contoh lembaran kerja:
C iri-ciri kesatuan: C iri-ciri kesatuan:
C iri-ciri kesatuan: C iri-ciri kesatuan:
139
D alam Ekspresi Seni ini, m urid akan m enjana idea untuk Selepas mempelajari subtajuk ini,
melakukan aktiviti mengikut kreativiti yang mengaplikasikan murid dapat:
prinsip kesatuan dalam penghasilan karya seni. Hasil-hasil • Menterjemah hasil daripada
karya seni tersebut akan dipilih dan dipam erkan dalam Tumpu
Galeri di akhir tajuk ini. eksperimentasi dan penerokaan
prinsip kesatuan untuk
menghasilkan karya dengan
menggunakan imaginasi dan
idea secara kreatif.
Tujuan:
1. M enganalisis dan m emanipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.
Alat/Bahan: Beru s w arna, cat air, gam , gunting, pen, pisau, kertas w arna bersaiz A 4 dan
kotak
e
Gunakan bahagian penjuru kotak dan lukis Warnakan topeng dengan cat
garisan bahagian muka, mata, hidung dan air mengikut kreativiti anda.
mulut. Potong kotak mengikut garisan.
e
Hasilkan jaluran-jaluran kertas Lakukan kemasan pada topeng.
dengan memotong kertas warna dan
tampal pada bahagian atas topeng.
140
Apresiasi Seni Standard
D alam Apresiasi Seni ini, anda dikehendaki memperagakan Selepas mempelajari subtajuk ini,
hasil seni yang dihasilkan dalam aktiviti Ekspresi Seni. murid dapat:
Aktiviti ini m em bolehkan anda menghayati dan m enceritakan • Mempamerkan hasil karya
pengalam an dalam m enghasilkan karya seni dengan • Menghayati hasil karya
menggunakan Bahasa Seni Visual berkaitan prinsip kesatuan
yang sesuai dan tepat. sendiri dan rakan dengan
menumpukan pada aspek
Bahasa Seni Visual
• Menjelaskan pengalaman sendiri
dalam penghasilan karya
Tumpu Galeri
Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip kesatuan.
Bahan: Hasil karya seni m urid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:
1. Bentangkan hasil karya seni secara berpasangan di hadapan bilik seni visual.
2. Seorang murid akan m em akai topeng pasangannya dan seorang lagi akan m em buat
apresiasi kepada karya seni yang dihasilkan.
3. Setelah selesai sesi pem bentangan, kumpul dan tam palkan sem ua topeng pada beberapa
keping kad mengikut tem a topeng masing-masing.
4. Guru akan bersoal jawab dengan m urid tentang prinsip kesatuan yang terdapat pada
hasil karya yang dipersembahkan.
Hubungan antara unsur seni yang m embantu
dalam m enghasilkan karya seni visual.
I------- J Fungsi Teknik penghasilan
Ciri-ciri
jalinan yang sama suasana yang tenteram kesatuan m elalui rupa J
susunan reka letak m em beri rasa harm oni kesatuan m elalui corak
m otif corak yang sama lebih tersusun dan mudah kesatuan m elalui warna
ulangan m otif yang sama d ifah am i kesatuan melalui jalinan
tajuk dan mesej yang sama kesatuan melalui bentuk
141 kesatuan m elalui garisan
J
SudutKriteria Kejayaan Visual dengan penggunaan warna, jalinan,
bentuk, corak, garisan dan rupa.
Dalam tajuk ini, saya telah m em aham i:
> Kesatuan ialah hubungan antara Prinsip kesatuan m enjadikan karya lebih
tersusun serta mudah difahami, m em beri
unsur seni yang m em bantu dalam rasa harm oni dan suasana yang tenteram.
m enghasilkan karya seni visual.
Antara teknik menghasilkan kesatuan
C iri-ciri kesatuan wujud pada alam ialah dengan penggunaan warna, jalinan,
semula jadi, objek buatan manusia dan bentuk, corak, garisan dan rupa.
karya seni visual.
> Penghasilan karya yang menekankan
prinsip kesatuan sebagai Bahasa Seni
Latihan
Soalan Objektif Soalan Subjektif
1. Apakah yang dimaksudkan dengan 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang
kesatuan dalam karya seni visual? betul.
