บทบาท Prime Mover กับการขับเคลื่อนวาระคุณภาพอากาศ

ก�ร้ปร้บั เปลี่่�ยนำอุปกร้ณ์ ร้ะบบ เทคโนำโลี่ยต่ ่�งๆ ทไ�่ ด�
ม�ตร้ฐ�นำเปน็ ำทย�่ อมร้ับ ร้วมถง่ นำโยบ�ยท่ส� ร้�� งแร้ง
จั้งใจัอ�่นำๆ เชั้่นำ ก�ร้ลี่ดภ�ษ์่ ไมเ่ ชั้่นำนำั�นำก�ร้เปลี่่ย� นำแปลี่ง
จั�กภ�คอุตส�หกร้ร้มทจ�่ ัะลี่ดก�ร้ปลี่่อยมลี่พื่ิษ์จัะเกดิ
ข�น่ ำไดย� �ก เพื่ร้�ะผู้้ป� ร้ะกอบก�ร้จัะคดิ ว�่ ท�ำ แลี่�วไม่เกิด
ปร้ะโยชั้นำ์อะไร้กับพื่วกเข�ทั�งท่�มข่ �อม้ลี่ก�ร้วิจััยร้องร้บั
ว�่ มค่ ว�มค�มุ ทุนำอย่้แลี่ว� กต็ �ม

149

รศ. ดร.
ธินั วด ่
สูข่ สู�โรจัน์

บทบ�ท Prime Mover ของตนำเองจัะอย่ใ้ นำบทบ�ทของ
ก�ร้เปน็ ำอ�จั�ร้ย์มห�วทิ ย�ลี่ยั แลี่ะนำักวิชั้�ก�ร้ ค่อบทบ�ท
บร้ิก�ร้วิชั้�ก�ร้ ร้่วมกบั ก�ร้สอนำแลี่ะก�ร้ท�ำ วิจัยั เปน็ ำ
ส�มส่วนำหลี่กั ทส�่ ลี่บั สับเปลี่่�ยนำไปม�ข่น� ำอย้่กับว�ร้ะ ซง่�
เก�ย่ วขอ� งกับปร้ะเด็นำสขุ ภ�พื่แลี่ะสง�ิ แวดลี่�อม
โดยบทบ�ทหลี่กั ของ Prime Mover คอ่ ก�ร้เข��ร้ว่ ม
เวท่ปร้ะชั้มุ เสวนำ�เพื่่�อสร้�� งคว�มตร้ะหนำักร้�เ้ ก่ย� วกบั
PM2.5 นำอกจั�กนำ่ก� เ็ ปน็ ำก�ร้ส่�อส�ร้กบั สงั คมโดยก�ร้ให�
สมั ภ�ษ์ณร์ ้�ยก�ร้วิทยุ โทร้ทศั นำ์ ด�วยคว�มทโ�่ คร้งก�ร้
นำ่เ� ร้ิม� ข่�นำในำชั้ว่ งทป�่ ร้ะจัวบกับโควิด-19 ซ�่งเปน็ ำโร้คร้ะบ�ด
ใหญ่ ทุกภ�คสว่ นำจัง่ ร้ะดมสร้ร้พื่ก�ำ ลี่งั เพื่่�อจัะควบคมุ
จัดั ก�ร้ปญั ห�นำ่� จัง่ ท�ำ ให�ตลี่อดสองปที ่�ผู้�่ นำม�ปญั ห�
PM2.5 เปน็ ำท�่สนำใจัลี่ดนำอ� ยลี่งไปทั�งท�่ปญั ห�ยังคงดำ�เนำินำ
อย้่ เปน็ ำเร้่�องปกติท�ส่ ังคมจัะจัดั ลี่ำ�ดบั คว�มส�ำ คัญ
ในำเร้อ�่ งท่เ� ร้ง่ ด่วนำกว�่ กอ่ นำ แลี่ะเนำ่อ� งจั�กปญั ห�สงิ�
แวดลี่อ� มม่คว�มซับซอ� นำแลี่ะเกย�่ วเนำอ่� งในำร้ะดับมหภ�ค
อก่ ทงั� ผู้ลี่กร้ะทบท�งสขุ ภ�พื่กไ็ มไ่ ดเ� ดน่ ำชั้ดั ขนำ�ดทจ่� ัำ�แนำก
ได� เชั้่นำ เม่อ� เร้�ไอหร้่อปว� ยด�วยโร้คท�งเดินำห�ยใจักเ็ ปน็ ำ

150

ไปได�ท่จ� ัะเกดิ ข่น� ำจั�กส�เหตุหลี่�ยๆ อย่�ง ฉะนำน�ั ำ ก�ร้ขับ
เคลี่่�อนำว�ร้ะสง�ิ แวดลี่�อมจั�ำ เปน็ ำจัะตอ� งอ�ศยั ปร้ะเดน็ ำร้่วม
อ่น� ำๆ เพื่่�อใหเ� กิดแร้งผู้ลี่กั ทส่� งั คมจัะหันำม�สนำใจั ม�กกว�่
จัะขบั เคลี่่อ� นำดว� ยปร้ะเดน็ ำว่�เร้�ควร้ชั้่วยกันำลี่ดปร้มิ �ณ
ฝุ่�นุ ำลี่ะออง บ�งคร้ง�ั เร้�จัะตอ� งร้บั บทบ�ทเปน็ ำพื่ร้ะร้อง
ฝุ่น�ุ ำ PM2.5 ไม่เหม่อนำโควดิ -19 ท่ม� �ถง่ แลี่�วร้ะเบดิ ทนั ำท่
ต�องอ�ศยั ก�ร้ท�ำ ง�นำต่อเนำ�อ่ งแลี่ะอ�ศัยจัังหวะจัะโคนำ
คอ่ นำข�� งม�ก

ปร้ะเด็นำต่อม� ปญั ห�สง�ิ แวดลี่อ� มเปน็ ำปญั ห�ท่�ม�ทห่ ลี่ัง
ปญั ห�ท�งเศร้ษ์ฐกิจั สังคม ไม่ว่�ในำปร้ะเทศใดกต็ �ม
ท�ำ ให� ตัวบทกฎหม�ยทว�่ ิวัฒนำ�ก�ร้ม�ทห่ ลี่ังจัง่ คอ่ นำข��ง
สับสนำวุ่นำว�ย มภ่ �คสว่ นำต�่ งๆ ทเ�่ ข��ม�เก่�ยวขอ� งเยอะ
แยะ เร้ย่ กว�่ เปน็ ำปญั ห�แบบ holistic หร้่อองคร์ ้วมท�่
เก�่ยวพื่ันำกันำกับเร้อ�่ งอ่น� ำๆ ท�งั หมด เชั้น่ ำ ถ�มว�่ ทำ�ไมค่�
PM2.5 สง้ สง้ เพื่ร้�ะมก่ �ร้เผู้�ในำภ�คก�ร้เกษ์ตร้ เพื่ร้�ะ
ก�ร้เผู้�เปน็ ำเทคโนำโลี่ย่ร้�ค�ถ้กท่�เกษ์ตร้กร้ใชั้�ในำก�ร้
เตร้่ยมท�่ดินำเพื่่�อเพื่�ะปลี่้ก นำค่� อ่ ปญั ห�ท�งก�ร้เกษ์ตร้
แลี่�วห�กปญั ห�มค่ ว�มค�บเกย่� วกบั ภ�คเศร้ษ์ฐศ�สตร้์
คนำก็มักจัะให�นำ��ำ หนำักกับภ�คเศร้ษ์ฐศ�สตร้ม์ �กกว่�
หร้อ่ ในำแง่ของกฎหม�ยก็ดท่ �่เมอ�่ เร้�ดำ�เนำินำโคร้งก�ร้
Prime Mover ม�ไดร� ้ะยะหนำ�ง่ ก็เปน็ ำชั้่วงท่ม� ่ก�ร้ปดั ตก
ร้่�งพื่.ร้.บ.อ�ก�ศสะอ�ด นำ�นั ำค่อเมอ�่ สังคมเร้ม�ิ จัะผู้ลี่กั ดันำ
ใหม� ่ก�ร้ดำ�เนำนิ ำม�ตร้ก�ร้ด�� นำสง�ิ แวดลี่�อมท่�เข�มงวดขน�่ ำ
ก็จัะส่งผู้ลี่กร้ะทบกบั ผู้้ป� ร้ะกอบก�ร้หร้่อภ�คเศร้ษ์ฐกิจั
ใหจ� ั�ำ เปน็ ำจัะต�องปร้บั ตัว ก�ร้ขับเคลี่อ่� นำว�ร้ะคุณภ�พื่
อ�ก�ศจัง่ เปน็ ำปร้ะเด็นำเชั้งิ ซ�อนำซง�่ ก�ร้จัะสร้��งคว�ม
เปลี่ย�่ นำแปลี่งหร้่อท�ำ ใหเ� หน็ ำในำเวลี่�อันำร้วดเร้็วเปน็ ำไปคอ่ นำ
ข�� งย�ก แตก่ ็เปน็ ำเร้�อ่ งจัำ�เปน็ ำท่�เร้�จัะตอ� งท�ำ

151

ในำสว่ นำของก�ร้เปน็ ำปร้ะเดน็ ำเชั้งิ ซอ� นำนำ�่ Prime Mover
เร้�คุยกนั ำเสมอว่�จัะต�องทำ�ใหส� ังคมตร้ะหนำกั ว่�ห�กเร้�
ไม่แกไ� ขปญั ห� PM2.5 จัะเกิดผู้ลี่กร้ะทบขน�่ ำเสมอ โดย
เฉพื่�ะผู้ลี่กร้ะทบท�งสขุ ภ�พื่ซง�่ เปน็ ำทย่� ่นำยันำโดยหลี่ักฐ�นำ
ท�งวิทย�ศ�สตร้อ์ ยแ่้ ลี่�วว�่ ฝุ่�นุ ำลี่ะอองขนำ�ดเลี่ก็ ม�กก่อ
ให�เกิดโร้คต�่ งๆ ม�กม�ยท�งั เฉ่ยบพื่ลี่ันำแลี่ะเร้�อ่ ร้งั กร้ณ่
โควดิ -19 กม็ ่ง�นำวจิ ัยั ท่�ชั้่�ว่�ฝุ่�นุ ำ PM2.5 ม่สว่ นำในำก�ร้แพื่ร้่
ร้ะบ�ด ด�วยคว�มส�ม�ร้ถในำก�ร้เปน็ ำตวั นำ�ำ พื่�โควิด-19
หร้อ่ เมอ�่ ม่ก�ร้ปะทะกนั ำก็จัะตดิ ไปดว� ยกนั ำลี่่องลี่อยไปในำ
อ�ก�ศได� ไม่เพื่่ยงแตโ่ ควิด-19 แตร่ ้วมถง่ เชั้่�อโร้คในำ
อ�ก�ศอ่น� ำๆ ดว� ย

ในำก�ร้ขบั เคลี่่อ� นำว�ร้ะคุณภ�พื่อ�ก�ศ หลี่ักของตนำเอง
ค่อก�ร้ใชั้�ตน� ำทุนำท�ม่ ใ่ นำฐ�นำะนำกั วิชั้�ก�ร้ เชั้น่ ำ ในำเร้�อ่ งกลี่ไก
ของร้ะบบสุขภ�พื่อย่�งอสม. จัะทำ�อย่�งไร้ท่จ� ัะนำ�ำ กลี่ไก
ทเ่� ขม� แข็งทม�่ อ่ ย่แ้ ลี่ว� นำ�่ม�ชั้ว่ ยสนำับสนำนุ ำว�ร้ะคุณภ�พื่
อ�ก�ศ เนำอ�่ งจั�กสองปที �่ผู้่�นำม�เปน็ ำชั้่วงเวลี่�เด่ยวกบั
ท่�ไดท� �ำ ง�นำวจิ ัยั เพื่่�อท�่จัะปฏริ ้ป้ ร้ะบบสุขภ�พื่ในำส่วนำของ
กลี่ไกอสม. ซ�ง่ เปน็ ำท่�ร้บั ร้�้ในำร้ะดบั โลี่กว�่ เปน็ ำปจั ัจัยั สำ�คัญ
ท�่ท�ำ ใหร� ้ะบบสขุ ภ�พื่ของปร้ะเทศไทยมค่ ว�มเข�มแขง็
ม�ก ก�ร้ทป�่ ร้ะเทศไทยมแ่ นำวท�งในำก�ร้ขบั เคลี่่อ� นำร้ะบบ
สขุ ภ�พื่ไปส้่ก�ร้ท�่ชั้มุ ชั้นำเปน็ ำศ้นำยก์ ลี่�งท�ป่ ร้ะชั้�ชั้นำด้แลี่
สุขภ�พื่กนั ำแลี่ะกนั ำสร้��งคว�มเขม� แข็งในำชั้มุ ชั้นำในำก�ร้
มงุ่ เนำน� ำส่งเสร้ิมปอ้ งกันำม�กกว�่ ก�ร้ต�มร้กั ษ์� ก�ร้ได�
มโ่ อก�สพื่้ ดคยุ กับอสม.ในำหลี่�ยจังั หวัดร้่วมกบั ท่มวจิ ััย
ของจั�กกร้ะทร้วงส�ธั�ร้ณสุขท�ำ ให�พื่บว่�ปจั ัจัุบันำอสม.
ทำ�หนำ�� ท�ห่ ลี่�ยอย�่ ง โดยโคร้งสร้�� งของอสม.ท�ผ่ ู้่�นำม�
จัะด้แลี่โร้คไมต่ ดิ ต่อเร้อ�่ ร้งั เชั้่นำ เบ�หว�นำ คว�มดนั ำ ร้วม
ถง่ สขุ ภ�พื่ของแม่แลี่ะเดก็ เมอ่� เกิดโควิด-19 ซ�่งเปน็ ำโร้ค

152

อบุ ตั ใิ หมข่ �่นำม� อสม.กอ็ �ส�เข�� ม�ชั้่วยแม�ว�่ จัะไม่ใชั้ง่ �นำ
ปร้ะจัำ�หร้่อง�นำทค�่ �นุ ำเคยม�ก่อนำ ต�องปร้ับบทบ�ทตนำเอง
โดยท�ำ หนำ��ทข�่ องนำกั ร้ะบ�ดวทิ ย�ดว� ยในำก�ร้คน� ำห�หร้่อท�ำ
กร้ะบวนำก�ร้สนำบั สนำุนำในำเชั้งิ ก�ร้ร้ะบ�ด ถอ่ เปน็ ำบทบ�ท
ใหมข่ องเข� สว่ นำง�นำด�� นำสิ�งแวดลี่อ� ม อสม.กท็ ำ�อย่้
เพื่่ยงแตย่ ังไม่ได�ถ้กเชั้อ�่ ม (plug-in) ชัุ้ดคว�มร้เ้� ข��ไป
ว่�ปจั ัจััยท�ท่ ำ�ใหเ� กดิ โร้คสว่ นำหนำง�่ ค่อส�ิงแวดลี่�อมท่�ตอ� ง
ม่ก�ร้เฝุ่�้ ร้ะวังสุขภ�พื่กร้ณ่ท่�ม่ภ�วะฉกุ เฉนิ ำ เชั้น่ ำ ค�่ ฝุุ่�นำ
ลี่ะอองขนำ�ดเลี่ก็ ท่�ส้งขน�่ ำจันำเปน็ ำภ�วะวิกฤต แตบ่ �งเร้่�อง
เข�เร้ิม� ถ้กเชั้�่อมแลี่�วในำบ�งพื่�่นำท�่ เชั้่นำ ขยะ หร้่อนำำ�� แต่
อ�ก�ศกจ็ ัะม�สดุ ท��ยเพื่ร้�ะคอ่ นำข�� งจับั ตอ� งย�ก ฉะนำน�ั ำ
เม�อ่ ม่โอก�สตนำเองก็จัะพื่ย�ย�มจัะชั้ใ�่ ห�เข�เห็นำว่�ยงั ม่
ปจั ัจััยอน�่ ำๆ อก่ ม�กม�ยทอ่� �จัเกย�่ วข�องกับก�ร้ดแ้ ลี่สง่
เสร้มิ ปอ้ งกนั ำสุขภ�พื่ให�กับปร้ะชั้�ชั้นำในำอนำ�คต แลี่ะอสม.
ม่ศกั ยภ�พื่สง้ ม�กแลี่ะพื่ร้�อมท่จ� ัะเร้ย่ นำร้้� ในำฐ�นำะ Prime
Mover กต็ อ� งใชั้ช� ั้่องทเ�่ ปน็ ำส่วนำหนำ่ง� ในำง�นำวิชั้�ก�ร้ทจ�่ ัะ
คน� ำห�คว�มร้�้ในำก�ร้ขับเคลี่อ่� นำนำโยบ�ยหร้่อปฏิร้้ป เร้�ิม
จั�กจัดุ เลี่ก็ ๆ ทส�่ ง่ ตอ่ ไปเร้อ�่ ยๆ เพื่่�อใหค� นำไทยมส่ ขุ ภ�วะทด�่ ่

เร้�ท�ำ สองท�งทง�ั จั�กบนำลี่งลี่�่ ง (top-down) แลี่ะจั�ก
ลี่�่ งข�น่ ำบนำ (bottom-up) เพื่ร้�ะเวลี่�ทำ�ง�นำวจิ ััยเร้�ทำ�
ในำร้ะดบั ลี่�่ ง หลี่งั จั�กนำ�ันำกน็ ำำ�เอ�คว�มร้ส้� ่งตอ่ ข่�นำไป
จันำสจ่้ ัุดท่�ร้ะดบั นำโยบ�ยไดร� ้บั ชัุ้ดคว�มร้้�นำไ�่ ปซ�่งจัะทำ�ให�
เกดิ ก�ร้เปลี่่ย� นำแปลี่งร้่วมกับคว�มร้�ต้ �่ งๆ แลี่ะสดุ ท�� ย
จัะเกิดก�ร้ถ่�ยทอดกลี่ับม�ยงั ภ�คปฏิบตั ิ หลี่กั ของเร้�
เปน็ ำอย่�งนำ�นั ำ แตห่ �กตนำเองมโ่ อก�สท�่ได�อยใ้่ นำเวท่ไม่ว�่
จัะเปน็ ำเวทร่ ้ะดบั ปร้ะชั้�ชั้นำ-อสม. หร้อ่ ผู้�้ก�ำ หนำดนำโยบ�ย ก็
จัะสอดแทร้กปร้ะเด็นำสขุ ภ�พื่แลี่ะสิ�งแวดลี่อ� มเสมอ หมนุ ำ
บทบ�ทของตนำเองไปต�มเวท่แตล่ ี่ะร้ะดับ

153

ผู้ศ. ดร.
กฤษฎ�กร
วอ่ ังวฒ่ ิก่ล

หนำ่�งปขี อง Prime Mover พื่บว่�คว�มท�� ท�ยอย่�ง
หนำ่�งคอ่ บทบ�ทของร้ฐั ทอ�่ �จัจัะยังไม่เหน็ ำคว�มส�ำ คญั
ของว�ร้ะอ�ก�ศสะอ�ดสักเท�่ ใดนำกั ในำแงข่ องก�ร้จัะ
เปลี่ย่� นำแปลี่งกฎร้ะเบ่ยบให�สอดคลี่�องกบั ขอ� เสนำอของ
เร้�ซ�่งกเ็ ปน็ ำสิ�งท่�จัะต�องขับเคลี่่�อนำกันำต่อไป อก่ อย�่ ง
ค่อว�ร้ะอ�ก�ศสะอ�ดคอ่ นำข�� งเปน็ ำเร้อ่� งเชั้ิงเทคนำคิ
เพื่ร้�ะใชั้ข� �อม้ลี่ท�งวทิ ย�ศ�สตร้ท์ �งั ทเ�่ กย�่ วกบั อ�ก�ศ
แลี่ะก�ร้แพื่ทย์ ซ�ง่ ก�ร้ท�จ่ ัะตอ� งสอ�่ ส�ร้ถ่�ยทอดข�อม้ลี่
วทิ ย�ศ�สตร้์เหลี่่�นำ�่ คณะทำ�ง�นำของเร้�ทป�่ ร้ะกอบ
ด�วยนำกั วชิ ั้�ก�ร้หลี่�ยส�ข�อ�จัจัะใชั้ภ� �ษ์�วิชั้�ก�ร้ทน�่ ำัก
วิชั้�ก�ร้ด�วยกนั ำเข�� ใจั แต่เม�่อสอ�่ ส�ร้กับปร้ะชั้�ชั้นำจัะต�อง
พื่ย�ย�มแปลี่งเนำ่�อห�ส�ร้ะออกม�ดว� ยภ�ษ์�ท�่เข��ใจัง่�ย

โชั้คด่ของเร้�คอ่ ก�ร้ท่� Prime Mover เปน็ ำก�ร้ทำ�ง�นำ
ร้ว่ มกันำของนำกั วชิ ั้�ก�ร้หลี่�ยส�ข� โดยเฉพื่�ะท�ง
วทิ ย�ศ�สตร้แ์ ลี่ะท�งก�ร้แพื่ทย์ ในำฐ�นำะนำกั กฎหม�ยมอง
ว่�ห�กปร้�ศจั�กขอ� ม้ลี่ท�งวิทย�ศ�สตร้์จัะไม่ส�ม�ร้ถ
ออกกฎหม�ยท�ม่ ่เนำ�่อห�ส�ร้ะของก�ร้ควบคมุ จััดก�ร้

154

อ�ก�ศได� ก�ร้ร้วมท่มของ Prime Mover จัง่ เปน็ ำสว่ นำ
ผู้สมทด�่ ่ แลี่ว� เร้�อ�ศัยขอ� มล้ ี่จั�กก�ร้วิจัยั เปน็ ำตัวนำำ�
เพื่ร้�ะมห่ ลี่ักฐ�นำท�งวทิ ย�ศ�สตร้์ร้องร้ับ ส่วนำขอ� มล้ ี่
จั�กท�งเศร้ษ์ฐศ�สตร้์ในำแง่ของก�ร้เสนำอม�ตร้ก�ร้
จั้งใจัให�คนำหันำม�ปฏิบตั ิต�มกฎหม�ย ไมเ่ พื่่ยงแต่เฉพื่�ะ
ท�ำ ให�คนำหว�ดกลี่วั ตอ่ ก�ร้กร้ะทำ�ผู้ดิ โดยก�ร้ใชั้โ� ทษ์ท�ง
อ�ญ� แต่ยงั มม่ �ตร้ก�ร้ท�งภ�ษ์แ่ ลี่ะอน�่ ำๆ ทเ�่ ปน็ ำแร้ง
จั้งใจัท�งด��นำก�ร้เงินำ กเ็ ปน็ ำสว่ นำส�ำ คัญทจ�่ ัะท�ำ ใหก� �ร้
ออกกฎหม�ยของเร้�มป่ ร้ะสทิ ธัิภ�พื่ม�กข่น� ำ

