เทา่ ใด หากเกิดภัยพิิบัต่ิข�น่ ควรทำาอยา่ งไร ภาครัฐควรม่การจัดทำาระบบน่� เพิราะรฐั บาลก็
จะส่ามารถูจัดการกบั ส่ารเคมไ่ ด้ ส่าธารณ์ชีนมก่ ารระวังต่ัวเอง บริษัททเ�่ ก็บรักษาหรอ้ ใชี้
ส่ารเคมเ่ หลา่ นก่� ม็ โ่ อกาส่ทจ�่ ะลดการใชี้ มบ่ รหิ ารจดั การส่งิ� ทม่� ไ่ ดอ้ ยา่ งมค่ ณุ ์ภาพิ รวมไป็ถูง่
บรษิ ทั ป็ระกนั ภยั กจ็ ะไดร้ บั รถู้ ูง่ ความเส่ย�่ งทจ่� ะต่อ้ งไดร้ บั การป็ระเมนิ กฎหมายเกย�่ วกบั การ
แจ้งเต่อ้ นภยั พิิบตั ่ิดังกล่าวนค่� วรจะต่้องป็รบั ป็รุงในป็ระเด็นน่�อยา่ งเร่งด่วน
ศิริกัญญา: ร่างพิ.ร.บ. PRTR น�่ เป็็นร่างท�่มูลนิธิความยุต่ิธรรมส่ิ�งแวดล้อม (Environ-
mental Justice Foundation - EJF) และมลู นิธิบรู ณ์ะนิเวศ (Ecological Alert and
Recovery – Thailand หรอ้ EARTH) พิยายามผลกั ดนั กนั มาต่งั� แต่ป่ ็ี 2558 แต่ย่ งั ไมเ่ ป็น็ ผล
พิรรคกา้ วไกลจง่ เขา้ ไป็ชีว่ ยในฐานะภาคเ่ ครอ้ ขา่ ย ซึ่ง่� ในต่อนแรกเป็น็ หนง่� ในรา่ งพิ.ร.บ.ทจ�่ ะ
ส่ง่ เส่ริมการแกไ้ ขป็ัญหาเรอ้� งฝุ่�ุน PM2.5 ดว้ ยซึ่�ำา เพิราะเรายน�้ ต่�ังแต่่เด้อนธนั วาคม ป็ี 2563
ใจความส่ำาคัญของพิ.ร.บ.น�่ จะบังคับให้แหล่งกาำ เนิดมลพิิษต่่างๆ ไม่ว่าจะเป็็นโรงงาน
อุต่ส่าหกรรม เต่าเผาขยะ โรงไฟฟา้ ต่า่ งๆ ต่้องมก่ ารรายงานส่ารมลพิษิ ต่ามท่�กรมควบคุม
มลพิิษกำาหนดซึ่่�งต่ัวเองครอบครองอยู่และป็ล่อยออกมา เพิ�้อให้กรมควบคุมมลพิิษนาำ ไป็
ต่รวจส่อบในโมเดลต่า่ งๆ เพิ้อ� ดปู ็รมิ าณ์ส่ารมลพิษิ ทจ�่ ะป็ลอ่ ยออกส่อู่ ากาศอก่ ครง�ั จากนนั�
กรมควบคมุ มลพิษิ ต่อ้ งรายงานคา่ ดงั กลา่ วนใ�่ หป้ ็ระชีาชีนไดร้ บั รซู้ ึ่ง่� ควรเป็น็ ขอ้ มลู เรย่ ลไทม์
ด้วยซึ่�าำ วา่ แต่ล่ ะแหลง่ มก่ ารป็ล่อยมลพิิษเพิ�มิ ขน�่ ลดลงเท่าใดในแต่่ละวนั
เม�อ้ ป็ระชีาชีนส่ามารถูต่รวจส่อบได้ก็จะทราบว่าแหล่งทอ�่ ยู่อาศัยของต่ัวเองหร้อทท่� าำ งาน
มค่ วามเส่่ย� งทจ�่ ะต่อ้ งเจอกบั ส่ารมลพิิษใดบ้าง ส่ว่ นภาครฐั กต็ ่รวจส่อบไดง้ า่ ยข่น� ในกรณ์ท่ �่
ม่การป็นเป็้�อนร�ัวไหลในส่ิ�งแวดล้อมโดยการอาศัยฐานข้อมูลดังกล่าวน่� เพิราะหลายคร�ัง
ไมส่ ่ามารถูหาต่วั การของส่ารมลพิษิ ได้ รวมถู่งส่ามารถูซึ่กั ซึ่อ้ มการรบั ม้อกบั ภยั พิบิ ตั ่ติ ่า่ งๆ
อยา่ งต่รงจุดมากขน�่ หากเกิดอบุ ัต่เิ หตุ่ ไฟไหม้ ระเบดิ กท็ ราบได้ว่าจะต่อ้ งมก่ ารควบคมุ
ดแู ลอยา่ งไรบ้าง ทำาให้ทุกคนอยใู่ นส่ภาพิท่เ� ต่ร่ยมพิรอ้ ม และต่ระหนกั รใู้ นความเส่�ย่ งของ
ต่วั เอง โรงงานเองกจ็ ะไดป้ ็ระโยชีนเ์ ชีน่ เดย่ วกนั รวมทง�ั บรษิ ทั ป็ระกนั ภยั ซึ่ง่� เป็น็ อก่ เรอ้� งท�่
ต่อ้ งผลักดนั ใหแ้ หล่งกำาเนดิ เชีน่ โรงงาน เต่าเผาขยะ โรงงานไฟฟา้ ดำาเนนิ การทำาป็ระกัน
ภัย เพิ้อ� คุ้มครองป็ระชีาชีนและโรงงานเอง เพิราะหลายคร�งั โรงงานต่้องป็ดิ ต่ัวลงเม�อ้ เกดิ
เหตุ่การณ์์ไม่คาดฝุ่ันโดยป็ระชีาชีนไม่ส่ามารถูเร่ยกร้องความเส่่ยหายได้ การทำาป็ระกัน
จะส่ามารถูทาำ ให้ป็ระชีาชีนไดร้ ับการเย่ยวยาส่ว่ นหน่ง� ในเบ�้องต่้น
สำิโมนา: หลังจากท�่ร่างพ.ร.บ. PRTR ถ้กปััดติกแล�วุม่แผู้นการอำย่างไรติ่อำไปั ยื�นใหม่
ได�หรอื ำไม่
99
ศิริกญั ญา: ต่อนท่�ย้�นรา่ งพิ.ร.บ.ฉบบั น่� ป็ระธานส่ภาฯ ได้วินจิ ฉัยว่าพิ.ร.บ.ฉบบั น�เ่ กย�่ วกับ
การเงนิ ดว้ ยเหต่ทุ ม�่ ก่ ารเพิมิ� ภารกจิ ส่ว่ นหนง่� ของกรมควบคมุ มลพิษิ แต่อ่ นั ทจ�่ รงิ เป็น็ ภารกจิ
ทก�่ รมควบคมุ มลพิษิ ทต�่ ่อ้ งทาำ แต่ไ่ มไ่ ดท้ ำา จง่ ไมไ่ ดม้ ก่ ารเต่รย่ มงบป็ระมาณ์เผอ�้ ไวแ้ ละกลาย
เป็็นงบป็ระมาณ์ท�่เพิ�ิมข�่น ซึ่�่งธรรมเน่ยมป็ฏิบัต่ิถู้อเป็็นร่างพิ.ร.บ.การเงินท่�รัฐธรรมนูญ
กาำ หนดว่าจะต่้องผ่านการพิิจารณ์าจากนายกรัฐมนต่ร่ก่อน เราได้เข้าสู่่กระบวนการและ
ใชีเ้ วลาป็ระมาณ์หกเดอ้ นจนเมอ�้ วนั ท่� 24 มิถูนุ ายน ป็ี 2564 กไ็ ด้ทราบว่านายกรัฐมนต่ร่
ม่บัญชีาไม่รับร่าง พิ.ร.บ.ฉบับน่� อย่างไรก็ต่าม พิรรคก้าวไกลและมูลนิธิท�ังส่องเห็นว่า
หากป็ระชีาชีนต่ระหนักรู้ถู่งพิ.ร.บ.ฉบับน่�มากข่�น เราก็ควรเดินหน้าต่่อด้วยการเข้าชี้�อย�้น
เส่นอรา่ งฉบับป็ระชีาชีนหน�่งหม�น้ รายชี้�อซึ่�ง่ ทาำ ไดง้ า่ ยข�น่
สำิโมนา: หากร่างพ.ร.บ.ฉบับปัระชาชนไม่ผู้่าน การแก�ไขกฎหมายเดิมท�่ม่อำย่้เปั็น
ทางอำอำกได�หรอื ำไม่
ศิริกัญญา: หากเป็็นรา่ งแกไ้ ขเพิม�ิ เต่ิมจากกฎหมายเดิมก็ต่อ้ งเข้าส่กู่ ระบวนการทางส่ภาฯ
ในแบบเด่ยวกัน ซึ่�่งก็ได้ม่การเต่ร่ยมท่�จะเส่นอร่างพิ.ร.บ.โรงงานฉบับแก้ไขด้วย เพิราะ
ลา่ ส่ดุ ท่ก� ฎหมายเพิง�ิ ถููกแก้ไขไป็เม้อ� ป็ี 2562 มจ่ ุดอ่อนอยู่มากต่รงท่�ไมก่ าำ หนดวันหมดอายุ
ใบอนญุ าต่ จากเดิมท่�ต่้องต่อ่ อายุทกุ 5 ป็ี ทำาใหก้ ระบวนการต่รวจส่อบ หร้อยบั ย�งั ชีะลอ
ป็ดิ โรงงานทก�่ อ่ ใหเ้ กดิ มลพิษิ นนั� ยากมากขน่� และในส่ว่ นของการต่งั� โรงงานใหม่ หากโรงงาน
มเ่ ครอ้� งจกั รขนาดไมถ่ ูง่ 50 แรงมา้ ไมจ่ าำ เป็น็ ต่อ้ งขอใบอนญุ าต่ส่าำ หรบั โรงงานบางป็ระเภท
ซึ่่�งเป็็นป็ัญหาเชี่นเด่ยวกันเพิราะมลพิิษท่�ป็ล่อยสู่่อากาศไม่ได้ข�่นอยู่กับกำาลังแรงม้า จ่ง
ควรม่การทบทวนป็ระเภทของโรงงานท�่ม่อยู่ร้อยกว่าป็ระเภทอ่กครั�ง เพิราะป็ัจจุบัน
เทคโนโลย่ก็เป็ล่�ยนไป็ ส่ารเคมท่ ใ�่ ชีใ้ นกระบวนการผลติ ่ต่่างๆ กเ็ ป็ล่�ยนไป็มาก รวมถูง่ การ
ขออนุญาต่ การจดแจ้งหรอ้ ไมจ่ ดแจง้ ควรคาำ น่งถู่งการป็ล่อยมลพิษิ การครอบครองส่าร
เคม่ต่่างๆ ส่ำาหรับการขอใบอนุญาต่ต่�ังโรงงาน เพิ�้อไม่ให้เกิดผลกระทบต่่อส่�ิงแวดล้อม
และป็ระชีาชีน กเ็ ป็น็ หนง่� ในพิ.ร.บ.ท่�พิรรคก้าวไกลกาำ ลงั เต่ร่ยมท�่จะยน�้
อย่างไรกต็ ่าม กรมควบคุมมลพิิษเองกเ็ คยรเิ ริ�มเก่�ยวกับ PRTR แต่ย่ ังเป็น็ โครงการนำารอ่ ง
ในส่ามจังหวดั ชีายแดน ได้แก่ ระยอง ส่มทุ รป็ราการ และชีลบรุ ่ ต่ัง� แต่ป่ ็ี 2556 หากแต่่
ยังไม่ได้ดำาเนินการต่่อ อ่กทั�งก็ม่แนวทางท่�จะแก้ไขพิ.ร.บ.ส่ิ�งแวดล้อมอยู่เชี่นกันในการ
เพิม�ิ เต่ิม PRTR เข้ามา
แต่ก่ ารเพิม�ิ เต่มิ PRTR 1 มาต่ราทใ่� ห้อาำ นาจกรมควบคุมมลพิิษ เป็น็ ทม�่ าใหเ้ ราต่อ้ งจัดทำา
ร่างพิ.ร.บ. PRTR เพิราะหากจะแก้ไขพิ.ร.บ.ส่ิ�งแวดลอ้ มแทน ก็ควรจะเป็น็ 1 หมวดทเ�่ หน็
100
รายละเอย่ ดวา่ กรมควบคมุ มลพิษิ มอ่ ำานาจอะไร ใครเป็น็ ผกู้ าำ หนดส่ารมลพิษิ ควรรายงาน
กันอย่างไร ใครเป็็นผู้ต่รวจส่อบ ม่บทลงโทษอย่างไรหากไม่รายงาน ซึ่�่งม่รายละเอ่ยด
มากกว่า 1 มาต่ราอย่างแน่นอน จ่งไม่ม�ันใจว่าร่างของกรมควบคุมมลพิิษจะต่อบโจทย์
ในแงก่ ารเป็ิดเผยขอ้ มลู ส่ารมลพิิษได้จริงหรอ้ ไม่
อยากเชีิญชีวนให้ป็ระชีาชีนมาร่วมเข้าชี้�อเส่นอกฎหมายท�่ม่ความส่าำ คัญ ท่�ทำาให้ส่ิทธิของ
ทา่ นได้รบั การคุ้มครอง ทาำ ให้กลไกการป็้องกนั ระมัดระวังภยั ต่า่ งๆ ทำางานไดด้ ่ย�งิ ขน่� แม้
วา่ รา่ งพิ.ร.บ.อากาศส่ะอาดจะถูกู นายกรฐั มนต่รป่ ็ดั ต่กกต็ ่อ้ งกดดนั ต่อ่ ไป็ใหฝ้ ุ่า� ยรฐั บาลยอม
เป็ดิ รบั ฟังเส่่ยงจากภายนอก และต่ัดส่ินใจบนฐานทเ�่ กดิ ผลป็ระโยชีนส์ ่งู ส่ดุ ของป็ระชีาชีน
สมำิโลมพนษิ าช: นนดิอำใกดจอาำก่กบฝุ่า�ุ�นงทPค่�Mว2ุร.5ติทอ� ำ�ป่ งัรระะชวุงัาชเนนอ�ื มำง่กจาารกติกราะรหรนว�ั ุักไหรล้�ถข่งออำำนังสตำิารราเยคมมาท่ กโ�่ ขรงน�่ งแาลน�วใุนมซ่สึ่ำอาำยร
กิ�งแก�วุยิง� ทาำ ใหเ� ร�อื ำงมลพษิ ทางอำากาศไดร� บั ควุามสำนใจมากข่�น
ศ. ดร.ศวิ ุชั : เวลานส�่ ่อ้� และนกั วชิ ีาการส่ว่ นหนง�่ ใหค้ วามส่นใจมงุ่ เนน้ ไป็ทส่� ่ารมลพิษิ ทอ�่ อก
มาจากโรงงาน ความเป็็นจริงนอกจากส่ารมลพิิษเหล่าน�่ท�่เป็็นส่ารต่�ังต่้นในการผลิต่เม็ด
พิลาส่ต่กิ และโฟม ยงั มส่ ่ารมลพิษิ ทตุ ่ยิ ภมู หิ รอ้ ส่ารมลพิษิ ต่วั ใหมท่ เ�่ กดิ ขน�่ จากป็ฏกิ ริ ยิ าของ
ส่ารต่�ังต่้นด้วย หลายคนกล่าวถู่งส่ารก่อมะเร็งซึ่�่งส่ารก่อมะเร็งท�่น่ากลัวท่�สุ่ดไม่ใชี่ PAHs
(Polycyclic Aromatic Hydrocarbons) ท่�เป็น็ ส่ารต่�ังต่น้ แต่ค่ ้อโลหะหนกั ท�เ่ กิดขน�่ ใน
ทกุ การระเบดิ เชีน่ แคดเม่ยม ส่ารหนู ซึ่ง�่ เป็็นส่าเหตุ่ของโรคมนิ ามาต่ะ
นอกจากนย�่ งั ม่ป็ระเด็นเร้อ� งส่ารมลพิิษต่กค้าง เวลาภาครฐั ออกป็ระกาศให้อพิยพิ คาำ ถูาม
ค้อเม้�อใดเราจะกลับบ้านได้ ซึ่่�งจะต่้องทราบก่อนว่าส่ารมลพิิษท่�ป็ล่อยออกมาหลายชีนิด
ต่กคา้ งอยยู่ าวนานในส่ง�ิ แวดลอ้ ม และไมไ่ ดอ้ ยใู่ นชีน�ั บรรยากาศเทา่ นน�ั ต่อนนก�่ รมควบคมุ
มลพิิษก็ได้ลงพิ้�นท�่ไป็เก็บต่ัวอย่างนา�ำ ในแหล่งน�าำ เส่่ย แหล่งนาำ� ธรรมชีาต่ิ นำา� บาดาล เพิ�อ้
ต่รวจส่อบการป็นเป็้อ� นว่าเป็็นอยา่ งไร
ป็ระเด็นค้อส่ารมลพิิษม่มากมายหลายชีนิดท�่เป็็นอันต่รายต่่อสุ่ขภาพิแต่่ไม่ม่เกณ์ฑ์ใน
การควบคุม เราเร่ยกร้องมานานแล้วให้ม่การกาำ หนดค่ามาต่รฐานท่�จะควบคุมส่ารก่อ
มะเร็งในชี�ันบรรยากาศ ค้อส่าร PAHs หร้อแม้กระท�ังส่ารก่อกลายพิันธ์ุ เพิราะเม้�อไม่ม่
ค่ามาต่รฐานก็ไม่จาำ เป็็นต่้องต่รวจวัด เม้�อไม่จำาเป็็นต่้องต่รวจวัดก็ไม่ม่ข้อมูลท�่จะนาำ มา
ใชี้ในการต่ัดส่นิ ใจว่าเม้อ� ใดท่�จะส่ามารถูป็ระกาศใหป้ ็ระชีาชีนกลบั เขา้ ไป็ในพิ้น� ท่�น�นั ได้
ส่ิ�งท่�เกิดข่�นรวมไป็ถู่งงบป็ระมาณ์ส่ิ�งแวดล้อมท่�ถููกต่ัดออก ซึ่�่งน่าเห็นใจหน่วยงานรัฐท่�
เก่�ยวข้อง เชี่น ไม่ส่ามารถูบาำ รุงรักษาอุป็กรณ์์ท่�ใชี้ในการต่รวจวัดได้ จะเห็นว่าการไม่ม่
101
ข้อมูลของส่ารมลพิิษเหล่าน�่กระทบกับคุณ์ภาพิชี่วิต่ของป็ระชีาชีนในหลายจุดท่�ส่าำ คัญ
ซึ่ง�่ เป็็นป็ญั หาหลัก
กลบั มาทเ่� รอ�้ งของรา่ งพิ.ร.บ.ซึ่ง่� นา่ เส่ย่ ดายทพ่� ิรรคกา้ วไกลยน�้ รา่ งพิ.ร.บ. PRTR พิรรคภมู ใิ จ
ย�น้ ร่างพิ.ร.บ.อากาศส่ะอาด แลว้ ร่างทัง� ส่องถูกู ทาำ แทง้ โดยท�ไ่ มไ่ ด้มก่ ารพิดู คุย เราต่้องการ
เหตุ่ผลจากนายกรัฐมนต่ร่ท่�ม่บัญชีาในการป็ัดต่ก หรอ้ อาศัยกลไกของรัฐส่ภาต่ามวิถู่ของ
ป็ระชีาธิป็ไต่ยในการให้ส่.ส่.ซึ่่�งเป็็นต่ัวแทนของป็ระชีาชีนได้ม่การโอกาส่ซึ่ักถูามเหตุ่ผล
ในการป็ัดต่ก ป็ระเทศน่�ควรขับเคล้�อนด้วยเหตุ่และผล ป็ระชีาชีนและนักวิชีาการท�่
ส่นับส่นุนใหม้ ก่ ฎหมายน�ข่ ่�นมาต่่างรู้ส่ก่ ผิดหวัง
อก่ ป็ระเดน็ คอ้ ป็ญั หาของมาต่รฐานควบคมุ ความป็ลอดภยั ในโรงงานซึ่ง่� หลายโรงงานม่ หาก
แต่ก่ ารเขา้ ไป็ต่รวจส่อบวา่ ไดม้ ก่ ารใชีร้ ะเบย่ บหรอ้ มาต่รการเหลา่ นน�ั จรงิ จงั หรอ้ ไมก่ เ็ ป็น็ ไป็
ได้ยาก เท่าท่�ทราบ บริษัทหลายบริษัทของต่่างชีาต่ิ เชี่น บริษัทเคร้อของป็ระเทศญ่�ป็ุ�น
ม่ระบบ KYT ยอ่ มาจาก Kiken Yoshi Training (KYT) Kiken (คเิ ค็น) แป็ลวา่ อันต่ราย
Yoshi (โยชีิ) แป็ลวา่ วเิ คราะห์ คาดการณ์์ ส่ว่ น Training (เทรนนง�ิ ) แป็ลวา่ การอบรม
ต่�ังอยู่บนกฎของไฮน์ริชี ค้ออัต่ราส่่วน 1:29:300 ความหมายค้อเหตุ่การณ์์รุนแรงเชี่นท่�
โรงงานในซึ่อยกงิ� แกว้ 1 ครั�ง เกิดจาก Near Miss Incidents คอ้ เก้อบจะเป็็นอบุ ตั ่ิเหตุ่
29 คร�งั อก่ 300 ครง�ั คอ้ การละเลยไม่ป็ฏบิ ัต่เิ พิอ�้ ป็้องกันหร้อละเลย best practices
หร้อแนวการป็ฏิบัต่ทิ ด�่ ่ทส่� ่ดุ ทต�่ ่้องจัดการความป็ลอดภยั (ภาพิ 1) ฉะนัน� หากเราต่อ้ งการ
ไม่ให้อุบัต่ิเหตุ่รุนแรงเกิดข่�นเลยจะต่้องให้ความส่ำาคัญกับฐานป็ิรามิด จะต่้องจัดการกับ
การละเลย 300 ครั�งให้ได้ ซึ่ง่� ความรบั ผิดชีอบส่ว่ นใหญ่เป็น็ ของเจ้าของโรงงาน และภาค
รัฐก็ควรได้รับงบป็ระมาณ์ส่นับส่นุนในการเข้าไป็ส่อดส่่องดูแล ส่ามารถูส่�ังป็ิดหากไม่
ดำาเนนิ การ หรอ้ ภาคเอกชีนก็ควรไดร้ บั งบป็ระมาณ์ส่นับส่นุนเชี่นกนั
Major lnjury
1
29 Minor Injuries
300 Near Misses
ภาพ 1 ปัริ ามิดติามกฎขอำงไฮน์ริช
102
อีีกโครงการที่�ีที่าำ ร่วมกันกับอีงค์การพััฒนาอีุตสาหกรรมแห่งสหประชาชาติ หรือี ยููนิโด
(United Nations Industrial Development Organization - UNIDO) ร่วมกับอีปพัร.
ก็คือีแนวคิด Best Available Techniques หรือี BAT หมายูถึงึ เที่คนคิ ที่ดี� ีที่�ีสุด และ
Best Environment Practices หมายูถึึง แนวการปฏิิบตั ิด้านสง�ิ แวดลอ้ ีมที่ีด� ที ี่ี�สุด หรือีที่�ี
เรียูกวา่ BAT และ BEP เปน็ กลไกหนึง� ที่�ีช่วยูลดการปลอ่ ียูมลพัษิ ที่ีอ� ีอีกมาจากโรงงานได้
โดยูกำาลังได้รบั การผลกั ดนั จากภาครัฐในอีนาคต หากแต่ว่าภาคประชาชนก็ตอ้ ีงรับร้แู ละ
เป็นสิที่ธิิที่�ีประชาชนจะต้อีงรับรู้ด้วยูว่าโรงงานใดหรือีกลุ่มทีุ่นใดที่�ีไม่ที่าำ BAT และ BEP
เพัือ� ีไมใ่ หเ้ กดิ อีบุ ตั เิ หตรุ ้ายูแรงเชน่ นีซ� ้ำ�ำา
สิิโมนา: กล่่าวถึึงปััญหาการขาดการสิ�่อสิารระหว่างหน่วยงานรัฐ โรงงาน แล่ะภาค
ปัระชาชน ว่ามีภัยหร่อความเสิ�ียงอะไรบ้้างรอบ้ตััว จนทำาำ ให้การเกิดโศกนาฏกรรม
หล่ายๆ ครั�งทำี�ผ่่านมา จะถึอดบ้ทำเรียนกันอยา่ งไร
ศ. ดร.ศวิ ชั : เม�อื ีสอีงปกี ่อีนที่�ีเกดิ ระเบดิ ในตคู้ อีนเที่นเนอีรส์ ารเคมใี นที่า่ เรือีแหลมฉบงั จน
ที่าำ ให้ประชาชนต้อีงเข้า้ ไปรกั ษาตวั ในโรงพัยูาบาล 25 คน เรามดื แปดด้านที่�ีไมท่ ี่ราบวา่ มี
สารมลพัิษชนิดใดบ้างที่�ีอียูใู่ นชัน� บรรยูากาศ เพัราะสารมลพัษิ นน�ั มเี ป็นพัันๆ ชนิด ฉะนั�น
PRTR จะเข้้ามาช่วยูตรงนี� ที่ี�จะที่ำาให้ที่ราบถึึงสารเคมีทีุ่กชนิดที่�ีอียูู่ในตู้คอีนเที่นเนอีร์ที่�ี
เข้้ามาจอีดในที่า่ เรือีแหลมฉบัง หากเกดิ การระเบดิ ข้ึ�นมาจะที่ราบว่าต้อีงเฝ้า้ ระวงั อียูา่ งไร
เตรยี ูมการรับมือีที่างการแพัที่ยูอ์ ียูา่ งไร
เร�อื ีงกฎหมายูอีากาศสะอีาด เข้้าใจวา่ คนที่ไ�ี มส่ นบั สนนุ เห็นว่าประเที่ศน�ีมีกฎหมายูหลายู
ฉบับอียูู่แล้วและที่ับซ้ำ้อีนกัน แต่แที่นที่�ีจะใช้หลายูฉบับเราที่ำาให้อียูู่ในฉบับเดียูวกันจะดี
กวา่ หรอื ีไม่ แตล่ า่ สดุ ที่�งั รา่ งพั.ร.บ.อีากาศสะอีาด และ PRTR ที่ป�ี ระชาชนอียูากได้กลบั ถึูก
ที่าำ แที่ง้ ที่งั� ที่ปี� ญั หารอีไมไ่ ด้ ฉะนน�ั สง�ิ ที่เ�ี ราจะที่ำาไดต้ อีนนม�ี อี ีะไรบา้ ง รฐั บาลตอ้ ีงมที ี่างอีอีก
ใหป้ ระชาชน กรณีปี ระเที่ศที่พ�ี ัฒั นาแลว้ ที่ใี� สใ่ จคณุ ีภาพัชวี ติ ประชาชนมากกวา่ ตวั เลข้ GDP
เข้ามีกฎหมายูสิ�งแวดล้อีมอียูู่แล้วก็แก้ไข้กฎหมายูอีากาศสะอีาดอีอีกมา ถึามว่าที่ำาไมเรา
ต้อีงแยูกพั.ร.บ.กฎหมายู PRTR เหตุผลก็เป็นไปตามที่�ีคุณีศิริกัญญากล่าวว่าเพัราะมี
รายูละเอีียูดหลายูอียู่าง และการกาำ หนดข้อีบเข้ตการใช้อีาำ นาจหน้าที่�ปี ลกี ยู่อียู
ที่�ิงที่้ายูเป็นข้้อีสังเกตว่าอีุตสาหกรรมต้นนาำ� ที่ี�เต็มไปด้วยูความเสี�ยูงมักจะไม่ได้ต�ังอียูู่ใน
ประเที่ศที่�ีพััฒนาแล้ว เข้าผลักความเส�ียูงและอีันตรายูไปยูังประเที่ศที่�ีกาำ ลังพััฒนาที่�ี
กฎหมายูสง�ิ แวดล้อีมไม่เข้้มแข้็ง ฉะน�นั การเรยี ูกรอ้ ีงจงึ ยูงั ไม่เป็นผลเพัราะข้ดั กับกลมุ่ ที่นุ
การลงทีุ่น ที่�ตี ้อีงการเอีาคา่ ใช้จ่ายูเร�ือีงสงิ� แวดล้อีมที่�ีเพั�ิมข้�นึ มาเป็นกาำ ไรแที่น
103
บััณรส: กรณีีโรงงานซอยก�่งแก้วไม่่ใช่่เพีียงแค่่วัวหายแล้้วล้้อม่ค่อกหรือน�ำาล้ดตอผุุด แต่
สะท้้อนกฎหม่ายประเท้ศไท้ยท้ี�ม่ีค่วาม่รุงรัง ท้ำาให้เก่ดค่วาม่สับสนอล้หม่่านในการจะ
จัดการเร�ืองหน�่งๆ ยกตัวอย่างโรงงานหน่�งโรงงานม่ีกฎหม่ายท้�ีต้องเก�ียวข้้องม่ากม่ายท้ั�ง
กฎหม่ายผุังเม่ือง, พี.ร.บ.สาธารณีสุข้, พี.ร.บ.ป้องกันแล้ะบรรเท้าสาธารณีภััย, พี.ร.บ.
