ບົດວິໄຈ PBL (ການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງ)

ການນຳໃຊຮ້ ບູ ແບບກຳນສອນ PBL ເຂຳົ້ ໃນກຳນພດັ ທະນຳການ
ຂຽນພາສາລາວໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມຫກຼັ ໄວຍາກອນສາລບຼັ ນກຼັ ສກຶ ສາ

ຄປູ ະຖມົ ລະບບົ 12+4 ປທີ ີ 3 ວທິ ະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ ສກຮຽນ
2019-2020

ທຳ້ ວ ໜູໃໝ່ ສລຸ ິຍະວງ

ກຳນວໄິ ຈກຳນຮຽນ-ກຳນສອນຂອງນກັ ສກຶ ສຳຄປູ ະຖມ
ວທິ ະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ
2019-2020

ການນຳໃຊຮ້ ບູ ແບບກຳນສອນ PBL ເຂຳົ້ ໃນກຳນພດັ ທະນຳການ
ຂຽນພາສາລາວໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມຫກຼັ ໄວຍາກອນສາລບຼັ ນກຼັ ສກຶ ສາ

ຄປູ ະຖມົ ລະບບົ 12+4 ປທີ ີ 3 ວທິ ະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ ສກຮຽນ
2019-2020

ທຳ້ ວ ໜູໃໝ່ ສລຸ ິຍະວງ

ກຳນວໄິ ຈກຳນຮຽນ-ກຳນສອນຂອງນກັ ສກຶ ສຳຄປູ ະຖມ
ວທິ ະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ
2019-2020





ບດົ ຄດັຼ ຫຍໍ້

ການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າໃນຄຼັົ້ງນີົ້ໂດຍການນາໃຊ້ຮູບແບບການສອນແບບໃຊ້ບຼັນຫາເປັນຖານ (Problem-
Based Lerning/ PBL) ເຂົ້າໃນການພັຼດທະນາການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫຼັກໄວຍາກອນ
ມີຈຸດປະສົງ 1) ຊອກຫາປະສິທິຜົນຄວາມກ້າວໜ້າຂອງນັຼກສຶກສາຄູໃນວິຊາພາສາລາວ ເລື່ອງ ທຼັກສະການຂຽນ
ພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫັຼກໄວຍາກອນທີື່ຈັຼດການຮຽນຮູ້ແບບໃຊ້ບຼັນຫາເປັນຖານ (PBL) ແລະ 2) ເພື່ອ
ສຶກສາຄວາມເພິ່ືງພໃຈຂອງນັຼກສຶກສາທີື່ມີຕໍ່ການຮຽນ-ການສອນວິຊາພາສາລາວ ເລື່ອງ ທັຼກສະການຂຽນພາສາ
ລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫຼັກໄວຍາກອນທີື່ຈຼັດການຮຽນຮູ້ແບບໃຊ້ບຼັນຫາເປັນຖານ (PBL). ກຸ່ມທົດລອງທີ່ືໃຊ້ໃນ
ການຄົ້ນຄວ້າຄຼັົ້ງນີ້ົໄດ້ແກຸ່ ນຼັກສຶກສາຄູປະຖົມ ລະບົບ 12+4 ປີທີ 3 ວິທະຍາໄລຄູປາກເຊ ສົກຮຽນ 2019-2020
ຈານວນ 29 ຄົນ. ເຄື່ອງມືທີື່ໃຊ້ໃນການຄົ້ນຄວ້າມີ 2 ຊະນິດຄື: 1) ແບບທົດສອບວັຼດຜົນສາເລັຼດ ກຸ່ອນການຮຽນ
ແລະ ຫັຼງການຮຽນວິຊາພາສາລາວທຼັກສະການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫຼັກໄວຍາກອນ ໂດຍນາໃຊ້ຮູບ
ແບບການສອນ PBL ຊະນິດເລືອກຕອບ 4 ຕົວເລືອກ ຈານວນ 30 ຂ້ໍ. 2) ແບບສອບຖາມຄວາມເພິ່ືງພ
ໃຈຂອງນັຼກສຶກສາທີ່ືມີຕ່ໍການຮຽນ-ການສອນຕາມຮູບແບບ PBL ຈານວນ 29 ຂໍ້ ເຊິ່ືງເປັນແບບ ສອບຖາມຊະ
ນິດຕາມມາດຕາສຸ່ວນປະມານຄຸ່າ (Rating Scale) 5 ລະດັຼບ. ການວິເຄາະຂ້ໍມູນແມຸ່ນນາໃຊ້ໂປຣແກຣມ Excel
ເພື່ອຄານວນຫາປະສິດທິຜົນການຮຽນຮູົ້ຂອງນຼັກສຶກສາ (Effectiveness Index: E.I ) ແລະ ຄວາມເພິື່ງພໃຈ
ຂອງນຼັກສຶກສາ ສະຖິຕິທີ່ືໃຊົ້ໃນການວິເຄາະຂໍ້໎ມູນ ມີ: ຄຸ່າສະເລຸ່ຍ, ຄຸ່າຜຼັນປ່ືຽນມາດຖານ ແລະ ສື່ວນຮ້ອຍ.

ຜົນການວິໄຈພົບວຸ່າ:

1. ຜນົ ການວເິ ຄາະປະສດິ ທຜິ ົນຄວາມກາ້ ວໜ້າທາງດາ້ ນການພັດຼ ທະນາການຮຽນຮູ້ ຂອງນັກຼ ສຶກສາ (E.I) ໂດຍ
ການນາໃຊວ້ ິທສີ ອນແບບ PBL ເຂາົ້ ໃນການຈດຼັ ການຮຽນ-ການສອນວິຊາພາສາລາວກຽຸ່ ວກັຼບທັກຼ ສະການຂຽນພາ
ສາລາວໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕມຫັຼກໄວຍາກອນສາລັບຼ ນັກຼ ສກຶ ສາຄູປະຖມົ ລະບົບ 12+4 ປີທີ 3 ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ ມຄີ າຸ່
ເທ່ົາກຼັບ 0.4763 ສະແດງວຸ່ານັຼກສຶກສາມຄີ ວາມຮູເ້ ພີມື່ ຂ້ົນຶ 0.4763 ຫື ຄດິ ໄລເຸ່ ປັນສວຸ່ ນຮອ້ ຍເທາ່ົ ກຼບັ 47.63%.

2. ຄວາມເພິື່ງພໃຈຂອງນັຼກສຶກສາທີ່ືມີຕ່ໍການຮຽນ-ການສອນວິຊາພາສາລາວທຼັກສະການຂຽນພາສາລາວ
ໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫັຼກໄວຍາກອນໂດຍນາໃຊ້ຮູບການສອນແບບ PBL ໂດຍພາບລວມແມຸ່ນແມຸ່ນມີຄວາມເພິ່ືງພ
ໃຈຫາຍ ມີຄຸ່າສະເລຸ່ຍເທົ່າກັຼບ X = 4.42.

ສາລະບານ

ໜ້າ

ບດຄດັ ຫຍ້ໍ.............................................................................................................. i
ສຳລະບຳນ ..............................................................................................................ii
ສຳລະບຳນຕຳຕະລຳງ .................................................................................................vi
ບດທີ 1 ບດນຳ

1. ຄວຳມເປນັ ມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງບັນຫຳ .............................................................1
2. ຄຳຖຳມຂອງກຳນວໄິ ຈ........................................................................................4
3. ຈຸດປະສງຂອງກຳນວໄິ ຈ ........................................................................................4
4. ສມມດຸ ຖຳນຂອງກຳນວໄິ ຈ.....................................................................................4
5. ຂອບເຂດຂອງກຳນວິໄຈ........................................................................................4

5.1 ປະຊຳກອນ ແລະ ກມຸ່ ຕວຢຳ່ ງ ............................................................................4
5.2 ຂອບເຂດດຳ້ ນເນອົ້ ໃນ ....................................................................................4
5.3 ຂອບເຂດດ້ຳນຕວປ່ຽນ ...................................................................................5
5.4 ຂອບເຂດດ້ຳນເວລຳ.......................................................................................5
6. ນິຍຳມສບັ ສະເພຳະ...............................................................................................5
ບດທີ 2 ທິດສະດີ ແລະ ບດວໄິ ຈທກີ່ ່ຽວຂ້ອງ
1. ພຳສຳ ແລະ ຄວຳມໝຳຍສຳຄນັ ຂອງພຳສຳ .................................................................7
2. ວທິ ສີ ອນ ແລະ ກດິ ຈະກຳກຳນຮຽນກຳນສອນ .............................................................8
2.1 ວທິ ີສອນ ...................................................................................................8
2.2 ກິດຈະກຳກຳນຮຽນກຳນສອນ ...........................................................................8
2.3 ບຳງຈຸດທີ່ຄວນເອຳໃຈໃສສ່ ຳລັບກຳນແຕງ່ ບດສອນ................................................9
3. ແນວຄິດທດິ ສະດີກຽ່ ວກັບກຳນຂຽນ ......................................................................10

ii

3.1 ຄວຳມໝຳຍກຽ່ ວກບັ ກຳນຂຽນ........................................................................11
3.2 ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງກຳນຂຽນ........................................................................12
3.3 ລັກສະນະຜຂູ້ ຽນທດີ່ ີ ................................................................................13
3.4 ປະເພດຂອງບດຂຽນ ................................................................................14
3.5 ອງປະກອບຂອງກຳນຂຽນ ..........................................................................15
3.6 ຫກັ ກຳນໃນກຳນຂຽນພຳສຳລຳວ ..................................................................15
3.9 ກຳນກຽມຕວຂຽນ ......................................................................................17
4 ຫກັ ກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕຳມຫັກໄວຍຳກອນ ..............................................21
4.1 ຫກັ ຕວອກັ ສອນ .....................................................................................21
4.2 ຫກັ ກຳນໃຊ້ໄມ້ຜນັ ສຽງ.................................................................................31
4.3 ຫັກຄວຳມໝຳຍຂອງພຳສຳບຳລີ - ສນັ ສະກດິ ........................................................32
4.4 ຫັກເຄ່ອີ ງໝຳຍວກັ ......................................................................................33
4.5 ຫັກກຳນໃຊຄ້ ຳຕ່ໍ.........................................................................................36
4.6 ຫັກກຳນໃຊຕ້ ວ ຮ ແລະ ລ .............................................................................38
4.7 ຫັກກຳນເຊີ່ອມຄຳຮຽງຄຳໃນປະໂຫຍກ ...............................................................39
5 ກິດຈະກຳກຳນຮຽນ - ກຳນສອນແບບຮວ່ ມມ (Cooperative Learning)......................40
5.1 ຄວຳມໝຳຍຂອງກຳນຮຽນຮ້ແູ ບບຮວ່ ມມ............................................................40
5.2 ລກັ ສະນະຂອງກຳນຮຽນຮູ້ແບບຮວ່ ມ .............................................................41
5.1 ປະເພດຂອງກຳນຮຽນຮູແ້ ບບຮວ່ ມມ..............................................................41
5.2 ອງປະກອບກຳນຮຽນຮແູ້ ບບຮ່ວມມ...............................................................41
6 ທດິ ສະດີກຽ່ ວຂອ້ ງກບັ ກຳນຮຽນໂດຍນຳໃຊຮ້ ູບແບບກຳນສອນ PBL ................................42
6.1 ຄວຳມໝຳຍຂອງກຳນຮຽນຮູ້ໂດຍໃຊບ້ ັນຫຳເປນັ ຖຳນ ..............................................43

iii

6.2 ແນວຄດິ ແລະ ທດິ ສະດີກຽ່ ວຂອ້ ງກບັ ກຳນຮຽນຮໂູ້ ດຍໃຊບ້ ນັ ຫຳເປັນຖຳນ.......................45
6.3 ລັກສະນະຂອງກຳນຈັດກຳນຮຽນຮູ້ໂດຍໃຊ້ບັນຫຳເປັນຖຳນ........................................47
6.4 ຈດຸ ປະສງຂອງກຳນຈັດກຳນຮຽນຮູ້ໂດຍໃຊ້ບນັ ຫຳເປັນຖຳນ........................................50
6.5 ອງປະກອບທີສ່ ຳຄັນຂອງກຳນຮຽນຮ້ໂູ ດຍໃຊບ້ ັນຫຳເປນັ ຖຳນ......................................51
6.6 ຂັ້ົນຕອນກຳນຈດັ ກຳນຮຽນໂດຍໃຊ້ບນັ ຫຳເປນັ ຖຳນ ................................................51
6.7 ກຳນສຳ້ ງໂຈດບນັ ຫຳ ....................................................................................56
7 ແບບທດສອບ ...............................................................................................59
7.1 ຫກັ ກຳນສຳ້ ງແບບທດສອບ ........................................................................59
7.2 ຂ້ັນົ ຕອນກຳນສຳ້ ງແບບທດສອບ ......................................................................60
8. ກຳນຫຳດັດຊະນີປະສດິ ທຜິ ນ.................................................................................61
8.1 ກຳນຊອກຫຳຄ່ຳດດັ ຊະນີປະສດິ ທຜິ ນຂອງກຳນຮຽນຮູ້ ..............................................61
8.1.1 ຄວຳມໝຳຍຂອງຄຳ່ ດດັ ຊະນປີ ະສດິ ທິຜນ ..........................................................61
8.1.2 ລັກສະນະຂອງດດັ ຊະນີປະສດິ ທຜິ ນ ............................................................61
8.1.3 ສດູ ກຳນຫຳຄຳ່ ດດັ ຊະນີປະສດິ ທຜິ ນ ............................................................61
9. ແນວຄດິ ແລະ ທດິ ສະດກີ ່ຽວກັບຄວຳມເພິງ່ີ ພໃຈ ..........................................................62
9.1 ແນວຄິດທດິ ສະດີກ່ຽວກບັ ຄວຳມເພີ່ິງພໃຈ ...........................................................62
9.2 ຄວຳມໝຳຍຂອງຄວຳມເພ່ງີິ ພໃຈ ......................................................................63
9.3 ອງປະກອບທີເ່ ຮັດໃຫ້ເກດີ ຄວຳມເພ່ິີງພໃຈ........................................................63
9.4 ກຳນວດັ ຄວຳມເພ່ງິີ ພໃຈ ............................................................................65
9.5 ວິທີຂຽນຄຳຖຳມຄວຳມເພ່ີງິ ພໃຈ ..................................................................66
10. ບດວໄິ ຈທີກ່ ຽ່ ວຂອ້ ງ ........................................................................................66
ບດທີ 3 ວທິ ີກຳນດຳເນນີ ກຳນວໄິ ຈ
1. ປະຊຳກອນທ່ໃີ ຊ້ໃນກຳນວໄິ ຈ .............................................................................68

iv

1.1 ປະຊຳກອນ ...............................................................................................68
1.2 ກ່ມຸ ທດລອງ..............................................................................................68
2. ເຄີ່ອງມໃນກຳນເກັບກຳຂມ້ໍ ນູ ................................................................................68
2.1 ເຄອີ່ ງມທີ່ນຳໃຊ້ໃນກຳນເກັບກຳຂມໍ້ ູນ ...............................................................68
2.2 ຂນ້ັົ ຕອນກຳນສ້ຳງເຄອ່ີ ງມ ..............................................................................69
3. ວທິ ີລວບລວມຂມ້ໍ ູນ ........................................................................................71
4. ວທິ ກີ ຳນວເິ ຄຳະຂມໍ້ ນູ .......................................................................................71
5. ສະຖຕິ ທິ ີໃິ່ ຊ້ໃນກຳນວິເຄຳະຂມໍ້ ນູ ..........................................................................71
5.1 ເປີເຊັນ....................................................................................................71
5.2 ຄຳ່ ສະເລຍ່ ................................................................................................72
5.3 ຄຳ່ ຜນັ ປ່ຽນມຳດຕະຖຳນ................................................................................72
5.4 ຄຳ່ ດດັ ຊະນປີ ະສິດທຜິ ນກຳນຮຽນຂອງນັກຮຽນ..................................................72
ບດທີ 4 ກຳນວເິ ຄຳະຂມ້ໍ ນູ ກຳນວິໄຈ
1. ລຳດັບກຳນວິເຄຳະຂມໍ້ ູນ ....................................................................................74
2. ຜນກຳນວເິ ຄຳະຂມໍ້ ູນ........................................................................................74
ບດທີ 5 ສະຫຼຸບ, ອະພິປຳຍ ແລະ ຂໍ້ສະເໜແີ ນະ
1. ສະຫຸບຼ ຜນກຳນຄນົ້ ຄວຳ້ ວໄິ ຈ ...............................................................................82
2. ອະພິປຳຍຜນກຳນວໄິ ຈ......................................................................................83
3. ຂສ້ໍ ະເໜແີ ນະ.................................................................................................85
ເອກະສຳນອ້ຳງອງີ
ພຳກຜະໜວກ

v

ສຳລະບຳນຕຳຕະລຳງ

ໜຳ້
ຕາຕະລາງ 1 ການວເິ ຄາະຂສ໎ໍ້ ອບ 6 ລະດັຼບຂອງ ບມູ ( BLOOM ) …………………………… 63
ຕາຕະລາງ 2 ສະແດງຜນົ ຄະແນນການສອບກອຸ່ ນ ແລະ ຫງັຼ ການຮຽນ …………………………… 68
ຕາຕະລາງ 3 ສະແດງປະສດິ ທຜິ ນົ ຄວາມກາ້ ວໜາທາງດາ້ ນການຮຽນຮູ້ຂອງນັຼກສຶກສາ …………….. 70
ຕາຕະລາງ 4 ສະແດງຄວາມເພ່ງືິ ພໃຈຂອງນກຼັ ສກຶ ສາຕກ່ໍ ຼັບການນາໃຊ້ຮູບແບບການສອນ PBL …… 71
ຕາຕະລາງ 5 ສະແດງຄ່ືາສະເລ່ືຍ, ຄາຸ່ ຜນັຼ ປ່ືຽນມາດຖານຂອງຄວາມເພືິ່ງພໃຈດົ້ານເນອ້ົືີ ໃນບົດຮຽນ ….. 71
ຕາຕະລາງ 6 ສະແດງຄື່າສະເລື່ຍ, ຄຸາ່ ຜຼນັ ປ່ືຽນມາດຖານຂອງຄວາມເພງິ່ື ພໃຈດົ້ານຈຼັດກິດຈະກາການຮຽນ … 72
ຕາຕະລາງ 8 ສະແດງຄື່າສະເລ່ືຍ, ຄຸ່າຜນັຼ ປື່ຽນມາດຖານຂອງຄວາມເພິື່ງພໃຈດ້ົານການວຼັດ ແລະ ປະເມີນຜົນ. 73
ຕາຕະລາງ 9 ສະແດງຄ່ືາສະເລື່ຍ, ຄາຸ່ ຜຼັນປ່ືຽນມາດຖານຂອງຄວາມເພື່ິງພໃຈດົ້ານບຼັນຍາກາດການຮຽນ…… 74
ຕາຕະລາງ 10 ສະແດງຄື່າສະເລຍ່ື , ຄາຸ່ ຜຼນັ ປ່ືຽນມາດຖານຂອງຄວາມເພື່ງິ ພໃຈດ້ົານປະໂຫຍດທໄ່ືີ ດ້ຮບຼັ ……. 75

vi

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ບດທີ 1

ບດນຳ

1. ຄວຳມເປນັ ມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄັນຂອງບນັ ຫຳ

ພຳສຳລຳວ ແມ່ນພຳສຳປະຈຳຊຳດທີ່ມີຄວຳມສຳຄນັ ຫຳຍ ເພຳະພວກເຮຳນຳໃຊ້ພຳສຳລຳວເພ່ີອເປັນເຄອ່ີ ງມ
ໃນກຳນຕດິ ຕໍ່ສີສ່ ຳນລະຫວ່ຳງປະຊຳຊນເຜຳ່ົ ຕຳ່ ງໆ, ນຳໃຊເ້ ຂົ້ຳໃນກຳນຂຽນປມ້ື ຕຳລຳທຳງວຊິ ຳກຳນ, ຖ່ຳຍທອດ
ຄວຳມຮູ້, ຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ວັດທະນະທຳອັນດີງຳມຂອງຊຳດມຳສູ່ລູກຫຳນໃນປັດຈຸບັນ ແລະ ອະນຳຄດ.
ກຳນຮຽນພຳສຳລຳວ ແມ່ນຮຽນເອຳຄວຳມຮູ້ດ້ຳນພຳສຳໂດຍຜ່ຳນກຳນຟັງ, ກຳນເວ້ົຳ, ກຳນອ່ຳນ ແລະ ກຳນ
ຂຽນ. ດງັ່ົ ນນົ້ັ , ກຳນຮຽນ - ກຳນສອນພຳສຳລຳວ ໂດຍສະເພຳະໃນຊົນັ້ ປະຖມສຶກສຳຈ່ີິງມີຄວຳມສຳຄນັ ແລະ ຈຳ
ເປັນທສ່ີ ດຸ ເພີ່ອໃຫ້ເດັກທກຸ ຄນອຳ່ ນອອກຂຽນໄດ້ ແລະ ນຳໃຊ້ພຳສຳລຳວຢ່ຳງຄ່ອງແຄວ້ ເພ່ອີ ຄວຳມກ້ຳວໜຳ້ ທຳງ
ດ້ຳນກຳນຮຽນ, ກຳນເຮັດວຽກງຳນ ແລະ ກຳນດຳລງຊວີ ດິ ທີ່ດີໃນອະນຳຄດ (ກະຊວງສກຶ ສຳທິກຳນ ແລະ ກິລຳ,
2015:2)

ພຳສຳລຳວແມ່ນຜະລິດຕະພັນທຳງດ້ຳນວັດທະນະທຳອັນໜຶ່ີງຂອງຊຳດລຳວ. ຊຳວລຳວໃຊ້ພຳສຳລຳວເປັນ
ພຳຫຳນະເພີ່ອຄົ້ນຄິດ, ສ່ີສຳນແລກປ່ຽນຄວຳມຄດິ ເຫນັ , ສງົ່ ທອດຄວຳມຮປູ້ ະສບກຳນອນັ ເປນັ ບດຮຽນຕຳ່ ງໆໃນ
ກຳນດຳລງຊວີ ດິ , ຈັນຍຳທຳ ແລະ ຄະຕິທຳໃຫ້ແກ່ຄນຮນຸ່ ຕໍມ່ ຳ.

ຈຳກນ້ນົັ ເຮຳຈງຶີ່ ເຫນັ ວຳ່ ພຳສຳລຳວມຄີ ວຳມສຳຄັນບໜ່ໍ ອ້ ຍຕກໍ່ ບັ ຊຳດລຳວບໍພ່ ຽງແຕ່ເທຳ່ົ ນ້ັົນພຳສຳລຳວ
ຍັງແມນ່ ປັດໄຈສຳຄັນອັນໜຶ່ີງທີ່ປຸກສ້ຳງຄວຳມເປັນຊຳດລຳວ ເປັນສັນຍຳລັກອັນໜຶ່ີງທີ່ຄນບູຮຳນໄດ້ກ່ຳວວ່ຳ: ”
ພຳສຳບອກຊຳດ ມຳລະຍຳດບອກຕະກນຸ “ ພຳສຳລຳວແມນ່ ມລະດກຂອງຊຳດລຳວໃນວງຕະກຸນເຜົ່ຳລຳວ ແລະ
ກແມ່ນມລະດກສະເພຳະຂອງໃນເຄອຍຳດມະນດຸ ແຫ່ງໂລກ.

ຜ່ຳນມຳບັນພະບຸລຸດເຮຳບໍ່ວ່ຳຈະຕກຢູ່ໃນພຳວະໃດໆກຕຳມຕຳງກໄດຖ້ ະນຖຸ ະໜອມພຳສຳຂອງຊຳດຕ່ຳງ
ແຕ່ວ່ຳໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່ຳງກັນຕຳມແຕ່ສະພຳບຄວຳມເປັນຈງິ ຂອງຍຸກສະໃໝນັົ້ນ. ຍ້ອນແນວນ້ົັນມັນຈຶີ່ງກຳຍ
ມຳເປັນມລະດກຕກທອດມຳຮອດພວກເຮຳໃນສະໃໝປັດຈຸບັນ. ເຖິງຢ່ຳງໃດກຕຳມໃນແງ່ກຳນສຶກສຳກຳນ
ເອຳໃຈໃສ່ໃນຫັກຂອງກຳນຮຽນກຳນສອນຂອງພວກເຮຳບໍ່ຄອ່ ຍຈະເອຳຈິງເອຳຈັງປຳນໃດກຳນກຳນດຫັກກຳນ
ພ້ນົ ຖຳນໂດຍສະເພຳະອັກຂະຫະວິທຍີ ັງບໍ່ທັນຊດັ ເຈນ ຍັງບທໍ່ ນັ ເປັນເອກະພຳບໃນໝູ່ປັນຍຳຊນກຳນສ່ົງຄວຳມຮູ້
ແມ່ນມີລັກສະນະເປນັ ໄປຕຳມມັກຫເປນັ ໄປຕຳມຜ້ສູ ອນເປັນສວ່ ນໃຫຍສ່ ະພຳບກຳນອະນໂຸ ລມຫສ່ຳໃດກເອຳສ່ຳ
ນັ້ົນໄດ້ແຜ່ລຳມໄປທກຸ ພຳກສ່ວນ ຂອງກຳນໃຊ້ພຳສຳລຳວເມ່ອີ ເປັນແບບນ້ົີຄຳຕອບແມ່ນຂຶົ້ນຢູ່ກັບຄນລຳວທກຸ
ຄນທີ່ຈະເປັນເຈົ້ຳກຳນໃນກຳນແກເ້ ພຳະພຳສຳລຳວແມ່ນສມບດັ ຂອງຊຳດລຳວ.ພວກເຂຳມີສດິ ນຳໃຊ້ ແລະ ປົກ
ປັກຮັກສຳ ແລະ ພັດທະນຳກ່ອນອນີ່ ຄູສອນພຳສຳລຳວຕ້ອງເປັນເຈົ້ຳກຳນໃນກຳນຊອກຫຳຫັກກຳນ ແລະ ໃຫ້ຂ້ົ

1

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ິຍະວງົ

ມູນເພ່ີອໃຫ້ຜູ້ສບທອດທຳງດ້ຳນກຳນນຳໃຊ້ພຳສຳລຳວກະທັດຮັດ ແລະ ຊັດເຈນຍິີ່ງຂົ້ນ(ບວສອນສີປະເສີດ,
2012, ໜ້ຳ. 1-2)

ພັກປະຊຳຊນປະຕິວັດລຳວໄດ້ສຸມໃສ່ຊີົ້ນຳກຳນພັດທະນຳວັດທະນຳທຳ-ສັງຄມ, ຖເອຳກຳນພັດທະນຳ
ຊັບພະຍຳກອນມະນຸດເປັນໃຈກຳງທັງເປນັ ບລູ ມິ ະສດິ , ສບຕໍ່ຊຸກຼ ຍູ້ກຳນປະຕຮິ ູບລະບບກຳນສກຶ ສຳແຫງ່ ຊຳດໃຫ້
ເຂົ້ຳສ່ລູ ວງເລີກ, ເຮັດໃຫ້ຄນຸ ນະພຳບກຳນສຶກສຳໄດມ້ ີກຳນຫນັ ປຽ່ ນຢຳ່ ງຕົງ້ັ ໜຳ້ ທັງໄດ້ແກໄ້ ຂສ່ີງິ ຫຍ້ທໍ ໍ້ ແລະ ຫັນ
ຄ່ຳນິຍມທີ່ບໍ່ຖກຕ່ກໍ ຳນສກຶ ສຳ, ໄດສ້ ຳເລັດກຳນບຳລຸງຍກລະດັບກຳນສກຶ ສຳຊ້ັົນປະຖມໃຫ້ປະຊຳຊນໃນຂອບເຂດ
ທ່ົວປະເທດ. ຈຳກນ້ັົນ ກໄດ້ເອຳໃຈໃສ່ປກຸ ລະດມບັນດຳຊນັົ້ ຄນ ແລະ ພຳກສວ່ ນຕຳ່ ງໆໃຫເ້ ຂົ້ຳໃຈກ່ຽວກັບກຳນ
ສຶກສຳ ແລະ ກິລຳ ທີ່ເປັນ ຂອງທົ່ວສັງຄມ ແລະ ໃຫ້ກຳນສະໜັບສະໜູນຊ່ວຍເຫອກຳນພັດທະນຳວຽກງຳນ
ດງ່ັົ ກ່ຳວຢຳ່ ງກວຳ້ ງຂວຳງ (ວຳລະສຳນອຳລຸນໃໝ່, 2016:13).