ส�ำ หร้ับพื่.ร้.บ.อ�ก�ศสะอ�ดท่�เพื่ิ�งถ้กปดั ตก สว่ นำตัว
มองว่�เกดิ ข�น่ ำไดย� �กในำแงท่ ่ภ� �คส่วนำต�่ งๆ ท�เ่ สนำอให�
มพ่ ื่.ร้.บ.อ�ก�ศสะอ�ดนำ่� เสนำอใหม� ก่ �ร้จััดตัง� องคก์ ร้ใหม่
หลี่�ยองคก์ ร้ ร้วมทงั� คณะกร้ร้มก�ร้ใหมห่ ลี่�ยคณะ ซ�่ง
ไมส่ อดคลี่�องกบั ร้ัฐธัร้ร้มนำ้ญฉบับปจั ัจัุบันำทต่� อ� งก�ร้
ให�หนำว่ ยง�นำต่�งๆ ลี่ดปร้มิ �ณของกฎหม�ยแลี่ะคณะ
กร้ร้มก�ร้ลี่งใหไ� ด�ม�กทส�่ ุด อก่ ท�งั เนำอ�่ ห�ของกฎหม�ย
เองก็ม่คว�มซ�ำ� ซ�อนำกบั กฎหม�ยท่ม� ่อย้แ่ ลี่ว� ฉะนำน�ั ำ ก�� ว
ต่อไปท่� Prime Mover ก�ำ ลี่งั ทำ�อย้ค่ อ่ ก�ร้หนั ำกลี่บั
ม�ดว้ �่ กฎหม�ยทม่� อ่ ย่ใ้ นำปจั ัจับุ นั ำส�ม�ร้ถใชั้ไ� ดม� �กนำอ� ย
เพื่่ยงใด ห�กลี่�� สมยั กท็ ำ�ใหท� ันำสมัยขน�่ ำ หร้่อห�กหนำ่วย
ง�นำใดไมม่ อ่ �ำ นำ�จักเ็ พื่�ิมอำ�นำ�จั เร้�ไมไ่ ดส� ร้�� งกฎหม�ย
ใหมห่ ร้่อคณะกร้ร้มก�ร้ใหม่ข่�นำม�ซง่� นำ�่ จัะเปน็ ำแนำวท�ง
ท่�สอดคลี่อ� งกบั ร้ัฐธัร้ร้มนำ้ญฉบับปจั ัจัุบนั ำม�กท�ส่ ุด อก่
อย�่ งห�กพื่.ร้.บ.อ�ก�ศสะอ�ดเกดิ ข�น่ ำไดจ� ัร้ิงจัะใชั้เ� วลี่�
นำ�นำในำก�ร้ออกกฎหม�ยในำขณะท่�ปญั ห�ของสภ�พื่ภม้ ิ-
อ�ก�ศเปน็ ำเร้�อ่ งเร้ง่ ด่วนำ ก�ร้ท่เ� ร้�ทบทวนำแกไ� ขกฎหม�ย
ท่�ม่อย้จ่ ั่งทำ�ไดร� ้วดเร้ว็ กว่� นำค�่ ่อเส�นำท�ง Prime
Mover พื่ย�ย�มจัะขบั เคลี่่อ� นำ

155

ร้ะหว่�งนำ่�เร้�กำ�ลี่งั ดว้ ่�กฎหม�ยฉบบั ไหนำควร้จัะตอ� ง
แกไ� ขแลี่ะจัะแกไ� ขอย่�งไร้ โดยก�ร้แก�ไขของเร้�เปน็ ำก�ร้
แก�ไขกฎหม�ยในำลี่ำ�ดับร้องหร้่อกฎหม�ยลี่ก้ อย่�ง
ปร้ะก�ศกร้ะทร้วง กฎกร้ะทร้วง ซง�่ แก�ไขไดง� �่ ย เมอ่�
แกไ� ขไดง� ่�ยเร้�กส็ �ม�ร้ถบังคบั ใชั้�กฎหม�ยได�ทันำท่ซง�่
แตกต�่ งจั�กพื่.ร้.บ.ใชั้เ� วลี่�อ่กม�กในำก�ร้ถกเถย่ งกันำถง่
คว�มจั�ำ เปน็ ำในำก�ร้มก่ ฎหม�ยว่�คอ่ อะไร้ สง�ิ ท�่เร้�ท�ำ ต�งั
อย่้บนำพื่่�นำฐ�นำของคว�มร้วดเร้ว็ ซ�ง่ ก็คอ่ ร้้ปแบบของก�ร้
แกไ� ขกฎหม�ยลี่ำ�ดับร้องท่�กลี่่�วไปแลี่�ว สว่ นำเนำ่อ� ห�ของ
ก�ร้แกไ� ขเร้�ใหค� ณะท�ำ ง�นำแต่ลี่ะคนำด้แลี่ในำส่วนำท�่ตวั เอง
เชั้ย่� วชั้�ญ เชั้่นำ ศ. ดร้.ศิวัชั้ ผู้ศ. ดร้.ร้ณบร้ร้จับ ดแ้ ลี่
เร้อ�่ งส�ร้มลี่พื่ิษ์ตกค�� งย�วนำ�นำ เร้�ก็กำ�ลี่ังพื่ย�ย�มผู้ลี่ัก
ดันำในำเร้อ่� งของก�ร้ควบคุมก�ร้ปลี่อ่ ยมลี่พื่ิษ์จั�กโร้งง�นำ
โดยอ��งองิ ตวั เลี่ขข�อกำ�หนำดขององค์ก�ร้อนำ�มัยโลี่ก
หร้อ่ WHO (World Health Organization) ว่�ควร้
จัะปลี่อ่ ยในำปร้ิม�ณไมเ่ กนิ ำเท�่ ใดภ�ยในำร้ะยะเท�่ ใด ซ�ง่
ตร้งนำ�เ่ ปน็ ำหนำ��ท�่ของนำกั วิทย�ศ�สตร้์ทจ่� ัะใชั้ห� ลี่ักฐ�นำท�ง
วทิ ย�ศ�สตร้บ์ อกเร้�ว่�กฎหม�ยควร้อนำญุ �ตใหม� ก่ �ร้
ปลี่อ่ ยมลี่พื่ิษ์สส่้ ง�ิ แวดลี่อ� มได�ม�กนำอ� ยเพื่่ยงใด
ผู้ศ. ดร้.ร้จุ ัิก�ญจันำ์ ร้ศ. ดร้. ธันั ำวด่ ดแ้ ลี่เร้�อ่ งคณุ ภ�พื่
อ�ก�ศภ�ยในำอ�ค�ร้ซง่� ปจั ัจับุ นั ำยังไมม่ ก่ ฎหม�ยเฉพื่�ะ
เร้�จั่งได�เสนำอให�ม่ก�ร้ควบคุมโดยควร้ตอ� งมเ่ กณฑิ์
ม�ตร้ฐ�นำท�งกฎหม�ย ดร้.ปยิ ศักดด�ิ แ้ ลี่เร้อ่� งม�ตร้ก�ร้
ท�งภ�ษ์่ ก�ร้เก็บค่�ธัร้ร้มเนำย่ มต่�งๆ ทเ่� ก�ย่ วขอ� ง
กบั ก�ร้ควบคมุ ก�ร้ใชั้�ร้ถยนำต์ เหลี่่�นำ�ม่ ห่ ลี่ักก�ร้ท�ง
เศร้ษ์ฐศ�สตร้์อยท่้ ่�เร้�ไดน� ำำ�ม�ปร้บั ใชั้ใ� นำก�ร้ออกกฎหม�ย
ของเร้� ส่วนำผู้ศ. ดร้.นำอิ ร้ซ�ง่ ท�ำ โคร้งก�ร้ห�องเร้่ยนำสฝ้� ุ่�ุนำ
ก็ได�คุยกนั ำว�่ ควร้จัะมก่ ฎหม�ยท�ค่ ม�ุ คร้องนำักเร้่ยนำไมใ่ ห�
ไดร� ้ับผู้ลี่กร้ะทบจั�กฝุ่�นุ ำ PM2.5 โดยก�ร้ผู้ลี่ักดนั ำกฎหม�ย

156

ปจั ัจับุ ันำท่เ� ก�่ยวขอ� งกบั ก�ร้ออกแบบหอ� งเร้่ยนำใหเ� พื่ิ�มข�อ
ก�ำ หนำดใหค� วร้ตอ� งปอ้ งกันำฝุุ่น� ำ PM2.5 กลี่�่ วโดยสร้ปุ
ตนำเองม่หนำ��ทท่� ่จ� ัะนำ�ำ องคค์ ว�มร้�้แลี่ะคว�มเชั้่�ยวชั้�ญ
ของ Prime Mover แต่ลี่ะคนำม�ผู้นำวกเข�� เปน็ ำกฎหม�ย
ฉบับต�่ งๆ จั�กกฎหม�ยทม่� อ่ ย่้แลี่ว� ท�่กร้ะจััดกร้ะจั�ยอย่้

อย�กฝุ่�กข�อเสนำอแนำะไปถ่งหนำว่ ยง�นำร้ัฐท�่ด�ำ เนำินำก�ร้
ในำด��นำของมลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศทเ�่ ก�่ยวพื่ันำกับชั้ว่ ิตแลี่ะ
สุขภ�พื่ของปร้ะชั้�ชั้นำ ซ�ง่ สมั พื่ันำธั์ใกลี่�ชั้ดิ กับกฎหม�ย
สทิ ธัมิ นำษุ ์ยชั้นำท�ป่ ร้ะกนั ำว�่ แต่ลี่ะคนำมส่ ทิ ธัิในำชั้่วติ สุขภ�พื่
ทอ่� ย้่อ�ศยั สภ�พื่แวดลี่�อมท�่ด่ท่จ� ัะใชั้�ชั้่วิตไดอ� ย�่ งปกติ
สขุ ฉะนำัน� ำ mindset ของหนำ่วยง�นำร้ฐั ควร้จัะต�อง
เปลี่ย�่ นำโดยมุ่งไปทก�่ ฎหม�ยสทิ ธัิมนำษุ ์ยชั้นำเปน็ ำหลี่ักว่�เร้�
กำ�ลี่งั ปร้ะกนั ำทั�งชั้่วติ แลี่ะสขุ ภ�พื่ของปร้ะชั้�ชั้นำทอ�่ ย้่ในำ
ปร้ะเทศของเร้� สว่ นำภ�คปร้ะชั้�ชั้นำเองจัะต�องตร้ะหนำกั
ร้เ้� ชั้่นำกันำถ่งสิทธัขิ องเร้� ทัง� สิทธัิในำก�ร้เข��ถง่ ขอ� ม้ลี่
ข่�วส�ร้ สิทธัิในำก�ร้ได�ร้ับก�ร้เยย่ วย�กร้ณท่ ร�่ ้ฐั ไม่ได�
ดำ�เนำนิ ำม�ตร้ก�ร้เพื่่�อปกปอ้ งสทิ ธัิมนำุษ์ยชั้นำทป่� ร้ะชั้�ชั้นำ
พื่่งม่ ห�กปร้ะชั้�ชั้นำมค่ ว�มร้�ค้ ว�มเข��ใจัในำเร้�อ่ งสทิ ธักิ จ็ ัะ
เปน็ ำหนำท�งหนำ่�งทจ�่ ัะเยย่ วย�คว�มเส่ยห�ยได� ตัวอย�่ ง
เชั้่นำก�ร้ฟอ้ งร้�องตอ่ ศ�ลี่ ซง่� ปจั ัจัุบันำกม็ องว่�ม่แนำวโนำม�
ท่ด� ่ห�กดค้ ำ�วินำิจัฉยั ของศ�ลี่ปกคร้องในำเร้อ่� งก�ร้ไม่ทำ�
หนำ��ท�ข่ องหนำว่ ยง�นำร้ัฐในำก�ร้ด�ำ เนำนิ ำม�ตร้ก�ร้ปอ้ งกันำ
ภ�วะมลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ ซ่�งห�กปร้ะชั้�ชั้นำต่น� ำตวั ม�กข�น่ ำก็
จัะม่ก�ร้ฟอ้ งร้�องเข��สก้่ ร้ะบวนำก�ร้ของศ�ลี่ม�กขน่� ำ แลี่ะ
จัะกลี่�ยเปน็ ำบร้ร้ทัดฐ�นำท�งกฎหม�ยต่อไป นำ�นั ำค่อร้ฐั
ต�องตร้ะหนำักว�่ ห�กเข�ไม่ปกปอ้ งสทิ ธัิของปร้ะชั้�ชั้นำจัะม่
คว�มผู้ิดหร้อ่ ไดร� ้ับผู้ลี่ร้�� ยอย่�งไร้

157

ดร.
ปยิ ศักด �ิ
ม�นะสูนั ต้์

บทบ�ท Prime Mover มส่ ่วนำจัดุ ปร้ะก�ยให�เกิดก�ร้
ตร้ะหนำักร้�้ถ่งปญั ห�ฝุ่�ุนำ PM2.5 ม�กข�น่ ำ แต่คว�มท�� ท�ยก็
ม่อย่้ แบ่งไดเ� ปน็ ำส�มเร้�อ่ งด�วยกันำ เร้อ�่ งแร้กค่อกฎหม�ย
อย�่ งท�ท่ ร้�บว�่ เร้�ผู้ลี่ักดันำเร้่อ� งกฎหม�ยอ�ก�ศสะอ�ด
ซ�ง่ เปน็ ำสง�ิ ท�ด่ ่แลี่ะมก่ ร้ณศ่ ก่ ษ์�ในำหลี่�ยปร้ะเทศทป�่ ร้ะสบ
คว�มสำ�เร้จ็ ั ในำสว่ นำของภ�คปร้ะชั้�สงั คมเองอย่�งสภ�
ลี่มห�ยใจัเชั้่ยงใหมเ่ องก็ผู้ลี่ักดนั ำม�นำ�นำ แต่ท�� ยท่ส� ดุ ก็
ถ้กปดั ตกไป ปร้ะเด็นำคอ่ ในำคว�มเปน็ ำจัร้ิงเปน็ ำเร้�อ่ งคอ่ นำ
ข��งย�กท�่จัะผู้ลี่ักดันำร้�่ งพื่.ร้.บ.นำ�ห่ �กร้ัฐบ�ลี่ไมร่ ้่วมม่อ
ด�วย อก่ อย่�งกฎหม�ยอ�ก�ศสะอ�ดเปน็ ำกฎหม�ยท�่
บร้ ้ณ�ก�ร้ทุกภ�คสว่ นำท�เ่ ก่�ยวขอ� ง เชั้น่ ำ
ในำภ�คเศร้ษ์ฐกิจัก็ม่เร้�่องของก�ร้บงั คบั ใชั้ท� ต่� �องพื่�่ง
องค์กร้ปกคร้อง เชั้น่ ำ กทม. ในำเร้่อ� งก�ร้ควบคมุ ก�ร้
ใชั้�ร้ถยนำต์ในำเขตก�ร้จัร้�จัร้หนำ�แนำน่ ำทจ�่ ัะต�องเกบ็ ค�่
ธัร้ร้มเนำย่ มคว�มแออดั (congestion charge) เปน็ ำต�นำ
ซง่� หนำ่วยง�นำเองก็จัะบอกว่�มก่ ฎหม�ยท�่บังคบั ใชั้�อย้่
แลี่ว� แต่พื่อนำำ�กฎหม�ยต�่ งๆ ท่�มม่ �ร้วมกนั ำจัะเหน็ ำภ�พื่
ชั้ัดเจันำว่�ข�ดก�ร้บ้ร้ณ�ก�ร้ ขน�่ ำอย่้กบั ว่�หนำ่วยง�นำใดให�

158

คว�มสำ�คัญม�กนำ�อยอย่�งไร้ เข�� ใจัว่�ภ�คร้ฐั ท่�ร้บั เร้�่อง
จั�กพื่ร้ร้คก�ร้เม่อง ส.ส. ภ�คปร้ะชั้�สงั คม เข�เห็นำว่�
ไมส่ �ม�ร้ถจัะท�ำ ได� ห�กผู้ลี่ักดนั ำตอ่ ไปถ่งคณะกร้ร้มก�ร้
กฤษ์ฎก่ �กจ็ ัะถ้กปดั ตกจั่งไมไ่ ด�เสนำอต่อ

เร้อ่� งท�่สองเก�ย่ วข�องกบั คว�มร้บั ร้�เ้ ก่�ยวกับปญั ห� PM2.5
ของสงั คมบ�งส่วนำทย�่ ังคลี่�ดเคลี่่อ� นำอย่้ โดยเหน็ ำว�่ ฝุุ่�นำ
PM2.5 เปน็ ำเร้่�องธัร้ร้มชั้�ติ เปน็ ำเร้่�องฤดก้ �ลี่นำั�นำคอ่ เมอ�่
เกิดคว�มกดอ�ก�ศส้งปร้ะกอบกบั สภ�พื่อ�ก�ศท�่นำงิ� ก็
จัะทำ�ใหเ� กดิ ก�ร้สะสมของฝุุ่น� ำ PM2.5 ตอ่ ให�จัะม่ข�อม้ลี่เชั้งิ
ปร้ะจัักษ์์ มห่ ลี่กั ฐ�นำท�งวทิ ย�ศ�สตร้ม์ �กม�ยเกย่� วกับ
แหลี่่งทม�่ �แลี่ะผู้ลี่กร้ะทบของฝุุ่�นำ PM2.5 ฉะนำ�นั ำ พื่วกเข�จัะ
มค่ ว�มคดิ ว�่ พื่ย�ย�มจัะแก�ไขปญั ห�ไปก็ไร้�ผู้ลี่ ซง่� คณะ
ทำ�ง�นำ Prime Mover กห็ �ร้่อกันำก็เหน็ ำว�่ ม่ส่วนำถก้ อย่้
บ�� งท�จ่ ัะบอกว่�เปน็ ำเร้่�องฤดก้ �ลี่ แตห่ �กเร้�ไม่ทำ�ใหเ� กดิ
ฝุุ่น� ำ PM2.5 ตง�ั แตแ่ ร้กโดยลี่ดทอนำกจิ ักร้ร้มเหลี่่�นำัน� ำลี่ง
ปญั ห�ก็จัะไมส่ �ม�ร้ถหมดไปในำภ�พื่ร้วมได� กย็ อมร้บั ว่�
กเ็ ร้�ยงั ตอ� งส�่อส�ร้ต่อไปจันำกว�่ สงั คมจัะตร้ะหนำกั ร้้�ถง่
คว�มสำ�คัญของก�ร้ลี่ดส�ร้ตัง� ต�นำท�่ท�ำ ใหเ� กิดฝุุ่�นำ PM2.5

เชั้่�อว�่ กร้ะบวนำก�ร้ในำปร้ะเทศอน่� ำๆ เปน็ ำบทเร้่ยนำให�กบั เร้�
ได� เชั้่นำ ยุโร้ป หร้อ่ จั่นำทผ่� ู้ลี่กั ดันำในำเร้อ�่ งคณุ ภ�พื่อ�ก�ศ
อย�่ งจัร้งิ จังั จันำทำ�ใหค� ุณภ�พื่อ�ก�ศของปร้ะเทศเข�ด่
ข่�นำ แต่กต็ �องยอมร้ับว่�ต�องแลี่กม�ดว� ยผู้ลี่กร้ะทบตอ่
ภ�คเศร้ษ์ฐกจิ ัร้ะดบั หนำ�ง่ เชั้น่ ำ วกิ ฤตร้�ค�พื่ลี่ังง�นำท�่
พืุ่่งส้งข�น่ ำหร้อ่ ก�ร้ข�ดแคลี่นำพื่ลี่ังง�นำไฟฟ�้ เพื่ร้�ะก�ร้
พื่ย�ย�มจัะควบคุมเชั้�่อเพื่ลี่งิ ถ�่ นำหนิ ำทท�่ �ำ ใหเ� กิดมลี่พื่ิษ์
ซ่ง� ก็เปน็ ำผู้ลี่จั�กก�ร้ลี่งนำ�มในำเวท่ COP21 ปร้ะเด็นำค่อ
อย่�งนำอ� ยเร้�ต�องชั้ว่ ยกนั ำพื่ย�ย�มผู้ลี่กั ดนั ำใหก� ิจักร้ร้ม

159

ท�ท่ ำ�ใหเ� กดิ ฝุ่นุ� ำ PM2.5 นำัน� ำลี่ดลี่ง สิง� นำต�่ �องอ�ศยั คว�ม
จัร้ิงใจัแลี่ะคว�มพื่ย�ย�มอย�่ งแร้งกลี่��ในำก�ร้ผู้ลี่ักดนั ำ
จั�กร้ัฐบ�ลี่ดว� ยซ่ง� ยงั ไม่คอ่ ยเหน็ ำม�กนำกั แม�ว่�จัะมเ่ พื่ิ�ม
ม�กข่�นำ โดยจัะมก่ �ร้เร้่งร้ณร้งคใ์ นำชั้ว่ งท่เ� กดิ วกิ ฤตฝุุ่น� ำ
PM2.5 แตใ่ นำชั้่วงสถ�นำก�ร้ณป์ กตกิ ล็ ี่ดคว�มเขม� ข�นำในำ
ก�ร้ร้ณร้งคล์ ี่ง

เร้�อ่ งสุดท��ยค่อก�ร้ห�ข�อมล้ ี่วิจััยของตนำเองในำฐ�นำะ
Prime Mover เนำ่�องจั�กข�อมล้ ี่ท�น่ ำำ�ม�ใชั้ท� �ำ โมเดลี่ท�ง
เศร้ษ์ฐศ�สตร้เ์ ชั้ิงมหภ�คจัะต�องอ�ศัยข�อม้ลี่ท่ค� ร้บถว� นำ
เพื่่�อก�ร้วิเคร้�ะหใ์ นำเชั้ิงลี่่กซง�่ พื่บว่�เข�� ถ่งไดค� อ่ นำข�� ง
ลี่ำ�บ�ก อ�ทิ จั�ำ นำวนำผู้ป�้ ว� ยหร้่อผู้้ไ� ด�ร้ับผู้ลี่กร้ะทบจั�กฝุ่�นุ ำ
PM2.5 ท�ำ ให�ก�ร้วดั คว�มเสย่ ห�ยจั�กฝุ่นุ� ำ PM2.5 เปน็ ำ
ม้ลี่ค่�ท�งเศร้ษ์ฐกจิ ัไทยอย่�งคร้บวงจัร้แบบยโุ ร้ป
สหร้ัฐอเมร้ิก� เปน็ ำเร้อ�่ งท�่ย�ก ร้วมทง�ั ร้ะบบก�ร้จััด
เก็บข�อม้ลี่กย็ งั ไมส่ มบร้ ้ณ์นำัก เชั้น่ ำ ร้ะบบฐ�นำขอ� ม้ลี่
ส�ธั�ร้ณสุข เข��ใจัว่�ก�ร้ศก่ ษ์�โดยส่วนำใหญค่ ่อก�ร้
ท�ำ ส�ำ ร้วจัซ�ง่ จัะได�ผู้ลี่ในำร้ะดับหนำ�ง่ แต่ต�องเข��ใจัว�่ ก�ร้
นำ�ำ ง�นำวจิ ััยแบบส�ำ ร้วจัม�ใชั้ง� �นำจัะต�องพื่ิจั�ร้ณ�ถ่ง
ปร้ะสทิ ธัภิ �พื่ในำก�ร้บง่ ชั้�ว่ ่�ม่ม�กนำ�อยเพื่่ยงใดด�วย แต่
ห�กเร้�ม่ข�อม้ลี่ท�่ชั้ดั เจันำว่�ผู้้�ปว� ยแลี่ะอตั ร้�ก�ร้เส่ยชั้ว่ ติ
ดว� ยส�เหตุเก่�ยวกับฝุ่น�ุ ำ PM2.5 หร้่อมลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ
ทั�งปร้ะเทศม่จัำ�นำวนำเท่�ใด ร้วมถ่งข�อม้ลี่ก�ร้เสย่ เวลี่�
ในำก�ร้ใชั้�ชั้ว่ ิต แลี่ะอน�่ ำๆ กจ็ ัะส�ม�ร้ถท�ำ อนำกุ ร้มท�่มร่ ้ะยะ
เวลี่�ย�วม�ก ร้นั ำเปน็ ำโมเดลี่ได� นำ่ค� อ่ ส�มเร้�่องหลี่กั ท�เ่ ปน็ ำ
คว�มท��ท�ยแลี่ะเปน็ ำบทเร้่ยนำสำ�หร้ับก�ร้จัะผู้ลี่กั ดันำว�ร้ะ
คุณภ�พื่อ�ก�ศตอ่ ไปของ Prime Mover

