ປຶ້ມພາສາາວນຳໃຊ້

ກໝຟງ຃ທຟຓທໞຟຆຟຈເປົຟງພຄ຃ົຄດ່. ຈພໆຄຌພ໇ຌ, ຋ຸກ຃ົຌໃຌຆຟຈຉໟບຄຑຓໃ຅, ປ້ປພກ ແຖຝ ນທຄແນຌ, ຘຍ຋ບຈຘົໆຄເຘຓ
ຓຌເຆບ໇ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟບພຌຈຄຟຓຂບຄຆຟຈຖຟທເປຟົ ໃນງ້ ຌງຄົ ຃ຄົ ຉົທ ແຖຝ ກໟຟທໜໟຟ.

5.4 ຘາ຋ກ຺ ຿ທນາຌ
ໝຟງເຊິຄກຟຌຂຽຌເຑບໆ ງົກຉທົ ດຟ່ ຄ ຘຝໜພຍຘຝໜຌເຖບໆ ຄ຋ໆກໞຟທຓຟຌພ໇ຌ ໃນ້ເຂ໇ົຟໃ຅ຈງິຄໆ ຂ໇ຶຌ,ໃນໜ້ ກພ

ແໜຌ້ ແຖຝ ເຎພຌໜໟຟເຆໆບຊ. ເຖບໆ ຄ຋ໆຌຟຓຟງກົ ຉທົ ດຟ່ ຄໄຈ້ແກ່ ຌິ຋ຟຌຆຟຈົກ, ເຖໆບຄ຅ຟກທພຌຌຝ຃ຝຈ ແຖຝ ເຖໆບຄ຅ຟກ
ຎຝນທຈພ ຘຟຈ. ໂທນຟຌຎຝເຑຈຌ໇ຓກພ ແຆກດ່ໃຌເ຋ຘຝໜຟໂທນຟຌ.
ຉ຺ທດຸາ່ ຄ: ກຟຌຂຽຌຘຟ຋ກົ ໂທນຟຌ

຃ົຌ຋ໆ຋ ຟຎຝໂນງຈແກ່຃ົຌບໆຌ ຊໟຟ຅ຝຎຽຍ຋ຽຍໃນ້ເນພຌຄໞຟງ ກ຃ຉົ໇ຌໄຓ້ໃຌຍໟຟຌ ຋ຸກຍໟຟຌຖໟທຌແຉ່ຓ
ຉົ໇ຌໄຓ້, ຉົ໇ຌໄຓ້ຍຟຄຘຝຌິຈກຎກໄທ້ເຑໆບ຃ທຟຓຄຟຓ, ຍຟຄຘຝຌິຈກຎກໄທ້ເຑໆບກິຌໝຟກ. ຉົ໇ຌໄຓ້ເນົໆຟຌ໇ຑທກເປົຟຊຝຌຸ
ຊຝໝບຓ ຍົທຖຝຍພຈປພກຘຟ ແຉ່ຓຉົ໇ຌໄຓ້ຍຟຄຘຝຌິຈ຋ໆເປົຟຍໆຉໟບຄກຟຌເປົຟກຍໆນົທຆຟ ແຖຝ ຍໆຎົກຎພກປພກຘຟ,຋ພຄຌ໇ກ
ເຑຟຝທໞຟ: ຓຌພ ຍເໆ ຎຌພ ຎຝໂນງຈແກເ່ ປຟົ . ຃ຌົ ເປຟົ ກ຃ກພຍຉຌ໇ົ ໄຓ້,຃ົຌບໆຌ຅ຝປພກແຑຄ ນ ຆພຄກງໟບຌເປົຟກຝ຋ຟຓຎຝໂນງຈ
ນ ຍຓຎຝໂນງຈແກ່ເຂົຟ.

5.5 ບຎຸ ະຓາ຿ທນາຌ
ໝຟງເຊິຄກຟຌຂຽຌຎຽຍ຋ຽຍ ໂຈງຘຟຓຟຈຎຽຍ຋ຽຍ ເຖໆບຄ຋ໆເຎຌພ ປຍຎຝ຋ຟ ແຖຝ ຌຟຓຝ຋ຟເຑໆບໃນ້ຏ້ບໞຟຌ

ເຂົ໇ຟໃ຅ຈໟຟຌ຃ທຟຓໝຟງ, ຈໟຟຌຑຟຍ ແຖຝ ເກຈບຟຖົຓ. ບຸຎຝຓຟໂທນຟຌ ເຎພຌໂທນຟຌເຘຓກຟຌຍພຌຖຝງຟງໂທນຟຌ
ແຖຝ ເ຋ຘຝໜຟໂທນຟຌເຑບໆ ໃນ້ຆພຈເ຅ຌຏ້ບໞຟຌເຂົ໇ຟໃ຅ເຎພຌໜໟຟເຆໆບຊ. ໃຌເທຖຟຂຽຌ຃ທຌເຖບກໂທນຟຌໃນ້ແ຋ຈເໝ
ຟຝກພຍແຉ່ຖຝຎຝເຑຈຂບຄຍົຈ ແຖຝ ເຌບ໇ ໃຌ.
ຉ຺ທດຸ່າຄ: ກຟຌຂຽຌບຸຎຝຓຟໂທນຟຌ

ໝຟງເຊິຄກຟຌຂຽຌຎຽຍ຋ຽຍ ໂຈງຘຟຓຟຈຎຽຍ຋ຽຍ ເຖໆບຄ຋ໆເຎພຌປຍຎຝ຋ຟ ແຖຝ ຌຟຓຓຝ຋ຟເຑໆບໃນ້ຏ້
ບຟໞ ຌເຂ໇ົຟໃ຅ຈໟຟຌ຃ທຟຓໝຟງ, ຈໟຟຌຑຟຍ ແຖຝ ເກຈບຟຖົຓ. ບຸຎຝໂທນຟຌ ເຎພຌໂທນຟຌເຘຓກຟຌຍພຌຖຝງຟງໂທນຟຌ,
ຑພຌຖຝຌຟໂທນຟຌ ແຖຝ ເ຋ຘຝໜຟໂທນຟຌ ເຑໆບໃນ້ຆພຈເ຅ຌຏ້ບໞຟຌເຂົ໇ຟໃ຅ ເຎພຌໜໟຟເຆໆບຊ. ເທຖຟຂຽຌ຃ທຌເຖບກ
ໂທນຟຌໃນ້ແ຋ຈເໝຟຝກຍພ ແຉຖ່ ຝຎຝເຑຈຂບຄຍົຈ ແຖຝ ເຌ໇ບໃຌ.
ຉທົ ດຟ່ ຄ: ກຟຌຂຽຌຍົຈບຸຎຝໂທນຟຌ.

ຑຸຈ຋ຝເ຅ົ໇ຟຎຽຍເໝບຌ຃ົຌຑຟ຋ຟຄໄຎຘ່ຎຝ຋ຍຆ໇ຘໞບຄນົຌ຋ຟຄ ໃນ້ເປົຟເນພຌດ່ຟຄຊຝໜພຈຉຟ ຎຝ຋ຍຌ໇຃ຑຝ
຋ຟ ຏໃ້ ຈໄຈຒ້ ຄພ ຋ຟຓຝເ຋ຘຝໜຟ ນ ບໞຟຌໜພຄຘ຋ຟ ຅ຝໄຈ້ຆໆທໞຟຘຝນຟຈ ປ້຅ພກກໞຟທເຈຌເຂົ໇ຟນຟຈທຄໄຒ ເຑໆບບຟໄຘແຘຄ
ຘຝນທຟໞ ຄ ໃນແ້ ຖຝເນພຌເຘ໇ພຌ຋ຟຄເຈຌໄຎດ່ຟຄແ຅່ຓແ຅້ຄ ໂຈງຘຝຈທກຘຝຍຟງ. ຘໞທຌຏ຋້ ກໆ ຽຈ຃ໟຟຌຍໆຓພກຒພຄ຋ຟຓຝທິໄຌ
ກຍຉໆ ຟໞ ຄນງຄພ ກຍພ ຏໂ້ ຄ຅່ ຟໟ ຋ຍໆ ປໆ ້຅ພກກໟຟທເຈຌເຂ໇ົຟນຟຈທຄໄຒ. ຊໟຟນຟກທໞຟຉຌົ ເບຄເຉຝຘຝນງ຺ຈ ນ ຉົກຂຸຓ ຅ຝຉິຏ້ບໆຌຍໆໄຈ້
ເຑຟຝກຝໂຉເຂົຟເບຄຓໜໟຟ຋ຆໆ ທໞ ງຉຌົ ເບຄ ເຆໆຄິ ກົຄກຍພ ຘຸຑຟຘິຈ຋ໆທໞຟ: “ຉົຌ຋ໆເຑິຄຂບຄຉົຌ”

51

ປຍຌກພ ປຽຌຂຽຌໜພຄຘ

ເ຅຃ທາຓ

ກຟຌຂຽຌກແຓ່ຌກຟຌຘໆຘຟຌດ່ຟຄໜຶໆຄ ຖຝນທໞຟຄຏ້ບໞຟຌກພຍຏ້ຂຽຌ ໂຈງໃຆ້ຉົທບບພກຘບຌເຎພຌຑຟນຟຌຝ.
ຘຝຌພ໇ຌ, ເທຖຟຂຽຌຉໟບຄໄຈ້ຌຟໃຆ້ນພກກຟຌຂຽຌໃນ້ຊກຉໟບຄ ແຖຝ ເໝຟຝຘົຓ ກພຍເຌ໇ບໃຌຎຝເຑຈຍົຈຉໞຟຄ໅ຌພ໇ຌ ເຑໆບ
ເປພຈໃນຏ້ ້ບຟໞ ຌເຂົ໇ຟໃ຅ເຌບໃຌ຃ທຟຓໝຟງຂບຄຍຈົ ຆພຈເ຅ຌ.

຃າຊາຓ

1. ຖກພ ຘຝຌຝ ແຖຝ ຎຝເຑຈຂບຄກຟຌຂຽຌຓນງພຄແຈ່?
2. ຍພຌນຟ຋຃ໆ ທຌປໃ້ ຌເທຖຟຂຽຌຓນງພຄແຈ?່
3. ກຟຌກຽຓຉທົ ຂຽຌຌພຌ໇ ຃ທຌຎຝຉິຍພຈ຅ພກຂ໇ພຌຉບຌ?
4. ກຟຌຂຽຌຑຟຘຟຖຟທໃນຊ້ ກ຃ທຌເບົຟໃ຅ໃຘຍ່ ຌພ ນຟໃຈແຈ່?
5. ໃນຌ້ ກພ ປຽຌຑພຌຖຝຌຟ “຋ຄົໆ ຌຟດ່ຍຟໟ ຌຌໟບຄໃຌຖຝຈເກຍພ ກໞຽທ?

52

ຍຈ຺ ຋ີ 6

ກາຌຂຼຌ຿຃ຄປາໞ ຄ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄ຿຃ຄປາໞ ຄ

1.1. ຃ທາຓໝາງຂບຄ຿຃ຄປາໞ ຄ
ໂ຃ຄປໞຟຄໝຟງເຊິຄກຟຌກຟຌຈົ ເ຃໇ຟົ ໂ຃ຄຂບຄຍຈົ ຂຽຌໂຈງກຟຌ຅ຈພ ຖຟຈຍພ ເຌບ໇ ໃຌແຌທ຃ິຈ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌເຑໆບເຎພຌ

ແຌທ຋ຟຄໃຌກຟຌຂຽຌ. ກຟຌທຟຄໂ຃ຄປຟໞ ຄກໞບຌຂຽຌ ຆທໞ ງໃນ້ຍົຈຂຽຌຓ຃ທຟຓຘົຓຍຌ, ຂຽຌຄໞຟງ, ຆໞທງໃຌກຟຌ຅ພຈ
ຖຟຈພຍ຃ທຟຓໄຈຈ້ ແຖຝ ຓເຌ໇ບໃຌ຋ໆແຌຌ່ ບຌ ດໃ່ ຌຂບຍເຂຈຂບຄໂ຃ຄປໞຟຄ຋ໄໆ ຈ້ກຟຌຈົ ໄທ.້ ກຟຌຂຽຌຓກຟຌທຟຄໂ຃ຄ
ປຟໞ ຄໄທກ້ ບໞ ຌ ຎຽຍເໝບຌກຟຌເປພຈທຽກ຋ໆຓກຟຌທຟຄແຏຌກຟຌໄທ້ຖທໞ ຄໜຟໟ .

1.2. ຃ທາຓຘາ຃ັຌຂບຄ຿຃ຄປໞາຄ
຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄກຟຌຂຽຌໂ຃ຄປຟໞ ຄກບໞ ຌກຟຌຂຽຌຓຈໆພຄຌ:໇ ໂ຃ຄປຟໞ ຄ ຆໞທງໃນ້ເປຟົ ຖຝຈົຓແຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ກໞຽທ

ກພຍເຖໆບຄ຋຅ໆ ຝຂຽຌໝຟງ຃ທຟຓທຟໞ ປທຍປທຓ຃ທຟຓ຃ຈິ ຅ຟກຂຓ໇ ຌນ ນ ຎຝຘົຍກຟຌຉທົ ຅ຄິ ແຖ້ທຌຟຓຟຘຟໟ ຄເຎພຌນົທຂ໇
ໂຈງ຃ຈພ ເຖບກເບຟົ ຍພຌນຟ຋ໆຘຟ຃ຌພ ກຄົ ກຍພ ເຎ໇ຟົ ໝຟງ. ຊຟໟ ຃ທຟຓປ້ຘຶກ ນ ຂ໇ຓຌກຽໞ ທກຍພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ງພຄຍໆ຋ຌພ ຑຽຄຑ ຉໟບຄ
ໄຈ຃້ ໇ົຌ຃ທໟ ຟເຑຓໆ ເຉຓ.

ກຟຌທຟຄໂ຃ຄປໞຟຄຆທໞ ງໃນກ້ ຟຌຂຽຌຓ຃ທຟຓຘຟຑຌພ ກຌພ ຈ ໝຟງ຃ທຟຓທໞຟເປົຟຌຟເບຟົ ຂຓ໇ ຌ຅ຟກກຟຌປທຍປທຓ
ແຌທ຃ທຟຓ຃ິຈຓຟປຽຍປຽຄໃນ້ເໝຟຝຘຓົ ຉຟຓຂຌ໇ພ ຉບຌ ຉຟຓຖຟຈພຍ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ, ຉຟຓຖຟຈຍພ ເນຈນຟຏົຌ ນ ບຌພ ຖທຓ
ໄຎນຟບຌພ ຘຝເຑຟຝ ເປົຟ຅ພຈປຽຄແຍຍຌ໇ ກເຑໆບຎບ້ ຄກຌພ ຃ທຟຓນຄົ ຖຓ ເປຈພ ໃນ້ເຌບ໇ ຃ທຟຓຓກຟຌຉໆເຌໆບຄ.

ໂ຃ຄປໞຟຄຆໞທງຏ້ຂຽຌຑິ຅ຟຖຝຌຟຍຌພ ນຟ຋຅ໆ ຝຂຽຌແຉຖ່ ຝເຎຟົ໇ ໝຟງຓຘພຈຘທໞ ຌຑຈ ນ ຍໆຘທໞ ຌຌຘຟ຃ຌພ ຓກຟຌຂຝ
ນງຟງ຃ທຟຓໝຟງ ນ ເຌພ໇ຌໜພກຑຽຄໃຈ຋ໆບບກຌບກເຎົ໇ຟໝຟງແຓ່ຌຉຈພ ບບກ.

ຈໆຄພ ຌ໇ຌພ , ກຟຌທຟຄໂ຃ຄປຟໞ ຄເຎພຌກຟຌຖຝຈຓົ ຃ທຟຓ຃ິຈ.ກຟຌ຅ຈພ ຖຝຈພຍ຃ທຟຓ຃ິຈໃນເ້ ຎພຌຖຝຍຍົ ເຆຄໆິ ເປພຈໃນກ້ ຟຌບໞຟຌຍົຈ
ຂຽຌເຂ໇ຟົ ໃ຅ກພຌຄໞຟງ. ຘຝຌຌ໇ພ , ກຟຌທຟຄໂ຃ຄເຖໆບຄໄຈ້ຈເ຋ຟົໆ ໃຈ ຘຟໆ ກຍພ ເປົຟຎຝຘົຍຏຌົ ຘຟເຖພຈໃຌກຟຌຂຽຌໄຎແຖ້ທຂ໇ຌພ
ໜຶໆຄ.

2. ຂໄຌັ ຉບຌກາຌຂຼຌ຿຃ຄປໞາຄ

ນຄພ ຅ຟກເປຟົ ເຖບກນົທຂ຋໇ ໆ຅ຝຂຽຌແຖ້ທ ກເຖໆຓຉຌ໇ົ ທຟຄໂ຃ຄປຟໞ ຄ ກຟຌທຟຄໂ຃ຄເຖບໆ ຄ຅ຝຓຂພ໇ຌຉບຌ຃ ຖຝຈົຓ
ແຌທ຃ິຈ, ຃ຈພ ຅ບໟ ຌເຌບ໇ ໃຌ຃ທຟຓ຃ິຈ, ຅ພຈຖຟຈຍພ ແຌທ຃ຈິ , ຂຝນງຟງ ແຖຝ ປຽຍປຽຄເຎພຌ຃ຟເທຟ໇ົ .

53

2.1 ຖະຈຓ຺ ຾ຌທ຃ຈິ
ຖຝຈົຓ຃ທຟຓ຃ິຈໝຟງເຊຄິ ກຟຌປທຍປທຓ຃ທຟຓ຃ິຈກຽໞ ທກພຍເຖບໆ ຄ຋຅ໆ ຝຂຽຌ, ແຌທ຃ທຟຓ຃ິຈ຋ໆ຅ຝຂຽຌ

ແຓຌ່ ຓຟ຅ຟກ຃ທຟຓປ,້ ຍຈົ ປຽຌ, ຎຝຘຍົ ກຟຌ ແຖຝ຃ທຟຓຆຟຌິຆຟຌຟຌຂບຄຉຌົ ເບຄ, ຌບກ຅ຟກ຃ທຟຓ຃ຈິ ຈຄພໆ ກຟໞ ທກໞຽທ
ກພຍນົທຂ຋໇ ໆ຅ຝຂຽຌແຖທ້ ງຄພ ຓເຌບ໇ ໃຌນງຄພ ແຈ຋່ ຅ໆ ຝຌຟຓຟເຑໆຓຉຓໆ . ຊຟໟ ນຟກງຄພ ຍ຋ໞ ຌພ ຓ຃ທຟຓປກ້ ໞຽທກຍພ ເຖບໆ ຄ຋຅ໆ ຝ
ຂຽຌຉບໟ ຄຆບກນຟຂຓ໇ ຌ຅ຟກແນໆຄຉຟໞ ຄ໅ເຎຌພ ຉົ໇ຌ. ແຓ່ຌກຟຌ຃ົຌ໇ ຃ໟທຟຎຶຓ໇ ຉຟຖຟ, ເບກຝຘຟຌ, ທຟຖຝຘຟຌ, ໜຄພ ຘຑິຓນຖຄົ
ໄຎ຋ຈພ ຘຝຌຝຉທົ ຅ຄິ ຑໟບຓ຋ຄພ ຘຟຑຟຈກພຍຏ້຋ໆເ຃ງປຓ້ ຟກໞບຌກຽໞ ທກພຍເຖບໆ ຄ຋ໆ຅ຝຂຽຌ.

ຉທ຺ ດາຸ່ ຄ :

ຊຟໟ ເປຟົ ດຟກຂຽຌຍຈົ ຘຟຖຝ຃ຝຈ຋ບໞ ຄ຋ຽໞ ທຘຝຊຟຌ຋ໃໆ ຈໜຄໆ ກຉໟບຄຓກຟຌເກພຍກຟຂຓ໇ ຌ຋ຈໆ ຍຘໆ ຝເຑຟຝແຉ່຃ົ໇ຌ຃ໟ
ທຟຎຓ໇ຶ ຉຟຖຟ, ເບກຝຘຟຌ, ໜຄພ ຘຑິຓເ຋ົໆຟຌພຌ໇ . ຂຘ໇ ຟ຃ພຌ຋ໆຘຸຈເປຟົ ຉໟບຄຓຎຝຘຍົ ກຟຌໂຈງກຄົ ຃ໄຈໄ້ ຎ຋ໞຽທຘຝຊຟຌ຋ຌໆ ໇ພຌ
ຓຟແຖ້ທຍົຈຂຽຌ຅ຶຄໆ ຅ຝຓເຌບ໇ ໃຌຘົຓຍຌແຍຍ ແຖຝ ຓຖຈົ ຆຟຈຈ. ຈພຄໆ ຌຌພ໇ ກບໞ ຌ຅ຝຂຽຌເຖບໆ ຄໃຈໜໆຶຄເປົຟຉໟບຄຖຝຈຓົ
ແຌທ຃ຈິ ກໞຽທກພຍຂຓ໇ ຌຉຟໞ ຄ໅຋຅ໆ ຝຌຟຓຟຂຽຌ. ກບໞ ຌ຅ຝໄຈຂ້ ຓ໇ ຌຈພໆຄກຟໞ ທກບໞ ຌບໆຌໝົຈເປຟົ ຉບໟ ຄຓ຃ທຟຓປຑ້ ຌ໇ ຊຟຌ
ຖຝຈຍພ ໃຈໜໆຄຶ ກໞບຌ຅ຄໆ ຘຟຓຟຈ຃ົ໇ຌ຃ໟທຟໄຈ.້

2.2 ຃ັຈ຅ໟບຌຽຌືບໄ ເຌ຾ຌທ຃ຈິ
ໃຌກຟຌຖຝຈຓົ ແຌທ຃ິຈເປຟົ ຅ຝປທຍປທຓແຌທ຃ິຈ຋ຸກດ່ຟຄ຋຃ໆ ຈິ ໄຈ້ຍຟຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ບຟຈ຅ຝບບກຌບກເຖໆບຄ

ໄກ຅ຟກເຖໆບຄ຋ໆເປົຟ຅ຝຂຽຌຍກໆ ຽໞ ທກພຍນົທຂ໇ນຟງຎຟຌໃຈ, ຃ທຌ຃ຈພ ແຌທ຃ທຟຓ຃ິຈຈໆຄພ ກໞຟທບບກ ເບົຟຘຝເຑຟຝແຉ່ແຌທ
຃ິຈ຋ໆເຎພຌຘຟຖຝຘຟ຃ຌພ ຋ໆກໞຽທຂບໟ ຄກຍພ ເຖໆບຄ຋ໆ຅ຝຂຽຌເ຋ໆຟົ ຌ໇ພຌ. ນຄພ ຅ຟກຌຌພ໇ ຅ິຄໆ ຅ພຈແຌທ຃ຈິ ຈພໆຄກໞຟທເຂ໇ົຟນຟກພຌ ຉພ໇ຄ
ເຎພຌເຎຟົ໇ ໝຟງໃນງໞປທຓກພຌແຖທ້ ແງກເຎຌພ ນທົ ຂງ໇ ບໞ ງ ນ ຅ພຈຎຝເຑຈ຋ໆດ່ໃກ຃້ ຽຄໃນ້ດ່ຌຟກຌພ .

3.3 ຅ັຈຖາຈັຍ຾ຌທ຃ິຈ
ເຓໆບ຃ຈພ ຅ໟບຌເຌບ໇ ໃຌແຌທ຃ຈິ ເຂົຟນຟກຌພ ແຖ້ທກຌຟຓຟປຽຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓໃນເ້ ໝຟຝຘຓົ ກຍພ ຎຝເຑຈຂບຄຍຈົ ກຟຌ

ປຽຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓຓນຟງແຍຍ ເຆໆພຌ

ກ. ຖາຈຍັ ຉາຓຽນຈ ຾ຖະຏຌ຺

ກຟຌ຅ພຈຖຟຈຍພ ແຌທ຃ິຈຂບຄຍົຈປຽຌໃຈໜໆຄຶ ເປົຟ຃ທຌ຅ຈພ ຉຟຓເນຈນຟຏົຌ (ນ຅ຟກຏຌົ ໄຎນຟເນຈ) , ກຟຌ
ຖຟຈຍພ ຎຝເຑຈຌເ໇ ໝຟຝແກກ່ ຟຌຂຽຌຍົຈຎຝເຑຈຉຟໞ ຄ໅ ໂຈງຘຝເຑຟຝແຓຌ່ ຍຈົ ທເິ ຃ຟຝຍຌພ ນຟຉຟຓເນຈນຟຏຌົ ນ຅ຟກຏຌົ
ໄຎນຟເນຈ. ກຟຌຂຽຌຍົຈ຃ທຟຓ຋ຉໆ ໟບຄກຟຌໃນຏ້ ບ້ ໞຟຌເນຌພ ຈຌຟກຉໟບຄໃຆທ້ ິ຋ຆແ໇ ຅ຄນຟເນຈກບໞ ຌ ແຖ້ທ຅ໆຶຄຘຝແຈຄຏຌົ
ໄຈ້ປພຍຉຟຓນພຄ.

ຂ.ຖາຈຍັ ຉາຓຽທຖານືົ ຽນຈກາຌ

54

ກຟຌຂຽຌຍົຈເຖໆບຄໃຈໜຄໆຶ ຋ໆຓເນຈກຟຌເກຈຂ໇ຌ ເປຟົ ຉບໟ ຄໃຆ້ຖຟຈພຍຉຟຓເນຈກຟຌກບໞ ຌນຉຟຓຂພ໇ຌຉບຌຂບຄເທຖຟ຋ໆ
ເກຈຂ໇ຌ. ຍຟຄ຃ພ໇ຄຏຂ້ ຽຌ ບຟຈ຅ຝຖຟຈຍພ ຃ທຟຓຉຟຓເນຈກຟຌກບໞ ຌແຖທ້ ຅ຶໆຄໃຆ້ເທຖຟຉຟຓນພຄ. ຓຍຟຄກຖຝຌ, ຏຂ້ ຽຌ
ບຟຈຖຟຈຍພ ຉຟຓຂ໇ພຌຉບຌຂບຄເທຖຟໝຟງ຃ທຟຓທໞຟຍບກເທຖຟກບໞ ຌເນຈກຟຌ຋ໆ຅ເກຈຂ໇ຌ.

຃. ຖາຈັຍຉາຓ຃ທາຓຘາ຃ັຌ

ກຟຌ຅ຈພ ຖຟຈພຍຉຟຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌກເຎພຌຍຌພ ນຟໜຶໆຄ຋ໆ຅ຝຉບໟ ຄໄຈ້ເບຟົ ໃ຅ໃຘໃ່ ຌກຟຌຂຽຌຍຈົ ຎຝເຑຈຉຟໞ ຄ໅
ຍພຌນຟຈຄພໆ ກຟໞ ທຌແ໇ ຓຌ່ ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ນຟງ. ຊໟຟຏຂ້ ຽຌປຽຄຖຟຈຍພ ຂບຄ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຘຍພ ຘຍົ ຅ຝເປຈພ ໃນ້ຏບ້ ໞຟຌຍປໆ ທ້ ໞຟບພຌ
ໃຈເຎພຌຍພຌນຟຘຟ຃ຌພ ຉ໇ົຌຉ ແຖຝບຌພ ໃຈເຎຌພ ຍຌພ ນຟຘຟ຃ພຌຉຌົ໇ ຉ ແຖຝ ບພຌໃຈເຎຌພ ຍພຌນຟຘຟປບຄ. ຌບກ຅ຟກຌຌ໇ພ . ກຟຌ
ຂຽຌກຑົຍ຃ທຟຓນງ້ຄຸ ງຟກ ຍໆປ້ທໞຟຍພຌນຟໃຈ຃ທຌ຋ໆ຅ຝເຌ໇ພຌໜພກ. ຘຝຌພຌ, ເທຖຟຂຽຌ຃ທຌ຅ຈພ ຖຟຈພຍ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ
ຉຌົ໇ ຉກບໞ ຌແຖ້ທ຅ິໆຄແຓ່ຌຍຌພ ນຟຘຟປບຄ. ເປຈພ ແຍຍຌຏ໇ ບ້ ຟໞ ຌຘຟຓຟຈ຅ຟແຌກ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ຋ໆເຎຌພ ຉຌ໇ົ ຉແຖຝຘຟປບຄໄຈ້
ເຑຟຝກຟຌຂຽຌຓກຟຌຉເໆ ຌບໆ ຄເຌ໇ບໃຌເກຟຝກຟງກພຌຈ.

ຄ. ຖາຈັຍ຋ິຈຉາຓຘະຊາຌ຋ີໃ

ກຟຌຂຽຌຍົຈຍຟຄກຖຝຌ ບຟຈ຅ຝກໞຟທເຊຄິ ຘຝຊຟຌ຋ໆ, ຋ຈິ ຋ພຄຘໆ ນ ຘຝຊຟຌ຋ໆນຟງແນ່ຄ, ເປຟົ ຉໟບຄຖຟຈພຍ
ຉຟຓຘຝຊຟຌ຋ໆ຅ຟກເໜບນຟໃຉ້, ຅ຟກ຋ຈິ ຉຟເທຌພ ບບກ ໄຎນຟ຋ິຈຉຟເທຌພ ຉກົ . ຂຘໆ ຟ຃ຌພ ຉໟບຄໄຎຖທຄຈຽທກຌພ ຉຝນບຈ.
ເບຄົ “ ຟບຟຈ຅ຝຖຟຈພຍແຉ່ໃນງໞນຟຌບໟ ງນ ແຉ່ຌໟບງນຟໃນງໞກໄຈບ້ ຄຉຟຓຉົທ຅ຄິ ຂບຄເຖບຄ. ກຟຌຖຟຈພຍ຋ິຈຉຟຓຊຟຌ຋ໆ
ເປພຈໃນຏ້ ບ້ ຟໞ ຌເກຈຓຓຝໂຌຑຟຍ, ຅ຌິ ຉຝຌຟກຟຌ, ຓ຃ທຟຓເຆໆບຉກໆ ພຍ຃ທຟຓ຃ິຈຈຄໆພ ກຟໞ ທ.

຅. ຖະຈຍັ ຅າກຘທໞ ຌຖທຓນາຑາກຘໞທຌຘະຽຑາະ ນົື ຘທໞ ຌຘະຽຑາະນາຘໞທຌຖທຓ

ກຟຌຂຽຌເຖບໆ ຄ຋ໆຓຂຓ໇ ຌ ແງກບບກ຅ຟກຍພຌນຟຖທຓນຟເຎຟ໇ົ ໝຟງຘຝເຑຟຝ ເປົຟບຟຈ຅ຝ຅ພຈຖຟຈພຍແຉ່ເຖໆບຄ
ໃນງແໞ ຖ້ທຓຟເຎພຌເຖບໆ ຄຘຝເຑຟຝຉຟຓຖຟຈຍພ ຋ໆເໝຟຝຘົຓນ຅ພຈຖຟຈຍພ ແຉ່ຘໞທຌຘຝເຑຑຟຝຉຟຓຂ໇ຌພ ຉບຌຂບຄເຖບໆ ຄກບໞ ຌ
ແຖ້ທ຅ໆຄຶ ກໟຟທໄຎຎນຟບຌພ ຖທຓ. ກຟຌ຅ຈພ ຖຟຈພຍ ແຍຍຌເ໇ ປຈພ ໃນກ້ ຟຌຌຂຽຌຈຟເຌຌຌໄຎຉຟຓຂພ໇ຌຉບຌຏ້ບໞຟຌເຂຟົ໇ ໃ຅ຄຟໞ ງ
ງໟບຌທໞຟເຌບ໇ ໃຌຍຈົ ຓ຃ທຟຓຘຟຑຌພ ກພຌຈ.

2.4.ຂະນງາງ຃ທາຓ຃ຈິ ປຼຍປຼຄຽຎັຌ຃າຽທໄາ຺
ເຓໆບເປຟົ ຃ພຈ຅ໟບຌເຌ໇ບໃຌແຌທ຃ຈິ ຅ພຈຖຟຈຍພ ແຌທ຃ິຈ຋ພຄຓົຈແຖທ້ ເປຟົ ບຟຈບຝ຋ຍິ ຟງເຑຓໆ ຉໆຓ ແຖຝງກົ ຉທົ

ດຟ່ ຄຎຝກບຍ. ໂ຃ຄປຟໞ ຄ຋ຈໆ ຌຌພ໇ ຉໟບຄແຓ່ຌໂ຃ຄປໞຟຄ຋ຂໆ ຽຌຄຟໞ ງໄຈ້ດ່ຟຄແ຅ຓ່ ແ຅ຄ້ . ເຓບໆ ເປົຟຉບໟ ຄກຟຌຂຝນງຟງ຃ທຟຓ຃ິຈ
ຘພຄຖທຓກຉໟບຄຂຝນງຟງດ່ໃຌຂບຍເຂຈຂບຄໂ຃ຄປຟໞ ຄ຋ທໆ ຟຄໄທ້ ໂຈງຘຄພ ເຂຍເຑໆບໃນ້ເຌບ໇ ໃຌ຅ຝແ຅ຄ້ , ຓເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝ
ຖຝຈພຍແຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ຆໆ ຈພ ເ຅ຌແຌຌ່ ບຌ. ຊຟໟ ຂ໇ຓຌປງ້ ພຄຍ຋ໆ ຌພ ຑຽຄຑ຋຅ໆ ຝຂຽຌກຉຟຓ ເປຟົ ບຟຈຆບກນຟຂຓ໇ ຌເຑຓໆ ຉຓໆ
ແທ຃ຈິ ຉຟໞ ຄ໅ໃນຆ້ ຈພ ເ຅ຌຂ໇ຌຶ ຉຓໆ . ຅ຟກຌ໇ຌພ ຅ຄໆ ຖົຄຓຂຽຌຉຟຓໂ຃ຄປຟໞ ຄ຋ທໆ ຟຄໄທ້.

55

3. ຎະຽຑຈຂບຄ຿຃ຄປາໞ ຄ

ໂ຃ຄປຟໞ ຄແຍ່ຄບບກເຎພຌ 2 ຎຝເຑຈ຃: ໂ຃ຄປໞຟຄແຍຍນົທຂ໇ ແຖຝ ໂ຃ຄປຟໞ ຄແຍຍຎຝໂນງກ.

3.1 ຿຃ຄປາໞ ຄ຾ຍຍນ຺ທຂໄ
ໂ຃ຄປໞຟຄ຋ໆຌງິ ົຓຂງຌ຋ົທໆ ໄຎ຃ໄ຃ຄປໞຟຄແຍຍນົທຂ໇ ໂ຃ຄປໞຟຄຎຝເຑຈຌຎ໇ ຝກບຍຈທໟ ງນົທຂ໇ນ ເຎຟ໇ົ ໝຟງຘຟ຃ພຌ

ເຆໆິຄບຟຈ຅ຝເຎພຌ຃ຟຘພຍນທຝຖຘຌ໇ພ ໅ ເຑບໆ ໃນ້ເຂົຟ໇ ໃ຅ແຌທ຃ຈິ ດ່ຟຄກໟທຟຄຂທຟຄ ເຑບໆ ໃຆເ້ ຎຌພ ແຌທ຋ຟຄໃຌກຟຌຂຽຌນບຟຈ
ໃຆ້ຉທົ ເຖກຉົທບກພ ຘບຌຆທໞ ງໃຌກຟຌຖຟຈພຍນທົ ຂຉ໇ ຟໞ ຄ໅ໃນ້ເຎພຌຖຝຍຽຍ

ຉທົ ດຟ່ ຄ: ຂຌພ ຉບຌກຟຌຂຽຌໂ຃ຄປຟໞ ຄແຍຍນົທຂ຃໇ ຟທໞຟ “ ກຸຍ ”

ກ. ຖະຈຓ຺ ຾ຌທ຃ທາຓ຃ິຈ

ແຌທ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟ຃ຌພ ກໞຽທກພຍນທົ ຂ໇“ ກຸຍ” ຓ຃:

– ກຸຍຓຖກພ ຘຝຌຝແຌທໃຈ ?
– ກຸຍຓປຍປຟໞ ຄແຉກຉຟໞ ຄ຅ຟກໝທກແຌທໃຈ ?
– ຃ຌົ ດ່ແຊຍໃຈຌງິ ຓົ ໃຆ້ກຸຍ ?
– ຃ົຌຖຟທເຖໆຓໃຆແ້ ຉ່ຘຝໄໝໃຈ ?
– ກຍຸ ຓບຄົ ຎຝກບຍນງພຄແຈ່ ?
– ທຈພ ຊ຋ຸ ໆໃຆເ້ ປພຈກຍຸ ຓນງຄພ ແຈ່ ?
– ກຟຌເປພຈກຍຸ ຓທ຋ິ ໃຈແຈ່ ?
ຂ. ຃ັຈ຅ບໟ ຌຽຌືໄບເຌ຾ຌທ຃ິຈ

ເຌ໇ບໃຌແຌທ຃ິຈກຽໞ ທກຍພ ເຖບໆ ຄກຸຍ຋ຖໆ ຝຈຓົ ຓຟໄຈ້ໃຌຂໜ໇ ຄໆ ເນຌພ ທຟໞ ຍຓໆ ແຌທ຃ຈິ ໃຈບບກຌບກຂບຍເຂຈຂບຄ
ເຖໆບຄ ແຉ່ກຓບຌພ ຆຟ໇ ກພຌ. ຘຝຌ໇ພຌ, ເປົຟຘຟຓຟຈ຅ພຈຓຟດຌ່ ຟກພຌໄຈ້ຈຄໆພ ຌ:໇

- ຃ທຟຓໝຟງຂບຄກຸຍ, ຖກພ ຘຝຌຝປຍປໞຟຄຂບຄກຍຸ (ຎຽຍ຋ຽຍກພຍໝທກ).
- ຎຝນທພຈ຃ທຟຓເຎຌພ ຓຟຂບຄກຍຸ , ຃ົຌຖຟທເຖໆຓໃຆ້ກຸຍໃຌຘຝໄໝໃຈ, ຃ົຌແຊຍໃຈຌງິ ຓົ ໃຆ້

ກຍຸ .
- ບົຄຎຝກບຍຂບຄກຸຍ.
- ທພຈຊຸ຋ໃໆ ຆເ້ ປພຈກກຍຸ .
- ທິ຋ກຟຌເປຈພ ກຸຍ.

຃. ກາຌ຅ັຈຖາຈັຍຽຌືບໄ ເຌຌ຾ຌທ຃ິຈ

- ຃ທຟຓໝຟງຂບຄ຃ຟທຟໞ “ ກຍຸ ” .
- ຎຝນທຈພ ຃ທຟຓເຎພຌຓຟຂບຄກຸຍ.

56

- ຖກພ ຘຝຌຝແຖຝຘໞທຌຎຝກບຍຂບຄກຸຍ.
-ທ຋ິ ກຟຌເປພຈກຍຸ .
ຄ. ກາຌຂະນງາງ຾ຌທ຃ິຈ
• ຃ທາຓໝາງຂບຄ຃າທໞາກຍຸ
ກຍຸ ແຓ່ຌຌເ຃ບໆ ຄໃຆຆ້ ຝຌິຈໜຄໆຶ ຋ໆເປພຈຈໟທງໄຓ້ຎ່ບຄ, ໃຍຉຟຌ, ນ ກຟຍຖຟຌ.