ການສອນພາສາລາວມຄີ ວາມສາຄຼັນຫາຍທີ່ືສດຸ ຈິື່ງມກີ ານຮຽກຮອ້ ງໃຫ້ຄສູ ອນມີການພຼັດທະນາຄວາມ
ຮູ້, ຄວາມສາມາດ, ມີຄວາມມຼັກ, ຄວາມເຂົ້າໃຈ, ຮູ້ຈັຼກຄວາມໝາຍ ແລະ ເຫຼັນໄດ້ເຖິງຄຸນຄຸ່າຂອງພາສາລາວ
ຢ່າງເລິກເຊິ່ືງ. ໃນປັດຈຸບຼັນເຫຼັນໄດ້ວຸ່າການຕິດຕໍ່ສື່ສານເກີດມີຄວາມຜິດພາດ, ເຂົ້າໃຈຜິດ ຍ້ອນຂຽນໜັຼງ
ສບື ຖໍ່ ືກ, ຂຽນຟາ້ ວຟງັ , ຂຽນບໍງ່ າມ, ຂຽນແລ້ວຜູ້ອນ່ື ອາຸ່ ນນາບໍ່ໄດ້, ບາງຄຼົງ້ັ ຂຽນສະຫະ, ພະຍຼນັ ຊະນະ, ວຼັນນະ
ຍຸດບ່ໍຖືກບຸ່ອນ. ບຼັນຫາທີື່ໄດ້ພົບເຫັຼນຫາຍໃນັຼົ້ນປະຖົມສຶກສາແມຸ່ນຄູສອນຟ້າວຈຼັດໃຫ້ ນັຼກຮຽນ ຂຽນໄວໆ
ທັຼງໆທີຈື່ ບຼັ ສ, ຈັຼບປາກກາບ່ໍຖືກຍຼັງບັຼງຄຼບັ ມືບໄ່ໍ ດ້ຈົນກາຍເປັນນິໄສ. ສະນ້ົນັຼ ຄຕູ ້ອງເປັນແບບຢ່າງອຼັນ ດີໃຫ້ແກຸ່
ນຼັກຮຽນເຊັຼົ່ນ: ຂຽນໃຫ້ຊື່ແຖວ, ຂຽນໃຫ້ງາມ, ຂອດຫົວ ແລະ ໃສຸ່ວຼັນນະຍດໃຫ້ຖືກບຸ່ອນເປນັ ຕົນ້ . ບາງກລະ
ນີນຼັກຮຽນຂຽນຜິດ ໂດຍບ່ໍໄດ້ຕຼັ້ົງໃຈເພາະຂາດຄວາມ ຮູ້ທາງດ້ານສັຼບ, ຄວາມໝາຍກເຮດັຼ ໃຫຜ້ ູ້ອຸ່ານ ຜິດພາດ
ໄດ້. ນອກຈາກນຼັົ້ນກຍັຼງເຫັຼນໄດຸ່ວຸ່ານຼັກສຶກ ສາຄູສຸ່ວນຫາຍຍຼັງມີບັຼນຫາກຸ່ຽວກຼັບການຂຽນພາສາລາວທີື່ ບ່ໍຖກື
ຕ້ອງຕາມຫຼັກໄວຍາກອນເຊິື່ງສະແດງໃຫ້ ເຫຼັນໄດ້ໃນເວລາຂຽນບຼັນທກຶ ເນົື້ອໃນບົດຮຽນ, ການຂຽນໃນ ສື່ສັຼງ
ຄົມອອນລາຍຕຸ່າງໆ. ສະນັຼົ້ນ, ການສອນພາສາລາວເພື່ອໃຫ້ນຼັກສຶກສາຄູມີຄວາມເຂົ້າໃຈໄດ້ເຖິງຄວາມໝາຍ,
ຄວາມຮູ້ພນ້ົື ຖານກຸ່ຽວກບຼັ ການຂຽນ, ທັກຼ ສະການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ມີຄວາມຖືກຕ້ອງຕາມຫັກຼ ໄວຍາກອນລາວ
ແລະ ນາໃຊ້ເຂົ້າໃນຊວີ ດິ ປະຈາວຼັນໄດ້ຢາ່ ງຖືກຕອ້ ງອີກດວ້ ຍ.

ເພີ່ອເປັນກຳນຍກລະດບັ ຄຸນນະພຳບກຳນຮຽນ- ກຳນສອນກຄກຳນສ່ົງເສມີ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນໄດ້ມກີ ຳນຮຽນຮູ້
ວິທີກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງ, ກຳນທຳຄວຳມເຂົ້ຳໃຈເນົ້ອໃນບດຮຽນດ້ວຍຕນເອງ, ກຳນມີສ່ວນຮວ່ ມ
ໃນກຳນຈັດກດິ ຈະກຳກຳນຮຽນ-ກຳນສອນນົ້ນັ ໆ. ກ່ອນຜ້ຮູ ຽນຈະບັນລຸວດັ ຖຸປຼ ະສງນ້ີົອຳຈຳນຜສູ້ ອນຈະຕ້ອງຈັດ
ສະຖຳນະກຳນ ຫ ເງີ່ອນໄຂທ່ີສະໜບັ ສະໜນຸ ໃຫເ້ ກີດກຳນຮຽນຮໄູ້ ດ້ 3 ຂົນັ້ ຕອນຄ:

2

ໜູໃໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວງົ

1. ກຳນກະຕຸ້ນຄວຳມຮູ້ເກ່ົຳ (Activation of Prior Knowledge) ຄວຳມຮູ້ເກົ່ຳຂອງຜູ້ຮຽນ
ເປນັ ປະໂຫຍດຕໍ່ກຳນຮຽນຮ້ຫູ ຳຍ ຈີງິ່ ຄວນກະຕ້ນຸ ຄວຳມຮເູ້ ກ່ົຳອອກຈຳກຄວຳມຈຈ່ີ ຳຂອງຜູ້ຮຽນໃຫນ້ ຳມຳໃຊ້ໄດ້
ຫຳຍທີ່ສຸດ ສຳລບັ ເປນັ ພນ້ົ ຖຳນຂອງກຳນຮຽນຮູ້ໃໝ.່

2. ສ່ົງເສີມຄວຳມຮູ້ໃໝ່ທີ່ສະເພຳະເຈຳະຈງ (Encoding Specificity) ສ່ົງເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນນຳ
ຄວຳມຮູ້ເກ່ົຳມຳເປນັ ພນົ້ ຖຳນໃນກຳນຮຽນຮໃູ້ ໝ່ຈະຊ່ວຍໃຫເ້ ຂົຳ້ ໃຈຂມ້ໍ ູນທ່ເີ ປັນຄວຳມຮູ້ໃໝ່ຫຳຍຂນຶົ້ ແລະ ສິີ່ງ
ທີຈ່ ະນຳໄປປະຍກຸ ໃຊຫ້ ຳຍເທຳົ່ ໃດກຮຽນຮູ້ໄດດ້ ີຫຳຍເທົ່ຳນ້ັນົ . ນອກຈຳກນົ້ນັ , ປະສບກຳນທີຈ່ ດັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນຄວນ
ສ້ຳງບັນຍຳກຳດໃນກຳນຮຽນຮູ້ໃຫກ້ ງກບັ ສິີງ່ ທີເ່ ຂຳຈະຕອ້ ງປະຕິບດັ ທຳງວິຊຳຊີບ.

3. ເພີ່ມເຕມີ ຄວຳມເຂຳ້ົ ໃຈໃຫ້ສມບນູ (Elaboration of Knowledge) ຄວຳມຮູ້ເຂົ້ຳໃນຂ້ໍມູນ
ຕ່ຳງໆຈະສມບນູ ໄດ້ ຖ້ຳຜຮູ້ ຽນມີໂອກຳດສບຕໍ່ຄວຳມເຂຳົ້ ໃຈນັ້ົນ ໂດຍກຳນເຮດັ ຳຍຢຳ່ ງເຊົ່ນັ ກຳນຕອບຄຳຖຳມ,
ກຳນຈດບນັ ທກຶ , ກຳນອະພປິ ຳຍ, ກຳນສະຫຼບູ ແລະ ກຳນທດສອບສມມຸດຖຳນ ເຊງິີ່ ເຫົຳ່ ນີົຈ້ ະຊ່ວຍໃຫ້ເກດີ ກຳນ
ຈ່ີຈຳໄດ້ດີ ແລະ ສຳມຳດນຳອອກມຳໃຊໄ້ ດຢ້ ຳ່ ງໄວວຳ.

ຂະບວນຈັດກຳນຮຽນກຳນສອນແບບໃຊ້ບັນຫຳເປັນຖຳນ ຂະບວນກຳນຮຽນຮູ້ຂອງນັກສຶກສຳໃນ
ສັງຄມຍຸກໃໝ່ມີກນໄກກຳນຮຽນຮູ້ໃໝ່ໆເກີດຂຶ້ົນຢ່ຳງຕ່ໍເນ່ີອງຕະຫອດເວລຳ ຖ້ຳຮູບແບບກຳນຈັດກຳນຮຽນ
ກຳນສອນຂອງຄອູ ຳຈຳນໃນປດັ ຈຸບັນຍັງບໄ່ໍ ດຮ້ ບັ ກຳນພດັ ທະນຳທັ້ງົ ໃນຮູບແບບກຳນນຳສະເໜີເນອົ້ ໃນວິຊຳກຳນ
ແລະ ເຕັກນິກວິທີກຳນສອນໃໝ່ໆກເປັນເລ່ີອງທີ່ໜ້ຳເປັນຫ່ວງເພຳະອຳດຈະສ່ົງຜນໃຫ້ເກີດຊ່ອງວ່ຳງໃນກຳນ
ຮຽນຮູ້ລະຫວ່ຳງນັກສຶກສຳກັບຄູອຳຈຳນຜູ້ຮັບຜິດຊອບໃນຂະບວນກຳ ນຖ່ຳຍທອດຄວຳມຮູ້ ຈນຍຳກທີ ່ຈະຫຳ
ແນວທຳງແກໄ້ ຂໄດ້ (ກຽງສັຼກ ພອຍແສງ ຄສ. 2010)

ກຳນຮຽນຮູ້ແບບໃຊ້ບັນຫຳເປັນຖຳນ ເປັນກຳນຮຽນທີ່ເປັນຂະບວນກຳນສ້ຳງຄວຳມຮູ້ໃໝ່ບນພ້ົນຖຳນ
ຂອງຄວຳມຮູ້ທີມ່ ຢີ ຈູ່ ະຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດກຳນສະແຫວງຫຳຄວຳມຮ້ຢູ ຳ່ ງເປັນລະບບ ມີກຳນຕ້ົັງສມມຸດຖຳນຄນ້ົ
ຫຳສຳເຫດ ແລະ ກນໄກຂອງກຳນເກີດບັນຫຳນັ້ົນ ຄ້ົນຄວ້ຳຄວຳມຮູ້ພົ້ນຖຳນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບບັນຫຳ ເພີ່ອຈະ
ນຳໄປສູ່ກຳນແກໄ້ ຂບນັ ຫຳດ້ວຍຕນເອງ ໂດຍຜູ້ຮຽນອຳດມີຄວຳມຮູໃ້ ນເລອີ່ ງນນັົ້ ໆມຳກ່ອນ ແຕອ່ ຳດໃຊ້ຄວຳມຮູ້
ທ່ຜີ ູ້ຮຽນມຢີ ່ແູ ລ້ວ ຫ ເຄີຍຮຽນມຳເປັນອງປະກອບໃນກຳນຮຽນຮູ້ເຊ່ີອມໂຍງຄວຳມຮູ້ ແລະ ຄວຳມສັບຊ້ອນເປັນ
ແຮງກະຕ້ນຸ ໃຫຜ້ ູ້ຮຽນເກີດກຳນຮຽນຮເູ້ ນອ້ົ ໃນ ແລະ ເກດີ ທັກສະໃນກຳນແກ້ໄຂບນັ ຫຳ.

ດັົ່ງນັ້ົນ, ຂ້ຳພະເຈ້ົຳຜູ້ວິໄຈໃນນຳມທ່ີເປັນຄູສອນວິຊຳພຳສຳລຳວ ເຫັນໄດ້ວ່ຳ: ກຳນໃຊ້ບັນຫຳເປນັ ຖຳນ
PBL ເຂຳ້ົ ໃນຂະບວນກຳນຈັດກຳນຮຽນກຳນສອນທກັ ສະກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕຳມຫກັ ໄວຍຳກອນ
ຈະຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດກຳນຮຽນຮູ້ຈຳກສິີ່ງທີ່ຮູ້ມຳແລ້ວມີຄວຳມຮູ້ເພີ່ມຂຶົ້ນ. ດັ່ົງນັ້ົນ, ຈິ່ີງເລອກເອຳ ກຳນໃຊ້
ບັນຫຳເປັນຖຳນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນສອນທັກສະກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕຳມຫັກໄວຍຳກອນໃຫ້ແກ່
ນກັ ສກຶ ສຳ ສຳຍຄູປະຖມ ລະບບ 12+4 ວິທະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ ສກຮຽນ 2020.

3

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວົງ

2. ຄຳຖຳມຂອງກຳນວໄິ ຈ

1. ນັກສຶກສຳຄູຈະມີຜນກຳນຮຽນກຽ່ ວກັບກຳນນຳໃຊ້ຮບູ ແບບກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳ
ການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕອ້ ງຕາມຫຼັກໄວຍາກອນ ກອ່ ນ ແລະ ຫັງກຳນຮຽນ ໃນລະດັບໃດ?

2. ນັກສຶກສຳຄູຈະມີຄວຳມເພ່ີິງພໃຈຕ່ໍກຳນຈດັ ກຳນຮຽນກຳນສອນໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL
ເຂົ້ຳໃນກຳນພັດທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫກັຼ ໄວຍາກອນ ໃນລະດບັ ໃດ?

3. ຈດຸ ປະສງຂອງກຳນວໄິ ຈ

1. ເພີ່ອຊອກຫຳປະສິດທິຜນຄວຳມກ້ຳວໜ້ຳດ້ຳນກຳນຮຽນຮູ້ຂອງນັກສຶກສຳຄູ ຫັງຈຳກກຳນນຳໃຊ້ຮູບ
ແບບກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫັຼກໄວຍາກອນ ສຳລັບ
ນກັ ສຶກສຳຄປູ ະຖມ ລະບບ 12+4 ປີທີ 3 ວທິ ະຍຳໄລຄປູ ຳກເຊ.

2. ເພ່ອີ ສຶກສຳຄວຳມເພ່ງິີ ພໃຈຂອງນັກສຶກສຳຄູຕ່ກໍ ັບກຳນຮຽນກຳນສອນພຳສຳລຳວ ໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບ
ກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫກັຼ ໄວຍາກອນ ສຳລັບນັກສຶກ
ສຳຄປູ ະຖມ ລະບບ 12+4 ປີທີ 3 ວິທະຍຳໄລຄູປຳກເຊ.

4. ສມມດຸ ຖຳນຂອງກຳນວໄິ ຈ

1. ດັດສະນປີ ະສິດທຜິ ນ (E.I) ຄວຳມກ້ຳວໜຳ້ ຜນກຳນຮຽນຂອງນັກສຶກສຳຄູພຳຍຫງັ ກຳນຮຽນ ໂດຍນຳໃຊ້
ຮບູ ແບບກຳນກຳນສອນ PBL ມີປະສດິ ທຜິ ນສູງ.

2. ນກັ ສກຶ ສຳຄູທໄ່ີ ດ້ຮຽນຮູ້ໃນທກັ ສະກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫ້ຖກຕ້ອງຕຳມຫັກໄວຍຳກອນໂດຍນຳໃຊ້ຮູບ
ແບບກຳນກຳນສອນ PBL ມລີ ະດັບຄວຳມເພງິີ່ ພໃຈຢໃູ່ ນລະດັບສູງ.

5. ຂອບເຂດຂອງກຳນວໄິ ຈ

5.1 ປະຊຳກອນ ແລະ ກມຸ່ ຕວຢຳ່ ງ
1) ກຸ່ມຕວຢຳ່ ງ

ກຸ່ມຕວຢ່ຳງທີ່ໃຊ້ເຂ້ົຳໃນກຳນວິໄຈຄັ້ົງນີ້ົແມ່ນນັກສຶກສຳຄູສຳຍຮຽນປະຖມ ລະບບ 12+4 ປີທີ 3
ວິທະຍຳໄລຄູປຳກເຊ ເຊິ່ີງມີຈຳນວນ 29 ຄນ, ຍິງ 23 ຄນ.ໄດ້ມຳໂດຍວິທີເລອກແບບເຈຳະຈງ (Purposive
Sampling) ກຳນດເອຳ 1 ຫ້ອງ.

5.2 ຂອບເຂດດ້ຳນເນົ້ອໃນ
ເນົອ້ ໃນທ່ີໃຊ້ໃນກຳນວໄິ ຈຄ້ງົັ ນົີ້ໄດແ້ ກ່ ເນ້ອົ ໃນກຳນຈັດກຳນຮຽນຮູ້ໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL

ຕຳມວຊິ ຳພຳສຳລຳວ ທັກສະກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕຳມຫກັ ໄວຍຳກອນເຊນົັ່ :
- ຫັກຕວອັກສອນ

4

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ິຍະວງົ

- ຫກັ ກຳນໃຊວ້ ັນນະຍດຸ
- ຫັກກຳນໃຊຕ້ ວສະກດ
- ຫັກກຳນນຳໃຊ້ເຄີ່ອງໝຳຍວກັ
- ຫກັ ກຳນໃຊ້ຄຳເຊີ່ອມ ແລະ ຄຳຕໍ່
- ຫັກກຳນໃຊ້ຕວ ຮ ແລະ ລ
- ຫຼັກການເຊືອ່ ມຄາ ແລະ ຮຽງຄາໃນປະໂຫຍກ

5.3 ຂອບເຂດດ້ຳນຕວປ່ຽນ
1) ຕວປ່ຽນຕົ້ນຕ້ົນ

• ກຳນຈັດກຳນຮຽນກຳນສອນໂດຍນຳໃຊຮ້ ບູ ແບບກຳນສອນ PBL ເຂຳ້ົ ໃນກຳນພດັ ທະນຳການຂຽນພາ
ສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫັຼກໄວຍາກອນ.

2) ຕວປ່ຽນຕຳມ
• ປະສດິ ທຜິ ນ (E.I) ຄວຳມກຳ້ ວໜຳ້ ດຳ້ ນກຳນຮຽນຮຂູ້ ອງນກັ ສກຶ ສຳຄູໂດຍນຳໃຊຮ້ ບູ ແບບກຳນ
ສອນ PBL
• ຄວຳມເພິ່ງີ ພໃຈຂອງນັກສກຶ ສຳຄທູ ມີ່ ຕີ ່ກໍ ຳນຈັດກຳນຮຽນກຳນສອນໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ
PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫັຼກໄວຍາກອນ.

5.4 ຂອບເຂດດ້ຳນເວລຳ
ໄລຍະເວລຳໃນກຳນວິໄຈແມນ່ ພຳກຮຽນທີ 2 ສກຮຽນ 2019 – 2020 ທີ່ ວທິ ະຍຳໄລຄູປຳກເຊ.

6. ນຍິ ຳມສບັ ສະເພຳະ

- ກຳນສອນ ໝຳຍເຖິງ ກຳນຖຳ່ ຍທອດຄວຳມຮູ້, ບດຮຽນຕຳ່ ງໆໃນວຊິ ຳພຳສຳລຳວທກັ ສະກຳນຂຽນ
ພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕຳມຫກັ ໄວຍຳກອນໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນກຳນສອນ (PBL).

- ວິຊຳພຳສຳລຳວ ໝຳຍເຖິງວິຊຳຮຽນທີກ່ ຳນດໄວ້ໃນຫັກສູດສ້ຳງຄປູ ະຖມ ລະບບ 12+4 ປີທີ 3 ຂອງ
ກະຊວງສຶກສຳທິກຳນ ແລະ ກລິ ຳວຳງອອກ ເຊ່ງີິ ມີເນົ້ອໃນກຳນສອນທັກສະຕຳ່ ງໆໃນພຳສຳລຳວ ເພີອ່ ໃຫ້ນັກສຶກ
ສຳຄູສຳມຳດນຳເອຳຄວຳມຮູ້ໃນລຳຍວິຊຳໂດຍສະເພຳະແມ່ນທັກສະກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫ້ຖກຕ້ອງຕຳມຫກັ
ໄວຍຳກອນໄປນຳໃຊ້ເຂ້ຳົ ໃນຊີວດິ ປະຈຳວັນ ແລະ ກຳນສອນພຳສຳລຳວໃນຊົ້ັນປະຖມໄດ.້

- ກຳນຮຽນຮູ້ໂດຍໃຊ້ບັນຫຳເປັນຖຳນ (Problem Based Learning/PBL) ໝຳຍເຖິງກຳນຮຽນຮູ້
ໂດຍໃຊ້ບັນຫຳເປັນຕວກະຕຸ້ນໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດຄວຳມຕ້ອງກຳນທີ່ຈະໃຝ່ຫຳຄວຳມຮູ້ເພ່ີອແກ້ບັນຫຳໂດຍເນັ້ົນຜູ້
ຮຽນເປນັ ຜ້ຕູ ດັ ສິນໃຈໃນສີ່ິງທ່ຕີ ້ອງກຳນສະແຫວງຫຳຄວຳມຮູ້ ແລະ ຮູ້ຈັດກຳນເຮຼດັ ວຽກຮວ່ ມກນັ ເປັນທີມພຳຍ

ໃນກຸ່ມຜູ້ຮຽນ ໂດຍຜູ້ສອນມີສວ່ ນຮວ່ ມໜ່ອຍທີ່ສຸດ ເຊິ່ີງກຳນຮຽນຮູ້ຈຳກບັນຫຳອຳດເປັນສະຖຳນະກຳນຈິງທີ່
ເກີດຂນົຶ້ ໃນເວລຳນັົ້ນ.

5

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວົງ

ກຳນຮຽນຮູໂ້ ດຍໃຊໂ້ ດຍໃຊ້ບັນຫຳເປັນຖຳນ ຈ່ິງີ ເປນັ ຂະບວນກຳນແກໄ້ ຂບັນຫຳຢຳ່ ງເປັນລະບບ ແລະ
ມຫີ ັກກຳນເພີ່ອໃຫເ້ ກດີ ກຳນຮຽນຮູ້ຕຳມວດັ ຖຸຼປະສງທີກ່ ຳນດ ມີກຳນຕົ້ງັ ສມມດຸ ຖຳນ ຄົນ້ ຫຳສຳເຫດ ແລະ ກນ
ໄກຂອງກຳນເກີດບັນຫຳນັ້ົນ ຄົ້ນຄວ້ຳຄວຳມຮູ້ພົ້ນຖຳນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບບັນຫຳ ເພ່ີອຈະນຳໄປສູ່ກຳນແກ້ໄຂ
ບັນຫຳຢ່ຳງເປນັ ລະບບ ກຳນຮຽນຮແູ້ ບບນຜ້ົີ ູຮ້ ຽນອຳດບໍມ່ ຄີ ວຳມຮໃູ້ ນເລີ່ອງນນົັ້ ໆມຳກອ່ ນແຕອ່ ຳດໃຊ້ຄວຳມຮູ້ທ່ີ
ຜູ້ຮຽນມຢີ ູ່ ຫ ເຄຍີ ຮຽນມຳເປັນອງປະກອບໃນກຳນເຊ່ອີ ມໂຍງຄວຳມຮ.ູ້

- ປະສິດທິຜນກຳນຮຽນ E.I ໝຳຍເຖິງຄວຳມກ້ຳວໜ້ຳພັດທະນຳກຳນຮຽນຂອງນັກສຶກສຳຄູ ຫ
ຜນສຳເລັດທຳງດຳ້ ນກຳນຮຽນ.

- ຄວຳມເພ່ີິງພໃຈ ໝຳຍເຖິງຄວຳມຮູ້ສກຶ ຂອງນັກສຶກສຳຄທູ ່ມີ ຕີ ໍກ່ ຳນຈດັ ກຳນຮຽນກຳນສອນໂດຍນຳໃຊ້
ຮູບແບບກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕອ້ ງຕາມຫັກຼ ໄວຍາກອນ.

7. ຜນປະໂຫຍດທ່ີຄຳດວ່ຳຈະໄດ້ຮັບຈຳກກຳນວໄິ ຈ

1. ໄດ້ຮູ້ປະສິດທິຜນຄວຳມກ້ຳວໜ້ຳດ້ຳນກຳນຮຽນຮູ້ຕ່ໍກັບກຳນນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL ເຂົ້ຳໃນ
ກຳນພດັ ທະນຳການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫຼກັ ໄວຍາກອນ ສຳລບັ ນກັ ສກຶ ສຳຄປູ ະຖມ ລະບບ
12+4 ປທີ ີ 3 ວິທະຍຳໄລຄູປຳກເຊ ຈະມປີ ະສດິ ທຜິ ນໃນລະດບັ ສູງ.

2. ໄດ້ຮ້ຄູ ວຳມເພ່ີິງພໃຈຂອງນັກສຶກສຳຄູຕໍ່ກັບກຳນນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນກຳນພັດທະນຳ
ການຂຽນພາສາລາວໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມຫກັຼ ໄວຍາກອນ ສຳລບັ ນກັ ສກຶ ສຳຄູປະຖມ ລະບບ 12+4 ປີທີ 3 ວທິ ະຍຳ
ໄລຄປູ ຳກເຊ.

3. ຄສູ ອນຈະສຳມຳດນຳເອຳຮບູ ແບບກຳນສອນ PBL ເຂົຳ້ ໃນກຳນພດັ ທະນຳກຳນຂຽນເລ່ອີ ງຕຳ່ ງໆໃນພຳສຳ
ລຳວໄດ.້

4. ຜນກຳນຄົ້ນຄວ້ຳຄັົ້ງນີ້ົຈະເປັນແນວທຳງໃຫ້ແກ່ຄູ-ອຳຈຳນທີ່ສອນວິຊຳພຳສຳລຳວນຳໄປໃຊ້ໃນກຳນ
ຈດັ ກຳນຮຽນກຳນສອນໃຫມ້ ຄີ ນຸ ນະພຳບດຂີ ້ນົຶ .

6

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ບດທີ 2

ທດິ ສະດີ ແລະ ບດວໄິ ຈທ່ກີ ຽ່ ວຂອ້ ງ

ໃນກຳນວິໄຈຄັ້ົງນີ້ົຜູ້ຄົ້ນຄວ້ຳໄດ້ສຶກສຳຄົ້ນຄວ້ຳກ່ຽວກັບກຳນນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL ເຂ້ົຳໃນ
ກຳນພັດທະນຳກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫ້ຖກຕ້ອງຕຳມຫັກໄວຍຳກອນ ສຳລັບນັກສກຶ ສຳຄູປະຖມ ລະບບ 12+4
ປີທີ 3 ວິທະຍຳໄລຄູປຳກເຊ ສກຮຽນ 2020. ດັົ່ງນັົ້ນ, ຜູ້ວິໄຈໄດ້ເຮັດກຳນຄ້ົນຄວ້ຳເອກະສຳນ, ລວບລວມ

ບັນດຳແນວຄວຳມຄິດ, ທດິ ສະດີ ແລະ ບດວໄິ ຈທີກ່ ່ຽວຂ້ອງດ່ົງັ ຕ່ໄໍ ປນ້ົີ:
1. ພຳສຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄັນຂອງພຳສຳ
2. ວທິ ີສອນ ແລະ ກິດຈະກຳກຳນຮຽນກຳນສອນ
3. ແນວຄິດທິດສະດີກຽ່ ວກັບກຳນຂຽນ
4. ຫັກກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫ້ຖກຕ້ອງຕຳມຫກັ ໄວຍຳກອນ
5. ກິດຈະກຳກຳນຮຽນ - ກຳນສອນແບບຮວ່ ມມ (Cooperative Learning)
6. ທດິ ສະດີກ່ຽວຂ້ອງກັບກຳນຮຽນໂດຍນຳໃຊ້ຮູບແບບກຳນສອນ PBL
7. ແບບທດສອບ
8. ກຳນຫຳດັດຊະນປີ ະສດິ ທຜິ ນ
9. ແນວຄິດ ແລະ ທິດສະດກີ ຽ່ ວກບັ ຄວຳມເພງີິ່ ພໃຈ
10. ບດວິໄຈທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ

1. ພຳສຳ ແລະ ຄວຳມໝຳຍສຳຄນັ ຂອງພຳສຳ

ພຳສຳລຳວແມ່ນຜະລດິ ຕະພັນທຳງດຳ້ ນວດັ ທະນະທຳອນັ ໜ່ງີຶ ຂອງຊຳດລຳວ.ຊຳວລຳວໃຊ້ພຳສຳລຳວເປນັ
ພຳຫຳນະເພ່ີອຄນ້ົ ຄິດ,ສີ່ສຳນແລກປ່ຽນຄວຳມຄິດເຫນັ ,ສົ່ງທອດຄວຳມຮູ້ປະສບກຳນອັນເປັນບດຮຽນຕ່ຳງໆໃນ
ກຳນດຳລງຊວີ ິດ,ຈນັ ຍຳທຳ ແລະ ຄະຕທິ ຳໃຫ້ແກ່ຄນຮຸນ່ ຕ່ໍມຳ.

ຈຳກນົ້ັນເຮຳຈງຶ່ີ ເຫນັ ວ່ຳພຳສຳລຳວມີຄວຳມສຳຄັນບໍໜ່ ອ້ ຍຕ່ໍກັບຊຳດລຳວບ່ໍພຽງແຕ່ເທົ່ຳນັົ້ນພຳສຳລຳວ
ຍັງແມນ່ ປັດໄຈສຳຄັນອັນໜຶີ່ງທ່ີປຸກສຳ້ ງຄວຳມເປັນຊຳດລຳວ ເປັນສັນຍຳລັກອັນໜຶີ່ງທີ່ຄນບຮູ ຳນໄດ້ກ່ຳວວຳ່ : ”
ພຳສຳບອກຊຳດ ມຳລະຍຳດບອກຕະກຸນ “ ພຳສຳລຳວແມ່ນມລະດກຂອງຊຳດລຳວໃນວງຕະກຸນເຜົ່ຳລຳວ ແລະ
ກແມ່ນມລະດກສະເພຳະຂອງໃນເຄອຍຳດມະນຸດແຫງ່ ໂລກ.