โรงงาน ซ�่งปัญหาก็ค่ือล้าำ ดับค่วาม่สาำ ค่ัญ หน่วยงานรัฐท้ำางานข้ัดกันเอง โดยประช่าช่น
ไม่่ได้อย่ในล้าำ ดับแรกท้ี�จะได้ส่ท้ธ่ค่วาม่ปล้อดภััย อากาศสะอาด โรงงานในซอยก�่งแก้ว
ส่งกล้่�นเหม่็นม่ากกว่าสองปีม่าแล้้วซ่�งประช่าช่นก็ร้องเรียน แต่การร้องเรียนหน่วยงานรัฐ
กเ็ ปน็ การรอ้ งเรยี นตอ่ หนว่ ยงานท้ดี� แ่ ล้โรงงาน ยกตวั อยา่ งกรณีกี ารรอ้ งเรยี นเรอื� งกล้น�่ เรอื� ง
รฝุ่ัฐน�ุ ท้Pี�ดM่แล2้.5ค่ทน้โี�ลค้่ะรสา่วช่นเมง่าอ�ื นตแน้ ลป้ะี ทถ้ืมี�อื ่กีกาฎรหสมง�ั่าปยดิ คโ่รนงลง้ะาฉนบแับตมส่่ีบดุ ทท้้บา้ ยาทป้ขดิ ้ัดไดแไ้ยม่ง้ น่ กาันนในเพเีรร�ือาะงคห่าำนสว่ ง�ั ยเงปาน็น
เเรหือ� นงอื เดกียม็ ่วีหกล้นั ากยบัหปนัญว่ ยหงาามน่ลร้พัฐีท่ษ้เ�ีฝุปุ่�นน็ เPจM้าภ2ั.า5พีท้เี�ตช่น้่นตเอรื�อเกงด่กขา้ร�่นเจผุาากอภยัาา่ คง่เกช่า่นรไเรก่อษอ้ ตยรกใม็ น่ีหพีน�ืน่วทย้�ภี งัาานค่
ท้ี�ด่แล้เร�อื งออ้ ยเข้า้ ม่าเป็นเจา้ ภัาพี แตเ่ ป็นการดแ่ ล้แบบส่งเสรม่ ่การเผุา ค่าำ ถืาม่ค่อื ใค่รจะ
เป็นหนว่ ยงานค่วบค่มุ ่ แล้ะการเผุากม็ ่ที ้ัง� ในภัาค่การเกษตรแล้ะการเผุาปา�
ส่�งท้ี�ต้องการช่ี�ให้เห็นค่ือกับดักข้องระบบราช่การไท้ยในเร�ืองกฎหม่าย อำานาจหน้าท้�ีท้าง
กฎหม่ายท้ปี� ะปนกนั ในเรอื� งเรอ�ื งเดยี ว ม่เี จา้ ภัาพีหล้กั ม่ากม่าย เม่อ�ื เกด่ สถืานการณีพ์ ีเ่ ศษท้ี�
ให้อำานาจผุว้่ า่ ราช่การใช่้ single command กเ็ ป็นเพีียงกฎหม่ายพีเ่ ศษท้ี�ม่อี ายสุ าม่เดือน
ในเรอื� งข้องรา่ งกฎหม่ายท้ถี� ืก่ ปดั ตกเพีราะพี่จารณีาวา่ เปน็ กฎหม่ายท้เ�ี กยี� วกบั การเงน่ กย็ งั
ค่งถืกเถืยี งกนั อยว่ า่ ประเท้ศไท้ยเตม็ ่ไปดว้ ยกฎหม่ายอยแ่ ล้ว้ เราค่วรจะม่กี ฎหม่ายฉบบั ใหม่่
หรอื ไม่่ หรือจะใช่พ้ ี.ร.บ.ฉุกเฉน่ ค่ณ่ ีสองเปน็ พี.ร.ก.ฉกุ เฉ่นพีเ่ ศษ แล้ว้ ถืาม่วา่ จะช่่วยจดั การ
ไดห้ รอื ไม่่ หรอื ค่วรยอ้ นกล้บั ม่าท้พ�ี ี.ร.บ.อากาศสะอาดวา่ จะท้ำางานในช่ว่ งสถืานการณีป์ กต่
อย่างไร เช่่น ในเข้ตภัาค่เหนือท้�ีเป็นพีื�นท้ี�ป�า ซ่�งต้องบร่หารจัดการพี�ืนท้�ีโดยอาศัยค่วาม่
รว่ ม่ม่อื ข้องประช่าช่น
ประเด็นต่อม่าค่ือการใช่้กฎหม่ายเป็นเค่ร�ืองม่ือในการจัดการปัญหา ซ�่งประเท้ศไท้ยโดย
เฉพีาะในตา่ งจงั หวดั อาำ นาจท้อ้ งถืน่� ถืก่ ดง่ ไปรวม่ศน่ ยไ์ วท้ ้กี� รงุ เท้พีฯ ฉะนน�ั ในจงั หวดั หนง่� ๆ
ยกตัวอย่างแม่่ฮ่่องสอน ซ�่งม่ีพี�ืนท้�ีป�า 85% อย่ในค่วาม่ด่แล้ข้องอธ่บดีกรม่ป�าไม่้ อธ่บดี
กรม่อุท้ยานแห่งช่าต่ เหล้ือพี�ืนท้ี� 15% ให้ผุ้่ว่าราช่การด่แล้ รวม่ท้ั�งหน่วยงานอื�นๆ เช่่น
กระท้รวงเกษตรแล้ะสหกรณี์ กระท้รวงค่ม่นาค่ม่ ฯล้ฯ ค่าำ ถืาม่ค่ือจะการใช่ก้ ฎหม่ายเพีอ�ื
จดั การปญั หาจะเปน็ ไปไดอ้ ยา่ งไร หากม่ีกฎหม่ายแบบ single command ท้ใ�ี หอ้ ำานาจ
ผุ้่ว่าราช่การตล้อดท้ั�งปี ก็จะเก่ดปัญหาท้ี�อำานาจข้องอธ่บดีกรม่ป�าไม่้ อธ่บดีกรม่อุท้ยาน
แห่งช่าต่ ท้�ีใหญ่โตกวา่ เปน็ ตน้
104
สิโิ มนา: แผนของกรมควบคมุ มลพิษิ ในการจัดั การปัญั หามลพิษิ ทางอากาศในปัระเทศ
ไทยเปั็นอย่างไรบ้าง
เถลงิ ศกั ด�ิ: เรากัังวลเร่�องสิิทธิิของทกุ ัคนท่จ� ะได้อ้ ยู่่�ในสิิง� แวด้ลอ้ มท่�ด้่ ไมว� า� จะเป็็นภาครัฐ
ภาคป็ระชาชน หากัแกัไ้ ขป็ญั หานไ�่ ด้ผ้ ลป็ระโยู่ชนจ์ ะตกัไป็ถึงึ ทกุ ัคน สิว� นแผนในกัารด้ำาเนนิ
งานวา� เป็น็ อยู่�างไร เรากัำาลงั ศึึกัษากัฎหมายู่ Clean Air Act ของ EPA (Environmental
Protection Agency) ทไ�่ ด้ผ้ ลมากัๆ ซึ่งึ� เมอ�่ เด้อ่ นทผ�่ า� นมาได้ม้ ก่ ัารหารอ่ กันั กับั นกั ักัฎหมายู่
และตวั แทนของ EPA ผา� นทางสิถึานทต่ สิหรฐั อเมรกิ ัาป็ระจาำ ป็ระเทศึไทยู่ วา� จะทาำ อยู่า� งไร
กัับกัฎหมายู่สิะอาด้ของป็ระเทศึไทยู่ ต้องยู่อมรับว�าสิ�ิงแวด้ล้อมกัับคุณภาพช่วิตต้องเป็็น
กัฎหมายู่ท่�ม่ความสิำาคัญเป็็นอันด้ับแรกั แต�กั็ต้องยู่อมรับวา� ป็ัจจุบันกัฎหมายู่สิิ�งแวด้ล้อม
ของป็ระเทศึไทยู่เกัิด้หลงั กัฎหมายู่ฉบบั อน่� ๆ
สิโิ มนา: สิิทธิิการเขา้ ถงึ ข้อมลู ของกรมควบคมุ มลพิิษปัจั ัจัุบันเปัน็ อยา่ งไร
เถลิงศักดิ�: กัรมควบคุมมลพิษเผยู่แพร�ข้อม่ลด้้านกัารตรวจวัด้ค�าสิ�ิงแวด้ล้อมและม่กัาร
เผยู่แพร�ต�อสิาธิารณะอยู่�่แล้ว หลายู่คนป็ระสิานงานมาขอข้อม่ลโด้ยู่ตรงหน�วยู่งานกั็
ด้ำาเนินกัารให้ เพราะกัารนาำ ข้อม่ลไป็ใช้เป็็นป็ระโยู่ชน์ต�อป็ระชาชนท�งั สิ�ิน แต�ม่เร�่องหน�ึง
คอ่ พารามิเตอรก์ ัารตรวจวัด้ค�าท่�ยู่ังม่ข้อจำากััด้ในบางพน�่ ท่� ซึ่งึ� เป็็นอยู่�างท�ศ่ ึ. ด้ร.ศึิวัชกัล�าว
ถึึงแล้ว น�ันค่องบป็ระมาณด้้านสิ�ิงแวด้ล้อมมักัจะถึ่กัตัด้ อาจเป็็นเพราะเม�่อเกั�่ยู่วข้องกัับ
งบป็ระมาณ อนุกัรรมกัารหลายู่คนมักัมองไม�เห็นความสิำาคัญของสิ�ิงแวด้ล้อมในแบบ
เด้่ยู่วกับั กัารพฒั นาป็ระเทศึ กัารพฒั นาทอ้ งถึ�นิ กัารพัฒนาอตุ สิาหกัรรม ฯลฯ
ต้องยู่อมรับกั�อนว�าสิ�ิงแวด้ล้อมเป็็นเร�่องสิำาคัญ ไม�ใช�สินใจเฉพาะบางช�วงเวลาท�่ม่ป็ัญหา
แลว้ หนั มาหาหนว� ยู่งานทางสิง�ิ แวด้ลอ้ มหรอ่ กัรมควบคมุ มลพษิ ใหช้ ว� ยู่ด้แ่ ลหรอ่ ด้าำ เนนิ กัาร
จดั ้กัาร และตอ้ งยู่อมรบั วา� กัฎหมายู่สิง�ิ แวด้ลอ้ มเกัดิ ้มาทห่ ลงั อำานาจกัารควบคมุ หรอ่ สิง�ั กัาร
ใหห้ ยูุ่ด้หร่อระงับเหตยุ ู่ังไมไ� ด้้อยู่่�ท�่กัรมควบคุมมลพษิ จากักัารหารอ่ กับั EPA กัเ็ ห็นว�าควร
ต้องป็รับป็รุง หร่อนาำ กัฎหมายู่ท�่เกั่�ยู่วข้องมารวมให้เป็็นหมวด้เด้่ยู่วกัันแล้วจัด้โครงสิร้าง
เสิ่ยู่ใหม� แต�ระยู่ะเวลาน�นั รอไมไ� ด้้ ต้องขอความร�วมมอ่ และผลักัด้นั และต้องด้าำ เนินกัาร
โด้ยู่เร็ว
105
สิโิ มนา: คำาำ แนะนำาถึึงแนวทางแก้้ปัญั หาท�่รวดเรว็ ท�่สิดุ
แเถผึลนิิงแศัมกัี้่บดัท:�ิ ปทัจั�ีเปจั็นุบัวันามีรแี ะผแนหป่งัฏชิบิาัตตั ิิิิกซึา่่�งรยเฉอพมีาระับักวิจ่ายเบังั�้อคืงงตติิน้้อคงืแอ้ กก้ไาขรปแัรกับ้ไัขปปััรญั ุงใหนาหฝุ่ลุ�นาPยMส่่ว2.น5 ทติา�ียมังี
ไมี่ส่มีบัรู ณ์์ และคืวามีรว่ มีมี้อยังไมี่ทัว� ถึง่ เช่น การเผา ซึ่�ง่ หนว่ ยงานหน่�งมีบี ัทบัาทส่ง่ เส่ริมี
หนว่ ยงานหนง�่ อาำ นวยคืวามีส่ะดวก อกี หนว่ ยงานหนง่� รบั ัผดิ ชอบั ซึ่ง่� ยงั คืงติอ้ งหาส่มีดลุ ของ
อาำ นาจหน้าท�ี แติท่ กุ หน่วยงานติ้องรับัผิดชอบัร่วมีกัน
ศั. ดร.ศัิวัช: เส่ียงของปัระชาชนทุกคืนมีีคืวามีหมีายมีาก แมี้จะเปั็นเพียงแคื่เส่ียงเดียวก็
ช่วยเปัลี�ยนแปัลงได้ ยังมีีอันติรายรอบัๆ ติัวจากมีลพิษทางอากาศอีกมีากที�ปัระชาชนยัง
ไมีไ่ ดร้ บั ัรู้ ซึ่ง่� เปัน็ หนา้ ทข�ี องนกั วชิ าการและคืาดหวงั วา่ เส่ยี งของพวกเราจะส่ะทอ้ นไปัถึง่ ภาคื
รัฐที�จะจัดทำามีาติรการท�ียกระดับัคืุณ์ภาพชีวิติคืนในปัระเทศให้ดีย�ิงข่�น การจัดการแผน
รองรับั การมีีส่ว่ นรว่ มีของปัระชาชนในการรว่ มีติรวจส่อบัโรงงาน การจดั ส่รรงบัปัระมีาณ์
การจัดการส่�ิงแวดล้อมีให้เหมีาะส่มี ภัยคืวามีมี�ันคืงของปัระเทศไมี่ได้มีีเพียงแคื่ภาพของ
ข้าศก่ แติ่อย่ใู นรูปัของไวรัส่ท�ีมีองไมี่เห็นติัว หรอ้ แมี้กระทั�งฝุ่�ุนคืวันส่ารเคืมีี ภัยพิบััติิจาก
ส่งิ� แวดล้อมี กลุ่มีผ้มู ีีอำานาจในการบัรหิ ารปัระเทศคืวรติระหนกั และใหค้ ืวามีส่ำาคืัญ
บัณั รสิ: เหติกุ ารณ์โ์ รงงานในซึ่อยก�งิ แก้วทเ�ี ราเพงิ� ส่นใจ เราเรียกว่า อบุ ัตั ิภิ ัย เกิดข�่นโดยที�
ไมี่ได้คืาดหมีาย แติ่ปััญหาที�การเผาที�พ้�นที�ภาคืเหน้อมีีการเติรียมีกันล่วงหน้าว่าจะมีีการ
ปัระกาศอบุ ัตั ิภิ ยั และทาำ งานกนั ส่ามีเดอ้ นโดยใชก้ ฎหมีายพเิ ศษเพอ�้ แกป้ ัญั หาอบุ ัตั ิภิ ยั เปัน็
อุบััติิภัยที�รูล้ ว่ งหนา้ มีาส่ิบักวา่ ปัีแลว้ จนเรียกมีนั วา่ เปั็นปักติิภยั ซึ่่ง� วิธีกี ารแกไ้ ขปัญั หาคืวร
ติ้องทำาติลอดทั�งปัี ติ้องมีีเจ้าภาพอย่างที�กฎหมีายกำาลังผลักดันกันอยู่ได้ระบัุไว้ และติ้อง
ให้ปัระชาชนเปั็นลาำ ดับัคืวามีส่ำาคืัญแรก ให้อาำ นาจแก่ปัระชาชนเปั็นหลัก ติ่อมีาคื้อกลไก
ของกฎหมีายที�มีีปัระส่ิทธีิภาพ
เถึลิงิ ศักั ้ด:ิ� กรมีคืวบัคืมุ ีมีลพษิ ไดร้ บั ัขอ้ เส่นอและคืวามีเหน็ ทดี� มี ีากมีายในคืรงั� นี� เรามีคี ืวามี
ติั�งใจที�จะแก้ไขปััญหาส่ิ�งแวดล้อมี การผลักดันเร้�องการบัังคืับัใช้กฎหมีายเรายังจะยังเดิน
หน้าติ่อไปั ท�ังภาคืรัฐและภาคืปัระชาชนท�ีติ่างก็ได้รับัผลกระทบัติ้องหาส่มีดุลในการรับั
ผิดชอบัร่วมีกัน
ผศั. ดร.ก้ฤษฎาก้ร: การแก้ไขปัญั หาคืวรเปัน็ การแกไ้ ขปััญหาท�ีติน้ ติอ ทพ�ี ูดคืุยกนั ทง�ั หมีด
นี�เรากาำ ลังมีุ่งไปัจัดการส่�ิงที�เกิดข�่นแล้วในอดีติ ติ้นติอของมีลพิษท�ังหลายไมี่ว่าจะเปั็น
106
มลพิิษทางน้ำ�ำา ทางอากาศ สาเหตุุหลักคืือการบริโภคื รวมถึึงการเปล่�ยน้ำแปลงสภาพิ
ภมู อิ ากาศ (climate change) หากสามารถึลดการบรโิ ภคืรถึยน้ำตุ์ โฟม พิลาสตุกิ ซึ่�งึ เป็น้ำ
ตุ้น้ำตุอของมลพิิษตุ่างๆจะช่่วยลดปัญหาได้มาก การเผาใน้ำพิื�น้ำท�่ภาคืเหน้ำือท�่เป็น้ำเรื�องของ
การทาำ การเกษตุรกม็ าจากการบรโิ ภคืปฏิเิ สธไมไ่ ดว้ า่ เราอยูใ่ น้ำสงั คืมทนุ ้ำน้ำยิ ม สงั คืมบรโิ ภคื
น้ำิยม คืวามตุอ้ งการบริโภคืของเรามม่ ากมายเหลือเกิน้ำ การบริหารจัดการมลพิษิ จะยังคืง
หา่ งไกลหากเราไมล่ ดการบรโิ ภคืลงบา้ ง
วิทิ ยา: ฝากเรอื� งของเช่่ยงใหม่ ทร่� ัฐบาลยงั ขาดคืวามตุั�งใจทจ่� ะแกไ้ ขปญั หา ไม่ใช่่เรอื� งของ
คืวามไรค้ ืวามสามารถึ จะทำาอยา่ งไรท่�จะทำาใหร้ ัฐบาลตุกลงทจ�่ ะทาำ เราตุอ้ งการใหท้ กุ คืน้ำ
เห็น้ำว่าปัญหามลพิิษน้ำ�ัน้ำแก้ไขไม่ยาก และสามารถึจะทาำ ให้ด่ได้ด้วยหากเท่ยบศักยภาพิ
ของภาคืรัฐใน้ำการบรหิ ารจัดการโคืวดิ -19 ใน้ำช่ว่ งตุ้น้ำ อุปสรรคืไมไ่ ดอ้ ยทู่ �ค่ ืน้ำสร้างฝ�นุ ้ำ หาก
แตุอ่ ยู่ท�่คืน้ำแก้ไขปญั หาเรือ� งฝุ�น้ำไมท่ าำ จรงิ
107
กัิจกัรรมคร�ังที่�่
ถอัดบทำเร่ยน
ก�รรับมือั
โควิด-19 สู้่ก�ร
บริห�รจััดก�ร
มลพิิ ษทำ�งอั�ก�ศ
อัย่�งย�ังยืน
108
จัดั โดย ผู้ร�้ ่่วัมเสวันา
ศููนย์พ์ ััฒนาการ — ศู. ด้ร.ศูิวชั
สื่่อ� สื่ารด้า้ นภัยั ์พัิบัตั ิ,ิ พังษเ์ พัีย์จันทร์
เครอ่ ข่า่ ย์นักสื่อ�่ สื่าร
ศูนู ย์์พััฒนาการ — ณรงคศ์ ูักด้�ิ
สื่�อ่ สื่ารด้า้ นภัยั ์พัิบัตั ิิ, โอสื่ถธนากร
ไทย์พัีบัเี อสื่ ร่วมกบั ั
สื่ำานักงานกองทนุ — ด้ร.กอบัศูกั ด้ิ�
สื่นบั ัสื่นุนการสื่รา้ ง ภัูติระกูล
เสื่ริมสืุ่ข่ภัาพั (สื่สื่สื่.),
สื่ถาบันั บััณฑิติ ิ — รศู. ด้ร.เจษฎา
พััฒนบัรหิ ารศูาสื่ติร์ เด้่นด้วงบัริพัั นธ์
(นิด้้า) และกรม
ควบัคุมมลพัิ ษ ดาำ เนินร่ายการ่โดย
ช่อ่ งทาง สื่โิ มนา มสี ื่าย์ญาติิ
เพัจเฟซบัก�ุ
ศูนู ย์์พััฒนาการสื่�อ่ สื่าร
ด้า้ นภััย์พัิบัตั ิิ
วันั ท�่
26 สื่งิ หาคม 2564
เวลา 15:00-17:00 น.
