PENDIDIKAN MUZIK TINGKATAN 5

MUZ IKPENDIDIKAN

TINGKATAN

RUKUN NEGARA

Bahawasanya Negara Kita Malaysia
mendukung cita-cita hendak;

Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan
seluruh masyarakatnya;

Memelihara satu cara hidup demokrasi;

Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara
akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama;

Menjamin satu cara yang liberal terhadap
tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak;

Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan
sains dan teknologi moden;

MAKA KAMI, rakyat Malaysia,
berikrar akan menumpukan

seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut
berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN

(Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

PENDIDIKAN

MUZIK

TINGKATAN 5

PENULIS
Yusri bin Hussain
Nik Hartini binti Nik Latif

EDITOR
Nor Azlizah binti Abas

PEREKA BENTUK
Fatin Atiqah binti Mohd Hijazi

ILUSTRATOR
Aqilah binti Zainuddin

2020

No Siri Buku : 0113 PENGHARGAAN

KPM2020 ISBN 978-967-2448-92-1 Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama
banyak pihak. Sekalung penghargaan dan
Cetakan Pertama 2020 terima kasih ditujukan kepada semua pihak
© Kementerian Pendidikan Malaysia yang terlibat.

Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam • Jawatankuasa Penambahbaikan
buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, Pruf Muka Surat,
disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk Kementerian Pendidikan Malaysia.
atau cara, baik dengan elektronik, mekanik,
penggambaran semula mahupun dengan cara • Jawatankuasa Penyemakan
perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu Pembetulan Pruf Muka Surat,
daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan Kementerian Pendidikan Malaysia.
tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.
• Jawatankuasa Penyemakan
Diterbitkan untuk Naskhah Sedia Kamera,
Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) Kementerian Pendidikan Malaysia.
No. 18 & 20, Jalan Damai 2,
Taman Desa Damai, Sungai Merab, • Pegawai-pegawai
43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. Bahagian Sumber Teknologi Pendidikan
No. Telefon: 03-89258975 dan Bahagian Pembangunan Kurikulum,
No. Faksimile: 03-89258985 Kementerian Pendidikan Malaysia.
Laman Web: www.arasmega.com
• Semua pihak yang terlibat secara langsung
Reka Letak dan Atur Huruf: dan tidak langsung dalam usaha menjayakan
Muka Taip Teks: Times penerbitan buku ini.
Saiz Muka Taip Teks: 11 poin

Dicetak oleh:
Mudah Urus Enterprise
No 143, Jalan KIP 8,
Taman Perindustrian KIP,
Bandar Sri Damansara,
52200 Kuala Lumpur.
No. Telefon: 03-62734337
No. Faksimile: 03-62735337

KANDUNGAN

Pendahuluan v
Penerangan Ikon vi
Topik Pembelajaran 1

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN 4
7
• Ensembel Nyanyian 1 9
• Lagu Ibu 15
• Ensembel Nyanyian 2 21
• Ensembel Nyanyian 3 24
• Ensembel Nyanyian 4 27
• Ensembel Nyanyian 5 29
• Lagu Berpisah Sementara 34
• Ensembel Nyanyian 6 36
• Ensembel Nyanyian 7
• Penilaian

UNIT 2 ENSEMBEL ALAT MUZIK

• Ensembel Alat Muzik 1 40
• Ensembel Alat Muzik 2 47
• Ensembel Alat Muzik 3 50
• Ensembel Alat Muzik 4 54
• Ensembel Alat Muzik 5 56
• Ensembel Alat Muzik 6 62
• Ensembel Alat Muzik 7 66
• Permainan Gitar Secara Ensembel 72
• Penilaian 74

UNIT 3 MEMBACA DAN MENULIS NOTASI MUZIK

• Triplet 78
• Common Time 82
• Cut Time 83
• Terminologi dan Simbol Muzik 84
• Latihan 85
• Not pada Garisan Leger 87
• Skel dalam Klef Trebel 89
• Kord Primer dalam Klef Trebel 97
• Perbezaan Kord Major dan Kord Minor 100
• Penilaian 106

iii

UNIT 4 PENGHASILAN MUZIK

• Melodi 110
110
• Aliran Melodi 114

• Pengolahan Melodi Berdasarkan 118
Motif
119
• Amalan Nilai Murni dalam
Penghasilan Karya

• Penilaian

UNIT 5 APRESIASI MUZIK

• Muzik Zaman Barok 122
• Muzik Zaman Klasikal 131
• Penilaian 137

Glosari 138

iv

PENDAHULUAN

Buku teks Pendidikan Muzik Tingkatan 5 digubal berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum
yang diorganisasikan menerusi tiga lajur, iaitu Standard Kandungan (SK), Standard Pembelajaran
(SP) dan Standard Prestasi (SPi). Buku teks ini ialah bahan Pengajaran dan Pembelajaran (PdP) di
dalam dan luar bilik darjah bagi mata pelajaran Pendidikan Muzik.
Buku ini mempunyai lima bidang utama yang terdiri daripada Ensembel Nyanyian, Ensembel
Alat Muzik, Membaca dan Menulis Notasi Muzik, Penghasilan Muzik serta Apresiasi Muzik.
Setiap bidang ini mempunyai peranan tersendiri dalam pembelajaran yang perlu dikuasai
oleh murid.

Ensembel Nyanyian Ensembel Alat Muzik
Berfokus kepada nyanyian tiga lapisan Memberi tumpuan kepada penguasaan
suara dengan pic, dinamik, tempo yang kemahiran bermain alat muzik secara
betul serta keseimbangan suara yang sesuai. ensembel dengan memainkan alat muzik
Selain itu, dalam ensembel nyanyian ini, pelbagai genre lagu serta mengaplikasi
murid perlu menyanyikan lagu dan membuat pengetahuan membaca dan menulis
persembahan ensembel nyanyian dengan notasi muzik.
teknik dan mengaplikasikan elemen muzik
yang betul dan sesuai.

Apresiasi Muzik Penghasilan Muzik
Tertumpu kepada aktiviti mendengar Memberi fokus kepada aktiviti
muzik daripada pelbagai budaya secara melahirkan idea kreatif melalui
aktif dengan memberi peluang untuk penghasilan karya, penciptaan melodi,
menghargai, menilai dan memberi ulasan corak irama dan bunyi muzikal. Selain
secara kritis. itu, murid boleh mengaplikasikan semua
bidang muzik yang telah dipelajari.

Membaca dan Menulis Notasi Muzik
Tumpuan diberikan kepada aktiviti membaca dan menulis notasi muzik bagi not triplet
kuaver dan not triplet krocet. Selain itu, murid juga dikehendaki untuk menerangkan
perkara asas membaca dan menulis notasi muzik. Bidang ini juga memerlukan murid
untuk menganalisis dan menilai keratan skor muzik dengan menggunakan pengetahuan
dan kemahiran notasi muzik. Hal ini bagi membolehkan murid untuk mengaplikasikan
pemahaman tentang pengetahuan dan kemahiran notasi muzik pada alat muzik.
Halaman rangsangan pada awal kandungan pembelajaran disediakan bertujuan untuk menarik
minat dan memberi rangsangan kepada murid untuk berfikir. Dalam setiap unit terdapat kandungan
pembelajaran, aktiviti, permainan, latihan dan penilaian. Buku ini turut disertakan dengan audio
DVD dan juga audio yang boleh diakses dengan mengimbas Kod QR bagi aktiviti pengajaran dan
pembelajaran di dalam dan di luar bilik darjah.

v

PENERANGAN IKON

Audio KBAT

Panduan kepada guru dan murid Aktiviti atau latihan yang menguji
melalui bunyi yang diterjemahkan tahap kemahiran berfikir aras
daripada buku bagi memudahkan tinggi murid.
proses pengajaran dan pembelajaran
berbentuk DVD dan Kod QR. Nota Guru

Cadangan Aktiviti

Aktiviti di dalam dan di luar bilik darjah secara Panduan kepada guru dan nombor bagi standard
individu atau berkumpulan yang berkaitan dengan pembelajaran.
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
(DSKP) Pendidikan Muzik Tingkatan 5. Info Muzik

Latihan INFO
Info tambahan yang berkaitan dengan setiap topik
LATIHAN yang dipelajari.

Soalan dan latihan yang menguji pemahaman
murid tentang topik yang dipelajari.

Penilaian PAK-21 EMK

PENILAIAN AbadKemahiran Elemen Merentas
Kurikulum.
Soalan pengukuhan bagi keseluruhan setiap unit. 21Ke
Kemahiran
Aktiviti Abad ke-21.

Kod QR

Latihan Strumming CONTOH
Latihan Nyanyian
Latihan Memainkan Nilai Not Imbasan Kod QR membantu untuk terus melayari
Latihan lazim dalam pembelajaran. bahan berkaitan dengan cepat.

vi

TOPIK PEMBELAJARAN

Pendidikan Muzik

Tingkatan 5

Unit 1 Ensembel Nyanyian
Unit 2 Ensembel Alat Muzik
Unit 3 Membaca dan Menulis

Notasi Muzik
Unit 4 Penghasilan Muzik
Unit 5 Apresiasi Muzik

1

1UNIT

ENSEMBEL NYANYIAN

STANDARD PEMBELAJARAN

1.1 Bernyanyi Secara Ensembel 1.1.4 Membuat persembahan ensembel
nyanyian dengan mengaplikasikan elemen
1.1.1 Bernyanyi lagu tiga lapisan suara dengan: muzik yang sesuai.
(i) pic yang betul.
(ii) dinamik yang betul. 1.1.5 Mengamalkan etika persembahan dan
(iii) tempo yang betul. nilai murni dalam persembahan ensembel
(iv) keseimbangan suara yang sesuai. nyanyian:
(i) sebelum, semasa dan selepas latihan.
1.1.2 Menyanyikan lagu secara ensembel dengan (ii) sebelum, semasa dan selepas
teknik yang betul. persembahan.

1.1.3 Membuat persembahan ensembel nyanyian
dengan:
(i) teknik yang betul.
(ii) mengaplikasikan elemen muzik
yang sesuai.