160

สิง� ท่เ� ร้� Prime Mover ท�ำ ไดค� อ่ ก�ร้ท�ำ ใหป� ร้ะชั้�สงั คม
ต่น� ำร้้� อย�่ งท่เ� ร้�กำ�ลี่งั ทำ�ผู้�่ นำชั้่องท�งส่�อส�ร้ต่�งๆ
ท�งั ในำฝุ�่ังของวิทย�ศ�สตร้์ กฎหม�ย ซ่ง� เข�� ใจัว�่ ชั้ว่ ย
กร้ะตุ�นำสังคมได�ร้ะดบั หนำ�่งจั�กก�ร้ทเ�่ ร้�ลี่งไปผู้ลี่กั ดันำในำ
หนำว่ ยง�นำต�่ งๆ เพื่�่อให�เกิดคว�มเข�� ใจั ร้วมถง่ ภ�คร้ัฐ
เองกไ็ ดม� ่ก�ร้ผู้ลี่ักดนั ำโร้งไฟฟ�้ ขนำ�ดเลี่็กในำชัุ้มชั้นำ
นำั�นำค่อเม�่อม่นำโยบ�ยภ�พื่ใหญ่ องค�พื่ยพื่ต�่ งๆ ก็
พื่ย�ย�มจัะขยบั ต�มม�กข�น่ ำ แม�ว�่ เกณฑิท์ เ�่ ร้�เสนำอไป
อย่�งกฎหม�ยอ�ก�ศอ�จัจัะเกดิ ข่น� ำได�ย�ก ปที �ผ่ ู้่�นำม�ฝุุ่น� ำ
PM2.5 อ�จัจัะไม่ได�รุ้นำแร้งม�กนำักแต่ก็ตอ� งตดิ ต�มตอ่
ไปเม่อ� เข�� ส้่ฤด้หนำ�วนำ�่ สว่ นำหนำ�ง่ ก็เพื่ร้�ะคว�มใส่ใจัของ
สังคมในำเร้่�องสง�ิ แวดลี่อ� มมม่ �กขน่� ำ อย่�งไร้ก็ต�ม
ห�กเร้�มองภ�พื่ใหญ่ ปญั ห�ฝุุ่น� ำ PM2.5 ไม่ใชั้่เร้อ่� งฝุ่น�ุ ำ
PM2.5 อย�่ งเดย่ ว แต่เปน็ ำเร้อ่� งเดย่ วกบั ภ�พื่ใหญข่ อง
ก�ร้เปลี่่�ยนำแปลี่งสภ�พื่ภม้ ิอ�ก�ศ (climate change)
เปน็ ำโจัทย์เดย่ วกันำท�่ร้ะดับโลี่กก�ำ ลี่งั ม่ก�ร้ผู้ลี่ักดนั ำ อย่�ง
ในำเวท่ COP26 โดยสว่ นำตวั จัง่ ค�ดหวังท่จ� ัะเหน็ ำผู้ลี่ลี่ัพื่ธั์
ท�ช่ ั้ัดเจันำม�กกว�่ นำ่� นำ�ันำคอ่ ก�ร้ใชั้ก� ลี่ไกของกฎหม�ยเปน็ ำ
เคร้่อ� งม่อ แลี่ะจัะตอ� งม่ก�ร้บังคับใชั้�อย่�งจัร้ิงจัังแลี่ะม่
ผู้ท�้ ่�มอ่ �ำ นำ�จัดแ้ ลี่ควบคุมก�ร้บังคับใชั้�อย�่ งชั้ัดเจันำ ตอ� ง
เปน็ ำคว�มร้่วมมอ่ ต�งั แตร่ ้ะดับบนำหร้่อนำโยบ�ย ร้วมทง�ั
ผู้�้ใหญ่ท่ต� �องเหน็ ำคว�มสำ�คัญ แบบเด่ยวกับสหร้ัฐฯ ท�่
โดนำัลี่ด์ ทร้มั ป์ ไมไ่ ดใ� ห�คว�มสำ�คญั กบั ว�ร้ะส�งิ แวดลี่�อม
แต่พื่อม�ถ่งสมัย โจั ไบเดนำ เข�ได�นำ�ำ กลี่ับม� ภ�พื่ของ
ก�ร้ขบั เคลี่�่อนำกด็ ่ข่�นำ คว�มร้่วมมอ่ ร้ะหว่�งปร้ะเทศก็
ชั้ดั เจันำข่น� ำ ฉะนำนั� ำ มนั ำตอ� งอ�ศยั คว�มร้ว่ มมอ่ จั�กร้ะดับ
บนำด�วย

161

ผู้ศ. ดร.
นิอัร
สูริ ิมงคลเลศิ ก่ล

สิง� ทพ่� ื่บในำเร้อ�่ งปญั ห�ไฟป�� หมอกควันำในำพื่�่นำทภ่� �คเหนำอ่
คอ่ ปร้ะชั้�ชั้นำให�คว�มสำ�คญั ในำเชั้งิ ท่เ� ปน็ ำผู้ลี่กร้ะทบท�ง
สุขภ�พื่ค่อนำข�� งนำ�อย ร้วมท�งั ขอ� บ่งชั้�ถ่ ่งคว�มสมั พื่ันำธั์
ร้ะหว�่ งฝุ่น�ุ ำ PM2.5 กบั เร้�่องสขุ ภ�พื่กไ็ ม่ชั้ัดเจันำเหมอ่ นำ
โควดิ -19 ทเ�่ ร้�เหน็ ำว�่ ส�ม�ร้ถเสย่ ชั้่วิตได�อย่�งร้วดเร้็ว
ฉะนำ�นั ำ ก�ร้ส่อ� ส�ร้ใหค� นำร้ว่ มกันำตร้ะหนำักถ่งปญั ห�
สุขภ�พื่เปน็ ำอนั ำดับแร้กนำ�นั ำจัะแตกต่�งกนั ำ เพื่ร้�ะท่�ม�
ของปญั ห�ก�ร้เผู้�ในำพื่�่นำทก�่ �ร้เกษ์ตร้ในำท่ร� ้�บส้งของ
ภ�คเหนำอ่ เปน็ ำเร้่�องป�กทอ� ง คว�มย�กจัง่ เปน็ ำก�ร้จัะท�ำ
อย�่ งไร้ใหเ� ข�เหน็ ำถง่ ปญั ห�ของก�ร้เผู้�ว่�สุดท�� ยแลี่�วจัะ
วนำกลี่บั ม�ท่�เร้�อ่ งสุขภ�พื่ ทง�ั ผู้ลี่กร้ะทบตอ่ ตวั เองร้วม
ทัง� คร้อบคร้ัว แลี่ะพื่�่นำทอ�่ ่�นำๆ ท�งั ภม้ ภิ �ค

ก�ร้ท�ำ โคร้งก�ร้หอ� งเร้ย่ นำส้ฝ� ุ่นุ� ำกเ็ ปน็ ำก�ร้สร้�� งคว�ม
ตร้ะหนำกั ร้�้ให�กบั เด็กแลี่ะเย�วชั้นำ เพื่ร้�ะท�่ผู้่�นำม�เด็กๆ
ของเร้�ยังไมใ่ ชั้เ่ ด็กท่�เปน็ ำพื่ลี่เม่องตน�่ ำร้�้ท่�ตน่� ำแลี่ะร้�ด้ �วยตัว
ของเข�เองแต่โดยผู้่�นำส่�อ แต่ห�กเร้�นำ�ำ เร้�อ่ งฝุ่นุ� ำ
PM2.5 เข�� ไปไว�ในำหอ� งเร้่ยนำโดยติดอ�วธุ ัใหก� ับคร้ก้ อ่ นำ

162

เพื่่�อจัะสอนำเด็กๆ ใหเ� ข�ร้ว้� ่�วันำนำ�ค่ ่�ของคณุ ภ�พื่อ�ก�ศ
เปน็ ำอย่�งไร้โดยไมต่ อ� งม่ใคร้บอก หร้่อไปทไ�่ หนำกต็ �ม
กส็ �ม�ร้ถจัะเข��ใจัค�่ คุณภ�พื่อ�ก�ศแลี่ะก�ร้แปร้คว�ม
หม�ยด��นำสขุ ภ�พื่ออกม�ได� ดแ้ ลี่ตัวเองได� ก็หม�ย
ถง่ ก�ร้ปกปอ้ งแลี่ะก�ร้ลี่ดผู้ลี่กร้ะทบด��นำสุขภ�พื่แบบ
ทนั ำท่ นำ่ค� อ่ ส�งิ เร้�ผู้ลี่ักดนั ำ โคร้งก�ร้นำ�ำ ร้่องเร้ิ�มท่ส� �มสิบ
โร้งเร้่ยนำในำจังั หวัดเชั้่ยงร้�ย แพื่ร้่ แม่ฮิอ่ งสอนำ ส่วนำ
ร้ะยะต่อไปจัะเร้�ิมท่�จังั หวดั เชั้่ยงใหม่ ลี่�ำ พื่้ นำ พื่ะเย� แลี่ะ
กร้งุ เทพื่ฯ นำอกจั�กนำเ�่ ร้�ก็ไม่ได�ลี่ะเลี่ยจัังหวัดพื่ร้มแดนำ
ร้ะหว่�งปร้ะเทศ เพื่ร้�ะปญั ห�หมอกควนั ำไมไ่ ดเ� กดิ ขน�่ ำ
เฉพื่�ะภ�ยในำปร้ะเทศ แลี่ะแหลี่่งก�ำ เนำิดเองไม่ไดส� ร้��ง
ปญั ห�เฉพื่�ะพื่่�นำท�่ใดพื่่�นำท่�หนำ�่งแต่ข�� มไปม�ได�

บทบ�ท Prime Mover ของตนำเองเปน็ ำส่วนำท�ข่ ย�ย
จั�กโคร้งก�ร้หอ� งเร้่ยนำส�้ฝุ่�ุนำท่�เร้ม�ิ ท�ำ เฉพื่�ะสว่ นำของ
ภ�คก�ร้ศ่กษ์�ของจังั หวัด แตต่ อ่ ม�สร้��งแร้งดง่ ด้ดให�
หลี่�ยภ�คส่วนำได�ม�ทำ�ง�นำร้่วมกนั ำ เชั้น่ ำ หอก�ร้ค�� ภ�ค
อตุ ส�หกร้ร้ม อบต. อบจั. ในำจัังหวดั นำ�นั ำๆ เหลี่่�นำ่�ได�เข��
ม�เชั้�่อมโยงกับเร้�ม�กกว่�ท�่เร้�ทำ�ง�นำของเร้�โดยลี่�ำ พื่ัง
เพื่ร้�ะเห็นำว่�ก�ร้สร้�� งพื่ลี่เม่องต่น� ำร้้�เปน็ ำเร้อ�่ งท�่ด่ จั�ก
ก�ร้ต�ังต�นำท่�โร้งเร้ย่ นำส�มสิบโร้งเร้ย่ นำก็เลี่ยมก่ �ร้พื่้ ดคุย
กนั ำว่�จัะขย�ยเปน็ ำหนำ�ง่ ร้�อยโร้งเร้่ยนำ

ทผ่� ู้่�นำม�ทำ�ง�นำเก่�ยวกับไฟป�� หมอกควันำในำลี่มุ่ แม่นำ��ำ โขง
โดยก�ร้ติดต�มเร้อ่� งจัุดคว�มร้อ� นำม�เปน็ ำเวลี่�สิบกว�่ ปี
หลี่ังจั�กนำนั� ำจัง่ เร้ม�ิ ขยับม�ด้ในำพื่�่นำท�จ่ ังั หวดั เชั้ย่ งร้�ยซ่�ง
เปน็ ำจัังหวัดท�่ตนำเองอ�ศัยอย้่ แลี่ะเร้ิ�มทำ�แอปพื่ลี่เิ คชั้ั�นำ
ต่�งๆ เพื่่�อใชั้�ในำก�ร้ตดิ ต�มไฟป�� แลี่ะก�ร้เผู้� ลี่�่ สุดได�
ร้ับร้�งวลั ี่ชั้นำะเลี่ิศนำวตั กร้ร้มแหง่ ชั้�ติจั�กแอปฯ Smoke

163

Watch เพื่ร้�ะเกดิ ก�ร้นำำ�ไปใชั้อ� ย�่ งเปน็ ำร้้ปธัร้ร้ม โดย
ก�ร้ตดิ ต�มก�ร้เกิดไฟซ่ง� ห�กเกิดเหตขุ น�่ ำท่ใ� ดก็จัะปร้�กฏ
ข่น� ำทันำทเ่ พื่่�อใหเ� จั��หนำ�� ท่ด� ับเพื่ลี่ิงเข�� ไปถง่ พื่่�นำท�่ได�อย�่ ง
ร้วดเร้็ว ในำตอนำเร้ิม� ตน� ำนำ่เ� ร้�ทำ�เฉพื่�ะพื่�่นำท่�จัังหวัด
เชั้่ยงร้�ยแต่ขณะนำก�่ ำ�ลี่ังขย�ยผู้ลี่ไปยงั อก่ สบิ เจัด็
จัังหวดั ซ�่งจัะเสร้็จัในำเดอ่ นำธันั ำว�คม ปี 2564

ปญั ห�ไฟป�� หมอกควนั ำเปน็ ำปญั ห�ท�่พื่่�นำท่�ภ�คเหนำ่อตอนำ
บนำเผู้ชั้ิญม�เปน็ ำเวลี่�สิบกว�่ ปแี ลี่ว� แต่ภ�ยหลี่งั คว�ม
ตร้ะหนำกั ร้ข้� องปร้ะชั้�ชั้นำเปน็ ำเสย่ งท่�ดังข่�นำ เดิมท่เร้�จัะ
ไมร่ ้บั ร้้�ว�่ เกิดอะไร้ข่�นำ ร้้เ� พื่่ยงว่�จัะถง่ ฤดข้ องก�ร้เผู้�แลี่ว�
แตเ่ วลี่�นำ�่เร้�ม่ภ�คปร้ะชั้�สงั คมต�่ งๆ ท�่ทำ�หนำ��ท�เ่ ร้ย่ ก
ร้อ� งก�ร้แก�ไขปญั ห�ทเ่� ปน็ ำร้ป้ ธัร้ร้มม�กข�่นำ แทนำทจ่� ัะร้อ
ดับไฟอย�่ งเด่ยวเร้�เร้มิ� เห็นำก�ร้เปลี่่ย� นำแปลี่งว�่ ภ�คร้ฐั
เองไดข� ยับตวั มก่ �ร้เตร้่ยมร้ับม่อม�กขน่� ำแลี่ะเร้ิ�มเปดิ ใจั
แลี่ะท�ำ คว�มเข��ใจัว�่ ก�ร้เผู้�ในำบ�งพื่่�นำท�่เปน็ ำคว�มจัำ�เปน็ ำ
แต่ควร้ตอ� งม่ก�ร้จััดก�ร้ แลี่ะมันำเปน็ ำภม้ ิปญั ญ� เร้�
เร้ม�ิ เห็นำภ�พื่ของปญั ห�แลี่ะแนำวท�งก�ร้แกไ� ขปญั ห�ไป
พื่ร้อ� มๆ กันำ อย่�งไร้ก็ต�ม ก�ร้แก�ไขปญั ห� ตอ� งไม่เผู้�
จัะดท่ �่สดุ แต่ก�ร้ท�เ่ ร้�จัะเดินำท�งไปถง่ zero hotspot
จัะต�องค่อยๆ ก��วไป แนำ่นำอนำว�่ เร้�เองเปน็ ำผู้�ไ้ ดร� ้ับผู้ลี่
กร้ะทบ ทุกคนำร้อคอยว�่ ไมอ่ ย�กใหเ� กดิ ก�ร้เผู้� แต่
ปญั ห�แลี่ะส�เหตุนำ�นั ำกม็ อ่ ยห้่ ลี่�ยอย�่ งในำแตล่ ี่ะบร้บิ ท
พื่�่นำท่�แต่ลี่ะจัังหวดั ก็ม่คว�มแตกต่�งกันำไป จั่งตอ� งแกไ� ข
ไปทล่ ี่ะจัดุ เชั้่�อว่�ร้ฐั เองก็พื่ย�ย�มจัะขยบั อย�่ งเปน็ ำ
ร้ป้ ธัร้ร้มจั�กทเ่� ร้�เร้�ิมเห็นำ แลี่ะกเ็ ร้ม�ิ เหน็ ำว�่ ทกุ คนำตอ� ง
ร้ว่ มไมร� ้ว่ มมอ่ กนั ำ อย่�งหนำ�ง่ คอ่ เพื่ร้�ะร้ฐั มข่ �อจัำ�กดั เร้�อ่ ง
ทร้ัพื่ย�กร้คนำ ไฟหนำ่ง� จัุดใชั้ค� นำดับนำับร้�อยคนำ ฉะนำั�นำ ห�ก
เร้�ดง่ ทุกคนำเข��ม�มส่ ่วนำร้่วม ชั้่วยกนั ำเปน็ ำหเ้ ปน็ ำต�ซ่�งกนั ำ

164

แลี่ะกันำไมใ่ หไ� ฟเลี่ก็ ๆ กลี่�ยเปน็ ำไฟใหญ่ องคค์ ว�มร้�ท้ �ง
วชิ ั้�ก�ร้ก็ควร้จัะนำำ�ม�เปดิ แลี่ะแลี่กเปลี่ย�่ นำกนั ำ อ่กอย่�ง
เร้�ไม่ควร้ตำ�หนำิหร้อ่ ร้อคอยแตภ่ �คร้ัฐท่�จัะท�ำ หนำ��ทแ�่ กไ� ข
ปญั ห�อย่�งเด่ยว

สุดท��ยนำ�่ อย่�งไร้กต็ �ม เร้�ตอ� งสร้�� งคนำรุ้่นำใหม่ควบค่้
ไปด�วย ซง�่ เปน็ ำอก่ ม�ตร้ก�ร้ในำก�ร้ร้บั มอ่ ปญั ห�ไฟป��
หมอกควันำในำพื่�่นำทภ�่ �คเหนำ่อ เร้�ค�ดหวังว�่ คนำร้นุ่ ำใหม่
ต�องร้เ�้ ท�่ ทันำภัย ก�ร้จัะท�ำ ใหค� นำรุ้่นำใหมส่ �ม�ร้ถอย่้ได�
อย�่ งปลี่อดภัยเร้�จัะต�องทำ�ใหเ� ข�ร้จ�้ ัักปกปอ้ งตวั เอง
แลี่ะคนำร้อบข�� ง ผู้ลี่ของก�ร้ทำ�หอ� งเร้่ยนำส้�ฝุุ่�นำท�ำ ให�เร้�
ม่คว�มหวงั เพื่ร้�ะเร้�เหน็ ำว�่ เร้�ไดส� ร้�� งภ้มิค�มุ กนั ำเร้�่อง
องคค์ ว�มร้�้เกย�่ วกับฝุ่�นุ ำ PM2.5 ให�กบั เข� วัคซ่นำปอ้ งกันำ
โร้คนำั�นำเร้�ฉด่ เพื่่�อปอ้ งกนั ำตัวเอง แตส่ ิง� ท่�เร้�ก�ำ ลี่งั ทำ�ค่อ
ก�ร้ฉด่ วคั ซน่ ำใหค� นำคนำหนำ�ง่ ไปขย�ยผู้ลี่ต่อกบั เพื่�่อนำๆ
กบั คร้อบคร้วั แลี่ะชัุ้มชั้นำของเข� เดก็ คนำหนำง�่ บอกว่�จัะ
ไมม่ �โร้งเร้่ยนำเพื่ร้�ะอ�ยเพื่�่อนำทแ�่ ม่ใสห่ นำ��ก�กอนำ�มยั ไม่
ถก้ ต�อง นำค่� ่อตัวอย�่ งว�่ เร้�เห็นำผู้ลี่ซ่ง� แม�จัะดเ้ ลี่็กนำอ� ย
แตย่ ง�ิ ใหญม่ �ก ไมไ่ ด�วัดดว� ยขอ� สอบแต่วดั ดว� ยสิ�งท�่
สะท�อนำกลี่บั ม� เร้�ต�องท�ำ ง�นำควบคห้่ ลี่�ยภ�คส่วนำแลี่ะ
สิ�งทเ่� ร้�มองเหน็ ำคอ่ ร้ัฐทำ�ง�นำหนำกั ม�ก ห�กเร้�ไดเ� ข��ไป
สัมผู้สั หนำว่ ยง�นำทกุ หนำว่ ยง�นำ กร้ะทร้วง ทบวง กร้ม
ทำ�ง�นำอย�่ งเต็มท่� เพื่่ยงแต่เร้�เองอย�กเหน็ ำผู้ลี่ทเ�่ ร้็ว
กว�่ นำ�่ ขณะเด่ยวกันำเร้�ไม่ควร้ทจ�่ ัะอย้่เฉย ม่องค์คว�มร้้�
ใด มใ่ จัอย�กร้่วมมอ่ ในำจัดุ ไหนำ เร้�ก็ควร้จัะเข��ไปเปน็ ำ
สว่ นำหนำง่� ของก�ร้แก�ไขปญั ห�

165

ผู้ศ. ดร.
ร่จัิก�ญจัน์
น�สูนทิ ำ

ด�วยคว�มท�่ทำ�ง�นำด�� นำจัุลี่นิ ำทร้ย่ ใ์ นำสง�ิ แวดลี่�อม บทบ�ท
ในำฐ�นำะ Prime Mover จั่งเปน็ ำก�ร้ใหค� ว�มร้้�โดยท�ม่ งุ่
เนำ�นำไปทจ่� ัลุ ี่นิ ำทร้่ย์ในำอ�ก�ศ เพื่ร้�ะเวลี่�พื่้ ดถ่งฝุ่น�ุ ำลี่ะออง
ขนำ�ดเลี่ก็ ทม�่ ่อันำตร้�ย คนำสว่ นำใหญ่ จัะลี่ม่ ว�่ ม่จัุลี่ินำทร้่ย์
ทม่� �กบั ฝุุ่�นำดว� ยทอ�่ �จัส่งผู้ลี่กร้ะทบตอ่ สขุ ภ�พื่ของเร้�ได�

บทบ�ทอ่กส่วนำหนำ่ง� คอ่ ก�ร้ใหข� อ� เสนำอแนำะในำเชั้ิงหลี่กั ก�ร้
เพื่่�อผู้ลี่กั ดันำให�เกดิ ก�ร้แก�ไขกฎหม�ย เชั้่นำ ปร้ะก�ศของ
กร้ะทร้วงทเ�่ ก�่ยวขอ� งกับคุณภ�พื่อ�ก�ศ ซ�่งตนำเองได�
ร้ับมอบหม�ยให�ชั้ว่ ยดแ้ ลี่ในำส่วนำของคณุ ภ�พื่อ�ก�ศในำ
อ�ค�ร้ร้ว่ มกบั ร้ศ. ดร้. ธันั ำวด่ โดยมผ่ ู้ศ. ดร้.กฤษ์ฎ�กร้
อ�จั�ร้ยน์ ำักกฎหม�ยของคณะท�ำ ง�นำทำ�หนำ��ท�ช่ ั้่วย
ทบทวนำว�่ ควร้จัะมก่ �ร้แก�ไขตร้งจัุดใดบ�� ง จั�กทไ่� ด�
ศก่ ษ์�ขอ� มล้ ี่เก่�ยวกบั กฎหม�ยท่�มอ่ ยใ้่ นำปร้ะเทศไทยกพ็ ื่บ
ว่�มข่ อ� ก�ำ หนำดเก�ย่ วกับคุณภ�พื่อ�ก�ศต่�งๆ ม�กม�ย
ทจ�่ ั�ำ เปน็ ำตอ� งแก�ไข ปร้ะก�ศบ�งฉบบั เร้�ใชั้ก� ันำม�อย่�ง
ย�วนำ�นำโดยไม่เคยมก่ �ร้ปร้ับปรุ้ง ยกตวั อย�่ งฝุุ่น� ำ PM2.5
ซ่�งลี่่�สดุ ค่�ท่� WHO ไดป� ร้ะก�ศคอ่ 15 ไมโคร้กร้มั ตอ่