A Gabungan Bahasa Seni Visual
V Gsfoungan hora dan iauna (a) Prinsip m enjad ikan
C Gabungan fizikal dan ilusi
D Gabungan alat dan bahan sesebuah gubahan lebih t
2. M anakah antara berikut merupakan mudah difahami.
teknik untuk menghasilkan kesatuan
dalam seni halus? (b) Gabungan me:
M Djzbimpax)XaAukdan xoese)yagP sama nilai estetik dalam karya sere
B Unsur seni yang berulang-ulang
(c) Kain pua Sarawak m em pur.v;
C Penggunaan unsur seni yang kesatuan melalui
pelbagai
Adakah anda dapat m engenali prinsip
D Elem en seni yang disusun dengan kesatuan pada karya seni d ood le berikut?
sepadan Jelaskan.
3. Pernyataan yang m anakah betul tentang Gambar foto 1
prinsip kesatuan dalam karya?
A Rupa yang pelbagai akan m enonjolkan
kesan prinsip kesatuan
B Kesatuan dapat dihasilkan melalui
unsur warna dan jalinan
C W arna yang kontra akan mewujudkan
kesan prinsip kesatuan yang sempurna
D Gubahan bahagian kiri dan kanan
yang seimbang akan menimbulkan
prinsip kesatuan
142,
ii*\ m m
DCD/^CD)A\ l/'A All
P e rn a h k a h anda melihat pokok kelapa
yang sedang bergoyang ditiup angin?
Pelepah daun kelapa akan melam bai-
lam bai m engikut arah pergerakan angin.
Prinsip iram a dan pergerakan dalam
alam dapat digambarkan melalui im ej
pokok kelapa tersebut. M anakala, dalam
karya seni pula dapat dihasilkan melalui
pengulangan unsur-unsur seni dan ha1
benda. Dapatkah anda mengenai pasti
prinsip iram a dan pergerakan dalam
karya seni di bawah?
Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami prinsip irama dan pergerakan
• mengeksplorasi dan mengaplikasi prinsip irama
dan pergerakan bagi mengukuhkan pemahaman
terhadap Bahasa Seni Visual
• menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual
143
Persepsi Seni
Definisi Irama dan Pergerakan Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Iram a m erujuk kepada unsur-unsur seni yang berulang-ulang perbincangan tentang:
untuk menghasilkan pergerakan. • Definisi irama dan pergerakan
Ciri-ciri Irama dan Pergerakan • C iri-ciri irama dan pergerakan
pada:
Iram a dan pergerakan wujud pada ❖ Alam semula jadi
alam semula jadi, objek buatan ❖ Objek buatan manusia
m anusia dan karya seni visual. ❖ Karya seni visual
Apabila kita m em erhati iram a • Fungsi irama dan pergerakan
dalam sesuatu karya seni, kita
dapat merasai pergerakan dan
perasaan yang ditimbulkan Terdapat beberapa jenis
dalam karya tersebut. Rajah irama dalam seni visual,
berikut m enunjukkan ciri-ciri iaitu irama rawak, irama
iram a dan pergerakan. biasa, irama berselang-seli,
irama aliran dan irama
Rajah 14.1 Pengulangan rupa di atas progresif.
mewujudkan irama dan
pergerakan
Ciri-ciri Irama dan Pergerakan
Alam semula jadi I --------- ________________
Objek buatan manusia Karya seni visual
. '''" " '" T "i - ........r
• Pergerakan angsa di atas • Rekaan tangga yang berpusing Syed Ahmad Jamal, Growth, 1987,
permukaan air menghasilkan memberi kesan pergerakan Marmar
garisan yang berulang
• Penggunaan garisan yang
berulang
• Pergerakan ubur-ubur yang • Pergerakan air daripada air Yusof Ghani, Siri Tari, 1989,
kelihatan tersusun dan sekata pancut Media campuran atas kertas
• Pengulangan objek dan rupa
Rajah 14.2 Ciri-ciri irama dan pergerakan pada alam semula jadi, objek buatan manusia dan karya seni visual
144
Fungsi Irama dan Pergerakan
Prinsip iram a dan pergerakan dalam sesebuah karya seni akan m em beri kesan dinamik. Rajah
berikut m enunjukkan fungsi iram a dan pergerakan.