2

3

ENSEMBEL NYANYIAN 1 INFO

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN Ensembel nyanyian boleh dinyanyikan secara satu hingga Jenis suara dalam nyanyian:
empat lapisan atau mungkin lebih daripada itu. Dalam ensembel • Soprano (paling tinggi)
nyanyian empat lapisan suara merangkumi suara Soprano, Alto, • Mezzo soprano
Tenor dan Bes (SATB). Manakala ensembel nyanyian tiga lapisan • Kontralto atau Alto
suara pula terdiri daripada Soprano, Soprano dan Alto (SSA) • Tenor
serta Soprano, Alto dan Tenor (SAT). • Bariton

Rajah 1.1 Renj Suara dalam Nyanyian œ œ œ œ• Bes (paling rendah)

Soprano & œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Renj Normal Renj Tinggi
Renj Rendah
œ
Alto & œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
œ œ œ
2
Renj Rendah œ Renj Normal œ œ Renj Tinggi
„
&œ œ œ œœœœ œœœ
Info
Tenor
&
Renj Rendah Renj Normal Renj Tinggi œœœ
&
BBaesss ? œ œœœœœœœœœ Renj Tinggi
œœœœ &
Renj Normal
Renj Rendah &

Rajah 1.1 Renj suara bagi SATB

2

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑Seseorang penyanyi perlu mengenal pasti jenis serta renj suara sekiranya mereka ingin terlibat
&dalam ensembel nyanyian. Hal ini penting untuk memastikan supaya setiap penyanyi berasa selesa

ketika bernyanyi. Berikut adalah langkah-langkah untuk menentukan jenis dan renj suara, iaitu:

Aktiv&iti ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑

pemanasan vokal Kenal pasti not

paling rendah

& ∑ Lang∑kah-langk∑ah ∑ ∑ ∑∑
untuk menentukan renj
Mengenal pasti renj vokal
dan jenis suara
∑ ∑dalam nyanyian
?Buat perbezaan
∑ ∑ ∑ ∑ ∑not terendah dan https://arasmega.com/
qr-link/renj-vokal-dalam-
not tertinggi nyanyian/
Kenal pasti not
paling tinggi

©

Rajah 1.2 Langkah-langkah untuk menentukan renj dan jenis suara

4

do mi so mi do. . do mi so mi do.

& #www œ #œ œ œ w ‹##www #œ ‹œ #œ œ #w

Pemana.san Suarado mi so mi do. . do mi so mi do

& 43Nyanyikan latihan di bawah dengan pic dan tempo yang betul. 1 Audio Latihan 1 44
..
Latihan 1 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN
Latihan1

& 44 ∑ .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

do re mi fa so la ti do ti la so fa mi re do

&4 2 Audio Latihan 2 „

La4Ltiahtaihna2n 2

La&tiha44n 4www ”dœEoxmeœric.sœo1Œ œ w œ # ## wwwœj œ #œ #œ#œ œ #w Exerc. 1
„ 4 Intro œdo. œ . œ œdo œmi ˙ .so mi Œdo.
mi 2.

„La&t4iha#.nwww5& œ #œ œ œ Eng - kau - la‹h# # www ra - tu ha ‹- œ #ti œ- œku
„&44 I NIntFroO
do mi so w #œ #w

” mi do. . do mi so mi &do
Œ 43 œ œ œ. œj œ œ œ œ œ ˙ .Tem-pat - ku Infmoe: -mny/se -5rah ka - sih
o: m/s 5 ‹ ˙ ‹ ˙ & ‹ ˙BSnLoimtLasbtayoiathliphabnaepnra6g1daanndoat( Œ 44

& menunjukkan not tersebut adalah
). Ini bermakna not yang asal
& ‹ ˙akan dinaikkan dua langkah semiton. ‰œœjœ 3 œœjœ œœ 3
&„ 44 ∑ ” .. œŒ œIntro œœ œœ œœ. œœ œ˙ œ ..
& œœ œ

& do re mBi efa- taso- pala titi- ddaok thi anla- yaso enfag -mkaiu -relahdo

&
&44 „

Latihan 4 ” Œ œ œ œ. &œj œ œ œ œ ˙. Œ

„ 4 Intro Eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku Œ

4 5

Latihan 5 ” Œ œ œ œ. &œj œ œ œ œ œ ˙.

„ 4 Intro Tem -pat - ku me - nye - rah ka - sih

4

Latihan 6 j3 j3

w œ w # w # œLah soh mi lah lah doh re mi fah lah soh soh soh mi. #w #

&L&a44ti44h#Lawww˙anhwww2 œ do mi so mi do. . do mi so mi do. #
44
soh œ #œœfa˙hœœ ˙ œ œ œ #r#œewww# www ˙ # #œr˙eœ‹œ# œ# œ# œdœwoœh. ##ww
œmi œmœiœ wdwoh m‹i#
re fah ddoo.
NNyyaanLnyaiykLtiaiaahnntailhnaHga2unadr3imb(aoEwnnsaie&LhmL&.abat44itehil44h#..aFNawwwn˙any1hwwwa2nymœiaindœddo1œooh-dd#œLmmooœarii˙emmtœisshiiœooassœndoommœ˙o3iihmmœ4)3ii do.do. .. dodommi isosommi i
œ ##ww
w lwaœh dœo‹h# ##œtiwww# wwwd˙oh # #œ˙tœi‹œ# œ# œ# œsœwoœh.
ti .. ddoo.
do.do. dodommi isosommi i

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN 4Latihan 2&&&# 4444#www ∑ ∑
&& 4444 wwwwww œœ œœ œœ œœ ww ######wwwwww ##œœ ##œœ ##œœ œœ #wLatihSanua2ra 1
dLoatimh.ain1so mi œ.. #œœ ..œœœ œ œ43œwœ œ˙ œ ˙‹œ# #wwwœ œœ œ œ#œœ‹œœœ#œœ˙œœ œ˙#wœ .. 44..
. ti sodho dlaohtismodholia fmasshioo somfammii mi i mreddiood.o
dosodmhoi.fashodommiire redmoi. sfoa.h so mlia

.. œdo...œ œ œ œ43œœ œ˙. œ ˙œ
&ddLo&&oat44#immh4444aiin1ssoo∑&& 4#www www œ #œœ œœ œœ œ ww ‹###www#www ##œœ‹œ#œ##œœ œœ ###wwwSuara 2 44..
m∑i œ œœ dœoœmœœi œsœo mœ˙i œ œ˙do.œ ..
„
mi
sodho.fahdomire remi mfa.i sodolha ti sodho dfaohti mmilia rsesoo mfdaoihmi droedhod.o
& #www œ #œ œ œ w ‹ #ww ‹œ #œ œ.
# w # œ # wSuara 3

& #www œ #œ œ œ 3 w ‹##www #œ ‹œ #œ œ #w 4.
ddooL&a&„&mmti44hii#a4444nssoo4In∑mmtroii ∑ d..oœ. f..aœhdœomœŒirœe œœ . sœos˙oœlœha. œ dœœodœjhddoooœrœemmtœiœmiiœilœaœssoorœesœoœmmfœsiia˙o˙hmœ.i do œ .. ..
do”. œremi Œ
œ˙ ti dœ˙o do „
soh œ.
& 43 44. sroeh
& 4 4&Latihan1 dfoah

3 4„3
doLLaamtti44i4hihaansno45In4mtroi do. Eng.-kau - lah rad-otu mhai s-o tim-i ku do

” Œ œ œ œ.5 Aœurœjadj-iœotœuLœa6hœœtaihaœœ-n œ ˙. 7ŒŒ „
” Œ œ œ œ .32_LatihaAnuVdoiokLaElant(giVh-okawanue3l-)lah œ3ti
& 4 4Latihan1 Latihan
˙ku .

Audio
& 444 ∑∑ ... œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .„Audio Latihan 34 Intro -
& 44 . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œœ œœ œœ œœ ...„La(Stiuharaan11, 2 dan 3)
LLLaaatAttii44h4iuhhadaa(ninSnou64dL5aIIonranatttrirUo1hor)anenit (SuTaerma -2p)at - ku me (-Snuyear-ara3h) ka - sih (Minus One) 3

m””i fa ŒsŒo T‰llEeœaaœmnœg-j-pkœattœatiiuœ- - dkdœluœaooœ.3h. œjj œ œ œti la so fa œmm--3 ksii˙˙iuh.œ.rree do Œ
m”i fa Œso œ œ œ œj œ œra - tu ha - ti Œ
œ . œ œtmie - nlyae - rsaoh faka
& 4 ∑ .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ..„„Sebutan Berirama 4 Idnotro re œ ˙do
&&& œ œSseebnLuaatnktdai44444hunLnaalgnitrkiih4aknamntee4rnlgebikihutLLdLiaaara„„tthatii44hhimuhaaalnnaunIn66dnd5yotIranaotl.raorme
sme”bi utfaan ŒhŒsouruT‰leœfamBvœ-ejopœat-kit taœa-l-dkœpupoœ.3aa daœti tl-mœiadejœtai-k.hœnlayaeœn-hœrœsaiaonrhja-œmyœfaaakœadeœmn-3igisb-˙ikhaœa.rwue-al˙ahdh.oKŒemu„„dian,
”
” Be - ta - pa ti - dak han 8- ya eAnugd- kioauL-altaihhan 4 Irama

œ. œj œ œ œ ˙ „3
j4 Œ ‰ œj œ 3 œ
„ ” Œ œ œ œ. œ œ œ œ œ ˙ . ŒLati4han 4Intro
„ Intro œ
„ ” Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ . ŒLati44han 4Intro
Be - ta - pa ti - dak han - ya eng - kau - lah

Eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku
„ ” Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ . ŒLat44ihan 5Intro
„ ” Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ ˙ . ŒLat44iLhaatnih5aInntr5o
Eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku
Eng-kau - lah
ra - tu ha - ti9 - kAuudio Latihan 5 Irama
„ ” Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ ˙ . ŒLat44ihan 5Intro
„ ” Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ ˙ . ŒLati44han 6Intro
„ ” Œ ‰ œj œ œ œ œ. œj œ œ œ ˙Lati4hLaantiI6hnatrno6
„ ” Œ ‰ œj œ œ œ œ. œj œ œ œ ˙LatihanI6ntro
Tem -pat - ku me - nye - rah ka - sih

Tem -pat - ku me - nye - rah ka - sih

3 3

Tem -pat - ku me - nye - rah ka - sih

3 10 3 Audio Latihan 6 Irama

Be - ta - pa ti - dak han - ya eng - kau - lah

3 3
„ ” Œ ‰ œj œ œ œ œ. œj œ œ œ ˙Intro
Be - ta - pa ti - dak han - ya eng - kau - lah

Be - ta - pa ti - dak han - ya eng - kau - lah

6

MARI BERNYANYI 11 12 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Nyanyikan lagu Ibu bersama-sama dengan rakan-rakan. Audio Suara 2 Audio Minus One

IBU Pencipta: Ahmad Jaafar
Gubahan: Yusri Hussain
IBU
q= q75= 75 C Em G7 C
Dm
& 44 ˙ Œœ ˙ œj œ œ œ œ ˙ Œ
Œ œ œ œ. œ
œ i - bu ra - tu ha - ti - ku
I - bu Em eng-kau - lah Bi -
Dm G7
5F œœ ˙ Œœ
Œ œ œ. Jœ œ œ œœ ˙
&˙ œ œ

la ku ber - du - ka eng - kau hi - bur-kan se - la - lu. I-
9C Em
Dm G7 C œœ
&˙ Œœ ˙ Œ
œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ Œ
bu
i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku, Tem-pat -

13 F œj œ œ œ œœ Fm FF G7 C Œ ‰ œj

& œ. ˙ Œœ ˙ Œœ ˙

ku me - nye-rah ka - sih wa - hai i - bu. Be-

17 F 3 Fm C Am Dm G7 C

&œ œ œœ ‰ œj œ 3 œœ ‰ œj œ 3 œœ ˙ Œœ

œ œ œœ Se -

ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi-na - ri hi-dup - ku,

21 B 7 ‰ Jœ DD ‰ œj F Fm ‰ œj

&œ œ œ œ œ #œ œ œ bœ bœ œ bœ œ œ bœ

pan- jang - ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan ti - dak pu - tus-n-ynaya ba -

7
©

3

2

24 D m G7 C Em Dm G7 C

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN & œ œ œ œ œj‰œ ˙ Œ œ ˙ Œ œ œ œ. œjœ œ œ œ ˙ Œ œ œ

gai a-ngin la-lu. I - bu i - bu eng-kau - lah ra -tu ha - ti - ku, Tem-pat -

29 F œj œ œ œ œœ Fm FF G7 C

& œ. ˙ Œœ ˙ Œ œ ˙.

ku me - nye-rah - ka - sih wa - hai i - bu

3456

7 8 9 10

11 12

S.P 1.1.1. (i), (iii)

• Bimbing murid membuat latihan Nyanyian Harmoni.