• ຎະນທັຈ຃ທາຓຽຎັຌຓາຂບຄກຍຸ

- ຓຓຟແຉ່ຍປຟຌຌຝກຟຌ.
- ຆຟທໄປຌ່ ຟໃຆ້ເຎພຌເ຃ບໆ ຄຘຍຸ ໃຘນ່ ົທເຑບໆ ຎບ້ ຄກພຌແຈຈ ແຖຝ ຐຌົ ແຖທ້ ງຄພ ຏຝຖເິ ຎພຌຘິຌ຃ໟຟ ນຶ ຈຈພ ແຎຄ
ເຎພຌເ຃ບໆ ຄ຋ໆຖຝຌຶກໄທທ້ ຟຄຘຝແຈຄຉຟຓນຟໟ ຄປຟໟ ຌຉໞຟຄ໅ໃຌຎພຈ຅ຍຸ ພຌ.
- ໃຆທ້ ຈພ ຊຸ຋ໄໆ ຈຓ້ ຟ຅ຟກ຋ຟຓຝຆຟຈ.
- ຌງິ ຓົ ເປພຈກຸຍໃຌແຊຍຆົຌຌຝຍຈົ .

• ຖກັ ຘະຌະ ຾ຖະ ຘທໞ ຌຎະກບຍຂບຄກຍຸ .

-ຖພກຘຝຌຝຂບຄກຍຸ ກຍຸ ຓຖພກຘຝຌຝເຎຌພ ປຍ຅ທງ.
- ຘທໞ ຌຎຝກບຍຂບຄກຸຍ.
-ໄຓ້ຈທ໇ິ ຂຈົ ເຎພຌທຄົ ຓຌ
-ໄຓ້຃໇, ໃຍຉຟຌ, ກຟຍຖຟຄ, ໄຓຆບຈ...
-ຘຟງເຆບກຌຖົຄ ນ ຘຟງເບພຌ.

• ທ຋ິ ຽີ ປຈັ ກຸຍ

ກຸຍ຋ເໆ ປຈພ ຈໟທງໄຓ້ຎບ່ ຄຌຟເບຟົ ໄຓ້ຎບ່ ຄຓຟ຅ພກເຎຌພ ກຍຍຟຄ໅ແຖ້ທຘຟຌແຍຍຉຟແນທຓຖພກຘຝຌຝເຎຌພ ປຍ຅ທງ. ນພຄ຅ຟກ
ຘຟຌແຖທ້ ກຂບຍຉຌຂບຄກຸຍຈໟທງໄຓ້ຈ໇ິທ຋ໆຂຈົ ເຎພຌທຄົ ຓຌົ ແຖ້ທນງຍິ ຈໟທງເຆບກຌຖົຄ ນ ຘຟງເບຌພ .
ກຸຍ຋ໆເປພຈຈໟທງໃຍ຃໇, ກຟຍຖຟຄ, ໃງຉຟຌ ຂົຈໄຓຈ້ ໇ທເຎພຌປຍທຄົ ຓົຌຌບໟ ງ. ໃນງໞຉຟຓຖຟຈຍພ . ນພຄ຅ຟກຌ໇ພຌກຌຟເບົຟໃຍ
ຉຟຌຓຟຖຽຌໃຘໃນ້ເຎຌພ ຖພກຘຝຌຝ຃ຟໟ ງ຃ກພຍປຍ຅ທງ, ນງິຍຈທໟ ງຘຟງຌຖົຄ ຘຸຈ຋ໟຟງກຂບຍຉຌຂບຄກຸຍຈໟທງໄຓຈ້ ິທ໇ ຃
ກຍພ ກຸຍ຋ໆເປພຈຈໟທງໄຓຎ້ ່ບຄ.

57

3.2 ຿຃ຄປໞາຄ຾ຍຍຎະ຿ນງກ
ໂ຃ຄປຟໞ ຄແຍຍຎຝໂນງກ ຓເຎົ໇ຟຓຟງແຌທ຃ຈິ ຘຟ຃ຌພ ຂບຄເຖບໆ ຄໃຌປຍແຍຍຎຝໂນງກຘຓົ ຍຌ. ຓຌພ ເປພຈໃນ້ຆພຈເ຅ຌ ແຖຝ
ເຂຟ໇ົ ໃ຅ຄຟໞ ງ ແຖຝ ຂຝນງຟງ຃ທຟຓ຃ິຈຉເຌບໆ ຄກຌພ ໄຈຘ້ ຝຈທກ ໃຌເທຖຟຈຟເຌຌກຟຌຂຽຌເຑຟຝຓຖຟງຖຝບຽຈຆຈພ ເ຅ຌກໞ
ທຟໂ຃ຄປຟໞ ຄແຍຍນທົ ຂ໇ ເຑບໆ ຃ທຟຓຘຝຈທກເປົຟຘຟຓຟຈໃຆ້ຉທົ ເຖກ ນ ຉທົ ບພກຘບຌຆໞທງຖຟຈພຍນົທຂເ໇ ຆຌໆພ ຈຽທກຌພ .

ຉ຺ທດ່າຸ ຄ:

ໂ຃ຄປໞຟຄແຍຍຎຝໂນງກ

ຍຈົ ທິ຅ຟຌ຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ຋ໆທຟໞ ” ຉກົ ໝແ່ ປຄ້ ເຎຌພ ແປຄ້ ຉກົ ໝກ່ ຟເຎພຌກຟ” .

ກ. ຉັຄໄ ຍັຌນາ

ຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓຓຏົຌຘຝ຋ໟບຌເຊຄິ ກຟຌຈຟຖຄົ ຆທິຈຂບຄ຃ົຌເປົຟດຟ່ ຄເຖິກເຆຄໆິ . ຘຝຌ໇ພຌ,຅ໆຄຶ ຓ຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ຋ທໆ ໞຟ

“ ຉົກໝ່ແປ້ຄເຎພຌແປ້ຄ ຉກົ ໝກ່ ຟເຎພຌກຟ” .

ຂ. ຾ກຍ້ ຌັ ນາ

ບຝ຋ຍິ ຟງ຃ທຟຓໝຟງຂບຄ຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ໂຈງນງ຃໇ ຌົ ເປົຟຈຟຖົຄຆທຈິ ດໃ່ ຌຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓໃຈດໃ່ ຌກຓຸ່ ຃ົຌໃຈແຌ່ຌບຌ
ຉໟບຄໄຈປ້ ຍພ ຏົຌຘຝ຋ໟບຌບພຌຈນຍຈໆ ຅ຟກຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓ ນ ກຸຓ່ ຃ຌົ ຌຌ໇ພ .

• ດັຄໄ ດືຌຘທໞ ຌ຋ຊໃີ ືກ ຾ຖະ ຉາຌຘິ ທໞ ຌ຋ຏໃີ ຈິ

- ດ໇ພຄດຌຘໞທຌ຋ໆຊກ ຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓຂບຄຘພຄ຃ົຓ ກຟຌຑທົ ຑພຌໃຌຘຄພ ຃ົຓຓຏົຌຘຝ຋ໟບຌດ່ຟຄແຌ່ຌບຌ. ເຊິຄ຃ຌົ
ເປົຟ(ບຝ຋ຍິ ຟງຑິຘຈ)຃ົຌເປົຟບຟຈ຅ຝໃຆຏ້ ຌົ ຘຝ຋ໟບຌບພຌຈ຅ຟກຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓ ແຖຝ ກົຄກພຌຂໟຟຓຊໟຟ຃ຌົ
ເປົຟນຟກ຃ບຌແ຃ຌ ກບຟຈ຅ຝໄຈປ້ ຍພ ຏຌົ ຘຝ຋ໟບຌບພຌຍຈໆ ເຆໆຌພ ກພຌ.

- ຉຟຌຘິ ທຌ຋ໆຏຈິ ຎຈພ ໃ຅ຉໞຟຄ໅ຂບຄຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓ ຋ໆຘຝແຈຄເຊິຄ຃ົຌເປົຟຍບໆ ຟຈຆ໇ຂຟຈໄຈ້ ( ບຝ຋ິຍຟງ
ຑິຘຈຉໆຓ) ແຉ່຃ົຌເປຟົ ຓຆທິຈດໃ່ ຌຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓ຋ໆຈແຖທ້ ກຍຓໆ ຟງ຃ທຟຓທໞຟ຅ຝຈໝຈົ . ຊໟຟທໞຟຍປໆ ້຅ກພ
ປໆຟປຽຌ ແຖຝ ຈພຈແຎຄຉຌົ ເບຄຌຌຟ ກຍຘໆ ຟຓຟຈ຅ຝຈຌຟຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓຌຌ໇ົ ໄຈ(້ ບໟຟຄນພກຊຟຌ).຃ຌົ ເປຟົ ຓ
ຆທຈິ ດໃ່ ຌຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓ຋ຍໆ ຈໆ ແຖ້ທ ກຍໝໆ ຟງ຃ທຟຓທຟໞ ເຎຌພ ຃ຌົ ຆໆທົ ໄຎໝຈົ . ຊໟຟທໞຟເປຟປຈ້ ພຈແຎຄຘຄິໆ ແທຈ
ຖໟບຓ ແຖຝ ຈພຈແຎຄຉຌົ ເບຄກ຅ຝກຟງເຎຌພ ຃ຌົ ຈເຆພຌໆ ກພຌ.

- ຉກຶ ຉບຄຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຃ຟຘຑຸ ຟຘິຈໄຈ້ຆຍ໇ ບກໃນ້ເປົຟເນຌພ ທໞຟ:ຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓຂບຄກຟຌຎຌພ ດໄ່ ຈຘ້ ຄໆົ ຏຌົ ຘຝ຋ໟບຌ
ດຄ່ ເຖກິ ເຆິໆຄໃນ້ແກ່຃ົຌເປຟົ . ຌພ໇ຌແຓ່ຌກົຈເກຌຘົໆຄຏົຌຘຝ຋ໟບຌເຆິໆຄກຌພ ແຖຝ ກຌພ .

ເຑໆບດຟກໃນ້ຉົຌເບຄເຎພຌ຃ົຌຈໃຌກຟຌເປຈພ ທຽກຄຟຌ, ກຟຌຎຝກບຍບຟຆຍ ແຖຝ ບຌໆ ໅ຉໟບຄຈຸໝພຌໆ ຘຶກຘຟປຟໆ ປຽຌ
ເຖ໇ບງ໅ ແຉ່ນຟກດໃ່ ຌຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓ຋ໆນງຸ້ຄງຟກ ຍໆຈ ຍໆຘຝຈທກ ເປົຟກຍດໆ ຟກຌຄໆພ ກບຈເຂົຟໆ ດ່ຖໟຟ໅ຍໆຎຝຎບ່ ງໃນ້ຏຌົ

58

ຘຝ຋ບໟ ຌບພຌຆົໆທປໟຟງຈຄຶ ຈຈເບຟົ ໄຎ. ຘຝຌພ໇ຌ, ເປົຟຉບໟ ຄເຎຌພ ເ຅ຟ໇ົ ກຟຌຉໆຘຈ້ ຈພ ແຎຄຘຝຑຟຍແທຈຖບໟ ຓແນ່ຄຆທຈິ ຈທໟ ງກຟຌ
ນໆນບຓ ແຖຝ ຈຈພ ແຎຄແຌທ຃ຈິ ຅ຈິ ໃ຅ຂບຄຉຌົ ເບຄ.

຃. ຘະນຼຸຍ

ຘຸຑຟຘິຈ ເທົຟ໇ ເຊຄິ ກຟຌຘຄົໆ ຏຌົ ຘຝ຋ໟບຌເຆິຄໆ ກພຌ ແຖຝ ກຌພ ຘຝນທໞຟຄຘິໆຄແທຈຖບໟ ຓກພຍ຃ົຌ. ຓພຌຓຘທໞ ຌຊກ ແຖຝ
ຘທໞ ຌຏຈິ ແຉກ່ ງຄພ ຓຏຌົ ຈ຃ເຉບຌໃນ຃້ ຌົ ເປົຟເບຟົ ໃ຅ໃຘ່ເຊຄິ ຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓ຋ໆດ່ບບໟ ຓຂໟຟຄຉົຌປພຍເບົຟແຉ່ຘຄໆິ ຋ໆຈແຖຝ
ຑຝງຟງຟຓຈຈພ ແຎຄຘຄິໆ ຋ຍໆ ຈໆ ຑບໟ ຓກພຌຌຌ໇ພ ກຉບໟ ຄຈພຈແຎຄຉຌົ ເບຄຌຟຈທໟ ງ. ເປົຟ຃ທຌເຐຐິກຐົຌນໆນບຓຉຌົ ເບຄແຌທໃຈ
ໃນ້ກຟງເຎຌພ ຃ົຌຈ.

4 . ກາຌຘາໟ ຄຎະ຿ນງກ

ຎຝໂນງກຎຝກບຍຘໟຟຄຂຶຌ໇ ຈທໟ ງ 3 ຑຟກຘທໞ ຌ຃: ຃ຟຉທົ ຉພ໇ຄ,຃ຟກຟຓຝ ແຖຝ ຃ຟຎຝກບຍ

ກ ຑາກຘທໞ ຌ຃າຉ຺ທຉຄັໄ

ແຓ່ຌຑຟກຘໞທຌໜຶຄໆ ຂບຄຎຝໂນງກເຆໆຄິ ຊກຌຟເບຟົ ຓຟເທຟົ໇ ຂ໇ຌຶ ກໞບຌໄຈແ້ ກ່: ຃ຟຌຟຓ,຃ຟແຌຌຟຓ,຃ຟກຟຓຝ,຃ຟ
຃ຸຌຌຟຓ຋ຉໆ ໞຟຄ຅ຟກ຃ຟຌຟຓນ຃ຟແ຋ຌຌຟຓ. ຃ຟຉທົ ຉ໇ພຄຍຟຄເ຋ໆບກເຎພຌ຃ຟ,ຍຟຄເ຋ບໆ ກເຎພຌທຝຖ ແຖຝ ຍຟຄ຋ກເຎຌພ
ຎຝໂນງກ.

ຉທົ ດຟ່ ຄ:

 ຃ຟຌຟຓ - ຃ຟ = - ໄກຉ່ ບຈເຂຟົ໇

- ທຝຖ = - ຌພກປຽຌນບໟ ຄຓ 3 ປຽຌເຖກເກຄພໆ

 ຃ຟແ຋ຌຌຟຓ - ຃ຟ = - ຂບໟ ງຓພກແຖ່ຌ

- ທຝຖ = - ເ຅ົຟ໇ ນພ໇ຌຖຝ຃ທຌຒພຄ຃ທຟຓໝ່

 ຃ຟກຟຓຝ (ຘທໞ ຌນຟງເຎພຌທຝຖ)

- ຌບຌນຟງເຎພຌໄຂ້

- ປຽຌເທົຟ໇ ໄຈ້ໄທກທຟໞ ປຽຌຂຽຌ

 ຃ຟ຃ຌຸ ຌຟຓ (ຘໞທຌນຟງເຎພຌທຝຖ)

- ເນບ໇ ຓນຟງແຑຉ້ ຟ

- ນທຟຌນຟງເຎຌພ ຖົຓ

 ຎຝໂນງກເຎພຌ຃ຟຉທົ ຉ໇ພຄ - ຌຟຄ ຃ຟຘກຽໞ ທເຂົ໇ຟເປພຈກໞຽທຍຟຈຓ

- ຖຟທຂຽຌໜພຄຘຂເຄຌິ ຌຟຑແໆ ຓ່

ຂ. ຑາກຘໞທຌ຃າໍ ກາຓະ

59

ແຓ່ຌຑຟກຘໞທຌໜໆຄຶ ຂບຄຎຝໂນງກຓໜໟຟ຋ໆຘຝແຈຄບຟກຟຌຂບຄ຃ຟຉົທຉ໇ຄພ ຘທໞ ຌນຟງເຎພຌ຃ຟຎ່ຽທຊຟໟ ເຎພຌທຝຖ
ຘໞທຌນຟງກຑຽຄແຉ່ຎ່ຽຌ຃ທຟຓໝຟງຂບຄ຃ຟກຟຓຝໄຎຉຟຓກຟຖຝ ນ ຖກພ ຘຝຌຝຂບຄຎຝໂນງກເ຋ົໆຟຌຌ໇ພ .
ຉົທດຟ່ ຄ:

 ກຟຖຝຎຈພ ຅ຍຸ ຌພ : - ຖຟທຑທຓນ໇ຌິ ກຖິ ຟກຍພ ໝ່ຂບຄຖຟທ
 ກຖຝບຟຈຈ: - ຂບໟ ງແກຍ້ ົຈເຐກິ ນພຈແຖ້ທ
 ກຟຖຝບຝຌຟ຃ົຈ - ຂໟບງ຅ຝເບຟົ ຎ໇ຓຶ ນທົ ຌ໇
 ຖກພ ຘຝຌຝແຌຝຌຟ- ເ຅ົຟ໇ ຃ທຌໄຎເຍິໆຄບຟກຟຌຂບຄຖຟທແຌ່
 ຖພກຘຝຌຝຂປບໟ ຄ - ຂໄຎຌຟແຈ່!
 ຖກພ ຘຝຌຝຍຄພ ຃ພຍ ເ຅໇ົຟຉໟບຄຓຟໃນ້຋ພຌເທຖຟ
຃. ຑາກຘທໞ ຌ຃າຎະກບຍ
ແຓຌ່ ຑຟກຘທໞ ຌໜຶໆຄຂບຄຎຝໂນງກເຆຄໆິ ຓໜໟຟ຋ຎໆ ຝກບຍເຂົຟ໇ ຂຟໟ ຄນພຄຂບຄ຃ຟກຟຓຝຂຟຈ.຃ຟຎຝກບຍ຅ຝຆທໞ ງໃນ້
ເຌບ໇ ໃຌຎຝໂນງກຘົຓຍຌ຃ຍົ ຊໟທຌ.
ຉທົ ດຟ່ ຄ:
 ຌກພ ປຽຌຂຽຌໜພຄຘ
 ເຑິໆຌຓຟນຟເ຅ົຟ໇
 ຖຟທຓກພ ແຉ້ຓ
 ເຑໆຌິ ເປຈພ ຈ
 ຂບໟ ງແຉຄ່ ກິຌເປພຈໄຒໄໝໝ້ ໇.

 ຃າຊາຓ:
1.຃ທຟຓໝຟງ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄກຟຌຂຽຌໂ຃ຄປຟໞ ຄແຓ່ຌແຌທໃຈ?
2.ຂພ໇ຌຉບຌຂບຄກຟຌຂຽຌໂ຃ຄປຟໞ ຄຓຂພຌ໇ ຉບຌໃຈແຈ່?
3.ຎຝເຑຈໂ຃ຄປໞຟຄຓຎຝເຑຈໃຈແຈ?່
4.ກຟຌຘໟຟຄຎຝໂນງກຎຝກບຍຓແຌທໃຈ?

60

ຍ຺ຈ຋ີ 7

ກາຌຂຼຌທັກຉບຌ

1. ທກັ ຉບຌ ຾ຖະ ກາຌຑັຈ຋ະຌາກາຌຂຼຌທກັ ຉບຌ.

1.1 ຖັກຘະຌະຂບຄທກັ ຉບຌ
ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຌ໇ບຟຈ຅ຝຘຟໟ ຄໄທ້ເ຃ໆິຄກຟຄຂບຄທພກຉບຌນຖນຖຄພ ຂບຄທກພ ຉບຌຍຟຄ຃ພຄ໇ ກທໆ ຟຄໄທ຋້ ຟຄ

ເຍບ໇ ຄນຌຟໟ ແຖທ້ ແຉ຃່ ທຟຓເນຓຟຝຘົຓຂບຄຎຝເຑຈທພກຉບຌຌພຌ໇ .

1.2 ກາຌຑຈັ ຋ະຌາກາຌຂຼຌທັກຉບຌ
ໃຌຘຝໃໝຍປຟຌຖຟທເປົຟຍເໆ ຃ງຓກຟຌຂຽຌແຍຍທພກຉບຌກຟຌຂຽຌແຓ່ຌຉິຈຉກໆ ພຌ຅ຌົ ນຓົຈໃ຅຃ທຟຓ຋ໆ

ຉໟບຄກຟຌຂຽຌ ນຖ ຅ຌົ ກທຟໞ ຅ຝຑົຍເຌບ໇ ໃຌຘຖຟເຖກນຖນຌໟຟເ຅ງ້ ຋ຓໆ ດ່.ຉກົ ຓຟໃຌຘຝຉຝທພຈ຋ XIX ເຆຄໆ ແຓຌ່
ຘຝໄນຓຐຕພໆຄຎົກ຃ບຄຖຟທ ແຌທ຃ິຈກຟຌຂຽຌແຍຍຉຟເທພຌຉົກ ກຌໆ ິງຓົ ກພຌໃຆ້ດ່ຖຟທ ແຖຝ ກຓກຟຌຑພຈ຋ຝຌຟ຅ົຌຓຟ
ປບຈຎຈພ ຅ຍຸ ຌພ ຌ໇ ຍໆທຟໞ ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌນຓຟງເຊິຄຂ໇຃ທຟຓນຌໆຄ ເຆໆິຄຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ໃຌເຖບໆ ຄນຌຶຄໆ ໂຈງຓຎຝໂນງກ
ຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ງຟໞ ຄແ຋້຅ິຄ.ຖພກຘຝຌຝຂບຄທກພ ຉບຌ ແຓຌ່ ກຟຌເຖຓໆ ນງນ໇ ຌໟຟ ຃ກຟຌເຖໆຓໃ຅຃ທຟຓໃນຓໞຌພຌ໇
ເບຄ ນຖ ແຓຌ່ ກຟຌຂຽຌ ໂຈງນງຍພ ຉທົ ນຌຄພ ຘເຍ໇ບຄຆຟໟ ງຓເຂຟ້ ໄຎ 8 – 10 ຉົທບພກຘບຌ ທພກຉບຌນຌໆຄ຅ຝຓ຃ທຟຓ
ຘພຌ໇ ງຟທເ຋ົໆຟໃຈກໄໆ ຈ້ ແຉຉ່ ໟບຄຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຑຽຄເຖບໆ ຄຈຽທ.ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄທກພ ຉບຌໃຈນຌໆຄ ຉໟບຄຘຝແຈຄບບກ
ເຎຌພ ຎຝໂນງກນຌໆຄ ຆໆຄເປົຟເບ໇ຌທຟໞ ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ. ຋ຟຄຍຈົ ທິຆຟກຟຌ, ທຟຖຝຘຟຌ, ໜພຄຘຑິຓ ແຖຝບໆຌ໅
ກຖໆ ໟທຌແຉຓ່ ກຟຌຂຽຌແຍຍທກພ ຉບຌ. ເຑໆບຘຝຈທກໃຌກຟຌບໞຟຌກຟຌຂຽຌຘຟຓຟຈປ້຅ຸຈຘຟ຃ຌພ ຉຌ໇ົ ຉ ແຖຝ ຘຟປບຄ, ປ້
ທໞຟຍບໞ ຌໃຈ ຅ຸຈໃຈເປຟຆິ຃ທຌເຌ໇ພຌໜກພ .

ຉທົ ດ່ຟຄ:ກຟຌຂຽຌແຍຍຓທກພ ຉບຌດໃ່ ຌຎຝເຑຈ຃ຟປໟບງກບຄກຟຌແຉຄ່ ກຟຍ,ກບຌໂ຃ຄແຖຝຘຟຌເຆຄໆິ ແຉ່ຖຝຎຝເຑຈຓ
ນຖຟງປຍແຍຍແຉກຉຟໞ ຄກຌພ .

ກ. ກາຍ

ແຓ່ຌກບຌຎຝເຑຈນຌຶໆຄ ເຆໆຄິ ຓກຟຌຘຟຏພຈຆໟບຌຉກໞ ພຌໄຎເຖ໇ບງ ແຉ່ຉົ໇ຌ຅ົຌ຅ົຍຍົຈ.ຖພກຘຝຌຝຘຟຏພຈຂບຄກຟຍ
ທພກນຌໆຄ຅ຝຓ 7 ຃ຟ,ຉບຌນຌໟຟຓ3ແຖຝຉບຌນຖພຄຓ4຃ຟ ໂຈງຍໆກຟຌົຈເຎພຌຍຟຈ຃ກຟຍກບຌບໆຌ.ເຑິໆຌຓພກໃຆ້ກຟຍ
ຘຟຖພຍບໞຟຌ ເຆຄໆິ ໃຌຍຸຌຎຝເຑຌຉຟໞ ຄ໅ ເຆໆຌພ ຍຌຸ ຆໞທຄເປບ, ຍຸຌຍຄພ໇ ໄຒ ແຖຝບຌໆ ໅.

ຉທົ ດ່ຟຄ:ກຟຍຎຘ່ ບຌນຖຟຌ.

ຐຄຖກນຖຟຌ ຅຅ໆ ຟເບົຟໄທ
ໃຏ຅ໄໆ ຈ້ ເຓບນຌຟໟ ງໞບຓງຌ
ນຖົທ ແຖຝ ຒຌ
ເຆ໇ບຌໆພຄຉໆຟ ດ່ຟເບົຟປບຄຌໆຄພ
ເຆບ໇ ຖຸຄຉຟ ດຟ່ ໄຈ້ຌຄໆພ ຘຄ
ໃນ້ດຟຎຟຌແກທ້

61

ຎຘ່ ພຄໆ ແຖ້ທ ນຖຟຌນຖຟໟ ຅ໆ຅ຟ

ຂ. ກບຌ

ແຓ່ຌຍຈົ ຎຝເຑຈນຌໆຄ຋ໆຓກຟຌຘຟຏຈພ ເກຟຝກໞຟງກຌພ ເຎຌພ ແຊທ຃ຈໆຄພ ກບຌເປບຌ. ຖກພ ຘຝຌຝຂບຄກບຌ.ກບຌທພກນຌໆຄ຅ຝ

ຎຝກບຍຓ7຃ຟ, 9຃ຟ, 11຃ຟ ນຖ 15 ຃ຟແຖຝຓ 2 ຉບຌ.ກບຌງຄພ ຓ຃ຟຍຍຸ ຑຝຍົຈຉໆຓເຂຟ້ ຂຟໟ ຄນຌໟຟ ແຖຝ ຃ຟຘບໟ ງ

ຉໆຓຂຟໟ ຄນຖຄພ . ກບຌຓນຖຟງຆຝຌິຈ຃: ກບຌບໞຟຌ, ກບຌຖຟແຖຝກບຌປຟໞ ງ.

ຉົທດຟ່ ຄ: ກບຌບໞຟຌ ຍພ໇ຌກຓຸ ຓຟຌ

ເຓໆບຌຌ໇ພ ຑຟຓຓຝໂຌເຊົຟ໇ ນິຌຝຆຌົ ໃ຅ຍຟຍ

ຓຌພ ໄຈຘ້ ບຄບບໞ ຌຌໟບງ ນົທງຸ້ຓບຸ່ຌໃ຅

ບພຌທຟໞ ຘບຄກຝຘພຈຌໟບງ ກຸຓຓຟຌຌບໟ ຄຑໆ

ນຌຍໄໆ ຈ້ ຖພຄຖຟໟ ທຍໆດຟກໄຎ

ຑຟຓກໆນຟເ຃ບໄຓ້ ຑພຌ຋ຝຌພຄ຃ຽຌຏກ

ຓຈພ ແຂຌຖກຑຝເ຅ຟົ໇ ຘບຄຌໟບງນຌໆບິຌ

ເ຃ບເຂຟນຓພຌ໇ ຘບຄ຃ົຌຂຌພ ໂປຍ

ຓຌພ ກນໆ ກພ ຑົຈໄຓ້ ຉຂຽຌ໇ ແກຈ່ ຶຄ ແ຋ແ້ ຖທ້

ຉທົ ດຟ່ ຄ: ກບຌຘຟຌ

ຆຟງ “ ຘຟຌຌ໇ຆໆທໞຟນົຄ຃ຟຐ້ຟງ ເທນຟເນຌເຓກ ຅ຈິ ຎຝຘົຄ຅ບຈດ໇ຄພ ນທຄຌບໟ ຄຐ່ຟງໄກ ຍພຈຌ໇ຉຌົ ບໟຟງ

ຎຌຸ ຎຽຍໄຈ້ ຈພໆຄຆຟງຆພຈເຆຑຝເຌ຅ບຌ ຍິຌເທຌໆ ຉຟຓເທນຟ ຘໞບຄຖຄົ ຍເໆ ນຌພ ກ໇ຟ ຅ພກແຓຌ່ ກຟນງພຄບຟໟ ງ ຅ຶຄໆ ກຟງເຎພຌນຄົ

ຎຽ່ ທ ນຽທຄທຟກນຟກິຄໆ ໄຓໄ້ ຆຆ໇ົຌກຍໆ ຓໆ ຃ພຌຌໟບຄຓແຌທຉຌ໇ົ ໂຑໄຆ ໃນ້ຘຄໆົ ຂຟໞ ທແຈ່ເຌ ຑໃນນ້ ົຄຎກນຽໟ ຌ ໄຈ້ເກຟຝກຟໟ ຌ

ກໆິຄໄຆແຈແ່ ຓ”

ງິຄຉບຍ “ ຘຟຌຌ໇ຆໆທຟໞ ໂຑໄຆກທຟໟ ຄ ຘຟທຄຟຓຉົ໇ຌໄຓໃ້ ນງໞ ໃ຅ຎຝຘຄົ ຉເໆ ຅ົ໇ຟນຄົ ແກທ້ ຏເ້ ທໆຌນຟ ດ້ຟຌແຉນ່ ຄົ ຃ຟຏໟຟງ ກຟງໜ

ຍນໆ ຽທເຍໆຄຌພຌ໇ ແຖ້ທ ຉິທໞຟໄຆຉຟໆ ເຉ້ງ ຆິເຘງເຆ໇ບຆຟຈຘຝກຌຸ ຆຟຈຌແ໇ ຌທຌຟຓຉຌ໇ົ ໄຆຘຓົ ແຉ່ຌົກ຅ຟຍຉຍິ ແຌທນຄົ ເກຌ

ດຒ່ ້ຟ ຍນໆ ທພຄຆ໇ຟທໞຟຆິຄບງຖຝຉ”

ຉົທດຟ່ ຄ: ກຟຌຂຽຌແຍຍຓທກພ ຉບຌງໃ່ ຌຎຝເຑຈ຃ຟປບໟ ງແກ້ທ.

ແຓ່ຌກຟຌຂຽຌ຋ໆຍຓໆ ກຟຌຍຄພ ຃ຍພ ຅ຟຌທຌ຃ຟຘຟຏຈພ ແຉ່ເຎພຌກຟຌເຖບກຘຍພ ຊບໟ ງ຃ຟຓຟຏກໃນ້ເຎຌພ

ຎຝໂນງກ,ເຎຌພ ຂ໇຃ທຟຓແຖຝເຖໆບຄຖຟທດຟ່ ຄກຓົ ກຌ.ຆຝຌຈິ ຂບຄກຟຌຂຽຌປໟບງແກທ້ ໄຈ້ແກກ່ ຟຌຂຽຌປຽຄ຃ຟ.ຍົຈ

຃ທຟຓ,ຘຟຖຝ຃ຝຈ,ຌຝທຝຌງິ ຟງ,ເຖໆບຄຘຌ໇ພ ເຖໆບຄແຎ,ຖຟງຄຟຌ,ຍົຈຖຝ຃ບຌ,຅ກົ ໝຟງແຖຝບຌໆ ໅.

ຉທົ ດ່ຟຄ:ຍົຈປໟບງແກ້ທ” ຃ົຌເກຈຓຟເຑບໆ ນງຄພ ”

ເຑໆບ຋ຟໜຟໟ ຋ໆ຃ທຟຓເຎຌພ ຃ົຌໃນຘ້ ຓົ ຍຌແຍຍຈທໟ ງກຟຌ຋ຟ຃ທຟຓຈຍໆ຋ຟ຃ທຟຓຆທໆົ ແຖຝຘໟຟຄຘຟ

ຑຈພ ຋ຝຌຟຍຟໟ ຌເຓບຄນໂຖກໃນ້຅ຝເຖຌປຸ່ຄເປບຄ.

-ໃຌ຋ຟຄຘຟຘຝໜຟກຟໞ ທທໞຟ” ຃ຌົ ເກຈຓຟເຑໆບໃຆ້ກຟ”

-ໃຌ຋ຟຄທ຋ິ ຝງຟຘຟຈກຟໞ ທທຟໞ ” ຃ຌົ ເກຈຓຟເຑໆບຘຟໟ ຄໂຖກ”

-ໃຌ຋ຟຄ຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄແຖທ້ ຃ົຌເກຈຓຟເຑບໆ ຓຆທຈິ ດແ່ ຖຝຉໆຘເ້ ຑໆບເບົຟຆທິຈຖບຈຈທໟ ງເນບໆ ແປຄ,ຘບຄ

ແຂຌຂຟ,ຍທກກພຍນົທ຃ິຈຓພຌຘຝໝບຄຎຝຈຈຘໟຟຄຘຄໆິ ຋ໆເຎຌພ ຎຝໂນງກແຖຝບຟຌທງ຃ທຟຓຘຝຈທກຘຝຍຟງໃນແ້ ກ່

ຆທຈິ . ເຓໆບຓນຟງຆທິຈເກຈຓຟດ່ປທໞ ຓໂຖກຈຽທກພຌກໆໃນ້ເກຈເຎຌພ ຆຸຓຆຌົ ຘພຄ຃ຓົ ເຑໆບຑພຈ຋ຝຌຟຘຟໟ ຄໂຖກໃນ຅້ ຝເຖຌ

ປຄຸ່ ເປບຄຍໆແຓ່ຌເກຈຓຟປໞທຓໂຖກຈຽທກພຌແຖທ້ ເຂພຌຂຟໟ ປຟທກຌພ ໂຈງໄປ້ເຆໆິຄ຃ທຟຓເຎພຌ຃ຌົ .

62

ໃຌຆທໞ ຄແນ່ຄກຟຌ຋ເໆ ກຈຓຟເຎພຌ຃ົຌຑຽຄເ຋ບໆ ໜໆຄເ຋ບໆ ຈຽທຌ໇ຘິໆຄຘຸຈງບຈແນຄ່ ຃ທຟຓເຎພຌ຃ົຌກໆ຃ຉໟບຄ
ເຎພຌ຃ົຌຈ ຘຟໟ ຄນກຝ຋ຟແຉ່ຘໆິຄ຋ໆຈ໅ຎຝເບົຟໄທໃ້ ນ້ໂຖກ ຍ຋ໆ ຟ຃ທຟຓຆົທໆ ເຊຄິ ຅ຝຓນຟກນຟງຓຖຝຘຸຓກຝໜໆຟຑພຈ຋ພຍຊົຓ
ຆທຈິ ປຟໟ ງແປຄຑຽຄໃຈກຉໆ ບໟ ຄບຈົ ຋ຌົ ບຈົ ກພຌ໇ ໃນ້ຘຓົ ກຍພ ທໞຟໄຈ້ເກຈຓຟເຎພຌ຃ຌົ ຈຆຟຍຆ໇ຄຶ ແຖຝ຃ຌົ ຈຉບໟ ຄ຃ິຈຈ຋ຟຈ,ຍໆ
ບິຈຘຟຍຽຈຍຽຌ຃ຌົ ແຖຝຘພຈ.(຃ຈພ ຓຟ຅ຟກຎຓ໇ ບໞຟຌແຖທ້ ຈທຄຉຟຈທຄໃ຅຅ຝເນຌພ ຋ຟ ໜໟຟ຋30 ຎ 2006 ຂບຄ ຈທຄໄຆ
ນທຄຑຝຘ).

2 ຖກັ ຘະຌະຂບຄທກັ ຉບຌ຋ໃຈີ ີ

ທພກຉບຌ຋ໆຈໝຟງເຊຄິ ທກພ ຉບຌ຋ຓໆ ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຑຽຄດ່ຟຄຈຽທຘທໞ ຌຎຝກບຍບຌໆ ໅ແຓ່ຌຘໞທຌຎຝກບຍ
຋ຓໆ ຟຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌໃນ້ເຂົ໇ຟໃ຅ແ຅່ຓແ຅້ຄຂ໇ຌຉຓ.ຘຝຌພ໇ຌ,ທພກຉບຌ຋ໆຈຓຖພກຘຝຌຝຈພໆຄຉໆໄຎຌ຃໇ :ຓເບກຝ
ຑຟຍ,ຓຘຟຑຌພ ຋ຝຑຟຍແຖຝຘຟຖພຈຊຝຑຟຍ

2.1 ຓຽີ ບກະຑາຍ
ທພກຉບຌ຋ໆຓ຃ທຟຓເຎພຌເບກຝຑຟຍ຃ທພກຉບຌ຋ໆຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຑຽຄດ່ຟຄຈຽທ ຎຝໂນງກຂຝນງຟງ຃ທຟຓຉໟບຄເທົ໇ຟເຊິຄ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌເ຋ົໆຟຌພ໇ຌ,ຍໆເທົ໇ຟບບກໄຎຌບກເຖໆບຄ.ແຉ່ຖຝຎຝໂນງກຉໟບຄຓ຃ທຟຓຘຟຑພຌຓ຃ທຟຓໝຟງຉໆເຌໆບຄເຖໆບຄ
ຈຽທກພຌ.

ຉົທດຟ່ ຄ.

຃ຉໟບຄບບກແປຄຆບກປ້ປ ໆຟປຽຌຈໟທງຉົຌເບຄເຑໆບງົກຖຝຈພຍຈໟຟຌກຟຌເຓບຄ,ທພຈ຋ຝຌຝ຋ ຟ,ທິຆຟຘຝເຑຟຝຉົຌ
ໃນຌ້ ພຍຓ໇ຌພຍຘຄຂຌ໇ ;ຉບໟ ຄຓຖຝຈພຍ຃ທຟຓປກ້ ໞຽທກຍພ ທິຆຟ຋ໆຉົຌຘບຌດ່ຟຄເຖິກເຆິໆຄ;ຉໟບຄເຑຓໆ ຑຌ຃ຌຘໟຟຄຘຖຝຎຝກໞຽທກພຍ
ທຆິ ຟ຃ໃນຘ້ ຄຂ໇ຌເຖ໇ບງ໅ ເຑໆຶບຆບກທິ຋຋ໆຈກທຟໞ ໝໃ່ ຌກຟຌຊໞຟງ຋ບຈ຃ທຟຓປ້ໃນແ້ ກຌ່ ພກປຽຌ;ຉໟບຄຎຝຑຶຈຉໆເຈພກຌໟບງ
ຈໟທງ຋ພຈຘຝຌຝ຋ໞຟ຋ແຍຍແຏຌຈຟຖົຄຆທິຈແຖຝຍຸກ຃ຝຖິກກຝຑຟຍບພຌຈຂບຄຉົຌແຖຝຉໟບຄເຎພຌແທ່ຌແງຄບພຌໃຘແ຅້ຄ
ໃນ້ແກຌ່ ກພ ປຽຌ,ຌຌ໇ພ ແຓ່ຌ຃ທຟຓຓຸ້ຄນທພຄຂບຄຘຄພ ຃ົຓ຋ຓໆ ຉໆ຃ບຟ຅ຟຌ.

2.2 ຓີຘາຑຌັ ຋ະຑາຍ
ຘຟຑພຌ຋ຝຑຟຍໝຟງເຊຄິ ກຟຌປຽຍປຽຄຂ຃໇ ທຟຓໃຌທພກຉບຌໜຄໆ ໅ໃນ້ຘຟຑພຌກພຌ.ກຟຌຖຽຄຖຟຈພຍໃຌທພກຉບຌຓຖຝຍຽຍ
຃:ຖຟຈພຍ຅ຟກເນຈຏົຌ,຅ຟກບພຌຖທຓໄຎນຟບພຌຘຝເຑຟຝນຖຽຄຖຟຈພຍໜໟບງນຟງເຎພຌຉົ໇ຌ.ຌບກ຅ຟກຌ໇ແຖ້ທ ຃ທຟຌ
ຘຟຑພຌກພຌຖຝນທຟໞ ຄທພກຉບຌ ເຑບໆ ເຘຶໆບຓແຌທ຃ິຈໃຌແຉ່ຖຝທພກຉບຌໃນ້ຉເໆ ຌໆບຄກພຌເຎຌພ ເຖບໆ ຄຈຽທ.