ຜ່ຳນມຳບັນພະບຸລຸດເຮຳບ່ວໍ ່ຳຈະຕກຢູໃ່ ນພຳວະໃດໆກຕຳມຕຳງກໄດ້ຖະນຖຸ ະໜອມພຳສຳຂອງຊຳດຕ່ຳງ
ແຕ່ວຳ່ ໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່ຳງກນັ ຕຳມແຕ່ສະພຳບຄວຳມເປນັ ຈງິ ຂອງຍຸກສະໃໝນ້ົນັ .ຍອ້ ນແນວນັົ້ນມັນຈງ່ີຶ ກຳຍມຳ
ເປັນມລະດກຕກທອດມຳຮອດພວກເຮຳໃນສະໃໝປັດຈຸບັນ. ເຖິງຢ່ຳງໃດກຕຳມໃນແງ່ກຳນສຶກສ ຳກຳນ
ເອຳໃຈໃສ່ໃນຫັກຂອງກຳນຮຽນກຳນສອນຂອງພວກເຮຳບໍ່ຄອ່ ຍຈະເອຳຈິງເອຳຈັງປຳນໃດກຳນກຳນດຫັກກຳນ

7

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ພົ້ນຖຳນໂດຍສະເພຳະອກັ ຂະຫະວທິ ີຍັງບ່ໍທັນຊັດເຈນ ຍັງບໍທ່ ນັ ເປັນເອກະພຳບໃນໝູ່ປັນຍຳຊນກຳນສົ່ງຄວຳມຮູ້
ແມ່ນມີລກັ ສະນະເປັນໄປຕຳມມກັ ຫເປັນໄປຕຳມຜ້ສູ ອນເປັນສວ່ ນໃຫຍ່ສະພຳບກຳນອະນໂຸ ລມຫສ່ຳໃດກເອຳສ່ຳ
ນັ້ົນໄດ້ແຜ່ລຳມໄປທຸກພຳກສ່ວນ ຂອງກຳນໃຊ້ພຳສຳລຳວເມອີ່ ເປັນແບບນີົ້ຄຳຕອບແມ່ນຂຶ້ົນຢູ່ກັບຄນລຳວທກຸ
ຄນທີ່ຈະເປັນເຈ້ົຳກຳນໃນກຳນແກ້ເພຳະພຳສຳລຳວແມ່ນສມບດັ ຂອງຊຳດລຳວ.ພວກເຂຳມີສິດນຳໃຊ້ ແລະ ປົກ
ປັກຮັກສຳ ແລະ ພັດທະນຳກ່ອນອນ່ີ ຄູສອນພຳສຳລຳວຕ້ອງເປັນເຈ້ົຳກຳນໃນກຳນຊອກຫຳຫັກກຳນ ແລະ ໃຫ້ຂ້ໍ
ມູນເພ່ີອໃຫ້ຜູ້ສບທອດທຳງດ້ຳນກຳນນຳໃຊ້ພຳສຳລຳວກະທັດຮັດ ແລະ ຊັດເຈນຍິີ່ງຂົ້ນ (ບວສອນສີປະເສີດ,
2012, ໜ້ຳ. 1-2)

2. ວທິ ສີ ອນ ແລະ ກດິ ຈະກຳກຳນຮຽນກຳນສອນ

2.1 ວທິ ສີ ອນ
ແມ່ນວິທີທຳງໃນກຳນສົງ່ ຄວຳມຮູ້ຂອງຄູ ເຊິີ່ງປະກອບດ້ວຍຫຳຍຮູບແບບທີ່ແຕກຕ່ຳງກນັ ໄປໂດຍກຳນ

ປະກອບສ່ວນຢ່ຳງຕ້ັງົ ໜຳ້ ຂອງຜຮູ້ ຽນຈະຊວ່ ຍໃຫບ້ ນັ ຍຳກຳດກຳນຮຽນກຳນສອນມຊີ ວີ ິດຊວີ ຳໜ້ຳຈບັ ອກຈັບໃຈ
ກຳນນຳໃຊ້ວິທີກຳນສອນເຂ້ົຳໃນກຳນສອນແຕ່ລະຊ່ົວໂມງ ແຕ່ລະບດຄູຄວນໃຊ້ວິທີກຳນສອນທີ່ຫຳກ

ຫຳຍ ແລະ ເປນັ ໜຳ້ ສນໃຈໃຫແ້ ກ່ນັກຮຽນ. ນອກຈຳກກຳນສອນພຳສຳລຳວດວ້ ຍວທິ ີກຳນບັນຍຳຍ, ສນທະນຳ
ອະພິປຳຍ, ລະດມສະໝອງ, ສະແດງບດບຳດສມມດຸ , ຫິ້ົນເກມ ແລະ ແລກປ່ຽນຄວຳມຄດິ ເຫັນແລ້ວຄອູ ຳດຈະ
ໃຊວ້ ທິ ີກຳນສອນແບບອນີ່ ໆອີກ.

ສງິີ່ ສຳຄັນຈະນຳໃຊ້ວທິ ີກຳນສອນແບບໃດກຕຳມຈະຕ້ອງເນ້ັົນເອຳນກັ ຮຽນເປັນໃຈກຳງໃນກຳນຈັດກຳນ
ຮຽນກຳນສອນຄ: ກຳນປະຕບິ ດັ ກິດຈະກຳ, ກຳນຕັົງ້ ຄຳຖຳມ, ມຄີ ວຳມສນໃຈ ແລະ ມີຄວຳມຮບັ ຜິດຊອບ. ກຳນ
ຈດັ ກິດຈະກຳຂຳ້ ງເທງີ ເປັນກຳນຊຼກຸ ຍູ້ໃຫ້ນກັ ຮຽນມີຄວຳມກຳ້ ຫຳນ, ຫຳ້ ວຫັົ້ນປະກອບສວ່ ນ ແລະ ມີສ່ວນຮ່ວມ
ໃນກຳນຮຽນຮູ້ພຳສຳລຳວເປັນກຳນພັດທະນຳຜູ້ຮຽນໃຫ້ມີກຳນຮຽນຮູ້, ທັກສະ ແລະ ຄວຳມເພິີ່ງພໃຈ
(ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ. 2014, 5)

2.2 ກດິ ຈະກຳກຳນຮຽນກຳນສອນ
ເພີ່ອໃຫ້ນັກຮຽນເກີດກຳນຮຽນຮູ້ດ້ວຍຕນເອງຄູຄວນຈັດກິດຈະກຳ ຫ ນຳໃຊ້ສ່ີຕ່ຳງໆຈຳກຫຳຍຮູບ

ແບບຢ່ຳງກ້ວຳງຂວຳງໂດຍໃຊຂ້ ະບວນກຳນຢຳ່ ງເໝຳະສມເຊນ່ັົ : ເຝກິ ແອບນກັ ຮຽນໃຫ້ມີກຳນຄນ້ົ ຄິດຕງົັ້ ຄຳຖຳມ
ແລະ ຕອບຢ່ຳງມີເຫດຜນໂດຍນຳໃຊຂ້ ະບວນກຳນຊອກຫຳຄວຳມຮູ້ເີງ່ິ ເປນັ ຂະບວນກຳນຊອກຮດູ້ ວ້ ຍຕນເອງ.

1) ກິດຈະກຳສຳລັບກຳນຟັງ ແລະ ກຳນເວຳ້ົ :ຄູໃຊ້ວທິ ບີ ັນຍຳຍ,ສນທະນຳ,ອະທບິ ຳຍ,ສນທະນຳຖຳມຕອບ
ສະແດງບດບຳດສມມຸດຄູ ແລະ ນັກຮຽນຮວ່ ມກັນສະຫບຼຸ ຄຳຕອບແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກມຸ່ ແລ້ວໃຫ້ນັກຮຽນ
ຟັງ ແລະ ເວົ້ຳໃນຫວຂ້ໍທີ່ຄູກຳນດໃຫ້ນັກຮຽນສະແດງບດບຳດສມມຸດໃນກຳນຟັງແລະເວ້ົຳໂດຍໃຊ້ວິຈຳລະນຳ
ຍຳນ.ໃຫ້ນັກຮຽນອ່ຳນປ້ືມແລ້ວຄູຕັົ້ງຄຳຖຳມເຈຳະຈີມົ້ ,ໃຫ້ນັກຮຽນຊອກຄຳ,ວະລມີ ຳແຕ່ງເປນັ ປະ ໂຫຍກພ້ອມ
ທັງໄຈ້ແຍກພຳກສ່ວນຕ່ຳງໆຂອງປະໂຫຍກ,ແບ່ງກຸ່ມຄົ້ນຄວ້ຳແລ້ວຂຶົ້ນລຳຍງຳນນຳພຳນັກຮຽແຕ່ງກອນລຳວ
ແລະ ຂຽນອັກສອນທຳໂດຍອງີ ຕຳມປືມ້ ແບບຮຽນ.

8

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

2) ກດິ ຈະກຳສຳລບັ ກຳນສອນອ່ຳນ: ຄຄູ ວນໃຊວ້ ທິ ບີ ນັ ຍຳຍ, ອະທິບຳຍ, ສນທະນຳຖຳມຕອບ,ໃຫນ້ ກັ ຮຽນ
ອຳ່ ນຕຳມປ້ືມ, ແບງ່ ກມຸ່ ຄ້ນົ ຄວ້ຳແລວ້ ຂນ້ົຶ ລຳຍງຳນ.

3) ກິດຈະກຳສຳລັບກຳນສອນຂຽນ: ຄູຄວນໃຊ້ວິທີບັນຍຳຍ, ອະທິບຳຍ, ສນທະນຳຖຳມຕອບ,ນຳພຳ
ນັກຮຽ ນຂຽ ນຕຳ ມ ບ ດ ຕ ວ ຢ່ຳ ງທີ່ມ ີໃນປ ້ືມ ແ ບບຮຽ ນ, ໃຫ ້ນັກຮຽ ນ ອ່ຳ ນທ ິດ ສະດ ີຕຳ ມ ປ ື້ມ ແບ ບຮຽ ນ , ແ ບ່ ງ
ນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມເພ່ີອຂຽນຂ່ຳວ,ບດຄວຳມ,ສຳນວນທຳງທຸລະກິດຢ່ຳງລະອຽດແລ້ວໃຫ້ນັກຮຽນຂຽນຫຍ້ໍ
ຄວຳມ,ຂຽນຂ່ຳວ,ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄ້ົນຄວຳ່ ເປັນກຸ່ມ ແລະ ເປນັ ບຸກຄນຕຳມຫວຂໍຕ້ ່ຳງໆທີຄ່ ກູ ຳນດໃຫ້ນຳພຳນກັ ຮຽນ
ຕດິ ຕຳມແຫງ່ ຂຳ່ ວສະຖຳນທ່ປີ ະຊຼມຸ ເພ່ີອເກບັ ຂມໍ້ ນູ ຕ່ຳງໆແລວ້ ມຳຂຽນເປນັ ບດພອ້ ມຂ້ົນລຳຍງຳນ,ຄແູ ລະນກັ ຮຽນ
ຮວ່ ມກນັ ສະຫຸບຼ ຄຳຕອບ.

4) ກດິ ຈະກຳສຳລບັ ສອນຫັກກຳນໃຊ້ພຳສຳ:ຄູໃຊ້ວິທບີ ັນຍຳຍ,ອະທິບຳຍສນທະນຳຖຳມຕອບໃຫ້ນັກຮຽນ
ອ່ຳ ນປ ້ືມ ແລ້ວ ຄ ູຕົັ້ ງຄ ຳ ຖຳ ມ ເຈຳ ະ ຈີ້ົມ , ໃຫ ້ ນັກ ຮ ຽ ນຊ ອກ ຄ ຳ , ວ ະ ລ ີມ ຳ ແຕ ່ງເປ ັນ ປະ ໂຫ ຍ ກ ພ້ ອມ ທ ັງໄ ຈ ້ ແ ຍ ກ
ພຳກສ່ວນຕ່ຳງໆຂອງປະໂຫຍກ,ແບ່ງກຸ່ມຄົ້ນຄວ້ຳແລ້ວຂຶົ້ນລຳຍງຳນນຳພຳນັກຮຽແຕ່ງກອນລຳວ ແລະ ຂຽນ
ອກັ ສອນທຳໂດຍອີງຕຳມປມື້ ແບບຮຽນ.

5) ກຳນແນະນຳກ່ຽວກັບກຳນເຮັດບດເຝິກຫັດ:ຄູຕ້ອງເຂ້ຳົ ໃຈວ່ຳກຳນເຮັດບດເຝິກຫັດແມນ່ ກຳນເສີມສ້ຳງ
ຄວຳມຮູ້,ຄວຳມສຳມຳດແລະກຳນເຝິກທັກສະໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນໂດຍຜ່ຳນກຳນແນະນຳຂອງຄູ.ກຳນແນະນຳບດ
ເຝິກຫັດຄອູ ຳດໃຊ້ 2 ວິທ:ີ ເຮັດບດເຝິກຫັດຢູ່ຫອ້ ງຮຽນ ແລະ ເຮດັ ບດເຝິດຫດັ ຢູ່ເຮອນໂດຍອງີ ໃສ່ຄຳຖຳມແລະ
ບດເຝິດຫດັ ແຕລ່ ະບດ.ຄຕູ ້ອງເອຳໃຈໃສກ່ ວດກຳຄຳສັບ,ເນົ້ອໃນ ແລະ ກຳນແກໄ້ ຂຂ້ບໍ ກພອ່ ງຂອງນັກຮຽນເພີ່ອ
ໃຫກ້ ຳນຮຽນ-ກຳນສອນມປີ ະສດິ ທພິ ຳບດີ.

6) ກຳນແນະນຳກ່ຽວກບັ ບດອ່ຳນເພີ່ມ: ສຳລັບບດອ່ຳນເພີ່ມທີມ່ ຢີ ູ່ທ້ຳຍບດຂອງປ້ືມແບບຮຽນນັົ້ນເມ່ີອຄູ
ສອນບດຕ້ົນຕຂອງຊົ່ວໂມງເບິດແລ້ວ,ຄູແນະນຳໃຫ້ນກັ ຮຽນອ່ຳນບດອ່ຳນເພີ່ມຢູ່ບ້ຳນໃຫ້ເຂ້ົຳໃຈເຊີ່ິງເປັນກຳນ
ສຳ້ ງໃຫ້ນກັ ຮຽນມຄີ ວຳມຮຢູ້ ຳ່ ງກວ້ຳງຂວຳງ.

2.3 ບຳງຈດຸ ທຄີ່ ວນເອຳໃຈໃສສ່ ຳລບັ ກຳນແຕງ່ ບດສອນ
1) ຂັນ້ົ ນຳເຂຳ້ົ ສບູ່ ດຮຽນ: ກຳນສອນແຕ່ລະຄ້ົັງຕອ້ ງມີກຳນນຳເຂ້ຳົ ສບູ່ ດຮຽນ ເພ່ີອກຽມຄວຳມພອ້ ມໃຫ້ກັບ
ນັກຮຽນ,ຖຳ້ ຄູໄດ້ກະກຽມບດສອນຢ່ຳງດີ ແລະ ນຳເຂ້ົຳສູບ່ ດຮຽນທີໜ່ ຳ້ ສນໃຈກຖວ່ຳເປນັ ກຳນເລີ່ມຕ້ົນທ່ີດີເຊີ່ງ
ຈະເຮັດໃຫນ້ ັກຮຽນມຄີ ວຳມຕ້ງັົ ໃຈ ແລະ ເຂົ້ຳໃຈບດຮຽນໄດ້ດ,ີ ກຳນນຳເຂ້ຳົ ສບູ່ ດຮຽນສຳມຳດເຮດັ ໄດ້ຫຳຍວທິ ີ
ເຊນົັ່ : ນຳສີ່ມຳປະກອບ(ວດິ ີໂອ,ຮູບພຳບ)ນຳໃຊຄ້ ຳຖຳມທບທວນຄວຳມຮູ້ເກົຳ່ ເພ່ີອເຊີ່ອມໂຍງໄປສູ່ຄວຳມຮູ້ໃໝ່,
ໃຫ້ນັກຮຽນປະຕິບັດກິດຈະກຳທີ່ພວພັນກັບບດຮຽນ, ເລົ່ຳນິທຳນຫ ເລົ່ຳເຫດກຳນຕ່ຳງໆເພີ່ອລ້ຽວຕ່ໍເຂ້ົຳສູ່
ບດຮຽນ, ຕງັົ້ ບັນຫຳສນທະນຳ, ຫນິົ້ ເກມ, ຮອ້ ງເພງ, ສະແດງບດບຳດສມມດຸ ແລະ ອນຶີ່ ໆ.
2) ຂັົ້ນກຳນສອນ: ຄູຄວນໃຊ້ວິທີສອນ ແລະ ກິດຈະກຳກຳນສອນທ່ີຫຳກຫຳຍໂດຍເນັົ້ນໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້
ຮຽນຮທູ້ ຳງດຳ້ ນທດິ ສະດີໄປຄຽງຄູກ່ ັບກຳນປະຕບິ ດັ ຕວຈິງ, ເປດີ ໂອກຳດໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດເ້ ຝິກຝົນປະຕິບັດຕວຈິງ

9

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວົງ

ໃຫ້ຫຳຍ. ນອກນັົ້ນຄູຄວນໃຊ້ອຳລມຄມຄຳຍເຊັ່ົນ: ກຳນເລົ່ຳເລ່ີອງຊວນຫວ, ເລົ່ຳນິທຳນ, ຫິ້ົມເກມ, ແລະ
ວິທີອີ່ນໆທ່ີຢູ່ໃນຂອບເຂດຂອງບດຮຽນເພ່ີອໃຫ້ນກັ ຮຽນໄດຮ້ ບັ ຄວຳມຮູ້ ແລະ ຄວຳມມ່ວນຊີນ່ ໄປພ້ອມກນັ .

3) ຂນ້ັົ ສະຫບຸຼ : ກຳນສະຫຼບຸ ຄູຕ້ອງອີງໃສ່ເນ້ອົ ໃນທ່ສີ ຳຄນັ ທສີ່ ດຸ ໃນຫວຂຫໍ້ ບດນນົັ້ , ຖຳ້ ຄສູ ະຫຼຸບບດຮຽນໄດ້
ດີກຈະສົ່ງຄວຳມຮູ້ໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ດີ ແລະ ນັກຮຽນຈະໄດ້ຮັບຄວຳມຮູ້ດ້ວຍວິທີກຳນສະຫຼຸບຄວຳມຮູ້ຂອງ
ນັກຮຽນເຊັ່ົນດຽວກັນ,ກຳນສະຫຸຼບທວນຄນຄູບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງສະຫຼຸບຄນທັງໝດຄວນໃຫ້ນັກຮຽນມີສວ່ ນຮ່ວນ
ໃນກຳນສະຫຸຼບໂດຍຄນູ ຳໃຊຄ້ ຳຖຳມຊວ່ ຍຖ້ຳນກັ ຮຽນສະຫຼບຸ ບກໍ່ ງກບັ ເປຳົື້ ໝຳຍ.

3. ແນວຄິດທດິ ສະດກີ ຽ່ ວກບັ ກຳນຂຽນ

ກຳນຂຽນຄກຳນນຳເອຳຕວພະຍນັ ຊະນະໄປປະກອບໃສ່ສະຫະໃຫ້ກຳຍເປນັ ຄຳເວຳ້ົ ໃດໜີ່ງຶ . ກຳນຂຽນ
ແມນ່ ທັກສະຢຳ່ ງໜງີ່ຶ ໃນ 4 ທກັ ສະທຳງພຳສຳ ເຊົນັ່ ທກັ ສະກຳນຟັງ, ທກັ ສະກຳນເວົ້ຳ, ທັກສະກຳນອຳ່ ນ ແລະ ທກັ
ສະກຳນຂຽນ ເຊງ່ີິ ໃນຊີວດິ ປະຈຳວນັ ເຮຳໄດສ້ ງັ ເກດທັກສະກຳນຂຽນ ແມ່ນທັກສະທີໃ່ ຊ້ໜ້ອຍທສ່ີ ດຸ . ດົ່ງັ ນົັ້ນ,
ທັກສະຂຽນຈງ່ີິ ເປນັ ທັກສະຂອ້ ນຂ້ຳງຍຳກກວຳ່ ທກັ ສະອນ່ີ ໆ. ເນີອ່ ງມຳຈຳກຄນເຮຳບໄ່ໍ ດເ້ ຝິກຝນົ ກນັ ຢຳ່ ງເຕມັ ທ່ີ,
ເຮັດໃຫ້ຫຳຍຄນພຽງແຕ່ຂຽນໄດບ້ ໍແ່ ມນ່ ຂຽນເປນັ .

ກຳນຂຽນໄດ້ ຕຳ່ ງຈຳກກຳນຂຽນເປັນ ກຳນຂຽນໄດແ້ ມນ່ ຜຂູ້ ຽນສຳມຳດປຽ່ ນຕວອກັ ສອນໃຫ້ເປັນຄຳ
ເວ້ົຳຕ່ຳງໆໄດໂ້ ດຍບ່ໄໍ ດ້ຄຳນງຶ ວຳ່ ຜູ້ອ່ຳນຈະເຂຳ້ົ ໃຈສີິງ່ ທີຂ່ ຽນ ຫ ບ,່ໍ ສ່ວນກຳນຂຽນເປັນນ້ົັນຜູຂ້ ຽນຈະຕ້ອງຄຳນງຶ
ເຖງິ ຜູອ້ ່ຳນວຳ່ ຈະຕ້ອງສຳມຳດເຂົ້ຳໃຈສ່ິີງທຕີ່ ນຂຽນໄວ້ເຊີງ່ິ ເປັນສິ່ງີ ທຍ່ີ ຳກ ແລະ ຕອ້ ງໄດອ້ ຳໄສອງປະກອບຫຳຍ
ຢຳ່ ງ ( ກະຊວງສຶກສຳທິກຳນ ແລະ ກລິ ຳ, 2009: 95)

ກຳນຂຽນຄກຳນຖຳ່ ຍທອດຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄດິ ຄວຳມຕອ້ ງກຳນ ແລະ ຄວຳມຮສູ້ ກຶ ຂອງບຸກຄນດວ້ ຍ
ກຳນຮຽບຮຽງຖອ້ ຍຄຳ ຂ້ໍຄວຳມອອກມຳເປັນລຳຍລກັ ອກັ ສອນ ຫ ສນັ ຍຳລກັ ຕ່ຳງໆ ເພ່ີອສີສ່ ຳນໃຫ້ເກດີ ຄວຳມ
ເຂຳົ້ ໃຈຕຳມທ່ີຕອ້ ງກຳນ ດ່ັົງທ່ີ ສະນດິ ຕັົງ້ ທະວີ (1985: 153) ໄດກ້ ຳ່ ວໄວວ້ ຳ່ ທກັ ສະກຳນຂຽນເປນັ ເລອີ່ ງທີ່ຂອ້ ນ
ຂ້ຳງຍຳກກວຳ່ ທັກສະອ່ນີ ໆ ເພຳະກຳນຂຽນເປນັ ກຳນສສ່ີ ຳນທີ່ມຂີ ັ້ົນຕອນຫຳຍຢຳ່ ງເຊນັົ່ ຜຂູ້ ຽນຈະຕ້ອງນກຶ ຄດິ
ກອ່ ນວຳ່ ຈະຂຽນຫຍງັ ຈງ່ີິ ຈະມີຄວຳມໝຳຍກງກັບຄວຳມຄິດຂອງຕນທ່ີຕ້ອງກຳນຈະຖຳ່ ຍທອດ.

ກຳນຂຽນເປນັ ທກັ ສະສຳຄນັ ໃນກຳນສີສ່ ຳນ ເປັນທກັ ສະກຳນສ່ງົ ສຳນທ່ີສບັ ຊ້ອນ ແລະ ຕ້ອງອຳໄສທັກ
ສະ ແລະ ຂະບວນກຳນອນ່ີ ໆປະກອບເຊັົ່ນ ທັກສະກຳນຟງັ ທັກສະກຳນອ່ຳນ ຂະບວນກຳນຄດິ ແລະ ທກັ ສະກຳນ
ໃຊພ້ ຳສຳເພຳະຜ້ທູ ີຈ່ ະຂຽນໄດດ້ ີຕອ້ ງເປັນຜຟູ້ ັງຫຳຍ ອ່ຳນຫຳຍ ມຄີ ວຳມຮູ້ ແລະ ປະສບກຳນກວ້ຳງຂວຳງ ມີ
ຂະບວນກຳນຄດິ ທດີ່ ີ ແລະ ທີສ່ ຳຄນັ ຕອ້ ງມີທັກສະກຳນໃຊພ້ ຳສຳທດີ່ ີ ສຳມຳດເລອກຄຳ ສຳນວນ ໂວຫຳນມຳຮຽບ
ຮຽງເປັນພຳສຳຂຽນຖກຕອ້ ງ ແລະ ສີ່ສຳນໄດຢ້ ່ຳງປະທັບໃຈແກຜ່ ຮູ້ ບັ ສຳນ ກຳນຂຽນຕ້ອງອຳໄສຄວຳມຮູ້ ທດິ ສະ
ດີ ຫັກວທິ ີກຳນ ແລະ ຂົນ້ັ ຕອນກຳນຂຽນຕຳມລັກສະນະຂອງກຳນຂຽນປະເພດຕ່ຳງໆ ອຳໄສກຳນເລອກໃຊຄ້ ຳທີ່
ງດງຳມ ປະນດີ ຖກຕອ້ ງຕຳມລະດບັ ພຳສຳ ແລະ ເໝຳະສມກບັ ເລີ່ອງ ເພ່ອີ ໃຫ້ສຳມຳດສ່ີໄດ້ທງັ ໝດຄວຳມຮູ້ ຄວຳມ
ຄິດ ອຳລມ ຄວຳມຮ້ສູ ຶກ.

10

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

3.1 ຄວຳມໝຳຍກຽ່ ວກບັ ກຳນຂຽນ
ວດັ ຈະນຳນກຸ ມບັນດດິ ສະຖຳນ ພ.ສ 2542 (2546: 203) ໃຫ້ຄວຳມໝຳຍຄຳວຳ່ ຂຽນ ໄວ້ວ່ຳຂີດໃຫ້

ເປັນຕວໜັງສ ຫ ຕວເລກ, ຂີດໃຫເ້ ປັນເສນ້ົັ ຫ ຮູບຕຳ່ ງໆ, ແຕ້ມ, ແຕງ່ ໜັງສ.
ວິຈດິ ຕຳ ແສງພນສດິ ແລະ ຄນອ່ີນໆ (2522: 269) ກຳ່ ວວຳ່ ກຳນຂຽນຄກຳນສະແດງອອກເພີ່ອກຳນ

ສສີ່ ຳນຢ່ຳງໜີ່ຶງຂອງມະນຸດ ໂດຍອຳໃສພຳສຳຕວອັກສອນ ແລະ ຮູບກຳນອນີ່ ໆ ເປັນສີ່ເພ່ອີ ຖຳ່ ຍທອດຄວຳມຮສູ້ ກຶ
ນຶກຄດິ ຄວຳມຕ້ອງກຳນ ແລະ ຄວຳມສນໃຈທຸກຢ່ຳງໃຫຜ້ ູ້ອນ່ີ ຮັບຮູ້.

ສະນິດ ຕົງ້ັ ທະວີ (2528: 152) ກ່ຳວວ່ຳ ກຳນຂຽນຄກຳນສະແດງແນວຄວຳມຄິດ ຄວຳມຮ້ສູ ກຶ ເຊີ່ງິ ຢູໃ່ ນ
ໃຈອອກມຳໃຫ້ຜູ້ອນີ່ ຮບັ ຮູ້ ໂດຍວທິ ກີ ຳນໃຊ້ສັນຍຳລັກທຮີ່ ຽກກັນວຳ່ ຕວໜງັ ສ ຫ ຕວອັກສອນ ເພ່ີອໃຫ້ຜູ້ອ່ຳນ
ເຂຳ້ົ ໃຈເຈດຕະນຳຂອງຜູ້ຂຽນ ຜູ້ອຳ່ ນຈະສຳມຳດຮັບຮ້ຄູ ວຳມໃນໃຈຂອງຜຂູ້ ຽນໄດດ້ ີ ຫ ບໍ່ ນນັົ້ ກຢູທ່ ີ່ວ່ຳຜ້ຂູ ຽນມີ
ທກັ ສະໃນດຳ້ ນກຳນໃຊພ້ ຳສຳຂຽນໄດ້ດີພຽງໃດ.

ນະພະດນ ຈັນເພງັ (2534: 91) ກ່ຳວວ່ຳ ກຳນຂຽນຄກຳນສະແດງອອກໃນກຳນຕິດຕສ່ໍ ສີ່ ຳນຢຳ່ ງ ໜຶີ່ງ
ຂອງມະນດຸ ໂດຍອຳໄສຕວອກັ ສອນເປັນສເ່ີ ພີ່ອຖຳ່ ຍທອດຄວຳມຮູ້ສຶກນກຶ ຄິດ ຄວຳມຕອ້ ງກຳນ ແລະ ຄວຳມໃນ
ໃຈຂອງເຮຳໃຫ້ກບັ ຜອູ້ ີ່ນຮັບຮ.ູ້

ນຕິ ະຍຳ ທນັ ຍະພຳຊດິ (2537: 2) ກ່ຳວວຳ່ ກຳນຂຽນເປນັ ທກັ ສະທຳງພຳສຳທີສ່ ຳຄັນປະກຳນໜຶງ່ີ ເ່ິີງໃນ
ກຳນຕິດຕ່ໍສີ່ສຳນໂດຍມີຕວໜັງສຕະຫອດຮອດເຄ່ີອງມຕ່ຳງໆ ເປັນສັນຍຳລັກຖ້ອຍຄຳໃນພຳສຳເວ້ົຳເພີ່ອຖ່ຳຍ
ທອດຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄດິ ອຳລມ ຄວຳມຮສູ້ ຶກ ແລະ ປະສບກຳນໃຫ້ຜູ້ອນີ່ ຮັບຮ້.ູ

ສມພອນ ມັນຕະສູດ (2540: 142) ກ່ຳວວ່ຳ ກຳນຂຽນຄກຳນສີ່ຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄິດ ທັດສະນະຄະຕິ
ແລະ ອຳລມເປນັ ຕວອກັ ສອນຈຳກຜູ້ຂຽນຫຳຜ້ອູ ່ຳນ.

ສະນດິ ສດັ ຕະໂຍພຳດ (2545: 142) ກຳ່ ວ່ຳ ກຳນຂຽນໝຳຍເຖງິ ກຳນຕິດຕສ່ໍ ີສ່ ຳນຢຳ່ ງໜ່ຶີງຂອງມະນດຸ
ທີ່ມະນຸດພະຍຳຍຳມຖ່ຳຍທອດຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄິດ ຄວຳມຮູ້ສຶກອອກມຳເປັນລຳຍລັກອັກສອນເພ່ີອໃຫ້ຜູ້ອ່ຳນ
ອຳ່ ນແລວ້ ເຂ້ຳົ ໃຈຕຳມທີ່ຕນຕ້ອງກຳນ.

ສມບັດ ສີລິຈັນດຳ (2554: 87) ກຳ່ ວວ່ຳ ກຳນຂຽນຄກຳນຖຳ່ ຍທອດຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄິດ ຄວຳມຮ້ສູ ຶກ
ຄວຳມຕ້ອງກຳນ ຕະຫອດປະສບກຳນຕ່ຳງໆຈຳກຜູຂ້ ຽນ ຖ່ຳຍທອດຜຳ່ ນຕວອັກສອນ(ພຳສຳ) ໄປຫຳຜ້ຮູ ັບສຳນ
ເພອ່ີ ຈຸດປະສງໃດຈຸດປະສງໜຶ່ງີ ຈຳກຄນໜງຶີ່ ໄປສູ່ອີກຄນໜ່ີງຶ ຈຳກກຸ່ມໜຶີງ່ ໄປຍັງອກີ ກມຸ່ ໜຶີ່ງ ແລະ ຈຳກຮຸນ້ ໜຶ່ງີ
ໄປຫຳອີກຮຸ້ນໜີ່ງຶ .