• Bimbing murid membuat latihan Sebutan Berirama dalam huruf vokal. Contohnya, “ma”,

“mi”, “me”, “mo” dan “mu”.

8 • Bimbing murid bernyanyi lagu Ibu baris demi baris.
• Bimbing murid bernyanyi dengan pic dan tempo yang betul.

ENSEMBEL NYANYIAN 2 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Teknik Attack dan Release

Bernyanyi secara ensembel memerlukan teknik pernafasan yang baik dan betul. Antara teknik
pernafasan yang perlu dikuasai ialah teknik attack dan release.

a Teknik Attack

Teknik attack ialah cara seorang penyanyi atau kumpulan penyanyi memulakan nyanyian dan
rangkai lagu dengan tepat. Untuk menghasilkan attack yang baik, penyanyi hendaklah mempunyai
gambaran pic dan kualiti nada yang tepat serta dinamik yang diinginkan. Tahukah anda, kualiti
nyanyian akan terjejas sekiranya attack tidak dapat dilakukan dengan sempurna? Berikut adalah
antara teknik untuk mendapatkan attack yang baik:

Tarik nafas sehingga memenuhi Tahan nafas seketika sebelum
ruang abdomen. memulakan nyanyian

berpandukan arahan konduktor.

Rajah 1.3 Teknik mendapatkan attack yang baik

b Teknik Release

Teknik release ialah cara untuk menamatkan rangkai lagu dengan nilai not yang tepat. Pic dan
nilai not perlu dititikberatkan untuk mengakhiri sesebuah rangkai lagu. Langkah-langkah untuk
menambah baik teknik attack dan release ialah:

Konduktor koir perlulah Bimbingan yang Isyarat daripada konduktor
bijak dalam melatih teknik berterusan tentang teknik dalam attack dan release
attack dan release perlu semasa nyanyian perlu
attack dan release.
dilakukan semasa sesi jelas dan tepat.
latihan agar menjadi

kebiasaan.

Rajah 1.4 Langkah-langkah untuk mendapatkan release yang baik

9

Pemanasan Suara

Nyanyikan latihan di bawah dengan pic, sebutan dan tempo yang betul.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN Latihan 7 13 Audio Latihan 7
NyanyLikaatnihsaenti7ap frasa dalam satu nafas.

& 44 bwww bœ œ œ bœ œ œ œ œ bœ œ œ bœ œ œ œ bœ

Ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma ma

& œ bœ œ œ œ bœ œ œ bw www œœœœœœœœ
ma ma ma ma ma ma ma ma ma.
. Mo mo mo mo mo mo mo mo

&œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœœœ w

mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo mo.

& ###www #œ #œ #œ #œ #œ œ œ œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ

. Mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu mu

& #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #w

mu mu mu mu mu mu mu mu mu.

&LATIH∑AN? 43 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ & b 44

Pada pLeantdihapaant 8anda, apakah kesan sekiranya seorang penyanyi tidak melakukan aktiviti pemanasan

suara?&Binbca44ngk..aœn. Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ” ..

Em em em em em em em em em em em.
Gug gug gug gug gug gug gug gug gug gug gug.

10

& #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #œ #w

mu mu mu mu mu mu mu mu mu.

Latihan 8 ∑ ∑ & b 44 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

&Nyanyikan lat∑iha?n vo43kal di ∑bawah den∑gan attack d∑an release∑ 14 Audio Latihan 8

yang tepat. Berikan tumpuan kepada penghasilan ton yang œ œ ˙ ” ..
baik. Pada ulangan kedua, tukar kepada sebutan “gug”.

Latihan 8

& b 44 .. œ Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ

Em em em em em em em em em em em.
Gug gug gug gug gug gug gug gug gug gug gug.

Nyanyian Harmoni

Senandungkan terlebih dahulu dalam sebutan huruf konsonan pada latihan irama di bawah.
Kemudian, sebutkan lirik mengikut iramanya sebelum menyanyikan lirik lagu.

LLaatithihaann9Harmoni 9

Latihan HFarmoniF9m b‰œjb œDjœmDœmœ œGœ7Gjœ7j‰ C
44
Suara 1 & & 44” F Œ Fm‰ œ œ ‰œœ œC œi œœ-œœœœi-œbJœuœJ ‰ œ
Suara Œ œ œ œ ‰ œ
1 ”
bu i
ba - gai a - ngin la - lu, I- -

Em ba D- gmai a- ngin œljaœ-Gjœlu7G,œ7 I - bu C i - i-bu i-
D m C
& œ Em œ œ œœ œ Jœœ Jœ‰ œ œ œœ œ œ œ œ ””
& œ œ ‰ œ .œ. œœ ˙˙
œ i .
ti - ku. .
bu - i - bu eng - kau - lah ra - tu ha -

bu i - i - bu eng - kau - lah ra - tu ha - ti - ku.

∑15 3 16 ∑ ∑ 17 1∑8∑ 4444
& & ∑Audio Latihan 9 4 43Audio Latihan 9 Audio Latihan 9 ŒŒ
(Suara 2) (Melodi) Audio Latihan 9
(Irama) (Suara 1) (Minus One)

LaLtiLahtaaithnihaHanna1CrH0maormnio1n0i 10 F œœ. jœœjœœ Fm FF G7 CC˙˙.
&SuarSau1ara 1 &44 44” C F F F˙˙
Œ Œœ œœ œœ œ œ œœ œ ˙F˙m Œ Œ œ Œ Œ œGœ7 .
” œœ. œ

TemT-epmat-p-akt u- kume -mney-en-yrea-hra.h . ka k-as-ihsih wawa- -hahiai . . i i - - bubu

&& ∑∑ 43 4320 ∑∑ ∑∑ 4444
21
19 22

LatiLhaatnihHaAnaurHdmioaorLnmatiioh1na5ni 105 Audio Latihan 10 Audio Latihan 10 Audio Latihan 10
(Suara 1) (Suara 2) (Melodi) (Minus One)
(Irama)

&SuarSau3ara 3 &44 44F” F Œ ŒFmFm ‰ b‰œjbœDjœmDœmœ œœ œœ œGœ7jGœ7j‰ ‰ œ œ CC œœœœœœœœœœjj‰‰ œœ 11

” œœ

ba b-aga- i gaia - nag-ingilna -lalu- lu I I - - bubu i i - - i-ib-ubu i i - -

MARI BERNYANYI

Nyanyikan lagu Ibu dalam dua suara dengan teknik attack dan release serta tempo yang betul.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN IBU Pencipta: Ahmad Jaafar
Gubahan: Yusri Hussain
IBU

Suara 1 q= 75q = 75 C Em Dm G7
Suara 2 & 44
˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ
œ
bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -
I-
˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ
& 44
œ bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -

I-

4C F Em Dm Jœ œ œ œ œ

&˙ Œ˙ œœœœ ˙ Œ œ œ. hi - bur-kan se - la -
œ
ku. ku ber - du - ka eng - kau Jœ œ œ œ œ
Bi - la
&˙ œœœœ ˙ Œ œ œ. hi - bur-kan se - la -
Œ˙
ku œ ku ber - du - ka eng - kau

Bi - la

8 G7 C Em Dm G7
Œ œ œ œ œ œ œ Jœ ‰ œ œ œ œ œ œ Jœ ‰ œ œ œ. œj œ œ œ œ
&˙
I - bu i. .. .. ..-bu i - bu i - i-bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -
lu,
Œœ ˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ
&˙
I - bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -
lu.

12

©

23 24 25 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu
(Suara 1) (Suara 2) (Melodi) (Minus One)

2

12 C F œj œ œ œ œœ Fm FF G7

&˙ Œ œ œ œ. ˙ Œœ ˙ Œœ

ku, Tem-pat - ku me - nye-rah ka - sih wa - hai i-
œj œ œ œ œ œ ˙
&˙ Œ œ œ œ. Œœ ˙ Œœ

ku, Tem-pat - ku me - nye-rah ka - sih wa - hai i-

& ˙16 C F Fm C Am Dm G7
3
bu. Œ ‰ œj œ œ œ ‰ œj œ 3 ‰ œj 3 œœ
œ
&˙ œ œœ œ œœœ hi-dup-

bu. , Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng - kkaaiu-l-ahlah yang me-nyi -na - ri œœ

Œ ‰ œj œ 3 œ œ ‰ œj œ 3 ‰ œj 3 hi-dup-

œ œ œœ œ œœœ

Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi -na - ri

20 C Œœ B7 D œ D ‰ œj F bœ Fm

&˙ œ œ œ œ œ ‰ Jœ #œ œbœbœ œ œ œ bœ ‰ œj

ku, Se - pang- jang ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan ti - dak pu - tusnnyyaa ba-

&˙ Œ œ œ œ œ œ œ ‰ Jœ #œ œ œ bœ bœ ‰ œj œ bœ œ œ bœ ‰ œj

ku, Se - pan - jang - ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan ti - dak pu - ttuussnya ba-

13

3

24 D m G7 C Em Dm G7
œ œ œ œ œ œJ ‰ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ œ œ œ. œj œ œ œ œ
UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN &œœ œ œœ œ

gai a-ngin la-lu, I - bu i - i-bu i - bu i - i-bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -

&œœ œ œœ œ ˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ

gai a-ngin la-lu. I - bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -

28 C Œ œ œ F œj œ œœ œœ Fm FF G7 C Œ
Œ
&˙ œ. ˙ Œœ ˙ Œ œ ˙.

ku Tem-pat - ku me - nye - rah ka - sih wa - hai i - bu

&˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ ˙ Œœ ˙ Œ œ ˙.

ku, Tem-pat - ku me-nye-rah - ka - sih wa - hai i - bu

15 16 17 18

19 20 21 22

LATIHAN

Huraikan contoh-contoh kelemahan nyanyian dari segi attack dan release.

S.P 1.1.1. (i), (iii), (iv) 1.1.2

• Bimbing murid membuat latihan Pemanasan Suara.

• Bimbing murid membuat latihan irama dalam sebutan huruf vokal untuk latihan 9 dan 10.

Contoh, “cap”, “bab” atau “bam”.

• Bimbing murid membuat latihan nyanyian dengan mengaplikasikan teknik attack dan release.

14 • Bimbing murid bernyanyi secara ensembel lagu Ibu baris demi baris.
• Bimbing murid menyanyi dengan pic yang betul dan tempo yang betul.