ແຍຍຉໞບຄໂຘ້ກຟຌຂຽຌແຍຍຌ໇ແຓ່ຌຘຝແຈຄ຃ຟເນພຌ຋ໆຓຖພກຘຝຌຝໃນ້ແຉ່ຖຝຍພຌນຟເກຟຝກໞຟງກພຌ
ຑົທຑພຌກພຌແຉ່ຉົ໇ຌປບຈຎຟງເຆພໆຌ:ຍພຌນຟ຋ໆຘຝເໜກໞບຌເກຟຝໄຎໃຘ່ຍພຌນຟນພຄແຖຝຉໆ໅ໄຎຘຸຈ຋ໟຟງກໆໄຎປບຈຍພຌນຟ
ຉົ໇ຌຉ຋ໆ຅ຝແກ້ໄຂ.ຘຝຌພ໇ຌ,຅ຸຈຑິເຘຈຂບຄກຟຌຘຝແຈຄ຃ຟເນພຌແຍຍຌງ໇ິ ຟຓໃຈຍຌພ ນຟ຋຅ໆ ຝແກ້ໄຂຉໟບຄດ຋່ ໟຟງຘຝເໝ.

ຉທົ ດ່ຟຄ:

ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟບພຌ຅ຍົ ຄຟຓຂບຄຆຟຈ຅ຝດ່຃຃່ ົຌຖຟທຉບໟ ຄບຟໃຘຎຝຆຟຆົຌ຋ຄພ ຆຟຈ.ຎຝຆຟຆົຌ຋ພຄຆຟຈດຟກ
ຎກົ ຎພກປກພ ຘຟທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟໄທ້ໄຈຉ້ ໟບຄຓ຃ທຟຓຉຌໆ ຉົທ,ດຟກໃນຎ້ ຝຆຟຆຌົ ຓ຃ທຟຓຉໆຌຉົທຉໟບຄຓກຟຌໂ຃ຘຝຌຟ.ຘຝຌພ໇ຌ
,ທຽກຄຟຌຂົຌຂທຟງໂ຃ຘຝຌຟແຓຌ່ ທຽກຄຟຌຘ ຟ຃ພຌ.

63

ດຟກໃນໂ້ ປຄປຽຌກໟຟທໜໟຟຉບໟ ຄຓຏ້ຌຟຑຟ,ຏຌ້ ຟຉໟບຄຓແຏຌກຟຌ.ດຟກໃນ້ແຏຌກຟຌຘຟເຖພຈ຋ຸກ຃ົຌຉໟຟຄ
ເຎຌພ ເບກຝຑຟຍກຌພ ຋ຟຄຈຟໟ ຌແຌທ຃ິຈແຖຝກຟຌກຝ຋ຟ.ດຟກເຎພຌເບກຝຑຟຍກພຌຉໟບຄຉໟຟຌແຌທ຃ິຈເນພຌແກ່ຉົທ.ຘຝຌພ໇ຌ,
ແຌທ຃ິຈເນຌພ ແກຉ່ ທົ ແຓ່ຌຍຈໆ .

(຃ຈພ ຅ຟກຎ໇ຓທິ຋ຘຈິ ຘບຌຑຟຘຟຖຟທIIຖຝຍົຍ11+3ຘຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃1998ໜໟຟ79)

2.3 ຓີຘາຖັຈຊະຑາຍ (ຘາຕຈັ ຊະຑາຍ)
ຘຟຖພຈຊຝຑຟຍ ໝຟງເຊິຄກຟຌເຌຌພ໇ ໜກພ ໃ຅຃ທຟຓ຋຃ໆ ທຌເຌພ໇ຌ.ກຟຌເຌພ໇ຌໜພກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄທພກຉບຌບຟຈຌຟເບົຟ
ຎຝໂນງກຘຟ຃ພຌໄທ້ຉົ໇ຌທພກຉບຌນ຋ໟຟງທພກຉບຌເ຋ົໆຟຌພ໇ຌ,ຍໆ຃ທຌທຟຄໄທ້ເ຃ິໆຄກຟຄທພກຉບຌເຑຟຝ຅ຝເປພຈໃນ້ຏ້ບໞຟຌ຅ພຍ
຃ທຟຓ຃ິຈຘຟ຃ພຌໄຈ້ງຟກ.
ຉທົ ດຟ່ ຄ: ” ຓຟຖຝງຟຈແຓ່ຌເ຃ໆບຄຆຍ໇ ບກເ຃ຟົ໇ ກຟເຌຈ” .

ຓຟຖຝງຟຈແຓ່ຌກຟຌຎຝຑຶຈ, ຎຝຉິຍພຈ຋ໆຘຸຑຟຍປຽຍປໟບງດ່ໃຌຘພຄ຃ົຓ ນ ຓຟຖຝງຟຈແຓ່ຌ
ກຟຌຘຝແຈຄ຋ຟຄຈໟຟຌທຟ຅ຟ ແຖຝ ຅ຈິ ໃ຅. ຓຟຖຝງຟຈ຋ຟຄຘພຄ຃ຓົ ຘຝແຈຄບບກ຋ຟຄກຟງຈ ທຟ຅ຟ ແຖຝ ຅ິຈໃ຅ ເຆິໆຄຓພຌ
ຘຝແຈຄເຊຄິ ກຖິ ງິ ຟຓຟຖຝງຟຈ, ກຟຌເທ໇ົຟ຅ຟຎຟໄຘ຋ຓໆ ນພກກຟຌ ແຖຝ ຓ຅ຈິ ໃ຅ຍຖຘິ ຸຈຏຸຈຏໞບຄ, ເປຈພ ໃນ຃້ ົຌໃຌຘພຄ຃ົຓຓ
ຘຝນໞຄຟຖຟຘຈ ຍໆແຂຄກຝຈໟຟຄ ແຖຝ ຍໆເກ໇ເຂຌໃຌຘພຄ຃ົຓ. ຈພໆຄ຃ຟຘຸຑຟຘິຈ຋ໆທໞຟ “ ກິຖິງຟຍບກຆຟຈຓຟຖຝງຟຈຍບກ
ຉຝກຸຌ “
ບຎຸ ຝກບຌ : ເ຅ງ້ , ຍິກ ( ຌພກປຽຌກຸ້ຓຉຌົ ເບຄ )
ທ຋ິ ຈຟເຌຌກຈິ ຅ຝກຟ :

-ແຍ່ຄຌກພ ປຽຌບບກເຎພຌກຓຸ່ ກຸຓ່ ຖຝ 4 – 5 ຃ົຌ.
-ແຌຝຌຟຌກພ ປຽຌບຟໞ ຌເຌບ໇ ໃຌຍົຈປຽຌຂ຋໇ 1 – 2 ຑບໟ ຓ຋ພຄຍພຌ຋ຶກຍບໞ ຌ຋ຍໆ ໆເຂົ໇ຟໃ຅ໃຘເ່ ຅້ງ
-຃ຉຈິ ຉຟຓຘພຄເກຈກຟຌບຟໞ ຌຍຈົ ປຽຌຂບຄຌພກປຽຌ.
-ຉຟໞ ຄໜໟຟກຸ່ຖຟງຄຟຌຘຄິໆ ຋ໆຉົຌເບຄຍໆເຂ໇ຟົ ໃ຅.
-຃ຍພຌ຋ຶກຘິຄໆ ຋ຌໆ ກພ ປຽຌຖຟງຄຟຌໃຘກ່ ຝຈຟຌ.
-຃ປທໞ ຓກພຍຌພກປຽຌຘຌົ ຋ຝຌຟແຖກຎ່ຽຌ຃ຟ຃ຈິ ຃ຟເນພຌເຆຄິໆ ກຌພ ແຖຝ ກຌພ ໃຌນໟບຄ.
-຃, ຌພກປຽຌຘຝນງ຺ຍຍົຈປຽຌຑໟບຓກພຌເຑບໆ ຃ທຟຓເຎພຌເບກຝຑຟຍ.

3. ຎະຽຑຈຂບຄທກັ ຉບຌ

ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌຓນຟງທິ຋ແຉ່ຊໟຟບຄໃຘຉ່ ຟແໜ່ຄຂບຄຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌແຍ່ຄທພກຉບຌບບກເຎພຌ 4 ຎຝເຑຈ
຃ : ທພກຉບຌ຋ໆຓຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່ຉົ໇ຌ, ທພກຉບຌ຋ໆຓຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່ກຟຄ ທພກຉບຌ຋ໆຓ
ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດ຋່ ຟໟ ງ ແຖຝ ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດຉ່ ົ໇ຌ ແຖຝ ດ຋່ ໟຟງ.

3.1 ທກັ ຉບຌ຋ຓໃີ ຃ີ ທາຓຘາ຃ັຌດູຸ່ຉໄ຺ຌ
ກຟຌທຟຄຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດຉ່ ໇ົຌທພກຉບຌເຎພຌທ຋ິ ກຟຌ຋ໆຂຽຌຄໞຟງແຖຝຏ້ບໞຟຌກໆເຂົ໇ຟໃ຅ຄໞຟງ.ກຟຌຂຽຌຎຝເຑຈ
ຌ໇ເໝຟຝຘຟຖພຍຏ້ແບຍຂຽຌໃໝ່ເຑຟຝຏ້ຂຽຌປ້ທໞຟ຅ຝຂຽຌຉົຌເບຄ຅ຝຂຽຌເຖໆບຄນງພຄ.ຌບກ຅ຟກຌພ໇ຌ,ງພຄຆໞທງໃນ້ທພກ
ຉບຌຓເບກຝຑຟຍບກຈໟທງ.ທກພ ຉບຌ຋ໆຓໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດ່ຉົ໇ຌງພຄເບ໇ຌທໞຟທພກຉບຌແຍຍຉທົ T.(ຉທົ ຋ນຉທົ ເຉ).

64

ຎະ຿ນງກເ຅຃ທາຓຘາ຃ຌັ
ຎະ຿ນງກຂະນງາງ
ຎະ຿ນງກຂະນງາງ

ຉົທດ່ຟຄ: ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌ຋ຓໆ ຎຝໂນງກຘຟ຃ຌພ ດຉ່ ໇ຌົ .

ຘໆິຄເຘຍຉິຈເຎພຌຑິຈຉຘໆ ພຄ຃ົຓ ຘິໆຄເຘຍຉຈິ ແຓ່ຌຘຟຌເ຃ຓ຋ໆເຎພຌຑິຈຉໆປໞຟຄກຟງ ໃຌເຓໆບເທຖຟເປົຟຘຍ,ຈໆຓ,ຈົຓ ກໆ຅ຝເກຈ
ຏົຌປໟຟງຉໆປໞຟຄກຟງແຖຝ຅ິຈໃ຅ເຆພໆຌ:ດຟຐິໆຌ,ດຟຍໟຟ,ກພຌຆຟ,ຘຟຌຖຝເນງ,ເນົ໇ຟ, ດຟຘຍ ແຖຝ ບໆຌຜ. ຊໟຟຏ້ໃຈເຘຍຘິໆຄ
ຈຄພໆ ກຟໞ ທຌ໇຅ຝຓໂ຋ຈຉໆປໞຟຄກຟງ, ຉ຃ໆ ບຍ຃ທົ ,ຉໆຘຄພ ຃ຓົ ແຖຝ ຎຝເ຋ຈຆຟຈ. ຈພໆຄ຃ຟຂທພ ຌ຋ໆທໞຟ “ ຏ້ເຘຍຉຟງຏ້ຂຟງຉິຈ຃ຸກ
“ ( ຎຝໂນງກ຋ໆຂຈກໟບຄແຓ່ຌຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄທກພ ຉບຌ )
3.2 ທັກຉບຌ຋ຓີໃ ຎີ ະ຿ນງກເ຅຃ທາຓຘາ຃ັຌດຽຸູ່ ຃ິຄໃ ກາຄ

ທພກຉບຌ຋ໆຓຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່ເ຃ິໆຄກຟຄເຎພຌທພກຉບຌ຋ໆຏິຈ຅ຟກຖພກຘຝຌຝຘຝຖພຈຊຝຑຟຍ
ຂບຄທພກຉບຌ, ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌຎຝເຑຈຌ໇ເຖໆຓຈໟທງກຟຌຂຝນງຟງ຃ທຟຓແຖ້ທ຅ໆຄແຓ່ຌຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ
ແຖຝ ຘຍຉຂໆ ຝນງຟງເຑໆຓເຉຓບກ. ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌຎຝເຑຈຌ໇ຌບກ຅ຟກ຅ຝຂຽຌງຟກແຖ້ທງພຄເປພຈໃນ້ຏ້ບໞຟຌ຅ພຍໃ຅
຃ທຟຓງຟກ

ຎຝໂນງກຂຝນງຟງ

ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ

ຎຝໂນງກຂຝນງຟງ

ປຍ຋ 2 ທກພ ຉບຌແຍຍກຟກຝຍຟຈ

ຉທົ ດ່ຟຄ : ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌ຋ໆຓໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດກ່ ຟຄ.

65

ຓຝຌຸຈ຋ໆຈຟຖົຄຆທິຈດ່ຍົຌໜໟຟໂຖກຌ໇ຍໆທໞຟຏ້ໃຈກໆຎຟຈຊຝໜຟ຃ຸຌຌຝຑຟຍຆທິຈ.ຘິໆຄຈພໆຄກໞຟທຌ໇ເກຈ຅ຟກ຃ທຟຓ຃ິຈ,
຅ິຌຉຝຌຟກຟຌຉຝນບຈເຊິຄກຟຌກຝ຋ຟຉົທ຅ິຄຂບຄຍຸກ຃ົຌ, ຈພໆຄ຃ຟທໞຟ ຋ຟຈໄຈ້ຈ ຋ຟຆົໆທໄຈ້ຆົໆທ. ຊໟຟຏ້ໃຈດຟກຓ຃ຸຌ
ຌຝຑຟຍຆທຈິ ຉບໟ ຄແຓຌ່ ຏ້຋ຓຌໃິ ຘຓພກຘຶກຘຟນຟ຃ທຟຓປ້ດຘ່ ຝເໝ, ຓ຃ທຟຓບົຈ຋ົຌຑຝງຟງຟຓ, ຏໞຟຌຏໞຟບຸຎຝຘພກຌຟຜ
ຎຝກຟຌ,ງບຓປຍພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌ຅ຟກ຃ຌົ ບໆຌ ຉບໟ ຄເຎຌພ ຃ຌົ ຊຝໜບຓຊບໞ ຓຉົທ, ຍໆບທຈບົໆຄ຋ຝຌົຄຉົທ, ຑຓໃ຅ໃຌຘໆຄ຋ໆ
ຉົຌເບຄຓດ່, ຍຓໆ ແຌທ຃ິຈໄຐ່ຐຌພ ຘຄເກຌໄຎ.
3.3 . ທກັ ຉບຌ຋ຓີໃ ີຎະ຿ນງກເ຅຃ທາຓຘາ຃ຌັ ດຸ່຋ູ ໟາງ

ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌ຋ຓໆ ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່຋ໟຟງແຓ່ຌກຟຌບຝ຋ິຍຟງ, ຂຝນງຟງ຃ທຟຓແຖ້ທ
຅ິໆຄໃນ້ຂ໇ຘຝນງ຺ຍໃຌຉບຌ຋ໟຟງ. ກຟຌຂຽຌແຍຍຌ໇ແຓ່ຌທິ຋ໜໆຄ຋ໆເປພຈໃນ້ຏ້ບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໄຈ້຅ຝແ຅້ຄ. ຘິໆຄຘຟ຃ພຌຏ້
ຂຽຌຉບໟ ຄຖຝຓຈພ ຖຝທຄພ ກຟຌເຌ໇ຌພ ໜກພ ຉບໟ ຄຖົຄ຋ໟຟງຈໟທງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ຅ິຄໆ ຍໆບບກຌບກເຖບໆ ຄ. ກຟຌຂຝນງຟງທພກຉບຌ
ຎຝເຑຈຌ໇ບຟຈໃຆ້ທ຋ິ ຘຝແຈຄຏຌົ ແຖທ້ ຌຟໄຎຘ່ເນຈ.

ຎຝໂນງກຂຝນງຟງ

ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ

ປຍ຋ 3 ທກພ ຉບຌແຍຍເ຃ໆບຄໝຟງຉຄພ໇ ຘຟກນແຍຍ

ຉົທດ່ຟຄ: ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌ຋ຓໆ ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດ຋່ ໟຟງ.

ກຟຌບໞຟຌໜຄພ ຘຌບກ຅ຟກ຅ຝໄຈ຃້ ທຟຓປຌ້ ຟຜຎຝກຟຌແຖທ້ ງຄພ ໄຈ້ປຍພ ກຟຌຍພຌເ຋ຄໃ຅ບກຈໟທງ.ງຄໆ ກໞທຟຌພ໇ຌກຟຌບໞຟຌໜພຄ
ຘງພຄເປພຈໃນ້ໂຖກຎຝຘຟຈຊກຏໞບຌຖົຄ.ງຟຓໃຈນຟກເກຈບຟຖົຓນງຸຈນຄິຈນຟກໄຈ້ບໞຟຌໜພຄຘແຖ້ທກ຅ຝຏໞບຌ຃ຟງ
ບຟຖຓົ ຃ຽຈໄຈດ້ ຟ່ ຄແຎກຎຝນຟຈ. ຈໟທງເນຈຌ,໇ ຌກພ ຎຟຈຆຟທຍປຟຌ຅ຄໆ ກຟໞ ທທໞຟ: ກຟຌບໞຟຌເປຈພ ໃນ້຃ຌົ ເຎຌພ ຃ຌົ ຘຓົ ຍຌ.
3.4 ທັກຉບຌ຋ຓີໃ ຎີ ະ຿ນງກເ຅຃ທາຓຘາ຃ັຌດູຸຉ່ ຌໄ຺ ຾ຖະ ຋າໟ ງ
ຍຟຄກຖຝຌຏ້ຂຽຌ຅ຝເຖໆຓທພກຉບຌຈໟທງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌແຖ້ທຂຝນງຟງ຃ທຟຓໄຎ຅ົຌ຅ົຍທພກຉບຌຑໟບຓກພຍຖົຄ຋ໟຟງ
ຈໟທງກຟຌຘຝນງ຺ຍຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌບກ຃ພ໇ຄໜໆຄເຑໆບເຎພຌກຟຌເຌພ໇ຌໜພກໃນ້ຆພຈເ຅ຌ ແຖຝ ແ຅່ຓແ຅້ຄງໆຄຂ໇ຌ.
ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌແຍຍຌ໇ເໝຟຝຘົຓກພຍກຟຌຂຽຌທພກຉບຌງຟທກໞທຟ 10 ແຊທເຆໆຄຏ້ຂຽຌດ້ຟຌທໞຟຏ້ບໞຟຌ຅ຝນົຄຖຓ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ. ຊໟຟເຎພຌທພກຉບຌຘພ໇ຌຜ ຎຝຓຟຌ 4 – 5 ແຊທກໆຍໆ຅ຟເຎພຌໃຆ້ທພກຉບຌຖພກຘຝຌຝຌ໇. ທພກຉບຌ຋ໆ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ດ່ຉຌົ໇ ແຖຝ ຋ຟໟ ງເຑຌໆິ ງຄພ ເບຌ໇ ທໞຟທພກຉບຌແຍຍຉົທIແຖຝ ທພກຉບຌຎຝເຑຈຌ຅໇ ຝເຘຓຘຟໟ ຄຘຟຖຈພ ຊຝຑຟຍ
ໃຌທພກຉບຌໄຈເ້ ຎຌພ ດຟ່ ຄຈເຑບໆ ຂຽຌທພກຉບຌ຋ຓໆ ກຟຌຂຝນງຟງ຃ທຟຓນຟງ.

66

ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ
ຂຝນງຟງ
ຂຝນງຟງ
ຂຝນງຟງ
ຂຝນງຟງ

ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ

ປຍ຋ 4 ທກພ ຉບຌແຍຍຉທົ I

ຉົທດ່ຟຄ:

ກຟຌຂຽຌທພກຉບຌ຋ຓໆ ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່ຉ໇ຌົ ແຖຝດ່຋ໟຟງ.

຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ແຓ່ຌຍໆເກຈແນ່ຄ຃ທຟຓ຅ຝເຖຌ,ຍໆທໞຟ຅ຝເປພຈທຽກຄຟຌບພຌໃຈກໆຉຟຓ ກໆຖໟທຌແຉ່ຉໟບຄກຟຌ຃ທຟຓ
ຘຟເຖພຈ,ແຉ່ຏົຌຘຟເຖພຈຈພໆຄກໞຟທຌພ໇ຌແຓ່ຌເກຈ຅ຟກ຃ທຟຓຑຝງຟງຟຓແຖຝ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ຆໞທງເນບເຆິໆຄກພຌແຖຝກພຌ.
ຈພຄໆ ຌຌ໇ພ ,຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ເຎພຌຘິໆຄຘຟ຃ພຌແຖຝ຅ຟເຎພຌຉໆກຟຈຟຖົຄຆທິຈກໆ຃ກຟຌຘໟຟຄຘຟຑພຈ຋ຝຌຟຎຝເ຋ຈຆຟຈ.ຊໟຟຑທກເປົຟ
ຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ຆໞທງເນບຆຄໆຶ ກພຌແຖຝກພຌແຖທ້ ກຟຌຎຝຉຍິ ຈພ ໜຟໟ ຋ທໆ ຽກຄຟຌກໆ຅ຝຍໆຎຝຘຍົ ຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຈໆພຄ຃ຟເທົຟ໇ ຋ໆທໞຟ
“ ໄຓຖ້ ຟຈຽທຖໟບຓປທ໇ົ ຍໄໆ ຂທ່ ໄຑ່ຍໆຑບໟ ຓແຎຄຍຟໟ ຌຍໆເປບຄ “
ຘຝນຍງ຺ ຃ທຟຓແຖ້ທທກພ ຉບຌຎເຑຈ 1,3 ແຖຝ 4 ເຎຌພ ຎຝເຑຈທພກຉບຌ຋ຂໆ ຽຌຄຟໞ ງ,ບໞຟຌເຂົຟ໇ ໃ຅ຆທໞ ງເຘຓຘໟຟຄເບກຝຑຟຍ
ແຖຝຘຟຖພຈຊຝຑຟຍຂບຄທພກຉບຌບກຈໟທງ.ຘໞທຌຎຝເຑຈທພກຉບຌ຋ 2 ແຓ່ຌງຟກຏິຈ຅ຟກຘຟຖພຈຊຝຑຟຍແຖຝຏ້ບໞຟຌ
ເຂົຟ໇ ໃ຅ງຟກ.

4. ກາຌຂະນງາງຎະ຿ນງກເ຅຃ທາຓເຌທັກຉບຌ

ບົຄຎຝກບຍຂບຄທພກຉບຌຓດ່ຘບຄຘໞທຌ຃: ຘໞທຌ຋ໆເຎພຌຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌແຖຝຘໞທຌ຋ໆເຎພຌກຟຌ
ຂຝນງຟງ຃ທຟຓຂບຄຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ. ທິ຋ຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌໃຌທພກຉບຌຓ 4 ທິ຋຃:
ກຟຌບຝ຋ິຍຟງ, ກຟຌງກົ ຉທົ ດ່ຟຄ, ກຟຌຎຽຍ຋ຽຍແຖຝກຟຌໃນ້ເນຈຏຌົ .
4. 1 ກາຌບະ຋ຍິ າງເນຖ້ າງຖະບຼຈນົເື ນ຃້ າ຅າກຈັ ຃ທາຓ

ກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ໃຌທພກຉບຌຈທໟງກຟຌບຝ຋ິຍຟງນຖຟງຖຝບຽຈເຎພຌທິ຋ກຟຌຌິງົຓ
ໃຆ້຋ທົໆ ໄຎເຓໆບຉບໟ ຄກຟຌຂຝນງຟງ຃ທຟຓໃນ້ເຎພຌ຋ເໆ ຂົຟ໇ ໃ຅ດຟ່ ຄ຅ຝແ຅້ຄ.
ຉທົ ດຟ່ ຄ: ທພກ຋ໆຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ.

67

ກຟຌຘກຶ ຘຟຆພຌ໇ ຌຎຝຊົຓແຍຍຍຄພ ຃ພຍແຓ່ຌຖຝຍຍົ ກຟຌຘຶກຘຟ຋ໆຓຂ໇ຉົກຖົຄ຅ຟກຖພຈຊຝຍຟຌໂຈງຍພຄ຃ພຍໃນ້ເຈພກຌໟບງໃຌ
ໄທປຽຌ຋ົທໆ ໄຎເຂົຟ໇ ໂປຄປຽຌແຖຝປຽຌ຅ົຍຆຌພ໇ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟ. ຑບໟ ຓຈຽທກພຌຌຏ໇ ້ຎົກ຃ບຄເຈພກກຉໟບຄຓໜໟຟ຋ໆຘົໆຄເຘຓຖກ
ນຟຌເຂົ໇ຟໂປຄປຽຌແຖຝປຽຌ຅ຌົ ກໞທຟທຟໞ ຅ຝຘຟຓຟຈບບກຂຽຌໄຈ້.

- ຘໞທຌກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຈທໟ ງກຟຌໃນ້຃ຟ຅ຟກຈພ ຃ທຟຓຓກພ ຌິງົຓໃຆ້ໃຉບຌຉ໇ົຌເຈບຌ, ຋ພຄຌ໇
ກໆເຑໆບໃນ້ຏ້ບໞຟຌເຂົ໇ຟໃ຅຃ທຟຓໝຟງຂບຄ຃ຟ຋ໆ຅ຝໃຆ້ບຝ຋ິຍຟງຂບຍເຂຈຂບຄ຃ທຟຓໝຟງໃຌເຖໆບຄ຋ໆຉົຌເບຄ
ຉບໟ ຄກຟຌຂຽຌ. ທ຋ິ ຌ໇ຍໆຈໟປພຍ຃ທຟຓຘຌົ ໃ຅ນຟງແຉ່ໃນ຃້ ທຟຓແ຅ຓ່ ແ຅ຄ້ ແກຏ່ ້ບໞຟຌໄຈຈ້ .

ຉົທດ່ຟຄ:

ທກພ ຉບຌ຋ຂໆ ຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ໂຈງໃນກ້ ຟຌ຅ຟກຈພ ຃ທຟຓ.
- ຑຓຘຟຈແຓ່ຌນງຄພ ? ທິຆຟຑຓຘຟຈຓຟງເຊິຄທິຆຟ຋ໆບຝ຋ິຍຟງກໞຽທກພຍໂຖກ, ຑຓຘຟຈ຅ໆຄຓຂບຍເຂຈກໟທຟຄຂທຟຄ

ນຟງ. ຈທໟ ງເນຈຌ໇ຎພຈຘຝງຟກໞຽທກພຍທິຆຟຑຓຘຟຈ຅ິໆຄຓກຟຌຎ່ຽຌແຎຄດ່ຘຝເໝ, ໂຈງຂ໇ຌກພຍຌພກຑຓຘຟຈ຋ໆເຈພໆຌ
ໃຌແຉ່ຖຝງກຸ ຘຝໄໝ຅ຝຉ຃ທຟຓໝຟງຂບຄທຆິ ຟນຉໟບຄກຟຌໃນທ້ ຆິ ຟຌໜ໇ ພກໄຎ຋ຟຄໃຈ. ດຟ່ ຄໃຈກຉຟຓເຊຄິ ແຓ່ຌທໞຟ
຅ຝຓກຟຌຎຽຌແຎຄຈໟຟຌຎພຈຘຝງຟຂບຄທິຆຟດ່ຘຝເໝທິຆຟຑຓຘຟຈງພຄ຃ົຄທົຌທຽຌດ່ໃຌຖພກຘຝຌຝຂບຄທິຆຟ຋ໆ
ກຽໞ ທຂບໟ ຄແຖຝກຟຌກຝ຅ຟງຘຄໆິ ຉໞຟຄຜດຍ່ ົຌໜຟໟ ໂຖກ

4.2 ກາຌງກ຺ ຉ຺ທດຸ່າຄ.
ກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌໃຌທພກຉບຌທິ຋ໜໆຄບກ຃ກຟຌງົກຉົທດ່ຟຄຎຝກບຍເຂົ໇ຟເຑໆບໃນ້ຏ້

ບໞຟຌເຂົ໇ຟໃ຅ແ຅່ຓແ຅້ຄນຍຟຄ຃ພ໇ຄບຟຈ຅ຝບຝ຋ິຍຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌເຖພກຌໟບງແຖຖໟທ຅ໆຄໃນ້ຉົທດ່ຟຄຈຽທນນຟງກ
ໄຈ.້

ຉົທດ່ຟຄ:

ທພກຉບຌ຋ໆຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຈໟທງກຟຌງົກຉົທດ່ຟຄ. ຘພຌງຟຖພກໃຌທພຌຌຝ຃ຝຈຓ຃ທຟຓຓຟງເຊິຄຘິໆຄ
ໃຈໜໆຄ, ຓພກ຅ຝເຎພຌປຍຎຝ຋ຟ຋ໆເຎພຌເ຃ໆບຄແ຋ຌຌຟຓຓຝ຋ຟເຆພໆຌຈບກໄຓ້ແ຋ຌໃນ້ງິຄຘຟທ຋ໆຘທງຄຟຓ, ຌ໇ຟ຃ໟຟຄ
ຓພກແ຋ຌໃນ້຃ທຟຓຍຖິຘຸຈ,ກບຄໄຒໃຆ້ແ຋ຌ຃ທຟຓປໟບຌແປຄນບຟຈໃຆ້ຉົທຖຝ຃ບຌໃຌຌິງຟງເຆິໆຄເຎພຌຉົທແ຋ຌ
ຌຟຓຓຝ຋ຟເຆພຌໆ : ງກພ ຋ຈົ ຘຝກຌພ ເຎພຌຉົທແ຋ຌໃນ້ແກ່຃ທຟຓເຆໆບປໟຟງຂບຄຏ້ຓບຟຌຟຈ຋ໆຍໆຓຘິຌ຋ຟ,ຌຟຄຘຈຟເຎພຌ
ຉທົ ແ຋ຌໃນ້ແກ່ຏ້ງຄິ ຋ໆຆຘໆ ພຈຉຏໆ ທົ .

4.3 ກາຌຎຼຍ຋ຼຍ.
ຌບກ຅ຟກກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌໃຌທພກຉບຌຈໟທງກຟຌບຝ຋ິຍຟງ, ງົກຉົທດ່ຟຄແຖ້ທງພຄຂຝນງຟງ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຈໟທງກຟຌຎຽຍ຋ຽຍ,ບຟຈຎຽຍ຋ຽຍຈໟທງກຟຌບຸຎຝຓຟໂທນຟຌນງກົ ເຎພຌບຸ຋ຟນບຌເຑໆບໃນ້ເຂພົ໇ຟໃ຅ຘິໆຄ
຋ຉໟບຄກຟຌເທົ໇ຟຆພຈເ຅ຌນຎຽຍ຋ຽຍ຋ພຄຘບຄດຟ່ ຄເຆິໆຄຓຘທໞ ຌ຃ຟໟ ງ຃ແຖຝແຉກຉຟໞ ຄກພຌເຑໆບໃນ້ເຂ໇ຟົ ໃ຅຅ຝແ຅ຄ້ .

ຉ຺ທດຸາ່ ຄ:
ທກພ ຉບຌ຋ໆຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຈທໟ ງກຟຌຎຽຍ຋ຽຍ.

ເຍໆຄຓົຈຓພຌໄຉເ່ ຎພຌແຊທງຟທດຽຈ຅ຝເນຌພ ທໞຟຓພຌຓປຍປໞຟຄຖພກຘຝຌຝແຖຝຖພກຘຝຌຝບຟກຟຌຂບຄຑທກຓພຌ຃
ກພຌໝົຈ຋ຸກຉົທແຉ່຃ທຟຓ຅ິຄແຖ້ທຓພຌຍໆ຃ກພຌ຅ພກຉົທເຖງ.ຓົຈຈໟທງກພຌຓພຌປ້ກພຌຈ,ແຉ່຃ົຌເປົຟຊໟຟຍໆຘພຄເກຈກໆຍໆປ້ໄຈ້

68

ເຑຟຝ ຃ົຌເປົຟຍ ໆແຓ່ຌຓົຈ .ຊໟຟເຎພຌຓົຈຘບຄຆຝ ຌິຈເປົຟ ກ ໆ຅ຝຍບກ ໄ ຈ້຋ພຌ຋ ໂ ຖຈທໞຟ ຓພຌຍ ໆ຃ຶກພຌງໟບຌຓພຌຓ ປ ຍປໞຟ ຄ
ຖພກຘຝຌຝຎຝກົຈເຈພໆຌຆ໇ຍບກໃນ້ເນພຌທໞຟຌພ໇ຌ຃ຓົຈແຈຄຍໆແຓ່ຌຓົຈຈຟ .ຊໟຟເຍໆຄແຍຍຖທຓຜກໆເນພຌທໞຟຓພຌ຃ກພຌເຑຟຝທໞຟ
ຓພຌເຎຌພ ຓຈົ ຈທໟ ງກພຌ.ຘຝຌພ໇,ເຓໆບເທ໇ຟົ ເຊິຄ຃ຌົ ກເໆ ຎພຌ຋ຟຌບຄຈຽທກພຌຓບພຌ຃ແຖຝແຉກຉໞຟຄກພຌບພຌ຋ໆຍໆ຃ກພຌກໆເຑຟຝເຎພຌ
຃ົຌຖຝຆຟຈ,຃ກພຌແຖຝແຉກຉໞຟຄກຌພ ຉຝນບຈເຊິຄເຏົໆຟຈຽທກພຌນ຃ບຍ຃ົທຈຽທກພຌຓບພຌ຃ກພຌແຖຝແຉກຉໞຟຄກພຌ.ບພຌຌ໇
ແຓ່ຌກຟຌຎຽຍ຋ຽຍ຅ຸຈ຃ກພຌ.

4.4 ກາຌເນຽ້ ນຈຏຌ຺
ກຟຌຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌໃຌທພກຉບຌຈໟທງກຟຌໃນ້ເນຈຏົຌຌພ໇ຌບຟຈເຎພຌໄຎໃຌຖພກຘຝຌຝຂ໇ຌທພກຉບຌ

ຈທໟ ງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ເຆຄໆ ເຎພຌເນຈຏົຌແຖທ້ ກຟໞ ທເຊິຄເນຈກຟຌເຎພຌກຟຌຂຝນງຟງນບຟຈ຅ຝໃຆ້ເນຈຏົຌເຎພຌຎຝໂນງກ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ແຖ້ທຂຝນງຟງ຃ທຟຓໂຈງຘຝແຈຄເນຈຏົຌໄຈ້຋ພຄຘບຄທິ຋.

ຉທົ ດ່ຟຄ:

ທກພ ຉບຌ຋ໆຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຈທໟ ງກຟຌໃນເ້ ນຈຏຌົ .

ໃຌຂຝຍທຌທິທພຈແນ່ຄກຟຌຉໆຘ້ຓຝຌຸຈໄຈ້ຘຝຘົຓຍົກປຽຌໄທ້ດ່ຟຄນທຄນຟງຆໆຄຍພຌຑຝຆົຌຑທກເປົຟໄຈ້ຘຝນງ຺ຍໄທ້ເຎພຌ
ຍົຈປຽຌທໞຟ ” ຌຟຄຟຓງໟບຌ຃ພຌໝຓພຌງໟບຌເ຅ົ໇ຟຂບຄໝພໆຌ “ ແຖຝ “ ຌຟຄຟຓງໟບຌຐຸ່ຌຍໟຟຌບຸ່ຌງໟບຌຍຟທຘຟທ “ ບພຌຌິ໇ຆ໇
ໃນ້ເນພຌທຟໞ ຌຟ໇ , ຐ່ຌຸ ແຖຝແປຄຄຟຌຍທົ ຖຝຍຈພ ຑຈຶ ຑພຌ຋ພຌງຟນຟຌແຓຌ່ ຂບຈຘຟ຃ພຌເຑໆບງົກຏົຌຏຝຖິຈຘຝຍຽຄບຟນຟຌໃນ້
ຘຄຂຌ໇ .

ກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄທພກຉບຌ຋ໆໄຈ້ກໞຟທຓຟ຋ພຄ 4 ທິ຋ຌ໇ຓພກໃຆ້ຘພຍຎົຌກພຌໄຎໃຌ
ກຟຌຂຽຌແຉຖ່ ຝທກພ ຉບຌ. ໝຟງ຃ທຟຓທໞຟເປົຟບຟຈ຅ຝໃຆ຋້ ຄພ ກຟຌຂຝນງຟງ຃ທຟຓຈໟທງກຟຌ

ບຝ຋ຍິ ຟງ,ກຟຌຎຽຍ຋ຽຍແຖຝກຟຌງກົ ຉທົ ດ່ຟຄຓຟຎຝກບຍຘພຍກຌພ ໄຎ. ຋ຄພ ຌ໇ກເຑຟຝທຟໞ ຅ຸຈຎຝຘົຄຘຟ຃ຌພ ຄກຟຌຂຝນງຟງ
ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຓ຃ທຟຓແ຅່ຓແ຅ຄ້ ກທໞຟເກໆຟົ ເຑໆບໃນ້ທກພ ຉບຌຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ.

ຉົທດ່ຟຄ:ກຟຌຂຝນງຟງໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຋ໆທຟໞ “ ຘຟຘຝໜຟ“

- ຂຝນງຟງຈທໟ ງກຟຌບຝ຋ງິ ຟງນກຶ ຟຌໃນ຃້ ຟຌິງຟຓ
ຘຟຘຝໜຟແຓຌ່ ຖຝຍົຍ຃ຟຘບຌ຋ໆກໞຽທຂໟບຄກພຍ຃ທຟຓຈ,຃ທຟຓຆົໆທ຋ໆຓ຅ຸຈຎຝຘົຄ຋ໆຓຸ່ຄໃນ້ໄຎຘ່຃ທຟຓຈ.຃ຟຘບຌ
ເນົໆຟຌ໇ຓຟ຅ຟກຘຟຈຘຝຈຟ(ຏ້ຘບຌ)ນຶຑຝຏ້ເຎພຌເ຅ົ໇ຟ.ຌບກ຅ຟກຌ໇ງພຄຎຝກບຍໄຎຈໟທງເຌ໇ບໃຌ຋ໆກໞງທກພຍກຟຌ
ຈຟເຌຌຆທິຈແຖຝຑິ຋ກຟ຋ຟຄຘຟຘຝໜຟ.ຘິໆຄເນົໆຟຌ໇ຘຝແຈຄເຊິຄປຈ຃ບຄຎຝເຑຌຂຝຌົຍ຋ຟຌຽຓ຋ໆເຎພຌເບກຝຖພກ
ທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟບພຌຈຄຟຓ.ເຓໆບເທົ໇ຟເຊິຄທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟແຖ້ທຓພຌແຓ່ຌຏົຌຄຟຌຈໟຟຌຉໞຟຄຜ຋ໆຓຝຌຸຈຘໟຟຄຂຶ໇ຌໂຈງຏໞຟຌ
ກຟຌ຃ຈພ ເຖບກຎຍພ ຎຄຸ ແຖຝດຶຈຊຘຍ຋ບຈກຌພ ຓຟ຅ົຌເຊຄິ ຎຝ຅ຸຍຌພ .ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟຌພ໇ຌເຎພຌ຋ພຄຖພກຘຝຌຝຌິຈໃຘຂບຄ

69

຃ົຌນຶກຸ່ຓ຃ົຌໃຌຆຟຈເຆພໆຌຖພຈ຋ິ຃ທຟຓເຆໆບ,ຑຟຘຟ,ບຟນຟຌກຟຌກິຌ,ເ຃ໆບຄໃຆ້ຟຘບງ,ຘຖຝຎຝຉໞຟຄຜແຖຝກຟຌ
ຎຝຑຈຶ ໃຌຘຄພ ຃ຓົ .ທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟແຓ່ຌຓຖຝຈົກຘຄພ ຃ຓົ ໃຌຆຟຈ,ປຍພ ໄທແ້ ຖຝ຅ຝຉບໟ ຄຓທິທພຈ຋ຝຌຟກຟຌຉໄໆ ຎ.
- ກຟຌຂຝນງຟງຈໟທງກຟຌງຉົ ທົ ດ່ຟຄ.