109
เสัวันา “ถอดบทเรียนกุารรับมือโควัิด-19 สั้่กุาร
บริหารจััดกุารมลพิ ษ์ทางอากุาศอย่างย�ังยืน”
วุิกฤติจากสำถานการณ์การระบาดระลอำกใหม่ขอำงโควุิด-19 ท�่ปัระเทศไทยกำาลังเผู้ชิญ
ท่�รุนแรงถง่ ขน�ั ทท�่ าำ ใหม� ่ยอำดผู้�ต้ ิิดเชอ�ื ำสำะสำมเกิน 1 ล�านคน ยอำดผู้เ้� สำย่ ช่วุติ ิสำะสำมเกิน 1
หมน�ื คน ขณะทย�่ อำดผู้ต้� ิดิ เชอื� ำรายใหมส่ ำง้ เกนิ 2 หมนื� คนติอ่ ำวุนั และยอำดผู้เ้� สำย่ ชว่ ุติ ิรายวุนั
สกำลง้ เากยนิ เปั2น็ 0ป0ัญั คหนาอปำัยรา่ ะงจติำา่อฤำเดนก้ื�อำางลอไำปาัจแดลไ้ว� ุมห่เชาือ�กำมแโตยิเ่ งมกอ�ื ำบั พวจิุิกาฤรตณิมาลถพง่ สิษำถฝุ่ติุ�นิทิ Pว�่ ุMา่ ท2.5กุ ซๆึ่่ง� ปปััปี จััญัจุบหันา
มลพษิ ทางอำากาศสำง่ ผู้ลใหม� ผ่ ู้เ�้ สำย่ ชว่ ุติ ิกอ่ ำนวุยั อำนั ควุรเกนิ 14,000 คน ใน 6 จงั หวุดั ซึ่ง�่
นับวุ่าเปั็นติัวุเลขท�่สำ้งเช่นกันไม่ติ่างจากโควุิด-19 อำ่กท�ังไม่ได�ปัรากฏิเปั็นข่าวุ จ่งเปั็น
วุาระเร่งด่วุนท�่ทุกภาคสำ่วุนควุรเร่งถอำดบทเร่ยนการรับมือำกับภัยพิบัติิระดับปัระเทศ
ท่�กำาลังเกิดข่�นในหลายร้ปัแบบ เพื�อำผู้ลักดันให�เกิดควุามเปัล่�ยนแปัลงในเชิงนโยบาย
และแผู้น และการบริหารจดั การภยั พบิ ตั ิทิ �่มป่ ัระสำิทธัิภาพในอำนาคติ เปัน็ ท่ม� าขอำงการ
เสำวุนาระหวุ่าง Prime Mover โดยศ. ดร.ศวิ ุชั พงษ์เพย่ จันทร์ และผู้ม�้ บ่ ทบาททาง
สำงั คมในหลากหลายสำาขา ปัระกอำบดว� ุย ณรงค์ศักดิ� โอำสำถธันากร ผู้ว�้ ุา่ ราชการจงั หวุดั
เชย่ งราย ดร.กอำบศกั ดิ� ภต้ ิระก้ล นกั เศรษฐศาสำติรแ์ ละอำดต่ ิรฐั มนติรป่ ัระจำาสำำานกั นายก
รฐั มนติร่ และ รศ. ดร.เจษฎา เดน่ ดวุงบริพนั ธั์ อำาจารยป์ ัระจาำ ภาควุิชาชว่ ุวุิทยา คณะ
วุิทยาศาสำติร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวุทิ ยาลัย
สำโิ มนา: หลายคนอำาจม่ข�อำสำงสำัยวุ่าปััญหาวุกิ ฤติโควุิด-19 เกย่� วุขอ� ำงอำย่างไรกับปััญหา
ฝุ่�นุ PM2.5
ศ.ดร. ศวิ ุชั : หลายคนคงทราบวา่ ภยั พิบิ ตั ่มิ ท่ ง�ั ความเหมอ้ นและความต่า่ ง ซึ่ง่� แต่ล่ ะภยั พิบิ ตั ่ิ
ก็ม่ความเฉพิาะของมันเอง ในเวลาน�่เรากำาลังเผชีิญกับวิกฤต่โควิด-19 คาำ ถูามค้อเราได้
เร่ยนรู้อะไรบ้าง ในฐานะนักวิชีาการและคณ์ะทำางาน Prime Mover ซึ่่�งเป็็นโครงการท�่
ทาำ ร่วมกับส่าำ นักงานกองทุนส่นับส่นุนการส่ร้างเส่ริมสุ่ขภาพิ หร้อ ส่ส่ส่. ในเร้�องของการ
ขบั เคลอ้� นส่งั คมทส่� ่ามารถูส่รา้ งแรงบนั ดาลใจ เราส่นใจวา่ การถูอดบทเรย่ นของการบรหิ าร
จัดการท�่ผา่ นมาส่ามารถูจะนาำ ไป็ป็ระยกุ ต่ใ์ ชี้กับลดป็ัญหาเรอ�้ งฝุุ่�นควันไดอ้ ย่างไร
110
สำิโมนา: ภาคสำ่วุนแรกจะท�่พ้ดคุยคอื ำการบริหารจดั การขอำงภาครัฐ ซึ่�่งในแติล่ ะจังหวุัด
อำาจมก่ ารรบั มอื ำกบั ภยั พบิ ตั ิดิ ว� ุยวุธิ ัก่ ารทแ่� ติกติา่ ง ในฐานะทผ�่ ู้ว�้ ุา่ ราชการไดร� บั การชน�ื ชม
จากการสำรา� งกลไกควุามเขม� แขง็ ในการควุบคมุ โรคระดบั พน�ื ท�่ ไมว่ ุา่ จะเปัน็ โครงการรบั
คนลำาปัางกลบั บา� น จนถ่งการเติร่ยมสำถานทก�่ กั ติวั ุเพือ� ำเฝุ่า้ ระวุงั อำาการ มห่ ลกั การหรอื ำ
แนวุทางอำะไรท่�นาำ มาใช�ในการบริหารจดั การ
ณรงค์ศักด�ิ: พิ้�นท่�แต่่ละจังหวัดม่ความซึ่ับซึ่้อนแต่กต่่างกัน บริบทจ่งต่่างกัน แต่่เชี้�อว่า
ทกุ คนพิยายามทาำ เต่็มท่ท� าำ ด่ท�่ส่ดุ ในเร�อ้ ง “รบั คนลำาป็างกลบั บา้ น” ป็ระเดน็ ส่ำาคัญท�่เป็น็
ท่�มาของการคิดโครงการอย่ทู ่�ป็ระส่บการณ์์ท่ผ� ่านมา
หากมองว่าการระบาดของโควิด-19 เป็็นคล�้นส่่�ระลอก ระลอกท�่หน่�งค้อเด้อนเมษายน
ป็ี 2563 ระลอกท�่ส่องค้อป็ลายป็ี 2563 ถู่งต่้นป็ี 2564 ระลอกท่�ส่ามค้อชี่วงส่งกรานต่์
ป็ี 2564 และระลอกท่�ส่�่ค้อการป็ิดแคมป็์คนงาน รวมท�ังป็ิดโรงงานหลายแห่งในพิ้�นท่�
กรุงเทพิฯ และป็ริมณ์ฑล ก็จะพิบว่าระลอกท่�ส่ามเป็็นระลอกท่�ลาำ ป็างป็ระส่บกับป็ัญหา
อย่างมาก เน�้องจากคนเดินทางกลับบ้าน ทุกคนกลับเข้าชีุมชีนหมู่บ้านโดยคิดว่าไม่ม่
เชี�้อแต่่ส่ิ�งท่�เกิดข�่นค้อเชี�้อเข้าไป็ยังชีุมชีนหมู่บ้านและต่ิดต่่อกันผ่านกิจกรรมต่่างๆ เชี่น
งานบวชี งานแต่่ง ม่ผู้ใกล้ชีิดหร้อส่ัมผัส่เส่่�ยงสู่งเก้อบพิันราย ยอดความเส่่�ยงเก้อบหม้�น
คน การต่รวจส่อบไทมไ์ ลน์ การด่งผ้มู ค่ วามเส่่ย� งเข้ามาต่รวจและรกั ษา ทาำ ไดย้ ากมาก ใน
ชี่วงส่องถู่งส่ามส่ัป็ดาห์นั�นบุคลากรของจังหวัดแทบไม่ม่เวลาหยุดพิักและกระจายกัน
ทำางานทง�ั จังหวัดจง่ ต่ง�ั หลกั ได้ ระลอกนัน� ม่ผ้ตู ่ิดเชี�อ้ ทัง� หมด 261 ราย
มาถู่งระลอกท่�ส่�่ เม้�อม่ส่ัญญาณ์จากส่่วนกลางว่าจะป็ิดแคมป็์คนงาน ป็ิดโรงงาน เราก็
ป็ระชีุมกันว่าจะรับม้อกันอย่างไร เราควรม่มาต่รการ ก็ม่คำาถูามข่�นมาว่าจะทำาอย่างไร
หากม่ผู้ป็�วยหร้อม่ความเส่�่ยงกลับบ้าน ก็ส่รุป็กันว่าหากเจ็บป็�วยให้ส่่งโรงพิยาบาล หาก
ไมเ่ จบ็ ป็ว� ยจะม่ศูนย์ต่รวจโควิด-19 แลว้ เวลาน�ันทเ่� ต่ย่ งในกรุงเทพิฯ กบั ป็ริมณ์ฑลหายาก
ก็เป็็นท�่มาท่�เราชี่วยป็ระส่านรับคนลำาป็างกลับมารักษาพิร้อมกับทาำ ความเข้าใจกับพิ�่น้อง
ในจงั หวดั ผปู้ ็ว� ยจะถูกู ส่ง่ ต่รงไป็ยงั โรงพิยาบาล เป็น็ มาต่รการควบคมุ การระบาดในชีมุ ชีน
มาต่รการใดๆ ท�อ่ อกมาจะมท่ ัง� คนท่�เห็นด้วยและไม่เหน็ ดว้ ยเป็น็ ป็กต่ิ แต่ส่ ่ดุ ท้ายหากเรา
ทำาใหเ้ หน็ วา่ จะควบคมุ การระบาดไดค้ นจะเหน็ ดว้ ยเกอ้ บทงั� หมด เมอ�้ ป็ระชีาชีนยอมรบั เรา
ก็ส่ามารถูนาำ เร�้องเข้ากรรมการควบคุมโรคต่ิดต่่อเพิ้�อรับคนลำาป็างกลับบ้าน ต่ั�งแต่่วันนั�น
จนถู่งวนั น�่ ผูป้ ็�วยทั�งหมดทถ�่ ููกนำาเข้าส่รู่ ะบบม่ 1,674 ราย เป็็นการรบั คนลาำ ป็างกลับบา้ น
966 ราย เป็็นผูต้ ่ิดเชี�อ้ ในพิ้น� ท�่ 708 ราย และเป็็นผ้ตู ่ดิ เชี�อ้ ทม�่ าส่ง่ คนลาำ ป็างกลบั บา้ นอก่
400 กว่าราย จะเหน็ วา่ เราส่ามารถูควบคุมการระบาดได้ท�งั หมด ในพิ้�นทข�่ องต่ัวจังหวดั
เองผตู้ ่ิดเชี�้อจากคนท่�อ�น้ นำาเชีอ้� เข้ามาเพิ่ยงแค่ 107 ราย จาก 1,674 ราย กล่าวคอ้ มเ่ พิ่ยง
111
10% ฉะนัน� แม้ระลอกนจ�่ ะระบาดหนกั แต่่ลำาป็างควบคมุ ได้ ไม่เหนอ�้ ยเพิราะผู้ต่ดิ เชี�อ้ ถูกู
ส่่งเขา้ โรงพิยาบาลท�ังหมด
จาก 1,674 ราย ม่ผู้ป็�วยครองเต่่ยงอยู่เพิ่ยง 167 เต่่ยง ผู้ป็�วยรายวันม่เพิ่ยง 1-2 ราย
โรงพิยาบาลส่นามทเ�่ ป็ิดขน่� กก็ ำาลังจะป็ิดลงเพิราะเต่ย่ งโรงพิยาบาลมเ่ พิย่ งพิอ ในต่อนแรก
เราเซึ่็ต่ระบบไว้โดยม่เต่่ยงโควิด-19 200 เต่่ยง แต่่ในระลอกท�่ผ่านมาเราขยายเป็็น 380
เต่ย่ ง โรงพิยาบาลส่นามอก่ 80 เต่ย่ ง ซึ่ง่� วนั นร่� องรบั ส่ถูานการณ์ไ์ ดท้ งั� หมด เรามเ่ ต่ย่ ง 1,135
เต่่ยง แต่่ผู้ป็�วยโควิด-19 ม่ 167 เต่่ยง น่�ค้อความส่าำ เร็จของเรา และเป็็นความส่าำ เร็จท่�
เกดิ จากการรับคนลำาป็างกลบั บ้าน
ส่�ิงส่ำาคัญท่�สุ่ดไม่ใชี่นโยบายรับคนกลับบ้าน แต่่หมายถู่งการต่ัดส่ินใจบนฐานข้อมูลท่�เรา
ไม่ต่้องการให้มก่ ารแพิร่กระจายเชี้�อเข้าไป็ในชีมุ ชีนหมูบ่ ้าน น�ันเพิราะวิกฤต่ของโควิด-19
เป็น็ วกิ ฤต่ท�่ซึ่้อนกันอยู่ส่ามเรอ�้ ง หน�ง่ ส่าธารณ์สุ่ข ส่อง เศรษฐกิจ และส่าม การบริหาร
จัดการ หากบรู ณ์าการส่ามวกิ ฤต่นไ�่ ด้ เราจะบริหารจัดการได้ จะเหน็ ว่าการรบั คนลำาป็าง
กลบั บา้ นเป็น็ การกาำ จดั วกิ ฤต่แรกออกไป็ ไมเ่ หนอ�้ ยลงพิน้� ท�่ ผทู้ ม่� ค่ วามเส่ย่� งหา้ มเขา้ หมบู่ า้ น
แต่่มารับการต่รวจท�่ศูนย์ฯ ก่อน เม้�อป็ระชีาชีนอยู่ในการควบคุม ร้านอาหาร ต่ลาดนัด
กิจการต่่างๆ ก็เป็ิดได้ ป็รากฏว่าต่�ังแต่่เด้อนมกราคมจนถู่งกรกฎาคมท�่ผ่านมา ต่ัวเลข
เศรษฐกิจส่่วนใหญ่ในลำาป็างเป็็นบวก เราแก้ป็ัญหาส่าธารณ์สุ่ขได้ แก้ป็ัญหาเศรษฐกิจได้
การบรหิ ารจดั การลงต่วั โดยไดร้ บั ความรว่ มมอ้ จากทกุ ภาคส่ว่ น ทงั� ภาคเอกชีน ป็ระชีาชีน
ป็ระชีาส่งั คม
น�ค่ อ้ ต่วั อย่างความส่ำาเรจ็ โดยอาศยั ฐานส่องอยา่ ง หน่ง� การต่ัดส่ินใจ และส่อง การบริหาร
ใหท้ นั ขอ้ มูล ขอ้ มลู ต่อ้ งถููกต่้องชีดั เจน
สำิโมนา: บทเร่ยนการรับมือำปััญหาโควุิด-19 ขอำงลำาปัางสำามารถนำามาปัระยุกติ์ใช�กับ
ปัญั หาฝุุ่�น PM2.5 ไดห� รอื ำไม่ คดิ วุา่ การบรหิ ารจัดการจะเหมือำนหรอื ำแติกติ่างกันอำย่างไร
ณรงค์ศักด�ิ: ท�่จริงแล้วแต่กต่่างกันโดยส่ิ�นเชีิง แต่่ความเหม้อนค้อเป็็นภัยพิิบัต่ิ โควิด-19
เป็็นภัยพิิบัต่ิท่�เกิดจากโรคต่ิดต่่อ ซึ่�่งเป็็นโรคอุบัต่ิใหม่ท�่เราไม่เคยม่การเร่ยนรู้มาก่อน แต่่
ยฝุ่ัง�ุนแกP้ไMขไ2ม.5่ไดฝุ่้�ุนเคป็ว็นันวไิกฟฤปต็่�าทต่� เ่้อป็ง็นแวกิกไ้ ฤขตท่ทกุ ่�เปก็ี ิดแซตึ่่�าำ ่โเคปว็็นดิ ป-็1ร9ะจต่ำา้อทงุกแปก็ี้ไขเรไาป็ถเูรออ�้ ดยบๆทเจรน่ยกนวแา่ ลจ้วะแเปต็่็น่ก็
โรคไม่รุนแรงเหม้อนไขห้ วัด หร้อเมอ�้ ทุกคนม่ภมู ิคุ้มกัน อ่กอย่างท�่เหม้อนกันค้อการแก้ไข
ป็ญั หาต่้องมค่ วามจรงิ จัง และต่อ้ งใหป้ ็ระชีาชีนมส่ ่ว่ นร่วม
112
มิต่ิฝุ่�ุนควันไฟป็�าแต่กต่่างอย่างไร ทุกจังหวัดม่ฝุุ่�นควันไฟป็�าเหม้อนกันแต่่บริบทต่่างกัน
ม่ทั�งเกิดจากการเผาในพิ้�นท�่การเกษต่ร ไอเส่่ยของยานพิาหนะ และมลพิิษจากโรงงาน
แหล่งกำาเนิดของพิ�้นท�่ภาคเหน้อจะผส่มผส่าน ท�ังไฟป็�าและฝุุ่�นข้ามพิรมแดน จากการ
จราจร แต่่ท่�มากท่�สุ่ดค้อการเผา แล้วกับบริบทท่�แต่กต่่างกันเราจะแก้ไขป็ัญหาอย่างไร
ในพิ�้นท่�ลำาป็างเกิดวิกฤต่ต่อนป็ลายเด้อนธันวาคมถู่งต่้นมกราคม เกิดทางต่อนใต่้ของ
จังหวัดซึ่�่งมาจากจังหวัดภาคเหน้อต่อนล่างท�่ป็ลูกอ้อย เขาได้ม่การเผาเพิ�้อการเก็บเก�่ยว
เราจะต่อ้ งแกไ้ ขป็ัญหาแบบยง�ั ย้น เวลาน่�แมอ้ ้อยส่ดท่�ไม่เผาจะใหร้ าคาสู่งกว่าซึ่ง่� ชี่วยได้ใน
ระดับหน่�ง แต่จ่ ะแก้ไขป็ญั หาได้จะต่อ้ งไม่ม่การเผาเลย ต่อ้ งแกป้ ็ัญหาทต�่ ่น้ เหตุ่
ทเไดดผ�่ ิม้รา่ ับปน็รรมู้วะา่าชลีมาาำ ันชปี็นสา่่งไงมผป็ล่ไรดกะ้รรสับ่ะบรทคู้วบว่าตาต่่ม่อ้อสเง่ขาำทาเาำรอใจ็ ยหม่า้คาง่ากไรฝุใ่นุ�นจกุดPาครMวล2าด.5มฝุเ่รน�ุป็้อ็นPนสMไ่่แม2ด่ล.5งดจหเาขรกา้อกกสา่็ไ่สรม่้มล่รลดู้ส่ดจ่กดุลเดคง้อวเดาพมิรร้อราอ้นะนเขคจานาไทมก�่่
เดอ้ ดรอ้ นจรงิ ๆ คอ้ ขา้ ราชีการ คอ้ หนว่ ยดบั เพิลงิ แต่เ่ ม้อ� ไดถ้ ูอดบทเรย่ นกนั เราพิบต่วั เลข
ของป็ี 2562 ท�่ระบุว่าม่ผู้ป็�วยด้วยโรคระบบทางเดินหายใจหร้อโรคภูมิแพิ้ของจังหวัด
ลำาป็าง 80,000 กว่าคน เป็น็ จุดท�่ต่อ้ งการบอกป็ระชีาชีน เราป็พู ิรมป็ระชีาส่มั พิันธ์ไป็ทกุ
จุดว่าหากสู่ดดมฝุุ่�นต่่อเน�้องจะเป็็นโรคมะเร็งได้ หากไป็หาหมอก็ทำางานไม่ได้ ใครจะหา
รายได้ ใครจะรบั ผดิ ชีอบ จะด่กวา่ หรอ้ ไม่หากเราชี่วยกันไมเ่ ผา ซึ่�่งทางจังหวัดจะชีว่ ยหา
งานใหม่ เรารณ์รงค์แบบน่� โดยต่�ังต่วั ชี่�วดั ไว้วา่ จะลดผปู้ ็ว� ยใหไ้ ด้ 70%, ป็ี 2562 ม่ผปู้ ็�วย
80,000 ราย จุดความร้อนโดยป็ระมาณ์ 11,000 จุด ในป็ี 2563 ป็ีแรกท�่ทาำ นโยบาย
ผู้ป็�วยลดลงไป็ 78% จุดความรอ้ นลดลงเหล้อป็ระมาณ์ 8,000 จดุ ถูอ้ วา่ ส่ำาเร็จเกินเป็า้
น่�ค้อความส่าำ คัญของการให้ป็ระชีาชีนเป็็นศูนย์กลางซึ่�่งขับเคล้�อนได้ด่กว่าให้ข้าราชีการ
เป็น็ ศนู ยก์ ลาง และเป็น็ ต่วั อยา่ งการรณ์รงคท์ น่� าำ โดยป็ระเดน็ เรอ้� งส่ขุ ภาพิ ซึ่ง�่ ป็ระชีาชีนจะ
ให้ความรว่ มมอ้ เป็น็ การบรหิ ารท�่กลบั มุม แทนทจ�่ ะใชีป้ ็ระเด็นเร้�องจดุ ความร้อน
และส่�งิ ส่าำ คญั ท่ส� ่ดุ คอ้ การบริหารจัดการดว้ ยฐานข้อมูล จงั หวดั ลาำ ป็างต่อ้ งมต่ ่วั เลขรายวนั
ต่รวจส่อบทกุ วนั จุดความร้อนมก่ �่จดุ ดับไดก้ �จ่ ุดไมไ่ ด้ก่จ� ุด เกิดอะไรขน�่ จง่ ดับภายในเวลา
ไม่ได้ ต่่อมาค้อป็ริมาณ์เชี�้อเพิลิง ซึ่�่งเราพิยายามนาำ ใบไม้ใบหญ้ามาอัดเป็็นลูกบาศก์แล้ว
ส่ง่ ให้โรงไฟฟา้ ชี่วมวล รบั ซึ่อ�้ กิโลกรมั ละ 1 บาท เราพิยายามใหท้ กุ คนนำาไป็ขายแทนทจ่� ะ
นาำ ไป็เผาทิ�ง ป็ีน่เ� ร�มิ เป็น็ ป็แี รก โดยคาดวา่ ส่ถูานการณ์ฝ์ ุุ่น� PM2.5 ป็หี นา้ ของลำาป็างจะดข่ �น่
เพิราะได้เร�ิมเต่ร่ยมการต่งั� แต่่เนิ�นๆ
ต่วั เลขรายวนั ยงั รวมถูง่ ขอ้ มลู ความเจบ็ ป็ว� ยป็ระชีาชีนดว้ ย พิน้� ทส่� ่าธารณ์ะ อยา่ งเชีน่ ศาลา
กลาง ท่ว� า่ การอาำ เภอ ท่�มห่ อ้ งป็รบั อากาศ จะมก่ ารต่ดิ ต่ง�ั เครอ�้ งกรองอากาศ ต่ิดส่ต่ก�ิ เกอร์
ส่้�อส่ารว่าเป็็นพิ�้นท่�ป็ลอดฝุุ่�นควัน ร้านอาหารร้านกาแฟภายในจังหวัดท่�ร่วมม้อก็จะต่ิด
โส่ทต่ริก� ศเกพั ิอทร์ ข์ทอางงไเรลานว์ า่ ส่รา้ามนานร่�วถูัดเขค้า่าต่รPวMจ2ส.่5อแบลข้วอ้ ตม่าำ� ลู กจวุดา่ ทเก่�ไฟณ์ไฑห์ มเร้ าเป็ิดวอรร์ มู รับแจง้ เหตุ่ทาง
113
เราม่นวัต่กรรมเล็กๆ อ่กอย่างค้อวิทยุท�่ใชี้ป็ระชีาส่ัมพิันธ์ให้ป็ระชีาชีนนำาวัส่ดุเหล้อใชี้
ทางการเกษต่รใหม้ าขายแทนทจ�่ ะเผา หร้อหากใครจะเขา้ ไป็เก็บเหด็ ก็ขอความรว่ มมอ้ ให้
ถูาง ไม่เผา ลาำ ป็างม่ชีมรมท่�ชี่วยกันทาำ แนวกันไฟ ทุกภาคส่่วนชี่วยกันแก้ไขป็ัญหาท่�ต่้น
เหตุ่ ส่องป็ีท่�ผ่านมาเราส่ามารถูเอาชีนะเป็้าหมายทางสุ่ขภาพิท่�ส่ามารถูลดจาำ นวนผู้ป็�วย
ได้ 47% รวมท�งั จาำ นวนวันท่ค� ่าฝุ่�ุนเป็็นส่แ่ ดง ส่่ส่้ม ทล่� ดลงจากเดมิ ป็ลี ะ 80 กว่าวัน เหลอ้
เป็็น 71 วัน ซึ่่�งเราต่อ้ งเดนิ ต่อ่ ไป็
ป็ีน่�เราไดย้ ังขอทุนจากกองทุนส่่งเส่ริมการวิจยั ไป็รวมทัง� หมด 7 เรอ�้ ง เพิ�อ้ ต่รวจส่อบกลมุ่
ควนั ในลาำ ป็างวา่ เกดิ จากส่าเหต่ใุ ดบา้ ง เรมิ� ต่งั� แต่ต่ ่น้ วา่ ฝุ่นุ� ดาำ ทเ่� หน็ นนั� มาจากอะไร เกดิ จาก
การเผาแบบใด ต่รวจส่อบแม้กระท�ังส่ารเคม่ เราม่การวางแผนลงไป็พิูดคุยกับป็ระชีาชีน
ดง่ ภาคส่ถูาบันการศ่กษาอยา่ งมหาวิทยาลัยราชีภฏั ลำาป็าง ให้นาำ นกั ศก่ ษาและคณ์าจารย์
ลงพิ�้นท�่เพิ้�อศ่กษาจุดท�่พิบจุดความร้อนจาำ นวนมาก พิูดคุยกับชีาวบ้านว่าจะร่วมกันแก้ไข
ป็ัญหาอย่างไรโดยพิยายามต่ง�ั งบป็ระมาณ์ดแู ลใหก้ บั คนในพิ�้นท่� เชี่น คนท่�เป็็นพิรานป็า� ก็
ชีักชีวนและฝุ่กึ ใหเ้ ป็น็ หน่วยลาดต่ระเวน หน่วยดับไฟ
ข้อมูลเหล่านเ�่ ป็น็ เร้อ� งท่เ� ราไดว้ างแผนไวใ้ นการแก้ไขป็ัญหาและถูอดบทเร่ยน ยา�ำ ว่าบรบิ ท
ของโควิด-19 กับฝุ่�ุน PM ม่ความแต่กต่่างกัน แต่่ก็ม่ความเหม้อนกันค้อต่้องอาศัยความ
รว่ มมอ้ และเป็น็ งานทท�่ บั ซึ่อ้ นหลายมติ ่ิ ราชีการเพิย่ งภาคส่ว่ นเดย่ วไมส่ ่ามารถูทาำ ได้ บรบิ ท
ของโควิด-19 เชี้อ� มโยงกับเร้�องเศรษฐกจิ และการบริหารจดั การ ไฟป็า� และฝุุ่�น PM กเ็ ชีน่
กัน รวมทง�ั สุ่ขภาพิซึ่ง่� หากมองข้ามไป็ คิดคำาน่งแต่่เร�้องเศรษฐกจิ เชีน่ เคร�อ้ งบนิ ไมล่ งจอด
ป็ระชีาชีนอาจจะไม่ให้ความร่วมม้อ การส่�้อส่ารจ่งต่้องนาำ เร�้องสุ่ขภาพิเข้ามาเป็็นใจความ
ส่าำ คัญ และต่้องส่�้อส่ารให้เข้าถู่งป็ระชีาชีน ส่่วนภาคเอกชีนท�่เข้ามาชี่วยรับซึ่้�อเศษวัส่ดุ
จากชีาวบ้านกค็ วรจะได้ม่รายได้ เหลา่ นต�่ ่อ้ งรว่ มม้อกันในทกุ มิต่จิ ่งจะผลกั ดนั ได้
สใำนโิ มชน่วุงาก: ามรก่ ราะรบศาก่ ดษขาองำงาโนคววุุิจิดัย-1เก9�่ย,วเุกกดิับอฝำุ่ะุน� ไรPขM่�น2.5 เม�อื ำเรว็ ุๆ นท�่ แ�่ สำดงวุ่าฝุ่�นุ PM2.5 ลดลง
ศล่า. ส่ดุดรร.ศะบิวุัชุว่า: มห่ส่ล่วานยเคกน่�ยควงขท้อรงากบับแกลา้วรวเ่กาฝิดุุ่�นโรคPมMา2ก.5มไามย่ใทชี�่่แเรคา่ฝไุ่มุ�น่คจิ�ิดวธวร่ารจมะดเกา่�ทยวั�วขไป้อ็งงาทน�ังวโิจรคัย
เบาหวาน โรคต่บั โรคไต่ โรคอลั ไซึ่เมอร์ งานวจิ ยั ของ SUNY College of Environmental
Science and Forestry ส่หรฐั อเมริกาในเด้อนกนั ยายนป็ี ค.ศ. 2020 ยงั ระบวุ า่ การเพิิ�ม
ขน�่ ของมลพิษิ ทางอากาศมส่ ่่วนเก�่ยวขอ้ งกบั การเพิ�มิ สู่งข�น่ อตั ่ราการเส่ย่ ชี่วิต่จากโควดิ -19
ส่่วนวิจัยท่�ทาำ ต่่อเน้�องมาในเด้อนธันวาคม ระบุว่าในแต่่ละป็ระเทศม่อัต่ราการเส่่ยชี่วิต่
จากโควิด-19 เพิ�ิมข่�นต่ามส่ัดส่่วนของมลพิิษทางอากาศท่�เพิิ�มข�่น เชี่น ในกรณ์่ของจ่น
114
เพิ�มิ ข่น� 27% ส่หรัฐฯ 18% เมก็ ซึ่โิ ก 15% อังกฤษ 14% อสิ ่ราเอล 6% และนวิ ซึ่่แลนด์
1% ส่งั เกต่เหน็ ว่านวิ ซึ่แ่ ลนดเ์ พิ�ิมนอ้ ยมากเพิราะอากาศค่อนขา้ งส่ะอาด
นอกจากน�ง่ านวิจยั ของ Emory University ส่หรัฐฯ ในป็เี ดย่ วกนั ก็เส่นอว่าไนโต่รเจน
ไจดาอกอกกาไรซพึ่ิดบ์ ว(N่ากOา2ร) เพเปิ็ิ�ม็นขต�่น่ัวขกอางรไส่นำาโคต่ัญรเทจ่�อนาไจดเอกอ่�ยกวขไซึ้อ่ดง์แกคับ่อ4ัต่.ร6ากpาpรbเส่่ยหชรี่ว้อิต่จ1ากในโคว1ิด,0-0109
ล้านส่ว่ น ส่่งผลให้การเส่่ยชีว่ ติ ่จากโควดิ -19 เพิ�มิ ขน�่ 16.2% นักวจิ ยั กล่มุ เด่ยวกนั ยงั ระบุ
ว่าการควบคุมคุณ์ภาพิอากาศให้เป็็นไป็ต่ามเกณ์ฑ์มาต่รฐานอาจลดชี่วยจาำ นวนผู้เส่่ย
ชีว่ ิต่จากโควดิ -19 ในส่หรฐั ฯ ไดส้ ่งู ถู่ง 14,000 คน.