ENSEMBEL NYANYIAN 3 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Sebutan adalah penting dalam nyanyian. Organ yang terlibat dalam menghasilkan sebutan
ialah mulut, bibir, lidah dan rahang. Kejelasan sesuatu sebutan itu bergantung kepada
koordinasi di antara organ-organ tersebut. Dalam nyanyian, sebutan bunyi vokal dan
konsonan perlu jelas. Bentuk mulut yang betul akan menghasilkan sebutan, kualiti ton dan
intonasi yang baik. Latihan yang konsisten akan dapat menghasilkan sebutan yang jelas
dan mantap.

Getar Bibir (Lip Trills)

Latihan getar bibir merupakan satu latihan vokal yang sangat berkesan. Latihan getar bibir

blmae&terimgheabbrnaankintusi.eruSenentmtua∑kaksaumnletaurteikhlaamknse43kngagentealruoatboriktbaibrn,i∑bbmiurunldyuait.ndalildaamh.kSeaodkao∑anngahnamppeirrnatnef#ar#tsua44tnupa,mbaibt irpebnetrignegtadraalatamu

LatihanLGaettiahr aBnibi1r1

& ## 44 www œœœœœœœœ ˙ ” .. 26 Audio Latihan 11
Getar Bibir

Pematah Lidah (Tongue Twister) INFO

sPee&bmuat#at#anh, lidah adalah skaetluankcaaerda43nah. Sleabtiuhtadnenugn∑atunkpamnetansindgakna44jteklaans Bukaan mulut anda hendaklah
seluas dua jari secara menegak
kefasihan ∑dan
#ketika menyebut suku kata dan
pematah lidah berikut dalam satu nafas. ∑ n # 44menyanyikan lirik lagu.
&Labtihan 12 ∑ 43 ∑
Latihan Sebutan Vokal - m/s 15

BKCR&&eulheendam##yh##lLaei&chaa44aSœattrhienih#ewwwœbca#drin,uanœyl44GtcaeaimelnœlntoawwwcmwrViœcBaeœhoilmirebkaœacbhiŒrtaeuhaœllhneayrdhaœhiœaklœaeœanecniœeœœKehueœoeœrœuneœefsBTœœvoohuaœnykeaœœaayaœtylianpdœaœœbyaoanaœfbœyœktahaœoyebœnaœstŒwoonnaœgab˙uneœeaœeal,eœidektœaheœlbeeaaœhetœ”peeaaeaœœnytbhtaaiœ,yartwaŒhaœyfeaaakœlkyiptbosurayyaang menyebabkan

sebutan olhiriokh mohenohjadohi kurang ajyelaays. aByagayi mohenogh aotahsiohmasuualauuh utuersuuebuuut, nyanyikan latihan di bawah

dengan sebutan yang jelas. ∑ 44

& ## ∑ 43Bunyi sebutan dalam nyanyian untuk huruf vokal

Pastikan bunyi ee dalam latihan adalah sama dengan bunyi e dalam perkataan itik. Sementara
bu&ny#iL#aaytiahdaanl∑aShebsaumtaandVeonkga∑aln-
ay dalam p∑erkataan say.∑
m/s 15
Latihan 13 Audio Latihan 13
27 Sebutan Huruf Vokal

& ## 44 www œœœœœœœœ œœœœœ Œ œœœœœœœœ
ah ah ah ah ee ee ee ee ay ay ay ay ay ee ee ee ee ay ay ay ay

& ## œ œ œ œ œ Œ œœœœœœœœ œœœœœ Œ
oh oh oh oh oh
ay ay ay ay oh oh oh oh uu uu uu uu uu

15

J

ba - gai a - ngin la - lu, I - bu i - i-bu i-

Em œœœ nœyaœJnyi‰an œœ Dm konsoœnjaGnœ7 œ œ œ C ”

Buny&i seœbutan dalam untuk hurœu.f ˙

Pastikan bbuunyi kionso- nani - pbuada akehnigr- skeautia-p lashuku kartaa - tu ha - ti - ku. .
dibunyikan dengan tepat dan jelas.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN 43 Audio Latihan 14 44
œœ Sebutan Huruf Konsonan
& ∑LatiLhaantiSheabnu1ta4n Konsonan ∑ ∑28
&L#a#tihwwwan œ
œHarmoni œ œ œ œ ˙ ” œœœœœœœœ

10 lat lat lat lat lat lat lat lat
bam bam bam bam bam bam bam bam bam

&Suara 1## &˙ 44 C Œ œœ œœ F œj œœœ œœ Fm FF Œ G7 C˙. Œ

”” œœ. œœœ˙ ˙ Œ œ” ˙ œ

lat Tteamk -ptaakt - tkauk tmake - ntyaek-rtaahk . takkata-ksih tak. wa - hai . i - bu

Nyanyian Harmoni

∑ 3 ∑ ∑ 4#Senandungkan latihan irama di bawah dengan menggunakan bunyi salah satu alat muzik seperti
& 4 4& # ∑trompet. Kemudian, sebutkan lirik mengikut iramanya sebelum menyanyikan lirik lagu.

LatLihaatnihHanar1m5oni 15

&Suara #3# & 44∑ F Fm ‰ b œj Dm œ œ G7 œ C œ œ œ œ œj ‰ œ

” Œ∑ œ∑ œ ∑œj ‰ ∑œ

ba - gai a - ngin la - lu I - bu i - i-bu i-

Em œ œ œ ∑œ œj ‰ œ∑ œ Dm ∑ œj G7 œ∑œ œ C ”

& ## & œ∑ œ. œ ˙ .

bu - i - i - bu eng - kau - lah ra - tu ha - ti - ku,

Suara 3 29 30 31 32
&&##
∑ ∑Audio Latihan 15 43Audio Latihan 15 ∑ ∑Audio Latihan 15 ∑Audio Latihan 15 44
(Irama) (Suara 3) (Suara 1 dan 2) (Minus One)

LLataihtiahnanHa1r6moni 16

C Œ œ F œjœ œ œ œœ Fm FF G7 C Œ
œ
Suara 3 & 44 ” œ. ˙ Œœ ˙ Œ œ ˙.

Tem-pat - ku me - nye -rah ka - sih wa - hai i - bu.

& 3∑3 34∑ 35 ∑ 36 ∑
Audio Latihan 16
(Irama) Audio Latihan 16 Audio Latihan 16 Audio Latihan 16
(Suara 3) (Suara 1 dan 2) (Minus One)
16

MARI BERNYANYI

Nyanyikan lagu Ibu dalam tiga suara dengan pic, sebutan dan tempo yang betul.

37 38 39 40 41 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu Audio Lagu Ibu
(Suara 1, 2 dan 3) (Suara 1) (Suara 2) (Suara 3) (Minus One)

IBU Pencipta: Ahmad Jaafar
Gubahan: Yusri Hussain
IBU

q= 75q = 75 C Em Dm G7 C

Suara 1 & 44 ˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ Œ
œ œ

Suara 2 & 44 pI - bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku. Bi -
œ
˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ Œ
œ

pI - bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku Bi -
œ
Suara 3 & 44 ˙ Œœ ˙ Œ œ œ œ. œj œ œ œ œ ˙ Œ
œ

5F pI - bu i - bu œ eng-kau - lah ra - tu ha - ti - ku Œ Bi -
œœœœ Em
&˙ Dm G7 œ
F ˙Œ
p œ. œJ œ œ œ œ ˙

la ku ber - du - ka eng - kau hi - bur-kan se - la - lu, I-

&˙ œœœœ ˙ Œœ œ. œJ œ œ œ œ ˙ Œœ
F p

la ku ber - du - ka eng - kau hi - bur-kan se - la - lu. I-

&˙ œœœœ ˙ Œ œ œ. œJ œ œ œ œ ˙ Œœ
F p

la ku ber - du - ka eng - kau hi - bur-kan se - la - lu I-

17

©

2

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN 9C œ œ œ œ œJ ‰ œ Em Dm G7

&œ œ œ œ œ œ œJ ‰ œ œ œ. œj œ œ œ œ

bu i. .. .. .. - bu i - bu i - i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -

& ˙. œ ˙. œ œ œ. œj œ œ œ œ

bu i - bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -
& œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ.
œj œ œ œ œ

bu i. .. .. .. bu i - bu i - i-bu eng-kau - lah ra - tu ha - ti -
12 C
F œj œ œ œ Fm FF G7
&˙
Œ œ œ œ. œ œ ˙ Œœ ˙ Œ ‰ Jœ
ku
f wa - hai i
&˙ Tem-pat - ku œj œ œ œ œ œ ˙me-nye-rah ka - sih
Œœ ˙ Œ ‰ Jœ
ku, Œ œ œ œ. f
wa - hai i
&˙ Tem-pat - ku œj œ œ œme-nye-rah ka - sih
Œœ ˙ Œ ‰ œj
ku, Œ œ œ œ. œœ ˙
f wa - hai i
Tem-pat ku me - nye - rah - ka - sih

3

& ˙16 C F Fm C Am Dm G7
3
Œ ‰Pœj œ œ œ ‰ œj œ 3 œœ ‰ œj 3 œœ
œ
œ œ œœœ

bu. , Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng - kkaaiu-l-ahlah yang me-nyi -na - ri hi-dup-
3
&˙ Œ ‰Pœj œ œ œ ‰ œj œ 3 œœ ‰ œj 3 œœ
œ
bu. œ œ œœœ hi-dup-

& ˙. Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi -na - ri œœ
3
bu ‰Pœj œ œ œ ‰ œj œ 3 œ œ ‰ œj œ 3 œœ hi-dup-
œ
œ œ

Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi -na - ri

20 C B7 D D œj F Fm

&˙ Œœ œ œ œœ œ ‰ Jœ #œ œ œbœbœ ‰ œ bœ œ œ bœ ‰ œj
F
ku, Se - pang- jang ma-sa eng - kau ber - kor-ban œtij- dak pu - tusnya ba -
18 ‰
&˙ Œ œ œ œ œœ œ ‰ Jœ #œ œ œbœbœ œ bœ œ œbœ ‰ œj
F

&˙ Œ ‰Pœj œ œ œ œ ‰ œj œ œ œ œ ‰ œj œ œ œ œ œ œ

bu. Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi -na - ri hi-dup-
3
& ˙. ‰Pœj œ œ œ ‰ œj œ 3 œ œ ‰ œj œ 3 œœ œœ
œ
bu œ œ
20 C
Be - ta-pa ti-dak ha - nya eng-kau-lah yang me-nyi -na - ri hi-dup-
&˙
B7 D D œj F Fm
ku,
Œœ œ œ œœ œ ‰ Jœ #œ œ œbœbœ ‰ œ bœ œ œ bœ ‰ œj UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN
&˙ F
Se - pang- jang ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan œtij- dak pu - tusnya ba-
ku,
Œ œ œ œ œœ œ ‰ Jœ #œ œ œbœbœ ‰ œ bœ œ œ bœ ‰ œj
&˙ F
Se - pan - jang - ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan œtij- dak pu - tusnya ba-
ku, Œ
œ œ œ œœ œ ‰ Jœ #œ œ œbœbœ ‰ œ bœ œ œ bœ ‰ œj
F
Se - pan - jang ma-sa eng - kau ber - kor-b-abnan ti - dak pu - tusnya ba-

19

31 F G7 C 5

&˙ Œœ ˙. 32
36
UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN hai, . i - bu. 40

&˙ Œœ ˙.

hai, . i - bu.

