ປຶ້ມພາສາາວນຳໃຊ້

1. ຘກຶ ຘຟເບກຝຘຟຌກຽໞ ທກພຍກຟຌທພຈແຖຝຎຝເຓຌຏຌົ ກພຍຂຝຍທຌກຟຌຘບຌຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋ (ຘຌຸ ຌພ ຋ຟ
ຓພຌເຘຘຈົ ທິຈ, 2544:6)
2. ຘກຶ ຘຟຓຟຈຉຝຊຟຌກຟຌປຽຌປ້ ຉົທຆ໇ທຈພ ໃຌຖຝຈພຍຆຌພ໇ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ກຸ່ຓຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋ ຘຟຖຝ

຋1: ກຟຌບໞຟຌ ຅ຟກນກພ ຘຈຘຝຊຟຌຘກຶ ຘຟ ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖ່ຓຸ ຓຝນຟໄຆຆຸຓຑຌົ
3. ຘກຶ ຘຟຖພກຘຝຌຝແຖຝກຟຌທພຈຏົຌ຋ຟຄຈຟໟ ຌກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ຋ກໆ ໞຽທຂໟບຄກພຍກຟຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຋ພກຘຝກຟຌ
ບໞຟຌຑຟຘຟໄ຋຅ຟກເບກຝຘຟຌ຃ທຟຓປແ້ ຖຝຄຟຌທິໄ຅ຉໞຟຄ໅.

4. ຘໟຟຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌ
ຈຟໟ ຌ຋ກພ ຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟຖ ຍພ ຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3຅ຟຌທຌ:40 ຂ໇ ເຎພຌຎຟຖຝໄຌເຖບກ
ຉບຍ 4 ຉທົ ເຖບກ. ເກຌກຟຌໃນ້຃ຝແຌຌ ຉບຍຊກໃນ້ 1 ຃ຝແຌຌ, ຉບຍຏຈິ ໃນ້ 0 ຃ຝແຌຌ, ຃ຝແຌຌເຉພຓ 40
຃ຝແຌຌ.
5. ຌຟແຍຍ຋ຈົ ຘບຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟຖຍພ ຌພກປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋
3 ຋ໆຘຟໟ ຄຂຶ໇ຌ ຘຝເໜຉຎໆ ຝ຋ຟຌແຖຝກຟຓຝກຟຌ຃ທຍ຃ຸຓທ຋ິ ຝງຟຌິຑົຌ ເຑໆບຂ຃ຟແຌຝຌຟ ແຖຝ ຌຟຓຟຎພຍຎຄຸ ແກໄ້ ຂ
6. ຌຟແຍຍ຋ົຈຘບຍຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟຖຍພ ຌພກປຽຌຆພຌ໇ ຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋
3 ໄຎໃນຏ້ ຆ້ ຽໞ ທຆຟຌ ເຑບໆ ກທຈຘບຍ຃ທຟຓ຋ຽໞ ຄຉຄົ ຋ຟຄເຌ໇ບນຟ (IOC)ຆໆຄຶ ເຎພຌກຟຌນຟ຃ຟໞ ຈຈພ ຌ຃ທຟຓຘບຈ຃ບໞ ຄ
ຖຝນທໞຟຄຂ໇ ຃ຟຊຟຓຂບຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍກພຍ຅ຈຸ ຎຝຘົຄ.
7. ຍພຌ຋ກຶ ຏຌົ ກຟຌຑິ຅ຟຖຝຌຟຖຄົ ຃ທຟຓເນພຌຂບຄຏ້ຆໞຽທຆຟຌແຉ່ຖຝ຋ຟໞ ຌໃຌແຉ່ຖຝຂ໇ ຌຟຏົຌ຃ຝແຌຌ຋ໄໆ ຈຓ້ ຟນຟ຃ໞຟຈຈພ

ຆຝຌ຃ທຟຓຘບຈ຃ບໞ ຄຖຝນທຟໞ ຄຂ຃໇ ຟຊຟຓຂບຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍກພຍ຅ຸຈຎຝຘຄົ ເຎຌພ ຖຟງຂD໇
8. ຃ຈພ ເຖບກຂແ໇ ຍຍ຋ຈົ ຘບຍທພຈຏົຌຘຟເຖຈພ ຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟຖພຍ຋ຓໆ
຃ໞຟ຃ທຟຓ຋ຽໞ ຄຉົຄກໞຽທກຍພ ເຌ໇ບໃຌ. ຃ຓ຃ໞຟຖຈພ ຆຝຌ຃ທຟຓຘບຈ຃ບໞ ຄ (IOC) ຉພ໇ຄແຉ.່ 50 ຂຌຶ໇ ໄຎ ຓຟຎຍພ ຎຸຄແກ້ໄຂ
ໃຌຈໟຟຌເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝ ຘຟຌທຌຑຟຘຟ.
9. ຌຟເບົຟແຍຍ຋ຈົ ຘບຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟຟຌ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟຖພຍຌພກປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟ
ຎ຋3 ໄຎ຋ົຈຘບຍຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຋ໆຍແໆ ຓ່ຌກຸຓ່ ຉົທດ່ຟຄ ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທພຈຖ່ຓຸ ຓຝນຟໄຆຆຸຓ
ຑົຌເ຋ຈຍຟຌຌຝ຃ບຌຖຝງບຄ ບ. ເຑເຓບຄ ຅. ຖຝງບຄ ຅ຟຌທຌ40 ຃ົຌ ເຑບໆ ນຟ຃ໞຟບຟຌຟຈ຅ຟແຌກແຖຝ຃ໞຟ
຃ທຟຓງຟກຄໞຟງຈຄໆພ ຌ:໇
9.1 ຌຟ຃ຝແຌຌຓຟນຟ຃ໞຟບຟຌຟຈ຅ຟແຌກ (r)ຂບຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄຈໟຟຌ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅
຃ທຟຓ

ຘຟ຃ພຌໂຈງໃຆ້ເ຋ກພ ຌິກ 27% ໄຈ້຃ໞຟບຟຌຟຈ຅ຟແຌກດຖ່ ຝນທຟໞ ຄ.27 .63.
9.2 ທິເ຃ຟຝນຟ຃ທຟຓງຟກຄຟໞ ງຂບຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍເຎຌພ ຖຟງຂ໇ ເຆຄໆຶ ໄຈ້ຂ຋໇ ົຈຘບຍ຋ຓໆ ຃ຟໞ ຃ທຟຓງຟກຄໞຟງ
ຖຝນທຟໞ ຄ.27 .77
10. ຃ຈພ ເຖບກແຍຍ຋ຈົ ຘບຍ຋ໆຓ຃ໞຟບຟຌຟຈ຅ຟແຌກດ່ຖຝນທໞຟຄ.27 .63 ແຖຝຓ຃ຟໞ ຃ທຟຓງຟກຄຟໞ ງດຖ່ ຝນທໞຟຄ
.27 .77 ຅ຟຌທຌ 30 ຂ໇ ຌຟໄຎໃນຏ້ ຆ້ ຽໞ ທຆຟຌນຟ຃ຝແຌຌ຅ຈຸ ຉຈພ ໂຈງກຟຌົຈ຅ຸຈຉພຈ ເຆຶໆຄໄຈ້຃ຟໞ ຃ຝແຌຌ຅ຈຸ ຉພຈເ຋ຟໆົ
ກຍພ 21.
11. ຌຟແຍຍ຋ົຈຘບຍທຈພ ຏົຌຘຟຖຈິ ຋ຟຄກຟຌປຽຌ຋຃ໆ ພຈເຖບກແຖທ້ ໄຎ຋ົຈຘບຍກຍພ ຌພກປຽຌຆພຌ໇ ຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ
຋3 ຋ໆຍແໆ ຓ່ຌກຸ່ຓຉທົ ດ່ຟຄ ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທຈພ ຖຓຸ່ ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑຌົ ເ຋ຈຍຟຌຌຝ຃ບຌຖຝງບຄ ບ. ເຑເຓບຄ

຅.ຖຝງບຄ ໜຟໟ ຋108 ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘພຄ຃ຓົ ຎ຋8 ຘຝຍຍພ ຋1 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2555
຅ຟຌທຌ 40 ຃ົຌ ເຑໆບຌຟຏົຌ຃ຝແຌຌນຟ຃ໞຟ຃ທຟຓເຆໆບໝ໇ພຌຂບຄແຍຍ຋ຈົ ຘບຍ ເຆຄໆຶ ໄຈ້຃ຟໞ ຃ທຟຓເຆບໆ ໝພ໇ຌເ຋ໆຟົ

101

ກຍພ .88
ກາຌນາຎະຘຈິ ຋ຑິ າຍຂບຄ຾ຍຍຐກຶ
ກຓຸ່ ຉົທດຟ່ ຄ ເຎຌພ ຌກພ ປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3/2ໂປຄປຽຌເ຋ຈຍຟຌທພຈຖຸຓ່ ຓຝນຟໄຆຆຓຸ ຑຌົ ຘພຄກພຈເ຋ຈຍຟຌ
ຌຝ຃ບຌຖຝງບຄ ຑຟກປຽຌ຋2 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2554 ຅ຟຌທຌ35 ຃ົຌ 1 ນໟບຄປຽຌ ເຆຄໆຶ ໄຈ້ຓຟໂຈງທິ຋ກຟຌຘ່ຓຸ ແຍຍ
ກຓຸ່ (Cluster Sampling)
ຽ຃ໃືບຄຓ຋ື ເໃີ ຆ້ເຌກາຌຽກັຍກາຖທຍຖທຓຂຓໄ ູຌ ຃ື:
ແຍຍ຋ົຈຘບຍທຈພ ຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟຖພຍຌພກປຽຌຆຌ໇ພ ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3
ກຟຌ຋ົຈຖບຄໄຈ້ຈຟເຌຌກຟຌ຋ຈົ ຖບຄໃຌ ຑຟກປຽຌ຋2ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2554 ຉຟຓຂພຌ໇ ຉບຌຉໆໄຎຌ:໇
1. ຆແ໇ ຅ຄໃນ້ຌພກປຽຌໃນ້ປ້ເຊຄິ ທພຈຊຸຎຝຘຄົ ແຖຝຖຟງຖຝບຽຈຂບຄກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐກຶ ໃນ້ເຂຟ໇ົ ໃ຅
2. ຋ຈົ ຘບຍກໞບຌປຽຌ (pre- test) ໂຈງໃນ້ຌພກປຽຌເປຈພ ແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏົຌຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ກພ ຘຝ
ກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓກໞບຌ຋ໆຈຟເຌຌກຟຌຘບຌໂຈງໃຆແ້ ຍຍຐກຶ ເຑໆບຌຟ຃ຝແຌຌໄຎ຃ຟຌທຌນຟ຃ໞຟ຃ທຟຓແຉກ
ຉໞຟຄຖຝນທໞຟຄນພຄປຽຌແຖຝກໞບຌປຽຌ
3.ຈຟເ ຌຌກຟຌ຅ຈພ ກິຈກິຈ຅ຝກຟຉຈິ ຉຟຓກຟຌເປພຈແຍຍຐຶກຉຟຓຂຌ໇ພ ຉບຌ຋ໆກຟຌົຈໄທ຅້ ົຌ຃ົຍ຋ຸກຆຸຈ.
4. ຋ຈົ ຘບຍນຄພ ປຽຌໂຈງຌຟແຍຍ຋ົຈຘບຍທພຈຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟຟຌ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ ຆໆຶຄ
ເຎຌພ ຆຈຸ ຈຽທກຌພ ກຍພ ຋ໃໆ ຆ຋້ ົຈຘບຍກໞບຌປຽຌ ໃນກ້ ຓຸ່ ຉົທດ່ຟຄ຋ົຈຘບຍບກເ຋ໆບ
5. ກທຈແຍຍ຋ົຈຘບຍ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໃຌແຍຍຐຶກແຉ່ຖຝຆຈຸ ແຖຝແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏົຌຘຟເຖຈພ
຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟຟຌ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ ຌຟຏົຌກຟຌກທຈຓຟທເິ ຃ຟຝໂຈງທິ຋຋ຟຄຘຝຊຉິ ເິ ຑບໆ ນຟຎຝຘຈິ ຋ິຑຟຍ
ຂບຄແຍຍຐກຶ ຉຟຓເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80 ແຖຝນຟຏົຌກຟຌຎຽຍ຋ຽຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຂບຄຌກພ ປຽຌກໞບຌ
ໃຆ້ແຖຝນພຄໃຆແ້ ຍຍຐຶກກຟຌທິເ຃ຟຝຂຓ໇ ຌ ແຖຝ ຘຝຊິຉິ຋ໆໃຆ້ຏທ້ ິໄ຅ ຈຟເຌຌກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຈພໆຄຌ:໇
ນຟ຃ໞຟ຃ຝແຌຌຘຝເຖງ່ ນຟຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຂບຄແຍຍຐຶກກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຉຟຓເກຌ
ຓຟຈຉຝຊຟຌ80/80ຎຽຍ຋ຽຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຂບຄຌພກປຽຌ຅ຟກກຟຌ຋ຈົ ຘບຍກບໞ ຌປຽຌແຖຝ
ນຄພ ກຟຌປຽຌ ໂຈງໃຆຘ້ ຝຊິຉ຋ິ ົຈຘບຍ຋ຍໆ ເໆ ຎຌພ ບິຈຘຝນຝ(t – test - for dependent sample)
ກາຌທຽິ ຃າະຂຓໄ ຌູ

ຈຟເຌຌກຟຌທິເ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຉຟຓ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຂບຄກຟຌທິໄ຅ຈຄໆພ ຌ:໇
1. ໄຈແ້ ຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖພຍຌພກປຽຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3

຅ຟຌທຌ 5ຆຸຈ ຓຖກພ ຘຝຌຝໂ຃ຄຘໟຟຄຈພຄໆ ຌ:໇
1.1 ຃່ຓກຟຌໃຆ້ແຍຍຐກຶ
1.2 ແຏຌກຟຌປຽຌປຎ້ ຝກບຍກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐກຶ
1.3. ແຍຍຐຶກ ຓຖພກຘຝຌຝຈໆຄພ ຌ:໇
- ເຌ໇ບໃຌຘຟຖຍພ ໃນ້ຌກພ ປຽຌຘກຶ ຘຟ຃ທຟຓປ້ກໞຽທກຍພ ຖພກຘຝຌຝຂບຄຍົຈບໞຟຌແຉ່ຖຝຎຝເຑຈ
- ຉທົ ດ່ຟຄຘຟຖພຍໃນ້ຌພກປຽຌຘພຄເກຈກຟຌຘຟໟ ຄແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈ຅ຟກຍົຈບໞຟຌແຉ່ຖຝຎຝເຑຈ ແຖຝ
ຘຄພ ເກຈກຟຌນຟໃ຅຃ທຟຓນພກ, ໃ຅຃ທຟຓຘຟປບຄ, ກຟຌຘຝນງຍ຺ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ
1.4 ກຈິ ຅ຝກຟຎຝກບຍຈທໟ ງ:
- ຃ຟຘໆພຄໃນ້ຌກພ ປຽຌບໞຟຌຍົຈບໞຟຌແຖ້ທເປຈພ ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ແຖຝຉບຍ຃ຟຊຟຓ຅ຟກຍົຈບໞຟຌ
- ກຟຌຂຽຌແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ
- ຃ຟຊຟຓ, ຃ຟຉບຍ ນຄພ ກຟຌຂຽຌແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈເຑບໆ ເຌ໇ພຌ຃ທຟຓເຂຟ໇ົ ໃ຅ແຖຝຘຝນຍງ຺ ເຖໆບຄ຋ໆບຟໞ ຌ

102

- ຌຟຘຝເໜ ເຆຶຄໆ ຘຝແຈຄ຃ຟຉບຍແຖຝກຟຌຂຽຌແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈ຋ຊໆ ກຉໟບຄ ໂຈງໃນ້ຌພກປຽຌຎຽຍ
຋ຽຍແຖຝກທຈ຃ຟຉບຍຈໟທງຉົຌເບຄ. ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟຘພຄ຃ົຓ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋1 ຎກຟຌ
ຘຶກຘຟ 2555 ນຌຟໟ ຋109

- ຘຝນຍງ຺ ເຑໆຓເຉຓ຃ທຟຓປເ້ ຑບໆ ເຎຌພ ກຟຌ຋ຍົ ຋ທຌແຖຝ ກຽຓ຃ທຟຓຑໟບຓກໞບຌເປພຈແຍຍ຋ຈົ ຘບຍຎຝ຅ຟ
ແຍຍຐຶກ

- ແຍຍ຋ົຈຘບຍຎຝ຅ຟແຍຍຐຶກ ຅ຟຌທຌ 10 ຂ໇ ເຎພຌແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຋ພກຘຝ຋ຟຄກຟຌບຟໞ ຌ
຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຑຟຘຟໄ຋

3. ແຍຍຐກຶ ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈ ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຓຎຝ
ຘິຈ຋ິຑຟຍຉຟຓເກຌ 80/80 ຈຄໆພ ຏຌົ ກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຎຟກົຈຉຟຓຉຟຖຟຄ຋1

ຉຟຉຝຖຟຄ຋1: ຘຝແຈຄຏຌົ ກຟຌນຟຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍຉຟຓເກຌ 80຋ຟບິຈ (E1) ຂບຄແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅
຃ທຟຓໂຈງແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆພຌ໇ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3ແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝຆຸຈ຋ໆ ຃ຝແຌຌ
ເຉພຓ຃ຝແຌຌ຅ຸຈຉຈພ ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ຋ຄພ ໝົຈ຅ຟຌທຌຌກພ ປຽຌ຋ໆຘບຍຏຟໞ ຌຎຝຘິຈ຋ຑິ ຟຍ 80 ຋ຟບິຈ (E 1)
1. ກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌບ໇ ໃຌເຆຄຍຌພ ຖຝງຟງຖຟງຖຝບຽຈ
10 6 35 28 80.00
2. ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌ໇ບໃຌເຆຄເຎຌພ ເນຈເຎພຌຏຌົ
10 7 35 29 82.85
3. ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌບ໇ ໃຌເຆຄຍຌພ ນຟແຖຝແຌທ຋ຟຄແກ້ໄຂ
10 7 35 29 82.85
4. ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌບ໇ ໃຌເຆຄຎຽຍ຋ຽຍ
10 7 35 30 85.71
5. ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌ໇ບໃຌເຆຄຖຽຄຖຟຈພຍຂ໇ຌພ ຉບຌແຖຝຖຟຈພຍເນຈກຟຌ
10 6 35 30 85.71ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ 80຋ຟບຈິ ຓ຃ໞຟຘຝເຖງ່ 83.42ໜໟຟ຋110 ທຟຌຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝ
ຑຈພ ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓົ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋1 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2555
຅ຟກຉຟຖຟຄ຋1 ຑຍົ ທຟໞ : ປໟບງຖຝຂບຄ຅ຟຌທຌຌກພ ປຽຌ຋ໆຏຟໞ ຌເກຌແຉ່ຖຝແຍຍຐຶກ຋ຄພ 5ຆຸຈ ຘຄກທຟໞ ປໟບງຖຝ 80
ແຖຝ ຌຟເບຟົ ຃ໞຟຘຝເຖງ່ ປໟບງຖຝ຋ຄພ 5ຆຈຸ ຓຟນຟ຃ຟໞ ຘຝເຖງ່ . ໄຈ຃້ ຟໞ ຘຝເຖງ່ ຂບຄຌກພ ປຽຌ຋ໆຏຟໞ ຌເກຌ຋ໆກຟຌົຈ ຃ຈິ ເຎພຌ
83.42ເຆຶໆຄຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80຋ຟບຈິ (E 1)
ຉຟຖຟຄ຋2 ຘຝແຈຄຏຌົ ກຟຌນຟຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຉຟຓເກຌ 80ຉົທນພຄ (E 2) ຂບຄແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ
ໂຈງແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3
຅ຟກຉຟຖຟຄ຋2 ຑຍົ ທຟໞ : ປໟບງຖຝຂບຄ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ຋ໆຏຟໞ ຌເກຌ຅ຟກກຟຌເປພຈ ແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທພຈຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄ
ກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຂບຄຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3ເຆຶໆຄເຎພຌແຍຍ຋ົຈຘບຍຖທຍງບຈນພຄ
ໃຆ້ແຍຍຐຶກ຃ົຍ຋ຸກຆຸຈແຖທ້ ໄຈ້ 85.71ເຆຶໆຄຘຄກທໞຟເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80 ຉທົ ນພຄ (E 2)
ເຓໆບຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ຅ຟກຏຌົ ກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຉຟຓຉຟຖຟຄ຋1 ແຖຝຉຟຖຟຄ຋2 ແຖທ້ ຅ຝເນພຌທໞຟແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ
຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌພກປຽຌຆພຌ໇ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ຋ໆຘໟຟຄຂ໇ຌຶ ຓຎຝຘຈິ ຋ິຑຟຍ
83.42/85.71ເຆຶຄໆ ຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ຋ກໆ ຟຌົຈໄທ້.

103

3. ຌພກປຽຌຓ຃ຝແຌຌຏຌົ ຘຟເຖພຈຈໟຟຌກຟຌປຽຌ຋ໆປຽຌໂຈງໃຆແ້ ຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏຄພ
຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋3 ນຄພ ກຟຌປຽຌຘຄກທໞຟກບໞ ຌປຽຌ ຈພໆຄຏຌົ ກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຎຟກົຈຉຟຓ
ຉຟຖຟຄ຋3.
ຉຟຖຟຄ຋3 ຘຝແຈຄກຟຌຎຽຍ຋ຽຍຏົຌຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄຌພກປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3
ກບໞ ຌປຽຌແຖຝນຄພ ປຽຌຈທໟ ງແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖຍພ ຌພກປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊຓົ
ຘຶກຘຟຎ຋3ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຋ຟຄຘຝຊຉິ ິໃຌ ຖຝຈພຍ.01 = 2.457 135
ເນຈກຟຌຎຝຘຈິ ຋ິຑຟຍ 80຋ຟບິຈ ຓ຃ຟໞ ຘຝເຖ່ງ83.42຅ຟກຉຟຖຟຄ຋1 ຑຍົ ທຟໞ : ປບໟ ງຖຝຂບຄ຅ຟຌທຌຌກພ ປຽຌ຋ໆຏຟໞ ຌ
ເກຌແຉ່ຖຝແຍຍຐຶກ຋ພຄ 5ຆຸຈ ຘຄກທຟໞ ປບໟ ງຖຝ 80 ແຖຝຌຟ຃ໞຟປບໟ ງຖຝ຋ພຄ 5ຆຸຈຓຟນຟ຃ຟໞ ຘຝເຖ່ງ ໄຈ້຃ຟໞ ຘຝເຖງ່ ຂບຄ
ຌພກປຽຌ຋ໆຏຟໞ ຌເກຌ຋ໆກຟຌຈົ ຃ິຈເຎຌພ 83.42ເຆໆຄຶ ຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80຋ຟບຈິ (E 1)
ຉຟຖຟຄ຋2 ຘຝແຈຄຏຌົ ກຟຌນຟຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍຉຟຓເກຌ 80 ຉົທນຄພ (E 2) ຂບຄແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ
຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈ ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3ແຍຍ຋ົຈຘບຍ຃ຝແຌຌເຉພຓ຃ຝແຌຌ຅ຈຸ
ຉພຈ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ຋ພຄໝຈົ ຅ຟຌທຌຌພກປຽຌ຋ຘໆ ບຍຏໞຟຌຎຝຘິຈ຋ິຑຟຍ 80ຉົທນພຄ(E2)ແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏຌົ ຘຟເຖຈພ
຋ຟຄກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋330 21 35 30 85.71
຅ຟກຉຟຖຟຄ຋ໆ 2 ຑຍົ ທໞຟ: ປບໟ ງຖຝຂບຄ຅ຟຌທຌຌກພ ປຽຌ຋ໆຏໞຟຌເກຌ຅ຟກກຟຌເປຈພ ແຍຍ຋ຈົ ຘບຍທຈພ ຏົຌຘຟເຖຈພ ຋ຟຄ
ກຟຌປຽຌຈຟໟ ຌ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຂບຄຌກພ ປຽຌຆຌ໇ພ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3ເຆຶໆຄເຎພຌແຍຍ຋ຈົ ຘບຍຖທຓງບຈນພຄ
ໃຆ້ແຍຍຐຶກ຃ົຍ຋ຸກຆຈຸ ແຖ້ທໄຈ້ 85.71ເຆໆຶຄຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80 ຉົທນຄພ (E 2)ເຓໆບຑິ຅ຟຖຝຌຟ຅ຟກຏົຌກຟຌ
ທິເ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຉຟຓຉຟຖຟຄ຋1 ແຖຝຉຟຖຟຄ຋2 ແຖ້ທ຅ຝເນພຌທໞຟ: ແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏຄພ
຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຋ຘໆ ຟໟ ຄຂຶຌ໇ ຓຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ 83.42/85.71ເຆຶໆຄຘຄກທໞຟເກຌ
ຓຟຈຉຝຊຟຌ຋ໆກຟຌຈົ ໄທ.້
3. ຌພກປຽຌຓ຃ຝແຌຌຏຌົ ຘຟເຖພຈຈໟຟຌກຟຌປຽຌ຋ໆປຽຌໂຈງໃຆ້ແຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏຄພ
຃ທຟຓ຃ິຈ ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆພຌ໇ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ນຄພ ປຽຌຘຄກທໞຟກໞບຌປຽຌ. ຈຄພໆ ຏຌົ ກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌຎຟກຈົ ຉຟຓຉຟ
ຖຟຄ຋3.
ຉຟຖຟຄ຋3ຘຝແຈຄກຟຌຎຽຍ຋ຽຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄຌກພ ປຽຌຆພ໇ຌ
ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ກບໞ ຌປຽຌແຖຝນພຄປຽຌຈທໟ ງແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງແຏຌຏຄພ
຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3ກຓຸ່ ຉົທດ່ຟຄ N x S. D. D DD 2 tກໞບຌປຽຌ 35 21.22
11.662.71 95 499 6.03 ນພຄປຽຌ 35 23.88 7.72
ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘກຶ ຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ຓົ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋1 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2555 ນຌຟໟ ຋111
຅ຟກຉຟຖຟຄ຋3 ຑົຍທຟໞ : ເຓບໆ ຎຽຍ຋ຽຍ຃ທຟຓແຉກຉຟໞ ຄຂບຄ຃ຝແຌຌຏົຌຘຟເຖພຈຈໟຟຌກຟຌປຽຌຖຝນທໞຟຄກໞບຌປຽຌ
ແຖຝນພຄປຽຌຂບຄຌກພ ປຽຌ. ກບໞ ຌປຽຌ຃ຝແຌຌຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄຈຟໟ ຌກຟຌປຽຌຂບຄຌກພ ປຽຌ ຓ຃ໞຟຘຝເຖ່ງເ຋ົໆຟກພຍ
21.22ຓ຃ຟໞ ຍໞຽຄເຍຌຓຟຈຉຝຊຟຌເ຋ຟໆົ ກພຍ: 11.66 ນຄພ ປຽຌຓ຃ຝແຌຌຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຈຟໟ ຌກຟຌປຽຌຓ຃ໞຟຘຝເຖງ່ ເ຋ໆຟົ ກຍພ
23.88 ຓ຃ຟໞ ຍຽໞ ຄເຍຌຓຟຈຉຝຊຟຌເ຋ົໆຟກຍພ 7.72 ຈພໆຄຌຌ໇ພ , ຘຟຓຟຈຘຝນຍງ຺ ໄຈ້ທຟໞ : ຃ຝແຌຌຏຌົ ຘຟເຖພຈຈໟຟຌກຟຌປຽຌ
ຂບຄຌພກປຽຌ຋ປໆ ຽຌໂຈງໃຆ້ແຍຍຐກຶ ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆພຌ໇ ຎຝ
ຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ນຄພ ປຽຌຘຄກທຟໞ ກໞບຌປຽຌ ດຟ່ ຄຓໄຌຘຟ຃ພຌ຋ຟຄຘຝຊຉິ ດິ ່ໃຌຖຝຈຍພ .01ເຆຄໆຶ ຘຝແຈຄໃນ້ເນຌພ ທຟໞ : ເຓໆບ
ຌກພ ປຽຌ຋ໆປຽຌໂຈງໃຆແ້ ຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງ ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖຍພ ຌພກປຽຌຆ໇ຌພ
ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ແຖ້ທຌພກປຽຌຓຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຘຄຂ໇ຌຶ ຅ຟກເຈຓ ເຆໆຶຄຘບຈ຃ໞບຄກພຍຘຝຓຈຸ ຉຊິ ຟຌຂບຄ
ກຟຌທິໄ຅຋ຉໆ ພຄ໇ ໄທ.້