ຉທົ ດ່ຟຄ:

຃ທຟຓເຎຌພ ຖຟທ຋ໆຘຝແຈຄບບກ຋ຟຄຈຟໟ ຌທພຈຊຸ,ຘຝຊຝຎຈພ ຉຝງຝກຟແຖຝຘິຖຝຎຝກຟຉຟໞ ຄຜເຆພໆຌ:ເ຃ໆບຄໃຆ້ຘບງ,ເ຃ໆບຄຓ,
ເ຃ໆບຄຂຽຌຈເ຃ບໞຄເປບຌບຟ຃ຟຌຘຝຊຟຌ຋ຍໆ ຟໟ ຌເປບຌ,ທພຈທຟບຟປຟຓ,ປຍນໆ,ປຍຎພ໇ຌ,ປງ຃ທພຈ,ເ຃ໆບຄແກຝຖຝນພກ,ເ຃ໆບຄ
ຈຌົ ຉ,ເ຃ໆບຄແຉຄ່ ກຟງ,ເ຃ບໆ ຄຏໟຟ, ເ຃ໆບຄກຖິ ຟຉຝນບຈເຊິຄຍົຈຂຽຌແຖຝທຌພ ຌຝກຟຉໞຟຄຜ.

ກ. ກາຌຂະນງາງຈໟທງກາຌຎຼ຋ຼຍ

ກຟຌຈຟເຌຌຆທິຈຂບຄ຃ົຌເປົຟໃຌຘພຄ຃ົຓຓພຌຓກຟຌຎຽໆຌແຎຄດ່ຟຄທໞບຄໄທ.ຊໟຟຑທກເປົຟຍໆຓນພກຘິຖຝ຋ຟເຎພຌນພກໝພ໇ຌກໆ
຅ຝຏຈິ ຑຟຈໄຈຄ້ ຟໞ ງຎຽຍເໝບຌຌຟ໇ ດໃ່ ຌນໟທງປໞບຄໜບຄຍຶຄ຋ໆເຖິກເຓບໞ຃ົຌຉົກຖົຄໄຎແຖ້ທງໞບຓເຎພຌບພຌຉຝຖຟງຉໆຆທິຈ
ເຑຟຝຌຟ໇ ເຖກິ ຖໟທຌແຉເ່ ຉຓພ ໄຎຈທໟ ງຘຈພ ປຟໟ ງຉໞຟຄຜ຃ົຌເປຟ຋ໆຓຆທິຈດ່ໃຌແຉ່ຖຝທພຌກໆຓບຟກຟຌເໝບຌກພຍທໞຟຖບງງ່ໃຌ
ຌ໇ຟ຋ໆຓບຸຎຝຘກພ ຉໞຟຄຜໃຌຆທິຈ.຃ົຌເປຟົ ຅ິໆຄຉໟບຄຓນພກຘຖິ ຝ຋ຟຎຝ຅ຟໃ຅ເຑບໆ ຍໆໃນ້ຎຝຑຶຈໄຎໃຌ຋ຟຄ຋ຏໆ ຈິ

ຂ. ກາຌຂະນງາງຈທໟ ງກາຌເນ້ຽນຈຏຌ຺ .

ເນຈ຅ຄໃ຅຋ຑໆ ຟໃນ຃້ ົຌເປົຟຌຍພ ຊ຃ຟຘຄພໆ ຘບຌຂບຄຘຟຘຝໜຟກເໆ ຌໆບຄ຅ຟກທໞຟໃຌກຟຌຈຟເຌຌຆທິຈຎຝ຅ຟທພຌຊໟຟເປົຟຎຝຑຶຈ
ຈກໆງໞບຓ຅ຝໄຈ້ປພຍ຃ທຟຓຈເຆພໆຌຈຸໝພໆຌຂຝນງພຌຑຽຌກໆ຅ຝຓດ່ຓກິຌກົຄກພຌຂໟຟຓ຃ົຌ຋ໆເປພຈຆົໆທກໆ຅ຝໄຈ້ແຉ່຃ທຟຓຆົໆທ
ຉບຍຘຝໜບຄເຆພໆຌ:ຘຖໆ ຟຈຍພຄນທຄ,ຖພກໂຖຍເບົຟຂບຄຘໞທຌຖທຓຓຟເຎພຌຂບຄຘໞທຌຉົທແຌ່ຌບຌຍຸກ຃ົຌຈພໆຄກໞຟທຌພ໇ຌກໆ຅ຝ
ໄຈ້ປຍພ ໂ຋ຈຉຟຓ຃ທຟຓໜພກນເຍົຟ.
( ຃ພຈ຅ຟກຎຶຓ໇ ແຍຍປຽຌຑຟຘຟຖຟທI ຖຝຍົຍ 8+3 1998 ໜຟໟ 34-35 )

5. ກາຌຽຆບໃື ຓຉທໃ ກັ ຉບຌ

ຍົຈຂຽຌ຋ໆຘົຓຍຌແຍຍຍົຈໜຶໆຄ຅ຝຓເ຋ົໆຟໃຈທພກຉບຌກໆຉຟຓຍໆໄຈ້຅ຟກພຈແຉ່ກຟຌຂຽຌ຋ໆຈແຓ່ຌໃຆ້ທພກຉບຌ
຋ກຸ ຃ພ໇ຄເຓໆບຉໟບຄກຟຌຘຝເໜໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ໄໝ.່ ກຟຌໃຆ້ທກພ ຉບຌຌ໇ຌບກ຅ຟກ຅ຝໄຈ້ຂຽຌກົຄກພຍຎຝເຈພຌຖຟຈພຍ຃ທຟຓ
຃ຈິ ແຖທ້ ງຄພ ຆໞທໟບໞຟຌຄຟໞ ງແຖຝເຂ໇ົຟໃ຅ຄຟໞ ງບກຈທໟ ງ.ເຊຄິ ທຟໞ ທພກຉບຌແຉ່ຖຝບຌພ ຅ຝຓຖພກຘຝຌຝຘຓົ ຍຌ຃ ຓ຃ທຟຓຘົຓຍຌ
ຈໟຟຌເບກຝຑຟຍ,ຘຟຑພຌຊຝຑຟຍແຖຝຘຟຖພຈຊຝຑຟຍແຉ່ຖຝທພກຉບຌຌພ໇ຌກໆ຅ຝໄປ້ຎຝໂນງກຊໟຟນຟກຍໆຓກຟຌຉໆເຌໆບຄ
ເຆບໆ ຓຉໆກຍພ ທພກບໆຌຜ,ຘຝຌພ໇ຌກຟຌປຽຄຖຟຈພຍທພກຉບຌ຅ິໆຄເຎພຌຂ໇ຘຟ຃ພຌບກຂ໇ໜຶໆຄ຋ໆຍໆ຃ທຌຎຝເຖງກຟຌເຆໆບຓຉໆທພກແຉ່
ຖຝທກພ ເຂ໇ົຟກຌພ ຌຌ໇ພ ເຑໆບດຟກໃນຓ້ ຘຟຑຌພ ຊຝຑຟຍເປພຈໄຈນ້ ຟງທິ຋ເຆໆພຌ:

70

- ປຽຄຖຟຈພຍທພກຉບຌຉຟຓເທຖຟເຆພໆຌ: ເທຖຟຂຽຌເຖົໆຟເຖໆບຄກຟຌເຈຌ຋ຟຄບຟຈປຽຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓ຋ໆເກຈຂ໇ຌກໞບຌ
ແຖ້ທ຅ຄໆຶ ກໟຟທໄຎຘເ່ ຖໆບຄ຋ເໆ ກຈຂຌ໇ ຉຟຓນຄພ ນປຽຄຖຟຈຍພ ເທຖຟຉຟຓຎຝຉ຋ິ ຌິ

- ປຽຄຖຟຈພຍທພກຉບຌຉຟຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌເຆພໆຌ: ເຓໆບຂຽຌຍົຈ຃ທຟຓທິເ຃ຟຝຍພຌນຟບຟກຟຈປຽຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓ຅ຟກ
ຍຌພ ນຟຘຟ຃ພຌ຋ຘໆ ຈຸ ຉຈໆ ທໟ ງຍຌພ ນຟຘຟປບຄແຖຝຍຌພ ນຟຍຘໆ ຟ຃ພຌ

- ປຽຄຖຟຈພຍທພກຉບຌຉຟຓເນຈຏົຌບຟຈ຅ຝປຽຄຖຟຈພຍ຅ຟກເນຈໄຎນຟຏົຌນ຅ຟກຏົຌໄຎນຟເນຈກໆໄຈ້.ຌບກ຅ຟກ
຃ຟຌຄຶ ເຊຄກຟຌປຽຄທພກຉບຌໃນຘ້ ຟຑຌພ ກຌພ ແຖທ້ ງພຄຉບໟ ຄ຃ຟຌຄຶ ເຊຄກຟຌໃຆທ້ ຝຖນຎຝໂນງກເຑໆບເຆຶໆບຓຉໆທພກຉບຌ
ແຉຖ່ ຝບພຌໃນ້ຓ຃ທຟຓຉໆເຌໆບຄກົຓກຽທກພຌເຆຌພໆ : ໃຌກຖຝຌທພກຉບຌ຋ຟບຈິ ເຎຌພ ໃ຅຃ທຟຓ຋ໆຘຝແຈຄເນຈ ໃຌທພກ
ຉບຌຉຓໆ ຟຓໃ຅຃ທຟຓຘຝແຈຄຏົຌໃຆ້ທຝຖເຆບໆ ຓທພກຉບຌທໞຟ:” ຈໟທງເນຈຌ໇“ ນນຟກຓຂ໇຋ໆຂພຈແງ່ຄກພຍທພກຉບຌ
຋ຉໆ ຟຓຓຟຉໟບຄໃຆທ້ ຝຖ “ ດຟ່ ຄໃຈກໆຉຟຓ,ດ່ຟຄໃຈກໆຈນໃຌ຋ຟຄກຄົ ກພຌຂໟຟຓ“ ເຎຌພ ຉ໇ຌົ .

ເ຅຃ທາຓ

ຍຈົ ຌ໇ເທ໇ົຟເຊຄິ ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌຂບຄຍົຈຂຽຌຎຝເຑຈໜຶໆຄຜ.ຍຈົ ຎຝເຑຈຉຟໞ ຄຜ
ຎຝກບຍຓທພກຉບຌ຋ຘໆ ຟ຃ຌພ .ກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌ຋ໆຈ຅ຝຆທໞ ງໃນຏ້ ບ້ ຟໞ ຌຘຟຓຟຈຉິຈຉຟຓເຖໆບຄ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌແຖຝ
ເຂົ໇ຟໃ຅຃ທຟຓ຃ຈິ ຂບຄຏ້ຂຽຌໄຈ້ຈ.
ຍຈົ ຂຽຌໜໆຶຄ຅ຝຎຝກບຍຈໟທງນຟງທພກ,ນຟງຉບຌແຉ່ຖຝທພກຉບຌຉບໟຄຎຝກບງຈທໟ ງນຟງຎຝ
ໂນງກໂຈງຘຝເຑຟຝແຓຌ່ ຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌແຖຝຎຝໂນງກ຋ໆເຎຌພ ຘໞທຌຂຝນງຟງ

຃າຊາຓ:

1. ທພກຉບຌ ແຖຝກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌຂຽຌທກພ ຉບຌແຓ່ຌແຌທໃຈ?
2. ຖກພ ຘຝຌຝທພກຉບຌ຋ຈໆ ຓຖພກຘຝຌຝໃຈແຈ່?
3. ຎຝເຑຈທກພ ຉບຌ?
4. ກຟຌຂຝນງຟງຎຝໂນງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌທກພ ຉບຌ?
5. ກຟຌຂຝນງຟງທພກຉບຌ?

71

ຍຈ຺ ຋ີ 8

ກາຌຂຼຌຍ຺ຈຍຌັ ຋ຶກ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄຍຈ຺ ຍັຌ຋ຶກ

1.1 ຃ທາຓໝາງຂບຄຍ຺ຈຍັຌ຋ກຶ .
ຍົຈຍຌພ ຋ກຶ ແຓ່ຌຍຈົ ແຉ່ຄຎຝເຑຈໜຶໆຄ ເຆິໆຄໃຆ້ຍພຌ຋ຶກທຽກຄຟຌ ນ ເນຈກຟຌຉໞຟຄ໅ໃຌຆທິຈຎຝທພຌ, ຍພຌ຋ຶກກຟຌເ຃ໆບຌ
ໄນທຂບຄຍຸກ຃ຌົ ນ ເນຈກຟຌ຋ຟຄຎຝນທຈພ ຘຟຈ ແຖຝບໆຌ໅.

ຍົຈຍພຌ຋ຶກຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌນຟງຉໆກຟຌຈຟຖົຄຆທິຈຂບຄຑທກເປົຟເຎພຌຉົ໇ຌແຓ່ຌຆໞທງໃຌກຟຌກພຌນົຄຖຓ, ຓ
຃ທຟຓຆຟຌຆິ ຟຌຟຌຉໆກຟຌເປພຈທຽກ, ປຂ້ ຓ໇ ຌຎກງໞບງຖຝບຽຈເຓບໆ ຎຝກບຍເຂ໇ຟົ ໃຌຍຈົ ຂຽຌ.ຍົຈຍພຌ຋ຶກງພຄຘຟຓຟຈເຎພຌ
ຂຓ໇ ຌນກພ ຊຟຌ຃ຍົ ຊທໟຌ,ຆພຈເ຅ຌຑຟທຝທໄິ ຘ.ເຓໆບເທຖຟຉໟບຄກຟຌກຓຍົຈຍພຌ຋ຶກ຅ິໆຄປ້ໄຈ້ທຽກຄຟຌຌພ໇ຌໄຈ້ເກຈຂຶ໇ຌແຌທ
ໃຈ. ຍຈົ ຍພຌ຋ກຶ ໃຌຎພຈ຅ຸຍຌພ ຌ຅໇ ຝເຎພຌຎຝນທຈພ ຘຟຈໃຌບຝຌຟ຃ົຈ

2. ຎະຽຑຈຂບຄຍຈ຺ ຍັຌ຋ຶກ

ຍົຈຍພຌ຋ຶກຖທຓຓນຟງຎຝເຑຈ ເຆພໆຌຍພຌ຋ຶກ຅ຟກກຟຌຒພຄ, ຍພຌ຋ຶກ຅ຟກກຟຌບໞຟຌ,ຍພຌ຋ຶກ຋ທຌ຃ຌ ,
ຍຌພ ຋ຶກກບຄຎຝຆຓຸ , ຍຌພ ຋ກຶ ນງ໇.

2.1 ຍຌັ ຋ຶກ຅າກກາຌຒຄັ
ກຟຌຍພຌ຋ຶກເຌ໇ບໃຌ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ຅ຟກກຟຌຒພຄໄຈ້ຈຑຽຄໃຈຌພ໇ຌຓພຌຂຶ໇ຌກພຍ຃ທຟຓຘຟຓຟຈໃຌກຟຌຒພຄຂບຄຏ້
ຍຌພ ຋ກຶ . ຘຟຓຟຈໃຌກຟຌຒພຄ຅ຝຑພຈ຋ຝຌຟໄຈ້ ໂຈງບຟໄຘກຟຌປຽຌປ້, ກຟຌຘພຄເກພຈ, ກຟຌເຐິກຐົຌ ແຖຝກຟຌ
ຎຍພ ຎຄຸ ເຆຌພໆ ຈຽທກຍພ ກຟຌເຐິກ຋ພກຘຝຈໟຟຌຑຟຘຟ.

ໃຌກຟຌຒຄພ ເຑບໆ ກຟເຌບ໇ ໃຌ຋ໆຘຟ຃ພຌໄຈຉ້ ບໟ ຄຓຘຝຓຟ຋ິ ໃຆ້຃ທຟຓ຃ິຈຑິ຅ຟຖຝຌຟໃຌເຖໆບຄ຋ໆຒພຄຓເຌ໇ບ
ໃຌຘຟ຃ພຌນງພຄແຈ່.ຑຝງຟງຟຓນຟເນຈຏົຌຓຟໂຉ້ແງ້ຄ ເຑໆບ຅ຝເຘຓຘໟຟຄແຌທ຃ິຈ ແຖຝ຅ິຌຉຝຌຟກຟຌ ແຖ້ທ
ຍພຌ຋ຶກເຌ໇ບໃຌ຋ໆຘຟ຃ພຌເບົຟໄທ້.ເທຖຟຒພຄກຟຌຍພຌຖຝງຟງກຟຌເທົ໇ຟຉໞຟຄ໅ຏ້ຒພຄງໞບຓຍໆຘຟຓຟຈຍພຌ຋ຶກ຃ຟເທົ໇ຟ
ຂບຄຏ້ເທົຟ໇ ໄຈໝ້ ົຈ຋ຸກ຃ຟ.ຈພໆຄຌຌພ໇ ຉໟບຄປ້ເຖບກແຉຍ່ ຌພ ນຟຘຟ຃ພຌຘຟຓຟຈແງກໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌບບກເຎພຌຘໞທຌ໅
ບຌພ ໃຈ຃ທຌຍຌພ ຋ຶກ ແຖຝບຌພ ໃຈເຎພຌຘທໞຌຂຝນງຟງຂ໇຃ທຟຓເ຋ົໆຟຌພ໇ຌ. ຅ຟກຌພ໇ຌ, ຉໟບຄໃຆ້ຉົທນງ໇ເຑໆບຎຝດພຈ
ເທຖຟໃຌກຟຌຍພຌ຋ຶກ. ຉົທນງ໇຋ໆ຅ຝໃຆ້ຌພ໇ຌຉໟບຄເຎພຌຖຝຍົຍຂບຄຉົຌເບຄ຋ໆຘໟຟຄຂຶ໇ຌນຖຝຍົຍເບກຝຑຟຍ຋ໆຓຏ້
ຘໟຟຄໄທ້ແຖ້ທເຆພໆຌຑ/ຄ ແ຋ຌໃຆ້ຑຝຌພກຄຟຌ, ຘ.ຘ ແ຋ຌໃຆ້ກຝຆທຄຘຶກຘຟ຋ິກຟຌ, ຘ.ຑ.຃.ຏ ແ຋ຌໃຆ້ຘຌ
ຑພຈ຋ຝຌຟ຃ ແຖຝຏ້ຍຖິນຟຌກຟຌຘຶກຘຟ. ທ.຃.ຎ ແ຋ຌໃນ້ທິ຋ຝງຟໄຖ຃ຎຟກເຆ , ທ.຃.ນ.ຍ ແ຋ຌໃນ້
ທ຋ິ ຝງຟໄຖ຃ນທຄຑຝຍຟຄ, ທ.຃.ຘ ແ຋ຌໃນ້ທິ຋ຝງຟໄຖ຃ຘຝນທພຌຌຝເຂຈ , ທ.຃.ຂ ແ຋ຌໃນ້ທິ຋ຝງຟໄຖ຃
຃ຄພ ໄຂ ແຖຝທ.຃.ກ ແ຋ຌໃນທ້ ິ຋ຝງຟໄຖ຃ຍຟໟ ຌເກຌ.

72

ຉົທດ່ຟຄ:
ກາຌ຅຺ຈຍັຌ຋ກຶ ຅າກກາຌຒຄັ .

ຂ໇຃ທຟຓ຋ໆໄຈ້ຒພຄຉໆໄຎຌ໇຋ໞຟຌ຅ຝໄຈ້ຒພຄຍົຈແ຅້ຄກຟຌຂບຄຑຝແຌກຊຝແນຄຂໞຟທ ແຖຝທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟ
ຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ຌພ ເຆໆິຄໄຈແ້ ຅ຄ້ ກຟຌໄທໃ້ ຌໜຄພ ຘຑຓິ ທຽຄ຅ຌພ ໃໝ່ຘຝຍຍພ ທຌພ ຋ 20/6/96

ເຖໆບຄໃນ້຃ຝຌຝທົຄຈົຌຉ ແຖຝ ຘຖຝຎຝຘຝໝພກນ໇ຌ຋ໆຂຶ໇ຌ຋ຝຍຽຌດ່ຑຝແຌກຊຝແນຄຂໞຟທ ແຖຝ
ທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ພຌ ເຂົ໇ຟປໞທຓຎຝຆຸຓດ່ນໟບຄຎຝຆຸຓຆພ໇ຌຘບຄຑຝແຌກຊຝແນຄຂໞຟທ
ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ ຌຝ຃ບຌທຽຄ຅ຌພ ໃຌທຌພ ຋ 5/7/96 ເທຖຟ 14:00 ໂຓຄ ເຑໆບປພຍຒຄພ ກຟຌແຌຝຌຟກໞຽທກພຍກຟຌ
ເ຃ບໆ ຌໄນທຈໟຟຌຘຖຝຎຝໃຌຉໜໆ ຟໟ . ກຟຌ຅ົຈຍຌພ ຋ຶກຑຝແຌກຊຝແນຄຂຟໞ ທທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ພຌ
ໃນ້຃ຝຌຝທົຄຈົຌຉ ແຖຝ ຘຖຝຎຝຘຝໝພກນ໇ຌ຋ໆຂຶ໇ຌ຋ຝຍຽຌເຂົ໇ຟປໞທຓຎຝຆຸຓຆພ໇ຌຘບຄເທຖຟ 14:00 ໂຓຄ
ຂບຄທຌພ ຋ 5/7/96 ເຑບໆ ຒຄພ ກຟຌແຌຝຌຟກໞຽທກພຍກຟຌເ຃ໆບຌໄນທຘຖຝຎຝໃຌເ຋ບໆ ໜຟໟ .

2.2 ຍຌັ ຋ຶກ຅າກກາຌບາໞ ຌ
ໃຌກຟຌຘຶກຘຟຖຝຍຍົ ຘໆຘຟຌ຋ຟຄໄກ.ກຟຌບຟໞ ຌເບກຝຘຟຌກຟຌຘບຌເຎພຌເຖບໆ ຄຘຟ຃ຌພ ຋ໆຘຸຈ.ເຓບໆ ບຟໞ ຌເຖໆບຄ
ແຖຝ ຋ຟ຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅ກໞຽທກພຍເຖໆບຄແຖ້ທ ເປົຟ຃ທຌຍພຌ຋ກຶ ເຌ໇ບໃຌຘຟ຃ຌພ ໃນໄ້ ຈ້ເຌ໇ບ຃ທຟຓ຋ໆຆພຈເ຅ຌ. ກຟຌ
຋ໆ຅ຝຍພຌ຋ຶກໄຈຈ້ ຏ້ຍຌພ ຋ຶກ຅ຝຉໟບຄຓ຃ທຟຓຘຟຓຟຈໃຌກຟຌບຟໞ ຌໂຈງຓຂຌ໇ພ ຉບຌຘຝນງ຺ຍໄຈຈ້ ຄໆພ ຌ໇ທຟຄເຎ໇ຟົ ໝຟງ
,ຘຟນທຈຂ໇ຓຌ, ຘພຄເກຈຘໞທຌຎຝກບຍ, ບຟໞ ຌດຟ່ ຄຓຘຝຓຟ຋ິ ແຖຝ ຉ໇ຄພ ຃ຟຊຟຓ຋ຍົ ຋ທຌ. ກຟຌຍພຌ຋ຶກຌ໇ຌພ ຉໟບຄ
ໄຈຓ້ ຟ຅ຟກກຟຌບໞຟຌ ເຑບໆ ຅ົຈ຅ຟ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຏ້ບຟໞ ຌຉບໟ ຄບໞຟຌດຟ່ ຄຖຝບຽຈ, ບຟຈຂິຈກໟບຄໄທເ້ ຓໆບເປຟົ ບໞຟຌຑຍົ
ຂ໇ຘຟ຃ພຌ, ແຉຉ່ ບໟ ຄ຃ຟຌຄຶ ທຟໞ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຍໆໄຈຓ້ ແຉ່ດ່ໃຌເຌ໇ບເຖໆບຄ ຋ໆຘຟ຃ພຌເ຋ຟົໆ ຌພຌ໇ . ຂ໇ຓຌ, ແຌທ຃ຈິ ,
຋ຈພ ຘຝຌຝ ແຖຝ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຂບຄເຖໆບຄ຋ໆບໞຟຌຌຌ໇ພ ກຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ຃ກຍພ ເຌບ໇ ເຖບໆ ຄ.
ກຟຌບໞຟຌໜພຄຘຎຝເຑຈໃຈກຉຟຓເຓໆບຍຌພ ຋ຶກກ຃ທຌ຃ຟຌຄຶ ເຊິຄແນໆຄ຋ໆຓຟຂບຄເຖໆບຄ຃ກຟຌຘຝແຈຄ຃ທຟຓເ຃ຟົ
ຖຍົ ຉໆເ຅ຟ໇ົ ຂບຄເຖໆບຄ ແຖຝ ເຎພຌກຟຌຘຝແຈຄນພກຊຟຌບໟຟຄບຄ. ໃຌກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌ຋ຟຄທິຆຟກຟຌ, ກຟຌທິໄ຅
ນກຟຌແຉ່ຄຉຟຖຟກຉຟຓຊຟໟ ຃ພຈຂ຃໇ ທຟຓນແຌທ຃ຈິ ຅ຟກໜພຄຘໃຈຉບໟ ຄໄຈ້ເປພຈເຆຄບພຈ
( foot note ) ແຖຝ ຍຌພ ຌຟຌກຸ ຓົ ( Bibliography ) ເບົຟໄທ້ເຆຌໆພ ຊຟໟ ເຎພຌໜພຄຘຉບໟ ຄຍບກຆໆຏ້ ແຉ່ຄ, ຆໆ
ໜພຄຘ , ຘຟຌພກຑຓິ , ຎຑິຓ, ໜໟຟບໟຟຄບຄ. ຊໟຟເຎຌພ ທຟຖຝຘຟຌ ນ ໜພຄຘຑຓິ ໃນຍ້ ບກຆໆຏ້ແຉຄ່ , ຆໆຍຈົ ຃ທຟຓ ນ
ເຖບໆ ຄ, ຆໆທຟຖຝຘຟຌ, ຎຑຓິ , ຘຝຍຍພ ຋, ທພຌ຋ , ເຈບຌຎ ແຖຝ ເຖກໜຟໟ .

ຉທົ ດ່ຟຄ

຋ຟໞ ຌຑຓທົຄທິ຅ິຈໄທງຟກບຌຖຟທ, ຃ຄພ໇ ຋ 1 ຑຝແຌກຘຶກຘຟຘຌກຟຄຑຓິ ຅ຟໜໞຟງ 1967 ໜຟໟ 6 . ທິ຋຅ຈົ
ຍຌພ ຋ຶກ຅ຟກກຟຌບຟໞ ຌເບຟົ ເຌບ໇ ໃຌຂບຄເຖໆບຄໂຈງໃຆ້ຊບງ຃ຟເປົຟເບົຄ ນ ຃ຈພ ຂ຃໇ ທຟຓ຋ໆຉບໟ ຄກຟຌ ໂຈງຍໆເຑໆຓ

73

ຉໆຓ ແຖຝ ຍໆຉຈພ ບບກ, ນ ບຟໟ ຄເຊິຄຂ຃໇ ທຟຓໃຌເ຃ໆບຄໝຟງ຃ຟເທ໇ຟົ ທໞຟຓຟ຅ຟກແນຄ່ ຌພ໇ຌ໅ບຟຈ຅ຝຓ຃ທຟຓ຃ິຈ
ເນຌພ ຂບຄຏ້ຍພຌ຋ຶກເຑໆຓເຉຓ ນ ຍໆຓກໄຈ້, ຊຟໟ ຓຉໟບຄແງກບບກ ນ ຘຝແຈຄໃນ້ເນຌພ ດ່ຟຄ຅ຝແ຅ຄ້ ທຟໞ ຂ຃໇ ທຟຓ
ໃຈເບົຟຓຟ ແຖຝ ຂ຃໇ ທຟຓໃຈເຎພຌຂບຄຏ້ຍພຌ຋ກ.
ປຍແຍຍກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຅ຟກກຟຌບຟໞ ຌເປົຟຉບໟ ຄຘຟໟ ຄປຍແຍຍໃຈໝໆຄຂ໇ຌຶ ຘຝເຑຟຝ ນ ຅ຝຌຟເບຟົ ແຍຍຓຟ຅ຟກຍຌພ
ຖຟງກຟຌໃຌນໟບຄຘຝໝຈຸ ນ ຅ຈພ ຋ຟຍພຌຘຟຖພຍຍຌພ ຋ກຶ ໄທ້ ໂຈງຘຝເຑຟຝເຓບໆ ບໞຟຌເຖໆບຄໃຈເຖໆບຄໜໆຄຶ ກໆຍພຌ຋ກຶ
ເຌບ໇ ໃຌຘຟ຃ພຌໄທຍ້ ພຈໜຶໆຄ. ເຓບໆ ບຟໞ ຌເຖໆບຄບໆຌ ນ ບໞຟຌເນຓພ໇ ບຌໆ ກຍຌພ ຋ກຶ ໄທໃ້ ຌຍພຈບກໃຍໝໆຄ ເຆໆິຄຍພຌຌ໇ພຌ໅
ເປົຟບຟຈຓຟປຽຄຖຟຈພຍ ຉຟຓນົທເຖບໆ ຄຆໆໜຄພ ຘໄທຑ້ ຟງນຄພ ຘຟຖຍພ ກຟຌ຅ພຈ຋ຟປຍແຍຍເຖບກໄທນ້ ຟງທິ຋ ເຆຌພໆ
ຍຈພ ຆໆເຖໆບຄ ນ ຍຌພ ນທົ ເຖບໆ ຄກໄຈເ້ ຑບໆ ຘຝຈທກໃຌກຟຌຘຄພ ເກຈ ແຖຝ ປຽຄຖຟຈຍພ . ຘທໞ ຌຂ຃໇ ທຟຓ ແຖຝ ເຌ໇ບ
ໃຌຘຟ຃ຌພ ຅ຟກກຟຌບຟໞ ຌກຍຌພ ຋ກຶ ໄທໃ້ ຌຆໞບຄນທຟໞ ຄກໟບຄນທົ ເຖໆບຄຈພໆຄກໞຟທ ແຖຝ ດ່ຟຖຓໆ ທຟໞ ຓຟ຅ຟກໜຟໟ ໃຈ.

2.3 ຍ຺ຈຍຌັ ຋ຶກນທຌ຃ືຌ.
ຍຈົ ນທຌ຃ຌແຓ່ຌຎຝເຑຈຍົຈຍພຌ຋ກຶ ຂບຄຍຸກ຃ຌົ ຋ໆຂຽຌກໞຽທກຍພ ຆທຈິ ແຖຝ ກຟຌເ຃ໆບຌໄນທຂບຄຉົຌເບຄໃຌ
ໄຖງຝຏໞຟຌຓຟຉຄພ໇ ແຉ່ບຟຈຈິ ຅ົຌເຊຄິ ຎຈພ ຅ຍຸ ຌພ . ຍຟຄເ຋ໆບກໆຑຽຄແຉໄ່ ຈ້ຍຌພ ຋ກຶ ເບົຟເນຈກຟຌ ກຟຌເ຃ໆບຌໄນທ
ຎຝຘຍົ ກຟຌນຍົຈປຽຌຆທຈິ ໃຈໜຶຄໆ ຂບຄຉຌົ ເບຄ຋ໆໄຈຎ້ ຝຘົຍຑົຍຑ໇ແຖທ້ ຓຟຂຽຌນຍຌພ ຋ຶກໄທ້ເຆຄໆິ ບຟຈ຅ຝຓ
຃ຸຌ຃ໞຟຌຟເບົຟຓຟເຎພຌຍົຈປຽຌໃຌຎພຈ຅ຍຸ ຌພ ແຖຝບຝຌຟ຃ົຈໃນແ້ ກ່ຉົຌເບຄນຏ້ບໆຌ໅ກໄຈ້
 ທິ຋ຽີ ປຈັ ຍ຺ຈຍັຌ຋ກຶ ນທຌ຃ືຌ

- ກຟຌຂຽຌຍຈົ ຍພຌ຋ກຶ ນທຌ຃ຌກຍໆແຉກຉຟໞ ຄກພຍກຟຌເຖຟົໆ ເຖບໆ ຄກຟຌເ຃ໆບຌໄນທຂບຄຉຌົ ເບຄໃຌໄຖງຝ
ຏຟໞ ຌຓຟຘຝຌຌພ໇ , ຅ຝຉໟບຄປ້ທິ຋ເຖຟໆົ ເຖບໆ ຄໃນຈ້ .

- ທິ຋ຂຽຌຍຈົ ຍພຌ຋ຶກນທຌ຃ຌເຑຌໆ ຂຽຌຉຟຓຖຟຈພຍເນຈກຟຌນກຟຌເ຃ໆບຌໄນທ຋ໆຉຌົ ເບຄຉໟບຄກຟຌ
ຍພຌ຋ຶກ.

- ຉບໟ ຄ຅ໆ຅ຟເນຈກຟຌຉຟໞ ຄ໅ຌຍພ ຋ຄພ ຘຝຊຟຌ຋ ແຖຝ ເທຖຟບກຈໟທງ.
- ຍໆຍິຈເຍໆບຌ຃ທຟຓເຎພຌ຅ຄິ ໝຟງ຃ທຟຓທໞຟຉຌົ ເບຄເ຃ບໆ ຌໄນທແຌທໃຈນຉົຌເບຄຎຝຘົຍຑົຍຑ໇ແຌທໃຈກ

ຉບໟ ຄຂຽຌໃນຊ້ ກຉບໟ ຄຉຟຓຌພ໇ຌ.
- ໃຆຑ້ ຟຘຟໃນເ້ ຂົ໇ຟໃ຅ຄໞຟງຍໆໃນຘ້ ພຍຘຌົ ຅ົຌຘຟຓຟຈ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໄຈ.້

ຉທົ ດຟ່ ຄ
“ ຃ທຟຓຆຄົ ຅ຟຂບຄຆທິຈ”

ເປຟົ ເກຈດ່ຍໟຟຌ, ຉຟແຘຄ຃ຟງ ( ເຆຄິໆ ຈຽທຌ໇ຎຽ່ ຌຓຟເຎພຌຉຟແຘຄງບຈຄໆຓ ) ເຓບຄແຎກແຂທຄຆຽຄຂທຟຄກຄົ ກພຍ
ເຈບຌ 4 ແປຓ 13 ຃ໆຟຎທບກນເຎກຘຌພ , ໃຌທພຌ຋ 6 ເຓຘຟ 1909. ຍໟຟຌເກຈຂບຄເປຟົ ດ່ນໞຟຄໄກ຅ຟກຉທົ
ເຓບຄ ເຓບຄແຎກ ແຉ່ ທໞຟຓຌພ ງຄພ ແຓຌ່ ໄຖງຝຉຌົ໇ ແນຄ່ ກຟຌຎົກ຃ບຄຂບຄຑທກຖໞຟເຓບຄຂ໇ຶຌຐຕໆຄພ , ເ຅໇ົຟເຓບຄງຄພ
ເປຈພ ກຟຌດ່ເປບຌຂບຄເຂຟົ ເບຄເຑຟຝທໞຟງພຄຍໆ຋ຌພ ຓນບໟ ຄກຟຌ. ຑທກຂໟຟຖຟຆຝກຟຌເຆຄິໆ ຘໞທຌນຟງແຓ່ຌຑທກ຋ໆ

74

ຘກິ ຓຟ຅ຟກທພຈເຎພຌຆຽຄ , ຋ຈິ ນ ຅ຟຌ . ໄຈປ້ ຍພ ຌຟຓຓຝງົຈເຎຌພ ບຎຸ ຝປຟຈ, ຖຟຈຆຝທຄົ , ຖຟຆຝຍຸຈ , ເຓບຄ
ແຘຌ , ເຓບຄ຅ພຌ ແຖຝ ຘຝໝຽຌ , ໄຈ້ປພຍເຄຌິ ເຈບຌແຉ່ 20 ກຍຖຄົ ປບຈ 7 ກຍຉໆເຈບຌ.

2.4 ຍຈ຺ ຍຌັ ຋ກຶ ກບຄຎະຆຓຸ
ຍົຈຍພຌ຋ຶກກບຄຎຝຆຸຓແຓ່ຌຍົຈຍພຌ຋ຶກຎຝເຑຈໜຶໆຄ຋ໆໃຆ້ຍພຌ຋ຶກທຽກຄຟຌຂບຄກບຄຎຝຆຸຓຉໞຟຄ໅ເຆິໆຄຂຽຌ
ຉຟຓຖຟຈຍພ ແຖຝ ຊກຉບໟ ຄກຍພ ຃ທຟຓ຅ິຄຂບຄກບຄຎຝຆຸຓ. ກຟຌຍພຌ຋ຶກກບຄຎຝຆຸຓຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ ແຖຝ ຅ຟ
ເຎພຌ຋ໆຘຸຈ ເຑໆບ຅ົຈເບົຟຍພຌນຟຂບຄທຽກຄຟຌກບຄຎຝຆຸຓໄທ້ໃນ້ເຎພຌຎຝໂນງຈຉໆກຟຌຎຝຉິຍພຈທຽກຄຟຌຌພ໇ຌ໅
ໃນ້ຘບຈ຃ໞບຄ ແຖຝ ໄຈ້ປພຍຏົຌຈ. ຍົຈຍພຌ຋ຶກກບຄຎຝຆຸຓຆໞທງໃນ້ຏ້຋ໆຍໆໄຈ້ເຂົ໇ຟປໞທຓກບຄຎຝຆຸຓເຂົ໇ຟໃ຅
ຍພຌນຟຉໞຟຄ໅຋ໆໄຈ້ເຎກຘຟນຟຖກພຌດ່ໃຌກບຄຎຝຆຸຓ.ຌບກ຅ຟກຌພ໇ຌງພຄຆໞທງໃນ້ຂພ໇ຌ ເ຋ິຄກທຈກຟທຽກຄຟຌຂພ໇ຌ
ຖຸ່ຓໄຈດ້ ່ຟຄຆພຈເ຅ຌ.
 ຎະຽຑຈຍ຺ຈຍຌັ ຋ກຶ ກບຄຎະຆຓຸ

ຍົຈຍຌພ ຋ຶກແຍ່ຄບບກເຎຌພ 3 ຎຝເຑຈ ຃ ຍົຈຍຌພ ຋ຶກຖຝບຽຈ, ຍຈົ ຍພຌ຋ກຶ ຋ຟຓຝຈຟ ແຖຝ ຍຈົ ຍພຌ຋ກຶ
ນງ໇.
ກ. ຍ຺ຈຍັຌ຋ກຶ ກບຄຎະຆຸຓຖະບຼຈ

ແຓ່ຌຍົຈຍຌພ ຋ຶກ຋ໆຉບໟ ຄ຅ຈົ ຃ຟຎຟໄຘ ນ ຃ຟ຃ິຈ຃ຟເນພຌຂບຄແຉຖ່ ຝ຃ຌົ ດຟ່ ຄຖຝບຽຈແຖຝ຃ົຍຊທໟ ຌເຆຄໆິ ຍຌພ ຋ຶກ
ກບຄຎຝຆຓຸ ຋ໆຘຟ຃ພຌ. ໂ຃ຄປໞຟຄຍົຈຍຌພ ຋ຶກກບຄຎຝຆຓຸ ແຍຍຖຝບຽຈ

ຍຈົ ຍຌພ ຋ກຶ ກບຄຎຝຆຓຸ ເ຃ງຓໂ຃ຄປໞຟຄຈພຄໆ ຌ:໇
 ຑາກຽຎຈີ ນທ຺ ຽຖບືໃ ຄ.

ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ຎຝຆຟຆົຌຖຟທ
ຘພຌຉຑິ ຟຍ ເບກຝຖຟຈ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ເບກຝຑຟຍ ທພຈ຋ຝຌຟຊຟທບຌ

ຍົຈຍຌພ ຋ຶກກບຄຎຝຆຓຸ ......................

ກ. ແຂຑິ຋ີ
ເທຖຟ.....................ໂຓຄ, ທຌພ ຋............ເຈບຌ........ຎ........ດ່຋.ໆ ..............

ຂ. ຑາກກບຄຎະຆຸຓ

75

຅ຟຌທຌ຃ົຌ຋ໆຓໜໟຟຓຟປໞທຓ຋ພຄໝົຈ………..຃ົຌ, ງິຄ…….຃ຌົ . ( ຓຍຟຄກບຄຎຝຆຓຸ ຓ຅ຟຌທຌໜບໟ ງຏ້ແ຋ຌຓຟ
ປທໞ ຓແຉ່ແຓ່ຌຏ້຋ໆຘຟ຃ຌພ , ຃ທຌ຅ຈົ ຆໆຌຟຓຘຝກຸຌຏ້ຓຟປໞທຓ ແຉ່ຖຝ຃ົຌໃນແ້ ຅ຄ້ , ບຟຈ຅ຝ຅ົຈ຋ພຄຉຟແໜ່ຄໜຟໟ
຋ໆປພຍຏິຈຆບຍແຉ່ຖຝ຃ົຌ )

຃. ຅ຈຸ ຎະຘ຺ຄຂບຄກບຄຎະຆຓຸ

- ຅ຈົ ຋ພຄຆໆຏ້ເຎຈຑິ຋ ແຖຝກໞຟທ຅ຈຸ ຎຝຘົຄ.

ຄ. ຖາງຄາຌກບຄຎະຆຸຓ.

຅ົຈເຌ໇ບໃຌນງ໇ຂບຄກບຄຎຝຆຓຸ .

຅. ຃ະຌະຎະ຋າຌກບຄຎະຆຸຓ , ຘະໝຼຌກບຄຎະຆຸຓ, ຃ະຌະ຅ຈັ ຉໄຄັ ກບຄຎະຆຸຓ.

 ຑາກຽຌບໄື ເຌ.
ຑຟກຌ໇຅ຈົ ເບຟົ ກຟຌຈຟເຌຌໄຎ຋ຄພ ໝຈົ ກບຄຎຝຆຓຸ ( ຑຟກຉ໇ຌົ ຉຂບຄຍົຈຍຌພ ຋ຶກ )

ກ.ຖາງຄາຌ( ຅ົຈຆໆຏຘ້ ຝເໜ , ຅ຈົ ເຌ໇ບໃຌນງຂ໇ ບຄຍົຈຖຟງຄຟຌ, ຊຟໟ ຓນຟງຍົຈຖຟງຄຟຌຉບໟ ຄ຅ົຈແຉ່ຍຈົ ຋
1.2,3…..)

ຂ. ຘຌ຺ ຋ະຌາ ( ຑາກຌີໄຖທຓຓຂີ ຖໄ ະບຼຈ຋ີໃ຅າຽຎັຌ຃ຈື ຄັໃ ຌີໄ )

- ຍພຌນຟຉໞຟຄ໅຋ໆ຃ຝຌຝຎຝ຋ຟໞ ຌງົກຂຶ໇ຌຓຟເຎກຘຟ.
- ຃ຟເນຌພ ຉໞຟຄ຋ຂບຄກຟຌເຎກຘຟນຟຖ ( ເຑຓໆ ເຉຓໃຘຍ່ ົຈຖຟງຄຟຌ, ເນພຌຈ , ນ ຍໆເນຌພ ຈ ຑບໟຓຌຟ຅ຸຈ
ໃຈຂບຄຍຈົ ຖຟງຄຟຌ. )
- ຃ຟເນພຌຉຟໞ ຄ໅ຂບຄ຃ຝຌຝຎຝ຋ໞຟຌຘຝນງ຺ຍຑຟກ ນ ຘຝນງ຺ຍເຎຈຘຟ.

຃. ຓະຉຂິ ບຄກບຄຎະຆຸຓ :຅ົຈຍຌພ ນຟຉຟໞ ຄ໅຋ໆກບຄຎຝຆຸຓໄຈ້ຉົກຖົຄເຎພຌເບກຝຘພຌ. ຊໟຟຉົກຖົຄຍພຌນຟໃຈກ
ຉບໟ ຄ຅ົຈ຃ຝແຌຌຘຽຄ຅ຝແ຅້ຄ຃຅ຟຌທຌຍພຈ຋ໆໄຈຎ້ ່ບຌຍຈພ ຊກຉບໟ ຄ, ຍຈພ ຉຟງ, ຍຈພ ຂຟທ. ຅ຟຌທຌຍພຈ຋ຄພ ໝົຈ.

 ຑາກຘະນຍຼຸ
- ຅ຈົ ທຽກຘຝນງ຺ຍກບຄຎຝຆຸຓ, ຃ຟ຃ິຈ຃ຟເນຌພ , ຃ຟງບໟ ຄງ, ຉິຉຽຌ.
- ຃ຟ຃ິຈ຃ຟເນພຌຂບຄຍຌພ ຈຟຏ້ແ຋ຌ ( ຊຟໟ ຓ຃ທຌຍຌພ ຋ຶກຆໆ ແຖຝ ຃ຟເນພຌໂຈງນງ໇ )

 ຑາກຎຈິ ຘະນຍຼຸ ກບຄຎະຆຸຓ
ເທຖຟ...ໂຓຄ, ທຌພ ຋.....ເຈບຌ..ຎ...ບຈພ ກບຄຎຝຆຓຸ , ຖຟງເຆຌພ ຎຝ຋ຟຌ ແຖຝ ເຖຂຟກບຄຎຝຆຓຸ
ເຖຂຟຌກຸ ຟຌເຆຌພ ຎຝ຋ຟຌກບຄຎຝຆຓຸ ເຆພຌ

76

ຂ. ຍຌັ ຋ຶກກບຄຎະຆຓຸ ຾ຍຍ຋າຓະຈາ.

ຑຽຄແຉ຅່ ົຈ຃ທຟຓເນຌພ ຘຟ຃ພຌ ແຖຝ ຓຝຉິຉຟໞ ຄ໅ຂບຄກບຄຎຝຆຸຓໃນ້຃ົຍຊໟທຌ ແຖຝ ຊກຉໟບຄຍໆ຅ຟເຎພຌ຅ຝ຅ົຈ
຋ກຸ ຃ຟເນພຌ ນ ຃ຟຎຟໄຘຂບຄ຋ຸກ຃຃ຌົ ກໄຈ.້
ໂ຃ຄປໞຟຄຍົຈຍພຌ຋ຶກ຋ຟຓຝຈຟຓ 4 ຑຟກຘໞທຌ຃ກພຌກພຍຍົຈຍພຌ຋ຶກຖຝບຽຈ ແຖຝ ຍພຌ຋ຶກນງ໇ແຉ່ກຟຌ຅ົຈ
ຍພຌ຋ຶກ຋ຟຓຝຈຟຍໆ຅ຟເຎຌພ ຅ຈົ ຋ກຸ ໅຃ຟເນພຌໃຘກ່ ໄຈ.້
຃. ຍຌັ ຋ກຶ ກບຄຎະຆຓຸ ຾ຍຍນງໄ

ເຎຌພ ກຟຌຍຌພ ຋ຶກຂ຃໇ ທຟຓແຖຝຍພຌນຟຘຟ຃ຌພ ຋ໆກບຄຎຝຆຸຓໄຈເ້ ຎກຘຟນຟຖກຌພ ໂຈງຘຝເຑຟຝແຓ່ຌຓຝຉິ
ຉໞຟຄ໅ຂບຄກບຄຎຝຆຓຸ ຋ໆໄຈ້ຉົກຖຄົ ກຌພ ຉໟບຄຍພຌ຋ຶກໃນ້ກຝ຋ຈພ ນຈພ ແຖຝຊກຉໟບຄຉຟຓ຃ທຟຓ຅ຄິ ຂບຄກບຄ
ຎຝຆຸຓ.

 ປຍູ ຾ຍຍຍ຺ຈຍຌັ ຋ຶກກບຄຎະຆຓຸ ( ນງໄ )

ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ຎຝຆຟຆົຌຖຟທ
ຘພຌຉິຑຟຍ ເບກຝຖຟຈ ຎຝຆຟ຋ຎິ ຝໄຉ ເບກຝ ຑຟຍ ທຈພ ຋ຝຌຝຊຟທບຌ
ຍຈົ ຍພຌ຋ຶກກບຄຎຝຆຓຸ ຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌຎຝ຅ຟຘກົ ປຽຌ
2004-2005 ຂບຄທິ຋ຝງຟໄຖ຃ນທຄຑຝຍຟຄ
ກບຄຎຝຆຸຓໄຂຂຶ໇ຌເທຖຟ 8:00 ໂຓຄ ຂບຄທພຌ຋ 15 /11/ 05 ຋ໆຘຝໂຓຄຘບຌເກົໆຟ ( ຉຶກ3ຆ໇ພຌ)
- ຅ຟຌທຌຏ້ເຂົຟ໇ ປທໞ ຓ຋ຄພ ໝົຈ 360 ຃ົຌ. ງຄ 210 ຃ຌົ . ຂຟຈ 3 ຃ຌົ . ງິຄ 1 ຃ົຌ. ຓເນຈຏຌົ 3 ຃ົຌ. (
ບຟຈ຅ຝຂຽຌຆໆຏ້ຂຟຈໄທກ້ ໄຈ້ )
- ຅ຟຌທຌແຂກເຂຟົ໇ ປໞທຓ 6 ຋ຟໞ ຌ.
- ຅ຸຈຎຝຘົຄຂບຄກບຄຎຝຆຸຓ ເຑໆບຘຝນງ຺ຍທຽກຄຟຌຂບຄຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌໃຌຘົກປຽຌ 2004-
2005ທຟຄແຏຌກຟຌຉໆໄຎ ແຖຝ຃ຈພ ເຖບກເບຟົ ຃ຝຌຝປຟກຊຟຌຆຸຈໃໝ່.
- ຑິ຋ກບຌ……
- ຃ຝຌຝຎຝ຋ຟຌ………
1. ຃ຝຌຝກຟຓຝຍຟຌໂປຄປຽຌເຎຌພ ຎຝ຋ຟຌ.
2. ປບຄ຃ຝຌຝກຟຓຝຍຟຌໂປຄປຽຌເຎພຌປບຄຎຝ຋ຟຌ.
3. ນທົ ໜໟຟ຅ຸກຟຓຝຍຟຌເຎຌພ ຃ຝຌຝ.

77

- ເຖຂຟກບຄຎຝຆຸຓ.
- ເຌບ໇ ໃຌກບຄຎຝຆຸຓ.

ຖຟງຄຟຌກຟຌຎຝຉິຍພຈທຽກຄຟຌຂບຄຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌໃຌຘົກປຽຌ຋ໆຏໞຟຌຓຟເຆິໆຄຘຝຓຟຆິກ຋ຸກ

຃ົຌນໟຟທນພຌຎຝຉິຍພຈຖຝຍຽຍຂບຄຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌ຃ເຎພຌແຍຍດ່ຟຄເບົຟໃ຅ໃຘ່ເ຃ໆບຌໄນທຈເຈພໆຌໃຌ

ຂຝຍທຌກຟຌຂບຄຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌກ຃ຂບຄໂປຄປຽຌ.

ຈຟໟ ຌບບໞ ຌງຄພ ຓຘຝຓຟຆກິ ຅ຟຌທຌໜຶໆຄຂຟຈຖຝຍຽຍທິໄຌຌຸ່ຄເ຃ໆບຄຍໆຊກຖຝຍຽຍຓຟໂປຄປຽຌຆໟຟ.

ແຏຌກຟຌຉໆໄຎຉໟບຄເບົຟໃ຅ໃຘຉ່ ໆກຟຌປຟໆ ປຽຌໃນນ້ ຟງຂຌ໇ຶ ,ຌຸ່ຄເ຃ໆບຄຊກຉຟຓຖຝຍຽຍ, ເຎພຌແຍຍດ່ຟຄ

ແກ່ຓຝນຟຆົຌໃນນ້ ຟງກໞທຟເກຟໆົ .

- ຑຟກຘທໞ ຌຘົຌ຋ຝຌຟຓນຟງ຃ຟເນຌພ ເທົ໇ຟທໞຟ຃ທຌຓກຟຌຎຝຉິຍພຈຖຝຍຽຍຉໆຏ້ຖຝເຓຈທິໄຌ຅ິໆຄ຅ຝເຎພຌ

ຉົທດ່ຟຄໃນ້ແກ່ຓຝນຟຆົຌ, ຓ຃ຝຌຝກຟຓຝກຟຌກທຈກຟຂບຍເຂຈປພຍຏິຈຆບຍກຟຌບຟຌຟໄຓຂບຄ

ແຉຖ່ ຝ຅ຸ.
- ຓຝຉິກບຄຎຝຆຸຓ

4. ເນຌພ ຈກຍພ ຍົຈຘຝນງ຺ຍ
5. ຉົກຖົຄປພຍເບຟົ ແຏຌກຟຌໄຎຎຝຉິຍພຈ.

6. ຉົກຖຄົ ແຉຉ່ ຄ໇ພ ຃ຝຌຝກທຈກຟຂບຍເຂຈປຍພ ຏຈິ ຆບຍເຈຌໆ ໂປຄປຽຌ.
7. ກບຄຎຝຆຸຓຖຄົ ຃ຝແຌຌຘຽຄ຃ພຈເຖບກເຖຂຟກຟຓຝຍຟຌຆຸຈໃໝ່ 4 ຃ຌົ .

- ບ.຅..............................……………………
- ບ.຅..............................……………………
- ບ.຅..............................……………………
- ບ.຅..............................……………………

ໃຌ຅ຟຌທຌຏ້ຘຝໜກພ 5 ຃ົຌ.

ຂຘໄ ະຽໜ.ີ ຘຝເໜໃນ຅້ ພຈຉ໇ພຄເຐິກແບຍຘຖຝຎຝ , ກິຖຟ ຎຝ຅ຟຘຝຓຟຆິກກຟຓຝຍຟຌ.
 ຘຝເໜ຃ຝຌຝປຟກຊຟຌກຟຓຝຍຟຌຉຈິ ຉຟຓ, ປຍພ ເບຟົ ຓຝນຟຆຌົ ຏ້ກໟຟທໜຟໟ ຉຓໆ .
 ຉບຌ຋ໟຟງກບຄຎຝຆຓຸ ໄຈປ້ ຍພ ຒຄພ ກຟຌໂບ້ຖົຓຂບຄ຃ຝຌຝປຟກຊຟຌກຟຓຝຍຟຌໂປຄປຽຌໃນ຃້ ຟ຃ຈິ

຃ຟເນພຌ ເຆໆຄິ ເຑຌໆ ໄຈ້ຆົຓເຆງຏົຌຄຟຌ຋ໆຎຝຉິຍຈພ ໄຈ້ໃຌຘົກປຽຌຏຟໞ ຌຓຟ ຑບໟ ຓຌພ໇ຌເຑໆຌໄຈແ້ ຌຝຌຟຘພຄໆ ຘບຌ

ໃນ຋້ ກຸ ຃ົຌປພກຘຟຓຌເຆ໇ບນໟຟທນຌພ , ເຎຌພ ແຍຍດ່ຟຄໃຌ຋ຸກທຽກຄຟຌຂບຄໂປຄປຽຌຈຸໝພໆຌປໆຟປຽຌໃນເ້ ຎພຌ

຋ໆປກພ ແຑຄ ແຖຝ ໄທ້ເຌບ໇ ເຆບໆ ໃ຅຅ຟກ຃ບຟ຅ຟຌ.

ກບຄຎຝຆຓຸ ບພຈຖຄົ ເຓໆບເທຖຟ 10:45 ໂຓຄ ທຌພ ຋ 15/11/05

ເຖຂຟຌຸກຟຌເຆພຌຎຝ຋ຟຌກບຄຎຝຆຸຓເຆພຌ

78

2.5 ຍຌັ ຋ກຶ ນງໄ
ກຟຌຍພຌ຋ຶກນງ໇ແຓ່ຌ ກຟຌ຅ົຈເບົຟເຌ໇ບໃຌຘຟ຃ພຌຂບຄເຖໆບຄງຟທຓຟປຽຍປຽຄໃໝ່ໃນ້ຘພ໇ຌເຂົ໇ຟໂຈງຉພຈຘິໆຄ຋ໆຍໆ

ຘຟ຃ພຌບບກແຖ້ທຂຽຌເຎພຌຘຟຌທຌຂບຄຉຌົ ເບຄ ແຉຍ່ ໆໃນ຃້ ທຟຓໝຟງຎ່ຽຌໄຎ຅ຟກເຈຓເຆພໆຌຈຽທກພຍກຟຌນງ໇

ປຍໃນງ່ ໃນເ້ ຎຌພ ປຍຌບໟ ງ. ເຓບໆ ເຎພຌປຍຌໟບງແຖ້ທກງພຄປພກຘຟຖພກຘຝຌຝ຃ກພຍປຍໃນ່ງ.ກຟຌນງ໇ເຖໆບຄໃຈກ

ຉຟຓເປຟົ ຍໆຘຟຓຟຈກຟຌົຈກຈົ ເກຌຉຟງຉົທໄຈຓ້ ພຌບຄຉຟຓເຌ໇ບໃຌຂບຄເຖບໆ ຄຌພ໇ຌ.

ກຟຌຍພຌ຋ຶກນງ໇຅ຝຓຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຑຽຄໃຈຌພ໇ຌຂຶ໇ຌກພຍ຃ທຟຓຘຟຓຟຈໃຌກຟຌຒພຄ, ກຟຌບໞຟຌ

ແຖຝກຟຌຂຽຌຍຌພ ຋ກຶ . ໝຟງ຃ທຟຓທຟໞ ຏ້ຍພຌ຋ຶກນງ໇ຉໟບຄປ້຅ພກຒພຄ ແຖຝບໞຟຌແຖ້ທ຅ົຈຎຝເຈພຌຘຟ຃ພຌບບກຓຟ

ຂຽຌໂຈງບຟໄຘນພກກຟຌຂຽຌໃນກ້ ຝ຋ພຈປຈພ ແຉ່ຓ຃ທຟຓໝຟງຍໆຏິຈ຅ຟກເຈຓ ໂຈງ຋ົໆທໄຎແຖ້ທກຟຌຍພຌ຋ຶກ

ນງ໇ຓຈຄພໆ ຌ໇:

- ບໞຟຌນຒພຄເຖໆບຄ຋ໆ຅ຝນງ໇ຈໟທງ຃ທຟຓຉພ໇ຄໃ຅ຉໟບຄຉພ໇ຄ຃ຟຊຟຓເຑໆບນຟ຃ຟຉບຍ຅ຟກກຟຌບໞຟຌນຒພຄທໞຟ
ເຎພຌເຖໆບຄນງຄພ ? ໃຏເປຈພ ນງຄພ ? ໃຈເປພຈນງຄພ ? ດ່ໃຘ ? ເຓບໆ ໃຈ ແຖຝ ໄຈຏ້ ຌົ ດ່ຟຄໃຈ?

- ຊຟໟ ເຎຌພ ກຟຌບຟໞ ຌບຟຈ຋ຍົ ຋ທຌ ແຖຝ ແງກຉບຌເຑໆບ຋ຟ຃ທຟຓເຂົ໇ຟໃ຅ ແຉ່ຊໟຟ ແຓ່ຌກຟຌຒພຄກເປພຈ
ໄຈໂ້ ຈງກຟຌ຋ົຍ຋ທຌເຖໆບຄ຋ໆໄຈຒ້ ພຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓ຃ຌໃໝໞ.

- ຌຟເບຟົ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຓຟປຽຍປຽຄ຃ຌໃໝ່ໃນເ້ ຎພຌເຖໆບຄເຖໆຟົ . ຊໟຟນຟກເຎພຌຌ຋ິ ຟຌ, ໃຌກຟຌຍຌພ ຋ຶກ
຅ຝຍໆຓ຃ຟແ຋ຌຌຟຓຍບກຍຖຈຸ ຋1 ແຖຝ຋ 2 ຓແຉ່ຍຖຸຈ຋ 3 ເ຋ົຟໆ ຌພ໇ຌ ແຉຍ່ ໆໃຆ້ຘຟຌທຌເຖໆບຄເຈຓ຃ທຌໃຆ້
ຎຝໂນງກຘພ໇ຌ໅ຓ຃ທຟຓໝຟງ຅ຝແ຅້ຄຊກຉບໟ ຄຉຟຓໄທງຟກບໞຌ.

- ກບໞຌ຅ຝຍພຌ຋ຶກນງ໇຃ທຌຂຽຌນົທເຖໆບຄເບົຟໄທ້ໂຈງຍບກໃນ້ປ້ທໞຟຍພຌ຋ຶກນງ໇ເຖໆບຄນງພຄ? ທພຌ຋
ເຈບຌຎໃຈ? ຓໃ຅຃ທຟຓນງພຄແຈ່? ກຟຌຍພຌ຋ຶກນງ໇ແຍ່ຄບບກເຎພຌ 2 ຎຝເຑຈ຃: ກຟຌຍພຌ຋ຶກນງ໇ເຌ໇ບ
຃ທຟຓ ແຖຝຍຌພ ຋ຶກນງ໇ເຌບ໇ ເຖໆບຄ.

ກ. ກາຌຂຼຌນງຽໄ ຌບໄື ຃ທາຓ
ແຓ່ຌກຟຌຘພຄຖທຓເຌ໇ບໃຌໂຈງນງ໇ຂບຄເຖໆບຄໃຈເຖໆບຄໜຶໆຄ. ກຟຌນງ໇ເຌ໇ບ຃ທຟຓແຍ່ຄບບກເຎພຌ 3

ຎຝເຑຈຈພຄໆ ຌ໇:

- ຂຽຌນງ໇ເຌ໇ບ຃ທຟຓຎຝເຑຈຍຈົ ທພຌຌຝ຃ຝຈ຃ຟປບໟ ງກບຄ ເຆພໆຌໂ຃ຄ, ຘຟຌ, ກບຌ ແຖຝ ບຌໆ ໅.
- ຂຽຌນງ໇ເຌ໇ບ຃ທຟຓຎຝເຑຈຍົຈທພຌຌຝ຃ຝຈ ຃ຟປໟບງແກທ້ ແຓຌ່ ກຟຌຂຽຌນງ໇ເຌບ໇ ໃຌ຋ຟຓຝຈຟ ເຆພໆຌ

ຍົຈຍຟຈເຖບໆ ຄຘພ໇ຌ, ຌິ຋ຟຌ, ຃ຟບຝຑຎິ ຟງ ແຖຝ ບຌໆ ໅.
- ຂຽຌນງ໇ເຌ໇ບ຃ທຟຓ຅ຟກກຟຌຒພຄເບ໇ຌທໞຟ “ ຘຸຉຝຌິຑົຌ ” ໄຈ້ແກ່ກຟຌຂຽຌນງ໇ຂໞຟທ, ຃ ຟຘ ຟຑຟຈ,

຃ຟຎຟໄຘ, ຂຽຌນງເ໇ ຌ໇ບ຃ທຟຓ຅ຟກກຟຌຘຟຓຝຌຟຉໞຟຄ໅.
ຂ. ຾ຍຍຂຼຌນງໄຽຌບືໄ ຃ທາຓ.
ກຟຌຂຶ໇ຌຉຌົ໇ ຂບຄ຃ຟຌຟໜໟຟ ນ ຂຶຌ໇ ຉຌ໇ົ ນງຓ໇ ນພກກຟຌຈຄໆພ ຌ໇:

79

- ຊໟຟເຖໆບຄຂຽຌນງ໇ເຎພຌຍົຈຎຝເຑຈທພຌຌຝ຃ຝຈ ເຆພໆຌ ໂ຃ຄ, ກບຌ, ກບຌປໞຟງ ຉໟບຄໄຈ້ຍບກ. ຎຝເຑຈ
ທພຌຌຝ຃ຝຈຌພ໇ຌ ເຆພໆຌ ນົທຂ໇ຍົຈ , ຏ້ແຉ່ຄ , ຋ໆຓຟຂບຄຍົຈຌພ໇ຌທໞຟຓຟ຅ຟກຎຶ໇ຓເຖໆບຄໃຈ. ໜໟຟ຋ໆເ຋ົໆຟໃຈ
ເ຋ຟົໆ ຋ໆປ້ໄຈ້.

- ນົທຍົຈທພຌຌຝ຃ຝຈຎຝເຑຈ............ເຖໆບຄ................ຍົຈຂບຄ..........ຉບຌ຋.......຅ຟກຎ໇
ຓ..... ຓເຌ໇ບ຃ທຟຓທຟໞ ...............

ຉທົ ດ່ຟຄ.

ນງ໇ເຌບ໇ ຃ທຟຓຍົຈກບຌເຖບໆ ຄ “ ຃ິຈເຊິຄໄຆຆໞບຌ ” ຂບຄ ຘ.ຍຸຍຏຟຌຸທົຄ ຅ຟກຎ໇ຓທຟຖຝຘຟຌຘຽຄ
ແ຃ຌຖຟທ ຘຝຍຍພ ຋ 2 ໜໟຟ຋ 8 , 1992 ຓເຌ໇ບ຃ທຟຓທໞຟຌພກກຝທໄຈ້຅ຟກ຃ົຌປພກຂບຄຉົຌໄຎດ່຃ົຌຖຝນົຌ
ແນຄ່ ເຊິຄແຓ່ຌທຟໞ ຅ຝດ່ໄກກພຌກຉຟຓ ແຉ່ຑຟຍແນ່ຄ຃ທຟຓປພກງພຄຐພຄແໜ້ຌດ່ຘໞທຌເຖກຂບຄນົທໃ຅ຉຝນບຈ
ເທຖຟ.

ຊຟໟ ເຖບໆ ຄ຋ໆນງ໇ເຎພຌຎຝເຑຈທພຌຌຝ຃ຝຈ຃ຟປໟບງແກ້ທ, ຉຟຌຟຌ, ຍົຈ຃ທຟຓ, ເຖໆບຄຘພ໇ຌຉໞຟຄ໅ ຅ຝຂຶ໇ຌຉົ໇ຌ
ຈທໟ ງເຖບໆ ຄນງຄພ ? ໃຏເຎຌພ ຏ້ແຉ່ຄ? ຅ຟກຎ໇ຓເຖໆບຄໃຈ? ໜໟຟ຋ເ຋ຟໆົ ໃຈ ? ຓ຃ທຟຓໝຟງເຊິຄນງຄພ ?

ນງ໇຃ທຟຓເຖໆບຄ...........ຂບຄ........຅ຟກ........ໜຟໟ ຋.........ຓເຌບ໇ ຃ທຟຓທໞຟ.............

ຘ ກາຌຍັຌ຋ຶກຽນຈກາຌ
ເນຈກຟຌແຓຌ່ ເຖບໆ ຄ຋ໆເກຈຂ໇ຶຌກຍພ ຉົຌເບຄ ກພຍຏ້ບໆຌ ນ ກພຍຘຝຑຟຍແທຈຖໟບຓ ແຖຝ ຘພຄ຃ົຓ຋ົທໆ ໄຎ.

ໃຌກຟຌຍພຌ຋ຶກເນຈກຟຌຌ໇ຌພ ຓໜຟໟ ຋ໆຘຟ຃ພຌດ່ທຟໞ ຅ຝຉບໟ ຄຉບຍ຃ຟຊຟຓຉົຌເບຄ ໃນໄ້ ຈ຃້ ເນຈກຟຌຌຌ໇ພ ເຎພຌ
ແຌທໃຈ? ເກຈດ່ໃຘ່? ເຓບໆ ໃຈ?ເກຈກຍພ ໃຏ? ຓຏຌົ ດ່ຟຄໃຈ ? ເນຈກຟຌຌ໇ພຌແຌ່ຌບຌທຟໞ ຉໟບຄກຟງເຎຌພ
ຎຝນທຈພ ຘຟຈໃຌບຝຌຟ຃ຈົ . ຘຝຌ໇ພຌ, ຏ້ຍຌພ ຋ຶກ຅ຝຉໟບຄຓກຟຌຘພຄເກຈ຅ົຈ຅ຟຂ໇ຓຌດ່ຟຄຊກຉໟບຄ ຋ພຄຘຝແຈຄ
຃ທຟຓ຃ິຈ຃ທຟຓເນຌພ ຋ໆເຎພຌຎຝໂນງຈຉໆຏ້ບຟໞ ຌຈໟທງ. ຍຌພ ຋ກຶ ເນຈກຟຌບຟຈແຍ່ຄບບກເຎຌພ 3 ຎຝເຑຈ຃:
ຍພຌ຋ຶກຎຝ຅ຟທພຌ, ຍພຌ຋ຶກຂຟໞ ທຘຟຌ, ແຖຝ ຍພຌ຋ຶກ຃ທຟຓ຃ິຈເນພຌ.

 ຍັຌ຋ຶກຎະ຅າທັຌ.
ກຟຌຍຌພ ຋ຶກຎຝ຅ຟທພຌເຎພຌກຟຌຂຽຌດ່ຟຄບິຈຘຝນຝຉຟຓ຋ຟຌບຄຂບຄແຉ່ຖຝ຃ຌົ ຍຟຄ຃ົຌບຟຈ຅ຝຑພຌຖຝຌຟ

ແຍຍຎຽຍ຋ຽຍນ ແຍຍຍພຌຖຝງຟງຍຟຄ຃ຌົ .ບຟຈ຅ຝເຌພ໇ຌໃຌຈຟໟ ຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນຌພ ແຖຝ຃ທຟຓປຘ້ ກຶ ຋ໆຓຉໆຘຄິໆ ຋ໆ
ໄຈຑ້ ົຍເນພຌໃຌຆທຈິ ຎຝ຅ຟທພຌ. ຏ້ຍຌພ ຋ກຶ ຎຝ຅ຟທຌພ ຘຝໝໆຟຘຝເໝຌພ໇ຌຌບກ຅ຟກເຐິກ຋ພກຘຝໃຌກຟຌໃຆ້
ຑຟຘຟແຖ້ທງພຄເຎຌພ ກຟຌເຐິກ຃ທຟຓ຅ໆ຅ຟ຃ທຟຓ຃ິຈແຖຝຌິຈໄຘບກຈທໟງ.
 ທິ຋ຂຽຌຍົຈຍພຌ຋ຶກຎຝ຅ຟທຌພ .

ກຟຌຂຽຌຍົຈຍພຌ຋ກຶ ຎຝ຅ຟທຌພ ຓຈຄໆພ ຌ໇:

80

- ເຖ໇ຓຉຌົ໇ ຈທງໟ ກຟຌຂຽຌທພຌ຋ ,ເຈບຌຎ ,ຘຝຊຟຌ຋ໆຍພຌ຋ກຶ .
- ຂຽຌຂ໇຃ທຟຓຉຟໞ ຄ໅຋ໆຉໟບຄກຟຌ຅ົຈ຅ຟໄທ້ ຉຟຓຖຟຈພຍຂບຄເທຖຟ ແຖຝ ເນຈກຟຌເຎຌພ ແຉຖ່ ຝນງ໇ໜໟຟ.
- ກຟຌຂຽຌນງ໇ໜໟຟຉໞຟຄ໅ຉບໟ ຄແຓຌ່ ເນຈກຟຌ ແຖຝ ກຟຌເ຃ບໆ ຌໄນທ຋ໆເນພຌທຟໞ ຘົຓ຃ທຌ຋ໆ຅ຝຍຌພ ຋ຶກໄທ້

ນ ບຟຈ຅ຝເຎພຌຎຝຘົຍກຟຌ ຋ໆເຎຌພ ຍຈົ ປຽຌບພຌໃໝ່ກງໆິຄຉໟບຄກຟຌຍຌພ ຋ກຶ .
- ກຟຌຍພຌ຋ກຶ ຎຝ຅ຟທພຌ ຍໆແຓ່ຌ຅ຝ຅ົຈເບົຟ຋ຸກກຟຌເ຃ໆບຌໄນທຓຝງິກຓຝງໞບງ ເຆໆພຌ ທຽກກິຈ຅ຝທຈພ

ຎຝ຅ຟທພຈຉຟໞ ຄ໅ກຍໆ຅ຟເຎພຌຍຌພ ຋ກຶ .
- ຉບໟ ຄຂຽຌຉຟຓ຃ທຟຓ຅ຄິ ຋ໆເກຈຂຶຌ໇ ຋ຸກດ່ຟຄ ຍໆ຃ທຌແຉຓ້ ແຉຄ່ ເຑໆຓຉໆຓໃນເ້ ກຌ຃ທຟຓ຅ິຄ ນ ຍໆຊກຉໟບຄ

ກພຍ຃ທຟຓປຘ້ ຶກຌກຶ ຃ຈຂບຄຉົຌເບຄ.
- ຉໟບຄປ້ທ຋ິ ໃຆຑ້ ຟຘຟໃນກ້ ຝ຋ພຈປຈພ , ເຂ໇ຟົ ໃ຅ຄຟໞ ງ, ຘຟຓຟຈປທຍປທຓເບຟົ ເຌບ໇ ໃຌຘຟ຃ຌພ ໄຈ.້

 ກາຌຍຌັ ຋ຶກຂໞາທຘາຌ.

ກຟຌຍຌພ ຋ຶກຂໞຟທຘຟຌ ແຓຌ່ ກຟຌຍພຌ຋ກຶ ກຽໞ ທກຍພ ເນຈກຟຌ຋ໆເກຈຂ໇ຶຌໃຌຘພຄ຃ຓົ . ເຆິຄໆ ບຟຈຓຏົຌ
ກຝ຋ຍົ ຉໆຏ້ຍພຌ຋ກຶ ໂຈງກຄົ .

ກຟຌຍພຌ຋ກຶ ຂຟໞ ທຘຟຌຓນຟງປຍແຍຍຉຟໞ ຄແຉ່຅ຟແຌກບບກເຎພຌ 4 ປຍແຍຍ຃ ໜຄພ ຘຑິຓຖຟງທຌພ ,຅ົຈ
ໝຟງເນຈ, ຎຝນທຈພ ຘຟຈ ແຖຝ ຘໆເບເຖພກໂຉ ຌກິ ( Electronics )

 ຅ົຈໝຟງເນຈ
຅ຈົ ໝຟງເນຈແຓຌ່ ໜຄພ ຘຍບກຂໞຟທ຃ຟທເຎຌພ ກຟຌຖຟງຄຟຌນຍພຌ຋ກຶ ເນຈກຟຌຉຟໞ ຄ໅຋ໆເກຈຂຶຌ໇ ນ
ເບກຝຘຟຌຂບຄຖພຈຊຝກຟຌ, ຖຈພ ທິຘຝນຝກິຈນ ເບກຝຆຌົ ແຉ່ຄຂ໇ຌຶ ເຑບໆ ໃຆ້ເຎຌພ ນພກຊຟຌ ແຖຝ ເ຃ບໆ ຄຓ
ໃຌກຟຌຎຝຉຍິ ພຌຄຟຌ.

ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງເນຈຌຏ໇ ້ຂຽຌ຅ຝເຌພ໇ຌໝກພ ຘຝເຑຟຝເນຈກຟຌ຋ໆເຎຌພ ຅ິຄຍຘໆ ຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓ
ເນພຌຘໞທຌຉົທນຟງບຟຈຊທຟໞ ເຎພຌເບກຝຘຟຌບຟໟ ຄບຄ຋ຟຄຎຝນທພຈຘຟຈ, ກຟຌເຓບຄ, ເຘຈຊຝກິຈແຖຝຘຄພ ຃ົຓ
ໄຈ.້

ຉທົ ດຟ່ ຄ:

຅ຈ຺ ໝາງຽນຈ.

ກຟຎເ຅ງເ຅ຟົ໇ ຌຝໂຕຈຓົ ຘນຟຌຸ ຎຝຓກຸ ຖພຈກຟຎເ຅ງຍບກທໞຟ ນພຄ຅ຟກໄຈປ້ ພຍຘຝຊຟຎຝຌຟຂ໇ຶຌເຎຌພ
ກຝຘພຈໃຌທພຌ຋ 24 ກພຌງຟ ແຖທ້ ຑຝບຄົ ຅ຝຍໆປພຍເຄຌິ ຎຝ຅ຟຉຟແໜ່ຄເຑຟຝທຟໞ ຅ຌ ແຖຝ ງໆຎຌຸ່ ໃນ຃້ ທຟຓ
ຆໞທງເນບເຖໆບຄ຃ຟໞ ໃຆ຅້ ຟໞ ງດ່ແຖທ້ . ເ຅໇ົຟຘນຟຌຸຆົຄຊຝແນໆຄໃຌຘຟຌພກ຋ໆຎພກກຄິໆ ໂຈງເຎຈເຏງທໞຟ ນຟງຎຏຟໞ ຌຓຟ

81

ຖຈພ ຊຝຍຟຌ຅ຌໄຈ຅້ ໞຟງເຄຌເຎພຌຖຟງຎໃນ຅້ ຟຌທຌ 3 ແຘຌໂຈຖຟ ຂຝຌຝ຋ໆງໆຎຸ່ຌ ໃນ້ 8 ໝໆຌໂຈຖຟ ( ຅ຍພ ກຝ
ແຘຂໞຟທ ຎຝຆຟຆົຌຘຝຍພຍ຋ 6433 ຎຝ຅ ຟທຌພ ຋ 24 ກພຌງຟ 1993 ໜໟຟ 4 )

 ຎະນທັຈຘາຈ ຘຝຊຟຌ຋ໆຘິໆຄໃຈຘຄໆິ ໜຄໆຶ
ຎຝນທພຈຘຟຈແຓ່ຌກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ເຖໆບຄກໞຽທກພຍ຃ທຟຓເຎຌພ ໄຎຂບຄຍກຸ ຃ົຌ.