&˙ Œœ ˙.

hai, . i - bu.

29 30 31

33 34 35

3179 38 39

41

Murid dibahagikan kepada tiga kumpulan. Setiap kumpulan akan membuat persembahan ensembel
nyanyian dengan mengaplikasikan elemen-elemen muzik yang sesuai.

S.P 1.1.2, 1.1.3 (ii) 1.1.4

• Bimbing murid membuat latihan sebutan vokal dan konsonan. Guru bebas menggunakan

pelbagai suku kata dalam latihan tersebut.

• Bimbing murid membuat latihan ensembel nyanyian suara 3, latihan 15 dan 16. Irama bagi

latihan tersebut adalah sama dengan irama suara, latihan 9 dan 10.

• Bimbing murid membuat latihan nyanyian dengan mengaplikasikan teknik sebutan.

20 • Bimbing murid bernyanyi secara ensembel lagu Ibu baris demi baris.
• Bimbing murid bernyanyi dengan pic yang betul, sebutan dan tempo yang betul.

ENSEMBEL NYANYIAN 4 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Dinamik dalam Nyanyian

Dinamik bermaksud bagaimana sesebuah karya muzik itu perlu dipersembahkan sama ada secara
lembut, sederhana atau kuat. Biasanya, simbol dan istilah digunakan untuk menunjukkan dinamik
dalam skor muzik. Rajah di bawah menunjukkan simbol dan istilah bagi dinamik.

KELANTANGAN Crescendo Beransur kuat
KUAT Sangat kuat
ff Fortissimo

SENYAP f Forte Kuat
mf Mezzoforte Sederhana kuat
mp Mezzopiano Sederhana lembut
p Piano Lembut
pp Pianissimo Sangat lembut

Decrescendo Beransur lembut

Rajah 1.5 Simbol dinamik 21

Pemanasan Suara

Nyanyikan latihan di bawah mengikut dinamik. Berikan tumpuan kepada kawalan pernafasan.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN Latihan 17

42 Audio Latihan 17

ScoLraetihan 18 43 Audio Latihan 18

q = 80 Latihan 17

LSaetbihuc&toarna44kBire..armwwwiraadmi baawfœahœ. Aœndœa œœœ œ w www pœiraœmœa œœ œœœ w ..

boleh menggunakan sebutan yang telah pelajari.
ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha

L„&aLt44ihaatnih1a9nI1n9t∑ro ∑ 43 ∑ ∑ 4444
Œ œ œœ œœœ œ w Audio Latihan 19
Latihan 18 (Irama)

Œ œ œœ œ œ œ œ ˙. Œ

NSeynaann„&dyuina44gnkaB..newwwterrhlea∑brihmdopœanhœui lœu &dœenœ43gaœnœmœenggwfuna∑kan www ifrœamœaœyaœngœ tœe∑laœh œandawppelaja44..ri pada

sebutan
latihan irama di bawahh.a Khaehma huadhiaanh,a hsaehbautkhaan lirik mengikuthaihraamhaahnayhaa hsaehbaehlaumhamenyanyikan

lirik lagu. ∑ 43 45∑ ∑ 46 b 44

&
Latihan 21
&&LaLtia44bhtaihn44wwwa2n0 20 Audio Latihan 20 Audio Latihan 20

∑ Suara 2 ”(Minus One)

F œ œC 7 œ œ Bb œ yœahGŒmœyœahœ C7 œ œy˙aœh œ Am Dm
œyahœ œyah œ œyah œ œ wyah yah
Œ œœyah ˙. Œ

& ###www # œ # œ # œ # œ # œ œ œ œ # ˙ ”ya-kin per - ca-ya di - ri
ca- ba- ran - di-ha-ru - ngi

&& b www ∑ yah œ ynah#43œ yah yah yah yah yah yah yah ” „ 44
#
22 œ œ œ∑ œ œ œ ∑

˙

yah yah yah yah yah yah yah yah yah

MARI BERNYANYI 47 48 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Nyanyikan lagu Berpisah Sementara Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah
dengan pic, tempo dan dinamik Sementara Suara 2 Sementara
yang betul. (Minus One)

US Hip Hop BERPISAH SEMENTARA

Berpisah Sementara

qq==9900 F Ciptaan dan lirik: Yusri Hussain

& b 44 œ C Bb F C7 Bb
F .. w
Suara 2 œœ œ œ œœ Œ œ œœ œœ œ œ w

Ber -mu-la - nya di si - ni ya -kin per - ca -ya di - ri

nga sa - tu - kan ki - ta se - mua

4 b Gm C7 œ œ Am Dm œ FC œ Bb

& Œœ œœ œœ ˙ ‰ œjœ œœœœœœ œ Fw

fca-ba-ran di - ha - ru - ngi ta -pi lang - kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti,

ki - ta la - lui ber-sa - ma ta -pi ki - ni kan ber - pi - sah se-men - ta - ra,

F C FF C7 F

8 1. 2. œœ œ œ œ œ œ œ œ œ. œj
.. .. œ
&b Œ œ œ œ œœ œ œ f se -

Ka -sih mu - la ber -bu - Jong jong i - nai mak i - pung Ra - ja - wa - li

11 F F C7 F F F
& b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ .. .. œ
F œ œ œ œœ

pak tung-gul i - nai ber-da - rah i-bu ka-ki. Jong Jong Ii - nai mak - i -

14 C 7 FF F C7 D.C. al Fine Fine
F
& b œ œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ .. œ

pung Ra - ja - wa - li se - pak tung-gul i - nai ber-da - rah i - bu ka - ki

S.P 1.1.1. (i), (iii) 23

• Bimbing murid membuat latihan Sebutan Berirama. Gunakan pelbagai bunyi daripada
alat seperti bunyi rekoder untuk latihan tersebut. Bahagikan murid kepada tiga kumpulan.
Kumpulan A menyanyikan irama dalam pic do. Kumpulan B menyanyikan irama dalam
pic mi dan kumpulan C menyanyikan irama dalam pic so. (Gunakan nada C Major)

• Bimbing murid bernyanyi suara 2 (melodi) lagu Berpisah Sementara baris demi baris.
• Bimbing murid bernyanyi lagu Berpisah Sementara mengikut dinamik yang betul.

ENSEMBEL NYANYIAN 5 INFO

Elemen ekspresi merupakan satu elemen yang terdapat dalam

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN konsep muzik. Elemen ini berkaitan dengan tindak balas emosi Tip Nyanyian Ekspresif
individu dengan muzik itu sendiri. Melalui muzik, seseorang dapat
meluahkan dan menzahirkan perasaan gembira, sedih atau marah. 1. Memahami lirik lagu

Ekspresi dalam nyanyian dapat membentuk perhubungan 2. Latihan pemanasan suara
emosi antara penyanyi dengan pendengar. Sekiranya penyanyi
3. Kawalan dan sokongan
dapat menyanyikan lirik lagu dengan baik, pendengar akan dapat pernafasan
menyLealatimhainem19osi yang ingin disampaikan melalui lirik dan lagu.
Pema„n44asan SInut∑arora Œ œ œ œ œ œ œ œ w 4. Kawalan dinamik
5. Ekspresi muka yang sesuai
Œ œ œ œ 6.œ Kœeyœakœinan˙d.iri Œ

Lakukan pemantapan ton suara pada latihan berikut.

„ Latihan 21 ∑ & 43 ∑ ∑ 44

Pastikan rahang anda tidak bergerak semasa menyanyikan latihan di bawah. Bernyanyi secara

bersahaja, relaks dan seimbang.

Latihan 21 49 Audio Latihan 21

& 44 www œœœœœœœœ ˙ ”

yah yah yah yah yah yah yah yah yah

& ###www #œ #œ #œ #œ #œ œ œ œ #˙ ”

yah yah yah yah yah yah yah yah yah

& #www œ œ #œ œ œ œ œ œ ˙ ”

yah yah yah yah yah yah yah yah yah

& ‹##www #œ #œ ‹œ #œ #œ œ œ œ #w

yah yah yah yah yah yah yah yah yah

& ∑ 43 ∑ ∑ 44

24

Latihan 22

Nyanyikan latihan berikut secara staccato (terputus-putus). Pastikan rahang anda tidak bergerak.

Bernyanyi secarLaabtiehrasnah31aja, relaks dan seimbang. Bunyi sebutan

huruf eLhataihdaanla2h2&sepebrt44i bu..nyøi dalam perkataan emas. UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

& 44 www øø ø øøø øø ø ø ø ø 5ø0 ø ø ø ø øAudio Latihan 22 ø

Ke hu - lu ke hi - lir oh me - ra - ta men - ca - ri ro - tan a - mat - lah la - ma

œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. Œ ”Ber - ja - lan ma-lam di Kua - la Ke-dah sing-gah se-ben - tar me - ma - kan lak - sa
eh eh eh eh eh eh eh eh eh
& &b øŒ ø ”ø ø ..
# # # www øøøøøø ø ø ø ø ø øøø ø ø
# œ. # œ. # œ. # œ. # œ.me - mo - ri ter - u - kir ja - di ceri - ta œ. œ. œ. # œ.men - ja - di ke - na - ngan oh ber - sa - ma.

per - sa - ha - baeh- tan eha - meaht- lahehin - edhah ehda - leahm i -ehnga - tan ehke - kal sen - tia - sa.ki

& #www & b œ.∑ œ. #œ. 43œ. œ. œ.∑ œ. œ. œ. Œ∑ ” „ n 44

Latihan 28 eh eh eh eh eh eh eh eh eh

& ‹##www „ 44 .. œ œ œ œ#œ.œ #œ.œ œ‹œ.œ #œ.œ #œ. œ. œœ. œ œœ. œ œ#œ. œ œ Œœ œ” œ
„ œ œ œ œ œ ehœ œehœ ehœ ehœ eh eœh œehœ œehœ œehœ œ œ œ ..
Nyanyian Harmoni
& ∑ 43 ∑ ∑ b 44Senandungkan terlebih dahulu dengan menggunakan sebutan irama yang telah anda pelajari pada
b 3 ∑ ∑ 4latihan irama di
„ ∑ 4 4lirikLlaagtiuh.an 23
bawah. Kemudian,&sebutkan lirik mengikut iramanya sebelum menyanyikan

LatihaLnA2T3IHAN 23 Gm œ œ œC7 œ œ œ œ ˙Am Dm
Bb F C7
& b 44 ∑Suara 1 Œ ‰ œjBbœ œ
Suara 1 & b 44 ∑
& b Fœ œ œ FC

Œ œ œ œ œ œ œ œ w Œ œ œ œ œ œ œ œ wca - ba - ran di - ha - ru - ngi ta - pi lang -
ki - ta la - lui ber - sa - ma ta - pi ki -

œ œ œ œ œ wBer-mCu-la - nya di si - ni Bb ya-kin per - ca-ya di - ri,

5ka1h ki - ta tak 5pe2r - nah ber - hen 5-3 ti, 54

Audio Lnaitihanka2n3 ber A- updiio-Lsaatihhans2e3 - menA-udtaio L-atihraa,n 23 Audio Latihan 23
(Minus One)
(Irama) (Suara 1) (Suara 2)

25

eh eh eh eh eh eh eh eh eh

& ∑ 43 ∑ ∑ b 44

LatLihaatnih2a3n 24 Dm

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN Suara 1 & b 44 ∑ Gm œ œ œC7 œ œ œ œ ˙Am ‰ œj œ œ

Πta - pi lang -
ta - pi ki -
ca - ba - ran di - ha - ru - ngi
ki - ta la - lui ber - sa - ma

& b Fœ œ œ œ Cœ œ œ œ Bb

w

kah ki - ta tak per - nah ber - hen - ti,
ni kan ber - pi - sah se - men - ta - ra,

55 56 57 58

Audio Latihan 24 Audio Latihan 24 Audio Latihan 24 Audio Latihan 24
(Irama) (Suara 1) (Suara 2) (Minus One)

& b ∑ n 43 ∑ ∑ b 44

Latihan 25
Latihan 24

Intro F F C7 F F F C7 F
.. œ œ œ œ œ œ ˙ ‰ Jœ œ œ ˙ Œ œ œ œ œ œ œ ˙ ..
Suara 1 & b 44 ∑

Jong Jong i-nai Jong i - nai Ra - ja- wa - li ber -da - rah i-bu ka-ki.