104

ຘະນຍຼຸ ຏ຺ຌກາຌຘກຶ ຘາ຃ໄ຺ຌ຃ທໟາ
ກຟຌຘກຶ ຘຟ຃ົຌ໇ ຃ທໟຟໃຌເ຋ບໆ ຌຓ໇ ຏົຌຘຝນຍງ຺ ກຟຌຘຶກຘຟ຃໇ຌົ ຃ທຟໟ ຈໆຄພ ຌ:໇
1. ໄຈແ້ ຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋ 3຋ຓໆ
ຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍ 83.42 /85.71ເຆຶໆຄຘຄກທຟໞ ເກຌ 80/80ເຑໆບໃຆ້ຘຟຖພຍເຘຓກຟຌຘບຌຂບຄ຃ເຆໆຄຶ ຋ພຄໝົຈ 5ຆຸຈ: ຃ແຍຍ
ຐກຶ ຆຈຸ ຋1 ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓເຌ໇ບ຃ທຟຓເຆຄຍຌພ ຖຝງຟງຖຟງຖຝບຽຈ, ແຍຍຐຶກຆຸຈ຋2 ກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ
ເຌບ໇ ຃ທຟຓເຆຄເຎຌພ ເນຈເຎພຌຏົຌ, ແຍຍຐກຶ ຆຸຈ຋3 ກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓເຌ໇ບ຃ທຟຓເຆຄຍພຌນຟແຖຝແຌທ຋ຟຄແກ້ໄຂ,
ແຍຍຐຶກຆຈຸ ຋4 ກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ ເຌ໇ບ຃ທຟຓເຆຄຎຽຍ຋ຽຍ ແຖຝ ແຍຍຐກຶ ຆຈຸ ຋5 ກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓເຌບ໇
຃ທຟຓເຆຄຖຽຄຈຟຖພຍຂ໇ພຌຉບຌແຖຝຈຟຖຍພ ເນຈກຟຌ.
2. ຏົຌຘຟເຖພຈຈໟຟຌກຟຌປຽຌຂບຄຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ກບໞ ຌປຽຌແຖຝນຄພ ປຽຌຈທໟ ງແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌ
ບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋3 ແຉກຉໞຟຄກຌພ ດຟ່ ຄຓໄຌຘຟ຃ຌພ ຋ຟຄ
ຘຝຊຉິ ິໃຌຖຝຈພຍ.01 ໂຈງຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟທງແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏຄພ
຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖຍພ ຌພກປຽຌຆ໇ຌພ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3 ຘຄກທຟໞ ກບໞ ຌປຽຌ ເຆໆຄຘບຈ຃ໞບຄກຍພ ຘົຓຓຸຈຉຊິ ຟຌຂບຄກຟຌຘຶກຘຟ.
ບະຑຎິ າງຏຌ຺
຅ຟກຏົຌກຟຌຘຶກຘຟ຃໇ົຌ຃ທໟຟທໄິ ຅ໃຌກຟຌໃຆ້ແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຘຟຖຍພ
ຌພກປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຘຟຓຟຈຌຟຓຟຘກ່ ຟຌບຝຑິຎຟງໄຈ້ຈຄໆພ ຉໄໆ ຎຌ:໇
1. ຏົຌກຟຌນຟຎຝຘຈິ ຋ຑິ ຟຍຂບຄແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖພຍ
ຌກພ ປຽຌຆພ໇ຌຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3 ຑຍົ ທໞຟ: ແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຓຎຝຘຈິ ຋ິ
ຑຟຍເ຋ົໆຟກພຍ 83.42 /85.71ເຆຶຄໆ ຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80຋ກໆ ຟຌົຈໄທ຋້ ພຄຌ໇ບຟຈເຎພຌເຑຟຝທໞຟ:
1.1 ກຟຌຘຟໟ ຄແຍຍຐກຶ ຓກຟຌເຖບກເຌບ໇ ນຟ຋ນໆ ຟກນຟງດ່ໃຌ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຂບຄຌພກປຽຌ ຓກຟຌ຅ພຈຖຟ ຈຍພ
ເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝກິຈ຅ຝກຟ຅ຟກຄຟໞ ງໄຎນຟງຟກ. ຌພກປຽຌຘຟຓຟຈປຽຌປ຋້ ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓ຋ໆຘຟ຃ພຌໄຈ້຅ຟກ
ແຍຍຐຶກຈທໟ ງຉົຌເບຄ, ຓກຟຌຘຶກຘຟ຃ົ໇ຌ຃ທໟຟທ຋ິ ກຟຌຘໟຟຄແຍຍຐຶກ, ຓກຟຌຎຍພ ຎຸຄ, ແກ້ໄຂຂຍ໇ ກົ ຏບໞ ຄ຋ພຄ຅ຟກ຃ຝຌຝ
ຆຌ໇ ຟຂບຄຏ້ຆໞຽທຆຟຌຈຟໟ ຌກຟຌຘບຌທຆິ ຟຑຟຘຟໄ຋. ຓກຟຌ຋ຈົ ຖບຄນຟຎຝຘິຈ຋ຑິ ຟຍແຍຍຐຶກແຍຍຖຟງຍຸກ຃ົຌ ແຖຝ
ແຍຍກຓຸ່ ງໞບງກໞບຌ຋ໆ຅ຝຌຟໄຎ຋ົຈຖບຄກພຍຌກພ ປຽຌກຓຸ່ ຉທົ ດ່ຟຄເປຈພ ໃນແ້ ຍຍຐກຶ ຓ຃ທຟຓຘຓົ ຍຌ຋ພຄເຌບ໇ ໃຌ, ຑຟຘຟ
ຘບຈ຃ບໞ ຄກຍພ ຋ິຈຘຝຈຂບຄກຟຌຘໟຟຄແຍຍຐຶກຂບຄຆຌຘແຖຝກຟຈໂກທ໌ (Seels and Glasgow, 1990, p. 3) ຋ໆ
ກໞຟທເຊິຄຂ໇ພຌຉບຌກຟຌຘຟໟ ຄແຍຍຐກຶ ໂຈງເຖຓໆ ຅ຟກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຓ໇ ຌ຋ົໆທໄຎກຽໞ ທກພຍຏປ້ ຽຌແຖຝເຌ໇ບນຟຌຟຏົຌກຟຌທິ
ເ຃ຟຝນຟງ ໜົຈນຌໟຟ຋112 ທຟຌຖຝຘຟຌກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ົຓ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋1 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2555ປຍ
ແຍຍກຟຌຘບຌກບໞ ຌຌໄ ຎໃຆ້ ເຓໆບໃຆແ້ ຖທ້ ຓກຟຌຎຍພ ຎຸຄແຖຝຌຟໄຎ຋ຈົ ຖບຄ ຎຝເຓຌຏຌົ ຘບຈ຃ໞບຄກຍພ ຏຌົ ຄຟຌທິໄ຅
ຂບຄຎຌຸ ດຟຑົຌ ຎຝຊຓົ ຑພຈ຋ຝຌຟ (2543, ໜໟຟ 84) ຋ຑໆ ຍົ ທຟໞ : ແຍຍຐກຶ ຋ໆຓຎຝຘິຈ຋ຑິ ຟຍເຌໆບຄ຅ຟກຓກຟຌຎພຍຎຄຸ
ແກໄ້ ຂຂຍ໇ ົກຏໞບຄ຅ຟກກຟຌໃຆ້ໃຌກຓຸ່ ງໞບງ ຋ພຄໃຌຈຟໟ ຌເຌ໇ບໃຌຑຟຘຟ ຆໆຄຶ ຅ຝເນພຌໄຈທ້ ຟໞ : ກຟຌໄຈ້ຈຟເຌຌໃນ້ໄຈໃ້ ຆ້ແຍຍ
ຐຶກ຋ໆຓຎຝຘຈິ ຋ິຑຟຍ຅ຟເຎຌພ ຉບໟ ຄຓກຟຌຑພຈ຋ຝຌຟຉຟຓຖຟຈຍພ ຓກຟຌຎຝເຓຌຏຌົ ກຟຌໃຆ້ແຖຝຎພຍຎຄຸ ແກ້ໄຂເຑບໆ ໃນ້
ເກຈ຃ທຟຓຘົຓຍຌຉຝນຖບຈເທຖຟ.
1.2 ກຟຌ຅ພຈກິຈ຅ຝກຟກຟຌປຽຌປໂ້ ຈງໃຆ້ແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ໃຌແຍຍຐຶກແຉ່ຖຝຆຸຈ ເຎພຌກຟຌ຅ຈພ ກຈິ ຅ຝກຟ຋ຐໆ ຶກ
ໃນ້ຌກພ ປຽຌໄຈ້ຌຟ຃ທຟຓ຃ິຈນຖຂເ໇ ຋ຈພ ຅ຄິ ຓຟຂຽຌເຎຌພ ແຏຌຑຟຍເຑໆບໃນ຅້ ໆ຅ຟເຖໆບຄຖຟທຉຟໞ ຄ໅ໄຈ້ຄຟໞ ງຂຶ໇ຌຈກທໞຟກຟຌ
ບໞຟຌຉຟຖຟນຖຟງ໅ເ຋ໆບແຖຝຍຌພ ຖຝງຟງຈໟທງ຃ຟເທ໇ຟົ ແຉແ່ ຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ໄຈ຅້ ພຈເຖໆບຄຖຟທເຎຌພ ເ຃ໆບຄໝຟງນຖແຏຌ
ຑຟຍ ຅ຄຶໆ ໃນ້ຌກພ ປຽຌ຅ໆ຅ຟເຖບໆ ຄຖຟທໄຈດ້ ຟ່ ຄແຓ່ຌດຟຏປ້ ຽຌເກຈກຟຌປຽຌປຈ້ ທໟ ງຉົຌເບຄ ຘຟຖຍພ ກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ
ເຓບໆ ບໞຟຌແຖ້ທຌຟຓຟຂຽຌແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈ຅ຝເຎພຌກຟຌຘຝນຖຍຸ ເຌ໇ບນຟ຋ໆບໞຟຌໃນເ້ ຎຌພ ປຍ຋ຟໄຈ້ດຟ່ ຄຆຈພ ເ຅ຌ ເຎພຌ

105

ກຟຌຊໞຟງ຋ບຈ຃ທຟຓ຃ຈິ , ຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅ໃຌເຖບໆ ຄ຋ໆບຟໞ ຌໄຈ້ນຖຟງງິຄໆ ຂຌຶ໇ ແຖຝເປພຈໃນ້ຏປ້ ຽຌເກຈ຃ທຟຓປ຃້ ທຟຓ
ເຂຟ໇ົ ໃ຅ໄຈຄ້ ຟໞ ງ ເຍໆິຄເນພຌຑຟຍຖທຓຂບຄເຌບ໇ ນຟໄຈ້ເຎຌພ ດຟ່ ຄຈຘຟຓຟຈ຅ຍພ ຎຝເຈຌພ ໄຈ້຃ຍົ ຊທໟ ຌຘຓົ ຍຌ ເຆໆຶຄຘບຈ຃ໞບຄກພຍ
ແຌທ຃ິຈຂບຄຓຝຌຈພ ຍຸຌຎຝກບຍ(2545: 26-27) ໄຈ້ກຟໞ ທເຊຄິ ຎຝໂນງຈຂບຄແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ໄທ້ທໞຟ: ເຎພຌແຏຌ
ຏພຄຓຝໂຌ຋ຈພ ຆທໞ ງໃນ້ເຍິໆຄເນຌພ ຑຟຍຖທຓໄຈ້ດຟ່ ຄຆຈພ ເ຅ຌແຖຝທບໞ ຄໄທ ຅ຟກເນຈຏຌົ ຈຄໆພ ກຟໞ ທ຅ຶໆຄເຎຌພ ຘຟເນຈເປພຈໃນ້
ແຍຍຐຶກ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈ ຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊົຓຘກຶ ຘຟຎ຋3ຓຎຝຘຈິ ຋ິ
ຑຟຍເ຋ໆຟົ ກຍພ 83.42 /85.71ເຆໆຶຄຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80 ຋ກໆ ຟຌົຈໄທ້ ຘບຈ຃ໞບຄກພຍຄຟຌທິໄ຅ຂບຄ ຘິຖິຍຖ
ກບຌທຄົ (2548) ຋ໆໄຈຘ້ ຟໟ ຄຆຸຈຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌເຑໆບ຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅ໂຈງໃຆແ້ ຏຌຑຟຍໂ຃ຄເຖບໆ ຄ ແຖທ້ ຑຍົ ທໞຟ: ຎຝ
ຘິຈ຋ິຑຟຍຂບຄຆຸຈຐຶກ຋ຘໆ ໟຟຄຂຶ໇ຌເ຋ໆຟົ ກຍພ 87. 50/85.00ເຆໆຶຄຘຄກທຟໞ ເກຌຓຟຈຉຝຊຟຌ 80/80຋ກໆ ຟຌົຈໄທ້ ເຆຶຄໆ ໃຌ
ແຉ່ຖຝຆຈຸ ຐຶກໄຈໃ້ ນຌ້ ກພ ປຽຌຐຶກເປພຈແຏຌຑຟຍໂ຃ຄເຖບໆ ຄ຅ຟກເຖໆບຄ຋ໆບໞຟຌເປຈພ ໃນ້ຌພກປຽຌເກຈ຃ທຟຓເຂ໇ຟົ ໃ຅ ຘຟຓຟຈ
຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ໄຈ້ ໂຈງເຍໆຄິ ຅ຟກ຃ຝແຌຌທຈພ ຏຌົ ຘຟເຖພຈ຋ຟຄກຟຌປຽຌຈໟຟຌ຋ກພ ຘຝ຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅.
2. ຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຋ຟຄກຟຌປຽຌຂບຄຌກພ ປຽຌຆຌພ໇ ຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ກບໞ ຌປຽຌແຖຝນຖຄພ ປຽຌຈໟທງແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌ
ບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅ໂຈງໃຆ້຃ທຟຓແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟຖພຍຌກພ ປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊຓົ ຘກຶ ຘຟຎ຋3 ແຉກຉຟໞ ຄກພຌດ່ຟຄຓທິໄຌຘຟ຃ຌພ
຋ຟຄຘຝຉິຊິໃຌຖຝຈພຍ.01 ໂຈງນຖຄພ ກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐກຶ ຌກພ ປຽຌຓຏົຌຘຟເຖພຈຘຄກທຟໞ ກບໞ ຌປຽຌ຋ຄພ ຌບ໇ ຟຈເຌບໆ ຄຓຟ຅ຟກ:
2.1 ກຟຌໃຆ້ແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓຂບຄຌກພ ປຽຌເຎພຌກຟຌຐຶກຐຌົ ແຖຝເປພຈ ຆ ຟ໇ ໄ ຈຈ້ ໟທງຉົຌເບຄເປຈພ
ໃນເ້ ຑຓໆ ຋ກພ ຘຝ຋ຟຄຑຟຘຟນຖຟງຂຶ໇ຌ ຎຝກບຍກຍພ ແຍຍຐກຶ ຓ຃ທຟຓໜຟໟ ຘົຌໃ຅຋ຄພ ເຌ໇ບໃຌ ແຖຝປຍຑຟຍ຋ຌໆ ຟຓຟ
ຎຝກບຍ ຖທຓ຋ພຄກຈິ ຅ຝກຟໃຌແຉ່ຖຝແຍຍຐກຶ ຋ໆຍງໆ ຟກເກຌໄຎຘຟຖພຍເຈພກຆຌ໇ພ ຎຝຊຓົ ຘຶກຘຟຎ຋3
2.2 ກຟຌ຋ໆຌກພ ປຽຌໄຈຉ້ ບຍ຃ຟຊຟຓນຖພຄຂຽຌແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ປຽຍປໟບງແຖທ້ ຅ຝເຎພຌກຟຌ຋ຍົ ຋ທຌ ຃ທຟຓເຂົ໇ຟໃ຅
ໃຌເຖບໆ ຄ຋ໆບຟໞ ຌນຖຟງງິຄໆ ຂຶຌ໇ ເປພຈໃນຌ້ ພກປຽຌໄຈ້຅ຍພ ຎຝເຈພຌຂບຄເຖບໆ ຄ຋ໆບຟໞ ຌຘົຓຍຌແຖຝ຃ຍົ ຊທໟ ຌ ເຓໆບຌຌຟຓຟຉບຍ
຃ຟຊຟຓ຅ຝ຋ຟໃນ້ຌພກປຽຌຓ຃ທຟຓປ຃້ ທຟຓເຂ໇ຟົ ໃ຅ນຖຟງຂຌ໇ຶ .
2.3 ກຟຌຌຌຟເ຋ພກຌກິ ກຟຌຂຽຌແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ິຈຓຟຆໞທງໃຌກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄເຖໆບຄ຋ໆບໞຟຌ຅ຝເປຈພ
ໃນ້ຏປ້ ຽຌເຂ໇ົຟໃ຅ເຖບໆ ຄ຋ໆບໞຟຌໄຈຄ້ ຟໞ ງເຑຟຝ຅ຝຆທໞ ງໃນຏ້ ປ້ ຽຌເຍຄໆິ ເນພຌຑຟຍຖທຓຂບຄເຌ໇ບໃຌ, ເຂຟ໇ົ ໃ຅ເຌບ໇ ໃຌຘຟຖຝ
ດ່ຟຄເຎພຌຖຝຍຍົ ເກຈກຟຌປຽຌປດ້ ຟ່ ຄຓ຃ທຟຓນຓຟງ ຘຟຓຟຈເຍໆິຄເນພຌ຃ທຟຓຘຟຑພຌແຖຝຎຝເຈພຌຘຟ຃ຌພ ຂບຄເຌ໇ບໃຌຘຟ
ຖຝໄຈດ້ ຟ່ ຄທບໞ ຄໄທຆຄໆຶ ຘບຈ຃ໞບຄກຍພ ແຌທ຃ຈິ ກຟຌໃຆ້ເ຋ກພ ຌິກກຟຌຂຽຌແຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ຂບຄຘຸທຈິ ງ໌ ຓຌ຃ຟແຖຝບົຌ
ໄ຋ ຓຌ຃ຟທຟໞ ກຟຌ຅ຈົ ຍຌພ ຋ຶກຈໟທງແຏຌຑຟຍ ຘພຌງຝຖພກແຖຝຘຘຌພ ເຎພຌກຟຌຆທໞ ງກຟຌເປພຈຄຟຌຂບຄຘຝນຓບຄເປຈພ
ໃນ້ເກຈ຃ທຟຓ຃ິຈຘຟໟ ຄຘພຌເປຈພ ໃນ້ເນຌພ ຑຟຍກຟຌຘຝນຖຍຸ ເຖບໆ ຄ຋ໆບຟໞ ຌ ຑຟຍ ຘຌພ ງຝຖພກແຖຝທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘກຶ ຘຟ
ແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ົຓ ຎ຋8 ຘຝຍຍພ ຋1 ຎກຟຌຘກຶ ຘຟ 2555 ນຌໟຟ຋113ຘຘພຌ຅ຝຆໞທງຈຶຄຈຈຘຟງຉຟແຖຝຆໞທງເຑໆຓ
຃ທຟຓ຅ຟນຖຟງຂຌຶ໇ (ຘທຸ ິຈງ໌ ຓຌ຃ຟ ແຖຝບຌົ ໄ຋ ຓຌ຃ຟ2544: 81) ຅ຟກເນຈຏົຌຈພໆຄກໞຟທ຅ໆຶຄຘຄົໆ ຏົຌໃນຏ້ ຌົ ຘຟເຖພຈ
຋ຟຄກຟຌປຽຌຌພກປຽຌຆ໇ພຌຎຝຊົຓຘຶກຘຟຎ຋3 ນຖຄພ ກຟຌໃຆ້ແຍຍຐຶກຘຄກທໞຟກໞບຌປຽຌ.
ຂຘໄ ະຽໜີ຾ຌະ
1. ຂຘໄ ະຽໜີ຾ຌະ຋ໃທ຺ ແຎ
1.1 ກໞບຌກຟຌໃຆແ້ ຍຍຐກຶ ເຑໆບໃນກ້ ຟຌ຅ຈພ ກຟຌປຽຌປເ້ ຎພຌໄຎຉຟຓທຈພ ຊຸຎຝຘຄົ ຃ຉບໟ ຄຉຽຓ຃ທຟຓຑໟບຓເຖບໆ ຄຉໞຟຄ໅
ກໞຽທກຍພ ຍົຈປຽຌໃນປ້ ຽຍປບໟ ງກໞບຌ
1.2 ຂຝຌຝຈຟເຌຌກິຈ຅ຝກຟກຟຌປຽຌ -ກຟຌຘບຌ຃ຉບໟ ຄຓຍົຈຍຟຈໃຌກຟຌໃນ຃້ ທຟຓຆທໞ ງເນຖບຌພກປຽຌ຋ຍໆ ໆເຂົ໇ຟໃ຅
ຉບໟ ຄແຌຝຌຟນຖງກົ ຉົທດຟ່ ຄເຑໆິຓເຉິຓແຖຝ຃ທຌງຈນງຸຌ່ ເທຖຟໄຈ້ຉຟຓ຃ທຟຓເໝຟຝຘົຓ.
1.3ກຟຌເຖບກເຌບ໇ ນຟ຋ໆຌຟຓຟ຅ພຈກິຈ຅ຝກຟໃຌແຍຍຐກຶ ຃ທຌເຎຌພ ເຖໆບຄ຋ໆດ່ໃຌ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຂບຄຌພກປຽຌ

106

ເຌບ໇ ເຖບໆ ຄຍໆງຟທນຖງຟກ຅ຌົ ເກຌໄຎ ເຌບ໇ ໃຌ຃ທຌຓ຃ທຟຓນຖຟກນຖຟງແຖຝເຎຌພ ເຖໆບຄ຋ໆດໃ່ ກ້ຉທົ ຂບຄຌພກປຽຌແຖຝ
ຓ຃ທຟຓ຋ພຌຘຝໄໝ
2. ຂຘໄ ະຽໜີ຾ຌະເຌກາຌຘກຶ ຘາທິແ຅ຽ຋ໃືບຉແໃ ຎ
2.1 ຃ທຌຓກຟຌຘຶກຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ກຍພ ກຓຸ່
ເຎົຟ໇ ໝຟງໃຌຖຝຈພຍຆຌ໇ພ ບໆຌ໅ ບກ.
2.2 ຃ທຌຓກຟຌຘຶກຘຟຎຽຍ຋ຽຍຈໟຟຌກຟຌບຟໞ ຌຂບຄຌກພ ປຽຌ຋ໆປຽຌໂຈງໃຆ້ແຍຍຐກຶ ຋ພກຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅
຃ທຟຓໂຈງໃຆ້ແຏຌຏຄພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ກພຍຘນໆ ຖທ຋ິ ກຟຌຘບຌບຌໆ ໅
2.3 ຃ທຌຓກຟຌຘກຶ ຘຟ຃ທຟຓ຃ິຈເນພຌຂບຄຌພກປຽຌກໞຽທກຍພ ກຟຌໃຆ້ແຍຍຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌ຅ພຍໃ຅຃ທຟຓ
ໂຈງໃຆແ້ ຏຌຏພຄ຃ທຟຓ຃ຈິ ເຑໆບຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ທຟຓຘຟຓຟຈໃຌກຟຌບໞຟຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຈທໟ ງບໆຌ໅ ເຆໆຌພ : ຘໆບິຌບໟ ງ
ຆຌກິ ຘ,໌ ຘຓໆ ິຉິຓເຈງ, ເຎພຌຉົ໇ຌ ເຑບໆ ໃນ້ຌກພ ປຽຌຓ຃ທຟຓປຘ້ ຶກຉຌໆ ເຉພຌ໇ , ເຖົ໇ຟໃ຅ ໃຌກຟຌປຽຌນຖຟງຂຌຶ໇ .

107

ຽບກກະຘາຌບໟາຄບີຄ

- ກົຓທຆິ ຟກຟຌ. (2545). ຃ຓ່ ກຟຌ຅ຈພ ກຟຌປຽຌປ້ ກຸ່ຓຘຟຖຝກຟຌປຽຌປຑ້ ຟຘຟໄ຋. ກຄຸ ເ຋ຍ ຜ: ກຓົ ທິຆຟກຟຌ
- ກຝຆທຄຘຶກຘຟ຋ິກຟຌ. (2546). ນຖພກຘຈແກຌກຟຄກຟຌຘກຶ ຘຟຂພ໇ຌຑ໇ຌຊຟຌ ຑ຋ຸ ົຈຘກພ ຖຟຈ 25 44. ກຸຄ

ເ຋ຍ ຜ: ຃ຖຸ ຘຸ ຝຑຟ
- ຖຟຈຑຟໟ ທ. (2551). ນຖພກຘຈແກຌກຟຄກຟຌຘກຶ ຘຟຂຌພ໇ ຑຌ໇ ຊຟຌ ຑຸ຋ຈົ ຘກພ ຖຟຈ 2551. ກຸຄເ຋ຍ ຜ: ຃ຖຸ ຸ

ຘຝຑຟ
ຖຟຈຑໟຟທ

- ຎຸຌດຟຑົຌຎຝຊົຓຑພຈ຋ຝຌຟ. (2543). ກຟຌຑພຈ຋ຝຌຟແຍຍຐຶກກຟຌກຽຓ຃ທຟຓຑໟບຓຈໟຟຌຑຟຘຟຖຝຈພຍເຈພກ
ຎຝຊຓົ ໄທຆພ໇ຌບຝຌຸຍຟຌຎ຋2.

- ທິ຋ຝງຟຌຑິ ຌົ ຎິຌງຟ ຘຶກຘຟຘຟຈ ຓຝນຟຍຌພ ຈິຈ ຘຟຂຟທິໄ຅ແຖຝຑຈພ ຋ຝຌຟ ຍພຌຈຈິ ທິ຋ຝງຟໄຖ ຓຝນຟ
ທິ຋ຝງຟໄຖຌຝເຖຘທຌ.

- ຐ່ຟງທຆິ ຟກຟຌ ຍຖິຘຈພ ຘຝກຟງຍກຸ໊ ຘົ ໌ ຅ຟກພຈ. (2549). ແຏຌຑຈພ ຋ຝຌຟເຘຈຊຝກິຈແຖຝຘພຄ຃ຓົ ແນ່ຄຆຟຈ
ຘຝຍພຍ຋ໆ 10 (ຑ. ຘ. 2550 -2554). ກຄຸ ເ຋ຍ ຜ: ຘຝກຟງຍກຸ໊ ຘົ ຅໌ ຟກຈພ .

- ຑຈພ ຌ ໜກຟຌ. (2546). ແຍຍຐກຶ ເຘຓ຋ກພ ຘຝກຟຌບຟໞ ຌ຅ຍພ ໃ຅຃ທຟຓຑຟຘຟໄ຋ຘຟຖຍພ ຌກພ ປຽຌຆຌ໇ພ ຎຝຊຓົ
ຘກຶ ຘຟຎ຋5.

- ທ຋ິ ຝງຟຌຑິ ຌົ ຃ຸຘຟຈ ຓຝນຟຍຌພ ຈຈິ ຓຝນຟທິ຋ຝງຟໄຖຖຟຈຘຝຑຈພ ຌຝ຃ບຌຘຝນທຌພ .
- ຓຝຌຈພ ຍຌຸ ຎຝກບຍ. (2545, ຓຝກຟກຓ ຓຌຟກຓ), ງຈຸ ຋ຝຘຟຈໃໝຂ່ ບຄກຟຌຘຶກຘຟ: ແຏຌຑຓິ ຓຝໂຌ

຋ຈພ ຌ.໌ ຘຝຘທຈ.18(68), 26 – 29.
- ແຓຌ້ ຓຟຈຆຝທຝຖິຈ. (2544). ແຌທ຋ຟຄຘໆົຄເຘຓກຟຌບໞຟຌ. ກຄຸ ເ຋ຍ ຜ: ຍພຌກິຈ.
ນຌໟຟ຋114 ທຟຖຝຘຟຌກຟຌຘກຶ ຘຟແຖຝຑພຈ຋ຝຌຟຘຄພ ຃ົຓ ຎ຋8 ຘຝຍພຍ຋1 ຎກຟຌຘຶກຘຟ 2555
- ຘຖິ ຍິ ຖກບຌທຄົ . (2548) ຆຈຸ ຐຶກ຋ພກຘຝກຟຌບໞຟຌເຑໆບ຃ທຟຓເຂຟ໇ົ ໃ຅ໂຈງໃຆ້ແຏຌຑຟຍໂ຃ຄເຖໆບຄຘຟຖພຍປຽຌ

ຆຌພ໇
- ຓພຈງົຓຘຶກຘຟຎ຋1. ທິ຋ຝງຟຌິຑົຌກຟຌຘກຶ ຘຟຓຝນຟຍຌພ ຈຈິ , ຘຟຂຟທຆິ ຟນຖກພ ຘຈແຖຝກຟຌຘບຌ, ຍຌພ ຈຈິ

ທ຋ິ ຝງຟໄຖ,ຓຝນຟທິ຋ຝງຟໄຖຍທົ ຌຝຑຟ.
- ຘຓົ ຑຌົ ແຑຄ່ ຑຑິ ພຈຌ໌. (2547). ຑຟຘຟໄ຋ເຑບໆ ກຟຌຘຘໆ ຟຌແຖຝກຟຌຘຍ຃ຌົ໇ .ກຄຸ ເ຋ຍ ຜ: ໂບເຈງຌຈົ ໂຉ໌
- ຘຌຸ ພຌ຋ຟຓພໆຌເຘຘົຈທິຈງ.໌ (2544). ກຟຌຎຝເຓຌຏົຌຑຟຘຟໄ຋. ກຸຄເ຋ຍ ຜ: ຘຟຌພກຑຓິ ຓຝນຟທ຋ິ ຝງຟໄຖ

ກຝເຘຈຘຟຈ.
- ຘຸທິຈງ໌ຓຌ຃ຟແຖຝບຌົ ໄ຋ ຓຌ຃ຟ(2544). ປຽຌປຘ້ ຃່ ຓບຟຆຍ (ຑຓິ ເ຋ບໆ ຋ໆ 5). ກຄຸ ເ຋ຍ ຜ: ຋. ຑ. ຑິຌ໇ ຋໌

຅ຟກຈພ .
- Seel, B and Glasglow, Z. (1990). Exercises in instructional design.Colument,

Ohio: Merrill Publishing Company.

108

ເ຅຃ທາຓ

ຍົຈຌ຅໇ ຝເທຟ໇ົ ເຊິຄກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌໂຈງຘຝເຑຟຝໃຌຉົທ຅ິຄກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌກ຃ກຟຌບຝ຋ິຍຟງ
ເນຈຏຌົ ໃນແ້ ກ່ຍຸກ຃ົຌນໜໞທງຄຟຌໃຈໜຶຄໆ , ກຟຌຖຟງຄຟຌຌ຅໇ ຝເທ໇ົຟ ນຂຽຌກໆໄຈ້. ກຟຌຖຟງຄຟຌຓນຟງຎຝເຑຈຊໟຟແງກ
ຉຟຓໂບກຟຈກຟຌຘໆຄົ ຘຟຌກໆຓຖຟງຄຟຌເຎຌພ ຋ຟຄກຟຌ ແຖຝຖຟງຄຟຌຍເໆ ຎຌພ ຋ຟຄກຟຌ.

຃າຊາຓ

1. ຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌແຓຌ່ ຖຟງຄຟຌແຍຍໃຈ?
2. ຘທໞ ຌຎຝກບຍຂບຄຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌຓນງພຄແຈ?່
3. ກຟຌຂຽຌຖຟງຄຟຌທຆິ ຟກຟຌເປຟົ ຃ທຌຎຝຉຍິ ຈພ ຅ກພ ຂພຌ໇ ຉບຌ?
4. ຃ໃນ້ຌພກປຽຌຂຽຌຍຈົ ຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌ ເຖບໆ ຄໃຈເຖໆບຄໜໆຄຶ ໂຈງ຃ກຟຌົຈໃນ້ 1-2 ເຖໆບຄຉບໟ ຄແຓ່ຌເຖໆບຄ຋ໃໆ ນ້

຃ທຟຓປກ້ ຟຌຘຶກຘຟ.4. ຍົຈຉທົ ດ່ຟຄຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌ
 ກິຈ຅ຝກຟເຘຓ” ບຝ຋ິຍຟງງົກຉທົ ດຟ່ ຄ” ຖຟງຄຟຌທິຆຟກຟຌຘຝແຈຄບບກຖກພ ຘຝຌຝໃຈ?
- ຃ດຟງ຃ຟຊຟຓໃນ້ແຉ່ຖຝກຓຸ່ ເກໆົຟຎຝຉຍິ ຈພ ເຖໆຓບກ
- ເທຖຟຎຝຉຍິ ຈພ ກິຈ຅ຝກຟ 10 ຌຟ຋.
- ຉໞຄໜໟຟກຓຸ່ ຂຌ໇ຶ ຖຟງຄຟຌຘໝ່ ່, ຃ຒພຄ
- ຘຝນຍງ຺ ຃ຌຏຌົ ກຟຌຖຟງຄຟຌຂບຄແຉ່ຖຝກຓຸ່ ໂຈງເຌ໇ຌພ ໜພກ຅ຈຸ ຃ກພຌ ແຖຝຉຟໞ ຄກຌພ ຂບຄຍົຈຖຟງຄຟຌ ແຖຝຍຈົ ຖຟງ
ຄຟຌ຋ທົໆ ໄຎ.

ເບກຝຘຟຌບຟໟ ຄບຄ

1. ແຍຍປຽຌກຟຌຌຟໃຆ້ຑຟຘຟຖຟທ1 ແຖຝ 2 ຘຟຖພຍໂປຄປຽຌຘໟຟຄ຃ຖຝຍຍົ 11+3 ຎ຋ 1 ຎ 1998 , ຘຌຑພຈ຋ຝຌຟ຃
ແຖຝກຝຆທຄ຋ກິ ຟຌ.

2. ແຍຍປຽຌຑຟຘຟຖຟທIII ,ຘຟຖພຍໂປຄປຽຌຘຟໟ ຄ຃ຖຝຍົຍ 8+3 ຎ຋ II 1988 ຘຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ ແຖຝກຝຆທຄຘຶກຘຟ຋ິ
ກຟຌ.

3. ແຍຍປຽຌທິຆຟຑຟຘຟຖຟທຌຟໃຆຓ້ ຝນຟທິ຋ຝງຟໄຖແນຄ່ ຆຟຈ
4. ແຍຍປຽຌທິຆຟຑຟຘຟຖຟທI ,ຘຟຖຍພ ໂປຄປຽຌຘຟໟ ຄ຃ຖຝຍົຍ 8+3 ຎ຋ 1, 1998, ຘຌຑຈພ ຋ຝຌຟ຃ ແຖຝກຝຆທຄຘກຶ

ຘຟ຋ິກຟຌ.
5. ແຍຍປຽຌຑຟຘຟຖຟທຆພຌ໇ ຓພຈ຋ຝງົຓຘກຶ ຘຟຎ຋ 5, ຎ 1998, ກຝຆທຄຘກຶ ຘຟ຋ິກຟຌ, ຘຝຊຟຍພຌ຃ຌ໇ົ ຃ທໟຟ

ທ຋ິ ຝງຟຘຟຈກຟຌຘກຶ ຘຟແນ່ຄຆຟຈ.
6. ທພຈ຅ຝຌຟຌກຸ ົຓຑຟຘຟຖຟທ, ຎ 2005 , ກົຓ຅ຟໜຟໞ ງຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ຌພ .
7. ຈທຄໃຆນທຄຑຝຘ, ບຟໞ ຌແຖ້ທຈທຄຉຟຈທຄໃ຅຅ຝເນຌພ ຋ຟ, 2006, ໜຟໟ 30.

109

ຍຈ຺ ຋ີ 10

ກາຌຂຼຌ຅ຈ຺ ໝາງ
1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄ຅຺ຈໝາງ

຅ົຈໝຟງ ແຓ່ຌເ຃ໆບຄຓຘໆຘຟຌຘຟ຃ພຌຎຝເຑຈໜຶໆຄ ຘຟຖພຍໃຆ້ຉິຈຉໆຑົທຑພຌຖຝນທໞຟຄຍຸກ຃ົຌກພຍຍຸກ຃ົຌ, ໜໞທງຄຟຌກພຍ
ໜໞທງຄຟຌ ນ ຖຝນທຟໞ ຄຍຸກ຃ົຌກພຍໜໞທງຄຟຌ ເຊຄທໞຟໜໞທງຄຟຌ຅ຝດ່ນໞຟຄໄກກພຌຎຟຌໃຈກຘຟຓຟຈໃຆ້຅ົຈໝຟງຘົໆຄຂໞຟທ
຃ຟທ ແຖຝ ແ຅້ຄ຃ທຟຓຎຝຘົຄໄຈ້ຉຟຓ຃ທຟຓຉໟບຄກຟຌ. ຘຝຌພ໇ຌ, ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຉໟບຄ຅ຝແ຅້ຄ ແຖຝ ຆພຈເ຅ຌ ເຑໆບ
຅ຝໄຈເ້ ຂ໇ົຟໃ຅ກພຌ ຖຝນທໞຟຄຏປ້ ພຍ ແຖຝ ຏ້ຂຽຌ.