Abdul Rasid Yusof, Life Cycle Series II, 2011, Nik Rafin, The Winner, 2012,
Cat akrilik atas kanvas Cat minyak atas kanvas
Menjadikan karya seni kelihatan lebih Menjadikan aksi dalam karya
bertenaga dan realistik. seni lebih berkesan.
Rajah 14.3 Fungsi irama dan pergerakan
Teknik Penghasilan Irama dan Pergerakan
Kesan iram a dan pergerakan boleh dihasilkan dalam gubahan seni visual dengan pelbagai teknik.
Teknik-teknik tersebut menggunakan unsur seni dan prinsip rekaan tertentu.
Tayep bin Yop, M editation, 1988, Olahan unsur warna Yusof Ghani, Siri Tari, 1991,
Akrilik atas kanvas Cat air dan dakwat atas kertas
Olahan garisan melengkung Olahan unsur rupa berulang
dan beralun yang berulang yang berbeza
Corak batik ikat celup Raja Shahriman Raja Aziddin, Long Thien Shih, A qua-M arine
Persamaan Membangun, Series “G ilded Triggerfish", 2001,
1993, Besi Pastel atas kertas
Olahan unsur jalinan Olahan unsur bentuk Olahan unsur ruang antara objek
Rajah 14.4 Teknik penghasilan irama dan pergerakan
145
Lakukan aktiviti berikut untuk m engenali ciri-ciri iram a dan pergerakan serta fungsinya.
M u lt mi e d ai
Tujuan:
1. M engidentifikasikan prinsip iram a dan pergerakan pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni.
2. M enginterpretasikan ciri-ciri dan fungsi iram a dan pergerakan pada alam semula jadi,
objek buatan manusia dan karya seni.
Langkah:
1. Guru m em bawa m urid ke bilik seni visual.
2. Dengan menggunakan perisian multimedia, guru mem aparkan objek-objek semula jadi,
buatan m anusia dan karya seni visual pada skrin putih.
3. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
4. Secara m eja bulat, setiap kumpulan m em bincangkan ciri-ciri dan fungsi prinsip iram a
dan pergerakan pada objek-objek yang ditayangkan.
5. Catatkan hasil perbincangan anda dalam bentuk peta pem ikiran i-TH IN K .
6. Persem bahkan hasil kumpulan anda kepada guru untuk dinilai.
Soalan: Adakah prinsip harm oni berkait rapat dengan iram a dan pergerakan? Jelaskan
jawapan anda.
latbhaA ^form M tuf-
1. Gariskan jawapan yang betul.
(a) Iram a m erujuk kepada unsur-unsur seni yang berulang-ulang untuk m enghasilkan
(pergerakan, kontra).
(b) Rekaan tangga yang (mendatar, berpusing) m em beri kesan pergerakan.
(c) Iram a dan pergerakan m em berikan kesan (dinamik, kontra) dalam sesebuah karya seni.
2. Nyatakan dua jenis iram a dalam seni visual.
3. Berikan dua ciri irama dan pergerakan pada alam semula jadi.
4. Nyatakan dua fungsi prinsip iram a dan pergerakan dalam hasil karya seni visual.
5. Berikan dua teknik yang digunakan untuk m enghasilkan iram a dan pergerakan dalam
penghasilan karya seni visual.
146
Penggunaan teknik yang betul dalam mewujudkan prinsip Selepas mempelajari subtajuk ini,
irama dan pergerakan dapat menghasilkan gubahan yang murid dapat:
m enarik serta berkesan. Dalam aktiviti berikut, anda perlu • Membuat eksperimentasi dan
m engenai pasti objek di persekitaran yang mempunyai prinsip
iram a dan pergerakan. Gunakan pengetahuan tersebut dalam penerokaan prinsip irama dan
m enghasilkan gubahan karya seni. pergerakan pada alam semula
jadi dengan pelbagai teknik.