ໂສພະນະ ສຳທອນສຳລິດຜນ (2555: 77) ກ່ຳວວ່ຳ ກຳນຂຽນໝຳຍເຖິງທັກສະໃນກຳນໃຊ້ພຳສຳທີ່
ຖ່ຳຍທອດຄວຳມຮູ້ສຶກ ຄວຳມຄິດ ຄວຳມຮູ້ ແລະ ຂໍ້ມູນຕ່ຳງໆເປັນລຳຍລັກອັກສອນເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ອ່ຳນໄດ້ຮັບຮູ້
ຈດຸ ປະສງຕຳມເຈດຕະນຳຂອງຜູ້ຂຽນ.

ບວສອນ ສີປະເສີດ (2012: 111) ກ່ຳວວ່ຳ ກຳນຂຽນແມ່ນທັກສະໜຶີ່ງຂອງພຳສຳ ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ
ຂອງຄນເຮຳຈະສັງເກດໄດ້ວ່ຳທັກສະໃນກຳນຂຽນເປັນທັກສະໜຶີ່ງໃນກຳນໃຊ້ໜອ້ ຍທີ່ສຸດ, ດັົ່ງນັົ້ນທັກສະກຳນ

11

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ຂຽນຈີງ່ຶ ກຳຍເປນັ ທັກສະໜ່ີຶງທ່ີຂ້ອນຂຳ້ ງຍຳກກວຳ່ ທັກສະອີນ່ ໆ. ນອກຈຳກພວກເຮຳບໄ່ໍ ດເ້ ຝກິ ຢ່ຳງເຕມັ ເມັດເຕມັ
ໜ່ວຍຈຶງ່ີ ເຮດັ ໃຫຫ້ ຳຍຄນຂຽນໄດ້ແຕ່ຂຽນບໍ່ເປນັ

ສະຫຸຼບແລ້ວກຳນຂຽນຄກຳນຖ່ຳຍທອດເລີ່ອງລຳວ ຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄດິ ຄວຳມຮູ້ສຶກ ຄວຳມຕ້ອງກຳນ
ຕະຫອດຈນປະສບກຳນຕ່ຳງໆຂອງຜຂູ້ ຽນ ອອກມຳເປັນລຳຍລກັ ອັກສອນ ຫ ສັນຍຳລັກໄປຍງັ ຜ້ອູ ່ຳນໃຫ້ເຂົ້ຳໃຈ
ຕຳມຈຸດປະສງທີ່ຕ້ອງກຳນ.

3.2 ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງກຳນຂຽນ
ປດັ ຈຸບັນໃນສງັ ຄມມີວິທີກຳນສ່ີສຳນທີຫ່ ຳກຫຳຍຕ່ຳງກັນໄປ ເນ່ີອງຈຳກເຕກັ ໂນໂລຊີທ່ຈີ ະເລີນກ້ຳວໜຳ້

ຫຳກແຕກ່ ຳນສສີ່ ຳນດວ້ ຍກຳນຂຽນຍັງມບີ ດບຳດທີສ່ ຳຄນັ ເຊິີ່ງມີຜູສ້ ະແດງຄວຳມສຳຄັນຂອງກຳນຂຽນໄວ້ດັົງ່ ນີົ້
ເປມຈດິ ສະລິສງຄຳມ (2534: 3) ກ່ຳວເຖິງຄວຳມສຳຄັນຂອງກຳນຂຽນໄວ້ 3 ປະກຳນດັງ່ົ ນ້ົ:ີ

1) ໃຊ້ເປັນສ່ີໃນກຳນຂຽນພຳສຳມີແບບແຜນ ແລະ ຖ້ອຍຄຳສຳນວນສຳລັບໃຊ້ໂດຍສະເພຳະຜູ້
ຂຽນຕ້ອງຂຽນໃຫ້ຊັດເຈນ ເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ອ່ຳນອ່ຳນດ້ວຍຄວຳມເຂົ້ຳໃຈ ແລະ ເພ່ີອສະໜອງຄວຳມຕ້ອງກຳນຂອງຜູ້
ຂຽນທີຕ່ ອ້ ງກຳນໃຫ້ຜູອ້ ່ຳນຮູ້ຫຍັງແດ່

2) ເປນັ ກຳນໃຫ້ຄວຳມຮູ້ ກຳນຂຽນໃຫ້ຜອູ້ ີນ່ ອຳ່ ນນ້ົັນ ຜູຂ້ ຽນຈະຕອ້ ງມີຈຸດມຸ້ງໝຳຍຢ່ຳງໜີຶ່ງໃຫ້
ຄກຳນໃຫ້ຄວຳມຮູ້ແກ່ຜູ້ອ່ຳນ ເພອີ່ ເປັນກຳນພັດທະນຳສະຕປິ ນັ ຍຳໃຫກ້ ້ຳວໄໄກຍງ່ິີ ຂຶົນ້ ແລະ ສຳມຳດນຳໄປປບັ ປງຸ
ປ່ຽນແປງຕນເອງໄດ.້

3) ເປັນກຳນພັດທະນຳຄວຳມຄິດ ຜູ້ອ່ຳນໄດ້ອ່ຳນບດຂຽນທີ່ຜູ້ຂຽນໄວ້ ບດຂຽນເຫ ົ່ຳນັົ້ນໄດ້
ພັດທະນຳຄວຳມຄດິ ຄວຳມເຂົ້ຳໃຈ ຄວຳມຕອ້ ງກຳນຂອງຜູ້ອ່ຳນໄດ້ນ້ອຍຫຳຍພຽງໃດ.

ສະນິດ ຕງ້ັົ ທະວີ (2538: 118) ໄດສ້ ະແດງຄວຳມສຳຄັນຂອງກຳນຂຽນໄວ້ດັົງ່ ນ້ີົ:
1) ເປນັ ເຄອ່ີ ງສະແດງອອກເຖງິ ຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄິດ ແລະ ຄວຳມຮູ້ສຶກຂອງມະນຸດ.
2) ເປນັ ເຄີ່ອງມີສຳຄນັ ທ່ີສະແດງເຖງິ ອະລຍິ ະທຳຂອງມະນຸດໃນແຕລ່ ະຍກຸ ສະໄໝ.
3) ເປັນເຄ່ີອງມສີ ຳບັ ກຳນສີ່ສຳນຂອງມະນດຸ ທມ່ີ ປີ ະສິດທພິ ຳບ.
4) ເປນັ ເຄີອ່ ງຖ່ຳຍທອດວດັ ທະນະທຳທສ່ີ ຳຄັນອນັ ເປັນມລະດກທຳງສະຕິປັນຍຳຂອງມະນດຸ .
5) ເປັນເຄີ່ອງມທີ່ສະໜອງຄວຳມຕ້ອງກຳນຂອງມະນດຸ ເຊ່ົັນ ຄວຳມຮກັ ຄວຳມເຂຳົ້ ໃຈ.
6) ເປນັ ບດບນັ ທກຶ ທ່ີມຄີ ນຸ ຄຳ່ ທຳງດຳ້ ນປະຫວັດສຳດ ສຳມຳດຄນົ້ ຫຳເພ່ີອກຳນຮຽນຮຂູ້ ອງຄນຮຸນ້ ຫັງ
7) ເປນັ ເຄີອ່ ງມໃນກຳນປະກອບອຳຊບີ ຂອງບຳງອຳຊີບເຊັນ່ົ ນກັ ຂຽນຂ່ຳວ ນັກປະພນັ ນກັ ວຊິ ຳກຳນ

ສະນິດ ສັດຕະໂຍພຳດ (2545: 142) ກ່ຳວເຖິງຄວຳມສຳຄັນຂອງກຳນຂຽນເຊິີ່ງສອດຄ່ອງກັບ ສະນິດ
ຕົ້ງັ ທະວີ ໄວ້ດງ່ັົ ນົີ້:

1) ກຳນຂຽນມີຄວຳມສຳຄັນໃນແງ່ທີ່ເປັນເຄ່ີອງມສ່ີສຳນຂອງມະນຸດ ໃຊ້ໃນກຳນຖ່ຳຍທອດ
ຄວຳມຮ້ສູ ຶກນກຶ ຄິດ ແລະ ສະຕປິ ນັ ຍຳຕໍ່ກນັ ແລະ ກນັ .

12

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

2) ກຳນຂຽນເປັນເຄ່ີອງມທີ່ສຳຄັນໃນກຳນຖ່ຳຍທອດວັດທະນະທຳ ອັນເປັນມລະດກທຳງສະຕິ
ປນັ ຍຳຂອງມະນດຸ

3) ກຳນຂຽນຊ່ວຍເຜີຍແຜ່ ແລະ ກະຈຳຍຄວຳມຮູ້ຄວຳມຄິດ ແລະ ຂ່ຳວສຳນໄດ້ຢ່ຳງກວ້ຳງໄກ
ແລະ ວ່ອງໄວ

4) ກຳນຂຽນເປນັ ກຳນບັນທກຶ ທຳງສັງຄມທີ່ໃຫ້ຄຸນຄ່ຳ ອຳນວຍຄນຸ ປະໂຫຍດຢຳ່ ງມະຫຳສຳນແກ່
ຄນຮ້ນຸ ຫັງທງັ ປດັ ຈບຸ ນັ ແລະ ອະນຳຄດ

5) ກຳນຂຽນສຳມຳດສ້ຳງຄວຳມຮກັ ສຳມັກຄີໃນມະນຸດຊຳດໄດ້ເມອ່ີ ງຳນຂຽນນົ້ັນມຄີ ວຳມໝຳຍ
ເພ່ອີ ສຳ້ ງຄວຳມເຂົ້ຳໃຈ ສ້ຳງຄວຳມຮັກເພ່ີອນມະນຸດ ເປັນບດຂຽນທສີ່ ້ຳງສນັ ຕສິ ຸກໃຫແ້ ກ່ສັງຄມໂລກ

6) ກຳນຂຽນສຳມຳດຢດເປັນວຽກອຳຊບີ ທ່ສີ ຳຄນັ ຢ່ຳງໜງຶ່ີ ໄດໃ້ ນປັດຈບຸ ັນ
7) ກຳນຂຽນສຳມຳດເຮັດໃຫ້ບກຸ ຄນປະສບຜນສຳເລດັ ໃນຊວີ ດິ ໄດ້ ໂດຍສະເພຳະດ້ຳນກຳນສກຶ ສຳ
ຮຳ່ ຮຽນ
ຈຳກແນວຄິດດັົ່ງກຳ່ ວສະຫູຼບໄດ້ວຳ່ ກຳນຂຽນມີຄວຳມສຳຄັນຄເປນັ ເຄີ່ອງມສສ່ີ ຳນທີ່ມບີ ດບຳດສຳຄັນ
ໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງມະນຸດຢ່ຳງຫວງຫຳຍ ທີ່ສຳຄັນນັົ້ນຄເປັນກຳນສີ່ສຳນທີ່ສຳມຳດສະແດງເປັນຫັກຖຳນ
ບນັ ທກຶ ລຳຍລກັ ອັກສອນໄດ້ ເຊ່ງິີ ເຮດັ ໃຫ້ເລ່ີອງລຳວ ຄວຳມຮູ້ ຄວຳມຄດິ ຄວຳມຮສູ້ ກຶ ຄວຳມຕອ້ ງກຳນຕະຫອດ
ປະສບກຳນຍງັ ຄງຢູ່

3.3 ລກັ ສະນະຜຂູ້ ຽນທດີ່ ີ
(ຫອມມະລຳ ເພນັ ສຊີ ະນະວງ, ພູຄຳ ຂນັ ທະວງໄຊ, 2004, ໜຳ້ . 82) ໄດກ້ ຳ່ ວເຖງິ ລກັ ສະນະຂອງຜູຂ້ ຽນ

ທ່ີດວີ ຳ່ :
4.2.1. ເປັນຜູ້ທີ່ສນໃຈໃນກຳນອ່ຳນສ່ີທກຸ ປະເພດບວໍ່ ຳ່ ຈະເປນັ ເອກະສຳນກຳນຮຽນທຳງດ້ຳນວຊິ ຳກຳນ,

ນະວະນິຍຳຍ, ເລ່ີອງສ້ົນັ , ເລີ່ອງທີ່ແປມຳຈຳກພຳສຳອນີ່ ,ກຳບກອນແລະອ່ນີ ໆ.
4.2.2. ເປນັ ຜູ້ທມີ່ ຄີ ວຳມຮຄູ້ ວຳມສຳມຳດໃນກຳນໃຊພ້ ຳສຳຢຳ່ ງຖກຕ້ອງຮູຈ້ ກັ ໃຊ້ພຳສຳແບບງຳ່ ຍດຳຍບ່ໍ

ສບັ ສນ ແລະ ເປັນພຳສຳທສີ່ ວຍງຳມ
4.2.3. ເປັນຜູ້ທມີ່ ີປະສບກຳນເລ່ີອງຕຳ່ ງໆເປັນຢ່ຳງດີ ແລະ ສຳມຳດນຳເອຳເຫດກຳນຫເລີອ່ ງທີ່ເຄຍີ ພບ

ເຫັນມຳປະກອບໃນກຳນຂຽນນຳອີກ.
4.2.4. ເປັນຜທູ່ ີ່ຍອມຮບັ ຄວຳມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄນອີ່ນ,ບໍມ່ ີອກັ ຄະຕິຕ່ໍສ່ີິງໃດ,ສຳມຳດສະແດງຄວຳມຄດິ

ເຫນັ ໄດຢ້ ຳ່ ງມເີ ຫດຜນ.
4.2.5 ເປນັ ຜູ່ທີ່ຮູ້ຈກັ ກຳນເລມີ່ ຕ້ົນຂອງເລີ່ອງ,ດຳເນນີ ເລ່ອີ ງ ແລະ ຈບເລີອ່ ງ,ບເ່ໍ ຮດັ ໃຫຜ້ ູອ່ ່ຳນມຄີ ວຳມ

ເສຍຫຳຍ ແລະ ເດອດຮອ້ ນຈຳກບດຂຽນຂອງຕນ.
4.2.6 ເປັນຜູ່ທີ່ມນີ ໃິ ສມັກສກຶ ສຳຫຳຄວຳມຮູຢ້ ູ່ສະເໝີ
4.2.7 ເປນັ ຜທູ້ ີ່ມີຄວຳມອດທນພະຍຳຍຳມບໍ່ທໍ້ຖອຍຈຳກອປຸ ະສກັ ຢູ່ສະເໝີ.

13

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

3.4 ປະເພດຂອງບດຂຽນ
ບວສອນ ສີປະເສດີ ( : ) ໄດ້ກ່ຳວໄວ້ວ່ຳບດຄວຳມແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ບດປະເພດ

ຄຳຮອ້ ຍແກວ້ ແລະ ຄຳຮ້ອຍກອງ.
3.6.1 ປະເພດກຳນຂຽນຄຳຮ້ອຍກອງ

ແມ່ນກຳນຂຽນເປນັ ຄຳກອນ, ມກີ ຳນຈັດວກັ ຈກັ ຕອນມກີ ຳນກຳນດຈຳນວນຄຳໃນແຖວ, ມກີ ຳນສຳພດັ
ມີກຳນເນອ່ີ ງສຽງເອກໂທ. ຮູບແບບຂອງຄຳຮ້ອຍກອງແມ່ນ ຂຽນເປນັ ກຳບ, ກອນ, ໂຄງ, ສຳນ.ນອກຈຳກໃຊຄ້ ຳ
ເວຳ້ົ ແລວ້ ຍັງຕ້ອງນຳເອຳຄຳເວົ້ຳມຳຮຽບຮຽງຕຳມກດເກນຂອງສັນທະກະວແີ ຕລ່ ະຊະນິດອີກດ້ວຍ.

3.6.2 ປະເພດກຳນຂຽນຄຳຮ້ອຍແກ້ວ

ແມນ່ ກຳນຂຽນທີ່ບ່ໍກຳນດຄຳໃນແຖວເຊິ່ງີ ກຳນຂຽນມອີ ິດສະຫະໃນກຳນເລອກຄຳເວຳົ້ ມຳຮຽບຮຽງໃຫ້
ເປນັ ປະໂຫຍກ, ເປັນຂຄ້ໍ ວຳມ ແລະ ເປັນເລີອ່ ງຕຳມຮູບແບບທີ່ກຳນດ ຫ ຕຳມຄວຳມນຍິ ມ. ຮູບແບບຂອງຄຳ
ຮອ້ ຍແກ້ວແມນ່ ບດຄວຳມ, ສຳລະຄະດີ, ນະວະນຍິ ຳຍເລອີ່ ງສ້ນົັ , ຈດໝຳຍ, ບດບນັ ທກຶ , ບດລະຄອນເຫົຳ່ ນ້ີົ
ເປັນຕ້ນົ .

• ຮບູ ແບບຂອງກຳນຂຽນບດປະເພດຕຳ່ ງໆ

ກ. ບດກະວີ
ໝຳຍເຖງິ ບດຮ້ອຍກອງທງ່ີ ຳມທັງພຳສຳ ແລະ ຄວຳມຄດິ ມີກຳນສຳ້ ງສັນຄວຳມງຳມດວ້ ຍສຳນວນຄຳເວົ້ຳ

ທີມ່ ຄີ ຳເກຳະກ່ຳຍ, ມວ່ ນອອນຊອນ, ມັນເປັນສນັ ຍຳລັກແທນບຳງສ່ງິີ ບຳງຢ່ຳງທມ່ີ ຊີ ີວດິ ຊີວຳສຳມຳດໃຫ້ຜູ້
ອຳ່ ນນກຶ ເຫນັ ພຳບໄດ້ຢຳ່ ງສວຍງຳມ, ມຈີ ນິ ຕະນຳທກ່ີ ວ້ຳງໄກ, ມີຄວຳມສະເທອນໃຈຢ່ຳງເລກິ ເຊງ່ິີ .
ຂ. ບດບັນເທິງຄະດີ

ໝຳຍເຖງິ ກຳນຂຽນທ່ຜີ ແູ້ ຕງ່ ຈະມີເຈຕະນຳໃຫ້ຄວຳມມວ່ ນຊີນ່ ແກຜ່ ູອ້ ຳ່ ນໃນເບອົ້ ງຕ້ົນ.ແຕ່ກອຳດຈະມີ
ເນົ້ອໃນຄວຳມຮ້ທູ ມີ່ ີຄ່ຳຢຳ່ ງຍິງ່ີ ຢູເ່ ບ້ົອງຫງັ ຄວຳມມວ່ ນຊນີ່ .
ຄ. ບດນະວະນຍິ ຳຍ

ເປນັ ບດວນັ ນະກຳທໄ່ີ ດຮ້ ບັ ແບບມຳຈຳກຕຳເວັນຕກ ເຊິ່ີງມີວທິ ດີ ຳເນນີ ເລີອ່ ງຫຳຍແບບ, ເຊິີງ່ ຜແູ້ ຕງ່
ສຳມຳດໄດຕ້ ຳມຄວຳມຖະໜດັ ແລະ ຄວຳມພໃຈຂອງຕນ, ມຄີ ວຳມແບ່ງແຍກລະຫວ່ຳງກຳນບນັ ຍຳຍ,ກຳນ
ພັນລະນຳ ແລະ ສນທະນຳເຊິ່ງີ ເໝອນກັນຊວີ ດິ ຈງິ ໃນສງັ ຄມຂະນະນນົັ້ .
ງ. ເລອ່ີ ງສົັ້ນ

ເປນັ ຮູບກຳນຂຽນຊະນດິ ໜງີຶ່ ຂອງບັນເທງິ ຄະດຄີ ຳຮ້ອຍແກວ້ ທມ່ີ ຄີ ະນຳດສັນົ້ , ມກີ ຳນບນັ ຍຳຍສຳກມີ
ຕວລະຄອນສຳຄັນບຫ່ໍ ຳຍ ແລະ ມກັ ຈະປ່ອຍຕວລະຄອນອອກມຳໂດຍໄວ້ເພອ່ີ ໃຫ້ຜູອ້ ່ຳນສຳມຳດອ່ຳນຈບໄດ້
ດວ້ ຍເວລຳອັນສ້ນັົ .
ຈ. ບດຄວຳມ

14

ໜູໃໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວງົ

ແມ່ນກຳນຮຽງຄວຳມຊະນດິ ໜງຶ ທ່ມີ ຄີ ຳນຳ,ເນົ້ອເລ່ອີ ງ,ສະຫຼຸບເລ່ີອງ,ມີຂໍຄ້ ວຳມຫັກຖຳນເປນັ ຈິງມກີ ຳນ
ສະເໜີຂຄໍ້ ິດເຫັນກ່ຽວກບັ ເລີ່ອງ ຫ ເຫດກຳນຕ່ຳງໆທີເ່ ກດີ ຂນົ້ .ເລອີ່ ງທຂ່ີ ຽນເປັນບດຄວຳມຈະຕ້ອງເປນັ
ເລອ່ີ ງທຄີ່ ນຈະຕອ້ ງສນໃຈ,ທນັ ຕ່ເໍ ຫດກຳນມີເນອ້ົ ໃນແຊກທັດສະນະທີ່ຊວນຄດິ ຊວນອ່ຳນ

3.5 ອງປະກອບຂອງກຳນຂຽນ
ຢຳກຂຽນບດໄດດ້ ເີ ຮຳຄວນເອຳໃຈໃສ່ບຳງບັນຫຳດງັົ່ ນົີ້

- ບດຕອ້ ງມີຄວຳມຊດັ ເຈນ, ເມອອຳ່ ນແລວ້ ເຂຳົ້ ໃຈທັນທ,ີ ບມ່ໍ ີຂສ້ໍ ງໄສ, ກຳນໃຊພ້ ຳສຳເຂ້ຳົ ໃຈງຳ່ ຍ,ຖກ
ຕຳມຄວຳມໝຳຍ.

- ບດມີຈດຸ ປະສງມງຸ່ ໝຳຍທ່ີຊດັ ເຈນ, ບໍ່ມເີ ນົ້ອໃນສຳຮອງຫຳຍເກີນໄປ, ອຳ່ ນແລວ້ ເຂ້ົຳໃຈເຈດຕະນຳຂອງ
ຜູ້ຂຽນໄດທ້ ັນທ.ີ

- ມຄີ ວຳມສຳຄັນ, ດຳເນີນເລອ່ີ ງໄປຕຳມລຳດັບຕໍເ່ ນອີ່ ງກນັ , ເຮດັ ໃຫ້ຜອູ້ ຳ່ ນສຳມຳດຕິດຕຳມໄດງ້ ຳ່ ຍ.
- ມີຄວຳມກວ້ ຳງຂວຳງ, ອຳ່ ນແລວ້ ໃຫຄ້ ວຳມຮູ້ ແລະ ຄວຳມບນັ ເທງິ .
- ມີຄວຳມປຳນດີ ຄເລອກຄຳມຳສຳ້ ງປະໂຫຍກໃຫຖ້ ກຕອ້ ງ ແລະ ເໝຳະສມ.
- ມີຄວຳມເສຳະໃສງດງຳມ, ເຮດັ ໃຫຜ້ ອູ້ ຳ່ ນເຂຳ້ົ ໃຈພຳສຳທີ່ໃຊ້.

3.6 ຫກັ ກຳນໃນກຳນຂຽນພຳສຳລຳວ

ຫອມມະລຳ ເພນສີຊະນະວງ , ພູຄຳຂັນທະວງໄຊ( : )ໄດ້ເວ ົ້ຳວ່ຳຫ ັກກຳນໃນກຳນຂຽນມີ
ດັົງ່ ນ້ົີ:

3.6.1 ກຳນເລອກເລີອ່ ງທີ່ຈະຂຽນ: ຜູ້ຂຽນຕ້ອງເລອກເລ່ອີ ງທີ່ຕນເອງມີຄວຳມຮແູ້ ລະຄວຳມຄິດຢ່ຳງ

ຊຳນຳນໃນເລອ່ີ ງທີ່ຈະຂຽນ.

3.6.2 ຈັດຕົງ້ັ ຈຸດປະສງໃນກຳນຂຽນ:ເຮຳຄວນມກີ ຳນຈັດຕົ້ັງຈດຸ ປະສງໃນກຳນຂຽນວ່ຳຕ້ອງກຳນໃຫ້

ຜູ້ອຳ່ ນຮັບອັນໃດຈຳກຜູ້ຂຽນຫຈະຂຽນເພ່ີອຫຍງັ ເຊົ່ນັ :
- ເພີ່ອເກີດຄວຳມຮູ້
- ເພອ່ີ ເກີດຄວຳມເພີດເພນີ
- ເພ່ີອໃຫ້ຮັບຮູ້ເຫດຜນທີ່ຖກຕ້ອງ
- ເພີ່ອໃຫຮ້ ັບຮູ້ຂປ້ໍ ະຕິບັດຢ່ຳງແທ້ຈິງ
- ເພອ່ີ ໄດ້ຮບັ ຮວູ້ ິທີແກ້ໄຂບັນຫຳຕຳ່ ງໆ
- ເພອ່ີ ໄດຮ້ ບັ ຮຂູ້ ້ໍສະເໜຕີ ່ຳງໆ
- ເພີ່ອໃຫຂ້ ້ໍຄດິ ໃນເລອ່ີ ງໃດເລອີ່ ງໜງ່ຶີ
- ເພອີ່ ອະທບິ ຳຍຄວຳມໝຳຍ,ຫກັ ກຳນທດິ ສະດຕີ ຳ່ ງໆ
- ເພີ່ອເລຳ່ົ ເລ່ີອງໃຫ້ຮູ້
- ເພີ່ອໂຄສະນຳຊວນເຊີ່ອ
- ເພອ່ີ ປກຸ ລະດມ
- ເພອ່ີ ເຊນີ ຊວນ
- ເພອ່ີ ແນະນຳສ່ງົັ ສອນ,ສຶກສຳອບຮມ
- ເພອ່ີ ເກີດຈນິ ຕະນຳກຳນ
- ເພີ່ອສະແດງຄວຳມຄດິ ເຫັນ
- ເພີອ່ ວິເຄຳະ,ວິຈຳນ

15

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວົງ

- ເພີ່ອຂຄວຳມຄດິ ເຫນັ ແລະອ່ີນໆ.

3.6.3 ກຳນຮວບຮວມຄວຳມຄິດໂດຍວຳງໂຄງເລ່ີອງ: ໂຄງເລ່ີອງຄໃຈຄວຳມທີສ່ ຳຄັນໃນແຕ່ລະຫຍໍ້

ໜ້ຳນັ້ົນ.ບດທີ່ຈະດີຕ້ອງມີລຳດັບຄວຳມ,ຂອບເຂດ ແລະ ເລີ່ອງສຳພັນໂດຍເລີ່ມຈຳກກຳນຕັ້ົງບນັ ຫຳເນ້ົອເລີ່ອງ

ແລະ ສະຫຸບຼ ເລ່ີອງ.

3.6.4 ກຳນຂະຫຍຳຍປະໂຫຍກທີ່ມໃີ ຈຄຳມສຳຄນັ : ເຮຳຄວນປະຕິບດັ ດົ່ງັ ນີ:ົ້
- ໄດຄ້ ຳຈຳກັດຄວຳມຫອະທິບຳຍຄວຳມໝຳຍເລ່ີອງນົັນ້ ຄອນັ ໃດ
- ໃຫລ້ ຳຍລະອຽດກຽ່ ວກັບເລ່ອີ ງນ້ນົັ ວ່ຳເປນັ ແນວໃດ

- ໃຫ້ຕວຢ່ຳງເພ່ີອທຳຄວຳມເຂ້ົຳໃຈກຽ່ ວກນັ ເລອ່ີ ງນັນ້ົ ໄດ້ດຂີ ນ້ຶົ
- ກຳນປຽບທຽບເພ່ີອໃຫ້ເຫນັ ຮູບພຳບຢ່ຳງຊດັ ເຈນ
- ໃຫ້ເຫດຜນກຽ່ ວກັບເລ່ີອງນນັ້ົ ວຳ່ ເພຳະອນັ ໃດ

3.6.5 ກຳນໃຊຄ້ ຳໃນກຳນຂຽນ
- ໃຊຄ້ ຳງຳ່ ຍທີ່ເຂຳ້ົ ໃຈກັນທ່ວົ ໄປບໃໍ່ ຊ້ພຳສຳເວຳ້ົ

- ໃຊຄ້ ຳເວຳົ້ ສຸພຳບ
- ໃຊ້ຄຳເວຳ້ົ ລຳວບໍ່ໃຊ້ພຳສຳຕ່ຳງປະເທດຖຳ້ ບມໍ່ ີໃນພຳສຳລຳວເຮຳຄວນຂຽນຕຳມພຳສຳຕຳ່ ງປະເທດ
- ບ່ຄໍ ວນໃຊຄ້ ຳເຊີ່ອມແລະຄຳຕແ່ໍ ບບຟມຸ ເຟອມ,ຊຳ້ ຊຳກ
- ບໍ່ຄວນໃຊ້ຄຳບູຮຳນ
- ບຄ່ໍ ວນໃຊຄ້ ຳບຮູ ຳນທີ່ຫຍຳບຄຳຍ
- ບໃ່ໍ ຊ້ຄຳຫຍ,ໍ້ ແລະບ່ໍຄວນໃຊຄ້ ຳສັບສະເພຳະກມຸ່ ຄນໃດໜີ່ງຶ .
- ໃຊຄ້ ຳສບັ ທກ່ີ ງກບັ ຄວຳມໝຳຍ
- ໃຊ້ຄຳປຽບທຽບໃຫເ້ ໝຳະສມ

❖ ບັນຫຳທີຄ່ ູຄວນເອຳໃຈໃສໃ່ ນກຳນຂຽນ

ເວລຳດຳເນນີ ກຳນຂຽນ ບວ່ໍ ່ຳຈະຂຽນບດປະເພດໃດກຕຳມ ພວກເຮຳຄວນຄຳນງຶ ເຖງິ ຫັກພຳສຳ. ຜ່ຳນ

ມຳພວກເຮຳມັກຖເບຳຫກັ ພຳສຳອນັ ເປັນສຳເຫດໃຫແ້ ກ່ກຳນຂຽນພຳສຳລຳວມລີ ກັ ສະນະຜດິ ພຳດຈຳນວນໜ່ງີ ທີ່

ສະແດງອອກຢູນ່ ຳກຳນໃຊ້ ໄx, ໃx ກຳນໃຊ້ສະລະສຽງສັນົ້ , ສຽງຍຳວລວມທງັ ກຳນໃຊສ້ ບັ ພຳສຳທອ້ ງຖີ່ນິ ເຊິ່ງີ

ນຳປສກູ່ ຳນຕີຄວຳມໝຳຍສບັ ພຳສຳຜດິ ພຳດຈຳກຄວຳມໝຳຍເດມີ ແລະ ເປັນຜນສະທອ້ ນເຖິງກຳນປກົ ປກັ ຮັກສຳ

ວັດທະນະທຳທຳງພຳສຳອີກດ້ວຍເຊ່ົນຼັ :

ກຳນໃຊ້ພະຍັນຊະນະ, ສະຫະທ່ີຜດິ ແລະ ຖກ.