166

ลี่ก้ บ�ศก์เมตร้แลี่ว� แตป่ ร้ะเทศไทยยงั ใชั้เ� กณฑิท์ ส�่ ้งกว�่
นำั�นำม�ก เชั้น่ ำ ในำปร้ะก�ศกร้ะทร้วงมห�ดไทย พื่.ศ.
2520 ท�เ่ ก�ย่ วกบั ภ�วะแวดลี่อ� มท่เ� ก�่ยวกบั ส�ร้เคม่ ร้ะบุ
ว่�ฝุ่�ุนำขนำ�ดท่�ส�ม�ร้ถเข�� ถ่งถงุ ลี่มปอดได�ต�องไม่เกนิ ำ
5 มลิ ี่ลี่ิกร้ัมต่อลี่ก้ บ�ศก์เมตร้ ซ�ง่ เปน็ ำค�่ ท�่ส้งม�ก แลี่�ว
ปร้ะก�ศนำ�ก่ ย็ ังคงใชั้�กนั ำอย่้แม�ว่�จัะผู้่�นำม�สส่� ิบกว�่ ปแี ลี่�ว
Prime Mover จัง่ ชั้ว่ ยกันำศ่กษ์�ว่�จัดุ ใดท่�เปน็ ำจัุดอ่อนำ
ของปร้ะก�ศหร้่อกฎหม�ยย่อยเหลี่�่ นำ�่ เพื่�่อจัะเสนำอหนำว่ ย
ง�นำภ�คร้ฐั ต่อไปให�ม่ก�ร้พื่ิจั�ร้ณ�ปร้ับแก�ใหเ� ปน็ ำไปต�ม
ยุคสมัยทป่� จั ัจัุบนั ำเร้�มอ่ งคค์ ว�มร้้�ม�กข่�นำแลี่�ว องค์
คว�มร้้ท� �งด�� นำก�ร้แพื่ทยก์ ็ชั้ว่ ยเสร้มิ ว�่ มลี่พื่ิษ์ปร้ิม�ณ
เท�่ ใดท่�เร้มิ� สง่ ผู้ลี่กร้ะทบตอ่ สขุ ภ�พื่ ฉะนำนั� ำ เกณฑิ์
ม�ตร้ฐ�นำก็จั�ำ เปน็ ำตอ� งปร้ับเปลี่ย�่ นำต�มองคค์ ว�มร้้�ท�ง
วชิ ั้�ก�ร้ท่ม� ม่ �กข�่นำ อก่ ปร้ะเดน็ ำในำเร้อ่� งของปร้ะก�ศคอ่
ปร้ะก�ศทเ�่ ก�ย่ วข�องกับคุณภ�พื่อ�ก�ศมอ่ ย่้หลี่�ยฉบับ
มท่ ัง� ของกร้มโร้งง�นำ กร้มอนำ�มัย กร้ะทร้วงมห�ดไทย
ซ�่งในำตัวชั้ว่� ัดเด่ยวกันำมก่ �ร้ก�ำ หนำดเกณฑิ์ท�ไ่ มเ่ ท�่ กันำ
จั่งอ�จัทำ�ให�เกิดคว�มสบั สนำในำแง่ของก�ร้ปฏบิ ตั ิ เร้�ก็
เสนำอว่�ควร้ต�องม่ก�ร้ปร้บั แก�ใหต� ร้งกนั ำท�งั หมด ใหม� ่
ม�ตร้ฐ�นำเด่ยวกนั ำ

ในำฐ�นำะท่เ� ปน็ ำนำักวิจััยในำส�ข�เทคโนำโลี่ยช่ ั้ว่ ภ�พื่ มองว�่
ง�นำวิจััยในำปร้ะเทศไทยท�่มป่ ร้ะโยชั้นำม์ อ่ ย่้ม�กม�ยแต่ยัง
ข�ดก�ร้นำำ�ไปใชั้จ� ัร้ิง ยกตัวอย�่ งง�นำวิจััยทเ่� กย�่ วขอ� ง
กับก�ร้นำ�ำ วสั ดุเหลี่่อทิ�งท�งก�ร้เกษ์ตร้ม�ใชั้ป� ร้ะโยชั้นำ์
แทนำก�ร้เผู้�ท�ำ ลี่�ยท�งิ ซ�ง่ เกดิ ข่น� ำทกุ ปี เชั้่นำ ก�ร้แปร้ร้้ป
เปน็ ำเชั้่อ� เพื่ลี่งิ พื่ลี่ังง�นำไฟฟ�้ เพื่ิ�มมล้ ี่ค�่ ใหก� บั วัสดุ ส�ิงท�่
ท�ำ ไดเ� ม�่อมโ่ อก�สเข�� ร้ว่ มในำเวทค่ ่อเชั้ิญชั้วนำใหม� ่ก�ร้
บ้ร้ณ�ก�ร้คว�มร้้� นำ�ำ ง�นำวิจััยม�ร้ว่ มปฏบิ ัตจิ ัร้งิ ในำพื่่�นำท่�

167

หร้อ่ ในำชัุ้มชั้นำอย�่ งจัร้งิ จัังใหเ� ปน็ ำร้ป้ ธัร้ร้มเพื่่�อท่ช� ั้ว่ ยกนั ำ
แกไ� ขปญั ห�มลี่พื่ิษ์จั�กก�ร้เผู้�ในำภ�คก�ร้เกษ์ตร้โดย
เฉพื่�ะในำภ�คเหนำอ่ แลี่ะภ�คกลี่�ง

ชั้ว่ งสองปที ่ผ� ู้่�นำม�ทเ�่ กิดโร้คโควดิ -19 มง่ �นำวิจััยทศ�่ ก่ ษ์�
ถง่ คว�มสัมพื่ันำธั์ของฝุ่�นุ ำ PM2.5 กบั โร้คร้ะบ�ดถ้กเผู้ย
แพื่ร้่ออกม� โดยคว�มสมั พื่ันำธั์ร้ะหว�่ งฝุุ่น� ำ PM2.5 กับ
จัลุ ี่นิ ำทร้ย่ ใ์ นำอ�ก�ศนำ่�เร้�ส�ม�ร้ถมองไดเ� ปน็ ำสองปร้ะเด็นำ
ปร้ะเดน็ ำแร้ก ฝุ่น�ุ ำม่อนำุภ�คท�่ใหญก่ ว�่ จัุลี่นิ ำทร้ย่ อ์ ย่�งเชั้่นำ
ไวร้สั เมอ�่ ถ้กปลี่อ่ ยออกม�ในำบร้เิ วณท่ส� �ิงแวดลี่�อมม่
ปร้ิม�ณฝุ่น�ุ ำ PM2.5 สะสมอยม้่ �ก ไวร้ัสกส็ �ม�ร้ถจัะเก�ะ
อนำุภ�คเหลี่�่ นำแ�่ ลี่ะลี่อยอยใ้่ นำอ�ก�ศได�นำ�นำ ฉะนำน�ั ำ ในำชั้่วง
ทม่� ป่ ร้ิม�ณฝุุ่�นำ PM2.5 สง้ อัตร้�ก�ร้แพื่ร้่ร้ะบ�ดของไวร้ัส
กอ็ �จัจัะสง้ ต�มไปด�วย ปร้ะเดน็ ำท�่สอง ก�ร้ส้ดห�ยใจัฝุ่น�ุ ำ
PM2.5 เปน็ ำเวลี่�นำ�นำจั�กวิกฤตท่ด� ำ�เนำินำม�อย่�งตอ่ เนำ่�อง
ทกุ ปี ซ่ง� ทำ�ให�ปอดของเร้�คอ่ ยๆ ถ้กท�ำ ลี่�ย ภ้มคิ ุ�มกันำ
ของเร้�ออ่ นำแอลี่ง เม่�อร้บั ไวร้ัสหร้อ่ เชั้�อ่ โร้คเข��ส้ร่ ้�่ งก�ย
กจ็ ัะท�ำ ให�อ�ก�ร้ของโร้คร้นุ ำแร้งม�กขน่� ำหร้่อมอ่ ัตร้�เสย�่ ง
ในำก�ร้เสย่ ชั้ว่ ติ ส้งขน�่ ำ โควดิ -19 ท่�ม่ก�ร้ร้ะบ�ดร้นุ ำแร้งแลี่ะ
สร้��งคว�มกลี่วั ให�ผู้ค้� นำอย่�งม�กจั่งเปน็ ำโอก�สด่
ในำก�ร้จัะอ�ศัยสถ�นำก�ร้ณ์นำ่ช� ั้่วยผู้ลี่กั ดนั ำใหเ� กิดก�ร้
แกไ� ขปญั ห�ฝุ่นุ� ำ PM2.5 เพื่�่อจัะลี่ดผู้ลี่กร้ะทบต่�งๆ ท่ม� ่อย่้
ม�กม�ย โดยเฉพื่�ะท�่สมั พื่ันำธัก์ ับโร้คร้ะบ�ด

แลี่ะจั�กผู้ลี่กร้ะทบของโควิด-19 จัะเร้มิ� เหน็ ำว�่ ภ�คเอกชั้นำ
ตดิ ตง�ั เคร้�อ่ งกร้องอ�ก�ศภ�ยในำอ�ค�ร้ ซ�่งจัะชั้ว่ ยในำ
เร้่�องก�ร้กร้องจัุลี่ินำทร้ย่ ภ์ �ยในำอ�ค�ร้ชั้นำดิ อ่น� ำๆ ด�วย
ร้วมทั�งฝุ่นุ� ำ PM2.5 ทม่� อ่ นำภุ �คท่�ใหญก่ ว�่ ไวร้ัส ปร้ะเด็นำคอ่
ไมใ่ ชั้ท่ กุ คนำท�่จัะม่คว�มส�ม�ร้ถท่จ� ัะติดตั�งเคร้อ่� งกร้อง
อ�ก�ศเพื่ร้�ะร้�ยได�ของแต่ลี่ะคร้อบคร้วั ไมเ่ ท�่ กนั ำคนำทม่� ่

168

ร้�ยไดไ� มถ่ ง่ เข�จัะมค่ ณุ ภ�พื่ชั้ว่ ิตอย�่ งไร้ ฉะนำ�ันำ เร้�ควร้
จัะตอ� งชั้ว่ ยกันำผู้ลี่กั ดนั ำว�ร้ะคุณภ�พื่อ�ก�ศ แตอ่ ุปสร้ร้ค
กค็ อ่ หนำว่ ยง�นำร้ฐั ทค่� อ่ นำข�� งขยบั ชั้�� เร้�ยงั ไมเ่ หน็ ำ
แนำวท�งก�ร้แกไ� ขปญั ห�ท่เ� ปน็ ำร้ป้ ธัร้ร้มนำกั แม�ว่�จัะมก่ �ร้
ปร้ะก�ศใหฝ� ุุ่�นำ PM2.5 เปน็ ำว�ร้ะแหง่ ชั้�ตเิ มอ่� ปี 2562 โดย
เฉพื่�ะก�ร้แก�ไขปญั ห�ท่ต� น� ำเหตุ ปญั ห�ฝุ่�นุ ำ PM2.5 จัง่ ยงั
คงด�ำ เนำินำอย่้ ณ ตอนำนำ�ห่ �กตร้วจัสอบค่�ฝุุ่น� ำ PM2.5 ด้ก็
จัะพื่บว่�ฝุ่น�ุ ำ PM2.5 เร้มิ� กลี่ับม�แลี่ว�

ฝุุ่�นำ PM2.5 เปน็ ำปญั ห�ท�ป่ ร้ะชั้�ชั้นำทำ�อะไร้ไม่ได�ม�กนำกั
เพื่ร้�ะเปน็ ำปญั ห�ในำภ�พื่ใหญ่ เชั้่นำ ทเ�่ กษ์ตร้กร้ตอ� งเผู้�
เศษ์วัสดุเหลี่อ่ ท�งิ แมว� �่ กร้ะทร้วงเกษ์ตร้แลี่ะสหกร้ณ์
จัะกำ�หนำดชั้ว่ งห�� มเผู้�ไว� แตถ่ �มว่�ร้ัฐบ�ลี่ไดม� ก่ �ร้นำำ�
เทคโนำโลี่ยเ่ ข��ใชั้เ� พื่�่อให�เกษ์ตร้กร้ไม่เผู้�หร้่อไม่ ก�ร้ห�� มไม่
ใหเ� ผู้�จั่งเปน็ ำก�ร้ผู้ลี่ักภ�ร้ะใหเ� กษ์ตร้กร้ซ่�งมร่ ้�ยไดน� ำอ� ย
อยแ่้ ลี่ว� ห�� มไมใ่ หเ� ผู้�แลี่ว� จัะใหท� �ำ อย�่ งไร้ ข�ยกไ็ มไ่ ด�
ขณะเด่ยวกันำกจ็ ัะตอ� งก�ำ จััดเศษ์วสั ดุออกจั�กไร้ใ่ หเ� ร้็ว
ท่ส� ดุ ร้ัฐบ�ลี่จั่งจัะตอ� งห�เทคโนำโลี่ยท่ ่จ� ัะชั้ว่ ยบร้หิ �ร้
จััดก�ร้ชั้่วมวลี่ในำส่วนำนำ�่ ปจั ัจัุบันำเร้�ยงั ไม่มม่ �ตร้ก�ร้ท�่
จัะชั้ว่ ยเย่ยวย�กลี่มุ่ คนำทไ่� ด�ร้ับผู้ลี่กร้ะทบเปน็ ำอนั ำดับแร้ก
ค่อเกษ์ตร้ก ร้ซ่�งหม�ยคว�มว�่ เร้�ยงั ไม่มม่ �ตร้ก�ร้แกไ� ข
ปญั ห�ท�่ตน� ำเหตุเพื่�่อจัะหยุดก�ร้เผู้� ปญั ห�จัง่ ยงั วนำ
เว่ยนำอย้่

อ่กแหลี่ง่ กำ�เนำิดฝุุ่น� ำ PM2.5 ค่อย�นำยนำต์ในำเมอ่ ง ในำชั้ว่ ง
วิกฤตเร้�จัะเหน็ ำเจั�� หนำ�� ท�อ่ อกตร้วจัจัับควนั ำดำ�ถข�่ น�่ ำ แต่
ม�ตร้ฐ�นำของนำำ��มันำเชั้่อ� เพื่ลี่งิ ท่ค� วร้จัะยกร้ะดับใหม� ่
คุณภ�พื่ส้งข่น� ำในำร้�ค�ท่ป� ร้ะชั้�ชั้นำทั�วไปเข�� ถง่ ไดก� เ็ ปน็ ำ
หนำ�� ทข�่ องร้ฐั บ�ลี่อก่ เชั้่นำกันำ ซ�่งยังไม่ทร้�บว�่ เวลี่�นำไ่� ดม� ่
คว�มคบ่ หนำ��ไปอย�่ งไร้แลี่ว�

169

แต่ทอ� งถ�นิ ำยงั เปน็ ำคว�มหวงั ท�่จัะชั้ว่ ยผู้ลี่กั ดนั ำได� จั�กทม�่ ่
โอก�สได�ฟงั ก�ร้สัมภ�ษ์ณข์ องท�่ นำณร้งค์ศกั ดิ�
โอสถธันำ�กร้ ผู้�้ว�่ ร้�ชั้ก�ร้จังั หวดั ลี่ำ�ป�ง เก่�ยวกับก�ร้
บร้หิ �ร้จัดั ก�ร้ปญั ห�ฝุ่น�ุ ำควันำไฟป�� จัะเหน็ ำว�่ ห�กภ�ค
ทอ� งถิ�นำม่คว�มเอ�จัร้งิ เอ�จังั ในำก�ร้แก�ไขปญั ห�กจ็ ัะท่�
ทำ�ให�เกษ์ตร้กร้ส�ม�ร้ถลี่ดก�ร้เผู้�ได� แลี่ะชั้่วยเกษ์ตร้กร้
ในำก�ร้นำำ�เศษ์วัสดุเหลี่่อท�งิ ไปใชั้�ปร้ะโยชั้นำ์ได� เร้�อ�จัเร้ม�ิ
จั�กจัุดเลี่ก็ ๆ อย�่ งชัุ้มชั้นำก็ไดซ� ่�งนำ�่ จัะเร้็วกว�่ ร้อร้ฐั บ�ลี่
ห�กเข�ตร้ะหนำักถ่งอนั ำตร้�ยของฝุ่นุ� ำ PM2.5 เข�จัะชั้ว่ ยกันำ
แลี่ะจัะเปน็ ำก�ร้แก�ไขปญั ห�อย�่ งยั�งย่นำด�วย

170

พิญ.
นวรตั ้น ์
อัภัิรกั ษก์ ิต้ต้ิก่ล

ในำฐ�นำะท่�เปน็ ำแพื่ทย์ด�� นำโสตศอนำ�สกิ หร้่อหค้ อจัมก้
บทบ�ทหลี่ักของก�ร้เปน็ ำ Prime Mover คอ่ ก�ร้ส่�อส�ร้
ใหค� ว�มร้ก้� บั สังคมเก่�ยวกับปร้ะเด็นำสุขภ�พื่ท�เ่ ก�ย่ วเนำอ�่ ง
กับฝุ่�ุนำ PM2.5 ถง่ พื่ิษ์ภยั อันำตร้�ยแลี่ะก�ร้ปอ้ งกันำผู้�่ นำ
ชั้่องท�งส่อ� ส�ร้ต�่ งๆ ท�งั ร้�ยก�ร้โทร้ทศั นำ์ เชั้น่ ำ ร้�้ส้�ภัย
ชั้่องไทยพื่่บ่เอส ก�ร้เขย่ นำบทคว�มเพื่�่อสขุ ภ�พื่ ฯลี่ฯ
นำอกจั�กนำ่� ส่วนำตัวยังม่บทบ�ทเปน็ ำกร้ร้มก�ร้คณะ
กร้ร้มก�ร้ก�ำ กับทิศ มลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ ศน้ ำย์วชิ ั้�ก�ร้เพื่�่อ
ขบั เคลี่อ่� นำก�ร้ปอ้ งกันำแลี่ะแก�ไขปญั ห�มลี่พื่ิษ์อ�ก�ศ
(ศวอ.) สม�คมวศิ วกร้ร้มส�งิ แวดลี่อ� มแหง่ ปร้ะเทศไทย
(สวสท.) ในำฤด้ฝุ่นำฝุ่�นุ ำ PM2.5 อ�จัจัะไมเ่ ยอะ แต่เม�อ่ เข��ส่้
ฤด้หนำ�วฤดก้ �ลี่ของฝุ่�นุ ำ PM2.5 จัะเร้�ิมกลี่บั ม� อย่�งชั้ว่ ง
นำก�่ ็เปน็ ำชั้่วงเวลี่�ทเ�่ ร้�จัะตอ� งเร้ม�ิ ออกม�สอ่� ส�ร้

ทกุ วนั ำนำ�ผ่ ู้ค�้ นำต�่นำตวั ถ่งปญั ห�ฝุ่�นุ ำ PM2.5 ม�กข่�นำ จั�กทม่� ่
ก�ร้ร้ณร้งค์ผู้่�นำส�อ่ สงั คมออนำไลี่นำต์ �่ งๆ เพื่�ิมม�กข่�นำ
ท�ังของ Prime Mover เอง แลี่ะในำภ�คสว่ นำอ่�นำๆ แต่ในำ

171

สถ�นำก�ร้ณโ์ ควิด-19 กร้ะแสสงั คมเก�ย่ วกบั ฝุุ่น� ำ PM2.5
ก็อ�จัจัะห�ยไปบ�� ง เพื่ิ�งจัะเร้ิม� กลี่ับม�ร้ณร้งคก์ นั ำอ่ก
คร้�งั ในำชั้่วงนำท�่ ฤ�่ ด้หนำ�วกำ�ลี่ังม�ถ่ง อย่�งไร้ก็ต�ม ด�วย
สถ�นำก�ร้ณ์ของโควิด-19 ทำ�ใหเ� ร้�ใส่หนำ�� ก�กอนำ�มยั กันำ
เปน็ ำปกติ จัง่ เปน็ ำก�ร้ปอ้ งกันำฝุ่นุ� ำ PM2.5 ไปในำตัว

แต่ฝุุ่�นำ PM2.5 เปน็ ำปญั ห�ท�ใ่ สห่ นำ�� ก�กอนำ�มยั แลี่ว� ไม่ได�
แปลี่ว่�จับ ในำคว�มเหน็ ำส่วนำตัว ก�ร้จััดก�ร้อ�ก�ศสะอ�ด
มป่ จั ัจัยั ท�่ควบคมุ ไมไ่ ด� เชั้น่ ำ ฤดก้ �ลี่หร้่อลี่มร้ะหว�่ ง
ปร้ะเทศ ร้วมถ่งพื่ฤตกิ ร้ร้มสว่ นำบุคคลี่ทเ่� ร้�ไม่ส�ม�ร้ถจัะ
บังคับทุกคนำให�ปฏิบตั ิต�มได� แม�ว่�จัะม่กฎร้ะเบ่ยบต่�งๆ
ชั้ัดเจันำออกม�ม�กม�ยเพื่่�อจัะควบคมุ หร้อ่ ลี่ดกจิ ักร้ร้มท่�
เปน็ ำแหลี่ง่ ก�ำ เนำดิ กต็ �ม แตเ่ ร้�ก็ยงั เหน็ ำข่�วก�ร้ฝุ่�� ฝุ่ืนำอย้่
เสมอไมว่ �่ จัะเปน็ ำก�ร้เผู้�ป�� ก�ร้ใชั้ร� ้ถยนำต์ท่�ปลี่อ่ ยควนั ำ
ดำ� หร้่อแม�แต่ภ�ยในำบ�� นำ เชั้น่ ำ ก�ร้จัดุ ธัป้ ฉะนำัน� ำ ตอ่ ให�
เร้�สอ่� ส�ร้ม�กเพื่่ยงใดห�กทกุ คนำไม่ใหค� ว�มร้่วมมอ่ ก็จัะ
ขบั เคลี่อ�่ นำไดย� �ก วิธัก่ �ร้ส่�อส�ร้ของเร้�จัง่ เนำน� ำใหเ� ข�ร้ส้� ่ก
ว�่ เปน็ ำพื่ิษ์ภยั ใกลี่�ตัว แลี่ะจัร้ิงๆ ก็ไม่ใชั้่เฉพื่�ะฝุ่น�ุ ำ
PM2.5 เพื่ร้�ะฝุุ่�นำ PM2.5 เปน็ ำเสม่อนำร้ถบร้ร้ทุกท่ม� ลี่พื่ิษ์
ทส�่ ะสมอยใ่้ นำอ�ก�ศส�ม�ร้ถจัะเข�� ไปเก�ะ แลี่�วเม�อ่ เข�� ส้่
ร้่�งก�ยของเร้�กจ็ ัะก่อใหเ� กดิ อันำตร้�ยทัง� ร้ะยะสน�ั ำ ร้ะยะ
เฉ่ยบพื่ลี่ันำ ร้ะยะย�ว หนำ��ท�ข่ องเร้�จั่งตอ� งท�ำ ให�สงั คม
มค่ ว�มร้�ว้ ่�สภ�พื่แวดลี่�อมหร้่อเหตกุ �ร้ณ์ใดท่ค� วร้หลี่่ก
เลี่่�ยง หร้่อถ��ต�องเผู้ชั้ญิ เร้�จัะปอ้ งกันำตัวเองอย่�งไร้
หนำ�� ก�กอนำ�มยั กต็ อ� งเปน็ ำชั้นำิดท�่ถก้ ต�อง ห�กมอ่ �ก�ร้
ปว� ยจัะด้แลี่ร้ักษ์�ตัวเองอย่�งไร้ วิธัก่ �ร้ส�อ่ ส�ร้ของเร้�
จัง่ เนำน� ำใหเ� ข�ร้้�ส่กว�่ เปน็ ำพื่ิษ์ภยั ใกลี่ต� ัว

172

ก�ร้ร้ณร้งคเ์ ก�่ยวกับฝุ่นุ� ำ PM2.5 จัะต�องทำ�ใหส� ่วนำร้วม
มค่ ว�มร้�ท้ �ถ่ ้กตอ� งแลี่ะอัพื่เดต แลี่ะตร้ะหนำกั ถ่งคว�ม
ส�ำ คัญของปญั ห�เพื่่�อก�ร้ลี่ดก�ร้ก่อมลี่พื่ิษ์ นำอกจั�กนำ�่
พื่บว่�คนำในำแตล่ ี่ะชั้ว่ งวัยจัะมก่ �ร้ร้ับสอ�่ ผู้�่ นำชั้่องท�งท่�
แตกต่�งกนั ำ เชั้่นำ ผู้�ส้ ้งอ�ยุด้โทร้ทัศนำ์ แตก่ ลี่มุ่ วัยทำ�ง�นำ
อ�จัร้บั สอ่� อ่กอย่�ง เชั้น่ ำ ส่อ� สงั คมออนำไลี่นำ์ ในำก�ร้ใชั้ส� �อ่
เพื่�่อทำ�ก�ร้ร้ณร้งคจ์ ั่งตอ� งใชั้ส� ่อ� ในำหลี่�กหลี่�ยชั้่องท�ง
ให�เหม�ะสมกบั แตล่ ี่ะชั้ว่ งวัยแลี่ะต�องคร้อบคลี่มุ
ทกุ คนำ แผู้นำท่�จัะทำ�ต่อไปถ�� มโ่ อก�สกจ็ ัะเข�� ไปร้่วมก�ำ หนำด
กฎเกณฑิ์ กำ�กับดแ้ ลี่ เพื่่�อผู้ลี่กั ดนั ำให�เกิดอ�ก�ศสะอ�ด
สำ�หร้บั พื่วกเร้�ทุกคนำ