ໃຌຎພຈ຅ຸຍພຌ, ເຊິຄທໞຟຑຟນຝຌຝໃຌກຟຌຉິຈຉໆຘໆຘຟຌ ຅ຝ຋ພຌຘຝໄໝຎຟຌໃຈກຉຟຓ ເຆພໆຌ :ໂ຋ຖຝຘພຍ,
ໂ຋ຖຝເຖກ, ໂ຋ຖຝຑິຓ ແຖຝ ບຌໆ ໅. ແຉ຅່ ຈົ ໝຟງກງຄພ ຓຍຈົ ຍຟຈຘຟ຃ຌພ ດ່ຘຝເໝ.

2. ຎະຽຑຈຂບຄ຅ຈ຺ ໝາງ

ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງ ເຎພຌກຟຌຂຽຌຘົໆຄຘຟຌ຋ໆໃຆ້ກພຌນຟງ, ກຟຌຘົໆຄຘຟຌຈໟທງທິ຋ຌ໇ ຏ້ຘົໆຄຘຟຌຉໟບຄຓ ຃ທຟຓ
ຖຝຓພຈຖຝທພຄໃຌກຟຌໃຆ້ຑຟຘຟ ເຑບໆ ຍໆໃນ້ເກຈຍພຌນຟແກ່ຏ້ປພຍ຅ົຈໝຟງ. ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຓດ່ 3 ຎຝເຑຈ຃: ຅ົຈໝ
ຟງຘໞທຌຉທົ , ຅ຈົ ໝຟງ຋ຖຸ ຝກຈິ ແຖຝ ຅ົຈໝຟງ຋ຟຄຖຈພ ຊຝກຟຌ.

2.1. ຅຺ຈໝາງຘໞທຌຉທ຺

຅ົຈໝຟງຘທໞ ຌຉົທ ແຓຌ່ ຅ຈົ ໝຟງ຋ເໆ ປົຟຂຽຌເຊິຄຏ້຋ໆເປຟົ ຘຝໜິຈຘຝໜຓົ ເຆພໆຌ: ຑ,ໆ ແຓ່, ບໟຟງ, ເບ໇ບງ, ຌໟບຄ,
ຎ,່ ງຟໞ , ແຓເ່ ຊ໇ົຟ, ຑໆເຊົ໇ຟ, ຃ຌົ ປພກ, ຏົທ ນ ເຓງ ເຎພຌຉ໇ົຌ. ຘຟຌທຌຑຟຘຟ຋ໃໆ ຆ້ໃຌກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຘໞທຌຉົທ ບຟຈເຎພຌ
ຑຟຘຟເທົຟ໇ ນ ຑຟຘຟ຋ໆຍໆຓຟຈຉຝຊຟຌຎຟຌໃຈກໄຈ້. ຃ຟຂ໇ຌຉົ໇ຌ, ຃ຟຖົຄ຋ໟຟງກຍໆຓກຟຌົຈກົຈເກຌເຎພຌຖຝຍຽຍຉຟງຉົທ,
ຑຽຄແຉ່ຖຝຓພຈຖຝທຄພ ໃຌກຟຌໃຆ຃້ ຟຘພຍໃນເ້ ໝຟຝຘຓົ ກຍພ ຊຟຌຝຂບຄຏຘ້ ົຄໆ ຘຟຌ ແຖຝ ຏປ້ ຍພ ຘຟຌເ຋ົໆຟຌພ໇ຌ ເຆພໆຌ ຃ຟຂ໇ຌຉົ໇ຌ
ບຟຈ຅ຝໃຆ້຃ຟທຟໞ : ຎ້ຟ຋ໆເ຃ຟົ ຖົຍ, ຑ຋ໆ ໆຌພຍຊ, ຅ຌພ ຋ຈິ ຟເຑບໆ ຌປພກ, ບໟຟງຘຓົ ຃ຈິ ຋ໆປກພ ແຖຝ ຃ຈິ ເຊິຄ ແຖຝ ບໆຌ໅... ຘໞທຌ
຃ຟຖົຄ຋ໟຟງຂບຄ຅ົຈໝຟງກບຟຈໃຆ້ຈໟທງ຃ທຟຓເ຃ົຟຖົຍ, ຃ທຟຓຌພຍຊ, ຃ທຟຓປພກ, ຃ທຟຓ຃ິຈເຊິຄ, ຃ທຟຓຎຟຊຝໜຟ
ເຎຌພ ຉຌ໇ົ .

ປຍ຅ຈົ ໝຟງຘທໞ ຌຉົທ

110

຅ຈົ ໝຟງຘໞທຌຉົທບຟຈແຍ່ຄເຎຌພ ນຟງຆຝຌຈິ ເຆຌໆພ :
ກ. ຅ຈ຺ ໝາງຂ຿຋ຈ ນົື ຆໄີ຾຅ຄຂຏໄ ິຈຑາຈ

ກຖຝຌ຋ໆເປົຟເປພຈຏິຈຑຟຈ ນ ກຝ຋ຟຘິໆຄໃຈຘິໆຄໜຶໆຄຍໆເໝຟຝຘົຓເຓໆບປ້ຘຶກຉົທກຂຽຌ຅ົຈໝຟງຘໞທຌຉົທໄຎຂ
ໂ຋ຈ ນ ຆ໇ແ຅ຄ຋ພຌ຋ໆ ເຑໆບຘຝແຈຄເຊິຄຓຟຖຝງຟຈບພຌຈຄຟຓ, ບຟຈຘຝແຈຄ຃ທຟຓເຘງໃ຅ໃຌຂ໇ຏິຈຑຟຈ ນ ຆ໇ແ຅ຄ
ເນຈຏົຌ຋ຑໆ ຟໃນເ້ ກຈກຟຌຏິຈຑຟຈຌຌ໇ພ ໅.
ຂ. ຅ຈ຺ ໝາງ຾ຌະຌາ

຅ົຈໝຟງແຌຝຌຟ ເຎພຌ຅ົຈໝຟງແຌຝຌຟຉົທຍຸກ຃ົຌ຋ໆເປົຟປ້຅ພກໃນ້ແກ່ຏ້ປພຍຘຟຌ ໂຈງໃຆ້ຂ໇຃ທຟຓຘພ໇ຌ໅
ຘຝແຈຄເຊິຄກຟຌຘຝໜິຈຘຝໜົຓ, ກໞຟທເຊິຄຘຟເນຈຂບຄກຟຌແຌຝຌຟ, ຅ຸຈຎຝຘົຄ, ຌິໄຘໃ຅຃ຂບຄຏ້຋ໆເປົຟແຌຝຌຟ
ຉຝນບຈ຅ຌົ ເຊິຄ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຑິເຘຈ ແຖຝ ບຌໆ ໅.
຃. ຅຺ຈໝາງຂບຍເ຅, ຽຘງເ຅ ນືົ ງິຌຈີ

຅ຈົ ໝຟງຂບຍໃ຅, ເຘງໃ຅ ນ ງຌິ ຈ ເຎພຌ຅ົຈໝຟງ຋ຏໆ ້ຘົໆຄຘຟຌຍພຌ຋ກຶ ຃ທຟປ້ຘກຶ ຘທໞ ຌຉົທ຋ໆຓຉເໆ ຖໆບຄໃຈໜຶໆຄ
ເຆິໆຄກໞຽທຂໟບຄກພຍຏ້ປພຍຘຟຌ ເຑໆບຘຝແຈຄ຋ໞຟ຋ໄຓຉ຅ິຈ ເຆພໆຌ : ຂບຍໃ຅຋ໆເຂົຟຓຟຆໞທງເນບ, ເຘງໃ຅ໃຌເ຃ຟຝປໟຟງນ
ງຌິ ຈ຋ເໆ ຂຟົ ໄຈເ້ ຖໆບຌຆ໇ພຌ, ເຖບໆ ຌຉຟແໜ່ຄ... ຂ໇຃ທຟຓຉໞຟຄ໅ຘຝແຈຄຌ໇ຟໃ຅ໃນ້ຏ້ປພຍຘຟຌໄຈ້ເນພຌ຃ທຟຓ຅ິຄໃ຅ຂບຄຏ້ຘົໆຄ
ຘຟຌ.
ຄ. ຅຺ຈໝາງຽຖາ຺ໃ ຽຖບໃື ຄ

111

຅ຈົ ໝຟງເຖົຟໆ ເຖໆບຄ ນ ຃ທຟຓເຎຌພ ໄຎຉໞຟຄ໅ ໃຌກຖຝຌ຋ໆເຎພຌຏ້ຘົໆຄຘຟຌຓກິຈ຅ຝກຟນເ຃ງຓກິຈ຅ຝກຟດ່ຟຄໃຈ
ດ່ຟຄໜຶໆຄປໞທຓກພຌ. ຏ້຋ໆດ່ໃກ້ຆິຈໄຈ້ເນພຌ຃ທຟຓກໟຟທໜໟຟ ນ ຃ທຟຓເຘງນຟງຂບຄກິຈ຅ຝກຟຌພ໇ຌ ກຂຽຌ຅ົຈໝຟງແ຅້ຄ
ເຖໆບຄຈຄພໆ ກຟໞ ທ ນ ຂ຃ທຟຓເນຌພ ຘໞທຌຉົທກໄຈ.້

ຉ຺ທດຸ່າຄ: 1 ຅ົຈໝຟງຂບຍໃ຅

ປຽຌບຟ຅ຟຌ຋ເໆ ຃ົຟຖຍົ ແຖຝ ຌພຍຊດຟ່ ຄຘຄ.

ນພຄ຅ຟກກຟຌຘຶກຘຟບົຍປຓົ ຋ທໆ ິ຋ຝງຟໄຖ຃ຍຟໟ ຌເກິຌ ເຎຌພ ຋ໆປຽຍປໟບງແຖ້ທ, ຌບໟ ຄຑໟບຓໝ່຃່຅ ຟຌທຌໜຶໆຄ ໄຈ້
ກຍພ ຃ຌເຓບແຂທຄຆຽຄຂທຟຄ ຈໟທງ຃ທຟຓປ້ຘຶກນຟງຎຝກຟຌ ຓ຋ພຄຈໃ຅ ແຖຝ ເຘງໃ຅. ຈໃ຅ງໟບຌໄຈ້ຏໞຟຌກຟຌຘບຍ
ເຘຄ຅ົຍຆພ໇ຌດ່ຟຄຘົຓຍຌຂບຄນພກຘຈຘໟຟຄ຃ຖຝຍົຍ 11+3 . ບກຍໆຑເ຋ົໆຟໃຈ ກ຅ຝໄຈ້ກຟງເຎພຌ຃ຘພຄກພຈຖພຈ, ຌພຍທໞຟ
ເຎພຌ຃ທຟຓໃຐ່ຐພຌບພຌຘຄຘົໆຄ ໃຌຆທິຈຂບຄຌໟບຄ. ແຉ່ກຓບພຌເຘງໃ຅຃ ເທຖຟ຋ໆໄຈ້ດ່ໄກ້ຆິຈ ກພຍບຟ຅ຟຌຏໞຟຌຓຟຌພ໇ຌ
ຎຟກົຈທຟໞ ຓພຌຘ໇ຌພ ເກຌໄຎ. ຌໟບຄປຘ້ ກຶ ທໞຟ “ຆົໆທຆໟຟຄຑຍພ ນຆົທໆ ງູແຖຍຖ໇ຌ” ແຖຝ ຌພຍແຉ່ຌ໇ໄຎຌໟບຄຍໆປ້ທໞຟ ຅ຝໄຈ້ຓໂບກຟຈ
ປຽຌຌຟບຟ຅ຟຌບກແຖ້ທ. ຉຝນບຈເທຖຟ຋ໆເຎພຌຌພກຘຶກຘຟທິ຋ຝງຟໄຖ຃ຍໟຟຌເກິຌຌພ໇ຌ ຌໟບຄຓ຃ທຟຓໃຐ່ຐພຌທໞຟ຅ຝໄຈ້
ປຽຌຌຟບຟ຅ຟຌບກ ຃ກພຌກພຍຖກຘິຈ ທິ຋ຝງຟໄຖ຃ບໆຌ໅. ຃ິຈເນພຌ຃ທຟຓຑຝງຟງຟຓຂບຄບຟ຅ຟຌ຋ໆໄຈ້ເບົຟໃ຅ໃຘ່ຉໆ
ຑທກຌໟບຄ, ຍຟຄເ຋ໆບບຟ຅ຟຌກຉຟກແຈຈ, ແຂ່ຄຐົຌ, ຏໞຟຌຖົຓໜຟທຂ໇ຌ, ນໟບຄຘບຌຑທກຌໟບຄ. ຍຟຄ຃ພ໇ຄບຟ຅ຟຌກໄຈ້
ເຘງຘຝນຝທຽກຘໞທຌຉທົ ງຟຈເທຖຟຌບກໂຓຄຖຈພ ຊຝກຟຌຆໞທງບຝ຋ິຍຟງແກຍ້ ົຈເຐກິ ນຈພ ໃນຑ້ ທກຌໟບຄ. ງຟຓເຈບຌ 4
ເຈບຌ 5 ບຟກຟຈປໟບຌເບົ໇ຟນຟງ ຌໟບຄເບຄຓຍຟຄເ຋ໆບເກບຍເບົຟຉົທໄຎຍໆຖບຈແຖ້ທ ແຉ່ບຟ຅ຟຌກງພຄຘຝແຈຄ຃ທຟຓ
ງິ໇ຓແງ້ຓແ຅່ຓໃຘດ່ຘຝເໝ. ເທຖຟ຋ໆຑທກຌໟບຄຓ຃ທຟຓບິຈເຓໆບງບໞບຌເຑງ຅ຟກກຟຌຎຝຉິຍພຈທຽກຄຟຌ, ປຽຌນຟງ
ທິຆຟ ແຖຝ ງຟກ຋ໆຘຸຈ ໂຈງຘຝເຑຟຝໄຖງຝເທຖຟກຽຓກຟຌຘບຍເຘພຄ຅ົຍທິຆຟ, ເຘພຄເຖໆບຌຆພ໇ຌ ກຟຌປຽຌ຅ພໆຄແຓ່ຌເຂພ໇ຓ
ຂຸ້ຌ຅ົຌເກບຍ຅ຝຏໞຟງແຑ້ ແຉ່ເຓໆບແຌຓເນພຌປບງງິ໇ຓ, ງິຌຘຽຄຎຟກຂບຄບຟ຅ຟຌແຖ້ທເປພຈໃນ້ຌໟບຄ ແຖຝ ໝ່຃່ ຖຓ
຃ທຟຓບິຈເຓໆບງ, ຃ົ໇ຌ຃ທໟຟຍົຈປຽຌດ່ຟຄເຑຈເຑຌ຅ົຌຖຓທພຌເທຖຟໄຎກຓ, ຍຟຈປ້ຘຶກຉົທກຑຈຓຟເຊິຄທພຌບຟຖຟກພຌ
ແຖ້ທ.

ບຟ຅ຟຌ! ຃ທຟຓປຘ້ ກຶ ຂບຄຌກພ ຘຶກຘຟ຋ຸກ຃ົຌ ຖທຓ຋ພຄຌໟບຄເບຄ ຍໆບຟຈ຅ຝຍພຌງຟງດ່ໃຌໜໟຟເ຅້ງບພຌຌໟບງ໅ຌ໇

ໄຈໝ້ ຈົ ເນຈກຟຌໃຌທພຌບຟຖຟຌພ໇ຌ ຃ຄົ ເປຈພ ໃນບ້ ຟ຅ຟຌປ້ໄຈ້ທໞຟ ຑທກຌໟບຄ຋ຸກ຃ົຌຎຝ຋ພຍໃ຅ບຟ຅ຟຌນຟງຑຽຄໃຈ. ເຎພຌ

ໜໟຟເຘງຈຟງ, ແຉ່ຌ໇ຉໆໄຎໂບກຟຈໄຈ້ດ່ໃກ້ກພຌ຃ົຄຍໆຓບກແຖ້ທ, ງພຄເນບໄທ້ຑຽຄເຄົຟຉຟຓຉົທຈໟທງ຃ທຟຓປພກແຑຄ ແຖຝ

຃ິຈເຊິຄຘຝເໝ. ແຉ່ເຊິຄດ່ຟຄໃຈກຉຟຓ ນທພຄທໞຟຍົຌເຘພ໇ຌ຋ຟຄແນ່ຄກຟຌຘຶກຘຟຌ໇ບຟຈຓທພຌໜຶໆຄຂໟຟຄໜໟຟ ຑທກເປົຟ຃ົຄ຅ຝ

ໄຈ້ຑຍົ ກພຌບກຉຟຓກຈົ ເກຌຂບຄໂຖກ ເຆຄໆ ຓກຟຌໝຌທຽຌດຘ່ ຝເໝ. ປກພ ແຖຝ ເ຃ົຟຖຍົ ດຟ່ ຄຘຄ.

຅ຟກຌໟບຄ ໂຘຑຟຘບຌ ທຄົ ເ຋ຍ.

ຆຽຄຂທຟຄ, ທຌພ ຋ 14/7/1993

112

ຉ຺ທດ່າຸ ຄ: 2 ຅ຈ຺ ໝາງ຾ຌະຌາ

ນທຄຑຝຍຟຄ, ທພຌ຋ 24/12/2015

ຍທົ ຖຝຑຟເຑໆບຌ຋ປໆ ກພ ແຑຄ

ຑທກເປຟົ ຑຍົ ກພຌດນ່ ທຄຑຝຍຟຄແຉ່ຎກຟງຑຸ້ຌ, ຂໟບງງພຄຍໆຓໂບກຟຈຖົຄຓຟທຽຄ຅ພຌເຑໆບດ້ຽຓດຟຓເ຅ົ໇ຟ຅ພກເ຋ໆບ
ເຑຟຝດ຋່ ຟຄນທຄຑຝຍຟຄຑຌຸ້ ທຽກຂບຄຂໟບງນຟງ ຅ຶໆຄຍຓໆ ເທຖຟຂຽຌ຅ົຈໝຟງຘົໆຄຂໞຟທນຟເ຅ົ໇ຟ ແຖຝ ກຍໆ຋ພຌຓເທຖຟຖົຄຓຟ
ທຽຄ຅ຌພ , ເຖໆບຄຌ໇ເ຅ົ໇ຟ຃ຄົ ຅ຝປ້ຈແຖ້ທ

ຍົທຖຝຑຟ! ຂໟບງຓເຖໆບຄຂຖົຍກທຌເ຅ົ໇ຟຍພຌນຟໜຶໆຄຈພໆຄຌ໇: ຂໟບງຓນຟຌຆຟງຏ້ໜຶໆຄທໞຟ ຋ໟຟທ ປພກຌິຖພຌ ທພຌທິທຟ,
ນຟກຘຟເຖພຈກຟຌຘຶກຘຟຐຟ່ ງຘໟບຓແຎຄກົຌ຅ພກຓ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ດຟກເຐກິ ຄຟຌຘບໟ ຓແຎຄຖຈົ ງຌົ ດບ່ ່ຘໟບຓແຎຄຂບຄເ຅ົ໇ຟ ເໝຟຝ
ຘົຓນຟງກພຍທິຆຟຂບຄ ຋ໟຟທ ປພກຌິຖພຌ ເຑຟຝບ່ຘໟບຓແຎຄຂບຄເ຅ົ໇ຟຓຆໆຘຽຄໂຈ່ຄຈພຄໄຎປບຈນທຄຑຝຍຟຄ ແຖຝ ເຎພຌ຋ໆ
ປ້຅ພກກພຌຈຂບຄ຃ົຌ຋ົໆທໄຎຈໟຟຌ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ ແຖຝ ຓເຉພກຌິກຘຄກໞຽທກພຍກຟຌຎຝກບຍເ຃ໆບຄຖົຈ. ນຟຌຆຟງຂບຄ
ຂໟບງ຅ິໆຄດຟກຓໂບກຟຈຓຟປພຍໃຆ້ເ຅ົ໇ຟ ແຖຝ ໄຈ້ເຐິກທິຆຟຆຍຉົທ຅ິຄ ເຑໆບ຅ຝກຟງເຎພຌຌຟງຘໞຟຄຏ້ຆຟຌຟຌຄຟຌໃຌບຟຌຟ
຃ຈົ

ຂບໟ ງປພຍປບຄທຟໞ ຋ຟໟ ທ ປພກຌຖິ ພກ ນຟຌຆຟງຂບຄຂບໟ ງເຎພຌຆຟງໜຸ່ຓ຋ໆຓ຃ທຟຓກຝຉຖຖົ໇ຌ ແຖຝ ເປພຈທຽກເບົຟ
຅ຄິ ເບຟົ ຅ພຄ ຓຑຍິ ໄນທຈຑຘົຓ຃ທຌ, ຊໟຟນຟກເ຅ົ໇ຟນຟກຍໆຎຝຉິເຘຈຂໟບງຑໟບຓ຃ບຍ຃ົທຂບຄ ຋ໟຟທ ປພກຌິຖພຌ ຂຂບຍໃ຅
ຌຟເ຅ຟ໇ົ ເຎຌພ ຘຄ

຃ຈິ ທຟໞ ໃຌຍຆໆ ໟຟຌ໇ບຟຈຓໂບກຟຈຑຍົ ກຌພ ດ່ຌຝ຃ບຌນທຄທຽຄ຅ພຌດ່ຟຄແຌຌ່ ບຌ.

຃ຈິ ເຊຄິ ຍຸຌ຋ຟ ຘຝນທພຌໃ຅

2.2. ຅຺ຈໝາງ຋ຖຸ ະກິຈ
຅ົຈໝຟງ຋ຖຸ ຝກິຈ ແຓຌ່ ກຟຌຂຽຌຉິຈຉຑໆ ທົ ຑຌພ ກພຌ ຋ຟຄຈໟຟຌກຟຌ຃ໟຟຂຟງ ເຎພຌເຖໆບຄກໞຽທກພຍ຋ຸຖຝກິຈ ແຖຝ

ຏົຌຎຝໂນງຈ຋ຟຄຈຟໟ ຌກຟຌ຃ຟໟ ຂຟງຖຝນຟໟ ຄປໟຟຌ ແຖຝ ຍຖຘິ ພຈຉຟໞ ຄ໅ ເຆຌພໆ : ກຟຌຘພໆຄຆ໇ເ຃ໆບຄຂບຄ, ກຟຌໂ຃ຘຝຌຟຘິຌ຃ໟຟ,
ກຟຌ຋ທຄໜ໇, ຘບຍຊຟຓ ແຖຝ ຉບຍ຃ຟຊຟຓຘຟຑຟຈເຖໆບຄຉໞຟຄ໅, ກຟຌຘຝໝພກທຽກເຎພຌຉົ໇ຌ. ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງ
ຎຝເຑຈຌ໇ ຉໟບຄໃຆຑ້ ຟຘຟ຋ໆເຎພຌ຋ຟຄກຟຌ, ຖຝຍຽຍກຟຌຂຽຌຓກົຈເກຌແຌ່ຌບຌ, ຃ຟຂ໇ຌຉົ໇ຌ, ຃ຟຖົຄ຋ໟຟງຓກຟຌກຟຌົຈ
ໄທ້ດ່ຟຄແຌ່ຌບຌຂ໇຃ທຟຓ຋ໃໆ ຆຉ້ ບໟ ຄກຝ຋ຈພ ປພຈ, ຘພ໇ຌແຉ່ຓເຌບ໇ ໃຌໃ຅຃ທຟຓ, ຘຟຓຟຈຘໆຘຟຌກພຌໄຈ້ດ່ຟຄຊກຉໟບຄ຋ພຄຏ້ຘົໆຄ
ຘຟຌ ແຖຝ ຏປ້ ພຍຘຟຌ. ຅ົຈໝຟງ຋ຸຖຝກຈິ ບຟຈແຍຄ່ ບບກເຎຌພ 2 ຆຝຌິຈເຆພໆຌ :

ກ. ຅຺ຈໝາງຘະໝັກທຼກ (ເຍ຃າປໟບຄ)

ໜໞທງຄຟຌຉໞຟຄ໅ ຋ພຄຑຟກຖພຈ ແຖຝ ເບກຝຆົຌເ຃ງຎຝກຟຈປພຍຘຝໝພກຍຸກ຃ົຌເຂົ໇ຟເປພຈທຽກໃຌໜໟຟ຋ໆຉໞຟຄ໅ດ່
ເຖໆບງຄ໅. ຘຟຖພຍຑຟກຖພຈ຋ຝຍຟຌຌພ໇ຌຓຖຝຍຽຍນພກກຟຌປພຍຘຝໝພກ ແຖຝ ຘບຍເຘຄ຃ພຈເຖບກເຎພຌຓຟຈຉຝຊຟຌດ່

113

ແຖ້ທ ຊໟຟເບກຝຆົຌຘໞທຌນຟງ຅ຝໃນ້ຂຽຌ຅ົຈຓຟງຓຟຘຝໝພກ ນ ໃຍຘຝໝພກຈໟທງຉົຌເບຄ, ໃຌກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຘຝ
ໝພກທຽກຓກຟຌໃນ້ຂ໇ຓຌຘໞທຌຉົທ຃ ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຸຌ, ບຟງຸ, ຖຝຈພຍກຟຌຘຶກຘຟ, ຘຝຑຟຍ຃ບຍ຃ົທ, ເ຃ງເປພຈ
ທຽກຏໞຟຌຓຟແຖ້ທຍ, ຎຝຘົຍກຟຌ ແຖຝ ຃ທຟຓຆຟຌຟຌຑິເຘຈ, ໄຈ້ປ້ເຖໆບຄປພຍຘຝໝພກແຌທໃຈ ນ ຅ຟກໃຏ, ຓໃຏ຅ຝ
ປຍພ ປໟບຄ຃ທຟຓຎຝຑຈຶ ນ ຃໇ຟຎຝກຌພ , ຘຝຊຟຌ຋ຉໆ ິຈຉໆ ແຖຝ ຍຸກ຃ຌົ ບໟຟຄບຄ ກຟຌໃຆ້ຑຟຘຟຉບໟ ຄຊກຉບໟ ຄ ແຖຝ ຆພຈເ຅ຌ,
ໜໞທງຄຟຌຍຟຄແນ່ຄ຅ຝຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຑຟຘຟ຋ຂໆ ຽຌຎຝກບຍກຟຌຘຟຑຟຈໃຌກຟຌປພຍຑຝຌພກຄຟຌ

ຂ. ຅ຈ຺ ໝາງຌຈັ ຑຍ຺

຅ົຈໝຟງຌພຈຑົຍ ແຓ່ຌ຅ົຈໝຟງຌພຈເຎກຘຟນຟຖ ໃຌກິຈ຅ຝກຟຌຍຟຄດ່ຟຄ, ໃຌ຅ົຈໝຟງ຃ທຌຍບກນົທຂ໇ ນ
ເຖໆບຄຉໟບຄກຟຌຑົຍ, ຘຝຊຟຌ຋ໆ, ເທຖຟ ແຖຝ ທພຌໃນ້ແຌ່ຌບຌ, ຊໟຟ຅ຝໃນ້ກຽຓບຸຎຝກບຌ ນ ເບກຝຘຟຌໃຈກ຃ທຌ
ຍບກໄທ້ໃຌ຅ົຈໝຟງຌ໇ພຌ

຃.຅ຈ຺ ໝາງຽຉືບຌ຋ທຄ

຅ົຈໝຟງເຉບຌ຋ທຄ ເຎຌພ ຅ົຈໝຟງເຉບຌເຖບໆ ຄ຋ຖຸ ຝກຈິ ຐຟ່ ງໃຈໜຶໆຄປພຍ຅ຝເປຈພ ນ ຉິຈຉໆໃນເ້ ຎຌພ ກຟຌເຉບຌ
ກບໞ ຌ຋຅ໆ ຝເຊຄິ ເທຖຟ຋ໄໆ ຈກ້ ຟຌົຈເຑບໆ ຎບ້ ຄກພຌກຟຌນົຄຖຓ ນ ເຌ໇ພຌໃຘ່ທພຈຊຎຸ ຝຘຄົ ໃນ້ແ຅້ຄ. ຘທໞ ຌ຅ົຈໝຟງ຋ທຄຌພ໇ຌ
ຂຽຌຂ໇ຶຌເຓໆບຏ້ປຍພ ຘຟຌຍໄໆ ຈ້ຎຝຉິຍຈພ ຋ຸຖຝກິຈຉຟຓຘຌພ ງຟໄຈຖ້ ທໞ ຄເກຌເທຖຟ ຉຟຓ຋ໄໆ ຈ້ກຟຌົຈໄທ້.

຅ຈົ ໝຟງເຉບຌ ນ ຅ົຈໝຟງ຋ທຄ຋ໆໃຆ້ນຟງແຓ່ຌກຟຌເຉບຌ ນ ຋ທຄໜ໇. ກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຆຝຌິຈຌ໇ ຃ທຌ
ຖຝຓຈພ ຖຝທຄພ ກຟຌໃຆ້ຑຟຘຟ຋ໆຘຸຑຟຍ, ດ່ຟໃນເ້ ຎພຌກຟຌຍຄພ ຃ພຍ ນ ຂົຓໆ ຂ່. ເຊິຄ຅ຝໃຆ້຃ຟທໞຟ຅ຝຈຟເຌຌຉຟຓກຈົ

ໝຟງ ກ຃ທຌຍບກທໞຟໃຆຈ້ ທໟ ງ຃ທຟຓ຅ຟເຎພຌ.

ຄ.຅຺ຈໝາງ຿຃ຘະຌາຘຌິ ຃າໟ .

຅ຈົ ໝຟງໂ຃ຘຝຌຟຘິຌ຃ຟໟ ຌເ໇ ຎພຌ຅ົຈໝຟງ຋ຍໆ ຖິຘພຈນຟໟ ຄປຟໟ ຌຉໞຟຄ໅ຘຄົໆ ໄຎເຊຄິ ຍກຸ ຃ຌົ ຋ໆຍຖຘິ ຈພ ຃ຈິ ທຟໞ ຅ຝຘຌົ ໃ຅
ໃຌຘິຌ຃ຟໟ ຂບຄຉົຌ, ເຎຌພ ຖກພ ຘຝຌຝ຅ົຈໝຟງຆແ໇ ຅ຄ຃ຸຌຝຑຟຍ, ຖຟ຃ຟ ແຖຝ ຘໆິຄ຅ຄໃ຅ຉໞຟຄ໅ ຋ຏໆ ້ປຍພ ຘຟຌ຅ຝໄຈປ້ ພຍ຅ຟກ
ກຟຌຆ໇ຘຌິ ຃ໟຟຂບຄຉົຌຈຄໆພ ກຟໞ ທເຆຌພໆ ທໞຟເ຃ໆບຄຓ຃ຌຸ ຝຑຟຍຈ,ຖຟ຃ຟກຊກ,ຍຖິກຟຌຘົໆຄເຊຄິ ຍໞບຌ,ຉຈິ ຉຄ໇ພ ປຍພ ຎຝກຌພ ,
ຘໟບຓແຎຄໄຖງຝງຟທ, ຓຂບຄແ຅ກຂບຄແຊຓຉຟຓຘຓົ ຃ທຌ.

຅.຅ຈ຺ ໝາງຘັໃຄຽ຃ບໃື ຄ - ຘັຄໃ ຽ຃ບໃື ຄ.

ຍຖຘິ ຈພ ນ ນໟຟຄປໟຟຌໜຄໆຶ ໅ ນ ເບກຝຆົຌໜຶໆຄ໅ ບຟຈຓ຃ທຟຓຉບໟ ຄກຟຌຘພໆຄຆຘ໇ ິຌ຃ໟຟ ໂຈງ຋ຟຄ຅ົຈໝຟງໄຈ້, ໃຌ
ກຟຌຘພຄໆ ຆຘ໇ ຌິ ຃ຟໟ ຌຌ໇ພ , ຏ້ຘົຄໆ ຉບໟ ຄຍບກໃນຊ້ ກຉບໟ ຄດໃ່ ຌ຅ົຈໝຟງທຟໞ ຉບໟ ຄກຟຌຘຌິ ຃ໟຟຆຝຌຈິ ໃຈ, ຃ຌຸ ຝຑຟຍ

ຂຝໜຟຈໃຈ, ຖຸ້ຌໃຈ, ຅ຟຌທຌເ຋ຟົໆ ໃຈ, ໃນຘ້ ໆົຄໄຎຍບໞ ຌໃຈ ແຖຝ ຊໟຟຏຘ້ ຄໆົ ເ຃ບໆ ຄຘໆົຄໂຈງກົຄ ນ ໄຎຘຝຌ ກຉບໟ ຄແ຅້ຄ
ຖຟງຖຝບຽຈໃຌ຅ຈົ ໝຟງຈຽທກຌພ .

114

ຘ.຅ຈ຺ ໝາງຘບຍຊາຓ ຾ຖະ ຉບຍ຃າຊາຓ.