Tujuan: M engaplikasikan pengetahuan dan kefaham an untuk m em buat eksperim entasi serta
penerokaan prinsip iram a dan pergerakan pada alam semula jadi, objek buatan
manusia dan karya seni m elalui penggunaan media, proses dan teknik.
Alat/Bahan: Gam , gunting, pensel, pem otong kertas, pisau, kertas lukisan dan kertas warna
bersaiz A4
Langkah:
1. Kenal pasti objek alam sem ula jadi, buatan m anusia atau karya seni yang terdapat
di persekitaran anda.
2. Perhatikan ciri-ciri iram a dan pergerakan yang terdapat pada objek tersebut.
3. Aplikasikan ciri-ciri objek yang diperhati untuk menghasilkan satu karya seni
m enggunakan cara lipatan atau potongan kertas.
4. Persem bahkan hasil karya seni anda kepada guru untuk dinilai.
Hasil:
Gambar foto 14.1 Lipatan kertas yang Gambar foto 14.2 Potongan kertas yang
menunjukkan kesan menunjukkan kesan
irama dan pergerakan irama dan pergerakan
So alan : Terangkan ciri-ciri iram a dan pergerakan yang dihasilkan dalam karya anda.
147
Dalam bahagian Ekspresi Seni ini, anda akan m enghasilkan ID a n l W M ^ n sra
karya seni yang mengaplikasikan prinsip iram a dan
pergerakan. Anda perlu m em ilih aktiviti untuk berkarya Selepas mempelajari subtajuk ini,
dengan m em beri penekanan pada prinsip irama dan murid dapat:
pergerakan. Gunakan kreativiti anda dalam m enjana idea • Menterjemah hasil daripada
untuk m enghasilkan karya seni tersebut.
eksperimentasi dan
penerokaan prinsip irama
dan pergerakan untuk
menghasilkan karya dengan
menggunakan imaginasi dan
idea secara kreatif.
* Brqjej
nr
Tujuan:
1. M enganalisis dan mem anipulasi hasil eksperim entasi melalui penerokaan media, proses
dan teknik dalam penghasilan karya.
2. M enzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperim entasi dan
penerokaan prinsip rekaan dalam penghasilan karya.
Langkah am:
1. Bahagikan m urid kepada beberapa kumpulan.
2. Gunakan prinsip iram a dan pergerakan dalam penghasilan karya seni.
3. Pamerkan hasil karya seni kumpulan anda sem asa aktiviti Tumpu Galeri.
Aktiviti A Seni Op HmnmnaMw
Alat/Bahan: Berus, cat air, palet, pem baris, pensel dan kertas lukisan
Langkah:
M em buat lakaran geom etri pada W arnakan petak-petak yang telah dibuat
kertas lukisan mengikut idea sendiri. secara berselang-seli sehingga penuh.
Lakukan kemasan pada karya anda Seni O p menekankan
dengan bim bingan guru. reka bentuk geometri,
garisan dan warna yang
148 boleh menimbulkan
ilusi pergerakan dalam
sesebuah karya.
Aktiviti B Area
Alat/Bahan: Berus, cat air, gam, palet dan batang aiskrim atau bahan kitar sem ula yang
bersesuaian
Langkah:
Sediakan bahan-bahan Gunakan kreativiti anda Lakukan kemasan pada
yang diperlukan untuk untuk membuat susun karya yang telah siap.
karya anda. atur menggunakan batang
aiskrim dan lekatkan.
Aktiviti C Kolaj agOHPOWMHaMB*
Alat /Bahan: Gunting, gam, pensel, kertas lukisan dan kertas
warna bersaiz A4
Langkah:
Lakarkan rupa beberapa bentuk Susun atur bentuk Lakukan aktiviti
yang dikehendaki pada kertas yang telah digunting menghasilkan catan
warna bersaiz A4 dan gunting. secara kreatif untuk menggunakan prinsip
m enunjukkan kesan irama dan pergerakan
pergerakan dan gamkan. dengan melayari laman
sesawang berikut:
H https:llgoo.
i S glllVZ5dF
Buat kemasan pada karya
yang telah siap.