ກຳນໃຊ້ ໄx, ໃx ທຜີ່ ດິ ກຳນໃຊ້ ໄx, ໃx ທີ່ຖກ

ໄປ, ໄນເຮອນ, ໃດ້ ໄປ, ໃນເຮອນ, ໄດ້

ຮກັ ໃຄ,່ ລຳໃສ້ ຮກັ ໄຄ,່ ລຳໄສ້

ກຳນໃຊ້ສະຫະສຽງສ້ົນັ ທ່ີຜດິ ກຳນໃຊສ້ ະຫະສຽງສ້ນົັ ທີຖ່ ກ
ກີນເຂົ້ຳ ກນິ ເຂົຳ້
ເຊ່ນ, ຂົນ້ ເຮອນ ເຊ່ົນັ , ຂນົ້ຶ ເຮອນ

16

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

ກຳນໃຊສ້ ະຫະສຽງຍຳວຜດິ ກຳນໃຊສ້ ະຫະສຽງຍຳວຖກ

ອຳ້ ຍເຂຍິ ອຳ້ ຍເຂີຍ

ກຳນໃຊຕ້ ວ ດ, ລ ຜິດ ກຳນໃຊ້ຕວ ດ, ລ ຖກ

ຄວຳຍລ່ອນ ຄວຳຍດ່ອນ

ບ່ໍໄລ,້ ປຳແລກ ບ່ໍໄດ,້ ປຳແດກ

ສຳລັບຕວ ຣ ຖຳ້ ຫຳກເຄຳ້ົ ສບັ ມຳຈຳກພຳສຳຕຳ່ ງປະເທດ ຫ ຊ່ີຄນຕຳ່ ງປະເທດ ແມ່ນນຳໃຊໄ້ ດ້ ເຊນ່ັົ : ນຳງ
ມຳຣນີ ຳ ແລະ ອ່ນີ ໆ.

ກຳນໃຊ້ພະຍນັ ຊະນະຕຳ່ , ສງູ ຜິດ ກຳນໃຊພ້ ະຍັນຊະນະຕຳ່ , ສູງຖກ.

ຫນີ ແຫ່, ຖະແລງ ຫນີ ແຮ່, ຖະແຫງ

ໝຳກຮງຸ່ , ເຮອ່ີ ແຮງ ໝຳກຫ່ງຸ , ເຫ່ອີ ແຮງ

ກຳນໃຊ້ວນັ ນະຍດຸ ຜດິ ກຳນໃຊ້ວນັ ນະຍດຸ ຖກ
ຫັລກຖຳນ ຫກັ ຖຳນ

ໝຳກມວງ່ ໝຳກມວ່ ງ

ຄວຳຍກິນຫ້ຍຳ ຄວຳຍກິນຫຍຳ້

ກຳນໃຊ້ພຳສຳທ້ອງຖິີ່ນມຜີ ນມຜີ ນສະທ້ອນເຖິງຄວຳມໝຳຍຂອງຄຳສບັ .

ຕວຢ່ຳງ:
ລຳວພຳກໃຕ້ເວົຳ້ ວຳ່ ໄປໃສ, ລຳວພຳກເໜອວ່ຳໄປເສີ ແຕ່ຖກແທ້ແມ່ນ ໄປໃສ “
❖ ກຳນໃຊ້ເຄີອ່ ງໝຳຍວກັ ຕອນ
ກຳນໃຊ້ເຄອ່ີ ງໝຳຍວັກຕອນແມ່ນບນັ ຫຳໜງ່ີ ທີ່ຄວນເອຳໃຈໃສ່ເພຳະມັນຊວ່ ຍໃຫກ້ ຳນອຳ່ ນມຄີ ວຳມ

ສະດວກ ຖກຕ້ອງຕຳມຈງັ ຫວະ ຜູ້ຟັງກເຂຳໃຈງຳ່ ຍ. ແຕ່ຖ້ຳວຳງຜດິ ບ່ອນກສ້ຳງຄວຳມຫຍຸ້ງຍຳກແກ່ຜູ້ອຳ່ ນ ແລະ
ທັງເຮດັ ໃຫຄ້ ວຳມໝຳຍຜິດໄປຈຳກເດມີ ເຊັ່ນົ ມີຄຳໜ່ີງຂຽນວ່ຳ: “ ຢຳນກີ້ົ ິນແລວ້ ແຂງແຮງ, ບມ່ໍ ພີ ະຍຳດບຽດ
ບຽນ” ຄຳທີ່ຂຽນນຖີົ້ ກຕ້ອງແລ້ວ. ແຕ່ຖ້ຳເຮຳໝຳຍຈຸດບຖ່ໍ ກບ່ອນປະໂຫຍກນົ້ີຈະກຳຍເປັນປະໂຫຍກທມີ່ ີເນອົ້ ໃນ
ຄວຳມໝຳຍຜດິ ໄປ ເຊັົ່ນ “ຢຳນກົ້ີ ິນແລວ້ ແຂງແຮງບມ່ໍ ພີ ະຍຳດບຽດບຽນ “. ຈງົ່ ສັງເກດກຳນຍະຫວ່ຳງ, ຖຳ້ ຍະ

ຫວຳ່ ງບຖໍ່ ກກຈະໄດຄວຳມມຳຍດິ ໄປຄກັນ.

ດົ່ັງນ້ນັົ , ເວລຳຂຽນເຮຳຄວນຄຳນງຶ ເຖງິ ຄວຳມຖກຕ້ອງຕຳມຫກັ ພຳສຳລຳວເປັນສີ່ງສຳຄັນ ຈງິ ຢູ່ບມໍ່ ຜີ ູ້ໃດຈະ

ຂຽນພຳສຳລຳວຖກຕ້ອງທຸກຄຳໄດ້ ແຕ່ກຄວນຫີກລຽງຄຳທຜີ່ ິດພຳດເທຳ່ົ ທີ່ຈະເຮດັ ໄດ້ເຄີ່ອງມທຊ່ີ ວ່ ຍທກຸ ຄນ

ຂຽນໜງັ ສໃຫ້ຖກຕ້ອງນ້ັົນໄດແ້ ກ່ປື້ມໄວຍຳກອນລຳວຂອງ ທຳ່ ນ ພມູ ີ ວງວິຈດິ ສະບບັ ພະແນກສຶກສຳ ສູນກຳງ
ພມິ ຈຳໜຳ່ ຍປີ 1967 ແລະວັດຈະນຳນກຸ ມພຳສຳລຳວຂອງທ່ຳນ ດຣ ທອງຄຳ ອອ່ ນມະນີສອນ ພມິ ປີ 1992. ສີ່ິງ

ເຫົຳ່ ນນ້ົີ ັບໄດວ້ ່ຳເປນັ ບ່ອນອີງອັນຕົນ້ ຕ ທີ່ຈະນຳໄປສູ່ກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫ້ຖກຶ ຕອ້ ງໄດ.້

3.9 ກຳນກຽມຕວຂຽນ
ກຳນຂຽນແບງ່ ອອກເປນັ 2 ປະເພດໃຫຍ່ ຄ ກຳນຂຽນປະເພດຄຳຮ້ອຍກອງ ແລະ ປະເພດຄຳຮອ້ ຍແກວ້ .

ກຳນຂຽນທມ່ີ ີປະສິດທິພຳບນນ້ົັ ນອກຈຳກຄວຳມຮູ້, ຄວຳມສຳມຳດ, ມຳລະຍຳດ, ປະສບກຳນ ແລະ ຄວຳມຊຳນິ
17

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

ຊຳນຳນຂອງຜຂູ້ ຽນແລ້ວ ຂ້ໍສຳຄັນອີກຢຳ່ ງໜງ່ີ ແມນ່ ກຳນກຽມຕວຂຽນ, ຜູ້ທຂ່ີ ຽນໄດ້ດແີ ມ່ນຜທູ້ ີ່ມີກຳນກຽມ

ຕຳມຂົັ້ນຕອນຄ
1. ເລອກຫວຂໍ້ເລີ່ອງທ່ີຈະຂຽນ

ກຳນນເລອກຫວຂເ້ໍ ລ່ອີ ງທີ່ຈະຂຽນແມນ່ ຂົ້ນັ ຕອນທຳອດິ ຂອງກຳນເລມ່ີ ຕ້ົນຂຽນ. ກຳນຂຽນຈະມຜີ ນ

ສຳເລດັ ແມນ່ ຂນົ້ ກັບວທິ ີກຳນເລອກເລີ່ອງຂຽນ ເຊງີ່ິ ສະແດງອອກບຳງບນັ ຫຳດົ່ງັ ລມຸ່ ນ:ີົ້
- ກຳນເລອກຫວຂໍ້ເລອ່ີ ງບຄໍ່ ວນກວຳ້ ງ ຫ ແຄບໂພດ
ກຳນເລອກຫວຂ້ໍ ຕອ້ ງເໝຳະສມກບັ ປະເພດຂອງບດທີ່ຕອ້ ງກຳນຂຽນ ເຊັ່ນົ : ກຳນຂຽນບດຄວຳມຫວຂທ້ໍ ີ່

ເວຳ້ົ ເຖິງ “ກຳນຄມມະນຳຄມຢູ່ລຳວ”. ກຳນວຳງຫວຂແໍ້ ບບນີມົ້ ັນກວ້ ຳງເກນີ ໄປທີມ່ ຄີ ວຳມຍຳວ 1 ຫ 2 ໜຳ້ ເຮຳ
ຄວນຈຳກດັ ຂອບເຂດ ມຳເປນັ “ ກຳນຈຳລະຈອນໃນນະຄອນຫວງວຽງຈນັ ” ທັງນກີົ້ ເພີ່ອເຮດັ ໃຫ້ຂອບເຂດແຄບ
ເຂົຳ້ ເໝຳະສມກບັ ຂະໜຳດ 1 ຫ 2 ໜ້ຳເຈຍ້ .

- ເລອກເລອ່ີ ງທີ່ໜຳ້ ສນໃຈ ແລະ ເປນັ ເລ່ີອງໃໝ່
ເລີ່ອງທີ່ຈະຂຽນນັົນ້ ຖ້ຳບຖໍ່ ກກຳນດມຳກອ່ ນ, ຄວນເລອກເລ່ອີ ງທີ່ຕນສນໃຈ ແລະ ໃໝທ່ ີ່ຍັງບທ່ໍ ນັ ມີໃຜ

ຂຽນມຳກອ່ ນ. ກຳນເລອກເລ່ອີ ງຕຳມຄວຳມພໃຈ ຈະຊ່ວຍໃຫເ້ ຮຳຂຽນໄດ້ ແລະ ມວ່ ນ, ທງັ ເຮດັ ໃຫ້ຜນງຳນກຳນ
ຂຽນ ມີປະສິດທິພຳບອີກດ້ວຍ. ກຳນເລອກເລອ່ີ ງທ່ີໃໝ່ນນ້ົັ ໄດ້ປຽບຫຳຍກວ່ ຳກຳນເລອກຂຽນເລອ່ີ ງທີ່ມີຄນຮູ້
ມຳກອ່ ນ ເພຳະເລອີ່ ງເຫົ່ຳນົ້ີ ເຮຳບສໍ່ ຳມຳດຄ້ົນຄວ້ ຳຂມໍ້ ນູ ເພມີ່ ຕ່ີມ ຫ ບໍໄ່ ດ້ສະແດງຄວຳມຄດິ ເຫັນຂອງຕນທ່ີແຕກ
ຕຳ່ ງອອກໄປຈຳກເລ່ີອງເກ່ຳົ . ກຳນເລອກເລີ່ອງທີ່ຕນເອງສນໃຈ ແລະ ໃໝ່ນເ້ົີ ຮດັ ໃຫ້ເຮຳພໃຈຕໍ່ກຳນຂຽນ, ເຮັດ
ໃຫກ້ ຳນກຽມຕວ, ກຳນລະດມແນວຄິດ ແລະ ກຳນຂຽນໄດດ້ ທີ ັງມີຄນຸ ະພຳບ.

- ເລອກເລອ່ີ ງທີ່ເຮດັ ໃຫຄ້ ວຳມຮູ້ ແລະ ສຳມຳດເກບັ ກຳຂ້ໍມນູ ໄດ້
ເມີ່ອເລອກເລີ່ອງທີ່ຕນສນໃຈ ແລະ ໃໝ່ແລ້ວ ຕອ້ ງຄຳນຶງເຖິງເລ່ີອງ ເຮຳຈະມຄີ ວຳມສຳມຳດເກບັ ກຳຂໍ້ມູນ

ຕຳ່ ງໆ ເພອີ່ ມຳປະກອບໃສ່ບດຂຽນໃຫ້ມເີ ນ້ອົ ໃນພຽງພ ຫ ບໍ່ຖ້ຳວ່ຳເອກະສຳນ ຫ ຂ້ໍມູນທີ່ຈະນຳມຳປະກອບໃສ່ບດ
ຂຽນຫຳກບ່ພໍ ຽງພ ເຮຳອຳດຈະໃຊ້ວທິ ີກຳນເກັບກຳຂ້ໍມນູ ພຳກສະໜຳມ ຫ ສຳພຳດຄນເພ່ອີ ປະກອບໃສ່ບດຂຽນ
ນນົ້ັ ກໄດ.້ ໃນກລະນີຫວຂ້ໍຫຳກກວຳ້ ງເກີນໄປ, ເຮຳອຳດຈຳກັດໃຫ້ແຄບເຂຳົ້ ເຊົ່ນັ ວຳ່ ເລອກສະເພຳະແນວໃດແນວ
ໜງີ່ ຫ ເລ່ອີ ງໃດເລີອ່ ງໜ່ງຶີ ໃນຫວຂ້ໍໃຫຍ່ນນ້ັົ .

- ເລອກກຮູບແບບກຳນຂຽນໃຫ້ເໝຳະກບັ ຫວຂໍ້
ຮູບແບບກຳນຂຽນມີຫຳຍແບບ, ກ່ອນຈະຂຽນເຮຳຄວນເລອກຮບູ ແບບ ທ່ີເມຳະສມກັບເນອ້ົ ໃນທີ່ຈະຂຽນ

ເຊົ່ນັ ຕອ້ ງກຳນບັນທກຶ ເຫດກຳນທໄ່ີ ດໄ້ ປທດັ ສະນະສກຶ ສຳ ຫ ເຫດກຳນທ່ີປະທບັ ໃຈ, ເຮຳໃຊ້ຮບູ ແບບກຳນ
ບນັ ທຶກປະຈຳວນັ ຫ ແບບຈດໝຳຍ ເພຳະຈະຊ່ວຍກຳນຂຽນໄດ້ສະດວກ, ໃຊ້ພຳສຳເຂົ້ຳໃຈງ່ຳຍ, ອຳ່ ນມວ່ ນ. ຫຳກ
ຈະສະແດງຄວຳມຄດິ ເຫນັ ໃນເລີ່ອງທີ່ເປັນບນັ ຫຳສວ່ ນລວມເຮຳອຳດໃຊ້ແບບບດຄວຳມສະແດງຄວຳມຄດິ ເຫນັ .
ກຳນເລອກຮບູ ແບບກຳນຂຽນໃຫ້ເໝຳະສມກັຍຮບູ ແບບ ແລະ ເນອ້ົ ໃນທີ່ຈະຂຽນອີກດວ້ ຍ.

2. ກຳນໃຊ້ໂວຫຳນ
ຂ້ົັນຕອນກຳນກຽມກຳນຂຽນນີ້ົ ນອກຈຳກກຳນກຽມຂໍ້ມນູ ວຳງໂຄງຮຳ່ ງແລ້ວ ຄວນເລອກໃຊ້ສຳນວນ

ຄຳເວຳົ້ ໃຫ້ເໝຳະສມກັບເນົອ້ ໃນທ່ີຈະຂຽນກ ສຳນວນຄຳເວຳົ້ ເພ່ິີນເອນີົ້ ອີກຢຳ່ ງໜີ່ຶງວຳ່ ”ໂວຫຳນ”. ໂວຫຳນຄຶກຳນ

ໃຊ້ຖ້ອຍຄຳທີ່ຖກຕອ້ ງ ເໝຳະສມກັບເນ້ອົ ໃນກຽວກັບກຳນໃຊ້ຖອ້ ຍຄຳດັ່ງົ ກຳ່ ວລວມທັງກຳນຂຽນ ແລະ ກຳນ

18

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

ເວຳົ້ . ຂໍຄ້ ວຳມຕຳ່ ງໆທີ່ຈະນຳມຳຂຽນ ຫ ເວຳົ້ ນ້ນົັ ຕ້ອງມີເນອ້ົ ໃນດີດ ມີຄວຳມໝຳຍຈະແຈ້ງ ກຳນຂຽນ ຫ ເວົ້ຳ

ເລີ່ອງໃດເລ່ອີ ງໜງຶີ່ ເຮຳອຳດໃຊ້ໂວຫຳນຕຳ່ ງກນັ ແລວ້ ແຕ່ຄວຳມເໝຳະສມ ຕຳມປົກະຕິໂວຫຳນມີ 5 ປະເພດຄ:
3. ບນັ ລະຍຳຍໂວຫຳນ
ໝຳຍເຖງິ ກຳນເລຳົ່ ເລີ່ອງ, ບອກເລຳົ່ , ອະທບິ ຳຍເລອີ່ ງຕ່ຳງໆ ຕຳມລຳດັບຂອງເຫດກຳນ. ກຳນຂຽນບນັ

ລະຍຳຍໂວຫຳນ ມຈີ ຸດປະສງແນໃສ່ຄວຳມຊດັ ເຈນ, ກະທດັ ຮດັ ເວຳົ້ ແຕ່ບັນຫຳສຳຄນັ ໂດຍບໂ່ໍ ດສ້ ອດແຊກຄວມ

ຮູສ້ ຶກຂອງຜູ້ຂຽນລງໄປ. ກຳນຂຽນທວ່ົ ໆໄປ ມັກຈະໃຊ້ບັນລະຍຳຍໂວຫຳນເພຳະມັນແທດເໝຳະກບັ ກຳນຕິດຕໍ່

ສີ່ສຳນ, ກະທັດຮັດ ແຕ່ໄດ້ຄວຳມໝຳຍຊດັ ເຈນ. ບດຂຽນທີ່ໃຊ້ບນັ ລະຍຳຍໂວຫຳນໄດ້ແກ່ປະຫວັດສຳດ, ຈດໝ

ຳຍເຫດ, ບດບັນທກຶ , ນິຍຳຍ, ຕຳນຳນ ແລະ ກຳນຂຽນແມນ່ ເພ່ີອສະແດງທັດສະນະ ແລະ ບດຂຳ່ ວເປນັ ຕົ້ນ.

ຫກັ ກຳນຂຽນບັນລະຍຳຍໂວຫຳນມດີ ົ່ັງນ:້ີົ
ເລອ່ີ ງທີ່ຂຽນຕ້ອງເປນັ ເລອ່ີ ງຈິງ, ຜູ້ຂຽນຕອ້ ງມຄີ ວຳມຮກູ້ ່ຽວກັບເລອີ່ ງທີ່ຕນເອງຈະຂຽນເປັນຢຳ່ ງດີ, ຄວຳມຮູ້

ດົ່ງັ ກຳ່ ວອຳດຈະມຳຈຳກປະສບກຳນຫ ມຳຈຳກກຳນຄ້ົນຄວ້ ຳດ້ວຍຕນເອງ.
- ເລອກຂຽນສະເພຳະແຕຢ່ ູ່ໃນເນົ້ອໃນສຳຄັນ.
- ໝູນໃຊ້ສບັ ພຳສຳທຳມະດຳ.
- ຮຽບຮຽງຄວຳມຄດິ ໃຫ້ຕ່ໍເນອີ່ ງ ແລະ ສຳພນັ ກນັ ດ.ີ

ຄຳວຳ່ “ບນັ ດດິ ” (ນັກປຳດ) ໃນຄວຳມເຂຳ້ົ ໃຈຂອງຄນທັງຫຳຍ ມັກຈະເລງ່ົັ ໃສ່ແຕ່ຜູ້ທມີ່ ວີ ິຊຳຄວຳມຮູ້ສງູ
ເທ່ົຳນົັ້ນ. ແຕ່ຄວຳມຈງິ ແລ້ວ ມັນບແໍ່ ມ່ນແນວນ້ັນົ , ຜູ້ເປນັ ບັນດິດເຖິງຈະມວີ ຊິ ຳຄວຳມຮູ້ສງູ ພຽງໃດ ກເປນັ ແຕ່
ບນັ ດດິ ເຄິ່ງີ ດຽວເທຳ່ົ ນັນົ້ , ບນັ ດດິ ທ່ີແທ້ຈງິ ຕ້ອງປະກອບດວ້ ຍຈະລິຍະ ຄກຳນປະພດຶ ອນັ ດງີ ຳມ. ດງັ່ົ ນ້ົນັ , ບນັ ດດິ ກ
ຄຜູ້ທີ່ຮດູ້ ີ ແລະ ປະພຶດດີ.

ພຸດທະສຳສະໜຳກ່ຳວວຳ່ ຄຸນະທຳທ່ີເຮດັ ໃຫ້ຄນເປັນບນັ ດິດມີ 5 ຢ່ຳງຄ: ສດັ ຈະຄ: ຄວຳມຈງິ , ທຳມະ ຫ

ສຈຸ ະລິດຄກຳນປະພດຶ ດີ, ອະຫິງສຳຄຄວຳມບບ່ໍ ຽນ, ສງັ ວະລະ ຄ ກຳນສງັ ລວມຕວ ແລະ ທຳມະຄຄວຳມຂ່ມົ ໃຈ.

ກຳນສຶກສຳອບຮມຈດິ ໃຈເປັນບນັ ຫຳສຳຄນັ ເພຳະວ່ຳໃຈເປນັ ໃຫຍ່ສຳມຳດຕດັ ສິນທກຸ ຢຳ່ ງໃນເມີອ່ ໃຈປຳຖະໜຳ,

ເມ່ີອຈດິ ໃຈງຳມກຳນປະພດຶ ອນັ ໃດກງຳມ

4. ກຳນພນັ ລະນຳໂວຫຳນ ມີຈຸດປະສງແຕກຕ່ຳງກັບບັນລະຍຳຍໂວຫຳນມີເປຳ້ືົ ໝຳຍເພີອ່ ຄວຳມແຈມ່
ກຳນພັນລະນຳໂວຫຳນນ້ີົ

ແຈ້ງລະອຽດລະອ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູ້ອ່ຳນເກດີ ອຳລມ ແລະ ຄວຳມຮູ້ສກຶ ໄປກບັ ຜູ້ຂຽນ. ກຳນໃຊ້ໂວຫຳນປະເພດນຜົີ້ ູ້ຂຽນ

ຈະຕອ້ ງສອດແຊກຄວຳມຮູ້ສຶກລງໄປໃນບດ ໂດຍແນໃສ່ກຳນສ້ຳງພຳບ ແລະ ຄວຳມຮສູ້ ຶກ. ສະນ້ົັນຈີ່ງມກັ ຫ້ນົິ ຄຳ,

ຫ້ົິນສຽງ, ໃຊ້ພຳບພດ, ເຖິງວຳ່ ເນ້ົອໃນມີໝອ້ ຍ ແຕ່ກໂດດເດົ່ນັ ດວ້ ຍສຳນວນໂວຫຳນທ່ີໜຳ້ ຈບັ ໃຈ. ກຳນຂຽນ

ໂວຫຳນປະເພດນຶົີ້ ໄດ້ແກ່ກຳນຂຽນກຽ່ ວກັບຄວຳມສວຍງຳມຂອງສະຖຳນທີ່ຕ່ຳງ, ກຳນຍກຍ້ອງບຸກຄນ, ກຳນ

ພັດພຳກຈຳກຄນຮກັ . ກຳນພັດທະນຳໂວຫຳນມີຫກັ ກຳນດງ່ົັ ນ:້ົີ

- ເລອກໃຊ້ຖອ້ ຍຄຳທີ່ດເີ ພີ່ອໃຫ້ສ່ີຄວຳມໝຳຍ, ສ່ີພຳບ, ສ່ີອຳລມເໝຳະກບັ ເນ້ົອໃນ ດງ່ົັ ນັ້ົນ, ຈງ່ີ ໃຫ້ຄຳທມ່ີ ີ

ຄວຳມໝຳຍຊດັ ເຈນ, ອຳດເລອກໃຊ້ຄຳທີ່ໃຫ້ສຽງສຳຜດັ ເພ່ີອໃຫ້ເກດີ ມີສຽງມ່ວນ ດວ້ ຍກຳນສຳຜດັ ສະຫະ ຫ

ພະຍັນຊະນະຢູ່ນຳກຳບກອນອີກດ້ວຍ.

19

ໜູໃໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

- ເນອົ້ ໃນໃຈຄວຳມດີ ເຖງິ ວຳ່ ຍດຍຳວກຕຳມ ແຕ່ສງິີ່ ສຳຄນັ ແນໃສ່ໃຫ້ເກດີ ພຳບ, ອຳລມ ແລະ ຄວຳມຮູສ້ ຶກ
ອນັ ສອດຄອ່ ງກນັ ເນ້ອົ ໃນ.

- ບຳງກລະນກີ ໃຊ້ອຸປະມຳໂວຫຳນ ແລະ ສຳທກໂວຫຳນ ເພອີ່ ໃຫ້ເນອ້ົ ໃນມີຄວຳມແຈ່ມແຈງ້ ເຊນຼັ່ົ :

ດວງຕຳເວນັ ກຳລງັ ເຮົ່ັງຮີບລອຍຕວຂນ້ົ ສງູ ຈຳກຂອບຟ້ຳສຳດແສງລດັ ສະໝີສີທອງອອ່ ນໄປທົ່ວທອ້ ງທ່ົງ
ນຳທີ່ມຕີ ້ນົ ເຂຳົ້ ຖອດຮວງສຸກເຫອງເຮອງເຮີອ່ ເບງີ່ ແລວ້ ສ້ຳງພຳບສວຍງຳມຈບັ ອກຈັບໃຈ. ສຳຍລມພັດຜຳ່ ນເບຳໆ
ເໝອນກບັ ວ່ຳ ມນັ ຢຳ້ ນຕນ້ົ ເຂົ້ຳເຈບັ ປວດ ດວ້ ຍຄວຳມແຮງຂອງມັນຕົນ້ ເຂົຳ້ ກໄຫວຕງີ ຕຳມຈງັ ຫວະຂອງສຳຍລມ
ທງ່ົ ນຳທີ່ກ້ວຳງໄກສຸດສຳຍຕຳປຽບໜເໝອນໜອງນຳ້ ຄຳອນັ ກວ້ ຳງໃຫຍໄ່ ພສຳນ ທີ່ມຄີ ້ົນຟອງນ້ອຍລອຍໄລ່ກນັ
ຢ່ຳງມວ່ ນຊນ່ີ ແລະ ບ່ໍຂຳດສຳຍ. ຊຳວນຳກຸມ່ ນອ້ ຍໃຫຍທ່ ີ່ແນມເຫັນແຕໄ່ ກເປນັ ຈດຸ ສດີ ຳໆ ທຳ່ ມກຳງຄ້ນົ ຟອງສດີ ຳ
ນົັນ້ ກຳລັງລງມເກບັ ກ່ຽວໝຳກຜນແຫງ່ ກຳນຜະລິດຂອງເຂຳເຈົຳ້ . ຕນ້ົ ເຂຳົ້ ທີ່ເນງັ ຕງີ ດວ້ ຍຄວຳມແຮງລມຢູ່ນັົນ້ ກ
ເກີດມທີ ຳ່ ທກີ ະຕລລ້ົນ ແລະ ເຊີນຊວນໃຫ້ຊຳວນຳເກັບມນັ ໄປ. ມັນຄງກະຊບຼຸ ກະຊິບດ້ວຍພຳສຳທຫີ່ ວຳນວຳ່ ເກັບ
ກຽ່ ວພວກເຮຳເສຍເຖດີ , ພວກເຮຳພ້ອມແລວ້ ທີ່ຈະທ້ອນໂຮມຄວຳມຫອມຈຳກພົ້ນດິນ ແລະ ສຳຍນຳ້ , ຄວຳມ
ອບອນຸ່ ຈຳກທອ້ ງຟ້ຳ ມຳປຸງແຕ່ງເປນັ ເມດັ ເຂຳົ້ ດ້ວຍຄວຳມຮກັ , ຄວຳມຫອມຫວຳນທັງມວນ ພວກເຮຳຂມອບໃຫ້
ແກ່ທຳ່ ນ ເພ່ອີ ບລິກຳນຢ່ຳງມີຄວຳມສຸກຊວົ່ ນິລນັ ດອນ.