173

174

ภาคผนวก

สัิทธัิมนุษ์ยชน โดย
กุับปิัญหามลพิ ษ์ ผศ. ด้ร.กฤษฎากร
ทางอากุาศ ว่องวุฒิิกุล และ
ศ. ด้ร.ศิวัช พิงษ์เพิ่ ยจัันทร์

เผู้ยแพิร่ใน
https://mgronline.com/daily/
detail/9630000108864
วันท่� 24 ต.ค. 2563

“อากาศ” แมจ้ ะมองไมเ่ หน็ แต่เ่ ป็น็ ส่ง�ิ จำาเป็็นท่�ส่ดุ ส่าำ หรบั การม่ชีว่ ิต่อยขู่ องมนุษย์ หากป็ราศจาก
อากาศท�่บริสุ่ทธ�ิเส่่ยแล้ว มนุษย์ก็ไม่อาจม่คุณ์ภาพิชี่วิต่ท่�ด่ได้ ป็ระเด็นค้อ “มนุษย์ม่ส่ิทธิท�่จะ
หายใจเอาอากาศท�ส่ ่ะอาดเข้าส่รู่ า่ งกายหรอ้ ไม่?”
หากคำาต่อบคอ้ ใชี่ กจ็ ะกอ่ ใหเ้ กดิ หนา้ ทต�่ ่ามกฎหมายส่ำาหรบั รฐั ทจ่� ะต่อ้ งป็ระกนั ส่ทิ ธดิ งั กลา่ วใหก้ บั
บุคคลทอ่� าศยั อยใู่ นดนิ แดนของรัฐนั�นไดม้ อ่ ากาศท�บ่ ริส่ทุ ธ�หิ ายใจ
กฎหมายส่ิทธิมนุษยชีนจ่งเป็็นเคร�้องม้ออย่างหน�่งท�่ชี่วยให้ส่ิทธิของมนุษย์ได้รับการเคารพิและ
ป็กป็้องต่ามกฎหมาย ด้วยเหตุ่ท่�ส่ภาพิแวดล้อมของป็ระเทศต่่างๆ รวมถู่งส่�ิงแวดล้อมโลกได้
เส่�้อมโทรมลงอย่างต่่อเน�้อง ทาำ ให้องค์การส่หป็ระชีาชีาต่ิได้ให้ความส่าำ คัญกับเร�้องน�่เป็็นอย่าง
มากเพิราะป็ัญหาดังกล่าว โดยเฉพิาะอย่างยิ�งป็ัญหามลพิิษทางอากาศได้ส่่งผลกระทบต่่อการ
อุป็โภคส่ิทธิมนุษยชีนของบุคคล หลักฐานทางวิทยาศาส่ต่ร์ต่่างบ่งชี่�ไป็ในทิศทางเด่ยวกันว่า
ปไ็มัญส่ ่หามาฝาุ่รุน� ถลูอะปุอ็โอภงคPส่Mิทธ2.มิ5 นกุษ่อยใหชี้เนกไดิ ดผอ้ ลยกา่ รงะเตท่ม็ บทต่�่ อ่เชสี่่นุขภส่าทิ พธิขใิ นอชงีมว่ นิต่ษุ ส่ยทิ ์อธยิใา่นงสม่ขุ น่ ภยั าสพ่ิาำ คโดญั ยเทฉาำพิใาหะ้บอคุ ยค่าลง
ย�ิงกลุ่มคนเป็ราะบาง เชี่น เด็ก ท่�ม่ส่ิทธิในการหายใจเอาอากาศส่ะอาดเข้าสู่่ร่างกายไม่ว่าจาก
ท�่บ้าน โรงเร่ยน และชีุมชีน เม้�อบุคคลถู้อกำาเนิดข�่น เขาเหล่านั�นย่อมม่ส่ิทธิท�่จะอาศัยอยู่ใน
ส่�งิ แวดลอ้ มทป�่ ็ลอดภยั ส่ะอาด ด่ และยง�ั ย้น (human rights to a safe, clean, healthy and
sustainable environment)
อากาศส่ะอาดเป็็นองค์ป็ระกอบหน่�งของส่ิทธิดังกล่าว ในทางวิชีาการเร่ยกว่าเป็็นองค์ป็ระกอบ
เชีิงเน้�อหา (substantive element) ซึ่่�งในป็ระเทศไทยน�ันได้รับการรับรองให้เป็็นส่ิทธิต่าม
รัฐธรรมนูญ ซึ่่�งเป็็นกฎหมายส่งู สุ่ด ต่ามมาต่รา 43 (2) แหง่ รัฐธรรมนูญแห่งราชีอาณ์าจักรไทย
พิ.ศ. 2560 ท�่บญั ญัต่วิ ่า “บุคคลและชีมุ ชีนย่อมม่ส่ทิ ธิจัดการ บำารงุ รกั ษา และใชี้ป็ระโยชีน์จาก
ทรัพิยากรธรรมชีาต่ิ ส่ิ�งแวดล้อม และความหลากหลายทางชี่วภาพิอย่างส่มดุลและย�ังย้นต่าม
วิธก่ ารทก�่ ฎหมายบัญญตั ่”ิ และป็รากฏอยู่ในกฎหมายอน้� ๆ เชีน่ มาต่รา 5 แหง่ พิระราชีบญั ญตั ่ิ
ส่ขุ ภาพิแหง่ ชีาต่ิ พิ.ศ. 2550 ท�่บัญญัต่วิ า่ “บคุ คลม่ส่ิทธิในการดาำ รงชี่วิต่ในส่งิ� แวดล้อมและส่ภาพิ

176

แวดล้อมท่�เอ้�อต่่อสุ่ขภาพิ” นอกจากนั�นกฎหมายส่ิทธิมนุษยชีนยังได้ป็ระกันส่ิทธิของบุคคลท�่
เป็็นองค์ป็ระกอบในเชีิงกระบวนการอก่ ด้วย (procedural element) ส่ิทธิในเชีิงกระบวนการ
น�่ ไดแ้ ก่ ส่ทิ ธใิ นการเขา้ ถู่งข้อมลู ดา้ นส่ง�ิ แวดล้อม ส่ิทธิในการมส่ ่่วนร่วมในกระบวนการต่ัดส่ินใจ
ดา้ นส่งิ� แวดลอ้ ม และส่ทิ ธใิ นการเขา้ ถูง่ กระบวนการยตุ ่ธิ รรมและการเยย่ วยาอยา่ งมป่ ็ระส่ทิ ธภิ าพิ
ส่ทิ ธดิ งั กลา่ วนป่� ็รากฏอยตู่ ่ามพิระราชีบญั ญตั ่สิ ่ง่ เส่รมิ และรกั ษาคณุ ์ภาพิส่ง�ิ แวดลอ้ มแหง่ ชีาต่ิ พิ.ศ.
2535 หากรฐั ลม้ เหลวในการป็อ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ ภาวะมลพิษิ ทางอากาศ ถูอ้ ไดว้ า่ รฐั ละเมดิ พินั ธกรณ์่
ด้านส่ิทธิมนษุ ยชีนท่เ� ก่�ยวกบั การม่ส่ิ�งแวดล้อมท่ป� ็ลอดภยั ส่ะอาด ด่ และยั�งย้น อก่ ทั�งละเลยขอ้
ผูกพินั ท่�ม่อยตู่ ่ามเป็า้ แห่งการพิฒั นาอย่างยง�ั ยน้ อก่ ดว้ ย ดังนน�ั รัฐจ่งควรส่รา้ งกลไกทเ�่ อ้อ� ต่อ่ การ
ป็กป็้อง เคารพิ และทำาให้ส่ิทธิมนุษยชีนของป็ระชีาชีนด้านส่�ิงแวดล้อมเป็็นจริง เชี่น การกลไก
ในการเฝุ่้าระวังคุณ์ภาพิอากาศ ป็ระเมินแหล่งกำาเนิดมลพิิษทางอากาศ การรายงานคุณ์ภาพิ
อากาศต่่อส่าธารณ์ะ การส่ร้างกฎหมายควบคมุ คณุ ์ภาพิอากาศ การกาำ หนดแผนการดาำ เนินงาน
การบงั คับใชีก้ ฎหมายคณุ ์ภาพิอากาศ และการป็ระเมินและป็รับป็รุงมาต่รฐานคุณ์ภาพิอากาศ
ป็ัจจุบันแม้จะม่การเคล้�อนไหวจากภาคป็ระชีาชีนในการเข้าชี้�อเส่นอกฎหมายอากาศส่ะอาด
โดยป็ระชีาชีน (Initiative Process) ซึ่่�งต่�งั อย่บู นพิ้น� ฐานของหลกั การท่�เป็็นไป็ต่ามครรลองของ
การป็กครองในระบอบป็ระชีาธิป็ไต่ย โดยไม่ต่้องผ่านส่มาชีิกผู้แทนราษฎรต่ามท่�ได้บัญญัต่ิไว้
ในรัฐธรรมนูญแห่งราชีอาณ์าจักรไทย พิุทธศักราชี 2560 ซึ่�่งกระบวนการขับเคล�้อนโดยภาค
ป็ระชีาชีนอาจต่้องใชี้เวลาส่ักระยะกว่าท่�กฎหมายอากาศส่ะอาดฉบับแรกของป็ระเทศไทย
จะคลอดออกมาได้ เพิ้�อเป็็นการแก้ไขป็ัญหาวิกฤต่คุณ์ภาพิอากาศโดยเร่งด่วน ทางกระทรวง
ทรพั ิยากรธรรมชีาต่แิ ละส่งิ� แวดลอ้ มจง่ ไดม้ ก่ ารแต่ง่ ต่งั� คณ์ะอนกุ รรมการดา้ นวชิ ีาการแกไ้ ขป็ญั หา
มลภาวะทางอากาศโดยในวันท�่ 18 ส่ิงหาคม ป็ี 2563 ณ์ ห้องป็ระชีุม 202 อาคารกระทรวง
ทรพั ิยากรธรรมชีาต่แิ ละส่งิ� แวดลอ้ ม นายจต่พุ ิร บรุ ษุ พิฒั น์ ป็ลดั กระทรวงทรพั ิยากรธรรมชีาต่แิ ละ
ส่ง�ิ แวดลอ้ ม ใหเ้ กย่ รต่เิ ป็น็ ป็ระธานการป็ระชีมุ คณ์ะอนกุ รรมการดา้ นวชิ ีาการแกไ้ ขป็ญั หามลภาวะ
ทางอากาศ คร�ังท่� 3/2563 โดยในการป็ระชีุมคร�ังน�่ม่การส่รุป็ผลการดำาเนินการขับเคล�้อนการ
แขกอ้ไงขแปผ็ญันปห็ฏาฝบิุุ่น�ัต่ลิกะาอรฯองปข็ีน2า5ด6เ2ล-็ก25(P63M2โ.ด5)ยใมนส่ ่พาิ้�นระทส�่ก่ำารคุงัญเทดพิงั มนห�่ านครและป็รมิ ณ์ฑล ต่ามมาต่รการ
1) การเป็ดิ ใชี้เส่น้ ทางรถูไฟฟ้าเพิ�มิ ข�น่ เพิ้อ� ส่นบั ส่นนุ ให้ป็ระชีาชีนโดยทางโดยระบบขนส่่ง

ส่าธารณ์ะเพิม�ิ ขน�่
2) การค้นพิ�้นผิวการจราจรจากการก่อส่รา้ งรถูไฟฟ้า เพิ้�อลดป็ญั หาการจราจรต่ิดขดั
3 การห้ามรถูยนต่์จอดบรเิ วณ์ไหลท่ างบนถูนนทกุ เส่น้ ทาง
4) ขกอารงขแับผนเคปล็ฏ้�อบิ นัตแ่ิกกาไ้ ขรขป็บัญั เหคลาอ�้ PนMว2า.5ระในแพหิ�้น่งชทีา่ก� ต่ริ ุง“เกทาพริมแหกา้ไขนปค็ญั รแหลาะมปล็รพิมิ ิษณด์ฑ้านลฝตุุ่่�นามลมะาอตอ่รงก”าร
5) การจำากดั เวลารถูบรรทุกเขา้ พิ้น� ท�ก่ รุงเทพิมหานคร
6) องค์การขนส่ง่ มวลชีนกรุงเทพิเป็ล่�ยนมาใชี้รถู NGV ทดแทนรถูทใ่� ชีน้ �าำ มันดเ่ ซึ่ล
7) ส่นับส่นนุ ให้มก่ ารใชีน้ ำ�ามัน B20
8) ส่นับส่นนุ ใหม้ ่การผลิต่ จาำ หน่ายและใชีน้ �าำ มนั กำามะถูันไม่เกนิ 10 ppm
9) ต่รวจส่อบ ต่รวจจบั และออกคาำ ส่ง�ั หา้ มใชี้รถูยนต่์ท่ม� ค่ วันดำาเกนิ มาต่รฐาน

177

10) ดำาเนนิ โครงการอ่ปู ็ระชีารัฐ เพิ�อ้ ลดมลพิิษจากยานพิาหนะ ส่นับส่นนุ ใหป้ ็ระชีาชีนเป็ลย�่ น
ถู่ายนา�ำ มันเคร�้อง/บำารุงรักษาเคร้อ� งยนต่อ์ ย่างส่ม�ำาเส่มอ

11) ส่นับส่นุนการทำางานทบ่� า้ น work from home เพิ�อ้ ลดจำานวนยานพิาหนะบนถูนนและ
ส่นบั ส่นุนการเดนิ ทางด้วยระบบขนส่ง่ มวลชีน

12) ควบคมุ การเผาในพิน�้ ทก�่ รงุ เทพิมหานครและป็รมิ ณ์ฑล (ใชีพ้ ิระราชีบญั ญตั ่กิ ารส่าธารณ์ส่ขุ ฯ)
13) ขอความร่วมมอ้ ส่ถูานป็ระกอบการ/โรงงานอุต่ส่าหกรรม ลดกำาลงั การผลติ ่
14) ต่ิดต่ามต่รวจส่อบ/ขยายเครอ้ ขา่ ยการต่รวจส่อบ รายงานผล และพิยากรณ์์ล่วงหนา้
15) ดำาเนนิ การศก่ ษาหาแหลง่ กำาเนิดหลักของฝุุ่�นละออง
16) กทา่ส� ่รอขดับคเลคอ้ ลง้�อกนบั เมพิา้�อต่แรกก้ไาขรปข็ัญองหแาผนPปM็ฏ2ิบ.5ัต่ใกิ นาพริข�้นับทเ่�กครลุง�อ้ เทนพวิามรหะาแนหค่งชรีาแตล่ฯิะปเ็ชรี่นิมณก์ฑารลป็รดะ้ายนุกอต้�น่ใ์ ๆชี้

เทคโนโลย่อวกาศและภูมิส่ารส่นเทศ ในการพิัฒนาระบบป็ระเมินมลพิิษทางอากาศใน
บริเวณ์ท�ไ่ มม่ ่ส่ถูาน่ต่รวจวดั คุณ์ภาพิอากาศ โดยความร่วมมอ้ ระหว่าง GISTDA และ ADPC,
USAID, NASA รวมท�ังโครงการระบบดาวเท่ยมส่าำ รวจเพิ�้อการพิัฒนา (THEOS-2) ของ
GISTDA โดยกรมควบคุมมลพิาเป็็น Co-Development ในด้านการจัดการป็ัญหาฝุ่�ุน
ละออง PM2.5 เป็น็ ต่้น
“แมว้ ่ามาต่รการทัง� 16 ขอ้ อาจจะยังไมใ่ ชี่สู่ต่รส่ำาเร็จต่ายต่วั ในการแก้ไขป็ัญหามลพิิษทางอากาศ
ส่ำาหรับป็ระเทศไทยอย่างยั�งย้น อย่างน้อยท่�สุ่ดก็เป็็นนิมิต่หมายอันด่ท่�ทางภาครัฐได้แส่ดง
เจต่นารมณ์ใ์ นการแกไ้ ขป็ญั หาคณุ ์ภาพิอากาศซึ่ง�่ เป็น็ ป็ญั หาเรอ�้ งรงั มานานเป็รย่ บเส่มอ้ นกบั ระเบดิ
เวลาทร�่ อเวลาป็ระทุคอยคุกคามสุ่ขภาพิและชี่วิต่ของป็ระชีาชีนมาโดยต่ลอด”

178

อา้ งอิง
Anton, Donald K., Shelton, Dinah. (2011). Environmental Protection and Human Rights.

Cambridge: Cambridge University Press.
Boyle, Alan. (2015). Human Rights and the Environment Where Next? In Bore, Ben.

Environmental Law Dimensions of Human Rights. Oxford: Oxford University
Press 2015.
Boyle, Alan and Anderson, Michael R. (eds). (1996) Human Rights Approaches to
Environmental Protection. Oxford: Clarendon Press
De Schutter, O. (2010) International Human Rights Law: Cases, Materials,
Commentary. Cambridge: Cambridge University Press.
Knox, J and Pejan, R (eds). (2018) The Human Right to a Healthy Environment. Cambridge:
Cambridge University Press.
OHCHR, Analytical Study on the Relationship between Human Rights and the Environment,
UN Doc A/HRC/19/34 (2011)
United Nations. Issue of Human Rights Obligations Relating to the Enjoyment of a Safe,
Clean, Healthy and Sustainable Environment. UN Doc. A/HRC/40/55 (8
January 2019)
United Nations Human Rights Council. Report of the Independent Expert on the Issue of
Human Rights Obligations Relating to the Enjoyment of a Safe, Clean, Healthy
and Sustainable Environment, John H. Knox, Preliminary Report. UN Doc.
A/HRC/22/43 (24 December 2012)
United Nations Human Rights Council. Report of the Special Rapporteur on the Issue of
Human Rights Obligations Relating to the Enjoyment of a Safe, Clean, Healthy
and Sustainable Environment. UN Doc A/HRC/37/59 (2018)

179

เช�ือโรคร้าย โดย
ในฝุ่�ุนละออง ผศ. ด้ร.รุจัิกาญจัน์ นาสนิท
PM2.5 และ ศ. ด้ร. ศิวัช
พิงษ์เพิ่ ยจัันทร์

เผู้ยแพิร่ใน
https://mgronline.com/daily/
detail/9630000108665
วันท�่ 23 ต.ค. 2563

แม้อากาศไม่ใชี่แหล่งท่�อยู่อาศัยท�่เหมาะส่มส่ำาหรับเชี้�อจุลินทร่ย์แต่่ยังส่ามารถูพิบเชี้�อจุลินทร่ย์
ได้ในชี�ันบรรยากาศของโลก เชี�้อจุลินทร่ย์ท�่แขวนลอยในอากาศเร่ยกว่า ละอองชี่วภาพิ หร้อ
Bioaerosol อาทิเชีน่ แบคทเ่ ร่ย รา และไวรัส่ โดยป็ระชีากรจุลนิ ทร่ย์ในอากาศทพ่� ิบส่ว่ นใหญม่ า
จากดนิ ซึ่ง่� เป็น็ ส่ภาพิแวดลอ้ มทม่� ค่ วามหลากหลายทางชีว่ ภาพิมากทส่� ่ดุ ส่าำ หรบั จลุ นิ ทรย่ ์ จลุ นิ ทรย่ ์
ในอากาศและส่ารพิษิ ทจ่� ลุ นิ ทรย่ ส์ ่รา้ งขน�่ มกั พิบอยใู่ นลกั ษณ์ะทเ่� กาะกบั อนภุ าคของละอองเส่มหะ
หรอ้ ฝุ่น�ุ ละอองต่า่ งๆ ท่�แขวนลอยในอากาศท�่ม่ขนาดต่�งั แต่่ 0.02-100 ไมโครเมต่ร โดยอาจอยู่ใน
รูป็ของเหลว ของแข็ง หร้อเป็็นส่่วนผส่มระหว่างของเหลวและของแข็ง ละอองชี่วภาพิอาจแบ่ง
ออกเป็็น 3 กลุ่มต่ามขนาดเส่้นผ่านศูนย์กลางของอนุภาค ได้แก่ เส่้นผ่านศูนย์กลางท�่น้อยกว่า
0.1 โมโครเมต่ร เร่ยกว่า nuclei mode เส่้นผา่ นศูนย์กลางระหว่าง 0.1-2 ไมโครเมต่ร เรย่ กว่า
accumulation mode และเส่้นผ่านศูนย์กลางท่�มากกว่า 2 ไมโครเมต่ร เร่ยกว่า coarse mode

180

จุลินทร่ย์และส่ารพิิษจากจุลินทร่ย์ส่ามารถูแขวนลอยในบรรยากาศได้ โดยต่ิดไป็กับอนุภาคของ
ฝุ่�ุนละอองหร้อละอองนำา� ขนาดเล็ก โดยส่่วนใหญ่แล้วจะต่ิดไป็กับอนุภาคของฝุุ่�นละอองขนาด
ไส่มา่เมกานิ รถ1ูพ0ิบไแมบโคครทเมเ่ รตย่่รท(ไ่� PมMจ่ บั10ก)นัหเรปอ้็น็ อกนลภุ มุ่ ากคอ้ ฝุน่�นุ ไลดะใ้ นอออนงหภุ ยาคาบฝุ่นุ� (cลoะaอrอsงeขpนaาrดtiไcมuเ่ กlaนิ te2.m5 aไมttโeคrร)เแมลต่ะร
(PM2.5) หร้ออนุภาคฝุุ่น� ละอองละเอย่ ด
เป็็นท่�ทราบกนั ดว่ า่ ฝุ่�ุนละอองขนาดใหญ่จะส่ามารถูแขวนลอยอย่ใู นบรรยากาศ 2-3 นาทแ่ ลว้ จะ
ต่กลงสู่่พิ้น� ดว้ ยแรงดง่ ดูดของโลก และแรงลม ฝุุ่�นละอองท�แ่ ขวนลอยอยู่ในอากาศไดน้ านมกั เป็็น
ฝุ่�ุนละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมโครเมต่ร เน�อ้ งจากม่ความเร็วในการต่กลงสู่พ่ ิน�้ ต่�ำา

นอกจากน�่ยังม่รายงานวิจัยพิบว่าป็ริมาณ์ส่ารก่อภูมิแพิ้จากจุลินทร่ย์ และเชี้�อก่อโรคม่อัต่ราสู่ง
ข่�นเม้�อความเขม้ ข้นของมลพิิษจาก PM ส่งู ขน�่ และเม�อ้ ป็ริมาณ์ฝุ่�นุ ละอองภายนอกอาคารส่งู ขน�่
ย่อมส่่งผลให้ป็ริมาณ์ฝุ่�ุนภายในอาคารบ้านเร้อนสู่งข่�นต่ามไป็ด้วย ซึ่�่งละอองชี่วภาพิท่�เกาะมา
กบั ฝุุ่น� ละอองเหลา่ น่�อาจส่่งผลกระทบต่อ่ สุ่ขภาพิของมนุษยแ์ ละกอ่ ใหเ้ กดิ โรคต่า่ งๆ ได้ เชีน่ โรค
ภมู แิ พิ้ โรคทเ�่ กย�่ วกบั ระบบทางเดนิ หายใจ และโรคผวิ หนงั บางชีนดิ ทเ�่ กดิ จากเชีอ�้ จลุ นิ ทรย่ ก์ อ่ โรค

อย่างไรกต็ ่าม การอยู่รอดของจลุ ินทรย่ ใ์ นอากาศข�่นอยูก่ ับป็ัจจยั ทางส่ิง� แวดล้อม และส่ภาพิภมู -ิ
อากาศ เชีน่ อุณ์หภูมิ รงั ส่่อุลต่รา้ ไวโอเลต่ ทิศทางของลม ขนาดของอนุภาค ความชี้น� ส่มั พิทั ธ์
เป็น็ ต่น้ ซึ่ง่� จะแต่กต่า่ งกนั ไป็ในแต่ล่ ะพิน�้ ท�่ ดงั นน�ั พิน�้ ทท่� แ่� ต่กต่า่ งกนั ยอ่ มมก่ ารกระจายต่วั ของเชีอ้�
จลุ นิ ทร่ย์ และป็ริมาณ์ของจลุ นิ ทร่ย์ในฝุ่น�ุ ละอองท�แ่ ต่กต่่างกนั ไป็

นอกจากนป�่ ็ญั หาการระบาดของโรคโควดิ -19 ผนวกกบั ป็ญั หาฝุ่นุ� พิษิ ในอากาศยง�ิ ส่ง่ ผลกระทบต่อ่
ส่ขุ ภาพิของมนษุ ยซ์ ึ่ง่� ไมอ่ าจมองขา้ มได้ จากรายงานผลการวเิ คราะหต์ ่วั อยา่ งฝุ่น�ุ ละอองในอากาศ
ของป็ระเทศอิต่าล่เบ้�องต่้นในชี่วงท่�ม่การระบาดของโรคโควิด-19 ต่รวจพิบส่ารพิันธุกรรมของ
ไวรัส่โควิด-19 ในต่ัวอย่างฝุุ่�นละออง ซึ่�่งส่รุป็ได้ว่าฝุุ่�นละอองเหล่าน�่อาจเป็็นพิาหะการแพิร่ไวรัส่
ชไีด่ว้ิต่แดล้วะยจโารกคผโคลวกิดา-ร1ว9ิเคใรนาบะหาง์คปว็ราะมเสท่มั ศพินัเชีธ่น์ระสห่หวร่าัฐงคอวเมารมิกหานาแแลนะน่ เนขเอธงอรP์แMล2น.5ดแ์ พลิะบอวัต่า่คราวกาามรหเสน่ย่า
แน่นของ เPพิMิ�ม2ข.5น�่ ท8�่เพเิป�ิม็อขร�่นเ์ ซึ่1นต่ไ์มแโลคะรอการจัมสต่่งู ่อไดล้ถูกูง่บา1ศ6ก.6์เมเปต่็รอรส์เ่ซ่งึ่นผตล่ใ์ ห้ม่อัต่ราการเส่่ยชี่วิต่ของโรค
โควดิ -19

อย่างไรก็ต่าม ระดับของมลพิิษในอากาศและกรณ์่ของโรคโควิด-19 ในแต่่ละส่ถูานท่�นั�นม่ความ
แต่กต่่างกันซึ่�่งทำาให้การป็ระเมินความส่ัมพิันธ์ระหว่างป็ัจจัยท�ังส่องได้อย่างแม่นยำานั�นเป็็นไป็ได้
ยาก ดงั นน�ั มาต่รการการควบคุม และการป็อ้ งกันในชีว่ งการระบาดของโรคโควิด-19 โดยเฉพิาะ
อย่างยิง� ในชี่วงท�่ม่ภาวะมลพิิษทางอากาศสู่งจง่ เป็็นส่งิ� ส่าำ คัญ

181

182

อ้างอิง
Alghamdi, A.M., Shamy, M., Redal, M.A., Khoder, M., Awad, A.H. and Elserougy, S. (2014).