ເຎພຌ຅ຈົ ໝຟງຉິຈຉຖໆ ຝນທຟໞ ຄ ຍຖຘິ ພຈນຟໟ ຄປຟໟ ຌ ນ ເບກຝຆົຌ຋ຘໆ ົຌໃ຅ຘບຍຊຟຓຖຟງຖຝບຽຈກໞຽທກພຍຘິຌ຃ໟຟ
ນ ກິຈ຅ຝກຟຈຟໟ ຌໃຈໜໆຄຶ ເຆຌພໆ ຖຟ຃ຟຘິຌ຃ຟໟ , ຃ຸຌຝຑຟຍຑເິ ຘຈ, ບຈພ ຉຟຘທໞ ຌນງ຺ຈແກ່ຏຂ້ ຟງ ຏ້ຆ໇ ນ ກຟຌປພຍຉທົ ແ຋ຌ຅ຟ
ໜຟໞ ງ, ກຟຌຆ໇ນຸ້ຌ໅ຖ໅.ໃຌກຟຌຘບຍຊຟຓຉບໟ ຄແຌຌ່ ບຌ, ແງກບບກເຎພຌເຖບໆ ຄ໅ ໃນແ້ ຅້ຄທຟໞ ຉໟບຄກຟຌປເ້ ຖໆບຄບພຌໃຈ,
ຖຝບຽຈຑຽຄໃຈ, ກຟຌຉບຍ຃ຟຊຟຓຌຌພ໇ ກ຃ທຌໃນກ້ ຄົ ກຍພ ຃ຟຊຟຓ ແຖຝ ຋ທົໆ ເຊຄິ ໝົຈ຋ຸກຂ໇ ຅ຶໆຄ຅ຝເກຈຎຝໂນງຈຌຟ
ກຌພ ຋ພຄຘບຄຐ່ຟງ.

2.3. ໜຄັ ຘ຋ື າຄຖຈັ ຊະກາຌ.
ໜຄພ ຘ຋ຟຄຖພຈຊຝກຟຌ ແຓຌ່ ເບກຝຘຟຌ຋ເໆ ຎຌພ ນກພ ຊຟຌ຋ຟຄກຟຌ ເຆຄໆິ ໄຈແ້ ກໜ່ ພຄຘ຋ໆຑທົ ຑພຌຖຝນທໞຟຄ຋ຟຄກຟຌ

ກພຍ຋ຟຄກຟຌ ແຖຝ ໜຄພ ຘ຋ໆ຋ຟຄກຟຌຑທົ ຑພຌກພຍໜໞທງຄຟຌຉໞຟຄ໅຋ໆຍໆແຓຌ່ ຋ຟຄກຟຌ ນ ຍຸກ຃ຌົ ຑຟງຌບກ ຑທົ ຑຌພ ກຍພ
຋ຟຄກຟຌ, ເບກຝຘຟຌ຋຋ໆ ຟຄກຟຌ຅ພຈຂຶຌ໇ ເຑໆບເຎຌພ ນພກຊຟຌ຋ຟຄກຟຌ ແຖຝ ເບກຝຘຟຌ຋ໆ຋ຟຄກຟຌ຅ຈພ ຂ໇ຶຌຉຟຓກຈົ ໝຟງ
, ຖຝຍຽຍ ນ ຂກ໇ ຟຌົຈຖທຓຓ 6 ຆຝຌຈິ ຃: ໜຄພ ຘຑຟງຌບກ, ໜຄພ ຘຑຟງໃຌ, ໜຄພ ຘຎຝ຋ພຍຉຟ, ໜພຄຘຘໆພຄກຟຌ, ໜພຄຘ
ຎຝຆຟຘຟຑພຌ ແຖຝ ໜຄພ ຘ຋ໆຑຝຌກພ ຄຟຌເປຈພ ຂຌ໇ຶ ເຑບໆ ປພຍໄທ້ເຎພຌນກພ ຊຟຌໃຌ຋ຟຄກຟຌ.

ກ.ໜັຄຘຑື າງຌບກ.

ໜຄພ ຘຑຟງຌບກ ແຓ່ຌ຅ົຈໝຟງ ນ ເຎພຌໜພຄຘຉຈິ ຉໆຖຝນທໞຟຄ຋ຟຄກຟຌ ນ ຋ຟຄກຟຌຉຈິ ຉຖໆ ຝນທຟໞ ຄໜໞທງ
ຄຟຌບໆຌ໅ ນ ເຊຄິ ຍກຸ ຃ຌົ ຑຟງຌບກ ເຆໆິຄກຟຌົຈໄທຈ້ ຄໆພ ຌ.໇

- ຍໞບຌໃຘເ່ ຖກຖຝນພຈ(ຊໟຟຓ), ຉທົ ຑຝງພຌຆຝຌຝ (ຉທົ ນງ໇) ແຖຝ ເຖກຎຝ຅ຟຂບຄເ຅໇ຟົ ຂບຄໜຄພ ຘ ເຆຌພໆ ໜທໞ ງທິຆຟ
ກຟຌ, ຘຟຌພກຄຟຌ, ກຝຆທຄ, ຍຖຘິ ພຈ ແຖຝ ຍຟໟ ຌເຎຌພ ຉ໇ົຌ.

- ຘຝຊຟຌ຋ໆ຋ຟຄກຟຌ ນ ຃ຝຌຝກຟຓຝກຟຌ ເຆິຄໆ ເຎພຌເ຅໇ຟົ ຂບຄໜພຄຘຌ໇ຌພ ເຆພໆຌ ຋ໆນໟບຄກຟຌຎກົ ຃ບຄເຓບຄ, ນໟບຄກຟຌ
ຎກົ ຃ບຄເ຅ຟົ໇ ແຂທຄ, ກຝຆທຄ, ຘຟຌກພ ຄຟຌຌຟງກົ ເຎພຌຉຌົ໇ .

- ທຌພ ,ເຈບຌ,ຎ ຋ບໆ ບກ຅ຈົ ໝຟງໃນ້ໃຘທ່ ພຌ຋ ເຈບຌ ແຖຝ ຎ ເຎພຌຉົທເຖກເຆໆຌພ 24/6/1996.
- ເຖໆບຄໃນໃ້ ຘ່ເຖໆບຄນງ໇ ຋ໆເຎພຌເຌ໇ບໃຌໃ຅຃ທຟຓຘພ໇ຌ຋ຘໆ ຸຈ ຂບຄໜຄພ ຘຘຝຍຍພ ຌ໇ພຌ ໃຌກຖຝຌເຎພຌໜພຄຘຉໆເຌໆບຄໂຈງ

ຎກົ ກຝຉິ ໃນໃ້ ຘ່ເຖບໆ ຄຂບຄໜພຄຘຘຝຍຍພ ເຈຓ.
- ຃ຟຂ໇ຶຌຉົຌ໇ ກໃກ້ໃຘ່ຉຟຓຊຝຌຝຂບຄຏປ້ ພຍໜພຄຘ.
- ບໟຟຄບຄ(ຊຟໟ ຓ) ໃນ້ບຄໃຘ່ໜພຄຘ຋ໆເ຃ງຓກຟຌຉຈິ ຉກໆ ພຌ ຘຝເຑຟຝໜຄພ ຘ຋ໆ຋ຟຄກຟຌ ເຆິໆຄຏ຋້ ໆປພຍໜພຄຘໄຈ້ປຍພ ຓຟກບໞ ຌ

ແຖ້ທ ຅ຝ຅ຟກ຋ຟຄກຟຌໃຈກຉຟຓ ໂຈງບຟໟ ຄບຄໃນ້ຊກຉໟບຄທໞຟໃຏເຎພຌເ຅ົ໇ຟຂບຄໜຄພ ຘຌຌ໇ພ ຊໟຟຘໆຄົ ໄຎໃຌຆບຄຈຽທກຌພ ຍໆ
ໄຈ້ ກໃນຍ້ ບກທໞຟຘໆົຄໄຎ຋ຟຄໃຈ.
- ຂ຃໇ ທຟຓໃນໃ້ ຘ່ເຌ໇ບໃຌຘຟ຃ຌພ ຂບຄເຖບໆ ຄໃນ້ຊກຉບໟ ຄ ແຖຝ ເຂ໇ົຟໃ຅ຄໞຟງ. ຊໟຟຓ຅ຸຈຎຝຘຄົ ໃຘນ່ ຟງບພຌໃນ້ແງກບບກ
ເຎພຌຂ໇໅.
- ຃ຟຖົຄ຋ໟຟງ ໃນໃ້ ຘ຃່ ຟຖົຄ຋ຟໟ ງຉຟຓຊຝຌຝຂບຄຏ້ປຍພ ໜພຄຘ.
- ໜໟຟ຋ໆຉຟແໜ່ຄໃນ້ໃຘຉ່ ຟແໜຄ່ ຂບຄເ຅ຟ໇ົ ຂບຄໜພຄຘ.
- ເຆພຌຆໆ ໃນ້ເຆຌພ ຆຖໆ ຟງຓເ຅ຟ໇ົ ຂບຄໜຄພ ຘ ແຖຝ ໃນຂ້ ຽຌຆໆເຉພຓໄທຖ້ ຸ່ຓຖຟງເຆຌພ .

115

- ຑຟກຘໞທຌ຋ຟຄກຟຌເ຅ົຟ໇ ຂບຄເຖໆບຄ ໃນ້ຂຽຌຆໆເ຅໇ົຟຂບຄເຖບໆ ຄ ນ ໜທໞ ງຄຟຌ຋ໆບບກໜພຄຘຌ໇ພຌ.
- ຊຟໟ ຑຟກຘໞທຌ຋ຟຄກຟຌ຋ໆບບກໜພຄດ່ໃຌຖຝຈພຍກຝຆທຄ ໃນໃ້ ຘ່ຆໆ຋ຟຄກຟຌເ຅ຟົ໇ ຂບຄເຖບໆ ຄ຋ພຄຖຝຈຍພ ກຓົ ແຖຝ ກບຄ.

ຊໟຟຑຟກຘທໞ ຌ຋ຟຄກຟຌ຋ໆບບກໜຄພ ຘດໃ່ ຌຖຝຈພຍກົຓຖຄົ ຓຟກໃຘຆ່ ໆເ຅ຟ໇ົ ຂບຄເຖໆບຄ ຑຽຄຖຝຈພຍກບຄ ນ ໜທໞ ງຄຟຌ຋ໆ
ປຍພ ຏິຈຆບຍ.
- ໂ຋ (ເຍໂ຋) ໃນ້ຖຄົ ຋ຟໟ ງເຖກໂ຋ຖຝຘຍພ ຂບຄ຋ຟຄກຟຌ ເ຅ຟ໇ົ ຂບຄເຖໆບຄ(ຊຟໟ ຓ) ນ ໜໞທງຄຟຌ຋ບໆ ບກໜພຄຘ ແຖຝ ເຖກ
ໝຟງຑຟງໃຌຉ້ໄຎຘຝຌຘຟຂຟ (ຊຟໟ ຓ).
- ຘຟເຌຟົ ຘໆົຄ (ຊຟໟ ຓ) ໃຌກຖຝຌ຋ໆຏຘ້ ົຄໆ ຅ພຈ຋ຟຘຟເຌົຟຘົໆຄໄຎໃນ້ຏ້ໃຈແຖ້ທໃນ້ໃຘຆໆເຉຓພ ນ ຆນໆ ງຂ໇ ບຄຑຟກຘໞທຌ຋ຟຄ
ກຟຌຌຌພ໇ ນທຟໞ ຆໆຍຸກ຃ຌົ ຋ໆຘົຄໆ ຘຟເຌົຟໄຎໃນ້ເຑໆບເຂົ໇ຟໃ຅ຖຝນທໞຟຄຏຘ້ ຄົໆ ແຖຝ ຏ້ປຍພ .
ຂ.ໜັຄຘືຑາງເຌ.

ໜຄພ ຘຑຟງໃຌ ແຓ່ຌໜຄພ ຘຉຈິ ຉ຋ໆ ຟຄກຟຌ, ເຎຌພ ແຍຍຌບໟ ງກທຟໞ ໜຄພ ຘຑຟງຌບກ ເຎຌພ ໜພຄຘ຋ໆໃຆຉ້ ຈິ ຉຑໆ ຟງໃຌ
ກຝຆທຄ, ກົຓ ນ ແຂທຄຈຽທກຌພ ຂ຃໇ ທຟຓໜໟບງກທຟໞ ໜຄພ ຘຑຟງຌບກ.

຃.ໜຄັ ຘືຎະ຋ັຍຉາ.

ໜພຄຘຎຝ຋ພຍຉຟ ແຓ່ຌໜພຄຘ຋ໆໃຆ້ຎຝ຋ຍພ ຉຟ ແ຋ຌກຟຌຖົຄຆໆຂບຄນົທໜຟໟ ໃຌ຋ຟຄຖພຈຊຝກຟຌໂຈງໃນ້ນທົ ໜຟໟ
ໃຌ຋ຟຄຖພຈຊຝກຟຌ ນ ຏ຋້ ໄໆ ຈ້ຓບຍໝຟງ຅ຟກນທົ ໜຟໟ ໃຌ຋ຟຄຖພຈຊຝກຟຌ ເຎພຌຏປ້ ຍພ ຏິຈຆບຍເຆພຌຆນໆ ງ໇ກຟກຍພ ຉຟ.

ໜພຄຘຎຝ຋ຍພ ຉຟໃຆໄ້ ຈ້ຘຝເຑຟຝ຋ຟຄກຟຌ ນ ໃຆໄ້ ຈກ້ ພຍຍຸກ຃ົຌຑຟງຌບກຘຝເຑຟຝ ເຆໆຄິ ຍໆແຓ່ຌເຖ໇ບຄຘຟ຃ພຌ
ເຆໆພຌ ກຟຌຂຖຟງຖຝບຽຈເຑຓໆ ຉຓໆ , ກຟຌຘໆຄົ ຘຟເຌົຟໜຄພ ຘ, ຘິໆຄຂບຄ ນ ເບກກຝຘຟຌຉບຍປພຍ຋ຍໆ ກໆ ຽໞ ທກພຍຂ໇຃ທຟຓ຋ຟຄ
ກຟຌບຌພ ຘຟ຃ຌພ ນ ເຖບໆ ຄກຟຌເຄຌິ . ກຟຌແ຅ຄ້ ຏົຌຄຟຌ຋ໆໄຈຈ້ ຟເຌຌກຟຌໄທ,້ ກຟຌເຉບຌ, ກຟຌ຋ທຄ຋ໆ຃ົຄ຃ໟຟຄ ໂຈງນທົ
ໜຟໟ ກຟຌຈົ ເປພຈເຎພຌ຃ຟຘໆຄພ ໃຆ້ໜພຄຘຎຝ຋ພຍຉຟ.

ຄ.ໜັຄຘຘື ັໃຄກາຌ.

ໜພຄຘຘຄໆພ ກຟຌຖທຓຓ 3 ຆຝຌິຈ຃: ຃ຟຘພໆຄ, ຖຝຍຽຍ, ຂ໇ກຟຌຈົ (ຈຟຖພຈ, ໝຟງແຉ່ຄຉຄ໇ພ , ຂ໇ກຟຌົຈເຎພຌຉົ໇ຌ)

3. ນກົັ ກາຌຂບຄກາຌຂຼຌ຅຺ຈໝາງ ຾ຖະ ທ຋ິ ີຂຼຌ຅຺ຈໝາງ

ໃຌກຟຌຂຽຌ຅ົຈໝຟງຉຟໞ ຄ໅ ຓນພກກຟຌຈພໆຄຉໆໄຎຌ:໇

- ຂຽຌ຃ຟຂຌ໇ ຉ໇ຌົ ແຖຝ ຃ຟຖົຄ຋ໟຟງໃນ້ເໝຟຝຘຓົ ກພຍຊຟຌຝຂບຄຏ້ປພຍ ໃຌໂບກຟຈຉໞຟຄ໅.
- ຂຽຌໃນໄ້ ຈເ້ ຌບ໇ ໃຌຘຟ຃ຌພ ແຖຝ ກຝ຋ຈພ ປຈພ .
- ໃຆ້ຑຟຘຟຘຑຸ ຟຍ, ຊກຉໟບຄ ແຖຝ ເໝຟຝຘົຓກພຍເຌ໇ບໃຌ຋ໆຉບໟ ຄກຟຌຘຘໆ ຟຌ.
- ຂຽຌໃນ້ຘຝບຟຈ, ປຽຍປໟບງ, ຍຓໆ ປບງຂຈຂໟຟ ແຖຝ ຖຍຶ .
- ຂຽຌໃນຊ້ ກຉຟຓປຍແຍຍຂບຄກຟຌຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງ.
- ຅ໞຟໜໟຟຆບຄ຅ົຈໝຟງ (ຘຝນພກນຄພ ຆບຄ຅ຈົ ໝຟງ) ໃນຊ້ ກຉໟບຄ ແຖຝ ເໝຟຝຘົຓ.
- ຍ຃ໆ ທຌໃຆ້ຌ໇ຟເຓກິ ຘແຈຄໃຌກຟຌຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງ ນ ຘຝນພກນຄພ ຆບຄ.

116

4. ປຍູ ຾ຍຍຂບຄກາຌ຅ໞາໜາໟ ຆບຄ.

ຉຟຓຎກົ ຝຉແິ ຖທ້ , ເຓບໆ ຑທກເປົຟຘໆຄົ ໜພຄຘ຅ຟກຍບໞ ຌຌ໇ ໄຎນຟຍບໞ ຌບໆຌຉໟບຄໃຆຈ້ ໟທງຆບຄ຅ຈົ ໝຟງ, ກຟຌ຅ຟໞ
ໜໟຟຆບຄໜພຄຘ ກຉໟບຄຊກຉຟຓແຍຍ຋ກໆ ຟຌຈົ ໄທ້ ຅ຄິໆ ຘຝຈທກແກ່ຏ້ຘົຄໆ ແຖຝ ຏ້ປພຍ, ປຍແຍຍກຟຌົຈຂບຄໄຎຘຝຌ ຍຟຄ຋
ກເຎພຌຆບຄເ຅້ງຘຂຟທ ນ ຘຌຟ໇ ຉຟຌ, ຓນຟງຂຝໜຟຈບຄຉຟຓກຟຌໃຆ້ໃນ້ຊກຉໟບຄເໝຟຝຘຓົ .

 ຃າຊາຓ:
1.຃ທຟຓໝຟງ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄ຅ົຈໝຟງຓແຌທໃຈແຈ່?
2.ຎຝເຑຈ຅ົຈໝຟງຓຎຝເຑຈໃຈແຈ່
3.ນກພ ກຟຌແຖຝທ຋ິ ຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງຓແຌທໃຈ?
4.ປແຍຍຂບຄກຟຌ຅ໞຟໜໟຟຆບຄແຓຌ່ ແຌທໃຈ?

117

ຍ຺ຈ຋ີ 11

ກາຌຂຼຌ຃າປໟບຄ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄກາຌຂຼຌ຃າປໟບຄ.

຃ຟປໟບຄແຓ່ຌໜພຄຘປໟບຄຂໃນ້ແກ້ໄຂຍພຌນຟໃຈໜຶໆຄຂບຄຍຸກ຃ົຌນ ກົຓກບຄ຋ໆງໆຌເຊິຄຏ້ຓໜໟຟ຋ໆປພຍຏິຈຆບຍ

ແຖຝ ຓຘິຈແກໄ້ ຂ຃ຟປໟບຄຂຈຄພໆ ກໞຟທ ເຆຌພໆ ຃ຟປບໟ ຄຂເຂຟົ໇ ປຽຌ, ຃ຟປໟບຄຂເຂົ໇ຟເປຈພ ທຽກ ແຖຝ ບໆຌ໅.

ເຑໆບໃນຘ້ ຝຈທກ ແຖຝ ເບກຝຑຟຍກຌພ ໃຌກຟຌເປພຈ຃ຟປໟບຄ ຘໞທຌນຟງ ເຑຌິໆ ໄຈ້ກຟຌົຈແຍຍ຃ຟປໟບຄໄທ ໃນ້຋ກຸ
຃ຌົ ເປພຈຉຟຓ ນ ຂຽຌໃຘປ່ ໞຟຄ຃ຟປບໟ ຄຌ໇ພຌ, ກຟຌຂຽຌ຃ຟປໟບຄ ຘິໆຄຘຟ຃ທຌໃນ້ຊກແຍຍ຋ໆກຟຌຈົ ໄທ້. ແຉຍ່ ຟຄຍໞບຌກງຄພ ຍໆ
຋ພຌຓແຍຍ຃ກພ ແຌ່ ຅ໆຄຶ ຅ຟເຎພຌ຃ທຌປ້ທ຋ິ ຂຽຌ຃ຟປໟບຄ.

2. ຎະຽຑຈຂບຄ຃າປບໟ ຄ ຃ຟປໟບຄ຋ທົໆ ໄຎ,຃ຟປບໟ ຄຂຖຟຑພກປຽຌ,຃ຟປໟບຄຂເຂົ໇ຟໂປຄປຽຌ,຃ຟ

຃ຟປບໟ ຄຓນຟງຎຝເຑຈ຋ໆຓກພ ຌຟໃຆຓ໇ ຈໆຄພ ຌ:໇
ປໟບຄຂຘຝໝກພ ທຽກຉໞຟຄ໅ ແຖຝ ບໆຌ໅.

ກ.຿຃ຄປໞາຄຖທຓກາຌຂຼຌ຃າປໟບຄ຋ທໃ຺ ແຎ

1. ຑາກຉໄຌ຺
ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ຎຝຆຟຆຌົ ຖຟທ

ຘພຌຉຑິ ຟຍ ເບກຝຖຟຈ ຎຝຆຟ຋ຎິ ຝໄຉ ເບກຝຑຟຍ ທພຈ຋ຝຌຝຊຟທບຌ

ເຍ຃າປໟບຄ

ປຽຌ...........................................................................................................
(ໂຈງຏໞຟຌ............................................................)

ເຖບໆ ຄ..........................................................................................................
2. ຑາກ຾ຌະຌາຉຌ຺ ຽບຄ

ຂຟໟ ຑຝເ຅ົ໇ຟ ຋ຟໟ ທ/ຌຟຄ ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຸຌ
...............................................................................

ເກຈເຓໆບທພຌ຋...............ເຈບຌ............ຎ............ຍໟຟຌເກຈ............ເຓບຄ............ແຂທຄ
.............

ຍໟຟຌດຎ່ ພຈ຅ຍຸ ພຌ................................................ເຓບຄ.......................ແຂທຄ
.........................

118

3.ຑາກຽຌືບໄ ເຌຂບຄ຃າປໟບຄ.

຅ຈຸ ຎຝຘົຄ

.....................................................................................................................

......................................................................................................................

...........

຃ຟຎຝຉງິ ຟຌ

..................................................................................................................

1.....................................................................................................................

...........

2.....................................................................................................................

..........

3.....................................................................................................................

..........

ນທພຄດຟ່ ຄງິໆຄທຟໞ ຃ຝຌຝ..................................຃ຄົ ຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຉຟຓ຋ຟຄ຃ທຌຈໟທງ.

ປຽຌຓຟຈໟທງ຃ທຟຓເ຃ຟົ ຖຍົ ແຖຝ ຌຍພ ຊດ່ຟຄຘຄ

4. ຑາກ຋ໟາງ ຋ໆ................ທຌພ ຋

....../...../.....

ຖຟງເຆຌພ ຏ່ປໟບຄຂ

.....................

(ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຸຌ)

ຂ. ຿຃ຄປໞາຄ຃າປບໟ ຄຂຖາຑັກປຼຌ

ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ຎິ ຝໄຉ ຎຝຆຟຆົຌຖຟທ
ຘຌພ ຉຑິ ຟຍ ເບກຝຖຟຈ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ເບກຝຑຟຍ ທພຈ຋ຝຌຝຊຟທບຌ

ເຍ຃າປບໟ ຄຂຖາຑກັ ກາຌປຼຌ

ປຽຌ...........................................................................................................
ເຖບໆ ຄ..........................................................................................................
ຂໟຟຑຝເ຅໇ົຟ ຋ຟໟ ທ/ຌຟຄ ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຸຌ
...............................................................................

119

ຆຌ໇ພ ປຽຌ/ຖຝຍຍົ ປຽຌ................ນບໟ ຄປຽຌ................ຘົກປຽຌ.....................ນຑກພ
..........ຍຟໟ ຌ..........................ເຓບຄ............................................ແຂທຄ
......................................
ຍໟຟຌດ່ຎພຈ຅ຸຍຌພ ................................................ເຓບຄ.......................ແຂທຄ
.........................
ຓ຅ຈຸ ຎຝຘົຄຖຟຑພກແຉທ່ ພຌ຋....................ເຊິຄທຌພ ຋
.............../........../....................................
ຍໟຟຌ຋຅ໆ ຝເຓບ...................................ເຓບຄ............................ແຂທຄ
.................................
ເຍໂ຋ຉຈິ ຉໆ
..................................................................................................................
ເນຈຏຌົ
.......................................................................................................................
......................................................................................................................
...........

ນທພຄດ່ຟຄງິໆຄທຟໞ ຏ້ບຟຌທງກຟຌ/ນທົ ໜໟຟນໟບຄກຟຌ................................຃ຄົ ຑິ຅ຟຖຝຌຟຉຟຓ຋ຟຄ຃ທຌ

ຈໟທງ.

ປຽຌຓຟຈໟທງ຃ທຟຓເ຃ົຟຖົຍ ແຖຝ ຌຍພ ຊດ່ຟຄຘຄ

຋.ໆ ...............ທຌພ ຋

....../...../.....

຃ຎຝ຅ຟນບໟ ຄ ຃ຝຌຝນບໟ ຄ ຖຟງເຆຌພ ຏ່ປບໟ ຄຂ

.....................

ຏບ້ ຟຌທງກຟຌ

຃.຃າປໟບຄຂຽຂໄາ຺ ປຼຌ

ຘຟ຋ຟຖຝຌຝຖຈພ ຎຝຆຟ຋ິຎຝໄຉ ຎຝຆຟຆົຌຖຟທ
ຘພຌຉິຑຟຍ ເບກຝຖຟຈ ຎຝຆຟ຋ຎິ ຝໄຉ ເບກຝຑຟຍ ທພຈ຋ຝຌຝຊຟທບຌ

120

ເຍ຃າປບໟ ຄຂຽຂໄ຺າປຼຌ

ປຽຌ຃ຝຌຝ຋ຟໞ ຌບຟຌທງກຟຌໂປຄປຽຌ..................................................................
(ໂຈງຏຟໞ ຌ...................................................................................................)
ເຖໆບຄ: ຂເຂົ໇ຟປຽຌ
ຂໟຟຑຝເ຅ົ໇ຟ ຋ຟໟ ທ/ຌຟຄ ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຌຸ
..............................................................................

ບຟງຸ..............ຎເຎພຌຌພກປຽຌປຽຌດ່ໂປຄປຽຌ
.............................................................ເຓບຄ............................................ແຂທຄ
......................................................................
ທຌພ ເຈບຌຎເກຈ........./......../...........ຍຟໟ ຌ...............ເຓບຄ........ແຂທຄ
....................................
ຍຟໟ ຌດ່ຎຈພ ຅ຍຸ ຌພ ................................................ເຓບຄ.......................ແຂທຄ
........................
ຆຑໆ /ໆ ແຓ່...........ບຟງຸ.......ບຟຆຍ.........ຍໟຟຌ.........ເຓບຄ..............ແຂທຄ.............ເຍໂ຋
...............
ຊເຎຌພ ກຽຈປຽຌຓຟງພຄ຋ໞຟຌຏ້ບຟຌທງກຟຌໂປຄປຽຌ
..................................................................
ເນຈຏຌົ ເຑບໆ ຂເຂ໇ົຟປຽຌຆ໇ພຌ....................................ຘກົ ປຽຌ
................................................
ເຓບໆ ໄຈເ້ ຂ໇ຟົ ປຽຌແຖທ້ ຂຎຝຉງິ ຟຌທຟໞ
.....................................................................................
......................................................................................................................
..........

ນທພຄດ່ຟຄງຄໆິ ທຟໞ ຋ຟໞ ຌຏບ້ ຟຌທງກຟຌ຃ຄົ ຑິ຅ຟຖຝຌຟຉຟຓ຋ຟຄ຃ທຌຈທໟ ງ.
ປຽຌຓຟຈໟທງ຃ທຟຓເ຃ົຟຖຍົ ແຖຝ ຌພຍຊດຟ່ ຄຘຄ
຋ໆ................ທຌພ ຋

....../...../.....
຃ຈພ ຉິຓຟຑບໟ ຓ
1 ໃຍດຄ໇ພ ດຌກຟຌປຽຌ
2 ໃຍດພ໇ຄດຌ຋ໆດ່
3 ຆທຝຎຝນທຈພ
4 ໃຍປພຍຎຝກຌພ

຃ຟເນຌພ ແຖຝ ຖຟງເຆພຌຏບ້ ຟຌທງກຟຌ

121

ຄ ຃າປບໟ ຄຂຘະໝັກທຼກ

ເຍ຃າປໟບຄຂຽຂໄ຺າຽປຈັ ທຼກ

ປຽຌ...........................................................................................................
ເຖໆບຄ..........................................................................................................
ຂໟຟຑຝເ຅໇ົຟ ຋ຟໟ ທ/ຌຟຄ ຆໆ ແຖຝ ຌຟຓຘຝກຸຌ
..............................................................................
ເກຈເຓບໆ ........./......./........຋ໆຍຟໟ ຌ..........................ເຓບຄ..........................ແຂທຄ
.................
ຍໟຟຌດຎ່ ພຈ຅ຍຸ ພຌ........................ເຓບຄ.......................ແຂທຄ.........................ເຍໂ຋
................
ຖຝຈພຍທພຈ຋ຝຌຝ຋ຟ຅ຍົ ຆຌ໇ພ .........ຂບຄໂປຄປຽຌ.......................ໃຌຘກົ ປຽຌ
.................................
ເຎຌພ ຖກຂບຄ຋ໟຟທ................................................ ແຖຝຌຟຄ
...............................................
ຓ຅ຸຈຎຝຘຄົ ຂເຂົ໇ຟເປຈພ ທຽກ຋ໆ
.............................................................................................
ເຓໆບໄຈເ້ ຂົຟ໇ ເປພຈທຽກແຖ້ທຂຎຝຉິງຟຌ
ທໞຟ:..............................................................................
......................................................................................................................
.........
......................................................................................................................
.........
......................................................................................................................
.........
ນທພຄດຟ່ ຄງຄໆິ ທໞຟ຋ໞຟຌ຃ົຄຑ຅ິ ຟຖຝຌຟຉຟຓ຋ຟຄ຃ທຌຈທໟ ງ.

ປຽຌຓຟຈໟທງ຃ທຟຓເ຃ົຟຖຍົ ແຖຝ ຌພຍຊດຟ່ ຄຘຄ
຋ໆ................ທພຌ຋....../...../.....
ຖຟງເຆຌພ ຏປ່ ໟບຄຂ
.....................

122

3. ທ຋ິ ຂີ ຼຌ຃າປບໟ ຄ.

- ເຌບ໇ ໃຌຉໟບຄກຝ຋ພຈປຈພ , ຅ຝແ຅ຄ້ , ເທ໇ຟົ ຉຟຓ຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄ, ຍເໆ ທ໇ົຟຉທົ ຝ ນ ນບກຖທຄ ຊຟໟ ຍຈໆ ໆຄພ ຌ໇ຌພ ຘຟຌພກຄຟຌ
຋ໆປຍພ ຏິຈຆບຍ຅ຝຍໆຑິ຅ຟຖຝຍຟ຃ຟປໟບຄຂຂບຄຉຌົ .

- ຃ຟເທົ໇ຟ຋ໆຂຽຌຉໟບຄຘຑຸ ຟຍ, ຘຝແຈຄ຃ທຟຓຌຍພ ຊ.
- ກຟຌຂຽຌຉົທໜຄພ ຘຉໟບຄໃນ້຅ຝແ຅້ຄບໞຟຌຄໞຟງ, ຂຽຌຈໟທງຌ ຟ໇ ເຓກິ ຘຈຽທ ແຖຝ ຍໆຂຽຌຈໟທງຌ ຟ໇ ເຓກິ
ຘແຈຄ, ຍ຃ໆ ທຌຖຶຍ ນ ເປຈພ ໃນ້ເຎ໇ບຌ, ຃ທຌໃຆເ້ ຅້ງຂຝໜຟຈເໝຟຝຘົຓ ແຖຝ ໃນຘ້ ຝບຟຈຄຟຓຉຟ.

123

4. ຍຈ຺ ຉ຺ທດຸ່າຄກາຌຂຼຌ຃າປບໟ ຄ.