5. ເທສະໜຳໂວຫຳນ
ເທສະໜຳໂວຫຳນ ໝຳຍເຖງິ ກຳນຂຽນເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ອຳ່ ນເຫັນຄນຸ ແລະ ໂທດເພອ່ີ ແນະນຳສັົ່ງສອນ ແລະໃຫ້

ປະຕິບດັ ຕຳມ, ໃຫ້ມແີ ນວຄດິ ອຽ່ ງໄປຕຳມຄວຳມຄດິ ຂອງຜູ້ຂຽນ. ກຳນຂຽນເທສະໜຳໂວຫຳນຍິ່ີງຍຳກກວ່ ຳກຳນ
ຂຽນບນັ ລະຍຳຍໂວຫຳນ ແລະ ພນັ ລະນຳໂວຫຳນ ແຕ່ຕອ້ ງໃຊ້ວທິ ີຊກັ ຈງູ ຜູ້ອ່ຳນ, ກຳນຂຽນເທສະໜຳໂວຫຳນເໝ
ຳະກັບກຳນຂຽນບດຄວຳມທ່ີສະແດງເຖງິ ຄວຳມກະຕນັ ຍູກະຕະເວທ,ີ ຄວຳມສສ່ີ ດັ ສດຸ ຈະຫດິ , ຄວຳມພຳກພຽນ,
ປະຢດັ ມດັ ທະຍດັ ຄວຳມເມດຕຳກະລຸນຳ ແລະ ເລອີ່ ງທີ່ກ່ຽວກບັ ຄຳສັງ່ົ ສອນທຳງພດຸ ທະສຳສະໜຳ, ຫກັ ກຳນຂອງ
ເທສະໜຳໂວຫຳນມດີ ົງັ່ ນ້ີ:ົ
ຕອ້ ງໃຊ້ໂວຫຳນຕຳ່ ງໆຄ: ບັນລະຍຳຍໂວຫຳນ, ພັນລະນຳໂວຫຳນ, ອປຸ ະມຳໂວຫຳນ ແລະ ສຳທກໂວຫຳນ. ທງັ ນີ້ົ
ເພີ່ອໃຫ້ເນອ້ົ ໃນໃຈຄວຳມຊດັ ເຈນຈະແຈ້ງ ມີທງັ ບນັ ຫຳຕນ້ົ ຕ ແລະ ສຳຮອງ. ຜູ້ອ່ຳນມຄີ ວຳມເຂຳົ້ ໃຈ ເກດີ ມີ
ຄວຳມຮູ້ສຶກນຶກຄິດຄອ້ ຍອຽ່ ງໄປຕຳມຜູ້ຂຽນ, ຖຳ້ ເປັນກຳນສະແດງຄວຳມຄດິ ເຫັນ ຄວນອະທິບຳຍທງັ ດຳ້ ນຄນຸ ປະ
ໂຫຍດ ແລະ ເປນັ ໂທດ ຫ ສະແດງເຫດ ແລະ ຜນ.– ຜູ້ຂຽນຕອ້ ງເທສະໜຳໂວຫຳນ ຕ້ອງມຄີ ວຳມຮກູ້ ຽວກັບເລອ່ີ ງ
ທ່ີຕນຈະຂຽນ ຕອ້ ງຮູ້ໃຊ້ເຫດຜນ ແລະ ຫັກຖຳນອ້ຳງອີງຄວຳມຄິດເຫັນທີ່ຕນສະເໜີມຳລຽງລຳດັບຂຄໍ້ ວຳມໃຫ້
ສຳພັນກນັ .

ມູນເຊົ້ອທຳງວດັ ທະນະທຳຂອງຊຳດ ເປນັ ສງິ່ີ ສຳຄັນໃນກຳນຢືັ້ງຢນເຖງິ ຄວຳມເປນັ ຊຳດ. ຕຳບໃດ
ວັດທະນະທຳທຳງດ້ຳນວດັ ຖຸຼ ແລະ ຈດິ ໃຈອນັ ເປນັ ມູນມລະດກຂອງຊຳດຍງັ ໄດຮ້ ບັ ກຳນປກົ ປກັ ຮກັ ສຳ ແລະ ສບ
ທອດ ກໝຳຍຄວຳມວຳ່ ຊຳດເຮຳຍງັ ຄງຢ.ູ່ ດົງັ່ ນນົັ້ , ທຸກຄນໃນຊຳດຕອ້ ງພູມໃຈ ຮູສ້ ກຶ ແລະ ຫວງແຫນ, ສບທອດ
ສົງ່ ເສີມມູນເຊ້ົອວັດທະນະທຳອັນດີງຳມຂອງຊຳດລຳວເຮຳໃຫຍ້ ນຍງຄງຕວ ແລະ ກ້ຳວໜ້ຳ.

6. ສຳທກໂວຫຳນ
ໝຳຍເຖງິ ກຳນຂຽນເພ່ີອຍກຕວຢຳ່ ງ ສະໜບັ ສະໜນູ ເລ່ອີ ງທ່ີກຳ່ ວມຳນັນ້ົ ໃຫ້ເຂ້ຳົ ໃຈດີຍ່ີິງຂ້ົນຶ , ໃຫ້ໜກັ ແ

ໜ້ນ ແລະ ເປັນໜຳ້ ເຊ່ອີ ຖ. ເລີ່ອງທີ່ນຳມຳຍກຕວຢຳ່ ງໄດແ້ ກ່ ນທິ ຳນຊຳດກ, ເລ່ອີ ງຈຳກວັນນະຄະດີ ແລະ ເລອີ່ ງ

ຈຳກປະຫວດັ ສຳດ. ໂວຫຳນປະເພດນມ້ົີ ກັ ແຊກຢູ່ໃນເທສະນຳໂວຫຳນ.

20

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

ກຳນຂຽນສຳທກໂວຫຳນເຊຼນັົ່ : ຄນທີ່ທຳປະໂຫຍດແກ່ຄນອນີ່ ຖ້ຳຈະປຽບທຽບໃຫ້ເຫັນງຳ່ ຍ ກ

ຄຕ້ົນໄມໃ້ ນບຳ້ ນ ທກຸ ບຳ້ ນລ້ວນແຕມ່ ຕີ ນົ້ ໄມ,້ ຕນົ້ ໄມ້ບຳງຊະນດິ ກປູກໄວ້ເພີອ່ ຄວຳມງຳມ, ບຳງຊະນດິ ກປູກໄວ້

ພີອ່ ກນິ ໝຳກ. ຕນໄມເ້ ຫຳົ່ ນພົ້ີ ວກເຮຳຖະນຸຖະໜອມ ບວລະບດັ ຮັກສຳ ແຕ່ມີຕນົ້ ໄມ້ບຳງຊະນິດທເີ່ ຮຳບຕໍ່ ້ອງກຳນ

ເຮຳກບເໍ່ ອຳຫວຊຳ ແລະ ບປໍ່ ກົ ປັກຮກັ ສຳ, ທງັ ນກີ້ົ ເພຳະວຳ່ ມນັ ບເໍ່ ປັນປະໂຫຍດແກເ່ ຮຳ. ຄນເຮຳກຄກນັ ກບັ ຕນ

ໄມ.້ ຄນອີ່ນຈຮກັ ແພງ ຫ ຊງັ ກຍອ້ ນເຮຳກະທຳມີປະໂຫຍດ ຫ ບມ່ໍ ີປະໂຫຍດແກ່ເຂຳ.

7. ອປຸ ະມຳໂວຫຳນ
ໝຳຍເຖິງກຳນຂຽນປຽບທຽບ ໂດຍສຳມຳດປຽບທຽບ ເລອ່ີ ງທີ່ເປນັ ຮູບປະທຳ ແລະ ນຳມມະທຳເພ່ີອໃຫ້ຜູ້ອຳ່ ນ
ເຂຳໃຈດຳ້ ນຄວຳມໝຳຍ, ດຳ້ ນພຳບ ແລະ ເກດີ ອຳລມ. ອຸປະມຳໂວຫຳນ ເປນັ ໂວຫຳນເສມີ ກຳນບນັ ລະຍຳຍ
ໂວຫຳນ, ພນັ ລະນຳໂວຫຳນ ແລະ ເທສະໜຳໂວຫຳນເພີອ່ ໃຫ້ ຊດັ ເຈນຜູ້ອ່ຳນເຂົ້ຳໃຈ ເປນັ ໜ້ຳເຊອີ່ ຖ. ເວລຳຂຽນ
ຄວນເລອກໂວຫຳນໃຫ້ແທດເໝຳະກບັ ແຕລ່ ະປະເພດຂອງບດ ແລະ ເນ້ົອໃນ.

ກຳນຂຽນບດອຸປະມຳໂວຫຳນເຊັ່ນຼົ : ພດຸ ທະເຈ້ົຳປຽບເໝອນຄນພຳທຳງໄປສູ່ປະທີບຊົ້ີສ່ອງຫນທຳງໃຫ້
ເຮຳເຫັນຢຳ່ ງຖະໜດັ ຕຳປະທບີ ນົ້ຄີ ພະທຳ ຜໃູ້ ດໄດ້ຟງັ ທຳມະເທສະໜຳ ຫ ອ່ຳນໜັງສທຳ ຈະໄດ້ຊ່ີວຳ່ ສະຫຳດ ຮູ້ຈັກ
ກຳ້ ວເດີນເຂ້ົຳຫຳດວງໄຟ ເພ່ີອອຳໄສແສງສະຫວຳ່ ງໃຫ້ແລເຫັນເສນົ້ັ ທຳງເດີນໄປຢ່ຳງແຈມ່ ແຈງ້ ໂດຍບຕໍ່ ້ອງເຕະ
ສະດຸດ ຫ ຕກຂຸມ ອຳດເດນີ ໄປສູສ່ ະຖຳນທີຳແຫງ່ ຄວຳມສກຸ ໄດ້ ໂດຍສະດວກສະບຳຍ. ສວ່ ນຜທູ້ ີ່ກຽດຄຳ້ ນບ່ມໍ ກັ
ຟັງທຳມະວິໄນ ກບ່ຕໍ ່ຳງຫຍັງກັບຜ້ໂູ ງຈ່ ້ຳ ທ່ີບຮ່ໍ ້ຈູ ັກກຳ້ ວຫຳດວງໄຟ. ຖຳ້ ຫຳກວຳ່ ຕນເອງເຕະສະດດຸ ຫ ຕກຂມຸ ຈະ
ຕຜິ ້ອູ ່ີນບໍ່ໄດ້ ເພຳະກະໂຕເຂຳເອງມໜີ ້ຳທຊີ່ ່ວຍຕນເອງເຊີ່ງກງກບັ ຄຳສພຸ ຳສດິ ທ່ວີ ຳ່ :”ຕນເປັນທີ່ເພງີ່ິ ຂອງຕນ”.

4 ຫັກກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕຳມຫກັ ໄວຍຳກອນ

ກຳນຂຽນພຳສຳລຳວ ແມນ່ ຂຽນຕຳມສຳນຽງເວ້ຳົ ແບບກະທັດຮດັ ແລະ ບໍ່ໃຫມ້ ຕີ ວອັກສອນເຫອຢູໃ່ ນຄຳ
ເວົຳ້ . ຫັກກຳນຂຽນພຳສຳລຳວໃຫຖ້ ກຕອ້ ງມີ:

- ຫກັ ຕວອັກສອນ
- ຫັກກຳນໃຊໄ້ ມ້ຜັນສຽງ
- ຫກັ ຄວຳມໝຳຍພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກດິ
- ຫັກເຄ່ອີ ງໝຳຍວັກ
- ຫັກກຳນໃຊຄ້ ຳຕ່ໍ
- ຫັກກຳນໃຊ້ຕວ ຮ ແລະ ຕວ ລ
- ຫກັ ກຳນເຊອີ່ ມຄຳ ແລະ ຮຽງຄຳໃນປະໂຫຍກ

4.1 ຫກັ ຕວອກັ ສອນ
4.1.1 ພະຍຼັນຊະນະ

ພະຍນຼັ ຊະນະລາວເຮາົ ທງັຼ ໝດົ ມີ 33 ຕວົ ຄື: ກ ຂ ຄ ງ ຈ ສ ຊ ຍ ດ ຕ ຖ ທ ນ ບ ປ ຜ ຝ ພ ຟ ມ ຢ ລ

ຣ ວ ຫ ອ ຮ ຫງ ຫຍ ຫນ ຫມ ຫ ຫວ. ແບ່ງຸ ອອກເປັນ 3 ປະເພດຄື: ພະຍນັຼ ເຄາົ້ , ພະຍນັຼ ຊະນະປະສົມ ແລະ

21

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

ພະຍຼັນຊະນະຄວບ

1. ພະຍນຼັ ຊະນະເຄ້າົ

ມີທຼັງໝົດ 27 ຕົວຄື: ກ ຂ ຄ ງ ຈ ສ ຊ ຍ ດ ຕ ຖ ທ ນ ບ ປ ຜ ຝ ພ ຟ ມ ຢ ລ ຣ ວ ຫ ອ ຮ.

ແບງຸ່ ອອກເປນັ 3 ໝວດພາສາຄ:ື ອັກຼ ສອນສູງ, ອັຼກສອນກາງ ແລະ ອກັຼ ສອນຕ່າ

- ອກຼັ ສອນສູງປະກອບມີ 6 ຕວົ : ຂ. ສ. ຖ. ຜ. ຝ. ຫ

- ອຼກັ ສອນກາງປະກອບມີ 8 ຕວົ : ກ. ຈ. ດ. ຕ. ບ. ປ. ຢ. ອ

- ອຼັກສອນຕ່າປະກອບມີ 13 ຕວົ : ຄ. ງ. ຊ. ຍ. ທ. ນ. ພ. ຟ. ມ. ລ. ວ. ຮ. ຣ

2. ພະຍນຼັ ຊະນະປະສົມ

ພະຍັນຊະນະປະສມແມ່ນພະຍັນຊະນະ 2 ຕວໄປນຳກັນໂດຍອ່ຳນອອກສຽງເປັນສຽງດຽວ. ພະ ຍັນ
ຊະນະປະສມນີົ້ ຕັ້ົງຕ້ົນດ້ວຍຕວ ຫ ທີ່ເປັນອັກສອນສູງແລ້ວເອຳອັກສອນຕ່ຳທັງ 6 ຕວມຳປະສມ ໃສ່ ເຮັດໃຫ້
ສຽງອັກສອນເຫົ່ຳນັ້ົນຜັນເປັນສຽງອັກສອນສູງ. ດັົ່ງນັ້ົນ, ພະຍັນຊະນະປະສມຈຶີ່ງມຢີ ູ່ 6 ຕວ ຄ: ຫງ, ຫຍ, ໜ,

ໝ, ຫວ, ຫ.
3. ພະຍນັ ຊະນະຄວບ
ພະຍັນຊະນະຄວບແມ່ນພະຍັນຊະນະ 2 ຕ ວໄປນ ຳກັນ, ແຕ່ອອກສຽງທັງສອງຕ ວສະເໝີກັນ

ພະຍນັ ຊະນະຄວບດ່ົັງເດມີ ນີມົ້ ີແຕ່ຕວດຽວຄ ຕວ ວ ເຊີິ່ງເພີນ່ິ ວຳງໄວທ້ ຳງຫງັ ຖັດກັບພະຍັນຊະນະທມີ່ ັນຖກຄວບ;

ເພ່ອີ ເອຳສຽງຂອງຕນໄປຄວບກບັ ພະຍນັ ຊະນະນນົັ້ ໆ. ແຕ່ໃຂ້ຄວບກບັ ຄຳທບັ ສບັ ທ່ໄີ ດ້ມຳຈຳກພຳສຳຕ່ຳງປະເທດ

ຍັງມີ ລ ຣ ( ບ່ນໍ ບັ ພຳສຳບຳລີ - ສນັ ສະກິດ ) ບຳງຄຳເທ່ົຳນນ້ັົ .
ຕວຢ່ຳງ

ກ ກັບ ວ ຄວບກັບສຽງ ກວ ເຊນ່ັົ ແກວງ່ , ໄກວ, ກວຽນ…

ຂ“ ວ“ ຂວ ເຊນ່ົັ ແຂວນ, ຂວຳນ, ຂວຳ້ , ຂວຳ…

ຄ“ ວ“ ຄວ ເຊນ່ົັ ຄວຳຍ, ຄວຳມ, ຄວຳນ…

ປ“ ລ“ ປລ ເຊ່ົັນ ປລຳສຕິກ…

ຝ“ ຣ“ ຝຣ ເຊນ່ັົ ຝຣັົງ່ …

ການຂຽນຕົວພະຍັຼນຊະນະ ແມຸ່ນຮູບການສິລະປະອັຼນໜຶ່ືງຂອງການຝຶກຄວາມຈາເຊິື່ງຕິດພຼັນກັຼບນ້າໃຈອດົ

ທນົ ພາກພຽນ ແລະ ເຂ້ົາໃຈຮບູ ຮຸ່າງ, ທື່ີຕ້ັົຼງ, ຂະໜາດ, ຊຼດັ ສຸ່ວນຂອງພະຍນັຼ ຊະນະແຕຸລ່ ະຕວົ ເຂ້ົາໃສ່ທຸ ືຕ່ີ ົຼ້ງັ ຕາມລະ

ບຽບຫັກຼ ການໄດຢ້ ່າງຖກື ຕອ້ ງ.

- ການຂຽນພະຍັຼນຊະນະ ແມຸ່ນຂຽນແຕຸ່ຫົວຫາຫາງມຼັນຈະກ້ຽວຊ້າຍ, ກ້ຽວຂວາ, ຂຶ້ົນ ຫື ລົງແມຸ່ນ

ເລມື່ີ ແຕ່ຫຸ ົວຫາຫາງ.

22

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

- ຮູບຮຸ່າງຕວົ ພະຍັຼນຊະນະເປນັ ຕົວມົນຕ້ອງກົມເໝືອນໜງັຼ ສືທາ ທ່ືບີ ູຮານໄດເໃຊ້ເຫັຼກຈານຂຽນໃສຸ່ໃບ

ລານ.

ສາລຼັບກຳນຂຽນອັກສອນສູງ ແລະ ອກັ ສອນຕ່ຳ ມກັ ຫງກັນເລອ້ົ ຍໆ ເຊນົ່ັ : ຂ ກັບ ຄ, ສ ກັບ ຊ, ຖ ກບັ ທ,

ຜ ກັບ ພ, ຝ ກບັ ຟ, ຫ ກບັ ຮ.

ຄຳທີໃ່ ຊ້ຕວອກັ ສອນສູງ ຄຳທ່ີໃຊ້ຕວອກັ ສອນຕຳ່

ຕວ ຂ ກັບ ຄ

ຂະ : ຜັກຂະ, ຂະນະນົີ້ ຄະ : ອງຄະ, ຄະນະ

ຂັກ : ຜ້ຳຍອ້ ມຂກັ ຄກັ : ຄັກແນ່

ຂັດ : ຂັດຂ້ອງ, ຂດັ ຂວຳງ ຄັດ : ຄັດຄຳ້ ນ

ຂັບ : ຂັບຮ້ອງ ຄບັ : ຄບັ ແຄບ

ຂຳ່ : ຫວຄ່ຳ ຄຳ່ : ຄນຸ ຄຳ່

ຂອດ : ຂອດເຊອກ ຄອດ : ຄອດລກູ

ສະ : ສະຫວ ຕວ ສ ກັບ ຊ : ຊະນະ, ຊະຊຳຍ
ຊະ

ສັກ : ສັກຢຳ, ສັກສີ ຊກັ : ຊັກເຄອີ່ ງ, ຊກັ ຈູງ

ສຳ່ : ສຳ່ ເຫົຳ້ ຊ່ຳ : ຊ່ຳລ

ເສດັ : ເສດັ ສນົິ້ ເຊດັ : ເຊັດມ

ສ່ວຍ : ລ້ຳງສ່ວຍ, ສວ່ ຍສຳອຳກອນ ຊ່ວຍ : ຊວ່ ຍເຫອ, ຊດຊ່ວຍ
ຖັກ : ທກັ ທວ້ ງ
ຕວ ຖ ກັບ ທ

ຖກັ ແສວ່ ທັກ :

ຖັດ : ຖັດຈຳກນ້ັົນ ທດັ : ທິວທັດທ ຳມະຊຳດ

ແຖບ : ແຖບທຳງ ແທບ : ແທບກຳຍ, ແທບໃຈ

ຖໍ່ : ໄມຖ້ ໍ່ ທ່ໍ : ທໍ່ໃດ, ທນ່ໍ ຳ້

ເຖກິ : ຄວຳຍເຖກິ ເທກິ : (ບໍ່ມຄີ ວຳມໝຳຍ)

ເຖບີ : (ບໍ່ມີຄວຳມໝຳຍ) ເທບີ : ເທີບຫີນ

ຖ່ຽງ : (ບ່ໍມີຄວຳມໝຳຍ) ທຽ່ ງ : ທ່ຽງຄນ, ທຸ່ນທຽ່ ງ

ຄຳທີໃ່ ຊ້ຕວອກັ ສອນສງູ ຄຳທ່ໃີ ຊ້ຕວອັກສອນຕຳ່
ຕວ ຜ ກັບ ພ

23

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວົງ

ຜັກ : ຜກັ ກຳດ ພກັ : ພັກເຊຳ, ພກັ ພວກ

ໄຜ່ : ໄມ້ໄຜ່ ໄພ່ : ໄພ່ພນ

ຜິດ : ຜິດພຳດ ພິດ : ງຼູພິດ, ຢຳພດິ

ຜຸດ : ຜດຸ ຜອ່ ງ ພຸດ : ພຸດທະສຳສະໜຳ

ຜູ່ : ພຸມ່ ຜູ່, ຜນູ່ ຳ້ ພູ່ : ແມງພູ່

ແຜ່ : ແຜ່ຜຳຍ ແພ່ : ເຜຍີ ແພ່, ແພລ່ ູກ

ຕວ ຝ ກບັ ຟ

ຝັດ : ຝດັ ເຂ້ົຳ ຟັດ : ຟດັ ແກວງ່

ຝ່ຳ : ຝຳ່ ຝນ ຟ່ຳ : ໝຳກຟ່ຳ (ຊ່ີໝຳກໄມ້)

ຝຳດ : ຕຳຝຳດ, ຂມຝຳດ ຟຳດ : ແສຟ້ ຳດ

ຝຳ່ ວ : ປຳກຝ່ຳວ, ສຽງຝຳ່ ວ ຟ່ຳວ : (ບໍ່ມຄີ ວຳມໝຳຍ)

ຝຳ່ ຍ : ສອງຝຳ່ ຍ ຟຳ່ ຍ : (ບມໍ່ ີຄວຳມໝຳຍ)
ຫກັ : ຕວ ຫ ກັບ ຮ
ຮັກ : ຮັກແພງ, ອຳຮັກ
ຂຳຫກັ , ຫກັ ອອກ

ຫັດ : ເຝິກຫັດ ຮດັ : ກອດຮັດ

ຫບັ : ຫັບໄຂ່ ຮບັ : ຮບັ ຮອງ

ແຫ່ : ແຫແ່ ຫນ, ສຳຍແຫ່ ແຮ່ : ຫີນແຮ່, ບແໍ່ ຮ່

ແຫກ : ແຫກຄກຸ , ແຫກຜຳ້ ແຮກ : ແຮກນຳ

ເຫອ່ີ : ເຫີອ່ ອອກ ເຮີ່ອ : ເຮອ່ີ ແຮງ

ຄຳທີ່ໃຊຕ້ ວອກັ ສອນສູງ ຄຳທີ່ໃຊຕ້ ວອກັ ສອນຕຳ່
ຕວ ໜ ກບັ ນ

ໜັດ : ຖະໜັດ ນັດ : ນດັ ໝຳຍ
ນັົ່ນ : (ບມ່ໍ ີຄວຳມໝຳຍ)
ໜັົ່ນ : ສະໜັນົ່ ນິດ : ຊະນິດ, ເນ່ອີ ງນິດ
ນບ : ນບໄຫວ້
ໜິດ : ສະໜດິ ສະໜມ ນຽ່ ວ : (ບ່ມໍ ຄີ ວຳມໝຳຍ)

ໜບ : ຂະໜບທຳນຽມ

ໜ່ຽວ : ໜ່ຽວວອນ ມັກ : ມກັ ຊອບ, ມັກຟັງ
ໝັກ : ຕວ ໝ ກັບ ມ

ສະໝກັ , ເຄ່ີອງໝັກຂອງດອງ

24

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວງົ

ໝ່ຳ : ສະໝຳ່ ສະເໝີ ມຳ່ : ມຳ່ ເຂຳົ້
ມດຸ : ມດຸ ມອດ, ມຸດນຳ້
ໝຸດ : ຫສະໝດຸ , ມະຫຳສະໝດຸ ມ່ນີ : ທຳງມນີ່
ມອດ : ມອດໄຟ
ໝ່ີນ : ສອງໝ່ນີ ມອ່ ມ : (ບ່ມໍ ີຄວຳມໝຳຍ)
ເມີອ່ ຍ : ອດິ ເມ່ອີ ຍ
ໝອດ : ທກຸ ຂະໝອດ

ໝ່ອມ : ເຈ້ົຳໝອ່ ມ, ຂະໝ່ອມ

ເໝອ່ີ ຍ : (ບໍມ່ ຄີ ວຳມໝຳຍ) ເລຳົ່ : ເລຳ່ົ ນິທຳນ
ເຫຳົ່ : ຕວ ຫ ກບັ ລ

ປ່ຳເຫົຳ່

ໄຫ່ : ບຳ່ ໄຫ່ ໄລ່ : ໄລຕ່ ີ, ໄລ່ລຽງ

ຫຳ່ : ເຫອງຫ່ຳ ລ່ຳ : ລຳ່ ເນົ້ອ

ເຫກັ : ບ່ເໍ ຫກັ , ໃບຂີົ້ເຫກັ ເລກັ : ເລກັ ໜ້ອຍ

ເຫ່ : ຕຳເຫ່ ເລ່ : ເລ່ກນ

ຫຳດ : ປະຫຳດ, ສະຫຳດ ລຳດ : ເອກະລຳດ

ຄຳທີໃ່ ຊ້ຕວອກັ ສອນສູງ ຄຳທີ່ໃຊ້ຕວອັກສອນຕ່ຳ

ຕວ ຫງ ກບັ ງ

ຫງ່ຳ : ສະຫງຳ່ ງຳ່ : ງ່ຳໄມ້
ງັດ : ໄມ້ງດັ , ງັດງຳ້ ງ
ຫງດັ : ເດກິ ສະຫງັດ ງດຶ : ງດຶ ງໍ້
ງອກ : ງອກງຳມ
ຫງຶດ : (ບມ່ໍ ີຄວຳມໝຳຍ) ງອດ : ແມງງອດ

ຫງອກ : ຫວຫງອກ

ຫງອດ : ຫງອດແຫງດ ຕວ ຫວ ກບັ ວ
ຫວຸດ : ຫວດຸ ຫວດິ
ວດຸ : ດງັ ວຸດໆ, ອຳວດຸ

ຫວອດ : ຖວິ ຫວອດໆ ວອດ : ວອດວຳຍ

ຫວຳດ : ຫວຳດຫວັົ່ນ ວຳດ : ວຳດຊງ

• ໜ້ຳທຂ່ີ ອງພະຍນັ ຊະນະ
ພະຍັນຊະນະ 33 ຕວ ເມ່ອີ ອິງໃສ່ຄວຳມສຳມຳດປະກອບສຳ້ ງຢູ່ໃນຄຳເວຳ້ົ ແລ້ວມຢີ ູ່ 2 ໜ້ຳທ່ີ ຄເປັນຕວ

ແກ່ນ ແລະ ຕວສະກດ.
❖ ພະຍັນຊະນະທີໃ່ ຊເ້ ປນັ ຕວແກນ

25

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ພະຍັນຊະນະທີໃ່ ຊເ້ ປັນຕວແກນ ແມ່ນພະຍນັ ຊະນະທີ່ເອຳສຽງຂອງຕນໄປເປັນແກນສຽງຂອງຄຳເວຳ້ົ .
ຕວຢຳ່ ງ

ສ ໃນຄຳວ່ຳ ສວນ, ຮ ໃນຄຳວຳ່ ເຮອນ.

ຕ ໃນຄຳວຳ່ ຕຽງ, ກ ໃນຄຳວ່ຳ ໄກ

ປ ໃນຄຳວ່ຳ ປຳ, ໃນຄຳທີ່ຍກຂນ້ຶົ ມຳເອນົ້ີ ວ່ຳຕວແກນ.

ພະຍັນຊະນະມີ 33 ຕວນນ້ົັ ມຈີ ຳນວນໜງ່ຶີ ໃຊເ້ ປນັ ຕວແກນລ້ວນໆ, ແຕ່ຈຳນວນນງຶີ່ ໃຊ້ເປນັ ຕວແກນ ແລະ ຕວ

ສະກດ.

- ໃຊເ້ ປັນຕວແກນລວ້ ນໆມີ 25 ຕວຄ ຂ ຄ ຈ ສ ຊ ຕ ຖ ທ ປ ຜ ຝ ພ ຟ ຢ ລ ຫ ອ ຮ ຫງ ຫຍ ໜ ໝ
ຫວ ຫ ຣ.

- ໃຊ້ເປັນຕວແກນ ແລະ ຕວສະກດມີ 8 ຕວຄ ກ ງ ຍ ດ ນ ບ ມ ວ.
❖ ພະຍັນຊະນະທີ່ໃຊເ້ ປນັ ຕວສະກດ

ຕວສະກດໃນພຳສຳລຳວມີ 8 ຕວ ແບ່ງອອກເປນັ 2 ຢ່ຳງຄ ຕວສະກດເປນັ ແລະ ຕວສະກດ ຕຳຍ.

- ຕວສະກດເປັນ ແມ່ນຕວສະກດທສ່ີ ຳມຳດຜັນສຽງໄປນຳວັນນະຍດຸ ໄດຄ້ ບຖວ້ ນ. ຕວສະກດເປນັ ມີ 5

ຕວຄ: ງ ຍ ນ ມ ວ.

- ຕວສະກດຕຳຍ ແມນ່ ຕວສະກດທີ່ບສ່ໍ ຳມຳດຜນັ ສຽງໄປນຳວັນນະຍຸດໄດ້ ຕວສະກດຕຳຍມີ 3 ຕວຄ ກ
ດ ບ.

4.1.2 ສະຫະ
ສະຫະ ແມ່ນຕວອັກສອນໝວດໜຶີ່ງ ທີ່ເຂ້ົຳໄປຮ່ວມກັບພະຍັນຊະນະໃຫ້ເປັນພະຍຳງ ຫ ຄຳ ເວົ້ຳແລ້ວ
ເອຳສຽງຂອງຕນໄປຜັນສຽງຂອງພະຍຳງນັ້ົນໃຫ້ເປັນພະຍຳງເປັນ ຫ ພະຍຳງຕຳຍ. ສະຫະໃນພຳສຳລຳວມ 2

ຊະນດິ ຄ ສະຫະເຄົຳ້ ແລະ ສະຫະປະສມ.
1. ສະຫະເຄົຳ້
ສະຫະເຄົ້ຳແມ່ນສະຫະທີ່ມີສຽງໃນຕວມັນເອງ, ບໍ່ທັນໄດ້ປະສມກັບສະຫະອີ່ນ ຫ ພະຍັນຊະນະ ຕວໃດ

ຕວ ໜຶີ່ງອີກ.