Microorganisms associated particulate matter: A preliminary study. Science
of the Total Environment: 109-116.
Bauer, H., Kasper-Giebl, A., Loflund, M., Giebl, H., Hitzenberger, R., Zibuschka, F. and
Puxbaum, H. (2002). The contribution of bacterial and fungal spores to the
organic carbon content of cloud water, precipitation and aerosols.
Atmospheric Research. 64: 109-119.
Cole M, Ozgen C, Strobl E. 2020. Air pollution exposure linked to higher COVID-19 cases and
deaths – new study. https://theconversation.com/air-pollution-exposure
-linked-to-higher-covid-19-cases-and-deaths-new-study-141620
Franzetti, A., Grandolf, I., Gaspari, E., Ambrosini, R. and Bestetti, G. (2011). Seasonal variability
of bacteria in fine and coarse urban air particulate matter. Applied
Microbiology and Biotechnology. 90: 745-753.
Haas, D., Galler, H., Luxner, J., Zarfel, G., Buzina, W., Friedl, H., Marth, E., Habib, J. and
Reinthaler, F.F. (2013). The concentrations of culturable microorganisms in
relation to particulate matter in urban air. Atmospheric Environment. 65: 215-222.
Jeon, E.M., Kim, H.J., Jung, K., Kim, J.H., Kim, M.Y., Kim, Y.P. and Ka, J. (2011). Impact of Asian
dust events on airborne bacterial community assessed by molecular
analyses. Atmospheric Environment. 45: 4313-4321.
Lau B. 2020. How Air Pollution Contributes to the Spread of COVID-19. https://earth.
org/air-pollution-exacerbating-the-spread-of-covid-19/
Lighthart, B. (1997). The ecology of bacteria in the alfresco atmosphere.
FEMS Microbiology Ecology. 23: 263–274.
Mancinelli, R.L., and Shulls, W.A. (1978). Airborne bacteria in an urban environment.
Applied and Environmental Microbiology. 35: 1095-110

183

สัารโลหะ โดย
ในฝุ่�ุน PM2.5 ผศ. ด้ร.รณบรรจับ อภิรติกุล และ
ศ. ด้ร.ศิวัช พิงษ์เพิ่ ยจัันทร์

เร่ยบเร่ยงโดย
ผศ. ด้ร.รณบรรจับ อภิรติกุล

เผู้ยแพิร่ใน
https://mgronline.com/daily/
detail/9630000116752
วันท่� 11 พิ.ย. 2563

เถปเขรู็ดัจัิ�ม้มไจตขป่บุ็รน้ )นัะฝดุห่น�ุนังน่ป� แ็Pักญัส่Mถดหู่งง2าภ.ใ5หนัยจมภอะอาันเกพพติิ่คม�ิทรวสา�่ ่นั1ยูงทขจน�่าเ�่ กกใดินกจชาีารว่ กหงฝหาุุ่�นนยใา้ จPหเMนอ2าา.5ฝวุุ่�นเ(รป�มิ็PรเะปM็ม็น2า.ท5ณ�ร่์ทูจ้ ่�เอักดยก้อู่ในันนออพยาิ.า่กยงา.แศถพูเิ่งขร้า่หกสลลู่่ราา่ายงงเกดทาอ้ ำายนใหโมห้ด.่ ลคยา.คยใวนคาปนม็ี

PM2.5 เฉ �่ลย 24 �ัชวุโมง (ไมโครก ัรม/ ้ลกบาศ ์กเมติร) 140 ปัี 2554 ปัี 2555 ปัี 2556
ปัี 2557 ปัี 2558 ปัี 2559
120 ปัี 2560 ปัี 2561 ปัี 2562

100

80 คา่ มาติรฐานเฉล่ย� 24 ช�วั ุโมง = 50มคก./ลบ.ม.
60

40

20

0
ม.ค. ก.พ. ม่.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. สำ.ค. ก.ย. ติ.ค. พ.ย. ธั.ค.

ภาพิ 1 ป็รมิ าณ์ฝุ่น�ุ ละออง PM2.5 เฉลย�่ 24 ชีว�ั โมง ในพิน�้ ทก�่ รงุ เทพิมหานคร
ป็ี 2554-2562

ท่ม� า: สูุ้พฒั น์ ห้วังวงศว์ ฒั นา, 2563

สอ่ายรา่ ทงไต�่ ร่ดิกมต็ ่าากมบั ตฝุ่วั่น�ุ ฝุ่น�ุซึ่ง่� PเปM็ร2ย่.5บเปเ็ส่รมย่ อ้ บนเหผรมู้ า้อ้ ยนทยน�่ าง�ันมพาิาในหยนาะนเทพิา่ านหน�ั นะแตซ่ึ่ส่ง�่ ่จง�ิ ทะกอ่� อ่นั ใตห่รเ้ ากยดิ ยองิ� นั กตว่รา่ าฝุ่ยน�ุ ต่Pอ่ Mส่ขุ2.ภ5 คาพอ้ ิ
ของมนษุ ย์ ส่ารเหลา่ น�่ ไดแ้ ก่ 1) ส่ารอนิ ทรย่ ท์ ก่� อ่ ใหเ้ กดิ มะเรง็ จาำ พิวกส่าร Polycyclic Aromatic
Hydrocarbons (ส่าร PAHs) เชีน่ ส่ารแนป็ทาลน่ หร้อ ส่ารท�่ใชี้ทำาลกู เหมน็ , ส่ารแอนทราซึ่น่

184

เป็็นต่้น 2) ส่ารมลพิิษต่กค้างยาวนาน (Persistent Organic Pollutants หร้อ POPs) เชี่น ส่าร
ไดออกซึ่ิน, ฟิวแรน เป็น็ ต่้น 3) ส่ารโลหะ เชีน่ ส่ารต่ะกั�ว, ส่ารหน,ู ส่ารป็รอท, ส่ารแคดเม่ยม
เป็็นต่้น
ส่ารโลหะทเ�่ ป็น็ อนั ต่รายต่อ่ ส่ขุ ภาพิส่ว่ นมากจะเป็น็ ป็ระเภทโลหะหนกั แมว้ า่ โลหะหนกั เหลา่ นจ่� ะ
เขา้ ส่รู่ า่ งกายในป็รมิ าณ์ทไ�่ มม่ ากแต่ก่ ก็ อ่ ใหเ้ กดิ ผลกระทบต่อ่ ส่ขุ ภาพิไดห้ ากไดร้ บั อยา่ งต่อ่ เนอ�้ ง โดย
ส่ามารถูส่รปุ ็แหลง่ ทม�่ าและผลกระทบของโลหะหนกั บางป็ระเภทไดด้ งั ต่ารางท�่ 1

ต่าราง 1 ส่รุป็แหลง่ ท่ม� าและผลกระทบของโลหะหนกั

กทา�่กร่อศใ่กหษ้เกาิดป็อรมิันาต่ณร์าโลยหต่่ะอทสุ่่�อขยภใู่านพิฝุข่นุ� องPมMน2ุษ.5 ยน์แอลกะจสา่ัตก่วจ์อะยทู่มำาใาหก้ทนร้อายบเวพิา่ ่ยมง่ปใ็ดริมแาลณ้ว์แยลังะส่ชาีนมิดาขรอถูงใชโีล้เปห็็นะ
ฝขุ่้อุ�นมมูลาใทนำากกาารรววเิ ิเคครราาะะหหห์ ์ดา้วแยหแลบ่งทบม่�จาาำ ขลอองงฝทุ่�ุนางPคMณ์2ิต.่5ศไาดส่อ้ ต่ก่ รด์เพ้วิย้�อแแยตก่่ทอ�ังงนค�่จ์ป็ะรต่ะ้อกงอนบำาขข้ออมงสลู ่าโลรหโละหแะลทะ�่
ตโต่่ดรวั ยวแจแตวต่่่ลัดท่ ะไง�ั ดแน้จห่�อาลากง่ จฝกุจ่�ุนาำ ะเนตP่ิด้อMปง็2ทร.5ะาำ เกแภาลทระตวแ่เิา่ ปคง็ลๆราผขะลอหขงข์้อฝุอ้ม่นุ� มูลลูPว่าMฝอุ่2�ุนง.5คจPป์ ็ะMรมะ2ล่ ก.5ักอษมบาณข์จอะารงกสูปแ่็าแหรบลป็บ่งรกขะำาอเเภงนชทิดีนอป็ิด้�นรโะๆลเหภเชทะี่นเใฉดพสบิ่าา้าะรง
อโลหะ ส่ารก่�งโลหะ อนุมูลกลุ่ม เป็็นต่้น ซึ่่�งส่ามารถูส่รุป็องค์ป็ระกอบทางเคม่ของฝุุ่�นจาก
แหล่งท�่มาต่่างๆ ได้ดังต่ารางท�่ 2

185

ต่าราง 2 องค์ป็ระกอบทางเคมท่ �่พิบใน ฝุ่น�ุ PM2.5 จากแหลง่ กาำ เนิด
ป็ระเภทต่่างๆ

อยา่ งไรกต็ ่าม ขอ้ มลู จากต่ารางขา้ งต่น้ เป็น็ เพิย่ งแคอ่ งคป์ ็ระกอบทางเคมข่ องแหลง่ กาำ เนดิ บางส่ว่ น
เทา่ นน�ั จรงิ ๆ แลว้ ยงั มข่ อ้ มลู องคป์ ็ระกอบทางเคมข่ องแหลง่ กาำ เนดิ อก่ มากทไ�่ มไ่ ดน้ าำ เส่นอ ณ์ ทน�่ �่

เส่พง่ิอ�้เสใ่รหมิ เ้ กกดิารมศาก่ต่ษรกาาวรจิ ใยั นเพกิาอ�้ รใหจดัท้ กราารบฝแุ่น�ุ หลPง่ Mทม�่2.5าขออยงา่ ฝุง่น�ุ มขป่ ็นราะดส่เทิ ลธก็ ภิ นา�่ แพิลจะง่ เจมาำ อ�้ เปท็น็ราอบยแา่ หงยลง�ิง่ ทกจ�่าำ ะเนต่ดิ อ้ ขงอมงก่ ฝุา่น�ุร
กส็ ่ามารถูใชีเ้ ป็น็ แนวทางในการจดั การควบคมุ และแกไ้ ขป็ญั หาทต�่ ่น้ เหต่ตุ ่อ่ ไป็

186

อ้างองิ

Alleman, L. Y., Lamaison, L., Perdrix, E., Robache, A., & Galloo, J. C. (2010).
PfaMc1t0omrieztaatlicoonncaenndtrawtioinnds and source identification using positive matrix
sectoring in a French industrial zone.
Atmospheric Research, 96(4), 612–625. https://doi.org/10.1016/
j.atmosres.2010.02.008

Alluri, H. K., Ronda, S. R., Settalluri, V. S., Jayakumar Singh, B., Suryanarayana, V., &
Venkateshwar, P. (2007, December 28). Biosorption: An eco-friendly
alternative for heavy metal removal. African Journal of Biotechnology.
Academic Journals. https://doi.org/10.5897/ajb2007.000-2461

Apiratikul, R. (2004). Biosorption of Heavy Metals Mixture Solution by Green
Macroalga, Caulerpa lentillifera. M.Sc. Thesis, Environmental Management
(Inter-Department), Graduate School, Chulalongkorn University.

Apiratikul, R. (2007). Sorption of Heavy Metals by Green Macro Alga, Caulerpa
lentillifera and Modified Zeolite from Coal Fly Ash. Ph.D. Thesis, Envi
ronmental Management (Inter-Department), Graduate School, Chu
lalongkorn University.

Begum, B. A., Kim, E., Biswas, S. K., & Hopke, P. K. (2004). Investigation of sources of
atmospheric aerosol at urban and semi-urban areas in Bangladesh.
Atmospheric Environment, 38(19), 3025–3038. https://doi.
org/10.1016/j.atmosenv.2004.02.042

Chueinta, W., Hopke, P. K., & Paatero, P. (2000). Investigation of sources of atmospheric
aerosol at urban and suburban residential areas in Thailand by
positive matrix factorization. Atmospheric Environment,
34(20), 3319–3329. https://doi.org/10.1016/S1352-2310(99)00433-1

Cohen, D.D., Garton, D., Stelcer, E., Hawas, O., Wang, T.,Poon, S., Kim, J., Choi,
B.C., Oh,S.N., Shin, H.J., et al. (2004). Multielemental analysis
and characterizationof fine aerosols at several key ACE-Asia sites.
Journal of Geophysica lResearch D: Atmospheres 109.

Gu, J., Pitz, M., Schnelle-Kreis, J., Diemer, J., Reller, A., Zimmermann, R., … Cyrys,
J. (2011). Source apportionment of ambient particles: Comparison of positive
matrix factorization analysis applied to particle size distribu
tion and chemical composition data. Atmospheric Environment, 45(10),
1849–1857. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2011.01.009

Handler, M., Puls, C., Zbiral, J., Marr, I., Puxbaum, H., & Limbeck, A. (2008). Size and
composition of particulate emissions from motor vehicles in the
Kaisermühlen-Tunnel, Vienna. Atmospheric Environment, 42(9),

187

2173–2186. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2007.11.054
Huang, X., Olmez, I., Aras, N. K., & Gordon, G. E. (1994). Emissions of trace ele

ments from motor vehicles: Potential marker elements
and source composition profile. Atmospheric Environment,
28(8), 1385–1391. https://doi.org/10.1016/1352-2310(94)90201-1
Jaeckels, J. M., Bae, M. S., & Schauer, J. J. (2007). Positive matrix factorization
(PMF) analysis of molecular marker measurements to quantify the
sources of organic aerosols. Environmental Science and Technology, 41(16),
5763–5769. https://doi.org/10.1021/es062536b
Johnson, T. M., Guttikunda, S., Wells, G. J., Artaxo, P., Bond, T. C., Russell, A. G.,
Watson J. G. & West, J. (2011). Tools for Improving Air Quality; A Re
view of Top-down Source Apportionment Techniques and Their Appli
cation in Developing Countries. ESMAP Formal Report. Washing
ton: World Bank; Report No.: 339/11. https://www.esmap.org/file-
download/25229/68221
Kar, S., Maity, J. P., Samal, A. C., & Santra, S. C.(2010). Metallic components of
traffic-induced uban aerosol, their spatial variation, and source appor
tionment. Environmental Monitoring and Assessment, 168(1–4), 561–574.
https://doi.org/10.1007/s10661-009-1134-z
Lee, J. H., Yoshida, Y., Turpin, B. J., Hopke, P. K., Poirot, R. L., Lioy, P. J., & Oxley,
J. C. (2002). Identifiction of sources contributing to Mid-Atlantic region
al aerosol. Journal of the Air and Waste Management Association,
52(10), 1186–1205. https://doi.org/10.1080/10473289.2002.10470850
Lim, J. M., Jeong, J. H., Lee, J. H., Moon, J. H., Chung, Y. S., & Kim, K. H. (2011).
The analysis of PM2.5 and associated elements and their indoor/out
door pollution status in an urban area. Indoor Air, 21(2), 145–155. https://
doi.org/10.1111/j.1600-0668.2010.00691.x

188

ฝุ่่�นจิ๋�๋ว PM2.5 โดย
แต่่พิ๋ ษภััย ไม่่จิ๋�๋ว พญ.นวรััตน์ อภิิรัักษ์์กิตติกุล
และ ศ. ดรั.ศิวัช
พงษ์์เพี ยจัันทรั์

เผยแพร่่ใน
https://mgronline.com/daily/
detail/9640000056844
วันที� 12 มิิ.ย. 2564

เไปห็น็มีทเ้ีศ่ท�่ ีษ่รชา่บว่ ่มกีัวนั ่ลด่ีทว่ี่่า่างPกัMาร2เ.ก5ัษมีตแ่ รหลก่ัง่ ากัราำ สเีนนั ดิดีีทาี่หป�่ ็ลที่่าไ�่ มกีัส่หีมลี่บายรู เณช์่น่จ์ ากคักว่ันัารเสใีชย่ ่เ้ยช่าอ�้ นเพพลา่หงิ ในนะกัจิ คกวั่รนั รบมีหุ ตรา่ �่งกภัาารยเผในา
โรงงานอตุ สีาหกัรรมีเป็น็ ตน้ ผล่งานว่จิ ยั ล่า่ สีดุ ีของดีร. โฉมีศร่ ช่ชู ่ว่ ่ย อาจารยป์ ็ระจาำ คณ์ะกัารจดั ีกัาร
สีง�ิ แว่ดีล่อ้ มี มีหาว่ทิ ี่ยาล่ยั สีงขล่านครนิ ที่ร์ พบว่า่ ไอเสีย่ ยานพาหนะยงั คงเป็น็ แหล่ง่ กัาำ เนดิ ีที่ส�่ ีาำ คญั ใน
ช่น�ั บรรยากัาศของหวั ่เมีอ้ งหล่กั ัของป็ระเที่ศ เช่น่ เช่ย่ งใหมี่ (52%) กัรงุ เที่พมีหานคร (44%) แล่ะ
ภเู กัต็ (56%) โดียพบว่า่ กัารเผาไหมีข้ องเศษช่ว่ ่มีว่ล่มีค่ ว่ามีสีาำ คญั เป็น็ ล่าำ ดีบั ที่ส�่ ีองดีว้ ่ยอตั ราสีว่ ่น 16%,
24% แล่ะ 11% สีาำ หรบั เช่ย่ งใหมี่ กัรงุ เที่พมีหานคร แล่ะภเู กัต็ ตามีล่าำ ดีบั ที่น�่ า่ สีงั เกัตคอ้ สีดั ีสีว่ ่นของ
กขัอารงกเัผรางุ ไเทหี่พมีข้มีอหงาเนศคษรชส่ีว่ อ่มดีีวค่ล่ลม่อ้ีอ่ งทิกีั่บธั ิพิกัจลิ ่กอัรยรา่ มงีกมัีาารกัเตผอ่าไปร็รอ่ มิอ้ ีายณที์่เ�่กพัาม�ิ รีขเนพ�้ ใม�ิ ีนขชน�้่ว่ ่ขงอหงล่าPยMป็ที2ี่.ผ�5่ า่ ในนมชี่าน�ั บรรยากัาศ

Pฝุ่น�ุMน2ส�่.5ีาคมีอ้าอรถนเภุ ขาา้ คไปที็่ใม�่ นีข่ ทนี่าางดเีเดสีนีิ น้ หผาา่ ยนใศจนูขยอก์งัเลร่าางนโดอ้ ียยกอัวา่าจ่ เข2า.้ 5ไปไ็ถมีง้โคในรปเม็ีอตดรี ซึ่ง�้ เล่ก็ ักัว่า่ เมีด็ ีเล่อ้ ดีแดีง ที่าำ ให้
ถงุ ล่มี หรอ้ แมีก้ ัระที่ง�ั เล่ด็ ีล่อดี
เขา้ เสีน้ เล่อ้ ดีฝุ่อย แล่ะหล่ดุ ีเขา้ ไป็ในกัระแสีเล่อ้ ดีแล่ะกัระจายไป็ที่ว�ั ่รา่ งกัายไดีใ้ นที่ส�่ ีดุ ี หากัมีป่ ็รมิ ีาณ์
ที่ม�่ ีากัพอ อาจที่าำ ใหเ้ กัดิ ีผล่เสีย่ ตอ่ สีขุ ภาพตามีมีาไดี้ ที่ง�ั ในระยะสีน�ั แล่ะระยะยาว่ เช่น่ กัารระคาย
เคอ้ งตา จมีกู ั แล่ะที่างเดีนิ หายใจ ซึ่ง�้ หากัมีโ่ รคที่างเดีนิ หายใจเรอ�้ รงั อยเู่ ดีมิ ี อาจมีอ่ ากัารกัาำ เรบิ ไดี้
เช่น่ ภมู ีแิ พ้ ถงุ ล่มีโป็ง� พอง หอบหด้ ี แล่ะกัล่มุ่ ีโรคหวั ่ใจ (เช่น่ โรคหวั ่ใจขาดีเล่อ้ ดี) แล่ะหล่อดีเล่อ้ ดี
สีมีองที่�อ่ าจกัาำ เริบไดี้ นอกัจากัน�่ ฝุ่�นุ จ�วิ ่ยังอาจมี่สีารพิษแล่ะโล่หะหนักัเกัาะติดีเข้าไป็ในร่างกัาย
เราไดีด้ ีว้ ่ย บางช่นดิ ีกัเ็ ป็น็ สีารกัอ่ มีะเรง็ เช่น่ มีะเรง็ ป็อดี เป็น็ ตน้ ซึ่ง�้ ผล่กัระที่บนส�่ ีง่ ผล่ไดีท้ ี่ง�ั ระยะสีน�ั
ระยะยาว่ โดียเฉพาะกัล่มุ่ ีเสีย�่ ง ที่ต�่ อ้ งระมีดั ีระว่งั เป็น็ พเิ ศษ เช่น่ เดีก็ ั (เดีก็ ัตวั ่เล่ก็ ั แล่ะหายใจเรว็ ่) หญงิ
ต�งั ครรภ์ (อาจที่าำ ใหท้ ี่ารกัโตช่้า ตวั ่เล่็กั แล่ะคล่อดีกั่อนกัาำ หนดีไดี้) ผสู้ ีูงอายุ ผทู้ ี่�ม่ ี่โรคป็ระจาำ ตวั ่ที่�่
เกัย�่ ว่ขอ้ งเช่น่ โรคที่างเดีนิ หายใจ หอบหด้ ีเป็น็ ตน้ โดีย องกัารอนามียั โล่กั ระบวุ ่า่ หากั สีมั ีผสั ี PดีMงั น2น�ั.5
เกันิ กัว่า่ กัาำ หนดี คอ้ 25 มีคกั./ล่บมี. สีง่ ผล่ใหก้ ัารตายดีว้ ่ยระบบที่างเดีนิ หายใจเพม�ิ ีขน�้ 7-20%
แมี้จะเป็็นฝุ่�นุ จ�วิ ่แต่พิษภัยไมี่ไดี้จ�วิ ่ตามีขนาดี เราจ้งคว่รตระหนักัถ้งคว่ามีสีาำ คัญ โดียอันดีับแรกั
ช่ว่ ่ยกันั ล่ดีกัารกัอ่ PM2.5 แล่ะป็อ้ งกันั ไมีใ่ หเ้ กัดิ ีผล่กัระที่บตอ่ สีขุ ภาพ เช่น่