กลับมาท่�งานวิจัยของต่นเองท�่ม่การต่่พิิมพิ์ในวารส่าร Aerosol Science and Engi-
neering ซึ่่�งเป็็นต่ัวอย่างของการวิจัยท่�ใชี้ส่ถูิต่ิเป็็นเคร�้องม้อในการวิเคราะห์ส่ถูานการณ์์
คฝุุ่น�วามPแMต2่.ก5ตจ่่าางกกภันาโพดิย1ม่ชแีว่ ส่งดพิง่คคสา่่อPงชMีว่ 2ง.5คใ้อนกชลีว่ างงตเ่ดน้ ้อเดนอ้ แนลมะกต่รน้ าสค่ปั ม็ดปา็หี 2์ท5่ส� ่6�่ 4ซึ่�่งซึ่�่ง5แ0ต่่ลเขะตเ่ขขตอ่มง่
กรงุ เทพิฯ แต่่มแ่ บบแผน (pattern) ท่�เป็น็ ไป็ในทางเดย่ วกัน
ภาพ 1 กราฟคา่ PM2.5 ในพืน� ท�่ 50 เขติขอำงกรุงเทพฯ
เม้�อวิเคราะห์ต่่อไป็โดยใชี้ข้อมูลทางเศรษฐกิจเป็ร่ยบเท่ยบ แบ่งจาำ นวนวันเป็็นส่ามกลุ่ม
กลุ่มทห่� นง�่ ผตู้ ่ดิ เชีอ้� น้อยกวา่ 300 คน และมากกวา่ หร้อเท่ากับ 300 คน กลมุ่ ท่�ส่อง ผตู้ ่ิด
เชี�้อน้อยกวา่ 500 คน และมากกวา่ หร้อเทา่ กับ 500 คน และกลมุ่ ท่�ส่าม ผตู้ ่ดิ เชี�้อน้อยกวา่
700 คน และมากกว่าหรอ้ เทา่ กบั 700 คน (ภาพิ 2)
115
ติาราง 1 ค่า PM2.5 ในพื�นท�่ 49 เขติขอำงกรุงเทพฯ แยกติามอำัติราผู้ต�้ ิดิ เชือ� ำโควุดิ -19
เม�้อวิเคราะห์ต่่อไป็โดยใชี้ข้อมูลทางเศรษฐกิจเป็ร่ยบเท่ยบ แบ่งจาำ นวนวันเป็็นส่ามกลุ่ม
กลมุ่ ท�ห่ น่�ง ผตู้ ่ิดเชี�้อน้อยกว่า 300 คน และมากกวา่ หร้อเท่ากบั 300 คน กลุ่มท�่ส่อง ผู้ต่ดิ
เชีอ้� นอ้ ยกวา่ 500 คน และมากกว่าหรอ้ เท่ากับ 500 คน และกลุ่มท่�ส่าม ผู้ต่ิดเชี้อ� นอ้ ยกวา่
700 คน และมากกว่าหรอ้ เทา่ กับ 700 คน (ต่าราง 1)
ส่�ิงท่�พิบก็ค้อ กรณ์่เขต่ต่ล�ิงชีัน เขต่ภาษ่เจริญ เขต่หนองแขม เขต่บางบอน เขต่พิระนคร
เขต่บางขุนเทย่ น พิบวา่ เมอ�้ จาำ นวนผตู้ ่ิดเชี้อ� มากกว่า 500 คน คา่ PM 2.5 จะลดลงอย่าง
ม่นัยส่ำาคัญ หมายความว่าเม�้อจาำ นวนผู้ต่ิดเชี�้อสู่งข�่น ป็ระชีาชีนก็ไม่กล้าออกจากบ้าน
เป็็นเร้�องของจิต่วิทยาทางส่ังคม การทำางานท�่บ้าน หร้อ work form home เพิ้�อดูแล
ต่ัวเองก็จะเกิดข�่น หร้ออาจกล่าวได้ว่าแหล่งกาำ เนิดส่าำ คัญของฝุุ่�น PM 2.5 ในกรุงเทพิฯ
กค็ อ้ ไอเส่่ยยานพิาหนะลดลง
ภาพ 2 กราฟค่า PM2.5 ในพืน� ท่� 50 เขติขอำงกรุงเทพฯ เดือำนมกราคม ปัี 2564
116
นอกจากน�่ เมอ้� แบง่ ชีว่ งเวลาของเดอ้ นมกราคมออกเป็น็ ส่ามเฟส่ เฟส่ทห�่ นง�่ วนั ท่� 1-10 เฟส่
อทยส่� ่่าองงชีัดวนัเจทน�่ ใ1น1เ-ฟ2ส0่ทแ�่ส่ลอะงเแฟลสะ่ทเฟส�่ ่สา่มท�ส่ ่วาันมทซ่�ึ่2่�ง1เม-3้อ� 1พิิจจาะรเณห์น็าใคนวราามยเลป็ะลเ่ย� อน่ยแดปก็ลจ็ งะขพิอบงวค่า่ามค่PMวา2ม.5
แต่กต่า่ งในแต่ล่ ะชี่วงและแต่่ละพิน้� ท่� (ภาพิ 2)
ทง�ั น�่ หากพิจิ ารณ์าพิน�้ ทภ�่ าคเหนอ้ ของป็ระเทศไทย ส่าเหต่ขุ องมลพิษิ ทางอากาศอยทู่ ก่� าร
เผาชี่วมวลในภาคการเกษต่รรวมถู่งไฟป็�า และดูเหม้อนว่าการเผาชี่วมวลจะเป็็นแหล่ง
กาำ เนดิ ทส่� ่าำ คญั แหลง่ เดย่ ว คำาถูามคอ้ จรงิ หรอ้ เมอ�้ พิจิ ารณ์ากพ็ ิบวา่ มไ่ อเส่ย่ จากยานพิาหนะ
ในเม้องและมลพิิษจากโรงงานอุต่ส่าหกรรมท�่ละเลยไม่ได้ รวมท�ังมลพิิษข้ามพิรมแดน
ระยะไกลจากป็ระเทศเพิอ�้ นบ้าน
ฉะน�ัน คาำ ถูามท่�ส่ำาคัญเม้�อกล่าวถู่งแหล่งกำาเนิด ต่้องต่ระหนักว่าเป็็นระยะส่ั�นหร้อระยะ
ยาว หากเป็น็ การเฝุ่า้ ระวังในบางชี่วง เชี่น ชี่วงฤดูหมอกควัน แหล่งกาำ เนิดทส่� ่ำาคญั กค็ ้อ
การเผาชี่วมวลในภาคการเกษต่รและไฟป็�า ชี่วงฤดูกาลของการเผาจะเร�ิมต่�ังแต่่ป็ลาย
เด้อนมกราคมถู่งม่นาคม แต่่หากมองกว้างข�่นเป็็นหน�่งป็ี หร้อส่ามถู่งห้าป็ี แหล่งกำาเนิด
ท�่ส่ำาคัญค้ออะไรกันแน่ ต่้องใชี้งานวิจัยในการต่อบ รวมถู่งต่้องม่การเก็บต่ัวอย่างต่่อ
เน้�องรายชีั�วโมงเพิ�้อพิิจารณ์าการเป็ล�่ยนแป็ลงแต่่ละชี่วงเวลาด้วย เชี่น ชี่วงกลางวันกับ
กลางค้น ซึ่่�งอาจจะให้คาำ ต่อบเป็็นแหล่งกาำ เนิดอ่กแหล่งหน่�งก็ได้ เป็็นท�่มาของงานวิจัย
ทอา�่ต่กนาเศองขไอดง้ทกำารมเปค็ว็นบกคารุมเมกล็บพติ่ิษัวอทยั�ง่าหงมโดดยใ9ชี้เสค่ถรูา้�อนงเ่ กห็บลฝุัง่�ุนจาPกMนั�น2.5ทาำทก�่ส่าถูราวนิเค่ต่รราวะจหวัด์โดคยุณ์ใชภี้ขาพั�นิ
ต่อนทางวิทยาศาส่ต่ร์โดยใชี้ GC-MS เพิ�อ้ วิเคราะห์ส่ารส่ารก่อมะเรง็ PAHs (Polycyclic
Aromatic Hydrocarbons) จากนัน� ไดแ้ บง่ ชีว่ งเวลาของการวเิ คราะหอ์ อกเป็น็ ส่เ�่ ฟส่ โดย
เฟส่ท�่หน�่งคอ้ ชี่วง 7-22 ธันวาคม ป็ี 2555 และเฟส่ท่ส� ่ามคอ้ ชี่วง 16 ธันวาคม ป็ี 2557 ถูง่
10 มกราคม ป็ี 2558 เป็็นชี่วงท�ไ่ รห้ มอกควัน ส่่วนเฟส่ท่�ส่องคอ้ ชีว่ ง 23 กมุ ภาพิันธ์ ถู่ง 20
มน่ าคม ป็ี 2556 และเฟส่ทส�่ ่ค่� อ้ ชีว่ ง 2-27 มน่ าคม ป็ี 2558 เป็น็ ชีว่ งหมอกควนั ส่งิ� ทเ�่ หน็ ได้
ชีัดค้อส่ัดส่่วนของความแต่กต่่างกันของส่ารกอ่ มะเรง็ ในชี่วงหมอกควันจะม่ส่ารก่อมะเร็ง
กลุ่มหน่ง� ท�เ่ ร่ยกว่า เบนโซึ่ (บ่)/(เค) ฟลอู อแรนธน่ (benzo (b) fluoranthene, benzo
(k) fluoranthene) ซึ่่�งจะถููกป็ล่อยออกมามากเม้�อเกิดการเผาไหม้ชี่วมวล (biomass
combustion) เมอ�้ วเิ คราะหเ์ ชีงิ ลก่ ต่อ่ ไป็โดยการใชีอ้ ตั ่ราส่ว่ นของส่ารกอ่ มะเรง็ ทม่� น่ บั รอ้ ย
ชีนิด แต่่องคก์ ารพิิทกั ษส์ ่ิ�งแวดล้อม หร้อ EPA (Environmental Protection Agency)
ของส่หรัฐฯ ไดก้ าำ หนดไว้ทัง� หมด 16 ต่วั ส่ิง� ท่พ� ิบกลับกลายเป็น็ ส่ารก่อมะเรง็ ในกลุม่ ส่าร
ป็ิโต่รเล่ยม ซึ่�่งหมายความว่าม่แหล่งกาำ เนิดจากไอเส่่ยจากยานพิาหนะ ไม่ใชี่จากการเผา
ชีว่ มวลในภาคการเกษต่ร เมอ�้ วิเคราะหต์ ่อ่ โดยการเป็ร่ยบเทย่ บกับป็ระเทศอ้�นๆ ในทว่ป็
เอเชี่ย ยุโรป็ อเมริกา และแอฟรกิ า จะเห็นว่าต่ำาแหน่งท่เ� กาะกลมุ่ กนั ต่่างจากท่อ� ้�น เป็็น
ลกั ษณ์ะเฉพิาะอยา่ งหนง�่ ของภาคเหนอ้
117
ส่�ิงท่�ต่้องทำาความเข้าใจก่อนส่าำ หรับงานวิจัย อย่างแรก จุดท่�เก็บต่ัวอย่างท�่อาศัยส่ถูาน่
ต่รวจวดั คณุ ์ภาพิอากาศของกรมควบคมุ มลพิษิ ซึ่ง่� อยใู่ กลก้ บั แหลง่ ชีมุ ชีนและถูนน จง่ ไดร้ บั
ส่ารมลพิษิ ท่�เป็น็ ไอเส่่ยจากยานพิาหนะ อย่างท่�ส่อง การเก็บต่ัวอยา่ งทค�่ รอบคลมุ เพิราะ
ส่ารมลพิษิ หลายชีนดิ ไมไ่ ดอ้ ยเู่ ฉพิาะฤดใู ดฤดเู ดย่ ว ในงานวจิ ยั นเ�่ ราเกบ็ ต่วั อยา่ งต่ลอดทัง� ป็ี
ส่ิบส่องเด้อน ซึ่�่งชี่วงเวลาท่�ม่การเผาอย่างหนักม่อยู่ส่องถู่งส่ามเด้อน ฉะน�ัน แป็ดถู่งเก้า
เด้อนท่�เหล้อจ่งเป็็นไอเส่่ยจากยานพิาหนะ เม�้อมองในภาพิรวม หากเราต่้องการจัดการ
ป็ญั หามลพิษิ ฝุ่�ุนควนั เราจง่ ไม่อาจมองขา้ มไอเส่ย่ จากยานพิาหนะได้
หเต่มอาอ�้ กนใกบกลลนา่ ฤ้ วดโถคูหูง่ วคนิดวา-าว1มซ9ึ่คง่� ลมกา้่แ็เชยนี่นกวนัเโดนข่ยม้อวงวกปา่ ็ันฝญัุุ่น� หจาะPโรMคะว2บ.ดิ5า-เ1ดพิ9ห�ิมนกส่บัักูงขใฝุน่น�่น�ุ ชทีP่วั�งMงใฤน2ด.5กูหหรุงนนเาง่�ทวมพิฤ่ฯส่ดอแกู งลาละส่พเ่งขิผน�้า้ ลมทกาภ�่ รเากะคย�่ทเวหบขนตอ้่่ออ้ง
เศรษฐกิจ นักท่องเทย่� วหายไป็ ส่าม ส่ง่ ผลกระทบต่อ่ สุ่ขภาพิ ส่�่ ส่ง่ ผลกระทบต่่อการเรย่ น
โรงเรย่ นไดร้ บั คำาส่ง�ั ใหป้ ็ดิ เดก็ ไมส่ ่ามารถูไป็โรงเรย่ นได้ และส่ดุ ทา้ ย จำาเป็น็ ต่อ้ งไดร้ บั ความ
ร่วมม้อจากทุกภาคส่่วนในการแก้ไขป็ัญหาให้ส่าำ เร็จ ท�ิงท้ายไว้ว่าน�่ค้อต่้นทุนสุ่ขภาพิท่�
ทุกคนต่้องแบกรบั
สำิโมนา: จากการทำางานขับเคล�ือำนวุาระมลพิษทางอำากาศซึ่�่งอำาศัยข�อำม้ลหรือำติัวุเลข
จากงานวุิจัย ข�อำม้ลจำานวุนจาำ นวุนมากเหล่าน�่จะนาำ ไปัสำ่้การแก�ไขปััญหาในอำนาคติได�
อำยา่ งไรบ�าง
ศ. ดร.ศวิ ุัช: จากทต�่ ่นเองได้เป็็นอนุกรรมการวิชีาการดา้ นการแก้ไขมลพิิษทางอากาศของ
ศูนย์วิชีาการเพิ�้อการขับเคล้�อนการป็้องกันและแก้ไขป็ัญหามลพิิษทางอากาศ เราได้นาำ
เส่นอในท�่ป็ระชีุมและชี�ใ่ ห้เห็นการแกไ้ ขป็ัญหาว่ามร่ ะยะส่น�ั ระยะกลาง ระยะยาว
ระยะส่ั�น ในชี่วงฤดกู าลของการเผา ม่ขอ้ มลู แหล่งกำาเนดิ ทช่� ีดั เจนอยู่แลว้ แต่ห่ ากมองใน
ภาพิใหญข่ น�่ มองครอบคลุมทงั� ป็ีทุกฤดูกาล และมองถูง่ ป็ีต่่อๆ ไป็ งานวิจัยทค�่ ้นคว้าแหลง่
กำาเนดิ กย็ งั จาำ เป็น็ และยงั คงยน้ ยนั วา่ หากเราต่อ้ งการยกระดบั คณุ ์ภาพิอากาศในภาคเหนอ้
เรามองเฉพิาะเร�้องการเผาเศษชี่วมวลหร้อไฟป็�าไม่ได้ ไอเส่่ยจากยานพิาหนะเคร้�องยนต่์
ดเ่ ซึ่ลเป็น็ เร้อ� งส่ำาคัญ ฉะนน�ั การวางแผนในอนาคต่ ภาครัฐจะต่้องส่นับส่นุนอยา่ งจรงิ จัง
ในเร้อ� งการส่นบั ส่นุนการใชี้รถูยนต่์ไฟฟ้า เชีน่ การลดภาษ่การนำาเข้า แต่ห่ ากเรายงั ต่อ้ งใชี้
รถูยนต่เ์ ชีอ�้ เพิลงิ ฟอส่ซึ่ลิ อยู่ การผลกั ดนั มาต่รฐานเชีอ้� เพิลงิ ยโู ร 5 ดาำ เนนิ ไป็ถูง่ จดุ ใดแลว้ ใน
ฐานะนกั วชิ ีาการต่้องกระต่นุ้ ไป็เรอ้� ยๆ เพิอ้� ให้ส่งั คมต่ระหนักร้ถู ู่งป็ัญหาทต่� ่้องแกไ้ ขใหไ้ ด้
118
สำโิ มนา: ผู้ลกระทบทางเศรษฐกจิ จากวุกิ ฤติโควุดิ -19 ซึ่่ง� ยังดำาเนินอำย่้ มอำงเหน็ หนทาง
ฟน้� ฟ้อำย่างไรบ�าง
ดร.กอำบศกั ด:�ิ เคยพิดู ถูง่ เรอ้� งนเ�่ มอ�้ ชีว่ งเดอ้ นมถิ ูนุ ายนซึ่ง�่ ส่ายพินั ธเุ์ ดลต่า้ ยงั ไมร่ ะบาดหนกั
ว่าภายหลงั จากโควดิ -19 บรรเทาลงไป็จะมส่ ่ามความทา้ ทายรออยู่ โควิด-19 เป็็นเส่ม้อน
โฆษณ์าหยดุ โลก เรากำาลงั ดลู ะครหลงั ขา่ วกนั อยู่ จๆู่ กม็ โ่ ฆษณ์าต่วั หนง่� ทท่� กุ คนดแู ลว้ ต่ะลง่
กนั หมด ทส�่ ่ำาคญั นอกจากหยดุ โลกคอ้ เป็น็ โฆษณ์าทเ�่ ป็ลย�่ นโลก เมอ้� กลบั มาดลู ะครอก่ รอบ
พิลอ็ ต่เรอ�้ งกไ็ ดเ้ ป็ลย่� นไป็หมด เพิราะระหวา่ งทเ�่ กดิ ป็ญั หาโควดิ -19 ไดเ้ กดิ การป็รบั เป็ลย่� น
ของเศรษฐกิจ เกดิ digital disruption ของการใชีอ้ นิ เต่อร์เน็ต่ ของโลกออนไลน์ การใชี้
โทรศัพิท์ส่�ังอาหารมากินท่�บ้าน ชี่วิต่ความเป็็นอยู่ได้เป็ล่�ยนไป็ เงินส่ดก็แทบจะไม่ได้ใชี้
โควดิ -19 ไดท้ าำ ใหท้ กุ อยา่ งเป็ลย�่ นไป็ แต่ห่ ากวกิ ฤต่โควดิ -19 ซึ่าลงไป็เราจะกลบั ไป็ส่ปู่ ็ญั หา
เก่าของ disruption เร้�องเทคโนโลย่ท�่เป็ล่�ยนไป็ เอกชีนหลายแห่งม่การเต่ร่ยมการแล้ว
ว่าหลังโควิด-19 เขาจะกลับมาแข่งขัน ซึ่�่งในต่อนนั�นคิดว่าเทคโนโลย่ท่�เต่ร่ยมกันไว้
ส่นิ ค้าทเ�่ ต่ร่ยมไว้ จะกลับมาแบบเต่็มท�่
อ่กเร้�องหน่�ง ขณ์ะน�่ป็ระเทศพิัฒนาแล้วท่�ได้เดินหน้าเร�้องของการฉ่ดวัคซึ่่นไป็พิอส่มควร
เรมิ� กลบั มาทะเลาะกนั เกย่� วกบั ส่งครามการคา้ โควดิ -19 ทาำ ใหล้ ม้ ส่งครามการคา้ ทเ่� กดิ ขน่�
ส่มัย โดนัลด์ ทรมั ป็์ เมอ�้ วิกฤต่โควิด-19 จางลง กก็ ลับมาขับเคล้อ� นเรอ�้ งส่งครามการค้า
ระหวา่ งส่หรฐั ฯ กบั จ่น ซึ่่�งจะมผ่ ลกระทบกบั เราเชี่นเดย่ วกนั
นอกจากน�่ยังม่เร้�องของป็ัญหาเฉพิาะจุด เชี่น ป็ัญหาระหว่างอิส่ราเอลกับป็าเลส่ไต่น์
หรอ้ ทอ�่ ฟั กานิส่ถูานท่�ต่าลบ่ นั กลบั มา ฉะน�นั ส่�งิ ต่่างๆ อยา่ งทเ�่ ป็็นอยกู่ อ่ นโฆษณ์าจะมาจะ
กลบั มาเหมอ้ นเดิม ซึ่�่งหมายความว่าเอกชีนเองจะต่้องเต่รย่ มการรองรับ แต่ก่ ็คาดการณ์์
ได้ว่าเศรษฐกิจไทยจะโต่ส่ัก 1-2% ส่่วนวันน�่โต่ได้ 0% ก็เก่งแล้ว เพิราะป็ัจจัยใหม่ค้อ
ส่ายพิันธ์ุเดลต่้าซึ่่�งทาำ ให้เศรษฐกิจได้รับผลกระทบอย่างย�ิงจากการล็อคดาวน์ การท่�คน
ไม่กลา้ ออกจากบ้าน GDP ทค่� ิดวา่ จะหมุนไป็ได้ 1-2% ก็ชีะงักลง คิดว่าต่้องรอดกู นั อก่ ส่กั
ระยะ เพิราะต่ัวเลขของผู้ป็�วยเริ�มด่ข�่นในชี่วงส่องส่ัป็ดาห์ท่�ผ่านมา เพิราะการล็อคดาวน์
เริม� ส่ง่ ผล
สำิโมนา: ภาครฐั และเอำกชนสำามารถทำาอำะไรได�บา� งเพ�อื ำเรง่ ฟ้�นฟเ้ ศรษฐกิจ
ดร.กอำบศักดิ�: ขณ์ะน่�ม่ส่งครามส่องด้าน ส่งครามโควิด-19 ค้อส่งครามส่าธารณ์สุ่ข อ่ก
ดา้ นหน่ง� คอ้ ส่งครามเศรษฐกิจ ซึ่่ง� ดาำ เนนิ ควบคกู่ นั และหมนุ ไป็พิรอ้ มๆ กนั หากเราจดั การ
ส่งครามโควดิ -19 ไมไ่ ด้ ส่งครามเศรษฐกจิ กไ็ ป็ต่อ่ ไมไ่ ด้ ในขณ์ะนเ่� ราต่อ้ งจดั การใหโ้ ควดิ -19
ค่อยๆ ลดลง เพิ้�อการชีงิ พิน�้ ท�ค่ ้น
119
กอ่ นหนา้ นท�่ กุ วนั เราพิยายามต่ามดไู ทมไ์ ลน์ เราจะดวู า่ คลสั ่เต่อรเ์ กดิ ขน่� ทใ�่ ดบา้ ง คลสั ่เต่อร์
ห้างส่รรพิส่ินค้า คลัส่เต่อร์ทองหล่อ แล้วเราก็ดูต่่อว่าโควิด-19 กาำ ลังหมุนไป็ท่�อำาเภอใด
จังหวัดใด แต่่ต่อนน�่เราไม่ดูแล้วเพิราะโควิด-19 ไป็ทุกท่� เราเริ�มเหน็ วา่ พิ�น้ ท�่ใดเป็็นส่่แดง
ส่่แดงเขม้ ซึ่�่งขณ์ะน่ส� ่่แดงกระจายไป็ท�วั ไทย หากคิดง่ายๆ วา่ โควิด-19 คอ้ ศตั ่รูในส่งคราม
มันได้ย่ดเม้องเล็กเม้องน้อยของเราไป็พิอส่มควร ในการต่่อสู่้ ภาครัฐจ่งต่้องพิยายามย่ด
เม้องคน้ มา ต่ัวเลขของการต่ิดเชีอ�้ โควดิ -19 ขณ์ะน่�กาำ ลังอยใู่ นชี่วงท�่ลดลง ถูอ้ เป็น็ ข่าวด่
ส่ถูานการณ์ใ์ นต่อนน�่เหมอ้ นต่ดิ ไฟแดงไป็ทวั� ก่อส่รา้ งไมไ่ ด้ กนิ อาหารในร้านไมไ่ ด้ หา้ งก็
เป็ิดไม่ได้ ไป็ทำางานบรษิ ัทกไ็ ม่คอ่ ยได้ หัวใจค้อทาำ อย่างไรถูง่ จะส่ามารถูเป็ดิ ไฟเข่ยวใหก้ ับ
พิ้น� ทต�่ ่่างๆ เพิอ�้ ใหเ้ ศรษฐกจิ กลับคน้ มาได้ จะฟน้� เศรษฐกจิ อย่างไร วคั ซึ่่นเป็็นเร้�องท่ส� ่าำ คัญ
อนั ดบั แรก วคั ซึ่น่ ต่อ้ งมใ่ หพ้ ิอ ใหท้ างอบต่. อบจ. มค่ วามพิรอ้ มทางดา้ นวคั ซึ่น่ มากขน่� หลงั
จากน�ันชีุมชีนชีนบทต่่างๆ ต่้องชี่วยกันป็กป็้องชีุมชีนของต่ัวเอง พิยายามต่ิดต่ามคนใน
ชีุมชีน ให้คนท�่เดินทางกลับเข้าไป็ยังชีุมชีนพิักอยู่ท�่ศูนย์พิักคอย หากทาำ ได้ส่ถูานการณ์์
โควดิ -19 ก็จะเรม�ิ ม่ส่่เขย่ วมากขน�่ เรม�ิ จากในชีนบทก่อน จากนัน� จังหวดั และภูมภิ าคก็จะ
ต่ามมา เหลอ้ เฉพิาะบางจังหวัดทส�่ ่าำ คัญ เชี่น กรงุ เทพิฯ และป็รมิ ณ์ฑล จังหวดั ใหญ่ๆ ทม่� ่
ชีมุ ชีนแออดั และป็ระชีาชีนจำานวนมาก ภาคเศรษฐกจิ ในป็ระเทศกจ็ ะส่ามารถูเรมิ� เป็ดิ ได้ ใชี้
วัคซึ่น่ เป็็นต่วั นำา การฟ้น� ต่วั ทางเศรษฐกิจในชี่วงป็ลายป็ีก็จะม่ความม�ันคงมากข่�นกวา่ เดมิ
เสำหโิ มมือนำนา:กมนั อำแงยลอ�ะำบนกุกโลจับมมติา่ใทน่�ปทัญักุ ๆหาปมัดี ล�วพุยิษเทมาือ� งำเอปำัารก่ยาบศเทหย่ าบกกเปันัรถย่ ่งบคววุุ่าาฝมุ่�นุเหPมMือำน2.5แลเปะัน็คศวุาตั ิมร้
แติกติ่างในการบริหารโควุิด-19 กับฝุุ่�น PM2.5 อำะไรคือำติัวุท�่จะทาำ ให�เราสำามารถเปัิด
ไฟเข่ยวุกบั ปัญั หาน่ไ� ด�
ดฝเเุชพ่ีุน�ริ่ยร.กงาPใอะMำหวบ2มิกศ.5่ฤักแซตึด่่ล�่งฝุ:�ิ ห่ะ�ุนฝโุา่ค�ุนกPวไMPิดมM-่เ21อ.529.า5เจกจกรดัิดบั ิงกขโเคอา�่นรวาใไดิจนดัมงก้ ปนัคร็ัญุงเำาหเถหทูมาาพอ้มิกฯนค็จอ้หะบจรก่อะ้อลเยตอ่ับค่าามงรจกาั�งรันเิงสแอ่เมอลยอาะ่าจไสง่มงัไถรกู่หาบั ใมนนกดกเาชไารีปริง็แณปก็์นฏ์กไ้ ขอบิ็แปกตัย็่ญัจิ่ไปมา็หกัญ่ตา่ไ่าหหมงาร่หกข้อับมอไทมดง่�่
ไทปำา็แส่ลาำ ้วเรย็จังพลิอุกสล่มามคดว้วรยรวกมรณถู์่ง่จโ่นควปิด็-ัก1ก9�ิงปส็่ราะยสพ่บิันกธับ์ุเดฝุ่�ุนลต่P้าทM่�ค2.ุม5 เทข้ม�่เลจวนรม้าย่ผยู้ป็ิ�ง�วมยาเกพิ่ยแงตห่่วลันักนร�่จ้อ่นย
ท่านผู้ว่าฯ ณ์รงค์ศักด�ิค้อต่ัวอย่างของการเอาจริงเอาจังในระดับพิ�้นท�่ แต่่หัวใจค้อต่้องม่
ส่่วนกลางด้วย พิ้�นท่ค� อ้ การจดั การเป็น็ จดุ หากให้แต่ล่ ะจังหวดั จัดการเขาจะทาำ ได้เฉพิาะ
ต่ัวจังหวัดน�ันๆ แต่่ยังม่ป็ัญหาอ้�นท�่อาจเลยจากการบริหารจัดการของจังหวัด อย่างท่�
ศ. ดร.ศวิ ัชีกล่าว ระบบข้อมูลคอ้ ส่�ิงส่าำ คัญมาก ระบบความรตู้ ่่างๆ ทบ�่ อกวา่ ฝุ่�ุน PเขMา2ไ.5ดท้มาำา
จากไหนมนั คอ้ อะไร ต่ัวอปุ ็กรณ์์กส็ ่าำ คญั จากท่�เคยไป็เมอ้ งซึ่อ่ านกบั ศ. ดร.ศวิ ชั ี
120
หอฟอกอากาศข่�นมา เป็็นโครงการทดลองเพิ้�อท�่จะดูดอากาศเข้ามาเหม้อนเคร้�องกรอง
อากาศแต่ม่ ข่ นาดใหญ่ โดยคาดวา่ จะทำาท่ป� ็กั กิ�งและเม้องต่า่ งๆ ต่อ่ ไป็
คาำ ถูามก็ค้อว่าเราม่เทคโนโลย่ใหม่ๆ หร้อไม่ท�่จะนำาซึ่ังข้าวโพิดเป็ล่�ยนเป็็นพิลังงานไฟฟ้า
กรณ์่ของออ้ ย กม็ ก่ ารรบั ซึ่�้อใบอ้อยดว้ ย เม�้อได้ราคาคนกไ็ ม่เผา เราต่อ้ งคดิ เทคนิคใหม่ๆ
เร�้องใหม่ๆ นอกจากน�่ก็ยังม่ป็ัญหาในเร�้องของกฎระเบ่ยบต่่างๆ เพิราะม่การผลักดัน
กฎหมายเร�อ้ งของอากาศส่ะอาดซึ่�ง่ ยังอยู่ในชี่วงเริม� ต่้น ทำาอยา่ งไรให้เกิดกฎหมายเหล่าน่�
ภาษก่ ็ส่ำาคัญ เชีน่ ภาษ่รถูยนต่์ไฟฟา้ ภาษท่ ่จ� ะลงโทษคนทท�่ ำาให้เกิดมลพิิษ และส่ดุ ท้าย
ทั�งหมดน่�ต่้องคิดในระยะยาว หากต่้องสู่้กับศ่กฝุ่�ุน ตP่าMม2ม.5าแหลระอ้ โมค่สว่ิดาย-1พิ9ันธซึอุ์่�่งน�้มเั�นกใิดจขวน�่่าจมะา
ไมจ่ บง่าย และในอนาคต่อาจจะมโ่ ควดิ 2, 3, 4, 5
ได้อ่ก หัวใจค้อเราทาำ ให้ป็ระเทศของเราม่โครงส่ร้างท�่จะจัดการป็ัญหาเหล่าน�่หร้อไม่ จะ
เป็น็ อย่างไรหากต่อ้ งส่ง่ คนไป็ดับไฟป็า� ทุกๆ ป็ที าำ ซึ่าำ� แลว้ ซึ่ำ�าอก่ เราลองคิดโครงส่ร้างระยะ
ยาวได้หรอ้ ไม่ ทาำ อย่างไรเราจง่ จะเป็ลย่� นป็า� ในป็ัจจบุ นั ให้เป็น็ ป็า� ท่�มค่ ่า เชี่น ชีวนชีาวบ้าน
ป็ลกู กาแฟ ป็ลกู พินั ธไุ์ มท้ ส�่ ่รา้ งเงนิ ทองการเผาจะหายไป็ดว้ ย ทำาอยา่ งไรจะเอาพิช้ ีพินั ธท์ุ ม่� ่
คา่ ไป็ป็ลกู ในป็า� เหลา่ นนั� ชีาวบา้ นกจ็ ะรกั พิน�้ ทข�่ องเขา อยา่ งทแ่� มก่ าำ ป็อง ชีาวบา้ นรกั พิน�้ ท่�
ของเขา ไฟป็า� กจ็ ะนอ้ ยลง ชีมุ ชีนจะเป็น็ เครอ�้ งมอ้ ของเราในการถูนอมป็า� และส่ไู้ ฟป็า� ใหเ้ รา