ສະຫະເຄ້ຳົ ມີ 9 ຕວຄ Xະ xຳ xØ xó x÷ xø Âx ເx xð

2. ສະຫະປະສມ
ສະຫະເຄ້ົຳແມ່ນສະຫະທີ່ໄດ້ມຳຈຳກສະຫະເຄ້ົຳປະສມກັບສະຫະເຄ້ົຳ ແລະ ສະຫະເຄົ້ຳປະສມ ກັບ

ພະຍັນຊະນະບຳງຕວດ່ົງັ ນ້ີົ

- ເອຳສະຫະເຄົ້ຳປະສມກັນເອງຈະໄດສ້ ະຫະປະສມດັົ່ງນ້ົີ

ສະຫະ ເx ປະສມກັບສະຫະ xະ ຈະໄດສ້ ະຫະ ເxະ

26

ໜູໃໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

ເx “ ເx “ ແx

ເx “ ເx ປະສມກບັ xະ ຈະໄດສ້ ະຫະ ແxະ

ສະຫະ ໂx “ xະ ຈະໄດ້ສະຫະ ໂxະ

X“ xຳ “ xຳ

ເx “ xຳ ປະສມກບັ xະ ຈະໄດສ້ ະຫະ ເxຳະ

ສະຫະ xິ “ x ຈະໄດ້ສະຫະ xຶ

Xີ “ x “ xື

- ເອຳສະຫະເຄ້ົຳປະສມກບັ ສະຫະປະສມ ແລະ ພະຍັນຊະນະບຳງຕວຈະໄດ້ສຽງສະຫະປະສມ ດົ່ງັ ນ້ີົ
ສະຫະ ເx ປະສມກັບ xຶ ປະສມກບັ ຕວ ອ ຈະໄດສ້ ະຫະ ເxຶອ

ເx “ xື “ ອ“ ເxືອ

ເx “ “ ຍ “ ເxຍ

X ຜນັ ມຳຈຳກ ອ “ ຍ“ xອຍ

+ ເອຳສະຫະເຄຳປະສມກບັ ສະຫະປ່ຽວຮບູ ຈະໄດສ້ ະຫະປະສມດັງົ່ ນ້ົີ:

ສະຫະ ເx ປະສມກັບສະຫະ ໂxະ ປຽ່ ນຮບູ ( xົ ) ປະສມກັບສະຫະ xຳ ຈະໄດ້ສະຫະ ເxົຳ

- ເອຳສະຫະເຄຳປະສມກັບສະຫະປຽ່ ນຮູບ ແລະ ປະສມສະຫະປ່ຽນຮບູ ບຳງຕວຈະໄດ້ສະຫະປະ ສມດ່ງົັ ນີ້ົ:

+ ສະຫະ ໂxະ ເປັນຮບູ ( xົ ) ປະສມກບັ ຕວ ວ ປະສມກບັ ສະຫະ xະ ຈະໄດ້ສະຫະ xົວະ

- ສະຫະ ໂxະ ປ່ຽນຮບູ ( xົ ) ປະສມກັບຕວ ວ ຈະໄດສ້ ະຫະ xົວ.

- ສະຫ ເx ປະສມກັບສະຫະ xະ ປ່ຽນຮບູ ( xຼັ ) ປະສມກບັ ຕວ ຍ ຈະໄດສ້ ະຫະ ເxັຼຍ.

- ສະຫະປະສມຈຶີ່ງມີ 15 ຕວຄ ເxະ ແxະ ແx ໂxະ ເxິ ເxີ ເxຳະ ເxຶອ ເxືອ ເxັຼຍ ເxຍ ເxົຳ xົວະ xົວ xື.
ເຫດຜນທມີ່ ີຫກັ ກຳນສ້ຳງສະລະປະສມນີົ້ ຂນຶົ້ ມຳຕີ່ມກເພຳະວຳ່ ຖ້ຳພວກເຮຳເອຳສະຫະເຄ້ົຳ ປະກອບກັບ

ພະຍັນຊະນະເຮຳຈະໄດ້ຄຳສບັ ພຽງຈຳນວນໜຶີ່ງເທົ່ຳນັ້ົນ. ມັນຍັງບໍ່ພຽງພກັບກຳນຂຽນຕຳມ ຄຳເວົ້ຳຂອງພຳສຳ

ລຳວເທີອ່ . ດັ່ົງນັົນ້ , ເມີ່ອເຮຳໃຊສ້ ະຫະປະສມກເຮດັ ໃຫກ້ ຳນຂຽນພຳສຳລຳວເພີ່ມຕ່ີມ ຂ້ນົຶ ອີກ.

ດ້ວຍເຫດນົ້ນັ , ຈງ່ິີ ເວ້ົຳໄດ້ວຳ່ ສະຫະໃນພຳສຳລຳວທັງໝດມີ 28 ຕວ ໂດຍແບງ່ ອອກຕຳມສຽງ

ຂອງມນັ ແລ້ວມີຢູ່ 2 ຢຳ່ ງຄ ສະຫະສຽງສ້ນົັ ແລະ ສະຫະສຽງຍຳວດງັ່ົ ລຸ່ມນີ້ົ:

ສະຫະສຽງສັ້ົນ ສະຫະສຽງຍຳວ

Xະ xຳ

Xິ xີ

Xຶ xື

27

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

Xx

ເXະ ເx

ແXະ ແx

ໂXະ ໂx

ເXຳະ x

ເXິ ເxີ

ເXຶອ ເxືອ

ເXຼັຍ ເxຍ

Xົວະ xົວ

ສຳລບັ ສະຫະ 4 ຕວຄ ໄx ໃx ເxົຳ xາ ຈັດເປນັ ສະຫະພເິ ສດເພຳະບມ່ໍ ີສະຫະສຽງສນົັ້ ເປັນຄູ່.
3. ວທິ ປີ ະສມສະຫະກັບຕວສະກດ

ຖຳ້ ພວກເຮຳພຽງແຕເ່ ອຳສະຫະປະສມກັບພະຍນັ ຊະນະທີເ່ ປັນຕວອັກສອນນຳກັນເທ່ຳົ ນນ້ົັ , ພວກເຮຳຈະ

ໄດຮ້ ບັ ຄຳສັບຈຳນວນໜ່ີງຶ ເຊ່ງີິ ບໍ່ທນັ ຄບຖວ້ ນຕຳມກຳນຜັນສຽງຂອງພຳສຳລຳວ. ພວກເຮຳ ຕອ້ ງເອຳສະຫະຕຳ່ ງໆ

ເຫົ່ຳນ້ົນັ ໄປປະສມກບັ ຕວສະກດອກີ ຈງ່ີິ ຈະໄດສ້ ຽງຄບຖ້ວນຕຳມຄຳເວຳົ້ ໃນພຳ ສຳລຳວ.

ຕວສະກດໃນພຳສຳລຳວມີ 8 ຕວ. ຍ້ອນແນວນີົ້ກຳນຜັນສຽງຂອງຕວສະກດຈິ່ີງມີ 8 ສຽງເພິ່ີນ ເອີ້ົນ

ຫກັ ກຳນປະສມສຽງນ້ີວົ ່ຳ “ແມສ່ ະກດທງັ 8”

4. ສະຫະປ່ຽນຮູບ

ກຳນປະສມສະຫະໃສ່ກັນກັບຕວສະກດທັງ 8 ຕວນົີ້, ເມີ່ອປະສມແລ້ວມີສະຫະບຳງຕວປ່ຽນ ຈຳກຮູບ

ເດມີ ໄປເປັນຮູບໃໝ່ດ່ັົງນົີ້

ສະຫະ xະ ຈະປຽ່ ນເປັນຮູບນີ້ົ xັຼ

“ ເxະ “ ເxຼັ

“ ໂxະ “ xຍ ຫ ໂxັຼ

“ ເxຳະ “ xຼັອ

“ x “ xອ

“ ແxະ “ ແxັຼ

“ xົວະ “ xົວ

“ ເxັຼຍ “ xັຼຽ

“ ເxຍ “ xຽ

28

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ຕວຢຳ່ ງ: xະ ປ່ຽນເປນັ xຼັ ເຊ່ັນົ ຄຳວ່ຳ ປັກ ປດັ ປບັ …

ເxະ “ ເxຼັ “ ເຈັກ ເຈັດ ເຈບັ …

ໂxະ “ ໂxັຼ, xຍ “ ຕກ ຕບ ໂອຍ…

ເxຳະ “ xຼັອ “ ປອັ ດ ຕອັ ດ ກັອດ…

ແxະ “ ແxັຼ “ ແປັດ ແປັບ ແປັດ…ໆລໆ.

ສິີ່ງທີ່ຍກມຳຂ້ຳງເທິງນັົ້ນພເປັນຕວຢ່ຳງ, ລະອຽດໃຫ້ເບິີ່ງຕຳຕະລຳງບອກສະຫະປະສມກັບຕວ ສະກດ

ຕ່ມີ ຕຳມປມື້ ໄວຍຳກອນລຳວ. ສຳລັບ 4 ຕວຄ ໄx ໃx ເxົຳ xາ.

5. ກຳນໃຊ້ສະຫະ ໄx ໃx ເxົຳ ແລະ xາ.

• ສະຫະ ໄx ໄມ້ມຳຍ

ເພນ່ີິ ເອີົ້ນສະຫະ ໄx ຕວນີົວ້ ຳ່ ສະຫະໄອໄມ້ມຳຍ, ໂດຍມຫີ ັກກຳນໃຊ້ດງັ່ົ ນີົ້:

- ຄວຳມລຳວຄຳໃດທີ່ຜັນສຽງມຳຈຳກພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກິດເຊິີ່ງມີຕວ ຍ ຢູ່ຫັງທີ່ອ່ຳນອອກ ສຽງວ່ຳ

xະ ຍະ ຫ ເxຍ ໃນພຳສຳບຳລີ, ເວລຳຂຽນເປນັ ຄວຳມລຳວໃຫ້ໃຊ້ສະຫະໄອໄມ້ມຳຍ (ໄx).

ຕວຢ່ຳງ: ສະມະຍະ ປ່ຽນເປນັ ສະມັຍ ແຕ່ຕອ້ ງຂຽນວ່ຳ ສະໄໝ

ວທິ ະຍຳລະຍະ “ ວິທະຍຳລຍັ “ ວິທະຍຳໄລ

ພະຍະ “ ພຍັ “ ໄພ

ນິສະຍະ “ ນສິ ຍັ “ ນໄິ ສ

ເວຍຍະກະລະຕະ “ ໄວຍຳກອນ “ ໄວຍຳກອນ

ອະທິປະເຕຍຍະ “ ອະທປິ ະໄຕ “ ອະທິປະໄຕ

ອະສງັ ເຂຍຍະ “ ອະສງໄຂ “ ອະສງໄຂ.

- ຄຳທ່ປີ ຽ່ ນມຳຈຳກພຳສຳບຳລີ - ສນັ ສະກດິ ເຊງ່ິີ ອຳ່ ນອອກສຽງໄອ ໃຫຂ້ ຽນເປັນສະຫະໄອໄມ້ ມຳຍ (

ໄx ) ເຊ່ນົັ : ໄພທູນ, ໄພບນູ , ໄສຍະສຳດ, ໄຕມຳດ, ໄມຕີ, ໄຕປດີ ກ, ໄຕລດັ ຕະນະ, ຜ້ຳໄກ, ໄອສວນ,

ດົັ່ງນີົເ້ ປັນຕນ.

- ຖ້ຳວ່ຳຂຽນຕຳມພຳສຳຕ່ຳງປະເທດ ເຊິ່ີງປັນຢູ່ນຳພຳສຳລຳວ ຫ ນຳມຳໃຊ້ກ່ຽວກັບຄວຳມລຳວກໍ່ ໃຫ້
ຂຽນດ້ວຍສະຫະໄອໄມມ້ ຳຍ (ໄx) ເຊົັນ່ : ສີວໄິ ລ, ໄມ, ໄອສະຄຣມິ (ກະແລ່ມ)…

- ຄວຳມລຳວທ່ົວໄປທີ່ອອກສຍງສະຫະໄອ ເຊິີ່ງບໍ່ແມ່ນຄຳທີ່ໃຊ້ສະຫະ ໃx (ໄອໄມ້ມ້ວນ) ໃຫ້ ຂຽນ

ສະຫະໄອໄມ້ມຳຍທັງໝດ ເຊັົ່ນ: ໄຂ (ໄຂປະຕູ), ໄຖ(ໄຖນຳ), ໄຫ(ໄຫນ້ຳ), ໄລ່(ໄລ່ໜີ), ໄຫ້(ຂີົ້ໄຫ)້

ແລະອນ່ີ ໆ.

29

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລຍິ ະວງົ

• ສະຫະໄອໄມ້ມວ້ ນ (ໃx)
ກຳນໃຊ້ສະຫະໄອຮູບນ້ົີ (ໃx) ແມ່ນໃຊ້ຂຽນສັບຕ່ຳງໆ. ໃນພຳສຳລຳວໃຫ້ຈຳແນກຄວຳມໝຳຍ ຂອງ

ມັນ ຕຳມພຳສຳທ້ອງຖິີ່ນເຄີຍໃຊ້ເປັນສຳນຽງຂອງຕນ. ເພີ່ອບໍ່ໃຫ້ຫງກັບຄຳທີ່ໃຊ້ສະຫະໄອໄມ້ມຳຍ. ຄຳທີ່ໃຊ້
ສະຫະໄອໄມ້ມວ້ ນມີດັົງ່ ນົ້ີ:

ໃກ້ ມຄີ ວຳມໝຳຍວ່ຳ ໃກ້ຄຽງ(ເຮອນຂອງຂ້ອຍຢໃູ່ ກຕ້ ະຫຳດ)
ໃຂ້ “ ມໍ່ ຫ ໃກ້(ນຳຂອງຂອ້ ຍຢູໃ່ ຂ້ບຳ້ ນ)
ໃຂ່ “ ມີຄວຳມໝບໍ່ປຽກ ຫ ບອ່ໍ ນຶ (ດນີ ຕອນນ້ໃີົ ຂ່ທສີ່ ຸດ)
ໃຄ່ “ ໜ້ຳໃຄ່
ໃຄ “ ຫວສໄີ ຄ
ໃຈ້ “ ປີໃຈ້(ປຊີ ວດ)
ໃສ “ ນຳ້ ໃສ
ໃສ່ “ ເອຳໃສ່, ໃສ່ຢຳ
ໃສ້ “ ຄນເກດີ ປໃີ ສ້(ປມີ ະເສງັ )
ໃຊ່ “ ບ່ໍແມ່ນ
ໃຊ້ “ ຮັບໃຊ້, ໃຊ້ສອຍ
ໃຍ “ ຫວງໃຍ
ໃດ “ ເຈ້ົຳຢຳກໄດ້ອັນໃດ
ໃຕ “ ຕັບໃຕ, ໃຕໄກ່
ໃຕ້ “ ທິດໃຕ້, ໃຄ້ເຮອນ
ໃນ “ ໃນເຮອນ, ຢູ່ໃນ
ໃບ “ ໃບໄມ້
ໃຜ “ ໃຜເວົ້ຳ
ໃພ້ “ ລກູ ໃພ້
ໃຍ “ ໃຍ! ຢ່ຳສູ່ເຮດັ ແມ໋
ໃຫ້ “ ເອຳໃຫ້, ມອບໃຫ້
ໃຮ່ “ ໃຮ່ນຳ
ໃຫງ່ “ ຂົໃ້ີ ຫງ່

30

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລຍິ ະວົງ

ໃໝ່ “ ປໃີ ໝ, ເຄ່ີອງໃໝ່
ໃຫລ “ ນອນໃຫລ
ໃຫຍ່ “ ໃຫຍ່ຫວງ, ຜູໃ້ ຫຍ່
• ສະຫະ ເxົຳ.
ແມ່ນສະຫະ xະ ປ່ຽນຮູບມຳເປັນ xັຼ ແລ້ວປະສມໃສ່ ວ ເປັນຮູບ xຼັວ, ແຕ່ວ່ຳສະຫະ xັຼວ ແບບນີ້ົບໍ່ເຄນີ
ໃຊຂ້ ຽນໃນພຳສຳລຳວ ດົັ່ງນນ້ົັ , ຈິີ່ງເອຳສະຫະ ເxົຳ ທ່ີເປັນສະຫະປະສມໃຊແ້ ທນ.
• ສະຫະ xາ
ແມນ່ ມຳຈຳກສະຫະ xະ ທີປ່ ຽ່ ນມຳເປນັ ຮບູ xຼັ ແລວ້ ປະສມໃສ່ຕວ ມ ເປນັ ຮບູ xຼັມ ແຕ່ວຳ່ xຼັມ ແບບນີົ້
ບໍ່ເຄີຍໃຊ້ໃນພຳສຳລຳວ ດົັງ່ ນນ້ົັ , ຈງ່ີິ ເອຳສະຫະ xາ ທີເ່ ປນັ ສະຫະປະສມໃຊແ້ ທນ.

4.2 ຫກັ ກຳນໃຊໄ້ ມຜ້ ນັ ສຽງ
ເພີ່ອໃຫສ້ ຽງຂ້ຶນົ ລງຢ່ຳງຄບຖວ້ ນຕຳມຄຳເວຳົ້ ຂອງລຳວນ້ົັນ, ເວລຳຂຽນພຳສຳລຳວເພິີ່ນຍງັ ໃຊ້ເຄອ່ີ ງ ໝ

ຳຍສຽງເຊິີງ່ ເອີ້ົນວ່ຳ ວັນນະຍດຸ ອີກດັົ່ງນົ້ີ xÈ xû xÊ xË

xÈ ໄມ້ເອກ ແປວ່ຳ ໄມທ້ ີໜງີ່ຶ

xû ໄມ້ໂທ ແປວ່ຳ ໄມທ້ ີສອງ

xÊ ໄມຕ້ ີ ແປວ່ຳ ໄມ້ທສີ ຳມ

xË ໄມ້ຈັກຕະວຳ ແປວຳ່ ໄມ້ທີສ່ີ

ຕວຢຳ່ ງ ກຳນໃຊ້ວນັ ນະຍດຸ

ກ. ໃຊ້ກບັ ອກັ ສອນສງູ

- ສຳ ບ່ໍມີໄມ້ຫຍັງ, ເປັນສຽງສູງທຳມະດຳ, ໃຊ້ໃນຄວຳມໝຳຍວ່ຳ ສ້ຳງສຳ, ສຳທຳລະນະລັດ, ສຳທິດ
ແລະ ອ່ນີ ໆ.

- ສຳ່ ມີໄມເ້ ອກ, ເປນັ ສຽງເອກສູງ, ໃຊ້ໃນຄວຳມໝຳຍວ່ຳ ສຳ່ ເຫຳົ່ , ສຳ່ ເກອ, ໝຳກສ່ຳ ແລະ ອ່ນີ ໆ
- ສ້ຳ ມສີ ຽງໄມ້ໂທ, ເປນັ ສຽງໂທສງູ , ໃຊໃນຄຳວ່ຳ ສ້ຳຊ້ນີົ ໜູ, ສຳ້ ເຂົຳ້ ປຽກ ແລະ ອນີ່ ໆ.

ຂ. ໃຊກ້ ັບອັກສອນກຳງ

- ປຳ ບມໍ່ ີໄມຫ້ ຍັງ, ເປນັ ສຽງຕ່ຳທຳມະດຳ, ໃຊໃ້ ນຄວຳມວ່ຳ ປຳໂຕໜຶ່ີງ…
31

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວົງ

- ປຳ່ ມໄີ ມ້ເອກ, ເປັນສຽງເອກສງູ , ໃຊໃນຄວຳມວ່ຳ ປ່ຳໄມ້, ໃນປ່ຳ…
- ປ້ຳ ມີໄມໂ້ ທ, ເປນັ ສຽງໂທຕ່ຳ, ໃຊໃ້ ນຄວຳມວຳ່ ປ້ຳທອງດີ, ປ້ຳລງຸ …
- ປ໊ຳ ມໄີ ມ້ຕີ, ເປນັ ສຽງເອກຕຳ່ , ໃຊໃ້ ນຄວຳມວ່ຳ ປ໊ຳປຳ໋ ( ເວລຳເດັກນອ້ ຍເວ້ົຳ )
- ປຳ໋ ມີໄມ້ຈກັ ຕະວຳ, ເປນັ ສຽງສງູ ທຳມະດຳ, ໃຊໃ້ ນຄວຳມວຳ່ ປຳ໋ ໂທ!...

ຄ. ໃຊກ້ ັບອກັ ສອນຕຳ່

- ຊຳ ບໍມ່ ີໄມຫ້ ຍງັ , ເປນັ ສຽງຕຳ່ ທຳມະດຳ, ໃຊໃ້ ນຄວຳມໝຳຍວ່ຳ ໃບຊຳ…
- ຊ່ຳ ມີໄມ້ເອກ, ເປັນສຽງເອກຕຳ່ , ໃຊໃ້ ນຄວຳມວຳ່ ຊຳ່ ລ…
- ຊຳ້ ມີໄມ້ໂທ, ເປັນສຽງໂທຕ່ຳ, ໃຊໃ້ ນຄວຳມວຳ່ ຍ່ຳງຊຳ້ ໆ…

4.3 ຫກັ ຄວຳມໝຳຍຂອງພຳສຳບຳລີ - ສນັ ສະກດິ

ຄຳລຳວທີ່ມຳຈຳກພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກິດ ຕ້ອງໄດ້ຮັກສຳຫັກຄວຳມໝຳຍໄວ້ຄເກ່ຳົ ເພີ່ອບໍ່ໃຫ້ ຫງກັບຄຳ

ອນີ່ ແລະ ເຮັດໃຫຜ້ ູ້ອຳ່ ນ, ຜູ້ຂຽນເຂ້ົຳໃຈຄວຳມໝຳຍໄດງ້ ຳ່ ຍທັງຈ່ີຈຳໄດ້ໄວ. ດັງ່ົ ນົັ້ນ, ໃຫ້ສັງ ເກດເບິີ່ງຄຳທີ່ຜິດ

ແລະ ຄຳທຖີ່ ກບຳງສບັ ຕໄໍ່ ປນ້ົີ: ຄຳທີຜ່ ິດ
ລຳດຊະກຳນ
ຄຳທີຖ່ ກ ຊະໜິດ
ລຳຊະກຳນ ເສຖະກິດ
ຊະນດິ ສີວະປະຫວດັ
ເສດຖະກດິ ຍຸດທະນະໂຍບຳຍ
ຊີວະປະຫວດັ ສິນລະປະ
ຍດຸ ໂທບຳຍ ປະນິປະນອມ
ສລິ ະປະ ຄຸນນະພຳບ
ປຳນີປຳນອມ ປະກດ
ຄຸນະພຳບ ປະຈຸບນັ
ປຳກດ ປດັ ໃຈ
ປດັ ຈຸບັນ ສຳມຳຊກິ
ປດັ ໄຈ ສັດຕີ
ສະມຳຊິກ ກຳມະຊີບ
ສະຕີ ຫັດທະກຳ
ກຳມຳຊບີ ສກຸ ຂະພຳບ
ຫັດຖະກຳ ສຸກຂະພບິ ຳນ
ສຸຂະພຳບ
ສຸຂະພິບຳນ

32

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວງົ

ປຳຖະໜຳ ປຳດຖະໜຳ

ຄຳຕະກຳ ຄຳດຕະກຳ

ມຳດຕຳ ມຳຕຳ

ນຳຍກ ນຳຍຍກ

ຮູປະທຳ ຮູບປະທຳ
ອະນຳໄມ ອຳນຳໄມ

ອະນຸບຳນ ອຳນບຸ ຳນ

ໂທລະສັບ ທລະຊບັ

ລມພຳຍຸ ລມພະຍຸ

ເອກະລຳດ ເອກກະລຳດ

ສະຕະວດັ ສດັ ຕະວັດ

ລຳສະດອນ ລຳຊະດອນ

- ສຳລບຕວ “ຣ” ໃນພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກິດ ພວກເຮຳເອຳຕວ ຮ ຫ ລ ໃນພຳສຳລຳວແຕ່ ສ່ວນຫຳຍ

ແລ້ວແມນ່ ຕວ “ລ” ເຊ່ົນັ ຣດຊຳດ ເປັນ ລດຊຳດ, ຣດ ເປນັ ລດ, ຣດັ ຖະ ເປນັ ລດັ ຖະ…

- ສ່ວນຕວ “ຣ” ນັົ້ນໃນປັດຈຸບັນເພິ່ີນກ ຳນດໃຫ້ໃຊ້ໃນກຳນຂຽນຊ ີ່ຂອງຄ ນຕ່ຳງປະເທດ , ພຳສຳ

ຕຳ່ ງປະເທດ ຫ ສັບເຕກັ ນິກວິທະຍຳສຳດ ເຊົັນ່ ນຳງ ແອນເຈຣີ ຳ, ທຳ່ ນ ຣຣີ, ທຳ່ ນ ຟແີ ດນ

ກຳສໂຕຣ, ຣດັ ເຊຍ, ຝຣ່ງົັ …

ຕວຢ່ຳງ: ຕວ “ຣ” ໃຊ້ເປັນຕວ “ລ” ແລະ “ຮ” ໃນພຳສຳລຳວ.

ລດັ ຖະມນຕີ (ປ) ເຈຳ້ົ ກະຊວງ ຫ ຫວໜຳ້ ກມ

ລັດຖະບຳນ (ປ) ຜປູ້ ົກຄອງປະເທດ

ລດັ ສະໝີ (ສ) ແສງສະຫວຳ່ ງ

ລຳສະດອນ (ສ) ພນລະເມອງຂອງປະເທດ

ລິດສະຫຍຳ (ສ) ຄວຳມບ່ໍຍຳກໃຫຄ້ ນອ່ີນໄດດ້ ີ, ຫງຶ ສຳ

ລຳຕີ (ສ) ມ້ຄົ ນ, ເວລຳກຳງຄນ

ສຈຸ ະລິດ (ປ) ຄວຳມປະພດຶ ດີ

ທຸຈະລິດ (ປ) ຄວຳມປະພດຶ ຊົວ່ ຫ ອ່ີນໆ.

4.4 ຫກັ ເຄອີ່ ງໝຳຍວກັ
ການໃຊ້ເຄີ່ອງໝຳຍວັກກເພີ່ອຂີດຂັນ້ົ ໄລຍະຂໍ້ຄວຳມ, ຊ່ວຍໃຫ້ກຳນອ່ຳນແຕ່ລະປະໂຫຍກ, ແຕ່ລະວັກ

ຕອນ ແລະ ຖກເປນັ ຈັງຫວະ, ເປັນກຳນຊ່ວຍໃຫ້ແກຜ່ ຟູ້ ງັ .
ວທິ ກີ ຳນໃຊເ້ ຄອ່ີ ງໝຳຍວກັ
33

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ິຍະວົງ

1. ກຳນໃຊ້ເຄອີ່ ງໝຳຍຈຳ້ ( . )

ແມ່ນໝຳຍຢູບ່ ອ່ ນໝດປະໂຫຍກ ແລະ ໝດວກັ . ຕວຢຳ່ ງ ກຳນອອກແຮງງຳນຜະລດິ ຜນ ຂອງມະນຸດບ່ໍ
ພຽງແຕ່ຜະລິດວັດຖຸຼທີຕ່ ້ອງກຳນໃຫແ້ ກ່ກຳນດຳລງຊວີ ິດຂອງມະນຸດເທຳົ່ ນນັ້ົ ແຕຍ່ ງັ ເຮດັ ໃຫສ້ ະຕິປັນຍຳຂອງ
ມະນດຸ ນບັ ມ້ນົ ັບຂະຫຍຳຍຕວ ແລະ ຄ່ອຍໆເປັນເຈ້ົຳທຳມະຊຳດ, ຄອ່ ຍໆຄນົ້ ພບ ຄວຳມລບັ ຂອງທຳມະຊຳອີກ.

2. ກຳນໃຊ້ເຄີອ່ ງໝຳຍຈຸດ ( , )

ແມ່ນໝຳຍຂັົ້ນຄວຳມ ຫ ວັກໃນປະໂຫຍກໜ່ຶີງ. ຕວຢ່ຳງ ຄນເຮຳແຕລ່ ະຄນຕອ້ ງມີ ຫູ, ຕຳ, ດັງ, ລີ້ົນ,
ກຳຍ ແລະ ໃຈເປັນອງປະກອບຈີຶງ່ ເອນ້ົີ ວ່ຳເປນັ ຜທູ້ ີ່ມອີ ະໄວຍະວະສມບູນດີ…

3. ກຳນໃຊ້ເຄີອ່ ງໝຳຍຈ້ຳຈດຸ ( ; )

ແມ່ນໝຳຍບອ່ ນຢດຸ ຕອນ ແຕ່ບ່ໍທັນໝດເລ່ີອງ ຫ ບໍ່ທັນໝດວັກ. ຕວຢ່ຳງ ປະຊຳຊນລຳວບັນ ດຳເຜ່ຳົ
ຕ້ອງສຳມັກຄີຮັກແພງກນັ ; ເປນັ ນ້ຳໜງຶ່ີ ໃຈດຽວກັນ; ສ້ຳງສຳປະເທດໃຫ້ກ້ຳວໜຳ້ …

4. ກຳນໃຊ້ເຄີ່ອງໝຳຍສອງຈຳ້ ( : )

ແມ່ນໝຳຍໃຫ້ຮູ້ວ່ຳ: ຈະເລ່ົຳເລອ່ີ ງອັນໃດອັນໜ່ີຶງຕ່ໍໄປ ຕວຢ່ຳງ ຖະແຫງກຳນຂອງສູນກຳງ ແນວລຳວ
ຮັກ ຊຳດເວົ້ຳວ່ຳ ເພ່ີອໃຫ້ມີສັນຕິພຳບຢູ່ລຳວນັົ້ນ, ຈັກກະພັດຕ່ຳງດ້ຳວຕ້ອງປະຕິບັດຕຳມສັນ ຍຳເຊີແນວ ປີ
1962 ຢຳ່ ງ ຖກຕອ້ ງ, ຢຸດເຊຳກຳນແຊກແຊງຮຸກຮຳນລຳວ…

5. ກຳນໃຊເ້ ຄີອ່ ງໝຳຍຂດີ ຕໍ່ ( - )

ແມ່ນໝຳຍໃຊ້ຂີດຂັົ້ນຄຳໃດຄຳໜຶ່ີງໃນປະໂຫຍກ ຫ ຂີດຕໍ່ສອງຄຳໃສ່ກັນ ຫ ຂີດຫວແຖວກ່ໍໄດ້.
ຕວຢ່ຳງ ແນວທຳງນະໂຍບຳຍຂອງພກັ - ລັດ, ວດັ ຈະນຳນກຸ ມອງັ ກດິ - ລຳວ…

6. ກຳນໃຊເ້ ຄອ່ີ ງໝຳຍຂີດ ( _ )
ແມ່ນໃຊ້ໃຫ້ຮູ້ວ່ຳ ຄວຳມເວ້ົຳທີ່ຕ້ອງກຳນເນັົ້ນໜັກ ຫ ຄວຳມເວົ້ຳທີ່ສຳຄັນ. ຕວຢ່ຳງ ເພ່ີອຢຳດ ເອຳ

ຊະນະສດັ ຕູຂອງຊຳດ, ປະຊຳຊນລຳວຕອ້ ງສຳມກັ ຄກີ ັນແໜນ້ ແຟ້ນ, ເດດັ ດຽ່ ວຕໍສ່ ້ໂູ ດຍເສຍສະຫະ ທກຸ ຢ່ຳງ.
7. ກຳນໃຊເ້ ຄອ່ີ ງໝຳຍຈຳ້ ໆ ( … )

ແມນ່ ໃຫ້ຮູວ້ ່ຳມອີ ນັ ຂຽນລງບອ່ ນນີແົ້ ຕບ່ ຂ່ໍ ຽນ, ໃຫ້ຂຽນພຽງແຕ່ 3 ຈ້ຳແລວ້ ພ ຫ ວຳ່ ຍັງມີຄວຳມ ອນ່ີ ທ່ີ

ຈະ ຕ້ອງເວົ້ຳຕໍ່ໄປອີກ, ຕວຢ່ຳງ ກຳນປະຕບິ ັດຕນໃຫເ້ ປນັ ພນລະເມອງດຂີ ອງຊຳດນັນ້ົ ຕ້ອງເປັນ

34

ໜໃູ ໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ຄນມີສນິ ທຳ, ມກີ ຳນປະ ພຶດຮຽບຮອ້ ຍ…

8. ກຳນໃຊເ້ ຄອ່ີ ງໝຳຍຖຳມ ( ? )

ແມນ່ ໃຫຮ້ ູ້ວຳ່ ຄຳເວ້ຳົ ຢທູ່ ຳງໜ້ຳນແ້ົີ ມນ່ ເປນັ ຄຳຖຳມ, ຕວຢຳ່ ງ ເຈ້ຳົ ໄປໂຮງຮຽນກັບໃຜ?, ເຈ້ົຳ ສຳມຳດ
ເຮັດ ບດເຝິກຫັດໄດ້ບ? ນະໂຍບຳຍຂອງລັດຖະບຳນຕໍ່ຄູ - ອຳຈຳນມີຫຍັງແດ່? ເຈ້ົຳສຳມຳດ ແຕ່ງກຳບກອນ
ພົ້ນເມອງ ລຳວໄດບ້ ?.