1อ.ากหัาลศ่ก่ ผัเา่ลน่ย�่ แงอกัปา็รพเลผ่เิชค่ญิ ช่นฝ�ั ุ่น�ุขอหงหากนัตว่ ่ยอ้ งงาอนอภกัาไคป็รขฐั า้ เงช่นน่ อAกัiคr4ว่Tรhตaดิ ีiตขาอมีงรกาัรยมงีคานว่บระคดมุ ีีบัมีลฝุ่่น�พุ ษิ PหMรอ้ 2.5AiแrBล่KะKสีภขาอพง
สีาำ นกั ัสีง�ิ แว่ดีล่อ้ มี กัรงุ เที่พมีหานคร ในแตล่ ่ะพน�้ ที่แ�่ ล่ะตามีช่ว่ ่งเว่ล่า ถา้ จาำ เป็น็ ตอ้ งออกัไป็ในที่ม�่ ีค่ า่
PM2.5 สีงู พยายามีล่ดีระยะเว่ล่าเผช่ญิ ฝุ่น�ุ ใหส้ ีน�ั แล่ะเตรย่ มีอปุ ็กัรณ์ป์ ็อ้ งกันั ที่เ�่ หมีาะสีมี เช่น่ หนา้ กัากั

189

N95 และใส่ใ่ หถ้ ูกู ต่อ้ ง หากไมป่ ็ดิ ส่นทิ กท็ าำ ใหฝ้ ุ่น�ุ รว�ั เขา้ ได้ และหากใชีห้ นา้ กาก N95 อยคู่ วรหลก่
เลย�่ งการออกกาำ ลงั กายหนกั เพิราะอาจเกดิ อนั ต่รายได้ และหากมโ่ รคป็ระจาำ ต่วั ทอ�่ าจกาำ เรบิ ได้ เชีน่
หอบหด้ ควรพิกยาฉกุ เฉนิ ไป็เผอ�้ เชีน่ ยาพิน่ ขยายหลอดลม นอกจากนส�่ ่วมแวน่ กนั ฝุ่น�ุ เขา้ ต่า (อาจ
ใชี้เป็็นแบบม่ขอบรอบด้านแบบแว่นกันลม) ส่วมชีุดมิดชีิด และผ้มู ่ป็ัจจัยเส่�ย่ งควรระมัดระวัง
เป็น็ พิเิ ศษส่าำ หรบั เดก็ ซึ่ง�่ เดก็ ทส�่ ่ามารถูเรม�ิ ใส่ห่ นา้ กากได้ ควรเป็น็ เดก็ ทอ�่ ายตุ ่ง�ั แต่่ 2 ขวบขน�่ ไป็ เพิราะ
หากเดก็ หายใจไมพ่ ิอหรอ้ ผดิ ป็กต่ิ เดก็ ส่ามารถูดง่ ออกเองได้ (ต่อ้ งระวงั ในเดก็ ทม�่ ค่ วามผดิ ป็กต่ทิ าง
ระบบป็ระส่าททอ�่ าจดง่ เองไมไ่ ด)้ และเลอ้ กขนาด ชีนดิ และวธิ ใ่ ส่ใ่ หเ้ หมาะส่ม

2ฝกุ่น�.ุรอมหางากกPอส่Mยภเู่ ปา2็.พน5็ ิแปไ็วดรดะ้แลจลอา้ำ ะมคใวนรอกาาำคจาัดรแหหรอ้ลใ่งนกบาำ า้เนนิดบฝาุ่�นุงทดท�่้วม�่ยค่กา่ าฝุร่น�ุ หมP�นั Mท2าำ.5คสว่งาู คมวส่ระใชอีเ้าคดรจอ�้ ุดงกทร�ม่ อ่กงาฝุร่น�ุ ส่ทะส�่ ส่่ามมขาอรถงู

อา้ งองิ

ค�ม้ ่อกัารดาำ เนินงานด้านกัารแพทย์แลื่ะสู้าธารณสูุ้ขักัรณ่ฝุ่�นุ ลื่ะอองขันาดไม�เกัิน 2.5 ไมครอน
กัับผ(PลืM่กั2ร.5)ะปที บ25ตื6่�อ4สูุ้ขัภาพ, ผศ. พญ.ห้ฤทัย กัมลื่าภรณ์ รศ. ดร. พญ.วิภารัตื่น์
PM2.5 มนุญากัรณ์ คณะแพทยศาสู้ตื่ร์ โรงพยาบาลื่รามาธิบด่ มห้าวิทยาลื่ัยมห้ิดลื่ คณะ

ราชวิทยาลื่เทัยจำาำอ่ยงารายกนัุรุลื่PแMพรา2ท.ช5ยวข์แัิทอนยงะราาแลืช่ันยววิทอทยาาายงลืุร่ปยั แกฏัพมุิบทาัตืร่ยิเแ์แพพห�่อ้ท�งปยป้อแ์รงหะก้ัง�เันทปฝศรุ่�ุนะไเทพทยิษศ์ไแทPลยMื่ะ2น.5า, ยรกศัสู.้มนาคพม.นอิธุริพเวัฒชนช์์
แห้ง� ประเทศไทยในพระบรมราชป้ ถัมั ภ์
สู้าำ นักังานกัองทุนสู้นับสู้นุนกัารสู้ร้างเสู้ริมสูุ้ขัภาพ (สู้สู้สู้.) ห้ัวขั้อ แพทย์เผย ‘บุห้ร�่’ ม่สู้�วน
สู้าำ นักังานสู้กกาััอ�รระฝนุ่นท�ุ ิเทบPตศMื่อ� 2สส.ู5ู้้ขุาำ เักภนันิัากัพคงาามดนค่ ปา� เลืท่ัดา� กกัับัระกัทารรสูว้บ้ งบสู้หุา้รธ�่า1ร0ณมะวนสูุ้,ขัศาห้สูัว้ตืข่ัร้อาจำPารMย2ป์ .5ระรกะัติ ืด่ วับาสูท้้งส่ ูท้า�่สธู้�งกัผกัลจิ ืำ่
ChooChuay, C., Pongpiachan, S., Tipmanee, D., Suttinun, O., Deelaman,
Wpa.,rtWicualnagt,eQc.,h.e..m&icCaaloc, oJ.m(2p0o2u0n).dIsmipnaactms boifePnMt 2a.5irsooufrcBeasngoknokv,arTiahtaioilnasndin.
Atmospheric Pollution Research, 11(9), 1657-1667.
ChooChuay, C., Pongpiachan, S., Tipmanee, D., Deelaman, W., Iadtem, N.,
-Sbuottuinnudnp, oOly.,c..y.c&licCaaroo,mJ. a(2ti0c2h0y).dEroffceacrtbs oonf sa,gcraicrublotunraaclewoausstceobmuprnoisnitgioonns,PaMn2d.5
water-soluble ionic species in the ambient air of Chiang-Mai, Thailand
Polycyclic Aromatic Compounds, 1-22.
ChooChuay, C., Pongpiachan, S., Tipmanee, D., Deelaman, W., Suttinun,
O., Wang, Q., ... & Cao, J. (2020). Long-range transboundary atmospheric
transport of polycyclic aromatic hydrocarbons, carbonaceous compositions,
and water-soluble ionic species in southern Thailand. Aerosol and Air Quality
Research, 20(7), 1591-1606.

190

แนวโน้มการ โดย
เปลี่�่ยนแปลี่ง รศ. ดร.ชููเกีียรติิ ชูัยบุุญศรี,
ด้้านสิ่�่งแวด้ลี่้อมที่�่ ปพณสรร เอกีพั นธ์์
เก่ด้จากการพัั ฒนา และ ศ. ดร.ศิวััชู พงษ์์เพี ยจัันทร์
เศรษฐก่จแบบ
ไม่สิ่มดุ้ลี่: เผยแพร่่ใน
ปัญหาแลี่ะมุมมอง https://mgronline.com/daily/
ที่างในอนาคต detail/9640000061723
วัันท�ี 25 มิิ.ย. 2564

ในปัจั จบุ ันั โลกปัระสบัปัญั หาอย่า่ งมากเกย�่ ่วกบั ัสง�่ แวดลอ้ ม เช่น่ ปัญั หาการเปัลย�่ ่นแปัลงสภาพภมู -่
อากาศ หรอื Climate Change ซึ่ง�่ ปัญั หาดงั กลา่ วสง่ ผลทำาำ ใหอ้ ณุ หมู โ่ ลกมอ่ ณุ หมู ท่ ำส�่ งู ขึ้น�่ สง่ ผล
กระทำบัต่อ่ ปัระเทำศไทำย่ทำาำ ใหร้ ะดบั ันา�ำ ทำะเลสงู ขึ้น�่ และทำาำ ใหร้ ะบับันเ่ วศปัน�ั ปัว่ น สง่ ผลกระทำบัต่อ่ สง�่
ม่ช่ว่ ต่ ่ต่า่ งๆ และอ่กปััญหาหน�ง่ ทำ�พ่ บัในปัระเทำศไทำย่ซึ่�ง่ เปัน็ ทำก�่ ล่าวถึ่งกันอย่่างมากในแถึบับัร่เวณ
ภาคเหนือ คือปััญหาหมอกควันและไฟปั่าซึ่�่งม่ปััจจัย่ทำาำ ให้เก่ดฝุุ่่นละอองขึ้นาดเล็กในบัร่เวณ
ภาคเหนอื ซึ่ง�่ สง่ ผลกระทำบัต่อ่ สขุ ึ้ภาพขึ้องปัระช่าช่นในบัรเ่ วณดงั กลา่ ว
ซึ่ง�่ ปัญั หาเหลา่ นไ�่ มเ่ พย่ ่งแต่ส่ ง่ ผลกระทำบัต่อ่ สขุ ึ้ภาพเทำา่ นน�ั แต่ย่ ่งั สง่ ผลกระทำบัต่อ่ เช่ง่ เศรษฐกจ่ ภาย่ใน
ปัระเทำศอ่กด้วย่ จากปััญหาส�่งแวดล้อมปัระเทำศไทำย่ในปััจจุบััน ส่วนใหญ่แล้วเก่ดจากก่จกรรม
ต่่างๆ ขึ้องมนุษย่์ทำ�่ส่งผลต่่อส�่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเปั็นการเผาไหม้เช่�ือเพล่งทำ�่ไม่สมบัูรณ์ขึ้องย่าน
พาหนะในภาคขึ้องคมนาคมและการขึ้นสง่ และการปัลอ่ ย่ควนั จากโรงงานอตุ ่สาหกรรมทำไ�่ มผ่ า่ น
กผลารต่คอ่ วช่บน�ััคบัมุ รรซยึ่่ง�่าสกง่ าผศลทใำหาำ เ้ใกหด่ เ้ กกด่า๊ ชภ่คาวาะรบ์โัลอกนรไอ้ ดนออแกลไะซึก่ดา์ ร(ผCลOต่ ่2ก) รซึะ่ง�่ แเปสัไน็ ฟกฟา๊ ชา้ ่จเราอื กนโรกงรไะฟจฟกา้ ชถ่ึนา่ ด่นหหนน่ ง�่ กสารง่
เผาไหมถ้ ึา่ นหน่ เปัน็ ปัจั จยั ่ทำส�่ ง่ ผลใหเ้ กด่ มลพษ่ ฝุ่นุ่ ละอองขึ้นาดเลก็ ทำว�ั โลก การเผาไหมถ้ ึา่ นหน่ ย่งั
ปทเลัำลาก็ งอ่ ไเมยด่กเ่น่ กา๊ หน่ซึา่ซ2ึย่่ลั.ใ5จเฟไมอแครลไ์ระดอทอำนส�่ อาำหกครไญัซอืึ่ดตP่์วัM(ฝSุ่2นุ่O.5ม2ซึ)ส่่ง�่ าถกึรา้า๊ พสซึ่ะษ่ไนสโลโมตหใ่รนะเรจหา่ นนงอกกั อาอยกย่่มไดู่ ซึาว้่ดกย่์จ(ะไNมสOว่ง่ Xผา่ )จละแทำเลาำปัใะน็หมสเ้ ลกาพด่รษ่โปรัฝรคุ่อนุ่ เกทลำย�่ะแ่วอลกอะบั งสัรขาึ้ะนรบกาับดอ่ ั
มะเร็ง ซึ่�่งสารเหล่าน�่ส่งผลเส่ย่กับัร่างกาย่เปั็นอย่่างมาก ซึ่�่งปััญหาน�่ส่งผลทำาำ ให้เศรษฐก่จการ
ทำอ่ งเทำย�่ ่วในบัรเ่ วณทำม�่ ป่ ัญั หาเรอ�ื งฝุ่นุ่ ละออง ไดร้ บั ัผลกระทำบัอย่า่ งเหน็ ไดช้ ่ดั

191

1800SO2 and NOx, mg/Nm3 140
1600 Particles, mg/Nm3 120
1400 100
1200 80
1000 60
40
800 20
600 0
400 Myanmar
200

0

China Eupopean U.S. India, Thailand
Union
from 2017
NOx
SO2 Particles

ภาพิ 1 กราฟการป็ล่อยกา๊ ชีเรอ้ นกระจกจากโรงไฟฟ้าถูา่ นหนิ
ท่�มา: https://www.greenpeace.or.th/report/myan
ma-coal-report-2017.pdf?_ga=2.133749838.1717235577.
1623315951-1212277351.1615251227

จากการส่ำารวจในป็ีพิ.ศ. 2560 ป็ระเทศไทยอย่อู นั ดับท�่ 2 ของป็ระเทศทม�่ ก่ ารป็ล่อยก๊าชีเร้อน-
กระจกจากโรงไฟฟ้าถู่านหินสู่งท่�สุ่ดในภูมิภาคเอเชี่ยต่ะวันออกเฉ่ยงใต่้ ซึ่�่งรองจากป็ระเทศ
เมย่ นมา ซึ่ง่� มก่ ารป็ลอ่ ยกา๊ ชีพิษิ ต่า่ งๆ ส่ชู่ ีนั� บรรยากาศ ซึ่ง�่ มค่ า่ ทส�่ ่งู เกนิ มาต่รฐานของคณุ ์ภาพิอากาศ
ซึ่ง่� ต่า่ งจากป็ระเทศทพ�่ ิฒั นาแลว้ ในแถูบทวป่ ็ยโุ รป็ทม�่ ก่ ารป็ลอ่ ยกา๊ ชีเรอ้ นกระจกทต�่ ่�ำา เพิราะมก่ าร
ใชีพ้ ิลงั งานทางเลอ้ ก หรอ้ พิลงั งานส่ะอาดเขา้ มาทดแทนในการผลติ ่กระแส่ไฟฟา้ มากข่�น ซึ่่�งแส่ดง
ถูง่ วา่ ป็ระเทศทม่� ก่ ารพิฒั นาแลว้ ในดา้ นของเศรษฐกจิ ความเป็น็ อยู่ และเทคโนโลยต่ ่า่ งๆ ทอ่� ำานวย
ความส่ะดวกต่อ่ ป็ระชีาชีน จะส่ง่ ผลต่อ่ การดแู ลและจดั การส่ง�ิ แวดลอ้ มทด�่ ต่ ่ามมา ป็ระเทศทก่� ำาลงั
พิฒั นาหรอ้ ป็ระเทศดอ้ ยการพิฒั นายงั ไมส่ ่ามารถูจดั การป็ญั หานไ�่ ด้ เนอ�้ งจากทง�ั ภาครฐั และเอกชีน
รวมถู่งป็ระชีาชีมมกั จะส่นใจป็ัญหาเศรษฐกจิ มากกวา่ ทจ�่ ะมาส่นใจป็ญั หาส่งิ� แวดล้อม
ดงั นนั� ป็ระเทศไทยหรอ้ หนว่ ยงานต่า่ งๆ ทงั� ภาครฐั และเอกชีน รว่ มถูง่ ภาคป็ระชีาชีน จะต่อ้ งมส่ ่ว่ น
รว่ มกนั ผลกั ดนั ในการแกป้ ็ญั หาน่� เพิอ้� ทจ�่ ะลดการใชีห้ รอ้ หยดุ การใชีพ้ ิลงั งานเชีอ้� เพิลงิ ถูา่ นหนิ หรอ้
เชี�้อเพิลิงฟอส่ซึ่ิลต่่างๆ เพิ�้อหยุดป็ริมาณ์แก๊ส่เร้อนกระจกท�่ทาำ ลายชี�ันบรรยากาศ ซึ่่�งเป็็นป็ัญหา
ต่อ่ ส่ง�ิ แวดลอ้ ม และป็ญั หาต่่อเศรษฐกิจ โดยหันมาใชี้พิลังงานทางเลอ้ กหร้อพิลงั งานส่ะอาดแทน
ในการผลิต่กระแส่ไฟฟ้าแทนท�่จากการผลิต่โดยใชี้ถู่านหินหร้อเชี้�อเพิลิงฟอส่ซึ่ิล มากกว่าน�ันท�ัง
ภาครฐั และเอกชีนควรส่นบั ส่นนุ ผลกั ดนั เกย�่ วกบั ยานพิาหนะทใ�่ ชีพ้ ิลงั งานทางส่ะอาด เชีน่ พิลงั งาน
แส่งอาทติ ่ยท์ จ�่ ะเขา้ มามส่ ่ว่ นรว่ มในการผลติ ่กระแส่ไฟฟา้ มากขน่� เนอ้� งจากป็ระเทศไทยยงั มก่ ารใชี้
พิลงั งานเชีอ้� เพิลงิ ถูา่ นหนิ ในการผลติ ่กระแส่ไฟฟา้ และยงั มก่ ารใชีเ้ ชีอ้� เพิลงิ ฟอส่ซึ่ลิ ในยานพิาหนะ
ในแถูบเม้องต่่างๆ และการเผาของภาคการเกษต่ร ซึ่�่งส่่งผลใหบ้ ริเวณ์น�ันเศรษฐกิจการทอ่ งเทย�่ ว
หร้อการค้าขายในบริเวณ์ดังกล่าวได้รับผลกระทบไป็ด้วย อันเน�้องมาจากป็ัญหาทางด้านมลพิิษ
ทางอากาศ ซึ่�ง่ เกดิ จากการเผาไหม้

192

จาำ นวุนจุดควุามร�อำน

2,400 2,085
2,100

1,800 รวุม 9 จังหวุัด 6,036 จดุ

1,500

1,200

900 763 727 681 576
600
1ม่ค-30เมย 15กพิ-15เมย
300 ต่าก น่าน 337 313 297 257

0 1กพิ-30เมย 1ม่ค-30เมย 1กพิ-15เมย 24มค-30เมย จังหวุดั
10มค-30เมย 15มค่ -30เมย 22กพิ-21เมย เเพิร่ ลาำ ป็าง พิะเยา ลาำ พิูน
เชี่ยงใหม่ เเม่ฮอ่ งส่อน เชีย่ งราย

ภาพิ 2 กราฟแส่ดงความแต่กต่่างของจดุ ความร้อนส่ะส่มจากดาวเท่ยม
Terra/Aqua ระบบ MODIS ในชี่วงวันป็ระกาศห้ามเผาป็ี 2563 ในพิน้� ท่�
9 จังหวดั ภาคเหนอ้
ทม่� า: รายงานสู้รปุ สู้ถัานกัารณ์ไฟป�าแลื่ะห้มอกัควนั จำากัขั้อมล้ ื่ดาวเท่ยม
ประจำำาปี 2563

ขอ้ มลู ของผเู้ ยย�่ มเยอ้ นและรายไดจ้ ากผเู้ ยย่� มเยอ้ นในเมอ้ งทอ่ งเทย�่ วทส�่ ่าำ คญั ของป็ระเทศไทย โดย
เฉพิาะจังหวดั เชีย่ งใหม่ ในเด้อนเมษายน ชีว่ งป็ี พิ.ศ. 2562–2563 ซึ่่�งจาำ นวนผู้เยย�่ มเยอ้ นและ
รายได้ของการค้าขายในจังหวัดเชี่ยงใหม่ลดลงอย่างมาก จากข้อมูลแส่ดงให้เห็นถู่งว่าป็ริมาณ์
ของฝุ่�นุ ละอองมผ่ ลต่อ่ จำานวนผู้เย�่ยมเย้อนและรายไดข้ องการค้าขายในบรเิ วณ์นน�ั ส่อดคล้องกับ
จุดความรอ้ น (Hotspot) ในจงั หวดั เชีย่ งใหมท่ ่�มก่ ารป็ระกาศห้ามเผา แต่ย่ งั มค่ ่าจดุ ความร้อนท่�
สู่งอยู่อันดับท�่ 1 ใน 9 จังหวัดภาคเหน้อ ซึ่�่งส่่งผลทางลบต่่อเศรษฐกิจ โดยเศรษฐกิจด้านการ
ท่องเท�่ยวท่ไ� ด้รบั ผลกระทบอย่างชีัดเจนในจังหวัดเชีย่ งใหม่
และมากกวา่ นน�ั ในชีว่ งดงั กลา่ ว ยงั มก่ ารแพิรร่ ะบาดของไวรสั ่ COVID 19 ซึ่ง่� กเ็ กดิ จากต่ลาดอาหาร
ทะเล ทม่� ก่ ารค้าขายส่ตั ่ว์ป็�า รวมทง�ั นก กระต่า่ ย คา้ งคาว และงู โดยผิดกฎหมาย ซึ่ง�่ Coronavi-
ruses มก่ ารแพิร่จากส่ัต่ว์ส่คู่ น จากบทความทม�่ ่ชีอ�้ วา่ “How coronavirus started and what
happens next, explained” [1] คิดวา่ คนกลมุ่ แรกท่ต� ่ิดโรคนเ�่ ป็น็ คนกลมุ่ หลักทป่� ็ระกอบธุรกิจ
การค้าขายจากต่ลาดอาหารทะเล ซึ่่�งเกิดจากการส่ัมผัส่กับส่ัต่ว์ ซึ่�่งในป็ัจจุบันม่จำานวนผู้ต่ิดเชี�้อ
รวมทงั� โลกอยทู่ �่ 180 ลา้ นคน เหน็ ไดช้ ีดั เจนวา่ มนษุ ยม์ ส่ ่ว่ นส่าำ คญั ในการเขา้ มาทำาลายส่งิ� แวดลอ้ ม
ซึ่่�งส่่งผลกระทบต่่อเศรษฐกิจต่่างๆ ส่ิ�งส่ำาคัญท่�จะส่ามารถูแก้ไขป็ัญหาทั�งส่องด้านในเร้�องของส่ิ�ง
แวดลอ้ มและป็ญั หาเศรษฐกิจ โดยใชีห้ ลักการของ SDGs หรอ้ Sustainable Development
Goals หรอ้ เป็า้ หมายการพิฒั นาทย�่ ง�ั ยน้ ซึ่ง่� เป็า้ หมายการพิฒั นาทย�่ งั� ยน้ (SDGs) เป็น็ ชีดุ เป็า้ หมาย