& b ∑ 43 ∑ ∑ 44

59 60 61 62

Latihan 25

Audio Latihan 25 F Audio LFatihan 25 C 7 AudFio Latihan 25 F F Audio LaCtih7an 25 F

& b 44 ∑(Inratmroa) .. œ œ œ œ(Suara 1)œ œ ˙ ‰(SœJuarœa 2)œ ˙ Œ œ œ œ œ(Minus One) œ œ ˙ ..

Jong Jong i-nai Jong i - nai Ra - ja - wa - li ber -da - rah i - bu ka-ki.

& b ∑ 43 ∑ ∑ n 44

26 Latihan 26

& 44 ∑ .. œ œ œ œ œ œ œ œ ˙. Œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙. Œ ..

MARI BERNYANYI

Nyanyikan lagu Berpisah Sementara dalam dua suara dengan pic, ton dan dinamik yang betul.

63 64 65 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah
Sementara Sementara Sementara
(Suara 1) (Suara 2) (Minus One)

BERPISAH SEMENTARA
Berpisah Sementara
qUUSS HHiippHHoopp
q==9900 Ciptaan dan lirik: Yusri Hussain

& b 44F œ C Bb F C7 Bb GŒmœ œ C7
F Œœ œ œ œœ œ œ w œ
Suara 1 œœ œœ œœ .. w œ œ œ œ

f
Ber-mu-la - nya di si - ni ya-kin per - ca-ya di - ri ca-ba-ran di- ha - ru -

nga sa - tu - kan ki - ta se- mua ki - ta la - lui ber-sa-

Suara 2 & b 44 œ œœ œœ œœ .. w Œœ œ œ œœ œ œ w Œœ œœ œœ œ œ
F f
ya-kin per - ca-ya di - ri
Ber-mu-la - nya di si - ni sa - tu - kan ki - ta se- mua ca-ba-ran di- ha - ru -

nga ki - ta la - lui ber-sa-

5 Am Dm F C œœ Bb 1. F C
œœœœœœ
S1 & b ˙ ‰ œj œ œ w Œ œ œ œ œ œ œ œ ..
F
ngi Ka - sih mu - la ber -bu -
ma ta - pi lang - kah ki - ta tak per -nah ber -hen - ti,
Œ œ œ œ œ œ œ œ ..
5 ta - pi ki - ni kan ber - pi - sah se - men - ta - ra,
Ka - sih mu - la ber -bu -
S2 & b ˙ ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Fw
ta - pi lang - kah ki - ta tak per -nah ber -hen - ti,
ngi ta - pi ki - ni kan ber - pi - sah se - men - ta - ra,
ma

9 2. Fœ œ œ Fœ œ œ C7 F Jœ œ œ F F œ œ C7 F ..
..
S1 &b .. ˙ ‰ ˙ Œ œœœ œ˙

f Ra - ja- wa - li ber -da - rah i- bu ka -ki.
Jong Jong i- nai Jong i - nai

9 œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙

S2 & b .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . se - pak tung-gul i- nai ber -da - rah i- bu ka -ki.
f

Jong jong i- nai mak i - pung Ra - ja - wa -li

27

2 Berpisah Sementara

13 F œ œ Fœ œ œ C7 F Jœ œ œ

S1 & b .. œ Jong i - nai ˙ ‰
F
UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN œœ œ Jong i - nai Ra - ja - wa -
Jong
Jong I i - nai œœ œ œ œ œ œ. œj
13
mak - i - pung Ra - ja - wa - li se -
S2 & b .. œ
F

Jong

15 F F œ œ C7 F D.C. al Fine Fine
œ œœ ˙ .. œ
S1 & b ˙ Œ œ

li œ œœ œ ber -da - rah i - bu ka - ki. .. œ

15 œœ œ œ œœ ˙

S2 & b œ ber -da - rah i - bu ka - ki

pak tung - gul i - nai

INFO

Aspek-aspek nyanyian
harmoni:

1. Ton
2. Intonasi
3. Dinamik
4. Sebutan
5. Adunan dan

keseimbangan suara
6. Ekspresi

S.P 1.1.1. (ii), 1.1.3 (ii)

• Bimbing murid membuat latihan Pemanasan Suara, Latihan 21 dan 22. Gunakan pelbagai

bunyi daripada suara (contoh alat muzik) untuk latihan irama tersebut. Bahagikan murid

kepada tiga kumpulan. Kumpulan A membunyikan irama dalam pic do. Kumpulan B

membunyikan irama dalam pic mi dan kumpulan C membunyikan irama dalam pic so

(nada C Major). Ketiga-tiga kumpulan menyanyikannya secara serentak.

• Bimbing murid membuat latihan nyanyian dengan mengaplikasikan dinamik.

28 • Bimbing murid bernyanyi suara 1 secara ensembel lagu Berpisah Sementara baris
demi baris.

Jong Jong i-nai Jong i - nai Ra - ja- wa - li ber -da - rah i-bu ka-ki.

& b ∑ 43 ∑ ∑ 44

ENSEMBEL NYANYIAN 6
Latihan 25

& b 44 ∑ .. œ œ œ œ œ œ ˙ ‰ œ œ œ ˙ Œ œ œ œ œ œ œ ˙ .LmoenntjaerraitnadsualaarIhanttrisodeamkadsaigabFlearknkyaannykieFramnearubpoalekhCan7mesamFlauhdasraattkuanteokFrngikaFn
nyanyiaCn7. BernyaFnyi dengan
tekak dan peti suara. Seorang
J .penyanyi boleh memiliki kemahiran teknik lontaran suara dengan mengikuti latihan berikut. UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Pemanasan Suara Jong Jong i-nai Jong i - nai Ra-ja - wa - li ber -da - rah i - bu ka-ki.

Latihan 26 ∑ n 44

& b ∑ 43 ∑Pastikan abdomen ditegangkan dan berasa adanya tolakan 66 Audio Latihan 26

ketika menyebut suku kata di bawah.
Latihan 26

& 44 ∑ .. œ œ œ œ œ œ œ œ ˙. Œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙. Œ ..

cet cet cet cet cet cet cet cet cet ha ha ha ha ha ha ha ha ha

LLaattiihhaann3217
&& b 44 .. ∑ ∑ ∑ bBerlatih melontarkan suara dengan bernyanyi mengikut
ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ødinamikLyaatnihganbe2tu7l.Ke hu - lu ke hi - lir oh me -ra - ta
67 Audio Latihan 27

men - ca - ri ro - tan a - mat - lah la - ma

& b www .. w w w ..Ber - ja - lan ma-lam di Kua - la Ke-dah sing-gah se-ben - tar me - ma - kan lak - sa
& b ø ø ø ø ø ø aøpng ø ø ø Føang ø ø ø ø øafng ø ø ø ø ..

& b ∑ 43 ∑ ∑ 44Nyanyian ja -
Bmpeerer-i-rmsaao-m-hrai a- tbear --taun- kir mat - di ceri - ta men - ja - di ke - na - ngan oh ber - sa - ma.
a- lah in - dah da - lam i - nga - tan ke - kal sen - tia - sa.

Senandungkan dengan menggunakan sebutan irama yang ∑ „ n 44

& b ∑ 43 ∑telah anLdaatpihealanja2r9i pada latihan irama di bawah.

LLa&„taiht44iahbnan..24482œ8 ∑ ŒGœmœCœ7 œ œ œAœ˙mD‰mœjœ F 68C 7 Audio LatihanB2b8
œœ œœ œœœ
œ œœ œ œ (Irama)
œ œœœ œ œ œœœœ œœ œœ œ œw

ca-ba-ran di - ha-ru-ngi ta-pi lang- kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti,

„&œb œ œ œ ki-ta la - lui ber-sa-ma ta-pi ki - ni kan ber-pi-sah se -men - ta - ra, 44..

œ∑œ œ œ œ43 œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ ∑œ œ

Latihan 30

„& b ∑44 & b ∑ ∑ F ∑ œ F ∑ ∑C7 ∑ F ∑ œj
œ œ œ œ œ œ œ œ.
.. œ œ

Jong jong i - nai mak i - pung Ra - ja - wa - li se - 29

F F C7 F

Latihan 27

Nyanyian Harmoni Suara 3
& b www .. w w w ..Senandungkan terlebih dahulu dengan menggunakan sebutan irama yang telah anda pelajari pada
p F flatihan irama

lirik lagu.
UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN di bawah. Kemudiaann,g sebutkan lirikanmg engikut iramananyga sebelum menyanyikan

La&tihabn 29 ∑ 43 ∑69 70 ∑ 4471
Audio Latihan 29
Latihan 29 (Suara 3) Audio Latihan 29 Audio Latihan 29
(Suara 1 dan 2) (Minus One)

& b 44 ∑ ŒGœmœCœ7 œ œ œ œA˙mD‰mœjœ œ F C7 œ œ Bb

œ œœœœ œ w

&b ca-ba-ran di - ha-ru-ngi ta-pi lang- kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti, 4474
ki-ta la - lui ber-sa-ma ta-pi ki - ni kan ber-pi-sah se -men - ta - ra,
Latihan 30
Latihan 30 ∑ 43 7∑2 73 ∑

& b 44 Audio Latihan 30 Audio Latihan 30 Audio Latihan 30
(Suara 3) (Suara 1 dan 2) (Minus One)

F F C7 F

∑ .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œj

Jong jong i - nai mak i - pung Ra - ja - wa - li se -

F F C7 F ..

&b œ œ œ œœ œ œ œœœœ˙

pak tung - gul i - nai ber - da - rah i - bu ka - ki.