9. ກຳນໃຊເ້ ຄີອ່ ງໝຳຍທວ້ ງ ( ! )

ເປັນເຄ່ີອງໝຳຍທີ່ຂຽນໄວ້ທ້ຳຍຄຳ ຫ ຂ້ໍຄວຳມສະແດງຄວຳມມະຫັດສະຈັນ, ຄວຳມປຳດຖະ ໜຳ,
ຄວຳມດີ ໃຈ, ຄວຳມຕກໃຈ, ຕວຢຳ່ ງ ບະ໊ !, ໂອຍ!, ໂອ!, ປະໂທ!...

10. ກຳນໃຊ້ເຄ່ີອງໝຳຍວງຢມ ( “…” )

ແມ່ນໃຫ້ຮູ້ວ່ຳ ຄຳຢູ່ໃນເຄີ່ອງໝຳຍນັົ້ນແມ່ນຢມຄຳເວົ້ຳຂອງຄນອີ່ນ. ຕວຢ່ຳງ ຊຳວບູຮຳນກ່ຳວ ວ່ຳ
“ຄວຳມ ພະຍຳຍຳມເປັນບໍ່ເກດີ ແຫ່ງຄວຳມສຳເລດັ ”, ທຳ່ ນ ເລນີນ ໄດເ້ ວົຳ້ ວຳ່ “ ຮຽນແລວ້ ຮຽນອີກ ຮຽນເລອ້ົ ຍໆ
ໄປ ”.

11. ກຳນໃຊ້ເຄ່ອີ ງໝຳຍວງເລບັ ( (…) )

ແມນ່ ໃຫຮ້ ້ວູ ຳ່ ຄຳຢ່ໃູ ນວງເລັບນົ້ນັ ແມ່ນຄຳຊີ້ແົ ຈງເພ້ີມົ ຕີມ່ . ກອງປະຊຼມຸ ກວດແກ້ປື້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່
ມຄ (ຊັ້ນົ ປີທີ 1 ລະບບ 8+3 ແລະ 11+3) ປິດລງແລ້ວຢ່ຳງເປັນທຳງກຳນ.

12. ກຳນໃຊ້ເຄ່ີອງໝຳຍລ້ມົ ( " )

ແມ່ນໃຫຮ້ ້ວູ ່ຳ ກຳນນຂີດກ້ອງງຄຳເວ້ຳົ ອນັ ໜ່ຶີງທີ່ເວ້ຳົ ລົ້ມຄນ ແຕ່ຫຳກບໍຢ່ ຳກຂຽນຄນເພີ່ນໃຊ້ ເຄ່ີອງໝ
ຳຍນ້ແົີ ທນ ຕວຢຳ່ ງ:

+ ແມ່ນເຄອີ່ ງໝຳຍ ບວກ
- " ລບ
X " ຄນູ
: " ຫຳນ

35

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ິຍະວົງ

13. ກຳນໃຊ້ເຄອ່ີ ງໝຳຍແລະອ່ີນໆ ( ໆລໆ )
ແມ່ນໝຳຍໃຫ້ຮູ້ ຍັງມີອັນອີ່ນໆເວົ້ຳອີກແຕ່ຫຳກບ່ໍຂຽນລງໃສ່, ຕວຢ່ຳງ ປະເທດລຳວຮັ່ົງມີກ ຍ້ອນວ່ຳ

ມບີ ໍເ່ ຫກັ , ບໍ່ທອງ, ບຄ່ໍ ຳ, ບໍ່ຖ່ຳນຫີນ, ປຳ່ ໄມ້, ສັດປຳ່ , ສດັ ນຳ້ ໆລໆ.
14. ກຳນໃຊ້ເຄີອ່ ງໝຳຍຊຳ້ ( ໆ )

ໝຳຍໃຫຮ້ ວູ້ ຳ່ ຄຳເວ້ົກອ່ ນນີ້ົ ຕອ້ ງເວ້ົຳຊຳ້ ອີກຄົ້ັງໜີງຶ່ , ຕວຢ່ຳງ ພແໍ່ ມຮ່ ັກເຮຳແທໆ້ , ເພນີ່ ສົ່ັງ ສອນຄວຳມ
ດໃີ ຫ້ແກ່ເຮຳເລ້ອົ ຍໆ, ຂອ້ ຍຈ່ງຶີ ດີໃຈແທ້ໆ.

4.5 ຫກັ ກຳນໃຊຄ້ ຳຕ່ໍ
ຄຳຕໍ່ ແມ່ນຄຳຈຳພວກທີ່ໃຊ້ຕ່ໍຄຳໜຶ່ີງໃສ່ກັບຄຳອ່ີນ, ປະໂຫຍກໜຶີ່ງໃສ່ກັບປະໂຫຍກອີ່ນເຊັ່ົນ ກັບ, ແລະ,
ທັງ, ຈງ່ີຶ , ຈົັງ່ , ໄດ້, ກດີ, ກດທີ ້ອນ, ຄ, ຄດັ່ົງ, ກຄ່ໍ , ຄວ່ຳ, ຄນັ , ຄັນວ່ຳ, ຈກັ , ຈັກວຳ່ . ສັກວຳ່ , ສກັ ແຕ່ວຳ່ , ແຕ່,
ແຕ່ວ່ຳ, ຝ່ຳຍ, ຝ່ຳຍວ່ຳ, ສ່ວນວ່ຳ, ເປັນຕົ້ນ, ເປັນຕົ້ນວ່ຳ, ອັນໜຶ່ີງ, ອີກປະກຳນໜຶີ່ງ, ເພຳະ, ເພຳະວ່ຳ, ດ້ວຍ,
ດວ້ ຍວ່ຳ, ເຫດວ່ຳ, ສະນັົ້ນ, ເພຳະສະນ້ັນົ , ເພຳະເຫດນົັນ້ , ບໍດ່ ່ັງົ ນົ້ັນ, ຍ້ອນ, ຍອ້ ນວຳ່ , ດົງ່ັ , ປຳນ, ປຳນວ່ຳ, ຮຳວ,
ຮຳວກບັ , ພຽງ, ພຽງດງົ່ັ , ພຽງດ່ງົັ ວ່ຳ, ເຖງິ , ເຖິງວ່ຳ, ຖ້ຳ, ຖຳ້ ວຳ່ , ຫຳກ, ຫຳກວຳ່ , ຖ້ຳຫຳກວຳ່ , ຜິ, ຜິວ່ຳ, ແມນ່ ,
ແມນ່ ວ່ຳ, ເວ້ັົນ, ເວັນ້ົ ແຕ່, ຈຳກ, ນອກຈຳກ, ເໝອນ, ເໝອນດງ່ົັ , ເທົ່ຳ, ເທົຳ່ ກບັ , ເທຳົ່ ກັບວ່ຳ, ເທ່ົຳກັບ, ຄ້ຳຍ,
ຄຳ້ ຍຄ, ສມມດຸ ວຳ່ , ຢຳ່ ງໃດກດີ, ຢຳ່ ງໃດກຕຳມ, ເຖິງຢ່ຳງໃດກຕຳມ, ໂດຍສະເພຳະຢ່ຳງຍີິ່ງ, ສດຸ ແຕ່ວ່ຳ, ສດຸ ທີ່,
ກ່ຽວ, ກ່ຽວກັບ…
ຄຳທີພ່ ວກເຮຳເຄຍີ ໃຊ້ຢູ່ໃນພຳສຳລຳວ ໃນປດັ ຈບຸ ນັ ມຫີ ຳຍຄຳ, ແຕລ່ ະຄຳໃຊຕ້ ຳ່ ງກນັ ຕຳມ ຄວຳມໝຳຍຂອງ
ມັນ. ຖ້ຳວຳ່ ຜ້ຂູ ຽນຫຳກວ່ຳງໃສ່ໃຫ້ຖກບອ່ ນ ກຈະເຮດັ ໃຫປ້ ະໂຫຍກນັນ້ົ ສມບນູ , ມນີ ຳ້ ໝກັ ຂົ້ນຶ , ງຳ່ ຍແກ່ຜອູ້ ່ຳນ
ແຕຖ່ ຳ້ ຫຳກວຳ່ ຜ້ຂູ ຽນວຳງໃສບ່ ໍ່ຖກຕ້ອງ ຫ ໃຊ້ບຖໍ່ ກຕອ້ ງແລ້ວຈະເຮັດໃຫ້ປະໂຫຍກນົ້ນັ ບມໍ່ ີນ້ຳໝກັ , ບໍມ່ ີຄວຳມ
ມຳຍຄບຖວ້ ນ ດັ່ົງນັ້ົນ, ຈິ່ີງຈະຍກຕວຢ່ຳງບຳງຄຳຕເ່ໍ ອຳມຳໃຊ້ເພີ່ອຊີົ້ ແຈງດັົ່ງຕໄ່ໍ ປນ້ົີ ຄຳຕໍ່ມີຫຳຍຄຳ ເຊົ່ັນ: ແຕ່,
ແຕວ່ ່ຳ, ຍ້ອນວຳ່ , ສະນນ້ັົ , ເພຳະວຳ່ …

ຕວຢ່ຳງ:
- ລູກດຍີ ້ອນພແໍ່ ມບ່ ອກສອນ
- ຂອ້ ຍໄປຕະຫຳດແຕເ່ ຈົ້ຳພດັ ຢເູ່ ຮອນ
- ລຳວຄຳວຽກສະນ້ົັນລຳວຈີິ່ງບໄ່ໍ ດ້ມຳ
- ຂອ້ ຍຈະໄປນຳເຈົຳ້ ແຕວ່ ຳ່ ຂອ້ ຍຕ້ອງບອກແມກ່ ່ອນ

ເພອີ່ ຄວຳມສະດວກ ແລະ ຈ່ີຈຳຄຳຕຈ່ໍ ຳນວນໜີ່ງຶ ໄດ້ງ່ຳຍ ເພີ່ນິ ຈີ່ິງຈຳແນກຄຳຕ່ໍອອກເປັນປະ ເພດຕ່ຳງໆ
ຕຳມໜ້ຳທ່ີຂອງມນັ ມີ 8 ຢ່ຳງຄ:
• ຕ່ຄໍ ວຳມທີລ່ ອຍໄປຕຳມກັນ ຫ ຄຳທີອ່ ະນໂຸ ລມໄປນຳກນັ ໄດ້ແກ່

36

ໜູໃໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວົງ

- ພັກ ແລະ ລັດ, ປູ່ ແລະ ຍຳ່
- ສຸກ ຫ ທຸກ…, ໄປ ແລະ ກັບ…
- ເພ່ີນິ ເຮດັ ຫຍງັ ກ ມີຄນຍອ້ ງ
- ຂ້ອຍອຳບນ້ຳແລວ້ ຈີິ່ງນອນ
- ຄນຜນູ້ ີົ້ທງັ ກິນທງັ ຫ້ີົນ
• ຕໍ່ຂໍ້ຄວຳມທີຂ່ ັດກນັ ຫ ຕຳ່ ງກນັ ໄດ້ແກ່
- ຝົນຕກ ແຕ່ ແດດອອກ
- ອ້ຳຍຫວ ແຕ່ ນ້ອງໄຫ້
- ສຸດແຕ່ວຳ່ ເພິນີ່ ພຳເຮັດ ແຕທ່ ວ່ໍ ່ຳ ເຂຳບເ່ໍ ຮັດ
- ເຖິງແມ່ນວຳ່ ອ້ຳຍຈະໄປນຳກ່ຕໍ ຳມ ແຕວ່ ່ຳຂ້ອຍບໍໄ່ ປ
• ຕໍ່ຄຳຕຳ່ ງຝ່ຳຍກັນເຊົ່ນັ
- ພຂ່ໍ ອງທຳ້ ວສີອອກແຮງເຮດັ ນຳ ສວ່ ນ ລກູ ຊຳຍຂອງລຳວຍຳ່ ງເລຳະຕຳມບຳ້ ນ.
- ທຳ້ ວດຮີ ຽນໜັງສ ສ່ວນ ທ້ຳວມເີ ບ່ິີງໂທລະທດັ .
- ພວກທ່ຳນພຳກນັ ຟັງວິທະຍສຸ ຳ ສ່ວນ ເຮຳຈະຂຽນໜງັ ສ.
• ຕ່ໍຂໍ້ຄວຳມທີ່ເປນັ ເຫດ ແລະ ຜນຂອງກັນເຊົັນ່
- ລູງເຮັດນຳ ເພຳະ ຢຳກໄດເ້ ຂ້ົຳ.
- ພວກນກັ ຮຽນເສງັ ໄດ້ດີ ຍ້ອນຄສູ ອນເກງ່ັົ .
- ນ້ອງບ່ຮໍ ູ້ ຈງ່ີຶ ເຮັດບເ່ໍ ປັນ.
- ຜ້ເູ ຖົ້ຳບ່ຮໍ ຽນ ຈີ່ຶງອ່ຳນບ່ອໍ ອກ.
- ລກູ ດີ ຍອ້ ນ ພໍແ່ ມ່ບອກສອນ.
• ຕໍ່ຂຄ້ໍ ວຳມທີ່ໃຫເ້ ລອກເອຳເຊ່ັົນ
- ພໍ່ ຫ ແມ່.
- ເຈຳົ້ ມກັ ຮອ້ ງເພງ ຫ ມກັ ຟອ້ ນ.
- ທະຫຳນ ຫ ຕຳຫວດ.
- ທຳ່ ນຕອ້ ງໄປປະຊມຼຸ ຫ ບ່ດໍ ງັ່ົ ນນ້ັົ ຜູ້ຕຳງໜຳ້ ໄປແທນ.
• ຕຂ່ໍ ້ໍຄວຳມທບ່ີ ່ແໍ ນ່ນອນ, ຄວຳມຄຳດຄະເນ ຫ ແບ່ງຮັບແບ່ງສເູ້ ຊັນ່ົ
- ຖ້ຳຝນົ ຕກຂອ້ ຍກບ່ໄໍ ດ້ໄປ.
- ຖ້ຳວ່ຳເຈ້ຳົ ຈຳເປນັ ແທ້ ເຈຳ້ົ ຕອ້ ງຫຳທຳງແກ້ໄຂ.
- ຜວິ ຳ່ ບໍໄ່ ດ້ດງ່ົັ ມັກເຮຳກບເ່ໍ ອຳ.

37

ໜໃູ ໝຸ່ ສລຸ ຍິ ະວງົ

- ພວກເຮຳບໍເ່ ຊ່ີອໝັົ້ນໃຜນອກຈຳກຕວເຮຳເອງ.
• ຂໍ້ຕໍ່ຄວຳມປຽບທຽບເຊ່ົັນ

- ນອ້ ງສຳວເຮດັ ວຽກ ເໝອນດົັງ່ ເຄີຍເຮັດນຳ.
- ພໍແ່ ມເ່ ວຳົ້ ຖກ ຄດງ່ົັ ເຫັນກບັ ຕຳ.
- ຟອງນ້ຳເປັນກ້ອນໃຫຍ່ ຮຳວກັບ ໜວ່ ຍພູ.
- ທ້ຳວດີແລນ່ ໄວ ປຳນ ມ້ຳ
- ລຳວຂຳວງຳມ ເໝອນ ດງັ່ົ ປຍູ ຝ້ຳຍ.
• ຕໍ່ຂຄໍ້ ວຳມໃຫມ້ ່ວນຂົຶ້ນເຊົ່ນັ
- ເປັນຢ່ຳງໃດກຕຳມໃນເມີ່ອເຮຳພໃຈແລວ້ ຕ້ອງເຮດັ .
- ເຖງິ ຢ່ຳງໃດກຊຳ່ ງເພຳະລຳວເປນັ ຄນໃຈດີ.
- ແມນ່ ຢຳກປຳນໃດກຕຳມເຮຳຈະພະຍຳຍຳມຕ່ໍສູ້ຈນກວ່ຳຈະໄດ້ໄຊຊະນະ.
- ອັນວຳ່ ຄວຳມສພຸ ຳບອອ່ ນນອ້ ມໃຜໆກມກັ .

4.6 ຫກັ ກຳນໃຊຕ້ ວ ຮ ແລະ ລ

ຄຳເວ້ົຳໃນພຳສຳລຳວສ່ວນຫຳຍແມ່ນໄດ້ເຄ້ົຳສັບມຳຈຳກພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກິດ ແລະ ພຳ ສຳບຳລີ -

ສັນສະກິດ ໄດເ້ ຂົ້ຳມຳປົນເປຢູ່ນຳເປນັ ເວລຳດນນຳນແລ້ວ ແຕ່ວຳ່ ໃນພຳສຳລຳວເຮຳບໍມ່ ຕີ ວ “ຣ” ຫັນລົ້ນີ ຄກນັ ກບັ

ພຳສຳບຳລີ - ສັນສະກດິ . ດັົ່ງນັ້ົນ, ເມີ່ອນຳມຳໃຊ້ໃນພຳສຳລຳວແລ້ວເພີິ່ນຈະ ປ່ຽນ “ຣ” ມຳເປັນ “ຮ” ແລະ “ລ”

ໃນພຳສຳລຳວແທນ. ເມີ່ອນຳເອຳພຳສຳເຫ ົ່ຳນັ້ົນມຳໃຊ້ບຳງຄຳຈະ ຕ້ອງໄດ້ມີກຳນດັດແປງໃຫ້ເໝຳະສມ ຫ

ຖກຕອ້ ງຕຳມພຳສຳລຳວ ດງັົ່ ຕວຢ່ຳງທຈີ່ ະນຳມຳສະເໜີຂຳ້ ງ ລ່ມຸ ນ:້ີົ

ຕວຢ່ຳງ 1: ຄຳຂຽນຜດິ
ໂລງແລມ
ຄຳຂຽນຖກ ໂລງລຽນ
ໂຮງແຮມ ລັບລູ້
ໂຮງຮຽນ ລບັ ຊຳບ
ຮບັ ຮູ້ ພະພດຸ ທະລູບ
ຮບັ ຊຳບ ກຳນລວມມ
ພະພຸດທະຮບູ ກຳນລກຸ ລຳນ
ກຳນຮ່ວມມ ລັບລອງ
ກຳນຮຸກຮຳນ ລອງຂ
ຮບັ ຮອງ ສລູ້ ບ
ຮອ້ ງຂ 38
ສູ້ຮບ

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວົງ

ນັກຮບ ນັກລບ
ນກັ ຮຽນ ນັກລຽນ
ຮວບຮວມ ລວບລວມ
ຮ້ຳນອຳຫຳນ ລຳ້ ນອຳນຫຳນ
ຕ້ອນຮັບ ຕ້ອນລບັ
ຮັບສ່ງົ ລບັ ສ່ົງ
ຮອ້ ຍ ລ້ອຍ
ແຮກພບ ແລກພບ
ຮຳວີ ລຳວີ
ຂົີ້ຮ້ຳຍ ຂ້ລີົ ຳຍ
ຮູບປະທຳ ລບູ ປະທຳ
ຮຽບຮອ້ ຍ ລຽບລ້ອຍ
ຕວຢຳ່ ງ 2
ຄຳທ່ີໃຊ້ຕວ “ຮ” ຖກ ຄຳທໃີ ຊຕ້ ວ “ລ” ຖກ

ຮກັ : ຮກັ ແພງ, ອຳຮັກ ລັກ: ລກັ ຂອງ, ລກັ ສະນະ

ໄຮ່: ໄຮເ່ ຂ້ຳົ ໄລ່: ໄລໜ່ ີ, ໄມໄ້ ລ່

ຮຳ: ຮຳເຂົ້ຳ, ຝນົ ຮຳ ລຳ: ລຳນຳ້ , ໝໍລຳ, ຄະລຳ

ແຮກ: ແຮກສ່ຽວ, ແຮກນຳ ແລກ: ແລກປ່ຽນ, ແລກເງນີ

ຮຳ້ ຍ: ຮຳ້ ຍກຳດ, ຜູ້ຮ້ຳຍ ລ້ຳຍ: ລ້ຳຍຊຳ້ ຍ

ຮັບ: ຮບັ ຮອງ, ຮບັ ຮູ້ ລັບ: ລັບພຳ້ , ລັບລົີ້

ຮຳ່ : ຮຳ່ ໄຮ, ຮຳ່ ຮຽນ ລ່ຳ: ລ່ຳຢ້ຽມ, ລຳ່ ແລ

4.7 ຫກັ ກຳນເຊອ່ີ ມຄຳຮຽງຄຳໃນປະໂຫຍກ
ໃນປະໂຫຍກໜຶງ່ີ ໆຍ່ອມມີຄຳຕວຕົ້ັງ, ຄຳກຳມະ ແລະ ຄຳປະກອບຕັົ້ງລຽນກັນ. ຖ້ຳວ່ຳຈຳເປັນ ຕ້ອງເອຳຄຳ

ເຊີ່ອມ, ຄຳຄນຸ ນຳມ ຫ ຄຳຕມ່ໍ ຳຕມ່ີ ໃສນ່ ັົ້ນຕອ້ ງຕີ່ມລງໃນບອ່ ນຂອງມັນ, ບດ່ໍ ັົງ່ ນນົັ້ , ຈະບຖໍ່ ກຕຳມວິທີຮຽງຄຳໃນ

ພຳສຳລຳວ ດັ່ົງປະໂຍກທີ່ໃຊ້ຄຳກຳມະຄບ, ເພິີ່ນວຳງຄຳຄຸນນຳມລງຂ້ຳງຫັງ ຂອງຄຳກຳມະເພ່ີອຂະຫຍຳຍຄວຳມ

ໝຳຍຂອງຄຳກຳມະ. ຕວຢ່ຳງ: ລຳວຍ່ຳງໄວ, ນກບິນສູງ, ໄກ່ຂັນມ່ວນ, ນອນຫັບດີ, ຝົນຕກຫຳຍ… ຖ້ຳ

ປະໂຫຍກໃດໃຊ້ຄຳກຳມະຂຳດນັົ້ນເພິ່ີນຈະວຳງຄຳຄຸນ ນຳມລນຂ້ຳງຫັງຄຳປະກອບສະເໝີ. ຕວຢ່ຳງ: ຂ້ອຍກິນ

ເຂົ້ຳໄດ້ດ,ີ ລຳວໄປໂຮງຮຽງໄວ, ລຳວອຳ່ ນ ໜັງສພິມທກຸ ໆມ້ົ, ແມເ່ ບິງີ່ ໂທລະພຳບຈນເດີກ…

39

ໜູໃໝຸ່ ສຸລິຍະວງົ

ໃນບຳງກລະນີ ຄຳຄຸນນຳມຫຳກຂະຫຍຳຍຄຳນຳມທີ່ເປັນຄຳປະກອບນົ້ັນ, ເພ່ີນິ ຈະວຳງຄຳຄຸນ ນຳມໄວ້ຂ້ຳງ
ຫັງຂອງຄຳກຳມະ ເຊັນົ່ ເພນ່ີິ ເຮດັ ຫຳຍວຽກ

ຖ້ຳຫຳກຄຳຄນຸ ນຳມນັົ້ນໃຊຂ້ ະຫຍຳຍຄຳກຳມະຂອງປະໂຫຍກເພີ່ິນກຍໍ່ ງັ ວຳງໄວ້ຂຳ້ ງຫັງຂອງຄຳ ນຳມຄເກ່ົຳ
ເຊນັ່ົ ເພ່ນີິ ເຮດັ ວຽກຫຳຍ.

ຈຳກບັນຫຳຂ້ຳງເທິງນ້ັນົ , ເຮຳຈະສງັ ເກດເຫັນໄດ້ວຳ່ ເມ່ອີ ຄຳຂະຫຍຳຍຍ້ຳຍທີ່ຕົງັ້ ຂອງມັນແລວ້ , ຈະເຮັດໃຫ້
ຄວຳມໝຳຍຂອງປະໂຫຍກປຽ່ ນແປງໄປ ດງ່ົັ ນ້ນົັ , ກຳນເວຳ້ົ ແລະ ກຳນຂຽນຕອ້ ງໃຫຊ້ ັດ ເຈນ ແລະ ໃຫຖ້ ກຕ້ອງ
ຕຳມຫກັ ພຳສຳລຳວ.
• ຂໍ້ທີ່ຄວນລະວງັ ແລະ ເອຳໃຈໃສ່ລະຫວຳ່ ງຄຳເຊີ່ອມ ແລະ ຄຳຕໍ່

ຄຳເຊ່ີອມ ແລະ ຄຳຕໍ່ບຳງຄຳເປັນຄຳດຽວກນັ (ກບັ , ແຕ່, ຈນ) ແຕ່ມນັ ມີວິທໃີ ຊແ້ ຕກຕຳ່ ງກັນເຊ່ັນົ ຂ້ອຍໄປ
ນຳກັບອ້ຳຍ, ເພີ່ນມຳແຕ່ເຮັດວຽກ, ເພີ່ນລຳຈນແຈ້ງ ບັນດຳຄຳສັບທີ່ຂີດກ້ອງນັ້ົນແມ່ນຄຳ ເຊີ່ອມເພຳະມັນມີ
ລກັ ສະນະນຳເອຳປະໂຫຍກ ຫ ຄຳເວົ້ຳໄປເພີມ່ ເຕີມຄວຳມໝຳຍໃຫ້ແກກ່ ັນ ແລະ ກນັ ຢຳ່ ງແຈມ່ ແຈ້ງຂຶນົ້ .

ຄຳຕ່ໍ ຂ້ອຍກັບພໍ່, ແມ່ໄປຕະຫຳດແຕ່ພ່ໍໄປກຳນ, ນຳງແກ້ວອ່ຳນໜັງສຈນລມກິນເຂ້ົຳ. ຄຳຂີດກ້ອງ ນົ້ັນ
ແມນ່ ຄຳຕ່ໍເພຳະມນັ ເຮດັ ໃຫ້ຄຳ ຫ ຄວຳມໝຳຍຂອງຄຳຕໍ່ເນ່ີອງ ຫ ໂຮມເຂ້ຳົ ກັນ.

( ຄັດຈຳກ ປມື້ ພຳສຳລຳວ2, ສຳຍສາ້ ງຄູປະຖມ ລະບບ 3 ປ,ີ ໜ້ຳທີ 19-30, ພມີ ປີ 2008 ແລະ ປື້ມພຳສຳ
ລຳວ ປທີ ີ 4, ໜ້ຳທີ 36-43 ພມີ ປີ 2009 )

5 ກິດຈະກຳກຳນຮຽນ - ກຳນສອນແບບຮວ່ ມມ (Cooperative Learning)

5.1 ຄວຳມໝຳຍຂອງກຳນຮຽນຮແູ້ ບບຮວ່ ມມ
ກຳນຮຽນຮແູ້ ບບຮວ່ ມມເປນັ ກຳນຈັດກຳນຮຽນກຳນສອນທີແ່ ບງ່ ຜຮູ້ ຽນອອກເປນັ ກຸ່ມນ້ອຍໆສະມຳຊກິ ໃນກມຸ່ ມີ
ຄວຳມສຳມຳດທີ່ແຕກຕ່ຳງກັນ ແລະ ມີກຳນແລກປ່ຽນຄວຳມຄິດຄວຳມເຫັນມີກຳນຊ່ວຍເຫອສະໜັບສະໜນູ
ເຊິີ່ງກັນ ແລະ ກັນມີຄວຳມຮັບຜດິ ຊອບຮ່ວມກັນເພີ່ອໃຫ້ໄດ້ຄວຳມສຳເລັດຕຳມເປົື້ຳໝຳຍທີ່ກຳນດໄວ້ (ສຸວິດ
ມູນຄຳ, 2002, ໜ້ຳ. 134)

ຈຳກຄວຳມໝຳຍຂອງກຳນຈດັ ກຳນຮຽນ-ກຳນສອນແບບຮ່ວມມຂ້ຳງເທິງສຳມຳດສະຫຼຸບໄດດ້ ົ່ັງນົີ:້ ກຳນຈັດ
ກິດຈະກຳກຳນຮຽນ-ກຳນສອນແບບຮ່ວມມແມ່ນກຳນຈັດກິດຈະກຳທີ່ເນັ້ົນໃຫນ້ ັກຮຽນມີຄວຳມຮູ້ທີ່ແຕກຕ່ຳງ
ກັນມຳເຮັດວຽກກຸ່ມຮ່ວມກັນຕຳມຄວຳມມອບໝຳຍ ແລະ ມີເປົ້ືຳໝຳຍໄປສູ່ຄວຳມສຳເລັດພ້ອມກັນພຳຍໃນ
ກຸ່ມ.

40