ຘາ຋າຖະຌະຖຈັ ຎະຆາ຋ຎິ ະແຉ ຎະຆາຆ຺ຌຖາທ
ຘັຌຉິຑາຍ ຽບກະຖາຈ ຎະຆາ຋ິຎະແຉ ຽບກະຑາຍ ທຈັ ຋ະຌະຊາທບຌ

ເຍ຃າປບໟ ຄ

ປຼຌ: ຋າໞ ຌ຃ະຌະບາຌທງກາຌ຿ປຄປຼຌ ຓັຈ຋ະງຓ຺ ຋ີໃກາ຾ຑຄຌະ຃ບຌນທົ ຄທຼຄ຅ຌັ .
(຿ຈງຏາໞ ຌກາຌ຅ັຈຉຄັໄ ຋ກໃີ ຼທໃ ຂໟບຄ)
ຽຖໃືບຄ: ຂຽຂ຺າໄ ປຼຌ.
ຂໟາຌໟບງ ຋າໟ ທ ຘຌູ ຋ບຌ ຅ັຌ຋ະບຸຈຓ຺ ບາງຸ 16 ຎີ ຽຎຌັ ຌັກປຼຌ ດຸູ່ຓຈັ ຋ະງຓ຺ ຌ. ຽຓບື ຄ ຎ.
຾ຂທຄ ຅າຎາຘກັ .
ຽກີຈຽຓບໃື ທຌັ ຋ີ 3/ 8 /80 ຋ຍໃີ າໟ ຌ ກ. ຽຓືບຄ ຎ. ຾ຂທຄ຅າຎາຘກັ , ຽຎັຌຖກູ ຂບຄ ຋ໞາຌ ຘ. ບາ ງຸ 38 ຎ,ີ
ບາຆຍີ ຑະຌກັ ຄາຌ຃,ູ ຍບໞ ຌຎະ຅າກາຌ຿ປຄປຼຌຓຈັ ຋ະງ຺ຓ ຆ. ຾ຖະ ຌາຄ ຓ. ບາງຸ 35 ຎ,ີ ບາຆຍີ
຃າໟ ຂາງດຉູຸ່ ະນົາຈ຋າຈນທົ ຄ. ຎັຈ຅ຸຍຌັ ດູຸ່ຍາໟ ຌ຋າຈນທົ ຄຽໜືບ, ຽຓືບຄແຆຽຘຈຊາ, ກາ຾ຑຄຌະ ຃ບຌ
ທຼຄ຅ັຌ.
ຊຽື ຎັຌກຼຈປຼຌຓາງັຄ຋າໞ ຌ ຽຑບໃື ຂຽຂາໄ຺ ປຼຌດູຸ່຿ປຄປຼຌຓັຈ຋ະງຓ຺ ຘ .ຎີ຋ີ 2 ຽຌືໃບຄ຅າກທໞາ
ຂາໟ ຌໟບງແຈງ້ ກ຺ ງາໟ ງຂຶຌໄ ຓາຌາ຃ບຍ຃຺ທ຋ຓີໃ າຉັຄໄ ນກົັ ຊາຌດຑູຸ່ ໄີ ຾ຖະ ແຈປ້ ຼຌ຅ຍ຺ ຓັຈ຋ະງຓ຺ ຎ຋ີ ີ 1 ເຌ
ຘກ຺ ປຼຌ 1994-95 ຾ຖທ້ .
ຈຄັໃ ຌັໄຌ, ຅ໃຄຶ ຂຼຌ຃າປໟບຄຘະຍຍັ ຌໄີປບໟ ຄຂຓາງັຄ຋າໞ ຌ ຽຑືບໃ ຂ຃ທາຓຑິ຅າຖະຌາ຾ກແ້ ຂ ຉາຓ຋າຄ
຃ທຌຈໟທງ.
ຽຓືບໃ ຂາໟ ຌໟບງແຈ້ຽຂໄ຺າປຼຌດ຿ຸູ່ ປຄປຼຌ຾ນຸ່ຄຌ຾ໄີ ຖທ້ ຂຎະຉງິ າຌທໞາ ຅ະຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓຖະຍຼຍທແິ ຌຂບຄ
຿ປຄປຼຌດາຸ່ ຄຽຂຓັໄ ຄທຈ.

ປຼຌຓາຈໟທງ຃ທາຓ
ຌັຍຊດື າຸ່ ຄຘູຄ.

຃ັຈຉຈິ ຓາຑບໟ ຓຌຓີໄ :ີ ທັຌ຋ີ 23. 8 . 95
ຏປູ້ ບໟ ຄ
1. ເຍດໄັຄດືຌກາຌປຼຌ. ( ຖາງ
ຂ

2. ເຍດຄໄັ ດືຌ຋ໃີດ.ູຸ່
ຽຆຌັ )

124

3. ຆີທະຎະນທັຈ.

4. ເຍດຄັໄ ດຌື ປຍັ ຎະກຌັ . ຘູຌ຋ບຌ ຅ັຌ຋ະບຸຈຓ຺

຃າຽນຌັ ຾ຖະ ຖາງຽຆຌັ ຂບຄຏ້ບູ າຌທງກາຌ຿ປຄປຼຌ

125

126

127

128

ຍຈ຺ ຋ີ 12

ກາຌຂຼຌຍຈ຺ ບະ຋ິຍາງ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄຍຈ຺ ບະ຋ຍິ າງ.

ຍຈົ ບຝ຋ິຍຟງ ແຓຌ່ ຍຈົ ແຉ່ຄຎຝເຑຈໜຶຄໆ ເຆໆິຄໃຆ້຋ຈິ ຘຝຈ ແຖຝ ຉົທ຅ຄິ ຓຟບຝ຋ຍິ ຟງ ນ ຆແ໇ ຅ຄຈໟທງເນຈຏຌົ
ກຽໞ ທກພຍຍຌພ ນຟໃຈໜຄຶໆ ເຑບໆ ໃນ້ຏ້ບໞຟຌຏຒ້ ພຄເຂຟົ໇ ໃ຅ ແຖຝ ເຆໆບໝຌ໇ພ ຍພຌນຟຌ໇ພຌ.

ເຓໆບເປຟົ ຒຄພ ຂໞຟທ, ບຟໞ ຌໜພຄຘຑິຓຉຟໞ ຄ໅ ຓພກ຅ຝຑຍົ ຍຈົ ບຝ຋ຍິ ຟງເຖບ໇ ງ໅ເຆໆພຌ: ຍົຈບຝ຋ິຍຟງກຟຌເຓບຄ, ຍົຈຌຟ,
ຍົຈ຃ທຟຓ ແຖຝ ບໆຌ໅. ກຟຌບບກ຃ຟ຃ຈິ ເນຌພ , ກຟຌຖຟງຄຟຌ, ກຟຌຘິຈຘບຌ, ກຟຌຎຶກຘຟນຟຖທຽກຄຟຌຉຟໞ ຄ໅ກງພຄ
ຉໟບຄໃຆ້ກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງ. ຍົຈບຝ຋ຍິ ຟງ ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ແຖຝ ຅ຟເຎຌພ ໃຌຆທຈິ ຎຝ຅ຟທພຌ.

2. ຅ຸຈຎະຘຄ຺ ຂບຄກາຌຂຼຌຍ຺ຈບະ຋ຍິ າງ.

຅ຸຈຎຝຘົຄຂບຄກຟຌຂຽຌຍຈົ ບຝ຋ຍິ ຟງ ຎຝກບຍຈໟທງ 2 ຈໟຟຌ຃: ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຈໟຟຌປຍກຟຌ ແຖຝ ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຈໟຟຌ
ເຌ໇ບໃຌ.

2.1 ຅ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຈໟາຌປຍູ ກາຌ
຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຈຟໟ ຌປຍກຟຌຂບຄຍຈົ ບຝ຋ຍິ ຟງ ຉໟບຄຘຝເໜຉຟຓທ຋ິ ຃ົ໇ຌ຃ິຈຉກຶ ຉບຄດຟ່ ຄ຅ຝແ຅້ຄ ໝຟງ຃ທຟຓທຟໞ ຉບໟ ຄ

຅ຈພ ທຟຄເຎຌພ ຖຟຈພຍໃນ້ເໝຟຝຘົຓ ແຖຝ ຊກຉໟບຄ. ກຟຌໃຆ້ຘຍພ ຑຟຘຟຆພຈເ຅ຌ, ຎຝໂນງກຄຟໞ ງ, ກຝ຋ຈພ ປຈພ ເຑໆບໃນຏ້ບຟໞ ຌ
ຏ້ຒຄພ ເຂົ໇ຟໃ຅ກຄົ ກພຍ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌຂບຄຏແ້ ຉ່ຄ.

2.2 ຅ຸຈຎະຘຄ຺ ຈໟາຌຽຌບືໄ ເຌ.
຅ຈຸ ຎຝຘົຄຈໟຟຌເຌ໇ບໃຌຉໟບຄບຸຈົຓຘົຓຍຌ ແຖຝ ຊກຉໟບຄ ເຆິໆຄຘຝເໜຍພຌນຟໄຈ້ນຟງຈໟຟຌນຟງແຄ່, ຓເນຈຏົຌ

ຑຽຄຑ, ບໟຟຄນພກຊຟຌໄຈນ້ ຟງ ເຑໆບຎຝກບຍ຋ິຈຘຝຈໃນ້ແໜ້ຌ. ຍຈົ ບຝ຋ິຍຟງ຋ໆຊກຉບໟ ຄ ຅ຝຉບໟ ຄແຓ່ຌຍົຈບຝ຋ຍິ ຟງ຋ໆ
ຓ຋ິຈຘຝຈຆຈພ ເ຅ຌ ແຖຝ ເຌ໇ບໃຌແຌທ຃ຈິ ກຟໟ ທໜໟຟ.

3. ຎະຽຑຈຂບຄຍຈ຺ ບະ຋ຍິ າງ

ກຟຌຂຽຌຍົຈບຝ຋ິຍຟງແຍ່ຄບບກເຎຌພ ນຟງຎຝເຑຈຖຸຓ່ ຌ໇:

ກ. ຃າຌິງາຓ

ໄຈແ້ ກກ່ ຟຌຂຽຌບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງຂບຄ຃ຟຘຍພ ,ຂ໇຃ທຟຓ,ຘຟຌທຌ,ຘຸຑຟຘຈິ ແຖຝ ນົທຂ໇຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌຉໞຟຄ໅
ຉຝນບຈເຊິຄນົທຂ໇ຂບຄກບຄຎຝຆຸຓ,ນທົ ຂບ໇ ຝຑຎິ ຟງນງພຈຉິໃຌກຟຌໂຉ້ທຟ຋ເຎພຌຉົ໇ຌ.຃ຟຌິງຟຓຉໟບຄຘພ໇ຌ,ຆພຈເ຅ຌ ແຖຝ
ເຂຟົ໇ ໃ຅ຄຟໞ ງ.

129

ຂ. ຽຆີຄບັຈ

ເຎພຌ຃ຟບຝ຋ິຍຟງ,ຂ໇ບຟໟ ຄບຄ຋ໆຂຽຌຑິຓໄທ້ຂໟຟຄຖຸ່ຓຂບຄໜພຄຘ ນ ຉບຌ຋ໟຟງຂບຄເຖໆບຄບຟຈເຎພຌກຟຌຂຝນງຟງ
຃ທຟຓເຆໆບຓຉໆ຃ທຟຓໝຟງ,ໃນ້຃ທຟຓໝຟງນຍບກ຋ໆຓຟຂບຄເຖໆບຄ.ຊໟຟຘໞທຌ຋ໆເຎພຌເຆຄບພຈຍໆກໞຽທຂບຄກພຍເຌ໇ບເຖໆບ ຄ
຅ຝຑຟໃນ້ເຘງຖຈົ ຆຟຈ.ກຟຌຂຽຌເຆຄບຈພ ກເຎພຌກຟຌຂຽຌບຝ຋ິຍຟງໃນ້ຏ້ບໞຟຌເຂົ໇ຟໃ຅ເຊິຄ຋ໆຓຟນທພຈຊຸຎຝຘົຄຂບຄກຟຌ
ຂຽຌເຖບໆ ຄຌຌພ໇ .

຃. ຃າຊະ຾ນຄົ ນົື ຃າຊະ຾ນຄົ ຉໃຘາຌ

຃ຟຊຝແນຄເຎພຌກຟຌຂຽຌບຝ຋ິຍຟງ ນ ແ຅້ຄໃນ້ຘຟຌປ້຋ໆ຃່ກຖຝຌກຝ຋ຟຂ໇ຌເຑໆບງໆຌຉໆຘຟຌກໞບຌຘຟຌທິຑຟກ
ຘຟບຟຈເຎພຌກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງເນຈຏົຌ ນ ນພກຊຟຌເຑໆບເຉຓຉຘໆ ຟຌຎຝກບຍຑ຅ິ ຟຖຝຌຟບກເ຋ບໆ ໜໆຄຶ ກບໞ ຌຉພຈຘຌິ .

ຄ. ຃າບະ຋ິຍາງທ຋ິ ຎີ ະຉິຍັຈຽຖືບໃ ຄຉາໞ ຄໂ

ໄຈ້ແກ່ກຟຌບຝ຋ິຍຟງທິ຋ຎຸຄແຉ່ຄບຟນຟຌ,ທິ຋ໃຆ້ເ຃ໆບຄຓຘິໆຄບຟຌທງ຃ທຟຓຘຝຈທກ,ທິ຋຋ຟ຃ທຟຓຘຝບຟຈ
ເ຃ໆບຄໃຆ້ຍຟຄຆຝຌຈິ ຏ້ຂຽຌຉບໟ ຄຂຽຌໃນເ້ ຂ໇ົຟໃ຅ເຑໆບຏ່ບຟໞ ຌຘຟຓຟຈຎຝຉຍິ ພຈໄຈດ້ ່ຟຄຄຟໞ ຍຈຟງ.

຅. ຍ຺ຈຌາເຌໜັຄຘຑື ິຓ

ເຎພຌກຟຌບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓ຃ິຈນ຅ຸຈດຌຂບຄໜພຄຑຓິ ຘຝຍຍພ ຌຌພ໇ ຉເໆ ຖໆບຄໃຈໜໆຶຄ຋ກໆ ຟຖຄພ ດ່ໃຌ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຂບຄຏ
ບໞຟຌ ນ ຎຝຆຟຆົຌຘໞທຌນຟງ.

ຘ. ກາຌຂຼຌບະ຋ິຍາງ຋າຄທຆິ າກາຌ

ໄຈ້ແກ່ກຟຌຂຽຌຉຟຖຟຉໞຟຄ໅຋ໆຉໟບຄບຝ຋ິຍຟງເຌ໇ບໃຌ຋ຟຄທິຆຟກຟຌ,ກຟຌຂຽຌ຃່ຓກຟຌຌຟໃຆ້ໜພຄຘ ນ ຉຟຖຟ
ເຖບໆ ຄໃຈໜຶໆຄຖທຓ຋ພຄກຟຌຉບຍຂ໇ຘບຍແຍຍຎຟຖຝໄຌ຋ຉໆ ໟບຄບຝ຋ຍິ ຟງໃນ້ຏບ້ ຟໞ ຌເຂ໇ຟົ ໃ຅ແ຅້ຄ.

4. ທິ຋ຂີ ຼຌຍ຺ຈບະ຋ຍິ າງ.

ດຟກແຉ່ຄຍົຈບຝ຋ິຍຟງໄຈ້ຈ ຃ທຌຎຝຉິຍພຈໄຎຉຟຓຂຌພ໇ ຉບຌຈຄໆພ ຌ:໇

3.1 ຆບກປຖູ້ ະຈັຍ຃າຈໝາງຂບຄນທ຺ ຍຈ຺ .
ບໞຟຌນທົ ຍົຈໃນ຃້ ພກແຌ່ ເຑບໆ ເຂຟົ໇ ໃ຅ທໞຟ ນົທຍຈົ ຌພຌ໇ ຉໟບຄກຟຌໃນ້ບຝ຋ິຍຟງຍຌພ ນຟໃຈແຈ,່ ຓຂ຃໇ ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຅ກພ ຂ໇

ແຖຝ ຂ໇ໃຈຘຟ຃ພຌກທຟໞ ໝ.່

ຉົທດຟ່ ຄ: ນົທຍົຈບຝ຋ິຍຟງ຃ ຟຘຑຸ ຟຘິຈ຋ໆທໞຟ:

“ ໄຓ້ຖຟຈຽທຖໟບຓປທົ໇ ຍໆໄຂ່ທ ໄຑຍ່ ຑໆ ໟບຓແຎຄຍໟຟຌຍໆເປບຄ”

ໃຌນົທຍຈົ ຌ໇ ຂ຃໇ ທຟຓ຋ຉໟບຄບຝ຋ິຍຟງ຃:

130

- ໄຓຖ້ ຟຈຽທຖໟບຓປ໇ທົ ຍໄໆ ຂ່ທ (ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງແຎຌ ແຖຝ ເຖິກ)
- ໄຑຍ່ ໆຑບໟ ຓແຎຄຍໟຟຌຍໆເປບຄ (ບຝ຋ຍິ ຟງ)

ຂ໇຃ທຟຓ຋ຘໆ ຟ຃ຌພ ກທໞ ຟໝ່ແຓຌ່ :
- ໄຑ່ຍຑໆ ໟບຓແຎຄຍຟໟ ຌຍເໆ ປບຄ ເຆໆິຄເທ໇ົຟເຊິຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ຌຌ໇ພ ເບຄ.
3.2 ຘໟາຄ຿຃ຄປໞາຄຂບຄຍຈ຺ ບະ຋ຍິ າງ.

ນຄພ ຅ຟກປ້ ແຖຝ ເຂຟ໇ົ ໃ຅ຍຌພ ນຟຂບຄນທົ ຍົຈແຖທ້ ຅ຶໆຄຘໟຟຄໂ຃ຄປຟໞ ຄຌພຌ໇ ເຑໆິຌຎຝຉຍິ ພຈຉຟຓແຉຖ່ ຝຍຟຈກຟໟ ທ຃: ຉຄ໇ພ
ຍພຌນຟ, ແກ້ໄຂຍພຌນຟ ແຖຝ ຘຝນຍງ຺ ຍພຌນຟ.

 ກຟຌຉ໇ຄພ ຍຌພ ນຟ.

- ຑຟຏບ້ ຟໞ ຌເຂົ໇ຟຘ່ຍພຌນຟ຋ໆຉົຌດຟກແນໄ້ ຂ.

- ຍຌພ ນຟ຋ໆຉົຌດຟກແກໄ້ ຂຌພ໇ຌ ຓຍຌພ ນຟໃຈແຈ່, ບຟຈ຅ຝງົກເບຟົ ຂ຃໇ ທຟຓຉໞຟຄ໅ ຋ໆຘບຈ຃ບໞ ຄກພຍຍຌພ ນຟ຋ໆຉົຌ
ດຟກບຝ຋ິຍຟງແກ້ໄຂຌພຌ໇ ຓຟຉ໇ຄພ ເຎພຌຍຌພ ນຟ.

- ດຟ໇ ຃ຌຂ຃໇ ທຟຓຂບຄນົທຍຈົ ຃ພຈຓຟ຅ຟກໃຘ, ຍົຈໃຈ຃ຟເທົຟ໇ ຂບຄໃຏ.

ຘໆຄິ ຘ ຟ຃ຌພ ໃຌກຟຌຉຄພ໇ ຍຌພ ນຟ ຉໟບຄໃນກ້ ຝ຋ຈພ ປພຈ, ຅ຝແ຅ຄ້ , ຍ຃ໆ ທຌເທຟ໇ົ ງຈງຟທ. ກຟຌຉ໇ຄພ ຍພຌນຟແຓ່ຌເປພຈ
ໃນຏ້ ້ບຟໞ ຌປ້ທຟໞ ຏຂ້ ຽຌຉໟບຄກຟຌແກໄ້ ຂຍພຌນຟ ນ ຆ໇ແ຅ຄຍພຌນຟໃຈ ແຖຝ ປທ້ ິ຋ເຑບໆ ເປພຈໃນ້ຏ້ບໞຟຌ຅ພຍບົກ຅ຍພ ໃ຅;
ຘຌົ ໃ຅ດຟກຉິຈຉຟຓບຟໞ ຌເຌບ໇ ເຖໆບຄຉໆໄຎ.

ກຟຌຉ໇ຄພ ຍຌພ ນຟຓຍຟຄທິ຋ຈຄໆພ ຌ໇:

+ ເຂຟົ໇ ຘ່ຍຌພ ນຟໂຖຈ.

ຉ຺ທດຸ່າຄ:

ນົທຍົຈບຝ຋ິຍຟງ຃ຟຘຸຑຟຘິຈ຋ໆທຟໞ :
“ "ໄຓ້ຖຟຈຽທຖໟບຓປ໇ທົ ຍໄໆ ຂ່ທ ໄຑຍ່ ຑໆ ໟບຓແຎຄຍໟຟຌຍໆເປບຄ"

ກຟຌຉຄພ໇ ຍພຌນຟໃຌທິ຋ຌ໇ ຉບໟ ຄໃນກ້ ຝ຋ພຈປຈພ , ຅ຝແ຅້ຄ ແຖຝ ບໞຟຌຄຟໞ ງບຟຈ຅ຝຉ໇ພຄໄຈ້ຈພຄໆ ຌ:໇

຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ ແຓຌ່ ກໟບຌກຟຖພຄແປຄບຌພ ຓຝນຟຘຟຌ, ເຓບໆ ຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ແຖ້ທກຟຌເປຈພ ທຽກຄຟຌໃຈ໅
ກງຟກ຋຅ໆ ຝຘຟເຖຈພ ຈພໆຄຘຑຸ ຟຘຈິ ຍປຟຌຖຟທເ຃ງກຟໞ ທໄທທ້ ໞຟ: “ ໄຓ້ຖຟຈຽທຖບໟ ຓປ໇ົທຍໄໆ ຂທ່ ໄຑ່ຍໆຑບໟ ຓແຎຄຍຟໟ ຌຍໆ
ເປບຄ” .

131

+ ເຂຟ໇ົ ຘ່ຍພຌນຟໂຈງ຋ຟຄບໟບຓ.

ຊຟໟ ເປພຈຉຟຓທິ຋ຌ໇ ຉບໟ ຄງົກຖຝຈພຍ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄຍພຌນຟໃນ຅້ ຝແ຅້ຄ ຘຝເໜຍຌພ ນຟຈພໆຄກໞຟທຌພ໇ຌຓຟ຅ຟກໃຘ
, ດ່ໃຌຎຶ໇ຓເນ໇ພຓໃຈ, ຘຝໄໝໃຈ, ຃ຟເທ໇ົຟຂບຄໃຏ ແຖ້ທງກົ ຂ໇຃ທຟຓ຋ໆຉົຌດຟກຘຝເໜ.

ຉທ຺ ດ່າຸ ຄ:

ນົທຍຈົ ຂໟຟຄເ຋ຄ

ບຟຈ຅ຝຉຄພ໇ ຍພຌນຟໄຈຈ້ ໆຄພ ຌ:໇

- ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ເຎຌພ ຎຈພ ໄ຅຋ຂໆ ຟຈຍໆໄຈໃ້ ຌກຟຌປທໞ ຓເປຈພ ທຽກຄຟຌໃຈໜຄໆຶ , ຘຟຖພຍກຟຌຘຟໟ ຄຘຟຑພຈ຋ຝຌຟຎຝເ຋ຈ
ຆຟຈງຄິໆ ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ແຖຝ ຅ຟເຎຌພ ຋ຘໆ ຈຸ , ຊຟໟ ຂຟເຈ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ແຖທ້ ກງຟກ຋ໆ຅ຝຘຟໟ ຄຘຟຑຈພ ຋ຝຌຟຎຝເ຋ຈ
ຆຟຈໃນ້ຓ຃ທຟຓກໟຟທໜຟໟ ໄຈ້. ຈຄພໆ ຌ໇ພຌ, ຅ຶຄໆ ເໝຟຝຘຓົ ກຍພ ຃ຟຘຸຑຟຘຈິ ຋ຎໆ ຝຆຟຆຌົ ເປຟົ ເ຃ງເທ໇ົຟທຟໞ : “ ໄຓຖ້ ຟຈຽທຖບໟ ຓ
ປົທ໇ ຍໄໆ ຂທ່ ໄຑຍ່ ໆຑໟບຓແຎຄຍຟໟ ຌຍເໆ ປບຄ”

- ງກົ ຂ຃໇ ທຟຓຓຟຘຝເໜ ຓ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃຅ໆຶຄ຅ຝເປຈພ ໃນຑ້ ທກເປົຟເຉຟ໇ົ ໂປຓເຎພຌກບໟ ຌກຟຖຄພ ຋ເຂ໇ພຓແຂຄ, ຅ຄຶໆ ຅ຝຌຟເບຟົ
຃ທຟຓຘຟເຖຈພ ຉຟໞ ຄ໅ ໃຌໜຟໟ ຋ໆກຟຌຄຟຌຓຟຘຑ່ ທກເປົຟໄຈ.້

 ກຟຌແກໄ້ ຂຍຌພ ນຟ.

ຑຟກຘທໞ ຌຌ໇ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ນຟງ. ກບໞ ຌຍພຌນຟຉໞຟຄ໅຅ຝໄຈ້ປພຍກຟຌແກໄ້ ຂ ນ ຆແ໇ ຅ຄເນຈຏົຌດຟ່ ຄຖຝບຽຈ຅ຝແ຅ຄ້ ແຖຝ
ໄຈປ້ ພຍ຃ທຟຓເຆໆບໝພ໇ຌ຅ຟກຏບ້ ໞຟຌຌ໇ພຌ ຓພຌຂ໇ຌຶ ກພຍ຃ທຟຓບຟຈຘຟຓຟຈ ແຖຝ ທິ຋ແກ້ໄຂຍຌພ ນຟຂບຄຏ້ຂຽຌ.

ຉທົ ດ່ຟຄ: ກຟຌແກໄ້ ຂຍພຌນຟຂບຄນົທຍົຈເຑໆບບຝ຋ິຍຟງ຃ຟຘຸຑຟຘິຈ຋ໆທຟໞ :
“ ໄຓ້ຖຟຈຽທຖໟບຓປທົ໇ ຍໆໄຂທ່ ໄຑຍ່ ຑໆ ບໟ ຓແຎຄຍຟໟ ຌຍໆເປບຄ”
ຍພຌນຟ຋ໆ຅ຝແກໄ້ ຂ຃:
- ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງແຎຌ: ໄຓ້ຖຟຈຽທ ຖບໟ ຓປ໇ົທຍໆໄຂທ່ ແຓຌ່ ແຌທໃຈ?
- ບຝ຋ຍິ ຟງ຃ທຟຓໝຟງເຖກິ : ໄຑຍ່ ໆຑໟບຓ ແຎຄຍໟຟຌຍເໆ ປບຄ(ບຝ຋ຍິ ຟງ)
ບຝ຋ຍິ ຟງ຃ທຟຓໝຟງ຋ແໆ ຋້຅ິຄຂບຄຘຑຸ ຟຘຈິ ຍົຈຌ໇຃:
“ ຍຈົ ຍຟຈຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃”

+ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ແຓຌ່ ແຌທໃຈ?

+ ຃ຸຌຎຝໂນງຈຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃?

+ ຊຟໟ ຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ ຅ຝເຎພຌແຌທໃຈ?

 ກຟຌຘຝນງ຺ຍຍພຌນຟ.

ເຓບໆ ແກໄ້ ຂຍພຌນຟຘຟເຖພຈແຖທ້ ຉບໟ ຄຓທໟ ຌ຋ຟໟ ງຍຌພ ນຟຓທິ຋ຈພໆຄຌ໇:
- ກໞຟທຂ໇຃ທຟຓ຋ໆຘຟ຃ຌພ ໂຈງນງ໇.

132

- ກຟໞ ທເຊິຄ຃ຸຌ຃ໞຟ ແຖຝ ຏຌົ ຘຝ຋ໟບຌຂບຄຍພຌນຟຌ໇ຌພ .
- ຘຓົ ຋ຽຍຉຌົ ເບຄ ນ ໃນຂ້ ຃໇ ຈິ ເນຌພ ຍຟຄດ່ຟຄແກ່ຏບ້ ຟໞ ຌ.
- ໃຆນ້ ົທຍົຈ ນ ຃ຟເທ໇ົຟ຋ໆຓ຃ທຟຓໝຟງ຃ໟຟງ຃ບພຈ຋ຟໟ ງ.

ຉ຺ທດຸ່າຄ:
ນົທຍົຈຂຟໟ ຄເ຋ຄ ເປຟົ ບຟຈຘຝນງ຺ຍໄຈຈ້ ຄພໆ ຌ໇:
- ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ເຎພຌຘໆຄິ ຎຝເຘຈຘຟຖຍພ ຋ຈກ຃ຌົ .
- ຉຌົ ເບຄ ແຖຝ ຋ຸກ຃ົຌ຃ທຌເຐິກຐຌົ ຉຌົ ໃນປ້ ຅້ ກພ ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ຆທໞ ງເນບເຆິໆຄກຌພ ແຖຝ ກຌພ .
- ຊຟໟ ນຟກເປຟົ ຓ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ແຖ້ທ ຏຌົ ຋ຉໆ ຟຓຓຟ຃຃ທຟຓຘຸກ ແຖຝ ຃ທຟຓຘຟເຖພຈດຟ່ ຄແຌ່ຌບຌ.
ໂ຃ຄປໞຟຄແຍຍດ່ຟຄຍົຈບຝ຋ິຍຟງ຃ຟຘຸຑຟຘຈິ ຋ໆທຟໞ :
“ ໄຓຖ້ ຟຈຽທຖໟບຓປົ໇ທຍໆໄຂ່ທ ໄຑ່ຍໆຑບໟ ຓແຎຄຍຟໟ ຌຍເໆ ປບຄ”

 ແກ້ໄຂຍພຌນຟ.

- ກຟໞ ທເຊິຄ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃(ໂຈງນງ໇)
- ຎຽຍ຋ຽຍໃຘ່຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ຋ຎໆ ຝຆຟຆຌົ ເປຟົ ເ຃ງເທ໇ົຟ:

“ ໄຓຖ້ ຟຈຽທບບໟ ຓປ໇ົທຍໄໆ ຂ່ທ ໄຑ່ຍໆຑໟບຓແຎຄຍຟໟ ຌຍເໆ ປບຄ”

 ແກ້ໄຂຍຌພ ນຟ.

- ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງແຎຌ: ບຝ຋ຍິ ຟງ຃ທຟຓໝຟງ“ ໄຓ້ຖຟຈຽທ ບໟບຓປທົ໇ ຍໆໄຂທ່ ”
- ບຝ຋ຍິ ຟງ຃ທຟຓໝຟງເຖິກ ເຆິໆຄເຎຌພ ຃ທຟຓໝຟງບຌພ ແ຋຅້ ຄິ ຂບຄຘຑຸ ຟຘິຈຌ:໇
- ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງ“ ໄຑ່ຍຑໆ ບໟ ຓ ແຎຄຍໟຟຌຍໆເປບຄ”
- ບຝ຋ິຍຟງ຃ທຟຓໝຟງ ແຖຝ ຍົຈຍຟຈຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ( ບຝ຋ິຍຟງຖຝບຽຈ )
+ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ແຓ່ຌແຌທໃຈ?

+ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ຓຏົຌຈແຌທໃຈ?ຆ໇ແ຅ຄເນຈຏຌົ ຃:

ຏົຌ຋ໆເກຈ຅ຟກ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ຓນງພຄແຈ?່

຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ຓຏຌົ ຈຉໆຉົຌເບຄແຌທໃຈ?

ຉຘໆ ພຄ຃ົຓແຌທໃຈ? ແຖຝ ຉໆຎຝເ຋ຈຆຟຈແຌທໃຈ?

+ ຊໟຟຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃຅ຝຓຏົຌຘຝ຋ໟບຌແຌທໃຈ?

 ຘຝນງ຺ຍຍຌພ ນຟ.

- ກໞຟທເຊຄິ ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃຋ຓໆ ຉໆ຋ຸກ຃ົຌ.
- ຋ກຸ ຃ຌົ ຃ທຌຘໟຟຄໃນຉ້ ົຌເບຄປ້ປກພ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ຆທໞ ງເນບເຆໆິຄກຌພ ແຖຝ ກພຌ.
- ຊໟຟນຟກຓ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃຋ຸກ຃ົຌກງໞບຓໄຈປ້ ພຍ຃ທຟຓຘຸກ ແຖຝ ຃ທຟຓຘຟເຖພຈ.
- ໃຆນ້ ທົ ຍຈົ ນ ຃ຟເທົ໇ຟ ຋ໆຓ຃ທຟຓໝຟງ຃ຟໟ ງ຃ນທົ ຍົຈບຈພ ຋ໟຟງ.

133

5. ຍຈ຺ ຉ຺ທດຸ່າຄຂບຄຍ຺ຈບະ຋ຍິ າງ.