& b ∑ 43 75∑ 76 ∑ 4477
Latihan 31
Latihan 31 Audio Latihan 31 Audio Latihan 31 Audio Latihan 31
(Suara 3) (Suara 1 dan 2) (Minus One)

& b 44 .. ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø

Ke hu - lu ke hi - lir oh me - ra - ta men - ca - ri ro - tan a - mat - lah la - ma
Ber - ja - lan ma- lam di Kua - la Ke -dah sing- gah se -ben - tar me - ma - kan lak - sa

& b ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ..

me - mo - ri ter - u - kir ja - di ceri - ta men - ja - di ke - na - ngan oh ber - sa - ma.
per - sa - ha - ba - tan a - mat- lah in - dah da - lam i - nga - tan ke - kal sen - tia - sa.

30 & b ∑ 43 ∑ ∑ „ n 44

Latihan 28

MARI BERNYANYI

Nyanyikan lagu Berpisah Sementara dalam tiga suara dengan pic, lontaran suara dan dinamik
yang betul.

78 79 80 81 82 UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah Audio Lagu Berpisah

Sementara Sementara Sementara Sementara Sementara

(Suara 1, 2 dan 3) (Suara 1) (Suara 2) (Suara 3) (Minus One)

BBEeRrPpIiSsAaHhSESMeEmNTeAnRtAara

UUSSHHipipHHoopp Ciptaan dan lirik: Yusri Hussain
q=q9=090
44F œ C Bb Bb GŒmœ œCœ7 œ œ œ œ
Suara 1 &b F œ œ œœ
œœ .. w Œœ œ œ œœ œ œ w

BBeer-r-mmuu-llaa - nnyyaadi si - ni ya-kin per -ca-ya di - ri f

ca-ba-ran di-ha-ru-

44 œ nga sa-tu-kan ki-ta se-mua ki-ta la - luiber-sa-
F
Suara 2 &b œ œ œ œ œœ .. w Œœ œ œ œœ œ œ w Œœ œ œ œ œ œ œ
f
BBeer-r-mmuu-llaa - nnyyaadi si - ni ya-kin per -ca-ya di - ri
ca-ba-ran di-ha-ru-

nga sa-tu-kan ki-ta se-mua ki-ta la - luiber-sa-

Suara 3 &b 44 œ œœ œ œ œœ .. w Œœ œ œ œœ œ œ w Œœ œ œ œ œ œ œ
F f
ya-kin per -ca-ya di - ri
BBeer-r-mmuu-llaa - nnyyaadi si - ni ca-ba-ran di-ha-ru-

nga sa-tu-kan ki-ta se-mua ki-ta la - luiber-sa-
Bb 1. F
5 Am Dm FC C
œœœœœœ œ œ w Œœ œ œ œ œ œ œ ..
S1 & b ˙ ‰ œjœ œ F

ngi ta -pi lang - kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti, Ka-sih mu - la ber-bu-

5 ma ta -pi ki - ni kan ber -pi -sah se-men- ta - ra, Œœ œ œ œ œ œ œ ..

S2 & b ˙ ‰ œjœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Fw
ngi ta -pi lang - kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti, Ka-sih mu - la ber-bu-

5 ma ta -pi ki - ni kan ber -pi -sah se-men- ta - ra, Œœ œ œ œ œ œ œ ..

S3 & b ˙ ‰ œjœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Fw Ka-sih mu - la ber-bu-
ngi ta -pi lang - kah ki - ta tak per-nah ber-hen - ti,

ma ta -pi ki - ni kan ber -pi -sah se-men- ta - ra,

31

2 Berpisah Sementara

9 2. œF œ œ Fœ œ œ C7 F œ œ F F œ C7 F ..

S1 & b .. ˙ ‰ Jœ ˙ Œ œ œœœ œ ˙

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN f ber-da - rah i-bu ka-ki.
Jong Jong i-nai Jong i - nai Ra-ja-wa - li
9 œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ..

S2 & b .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.
f

Jong jong i-nai mak i-pungRa-ja-wa-li se - pak tung-gul i-nai ber-da - rah i-bu ka-ki.

9 .. (RAP) œ œ œœ œ œ œ œ œ. œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ..

S3 & b œœ
f
Jong jong i-nai mak i-pungRa-ja-wa-li se - pak tung-gul i-nai ber-da - rah i-bu ka-ki.

13 F œœ Fœ œ œ C7 F

S1 & b .. œ ˙ ‰ Jœ œ œ
F
Jong i - nai Jong i - nai Ra - ja-wa-
13 Jong
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œj
S2 & b .. œ
F

13 Jong Jong iI - nai mak -i - pung Ra - ja - wa - li se -

S3 & b .. fø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø

Ke hu - lu ke hi - lir oh -mlBaee-Krrpaeis--datahahSemmseinengnta--grcaaah-srei -breon--ttaanr a - mat -lah la - ma 3
Ber - ja-lan ma-lam di Kua me-ma - kan lak - sa

15 F F œ œ C7 D.C. al Fine Fine

S1 & b ˙ Œ œ œ F

œ œ ˙ .. œ

li ber-da - rah i - bu ka - ki. .. œ

15 œ œœ œ œ œ œ ˙

S2 & b œ œ œ œ

pak tung - gul i - nai ber-da - rah i - bu ka - ki

15

S3 & b ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø ø .. ø

me-mo-ri ter -u-kir ja - di ceri -ta men- ja-di ke - na-ngan oh ber-sa-ma.
per-sa-ha-ba-tan a-mat-lah in - dah da-lam i-nga-tan ke - kal sen-tia-sa.

(RAP)

3. Bunga Anggerik cantik berseri
32 Warna terserlah di hujung dahan

Hubungan ikhlas yang telah diberi
Terima kasih kita ucapkan.

RAP UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

3. Bunga Anggerik cantik berseri
Warna terserlah di hujung dahan
Hubungan ikhlas yang telah diberi
Terima kasih kita ucapkan.
4. Berjalan malam disinar suluh
Berkunjung lama di rumah Samat
Angkatlah tangan jari sepuluh
Doa diminta agar selamat.

69 70 71 72

73 74 75 76

7179 78 79 80

1819 82

Murid dibahagikan kepada tiga kumpulan. Setiap kumpulan akan membuat persembahan ensembel
nyanyian dengan mengaplikasikan elemen-elemen muzik yang sesuai.

S.P 1.1.2, 1.1.4, 1.1.5 (i) 33

• Bimbing murid membuat latihan sebutan berirama. Guru bebas menggunakan pelbagai
suku kata dalam latihan tersebut.

• Bimbing murid membuat latihan ensembel nyanyian suara 3, latihan 29, 30 dan 31.
• Bimbing murid membuat latihan nyanyian dengan mengaplikasikan teknik

lontaran suara.
• Bimbing murid bernyanyi suara 3 secara ensembel bagi lagu Berpisah Sementara baris

demi baris.
• Bimbing murid bernyanyi dengan pic yang betul, lontaran suara dan dinamik yang betul.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN ENSEMBEL NYANYIAN 7

Pengurusan Persembahan Ensembel Nyanyian

Perancangan bagi membentuk sebuah kumpulan koir seharusnya dilakukan secara teratur agar
segala yang dirancang mampu dilaksanakan hingga objektif tercapai. Terdapat beberapa perkara
yang perlu diberikan perhatian terutamanya dalam menentukan kejayaan sesebuah kumpulan koir,
antaranya ialah:

Saiz kumpulan Jumlah atau Alat muzik Tempat latihan Surat menyurat
bilangan iringan
penyanyi

Aspek Pengurusan Persembahan

Jenis kumpulan Pemuzik iringan Keupayaan guru Jadual latihan Pemilihan
2, 3 atau 4 suara skor atau
gubahan-gubahan

lagu

Uji bakat boleh dilaksanakan untuk memilih murid-murid yang berminat dan berpotensi dalam
kalangan murid. Antara kriteria-kriteria yang digunakan dalam uji bakat ialah:

Menyanyi Menentukan renj Kualiti ton suara
mengikut tempo suara murid

Ketepatan pic Menyanyi
Rajah 1.6 Kriteria dalam uji bakat mengikut irama

34

Etika Latihan

Sebelum Semasa Selepas UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN

1. Sentiasa bersedia untuk 1. Fokus semasa latihan. 1. Pastikan bilik latihan dalam
membuat latihan. keadaan bersih.
2. Memberi kerjasama kepada
2. Bersedia dengan skor muzik ahli kumpulan. 2. Mengamalkan ucapan terima
sendiri. kasih kepada ketua dan ahli
3. Menerima teguran dengan hati kumpulan.
3. Membuat latihan pemanasan terbuka.
suara dan latihan vokal.

Etika Persembahan

Sebelum Semasa Selepas

1. Bersedia lebih awal. 1. Beratur masuk ke pentas 1. Hargai ketua dan ahli
2. Rehat yang mencukupi. dengan cepat dan senyap. kumpulan dengan ucapan
3. Sesuaikan pentas dan terima kasih.
2. Fokus kepada konduktor
keseimbangan suara. semasa bernyanyi. 2. Simpan kelengkapan
persembahan seperti alat
3. Tunggu isyarat daripada muzik dan kostum dengan
konduktor untuk keluar dari baik.
pentas.

LATIHAN

Bincangkan dan huraikan bidang-bidang tugas atau skop kerja yang perlu dilakukan oleh setiap ahli
pengurusan persembahan.

Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan kecil. Setiap kumpulan akan membuat persembahan
ensembel nyanyian. Repertoir pilihan ialah lagu Ibu dan lagu Berpisah Sementara.

S.P 1.1.4, 1.1.5 (i) 35

• Lantik murid sebagai juri pertandingan bagi ensembel nyanyian.
• Kriteria penilaian ialah keseimbangan suara, ketepatan pic, harmoni dan ekspresi.

PENILAIAN

Jawab semua soalan berikut.

UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN 1. Bulatkan tiga bahagian attack dan release dalam nyanyian pada petikan lagu Warisan
Malaysia di bawah.

WWAaRrISisAaNnMMALaAlaYySIsAia

q = 120 Pencipta: Yusri Hussain

Suara 1 & ## 44 Bm Bm Bm ΠAbadKemahiran

∑ .. ∑ ‰œ œ œ œ œ œ ˙. 21Ke

MuU-zik di-ma-in - kan

Suara 2 & ## 44 ∑ .. ‰œ œ œ œ œ œ ˙. Œ ‰œ œ œ œ œ œ

Mu-zik di-ma-in-kan, sua-ra di-nya-nyi-kan

Suara 3 & ## 44 ∑ .. ∑ ‰œ œ œ œ œ œ ˙. Œ

MuU-zik di-ma-in - kan

5 ## A AA F#

S1 & ‰œ œ œ œ œ œ ˙ ‰œ œœ œJ œ œJ œ œ œ œ Jœ œ œJ œœ œ œ

sua-ra di-nya-nyi - kan

S2 5 ## ˙. Œ ” ‰ œ œ œ œj œ œj œ œ œ œ bJœ œ œJ œœ œ œ

&

S3 5 ## ‰œ œ œ œ œ œ Leng-gok nan ge-ma-lai bu-da-ya Ma-lay-sia i-tu mi-

& ˙ ‰ œ œ œ œj œ œj œ œ œ œ œj œ œj œœ œ œ

sua-ra di-nya-nyi - kan

2. Senaraikan tiga pematah lidah (tongue twister) yang telah anda pelajari. Bunyikan pematah
lidah tersebut.

3. Apakah kesan sekiranya anda tidak menguasai teknik sebutan dan tidak mengaplikasikannya
dalam nyanyian?

4. Nyanyikan lagu pilihan anda dengan menggunakan elemen ekspresi dalam nyanyian tersebut.

5. Bagaimanakah ekspresi dalam nyanyian dapat membentuk perhubungan emosi antara penyanyi
dengan pendengar?

36

6. Aplikasikan elemen muzik yang anda fikir sesuai dalam nyanyian tiga suara lagu Ibu atau lagu UNIT 1 ENSEMBEL NYANYIAN
pilihan.