ຖທຓ຋ຄພ ເນຈກຟຌ຋ໆເຎຌພ ຓຟ ນ ເຖບໆ ຄ຋ໆຏຟໞ ຌກຟຌຑິຘຈ຃ທຟຓ຅ຄິ ຓຟເຎພຌໄຖງຝເທຖຟໜຶໆຄ. ກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ແຍຍ

ຌ໇ໄຈຓ້ ຟໂຈງກຟຌບຟໄຘຂ໇ຓຌນກພ ຊຟຌຉຟໞ ຄ໅ ຋ໆຓຏ້ຍພຌ຋ກຶ ເບຟົ ໄທ້ ໃຌປຍແຍຍຉຟໞ ຄ໅ກຌພ ແຖທ້ ກຌຟຓຟຘຝນງ຺ຍ

ເຎພຌຂ໇຃ທຟຓ ຋ໆກຄົ ກຍພ ຃ທຟຓເຎຌພ ຅ຄິ ນຟງ຋ໆຘຈຸ . ຍຟຄໄຖງຝເທຖຟ຋ໆຍໆຓນພກຊຟຌບໆຌຍພຌ຋ກຶ ເບຟົ ໄທ້, ຌກພ ຎຝ

ນທພ ຈຘຟຈກ຅ຝຍພຌ຋ຶກຈໟທງກຟຌຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓເນຌພ ໂຈງຘຌພ ຌຊິ ຟຌ຅ຟກນກພ ຊຟຌ຋ຟຄຍປຟຌ຃ຝຈ

ບຌໆ ໅.

ຌບກ຅ຟກກຟຌຍພຌ຋ຶກ຋ໆເຎຌພ ຎຝນທຈພ ຘຟຈໂຈງກຄົ ແຖ້ທງພຄຓຍົຈຍຌພ ຋ກຶ ບຌໆ ໅຋ໆໜໟຟ຅ຝ຅ຈົ ເຂ໇ຟົ ເຎພຌ

ກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຎຝນທຈພ ຘຟຈເຆຌພໆ ຍພຌ຋ກຶ ກຟຌ຃໇ົຌ຃ທຟໟ ເ຃ໆບຄຓ, ເ຃ໆບຄໃຆຉ້ ຟໞ ຄ໅, ຍຌພ ຋ກຶ ເຖບໆ ຄຍກຸ ຃ົຌຉຟໆ ຘຟຌ

ນຉຟນຟຈໃຌ຃ຝຈຘຟ຃ຌພ ຋ໆກຽໞ ທຂບໟ ຄກຍພ ຃ົຌຘໞທຌໃນງ່ ເຎພຌຉ໇ົຌ.

 ໜຄັ ຘືຑິຓຖາງທຌັ .
ກຟຌຂຽຌຍພຌ຋ກຶ ຂຟໞ ທຘຟຌໃຌໜພຄຘຑຓິ ຉບໟ ຄຉບຍ຃ຟຊຟຓໃນໄ້ ຈ້ 6 ຃ຟຊຟຓ຃: ແຓ່ຌໃຏ, ເປຈພ ບຌພ ໃຈ ,

ດ່ໃຘ , ເທຖຟໃຈ, ເຎຌພ ນງຄພ ຅ຶໆຄເປຈພ , ເປພຈດຟ່ ຄໃຈ. ຊໟຟຓ຃ທຟຓ຃ິຈເນຌພ ກຍພ ເຖໆບຄຌພ໇ຌກຌຟຓຟຂຽຌໃຌປຍຂບຄ

ຍົຈ຃ທຟຓຍຈົ ທິ຅ຟຌກໄຈ້.

ຉົທດຟ່ ຄ:

( ຖຈພ ຊຝຓົຌຉກຝຆທຄແປຄຄຟຌກຍພ ຅ຟກກຟຌດຽ້ ຓດຟຓຘ.ຎ.຅ຌ , ທຽຄ຅ຌພ ທຌພ ໃໝ່ ,ຎ຋ 19 ຘຝຍຍພ ຋

1008004 ຋ 29 ເຓຘຟ 1995 ໜຟໟ 1 )

ຉບຌ຃ຟໆ ຂບຄຓ໇ທຟຌຌ໇ ຋ໞຟຌ ຋ບຄຖຌຸ ຘຘຸຖິຈ ຖພຈຊຝຓຌົ ຉກຝຆທຄແປຄຄຟຌ ແຖຝ ຘຝນທພຈຈກຟຌ

ຘພຄ຃ຓົ ຑບໟ ຓຈໟທງ຃ຝຌຝໄຈ້ເຈຌ຋ຟຄກຍພ ຃ຌເຊຄິ ຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ຌພ , ຑຟງນຄພ ຘຌິ໇ ຘຸຈກຟຌດ້ຽຓ ຘ.ຎ ຅ຌ

ຉຟຓ຃ຟເຆຌຂບຄຖຈພ ຊຝຓົຌຉກຝຆທຄແປຄຄຟຌຎຝເ຋ຈຈພໆຄກຟໞ ທຖຝນທຟໞ ຄທຌພ ຋ 20-25 ເຓຘຟຏໞຟຌຓຟຌ໇.

ໃຌກຟຌດ້ຽຓດຟຓ຃ພຄ໇ ຌ໇ ຃ຝຌຝຏ້ແ຋ຌຖຟທ ແຖຝ ຅ຌຉຟໞ ຄກໄຈຑ້ ຍົ ຎຝແຖກຎ່ຽຌຊບຈຊບຌຍົຈປຽຌ

ເຆິຄໆ ກຌພ ແຖຝ ກຌພ ກໞຽທກພຍແປຄຄຟຌຂຟບບກ-ຂຟເຂຟົ໇ . ຌບກຌ໇ງພຄໄຈເ້ ຎກຘຟນຟຖຌຟກຌພ ກໞຽທກຍພ ທຽກຄຟຌຘພຄ

຃ຓົ ຘຄົ ເ຃ຟຝ, ເຍ້ງຍຟຌຟຌ , ເຘງບົຄ຃ຝ , ເຈພກກຟຑຟໟ ,ກຓຸ່ ຃ຌົ ຈໟບງໂບກຟຈ...

82

ບບກຉບໟ ຌປພຍ຃ຝຌຝ຋ໆເຈຌໆ ຍິຌທພຈໄຉ ຓ຋ຟໞ ຌ ຌບໟ ງ ບິຌຈຟທົຄ ປບຄຖພຈຊຝຓຌົ ຉກຝຆທຄແປຄຄຟຌ
ແຖຝ ຘຝນທພຈຈກຟຌຘພຄ຃ົຓ, ຏຉ້ ຟຄໜຟໟ ຘຝຊຟຌ຋ຈ ຘ.ຎ ຅ຌ ຎຝ຅ຟຖຟທ ຑໟບຓຈທໟ ງຑຝຌພກຄຟຌ ຂ໇ພຌຘຄ຋ໆ
ກຽໞ ທຂບໟ ຄບກນຟງ຋ໞຟຌ.
 ບີຽຖັກ຿຋ົຌິກ ( Electronics )

ກຟຌຂຽຌຍຌພ ຋ຶກ຅ຟກບເຖກພ ໂ຋ຌກິ ( Electronics ) ແຓ່ຌກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຂ໇຃ທຟຓ຅ຟກທິ຋ຝງຸ , ເ຋ຍ
, ຆຈ, ໂ຋ຖຝຑຟຍ ແຖຝບິຌເຉເຌພຈກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ແຍຍຌ໇ຍໆ຅ຟເຎພຌ຅ຝຂຽຌໝຈົ ຋ກຸ ຂ໇ຎກງບໞ ງບຟຈ຅ຝຂຽຌ
ຍພຌ຋ກຶ ແຉຘ່ ຄິໆ ຘຟ຃ຌພ ກໄຈ້.

຃. ກາຌຍັຌ຋ກຶ ຃ທາຓ຃ຈິ ຽນັຌ

ກຟຌຍຌພ ຋ຶກ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌຂບຄແຉ່ຖຝຍຸກ຃ົຌບຟຈຘຝແຈຄປຍແຍຍໄທຉ້ ໞຟຄກພຌຍຟຄ຃ົຌຂຽຌໃຌປຍແຍຍ
຅ົຈໝຟງນ ແຍຍ຅ຈົ ໝຟງເນຈ , ຍຟຄ຃ຌົ ກຂຽຌໃຌປຍແຍຍກຟຌຍພຌ຋ກຶ ຎຝ຅ຟທພຌ ແຖຝຍຟຄ຃ົຌກຂຽຌໃຌ
ປຍແຍຍຂບຄຍົຈ຃ທຟຓນຍົຈທ຅ິ ຟຌຉຟໞ ຄ໅.

ກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຃ທຟຓ຃ິຈເນພຌຂບຄຏ້ຍຌພ ຋ຶກຓກພ ຅ຝເຖຓໆ ຈໟທງກຟຌເຖໆົຟເຊຄິ ເຖໆບຄຖຟທແຖຝເນຈກຟຌ຋ໆ
ເກຈຂຶ໇ຌແຖຝຂຓ໇ ຌບຌໆ ຋ເໆ ຎພຌເຍບ໇ ຄນຄພ ຂບຄເຖບໆ ຄຌ໇ພຌແຖ້ທຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓເນພຌຂບຄຉົຌ຋ໆຓຉເໆ ຖໆບຄ
ຈໆພຄກຟໞ ທຖທຓ຋ຄພ ກຟຌ຃ຟຈ຃ຝເຌນຑຝງຟກບຌເຊຄິ ຃ທຟຓ຋ໆບຟຈເຎພຌໄຎໄຈ້ໃຌບຝຌຟ຃ຈົ . ກຟຌຍພຌ຋ຶກໃຌ
ຖກພ ຘຝຌຝຌຎ໇ ຟກົຈໃຌປຍຂບຄຍຈົ ຃ທຟຓ, ຍົຈທິ຅ຟຌຉຟຓໜຟໟ ໜພຄຘຑິຓຉຟໞ ຄ໅.

ຘທໞ ຌ຃ທຟຓ຃ິຈເນພຌບໆຌ໅ກ຅ຝຍຌພ ຋ກຶ ໄຈ້ໃຌ຋ຟຌບຄຈຽທກພຌເຆໆພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນຌພ ຋ໆຓຉໆທພຈຊຸຍປຟຌ
຋ໆຂຈຸ ຃ົຌ໇ ໄຈ້, ຊຝໜຌົ ນົຌ຋ຟຄ , ຉົຌ໇ ໄຓ້ໃຍນງໟຟນ຋ບໟ ຄຒ້ຟໃຌໜໟຟຐຌົ ເຎພຌຉົ໇ຌ.

ຉທົ ດ່ຟຄ ຍຌພ ຋ຶກ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌ
“ ຌພຍແຉ່ກໟຟທເຂົ໇ຟຖຝຈປໟບຌຓຟ ”

ຓຟປບຈຓທ໇ ຟຌ ຓ໇ຆຌຌ໇ ບຟກຟຌກເຖໆຓຈຂຌ໇ຶ ເຑຟຝຐົຌຉົກໂປງປຟ ແຏຌຈຌ຋ໆແນ້ຄແຖ້ຄກຆຓຸ່ ຆໆຌຂຶຌ໇
ແຉຖ່ ຟ຃ຟຘຌ຃ຟໟ ໃຌ຋ໟບຄຉຝນຟຈຍຟຄດ່ຟຄກຍໆງບຓຖົຄຘ່ຎົກກຝຉ.ິ

ເ຃ໆບຄບຸຎຝໂຑກ ຍຖິໂຑກຉຟຓ຋ໟບຄຉຝນຟຈເຖໆຓເໝຄພ ຉຄິ ຓຟຉ໇ຄພ ແຉ່ກຈຸ ຘຄົ ກຟຌຎໃໝ່ຖຟທຑຸ້ຌ . ຑຈຶ ຑຌພ
, ຆຌ໇ ຎຟເ຃ບໆ ຄຌຸ່ຄນໆຓົ ແຖຝ ເ຃ບໆ ຄໃຆຘ້ ບງຎຝ຅ຟທຌພ ບຌໆ ໅ ແນກ່ ພຌຂຶ໇ຌຖຟ຃ຟຎຟຌທຟໞ ຎຟຂຌ໇ຶ ໄຂ່ໃຌງຟຓຖຝຈ
ກຟຌ.

ຎົກກຝຉຎິ ຟຂຶຌ໇ ໄຂ່ຉຟຓນທພງປບໞ ຄ຃ບຄຍຶຄ ເຓໆບໄຂ່ແຖທ້ ກ຅ຝກຍພ ຖົຄ຃ຌ຃ເກຟໆົ .ແຉ່ຖຟ຃ຟຘຌິ ຃ຟໟ ຉຟຓ
຋ໟບຄຉຝນຟຈຆຝຌຈິ ຑພຈຂຌ໇ຶ ຍໆຖຄົ .

83

3 ປຍູ ຾ຍຍກາຌຂຼຌຍັຌ຋ກຶ

3.1 ຂຼຌຍັຌ຋ຶກ຾ຍຍຍຽໃ ຎຌັ ຋າຄກາຌ.
ກຟຌ຅ຈົ ຍຌພ ຋ກຶ ແຍຍຌ໇຅ຝ຃ຟໟ ງ຃ກພຍ຅ົຈໝຟງເຆໆຌພ ຓ຃ຟຂຶຌ໇ ຉົ໇ຌ, ຓເຌບ໇ ເຖບໆ ຄ, ຓ຃ຟຖົຄ຋ໟຟງ ແຖຝ ຓຆຏໆ ້ຂຽຌ.

ເປົຟຘຟຓຟຈໃຆ້ກຟຌຂຽຌຍພຌ຋ກຶ ແຍຍຌ໇ໃຌກຖຝຌຉບໟ ຄກຟຌແ຅້ຄຂ຃໇ ທຟຓຘພ໇ຌ໅ໃນ້ຏ້຋ເໆ ປົຟຉໟບຄກຟຌຉຈິ ຉໆປ້ເຖໆບຄໂຈງ
ໄທ ຉທົ ດຟ່ ຄກຟຌຍພຌ຋ຶກແ຅້ຄໃນ້ ບຟ຅ຟຌປ,້ ກຟຌຍຌພ ຋ຶກຌພຈໝຟງກຍພ ໝ່ ນ ກຟຌຍພຌ຋ກຶ ຂ໇຃ທຟຓ຅ຟກໂ຋ຖຝຘຍພ
ເຎຌພ ຉົ໇ຌ.

ຉທົ ດ່ຟຄ:

ກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ແ຅ຄ້ ຂ໇຃ທຟຓຌຈພ ໝຟງ.
ປຽຌບຟ຅ຟຌ..............຋ໆເ຃ຟົ ຖົຍ.
ຌໟບຄຂຖຍົ ກທຌເທຖຟຂບຄບຟ຅ຟຌ , ເຑໆບຎຶກຘຟກໞຽທກຍພ ກຟຌຖຄົ ເຐິກນຈພ ໃຌທພຌ຋ 1/2/95 ເທຖຟ 8 ໂຓຄ
30 ຋ໆນໟບຄຑກພ ຂບຄບຟ຅ຟຌເບຄ.

ຈທໟ ງ຃ທຟຓເ຃ົຟຖຍົ .
ຌຟຄ ເຓຈຉຟ
30/1/95 ເທຖຟ 10:00 ໂຓຄ.

3.2 ກາຌຍັຌ຋ກຶ ຾ຍຍຽຎຌັ ຋າຄກາຌ
ຈຟຌຂຽຌຍຌພ ຋ກຶ ຉຈິ ຉໆກພຍຑຟກຘໞທຌຂບຄຖພຈຊຝກຟຌ ເຆຄໆິ ຓຖຟງຖຝບຽຈຈພໆຄຉໆໄຎຌ໇:
- ຑຟກຘໞທຌຖຈພ ຊຝກຟຌນໜໞທງຄຟຌ຋ໆບບກໜຄພ ຘ…
- ຋ໆ, ທຌພ ຋ , ເຈບຌ, ຎ຋ໆບບກໜຄພ ຘ.
- ເຖບໆ ຄໃນ້ນງ໇ເຎພຌໃ຅຃ທຟຓ຋ໆຘຌ໇ພ ຋ໆຘຸຈ.
- ຃ຟຂ໇ຌຶ ຉົຌ໇ ໃຆຉ້ ຟຓຊຟຌຝຏ້ປພຍໜພຄຘ.
- ກຟຌຖຄົ ຋ໟຟງຍໆຉບໟ ຄໃນ຃້ ຟຖຄົ ຋ຟໟ ງໃຈ໅຅ຝ຅ົຍຖຄົ ຈທໟ ງກຟຌຂຽຌຆໆ ແຖຝຉຟແໜ່ຄ.

ຉທ຺ ດາຸ່ ຄ:

84

ຍພຌ຋ຶກຂ຃໇ ທຟຓ.

ຑຟກຘທຌຖຈພ ຊຝກຟຌ ຃ຝຌຝຘກຶ ຘຟຈ.

຋ໆຓຆ, ທພຌ຋.........

ເຊຄິ : ບຟ຅ຟຌ, ຑຝຌພກຄຟຌ຋ຸກ຋ຟໞ ຌ.ເຖບໆ ຄ: ເຂົຟ໇ ປທໞ ຓຒພຄຎຝຊຝກຝຊຟຌຘບຄທພຌຎຝນທຈພ ຘຟຈຘຟງ
ຑົທຑພຌແຍຍຑິເຘຈຘບຄຆຟຈຖຟທ-ນທຽຈຌຟຓ.

ເຌໆບຄໃຌໂບກຟຈທຌພ ຘຝເນຓຘຝນບຄຘບຄທຌພ ຎຝຘຟຈຘຟງຑທົ ຑພຌແຍຍຑິເຘຈຘບຄຆຟຈຖຟທ-
ນທຽຈ຅ຝຓຟເຊຄິ ຃ທພຌເຆຌພ ຘຌົ ຋ຘິ ພຌງຟຓິຈຉຝຑຟຍຖຟທ - ນທຽຈ຃ົຍປບຍ 30 ຎ.

18/7/1977 - 18/7/2007 ແຖຝ ທພຌຘຟໟ ຄຉ໇ພຄຘຟງຑົທຑຌພ ກຟຌ຋ກຖຟທ - ນທຽຈ຃ຍົ ປບຍ 45ຎ.
5/9/1962 – 5/9/2007 ເຆໆຄິ ຃ຝຌຝຘກຶ ຘຟຘຟຈ຅ຝໄຈ຅້ ຈພ ຂຌຶ໇ ຋ໆຘຌເຐິກບຍົ ປຓົ ຏ້ຍຖິນຟຌກຟຌຘຶກຘຟ
ໃຌທຌພ ຋ 16/6/2007 ,ເທຖຟ 13 ໂຓຄ 30 .

4. ນກັົ ກາຌທ຋ິ ີ ຾ຖະ ຂຼຌຍ຺ຈຍຌັ ຋ກຶ

4.1 ທິ຋ຂີ ຼຌຍ຺ຈຍັຌ຋ກຶ
ດຟກ຅ຈົ ຍພຌ຋ຶກໄຈຈ້ ຑທກເປຟົ ຉໟບຄປທ້ ຋ິ ກຟຌ຅ຈົ ຍຌພ ຋ກຶ ເຆິໆຄຓ 3 ທ຋຃:

ກ.ຍັຌ຋ຶກດ່າຸ ຄຖະບຼຈ: ແຓຌ່ ກຟຌຍຌພ ຋ຶກໃນ້຃ຍົ ຋ຸກດຟ່ ຄ຋ໆໄຈປ້ ້, ໄຈ້ເນຌພ , ໄຈ້ງິຌນໄຈຒ້ ຄພ ຓຟ, ຊຟໟ ທຟໞ ເຎພຌ
ກຟຌຍພຌ຋ກຶ ຅ຟກ຃ຟເທຟ໇ົ ກແຓ່ຌກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ຖຝບຽຈ຅ຟກ຃ຟເທຟ໇ົ ຌຌ໇ພ ເບຄ.
ຂ.ຍຌັ ຋ຶກນງ:ໄ ແຓຌ່ ກຟຌຍພຌ຋ຶກ຋ໆຍໆຖຝບຽຈ຅ຟກ຋ກຸ ຃ຟເທ໇ຟົ ເຖບກຍພຌ຋ກຶ ຘຝເຑຟຝໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄ
ເຖໆບຄເຎຌພ ຋ຟຌບຄຈຽທກພຌກພຍກຟຌຍຌພ ຋ກຶ ນງ໇ເຌ໇ບ຃ທຟຓຌພ໇ຌເບຄ.
຃.ຍຌັ ຋ຶກຍາຄຘທໞ ຌ: ບຟຈ຅ຝເຎຌພ ກຟຌ຅ົຈດ່ຟຄຖຝບຽຈນຍຌພ ຋ກຶ ນງ໇ກໄຈ້, ແຉ່ທຟໞ ເຖບກ຅ຈົ ຘຝເຑຟຝຍຟຄ
ຂ໇຃ທຟຓ, ຍຟຄເຖບໆ ຄນຍຟຄຉບຌ຋ເໆ ນພຌທຟໞ ຘຟ຃ຌພ ຅ຟເຎພຌຉໟບຄຍພຌ຋ກຶ ໄທ້, ໃຌກຟຌຎຝຆຸຓບຟຈຍພຌ຋ກຶ ຘຝເຑຟຝ
ຓຝຉຂິ ບຄກບຄຎຝຆຸຓ,ໃຌກຟຌຍຌພ ຖຝງຟງບຟຈຍພຌ຋ຶກນທົ ຂ໇ຂຌ໇ຶ ກຍພ ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄເຖບໆ ຄ ແຖຝ ກຟຌ຅ຝຌຟ
ໄຎໃຆຘ້ ິໆຄ຋ໆກໞຟທຓຟຂຟໟ ຄເ຋ຄິ .

4.2 ນົັກກາຌຂຼຌຍັຌ຋ຶກ
- ເຖບກໃຆທ້ ຋ິ ກຟຌ຅ຈົ ຍພຌ຋ຶກຉຟຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄເຖບໆ ຄ ແຖຝ ຃ທຟຓຓຸຄ່ ໝຟງ຋ໆ຅ຝຌຟໄຎໃຆ້.

85

- ເຌບ໇ ໃຌ຋ໆ຅ຝເຎພຌທິຆຟກຟຌ , ຂ໇ຉກົ ຖຄົ (຅ຟຌທຌເຄິຌ , ຅ຟຌທຌຘຝຊຉິ ຉິ ໞຟຄ໅)ທພຌເຈບຌຎ, ຘຝຊຟຌ຋ໆ
຋ກໆ ຽໞ ທຂບໟ ຄກຍພ ຍກຸ ຃ົຌ, ຃ທຌ຅ຈົ ໄທໃ້ ນຖ້ ຝບຽຈ.

- ເຌບ໇ ໃຌ຋ໆເຎຌພ ຃ທຟຓ຃ິຈເນຌພ , ເນຈຏຌົ ນ ກຟຌງົກຉົທດ່ຟຄເຎຌພ ເຖບໆ ຄ ນ ເຎພຌເນຈກຟຌ຃ທຌຍຌພ ຋ຶກ
ນງ໇ ເທຌພ໇ ແຉ຃່ ທຟຓຘຟ຃ພຌດຟ່ ຄງິໆຄ຅ິຄໆ ຃ທຌ຅ຈົ ໄທ້ໃນ້ຖຝບຽຈ.

- ຅ຈົ ໂຈງໃຆຘ້ ຟຌທຌຑຟຘຟ຋ກໆ ຝ຋ພຈປພຈ ເຊິຄແຓຌ່ ຅ຝ຅ຈົ ດຟ່ ຄຖຝບຽຈກຉຟຓ ຉໟບຄຉພຈ຃ທຟຓຒຸຓ
ເຒບງບບກເຆໆຌພ ເບ,ບໟຟ໅ ກຍໆ຃ທຌ.

- ກຟຌກຟໞ ທ຋ກພ ຋ຟງຏຒ້ ຄພ ບຟຖຟຑຝຍຈົ , ກຟຌກຟໞ ທຘຄົໆ ຋ຟໟ ງ຅ຝຍຌພ ຋ຶກ ນ ຍໆ຅ົຈກໄຈ້ ຊໟຟທໞຟ຅ຈົ ກ຃ທຌ
຅ົຈແຍຍນງ໇ ເຆພໆຌຎຝ຋ຟຌກໞຟທເຎຈກບຄຎຝຆຓຸ ກໞຟທຎຈິ ກບຄຎຝຆຓຸ ເທພ໇ຌແຉ່ກຖຝຌຊບຈ຅ຟກເ຋ຍພ
ຍພຌ຋ກຶ ຘຽຄ ແຖຝ ກຖຝຌ຋ໆ຅ຟເຎພຌ.
ກຟຌ຅ົຈຍພຌ຋ຶກ຃໇ພຄໝໆຄ໅ ຍ຅ໆ ຟເຎພຌໃຆທ້ ຋ິ ຅ຈົ ຍພຌ຋ກຶ ຑຽຄແຍຍຈຽທຘຝເໝໄຎ຃ທຌໃຆ້ນຟງແຍຍ
ຉຟຓຖກພ ຘຝຌຝເຌ໇ບໃຌ ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ, ຃ທຟຓ຅ຟເຎຌພ ແຖຝ ກຟຌ຅ຝຌຟໄຎໃຆ້ ນ ຎຝເຑຈຂບຄກຟຌ
ຍຌພ ງຟງ. ຅ຟກນພກກຟຌຂບຄກຟຌ຅ົຈຍພຌ຋ຶກຈໆພຄກໞຟທຓຟຂໟຟຄເ຋ຄິ ຅ຝເນຌພ ໄຈ້ທຟໞ ກຟຌຍພຌ຋ຶກ຅ຝເຎພຌ
ແຍຍໃຈກຉຟຓແຓຌ່ ໃຆ້ທ຋ິ ກຟຌ ແຖຝ ນກພ ກຟຌຈໆຄພ ກຟໞ ທຓຟຌ໇຋ຄພ ໝົຈເທພຌ໇ ແຉ່ປຍແຍຍກຟຌຍຌພ ຋ກຶ
ເຆິຄໆ ແຉກຉຟໞ ຄກພຌບບກໄຎ

 ຃າຊາຓ:
1.຃ທຟຓໝຟງ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄກຟຌຂຽຌຍົຈຍຌພ ຋ຶກແຓ່ຌແຌທໃຈ?
2.ຎຝເຑຈຍົຈຍພຌ຋ກຶ ຓຎຝເຑຈໃຈແຈ?່
3.ປຍແຍຍກຟຌຂຽຌຍຈົ ຍພຌ຋ຶກແຓຌ່ ແຌທໃຈ?
4.ນພກກຟຌ ແຖຝ ທິ຋ຂຽຌຍົຈຍພຌ຋ຶກ

86

ຍຈ຺ ຋ີ 9

ກາຌຖາງຄາຌທິຆາກາຌ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄກາຌຖາງຄາຌທິຆາກາຌ

1.1 ຃ທາຓໝາງຂບຄຍ຺ຈຖາງຄາຌທິຆາກາຌ
ກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທຆິ ຟກຟຌ ໝຟງເຊິຄກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌກຽໞ ທກພຍເຖໆບຄໜໆຄ຋ໆຑົທຑຌພ ເຊິຄເຖໆບຄກຟຌຘກຘຟ,ກຟຌ຃ົ໇ຌ
຃ທໟ ຟ,ກຟຌທໄ຅ ນຟ຃ທຟຓປເ້ ຑໆຓເຉຓຈໟຟຌໃຈຈຟໟ ຌໜໆຄ ນ ຈໟທງຉທົ ຂບຄຏຖ້ ຟງຄຟຌ

ກຟຌ຃ົ໇ຌ຃ໟທຟຌ໇ ບຟຈ຅ຝເປພຈໄຈ້ປຍແຍຍ ເຆພໆຌ ກຟຌໄຎ຋ພຈຘຝຌຝຘກຘຟ,ກຟຌບໞຟຌ,ກຟຌເຐກຄຟຌ.ເຓບ
ຘຟເຖຈພ ແຖທ້ ກບຟຈ຅ຝຂຽຌບຝ຋ິຍຟງເຎຌພ ຖຟງຄຟຌກຟຌໄຎ຋ຈຘຝຌຝຘກຘຟ,ຖຟງຄຟຌຎຝກບຍບຟຆຍໃຈໜໆຄຖຟງຄຟຌ
ໄຎເຐກຄຟຌຌບກຘຝຊຟຌ຋ໆ ແຖຝ ບຌໆ ໅

1.2 ຃ທາຓຘາ຃ຂັ ບຄກາຌຂຼຌຍ຺ຈຖາງຄຌທຆີ າກາຌ
ກຟຌຂງຌຘຟຓຟຈປຽຄ຃ທຟຓຘ ຟ຃ຌພ ຉກໆ ຟຌຘກຘຟ ເຆຄຘຝແຈຄບບກ:

- ເຎຌພ ກຟຌທຈພ ຏົຌ຅ຟກກຟຌຘກຘຟນຟຂ໇ຓຌໃຌກຟຌຎຝຉິຍພຈກຈິ ຅ຝກຟໃຈໜໆຄໃຌນບໟ ຄ຋ຈົ ຖບຄ ນ ຌບກນໟບຄ
຋ົຈຖບຄ.

- ເຎພຌກຟຌ຋ົຈຖບຄນຟ຃ທຟຓປ້ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຉຌົ ເບຄ.
- ຆທໞ ງຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຎພຍຎຸຄນຟ຋ໆ຃ຟໟ ຄ຃ຟ
- ຆທໞ ງໃນປ້ ້ຂຎໟ ຝຉຍິ ຈພ ຋ແໆ ຋຅້ ຄ.
- ເຘຓຘໟຟຄ຃ທຟຓ຃ຈ ຅ຌິ ຉຝຌຟກຟຌໃນ້ນຟຂ໇ຌ.
- ຑພຈ຋ຝຌຟ຋ພກຘຝກຟຌຂຽຌ,ກຟຌໃຆຆ້ ພຍຘຟຌທຌຑຟຘຟ ແຖຝ ກຟຌຖຽຄຖຟຈພຍ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄຍພຌນຟໄຈຈ້ ຂຌ໇

ເຖບໆ ງ໅

2 ຘໞທຌຎະກບຍຂບຄຖາງຄາຌທຆິ າກາຌ

ຖຟງຄຟຌທຆຟກຟຌໂຈງກຟຌຂຽຌຉຟຓ຋ກໆ ຟຌຈົ ເຆຄໆ ຎຝກບຍຈໟທງ 3 ຑຟກຘທໞ ຌ຃ ຑຟກຘທໞ ຌຘຝເໜ,ຑຟກຘທໞ ຌ
ເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝຑຟກຘໞທຌຘຝນຍງ຺ .

2.1 ຑາກຘທຌໞ ຘະຽໜີ (ຑາກຘທໞ ຌຌາ)

ໃຌຎຓ໇ ຍຈົ ຖຟງຄຟຌຌນົທໜໆຄ ຉໟບຄຎຝກບຍຈໟທງນຟງຑຟກຘໞທຌ ຋ຊໆ ຘຟໞ ເຎຌພ ຘທໞ ຌຟຈຄພໆ ຌ໇:

ກ. ໜໟາຎກ຺ ຌບກ

87

ແຓ່ຌໃເ຅ງ້ ຌບກຘຈຸ ຋ຟໟ ງຂບຄຎ໇ຓ, ດຈ່ ຟໟ ຌໜຎໟ ກົ ຌ໇຅ຝຓຆເໆ ຖບຄຂບຄກຟຌຖຟງຄຟຌ ແຖຝ ຆໆຂບຄຏ້ປຽຌ.຋ຄພ ຘບຄດ່ຄຌຍ໇ ໆ
ຉໟບຄຂຽຌຍົຈຖທຈຖຟງ, ຃ທຌຂຽຌໃນ້ເຍຄໆ ຘຑຸ ຟຍປຽຍປໟບງເ຋ຟົ ຋ໆ຅ຝເປພຈໄຈ້

ຂ. ໜາໟ ຎ຺ກເຌ

ແຓ່ຌໃຍເ຅່ງໃຍ຋ 2 ປບຄ຅ຟກຎົກຌບກ,ຎກົ ຝຉິ຅ຝໃນຖ້ ຟງຖຝບຽຈກຽໞ ທກຍພ ຖຟງຄຟຌນຟງຂຌ໇ ເຎຌພ ຉົຌ໇ ຆໆເຖບໆ ຄ
ເຎຌພ ຉ໇ຌົ ແຓ່ຌຆເໆ ຖໆບຄ,ຆໆຏ້ແຉ່ຄ,ຆໆທຆຟຏ້ຂຽຌຖຟງຄຟຌຎຝກບຍ,ຖຝນພຈທຆຟ,ຑຟກປຽຌ,ຎກຟຌຘກຘຟ,ຆໆຏ້ຘບຌ(ນ຃ຏຌ້ ຟ
ຑຟ). ຘຟຖຍພ ຉົທບກພ ຘບຌ຋ໃໆ ຆ້຃ທຌຑຓເຑບໆ ຃ທຟຓຘຝຈທກແແກຏ່ ້ບຟໞ ຌກເຑຟຝນຄພ ຅ຟກໃນ້຃ຝແຌຌແຖ້ທ຃ບຟຈ຅ຝ
ຌຟໄຎໄທ້ນບໟ ຄຘຝໝຸຈ ເຑໆບໃນ້ຌພກຘກຘຟ຃ຌົ ບໆຌໄຈ້ບໞຟຌເຎຌພ ຍົຈປຽຌ ໃຌກຟຌປງຌທຆຟຌຉ໇ ໆໄຎ.

຃. ຃າຌາ

ໃຌໜໟຟ຃ຟຌຟຏ້ຂຽຌ຅ຝກຟໞ ທເຊຄ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຂບຄກຟຌຖຟງຄຟຌ, ຂບຍເຂຈຂບຄກຟຌຖຟງຄຟຌ,຃ຟຂບຍໃຂຉໆຏ຋້ ໆໃນ຃້ ທຟຓ
ຆທໞ ງເນບກຽໞ ທກຍພ ຂຓ໇ ຌ,ກຟຌ຃ຌ໇ົ ຃ໟທຟປທຍປທຓ ແຖຝ ຅ພຈຑຓ.

ຄ. ຘາຖະຍາຌ

ເຎພຌກຟຌຍບກນົທຂ໇ຘຟ຃ພຌຂບຄກຟຌຖຟງຄຟຌ ໂຈງປຽຄຉຟຓຖຟຈຍພ ເຖໆບຄ ແຖຝຍບກເຖກໜໟຟ.

2.2 ຑາກຘທໞ ຌຽຌືໄບເຌ
ເຌ໇ບໃຌເຎພຌຘໞທຌ຋ຘໆ ຟ຃ພຌ຋ໆຘຸຈຏົຌ຅ຟກກຟຌຘຶກຘຟ຃ຌ໇ົ ຃ທໟ ຟ຅ຝຊກຌຟຓຟປຽຍປຽຄ ແຖຝ ຘຝເໜຓຟຘໞທຌຌ໇.ກຟຌຘຝເ
ໜຉໟບຄຂຽຌຉຟຓຖຟຈຍພ ໂ຃ຄເຖໆບຄ຋ຏໆ ຂ້ ຽຌໄຈ້ກຟຌົຈຊໟຟຍຈົ ຖຟງຄຟຌນຟກຓເຌບ໇ ໃຌຘຌ໇ພ ເຌ໇ບໃຌ຅ຝຉບໟ ຄແຍ່ຄຉຟຓຂ໇
ຘຟ຃ຌພ ຊໟຟນຟກຍົຖຟງຄຟງຓເຌ໇ບໃຌງຟທ຅ຝຉບໟ ຄແຍ່ຄເຌ໇ບໃຌບບກເຎພຌຍົຈ ແຉ່ຍົຈ຅ຝຉໟບຄຎຝກບຍຈທໟ ງນົທຂ໇ຉໞຟຄ໅

ໃຌກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທຆຟກຟຌ ຍຟຄ຃ພຄ໇ ປຽຍປຽຄ຅ຟກ຃ຌ໇ົ ຃ໟທຟໃຌແນຄໆ ບຌໆ ໅ ເຆໆຌພ ໜພຄຘ,ທຟຖຝຘຟຌ,ຘຟຑຟຈ
ຍກຸ ,Internet...ຏ້ຂຽຌ຃ທຌຍບກທຟໞ ຂ຃໇ ທຟຓຉບຌໃຈ຋໇ໆຟຄຓຟ຅ຟກແນຄໆ ຉຟໞ ຄ໅ຈພໆຄກຟໞ ທຌ໇ຌພ ໂຈງໃນ້ຖຟງຖຝບຽຈນງ໅໇
ຂບຄແນໆຄ຋ໃໆ ຆແ້ ຆກຆບໟ ຌໄທໃ້ ຌເຌບ໇ ໃຌເຑໆຶເຎພຌຍໞບຌບຄິ ໃນ້ແກ່຋ຉໆ ໟບຄກຟຌຍບກ ນ ຘກຘຟເຑໆຓເຉຓ຋ຄພ ເຎຌພ
ກຟຌຘຝແຈຄຓຟຖຝງຟຈໃຌກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທຆຟກຟຌ.ທ຋ຈພໆຄກໞຟທຌ໇ໄຈປ້ ພຍ຃ທຟຓຌງົຓນຟງໃຌຊພຌແຊທກຟຌຘກ
ຘຟ.

2.3 ຑາກຘທໞ ຌຘະນຍຼຸ
ໝຟງເຊຄຘໞທຌ຋ຎໆ ຝກບຍຈທໟ ງເບກຝຘຟຌ,ທພຈຊ຋ຸ ໃໆ ຆ້ຎຝບຍກຟຌຘກຘຟ ແຖຝ ທໄ຅. ກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌຌ໇ຌພ ຎົກກຝຉ
ຑຟກຘທໞ ຌຘຝນຍງ຺ ຓຈຄພໆ ຌ:໇

ກ. ຽບກະຘາຌບາໟ ຄບຄິ (ຍັຌຌາຌຸກຓ຺ )

88

ຖຟງກຟຌບຟໟ ຄບຄ ໝຟງເຊຄຖຟງຆເໆ ບກຝຘຟຌ຋ຄພ ໝຈົ ຋ໆຏ້ຂຽຌໃຆເ້ ຎຌພ ແນຄໆ ຂຓໟ ຌໃຌກຟຌ຃໇ົຌ຃ໟທຟ ແຖຝ ໄຈບ້ ໟຟຄບຄໃຌ
ຍໞບຌ຋ຂໆ ຽຌເຌບ໇ ຃ທຟຓໄທ້ແຖ້ທ. ຖຟງກຟຌບໟຟຄບຄຌ໇ງຄພ ກທຓເບຟົ ຉົທຍກຸ ຃ຌົ ຏໃ້ ນຘ້ ຟຑຟຈບກຈໟທງ. ຍພຌຌຟຌກຸ ຓົ ຓຟງ
ເຊຄຖຟງຆໆເບກຝຘຟຌແນໆຄຂຓ໇ ຌ຋ໆຏ້ຂຽຌຍໆໄຈ້ບຟໟ ຄບຄຉກຍພ ເຌ໇ບໃຌ຋ຄພ ໝຈົ ແຉຏ່ ້ຂຽຌເນພຌທຟໞ ເຎຌພ ແນໆຄຂຓ໇ ຌ຋ໆກໞຽທຂບໟ ຄ
ບຟຈເຎຌພ ຎຝໂນງຈຉຏໆ ບຟໞ ຌ຅ຄໆ ປທຍປທຓໄທ຋້ ຟໟ ງ.