ตเ่พอ้ิรงามะพ่ เิขลาพริรกั รพคิ้�นใหท้ม่� ตา่อ้กงขม�่นองมใ่ปน็�ารมะายกะขย�น่าวเมพ่นิรำ�าามะาคกตู่ ่ข่อ�น่ ส่อู้ มย่ไา่มงม้ ฝุ่ค่นุ� า่ มPาMก2ข.5น่� จะแกลลว้ บั ชีมาวาบเร้าอ�้ นยจๆะเอรยาู่
ขา้ งเรามากข่น� หากทำาได้เราก็จะควบคุมฝุ่�นุ PM2.5 ได้
ทเห�ังมโคาะวสิด่ม-1อ9ยา่ แงลไระฝจุุ่�นะมP่กMลไ2ก.5อไยมา่ ่ใงชไีร่ส่ถงู่งคจระาดมาำรเะนยินะกส่า�ันรแไดต่้่เเปป็็็น็นรบะทยเะรยย่ านวขอเรงารจัฐบะมาล่อุปห็การกณเ์ร์ทา�่
มแ่ ผนท�่ด่ การทำางานท�ด่ ่ การแบ่งงานท่�ด่ และเอาจริงเอาจัง ในการสู่ศ้ ก่ กลไกของรฐั บาล
ค้อส่ง�ิ ส่าำ คัญ แต่่กลไกของรฐั บาลไม่เอ้อ� ต่อ่ การสู่้ศก่ เราต่อ้ งพิยายามเอานา�ำ มนั ไป็หล่อล�น้
ทะลวงข้อต่่างๆ เพิอ�้ ใหก้ ระบวนการของการสู่ศ้ ก่ ป็ถี ูัดไป็ดข่ �น่ เร�อ้ ยๆ
สำิโมนา: จากท่�ได�อำอำกมาแสำดงควุามเห็นติ่อำการบริหารจัดการเร�ือำงวุัคซึ่่นและควุาม
เหล�อื ำมล�ำาขอำงผู้ลกระทบจากโควุิด-19 ซึ่่�งม่ข�อำมล้ ระบวุ ุา่ มผ่ ู้เ�้ สำ่ยช่วุิติกวุา่ 3,000 คนท�่
ไม่ได�รับวุัคซึ่น่ ทางอำอำกขอำงปััญหานค�่ ือำอำะไร
รศ. ดร.เจษฎา: โควิด-19 เป็็นป็ัญหาท�่ทุกคนได้รับผลกระทบอย่างมากในชี่วงเวลาท่�
ผ่านมาและคงม่ผลกระทบไป็อ่กนาน ผลกระทบท�่เห็นได้ชีัดแล้วในต่อนน่�ไม่ใชี่แค่เร�้อง
การฉ่ดวัคซึ่่นไม่ทั�วถู่ง แต่่ยอดผู้เส่่ยชี่วิต่ส่ะส่มวันน�่เกินหน่�งหม�้นรายไป็แล้วในชี่วงเวลา
ป็ระมาณ์ป็ีเศษ เราไมส่ ่ามารถูรับมอ้ ได้ดพ่ ิอกบั การระบาด การต่ดิ เชี�้อเป็็นส่ิง� ท�่เกดิ ขน�่ ได้
แต่ก่ ารเส่่ยชี่วติ ่ถู้อวา่ เป็็นเร้อ� งใหญ่
121
ท�่เกร�ินเร�้องความเหล�้อมลาำ� ของการฉ่ดวัคซึ่่นเพิราะเป็็นป็ระเด็นท่�ส่นใจ เราม่วัคซึ่่นเป็็น
เครอ�้ งมอ้ ในการชีว่ ยจดั การเรอ�้ งโรคโควดิ -19 ได้ และหากเราเขา้ ใจวทิ ยาศาส่ต่ร์ ธรรมชีาต่ิ
ของเชี�้อโรคไม่ได้ยากเกินไป็ท�่จะรับม้อ ต่นเองไม่ได้มองว่าโควิด-19 เป็็นส่งครามท�่ต่้อง
พิยายามเอาชีนะ หน่�งป็ีท�่ผ่านมาได้พิูดมาโดยต่ลอดว่าเราต่้องหาทางท่�จะอยู่ร่วมกับโรค
น่ใ� หป้ ็ลอดภยั ท�ส่ ่ดุ วัคซึ่่นเป็น็ หน่�งในส่ง�ิ ทเ�่ ราต่้องรอ รอมาต่ง�ั แต่่ป็ที ่�ผ่านมาท่ม� ก่ ารระบาด
ครง�ั แรกๆ และก็ไมร่ วู้ ่าวคั ซึ่่นจะมาถูง่ เม�อ้ ใด มาถูง่ แล้วก็ควรบริหารจดั การให้ด่ ม่จำานวน
ใหเ้ พิ่ยงพิอ หรอ้ อาจจะต่้องมเ่ ผอ้� ไวส้ ่ำาหรับอนาคต่
หากยอ้ นกลับไป็ยังการระบาดครง�ั แรก คนไทยชีว่ ยกนั ผ่านความยากลำาบากมาอย่างหนัก
ในการล็อคดาวน์ยาวนานจากการย่ดต่ิดกับต่ัวเลขท�่ต่้องเป็็นศูนย์ต่่อเน�้อง แต่่วันน�่เราม่
ผตู้ ่ิดเชี้อ� รายใหม่วนั ละเป็็นหม�น้ แต่่ไมต่ ่กใจเทา่ ป็ีกอ่ น การต่ิดเชีอ้� เป็น็ ส่ิง� ท�่เกดิ ขน่� ได้เพิราะ
มันค้อโรคระบาดโรคหน�่ง ป็ัญหาค้อต่ั�งแต่่วันแรกจนถู่งวันน�่เราก็ยังไม่ค่อยได้นำา
วิทยาศาส่ต่ร์มาใชี้ในการท�่จะต่่อสู่้ป็้องกันดูแลโรคโควิด-19 เรารับรู้โรคอุบัต่ิใหม่ต่ั�งแต่่ท�่
เกิดการระบาดข�่นท่�อู่ฮั�นในชี่วงแรกๆ แล้ว เป็็นข้อมูลทางวิทยาศาส่ต่ร์ท่�ด่มาก ท�ัวโลก
รับรู้ แต่่เรายังไม่ค่อยได้พิูดกันถู่งเน�้อหาท�่ส่าำ คัญของโรคน่�ว่าผู้ต่ิดเชี้�อป็ระมาณ์คร�่งหน�่ง
ไม่แส่ดงอาการของโรคแต่่แพิร่ระบาดเชี�้อโรคได้ ส่ำาหรับป็ระเทศไทยเอง เราส่รา้ งรปู ็แบบ
ของการป็อ้ งกนั โรคแบบยอ้ นไป็ในส่มยั กอ่ น ส่มยั ทโ่� รคเอดส่ร์ ะบาดใหมๆ่ ทใ่� ชีว้ ธิ ก่ ารส่รา้ ง
ความหวาดกลัว ใครต่ิดเอดส่์ต่้องต่ายแน่นอน ทุกวันน่�หากใครกลับเข้าไป็ในหมู่บ้านคน
ในหมู่บ้านก็คิดว่าต่ัวเองจะต่้องต่าย เกิดบรรยากาศแห่งความกลัวเป็็นต่ราบาป็เกิดข่�น
เราใชีเ้ วลาส่ามส่บิ กวา่ ป็กี วา่ ทจ่� ะคอ่ ยๆ จดั การความรสู้ ่่กนน�ั ออกไป็ แต่่มนั กลบั มาเม้อ� เกดิ
โควิด-19 โควิด-19 กลายเป็็นโรคท่�น่ากลัว ใครต่ิดเชี้�อต่้องต่าย แต่่ความจริงผู้ต่ิดเชี�้อ
โควิด-19 คร่�งหนง่� ไมแ่ ส่ดงอาการ อ่กคร่ง� หน�่งป็ว� ยแต่ไ่ มร่ นุ แรงมาก
หากดตู ่วั เลขวนั นซ่� ึ่ง�่ เป็น็ ชีว่ งของการระบาดหนกั ผตู้ ่ดิ เชีอ�้ รายใหมอ่ ยทู่ ่� 20,000 ราย อตั ่รา
ของผู้ท่�ม่อาการหนักและอยู่ในโรงพิยาบาลอยู่ท�่ป็ระมาณ์ 5,000 ราย ผู้ท�่ต่้องใชี้เคร้�อง
ชี่วยหายใจราว 1,000 ราย ต่ัวเลขนไ่� ม่ไดบ้ อกว่าไมอ่ ันต่ราย แต่่หากเราใชี้วิทยาศาส่ต่รใ์ น
การทาำ ความเข้าใจโรคต่ั�งแต่่ชีว่ งแรกจนถูง่ วนั น่�จะพิบวา่ มันเป็น็ โรคทป่� ็ระหลาด เป็็นโรคท่�
จับเป็้าหมายได้ค่อนขา้ งชีัดวา่ ผู้สู่งอายุ 60 ป็ีข่น� ไป็มค่ วามเส่�่ยงในการเส่ย่ ชี่วติ ่ส่งู มาก ไม่
เหมอ้ นไขห้ วดั ใหญท่ จ�่ ะนา่ กลวั ส่ำาหรบั เดก็ ๆ แต่โ่ ควดิ -19 ต่ดิ เชีอ�้ งา่ ย ป็ว� ยยากกวา่ คนส่อง
กลมุ่ ทเ่� ป็น็ กลมุ่ เส่ย�่ งมากคอ้ ผสู้ ่งู อายกุ บั ผทู้ ม่� โ่ รคป็ระจาำ ต่วั เชีน่ โรคเบาหวาน โรคความดนั
โรคหวั ใจ หรอ้ ผทู้ ต่� ่งั� ครรภ์ ซึ่ง�่ ทว�ั โลกกใ็ ชีข้ อ้ มลู ทางวทิ ยาศาส่ต่รต์ ่รงนเ�่ ขา้ มาบรหิ ารจดั การ
หากเราวิเคราะห์ข้อมูลผู้เส่่ยชี่วิต่จะพิบว่าส่่วนใหญ่ไม่ได้ฉ่ดวัคซึ่่น เกิดอะไรข่�นกับการ
บริหารจัดการวัคซึ่่นของเรา เหตุ่ใดวัคซึ่่นไม่ลงไป็ท่�กลุ่มเส่่�ยงก่อน เชี�้อมโยงไป็ท�่แผนการ
ของป็ีทผ�่ ่านมาจนถู่งป็ีนก�่ ำาลงั ส่ร้างป็ัญหามากข่�นหรอ้ ไม่ เราควรต่้องถูอยกลับมาทบทวน
ต่นเองว่าทว�ั โลกเขาใชี้แผนอะไร เราหลงทางหรอ้ ไม่
122
ส่ิ�งท่�เริ�มม่ป็ัญหาเก�่ยวกับแผนการบริหารจัดการโควิด-19 ค้อเราเชี�้อใจกระบวนการของ
รัฐได้มากเพิย่ งใด เขาทาำ อะไรหลายอยา่ งท�ด่ ไู มเ่ ป็็นวิทยาศาส่ต่ร์ ต่ัวอย่างเชีน่ วนั น�จ่ ะเริม�
คลายล็อคดาวน์แล้วเพิราะจาำ นวนผ้ตู ่ดิ เชี้�อรายใหมน่ อ้ ยกวา่ ผูร้ ักษาหายรายวนั หลายคน
พิูดถู่งต่ัวเลขต่่างๆ ท่�เร�ิมด่ข่�น แต่่หากพิิจารณ์าต่ัวเลขจะเห็นว่าม่อะไรผิดป็กต่ิ จำานวนผู้
ต่ิดเชี้�อรายใหม่ไม่ได้รวมการต่รวจ ATK หากดูความส่าำ เร็จของจ่น ส่ิ�งท�่ทาำ ให้เขาคุมโรค
ไม่ใชี่เฉพิาะมาต่รการล็อคดาวน์ แต่่ท�่ส่ำาคัญค้อการต่รวจอย่างมหาศาลเป็็นหลักล้านคน
ต่อ่ เม้องต่่อวัน ใครก็ต่ามท่ต� ่ดิ เชี�อ้ จะถููกนาำ ไป็กกั ต่ัว ทั�งหมดคอ้ เร�อ้ งของนโยบายและแผน
ในชีว่ งทเ�่ ขม้ งวดและชีว่ งท�่คลาย ซึ่่ง� ป็ระชีาชีนเองอาจจะไมเ่ ขา้ ใจเพิราะนโยบายและแผน
ของรัฐกระทบการดาำ เนินชี่วิต่ของป็ระชีาชีน ท�ังเศรษฐกิจ ส่ังคม และการศ่กษา แล้ว
ป็ระเทศไทยก็ม่ชี่องว่างทางส่ังคมสู่งมาก ความส่ามารถูในการป็รับต่ัวของแต่่ละคนเม้�อ
เจอกับส่ถูานการณ์์ม่ไม่เท่ากัน ใครท�่ป็รับต่ัวได้หร้อม่พิ้�นฐานด่กว่าต่ั�งแต่่แรกเขาจะยิ�งได้
เป็รย่ บขน่� ไป็อก่ คนรวยจะยิง� รวยขน�่ ไป็ คนจนกจ็ ะยงิ� จนลง กรณ์่การบรหิ ารจดั การวคั ซึ่น่
กจ็ ะเหน็ วา่ มก่ ลมุ่ คนทไ�่ ดเ้ ป็รย่ บทางส่งั คม มส่ ่ทิ ธซ�ิ ึ่อ�้ วคั ซึ่น่ ขณ์ะทบ�่ างคนเขา้ ถูง่ ไมไ่ ด้ ภาพิ
ส่ะทอ้ นจากเรอ�้ งวัคซึ่น่ จง่ เหน็ ชีัด
ป็มป็ญั หาของการบรหิ ารจดั การโควดิ -19 ทม�่ ก่ ารส่รปุ ็ไว้ นอกจากวคั ซึ่น่ ทไ่� ดพ้ ิดู ถู่ง ก็ค้อ
การล็อคดาวน์ท�่ส่่งผลกระทบต่่อส่ังคมอย่างมากกับคนท�่ต่้องทาำ งานหาเชี้ากินคำ�า รวมถู่ง
อปุ ็กรณ์เ์ คร�้องมอ้ อย่างชีดุ ต่รวจ ATK ท่ท� าำ ใหเ้ ราแยกป็ลาออกจากน�ำาได้ ในต่า่ งป็ระเทศ
หากต่ดิ เชีอ้� กก็ กั ต่วั ทบ่� า้ นเพิราะเป็น็ โรคทส�่ ่ามารถูหายไดเ้ อง เฉพิาะผปู้ ็ว� ยทม�่ อ่ าการจง่ จะ
เข้ารับการรักษาในโรงพิยาบาล เราไม่ได้ดาำ เนินมาต่รการน่�ต่�ังแต่่แรกจ่งเกิดการล่มส่ลาย
ของระบบส่าธารณ์สุ่ข ชีุดต่รวจ ATK เพิ�ิงได้รับการอนุมัต่ิในชี่วงน�่เพิราะไฟลนก้นแล้ว
แต่ป่ ็ัญหาความเหล�อ้ มล�ำากก็ ลบั มาอก่ ว่าหากชีุดต่รวจมป่ ็ระโยชีน์จรงิ คนจนเขาจะเข้าถูง่
ชีุดต่รวจไดอ้ ยา่ งไรเพิราะราคาสู่งมาก ขณ์ะท่�ในต่า่ งป็ระเทศแจกฟร่ เขากักต่ัวทบ�่ ้านกไ็ ด้
แต่ข่ องเราอย่กู ันอย่างแออัด จะกกั ต่ัวกนั อย่างไร
ฉะนน�ั ส่ถูานการณ์ท์ ผ�่ า่ นมาเป็น็ ภาพิส่ะทอ้ นใหเ้ หน็ วา่ นอกจากเราหลงทาง เราไมเ่ ขา้ ใจวา่
ต่อ้ งอยกู่ บั โรคนไ่� ป็อก่ นาน เราไป็เขา้ ใจวา่ ต่อ้ งส่ใู้ หช้ ีนะ เราไมน่ ำาเครอ้� งมอ้ ทางวทิ ยาศาส่ต่ร์
ท�่ต่อบส่นองกับธรรมชีาต่ิของเชี�้อโรคมาใชี้ซึ่�่งยิ�งทาำ ให้เราไม่ส่ามารถูควบคุมโรคได้ ในวัน
น่�เราอาจจะเหน็ แนวโนม้ หลายอยา่ งทด่� ข่ ่�นหลงั ทบทวนกันใหมแ่ ต่ค่ อ่ นขา้ งชี้าเกนิ ไป็ เป็น็
ภาพิส่ะทอ้ นวา่ หากเราไมท่ ำาอะไรใหด้ ข่ น�่ ไมค่ ดิ ถูง่ คนอน้� ทเ่� ขามป่ ็ญั หาทางเศรษฐกจิ ส่งั คม
และการศก่ ษา ความเหลอ�้ มลำ�าจะยงิ� หนกั กวา่ น่� วันน�ใ่ ครม่เงินกใ็ ห้ลกู เร่ยนท�บ่ ้านได้ เรย่ น
ออนไลน์ได้ แต่่คนท�่ไม่ม่เงินจะทาำ อย่างไร ย้อนกลับไป็เร้�องฝุ่�ุน PM2.5 รัฐต่้องเป็ล่�ยนวิธ่
คิดเพิ้อ� ใหส้ ่งั คมอยูไ่ ด้ เดินหนา้ ได้ และป็ลอดภัย
ฝปุ็่นุ�ัญหPMาโ2ค.5วเดิป็-น็1ป9็ญั กหับาปเ็รัญอ�้ หรงาั รฝุ่ะน�ุ ยะPยMา2ว.5แมลค่ะวเปา็น็มคป็ลญั ้าหยากทนั ผ�่ มอู้ าำากนามจุมจหะนใช�่งีเ้อทาคจนจคิะตก่า่างรกทนังิ� ปเ็พญัิรหาะา
123
เมอ�้ วนกลบั มาคอ่ ยเป็น็ วาระ ซึ่ง่� ความจรงิ แลว้ ฝุ่นุ� มท่ ง�ั ป็ระเทศไมใ่ ชีเ่ ฉพิาะบางพิน้� ท�่ แต่เ่ มอ�้
เป็็นป็ญั หาข�น่ ทก�่ รุงเทพิฯ ส่ังคมกจ็ ะต่น้� ต่ัวครง�ั หน่�ง ขณ์ะท่�หากเป็็นโควิด-19 จะกลับกัน
ผลกระทบท่�เกิดข่�นรวดเร็วท�ังป็ระเทศกลายเป็็นความเอาจริงจนเกินไป็ ต่้องรบให้ชีนะ
ปป็็ัญัญหหาาฝใุ่หน�ุ ญP่คM้อก2.5ารกท็ถู�่รูกัฐปไ็ลม่อ่ใหย้ปป็็รละะชลีาะชเีลนยเป็ไ็นมส่ม่่วส่ ่นมหดนลุ �่งใแนต่กป่ ็าัญรแหกา้ปท็ัญ่ซ� ึ่อ่ หนาอยรัฐู่ขม้างอหงลแงัต่แ่เพลิว้่ยเงปว็น็่า
จะต่้องส่ง�ั อะไรบ้าง กาำ หนดอะไรบ้าง ไมไ่ ด้มองว่าป็ระชีาชีนเป็น็ เคร้อ� งม้อหนง�่ ท�่จะเขา้ ไป็
ชี่วยแก้ไขป็ัญหาอย่างทรงพิลงั และท�วั ถู่ง อยา่ งโควิด-19 หากยงั ทาำ เหมอ้ นเดิม เชีน่ ผ้ตู ่ิด
เชี�้อจะต่้องอยู่ในม้อของรัฐเท่านั�น ต่้องต่รวจ PCR ต่้องอยู่ในโรงพิยาบาลของรัฐเท่านั�น
วนั นร่� ะบบส่าธารณ์ส่ขุ ของเราคงลม่ ไป็แลว้ จนกระทงั� เขายอมคลายใหพ้ ิวกเราต่รวจต่วั เอง
ได้ด้วยชีุดต่รวจ ATK ให้พิวกเรารักษาต่ัวเองท�่บ้านได้ ให้ม่ชีุมชีนมาชี่วยกันได้ ไม่ใชี่เรา
อยากทาำ แล้วได้ทาำ แต่่เขาส่ร้างกลไกทล�่ ็อคไว้ต่งั� แต่แ่ รก เชีน่ มาต่รการ home isolation
ทใ�่ นต่อนแรกหา้ มทาำ กกั ต่วั อยทู่ บ�่ า้ นเป็น็ ความผดิ ทางกฎหมาย มาต่รการต่อ่ มา commu-
nity solation ท�เ่ ดิมส่ร้างกลไกจับผิด เหลา่ น่�คอ่ ยๆ ถููกป็ลดล็อคท่ละขน�ั ต่่อเมอ�้ ไฟลนกน้
แลว้ เห็นไดช้ ีดั วา่ หากส่ร้างกลไกของการรว่ มม้อกนั จะป็ระส่บความส่าำ เรจ็
รเชฐัีน่ ต่เอดบย่ สว่นกบัองฝุ่วน�ุ า่ อPยMา่ 2ก.5ลกวั าเรรราณม์รเ่ คงครอ�้ใ์ หงมค้ อ้นตไ่ทรวยจต่สน้�่อต่บวั คเกา่ ดิไดข้น่�จในนกโรซึ่ะเชทีย่ ง�ั ลทเกุนคต็ ่นเวบริ อก์ กโวดา่ ยไตม่อน่ นา่ กแลรกวั
แต่เ่ ม้อ� เรมิ� ม่การต่ดิ ต่ง�ั แอป็พิลเิ คชีัน� ของต่า่ งป็ระเทศในโทรศพั ิท์ เรม�ิ เหน็ คา่ ทไ่� มต่ ่รงกบั คา่
ของกรมควบคมุ มลพิษิ หรอ้ แมแ้ ต่ต่ ่นเองกเ็ รมิ� ซึ่อ้� เครอ้� งต่รวจวดั มาใชีแ้ ลว้ เดนิ ส่าำ รวจแต่ล่ ะ
จดุ กพ็ ิบวา่ ไมต่ ่รงกนั เมอ�้ ป็ระชีาชีนเรม�ิ รบั รขู้ อ้ มลู มากขน�่ กพ็ ิบวา่ การศรทั ธารฐั เป็น็ อนั ต่ราย
อก่ อยา่ งกท็ าำ ใหร้ ู้วา่ ต่้องป็้องกนั ต่วั อยา่ งไร หากแต่ล่ ะชีุมชีน แต่ล่ ะโรงเร่ยน แต่ล่ ะหมบู่ า้ น
มเ่ คร้�องต่รวจวัดเป็็นของต่วั เอง ชี่วยกนั ต่ิดต่ามข้อมูล ชี่วยกนั หาจุดทเ่� ป็็นส่าเหตุ่ของโรค
กจ็ ะส่ามารถูชีว่ ยรฐั ในการแกไ้ ขป็ญั หาได้ แต่ร่ ฐั กลบั ไมท่ ำาต่ง�ั แต่แ่ รก รฐั มแ่ ต่บ่ อกใหเ้ ชีอ�้ ฟงั
เราจง่ เห็นการกระทำาของรฐั ท่ผ� ิดในเชีงิ วิทยาศาส่ต่ร์ หากมองเป็็นวิทยาศาส่ต่รต์ ่อ้ งเรม�ิ หา
วแา่ต่สต่่่าอ้ เหงมต่ค่ คุ วอ้ าอมะรไกู้รอ่ แนลวว้ า่ ดธง่ รปร็รมะชีชาีาต่ชขิีนอเงขมา้ นัมาคชอ้ีว่อยะกไรนั ไกมาใ่ รชีแเ่ พกิย่ไ้ ขงปแ็ญัคร่ หอาใหPพ้Mิน้ 2.5ฤเดดกู นิ าหลนแา้ลไว้ ดป้็เญั พิหย่ าง
กเ็ บาบางไป็เอง ต่อ้ งวางเกณ์ฑก์ ันใหม่
สำิโมนา: ฝุ่ากทง�ิ ทา� ยถง่ ควุามสำำาคัญในการเติร่ยมติวั ุใหพ� รอ� ำมรับมือำวุกิ ฤติ ไมว่ ุา่ จะเปั็น
มลพิษทางอำากาศหรือำโควุดิ -19 รวุมทง�ั วุิกฤติอำ�นื ๆ ท�ป่ ัระเทศไทยอำาจจะติ�อำงเจอำ
ศ. ดร.ศวิ ุัช: การทาำ งานเชีงิ รุกเป็็นส่ิ�งส่าำ คญั โดยจะต่้องเป็ิดกว้างในหลายๆ อยา่ งทเ่� ป็็นไป็
ได้ เชีน่ การดบั ไฟป็า� ทม่� เ่ ทคโนโลยก่ ารใชีโ้ ดรน นาำ ลกู บอลเขา้ ไป็ดบั ไฟต่ง�ั แต่ต่ ่น้ ภาคเหนอ้
หากส่ามารถูจัดการต่�ังแต่่ต่้นต่อได้ป็ัญหาก็จะจบ ซึ่�่งเราใชี้กาำ ลังคนเพิ่ยงอย่างเด่ยวไม่พิอ
124
เราต่้องม่ป็ฏิบัต่ิการเชีิงรุกและต่้องใชี้เทคโนโลย่ส่มัยใหม่ การม่ส่่วนร่วมของป็ระชีาชีน
ส่ำาคัญมาก เราม่กองทัพิโดรนท�่เขาส่นใจจะเข้ามาชี่วยอยู่แล้ว ภาครัฐเพิ่ยงแค่จัดส่รรงบ
ป็ระมาณ์ให้เขาได้ใชี้ ซึ่่�งเป็็นต่ัวอย่างของการจัดการท�่ต่้นเหตุ่ ก่อนท่�จะเกิดผลกระทบ
มหาศาลท่�ภาคเศรษฐกิจหร้อธุรกิจแทบจะเดินหน้าไม่ได้ เราต่้องการนวัต่กรรมท�่จะมา
แก้ไขป็ัญหา อันดับแรกต่้องการเห็นความย้ดหยุ่นของภาครัฐท่�จะยอมรับไอเด่ยใหม่ ท�่
ส่ำาคญั หวั ใจก็คอ้ การร่วมมอ้ กบั ภาคป็ระชีาชีน
ดร.กอำบศักดิ�: ส่ามป็ระเด็นทิ�งท้าย ป็ระเด็นท�่หน�่ง เป็็นเร้�องของมุมมอง เราต่้องคิดว่า
เราจัดการได้ เราต่้องไม่ป็ล่อยไป็ต่ามยถูากรรม และต่้องส่ามารถูลดความเส่่ยหายต่่างๆ
ได้ ป็ระเด็นท�่ส่อง ทุกคนม่บทบาท ต่้องนำาทุกคนเข้ามาม่ส่่วนร่วมด้วยไม่เชี่นน�ันก็ยาก
ท�่จะส่ำาเร็จได้ โดยเฉพิาะชีุมชีนซึ่�่งเป็็นหัวใจในการจัดการป็ัญหาต่่างๆ อย่างท�่เราได้เห็น
ต่ัวอย่างแล้วกับชีุมชีนในต่่างจังหวัด หากให้เขาดูแลพิ้�นท�่ของเขา การเผาไหม้ในพิ�้นท�่ก็
จะลดลง ต่้องใชี้จิต่วิทยาชีุมชีนแล้วชีักนาำ หากทาำ ได้ท�ัวทุกท�่ต่ัวป็ัญหาก็จะลดลงไป็เชี่น
เด่ยวกัน แม้กระทั�งโควิด-19 หากผู้นำาชีุมชีนเป็็นคนหลักในการแก้ไขป็ัญหา ผู้เฒ่าผู้แก่
ท�ัวไทยกจ็ ะป็ลอดภัยจากโรคน�ใ่ นชี่วงต่อ่ ไป็ ป็ระเดน็ สุ่ดท้าย ต่้องเต่ร่ยมพิรอ้ มวา่ วกิ ฤต่จะ
กคล้อบัจะมทาอาำ อก่ ยเ่าชีงน่ ไรโใคหว้เิดรา-1บ9ริหอาารจจจัดะกกาลรับเรม�้อางในเหรลปู ็่าแนบ่�ไบดใ้ดห่ขม�่น่ เฝุร่น�ุ �้อยPๆM2ร.5ัฐกบก็าลลตบั ่้อมงาสท่่งกุ เปส่็รี คิมำาถเูชาี่นม
เรอ�้ งวคั ซึ่น่ ทเ�่ ราต่อ้ งผลติ ่ไดเ้ อง ทำาอยา่ งไรทเ่� ราจะมค่ วามส่ามารถูในการส่วู้ กิ ฤต่ดว้ ยต่วั เอง
และท�่ส่ำาคัญค้อทาำ อย่างไรท่�เราจะม่ระบบท่�วางไว้ต่ั�งแต่่วันน�่ ม่เรดาห์ ม่ระบบต่ิดต่าม ท�่
จะทาำ ให้มองเหน็ วา่ มเ่ หต่เุ กิดท่ใ� ด การวางระบบท่�ดท่ าำ ใหภ้ าระต่อ่ ทางการลดลง เราควร
ใชี้เวลาน�่มองไป็ในอนาคต่แล้วเต่รย่ มการต่ั�งแต่ว่ นั น่�
รศ. ดร.เจษฎา: ส่ง�ิ ทต่� ่นเองหว่ งคอ้ การทเ่� หน็ ป็ระส่บการณ์ร์ บั มอ้ ในชีว่ งหนง่� ป็ที ผ�่ า่ นมาของ
ทงั� ส่องป็ญั หาวา่ มค่ วามป็ระมาท กรณ์ว่ คั ซึ่น่ เกดิ จากการทท่� างรฐั เองกย็ อมรบั วา่ เขาคดิ วา่
ยรับิง� ชมีัด้อเไจดน้ดต่ถู่ง�ั่งแเวตล่ร่ าะทล�ค่ อ่ากเรแมิ�รกลดจลง่ งสเ่รัง� าวกคั จ็ซึ่ะน่ ทนงิ� อ้ ปย็ญั สหุ่ดาทไา้ มยม่ จ่มง่ าไมต่พ่ริกอาแรลใะดมอาอชกีา้ มเกานิ ป็ไีหป็นฝ้าุุ่น�ป็ัญPหMา2ก.5็
กลบั มาเชี่นเดมิ พิดู ในเชีิงทำานายซึ่�่งอาจจะทาำ ใหท้ ุกคนต่น้� กลัวมากขน่� ทง�ั โควดิ -19 และ
กกฝุุ่�นร็เชุงี่นเPทกMพันิ2ฯท.5่�มหม่ปา็ค่ รกวะชาีพว่มิงฤคใตดล่ิค้าทลย่�อ้ากายันกโอารศยคป่าไ็ขงดิ ห้หนไวมัด่ง� ่มใหคล่ อ้มญก่ กลฉ็จับะะมนมาั�นก่ รานุ จรแะกรเกั งหตใ่็นนัววฤข่าดอเหูรงฝานุ่ทนุ� า�ิงวPเวMอลยา2.่า5นงามฝุท่าน�ุ ก่ทอPโงคMชวี2่วิด.5ง-ฤ1ในด9ู
ร้อนไป็ หากเราจัดการด่ เราต่รวจหาเชี�้อด่ เราส่ามารถูหยุดการระบาดได้ เม้�อเราต่รวจ
นอ้ ยมากทาำ ให้ม่การระบาดส่ะส่มอยู่ในหลายพิน�้ ท่� ฉะนน�ั ความป็ระมาทอาจจะทำาใหเ้ รา
รสู้ ่ก่ วา่ เราผอ่ นคลายแลว้ ทงั� ส่องป็ญั หาจะต่อ้ งป็อ้ งกนั ลว่ งหนา้ เต่อ้ นกนั ลว่ งหนา้ วางแผน
กนั ลว่ งหนา้ อยา่ ป็ระมาท ไมว่ ่าจะเป็น็ ภาคป็ระชีาชีนหรอ้ ภาครฐั กต็ ่าม
125
กัิจกัรรมครั�งที่�่
PM2.5
บทำบ�ทำขอังสูต้ร่
ต้่อัก�รบริห�ร
จััดก�รมลพิิ ษ
ทำ�งอั�ก�ศ
126
จััดโดย ผู้�้ร่่วัมเสวันา
ศูนู ย์์พััฒนาการ — รศู. ด้ร. ธันั วด้ี
สื่่อ� สื่ารด้้านภัยั ์พัิบััติ,ิ สืุ่ข่สื่าโรจน์
เคร่อข่า่ ย์นักสื่�อ่ สื่าร
ศููนย์์พัั ฒนาการ — พัญ.นวรัติน์
สื่อ�่ สื่ารด้า้ นภัยั ์พัิบััติิ, อภัิรักษ์์กติ ิติิกลุ
ไทย์พัีบัีเอสื่ ร่วมกับั
สื่าำ นักงานกองทนุ — ผศู. ด้ร.นิอร สื่ริ ิ
สื่นบั ัสื่นุนการสื่ร้าง มงคลเลศิ ูกุล
เสื่รมิ สื่ขุ ่ภัาพั (สื่สื่สื่.)