7. Pada pendapat anda, apakah kesan yang akan berlaku sekiranya tiada ciri-ciri harmoni dalam
nyanyian?

8. Nyanyikan lagu Berpisah Sementara atau lagu pilihan dengan mengaplikasikan dinamik yang
betul dan keseimbangan suara yang sesuai.

9. Bincangkan tentang garis panduan etika dalam nyanyian yang perlu diamalkan dalam
persembahan koir. Hasilkan jawapan anda dalam bentuk peta i-Think.

Tandakan (✓) pada tahap penguasaan anda berdasarkan meter pencapaian.

• Menguasai nyanyian tiga lapisan suara dengan pic dan tempo
yang betul.

• Menyanyikan lagu secara ensembel dengan teknik yang betul.
• Mengamalkan etika persembahan dan nilai murni dalam aktiviti

ensembel nyanyian.
• Menganalisis teknik nyanyian dan menzahirkannya dalam

persembahan nyanyian.
• Mengamalkan etika persembahan dan nilai murni dalam aktiviti

muzik serta boleh dicontohi.

37

2UNIT

ENSEMBEL ALAT
MUZIK

STANDARD PEMBELAJARAN

2.1 Bermain Alat Muzik Secara Ensembel 2.1.4 Mengamalkan etika persembahan dan
nilai murni dalam aktiviti ensembel
2.1.1 Memainkan alat muzik berdasarkan skor dengan: alat muzik:
(i) pic yang betul. (i) sebelum, semasa dan selepas latihan.
(ii) ton yang sesuai. (ii) sebelum, semasa dan selepas
(iii) irama yang betul. persembahan.
(iv) tempo yang betul.

2.1.2 Memainkan alat muzik secara ensembel
dengan teknik yang betul.

2.1.3 Membuat persembahan ensembel alat
muzik dengan:
(i) mengaplikasikan pembacaan skor muzik.
(ii) teknik yang betul.
(iii) mengaplikasikan elemen muzik
yang sesuai.

38

CARTA PENJARIAN GITAR

TALI FRET TALI

6th 5th 4th 3rd 2nd 1st Terbuka G©©©©6w©th©©©©©©5wt©h©©©©©4w©th©©©©©©3wr©d ©©©©©2wn©d©©©©©w1©s©t ©¯
Fret pertama E A D G BE
E AD G B E Fret kedua
G©©©©wF©©©©©©BAb©Bw/©Bwb©©©©B©DbBw©/Ew©b ©©©B©Gb©Bw/Aw©b©©©©©wC©©©©©©wF©©©¯
AB DB GB Fret ketiga
F Bb Eb Ab C F Fret keempat ©G©©B©bw©w©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©B©bw©w©©©©B©bw©w©©¯
Fret kelima FB/Gb B E A CB/Db FB/Gb
FB CB FB Fret keenam
Gb B E A Db Gb Fret ketujuh ©G©©©©w©©©©©©w©©©©©©w©©©©©B©bw©w©©©©©©w©©©©©©w©©©¯
Fret kelapan G C F AB/Bb D G
AB Fret kesembilan
G C F Bb D G Fret kesepuluh G©©©BG©bBw©/Aw©b ©©©B©CbB©w/Dw©b ©©©©BFb©Bw/©Gw©b ©©©©©wB©©©©©BDb©wB/©wEb©©©©BbG©wB©w/A©b ©¯
Fret kesebelas
GB CB FB DB GB Fret kedua belas
Ab Db Gb B Eb Ab

A D GC E A ©G©©©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©w©©©¯

A DG C E A

AB DB GB CB AB ©G©©Bb©w©w©©©©B©b©ww©©©©©Bb©w©w©©©©B©bw©w©©©©©©w©©©©©Bb©w©w©©¯
Bb Eb Ab Db F Bb

AB/Bb DB/Eb GB/Ab CB/Db F AB/Bb

FB ©G©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©B©b©ww©©©©©©w©©©¯
B E A D Gb B B E A D FB/Gb B

AB DB G©©©©Cw©©©©©©©Fw©©©©©Bb©AwB©w/B©b ©©©B©bDw©B/wE©b ©©©©©Gw©©©©©©wC©©©¯
C F Bb Eb G C

CB FB GB CB ©G©©B©bw©w©©©©B©bw©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©Bb©ww©©©©B©bw©w©©©¯
Db Gb B E Ab Db
CB/Db FB/Gb GB/Ab CB/Db
B E

DG C F A D ©G©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©w©©©¯
D GC E AD

DB GB CB FB AB DB ©G©©Bb©w©w©©©©B©bw©w©©©©©Bb©w©w©©©©B©bw©w©©©©B©bw©w©©©©©B©bw©w©©¯
Eb Ab D G Bb Eb DB/Eb GB/Ab CB/Db FB/Gb AB/Bb DB/Eb

EA DG B E ©G©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©w©©©©©©©w©©©©©©w©©©¯
E A D EG B E

39

ENSEMBEL ALAT MUZIK 1

Permainan Gitar Secara Ensembel

Berikut adalah carta kord gitar untuk membantu anda mengenali bentuk kord serta penjariannya.

4 Ab 4 GBm Ab6 x xAb7 x xAb9 x Gx Bxm6 x Gx Bm7° xAxbmaj7 xGx B°dim° x xAb+ ° xAx bsus

UNIT 2 ENSEMBEL ALAT MUZIK x ° A ° x °Am ° x °A6 x °A7 x °A9 x °Am6 x A° m7 xA°maj7° x Ax dim x ° A+ x A° sus °

x Bb x Bbm x Bb6 3x xBb7 Bb9 x Bx bm6 x Bx bm7 xBbmaj7x xBx bdim x x B° b+ x Bx bsus

3

x B x Bm B6 x B7 ° x B9 x Bx m6 2x Bm7 xBmaj7x x Bx d°im° x x B+ 2x Bx sus

C° ° 3x Cm x x C6 x C7 x C9 x Cx m6 x Cx m7 xCma°j°7° x Cx dim x x C+ ° x Cx su°s

x x Db x xCBm ° x xDb6 x xDb7 x Db9 x Cx Bm6 x Cx Bm7 xDbmaj7 xCx Bdim x x Db+ x Dx bsus

x x °D 4x xD°m x °D°6 ° x xD°7 °D°9 ° xDx m° 6° x Dx °m7 xDxm° aj7 x Dx d°im° x x D° + x Dx °sus

3x x Eb x xEbm x xEb6 x xEb7 Eb9 x Ex bm6 x Ex bm7 xExbmaj7 xExbdim x x Eb+ ° ° x Ex bsus

° E ° ° ° Em° ° ° ° E6 ° ° E7 ° ° E°9 ° ° Em°6 ° ° E°m°7° ° °Emaj°7° x Ex dim x x E+ ° ° Esus° °

F Fm x x F°6 F7 x xF9 x Fxm° 6 Fm7 xFxmaj7° x Fx d°im° x x F+ x Fx sus

FB FBm x Gb6 x x x FB7 ° 3x xFB9 x Fx Bm6 x Fx Bm7 xGxbmaj7 xFxBdim x x Gb+ xGx bsus

°G° ° Gm G° 6° ° ° G° 7° ° °G° 9° x Gx m6 3x Gx m7 2xGxmaj7 x Gx dim x x G°+ ° x Gx °su°s

3

Rajah 2.1 Carta kord gitar
40

Nilai Murni dalam Ensembel Gitar

Penerapan nilai murni dalam permainan ensembel gitar ialah satu bentuk perlakuan yang baik,
peradaban dan tatasusila individu dalam hubungannya sesama manusia, alam dan Tuhan.

Penglibatan dalam permainan ensembel gitar dapat melahirkan nilai murni seperti berikut:

• Menjalinkan hubungan dengan rakan-rakan baharu. UNIT 2 ENSEMBEL ALAT MUZIK
• Berkongsi kegembiraan bersama-sama dalam menghasilkan muzik.

Semangat • Mengembangkan kemahiran secara berpasukan.
bermasyarakat
• Belajar untuk mendengar dan berhubung antara
Nilai Murni dalam Kerjasama satu sama lain bagi menghasilkan muzik secara
Ensembel Gitar berpasukan bersama-sama.

Menghormati • Mempelajari kemahiran termasuk keseimbangan
pemimpin bunyi, intonasi, irama dan etika persembahan
dalam pasukan.
Kerajinan
• Ketua atau konduktor dalam satu pasukan
ensembel mempunyai misi untuk menggabungkan
semua bahagian dalam ensembel gitar bagi
menghasilkan persembahan muzik yang baik.

• Patuh setiap arahan yang diberikan oleh pemimpin.

• Latihan kendiri untuk meningkatkan teknik bermain gitar.

• Berlatih berulang kali dengan serius dan konsisten.

• Fokus dan memotivasikan diri sendiri untuk menambah dan memantapkan
lagi teknik bermain gitar dan pengalaman muzik secara amnya.

41

UNIT 2 ENSEMBEL ALAT MUZIK Teknik Bermain Gitar

Terdapat beberapa teknik asas yang perlu diambil kira oleh setiap pemain gitar. Teknik-teknik
tersebut meliputi postur duduk, cara memegang gitar, penjarian dan penggunaan pemetik
gitar (plectrum).

Postur duduk

Duduk dengan belakang badan lurus. Kedua-dua kaki berada
di atas lantai. Letakkan gitar pada paha di sebelah kanan
dengan leher gitar selari dengan lantai. Sekiranya pemain
menggunakan footrest, kedudukan gitar berada antara kedua-
dua paha pemain adalah lebih selesa.

Kedudukan tangan kiri dan perletakan jari

Ibu jari tangan kiri hendaklah diletakkan di belakang leher
gitar. Gunakan hujung jari untuk menekan rapat tali gitar
pada fret. Jangan letakkan jari di atas fret. Pastikan kuku
dalam keadaan pendek.

Kedudukan tangan kanan

Rehatkan lengan tangan kanan anda di bahagian atas badan
gitar. Tangan kanan biar berada di bahagian atas lubang
bunyi gitar. Anggota tangan perlu dalam keadaan relaks.

Cara memegang pemetik gitar

Pemetik gitar (plectrum) hendaklah diletakkan di antara
ibu jari dengan jari telunjuk. Pegang pemetik gitar dengan
kukuh.

42