ຂ. ຑາກຑະໜທກ(ຽຑໃີຓຽຉີໃຓ)

ເຎຌພ ຘໞທຌ຋ໆຎຝກບຍເຑໆຓໃນ້ຏ້ບຟໞ ຌເຂຟົ໇ ໃ຅ເຖບໆ ຄຖຟທໄຈຈ້ ຂ໇ຌ ນ ຎຝໂນງຈຉຏໆ ້ບຟໞ ຌ. ຌບກ຅ຟກ຅ຟກຂຽຌໄທໃ້ ຌຍຈົ
ຖຟງຄຟຌຖຝບຽຈເຑຓໆ ເຉຓຌແ໇ ຓເ່ ໝຟຝຘຓົ ຋ໆ຅ຝເບົຟໄທໃ້ ຌຘໞທຌເຌ໇ບໃຌຂບຄຍົຈຖຟງຄຟຌເຑຟຝ຅ຝເປພຈໃນຓ້ ຖຟງ
ຖຝບຽຈນຟງເກຌໄຎ

3 ຂຌັໄ ຉບຌກາຌຂຼຌຖາງຄາຌທຆິ າກາຌ

ຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌ຋ໆຓກຟຌປຽຍປຽຄ ແຖຝ຅ພຈເຎພຌເນພ໇ຓຌ໇ຓຍຟຄ຃ົຌງພຄເຂົ໇ຟໃ຅ຏິຈຓພກ຅ຝຖຟງຄຟຌແຍຍຉິຈຉໆ
ເບກຝຘຟຌຉໞຟຄ໅ເຂຟ໇ົ ກຌພ ໂຈງຍໄໆ ຈຘ້ ຄພ ຖທຓເຖໆບຄຉຟໞ ຄ໅ໃນ້ຘບໞ ຈ຃ບໞ ຄກພຌຘຟກບໞ ຌຍຟຄ຃ຌົ ເປຈພ ຍົຈຖຟງຄຟຌໂຈງຍໆໄຈ້ບໞຟຌ
ເບກຝຘຟຌຌຌພ໇ ຓຟກໞບຌ. ຘຝຌຌ໇ພ ຅ຶໆຄເກຈຓຂຍ໇ ກົ ຒບ່ ຄດຟ່ ຄນທຄນຟງ ເຑໆບນກເທພ໇ຌຂ໇ຍົກຒ່ບຄຈພໆຄກໞຟທ ເປົຟ຃ທຌເບົຟໃ຅ໃຘ່
ຂພຌ໇ ຉບຌຂບຄກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌຈໆຄພ ຖຓຸ່ ຌ.໇

3.1 ກາຌຽຖບື ກຽຖໃບື ຄ ຾ຖະ ຉຄັໄ ຆຽືໃ ຖືໃບຄ
ເຖບໆ ຄ຋ໆເຖບກຓຟຂຽຌຍົຈຖຟງຄຟຌແຓ່ຌຓຟ຅ຟກ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຂບຄຏຂ້ ຽຌເບຄນ ໄຈຓ້ ຟ຅ຟກ຃ຟແຌຝຌຟຂບຄ຃.

ເຎຌພ ຋ໆເຖບຄຓຟຘຶກຘຟ຃ທຌເຎພຌເຖໆບຄ຋ໆເຑໆຓ຃ທຟຓປໃ້ ຌກຟຌປຽຌທທຆິ ຟໃຈໜຄໆຶ ,ຂບຍເຂຈຂບຄເຖໆບຄ຋ເໆ ຖບກຘຟຖພຍ
ຂຽຌຍົຈຖຟງຄຟຌ. ກຟຌຉຄ໇ພ ຆ຃ໆ ທຌຉຄ໇ພ ໃນ້ກຄົ ກພຍເຌບ໇ ເຖໆບຄຂບຍເຂຈຂບຄເຖໆບຄ຋຅ໆ ຝຂຽຌ. ຉົທດຟ່ ຄຎຝນທຈພ ແຖ
ຝ຃ທຟຓເຎຌພ ຓຟຂບຄທພຌຌຝ຃ຝຈຘຝໃໝບຟຌຟ຅ພກຖໟຟຌຆຟໟ ຄ ” ຍ຃ໆ ທຌເບົຟຘຝໃໝຍປຟຌແຉ່ເບຟົ ຃ທຌຎຌພ ຓຟຘຝໄໝໃໝ່
ເຂ໇ົຟໃຘ່.

3.2 ກາຌກາຌ຺ຈ຅ຸຈຎະຘ຺ຄ ຾ຖະຂບຍຽຂຈຂບຄຽຖໃບື ຄ
ກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌຉໟບຄຓ຅ຸຈຎຝຘົຄຘຝເຑຟຝ຃ຏຂ້ ຽຌຘຝເໜເຖໆບຄກໞຽທກຍພ ນງພຄ ແຖຝ ເຑບໆ ນງຄພ , ຓ

ຂບຍເຂຈຑຽຄໃຈ. ເຓໆບຂຽຌຖຟງຄຟຌກຽໞ ທກພຍເຖບໆ ຄ” ທພຌຌຝ຃ຝຈຘຝໄໝບຟຌຟ຅ກພ ຖໟຟຌຆໟຟຄ" ຉບໟ ຄກຟຌຈົ ຅ຈຸ ຎຝຘົຄ
ແຖຝຂບຍເຂຈຖຸຓ່ ຌ:໇

- ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຘກຶ ຘຟເຍຄິໆ ຎຝນທຈພ ຃ທຟຓເຎພຌຓຟຂບຄທຌພ ຌຝ຃ຝຈຖຟທ.
- ຂບຍເຂຈຈໟຟຌປຍກຟຌ ແຖຝ ເຌບ໇ ໃຌຂບຄທພຌຌຝ຃ຝຈຂຽຌແຉ່ກຟຄຘຝຉຝທຈພ ຋ XIV

ນຟຉຌົ໇ ຘຝຉຝທຈພ ຋ XIX

89

3.3 ກາຌຂຼຌ຿຃ຄຽຖບືໃ ຄ
ໂ຃ຄເຖໆບຄຂບຍເຂຈຂບຄເຖບໆ ຄ຋ຏໆ ຂ້ ຽຌໃຆ້ເຎພຌແຌທ຋ຟຄໃຌກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌກຟຌຂຽຌໂ຃ຄເຖບໆ ຄເຎຌພ ກຟຌ

ກຟຌົຈຖຟງກຟຌຖຟຈພຍເຌບ໇ ໃຌຖຟງຄຟຌຎຝກບຍຈໟທງນົທຂໃ໇ ຈໂ຃ຄເຖໆບຄຎຝກບຍຈທໟ ງ຃ຟຌຟ ແຖຝນົທຂຉ໇ ຟໞ ຄ໅ ເຆໆິຄຓ
ນທົ ຂ໇ໃນງແໞ ຖຝນົທຂຌ໇ ໟບງປຽຄຉຟຓຖຟຈພຍກພຌໃນຆ້ ນໆ ົທຂຍ໇ ຃ໆ ທຌງຟທເກຌໄຎຉ໇ຄພ ໃນ້ກຝ຋ຈພ ຕພຈເຌ໇ບໃຌຉໟບຄຘບໞ ຈ
຃ໞບຄກພຍນທົ ຂແ໇ ຖຝຍ຃ໆ ທຌແຍ່ຄນົທຂ໇ບບກເຎຌພ ນຟງນທົ ຂງ໇ ໞບງເກຌໄຎ.ຘຄິໆ ຘຟ຃ຌພ ແຉ່ຖຝນທົ ຂໃ໇ ຌໂ຃ຄເຖບໆ ຄຉບໟ ຄຓ
຃ທຟຓຘຟ຃ພຌແຖຝຉໆເຌບໆ ຄຉຟຓຖຟຈພຍໃຌກຟຌຂຽຌໂ຃ຄເຖໆບຄນົທຂ໇ນຎຝເຈພຌຉໞຟຄ໅຅ຝປຽຄຉຟຓຖຟຈພຍເນຈກຟຌຉຟຓ
ຖຟຈພຍເທຖຟນຉຟຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄຂ໇ ເຆໆພຌ: ກຟຌຂຽຌຍົຈຖຟງຄຟຌເຖໆບຄ” ທຌພ ຌຝ຃ຝຈຂຽຌຘຝໄໝຖຟທຖໟຟຌຆໟຟຄ”
ເປົຟທຟຄໂ຃ຄເຖບໆ ຄຉຟຓຖຟຈຍພ ເທຖຟຈຄພໆ ຌ:໇

ກ. ຃ຟຌຟ
ຂ.ທຌພ ຌຝ຃ຝຈຂຽຌແຉ່ກຟຄຘຝຉຝທຈພ ຋ XIV ນຟຉົຌ໇ ຘຝຉຝທພຈ຋ XVII

- ເຌຶ໇ບໃຌ.
- ປຍກຟຌ.

຃. ຘຝນຍງ຺ .

ໂ຃ຄເຖບໆ ຄຌຘ໇ ຟຓຟຈເປຈພ ໄຈກ້ ບໞ ຌກຟຌປທຍປທຓຂຓ໇ ຌເຑບໆ ໃຆ້ໃຌກຟຌຂຽຌນບຟຈ຅ຝເປພຈຉຟຓນພຄກໆໄຈ້.ໂ຃ຄ
ເຖບໆ ຄ຋ຂໆ ຽຌກໞບຌກຟຌປທຍປທຓຂຓ໇ ຌຌພຌ໇ ຆໞທງຆຘ໇ ໞບຄ຋ຟຄໃນ້ຏຂ້ ຽຌໃຌຂຝຌຝ຋ຖໆ ທຍຖທຓຂ໇ຓຌເຎຌພ ຉ໇ຌົ ທຟໞ ຖຟງ
ຖຝບຽຈໃຈ຋ໆ຃ົ໇ຌຑຍົ ແຉ່ຍກໆ ຽໞ ທຂບໟ ຄກພຍໂ຃ຄກຟຌເຖໆບຄ຋ໆໄຈ້ກຟຌຈົ ໄທກ້ ໆຎຝໄທກ້ ຎໆ ຝໄຎຘໞທຌ຋ງໆ ພຄຍຓໆ ຂຓ໇ ຌນງພຄຍ຃ໆ ຍົ
ຉຟຓນົທຂ຋໇ ໆກຟຌຈົ ໄທ,້ ເປຟົ ກ຅ໆ ຝໄຈ຃້ ຌົ໇ ຃ທຟໟ ຅ຟກແນຄໆ ບໆຌ໅ເຑໆບໃນໄ້ ຈ້ເຌບ໇ ໃຌຉຟຓກຟຌຈົ ດໃ່ ຌໂ຃ຄເຄຖບໆ ຄ.຅ຟກຌເ໇ ປົຟກໆ
ຘຟຓຟຈຌຟຓຟຎຍພ ຎຄຸ ເຎຌພ ຍຈົ ຖຟງຄຟຌໄຈ້.

ຘຟຖພຍໂ຃ຄເຖບໆ ຄ຋ໆເປພຈຑຟງນພຄກຟຌປທຍປທຓຂຓ໇ ຌງຄພ ຉບໟ ຄເປຈພ ກບໞ ຌກຟຌຂຽຌຘໞທຌເຌ໇ບໃຌ຋ຟຄຌ໇ກເໆ ຑໆບ
ເຎຌພ ຆໞບຄ຋ຟຄໃນ້ແກກ່ ຟຌຂຽຌໄຈຓ້ ຖຝຈພຍຘຟຑຌພ ກພຌແຖຝກຟຌຘຝເໜເຌບ໇ ໃຌໃຌແຉ່ຖຝນົທຂ຅໇ ຝຍຆໆ ຟ໇ ເກົໆຟບກ.຅ຟກໂ຃ຄ
ເຖບໆ ຄ຋ກໆ ຝກຽຓໄທເ້ ຑບໆ ຂຽຌຖຟງຄຟຌຖຝບຽຈຂບຄແຉ່ຖຝຂງ໇ ໞບງກ຅ຝເຎຌພ ຍົຈຖຟຌຄຟຌ຋ໆຘຓົ ຍຌແຍຍ.

຅ຟກຍຌພ ນຟ຋ກໆ ໞຟທຓຟຂຟໟ ຄເ຋ຄິ ຌຌພ໇ ຘຝນຍງ຺ ໄຈ້ທໞຟກຟຌຂຽຌໂ຃ຄເຖໆບຄເຎຌພ ຎຈພ ໄ຅ຘຟ຃ພຌໃຌກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌ
ເຑຟຝຆທໞ ງໃນ້ຏຂ້ ຽຌປ້ກຍພ ບພຌໃຈ ແຖຝຂຽຌໃນຘ້ ພ໇ຌນງຟທຑຽຄໃຈ. ໂ຃ຄ ເຖບໆ ຄຓພຌຆໞທງໃນ້ກຟຌຂຽຌເຎຌພ ໄຎຉຟຓຖຟ
ຈພຍ, ຓ຃ທຟຓຉເໆ ຌໆບຄກຌພ ຈ.

3.4 ກາຌຂຼຌຽຌໄບື ເຌ
ເຌບ໇ ໃຌຖຟງຄຟຌຓຟ຅ຟກກຟຌ຃ົ໇ຌ຃ທໟຟຖທຍຖທຓຂ໇ຓຌ຅ຟກແນຄໆ ຉໞຟຄ໅ຍທໆ ຟໞ ເຎຌພ ກຟຌບໞຟຌ, ກຟຌຒພຄ, ກຟຌຘພຄ

ເກຈ, ກຟຌຘຟຑຟຈ…຋ໆເປຟົ ໄຈຍ້ ຌພ ຋ກຶ ໄທ້ ແຖຝຌຟຓຟຍຌພ ຋ຶກປຽຍປຽຄຉຟຓຖຟຈພຍ຋ໆໄຈກ້ ຟຌຈົ ໄທໃ້ ຌໂ຃ຄເຖໆບຄ. ກຟຌ
ຂຽຌຖຟງຄຟຌ຋ໆຈຍແໆ ຓຌ່ ກຟຌຖບກແຍຍຂ຃໇ ທຟຓ຅ຟກເຖບໆ ຄຍໞບຌບຌໆ ຌຟຓຟຉຈພ ຉ຅ໆ ຌົ ຅ຍົ ແຉ່ເປຟົ ຃ທຌປຽຍປຽຄເຌ໇ບໃຌ
ເຂຟົ໇ ຌຟກຌພ ໂຈງໃຆ້ຘຟຌທຌຂບຄຉົຌເບຄໃນນ້ ຟງ຋ຘໆ ຈຸ ແຖຝ຃ທຌໃຆ້ຘຟຌທຌຑຟຘຟ຋ໆເຂຟົ໇ ໃ຅ຄໞຟງເໝຟຝຘຓົ ກຟຌຘໟຟຄຎຝ

90

ໂນງຈຉໟບຄກຝ຋ພຈປຈພ , ເຆໆບຉແໆ ຉ່ຖຝຉບຌເຂຟ໇ົ ກພຌດ່ຟຄຊກຉບໟ ຄຂ຃໇ ທຟຓຉບຌໃຈ຋ໆເນພຌທໞຟຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ແຖຝ຅ຟເຎພຌ
ຉບໟ ຄເບົຟຂບຄເຂຟົ ຂຽຌໃຘ່ນ ໃ຅຃ທຟຓເບົຟ຅ຟກຎຓຶ໇ ເນພ໇ຓໃຈກໃໆ ນບຟໟ ຄບຄໄທກ້ ໆເຎຌພ ເຑບໆ ຓຟຖຟຖຟງຟຈ຋ຈໆ ຂບຄເປົຟເບຄ.

3.5 ກາຌບໟາຄບີຄ
ກຟຌບໟຟຄບຄໝຟງເຊິຄກຟຌຍບກຂບຄຏບ້ ໞຟຌໃນປ້ ້ທໞຟຂ຃໇ ທຟຓ຋ໃໆ ຆກ້ ຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌໄຈ້ຓຟ຅ຟກຍບໞ ຌໃຈເຑໆຓຏ້

ບໞຟຌ຅ຝໄຈຉ້ ຈິ ຉຟຓເຑໆຓ. ກຟຌບໟຟຄເຊິຄຘຟຓຟຈຓຟຈເປຈພ ໄຈ້ 2 ທິ຋຃:

ກ. ທ຋ິ ໃຆ້ໝຟງເຖກກຟກຍພ ໃຌເຌ໇ບເຖບໆ ຄ ແຖຝຂຽຌຖຟງກຟຌບຟໟ ຄບຄໄທ້ຉບຌ຋ຟໟ ງຂບຄຌໟຟເ຅ງ້ ເຆິຄໆ ເບ໇ຌທໞຟ: “ເຆຄບພຈ”

ຘຟ຃ພຌກໆ຃ໃນ້ຉົທເຖກ຃ກຌພ , ໃນຉ້ ົທເຖກກົຄກຌພ ຖຝນທໞຟຄເຖກກຟກຍພ ແຖຝ ເຖກໃຌເຆຄບພຈ.
ຉົທດ່ຟຄ:
ກຟຌບໟຟຄບຄເຊິຄເຆຄບພຈ.

ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉຎຝຆຟຆຌົ ຖຟທຉຄ໇ພ ດແ່ ນຓບຌິ ຈ຅ຌ ເຆຄໆິ ເຎພຌຈຌິ ແຈຌ຋ໆຘທງຘົຈຄົຈຄຟຓ ແຖຝ
ບຈຸ ົຓປຄໆພ ຓຓຟແຉຍ່ ປຟຌຌຝກຟຌ, ແຉ່ກໞບຌຓຆເໆ ບ໇ຌທໞຟ” ຘຸທພຌຌຝຑຓຎຝເ຋ຈບພຌແຎທໞຟຈຌິ ແຈຌ຃ຟ”

(ຘຝຊຟທພຌທິ຋ຝງຟຘຟຈຘຄພ ຃ຓົ ” ທຌພ ຌຝ຃ຝຈຖຟທ” ທຽຄ຅ຌພ ຑິຓ຃ພ໇ຄທພຌ຋ 1987 ໜຟໟ 1)
.ໃຌກຖຝຌກຟຌຂຽຌບໟຟຄບຄເຊິຄ຋ໟຟງໜຟໟ ໃຌຖກພ ຘຝຌຝເຆຄບພຈຈໆພຄ຋ໆໄຈງ້ ກົ ຉທົ ດຟ່ ຄຓຟຂໟຟຄເ຋ຄິ ຌ,໇ ເຓໆບເປົຟ

ຉບໟ ຄກຟຌບຟໟ ຄເຊຄິ ຆຟ໇ ບຄຘຟຓຟຈຎຝຉຍິ ຈພ ໄຈ້ຈຄໆພ ຌຊ໇ ຟໟ ງຄພ ຍໆ຋ຌພ ຓເຆຄບຈພ ບໟຟຄເຊຄິ ບຌພ ບຌໆ ຓຟຂ໇ພຌຉໟບຄໃຘ່ທໞຟ ເຖບໆ ຄຈຽທກພຌ,
ໜຟໟ …
ຉທົ ດ່ຟຄ:

1. ຍົທແກ້ທ຅ຝເຖຌຖພຄຘ, ກຟຌຎຝຉຍິ ພຈຖຟທ ແຖຝທພຌຌຝ຃ຝຈຎຝຉຍິ ພຈ, ຖຟທປພກຆຟຈ, 1973 ໜໟຟ 8.
2. ເຖບໆ ຄຈຽທກຌພ .
3. ເຖໆບຄຈຽທກພຌໜຟໟ 10-12

ຊໟຟຓເຆຄບຈພ ບໆຌຂຌພ໇ ຅ຝໃຆ຃້ ຟທໞຟ” ເຖໆບຄເກຟໆົ ” ແ຋ຌ຃ຟທຟໞ ” ຅ຟກຍຌພ ນຟ຋ກໆ ໞຟທຓຟຂໟຟຄເ຋ຄິ ຌ຅໇ ຝໄຈທ້ ຟໞ ກຟຌບຟໟ ຄ
ເຊຄິ ເຆຄບພຈ຋ໆດໜ່ ໟຟເ຅ງ້ ຍຘໆ ຝຈທກຉກໆ ຟຌຎຝຉິຍຈພ ຘຝຌ໇ພຌກຟຌບໟຟຄບຄແຍຍຌ໇ເຂຟົ ຍຌໆ ິງຓົ ໃຆ້. ຌບກ຅ຟກຌ໇ກຟຌບຟໟ ຄບຄ
ເຆິໆຄຏເຂຽຌ຅ຝຖົຄເຆຄບພຈໄທ້຋ໟຟງໜຟໟ ເ຅ງ້ ຌພຌ໇ , ໃຌຍ໇ພຌ຋ຟໟ ງຂບຄກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌກ຅ໆ ຝຌໆຟຓຟຂຽຌປຍແຍຍຂບຄກຟຌ
ຂຽຌຖຟງຄຟຌກໆ຅ຝຌຟຓຟຂຽຌ຃ຌໃໝ່ຉຟຓປຍແຍຍກຟຌຂຽຌຌຟຌຸກົຓ ເຆຍໆິ ໃຌຉທົ ກໆ຅ຝກຟງເຎພຌຖຟງກຟຌບໟຟຄບຄດ່
ແຖທ້ .

ຂ. ກຟຌບໟຟຄແຆກຆໟບຌໄຎກຍພ ເຌບ໇ ໃຌເຎພຌກຟຌບໟຟຄຖຟງກຟຌ຋ໆຉໟບຄກຟຌ ເທຖຟຂຽຌເຌບ໇ ໃຌຖຟງຄຟຌຌພ໇ຌກຟຌບຟໟ ຄຟບຄ

ທ຋ິ ຌ໇ໄຈປ້ ພຍ຃ທຟຓຌງິ ົຓນຟງກທໞຟທ຋ິ ຋ໜໆຄ ເຑຟຝຓພຌຘຝຈທກໃຌກຟຌຂຽຌ ແຖຝກຟຌຑິຓ
ກຟຌບໟຟຄເຊິຄ຋ໆແຆກຆໟບຌໄຎກຍພ ເຌ໇ບໃຌຌຓ໇ ທ຋ຂຽຌ 02 ແຍຍ຃:

91

- ຖຝຍົຍຌຟຓຎ ໃຆທ້ ຋ິ ຂງຌຆຏໆ ແ້ ຉຄ່ , ຎຑຓິ ແຖຝ ເຖກໜໟຟເ຅້ງຂບຄເບກຝຘຟຌ຋ບໆ ຟໟ ຄເຊິຄໃຌທົຄເຖພຍ. ຊໟຟນຟກ
ຂງຌຆຏໆ ແ້ ຉ່ຄໄທໃ້ ຌຂ໇ຉ຃ທຟຓແຖ້ທກໆຍ຅ໆ ຟເຎຌພ ຉບໟ ຄຂຽຌໄທໃ້ ຌທົຄເຖພຍບຄ, ຑຽຄແຉ່ຂຽຌຎ ແຖຝໜໟຟ຋ເ຋ົຟໆ ໃຈຌ໇ພຌ
ໄທໃ້ ຌທົຄເຖຍພ .

ຉທົ ດ່ຟຄ:

ກຟຌຎົກຎກພ ປພກຘຟ ແຖຝຒຌ໇ ຒຉທົ ໜພຄຘ, ຃ຟເທ໇ຟົ , ທຌພ ຌຝ຃ຝຈ ແຖຝຖພກທຈພ ຋ຝຌຟ຋ຟຂບຄຆຟຈຘຝແຈຄເຊິຄ
ຌຟ໇ ໃ຅ປພກຆຟຈບພຌເຎຌພ ຓຖຝຈກົ ແຖຝ ເຎພຌຓຌເຆ໇ບບພຌຎຝເຘຈດ່ຟຄຑິຖຝບຟຈນຟຌ຋ໆຑແໆ ຓ,່ ຎງ່ ໞຟຉຟງຟງຏ້
ກຟໟ ນຟຌໄຈຊ້ ຟໞ ງ຋ບຈຓຟໄທ້ໃນຑ້ ທກເປຟົ (ຑຓທົຄທິ຅ຈິ 1967:6)
຋ຟໞ ຌຑຓ ທຄົ ຓ຅ິຈ ໄຈ້ກຟໞ ທໄທທ້ ໞຟ: ກຟຌຎົຎກພ ປກພ ຘຟ ແຖຝຒຌ໇ ຒ, ຉທົ ໜພຄຘ, ຃ທຟຓເທ໇ົຟ, ທພຌຌຝ຃ຝຈ ແຖຝ
ທພຈ຋ຝຌຟ຋ຟຂບຄຆຟຈຓພຌຘຝແຈຄເຊຄິ ຌຟ໇ ໃ຅ປກພ ຆຟຈບຌພ ເຎພຌຓຖຝຈກົ ແຖຝບຌພ ຎຝເຘຈດ່ຟຄຑຖິ ຝບຟຈບຟຈ
຋ຑໆ ແໆ ຓ່, ຎງ່ ຟໞ ຉຟງຟງຏ້ກໟຟນຟຌໄຈຘ້ ຍ຋ບຈຓຟໄທ້ໃນ້ຑທກເປົຟ.

ຊຟໟ ຓກຟຌບຟໟ ຄບຄເຊິຄເບກຝຘຟຌນຟງກໞຟທໜຶຄໆ ເຖໆບຄ຋ໆຂຽຌໂຈງຏແ້ ຉຄ່ ຃ົຌຈຽທນ ເບກຝຘຟຌຌ໇ພຌຑິຓໃຌຎຈຽທ

ກພຌ ໃນ້ກຟຌຈົ ຈທໟ ງຉທົ ບຈພ ຘບຌກ. ຂ. ຃…ກຟກຍພ ດ່ນຄພ ຎ, ຋ພຄຌກ໇ ໆຘຝແຈຄທໞຟເບກຝຘຟຌກນຂຂ໇ພຌບຌພ ເຎຌພ ຖຝເຖໆບຄ.

ຉົທດຟ່ ຄ:

…ຘົຓຖຈິ ໂຑຘຈິ ໂຑແກ້ທ (2523 ກ: 1-2) ໄຈບ້ ຝ຋ິຍຟງກຟຌເທົ໇ຟຉໆຎຝຆຟຆຌົ ຖຟທ຃ກຟຌເທ໇ົຟຘຝແຈຄ
຃ທຟຓເທຟົ໇ ຘຝແຈຄ຃ທຟຓປ,້ ຃ທຟຓ຃ິຈ, ຃ຟທຓປຘ້ ກຶ ຖທຓ຋ພຄຂຘ໇ ຝເໜແຌຝຌຟຉໞຟຄ໅ຉໆຏຒ້ ຄພ ຅ຟຌທຌນຟງ,
ກຟຌເທ໇ຟົ ຉຎໆ ຝຆຟຆຌົ ແຍຄ່ ຎຝເຑຈໄຈຉ້ ຟຓທິ຋ຌຟຘຝເໜ ແຖຝ ແຍຄ່ ຉຟຓ຃ທຟຓຓຄຸ້ ໝຟງຘົຓຖຈິ ໂຑແກ້ທ
(253 0G 13-17 ) ໄຈເ້ ທ໇ົຟບກທຟໞ …

ຖຟງກຟຌບຟໟ ຄບຄເຊິຄຌ຋ຏໆ ຂ້ ຽຌແຆກຆບໟ ຌໄທ້ດກ່ ພຍເຌ໇ບໃຌຌຟໄຎຂຽຌຉຟຓປຍແຍຍຍຌພ ຌຟຌກຸ ຓົ ແຖຝປທຍ

ປທຓຉຟຓຖຟຖຍພ ຉົທບກພ ຘບຌຉົທ຋ຟບຈິ ເຎພຌຖຟງກຟຌບຟໟ ຄບຄໄທ້຋ຟໟ ງຖຟງຄຟຌຉໆໄຎ.

- ຖຝຍົຍຓຟງເຖກ ເຆໆິຄຂງຌໝຟງເຖກຉຟຓຖຟຈພຍເບກຝຘຟຌ຋ໆບຟໟ ຄບຄຑໟບຓກຍພ ຂຽຌຍບກໜຟໟ ຋ບຟໟ ຄບຄໃຌ
ເບກຝຘຟຌຌຌພ໇ .

ຉທົ ດ່ຟຄ:

ຑຟຘຟໝຟງເຊຄິ ຘຽຄນກິຖງິ ຟບຟກຟຌ ເຆິຄໆ ຋ຟ຃ທຟຓເຂົ໇ຟໃ຅ເຆໆິຄກພຌ ແຖຝກຟຌໄຈ້ໄຈ້຃ຟເທົຟ໇ , ຊໟທງ຃ຟ຋ໃໆ ຆ້
ເທົ໇ຟ຅ຟກຌພ ( 1:686-687)ຑຟຘຟແຓ່ຌເ຃ໆບຄຓ຋ຟຄຘພຄ຃ຓົ ໃຆ້ເຎພຌຘກໆ ຟຄໃຌກຟຌຉົກຖຄົ ຍບກກໞຟທ຋ຟ຃ທຟຓ
ເຂ໇ຟົ ໃ຅ຖຝນໞທຟຄຍຸກ຃ຌົ ແຖຝຖຝນທຟໞ ຄກຓຸ່ ຃ຌົ (2:20)

ກຟຌບຟໟ ຄບຄໝຟງເຖກ຋1 ແຖຝ ເຖກ 2 ຌຏ໇ ຂ້ ຽຌ຅ຝຌຟໄຎຂຽຌຖຟງກຟຌ຋ໆຘົຓຍຌຉຟຓແຍຍຂບຄຍຌພ ຌຟຌກຸ ົຓ

ໂຈງຓໝຟງເຖກກຟກພຍ ແຖຝປທຓປທຓເຖບໆ ຄຉຟຓຖຟຈພຍໝຟງເຖກ ເຎພຌກຟຌບໟຟຄບຄໄທ້ຂໟຟຄ຋ຟໟ ງຖຟງກຟຌຉໆໄຎ.

92

3.6 ກາຌຂຼຌຽຆຄີ ບັຈ
ເຆຄບພຈເຎຌພ ຃ຟບຝ຋ຍິ ຟງເຑຓໆ ເຉຓ ເຆພຌໆ : ບຝ຋ິຍຟງຘພຍ, ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓຍບກແນຄໆ ຋ໆຓຟຂບຄຂຓ໇ ຌ ແຖຝຂຽຌ

ດຖ່ ຓຸ່ ຂບຄເຌ໇ບເຖໆບຄຉຟຓ຋ຟຓຝຈຟແຖທ້ ເຆຄບຈພ ຓ 03 ຎຝເຑຈ຃ ເຆຄບພຈບໟຟຄບຄ, ເຆຄບຈພ ເຘຓ຃ທຟຓ ແຖຝ ເຆຄບພຈ
ເຆບໆ ຓຉໆ.
ກ. ຽຆີຄບັຈບໟາຄບຄີ .

ເຓບໆ ຏ້ຂຽຌຉບໟ ຄກຟຌໃນ້ບຝ຋ິຍຟງນຂຝນງຟງ຃ທຟຓນຂຝນງຟງ຃ທຟຓເຑໆຓເຉຓໃຌເຌບ໇ ໃຌຉບຌຌຌ໇ພ ເຆໆຌພ
ທຟໞ : ໃນ຃້ ຟ຅ຟກຈພ ຃ທຟຓນບຝ຋ຍິ ຟງນງ໇
ຉທົ ດ່ຟຄ ເຆຄບພຈບຝ຋ິຍຟງ (ເຘຓ຃ທຟຓ)

ເຑຟຝທຟໞ ເຖໆບຄຎຝນທພຈ຃ທຟຓເຎພຌຓຟຂບຄຘຖິ ຝຎຝກຟຌຂພຍຖໆຟ຋ບໟ ຄຊໆິຌຘຝນທຌພ ຌຝເຂຈ 4 ຎຝເຑຈຌຌ໇ພ
(1)ຓຌພ ໄຈຑ້ ທົ ຑຌພ ກຍພ ຎຝນທພຈ຃ທຟຓເຎຌພ ຓຟຂບຄແຂທຄ.
(1)ກຟຌຂຍພ ຖຟໆ ຋ໟບຄຊຌິໆ ຂບຄແຂທຄຘຝນທພຌຌຝເຂຈ 4 ຎຝເຑຈຌພຌ໇ ຃ຂພຍຖຟ຃ບຌຘຝນທພຌ, ຂຍພ ຖຟຍຟໟ ຌຆບກ,ຂພຍ
ຖຟໆ ຉຄພໆ ນທຟງ ແຖຝຂພຍຖຟຏໄ້ ຋.

ຂ ຽຆຄີ ບັຈ຿ງຄ (ຽຆຄີ ບຈັ ຽຆບືໃ ຓຉໃ)
ເຆຄບພຈເຆໆບຓຉໆ ແຓ່ຌເຆຄບຈພ ຋ໆຆຍ໇ ບກໃນ້ຏ້ບໞຟຌເຍໆິຄເຖໆບຄໃຌໜຟໟ ບຌໆ ຂບຄຖຟງຄຟຌ຋ໆຓ຃ທຟຓກຽໞ ທຂໟບຄກຟ

ເຌ໇ບເຖໆບຄ຋ໆກຟຖພຄບໞຟຌ.

ຉົທດຟ່ ຄ:

຅ຟກຘຝຊິຉປິ ທຍປທຓຂຶຌ໇ ໂຈງດເຌຘຝໂກ (18) ຎຝເ຋ຈຉຟໞ ຄ໅຋ໆທົ ໂຖກກທໞຟ 100 ຎຝເ຋ຈຓຘຟຌພງກຄຟຌຂຟໞ ທ
ແນ່ຄຆຟຈຂບຄຉຌົ ເບຄ.

(1) ເຍິໆຄເຑໆຓເຉຓໃຌຑຟກຑຝແຌກກ, ໜຟໟ ຋ 123.

ກຟຌຂຽຌເຆຄບພຈ຅ຝຂຽຌຉົທເຖກຈໞຽທ ເ຋ຄິ ຂ໇຃ທຟຓ຋ໆຉບໟ ຄກຟຌເຘຓເຖກພ ຌບໟ ງ ໂຈງເຖໆຓໃນ້ໃຘເ່ ຖກຖຟຈຍພ ຉພ໇ຄແຉ່ເຖກ
1 ເຎພຌຉົຌ໇ ໄຎແຖ້ທ຅ຄໆຶ ຂຽຌເຆຄບຈພ ໄທ້຋ໟຟງໜໟຟເ຅ງ້ , ໂຈງໃຆ້ໝຟງເຖກກົຄກຌພ ແຖຝຉໟບຄໄຈຂ້ ຌ໇ຶ ຉ໇ົຌຈໟທງເຖກ຋ຸກ຃ຄ໇ພ ຋ໆ
ຌພຍໜໟຟໃໝ່ ຘຄໆ ຘຟ຃ພຌແຉ່ຖຝໜໟຟເຆຄບພຈ຋ໆຓເ຋ໆົຟກພຍໝຟງເຖກ຋ໆຓຎຝກົຈດຖ່ ຟງຄຟຌຌພຌ໇ ຉໟບຄແງກເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝ ເຆຄ
ບຈພ ບບກ຅ຟກກຌພ ໃນ້຅ຝແ຅ຄ້ ຈທໟ ງກຟຌຂຈເຘຌ໇ພ ງຟທ.

93

3.7 ກາຌຂຼຌຖຘາງຄາຌບໟາຄບີຄຍຌັ ຌາຌກຸ ຺ຓ
ປຍກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌບຟໟ ຄບຄນຍຌພ ຌຟຌຸກົຓ຅ຝຓ຃ທຟຓແຉກຉຟໞ ຄກພຌໄຎຉຟຓຎຝເຑຈຂບຄເບກຝຘຟຌ຋ໆບຟໟ ຄບຄ຃

ໜຄພ ຘ, ຍົຈ຃ທຟຓໃຌໜຄພ ຘ, ທຟຖຝຘຟຌ, ໜພຄຘຑຓິ , ຘຟຖຟຌຸກົຓ, ທິ຋ຝງຟຌິຑົຌ, ຅ຸຖຝຘຟຌ( ທຟຖຝຘຟຌ຋ໜໆ ຟໟ ຘົຌໃ຅
ຑິຓບບກໂຈງຍຓກຟຌກຟຌຈົ ) ເບກຝຘຟຌບພຈຘຟເຌຟົ , ກຟຌຘຟຑຟຈ, ຖຟງກຟຌບຟໟ ຄບຄຎຝກບຍຈທໟ ງຖຟງກຟຌງໞບງ
ຉໞຟຄ໅ຉຟຓຖຟຈພຍ຋ໆກຟຌຈົ ຊຟໟ ຖຟງກຟຌໃຈຍໆຓໃຌເບກຝຘຟຌນ ແນໆຄຂຓ໇ ຌຌ໇ພຌກໆ຅ຝຂໟຟຓໄຎຂຽຌຖຟງກຟຌງບໞ ງຉໄໆ ຎ.

ກ. ກາຌບໟາຄບຄີ ຘາຖັຍຎຶໄຓຉາຖານົໜື ຄັ ຘື
ທ຋ິ ກຟຌຂຽຌຖຟງກຟຌຉຟຓຖຟຈພຍຈຄໆພ ຖຓຸ່ ຌ໇:
ຏແ້ ຉຄ່ , ຆເໆ ຖບຄ, ຅ຟຌທຌເນ໇ຓພ , ຃ພ໇ຄ຋ຑຓິ , ຆຘໆ ຈຸ ໜພຄຘ ແຖຝຖຟຈພຍ຋, ຘຝຊຟຌ຋ໆຑຓິ , ຘຟຌກພ ຑຓິ ນ ໂປຄຄຟຌ, ຎ຋ຑໆ ິຓ.

ຉທົ ດຟ່ ຄ:

ຈຕ຋ບຄ຃ຟບບໞ ຌຓຝຌຘບຌ , ທພຈ຅ຝຌຟຌກຸ ຓົ ຑຟຘຟຖຟທ-ທຽຄ຅ພຌ, ໂປຄຑິຓທຽຄ຅ຌພ , 1992.

ຂ. ກາຌບາໟ ຄບຄີ ຘາຖຍັ ຍຈ຺ ຃ທາຓເຌໜຄັ ຘື
ຓທິ຋ກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌຉໞຟຄ໅ຉຟຓຖຟຈພຍຈຄໆພ ຌ:໇

ຏຂ້ ຽຌຍຈົ ຃ທຟຓ” ຆໆຍົຈ຃ທຟຓ” ຆທໆ ຟຖຝຘຟຌ,ຆໜໆ ພຄຘ, ຘຝຊຟຌ຋ຑໆ ຓິ , ຘຟຌພກຑຓິ ຓຎຑຓິ , ເຖກໜຟໟ .

ຉົທດ່ຟຄ:

຃ຝຖຟຈຌຟ” ທຈພ ຋ຝຌຟ຋ຟ຋ຟຄກຟຌເຓບຄຂບຄ຅ຈພ ນທຈພ ຆຽຄໃໝ່” ໃຌຘຄພ ຃ຓພ ແຖຝທພຈ຋ຝຌຟ຋ຟຖຟໟ ຌ
ຌຟໄ຋, ຆຽຄໃໝ່, ຃ຝຌຝຘຄພ ຃ົຓຘຟຈຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟໄຖຆຽຄໃໝ່ 2513 ໜຟໟ 1-14.

຃. ກາຌບໟາຄບຄີ ຘາຖຍັ ຍຈ຺ ຃ທາຓເຌທາຖະຘາຌ
຅ຝຂຽຌຖຟງກຟຌຉໞຟຄ໅຋ໆກໞຽທຂໟບຄຉຟຓຖຟຈຍພ ຈຄໆພ ຌ໇:

ຏຂ້ ຽຌຍຈົ ຃ທຟຓ” ຆຍໆ ົຈ຃ທຟຓ” ຆທໆ ຟຖຝຘຟຌ, ຎ຋,ໆ ເຈບຌ, ຎຓ ເຖກໜໟຟ

ຉົທດຟ່ ຄ:

ທຌພ ເຘຈ” ຘຌົ ຋ຝຌຟຍພຌນຟກຽໞ ທກຍພ ທຈໂບ” ທຌພ ຌຝຘຌິ , ກຓຸ ຑຟ 1992 , ໜໟຟ 43

94

ຄ. ກາຌບໟາຄບຄີ ຘາຖຍັ ຍ຺ຈ຃ທາຓເຌໜຄັ ຘຑື ຓິ .
ຓທ຋ິ ຂຽຌຈໆພຄຖຸຓ່ ຌ:໇
ຏຂ້ ຽຌຍຈົ ຃ທຟຓ” ຆຍໆ ຈົ ຃ທຟຓ” ໜຄພ ຘຑຓິ , ທຌພ ເຈບຌ, ຎ, ເຖກໜໟຟ.