และสื่ถาบัันบััณฑิติ ิ — ผศู. ด้ร.รุจิกาญจน์
พัั ฒนบัริหารศูาสื่ติร์ นาสื่นิท
(นดิ ้้า)
ช่อ่ งทาง ดาำ เนนิ ร่ายการ่โดย
เพัจเฟซบัก�ุ สื่โิ มนา มีสื่าย์ญาติิ
ศูนู ย์พ์ ััฒนาการสื่�อ่ สื่าร
ด้้านภัยั ์พัิบัตั ิิ
วัันท่�
24 กนั ย์าย์น 2564
เวลา 15:00-17:00 น.
127
เสัวันา “PM 2.5 บทบาทของสัติรีติ่อกุารบริหาร
จััดกุารมลพิ ษ์ทางอากุาศ”
วุกิ ฤติจากภยั พบิ ตั ิทิ างด�านมลพษิ ทางอำากาศรวุมทัง� การเปัลย�่ นแปัลงสำภาพภม้ อิ ำากาศ
(climate change) ท่�หลายงานวุิจัยช�่วุ่าผู้�้หญิงรับเสำ�่ยงและได�รับผู้ลกระทบร�ายแรง
ซึ่�าำ เติิมย�ิงกวุ่าอำันมาเน�ือำงปััญหาควุามเหลื�อำมลำ�าอำย่างม่นัยสำาำ คัญ เปั็นท่�มาขอำงการ
เปัิดพน�ื ท่พ� ด้ คุยแลกเปัล�่ยนระหวุ่างติวั ุแทนจาก Prime Mover ทัง� สำ่� อำยา่ ง รศ. ดร.
ธันั วุด่ สำุขสำาโรจน์ ผู้ศ. ดร.นอิ ำร สำิริมงคลเลิศกุล และ ผู้ศ. ดร.รุจิกาญจน์ นาสำนทิ และ
แพทย์หญิงนวุรัติน์ อำภิรักษ์กิติติิกุล เก่�ยวุกับบทบาทขอำงตินเอำงและสำติร่ในการขับ
เคลื�อำนผู้ลักดันการเปัล�่ยนแปัลงเพ�ือำการพัฒินาท�่ย�ังยืนท�ังในบริบทปัระเทศไทยและ
ทัว� ุโลก โดยเฉพาะการแกไ� ขปัญั หาฝุ่�ุน PM2.5
สำโิ มนา: บทบาททผ�่ ู้า่ นมาและปัจั จบุ นั ในการแกไ� ขปัญั หามลพษิ ทางอำากาศเปัน็ อำยา่ งไร
ผู้ศ. ดร.นิอำร: ในฐานะท�่เป็็นวิศวกรโยธาส่าขาส่ิ�งแวดล้อมก็นาำ องค์ความรู้ท่�ม่มาใชี้ เชี่น
การต่ดิ ต่ามจดุ ความรอ้ นจากการเกดิ ไฟไหมโ้ ดยอาศยั ขอ้ มลู ภาพิถูา่ ยดาวเทย่ มขององคก์ ร
นาซึ่่า (NASA) รายวันมาจัดทาำ แอป็พิลิเคชีั�นเพิ้�อใชี้งานในจังหวัดเชี่ยงราย โดยความ
รว่ มมอ้ กนั ระหวา่ งภาครฐั และป็ระชีาชีนทกุ คน โดยผวู้ า่ ราชีการจงั หวดั เชีย่ งรายไดน้ ำาแอป็ฯ
น�่มาสู่่ระบบบริหารจัดการของจังหวัดด้วย เพิ�้อส่ร้างภาค่เคร้อข่ายในการร่วมไม้ร่วมม้อ
เป็็นหน�ง่ เดย่ วในการดับไฟ เข้าถู่งจุดทไ่� ฟไหม้ได้อย่างรวดเร็ว
นอกจากน่�ได้พิยายามผลักดันให้เด็กและเยาวชีนเร่ยนรู้ถู่งผลกระทบของมลภาวะท�่ม่ต่่อ
สุ่ขภาพิผ่านการใชีแ้ อป็ฯ ท�่ชี้อ� “ห้องเร่ยนส่ฝู้ ุ่นุ� ”
ภาพิทแ�่ ส่ดง (ภาพิ 1) เป็น็ ต่วั อยา่ งของหอ้ งเรย่ นส่ฝู้ ุ่น�ุ ต่น้ แบบ คอ้ โรงเรย่ นขนุ ยวม โรงเรย่ น
เล็กๆ ท่�อยู่ห่างไกลซึ่�่งได้รับผลกระทบจากหมอกควันไฟป็�า โดยผู้ท�่ได้รับผลกระทบส่่วน
ใหญก่ ค็ อ้ เดก็ และเยาวชีนทป�่ ็อดยงั ไมแ่ ขง็ แรง จะเหน็ วา่ เดก็ นกั เรย่ นทน�่ จ่� ะส่ามารถูอา่ นคา่
ฝุ่นุ� ได้ เครอ้� งวดั ฝุ่นุ� ทเ�่ รามอบใหโ้ รงเรย่ นเป็น็ เครอ้� งทไ�่ มแ่ ป็รความหมายใดๆ เดก็ นกั เรย่ นจะ
ต่อ้ งอา่ นและเขา้ ใจไดเ้ องวา่ หากเป็น็ ส่่แดงหมายถูง่ ผลเส่่ยต่อ่ ส่ขุ ภาพิ ไมค่ วรออกไป็วิง� เลน่
เป็็นการป็ลูกฝุ่ังให้เด็กรับม้อกับภาวะฝุ่�ุนท่�วิกฤต่ เขาจะต่้องเข้าใจและอยู่ร่วมกับมันให้ได้
128
เพิ�้อความป็ลอดภัยของสุ่ขภาวะ รวมทั�งชี่วยเป็็นกระบอกเส่่ยงท�่จะไป็บอกกับผู้ป็กครอง
และคนในชีุมชีนด้วย เม้�อเต่ิบโต่เป็็นผู้ใหญ่ก็ส่ามารถูจะรับม้อกับป็ัญหาส่ิ�งแวดล้อมใน
อนาคต่ได้ ป็ัจจุบันห้องเร่ยนสู่้ฝุุ่�นม่ท�ังหมดส่ามส่ิบโรงเร่ยนเร�ิมจากในจังหวัดท�่ม่จุดความ
ร้อนจาำ นวนมาก ค้อ เชีย่ งราย แมฮ่ ่องส่อน และแพิร่
ภาพ 1 หอ� ำงเร่ยนสำฝ้� ุ่น�ุ ติ�นแบบ โรงเรย่ นขนุ ยวุม
ทม่� าภาพ: https://www.youtube.com/watch?v=vF8vR89-fjI
ส่ว่ นส่มาคมยกั ษข์ าวคอ้ การรวมต่วั กนั ของนกั วชิ ีาการเพิ้อ� ส่งั คมในส่ามมหาวทิ ยาลยั หลกั
ในจงั หวดั เชีย่ งราย ได้แก่ แมฟ่ า้ หลวง ราชีภฏั และราชีมงคล โดยเรารว่ มกันผลิต่เคร้อ� ง
วัดฝุุ่�นขนาดเล็ก ม่เซึ่นเซึ่อร์อย่างง่ายเพิ้�อแจกจ่ายให้โรงเร่ยนต่ิดต่�ังส่ำาหรับเป็็นเคร�้องม้อ
ในการเร่ยนการส่อน ผ่านการระดมทุนจากหลายภาคส่่วน เป็็นการส่ร้างการม่ส่่วนร่วม
ของทุกคนในส่ังคม เราได้รับการส่นับส่นุนจากหลายภาคส่่วนโดยม่ส่าำ นักงานกองทุน
ส่นับส่นนุ การส่รา้ งเส่ริมสุ่ขภาพิ หรอ้ ส่ส่ส่. เป็็นภาคเ่ คร้อขา่ ยหลักและมก่ ารรว่ มส่มทบ
ทุนจากแหล่งอ้�น เชีน่ ส่ภาอตุ ่ส่าหกรรมหอการค้า ป็ระธานส่มาคมยักษข์ าวกจ็ ะเป็น็ ต่ัว
ต่ั�งต่น้ หลักท่จ� ะจัดส่รรงบป็ระมาณ์รว่ มกัน
129
ผู้ศ. ดร.รุจิกาญจน์: โดยส่่วนต่ัวม่บทบาทท�ังการเป็็นอาจารย์ และนักวิจัยท่�ได้วิจัย
เก�่ยวกับจลุ ินทร่ย์ในส่�งิ แวดลอ้ มมานานกว่าส่บิ ป็ี
คร�ังหน่�งม่โอกาส่ได้ทำางานเก�่ยวข้องกับจุลินทร่ย์ในฝุ่�ุน ส่่วนใหญ่เราจะได้รับข้อมูลว่าผล
กระทบจากมลพิษิ ทางอากาศจะมาจากฝุ่น�ุ ทม�่ ข่ นาดเลก็ เขา้ ส่รู่ า่ งกายส่ง่ แลว้ ผลกระทบต่อ่
สุ่ขภาพิในหลายส่่วน รวมทั�งส่ารมลพิิษอ้น� ๆ แต่จ่ ะม่ส่ักก�่คนทราบว่าจุลนิ ทร่ยส์ ่ามารถูอยู่
ในอากาศและฝุุ่�นได้ ม่งานวิจัยจาำ นวนมากท่�ชี�่ให้เห็นว่ามลพิิษทางอากาศท�่มากข่�นจะส่่ง
ผลใหจ้ ลุ ินทร่ยท์ อ�่ ย่ใู นอากาศม่ป็รมิ าณ์เพิ�ิมสู่งข่�นดว้ ย
ฝุุ่�นละอองม่หลายขนาดแต่่จุลินทร่ย์ม่ขนาดท�่เล็กกว่าฝุุ่�นมาก ฝุ่�ุนจ่งเป็็นเส่ม้อนกับพิาหะ
ให้กับจุลินทร่ย์ในส่�ิงแวดล้อม หากเป็็นจุลินทร่ย์ท�่ส่่งผลต่่อสุ่ขภาพิทั�งเด็ก ผู้สู่งอายุ หร้อ
คนทั�วไป็ท่�ม่ป็ัญหาเร�้องระบบทางเดินหายใจ เม้�อสู่ดดมเข้าสู่่ร่างกายก็จะทาำ ให้ม่อาการ
รนุ แรงหร้อม่โอกาส่เกิดโรคภมู ิแพิ้ได้มากข�น่
แต่่งานวิจัยในเร้�องน่ย� ังมก่ ารเก็บข้อมูลอยู่น้อย ส่่วนใหญ่เป็็นงานวิจัยจากต่่างป็ระเทศซึ่�่ง
ม่ภูมิอากาศและภูมิป็ระเทศต่่างจากเรา จ่งเป็ร่ยบเท่ยบกันได้ยาก งานวิจัยท่�ต่นเองเคย
ทาำ เม้�อส่ิบป็ีท�่แล้ว ได้เก็บต่ัวอย่างฝุ่�ุน TSP (Total Suspended Particulate) เป็็นฝุุ่�น
ละอองรวมทเ่� กบ็ โดยกรมควบคมุ มลพิษิ ในทวั� พิน�้ ทก่� รงุ เทพิฯ เพิอ้� นาำ มาศก่ ษาวา่ มจ่ ลุ นิ ทรย่ ์
ชีนดิ ใดบา้ งทอ�่ ยใู่ นฝุ่น�ุ กพ็ ิบวา่ มจ่ ลุ นิ ทรย่ ห์ ลายชีนดิ ซึ่ง่� เป็น็ ขอ้ มลู ส่าำ คญั ทต�่ ่นเองส่นใจทจ�่ ะ
ชี่วยผลักดันการแก้ไขป็ัญหาเพิ้�อให้ม่การออกนโยบายท�่ใชี้หลักพิ�้นฐานทางวิชีาการซึ่่�งจะ
เป็็นมาต่รฐานท�่ถููกต่้องเหมาะส่ม เป็็นท�่มาท�่ศ. ดร.ศิวัชีชีักชีวนเข้าร่วมโครงการ Prime
Mover โดยเห็นว่าข้อมูลของเราจะชี่วยให้ข้อมูลป็ระชีาชีนได้ทราบว่านอกจากฝุุ่�นหร้อ
ส่ารมลพิิษ ยังม่จุลินทร่ย์ท�่ส่่งผลกระทบต่่อสุ่ขภาพิได้เชี่นกัน ซึ่�่งม่งานวิจัยอยู่มากท่�ชี�่ให้
เหน็ ความส่มั พิันธต์ ่รงน�่
ในภาพิค้อจุลินทร่ย์ในส่ิ�งแวดล้อม (ภาพิ 2) ม่ขนาดแต่กต่่างกันไป็ โดยไวรัส่ม่ขนาดเล็ก
ท�่สุ่ด ต่ามมาด้วยแบคท่เร่ย และรา ซึ่่�งจุลินทร่ย์ส่ามารถูเกาะอยูก่ ับฝุุ่�น แขวนลอยอยู่ใน
อากาศได้ หากม่ขนาดเล็กกว่า 0.5 ไมครอน ก็จะส่ามารถูอยูใ่ นอากาศได้เป็น็ ป็ี แต่่หาก
เป็็นอนุภาคท�่ม่ขนาดใหญ่กว่า 100 ไมครอน เม้�ออยู่รวมกันส่องถู่งส่ามนาท่ก็จะต่กลงสู่่
พิ้�นดินซึ่�่งจะไม่ส่ร้างป็ัญหาเท่าใดนัก งานวิจัยหลายชี�ินยังชี่�ให้เห็นว่าฝุ่�ุนกับไวรัส่โควิด-19
ม่ความส่ัมพิันธ์กัน แบ่งเป็น็ ส่องป็ระเดน็ คอ้ ระยะส่�นั กับระยะยาว
130
ท่�มาภาพ: di Toppi et.al, 2020
ภาพ 2 ขนาดอำนุภาคและการเขา� ถ่งระบบทางเดินหายใจสำ่วุนติ่างๆ
ระยะส่�ัน ฝุ่�ุนมาพิร้อมกับโรคระบาด หากชี่วงท�่ม่การระบาดของไวรัส่ม่ป็ริมาณ์ฝุุ่�นสู่ง
โอกาส่ท่�ฝุุ่�นม่ไวรัส่ย่ดเกาะก็ม่มาก และส่ามารถูพิัดพิาไป็ในพิ้�นท�่ต่่างๆ ได้ แต่่ป็ระเด็นน�่
ต่้องม่การศ่กษาในเชีิงล่กเน�้องจากป็ัจจัยทางส่ิ�งแวดล้อมก็ส่่งผลต่่อการอยู่รอดของไวรัส่
ในอากาศด้วย
อทก่่�เขป็้ารส่ะรู่ เา่ดงน็ กทาน่�ยสา่ ่กง่ ผงั วลลกครอ้ะจทาบกตก่อ่ าสร่ขุทภเ่� ราาพเิผโดชียญิ ทป็เ�่ ญัราหไมากท่ บั รฝาุ่บนุ� วPา่ Mเป็2น็.5ลทกั กุ ษป็ณมี ์าะอเรย�อ้ า่ รงงัยาววนั นหานนง�่ ทฝุ่น�ุม�่ ่
โรคระบาดเกดิ ขน�่ กะทนั หนั ป็อดของเราทเ่� ส่ย่ หาย รวมทงั� ระบบภมู คิ มุ้ กนั ทแ่� ยล่ งเนอ้� งจาก
การสู่ดหายใจฝุุ่�นเหล่าน�่ในระยะยาวก็ส่ามารถูทาำ ให้เกิดอาการของโรครุนแรงมากข�่นได้
งานวิจัยในชี่วงส่องป็ีท�่ผ่านมาชี่�ให้เห็นว่าฝุุ่�นส่่งผลให้เกิดอัต่ราการเส่่ยชี่วิต่จากการต่ิด
เชี�อ้ โควิด-19 ส่งู ข่�นในหลายป็ระเทศ
รศ. ดร.ธัันวุด่: ส่่วนต่ัวม่พิ้�นฐานทางด้านวิทยาศาส่ต่ร์อนามัยส่�ิงแวดล้อม บทบาทการ
ทาำ งานทเ�่ กย�่ วเนอ�้ งกบั ฝุ่นุ� ละอองหลกั ๆ คอ้ การส่อนและการทำาวจิ ยั ส่ง�ิ ทท่� าำ คอ้ การป็ระเมนิ
ผลกระทบเร�้องสุ่ขภาพิจากการได้รับส่ัมผัส่ฝุ่�ุน รวมทั�งทำางานวิจัยเก�่ยวกับเร้�องกลไก
ต่า่ งๆ ท�่ขับเคล�อ้ นระบบส่ขุ ภาพิในป็ระเทศ ซึ่ง�่ รวมเอาป็ระเดน็ เร้�องฝุ่�ุนไว้ด้วย
131
จากงานวจิ ยั ทท�่ ำาเรอ�้ งการป็ระเมนิ ผลกระทบทางส่ขุ ภาพิจากฝุ่น�ุ ขอ้ มลู จากทว�ั โลกชีต�่ ่รงกนั
วา่ ผลกระทบส่ขุ ภาพิระหวา่ งผชู้ ีายและผู้หญงิ หรอ้ ระหวา่ งเดก็ และผู้ใหญ่ นนั� แต่กต่า่ งกนั
กระป็ระเมินความเส่�่ยงเร้�องสุ่ขภาพิม่ป็ระเด็นแยกย่อยมากมาย ซึ่�่งฝุุ่�นนอกจากจะส่่งผล
กระทบโดยต่รงเรอ�้ งการระคายเคอ้ งแลว้ ยงั นาำ พิาโรคมาดว้ ย ต่วั อยา่ งเชีน่ งานวจิ ยั ทเ�่ คยทำา
เรอ�้ งการป็ระเมนิ ความเส่ย�่ งส่ขุ ภาพิจากการไดร้ บั ฝุ่น�ุ ในผหู้ ญงิ ผชู้ ีาย และเดก็ ทท่� าำ งานอยู่
ในโรงงานแกะส่ลกั หนิ ออ่ นในป็ระเทศเมย่ นมา ซึ่ง�่ หลายป็ระเทศกม็ ค่ วามกงั วล แต่ค่ วามรู้
ในเรอ�้ งทเ่� ราจะใชีใ้ นการป็ระเมนิ ของป็ระเทศนนั� ๆ รวมทงั� ป็ระเทศไทยเองยงั คอ่ นขา้ งนอ้ ย
โดยการป็ระเมินพิบวา่ ในเดก็ และผ้หู ญงิ ซึ่�่งมวลของรา่ งกายจะนอ้ ยกวา่ ผชู้ ีาย ทำาให้ความ
ส่ามารถูของร่างกายในการต่้านทานน้อยกว่า หากได้รับฝุ่�ุนในป็ริมาณ์เท่ากัน เม�้อพิ�้นท�่
ต่้านทานนอ้ ยความเส่่�ยงกจ็ ะส่งู
เราส่นใจเรอ้� งภยั จากฝุ่นุ� ทม่� ม่ ติ ่ทิ ส�่ ่มั พินั ธก์ บั ทางส่งั คมดว้ ย เชีน่ ความเป็น็ ผหู้ ญงิ ความเป็น็
ผู้ม่รายได้น้อย ความเป็็นผู้ท่�ป็ระกอบอาชี่พิในพิ้�นท�่ท�่ม่การส่ัมผัส่กับฝุ่�ุน เชี่น ในวันท�่ฝุ่�ุน
วิกฤต่เพิ�ิมข�่น หากเราเป็็นคนท�่ม่ส่ถูานะท�่เล้อกได้เราก็อาจจะป็กป็้องต่ัวเองได้ระดับหน่�ง
ขณ์ะท่�ในบางอาชี่พิเขาอาจจะต่้องเจอกับฝุ่�ุน ฝุุ่�นจ่งส่ัมพิันธ์กับอาชี่พิท�่ทาำ กับเร�้องของ
ส่ถูานะทางเศรษฐกิจ ยกต่ัวอย่างโรงงานหินท�่ม่ฝุ่�ุนป็ริมาณ์มหาศาล แรงงานส่่วนใหญ่ท�่
ได้รับผลกระทบคอ้ ผูห้ ญงิ และเด็ก
แต่่การท่�เราจะม่ข้อมูลต่ัดส่ินใจในเร�้องสุ่ขภาพิจากส่�ิงแวดล้อม มิต่ิทางส่�ิงแวดล้อมจะม่
ความจาำ เพิาะ เชี่น การป็ระเมินผลกระทบเร้�องส่ขุ ภาพิของคนไทย ก็ต่้องม่ขอ้ มลู พิน�้ ฐาน
ของป็ระเทศไทย เชี่น อปุ ็นสิ ่ยั ของคนไทย การใชีช้ ีว่ ติ ่ทั�วไป็ ซึ่�่งบางเร�อ้ งกต็ ่อ้ งอาศยั ขอ้ มลู
จากต่่างป็ระเทศ หากจะม่ความแต่กต่่างก็เป็็นความแต่กต่่างในเร้�องท�่ว่าเป็็นป็ระเทศท�่
พิัฒนาแล้ว กำาลังพิัฒนา หร้อด้อยพิัฒนา ซึ่่�งม่ผลต่่อความเส่�่ยงของป็ระชีาชีนท่�จะได้รับ
ผลกระทบต่่อเรอ�้ งน่� และความพิร้อมของขอ้ มูลรวมถูง่ เทคโนโลย่
พญ.นวุรัติน์: การเป็็นอาจารย์แพิทย์หูคอจมูกทำาให้เจอกลุ่มของคนไข้ภูมิแพิ้ หร้อผู้ท่�ได้
รับส่าร PอM่ก2บ.5ทแบลาว้ทเขกอิดงอตา่นกเาอรงรคะ้อคเาปย็็นเคหอ้ นง่�งใภนูมคิแณ์พิะ้กกำารเรรบิมกราวรมกถาำ ูกง่ เับกทิดิศภามวละแพิทิษรทกาซึง่อ้อนากทาาศง
สุ่ขภาพิ
ของศูนย์วิชีาการเพิ�้อขับเคล�้อนการป็้องกันและแก้ไขป็ัญหามลพิิษอากาศ เพิราะการ
ป็้องกันต่ัวเองอาจไมเ่ พิ่ยงพิอ ต่อ้ งไป็ดูทน�่ โยบายส่ว่ นกลางว่าทำาอย่างไรจะชี่วยลดมลพิษิ
ทางอากาศ ซึ่�่งไม่ได้ม่เพิ่ยงฝุ่�ุน MPMov2.5erแตร่่ว่มม่ส่กาับรมส่ลส่พสิ่.ิษอก้�นารๆทาำดส้ว่้�อยออบนทไบลานท์ อเข�้น่ยๆนบนทอกคจวาามก
น่� ค้อการทาำ โครงการ Prime
เกย่� วกบั สุ่ขภาพิ และให้ความร้กู ับพิยาบาล
132
สำิโมนา: IUCN (International Union for Conservation of Nature) กล่าวุวุ่า
ถ่งแม�ผู้�้หญิงจะเปั็นเพศท�่ได�รับผู้ลกระทบจากปััญหาสำภาพภ้มิอำากาศเปัล่�ยนแปัลง
มากกวุา่ แติ่ผู้้ห� ญงิ เอำงกม็ ่สำ่วุนสำำาคญั ในการขบั เคล�อื ำนผู้ลกั ดันการรบั มอื ำแก�ไขปัญั หาน่�
ในฐานะผู้้ห� ญงิ มม่ ุมมอำงใดบา� งท่แ� ติกติา่ งเมือ� ำพด้ ถ่งการแก�ไขปััญหามลพษิ ทางอำากาศ
ผู้ศ. ดร.รุจิกาญจน์: เท่าท�่ได้ฟังนักวิชีาการหลายคนท�่ออกมาพิูดอย่างต่่อเน�้องเก�่ยวกับ
การแก้ไขป็ัญหามลพิิษทางอากาศในชี่วงส่ามถู่งส่่�ป็ีท�่ผ่านมา เขาได้พิูดในทุกแง่มุมแล้ว
โดยการแก้ไขป็ญั หาจริงๆ ต่อ้ งเรม�ิ ทต่� ่น้ เหตุ่ ไม่ว่าจะเป็็นเรอ้� งของไอเส่ย่ จากยานพิาหนะ
การเผาในภาคการเกษต่ร การเผาป็า� การป็ล่อยมลพิิษจากอตุ ่ส่าหกรรม หมอกควนั ข้าม
พิรมแดน หากมองในจุดของเราท�่เป็็นนักวิจัยผู้หญิง ในป็ระเทศไทยก็ม่นักวิจัยท�่ม่ความ
ส่ามารถูมากมาย ม่นักวิจัยทางเทคโนโลย่ชี่วภาพิท่�เป็ล�่ยนวัส่ดุเหล้อท�ิงทางการเกษต่ร
เป็็นพิลังงานทดแทนหรอ้ ส่�ิงทม�่ ม่ ูลค่า เพิ่ยงแต่่เราขาดการส่นับส่นนุ ก็คอ้ ขาดการผลักดัน
ให้เกิดการบูรณ์าการความร่วมม้อระหว่างนักวิจัยกับชีุมชีนอย่างเป็็นรูป็ธรรมในการนำา
วัส่ดุเหล้อท�ิงทางการเกษต่รในชีุมชีนมาทาำ ให้เกิดป็ระโยชีน์ ซึ่�่งหากส่ามารถูผลักดันได้
อย่างจริงจังจะเป็็นป็ระโยชีน์ต่่อเกษต่รกรอย่างมาก ในชี่วงท่�เขาไม่ได้ทาำ การเกษต่รก็จะ
ม่รายได้อ้�นๆ เส่ริมเข้ามา เกิดการพิัฒนาท�่ยั�งย้น อ่กอย่างมองว่านักวิจัยผู้หญิงส่ามารถู
เข้าถูง่ ชีุมชีนไดง้ า่ ยกวา่
อ่กป็ระเดน็ ทย่� ังม่การพิดู ถู่งกันนอ้ ยคอ้ มลพิิษทางอากาศภายในอาคาร ซึ่�่งคนส่่วนใหญ่ใชี้
ชี่วิต่อยู่ภายในอาคาร ในบา้ น หากเกิดการรั�วไหลของส่ารมลพิษิ จากภายนอกเขา้ มาและ
ส่ะส่มอยู่ภายในอาคารบา้ นเร้อน ก็จะส่่งผลกระทบต่อ่ สุ่ขภาพิมาก
ในเร�้องน�่ กรมอนามัยเองก็ได้ออกร่างป็ระกาศเร้�องเกณ์ฑ์ค่าเฝุ่้าระวังคุณ์ภาพิอากาศ
เกภมราตะย่รทในรPอวMาง1มค0าหไรามดโค่ ดไวทยรปยเ็กเรกบัิน�่ยค5วา่ ก0ฝุับ่นุ�ไมเรPโ�้อคMงรค2ก.5วรใาัมนมตอ่ปอ่็าลลคอกูาดรบภอายัยศทู่ใกนไ�่์เมมกค่าต่รวรทรแเำากตง่นิ่หานา3กเ5กไ่�ยปไ็มวดโกอูคับก่รภปก็ารรวมัะะกต่แาอ่ วศลดหกู ลนบ้อง�่ามขศอกทง-์ �่
ออกมาต่งั� แต่ป่ ็ี 2520 กลบั ไมเ่ คยมก่ ารแกไ้ ข คา่ ฝุ่น�ุ ทส�่ ่ามารถูเขา้ ถูง่ และส่ะส่มในถูงุ ลมของ
ป็อดได้ เขากาำ หนดไว้ 5 มลิ ลกิ รมั ต่อ่ ลกู บาศกเ์ มต่ร ซึ่ง�่ ส่งู มากส่ำาหรบั ป็จั จบุ นั ควรต่อ้ งป็รบั