 ຍົຈແຍຍດ່ຟຄ:
ບຝ຋ິຍຟງ຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ຋ທໆ ໞຟ:

“ "ໄຓຖ້ ຟຈຽທຖບໟ ຓປທ໇ົ ຍໆໄຂທ່ ໄຑ່ຍໆຑໟບຓແຎຄຍຟໟ ຌຍໆເປບຄ” "

຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ແຓ່ຌກໟບຌກຟຖພຄບພຌຓຝນຟຘຟຌ. ເຓໆບຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ແຖທ້ ກຟຌເປຈພ ທຽກຄຟຌໃຈ໅ກ
ງຟກ຋ໆ຅ຝຘຟເຖຈພ ຈຄໆພ ຃ຟຘຑຸ ຟຘິຈຍປຟຌຖຟທເ຃ງກໞຟທໄທທ້ ໞຟ:“ ໄຓ້ຖຟຈຽທບໟບຓປທົ໇ ຍໆໄຂທ່ ໄຑຍ່ ໆຑໟບຓແຎຄຍໟຟຌຍເໆ ປບຄ”

ຉຟຓ຋ຟຓຝຈຟແຖທ້ ໄຓ້຋ໆເປົຟ຅ຝເບຟົ ຓຟເປຈພ ປທ໇ົ ເຑໆບຎບ້ ຄກພຌຘພຈ຋຅ໆ ຝຓຟ຋ຟຖຟງຏົຌຖຝຎກ ນ ບຌໆ ໅ຌຌພ໇ ຍໆ
ແຓຌ່ ຑຽຄແຉ່ຖຟຈຽທ ຅ຝຘຟຓຟຈເປພຈປົ໇ທໄຈ້, ຌພຌ໇ ກຘຝແຈຄທຟໞ ຅ຝຉໟບຄຓນຟງຖຟ ຅ຄຶໆ ຘຟຓຟຈເປຈພ ປົ໇ທໄຈ.້ ໃຌຍບໞ ຌຌ຅໇ ຶໆຄ
ຓ຃ທຟຓໝຟງທຟໞ ເປຟົ ຃ຌົ ຈຽທຍໆຘຟຓຟຈເປຈພ ທຽກຘຟໟ ຄຘຟຎຝເ຋ຈຆຟຈໃນ້ກຟໟ ທໜໟຟໄຈ,້ ຓຌພ ຅ຝຉບໟ ຄຓນຟງ຃ຌົ
ຑບໟ ຓຑຽຄປຽຄໜໟຟກພຌ ເຆໆິຄກົຄກຍພ ຉບຌໜໆຶຄຂບຄ຃ຟຘຸຑຟຘຈິ ຋ໆເທຟ໇ົ ທໞຟ:ໄຑຍ່ ໆຑໟບຓແຎຄຍໟຟຌຍໆເປບຄ ບຌພ ໝຟງເຊິຄ
ຎຝຆຟຆົຌ຃ົຌໃຌຆຟຈ ຊໟຟນຟກຍໆຎຸຓ້ ຖຸຓເຎຌພ ຅ຈິ ໜຄໆຶ ໃ຅ຈຽທກຌພ ຎຝເ຋ຈຆຟຈກ຅ຝຍ຅ໆ ຝເຖຌໄຈ.້ ໃຌຘຸຑຟຘຈິ ຌ໇,
຃ທຟຓໝຟງ຋ໆແ຋຅້ ິຄກ຃ ດຟກງກົ ງຟໟ ງຍົຈຍຟຈຂບຄ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ແຖຝ ຘຄພໆ ຘບຌໃນ້຋ຸກ຃ົຌຓ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ກຌພ .

຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ ແຓຌ່ ກຟຌຑບໟ ຓຑຽຄປຽຄໜໟຟກຌພ , ຑໟບຓກພຌຎຝຉິຍຈພ ດ່ໃຌ຋ກຸ ທຽກຄຟຌ. ເຊຄິ ທຟໞ ທຽກຄຟຌຌພຌ໇
຅ຝນງຸຄ້ ງຟກຘຍພ ຘົຌຑຽຄໃຈ ກຑໟບຓກພຌເປຈພ ຑໟບຓກພຌ຋ຟ, ໜພກຆໞທງກຌພ ນຟຍ ນງຟຍຆໞທງກພຌຈຶຄ, ຆໞທງກຌພ ແຖກຎຽໆຌ
຃ທຟຓ຃ິຈຎພຌງຟ ຑບໟ ຓ຋ຄພ ຃ທຟຓຘຟຓຟຈ ແຖຝ ເນໆບແປຄ. ເຊິຄງຟຓ຋ຸກກ຋ກຸ ຈທໟ ງກຌພ ເຊຄິ ງຟຓຘກຸ ກ ຘກຸ ຈໟທງກພຌ,
ຍໆ຃ຈິ ກຑໆ ກພ ແງກຑທກ ແຍຄ່ ກຓຸ່ ແຍຄ່ ກໟບຌ, ດຟ້ ຌຖໆຌດ້ຟຌເນບ, ບິຈຘຟຖິຈຘຝນງຟ ນ ຓແຌທ຃ິຈເນຌພ ແກ່
ຘິຈຏົຌຎຝໂນງຈຘໞທຌຉທົ ຘຄກທຟໞ ຘທໞ ຌຖທຓ. ຌບກຌພ໇ຌ, ຏຓ້ ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ ງພຄຉໟບຄ຅ກພ ປຉ້ ຟຌິຘົຄໆ ຂໞຟທ, ກໆຘຟໟ ຄ
ຆໞທງເນບເຆຄໆິ ກພຌ ແຖຝ ກຌພ ຈໟທງ຃ທຟຓ຅ຄິ ໃ຅ເຑໆບຑໟບຓກພຌກໟຟທໜໟຟ.

ກຟຌຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ຅ຝຍຓໆ ຏຌົ ຈນງຄພ ໝົຈຉໆຉົຌເບຄ ແຖຝ ຋ກຸ ຃ຌົ . ຆຟຍໆໜຟງຄພ ຅ຝຌຟເບຟົ ຃ທຟຓເຘງ
ນຟງ ແຖຝ ຃ທຟຓເຈບຈປໟບຌຓຟໃນຉ້ ຌົ ເບຄ. ຘຸຑຟຘຈິ ຍຈົ ໜຶໆຄງຄພ ຘໆຄພ ຘບຌໄທທ້ ຟໞ :“ ໂປຓກຌພ ເປົຟດ່ ແຉກໝເ່ ປົຟຉຟງ” ຌຌພ໇
ກຘຝແຈຄທຟໞ ຊຟໟ ຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓກພ ຃ແຖທ້ ຑທກເປົຟ຅ຝດຌ່ ຟໝ຃່ ່ ແຖຝ ຘພຄ຃ຓົ ຍໆໄຈ.້ ຊໟຟເປົຟດ່ຌຟໝ່຃່ ແຖຝ ຘຄພ ຃ົຓຍໆ
ໄຈ້ ເປົຟ຅ຝດໄ່ ຈດ້ ຟ່ ຄໃຈ ເຑຟຝ຋ຸກ຃ຌົ ຖທໟ ຌແຉ່ບຟໄຘຘຄພ ຃ົຓ, ບຟໄຘເຆໆຄິ ກຌພ ແຖຝ ກຌພ . ໃຌກຟຌເປພຈທຽກຄຟຌກເໝບຌ
ກພຌ ຊໟຟຂຟຈ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ແຖ້ທ ກງຟກ຋ໆ຅ຝໄຈ້ປພຍຏຌົ ຘຟເຖຈພ ຖົຄດ່ຟຄຄຟໞ ງຈຟງ. ເຆໆພຌຈຽທກຌພ ກພຍດຟກໃນຎ້ ຝເ຋ຈ
ຆຟຈ຅ຝເຖຌກຟໟ ທໜໟຟ ຍໆແຓ່ຌເປົຟ຃ຌົ ຈຽທ຅ຝຘໟຟຄຘຟຎຝເ຋ຈຆຟຈໄຈ,້ ຓພຌກຉບໟ ຄປຽກປບໟ ຄໃນ຋້ ຸກ຃ຌົ ຑຟງໃຌຆຟຈ
ຑບໟ ຓຑຽຄປຽຄໜໟຟກພຌຆໞທງກຌພ ເປພຈໂປຓກພຌຘຟໟ ຄ.

ຘຝຌ໇ຌພ , ຅ຶຄໆ ເທຟົ໇ ໄຈທ້ ຟໞ ຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ ເຎຌພ ຘິໆຄຎຝເຘຈຘຸຈຘຟຖພຍ຋ຸກ຃ຌົ ເຆໆິຄຘຸຑຟຘິຈໄຈ້ຘໆຄພ ຘບຌໃນ຋້ ກຸ ຃ຌົ ຓ
຃ທຟຓຘຟຓພກ຃. ໂຈງຘຝເຑຟຝຌກພ ປຽຌຑທກເປົຟງຄິໆ ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌດ່ຟຄນທຄນຟງ. ເປົຟ຋ຸກ຃ຌົ ຃ທຌເຐກິ ຐົຌໃນ້ຉົຌເບຄ
ຓຌຟ໇ ໃ຅ຘຟຓພກ຃, ປປ້ ກພ ແຑຄຆໞທງເນບໝ຃່ ່ດຟ່ ຄ຅ຄິ ໃ຅ ເຑບໆ ຑບໟ ຓກພຌກຟໟ ທໜຟໟ . ຋ຟຉົຌໃນ້ເຎພຌ຃ົຌຈ, ຓ຃ຸຌຘຓົ ຍພຈຈ
ເຎພຌ຋ປໆ ພກແຑຄຂບຄໝ຃່ ່ ແຖຝ ຃ບຟ຅ຟຌ.

134

135

ຍຈ຺ ຋ີ 13

ກາຌຂຼຌຍ຺ຈຆໄ຾ີ ຅ຄ

1 . ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຘາ຃ຌັ ຂບຄກາຌຂຼຌຍ຺ຈຆໄ຾ີ ຅ຄ

ກຟຌຂຽຌຍົຈຆແ໇ ຅ຄກຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌນຖຟງກຍພ ກຟຌເ຃ໆບຌໄນທທຽກຄຟຌຉຟໞ ຄ໅ໃຌຆທິຈຎຝ຅ຟທພຌຂບຄຑທກ
ເປົຟແຓ່ຌຌພກປຽຌ ຌກພ ຘກຘຟ຃ ນ ຃ບຟ຅ບຌ຋ໆຘບຌ ຌກພ ປຽຌ ດ຋່ ກຸ ທຌພ ງຄໆິ ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ພຌ ແຖຝ ຅ຟເຎພຌນຖຟງ຋ຉໆ ໟບຄ
ໃຆ້ກຟຌຆ໇ແ຅ຄ,ກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງເຌ໇ບໃຌຍົຈປຽຌເຑບໆ ໃນ້ຌພກປຽຌເຂຟ໇ົ ໃ຅ດ່ຟຄແ຅່ຓແ຅ຄ້ .

2 .຅ຈຸ ຎະຘ຺ຄຂບຄຍ຺ຈຆ຾ໄີ ຅ຄ

ກຟຌຂຽຌຍົຈຆແ໇ິ ຅ຄຓຖພກຘຝຌຝ຃ຟໟ ງ຃ກພຍກຟຌຂຽຌຍົຈບຝ຋ຍິ ຟງ.ແຉ່ດ່ໃຌຌກ໇ ຟຌຂຽຌຍົຈຆແ໇ ຅ຄກຓ຃ທຟຓ
ແຉກຉຟໞ ຄກຍພ ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຂບຄກຟຌຂຽຌບຝ຋ິຍຟງຈຄພໆ ຌ໇:

2.1 ຅ຸຈຎະຘ຺ຄຂບຄກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຆໄ຾ີ ຅ຄ
ກຟຌຂຽຌຍຈົ ຆແ໇ ຅ຄຓ຅ຸຈຎຝຘົຄຈພໆຄຌ:໇

ກ. ຽຑບືໃ ຎບ້ ຄກຌັ ຾ຖະ ຾ກແ້ ຂ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅ຏິຈ

ໃຌກຖຝຌຓກຟຌເຂົຟ໇ ໃ຅ຏິຈ ນ ດ້ຟຌທຟໞ ຓກຟຌເຂົຟ໇ ໃ຅ຏຈິ ເຆຌພໆ ຎຝກຟຈຂໞຟທໜພຄຘຑິຓກຽໞ ທກພຍກຟຌຎຝຉິຍຈພ ຄຟຌຂບຄ
ຖຈພ ຊຝຍຟຌ,ຂບຄໜທໞ ງຄຟຌ຋ໆກຽໞ ທຂບໟ ຄໃຈໜຄໆ ບຟຈ຅ຝຂຽຌໜຄພ ຘຆ໇ແ຅ຄໄຎງພຄໜຄພ ຘຑິຓຌພ໇ຌ,ໂຈງແກໄ້ ຂຂເ໇ ຂຟ໇ົ ໃ຅ຏິຈ
ແຖຝ ຘຝເໜຂ໇ຓຌ຋ໆຊກຉບໟ ຄ຃ຌໃໝ່

ຂ. ຽຑໃືບຆ຾ໄີ ຅ຄຽຖືໃບຄ຋ຏີໃ ິຈຎກ຺ ກະຉິ

ໃຌກຖຝຌ຋ໆຂຽຌ ນ ຎຝຉຍິ ຈພ ເຖບໆ ຄ຋ຉໆ ຟໞ ຄກພຍເຖໆບຄຎົກກຝຉິ ຅ຟເຎຌພ ຉບໟ ຄຓກຟຌຆ໇ແ຅ຄທຟໞ ເນຈໃຈ຅ຶໆຄຉໟບຄເປຈພ ແຌທຌ໇ພຌ
,ເຑບໆ ຎຍພ ຃ທຟຓ຃ຈິ ຂບຄຏບ້ ຟໞ ຌໃນ້ກົຄກພຍຏຂ້ ຽຌຘຟກບໞ ຌເຆພຌໆ ທຟໞ ຃ ຟຆ໇ແ຅ຄໃຌກຟຌໃຆ້ທຈພ ຅ຝຌຟຌຸກົຓ.ເຌໆບຄ຅ຟກກຟຌ
ປຽຄຖຟຈຍພ ຉົທບກພ ຘບຌຍຟຄຉົທກແຉກຉໞຟຄ຅ຟກຎກົ ກຝຉິ ນ ທໞຟ຃ຟຆແ໇ ຅ຄກໞຽທກພຍໂ຃ຄກຟຌຉຟໟ ຌດຟເຘຍຉຈິ ຂບຄ
ຖຈພ ຊຝຍຟຌ,ຆແ໇ ຅ຄໂ຃ຄກຟຌບຝຌຸຖພກ຋ຟຓຝຆຟຈ ແຖຝ ບໆຌ໅.ເນຖໆົຟຌ໇ຉໟບຄໄຈຂ້ ຽຌຍຈົ ຆ໇ແ຅ຄເນຈຏຌົ ຋ຉໆ ບໟ ຄກຟຌ
ຎຝຉຍິ ພຈເຑຟຝທໞຟຊໟຟຎຝຆຟຆົຌຍໆເຂຟ໇ົ ໃ຅ ນ ຍໆເນພຌຈເນພຌຑບໟ ຓກຟຌຎຝຉິຍພຈກ຅ຝຍໄໆ ຈປ້ ພຍ຃ທຟຓ

຃. ຽຑໃບື ບະ຋ຍິ າງຽຖບໃື ຄ຋ຓໃີ ດີ ຸ່຾ູ ຖທ້ ເນ້ຆຈັ ຽ຅ຌງິໃຄຂຌໄຶ

ໃຌກຖຝຌ຋ຓໆ ເຖໆບຄເຂົຟ໇ ໃ຅ກພຌດ່ແຖ້ທ,ແຉ່ຏ້ຂຽຌຉບໟ ຄກຟຌໃນ້ເຂົ໇ຟໃ຅ງິຄໆ ຂ໇ຶຌກທໞຟເກຟົໆ ,ເຎພຌກຟຌດຟ໇ ເຖບໆ ຄ຋ຘໆ ຟ຃ຌພ ເຑບໆ ຍໆ
ໃນ້ກຟຌຏິຈຑຟຈ ເຆພໆຌ ຃ຟຂແ໇ ຅ຄໃຌກຟຌຘບຍເຘພຄ,ຎົກກຝຉິຌກພ ຘບຍເຘພຄ ກປ້ທິ຋ກຟຌດແ່ ຖທ້ ,ແຉກ່ ຓກຟຌຆແ໇ ຅ຄໃນ້ຏ້

136

ຘບຍຖຝຓພຈຖຝທພຄຂຶຌ໇ ຉໆຓ(ກົຈຖຝຍຽຍຘບຍເຘພຄ)ນ ເຖບໆ ຄເຘງຑຟຘບຟກບຌຖຟງໄຈຉ້ ໞຟຄ໅ ນຖ ຃ຟຆ໇ແ຅ຄໃນ້ຆຟທ
ກຝຘກິ ບຌກຽຓຖຄົ ຓໃຌກຟຌຏຝຖຈິ ຌຟຎ,ຌຟແຆຄ,ຎຟຍຘຈພ ຉ ແຖຝ ບໆຌ໅.

3. ປຍູ ຾ຍຍຂບຄກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຆີ຾ໄ ຅ຄ

ກຟຌຂຽຌຍົຈຆແ໇ ຅ຄຉຟຓ຅ຸຈໝຟງຈພໆຄກໞຟທແຖທ້ ຓປຍແຍຍແຉກຉຟໞ ຄກຌພ ,ບຟຈແຍຍຂບຄກຟຌຂຽຌຍຈົ ຆ໇ແ຅ຄຓ
ຈໆຄພ ຌ:໇

ກ. ປຍູ ຾ຍຍ຅ຈ຺ ໝາງ

ປຍແຍຍໜຄໆຶ ຅ຝແຓຌ່ ຅ົຈໝຟງຘທໞ ຌຉົທ,຅ຈົ ໝຟງ຋ຸຖຝກິຈ ແຖຝ ຅ຈົ ໝຟງຖພຈຊຝກຟຌ ເຆພໆຌທຟໞ ຖກນຖຟຌໄຎປຽຌດ່
ໄກ ໃຌເຓບໆ ຉໟບຄກຟຌຂເຄຌຌຟຏຎ້ ກົ ຃ບຄໄຎໃຂ້຅ຟໞ ງ ກຂຽຌຍົຈຆແ໇ ຅ຄໄຎນຟຏ້ຎກົ ຃ບຄ ແຖຝ ຋ຄພ ຆແ໇ ຅ຄເນຈຏົຌ
ຖຝບຽຈ ນຖ ຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງຊຟຓຂໞຟທ຃ຟທເຊິຄກຌພ ແຖຝ ກຌພ ໃຌເຓບໆ ດ່ໄກກຌພ .ກຟຌຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງ຋ຖຸ ຝກິຈ ຅ຟກ
ຍຖິຘພຈ ເຖບໆ ຄຘໆົຄຘຌິ ຃ຟໟ ຍກໆ ົຄກພຍເທຖຟ຋ໆກຟຌຈົ ນຖ ກຟຌຂ໇ຶຌຖຟ຃ຟຘິຌ຃ໟຟ,ກຟຌຂຽຌ຅ຈົ ໝຟງຖພຈຊຝກຟຌ ຆແ໇ ຅ຄກຟຌ
ຂຽຌຂຟໞ ທ຋຃ໆ ຟຈເ຃ບ໇ ຌໄຎ຅ຟກ຃ທຟຓເຎຌພ ຅ຄິ ນຖທໞຟ ຅ົຈໝຟງຆແ໇ ຅ຄເນຈຏົຌກຟຌໂ຅ຝຎຝຆຸຓໃຈໜຄໆຶ ,຅ົຈໝຟງ
ຂບຍໃ຅,຅ົຈໝຟງຆຓົ ເຆງ,຅ົຈໝຟງເຘ໇ົຟຘຝນຖຈົ ໃ຅ຂບຄຍພຌຈຟ຋ໞຟຌຏ້ຌຟ຋ຘໆ ໆຄົ ເຊິຄກພຌ ແຖຝ ກພຌຉຟຓກຖຝຌ຋ເໆ ກຈ
ຂ໇ຌ.

ຂ .ຍຈ຺ ຃ທາຓ

ກຟຌຂຽຌຍຈົ ຃ທຟຓເຑໆບຆ໇ແ຅ຄເຖບໆ ຄຉໞຟຄ໅ ຓພຌເຎພຌຘິໆຄຘຌົ ໃ຅ໃຌຘພຄ຃ົຓ ກເຎພຌປຍແຍຍກຟຌຂຽຌຍົຈຆ໇ແ຅ຄບກ
ຎຝເຑຈໜຶໆຄ ຋ຓໆ ຖພກຘຝຌຝ຃ໟຟງ຃ກພຍກຟຌຂຽຌຍົຈ ເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ຋ຊໆ ກຉບໟ ຄ ໄຈ້ຘຝເໜຂ໇ຓຌ຋ໆຊກຉບໟ ຄຓຟ
ຎຝກບຍ ເຑໆບໃນ້ເຎພຌ຋ໆເຆບໆ ຊຂບຄຏ້ບຟໞ ຌບກຈທໟ ງ

຃ ຃າຌາ

ກຟຌຂຽຌ຃ຟຌຟເຎພຌກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງ ເຑບໆ ຆແ໇ ຅ຄຘຟເນຈເຖບໆ ຄ຋ໆຎຝກຟຈໃຌໜຄພ ຘ ນຖ ບຟຈ຅ຝຓກຟຌຆ໇ແ຅ຄຂ຋໇ ໆແຉກ
ຉໞຟຄໄຎ຅ຟກໜຄພ ຘບຌໆ ກໄຈ້.ຘຝຌພຌ໇ ,຃ຟຌຟຌ໇຅ຄໆິ ເຎພຌໄຈ້຋ພຄກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງ ແຖຝ ກຟຌຆ໇ແ຅ຄ,ເຎພຌແຌທຌ໇ຓພຌຂຶ໇ຌດ່ກພຍ
ເຌ໇ບໃຌ຋ໆຘຝແຈຄບບກ,ຍຟຄເ຋ໆບກໆຍປໆ ້ເຖງທຟໞ ບຌພ ໃຈເຎພຌຍຈົ ຆແ໇ ຅ຄ ແຖຝ ບພຌໃຈເຎພຌຍຈົ ບຝ຋ຍິ ຟງແ຋້.

ຄ. ຎະກາຈ ນຖື ຊະ຾ນຖຄກາຌ

ຎຝກຟຈ ນຖ ຊຝແນຖຄກຟຌ ຓຌພ ເຎຌພ ກຟຌແ຅້ຄເນຈກຟຌ຋ເໆ ຎພຌໜຟໟ ຘຌົ ໃ຅ ເຎພຌຑິເຘຈຘຟຖພຍ຃ົຌ຋ທໆົ ໄຎ,ເປຟົ
຅ຝເນຌພ ໄຈ຅້ ຟກໜພຄຘຑຓິ ຋ເໆ ທ໇ົຟເຊຄິ ຊຝແນຖຄກຟຌປໞທຓຓຖຟທ-ໄ຋,ຖຟທ-ຓຽຌຓຟ...ນຖທຟໞ ຊຝແນຖຄກຟຌກໞຽທກພຍ
ກຟຌໄຎດຽ້ ຓດຟຓຍຌພ ຈຟຎຝເ຋ຈໃຌໂຖກຂບຄ຋ໞຟຌຎຝ຋ຟຌຎຝເ຋ຈ ນຖ ຌຟງົກຖພຈຊຝຓຌົ ຉເຎຌພ ຉົຌ໇ .

຅ .຃າ຾ຌະຌາ ນຖື ຃າຽຉບື ຌ.

137

຃ຟແຌຝຌຟຌ໇ ຘໞທຌນຖຟງຂຽຌເຑໆບຏ້ບຟໞ ຌ຋ຓໆ ຘໞທຌກຽໞ ທຂໟບຄກຍພ ເຖບໆ ຄຌພຌ໇ ເຆຌໆພ ຃ຟເຉບຌໃຌເຖບໆ ຄເຘງຑຟຘ,
຃ຟແຌຝຌຟໃຌກຟຌຖຽໟ ຄເຈພກຌບໟ ງ,຃ຟແຌຝຌຟໃຌກຟຌຎບ້ ຄກຌພ ໂຖກຉິຈແຎຈ,຃ຟແຌຝຌຟເຖບໆ ຄກຟຌຘບຍເຘພຄ,຃ຟແຌຝຌຟ
ໃຌກຟຌໃຆ້ດຟ ນຖ ເ຃ໆບຄຘຟບຟຄເຎພຌຉົ໇ຌ.ເຆໆຄຓຖກພ ຘຝຌຝ຃ໟຟງ຃ກຌພ ກພຍກຟຌບຝ຋ຍິ ຟງ ແຉເ່ ຎຌພ ກຟຌບຝ຋ິຍຟງ
ຂຝນງຟງ຃ທຟຓ ໃຌເຖບໆ ຄ຋ຏໆ ້ບໞຟຌປດ້ ແ່ ຖທ້ ແຉໃ່ ນເ້ ຂຟ໇ົ ໃ຅ຆພຈເ຅ຌໂຈງຍຏໆ ິຈຑຟຈ.ແຉ່຃ຟແຌຝຌຟ ຃ຟເຉບຌໃຌກຟຌ
ຂຽຌຍຈົ ບຝ຋ຍິ ຟງຉໟບຄຘ໇ຌພ ,ຆພຈເ຅ຌ ແຖຝ ເຂົ໇ຟໃ຅ຄຟໞ ງ.

ຌບກ຅ຟກຌ໇ແຖ້ທ ບຟຈຓເຖບໆ ຄບໆຌ໅຃ກຌພ ກພຍກຟຌຂຽຌ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝນກຟຌຂຽຌບຝ຋ຍິ ຟງ ເຆໆພຌ ກຟຉຌ
,ຍົຈກຟທ,຃ຖ ຟ,ໜພຄຘຑິຓ໅ຖ໅ກ

4.ທ຋ິ ີຂຼຌຍຈ຺ ຆໄີ຾຅ຄ.

ກຟຌຂຽຌຍົຈຆ໇ແ຅ຄ ຌບກ຅ຟກ຅ຝຓ຅ຈຸ ໝຟງ ແຖຝ ປຍແຍຍ຋ໆແຉກຉຟໞ ຄກຌພ ແຖທ້ ກງຄພ ຓທິ຋ຂຽຌ຋ແໆ ຉກ
ຉຟໞ ຄກພຌ,ແຉ່ຓ຃ທຟຓຘຟ຃ຌພ ຃ໟຟງ຃ກພຌຈພຄໆ ຌ:໇

4.1 ເນ຃້ ທາຓຽຎຌັ ຅ຄິ .
຋ໞຟຌ ບຟ຅ຟຌ ໂຘຓຘ ເຈຆຟ຃ຟຑ ນ ຌຟຓຎຟກກຟທຟໞ ຘ.ເຈຆຟ ເຎຌພ ຌພກກຝທຎຝຉິທຈພ ຏ້ບຟທຸໂຘ ແຖຝ ຓຆຘໆ ຽຄ

ຂບຄຖຟທ ຌກພ ກຝທ຋ຟໞ ຌຌຓຏົຌຄຟຌໂຈຈເຈພໆຌ ແຖຝ ເຎພຌ຋ຌໆ ິງົຓຆຓົ ຆບຍຉ໇ພຄແຉຘ່ ຝໄໝກຟຌຎຝຉທິ ພຈຉຘໆ ້ຎຈົ ຎ່ບງຆຟຈ
ຉໟຟຌ຅ກພ ກຝຑພຈຏ້ປກຸ ປຟຌຈທໟ ງຏຌົ ຄຟຌກຝທ຋ໆຓເຌບ໇ ໃຌຖຝຈຓົ ປກພ ຆຟຈແຑຄເຆບ໇ ,຃ທຟຓຘຟຓພກ຃ຍຌພ ຈຟເຏໆົຟ,ຌ໇ຟໃ຅ຉໆຘ້
ຑິຖຝບຟຈນຟຌຍງໆ ບຓ຅ຟຌົຌຂບຄກບຄ຋ພຍ ແຖຝ ຎຝຆຟຆົຌຖຟທຍົຌເຘພຌ໇ ຋ຟຄຉໆຘ້ບຌພ ງຈເງບ໇ ງຟທຌຟຌ ຈເຸ ຈບຈ
ຂໟຽທຂຟຈ ແຖຝ ເຉຓພ ໄຎຈໟທງ຃ທຟຓເຘງຘຝນຖຝບພຌຘຄຘົຄໆ ຂບຄປຌຸ່ ຃ົຌທຖິ ຝຆຌົ ຎຝຉິທຈພ ຘຝໄໝກໞບຌ... ”

“ ຘຽຄແ຃ຌຖຟທ” ເຎຌພ ທຟຖຝຘຟຌທຌພ ຌຝ຃ຝຈ ຖຟງເຈບຌ (ຑິຓ຅ຟໜຟໞ ງຉຟຓ຃ທຟຓຘຟຓຟຈຂບຄຏ້ຏຝຖິຈ)
ເຎຌພ ທຟຖຝຘຟຌຂບຄຘຟຓຟ຃ົຓຌກພ ຎຝຑພຌຖຟທ(ຘ.ຎ.ຎ.ຖຟທ)຋ໆຘຟໟ ຄຂ໇ຌຓຟເຑໆບເຎພຌຑ຋ິ ຘຟຖພຍແ຅ຄ້ ຂໞຟທ຃ຟທ,
ກຟຌເ຃ໆບຌໄນທຉໞຟຄ໅ຂບຄຘິຖຝຎຝທຌພ ຌຝ຃ຝຈ,ຌກພ ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟໃຌຂບຍເຂຈ຋ໆົທໂຖກ ແຖຝ ເຎພຌເທ຋ຘຝແຈຄ
຋ພຈຘຝຌຝ຃ທຟຓ຃ຈິ ເນພຌ,ເຎຌພ ຍໞບຌຘຝເໜຏົຌຄຟຌກຟຌຂຈຂຽຌໃໝ່໅ຂບຄຍຌພ ຈຟຌກພ ຎຝຑຌພ ,ຌພກກຝທຖຟທຂບຄຑທກ
ເປົຟກ຃ຉຟໞ ຄຎຝເ຋ຈ......ຎ໇ຓນົທຌ໇ຏຂ້ ຽຌໄຈຖ້ ົຄເຖກໃຌກຟຌ຃ໟຟຌ຃ທໟຟ,ຑິເຘຈ຃ທຟຓ຅ິຄກໞຽທກຍພ ເຖບໆ ຄຂບຄເ຅ຟ້ ບຝຌຸ ຋ໆ
ໄຈ້ຌຟຑຟຎຝຆຟຆົຌຖຟທກບຍກເ້ ບຟົ ບິຈຘຝນຝຑຟຍ ຅ຟກຘຝນງຟຓກບໞຌນຌໟຟຌ໇ 161 ຎໃຌກຟຌຂຽຌຎຎ໇ຓນົທຌ໇ ໂຈງ
຋ໆົທໄຎແຖ້ທ ຈຕ ຓຝງຕຸ ແຖຝ ຈຕ ເຏງຑພຌ ເນຄ໇ຟົ ຘທພ຋ຌ໌ ໄຈບ້ ຄິ ໃຘ່ເບກຝຘຟຌຂບຄຑທກຌກພ ຂຽຌຆຟທຉຟເທພຌຉົກ,
ໄ຋, ນທຽຈຌຟຓ ແຖຝ ຖຟທ ຘຝເຑຟຝດ່ຟຄງໆຄແຓ່ຌບຄໃຘ່ຑທກຌພກປຽຌຆຟທຉຟເທຌພ ຉົກ ຋ດໆ ່ຍຟຄກບກ ໃຌຘຝໄໝ ເ຅ຟົ໇
ບຝຌຸທຄົ ຌຟຑຟຎຝຆຟຆຌົ ຖຟທກບຍກເ້ ບຟົ ບຈິ ຘຟນຝຑຟຍ. ຘທໞຌ ຈຕ ຓຝງຸປ ແຖຝ ຈຕ ເຏງຑພຌ ຑຽຄແຉເ່ ປພຈໜໟຟ຋ໆ
ຍພຌຌຟ຋ິກຟຌເ຋ຟໆົ ຌພ໇ຌ. ຅ຟກຌ໇ພຌຎຓ໇ຶ ນທົ ຌ຅໇ ຄໆ ເຎພຌ຋ເໆ ຆໆບຊໄຶ ຈ້ທໞຟ ເຎຌພ ເບກຝຘຟຌ຋ເໆ ຎພຌ຃ທຟຓ຅ຄິ ...”