149
Standard
Anda telah m em aham i definisi, ciri-ciri dan fungsi iram a Selepas mempelajari subtajuk ini,
dan pergerakan dalam karya seni visual. Anda juga telah murid akan dapat:
m engaplikasikan prinsip ini dalam penghasilan beberapa karya • Mempamerkan hasil karya
seni pada bahagian Ekspresi Seni. • Menghayati hasil karya
Pada bahagian Apresiasi Seni ini, anda dikehendaki sendiri dan rakan dengan
m em buat apresiasi seni berkaitan karya seni yang telah menumpukan pada aspek
dihasilkan kepada rakan-rakan untuk dihayati dan dinilai. Bahasa Seni Visual
Anda juga perlu menggunakan Bahasa Seni Visual yang • Menjelaskan pengalaman
berkaitan dengan prinsip iram a dan pergerakan dengan tepat. sendiri dalam penghasilan
karya
Tumpu Galeri
Tujuan: M em buat apresiasi hasil karya berpandukan prinsip iram a dan pergerakan.
Bahan: Hasil karya murid dalam aktiviti Ekspresi Seni
Langkah:
1. Guru m em ilih tiga karya terbaik daripada setiap kumpulan.
2. Pamerkan karya tersebut di stesen kumpulan masing-masing.
3. Secara bergilir-gilir, setiap kumpulan bersam a-sam a guru akan bergerak dari satu stesen
ke satu stesen dan m endengar pem bentangan karya setiap kumpulan.
4. M urid bertanggungjawab m em beri penerangan hasil karya yang dihasilkan daripada
aspek prinsip irama dan pergerakan.
5. Buat pem erhatian ciri-ciri iram a dan pergerakan dan catatkan setiap penerangan dan
penilaian dalam buku nota anda.
Ss J
G am bar foto 14 .3 Contoh hasil karya yang dipamerkan
150
a im
Iram a dan pergerakan
Iram a m erujuk kepada unsur-unsur seni yang
berulang-ulang untuk m enghasilkan pergerakan.
Ciri-ciri j Fungsi Teknik penghasilan
1 1 .............. J '
pergerakan yang berpusing • m enunjukkan aksi yang • olahan rupa
pengulangan objek dan rupa lebih berkesan • olahan ruang
pergerakan yang tersusun • olahan warna
dan sekata • m enjadikan karya • olahan bentuk
pergerakan yang seni kelihatan lebih • olahan garisan
m enghasilkan garisan bertenaga dan realistik
melengkung dan beralun
yang berulang - ............................................. J
................ •- • ......... ........ ..... J J
Sudut Krileria Kejayaan > Irama dan pergerakan m emberikan kesan
dinam ik dalam sesebuah karya seni,
Dalam tajuk ini, saya telah m em aham i: m enjadikan karya seni kelihatan lebih
> Iram a m enunjukkan pergerakan apabila bertenaga dan realistik serta menjadikan
aksi lebih berkesan.
sesuatu elemen berulang.
> Iram a dan pergerakan terhasil melalui
> Pergerakan pula digunakan untuk olahan garisan, rupa, bentuk, warna dan
m enggam bar perasaan dan aksi dalam ruang.
karya seni.
> C iri-ciri prinsip iram a dan pergerakan
terdapat pada alam sem ula jadi, objek
buatan manusia dan karya seni visual.
151
Soalan Objektif Soalan Subjektif
1. Apakah yang dimaksudkan dengan irama 1. Tandakan (/ ) pada pernyataan yang betul
dan pergerakan dalam karya seni visual?
A Hasil karya yang seimbang dan (X) pada pernyataan yang salah.
B Nilai ton warna yang berubah-ubah
C Kepelbagaian unsur seni dan prinsip ((a) Pergerakan boleh ditunjukkan )
rekaan dalam karya melalui elemen harmoni. )
D Kesan pergerakan yang wujud
daripada pengulangan visual (b) Fungsi utama iram a dan (
2. M anakah antara berikut merupakan pergerakan dalam karya seni
jenis irama?
A Irama rawak untuk mewujudkan kontra. c )
B Irama teratur (c) O m bak m enunjukkan
C Iram a selingan
D Irama bersimpang-siur pergerakan m elalui olahan
3. M anakah pernyataan yang betul tentang garisan melengkung dan
fungsi prinsip iram a dan pergerakan?