ใหเ้ ท่าทันกับยุคส่มยั เรอ�้ งของกฎหมายก็มค่ วามทับซึ่อ้ น คนทน�่ าำ มาป็ฏบิ ัต่ิอาจจะส่บั ส่น
ว่าจะนาำ กฎหมายต่วั ใดมาใชี้ เร้อ� งน่ก� ็เป็็นป็ระเดน็ ท่ย� ังม่การพิูดถูง่ กนั น้อย
พแแลดญะง.สน่จาว่งมุรสา่ตั ารินมถูา:์เขรค้าถวูไเาปข็ม้าในนส่า่รู่เสกา่ ่้นงลกวัเลาขย้ออขดงอฝไุ่ดงน�ุ เ้ รPเามMไ็ดด2เ.้5ลดอ้อว้ ก่ดยอแคยดวา่งางไมหป็ทนไห�ฝ่ ุง่� ่�ุนนคอ้กPส็ไ่ปMา็ดร2โ.้ว5ลยหม่ขะส่หนามนาดากั เรทลถเ�ู่็กกกก่าอวะอ่าตัน่เดิมต่มด็ราเาลดยอ้ว้ไดดย้
หลายอยา่ ง
133
อเดก่ ก็ ปท็ราะรเกดตน็ ่วัทเ่�อลาก็ จเหต่ลบิ งโลต่ม้ชีไา้ ป็มคป่ ้อ็ญั ผไู้หดา้รคับลผอลดกกรอ่ ะนทกบำาทห่เ� นป็ดน็ ไกดล้ ปุ่ม็รผะู้ต่เัง�ดคน็ รเรกภย่� ,์วPกMบั ส2่.5ต่อรใ่านจดส่า้่งนผลกใาหร้
ขับเคล้�อนการแก้ไขป็ัญหาเริ�มได้ต่�ังแต่่ด้านนโยบาย เร�ิมจากส่ร้างความต่ระหนักรู้ให้กับ
ป็ระชีาชีน ใหเ้ หน็ ถู่งผลเส่่ยท่ใ� กลต้ ่วั ซึ่ง�่ ในชีว่ งน�ก่ ารจดั กิจกรรมควรเนน้ ทางด้านออนไลน์
เพิ�อ้ ให้ผคู้ นเขา้ ถู่งได้ ทั�งคนท�วั ไป็หรอ้ หนว่ ยงานรฐั ต่่างๆ เชี่น ในกลมุ่ ผตู้ ่�งั ครรภ์ ควรต่้องม่
การรณ์รงคใ์ หห้ ลก่ เลย่� งการออกไป็ส่มั ผสั ่พิน�้ ทเ�่ ส่ย�่ ง หรอ้ หากมค่ วามจำาเป็น็ กค็ วรใส่อ่ ปุ ็กรณ์์
ป็อ้ งกนั อยา่ งหนา้ กาก N95 หรอ้ ในผทู้ ม�่ โ่ รคป็ระจาำ ต่วั เชีน่ หอบหด้ กค็ วรพิกยาป็ระจำาต่วั
ต่ิดต่ัวไว้เส่มอ หร้อการป็้องกันป็ัญหามลพิิษส่ะส่มภายในบ้านก็ควรใชี้เคร�อ้ งกรองอากาศ
งดการจดุ ไฟหรอ้ ทำากิจกรรมเผาไหม้ในบ้าน เชี่น สู่บบุหร�่ จุดธูป็ หร้อการใชีผ้ ้าเป็ียกถูพู ิ�้น
ก็จะชีว่ ยลดป็รมิ าณ์ฝุ่นุ� ได้
รศ. ดร.ธัันวุด่: ในการแก้ไขป็ัญหามลพิิษทางอากาศ หากทำาได้ต่้องฉวยแรงขับเคล้�อน
ของผหู้ ญงิ ออกมา ซึ่่ง� ม่อยสู่ ่องเรอ�้ ง เร�อ้ งแรก แรงขบั ต่ามส่ัญชีาต่ญาณ์ เชี่น การเป็น็ แม่
หร้อแรงขับในบทบาททางส่ังคมท�่ผู้หญิงเป็็นอยู่ เชี่น การเป็็นผู้ดูแลครอบครัว หร้อใน
ส่งั คมเอเชีย่ บางป็ระเทศ ผหู้ ญงิ เป็น็ ชีา้ งเทา้ หลงั แต่ก่ เ็ ป็น็ คนทก่� าำ กบั ทศิ ทางของครอบครวั
ส่�ิงน�่จะให้ผู้หญิงม่มุมมองท่�ค่อนข้างฉับไวด้วยแรงขับท�่จะป็กป็้อง ซึ่�่งในฐานะท่�ต่นเอง
ทเป็่�โ็นรงแเมร่ย่แนลเะรม้�อ่คงกวาามรเรขู้เ้ารแ�้อถงูสว่ิ�เงคแาวรดพลิธ้องมชีาใตน่ิ ชเีพ่วิง�้อทแ่�มน่ปะ็ัญนำาหวา่าเคร�้อวรงฝลุุ่�นดกPิจMกร2ร.5มกก็ไลดา้โงทแรจศ้งัพินท่�ค์ไป้อ็
ต่ัวอย่างของแรงขับท�่ผู้หญิงจะต่อบโต่้ต่่อป็ัญหาค่อนข้างฉับไวเพิราะเป็็นส่ัญชีาต่ญาณ์ท่�
ต่้องการป็กป็อ้ ง ซึ่�่งเราจำาเป็็นจะต่้องเส่รมิ บทบาทการให้ความรู้
เร�้องท่�ส่อง ส่ภาพิทางส่ังคมของผู้หญิง ยกต่ัวอย่างครอบครัวหน่�งม่รถูยนต่์หน่�งคันท�่ใชี้
เดินทาง ถูามว่ารถูยนต่ค์ นั นน�ั เป็็นของใคร คำาต่อบส่่วนใหญค่ ้อของผู้ชีาย ส่่วนผหู้ ญิงท�่จะ
ต่อ้ งไป็ส่ง่ ลกู ทโ�่ รงเรย่ นซึ่ง�่ ไมไ่ กล หลายคนกเ็ ลอ้ กทจ�่ ะเดนิ ไป็ หรอ้ บางป็ระเทศ เชีน่ อนิ เดย่
ก็พิบว่าม่นวัต่กรรมใหม่ๆ อย่างส่กู๊ต่เต่อร์ไฟฟ้าขนาดเล็ก ทำาให้การเดินทางรวดเร็วข่�น
หรอ้ นวัต่กรรมอ้�นทท�่ ำาใหผ้ ู้หญงิ มค่ วามส่ะดวกส่บายขน�่ เชี่น รถูยนต่ข์ นาดเลก็ ทช�่ ี่วยลด
การใชี้เวลาในท�่โล่งแจ้ง ซึ่�่งแส่ดงถู่งป็ัญหาว่าส่ัมพิันธ์กับหลายเร้�อง อย่างต่นเองเป็็นนัก
ส่งิ� แวดลอ้ มกจ็ ะเชีอ้� มโยงในระบบใหญ่ วา่ ป็ญั หาฝุ่น�ุ มผ่ ลต่อ่ หลายเรอ้� ง เชีน่ ความมน�ั คงทาง
อาหาร ฉะนัน� เราจะต่อ้ งส่นบั ส่นนุ บางอยา่ งเพิ้อ� เส่รมิ แรงขบั ทม�่ ่อยู่ในผู้หญิง ซึ่่�งนา่ จะเป็็น
ผลด่ต่อ่ การแก้ไขป็ญั หาฝุ่�ุนหร้อป็ัญหาอ�น้ ๆ ด้วย
ผู้ศ. ดร.นิอำร: มค่ ำาต่อบคล้ายๆ กนั กับรศ. ดร.ธันวด่ในมติ ่ิของความเป็็นแม่ท่ป� ็กป็้องลกู
ของต่ัวเองต่ั�งแต่่อยู่ในครรภ์จนถู่งเต่ิบโต่ และในฐานะท�่ต่นเองเป็็นผู้ป็ระส่บภัยในภาวะ
ฝุ่�ุนควันของภาคเหน้อมาเป็็นระยะเวลายาวนานแล้ว การเข้าไป็ส่ัมผัส่มากยิ�งข่�นทำาให้ได้
134
เห็นว่าหน่วยงานและคนทเ�่ ก�่ยวข้องก็มค่ วามพิยายามท�่จะแก้ไขป็ัญหากันอยู่ เรายังได้ไป็
พิบเห็นผู้ดบั ไฟทเ�่ ป็น็ ผหู้ ญิง ซึ่ง่� เขาเป็็นฝุ่า� ยส่นับส่นนุ พินักงานดับไฟผูช้ ีายในหลายๆ เร้�อง
ในมิต่ิความเป็็นแม่ เราชีวนกลุ่มแม่เชี่ยงรายออกมาระดมการบริจาคหน้ากาก ผ่านกลุ่ม
เลก็ ๆ ท่ช� ี�อ้ Chiangrai Fights Smog ชีว่ ยกนั แจกหนา้ กาก N95 ซึ่่�งเป็็นหน้ากากท่�จำาเป็็น
แต่ห่ าซึ่อ�้ ไมไ่ ดท้ ำาใหเ้ กดิ ความเหลอ�้ มลำา� ในการเขา้ ถูง่ ในกลมุ่ คนเป็ราะบางในหลายๆ พิน�้ ท�่
จนเราได้ความอนุเคราะหม์ า 7 แส่นชีน�ิ ไดเ้ ห็นถูง่ พิลงั ของคนเป็น็ แมท่ ่ย� ง�ิ ใหญท่ �ไ่ มเ่ พิย่ ง
ห่วงลูกของต่ัวเองแต่่ยังรวมถู่งลูกของคนอ�้นด้วยจ่งมาชี่วยกันทำางาน ท่�มาของห้องเร่ยน
สู่้ฝุ่�ุนก็มาจากการท�่เรานำาหน้ากากไป็แจก แล้วพิบว่าเด็กในพิ�้นท�่ห่างไกลไม่ใส่่เพิราะใส่่
แล้วอ่ดอดั เนอ�้ งจากในเวลานัน� ความต่ระหนักรใู้ นเรอ้� งส่ขุ ภาพิของส่ังคมยงั มน่ ้อย ขอ้ มลู
ข่าวส่ารยังเข้าไม่ถู่ง ทำาให้เราเข้าไป็พิูดคุยหาร้อกับครู เพิ�้อนาำ เร้�องฝุุ่�นเข้าไป็สู่่การเร่ยน
การส่อน แลว้ ทาำ งานส่้บเน้อ� งกนั มาเรอ�้ ยๆ
สำิโมนา: คิดวุ่าการเปั็นผู้้�หญิงทำาให�บทบาทในท่�ทาำ งานอำาจม่ข่ดจาำ กัด รวุมทั�งในการ
ทำางานแก�ไขปััญหามลพิษทางอำากาศหรือำจัดการกับปััญหาสำ�ิงแวุดล�อำมติ่างๆ บ�าง
หรอื ำไม่
ผู้ศ. ดร.รุจกิ าญจน์: ทกุ วนั น่�มองเห็นผู้หญิงเขา้ มาม่บทบาทในหลายวงการ นกั วิจัยเองก็
เป็น็ ผหู้ ญงิ อยมู่ าก รวมถูง่ นกั การเมอ้ งทง�ั ระดบั ทอ้ งถูน�ิ และระดบั ป็ระเทศ และผนู้ าำ หลายๆ
องค์กร มข่ ้อมูลท่�น่าส่นใจว่าในป็จั จบุ ันคนไทย 66 ล้านคน มส่ ่ดั ส่่วนของผู้หญงิ มากกว่า
ผู้ชีาย 1.3 ล้านคน แล้วในอนาคต่ย่�ส่ิบป็ีข้างหน้า ส่ังคมผู้สู่งอายุของเราจะเป็็นผู้หญิง
จาำ นวนมาก ฉะนัน� ผูห้ ญิงจะต่้องออกมาชี่วยกันผลักดนั เพิราะผู้หญิงเป็็นเพิศท่�ได้รบั ผล
กระทบจากมลพิษิ ทางอากาศมากกว่าผ้ชู ีาย อย่าให้คำาว่า เพิศหญงิ มาส่ร้างข่ดจำากดั ใน
การทจ่� ะออกมาแก้ไขป็ญั หามลพิษิ ทางอากาศ เพิราะมันคอ้ ป็ญั หาของทุกคน
พญ.นวุรตั ิน:์ การเป็น็ ผหู้ ญิงไมใ่ ชี่ขอ้ จำากดั ในการออกมาขบั เคล�อ้ นป็ระเด็น ผูม้ ่ชี�อ้ เส่ย่ งท�่
เป็น็ ผหู้ ญงิ ส่ามารถูป็ลกุ กระแส่ในเรอ�้ งต่า่ งๆ ขน�่ มาได้ เพิราะยคุ ส่มยั กเ็ ป็ลย�่ นไป็แลว้ อยา่ ง
เชี่นต่นเองก็ได้รับบทบาทในการเข้าไป็เป็็นคณ์ะกรรมการกำากับทิศฯ ม่ส่่วนร่วมในการ
ผลักดันนโยบายส่ว่ นกลางดว้ ย จง่ คดิ วา่ บทบาทของผู้หญิงไมไ่ ดด้ ้อยไป็กวา่ ผูช้ ีาย มค่ วาม
เท่าเท่ยมกัน และในเร้�องของการรณ์รงค์ควรเน้นให้เห็นว่าเป็็นเร�้องท่�ใกล้ต่ัว รณ์รงค์ใน
กลุ่มออนไลนท์ ่ผ� ลกระเทอ้ นได้สู่ง
135
ผู้ศ. ดร.นิอำร: เร้�องเพิศส่ถูานะไมใ่ ชีข่ ้อจาำ กัด ข้อไดเ้ ป็รย่ บของการเป็็นเพิศหญงิ คอ้ การม่
ความมุ่งมั�นและความอ่อนโยนในบางมิต่ิ ยิ�งหากเข้าไป็ผลักดันในระดับนโยบายซึ่่�งผู้หญิง
ใชี้เหตุ่และผล แต่่ส่�ิงท่�ส่าำ คัญค้อความเป็็นมนุษย์แม่ซึ่่�งมองว่าเป็็นข้อได้เป็ร่ยบอย่างมาก
พิลังจะยิ�งใหญ่มากเม้�อบอกว่าทาำ เพิ้�อลูกแล้วชีวนมนุษย์แม่ท�ังหลายมาร่วมกัน ยิ�งเม้�อเรา
ทมราากบมวา่ายฝุใ่�ุนนอPนMาค2.5ต่สเ่ปงู ็เ็นป็สน็่าร7กเ่อทกา่ าหรากกลอายยใู่ พนิันแธหุ์ ลล่งูกกขำาอเนงดิเรมาลมพ่โิอิษกนา�นัส่อเสย่่�ย่างงทย�่จาวะนเปา็็นนโรยคิ�งทต่่าาำ งใหๆ้
รู้ส่่กว่ารอไม่ได้หร้อทำาเพิ่ยงแค่ดับไฟ แต่่ต่้องเข้าไป็ขับเคล้�อนนโยบายท่�ใชี้พิลังมหาศาล
ฉะน�ัน อะไรท่�เราจะทำาได้ร่วมกันไม่ว่าเพิศใดวัยใดก็ควรหนุนเส่ริมซึ่�่งกันและกันเพิ�้อให้
เกิดการเป็ล่�ยนแป็ลง การรับม้อด้านสุ่ขภาพิเป็็นเร�้องท�่ส่ำาคัญมาก โดยส่่วนต่ัวท่�ได้เป็็น
อนุกรรมการในหลายๆ ส่่วนกำาลังพิยายามผลักดันว่าเร้�องไฟป็�าหมอกควันก็ค้อมิต่ิของ
ส่ขุ ภาพิ เป็น็ ต่วั ชี่ว� ดั ส่ขุ ภาพิ เป็็นต่วั ชี่ว� ัดความส่ำาเรจ็ ในการจดั การเชีงิ พิ้น� ทอ�่ ่กด้วย
สำโิ มนา: ติ�อำงการเหน็ การเปัลย่� นแปัลงอำะไรบา� งในการบรหิ ารจดั การมลพษิ ทางอำากาศ
เพราะร้ปัแบบการแก�ไขปััญหาท�่ไดใ� ห�ม่ควุามสำาำ คญั ในเรื�อำงสำขุ ภาพมากข่�น
รศ. เดพิรร.ธาัะันกวุเ็ดป็่:็นตส่่้อิ�งทงก่�แาพิรรเ่ไหป็น็ใกนาอราแกกา้ไศขเปช็ีน่ัญเหดา่ยวPกMัน2.เ5ราเปเ็ผ็นชีวิญารกะบั ฉฝุุกุ่�นเทฉินกุ วแันบบแเตด่่ค่ยววากมับวโิกคฤวติด่
-19
ข�น่ อยูก่ ับความเข้มขน้ ในอากาศ และส่ัมพิันธก์ บั ส่ภาพิอุตุ่นยิ มในแต่่ละชี่วงเวลา เมอ�้ เป็็น
วาระฉุกเฉินจะทำาให้ม่แผนรองรับท�่ชีัดเจนล่วงหน้า เพิราะวันหน�่งอาจต่�้นข�่นมาป็ระส่บ
กับค่าฝุ่�ุนท�่พิุ่งสู่งข่�นฉับพิลัน หากม่การวางแผนการจัดการรองรับไว้ในทุกระดับจะชี่วย
ลดผลกระทบทจ�่ ะเกิดข�น่ ได้
ครงั� หนง่� ทเ่� คยทำางานอยทู่ ส�่ ่งขลานครนิ ทร์ ป็ญั หาฝุ่นุ� ไมไ่ ดเ้ ป็น็ วาระฉกุ เฉนิ ของชีาต่เิ ทา่ นนั�
แต่ย่ งั เป็น็ ระดับภมู ภิ าคด้วย ในบางชี่วงของป็ีจะมฝ่ ุ่น�ุ ถูกู พิดั พิามาจากป็ระเทศอนิ โดน่เซึ่่ย
จากเกดิ จากไฟป็�า ครอบคลุมมาถูง่ พิน�้ ท่�ภาคใต่้ของป็ระเทศไทย ต่ามพิ้�นผวิ ต่า่ งๆ จะพิบ
เขม่าป็กคลุมลงมา ทำาให้เห็นว่าป็ัญหาฝุุ่�นเป็็นป็ระเด็นส่ำาคัญเพิราะส่่งผลกระทบในวง
กวา้ งระยะยาว
อ่กป็ระเด็นค้อต่้องการให้คนไทยเข้าถู่งข้อมูลท�่จะชี่วยในการต่ัดส่ินใจเก่�ยวกับเร้�องของ
การดูแลสุ่ขภาพิของต่ัวเองได้ทันท่วงท่ ส่ามารถูรับรู้ว่าทุกวันน่�เรากาำ ลังเผชีิญกับอะไร
แล้วทุกคนส่ามารถูม่อำานาจต่ัดส่ินใจเพิ�้อท�่จะวางแผนดูแลต่ัวเองและคนในครอบครัวได้
เวลาน�ม่ แ่ อป็ฯ ท่�บางคนใชี้ได้คล่องต่วั ขณ์ะทบ่� างคนอาจเข้าไม่ถู่งซึ่่�งเขาจะสู่ญเส่่ยโอกาส่
ท่จ� ะไดว้ างแผน
136
ผู้ศ. ดร.รุจิกาญจน์: ต่้องการเห็นความจริงจังของภาครัฐในการแก้ไขป็ัญหา เราไม่
อยากเหน็ การแก้ไขป็ัญหาท�่ป็ลายเหตุ่ มองในมุมท่ใ� กลต้ ่วั ทส่� ่ดุ คอ้ ในเมอ้ ง หากการขนส่ง่
ส่าธารณ์ะม่บริการท�่ด่ คา่ บริการเหมาะส่มกับคา่ ครองชีพ่ ิพิ�้นฐาน ป็ระชีาชีนกจ็ ะส่ามารถู
เขา้ ถูง่ ไดใ้ นทกุ อาชีพ่ ิทกุ ระดบั ชีน�ั ลดผลกระทบของไอเส่ย่ จากยานพิาหนะซึ่ง�่ จะลดป็ญั หา
ฝใุห่นุ� ล้ PดMกา2.ร5ปล็ลงไ่อดยพ้ มิอลสพ่มิิษควหรรยอ้ งักไามรร่ ปว็รมบั ถูปง่ ็มรงุารต่ถรูโฐดายนสข่าอรงปน็ราำ� ะมจนั ำาเใชีหอ้� ้มเพส่ ิ่ลภงิาทพิจ่� ดะ่ขต�น่่อ้ งมขค่ ยา่ บัโดคยณุ ์ส่ภาารพทิ�่
เหมาะกบั ผมู้ ร่ ายไดน้ อ้ ย เป็็นหนา้ ท่�ของภาครัฐทค่� วรคำานง่ ถูง่ ความส่ขุ ของคนในป็ระเทศ
พญ.นวุรัติน:์ ต่อ้ งการเหน็ ความร่วมม้อของคนไทยในมาต่รการส่่วนกลาง เชี่น การหา้ ม
เผาป็�า รวมถู่งเร�้องของการใชี้รถูยนต่์ส่่วนต่ัวท�่กำาลังม่กระแส่การเป็ล�่ยนไป็ใชี้รถูยนต่์
ไฟฟา้ ในอนาคต่ ซึ่ง่� จะส่รา้ งผลกระทบจากการป็ลอ่ ยมลพิษิ นอ้ ยลง รวมทงั� เรอ�้ งใกลต้ ่วั อยา่ ง
การสู่บบุหร�่ ซึ่�่งส่่งผลกระทบต่่อคนในครอบครวั และคนรอบขา้ ง
ผู้ศ. ดร.นอิ ำร: ต่้องการเหน็ กลไกการรับมอ้ ทางด้านสุ่ขภาพิในนโยบายระดับชีาต่ิ ซึ่�ง่ ต่้อง
มค่ วามชีัดเจนวา่ ลดค่าฝุ่นุ� ไดเ้ ท่าใดต่อ่ ป็ี ลดจดุ การเกิดไฟไหม้เทา่ ใดต่อ่ ป็ี เป็น็ ต่น้ หากแต่่
เรายงั ขาดต่ัวชี่�วดั ทางด้านส่ขุ ภาพิว่าผู้ป็ว� ยทางเดินหายใจจะต่อ้ งลดลงต่ามส่ัดส่่วนด้วย
นอกจากน�่ค้อเร้�องของการศ่กษาท�่ต่้องทาำ ให้เด็กและเยาวชีนรุ่นใหม่ต่ระหนักถู่งเร�้องฝุ่�ุน
ตเPข่Mัวาเจ2อ.5ะงตโใ่ดห้อย้ปง็จรละู้จอตัก่ดอ้วภ่างัยเขPไ้าดMไ้อป2็ย.เ5ป่า็คงน็ ไ้อสร่อว่ ะนต่ไห้อรงนเก�ง่ปข็่อ็นอในหงกโ้เกยาิดบรเผารยล่ยกขนอรกะงาทกรรบส่ะออทนะรไใรนวตงล่ศ่อกั ่กรษ่าษณง์ากะธาขิกยอางรแกหลาาะรกจบเะปูร็ปณ็น็์กไาปปก็็้อไาดรง้
นคต่อ้วโยรงตเบ่ต้อ่ารงยย่ ชจีมวะกนตา่ก้อรันตง่คไัง� มดิแ่อวต่่ายก่ ภู่เ่อฉยันพิเPกาMะิดชเ2ีห.่ว5ตง่เขุ ปร็อน็ะงหภกวยั า่าทรงเเ่�เรผกาชิดีริญเ้เู หวเลตห่าุตแุ่รลตู้สะ่่ั�งาหรเหลับังตเ่กพุ ิาแ่ยรตง่เเ่กวรันดิาเกทหาำ่�คตล่่าุังแจPละMะเคไ2ปย.็5ถชูีส่งิน่แูงหโดแลยตง่ ่่
กำาเนิดอยา่ งแท้จริง
รวมถู่งเร้�องมลพิิษข้ามพิรมแดน เน้�องจากป็ระเทศในอาเซึ่่ยนม่การทาำ ข้อต่กลงร่วมกัน
เชีงิ การทตู ่ เราจง่ ไม่ส่ามารถูก้าวกา่ ยรัฐอ้�นได้ แต่ก่ ค็ วรจะมพ่ ิ้�นท�่พิเิ ศษท่�ทาำ งานรว่ มกันใน
ลักษณ์ะของผลกระทบข้ามพิรมแดน เชี่น หากเราจะลดแหล่งกำาเนิด ไมว่ า่ จะเป็็นในภาค
อุต่ส่าหกรรมหร้อภาคการเกษต่ร ก็ควรจะม่พิ�้นท่�ต่้นแบบระหว่างป็ระเทศท�่จะทาำ งาน
รว่ มกันจรงิ จังในแง่ของการป็ฏิบตั ่ิจรงิ ดว้ ย เชี่น กรณ์่มลพิิษไฟป็�าหมอกควัน เป็็นต่้น
137
สำโิ มนา: ฝุ่ากท�ิงท�าย
ผู้ศ. ดร.นิอำร: เชีิญชีวนให้เราลุกข่�นมาร่วมม้อร่วมไม้กันในทุกภาคส่่วน หากเป็็นไป็ได้ก็
อยากใหเ้ ขา้ ถู่งข้อมลู รว่ มกัน เชี�อ้ ว่าส่กั วันหน่�งป็ัญหาต่้องหมดไป็
ผู้ศ. ดร.รจุ กิ าญจน:์ พิลงั ส่ต่รเ่ ป็น็ พิลงั ทย่� ง�ิ ใหญ่ เราต่อ้ งมองถูง่ อนาคต่เพิราะเราต่อ้ งหายใจ
เขา้ ไป็ทกุ วนั ทกุ คนไดเ้ รมิ� ต่ระหนกั แลว้ ในวนั น่� แต่อ่ าจยงั ไมไ่ ดล้ งมอ้ แกไ้ ขป็ญั หาอยา่ งจรงิ จงั
ซึ่�่งควรเร�มิ ทันท่ ป็ัญหาทุกป็ัญหาส่ามารถูแก้ไขไดห้ ากรว่ มกันแก้ไข
รศ. ดร.ธัันวุด:่ ส่ิ�งแวดล้อมในโลกของเราม่ส่�งิ แวดล้อมเด่ยว ในความหมายก็ค้อว่าไม่ว่า
ใครจะเป็น็ คนกอ่ มลพิษิ ทุกคนก็จะได้รับผลกระทบเหมอ้ นกนั ส่ง�ิ ท�่ทาำ ไดก้ ค็ อ้ จะต่อ้ งดูแล
ซึ่ง�่ กนั และกนั ในเรอ้� งของฝุ่น�ุ กอ็ ยากจะใหม้ ค่ วามต่ระหนกั รว่ มกนั ต่ง�ั แต่ร่ ะดบั บนคอ้ ระดบั
นโยบายจนกระทง�ั ถูง่ ในระดบั ของป็ระชีาชีนทว�ั ไป็ วา่ อะไรทท�่ าำ ลงไป็ลว้ นส่ง่ ผลกระทบต่อ่
คนอน�้ ซึ่ง�่ เราอาจจะชีะลอหรอ้ ลดทอนลง นโยบายบางอยา่ งอาจไดป้ ็ระโยชีนใ์ นเชีงิ ต่วั เลข
โดยไม่ได้คำาน่งถู่งเร้�องของการดูแลจัดการคุณ์ภาพิส่�ิงแวดล้อม คุณ์ภาพิอากาศ จ่งควร
พิจิ ารณ์าความส่มดลุ ให้มากข่�น เพิราะเราอาศัยอย่ดู ้วยกัน
พฝุ่น�ุญแ.ลนะวุรรจู้ ตั ิกั นท:์ จ�่ ฝุ่ะนุ� ป็Pอ้ Mงก2.นั5 ตเ่ปวั็น็เอฝุง่น�ุ เจพิว�ิ รแาะต่บพ่ ิาษิ งภอยัยไา่ มงเจ่ รว�ิ าคทวกุ บคคนมุ ส่ไามมไ่ าดร้ อถูาชีทว่ ยิ กกานั รไต่ดรโ้ วดจยสล่อดบกสา่ภรกาพอ่ ิ
อากาศ ใชี้อุป็กรณ์์ป็้องกัน หร้อในบ้านก็ใชี้เคร�้องกรองอากาศ เพิราะการหายใจอากาศ
บรสิ ุ่ทธิ�เป็น็ เร�อ้ งส่ำาคญั มาก
138
139
140
บทำสู่งทำ��ย:
หน�่งปีี Prime Mover
141
ศ. ดร.