ເຓບໆ ຏບ້ ຟໞ ຌ ບໞຟຌເເຖທ້ ກເນພຌທໞຟ ກຟຌຆເ໇ ເ຅ຄ້ ຓເນຈຏົຌ, ຓຂ໇ຓຌເເ຋້, ໜໟຟເຆໆບຊແຖຝ ກເກຈ຃ທຟຓຘຌົ ໃ຅
ເຑຟຝໃນ້຃ທຟຓ຅ຄ ແຖຝ ຓຎຝໂນງຈນຟງໃນ້ເເກ່ຏ້ບໞຟຌ ແຖຝ ຏ຃້ ໇ົຌ຃ທຟໟ

138

4.2 ຆຍີໄ ບກຎະຽຈັຌ຋ໃີຑາເນຽ້ ກຈີ ຓ຃ີ ທາຓຽຂໄາ຺ ເ຅ຏິຈ
ເຓໆບເກຈຓກຟຌເຂ໇ຟົ ໃ຅ຏິຈນຖບຟຈ຅ຝເກຈກຟຌເຂົຟ໇ ໃ຅ຏິຈ,ຏ້ຂຽຌຉໟບຄໄຈ້ຆໆ໇ແ຅ຄຎຝເຈພໆຌຘຟ຃ພຌ຋ໆຑຟໃນ້ເກຈ

຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅ຏຈິ ຌ໇ຌພ ເຑບໆ ແກ້຃ທຟຓເຂົຟ໇ ໃ຅ຏຈິ ໃນ້ກົຄກຍພ ຅ຈຸ ເຆພໆຌທໞຟທຟຖຝຘຟຌທພຌຌຝຘຌິ ໄຈຂ້ ຽຌຆແ໇ ຅ຄຉຌໆ ພກປຽຌ຋ໆ
ໄຈຘ້ ົຄໆ ຍຈົ ເຂຟົ໇ ໄຎກທຈຘບຍ,ແຉ່ຓຍຈົ ຅ຟຌທຌໜຶຄໆ ຍໄໆ ຈເ້ ຂ໇ົຟປໞທຓຌຟໝ່ ຍົຈຆແ໇ ຅ຄຂຽຌທຟໞ :

ຆເິ ທົ໇ຟທໞຟຉົກປບຍກທໞຟຍ຃ໆ ພກຎຟຌໃຈ ເຑຟຝໂຈງ຋ໆທົ ໄຎແຖ້ທ ຍົຈເນຖໆົຟຌ໇ກຍຂໆ ປ໇ ໟຟງເນຖບຎຝຓຟຌ,ຑຽຄແຉ່ທໞຟຘຖິ ຝ
ຎຝກຟຌຂຽຌ,຃ຟຘພຍ,ຘຟຌທຌຑຟຘຟຍ຃ໆ ບໞ ຄແ຃້ທຖບໞ ຄຖຽໞ ຌໃຌຍຟຄ຅ຈຸ ,ຍຟຄຍບໞ ຌເ຋ໆົຟຌຌ໇ພ ຅ຝໃນ຃້ ຝຌຝຉພຈຘິຌຑຟກຌພ ແຎຄ
ກໆເຎພຌໄຎຍໄໆ ຈ້ ເຑຟຝແຓຌ່ ຍຈົ ກທຈຘບຍ,ແຓ່ຌກຟຌແຂ່ຄຂຌພ .ຘຝຌຌພ໇ ,ເຖງຍຓໆ ກຟຌຉພຈນຉໆຓ,ຍໆຓກຟຌເຂ໇ົຟຂໟຟຄບບກຂຟ
ໃຈ໅.”

ເຓໆບເຎພຌແຌທຌ໇ຏ້ບໞຟຌນຏ້຋ຘໆ ົຌໃ຅ຉໆເຖໆບຄຓຟກບໞ ຌກ຅ຝປ້ເຖໆບຄ,ປຘ້ ຟເນຈໂຈງຍໆຉໟບຄໄຎຆພກຊຟຓ,຃ຌົ໇ ນຟຍົຈ
ຂຽຌຓຟບຟໞ ຌ,ຏ້຋ໆກໞຽທຂໟບຄກ຅ຝໄຈ້ເຖພຄໆ ຃ທຟຓຘົຌໃ຅ຂບຄຉົຌ ໄຎງພຄ຋ໆ຅ຸຈເຂົ໇ຟໃ຅ຏິຈຌ໇ພຌ.
4.3 ຋າ຃ທາຓຽຂໄ຺າເ຅ ນຖື ຆ຾ີໄ ຅ຄຘຄໃິ ຋຃ໃີ ທຌຎະຉຍິ ັຈ

ນຖຄພ ຅ຟກຆ໇ແ຅ຄຎຝເຈພຌ຋ໆຑຟໃນເ້ ກຈກຟຌເຂພຟ໇ ໃ຅ຏິຈຌພ໇ຌແຖ້ທກຘຟໟ ຄ຃ທຟຓເຂພຟ໇ ໃ຅ໃນ້ຊກຉບໟ ຄກຄົ ກຌພ
ຖຝນທຟໞ ຄຏ້ປຍພ ຘຟຌ ບຟຈຆແ໇ ຅ຄຘຄິໆ ຋຃ໆ ທຌຎຝຉິຍພຈ ເຆໆພຌ ໃຍແ຅ຄ້ ກຟຌຂບຄ຃ຝຌຝກຟຓຝກຟຌ຃ຸຓ້ ຃ບຄບຟນຟຌ ແຖຝ ດຟ
,ເຖໆບຄຓກຟຌຎບຓແຎຄເນຖົຟ໇ ທິຘຝກ຅ບຌຌທບກເກ .

ເຍ຾຅້ຄກາຌ

ຽຊຄິ : ຑ຾ໃ ຓຸ່ຎະຆາຆຌ຺ ຏຍູ້ ຖ຿ິ ຑກເຌ຋ໃທ຺ ຿ຖກ.
ຽຖືໃບຄ : ຓກີ າຌຎບຓ຾ຎຄຽນຖໄາ຺ ທິຘະກີ຅ບຌຌທີ ບກຽກີ.
ໃຌເຈບຌເກົ໇ຟ຋ຏໆ ຟໞ ຌຓຟ ຓຘຝຑຟຍກຟຌຆ໇-ຂຟງ ຅ຟໜໞຟງ ແຖຝ ຌຟເຂຟົ໇ ທິຘຝກ຅ບຌຌທບກເກ ຂຝໜຟຈຍຌພ ຅ຸ
750 ຓິຌ ໃຌ຋ໟບຄຉຝນຖຟຈຂບຄຎຝຆຟຆົ໇ຌ.ຈໟທງ຃ທຟຓເຎພຌນທໞ ຄ ເຎພຌໄງຉໆຘຂຸ ຝຑຟຍ ແຖຝ ຃ທຟຓຎບຈໄຑຂບຄຏ້
ຍຖໂິ ຑກ,຃ຝຌຝກຟຓຝກຟຌ຃ຓຸ້ ຃ບຄບຟນຟຌ ແຖຝ ດຟໄຈ້ກທຈຑົຍ ແຖຝ ຅ຈພ ຋ຟຖຟງ຅ຟຌທຌໜຶໆຄແຖທ້ ແຖຝ ຅ຝ
ຈຟເຌຌຉໆໄຎດ່ຉຟໞ ຄແຂທຄ.ເນຈຏຌົ ຈໆຄພ ກໞຟທ ຃.ບ.ດ ຅ຄໆິ ແ຅້ຄຓຟງຄພ ຑແໆ ຓຎ່ ຝຆຟຆຌົ ຏຍ້ ຖິໂຑກ,ງພຌຈຟຌພກ຋ຸຖຝກຈິ ຏຌ້ ຟ
ເຂຟົ໇ ແຖຝ ຘໆົຄບບກ ນໟຟຄປໟຟຌຏ຅້ ຟໜຟໞ ງ ຅ຝຖຟ຅ບຌແ຅ກດຟງຉຝນຖຟຈເຊຄິ ຘຝຊຟຌ຋ໆຍຖິກຟຌຍຌພ ເ຋ຄິ ກ຅ຝຌຟຘຌິ ຃ຟໟ
ຓຟ຅ຟໜຟໞ ງ ນຖ ຍຖິໂຑກກຈ ຂໃນຘ້ ຄພ ເກຈທຟໞ ກຟຌຎບຓແຎຄຓຖພກຘຝຌຝຈໆພຄຉໄໆ ຎຌ໇:

139

-ກພຍເ຅້ງນຸ້ຓນໆແຉ່ຖຝແກທ້ ຍໆຓ
-ຎຝຖຓິ ຟຌຍຌພ ຅ແຸ ຉຖ່ ຝແກທ້ ຍເໆ ຉພຓ 750 ຓິຌ
-ຐຟບພຈແກ້ທເຎພຌຂບຄເກຟົໆ ,ຉົທໜຄພ ຘບໞຟຌຍໆແ຅ຄ້ ,ຓປບງຖຶຍເຎ໇ບຌ ແຖຝ ຈຟ
-ຘຝນຖຟກຉຈິ ແກ້ທເຎຌພ ຂບຄເກຟໆົ ,ເນ໇ບຓ ແຖຝ ຓປບງຈໞຟຄ ເທຖຟຘບໞ ຄຏໞຟຈຟໟ ຌນຖພຄຍໆຓເຖກຖຝນຈພ
ຆຸຈໂຖ້ຏຝຖິຈ
-ຌຟ໇ ເນຖ໇ຟົ ຓຘ຅ຟຄ ຉຟໆ ກທໞຟຓຟຈຉຝຊຟຌ຋ກໆ ຟຌົຈໄທ.້
-ຌຟ໇ ເນຖຟ໇ົ ຓກຟຌຉກົ ຉຝກບຌ ແຖຝ ຓຘຄໆິ ແຎກຎຌົ .
ໃຌເຓໆບຑແໆ ຓຎ່ ຝຆຟຆຌົ ຏຍ້ ຖໂຑກນຟກເນຌພ ຎຟກຈົ ກຟຌ຃ຟໟ ງ຃ຽຄເ຋ຄຌ໇ເເຖທ້ ຅ໆົຄໃນ຃້ ທຟຓປທໞຓຓ
ແຖຝ ແ຅້ຄໄຎງພຄກົຓບຟນຟຌ ດຟ ກຝຆທຄຘຟ຋ຟຖຝຌຝຘກຸ ໂ຋ 214014-15 ເຑໆບຓຓຟຈຉຝກຟຌເເກໄ້ ຂ຋ພຌກຟຌ.
ຑຟງນຖພຄຑແໆ ຓຎ່ ຝຆຟຆົຌນຟກໄຈ້ປພຍແ຅ຄ້ ກຟຌຘຝຍພຍຌ໇ເເຖທ້ ຍໆທໞຟນຟໟ ຄປຟໟ ຌ,ປຈ້ ຟເຌຌ຋ຖຸ ຝກິຈຂຟ
ເຂົ໇ຟ-ຂຟບບກ ນຖ ຅ຟໜໞຟງຍຖກຟຌ ນຟກຓຏຝຖຈຉຝຑພຌຈຄພໆ ກໞຟທຌ໇ໄທໃ້ ຌກຟຌ຃ຸ້ຓ຃ບຄ ໂຈງຍໆເເ຅ຄ້ ໃນເ້ ຅ົຟ໇ ໜຟໟ ຋ຆໆ ຟຍ
຅ຝຊທໞຟຏຈິ ຉໆຖຝຍຽຍກຈົ ໜຟງຍໟຟຌເຓຶບຄ ໂຈງເ຅ຉຝຌຟ ແຖຝ ກຄົ ກຌພ ຂໟຟຓ ຊໟຟເ຅ົຟ໇ ໜໟຟ຋ກໆ ົຓບຟນຟຌ ແຖຝ ດຟນຟກ
ຑົຍເນຌພ ໃຌ຋ຸກຘຝຊຟຌ຋຅ໆ ຝຊກຎຍພ ໃໝຖົຄໂ຋ຈ ແຖຝ ງຈຘຌ຃ໟຟຈໆຄພ ກໞຟທໄທ້ເຑໆບຈຟເຌຌ຃ຝຈກົຈໜຟງຉຟຓຍໟຟຌ
ເຓຶບຄ.

ທຽຄ຅ຌພ ທພຌ຋ 7/11/1994
຃ຝຌຝກຟຓຝກຟຌ຃ຸ້ຓ຃ບຄບຟນຟຌ ແຖຝ ດຟ

ຈຕ.ທໄຖທຄພ ຑຓຓຝຘບຌ

140

ຍຈ຺ ຋ີ 14

ກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຽຑບໃື ຘະ຾ຈຄ຋ຈັ ຘະຌະ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄກາຌຂຼຌຍ຺ຈຽຑບໃື ຘະ຾ຈຄ຋ຈັ ຘະຌະ

ກຟຌຂຽຌຍົຈເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ ແຓ່ຌກຟຌຂຽຌເຑບໆ ຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ິຈເນພຌຂບຄຏ້ຂຽຌໃຌເຖໆບຄຉຟໞ ຄ໅
ໃນ້ຏບ້ ຟໞ ຌປຍພ ປ້ ແຖຝ ເຂຟົ໇ ໃ຅ຌຟ ບຟຈ຅ຝຎຝກບຍຈໟທງ຃ຟແຌຝຌຟ,ຂ໇຃ຈິ ,ຆ໇ເຉບຌໃ຅ ນຖ ຍົຈຎກຸ ໃ຅ໃນແ້ ກ່ກຟຌ
ຂຽຌຍຈົ ຃ທຟຓ,ຍຈົ ທິ຅ຟຌ ແຖຝ ກຟຌຂຽຌຂ຃໇ ທຟຓ ນຖ ເຖໆບຄໃຌປຍແຍຍຉໞຟຄ໅ ເຆໆພຌ ກຟຌຉບຍ຃ຟຊຟຓໃຌເຓໆບ
ຊກຘບຍຊຟຓ,ກຟຌຂຽຌຍົຈຍພຌ຋ກຶ ຘຝເໜ຃ທຟຓ຃ິຈເນຌພ ໃຌໜໞທງຄຟຌ,ເຖບໆ ຄຘພຌ,ກຟຉຌ ແຖຝ ບໆຌ໅.

2. ຎະຽຑຈຂບຄກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຽຑບໃື ຘະ຾ຈຄ຋ັຈຘະຌະ

 ກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝບຟຈແຍຄ່ ບບກເຎຌພ 4 ຎຝເຑຈ ຃:

 ແຍຄ່ ຉຟຓ຅ຸຈຎຝຘຄົ
 ແຍ່ຄຉຟຓເຌບ໇ ໃຌ
 ແຍຄ່ ຉຟຓຎຝເຑຈຂບຄຏ້ຘົໆຄຘຟຌ
 ແຍ່ຄຉຟຓປຍແຍຍ

2.1. ຾ຍຸ່ຄຉາຓ຅ຈຸ ຎະຘ຺ຄ
ຈຄພໆ ຋ໆໄຈ້ກໞຟທຓຟກໞບຌແຖ້ທທໞຟເຎົ໇ຟໝຟງໃຌກຟຌຂຽຌຍົຈເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝຓ 5 ດຟຄ຃ ເຑໆບຎຝເຓຌ຃ໞຟ,

ເຑໆບແຌຝຌຟ,ເຑໆບໃນ້ຂ໇ຘພຄເກຈ,ເຑໆບຉພຈຘິຌ ແຖຝ ເຑໆບຘຝແຈຄບຟຖົຓແຌທໃຈແຌທໜຶໆຄ ນຖ ບຟຈຓເຎົ໇ຟໝຟງນຖຟງ
ດ່ຟຄດ່ໃຌເຖໆບຄຈຽທກພຌ ເຆພໆຌທໞຟ ຍົຈເຖໆບຄຂບຄ ຅ຟຎຟແຈຄ(1979) ຋ໆໃຘ່ນົທເຖໆບຄທໞຟ” ໄຒຎຝຉິຍພຈເຎພຌແຎທ” ໄຒດ່
຋ຌໆ ຍ໇ ໆໄຈ້ໝຟງເຊິຄ຃ທຟຓປໟບຌຘຝເໝໄຎ ຓພຌຂ໇ຌຶ ດ່ກພຍເປຟົ ເບຄ ນຖ ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄເປົຟເບຄ.ຊໟຟເປົຟນຟກເທົ໇ຟເຊິຄໄຒໃຌ
ຖກພ ຘຝຌຝ຋຋ໆ ຟຖຟງ ຓພຌ຅ຝເຎຌພ ເຖໆບຄ຋ໆປບໟ ຌປຌົ ,ແຉເ່ ທົ໇ຟເຊິຄໃຌຖກພ ຘຝຌຝ຋ໆຈ ກໃນ້ເກຈ຃ທຟຓຈ,຃ທຟຓຘໟຟຄຘພຌຓພຌ
ກເຎພຌໄຎແຌທໃໝ່ໄຈ້.ແຎທໄຒຌ໇ແຓ່ຌເທົ໇ຟແຍຍທພຌຌຝ຃ຝຈ,ໝຟງເຊິຄ຃ທຟຓແຂຄແກ່ຌຂບຄກຟຖພຄແປຄຂບຄກຟຌ
ຎຝຉທິ ພຈຖຟທ

2.2 ຾ຍຸຄ່ ຉາຓຽຌບືໄ ເຌ.
ຎຝເຑຈຂບຄກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑໆບຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌ໇ ບຟຈແຍຄ່ ໄຈຉ້ ຟຓເຌ໇ບໃຌຂບຄເຖບໆ ຄ ເຆໆພຌ:

ກ. ໜຄັ ຘທື ິ຋ະງາຘາຈຉາໞ ຄໂ.

141

ເຎຌພ ເຖບໆ ຄທິຆຟກຟຌໂຈງກຄົ ເຆໆຌພ ບພກຘບຌຘຟຈ,ທ຋ິ ຝງຟຘຟຈ,ຘພຄ຃ົຓຘຟຈເຎພຌຉ໇ຌົ .ກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ
຋ພຈຘຝຌຝ຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌຌ໇ຉບໟ ຄຓນຖພກທິຆຟກຟຌບຟໟ ຄບຄດຟ່ ຄຆພຈເ຅ຌ,ຊຉບໟ ຄຉຟຓ຃ທຟຓເຎຌພ ຅ິຄ.ຏຂ້ ຽຌຉບໟ ຄ຃ຟຌຶຄທຟໞ ຓ
຋ໞຟຌຏປ້ ້ດແ່ ຖ້ທເຊິຄທຟໞ ຋ຟໞ ຌ຅ຝຍໄໆ ຈ້ຂຽຌເຖໆບຄຌໄ໇ ທ້ແຉກ່ ບຟຈ຅ຝໄຈ້ບໞຟຌຂ໇ຂຽຌຂບຄຉົຌ,ບພຌໃຈ຋ງໆ ຄພ ຍ຋ໆ ພຌແຌ່ໃ຅ ນ
ຖທໞຟນຟຂ໇ຓຌຓຟດ໇ພຄດຌຍໆ຋ຌພ ໄຈກ້ ຍບກໄທ້ໃນ຅້ ຝແ຅້ຄ ທໞຟຍໆແຌ່ໃ຅,ຍຉໆ ໟບຄດຟ້ ຌທຟໞ ຉົຌເບຄ຅ຝກຟງເຎພຌຏ຋້ ຓໆ ຃ທຟຓປ້
ໜໟບງ.

ກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌຌ໇ ຌບກ຅ຟກຎຟກົຈກຟຌໃຌທຟຖຝຘຟຌ຋ຟຄທຆິ ຟກຟຌແຖ້ທ
ງຄພ ຎຟກົຈນຟງໃຌກຟຌຘບຍເຘພຄ,ໂຈງຘຝເຑຟຝແຓຌ່ ໃຌກຟຌຉບຍຂຘ໇ ບຍແຍຍບຈພ ຉຝໄຌ
ຂ. ຽຖບືໃ ຄ຋຺ທໃ ແຎ.

ເຖໆບຄ຋ົໆທໄຎຌບ໇ ຟຈ຅ຝບຟໟ ຄບຄນຖກພ ທຆິ ຟ ນຖ ຍໆບຄກໄຈ້ ເຆຌໆພ ເຖບໆ ຄເຘຈຊຝກຈິ ,ກຟຌເຓບຄ,ທຈພ ຋ຝຌຝ຋ຟ,
ຘພຄ຃ຓົ ເຎພຌຉົ໇ຌ.ຘິໆຄເນຖໆົຟຌ໇ເຎພຌເຖໆບຄ຋ໆຆບກບຟໞ ຌໄຈຄ້ ໞຟງ຅ຟກໜຄພ ຘຑິຓ ແຖຝ ທຟຖຝຘຟຌ຋ົໆທໄຎ.ກຟຌຂຽຌເຑໆບຘຝແຈຄ
຋ພຈຘຝຌຝໃຌເຖບໆ ຄ຋ໆທົ ໄຎຌຏ້ຂຽຌຓບຈິ ຘຝນຖຝໃຌກຟຌຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ິຈ຃ທຟຓເນຌພ ຂບຄຉົຌເບຄດຟ່ ຄເຉພຓ຋ໃໆ ຌ
ຂົຄເຂຈຓຟຖຝງຟຈ ແຖຝ ນຖພກກຟຌຂຽຌ຋ຈໆ .
2.3.຾ຍຸຄ່ ຉາຓຎະຽຑຈຏຘູ້ ຄ຺ໃ ຘາຌ.

ຏຘ້ ົຄໆ ຘຟຌ ນຖ ຏ້ຂຽຌຍົຈ ເຑໆບຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຓນຖຟງຎຝເຑຈ຃:
ກ. ຍັຌຌາ຋ກິ າຌ ນືຖ ກບຄຍັຌຌາ຋ິກາຌ.

ຍົຈ຃ທຟຓໃຌໜພຄຘຑິຓ຋ໆຂຽຌໂຈງຍພຌຌຟ຋ກິ ຟຌນກບຄຍຌພ ຌຟ຋ິກຟຌ ກເຎພຌ຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓເນຌພ ຂບຄໜພຄຘ
ຑຓິ ນຖ ທຟຖຝຘຟຌຘຝຍຍພ ຌ໇ພຌ.
ຂ. ຎະຆາຆ຺ຌ຋຺ໃທແຎ

ແຓຌ່ ຍຈົ ຃ທຟຓ,ຍົຈທິ຅ຟຌ ເຆຄໆ ຎຝຆຟຆຌົ ຋ົໆທໄຎຂຽຌຖຄົ ຉຟຓໜຄພ ຘຑຓິ ຉຟໞ ຄ໅

຃. ຏູ້ຘບຍຽຘັຄ
ໃຌກຟຌຘບຍເຘພຄຂບຄໂປຄປຽຌ,ຘຝຊຟຍພຌກຟຌຘກຶ ຘຟ ນຖ ທຟໞ ກຟຌເຘຄພ ຃ຈພ ເຖບກເບົຟຍຸກ຃ົຌເຂ໇ົຟເປພຈກຟຌຉຟຓໜໞທງ
ຄຟຌຉຟໞ ຄ໅,ຏຘ້ ບຍເຘຄພ ແຓ່ຌຏ້ຘົໆຄຘຟຌຎຝເຑຈ ຂຽຌຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝໃຌເຖບໆ ຄ຋ໆຂ໇ຘບຍ຋ໆໄຈກ້ ຟຌຈົ ໄທ.້
ຄ. ຏຽູ້ ປັຈທຼກເຌໜໞທງຄາຌ.

142

ໜທໞ ງຄຟຌຌ໇ ຌພຍ຋ພຄໜໞທງຄຟຌທຆິ ຟກຟຌ,ຖພຈທຘິ ຟນຝກຈິ ນຖ ຍຖິຘພຈນຟໟ ຄປໟຟຌ ເຎຌພ ຏຘ້ ໆົຄຘຟຌ຋ໆຓ຋ພຈຘຝຌຝ
ໃຌປຍແຍຍຍຌພ ຋ຶກ,ໂ຃ຄກຟຌ,ຖຟຍຄຟຌຉຝນຖບຈເຊິຄເຖບໆ ຄຎກງບໞ ງ ໃຌໜທໞ ງຄຟຌຌພຌ໇ ນຖ ຖຝນທໞຄຌໞທງຄຟຌຈໟທງ
ກຌພ

ດ່ໃຌຘໆ ຌບກ຅ຟກຘຘໆ ໆິຄຑຓິ ແຖທ້ ງຄພ ຓຘໆບໆຌ໅ບກ ເຆຌພໆ ຘໆທິ຋ຝງຸກຝ຅ຟງຘຽຄ,ໂ຋ຖຝຑຟຍ,ເ຋ພຍ,ທິຈໂບ,ຆຈ,
ປຍເຄົຟເນຖໆຟົ ຌ໇ ຘໞທຌນຖຟງຉໟບຄຓຍົຈ຋ໆຂຽຌເຑບໆ ບໞຟຌນເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ ເຆໆຌພ ກຟຌທເິ ຃ຟຝຂຟໞ ທຉຟໞ ຄຎຝເ຋ຈ,
ກຟຌຘຝແຈຄຖຝ຃ບຌເຎພຌຉ໇ຌົ .

ຘ. ຏູ້ຘຄໃ຺ ຘາຌຎະຽຑຈບຌໃື ໂ.

ກຟຌຂຽຌຍົຈເຑໆບຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຌ໇ ຍໆໄຈ຅້ ພຈດໃ່ ຌຎຝເຑຈຂຟໟ ຄເ຋ຄຌ໇ພຌ ເຆຌພໆ ທໞຟ ຏ້຋ໆຓ຃ທຟຓຘ ຟຑຌພ ຉກໆ ພຌໃຌ
ຊຟຌຝຑແໆ ຓກ່ ພຍຖກ,ເຑໆບຌກຍພ ເຑບໆ ຌ,ຏົທກພຍເຓງ ນຖ ຃ົຌປກພ ກພຍ຃ົຌປກພ . ຅ຈົ ໝຟງ ນຖ ຂ໇຃ທຟຓ຋ໆຘໆເຊຄກຌພ ຓກພ
ຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຉຟໞ ຄ໅ ເຆພຌໆ ຃ຟຉພກເຉບຌຘຄພໆ ຘບຌ ໃນ້ເປຈພ ເເຉ຃່ ທຟຓຈຈທງໟ ຃ຟຘຝແຈຄບຟຖຓົ ຃ທຟຓປ້ຘກ຋ໆຓຉກໆ ຌພ .

2.4 ຾ຍຄຸ່ ຉາຓປູຍ຾ຍຍ
ກຟຌຂຽຌຍົຈເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຌ໇ ບຟຈເເຍ່ຄບບກເຎພຌຎຝເຑຈໄຈ້ຉຟຓປຍແຍຍຂບຄກຟຌຂຽຌ ເຆໆຌພ ຍົຈ

຃ທຟຓ, ທ຅ິ ຟຌ, ຍພຌ຋ກ, ຃ຟຊຟຓ ຃ຟຉບຍ, ກຟຉຌ, ເຖໆບຄຘ໇ພຌ, ຌຝທຝຌງຟງ, ກຟຍກບຌ ແຖຝ ບໆຌ໅.

3. ນຖັກກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຽຑບໃື ຘະ຾ຈຄ຋ັຈຘະຌະ

ກຟຌຂຽຌຍົຈເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝຓນຖກພ ກຟຌຈໆພຄຌ໇:

- ຉບຄໟ ຓ຃ຸຌຘຓົ ຍຈພ ຂບຄຌພກຂຽຌ

- ເຖໆບຄ຋ໆຌຟຓຟຂຽຌຉບຄໟ ເຎພຌ຅ຄ຅ຝແ຅ຄ້

- ກຟຌຈົ ຅ຸຈຎຝຘົຄ ແຖຝ ທຟຄແຏຌກຟຌຂຽຌ

- ຖຄົ ຓ໇ຂຽຌຉຟຓນຖພກກຟຌຂຽຌ຋ຈໆ

- ຎຝເຓຌຏຌົ ແຖຝ ຎຍພ ຎຸຄກຟຌຂຽຌ

3.1 ຉບໟ ຄຓ຃ີ ຸຌຘ຺ຓຍຈັ ຂບຄຌັກປຼຌ
ໃຌກຟຌຂຽຌຍົຈເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝຏ້ຂຽຌຉບໟຄຓ຃ຌຸ ຘຓົ ຍພຈຈໆພຄຌ:໇

ກ.ຉບໟ ຄຈໜຸ ັຌໄ ຘະຽຽນທຄນາ຃ທາຓປູ້

ຘຟຖພຍຌພກຂຽຌໃໝ່ແຖ້ທ,ກຟຌຘກຘຟກຟຌຂຽຌຂບຄຏບ້ ໆຌ ຅ຝເຎພຌຉົທດ່ຟຄ຋ຈໆ ໃນ້ເເກຉ່ ຌົ ເບຄ,ຘທຌໞ ຏ້຋ໄໆ ຈເ້ ຎພຌ
ຌກພ ຂຽຌຓຟກບໞຌເເຖທ້ ຌຌພ໇ ງຄພ ຓ຃ທຟຓຉບຄໟ ກຟຌ ແຖຝ ຅ຟເຎພຌ຋ໆ຅ຝຉບໟຄຉຈິ ຉຟຓ຃ທຟຓກໟຟທໜຟໟ ຋ຟຄແຌທ຃ທຟຓ຃ຈ

143

ຂບຄ຃ົຌບຌໆ ໅ດ່ຘຝເໝ.ຍຟຄ຃ົຌກຓ຃ທຟຓ຃ິຈ຋ໆຈນຖຟງດ່ຟຄ຃ທຌເບົຟຓຟເຏງແຏເ່ ຑໆບໃນ້ຏ້ບໆຌປພຍປ້ ແຖຝ ປຽຌເບຟົ ຍົຈ
ແຍຍດຟ່ ຄຌຟ,ແຉກ່ ຍປໆ ້ທໞຟ຅ຝຘຝແຈຄ຃ທຟຓປ້ບບກຓຟເເຌທໃຈ ໃຌເຓບໆ ໄຈບ້ ໞຟຌຍົຈ຃ທຟຓ,ຍົຈທ຅ຟຌຂບຄ຃ຌົ ບໆຌແຖ້ທ
ກ຃ຈໄຈ້຋ພຌ຋ທຟໞ ຉົຌ຅ຝເຖໆຓຉພ໇ຌຈທງໟ ທ຋ກຟຌໃຈ,ຓຍຟຄເ຋ໆບກປ້ຘກທໞຟຖຝບຟງຍໆກຟໟ ຘຝແຈຄ຃ທຟຓ຃ິຈຂບຄຉົຌບບກ
ຓຟດຟ້ ຌທໞຟຓພຌ຅ຝຍໆ຃ພກຑ຅ຝຌຟຓຘຝເໜຘ່ຘຟງຉຟຓຝນຟຆົຌແຉ່ໃຌເຓໆບໄຈບ້ ໞຟຌຍົຈ຃ທຟຓ,ຍຈົ ທ຅ຟຌຂບຄ຃ຌົ ບໆຌຶ ເເຖ້ທ
ເນພຌທໞຟ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຏ້ຌຌ໇ພ ກຍນໆ ຖຈຸ ນຖຌໆຶ ແຌທ຃ິຈຂບຄຉົຌຑຎຟຌໃຈ.ຈພຄໆ ຌ໇ຌພ ,຅ໆຄເກຈຓ຃ທຟຓກຟໟ ນຟຌ,ຓ຃ທຟຓໝຌພ໇
ໃ຅ຉໆຉຌົ ເບຄງຄໆ ຂຶ໇ຌ ແຖຝ ກກຟໟ ຖົຄຓຂຽຌຘຝເເຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຉົຌ.

ກຟຌຘຝເໜນທົ ຂ໇຋ໆ຅ຝຂຽຌຍົຈເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝຂບຄຏ້ຆຄົ ຃ຸຌທຈຸ ຋ໆຌຌ໇ພ ເຎຌພ ກຟຌຘກຘຟ຅ຟກຉົຌເບຄ
ເຆຄໆ ຓຏົຌໄຈປ້ ຍພ ໂຈງກົຄຉກໆ ຟຌຂຽຌ ນຖ ບຟຈເຎຌພ ຂ໇ຓຌເຑໆບຘຝຘຓົ ໄທ້ ເຑບໆ ເຎຌພ ກຟຌຂຽຍຌຉໄໆ ຎ. ທ຋ກຟຌຂຽຌຂບຄ
ແຉ່ຖຝ຃ຌົ ແຓ່ຌເຉພກຌກຘຝເຑຟຝຉທົ ຂບຄໃຏຓຌພ ເຆຄໆ ເຎພຌກຟຌງຟກ຅ຝຘກຘຟ຅ຟກຉຟຖຟໃຈ໅, ຅ຟເຎພຌຉບຄໟ ຘກຘຟ
຅ຟກຉທພ ດ່ຟຄນຖຟງແຍຍ, ຅ຟກຍຈົ ຂຽຌຂບຄຏ້ຆຄົ ຃ຌຸ ທຸຈ຋ິ ເຆໆຄເຎຌພ ຏ້຋ໆຓຎຝຘົຍກຟຌຘຄຓຟນຖຟງແຖ້ທ. ຌ໇຅ຝເຎຌພ
ຉທົ ດຟ່ ຄ຋ຈໆ ເຆຄໆ ຘບຌໃນເ້ ປົຟຉຟຓແຍຍ຋ເໆ ບ໇ຌທໞຟ ບຎຸ ຝຓຟ ນຖ ບຸຎຝໄຓ ຃ຘຝເໜຉົທກບໞຌ ແຖ້ທ຅ໆຄຘຝນຖຍຸ ຓຟເຎຌພ
ນຖກພ ກຟຌຉຟຓນຖພຄ. ທ຋ຌ໇ເຎພຌທ຋ກຟຌໃຆໃ້ ຌກຟຌເຐິກນພຈກຟຌຂຽຌໄຈເ້ ຎຌພ ດ່ຟຄຈ.