ຉົທດຟ່ ຄ:

ຌທິ ພຈທຄົ ຘິຌ” ຘຄພ ຃ຓົ ຉໟບຄກຟຌ຃ຌົ ເກພຄໆ ແຖຝ຃ົຌຈ” ທຽຄ຅ຌພ ໃໝ:່ 11 ຓພຄກບຌ, 1995, ໜຟໟ 3.

຅. ກາຌບາໟ ຄບີຄຘາຖຍັ ຍຈ຺ ຃ທາຓເຌຘາຖະຌກຸ ຺ຓ
ຓທິ຋ຂຽຌຈໆພຄຌ:໇

ຏຂ້ ຽຌຍົຈ຃ທຟຓ” ຆຍໆ ຈົ ຃ທຟຓ” ຆຘໆ ຟຖຟຌຸກຓົ , ເນ໇ພຓ຋ໆ, ຎ຋ຑໆ ຓິ , ເຖກໜຟໟ .
ຉພທດ່ຟຄ:

ທິ຅ຈິ ເກຈທິຘິຈ “ ຌເິ ທຈ຋ຟຓຝຎຝນທຈພ ” ຘຟຖຟຌກຸ ຓົ ໄ຋ຘຝຍພຍຖຟຆຝຍພຌຈິຈຘຝຊຟຌ 16, 2523, ໜຟໟ 9896-
9902.

ຘ. ກາຌບໟາຄບຄີ ຘາຖຍັ ທິ຋ະງາຌິຑຌ຺
ຓທິ຋ຂຽຌຈພໆຄຌ:໇

ຏຂ້ ຽຌທິ຋ຝງຟຌຑິ ຌົ “ ຆທໆ ິ຋ຝງຟຌຑິ ຌົ ” ທິ຋ຝງຟຌິຑຌົ ຖຝຈພຍໃຈ? ຑຟກທຆິ ຟ, ຃ຝຌຝ, ຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟໄຖ, ຎ
ຑຓິ .
ຉທົ ດ່ຟຄ:

ຑຝງກພ ຃ຝຑພຌໂຑແກ້ທ “ ກຟຌເຎຈປພຍກຟຌຘຘໆ ຟຌ຋ຓໆ ຏົຌຉກໆ ຟຌຑພຈ຋ຝຌຟຈຟໟ ຌ຃ທຟຓປ້. ຋ພຈຘຝຌຝ຃ຝຉິ ແຖຝ

ກຟຌຎຝຉິຍພຈຄຟຌຉຟຓໂ຃ຄກຟຌຘໟຟຄຄຟຌໃຌຆົຌຌຝຍຈົ ກຟຓຝກບຌຘຝຑຟຉຟແຘຄ” ທ຋ິ ຝງຟຌິຑົຌຎຝຖິຌງຟ

ຓຝນຟຍຌພ ຈຈິ , ຑຟກທຆິ ຟຎຝຆຟຘຟຑພຌ, ຍຌພ ຈຈິ ທ຋ິ ຝງຟໄຖ, ຅ຸຖຟຖົຄກບຌຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟໄຖ 2525

ຆ. ກາຌບໟາຄບີຄຘາຖຍັ ຅ຌຸ ຖະຘາຌ ຾ຖະ ຽບກະຘາຌບຈັ ຘາຽຌ຺າ
ທ຋ິ ຂຽຌເຆໆພຌຈຽທກພຍໜຄພ ຘງົກເທຌພ໇ ຆເໆ ຖບໆ ຄໃນຂ້ ຽຌໄທໃ້ ຌທຄົ ເຖຍພ ຆບໟ ຌ ແຖຝຂຽຌ຃ຟເທົ໇ຟຘຟເຌຟົ ນຑຓິ ຈຈິ ໄທ້

ໃຌທຄົ ເຖຍພ ເຆິໆຄແຖທ້ ແຉ່ໃຌກຖຝຌ.

ຉົທດຟ່ ຄ

ເ຅ົຟ໇ ຃ບຄກຟແຑຄຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ພຌ” ຘຟຌບທງຑບຌເຌບໆ ຄ຅ຟກໃຌເທຖຟຘໆົຄ຋ໟຟງຎເກຟົໆ 1994

95

ຉໟບຌປພຍຎໃໝ່ 1995 (ບພຈຘຟເຌົຟ).
ງ. ກາຌບໟາຄບີຄຘາຖຍັ ກາຌຘາຑາຈ

ຓປຍແຍຍກຟຌຘຟຑຟຈຈໆຄພ ຌ:໇
ຏໃ້ ນ້ຘຟຑຟຈຉຟແໜຄ່ , ຘຟຑຟຈທຌພ , ເຈບຌ, ຎ.

ຉທົ ດຟ່ ຄ:

ຍທົ ຖບຌທຄົ ຈຟຖຟແຘຌ , ປບຄຎຝ຋ຟຌຘຝນຝຑພຌງິຄກຟແຑຄຌຝ຃ບຌທຽຄ຅ຌພ ຘຟຑຟຈ 20 ກຓຸ ຑຟ 1995.

96

4. ຍຈ຺ ຉທ຺ ດາຸ່ ຄກາຌຂຼຌຖາງຄາຌທິຆາກາຌ

ກາຌຑຈັ ຋ະຌາ຾ຍຍຐກຶ ຋ັກຘະກາຌບາໞ ຌ຅ຍັ ເ຅຃ທາຓ຿ຈງເຆ້
຾ຏຌຏັຄ

຃ທາຓ຃ິຈຘາຖຍັ ຌກັ ປຼຌຆຌັໄ ຎະຊຓ຺ ຘກຶ ຘາຎີ຋3ີ
PRACTICAL PACKAGES DEVELOPMENT EMPHASIZE

READING BYMIND MAP FOR PRATHOMSUKSA III
STUDENTS

ຘະຘ຋ິ ບຌ ຘຖຸ ງິ ະທຄ຺
ຈຕ. ທຆິ ຈິ ຘຖຸ ັຈຌະຽປບື ຄແຆ

ຍຈ຺ ຃ຈັ ນງໄ

ກຟຌທິໄ຅ໃຌເ຋ບໆ ຌຓ໇ ທຈພ ຊຸຎຝຘົຄເຑໆບຑພຈ຋ຝຌຟແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟ
ຖຍພ ຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ໃນ້ຓຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຉຟຓເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80 ແຖຝຎຽຍ຋ຽຍຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄ
ກຟຌປຽຌກບໞ ຌແຖຝນພຄໃຆ້ແຍຍຐຶກກຓຸ່ ຉົທດຟ່ ຄ ເຎຌພ ຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຎ຋3/2ຑຟກປຽຌ຋2 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2554
ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທພຈຖ່ຓຸ ຓຝນຟໄຆຆຸຓຑຌົ ບ. ເຓບຄ ຅. ຖຝງບຄ ຅ຟຌທຌ 35 ຃ົຌ ເຆຶຄໆ ໄຈ້ຓຟ຅ຟກກຟຌຘຸຓ່ ແຍຍກ່ຓຸ
(Cluster Sampling) ຅ຟກ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ຋ຄພ ໝົຈ 3 ນໟບຄປຽຌ ໃຆເ້ ທຖຟໃຌກຟຌ຋ຈົ ຖບຄ 15 ຆທໆົ ໂຓຄ. ຘຝຊິຉິ
຋ໆໃຆ້ໃຌກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌໄຈ້ແກ່: ຃ໞຟຘຝເຖງ່ ຘໞທຌປບໟ ງ, ຃ໞຟ຃ທຟຓຍໞຽຄເຍຌຓຟຈຉຝຊຟຌ, ຋ົຈຘບຍ຃ໞຟ t- test
(dependent sample).
ຏຌົ ກຟຌທໄິ ຅ຑົຍທໞຟ: ແຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຘຶກ
ຘຟຎ຋3 ຓຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍ ເ຋ົຟໆ ກຍພ 83.42 /85.71ເຆໆຄຶ ຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ80/80 ຋ກໆ ຟຌຈົ ໄທແ້ ຖຝຓຏຌົ ຘຟຖຈິ
ຈຟໟ ຌກຟຌປຽຌນຄພ ປຽຌຈທໟ ງແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຄກທຟໞ ກໞບຌປຽຌກໞບຌ
ປຽຌດ່ຟຄຓທິໄຌ ຋ຟຄຘຝຊຉິ ິ ຖຝຈພຍ .01
຃ທາຓຽຎຌັ ຓາ຾ຖະ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄຍັຌນາ
ກຟຌຘຶກຘຟປໆຟປຽຌໃຌໂປຄປຽຌບຟໄຘກຟຌບຟໞ ຌເຎພຌກຈິ ຅ຝກຟຘຟ຃ພຌ ກຟຌນຈພ ບໞຟຌ຅ໆຄຶ ເຎຌພ ຋ພກຘຝເຍ໇ບຄຉ໇ຌົ ແຖຝຑຌ໇
ຊຟຌໃຌກຟຌຘກຶ ຘຟນຟ຃ທຟຓປ້ ເຆຄຶໆ ຉບໟ ຄຈຟເ ຌຌກຟຌຉພ໇ຄແຉ່ເຖຓໆ ເຂຟ໇ົ ໂປຄປຽຌ ແຓຌ່ ເຓໆບເຈພກປຽຌຆ໇ພຌຘຄແຖທ້ ກຉໟບຄ
ຐກຶ ຐຌົ ໄຎ຅ົຌກທຟໞ ຅ຝຘຟຓຟຈບໞຟຌແຉກຘຟຌເຌ໇ບໃຌບໆຌ໅. ບໞຟຌໂຈງທິເ຃ຟຝແຖຝຘຟຓຟຈໃຆ້ຎຝໂນງຈ຅ຟກກຟຌບຟໞ ຌ
ໄຈດ້ ຟ່ ຄເຉຓພ ຘທໞ ຌ. ຌບກ຅ຟກຌງ໇ ຄພ ຉບໟ ຄໝພໆຌຐຶກຐົຌຈໟທງຉົຌເບຄໃນ້ຓຌໄິ ຘປພກກຟຌບໞຟຌແຖຝເຎຌພ ຌກພ ບໞຟຌ຋ໆຓ຃ຸຌ
ຌຝຑຟຍ ເຆໆຶຄ຅ຝເປພຈໃນ້ເຎພຌ຃ົຌ຋ຓໆ ຃ຸຌຌຝຑຟຍດ່ໃຌຘຄພ ຃ົຓບກຈທໟ ງ (ຘຓົ ຑຌົ ແຑ່ຄຑິຑຈພ ຌ໌, 2547: 122)ຘຟງເນຈ
ເຌບໆ ຄຓຟ຅ຟກ຃ທຟຓຘຟ຃ ຌພ ຂບຄກຟຌບໞຟຌ຋ໆໃຆເ້ ຎຌພ ກິຈ຅ຝກຟນພກໃຌກຟຌປໆຟປຽຌແຖທ້ ນພກຘຈແກ່ຌກຟຄຂບຄກຟຌຘຶກ
ຘຟຂ໇ພຌຑ໇ຌຊຟຌ. ຑຸ຋ົຈຘກພ ຖຟຈ 2551 ແຖຝນກພ ຘຈຘຝຊຟຌຘກຶ ຘຟໂປຄປຽຌເ຋ຈຍໟຟຌທພຈຖຓຸ່ ຓຝນຟໄຆຆຸຓຑຌົ ງຄພ ໄຈ້
ກຟຌຈົ ໃຌ຃ຟບຝ຋ິຍຟງຖຟງທິຆຟໃຌຖຝຈພຍຆ໇ພຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ທໞຟ: ຃ຏຘ້ ບຌຉບໟ ຄ຅ຈພ ກິຈ຅ຝກຟໃນກ້ ພຍຌພກປຽຌ

97

ໂຈງໃຆ຋້ ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ, ກຟຌຂຽຌ, ກຟຌຒຄພ , ກຟຌເຍິໆຄ, ກຟຌເທ໇ົຟດຟ່ ຄຓທິ຅ຟຖຝຌຟງຟຌແຖຝຘໟຟຄຘຌພ ໃນ້ຘຟຓຟຈ
ຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌ ຃ທຟຓປ້ຘຶກຉຟຓເຖໆບຄຖຟທຉໞຟຄ໅ດຟ່ ຄຓເນຈຏົຌ. ໃຆ້ຑຟຘຟໄຈຊ້ ກຉບໟ ຄເໝຟຝຘົຓ ຓຌິໄຘປພກ
ກຟຌບຟໞ ຌ, ຓຓຟຖຝງຟຈໃຌກຟຌບຟໞ ຌ, ກຟຌຂຽຌ, ກຟຌຒຄພ , ກຟຌເຍິຄໆ ແຖຝກຟຌເທົ໇ຟ. ຑຓໃ຅ໃຌ຃ທຟຓຄຟຓຂບຄຑຟຘຟ,
ເນຌພ ຃ຌຸ ຃ຟໞ ແຖຝ ຆໞທງກຌພ ບຝຌຖຸ ກພ ປກພ ຘຟຘຍຘຟຌຑຓຎຌພ ງຟໄ຋, ຊຝຌຸຊຝໜບຓຑຟຘຟໄ຋ໄທ້ເຎພຌຘົຓຍພຈຂບຄຆຟຈ
ຉຝນບຈໄຎ. ກຟຌຘບຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓເຎຌພ ຘຄໆິ ຋ຘໆ ຟ຃ພຌເຑຟຝທໞຟ: ຊໟຟບໞຟຌແຖ້ທ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຍໄໆ ຈ້ ນ ຏິຈໄຎ຅ຟກ
ເ຅ຈຉຝຌຟຂບຄຏ້ກຟຌຈົ ຂ຃໇ ທຟຓແຖທ້ ງບໞ ຓກໆໃນ້ເກຈຍຌພ ນຟໃຌກຟຌຘບຌບໞຟຌ.຃ທຌເຎຈໂບກຟຈໃນເ້ ຈພກໄຈ຃້ ິຈທິ
ເ຃ຟຝ, ທຑິ ຟກ, ທິ຅ຟຌຓທ຅ິ ຟຖຝຌຟງຟຌ຋ຟ຃ທຟຓເຂຟ໇ົ ໃ຅ໃຌຘໆຄິ ຋ໆບຟໞ ຌດຟ່ ຄຊກຉໟບຄຍເໆ ຎຌພ ເນງບໆ ຂບຄຂ຃໇ ທຟຓ຋ໆຓເ຅ຈ
ຌຟປໟຟງ຋ໆແບຍແຐຄດ່ .຅ຟກຏົຌກຟຌຎຝເຓຌຘຝຊຟຌກຟຌຑພຈ຋ຝຌຟ຃ຌົ ແຖຝຘຄພ ຃ຓົ ໄ຋ໃຌແຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຘຈຊຝກຈິ
ແຖຝຘພຄ຃ຓົ ແນ່ຄຆຟຈ ຘຝຍຍພ ຋10 (2550-2554) ຑຍົ ທຟໞ : ໃຌຈຟໟ ຌຂບຄກຟຌປຽຌເຎຌພ ເຖບໆ ຄ຋ໆຉບໟ ຄໃນ຃້ ທຟຓຘຟ຃ພຌ
ເຎຌພ ດຟ່ ຄຘຄ຋ພຄຌເ໇ ຌບໆ ຄ຅ຟກຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌຘກຶ ຘຟ 4 ທຆິ ຟນກພ ຃ : ຑຟຘຟໄ຋, ຑຟຘຟບພຄກິຈ, ຃ຝຌຈິ ຘຟຈແຖຝ
ທ຋ິ ຝງຟຘຟຈ ຉຟໆ ກທຟໞ ປໟບງຖຝ 50ຓຟໂຈງຉຝນບຈໃຌຈຟໟ ຌ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌຂບຄຌກພ ປຽຌຘທໞ ຌໃນງໞຓ຃ໞຟຍໆເກຌຖຝຈຍພ
2 ຅ຟກ຋ພຄໝຈົ 5 ຖຝຈພຍ (ແຏຌຑພຈ຋ຝຌຟເຘຈຊຝກິຈແຖຝຘຄພ ຃ຓົ ແນຄ່ ຆຟຈຘຝຍພຍ຋10 ໜໟຟ 48)ຌບກ຅ຟກຌໃ໇ ຌທຄົ
ກຟຌຘກຶ ຘຟ ຅ຟກກຟຌຘຶກຘຟເບກຝຘຟຌກໞຽທກຍພ ກຟຌບຟໞ ຌຑົຍທຟໞ : ກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຎພຌຍຌພ ນຟນຟງ຋ໆຘຈຸ ຃ ບຟໞ ຌ
ແຖ້ທ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຍໆໄຈ້, ຘຝນຍງ຺ ຎຝເຈພຌ ຍຘໆ ຟຓຟຈແງກ຃ທຟຓປ,້ ຂເ໇ ຋ຈພ ຅ຄິ , ຂ຃໇ ຈິ ເນພຌໄຈ້ ເປພຈໃນ້ຏ້ປຽຌຍໄໆ ຈ້
ປຍພ ຎຝໂນງຈ຅ຟກກຟຌບໞຟຌເ຋ໆົຟ຋຃ໆ ທຌ຋ພຄງຄພ ເຎຌພ ຍພຌນຟບຎຸ ຝຘພກຉໆກຟຌປຽຌປແ້ ຖຝກຟຌຘກຶ ຘຟທິຆຟຉໞຟຄ ໅ (ກົຓທຆິ ຟ
ກຟຌ,2546 ຃: 188) ຆໆຶຄຌກພ ປຽຌຘໞທຌໃນງຓໞ ຌິໄຘປກພ ກຟຌບຟໞ ຌຌໟບງ ຘທໞ ຌນຌໆຶຄເກຈ຅ຟກຌພກປຽຌ຅ຟຌທຌນຟງ຅ຍພ
ໃ຅຃ທຟຓຍເໆ ຎພຌນ ບຟໞ ຌໄຈ້ຆຟ໇ ເປຈພ ໃນ້ເກຈ຃ທຟຓເຍໆບໜໞຟງ. ຘໞທຌນຌຶໆຄບຟຈເຌໆບຄຓຟ຅ຟກກຟຌຘບຌຂບຄ຃຋ຓໆ ກຟຌ
ທຟຄແຏຌຍຈໆ , ຂຟຈທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘພຄ຃ຓົ ຎ຋8 ຘຝຍຍພ ຋1 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2555 ນຌຟໟ ຋105
຃ທຟຓຑບໟ ຓໃຌກຟຌຘບຌ ເຖໆບຄ຋ຌໆ ຟຓຟບໞຟຌບຟຈງຟກເກຌໄຎ ຃຅ຈພ ກຈິ ຅ຝກຟຍໆເໝຟຝຘຓົ ກຍພ ຌກພ ປຽຌ. ໃຆ້ທ຋ິ ກຟຌ
ຘບຌ຋ໆຍໜໆ ຟໟ ຘົຌໃ຅ ແຖຝຍຌພ ນຟ຋ຟຄຑຟຘຟ຋ບໟ ຄຊໆິຌ (ຑຈພ ຌງ໌ ໜກຄ. 2546: 3)ຘຟຖພຍໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖຓຸ່
ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑົຌຘຄພ ກຈພ ເ຋ຈຘຝຍຟຌຌຝ຃ບຌຖຝງບຄ ກົຓຘຄົໆ ເຘຓກຟຌຎົກ຃ບຄຘທໞ ຌ຋ໟບຄຊິໆຌ ກຝຆທຄຓຝນຟຈໄ຋
ຑົຍທໞຟ: ຏົຌຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຂບຄຌກພ ປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ2553 ຃ທຟຓຘຟຓຟຈໃຌກຟຌ
ບຟໞ ຌຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋ຓ຃ໞຟ຃ຝແຌຌຘຝເຖງ່ ປໟບງຖຝ 67.66຅ຟກຂຓ໇ ຌຈໆພຄກຟໞ ທຆໃ໇ ນ້ເນພຌທຟໞ ກຟຌບໞຟຌຂບຄ
ຌກພ ປຽຌງຄພ ຓ຅ຸຈຍົກຏບໞ ຄ຋ໆ຅ຝຉບໟ ຄແກໄ້ ຂ ຏຌົ ກຟຌປຽຌ຋ພກຘຝຑຟຘຟໄ຋ງພຄຍໆເຎຌພ ຋ໆຑໃ຅ ຍຌພ ນຟຈໟຟຌກຟຌບຟໞ ຌ຅ຟ
ເຎພຌຉໟບຄແກໄ້ ຂໃນ້຃ຍົ ຊໟທຌຂຝຍທຌກຟຌ (ແຓ້ຌຓຟຈ ຆຝທຝຖຈິ , 2544:73) ໃຌກຟຌຘບຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ຅ຝ
ໃນ້ຍພຌຖຸເຎ໇ຟົ ໝຟງຌ໇ຌພ ຍໆແຓ່ຌເຖໆບຄຄຟໞ ງ ຃ທຌຓເ຋ກພ ຌິກກຟຌຘບຌບຟໞ ຌ ຖທຓ຋ພຄຓທຈພ ຘຝບຸຎຝກບຌຎຝກບຍກຟຌປຽຌ
ຘໆ ກຈິ ຅ຝກຟ຋ໆຈ, ແຍຍຐກຶ ນພຈເຘຓກຟຌບຟໞ ຌ ໂຈງເຌ໇ຌພ ໃນ້ຌພກປຽຌປຽຌຈໟທງຉົຌເບຄ ແຖຝ຃ທຌໃນ້ເຈກພ ໄຈ້ຓກຟຌ
ຐຶກຐົຌຉຄ໇ພ ແຉ່ຆ໇ພຌຎຝຊົຓໃຌຖຝຈຍພ ຉ໇ົຌ໅. ຈຄພໆ ຌ໇ພຌ, ຃຅ໆຶຄ຃ທຌ຋຅ໆ ຝຘຶກຘຟແຖຝນຟແຌທ຋ຟຄກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟໃນຏ້ ປ້ ຽຌ
ໄຈຓ້ ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌໂຈງຘຝເຑຟຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓກຟຌຘໟຟຄແຍຍຐກຶ ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ຅ຝເຎພຌຘິໆຄ
຋ຆໆ ໞທງໃນກ້ ຟຌຘບຌບໞຟຌຓ຃ທຟຓນຓຟງແຖຝຘຝໜບຄຉບຍຉ຅ໆ ຸຈຓຸ້ຄໝຟງຂບຄນຖພກຘຈໄຈດ້ ່ຟຄຘົຓຍຌຊເຎຌພ ຘໆແຖຝ
ເ຃ໆບຄຓໃຌກຟຌປຽຌປ຋້ ໆຈຄຶ ຈຈໃ຅ໃນ້ຌພກປຽຌໄຈຐ້ ຶກ຋ົຍ຋ທຌ຃ຌໄຈ້ ຆໆຶຄຌພກປຽຌ຅ຝເກຈກຟຌປຽຌປ຅້ ຟກກຟຌ
ຎຝຉິຍຈພ ຈໟທງຉົຌເບຄ ຘຟຓຟຈຌຟຓຟ຋ົຍ຋ທຌແຖຝ ຋ຟ຃ທຟຓເຂົ໇ຟໃ຅ຍົຈປຽຌຈທໟ ງຉຌົ ເບຄ ເຎພຌກຟຌຐຶກ຋ກພ ຘຝ຋ຟຄ
ຑຟຘຟໃນຈ້ ງຄໆິ ຂຶ໇ຌແຖຝ຅ຝ຅ົຈ຅ຟເຌ໇ບໃຌໄຈຈ້ ົຌຌຟຌ. ຘໞທຌທິ຋ກຟຌ຅ພຈກຟຌປຽຌປ຃້ ກຟຌຌຟເບົຟ ເ຋ກພ ຌິກກຟຌຂຽຌ
ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈຓຟຑຈພ ຋ຝຌຟກຟຌປຽຌປຂ້ ບຄຏປ້ ຽຌ. ຅ຟກ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຈຄໆພ ກໞຟທຓຟຂຟໟ ຄເ຋ິຄໄຈເ້ ປຈພ ໃນ້ຏທ້ ິໄ຅ຘໟຟຄ
ແຍຍຐກຶ ກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟຖພຍຌພກປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ຂຶ໇ຌຓຟເຑໆບແກ້ຍຌພ ນຟ ຘໞທຌທິ຋ກຟຌ຋຅ໆ ຝຆທໞ ງ
ໃນເ້ ຂ໇ົຟໃ຅ເຖໆບຄ຋ໆບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ ຏ້ທໄິ ຅ໄຈ້ຌຟເບຟົ ທິ຋ກຟຌ຋ເໆ ໝຟຝຘົຓ຋຅ໆ ຝຌຟຓຟໃຆ້ໃຌກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໄຈ້

98

ຈ຋ໆຘຈຸ ຃: ກຟຌຘຟໟ ຄແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຆຶຄໆ ຅ຝເປພຈໃນ້ແຍຍຐຶກຓຎຝຘຈິ ຋ິຑຟຍຘຟຓຟຈຌຟໄຎໃຆ້ແກ້ຍພຌນຟກຟຌ
຅ພຈກຟຌປຽຌປຂ້ ບຄຏທ້ ໄິ ຅ ບກ຋ພຄງພຄເຎພຌຎຝໂນງຈກຍພ ຃ຏຘ້ ບຌຑຟຘຟໄ຋຃ຌົ ບໆຌ໅຅ຝໄຈ້ຌຟໄຎໝຌໃຆໃ້ ຌໂບກຟຈຉໆ
ໄຎ
຅ຈຸ ຎະຘ຺ຄຂບຄກາຌທິແ຅

1. ເຑໆບຘຟໟ ຄແຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟ
ຎ຋3 ໃນ້ຓຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຉຟຓເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80

2. ເຑໆບຎຽຍ຋ຽຍຏຌົ ຘຟຖິຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຂບຄຌພກປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋ໆ 3 ກໞບຌແຖຝນຄພ ໃຆ້ແຍຍຐກຶ

ຘຓ຺ ຓຈຸ ຉຊິ າຌກາຌທແິ ຅
1. ຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄຈໟຟຌກຟຌປຽຌນພຄກຟຌໃຆ້ແຍຍຐຶກຘຄກທຟໞ ກບໞ ຌໃຆ້ແຍຍຐຶກ

ຂບຍຽຂຈຂບຄກາຌທິແ຅
1. ຎຝຆຟກບຌໄຈແ້ ກ່: ຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຎ຋3 ຑຟກປຽຌ຋2 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2554ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖ່ຓຸ
ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑົຌ ບ.ເຓບຄ ຅. ຖຝງບຄ ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ 3 ນໟບຄ. ຌພກປຽຌຖທຓ 101຃ຌົ .
2. ກຓຸ່ ຉົທດຟ່ ຄ: ເຎຌພ ຌກພ ປຽຌຆຌ໇ພ ຎຝຊົຓຎ຋3/2ຑຟກປຽຌ຋2 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2554ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖຓຸ່
ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑົຌ ບ. ເຓບຄ ຅. ຖຝງບຄ ຅ຟຌທຌ 35 ຃ົຌ ໂຈງໃຆທ້ ຋ິ ຘຸຓ່ ແຍຍກຓຸ່ (Cluster
Sampling)

ຉທ຺ ຎຼຸ່ ຌ຋ໃີເຆ້ເຌກາຌຘກຶ ຘາ຃ຌ຺ໄ ຃ທາໟ :
1. ຉທົ ຎຽ່ ຌຉຌົ໇ : ໄຈແ້ ກກ່ ຟຌຘບຌບໞຟຌຈໟທງແຍຍຐກຶ ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈ

ຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋
2. ຉທົ ຎ່ຽຌຉຟຓ: ໄຈແ້ ກ່ ຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟຟຌ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຑຟຘຟໄ຋
3. ເຌບ໇ ໃຌ຋ໃໆ ຆໃ້ ຌກຟຌທໄິ ຅: ໄຈ້ແກ່ ນຖກພ ຘຈແກຌກຟຄກຟຌຘຶກຘຟຂຌພ໇ ຑ໇ຌຊຟຌ 2551 ກຓຸ່ ຘຟຖຝກຟຌປຽຌປ້

ນຌຟໟ ຋106 ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ົຓ ຎ຋8 ຘຝຍຍພ ຋ 1 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2555ຑຟຘຟໄ຋ໃຌ
ຖຝຈພຍຆ໇ພຌຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຘຟຖຝ຋1: ກຟຌບຟໞ ຌຓຟຈຉຝຊຟຌໂຈງໃຆ້ຂຝຍທຌກຟຌບໞຟຌຘໟຟຄ຃ທຟຓປແ້ ຖຝ
຃ທຟຓ຃ຈິ ເຑໆບຌຟໄຎໃຆ້ຉຈພ ຘິຌໃ຅, ແກ້ໄຂຍຌພ ນຟໃຌກຟຌຈຟຖົຄຆທຈິ ແຖຝຓຌໄິ ຘປພກກຟຌບຟໞ ຌ. ຂ໇຋2 ກຟຌບຟໞ ຌ
຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ

3. ໄຖງຝເທຖຟ຋ໃໆ ຆ້ໃຌກຟຌຘກຶ ຘຟ຃໇ຌົ ຃ທໟຟເ຋ບໆ ຌ໇ ແຓ່ຌ ໃຆ້ເທຖຟໃຌຑຟກປຽຌ ຋2 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2554຅ຟ
ຌທຌ 15ຆທົໆ ໂຓຄ.

ທິ຋ຈີ າຽຌີຌກາຌທແິ ຅
ກາຌຘໟາຄ຾ຖະກາຌຑັຈ຋ະຌາ຾ຍຍຐຶກ
ຏທ້ ິໄ຅ໄຈຈ້ ຟເຌຌກຟຌຘໟຟຄແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຈໆພຄຌ:໇
1. ຘກຶ ຘຟຖຟງຖຝບຽຈກໞຽທກຍພ ນພກກຟຌຘໟຟຄແຍຍຐກຶ ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓແຖຝກຟຌຘບຌບຟໞ ຌໂຈງ

ກຟຌໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຅ຟກເບກຝຘຟຌຉຟຖຟ ແຖຝຄຟຌທໄິ ຅຋ໆກຽໞ ທຂໟບຄ.
2. ຘກຶ ຘຟນພກຘຈແກຌກຟຄກຟຌຘຶກຘຟຂ໇ຌພ ຑຌ໇ ຊຟຌຑຈຸ ຋ຝຘພກກຝນຟຈ 2551ແຖຝນກພ ຘຈຘຝຊຟຌຘກຶ ຘຟ ໂປຄປຽຌ
ເ຋ຈຘຝຍຟຌທຈພ ຖຓຸ່ ຓຝນຟໄຆຆຸຓຑຌົ ກຽໞ ທກຍພ ທິໄຘ຋ຈພ , ນພກກຟຌ, ຅ຈຸ ໝຟງ, ຘຝຊຟຌຘຟ຃ພຌຂບຄຏປ້ ຽຌ຋ໆຓ
ຖພກຘຝຌຝຉບຍຘຝໜບຄຉຟຓ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຂບຄຎຝຘົຄຉທົ ຆທ໇ ຈພ ເຌບ໇ ໃຌແຖຝຓຟຈຉຝຊຟຌກຟຌປຽຌປ,້ ໂ຃ຄຘຟໟ ຄ, ເທຖຟ
ປຽຌ, ກຟຌ຅ພຈກຟຌປຽຌ - ກຟຌຘບຌ, ຘກໆ ຟຌຘບຌ ແຖຝກຟຌທຈພ ຏົຌຎຝເຓຌຏົຌ.

99

3. ຘຶກຘຟ຃ຓ່ ກຟຌ຅ຈພ ກຟຌປຽຌປ້ ກຓຸ່ ຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋຅ຟກນກພ ຘຈແກຌກຟຄກຟຌຘຶກຘຟຂ໇ຌພ ຑຌ໇ ຊຟຌ ຑຈຸ
຋ຝຘກພ ກຝຖຟຈ 2551 ແຖຝ ນພກຘຈຘຝຊຟຌຘກຶ ຘຟໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖຸຓ່ ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑົຌ ໂຈງຑິ຅ຟຖຝຌຟຖຟງ
ຖຝບຽຈກໞຽທກຍພ ນພກຘຈຂບຄຘຟຖຝກຟຌປຽຌປໃ້ ຌຑຟຘຟໄ຋, ຃ຸຌຌຝຑຟຍຏປ້ ຽຌ, ຘຟຖຝແຖຝຓຟຈຉຝຊຟຌກຟຌປຽຌ
ປຑ້ ຟຘຟໄ຋, ຉທົ ຆທ໇ ຈພ ແຖຝຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋ໃຌຘຟຖຝກຟຌບຟໞ ຌຆ໇ພຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3.
4. ຖຝຍຉຸ ົທຆທ໇ ຈພ ຆຶຄໆ ເຎພຌ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຎຟງ຋ຟຄຂບຄແຍຍຐກຶ ແຉ່ຖຝຆຈຸ
5. ກຟຌົຈຘຟຖຝກຟຌປຽຌປ້ແຖຝເທຖຟປຽຌຂບຄແຍຍຐຶກແຉ່ຖຝຆຸຈເຆຶຄໆ ຓ຋ພຄໝຈົ 5ຆຈຸ .
6. ຃ຈພ ເຖບກຍຈົ ບໞຟຌ຋ໆ຅ຝຌຟຓຟຘຟໟ ຄແຍຍຐກຶ ຅ຟກໜພຄຘປຽຌ,ໜຄພ ຘຑິຓ, ຘຟຖຟຌຸກຓົ ,ຌຉິ ຘິ ຟຌ, ທຟຖຝຘຟຌ
7. ຈຟເຌຌກຟຌຘໟຟຄແຍຍຐຶກຉຟຓນພກເກຌ຋ໄໆ ຈຘ້ ຶກຘຟຆຶໆຄຎຝກບຍຈທໟ ງ:
7.1 ຃່ຓກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐກຶ
7.2 ແຏຌກຟຌປຽຌປຎ້ ຝກບຍກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐຶກ
7.3 ແຍຍຐກຶ ຆຄຶໆ ຓຖກພ ຘຝຌຝໂ຃ຄຘໟຟຄຈພໆຄຌ:໇

- ເຌ໇ບໃຌ
- ຉທົ ດຟ່ ຄ
- ກຈິ ຅ຝກຟ ຎຝກບຍຈທໟ ງ:
+ ຘພໆຄໃນ້ຌພກປຽຌບຟໞ ຌຍົຈບໞຟຌແຖ້ທເປພຈແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ
+ ກຟຌຂຽຌແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ
+ ຃ຟຊຟຓ, ຃ຟຉບຍ
+ ຌຟຘຝເໜ
+ ຘຝນຍງົ ເຑຓໆ ເຉຓ຃ທຟຓປ້
+ ແຍຍ຋ຈົ ຘບຍແຍຍຐກຶ ຅ຟຌທຌ:10 ຂ໇
8. ຌຟແຍຍຐກຶ ຋ໆຘຟໟ ຄຂ໇ຶຌຘຝເໜຉຎໆ ຝ຋ຟຌແຖຝກຟຓຝກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓທ຋ິ ຝງຟຌຑິ ົຌເຑບໆ ກທຈຘບຍແຖຝໃນຂ້ ໇
ຘຝເໜແຌຝເຑບໆ ຎພຍຎຄຸ ແກ້ໄຂ.
9. ຌຟແຍຍຐຶກ຋ໆຎພຍຎຄຸ ແກໄ້ ຂແຖ້ທຘຝເໜຉຏໆ ຆ້ ຽໞ ທຆຟຌ ຅ຟຌທຌ: 3 ຋ໞຟຌ ເຑໆບກທຈຘບຍ຃ທຟຓ຋ຽໞ ຄຉຄົ ຂບຄເຌບ໇ ນຟ
ກໞຽທກພຍ຃ທຟຓເໝຟຝຘຓົ ຂບຄແຍຍຐຶກໃຌແຉ່ຖຝຆຈຸ ແຖ້ທຌຟຘຝເໜຓຟຎພຍຎຄຸ ຉຟຓຂ໇ຘຝເໜແຌຝ.
10. ຌຟແຍຍຐກຶ ຋ໆຎຍພ ຎຸຄແຖ້ທໄຎ຋ຈົ ຖບຄໃຆກ້ ພຍຌພກປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ຋ຍໆ ແໆ ຓ່ຌກຸ່ຓຉົທດຟ່ ຄ
ຑຟກປຽຌ຋2 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2554 ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທພຈຖຸ່ຓຓຝນຟໄຆຆຸຓຑຌົ ບ . ເຑເຓບຄ ຅. ຖຝງບຄໂຈງຈຟ
ເຌຌກຟຌຈຄພໆ ຌ໇:
- ຂຌ໇ພ ຋ົຈຖບຄຖຟງຍກຸ ຃ຌົ ໂຈງ຋ົຈຖບຄກພຍຌພກປຽຌ຅ຟຌທຌ:3 ຃ຌົ ໂຈງເຖບກຌກພ ປຽຌ຋ໆຓຏຌົ ກຟຌປຽຌ
ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘກຶ ຘຟແຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓົ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋ໆ 1 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2555 ນຌໟຟ຋107. ບບໞ ຌ, ຎຟຌກຟຄ
ແຖຝເກພໆຄ ເຑໆບກທຈຘບຍໃຌຈຟໟ ຌກຟຌໃຆຑ້ ຟຘຟ຃ທຟຓເໝຟຝຘົຓຂບຄກິຈ຅ຝກຟແຖຝເທຖຟ຋ໃໆ ຆ້ໃຌກຟຌຐກຶ .

- ຂ໇ພຌ຋ົຈຖບຄຖຟງກຓຸ່ ໂຈງຌຟແຍຍຐຶກ຋ຎໆ ພຍຎຄຸ ແກໄ້ ຂແຖ້ທໃຌກຟຌ຋ົຈຖບຄເ຋ໆບ຋1 ໄຎ຋ົຈຖບຄກຍພ ຌພກປຽຌກຸ່ຓ
ງບໞ ງ ຅ຟຌທຌ:9 ຃ົຌ ຋ໆຓຏຌົ ກຟຌປຽຌບບໞ ຌ, ຎຟຌກຟຄ, ແຖຝເກຄໆພ ເຑບໆ ກທຈຘບຍ຃ທຟຓຍົກຏໞບຄແຖຝ ເຑໆບຌຟເບົຟ
ຂຓ໇ ຌ຋ໆໄຈ້ຓຟຎພຍຎຄຸ ແກ້ໄຂບກ຃ຄ໇ພ ໜຄໆ .

ກາຌຘໟາຄຽ຃ບໃື ຄຓື຋ເໃີ ຆ້ເຌກາຌຽກັຍກາຖທຍຖທຓຂຓໄ ຌູ :
ຏທ້ ິໄ຅ຈຟເຌຌກຟຌຘຟໟ ຄແຖຝນຟ຃ຸຌຌຝຑຟຍຈຄພໆ ຌ:໇

100