ศวิ ัช้
พิงษเ์ พิ่ ยจัันทำร์
หนำง่� ปขี องโคร้งก�ร้ Prime Mover ทเ่� ร้�ไดร� ้ว่ มกนั ำจับั
ปร้ะเดน็ ำเร้อ�่ งของก�ร้ยกร้ะดบั คณุ ภ�พื่อ�ก�ศ ถอ่ เปน็ ำ
คร้งั� แร้กในำปร้ะเทศไทย กอ่ นำหนำ�� นำอ�่ �จัจัะมน่ ำกั วชิ ั้�ก�ร้
ภ�คปร้ะชั้�ชั้นำ หนำว่ ยง�นำร้ฐั เอน็ ำจัโ่ อ ทอ�่ อกม�พื่้ดถง่
เร้อ่� งของคณุ ภ�พื่อ�ก�ศกนั ำพื่อสมควร้ แตก่ �ร้ร้วมตวั
กนั ำเปน็ ำคณะท�ำ ง�นำทป�่ ร้ะกอบดว� ยนำกั วชิ ั้�ก�ร้สหส�ข�วชิ ั้�
ไดแ� ก่ ดร้.ปยิ ศกั ดิ� ม�นำะสนั ำต์ นำกั เศร้ษ์ฐศ�สตร้์ ตวั แทนำ
ของภ�คธัรุ ้กจิ ัเอกชั้นำ ผู้ศ. ดร้.นำอิ ร้ สริ ้มิ งคลี่เลี่ศิ กลุ ี่ ผู้ไ�้ ด�
ร้บั ร้�งวลั ี่ชั้นำะเลี่ศิ นำวตั กร้ร้มแหง่ ชั้�ติ ด�� นำสงั คมแลี่ะ
สง�ิ แวดลี่อ� ม ปร้ะเภท องคก์ ร้เพื่�่อสงั คมแลี่ะชั้มุ ชั้นำ ปร้ะจั�ำ
ปี 2564 ในำโคร้งก�ร้นำวตั กร้ร้มร้ะบบตดิ ต�มก�ร้เกดิ ไฟ
จั�กด�วเทย่ มผู้�่ นำสม�ร้ท์ โมบ�ย ร้ศ. ดร้.ธันั ำวด่ สขุ ส�-
โร้จันำ์ ผู้เ้� ชั้ย่� วชั้�ญด�� นำส�ธั�ร้ณสขุ ผู้ศ. ดร้.ร้จุ ักิ �ญจันำ์
นำ�สนำทิ ผู้เ�้ ชั้ย่� วชั้�ญด�� นำจัลุ ี่นิ ำทร้ย่ ใ์ นำอ�ก�ศ ผู้ศ. ดร้.-
ร้ณบร้ร้จับ อภริ ้ตกิ ลุ ี่ ผู้เ้� ชั้ย�่ วชั้�ญด�� นำอตุ ส�หกร้ร้ม
สง�ิ แวดลี่อ� ม ผู้ศ. ดร้.กฤษ์ฎ�กร้ วอ่ งวฒุ กิ ลุ ี่ อ�จั�ร้ย์
นำกั กฎหม�ยของคณะท�ำ ง�นำ แลี่ะ พื่ญ.นำวร้ตั นำ์ อภริ ้กั ษ์-์
กติ ตกิ ลุ ี่ แพื่ทยเ์ ฉพื่�ะท�งโสตศอนำ�สกิ แลี่ะนำกั วชิ ั้�ก�ร้
142
มองว�่ เปน็ ำจัดุ เร้มิ� ตน� ำทส่� �ำ คญั โดยมก่ �ร้ปว�ร้ณ�ตวั เอง
เปน็ ำ Prime Mover แลี่ะมก่ �ร้แถลี่งอย�่ งเปน็ ำท�งก�ร้
ทจ่� ัะขบั เคลี่อ่� นำว�ร้ะคณุ ภ�พื่อ�ก�ศ เร้�เปน็ ำกลี่มุ่ บคุ ลี่�กร้
หลี่�กหลี่�ยส�ข�แตม่ งุ่ เป�้ ไปทจ่� ัดุ หม�ยเดย่ วกนั ำทท่� �ำ
อย�่ งไร้จัง่ จัะยกร้ะดบั คณุ ภ�พื่อ�ก�ศใหด� ข่ น�่ ำกว�่ เดมิ
ก�ร้สร้�� งคว�มตร้ะหนำกั ร้ใ้� หก� บั ปร้ะชั้�ชั้นำ โดยเฉพื่�ะให�
ปร้ะชั้�ชั้นำไดร� ้ว�้ �่ สทิ ธัทิ ต�่ วั เองจัะตอ� งไดร� ้บั ในำก�ร้ห�ยใจั
อ�ก�ศบร้สิ ทุ ธั�ิ เปร้ย่ บเทย่ บกบั อ�ห�ร้ทเ�่ ร้�มส่ ทิ ธัจิ� ัะเลี่อ่ ก
ซอ�่ อ�ห�ร้ออร้แ์ กนำคิ หร้อ่ อ�ห�ร้ทป่� ร้�ศจั�กส�ร้พื่ิษ์ตกค�� ง
หร้อ่ นำ��ำ ดม่� กต็ �มทเ�่ ร้�มส่ ทิ ธัจ�ิ ัะเลี่อ่ กไดว� �่ จัะดม�่ นำ�ำ� ทส�่ ะอ�ด
แตก่ ร้ณอ่ �ก�ศ ไมว่ �่ จัะย�กดม่ จ่ ันำอย�่ งไร้เร้�ตอ� งเผู้ชั้ญิ
อ�ก�ศเดย่ วกนั ำ ยกเวน� ำจัะมใ่ คร้พื่กถงั ออกซเิ จันำตดิ ตวั ซง่�
ไมใ่ ชั้เ่ ร้อ่� งง�่ ยทจ่� ัะท�ำ เชั้น่ ำนำนั� ำไดต� ลี่อดเวลี่� อ�ก�ศทเ่� ข�� ส้่
ร้�่ งก�ยกลี่�ยเปน็ ำสงิ� ทเ�่ ร้�กลี่บั เลี่อ่ กไมไ่ ด� ทงั� ทเ�่ ปน็ ำสทิ ธัิ
ขนั� ำพื่�่นำฐ�นำทต�่ ดิ ตวั เร้�ม�นำบั ตงั� แตเ่ กดิ เดก็ ท�ร้กเร้มิ� สด้
อ�ก�ศนำบั ตง�ั แตว่ นิ ำ�ทแ่ ร้กทอ่� อกจั�กคร้ร้ภม์ �ร้ด�แลี่ว� แต่
ห�กเข�ตอ� งสด้ อ�ก�ศทส่� กปร้กมนั ำไมใ่ ชั้เ่ ร้อ�่ งทย่� ตุ ธิ ัร้ร้ม
ก�ร้จัะสร้�� งคว�มตร้ะหนำกั ร้ใ้� หป� ร้ะชั้�ชั้นำ ใหเ� ข�� ใจัถง่ สทิ ธัทิ ่�
พื่่งมพ่ ื่่งไดใ� นำก�ร้ห�ยใจัอ�ก�ศบร้สิ ทุ ธั�ิ เปน็ ำอปุ สร้ร้คแลี่ะ
คว�มท�� ท�ยอย�่ งม�กส�ำ หร้บั คณะท�ำ ง�นำ Prime Mover
อก่ สว่ นำคอ่ หนำว่ ยง�นำร้ฐั ต�่ งๆ ทม่� ห่ นำ�� ทท�่ ต่� อ� งท�ำ แตท่ �ำ
ในำลี่กั ษ์ณะปจั ัเจัก แยกสว่ นำกนั ำ จัะท�ำ อย�่ งไร้ใหเ� กดิ ก�ร้
ท�ำ ง�นำแบบองคร์ ้วมหร้อ่ แตล่ ี่ะหนำว่ ยง�นำท�ำ ง�นำแบบ
ร้ว่ มมอ่ กนั ำไดอ� ย�่ งเปน็ ำเอกภ�พื่ เพื่ร้�ะคณุ ภ�พื่อ�ก�ศ
ไมใ่ ชั้เ่ ร้อ่� งของกร้ะทร้วงใดกร้ะทร้วงหนำง่� ทจ่� ัะส�ม�ร้ถดแ้ ลี่
ไดอ� ย�่ งเบด็ เสร้จ็ ัเดด็ ข�ด
แนำน่ ำอนำว�่ เปน็ ำคว�มย�กในำก�ร้ปร้ะเมนิ ำว�่ ผู้ลี่ทไ�่ ดร� ้บั จัะ
เปน็ ำนำ�่ พื่อใจัม�กนำอ� ยอย�่ งไร้ แตก่ �ร้ปร้ะเมนิ ำโดยสว่ นำตวั
143
ส�ำ หร้บั ก�ร้ท�ำ ง�นำของคณะท�ำ ง�นำ Prime Mover มอง
ว�่ แตล่ ี่ะคนำมผ่ ู้ลี่ง�นำอย�่ งตอ่ เนำอ่� งสม��ำ เสมอในำก�ร้จัดุ
ปร้ะก�ยสร้�� งคว�มตร้ะหนำกั ร้ต�้ อ่ สงั คม ผู้�่ นำก�ร้สอ่� ส�ร้
ในำชั้อ่ งท�งสอ�่ ต�่ งๆ แลี่ะก�ร้จัดั ท�ำ สอ่� ของตนำเองเพื่�่อ
เผู้ยแพื่ร้ค่ ว�มร้ต�้ อ่ ส�ธั�ร้ณะ นำบั เปน็ ำย�่ งก�� วต�มแผู้นำท่�
ไดว� �งไวต� งั� แตต่ อนำแร้ก แตก่ �ร้จัะใหค� นำปร้บั เปลี่ย�่ นำ
พื่ฤตกิ ร้ร้มจั�กคว�มตร้ะหนำกั ร้ถ�้ ง่ สทิ ธัใิ นำก�ร้ห�ยใจั
อ�ก�ศบร้สิ ทุ ธัขิ� องตวั เอง ตอ� งใชั้เ� วลี่�ในำก�ร้ขบั เคลี่อ่� นำ
ตอ่ เนำอ่� งแลี่ะไมใ่ ชั้เ่ ร้อ่� งง�่ ย
ลี่�่ สดุ ร้�่ งพื่.ร้.บ.อ�ก�ศสะอ�ดไดถ� ก้ ปดั ตกซง�่ กเ็ ปน็ ำเร้อ่� งท�่
นำ�่ เสย่ ด�ย อก่ ทงั� เร้�ไมไ่ ดร� ้บั ค�ำ อธับิ �ยถง่ เหตผุ ู้ลี่ของก�ร้
ปดั ตกร้�่ งกฎหม�ยดงั กลี่�่ วจั�กนำ�ยกร้ฐั มนำตร้ใ่ นำเร้อ�่ งท่�
ควร้มก่ �ร้ไดถ� ก้ นำ�ำ ม�ถกเถย่ งกนั ำต�มร้ะบอบปร้ะชั้�ธัปิ ไตย
ในำสภ�ฯ โดยทม่� ส่ .ส.ผู้ซ�้ ง�่ เปน็ ำตวั แทนำของปร้ะชั้�ชั้นำไดม� ่
โอก�สอภปิ ร้�ยได� โจัทยแ์ ลี่ะคว�มท�� ท�ยส�ำ หร้บั เร้�ในำ
ฐ�นำะปร้ะชั้�ชั้นำในำตอนำนำค่� อ่ ก�ร้สนำบั สนำนุ ำใหม� ก่ �ร้ร้วบร้วม
ร้�ยชั้อ่� เพื่�่อเสนำอร้�่ งฉบบั ใหมท่ เ�่ ปน็ ำฉบบั ปร้ะชั้�ชั้นำขน�่ ำม�
แลี่ะอย�กฝุ่�กถง่ ผู้ท้� จ�่ ัะม�เปน็ ำร้ฐั บ�ลี่สมยั ตอ่ ไปว�่ ควร้จัะ
สง่ เสร้มิ สทิ ธัขิ องปร้ะชั้�ชั้นำทจ่� ัะส�ม�ร้ถแสดงคว�มคดิ
เหน็ ำตอ่ ขอ� กฎหม�ยผู้�่ นำตวั แทนำของตวั เองซง�่ กค็ อ่ ส.ส.
ในำสภ�ฯ ทค่� วร้ตอ� งท�ำ หนำ�� ทข่� องตวั เองดว� ย
ฝุ่�กทง�ิ ท�� ยว�่ ปร้ะชั้�ชั้นำเองมบ่ ทบ�ทส�ำ คญั ทส่� ดุ ทจ่� ัะตอ� ง
ตน่� ำร้�้ ซง่� เปน็ ำหนำ�� ทข่� อง Prime Mover ทจ่� ัะตอ� งท�ำ ให�
ปร้ะชั้�ชั้นำตน�่ ำร้�้ ร้บั ร้ถ้� ง่ สทิ ธัขิ องตวั เองในำเร้อ่� งอ�ก�ศ
บร้สิ ทุ ธั�ิ เพื่ร้�ะโร้คหลี่�ยโร้คในำปจั ัจับุ นั ำมจ่ ัดุ เร้มิ� ตน� ำจั�กก�ร้
ห�ยใจัอ�ก�ศทส�่ กปร้กเข�� สร้่ ้�่ งก�ย มง่ �นำวจิ ัยั ทไ�่ ดร� ้บั ก�ร้
เผู้ยแพื่ร้อ่ ย�่ งตอ่ เนำอ�่ งถง่ คว�มเชั้อ�่ มโยงร้ะหว�่ งมลี่พื่ิษ์
ท�งอ�ก�ศกบั ก�ร้แพื่ร้ร่ ้ะบ�ดของโควดิ -19 ดว� ย
144
ซง�่ ตนำเองเคยไดพ� ื่้ดถง่ ปร้ะเดน็ ำนำไ่� วว� �่ ในำปลี่�ยปี 2564 ม่
คว�มเปน็ ำไปไดท� ก�่ �ร้แพื่ร้ร่ ้ะบ�ดของโควดิ -19 ซง�่ จัะเกดิ
ขน�่ ำอก่ หลี่�ยร้ะลี่อก จัะถก้ กร้ะตน�ุ ำดว� ยมลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ
กร้ณข่ องฝุ่นุ� ำ PM2.5 ซง่� ฤดก้ �ลี่ของมนั ำก�ำ ลี่งั จัะม�ถง่
ฝุ่นุ� ำ PM2.5 ยงั เปน็ ำตวั ก�ร้ท�ำ ลี่�ยเซลี่ลี่ท์ ท่� �ำ ใหภ� ม้ คิ ม�ุ กนั ำ
ของเร้�ออ่ นำแอลี่ง เท�่ กบั ว�่ เปน็ ำทง�ั ตวั นำ�ำ พื่�โควดิ -19 ท�่
ท�ำ ใหเ� ร้�ตดิ เชั้อ�่ ไดง� �่ ยขน�่ ำแลี่ะเปน็ ำตวั ก�ร้ใหค� ว�มร้นุ ำแร้ง
ของอ�ก�ร้ของโร้คมส่ ง้ ขน่� ำ จั�กง�นำวจิ ัยั ในำปร้ะเทศ
เยอร้มนำพ่ ื่บว�่ ก�ร้เพื่ิ�มขน�่ ำของ PM2.5 ทกุ 1 ไมโคร้กร้มั ตอ่
ลี่ก้ บ�ศกเ์ มตร้ จัะสง่ ผู้ลี่ตอ่ อตั ร้�ก�ร้เสย่ ชั้ว่ ติ ดว� ยโควดิ
-19 ถง่ 199 คนำตอ่ จั�ำ นำวนำปร้ะชั้�กร้ 100,000 คนำ แลี่ะ
ก�ร้เพื่�ิมขน่� ำของ PM10 ทกุ 1 ไมโคร้กร้มั ตอ่ ลี่ก้ บ�ศกเ์ มตร้
จัะสง่ ผู้ลี่ตอ่ อตั ร้�ก�ร้เสย่ ชั้ว่ ติ ดว� ยโควดิ -19 ถง่ 52 คนำ
ตอ่ จั�ำ นำวนำปร้ะชั้�กร้ 100,000 คนำ [1] นำอกจั�กนำจ่� ั�กง�นำ
วจิ ัยั ในำร้ฐั แคลี่ฟิ อร้เ์ นำย่ พื่บคว�มสมั พื่ันำธัเ์ ชั้งิ บวกร้ะหว�่ ง
มลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ (PM2.5, PM10, NO2, O3) กบั อตั ร้�ก�ร้
เสย่ ชั้ว่ ติ ดว� ยโควดิ -19 ในำทกุ ฤดก้ �ลี่ [2] ส�ำ ทบั ดว� ยง�นำ
วจิ ัยั ในำสหร้ฐั อเมร้กิ �ซง่� พื่บว�่ ก�ร้เพื่�ิมขน�่ ำของ PM2.5 ทกุ
1 ไมโคร้กร้มั ตอ่ ลี่ก้ บ�ศกเ์ มตร้ จัะสง่ ผู้ลี่ตอ่ อตั ร้�ก�ร้เสย่
ชั้ว่ ติ ดว� ยโควดิ -19 ถง่ 12.6% แลี่ะ PM2.5 กบั NO2 คอ่
ตวั แปร้ส�ำ คญั ทส่� ง่ ผู้ลี่ตอ่ อตั ร้�ก�ร้เสย่ ชั้ว่ ติ ดว� ยโควดิ -19
[3] ดงั นำนั� ำ ห�กท�งภ�คร้ฐั แลี่ะภ�คปร้ะชั้�ชั้นำไม่
ร้ว่ มมอ่ กนั ำอย�่ งจัร้งิ จังั ในำก�ร้แกป� ญั ห�มลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ
ฝุ่นั ำร้�� ยทอ่� �จัเกดิ ขน่� ำคอ่ ก�ร้ร้�วข่ องโควดิ -19 ร้ะลี่อกแลี่ว�
ร้ะลี่อกเลี่�่ อนั ำเนำอ่� งจั�กคว�มลี่ม่ สลี่�ยของร้ะบบภม้ คิ มุ� กนั ำ
ร้�่ งก�ยทน�่ ำอกจั�กจัะตอ� งตอ่ สก้� บั เชั้อ่� โร้คร้�� ย แลี่ว� ยงั
ตอ� งม�ตอ่ กร้กบั ฝุ่น�ุ ำพื่ิษ์ในำชั้ว่ งทเ�่ กดิ วกิ ฤตหมอกควนั ำอก่
จันำปอ้ มปร้�ก�ร้ภม้ คิ มุ� กนั ำไมส่ �ม�ร้ถร้บั มอ่ ไหวไดอ� ก่ ตอ่ ไป
145
อา้ งองิ
[1] Prinz, A. L., & Richter, D. J. (2022). Long-term exposure to fine
particulate matter air pollution: an ecological study of its effect on COVID-19
cases and fatality in Germany. Environmental research, 204, 111948.
[2] Garcia, E., Marian, B., Chen, Z., Li, K., Lurmann, F., Gilliland, F., & Eckel, S.
P. (2021). Long-term air pollution and COVID-19 mortality rates in California:
Findings from the Spring/Summer and Winter surges of COVID-19. Environmental
Pollution, 118396.
[3] Huang, G., Blangiardo, M., Brown, P. E., & Pirani, M. (2021). Long-term exposure
to air pollution and COVID-19 incidence: A multi-country study. Spatial and
Spatio-temporal Epidemiology, 39, 100443.
146
ผู้ศ. ดร.
รณบรรจับ
อัภัิรต้กิ ล่
บทบ�ทในำฐ�นำะ Prime Mover นำอกจั�กก�ร้จัดั เวท่
เสวนำ�แลี่ว� กย็ งั มก่ �ร้เข่ยนำบทคว�ม ก�ร้ให�สัมภ�ษ์ณ์
ร้�ยก�ร้โทร้ทศั นำ์ ร้วมถ่งก�ร้ทำ�ง�นำวิจัยั เชั้น่ ำ โคร้งก�ร้
วจิ ัยั ทท�่ ำ�ร้ว่ มกบั ยน้ ำโิ ด ก็เปน็ ำบทบ�ทหนำ�ง่ ของ Prime
Mover โดยในำชั้่วงเด่อนำพื่ฤศจักิ �ยนำ ปี 2564 ท�่ม่อ่ก
โคร้งก�ร้หนำง่� ทท่� �ำ ร้ว่ มกับยน้ ำโิ ด เร้�กค็ ิดว่�ในำเม�อ่ จัะม่
กจิ ักร้ร้มอย้แ่ ลี่�ว ก็จัดั เวทใ่ หค� ว�มร้้�ในำส่วนำของ Prime
Mover ไปพื่ร้อ� มกนั ำ โดยผู้�้เข��ร้ว่ มกจิ ักร้ร้มก็คอ่ ผู้ม�้ ่
ส่วนำเก่�ยวข�องต่�งๆ (stakeholders) ท�งั โร้งง�นำ
อตุ ส�หกร้ร้ม หนำ่วยง�นำภ�คร้ฐั เชั้น่ ำ อตุ ส�หกร้ร้ม
จังั หวัด เปน็ ำตน� ำ
ก�ร้จัดั ท�ำ โคร้งก�ร้ Prime Mover เปน็ ำนำมิ ติ หม�ยท่�
ด่ เปน็ ำจัดุ เร้ม�ิ ตน� ำใหส� งั คมเร้มิ� ตร้ะหนำกั ม�กขน่� ำถง่ คว�ม
ส�ำ คญั ของปญั ห�มลี่พื่ิษ์ท�งอ�ก�ศ อย�่ งไร้กต็ �ม เร้�
ยงั ไปไมถ่ ง่ จัดุ ทต่� ดิ กร้ะแสใหร� ้ฐั บ�ลี่ขยบั ตวั อย�่ งกร้ณ่
ของก�ร้ออกกฎหม�ยอ�ก�ศสะอ�ดทเ่� ปน็ ำเคร้อ่� งมอ่ ใหเ� กดิ
ก�ร้จัดั ก�ร้คณุ ภ�พื่อ�ก�ศแบบเบด็ เสร้จ็ ั ซง�่ ลี่�่ สดุ ไดถ� ก้
147
ปดั ตกเพื่ร้�ะมผ่ ู้ลี่กร้ะทบตอ่ โคร้งสร้�� งท�งก�ร้เมอ่ ง
ฉะนำนั� ำ ในำก�ร้ขบั เคลี่อ่� นำว�ร้ะคณุ ภ�พื่อ�ก�ศหลี่ก่ เลี่ย�่ ง
ไมไ่ ดท� จ�่ ัะตอ� งเข�� ไปเกย�่ วขอ� งกบั ก�ร้เมอ่ งซง�่ เปน็ ำโจัทย์
ทย�่ �ก ในำฐ�นำะปร้ะชั้�ชั้นำกลี่มุ่ หนำง�่ สงิ� ทท�่ �ำ ไดค� อ่ ก�ร้จัดุ
ปร้ะก�ยผู้ค�้ นำ เร้�ไมไ่ ดม� อ่ �ำ นำ�จับร้หิ �ร้จัดั ก�ร้ เร้�ท�ำ ในำสว่ นำ
ของก�ร้เปน็ ำภ�คปร้ะชั้�ชั้นำแลี่ะท�ำ ในำสง�ิ ทเ�่ ร้�ส�ม�ร้ถท�ำ ได�
ท�ผ่ ู้่�นำม� กฎหม�ยอ�ก�ศสะอ�ดหร้อ่ ร้�่ งพื่.ร้.บ.อ�ก�ศ
สะอ�ดเปน็ ำสิ�งท�่เร้�ค่อนำข�� งค�ดหวงั เพื่ร้�ะเชั้�่อว�่ จัะเปน็ ำ
กลี่ไกหนำ่ง� ทช่� ั้ว่ ยให�ปร้ะชั้�ชั้นำมส่ ุขภ�พื่ท�ด่ ่ข่น� ำ แตเ่ ม�่อเวลี่�
นำย�่ ังไมเ่ กิดขน�่ ำกจ็ ัำ�เปน็ ำต�องผู้ลี่กั ดนั ำต่อไป ในำส่วนำของ
บทบ�ทของนำกั วิชั้�ก�ร้ท่�ทำ�ง�นำเก่�ยวข�องกบั มลี่พื่ิษ์จั�ก
ภ�คอุตส�หกร้ร้ม ขณะทป�่ ร้ะเทศไทยยังคงไม่ม่กฎหม�ย
อ�ก�ศสะอ�ดโดยเฉพื่�ะ เร้�กผ็ ู้ลี่กั ดันำในำเร้อ�่ งทจ่� ัะท�ำ ได�
เชั้่นำ ก�ร้ใชั้�เทคโนำโลี่ย่ท่�ท�ำ ใหโ� ร้งง�นำอุตส�หกร้ร้มปลี่อ่ ย
มลี่พื่ิษ์ใหน� ำ�อยทส่� ุด ก�ร้สนำับสนำุนำให�ใชั้เ� ชั้�อ่ เพื่ลี่งิ ท่ส� ะอ�ด
ก�ร้สนำบั สนำุนำให�มก่ �ร้จััดตั�งโร้งไฟฟ�้ ชั้ว่ มวลี่เพื่�่อสง่
เสร้ิมใหเ� กษ์ตร้กร้นำ�ำ เศษ์ชั้ว่ มวลี่ในำภ�คก�ร้เกษ์ตร้ม�ใชั้�
ปร้ะโยชั้นำ์แทนำท�จ่ ัะนำำ�ไปเผู้�ท�ำ ลี่�ย ร้วมถ่งก�ร้นำำ�ชั้ว่ มวลี่
ไปใชั้ป� ร้ะโยชั้นำใ์ นำแนำวท�งอ่น� ำๆ
จั�กปร้ะสบก�ร้ณต์ ร้งในำก�ร้ทำ�วิจััยในำโร้งง�นำร้ไ่ ซเคลิ ี่
เศษ์โลี่หะ เร้�พื่บว่�ผู้้ป� ร้ะกอบก�ร้ก็เห็นำดว� ยท่จ� ัะดำ�เนำนิ ำ
ม�ตร้ก�ร้ท�จ่ ัะลี่ดก�ร้ปลี่อ่ ยมลี่พื่ิษ์ แต่พื่วกเข�ตอ� งก�ร้
ให�ภ�คร้ฐั สนำับสนำนุ ำงบปร้ะม�ณห�กจัะตอ� งเปลี่่ย� นำ
เทคโนำโลี่ยห่ ร้อ่ มต่ น� ำทุนำค่�ใชั้จ� ั�่ ยท่�เพื่�ิมข่น� ำ อย่�งย้นำโิ ดก็ม่
งบปร้ะม�ณสนำบั สนำนุ ำให�กับผู้้ป� ร้ะกอบก�ร้โร้งง�นำ
ซง่� ในำสว่ นำภ�คร้ัฐหร้่อร้ฐั บ�ลี่ก็ควร้จัะม่นำโยบ�ยด��นำ
ก�ร้สนำบั สนำนุ ำงบปร้ะม�ณเชั้่นำกันำ เพื่่�อสง่ เสร้ิมใหเ� กิด
148
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
รวบรวมบทบาทของ Prime Mover หรือผู้นำเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงในบริบทการจัดการคุณภาพอากาศสำหรับประเทศไทย ซึ่งเป็นโครงการภายใต้สสส. ในช่วงเวลาตลอดหนึ่งปีนับตั้งแต่ที่เปิดตัวโครงการเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน ปี 2563 เนื้อหาหลักประกอบด้วยการถอดเรียบเรียงเนื้อหาการบรรยายจากกิจกรรมเวทีเสวนารวม 6 ครั้ง ปิดท้ายด้วยบทสัมภาษณ์บทเรียนการทำงานในโครงการของ Prime Mover แต่ละคน
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search