A M enjadikan pergerakan kelihatan beralun yang berulang. c )
tidak tersusun atau sekata
B M enjadikan karya seni lebih realistik (d) Ilustrasi pada buku kom ik
C M em beri kesan statik pada rupa
D Menimbulkan kebosanan banyak menggunakan prinsip
4. M anakah antara berikut merupakan iram a dan pergerakan.
teknik untuk mewujudkan prinsip irama
dan pergerakan? 2. Apakah ciri-ciri irama dan pergerakan
A O lahan saiz bentuk yang sama yang anda lihat pada alam nyata?
B Olahan garisan yang berulang
C Olahan warna yang sekata 3. Senaraikan teknik penghasilan irama dan
D Olahan rupa yang sama pergerakan dalam seni visual.
4. Karya seni yang mewujudkan iram a dan
pergerakan akan kelihatan seakan-akan
bergerak walaupun pada hakikatnya
statik. Bagaim anakah anda boleh
m enjelaskan keadaan ini?
5. Apakah teknik yang digunakan oleh
pengkarya untuk m enunjukkan kesan
iram a dan pergerakan dalam karya
seni berikut?
5. Mengapakah aksi dalam kom ik
menggunakan banyak prinsip irama
dan pergerakan?
A M emudahkan jalan cerita
B M enonjolkan watak utama
C M emaparkan prinsip kepelbagaian
D M eninggalkan kesan aksi yang
lebih mendalam
Nik Rafin, E scapade, 2013,
Cat akrilik atas kanvas
Gambar foto 1
152,
B ID A N G :
PEMIKIRAN SENI VISUAL
Pem ikiran Seni Visual ialah bidang yang m embincangkan proses dan elem en-elem en
yang perlu ada pada sesebuah karya seni. Bidang ini berkaitan dengan aspek yang
mempunyai elem en kebolehgunaan dan keboiehpasaran dalam seni halus, seni reka dan
seni kraf. Keupayaan murid menguasai konsep-konsep penting dalam bidang ini akan
m enghasilkan karya seni visual yang kreatif, inovatif dan berkualiti tinggi.
P ern a h k a h anda m engunjungi pam eran seni visual? Jika pernah, adakah anda perasan ‘taju k’
, yang terdapat pada karya seni yang dipamerkan? Jika tidak pem ah, apabila ada peluang
untuk melawat pameran seni, sila beri perhatian terhadap tajuk sesebuah karya seni. Apakah
perkaitan tajuk dengan m esej yang ingin disampaikan? Jika anda dapat m engaitkan tajuk dengan
m esej yang ingin disampaikan, berm akna pelukis, pereka dan pengarca tersebut telah berjaya
m enghasilkan satu karya yang berkesan.
Selepas m em pelajari tajuk ini, anda akan:
• memahami tajuk dan m esej dalam proses
pembentukan karya
• mengeksplorasi dan m engaplikasi kaedah
pembentukan dan perkembangan tajuk dan mesej
• menzahirkan idea dan konsep m elalui pelbagai
sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan
• menghayati hasil karya Seni Visual berpandukan
teori dan pemahaman tentang tajuk dan m esej
Standard
Definisi Tajuk dan Mesej Selepas mempelajari subtajuk ini,
murid dapat menjelaskan melalui
Tajuk ialah judul dan fokus sesuatu karya untuk perbincangan tentang:
m enggambarkan mesej yang ingin disampaikan. Mesej pula • Definisi tajuk dan mesej
ialah m akna atau m aksud tersurat dan tersirat yang terkandung • Tujuan aplikasi tajuk
dalam sesebuah karya seni. Pemahaman terhadap tajuk dan
mesej dapat m em pertingkatkan penghayatan kita terhadap dan mesej dalam proses
sesebuah karya seni. Rajah 15.1 ialah contoh pernyataan di atas pembentukan karya
bagi m enggam barkan mesej yang ingin disampaikan. • Kaedah pembentukan dan
proses perkembangan tajuk
Tema : Sosioekonomi dan mesej
Tajuk : M em beli-belah • Teknik
❖ Konvensional
di Kampung ❖ Kontemporari
M esej: Aktiviti harian
dan nilai-nilai
budaya dalam
Mohd. Sallehuddin, • Mesej juga dikaitkan
M embeli-belah di Kampung, dengan tema, iaitu
1959, Cat minyak inti pati kepada
Koleksi LPSVN pengkaryaan dan
perekaan.