193

การพิฒั นาระดบั โลกทไ่� ดร้ บั การรับรองจาก 193 ป็ระเทศส่มาชีิกขององคก์ ารส่หป็ระชีาชีาต่ิ ซึ่ง่�
แผนเป็า้ หมายน�ส่ ่ามารถูชีว่ ยแก้ไขป็ญั หาดังกลา่ วได้ โดยใชีห้ ลกั การ 7 Affordable And Clean
Energy หรอ้ พิลงั งานส่ะอาด ได้แก่ พิลงั งานแส่งอาทิต่ย์ พิลังงานนา�ำ พิลังงานลม ท�่จะต่้องมก่ าร
ผลักดันเข้ามาใชี้ผลิต่กระแส่ไฟฟ้ามากข่�นภายในป็ระเทศเพิ�้อลดการป็ล่อยก๊าซึ่เร้อนกระจกจาก
การผลิต่กระแส่ไฟฟ้าโดยการใชี้ถู่านหินและยังส่่งผลต่่อเศรษฐกิจท่�ด่ เน้�องจากป็ระชีาชีนจะไม่
วติ ่กกงั วลในการออกมาทอ่ งเทย่� ว หรอ้ ออกมาคา้ ขาย เน้อ� งจากไมม่ ป่ ็ญั หาดา้ นมลพิษิ ทางอากาศ
และภาคส่ว่ นต่า่ งๆ ต่อ้ งส่นบั ส่นุนหรอ้ ผลกั ดันในเร้�องของ 1 No Poverty หรอ้ ขจดั ความยากจน
อยา่ งย�งั ย้น เพิอ�้ แก้ไขป็ัญหาในเร้อ� งของการเผา ซึ่�่งส่่วนใหญเ่ กดิ จากภาคเกษต่รท�ม่ ่การเผาพิ้น� ท�่
ไร่เพิาะป็ลูกต่่างๆ เน้�องจากไม่เส่่ยค่าใชี้จ่ายมากในการเต่ร่ยมพิ�้นท่�เพิาะป็ลูก ซึ่�่งส่อดคล้องกับ
เป็้าหมาย 12 Responsible Consumption and Production หรอ้ บริโภคและผลิต่อย่างม่
ความรับผิดชีอบ ซึ่�่งลดการป็ล่อยส่ารเคม่และของเส่่ยเป็็นพิิษออกสู่่ธรรมชีาต่ิและจัดการอย่าง
ถูกู ต่้อง

ภาพิ 3 1 No Poverty , 7 Affordable And Clean Energy, 12
Responsible Consumption and Production
ทม่� าภาพ: https://www.sdgmove.com/

จง่ เหน็ ไดว้ า่ การพิฒั นาทย�่ งั� ยน้ จะส่ามารถูเขา้ มาชีว่ ยแกป้ ็ญั หาในทง�ั ภาคเศรษฐกจิ และส่ง�ิ แวดลอ้ ม
อย่างเห็นได้ชีดั ดงั นนั� ป็ระเทศหลายๆ ป็ระเทศจะต่้องนาำ หลกั การของ SDGs ท่�จะต่อ้ งรบ่ เร�มิ ใน
การดำาเนินการต่ามเป็้าหมายการพิัฒนาท�่ยั�งย้นเพิ้�อป็ระเทศและเพิ้�อเศรษฐกิจและส่ิ�งแวดล้อม
ต่อ่ ไป็ เชีน่ เดย่ วกบั หลายทวป่ ็ทป่� ็ระส่บความส่ำาเรจ็ ต่ามเป็า้ หมายแลว้ จากรายงานแผนการพิฒั นา
ทย่� �ังย้น SDGs ป็ี 2021 อย่างทว่ป็เอเชี่ย ในป็ระเทศส่งิ คโ์ ป็รท�่ม่การพิัฒนาแล้วในเร�้องของเป็า้
หมายการพิัฒนาท่�ย�ังย้น 7 การใชี้พิลังงานส่ะอาดเข้ามาผลิต่พิลังงานต่่างๆ และ เป็้าหมายการ
พิัฒนาท�่ยั�งย้น 1 ซึ่�่งแก้ไขป็ัญหาความยากจนส่ำาเร็จต่ามเป็้าหมายการพิัฒนาท�่ยั�งย้น และใน
ทวป่ ็ยโุ รป็ เชี่น ป็ระเทศเดนมารก์ ฟินแลนด์ ป็ระส่บความส่ำาเร็จในเร�อ้ งแผนการพิฒั นาท่�ย�ังย้น
เชีน่ เด่ยวกนั และยงั มอ่ ก่ หลายๆ ทว่ป็และอก่ หลายป็ระเทศท�เ่ ร�มิ มก่ ารผลกั ดนั ในเร้อ� งของ SDGs
หรอ้ แผนการพิฒั นาทย่� ัง� ยน้ มากข่�น

194

ภาพิ 4 2021 SDGs Dashboards (levels and trends)
ทม่� าภาพ: 2021-sustainable-development-report

อา้ งอิง
[1] How coronavirus started and what happens next, explained | WIRED UK, https://www.
wired.co.uk/article/china-coronavirus

195

ถอดบทเรียน โดย
เหติุระเบิดโรงงาน ศ. ด้ร.ศิวัช พิงษ์เพิ่ ยจัันทร์
ผลิติเม็ดโฟ้มและ
พลาสัติิกุขนาดใหญ่ เผู้ยแพิร่ใน
ในซอยกุ�ิงแกุ้วั 21 https://mgronline.com/daily/
detail/9640000065341
วันท่� 5 ก.ค. 2564

น�่ไม่ใชี่ครั�งแรกท่�ทางการต่้องส่ั�งเร่งอพิยพิป็ระชีาชีนจากเหตุ่การณ์์ระเบิดในโรงงานท�่เต่็มไป็ด้วย
ส่ารเคม่ท่�เป็็นพิิษ เม้�อวันท่� 25 พิฤษภาคม พิ.ศ. 2562 หร้อเก้อบราวส่องป็ีท�่แล้ว ทางการได้
ส่�ังอพิยพิป็ระชีาชีนจากเหตุ่ไฟไหม้ตู่้คอนเทนเนอร์บนเร้อบรรทุกส่ินค้าท่�จอดเท่ยบท่า ท่าเร้อ
แหลมฉบัง เน�้องจากม่ส่ารเคม่ไม่ทราบชีนิดร�ัวไหลออกมาส่่งผลกระทบเชีิงลบต่่อสุ่ขภาพิของ
ป็ระชีาชีนท่�อยู่อาศัยโดยรอบและได้ม่รายงานว่าม่การนำาส่่งผู้ป็�วยเข้ารักษาท่�โรงพิยาบาลแล้ว
25 ราย ส่ถูานการณ์์ล่าสุ่ดจากเหตุ่ระเบิดท�่ซึ่อยก�ิงแก้วพิบม่ผู้เส่่ยชี่วิต่ซึ่่�งเป็็นเจ้าหน้าท่�ดับเพิลิง
1 ราย และบาดเจบ็ ส่าหสั ่อก่ 4 ราย
โจทย์ส่าำ คัญท�่ป็ระชีาชีนอยากรมู้ าก ณ์ ขณ์ะนค�่ ้อจำาเป็น็ ต่้องทนอยใู่ นส่ภาพิผู้อพิยพิแบบน่�ไป็อก่
นานเท่าไหร่ และเม้อ� ใดจง่ จะส่ามารถูกลับไป็ใชี้ชีว่ ิต่ต่ามป็กต่ิได้?
เพิ�้อไขขอ้ ขอ้ งใจในส่่วนน่�ส่�งิ ท�ภ่ าครัฐจาำ เป็น็ ต่้องมแ่ ละควรเต่รย่ มการต่่อไป็มด่ ังน�่
1. การท่�ภาครัฐจะส่ามารถูต่ัดส่ินใจได้ว่าเม้�อใดท่�ส่ามารถูอนุญาต่ให้ป็ระชีาชีนย้ายกลับไป็ใน
พิ�้นท่�ได้ นอกจากความม�ันใจว่าจะไม่ม่การระเบิดซึ่ำา� จากเชี�้อเพิลิงท่�ยังต่กค้างในโรงงานแล้ว ผล
การป็ระเมนิ ความเส่ย�่ งผลกระทบเชีงิ ลบต่อ่ สุ่ขภาพิ (Health Risk Assessment) คอ้ เครอ�้ งม้อท�่
ส่ำาคญั ทจ่� ะชีว่ ยใหท้ างภาครฐั ต่ดั ส่นิ ใจไดง้ า่ ยขน่� แต่ป่ ็ระเดน็ คอ้ ทกุ ครง�ั ทม�่ ก่ ารระเบดิ ไมไ่ ดม้ ส่ ่ารพิษิ
แค่ต่ัวส่องต่ัวท�่หลุดออกมาสู่่ชีั�นบรรยากาศ แม้ว่าเราพิอจะอนุมานได้จากลักษณ์ะของโรงงานว่า
ควรม่ส่ารเคม่ชีนิดใดส่ะส่มอยู่บ้าง เชี่น ในกรณ์่ของการระเบิดคร�ังน�่ม่ความเป็็นไป็ได้สู่งท�่จะม่
ส่ารเคมท่ ม่� ค่ วามเกย่� วขอ้ งกบั การผลติ ่เมด็ โฟมและพิลาส่ต่กิ ขนาดใหญ่ เชีน่ พิาทาเลต่ (Pthalate)
ซึ่ง�่ เป็น็ ส่ารเคมท่ ใ่ ชีม้ ากในผลติ ่ภณั ์ฑ์ พิลาส่ต่กิ ป็ระเภทพิว่ ซ่ ึ่แ่ ละมอ่ นั ต่รายต่อ่ ระบบทางเดนิ หายใจ
กอ่ ใหเ้ กดิ การระคายเคอ้ ง ป็วดศร่ ษะ คลน�้ ไส่อ้ าเจย่ น รวมทง�ั ผลต่อ่ การทาำ ลายไต่ ทอ่ ไต่ กระเพิาะ
ป็สั ่ส่าวะ ทางเดนิ อาหาร นอกจากนก่� ม็ ส่ ่ารเคมต่ ่ระกลู บสิ ่เฟนอล (Bisphenols: BPA, Bisphenol
S, Bisphenol F) ส่ไต่รน่ (Styrene) พิอลสิ ่ไต่รน่ (Polystyrene) และโทลูอน่ (Toluene) ส่าร
พิิษเหล่าน่�ส่่งผลร้ายต่่อระบบป็ระส่าท เป็็นพิิษต่่อต่าและต่ับรวมทั�งอาจส่่งผลต่่อความผิดป็กต่ิ
ของโคโมโซึ่มโดยเฉพิาะ ส่ไต่ร่นส่ามารถูก่อให้เกิดความผิดป็กต่ิของโครโมโซึ่ม (Chromosomal
Aberration) ในเม็ดเล้อดขาวของคนได้ นอกจากส่ารพิิษท่�ได้กล่าวในเบ้�องต่้นแล้วยังม่ส่ารก่อ
มะเรง็ โพิล่ไซึ่คลกิ อะโรมาต่กิ ไฮโดรคารบ์ อน (Polycyclic Aromatic Hydrocarbons: PAHs)

196

รวมทงั� ส่ารกอ่ การกลายพินั ธอ์ุ ยา่ งส่ารไดออกซึ่นิ และฟวิ รนั (Dioxins and Furans) และโลหะหนกั
ทเ่� ป็น็ พิษิ อก่ หลายชีนดิ เชีน่ แคดเมย�่ ม (โรคอิไต่อิไต่) โครเม่ย� ม ต่ะกว�ั และป็รอท (โรคมนิ ามะต่ะ)
การม่รถูต่รวจส่ารพิิษเฉพิาะกิจ (คล้ายกับรถูต่รวจโควิด) ซึ่่�งภายในบรรจุอุป็กรณ์์วิทยาศาส่ต่ร์
ท่�ส่ามารถูต่รวจวัดส่ารพิิษทั�งในรูป็แบบส่ารอินทร่ย์ (เชี่น ส่ารบิส่เฟนอล ส่ไต่ร่น พิอลิส่ไต่ร่น
และโทลูอ่น) และส่ารอนินทร่ย์ (โลหะหนักป็ระเภทต่่างๆ) ป็ัจจุบันเท่าท่�ทราบเทคโนโลย่มก่ าร
พิัฒนาแบบก้าวกระโดดขนาดท�่ส่ามารถูนาำ เอาเคร้�องม้อวิทยาศาส่ต่ร์ท่�ม่ขนาดใหญ่ อย่างเชี่น
Gas-Chromatography Mass Spectrometry (GC-MS) ซึ่่�งใชีว้ เิ คราะหส์ ่ารอนิ ทรย่ ใ์ นอากาศ
ยอ่ ขนาดใหเ้ ลก็ ลงในแบบพิกพิาไดซ้ ึ่ง่� Portable GC-MS ถูกู ใชีอ้ ยา่ งมากในกองทพั ิส่หรฐั อเมรกิ า
เพิอ�้ ต่รวจวัดอาวธุ เคม่ของขา้ ศก่ ทใ่� ชี้ในส่งครามทะเลทราย
2. ข้อมูลทางด้านอุตุ่นิยมวิทยา เชี่น อุณ์หภูมิอากาศ ความเร็วลม ความเข้มแส่ง ความชี�้น
ส่ัมพิัทธ์ รวมทั�งความเข้มข้นของก๊าซึ่โอโซึ่นและ OH Radical ในชี�ันบรรยากาศมผ่ ลอย่างมาก
ต่่อการคาดการณ์์ระยะเวลาในการคงอยู่ของส่ารพิิษในชี�ันบรรยากาศ นักวิชีาการท่�เชี่�ยวชีาญ
ดา้ นแบบจาำ ลองคณุ ์ภาพิอากาศจำาเป็น็ ต่อ้ งการขอ้ มลู ทางดา้ นอตุ ่นุ ยิ มวทิ ยาเหลา่ นเ�่ พิอ�้ คาดการณ์์
ทิศทางการเคล้�อนต่ัวของส่ารพิิษ ป็ัจจุบันแบบจาำ ลองท�่ได้รับความนิยมมากในการพิยากรณ์์ค้อ
AERMOD (The American Meteorological Society/Environmental Protection Agency
Regulatory Model Improvement Committee’s Dispersion Model) รายละเอย่ ดเพิม�ิ เต่มิ
เกย่� วกบั แบบจาำ ลอง AERMOD ส่ามารถูอา่ นเพิม�ิ เต่มิ ไดจ้ ากลงิ คข์ า้ งลา่ ง http://eec-mtp.onep.
go.th/report/aermod-2020.pdf
ส่าำ หรับแบบจำาลองทง�่ า่ ยกว่าและไม่ใชี่ Algorithm ทซ่� ึ่บั ซึ่้อนอะไรทางผเู้ ขย่ นได้เส่นอ Air Com-
pass Model ซึ่ง่� เคยต่พ่ ิมิ พิแ์ ลว้ และส่ามารถูอา่ นเพิมิ� เต่มิ ไดข้ า้ งลา่ งครบั https://www.witpress.
com/Secure/elibrary/papers/AIR12/AIR12016FU1.pdf
ป็ระเดน็ คอ้ ทางภาครฐั ควรทมุ่ งบป็ระมาณ์ในการเพิม�ิ จำานวนฐานขอ้ มลู ทเ�่ กย�่ วกบั คณุ ์ภาพิอากาศ
และข้อมูลทางด้านอุตุ่นยิ มวิทยาทส�่ ่ามารถูต่รวจวดั ได้แบบ Real Time และมค่ วามละเอย่ ดสู่ง
(High Resolution) เพิอ�้ ใหน้ กั วชิ ีาการรวมทง�ั ป็ระชีาชีนส่ามารถูเขา้ ถูง่ ขอ้ มลู ดงั กลา่ วเพิอ�้ ป็ระกอบ
การต่ดั ส่ินใจในการอพิยพิ
3. การแก้ไขป็ัญหาในระยะยาวภาครัฐควรเร่งจัดทำา ทำาเน่ยบการป็ลดป็ล่อยและเคล�้อนย้าย
มลพิิษ (Pollutant Release and Transfer Register: PRTR) หรอ้ ระบบฐานขอ้ มลู ท�เ่ ผยแพิรส่ ู่่
ส่าธารณ์ชีนเกย�่ วกบั ชีนิดและป็รมิ าณ์ของมลพิิษ (เป็า้ หมาย) ท่�ม่การป็ลดป็ลอ่ ยจากแหล่งกาำ เนิด
(เป็า้ หมาย) ป็ระเภทต่า่ งๆ ส่ตู่ ่วั กลางส่งิ� แวดลอ้ มทง�ั อากาศ ดนิ นำา� รวมถูง่ ขอ้ มลู การนาำ น�ำาเส่ย่ และ
ของเส่ย่ ออกจากแหลง่ กาำ เนดิ ไป็บาำ บดั หรอ้ กาำ จดั การทภ่� าครฐั มข่ อ้ มลู PRTR จะชีว่ ยใหก้ ารบรหิ าร
จัดการความเส่�่ยงผลกระทบเชีิงลบต่่อสุ่ขภาพิของป็ระชีาชีนม่ป็ระส่ิทธิภาพิและป็ระส่ิทธิผล
มากข�น่ เชี่น หากเราทราบวา่ อยใู่ นเขต่ทม�่ ค่ วามเส่�่ยงต่อ่ การไดร้ บั ส่ารพิิษป็ระเภท A, B, หรอ้ C
จะไดเ้ ต่รย่ มยารวมทงั� อปุ ็กรณ์ส์ ่าำ หรบั การรกั ษาไวแ้ ต่เ่ นนิ� ๆ หากทา่ นผอู้ า่ นต่อ้ งการคน้ ควา้ เพิม�ิ เต่มิ
เกย่� วกบั หลกั คดิ ของ PRTR ส่ามารถูต่ดิ ต่ามไดจ้ ากลงิ คข์ า้ งลา่ งครบั http://www.tei.or.th/file/
files/PRTR-OUTLINE.pdf

197

PM2.5 โดย
กุับมาติรกุาร ด้ร.โฉุมศร่ ช้ช่วย และ
ศ. ด้ร.ศิวัช พิงษ์เพิ่ ยจัันทร์
Lockdown &
เผู้ยแพิร่ใน
Work from Home https://mgronline.com/daily/
detail/9640000083557
วันท�่ 24 ส.ค. 2564

ในส่ถูานการณ์์ป็ัจจุบันการแพิร่ระบาดของการต่ิดเชี�้อไวรัส่โคโรน่า 2019 (COVID-19) ใน
ป็ระเทศไทยพิบการระบาดเพิม�ิ มากขน�่ จากขอ้ มลู ทว�ั โลกพิบวา่ ในชีว่ งการระบาดความเขม้ ขน้ ของ
มลพิษิ ทางอากาศลดลงในหลายพิน�้ ทเ่� นอ้� งจากการจำากดั การเดนิ ทาง องคก์ รหลายแหง่ ใหพ้ ินกั งาน
ทาำ งานจากทบ่� า้ นหรอ้ ทเ่� รย่ กวา่ Work from Home และการระงบั การทาำ กจิ กรรมหลายอยา่ งทาง
ส่ังคมทาำ ใหป้ ็ระชีาชีนใชี้ชีว่ ิต่ส่ว่ นใหญ่ในท่�อยอู่ าศยั ของต่วั เอง ดังนั�น จง่ ส่่งผลให้ป็ระชีาชีนส่มั ผัส่
กบั มลพิษิ ทางอากาศลดลงดว้ ยเชีน่ กนั โดยวกิ ฤต่การณ์์ COVID-19 ส่ง่ ผลกระทบต่อ่ ผู้คนมากมาย
ทว�ั โลก โดยมอ่ ตั ่ราการเส่ย่ ชีว่ ติ ่ 11% ในชีว่ งหกเดอ้ นแรกของป็ี 2020 [1] ดงั นน�ั ในหลายป็ระเทศ
จง่ ใชี้มาต่รการบังคบั ล็อกดาวน์ (Forced lockdown) ทเ�่ ขม้ งวดซึ่ง่� เป็น็ ส่่วนหน่ง� ของการควบคุม
COVID-19 ทาำ ให้หลายกิจกรรมต่้องหยุดชีะงักทั�งกิจกรรมทางด้านเศรษฐกิจและส่ังคม ด้วย
มาต่รการน่�จ่งส่่งผลต่่อการเป็ล�่ยนแป็ลงกิจกรรมของมนุษย์และนาำ ไป็สู่่การลดป็ริมาณ์การป็ล่อย
มลพิษิ ทางอากาศซึ่ง�่ ไมเ่ คยเกดิ ขน�่ มากอ่ นในระดบั ภมู ภิ าคทเ�่ กดิ ขน่� พิรอ้ มกนั ในหลายพิน้� ทท่� วั� โลก

การล็อกดาวน์ในหลายป็ระเทศ เชี่น ฝุ่รัง� เศส่ เยอรมน่ อติ ่าล่ ส่เป็น และจ่น ทาำ ใหร้ ัฐบาลต่้อง
ส่�ังป็ิดโรงไฟฟ้า หยุดการขนส่่งและป็ิดโรงงานอุต่ส่าหกรรมต่่างๆ ส่่งผลให้ระดับความเข้มข้น
PอขMอากง2กา.5ศ,า๊ ซดPึ่เM่ขรน�่อ้10แนแลกละรกะะาจCรกOป็(2ลG่อลHยดGกลsา๊ง)ซอ,ึ่เยกร่าา๊อ้ งซนึม่ไกน่นรยัโะตส่จ่รำากเคจัญ(นGไr[ดe2อe,อn3ก]hไสoซ่ึ่ง่uดผs์ ลe(NใgหOaค้ 2s)ณุ),์เภกม๊าา้�อซพึปิ่ซ็สึีท่่ัล�งิ �แ่ เแฟลวอ้วดรล(์ไ2อ้ ด0มอ2แอ1ลก)ะไกซสึ่ม็่ภด่ป์า็(รพSิิมOภาูม2ณ)์-ิ,
ลดลงอย่างมาก มาต่รการล็อกดาวน์ท่�เกิดข่�นในหลายพิ้�นท�่จากการระบาดของ COVID-19 ส่่ง
ผลใหค้ ุณ์ภาพิอากาศด่ขน�่ ดว้ ย เน�อ้ งจากแหล่งกำาเนิดหลกั โดยเฉพิาะอยา่ งย�งิ การจราจรและภาค
อตุ ่ส่าหกรรมลดลง จากขอ้ มลู การลอ็ กดาวนอ์ ยา่ งเขม้ งวดในป็ระเทศจน่ โดยการจาำ กดั การเคลอ�้ น
ยา้ ยของมนษุ ย์ ระงบั การขนส่่งภายในเมอ้ งและการป็ดิ โรงงาน [4, 5] ทาำ ให้ดัชีน่คุณ์ภาพิอากาศ
ดข่ �่น 7[7.8] %ในส[่6่ว]นโขดอยงเปฉ็รพิะาเะทอศยเา่พิง้�อยน�ิงบป็า้รนมิ าขณอ์งคปว็ราะมเเทขศ้มไขทน้ ยขอองย่าPงMเชี2น่.5 ลดลงอยา่ งเหน็ ได้ชีดั ในเมอ้ ง
อ่ฮู น�ั ป็ระเทศมาเลเซึ่ย่ พิบวา่ ชีว่ ง
ล็อกดาวน์ป็ริมาณ์ความเข้มข้นของฝุ่�ุนละอองลดลงในหลายพิ้�นท่� ถู่งแม้ว่าจะยังม่การเผาไหม้
ชี่วมวลในท้องถูน�ิ อยกู่ ต็ ่าม [8-10]

จอวิ�ย”า่ งซทึ่ง�่ห�่ เลป็า็นยสท่าา่เหนตท่สุร่าาำ บคกัญนั กด่อว่ ใา่หม้เกลดิพิผษิ ลทการงะอทากบาต่ศอ่ โสดุ่ขยภเฉาพพิิาขะอองยมา่ นงุษยง�ิย์ทPMัง� ใ2น.5รหะรยอ้ ะทส่ร่��นั จู้ กัแกลนัะนระายมะ“ยฝุา่น�ุว

198