Rajah 15.1 Contoh karya yang mengandungi tajuk dan mesej
• Tema ialah subjek yang
Tujuan Aplikasi Tajuk dan Mesej dibincangkan oleh
pelukis dalam karya
Tujuan aplikasi tajuk dan m esej dalam proses pem bentukan seni visual melalui
karya adalah untuk m enjadikan karya seni visual tersebut lebih paparan imej tertentu.
berm akna dan bukan sekadar untuk nilai keindahan semata-mata.
Tajuk m estilah sesuai dengan tem a agar karya seni itu mampu • Tiga persoalan penting
m em berikan mesej seperti pengajaran dan maklum at tertentu. sebagai panduan untuk
menghasilkan karya:
Kaedah Pemhentukan dan Proses Perkembangan Tajuk ❖ Apakah (hal benda)
dan Mesej ❖ Bagaimanakah
(bentuk)
Sesebuah karya seni visual dihasilkan melalui gabungan tiga ❖ Mengapakah
kom ponen penting, iaitu hal benda, bentuk dan kandungan. (kandungan)
Hal benda berkait rapat dengan im ej yang dipilih bagi mewakili
tema. Bentuk m erujuk kepada unsur seni dan prinsip rekaan yang
diaplikasikan dalam proses pem bentukan karya. Kandungan pula
biasanya berkisar pada persoalan m akna dan lam bang kebudayaan,
sosiologi, politik, sejarah dan nilai estetik. Kandungan berkait rapat
dengan sebab sesuatu m esej itu ingin disampaikan.
155
Teknik Konvensional dan Teknik Kontemporari
Teknik ialah kaedah m encipta sesuatu hasil seni seperti karya seni visual. Terdapat dua jenis teknik
yang biasa digunakan, iaitu teknik konvensional dan teknik kontem porari. Teknik konvensional
m erujuk kepada proses pem bentukan hasil karya visual yang terikat dengan proses atau cara
tradisi. Teknik kontem porari pula ialah proses yang tidak terikat dengan kaedah tradisi dan lebih
kreatif serta inovatif.
Teknik konvensional Teknik kontemporari
Juhari Said, Raduan Man,
Katak Hendak Jadi Lembu, Dancing With Nature Series,
1997, Cetakan kayu 2006, Cetakan kayu
atas kertas dan media campuran
Sumber: Buku Akal Di atas kertas
Mata Pisau Sumber: Katalog Pameran
Beyondprint
Rajah 15.2 Contoh teknik konvensional dan teknik kontemporari
Lakukan aktiviti di bawah untuk lebih m em aham i cara menghasilkan karya seni visual
yang menarik.
Tujuan:
1. M engidentifikasikan tajuk dan m esej dalam proses pem bentukan karya.
2. M enginterpretasikan tajuk dan m esej dalam proses pem bentukan karya.
Langkah:
M erujuk karya di bawah, berikan pandangan anda berdasarkan persoalan-persoalan berikut:
1. Adakah tajuk karya B eijin g Im pression itu sesuai dengan m esej berkaitan penghargaan?
2. Bagaim anakah unsur seni dan prinsip rekaan diaplikasikan dalam karya ini?
3. Pada pandangan anda, mengapakah pelukis m enggunakan bangunan sebagai hal benda
untuk menyampaikan mesej penghargaannya?
4. Adakah karya ini dikategorikan sebagai
konvensional atau kontem porari? Berikan
rasional anda.
Tajuk karya lukisan ini ialah Beijing Impression
yang bertemakan bangunan bersejarah. Pelukis
ingin menyampaikan mesej tentang penghargaan
beliau terhadap keunikan bangunan tersebut.
Ham Rabeah Kamarun, Beijing Impression, 2007,
Arang dan krayon
Rajah 15.3 Tajuk dan j daiam karya
A rahan: Buat catatan sumbangsaran dalam buku nota anda.
156
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Buku Teks Pendidikan Seni Tingkatan 1
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search