ກຟຌຘກຘຟທຽກຄຟຌຂບຄຏບ້ ຌໆ ຅ຝຆທໞງໃນເ້ ປົຟຘຓົ ຓຸຈຊຟຌໄຈທ້ ຟໞ ຊໟຟເປົຟເຎພຌຏ້ຂງຌເບຄຏບ້ ໆຌ຅ຝປ້ຘກ
ແຌທໃຈ, ຘຄໆ ໃຈ຋ໆເປຟົ ບຟໞ ຌແຖ້ທເຶ ກຈ຃ທຟຓຘກຘຟ຋ຟຄຖົຍ, ຘໆຄຌຌ໇ພ ກຉບໟຄນຖຖຽຄເຓບໆ ເປົຟເຎພຌຏ້ຂຽຌ

ຂ. ຽຎັຌຌັກ຃ຌໄ຺ ຃ທໟາ຋ໃີຈີ

ກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ ເຎຌພ ກຟຌເຑຓໆ ຃ທຟຓ຃ິຈໂຈງກົຄໃນ້ເເກຏ່ ້ບຟໞ ຌ, ຏ້຋ໆ຅ຝເຎຌພ ຌພກຂຽຌ຋ຈໆ
຅ຟເຎຌພ ຉບໟຄເຎຌພ ຌພກ຃ົຌ໇ ຃ິຈ຋ໆຈຌຟບກຈທງໟ ຉຟຓຎກົ ກຝຉ຃ທຟຓ຃ິຈຂບຄ຃ົຌເປຟົ ຌ໇ຌພ ຅ຝຈຟເຌຌໄຎດຟ່ ຄທບຄໞ ໄທ ຊຟໟ
ນຟກຎຝຎບງໞ ຓນໟ຃ຈິ ດ່ຟຄຎຟຘຝ຅ຟກ຅ຈຸ ໜຟງແຖທ້ ງຟກ຋ໆ຅ຝຌຟ຃ທຟຓ຃ຈິ ຓຟປຽຍປຽຄເຎພຌຉທົ ບພກຘບຌໄຈ້ ຘຝຌ໇ຌພ ,
ໃຌກຟຌ຃໇ຌົ ຃ຈິ ຃ທຌທຟຄເຎ໇ົຟໝຟງໄທ້ໃນຆ້ ພຈເ຅ຌທຟໞ ຅ຝ຃ຌົ໇ ຃ິຈໃຌເຖບໆ ຄໃຈ, ນຟກແຌທ຃ິຈ຃ິຈຍ຅ໆ ຝແ຅້ຄ ກນຟຘຟເນຈ
ທໞຟ ຓພຌເກຈຓຟ຅ຟກບຌພ ໃຈ, ບຟຈ຅ຝເຎພຌງບໟຌເປົຟຓ຃ທຟຓຘກຘຟກຽໞ ທກຍພ ເຖໆບຄຌ໇ພຌ ງຄພ ຍ຋ໆ ຌພ ຑຽຄຑເ຋ບໆ , ເຓບໆ ຃ຈິ
຃ກພ ໅຅ຄໆ ປຘ້ ກທໞຟຉົຌຊກ຋ຟໞ ປພຍໃຌເຖໆບຄຌ,໇ ຊຟໟ ເຎພຌເຆໆຌພ ຌພຌ໇ ກຉບຄໟ ຘກຘຟນຟ຃ທຟຓປ້ ນຖ ຂຓ໇ ຌເຑໆບຉໆຓ຅ຌົ ກທໞຟ
຃ທຟຓ຃ຈິ ກຝ຅ໞຟຄແ຅້ຄແ຅ຓ່ ໃຘ,່ ຘຟຓຟຈຖຽຄຖຟຈພຍເຎພຌຂ໇ພຌຉບຌ, ຘຟຓຟຈຊຟໞ ງ຋ບຈເຎພຌຉທົ ບພກຘບຌໄຈ.້ ຍ຃ໆ ທຌ
ຖຄົ ຓຂຽຌ ໃຌເຓໆບ຃ທຟຓ຃ິຈງຄພ ຍໆ຋ພຌຎບຈໂຎ່ຄ ເຑຟຝທຟໞ ຓຌພ ຅ຝເປຈພ ໃນ້ກຟຌຂຽຌ຅ຝຍຉໆ ໆເຌໆບຄກຌພ . ກຟຌ຅ຈພ ເເຌທ
຃ທຟຓ຃ິຈເຎພຌຏົຌຘຝ຋ບໟຌໂຈງກົຄ ຉໆກຟຌ຅ພຈຂ໇຃ທຟຓໃຌກຟຌຂຽຌ, ຊໟຟ຃ທຟຓ຃ິຈຘຍພ ຘົຌ ຂຂ໇ ຽຌກ຅ຝຘພຍຘົຌໄຎ
ຉຟຓ໅ກຌພ . ໃຌກຟຌ຃ິຈຌ໇ພຌຉບຄໟ ຎຟຘຝ຅ຟກ຃ທຟຓຖຟບຽໞ ຄ ນຖ ບທຈຈ, ຍ຃ໆ ິຈເຂຟົ໇ ຂໟຟຄຉຌົ ເບຄແຉຑ່ ຽຄຏຈ້ ຽທ, ຉບໟຄ
຃ຟຌຄເຊຄຏບ້ ຟໞ ຌເຎຌພ ຘທໞຌໃນ່ງ ແຖຝ ຉ໇ພຄ຅ຸຈຎຝຘຄົ ໄທດ້ ່ຟຄ຅ຝແ຅ຄ້ ທໞຟ ຂຽຌເຑໆບ຃ທຟຓຘໟຟຄຘຌພ ຘຄໆ ຋ໆຈຄຟຓໃນແ້ ກ່
ຘພຄ຃ຓົ ,ຍໆແຓ່ຌຂຽຌເຑໆບໂ຃່ຌຖ໇ົຓໂ຅ຓຉຐ່ຟງໃຈຐ່ຟງໜຄໆ , ເຑຟຝ຃ທຟຓ຃ຈິ ແຍຍຌຌພ໇ ຘໆຟກຍພ ທຟໞ ຋ຟຖຟງຉົຌເບຄຉພຄ໇ ແຉ່ຓ໇ຶ
ງພຄຍໆ຋ຌພ ເຖຓໆ ຂຽຌຑຌຸ້ . ຓຟຖຝງຟຈໃຌກຟຌຂຽຌເຎຌພ ຘໆິຄຘຟ຃ພຌ,ຏ້ຆຄົ ຃ຌຸ ຍຈຸ ຋ິຍຟຄ຋ຟໞ ຌ຋ເໆ ຎພຌໜໟຟຌພຍຊໃຌຘພຄ຃ຓົ ,
ຍຟຄເ຋ບໆ ກຂຽຌເຎຌພ ຍົຈ຃ທຟຓ,ຍົຈທິ຅ຟຌໂຈງໃຆ້ບຟຖຓົ ປຸຌແປຄຈທໟ ງ຃ຟເທຟົ໇ ບພຌຍໆຘຓົ ຃ທຌ,ເປຈພ ໃນຏ້ ບ້ ໞຟຌເຆໆບຓ
ຘພຈ຋ຟດຟ່ ຄໜໟຟເຘງຈຟງ.ໃຌກຟຌຂຽຌໂຉແ້ ງ່ຄຏ້ຂຽຌຉບໟ ຄຓ຃ທຟຓຖຝຓຈພ ຖຝທຄພ ເຎພຌຑເິ ຘຈ,ຍໆຈຄພໆ ຌ໇ພຌບຟຈ຅ຝກຟງເຎຌພ

144

ຘຟຌທຌທິທຟຈແຖຝ ເຎພຌ຃ທຟຓນຖົຓ໇ ແນຖທໃຌກຟຌຂຽຌ,ຈ຋ໆຘຈຸ ຉໟບຄຓເນຈຏຌົ ແຖຝ ຂ໇ຓຌຑຽຄຑໃຌກຟຌໂຉ້ແງ່ຄ,
ຍໆແຓ່ຌເບົຟ຃ທຟຓປ້ຘກຘທໞ ຌຉົທຓຟເຎພຌເກຓໃຌກຟຌຎຝເຓຌ຃ຸຌ຃ຟໞ ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄ຃ຌົ ບຌໆ .

ຍໆ຃ທຌຂຽຌໂຉ້ແງ່ຄຑຽຄ຃ທຟຓປ້ຘກ຋ໆທໞຟ” ຍໆຓພກໜໟຟ” ຏ້ຂຽຌ຃ົຌຌພ໇ຌແຉ່ຉໟບຄ຃ຟຌຶຄດ່ຘຝເໝທໞຟເປົຟຂຽຌໃນ້
ຓຝນຟຆົຌບໞຟຌ,ຍໆແຓ່ຌເຖໆບຄຘໞທຌຉົທຖຝນທໞຟຄຏ້ຂຽຌຘບຄ຃ົຌ ໂຈງບຟໄຘຘໆຓທຌຆົຌ ເຎພຌຘຝໜຟຓເຑໆບ຋ົຈຘບຍ
ຘຎຟກ.ເນຈກຟຌເຆພໆຌຌ໇ຎຟກຈົ ຓນຖຟງດ່ ແຖຝ ກໆ຃ທຟຓຖຟ຃ຟຌໃນ້ແກຏ່ ບ້ ໞຟຌດຘ່ ຝເໝ.

3.2 ຽຖໃບື ຄ຋ຌໃີ າຓາຂຼຌຉບໟ ຄຆັຈຽ຅ຌ
ກໞບຌ຅ຝຂຽຌຍົຈເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝໃຌເຖໆບຄໃຈເຖໆບຄໜຶໆຄ,ຏ້ຂຽຌຉໟບຄກທຈເຍໆຄ຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄຈພໆຄກໞຟທ

ຘຟກໞບຌເຑໆບນຟຂ໇ຓຌ຋ໆຊກຉໟບຄແ຅່ຓແ຅້ຄຍໆແຓ່ຌຂຽຌຂຶ໇ຌຈໟທງ຋ພຈຘຝຌຝຘໞທຌຉົທໂຈງຎຟຘຝ຅ຟກນນພກຊຟຌ
ບໟຟຄບຄ ນຖ ທຟໞ ຂຽຌຍໆ຅ຝແ຅້ຄ ຘຸຈແຖ້ທແຉ່ຏ້ບໞຟຌ຅ຝຉ຃ທຟຓໝຟງເບົຟເບຄ.຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄ຋ໆຌຟຓຟຂຽຌ ບຟຈ຅ຝ
ເຎພຌທິຆຟກຟຌ,ເນຈກຟຌຉໞຟຄ໅ໃຌຍໟຟຌເຓບຄເຆໆຄເຎພຌເຖໆບຄຘຟ຃ພຌ຅ຝຉໟບຄຖຝຓພຈຖຝທພຄເຎພຌຑິເຘຈ,ຏ້ຂຽຌບຟຈ
ແຓ່ຌຏ້຋ໆຓ຃ທຟຓປ້ດ່ໃຌຈໟຟຌຌພ໇ຌດ່ແຖ້ທແຉ່ຍໆ຃ທຌຎຝໝຟຈ,ຂຽຌແຉ່ໂຈງບຟໄຘ” ຃່ຓເກົໆຟ” ແຉ່ດ່ຟຄຈຽທ,ຉໟບຄ
຃ຟຌຶຄດ່ຘຝເໝທໞຟໃຌກຟຌຂຽຌແຉ່ຖຝເ຋ໆບ຅ຟເຎພຌຉໟບຄໄຈ້ເປພຈໃນ້຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄ ຋ໆ຅ຝຌຟຓຟຂຽຌໃນ້຅ຝແ຅້ຄ
ແຖຝ ຘຝເໜຂ໇ຓຌ ຉຝນນບຈ຅ຌົ ເຊຄິ ຋ພຈຘຝຌຝໃໝ່ໃຌ຋ຟຄຘໟຟຄຘພຌບກຈທໟ ງ.

3.3 ກາຌຈ຺ ຅ຸຈຎະຘຄ຺ ຾ຖະ ທາຄ຾ຏຌກາຌຂຼຌ.
 ຅ຸຈຎຝຘົຄ຋ໆທົ ໄຎຓດ່ 3 ຎຝກຟຌ຃:

- ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝ຋ທໆົ ໄຎ ກຟຌຘຝເໜ຋ພຈຘຝຌຝ຋ົໆທໄຎ ຍໆແຓ່ຌ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ເຑບໆ ຘຝໜຍພ ຘຝໜຌ ນຖ
຃ຈພ ຃ຟໟ ຌ຃ທຟຓ຃ິຈຂບຄຏໃ້ ຈຏ້ໜຶໆຄ,ຑຽຄແຉ່ຘຝເໜຎຝເຈຌພ ໃນ້ຏບ້ ຟໞ ຌເກຈ຃ທຟຓ຃ຈິ ຋ໆ຅ຝບຝ຋ຍິ ຟງໂຈງ຋ົທໆ ໄຎ.

- ເຑໆບຘຝໜພຍຘຝໜຌ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຏ້ບໆຌ ຋ຏໆ ຂ້ ຽຌໄຈ້ບໞຟຌ ນຖ ໄຈ້ງຌິ ,ໄຈພຒ້ ຄພ ໃນ້ຒຄພ ຓຟ ແຖຝ ຓ຃ທຟຓ຃ິຈ
ຖບງຉຟຓໃຌແຍຍຈຽທກຌພ ນຖທຟໞ ເຑບໆ ເຑຓໆ ຉໆຓຂບຄຏບ້ ໆຌໃນກ້ ທຟໟ ຄຂທຟຄງຄໆິ ຂຶ໇ຌ

- ເຑໆບໂຉແ້ ງຄ່ ຋ພຈຘຝຌຝຂບຄຏບ້ ໆຌ຋ຏໆ ້ຂຽຌໄຈບ້ ຟໞ ຌ,ໄຈງ້ ຌິ ນຖ ໄຈຒ້ ຄພ ແຉຓ່ ຃ທຟຓ຃ິຈ຃ທຟຓເນຌພ ເຎພຌ
ແຌທບຌໆ ,ຏ້ຂຽຌ຅ໆຄໄຈຂ້ ຽຌໂຉແ້ ງ່ຄ,ຘຝເໜເນຈຏຌົ ແຖຝ ຂ໇ຓຌ຋ໆ຅ຝໃນຏ້ ບ້ ໞຟຌຎຽ່ ຌໃ຅຅ຟກ຃ທຟຓ຃ິຈເຈຓແຖທ້ ນຌພ
ຓຟຉຟຓ຋ຈພ ຘຝຌຝຂບຄຏ້ໂຉແ້ ງ່ຄ.

຅ຸຈຎຝຘຄົ ຂບຄກຟຌຂຽຌ ບຟຈ຅ຝຓຑຽຄແຉ່ຂ໇ໃຈໜຶຄໆ ນຖ ນຖຟງຂກ໇ ໄຈ,້ ບຟຈຘຝໜພຍຘຝໜຌແຌທ຃ິຈຍຟຄ
ຈໟຟຌແຖຝ຃ຈພ ຃ໟຟຌຍຟຄຈຟໟ ຌ,ແຖທ້ ຘຝເໜ຃ທຟຓ຃ິຈໃໝ່຋ໆເຎຌພ ຃ທຟຓ຃ິຈຂບຄ ຉົຌເບຄ.

 ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ຘຝເຑຟຝໃຌກຟຌຂຽຌຍຈົ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຓຈພໆຄຉໄໆ ຎຌ໇

- ເຑໆບຎຝເຓຌ຃ຌຸ ຃ຟໞ .

145

- ເຑໆບແຌຝຌຟ.

- ເຑໆບໃນຂ້ ໇ຘພຄເກຈ.

- ເຑບໆ ໃນ້ຉພຈຘິຌໃ຅.

- ເຑບໆ ຘຝແຈຄບຟຖຓົ .

3.4 ຽຖີໃຓຖຄ຺ ຓືຂຼຌຉາຓນຖັກກາຌຂຼຌ຋ຈີໃ ີ

 ນຖກພ ກຟຌຂຽຌ຋ຈໆ ຃ທຌຓຖພກຘຝຌຝຈຄພໆ ຌ:໇

- ຓ຃ທຟຓເຎຌພ ເບກຝຑຟຍ(຋ຟຄຈຟໟ ຌເຌບ໇ ໃຌ ແຖຝ ປຍກຟຌ)

- ຓຘຟຑພຌ຋ຝຑຟຍ(ຓ຃ທຟຓຉໆເຌບໆ ຄ,ກໞຽທຂໟບຄກພຌ)

- ຓຘຟຖຈພ ຊຝຑຟຍ(ຓເຌ໇ບໃຌແກ່ຌຘຟຌຈ)

- ຓ຃ທຟຓຖເິ ຖຓໆ ຘໟຟຄຘຌພ

-ຂຽຌໄຈຓ້ ທໞ ຌໜໟຟຘົຌໃ຅
3.5 ຎະຽຓີຌຏ຺ຌ຾ຖະຎຍັ ຎຸຄກາຌຂຼຌ

ກຟຌຂຽຌຍົຈເຑໆບຘຝແຈຄ຋ພຈຘຝຌຝ ເຎພຌເຖໆບຄເປພຈໃນ້ຏບ້ ໞຟຌ ທຑິ ຟກທິ຅ຟຌກຌພ ແຖຝ ເຑບໆ ໃນໄ້ ຈ຃້ ທຟຓ຃ິຈ
ເນພຌ຋ກໆ ທໟຟຄຂທຟຄງຄິໆ ຂຶຌ໇ .຃ທຟຓ຃ຈິ ຃ທຟຓເນພຌ ຂບຄຏ້ຂຽຌຑຽຄແຉຏ່ ້ຈຽທ ບຟຈຍໆກທໟຟຄຂທຟຄເ຋ົໆຟກພຍ຃ທຟຓເນພຌຂບຄ
ຏບ້ ຟໞ ຌ຅ຟຌທຌນຖທຄນຖຟງ,ຏ້ຂຽຌ຃ທຌເຎຈໃ຅ງບຓປພຍ຃ທຟຓເຎພຌ຅ິຄຘຝເໝ ແຖຝ ຉໟບຄຓຓຟຌຝບົຈ຋ົຌຉນໆ ຟຄຘຽຄ
ທຑິ ຟກທິ຅ຟຌຂບຄຏບ້ ໞຟຌ ຋ພຄຌ໇ກເຑໆບຌຟຓຟຎຍພ ຎຸຄກຟຌຂຽຌຂບຄຉົຌໃນຈ້ ຂຌ໇ຶ ໃຌຂຌ໇ພ ຉ໅ໆ ໄຎ.

4. ຉທ຺ ດາຸ່ ຄກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຽຑບໃື ຘະ຾ຈຄ຋ຈັ ຘະຌະ

຅ຄໆົ ຘຄພ ເກຈຉົທດຟ່ ຄກຟຌຂຽຌຍົຈ ເຑບໆ ຘຝແຈຄ຋ຈພ ຘຝຌຝຉໄໆ ຎຌ.໇

ຉ຺ທດາຸ່ ຄ:

1 . ຍົຈທ຅ຟຌຘພຄ຃ົຓໃຌເຖໆບຄ:“ ດຟກກຌນຖຟງໄຈ້ກຌ຋ໆກບໟງ........ ຎງ່ ໞຟຉຟງຟງເປຟົ ເ຃ງຘບຌແຖທ້ ຘບຌບກທໞຟ:

"ດຟກຓນຖຟງ ຓຌພ ໄປ້

ດຟກໄຈນ້ ຖຟງ ຓຌພ ຉຟງ"

146

ແຉຑ່ ທກຌພກຑຝຌຌພ ຋ຄພ ນຖຟງກຍຘໆ ຌົ ໃ຅ຌຟເຖບໆ ຄຌເ໇ ຖງ ເຑຟຝເຂຟົ ຃ິຈທຟໞ “ ຖທງ຋ຟຄຖພຈ” ເຎຌພ ທ຋ ຈຽທເຑໆບ
ກຟຌຈຟຖົຄ຃ຄົ ຆຍ຅ົຌຓ຃ຟທຟໞ “ ຏ຋້ ຸກຆ໇ນທງຏຖ້ ທງຆເ໇ ຍ” ແຖຝ ຓພຌກຓບ ຟຌຟຈຍຟໟ ຈຄຈຈໃນ຃້ ົຌເຂົ໇ຟນຟດ່ຟຄແກຝຍໆ
ບບກ ໂຈງຘຝເຑຟຝ ແຓຌ່ ໃຌຓບ໇ ບກນທງແຉ່ຖຝ຃໇ຄພ ຍໆທຟໞ ຂບຄຖຟທ ນຖ ຂບຄໄ຋ , ຋ພຄຊກຉບຄໟ , ຋ພຄເຊໆບຌ.

຃ທຟຓ຅ຄແຖທ້ ຃ົຌເປົຟຘທຌໞ ນຖຟງກຓພກຆນ໇ ທງຑພຈ຋ຝຌຟ ເຑໆບຘຽໞ ຄໂຆກ, ຘໞຽຄຓທໞຌ ຑໃນເ້ ຍົຟຘຝໝບຄໄຎ,
ແຉ່ຓ຃ົຌ຅ຟຌທຌໜໆຄຑຈພ ຃ິຈນຖ໇ຌ຅ົຌກຟງເຎຌພ ຆິທິຈ຅ິຈໃ຅, ກຟງເຎພຌບຟຆຍ຋ໆຍໆຆບຍ຋ຟ. ຏຓ້ ເຄຌໜບງໟ ກຆແ໇ ຍຍເຖກ
ຍທກ, ຏນ້ ຖຌ໇ ແ຋້ ກຓພກຆແ໇ ຍຍເຖກ຃ຌ, ຃ຌຂ໇ຌເຖ໇ບງ໅຅ຌົ ກຝ຋ຄພ ຖພຈຊຝກບຌໃຌຍຟຄຘຟຌພກຄຟຌ ກຑຟງຊຄົ ນທງ
ເຊ໇ໆບຌ ແຖຝຂຟງເຎຌພ ຎຝ຅ຟ.

ໃຌ຋ໆຘຈຸ ກຑຟໃນເ້ ກຈຘຝຑຟຍຂທ໇ຟ຃ົທເປບຌ, ຉົກ຋ຸກໄຈງ້ ຟກໄຎເເຖ້ທນຖຟງຖຟງ. ຍຟຄ຃ົຌເ຃ງປພໆຄຓຘຘຸກ ກ
ຉົກຓຟເຎຌພ ຃ົຌ຋ຸກງຟກ, ຍຟຄ຃ຌົ ເ຃ງເຎພຌເ຅໇ຟົ ໜ໇ ກກຟງເຎພຌຖໜຊ໇ ທຓໟ ນົທ,ແ຅່ຎຟກຈົ ທໞຟຑທກເຂຟົ ເນຖຟົໆ ຌພ໇ຌ ກງພຄຍໆ
ນຖຟຍ ຍໆ຅.ໆ

຃ທຟຓໃຐຐ່ ພຌດຟກປພຄໆ ດຟກຓ ໃຌຑຍິ ຉຟຈຽທຌ໇ ແຓ່ຌແກ້ໄຂງຟກ຋ຘໆ ຸຈ ເຑຟຝທຟໞ ຓ຃ຌົ ຅ຟຌທຌຍໜໆ ບງໟ ຊກແ຋,້
ໄຈ້ແ຋້ ງບໟຌຆນ໇ ທງຖທງເຍ, ຏໄ້ ຈໂ້ ຋ຖຝຑຟຍ, ຉເ້ ດພຌ, ຏໄ້ ຈ້ຖົຈ຅ພກ, ຖຈົ ກຝຍຝກຓແຖທ້ . ຅ຟກຍພຌນຟຌຌ໇ພ ກຟຌຆ໇
ເຖກ ຆນ໇ ທງ ຅ຄໆ ກຟງເຎຌພ ຍຌພ ນຟໃ຅ກຟຄ ຂບຄ຋ກຸ ທຽກຄຟຌຂບຄກ່ຓຸ ຃ຌົ ຅ຟຌທຌໜຄໆ , ເຂົຟຑົຍຎຝກພຌດ່ຑຟເຂຟ໇ົ ນຖ ດ່
ຘຝຑຟກຟເຒ, ດຉ່ ຟຓຊຝໜຌົ ນົຌ຋ຟຄ ນຖ ດໃ່ ຌຘຟຌກພ ຄຟຌບົຄກຟຌ ແຓ່ຌເເຉ່ກຟຌເທົຟ໇ ເຊຄກຟຌຆເ໇ ຖກ, ຆຶເ໇ ຍ, ຉົທເຈຈພ
຅ົຈ຅ໆ຋ໆຘຸຈກແຓ່ຌປບຈເທຖຟຎຝກຟຈຏຌົ ຂບຄກຟຌເຖກບບກ, ເຓບໆ ເຖກຂບຄຉຌົ ຍໆຊກຍຟຄ຃ຌົ ກໄຈ້ເເຉນ່ ຟງໃ຅ງຟທ,຃
ເຉບໆ ງໄຎ ຊທຟໞ ໂຆກຍໆ຋ຌພ ຓຟເຊຄ ແຖ້ທກ຃ິຈໄຖ່ເຖກ຋ໆ຅ຝຆ໇ໃຌຄທຈຉໄໆ ຎ ເຆຄໆ ເຎພຌປບຍທຽຌ຋ໆຍຘໆ ຌ໇ ຘຸຈ ຅ົຌເຊຟົ໇ ແກກ່
ຍໆດຈຸ ເຆົຟ ແຖຝ ຘທໞຌຏຉ້ ິຈກຟຌຑຝຌພຌເເຍຍຌ຅໇ ຝຓພກຘ໇ຌເຌ໇ບຎຝຈຟຉົທຍຂໆ ຌ໇ ຍໆເກຌ...

຋ໆກຟໞ ທຓຟຌພຌ໇ ເຎຌພ ຑຽຄເນຈກຟຌກຽໞ ທກຍພ ຏ້຋ໆໃຐຐ່ ພຌດຟກຉົກຂຓຸ ເຄຌ ຂຓຸ ຃ຟ ໂຈງຍຉໆ ບຄໟ ບບກແປຄຄຟຌ ເຆຄໆ
ເຎຌພ ຎຟກຈົ ກຟຌນງ຋໇ ບ໇ ຌພ ໜຶໆຄ ຋ແໆ ຏນ່ ຖຟງຘຓົ ຃ທຌໃຌຘພຄ຃ົຓຍໟຟຌເປຟົ .຃ທຌ຋຅ໆ ຝຑບໟ ຓກພຌຘຶກຘຟບຍົ ປົຓ,຅ຟກພຈຑທຈ
຋ຘໆ ຝແນທຄນຟຆ໇ຂຟງເຖກເຊບໆ ຌ ບພຌເຎພຌຏຌົ ເຘງນຟງໃນ້ແກ່ຘທໞ ຌຉົທ ແຖຝ ຎຝເ຋ຈຆຟຈເບຄ.

ຉົທດ່ຟຄ :

2 ຖຟຄທພຌ ແຖຝ ກຟຌໃຘ່ໂ຋ຈ ຃ທຟຓຏິຈຑຟຈ(ຍົຈຂບຄເ຃ຌ຃ຟ )

຃ຌົ ຅ຟຌທຌຍໆໜໟບງເຆໆບທໞຟ ທິ຋຋ໆຈ຋ໆຘຸຈໃຌກຟຌເຐກແບຍເຈກພ ຌໟບງ ໃນ້ປ຅້ ພກ຃ທຟຓຌພ໇ຌກ຃ໃນຖ້ ຟຄທຌພ ແກ່
ເຂຟົ ໃຌເທຖຟເປພຈບພຌໃຈບພຌໜໆຶຄ຋ຊໆ ກໃ຅ ແຖຝ ຖົຄໂ຋ຈເຓໆບເປພຈຏິຈ

ກຟຌກຝ຋ຟເຆພຌໆ ຌຓ໇ ຃ທຟຓເຎຌພ ຅ິຄ ໂຈງຍໆຉບໟ ຄຘົຄໄຘເຖງທໞຟ ຏຎ້ ົກ຃ບຄຘຟຓຟຈ “ ຈພຈແຎຄ” ຑຶຉິກຟຂບຄ
ເຈພກຌໟບງໄຈ.້ ດຟ່ ຄໃຈກໆຉຟຓ ຖຟຄທຌພ ນຖ ຖົຄໂ຋ຈ ຅ຝຘຟໟ ຄໃນ້ເຈພກຌໟບງເຎພຌ຃ຌົ ໄຈແ້ ຉ່ເຑໆິຄຑຟບຟໄຘຏບ້ ໆຌ ແຖຝ ດຟ້ ຌ

147

ກົທ,ຓກພ ຘໂ໇ ກຄ ແຖຝ ຋ຟຉົທເຎພຌຎຖຝຎກພ ,ຓກພ ເປພຈຖຍພ ໅ຖ໅໇ ,ຍຘໆ ພຈຆໆ,ຂຟຈ຃ທຟຓເຎຌພ ເຂົ໇ຟຉົຌເບຄ ແຖຝ ຍແໆ ຌ່ໃຂໃຌຉົຌ
ເບຄ

ກຟຌໃນ້ຖຟຄທຌພ ແຖຝ ກຟຌຖຄົ ໂ຋ຈໃຌຊຟຌຝເຎຌພ ເ຃ໆບຄຓ ຘ ຟຖພຍກຟຌຍບກຘບຌເຈພກຌບໟ ງຌ໇ຌພ ຓຂ໇
ຍກົ ຑໞບຄປຟໟ ງແປຄນຖຟງດຟ່ ຄ,ເຎພຌຉຌ໇ົ ແຓ່ຌກຟຌໃຆກ້ ຟຖຄພ ແຖຝ ບຟຌຟຈ.ນຖຟງ຃໇ຄພ ກຟຌໃນ້ໄຈ້ເຎພຌກຟຌຉິຈໜຘ໇ ຌິ ,ຘໞທຌ
ກຟຌຖຄົ ໂ຋ຈ ໄຈເ້ ຎພຌ຃ທຟຓແກແ້ ຃້ຌ.ຓຌພ ຓຉທົ ດຟ່ ຄຂບຄກຟຌຘຟຑພຌແຍຍຏໃ້ ນ່ງກພຍຏຌ້ ໟບງ ຘຓົ ຓຈຸ ຑເໆ ທົຟ໇ ກຍພ ຖກທຟໞ ”
຅ຝຑຟໄຎຆ໇ເກຍດ່ຉຝນຖຟຈ,ຊຟໟ ຖກຉພຈຏຓົ ” ຑຉຌໆ ເຆົ໇ຟຖກເທົ໇ຟທຟໞ ” ຊຟໟ ແຓໃ່ ນ້ເຄຌ 100 ກຍ ຖກ຅ຝຓໟຽຌຍໞບຌຌບຌ”
ເຎຌພ ບຌພ ທຟໞ ເຈພກຌໟບງປຽຌປ້ທິ຋ຂ່ເຂຌພ ຅ຟກຑແໆ ຓປ່ ຽຍປບໟ ງແຖທ້

ຓນຖຟງ໅ເ຋ໆບ ໃຆ້ທິ຋ກຟຌຖົຄໂ຋ຈ ງໟບຌຍປໆ ້຅ກພ ທ຋ິ ບຌໆ ໃຌກຟຌປຍພ ຓກຍພ ຖກເ຋ຟໆົ ຌ໇ພຌເບຄກຟຌຖົຄໂ຋ຈ຋ຟຄ
ປໞຟຄກຟງ(ຉົຍຉ),ກຟຌຖຄົ ໂ຋ຈຈທໟ ງທຟ຅ຟ(ຈຟໞ ທໞຟ),ກຟຌຉຈພ ຘຈິ ຋ິ(ໄຖ່ໄຎຌບຌຍໆໃນກ້ ຌິ ເຂ໇ົຟແຖຄ),ກຟຌແງກຉົທ(ໃນ້ດ່
ໃຌນໟບຄ຃ຌົ ຈຽທໃຌໄຖງຝໜຶໆຄ),ກຟຌກກພ ຉທົ (ຍບໆ ຝຌຸງຟຈໃນບ້ ບກເປບຌໄຎນຖຌ໇ິ ຌຟໝ)່ ແຖຝ ບຌໆ ໅

ຎກົ ກຝຉກິ ຟຌຖຄົ ໂ຋ຈ ຓກພ ເຎຌພ ກຟຌໃຆບ້ ຟຌຟຈຖຟຑພຄໃ຅ ຂບຄຑໆແຓ່ ເຆໆຄເຎຌພ ຏຉ້ ຈພ ຘຌແຉກຐຟ່ ງຈຽທທໞຟ
຃ທຌຖຄົ ໂ຋ຈ ນຖ ຍໆ, ເຓໆບໃຈ ແຖຝ ນຖຟງໜບງໟ ຘຟໃຈ,ຑແໆ ຓເ່ ຎພຌ຋ຄພ ໄບງຝກຟຌ,ຂຸຌຘຟຌ, ຏຑ້ ຑຝຘຟ ແຖຝ ເ຅໇ຟົ ໜໟຟ
຋຃ໆ ທຍ຃ຓຸ້ . ເຈກພ ຌບງໟ ບຟຈ຅ຝຘຝນຖຸຈເຎຌພ ຃ຟຈຽທທໞຟ” ບຟຌຟຈຓ຃ທຟຓເຎພຌ຋ຟ”

ຍຟຄເ຋ບໆ ກຟຌຖົຄໂ຋ຈ ຍໆກຽໞ ທເຌບໆ ຄກຍພ ກຟຌກຝ຋ຟຏຈິ ຋ໆຊກ ຋ຊໆ ທໞຟເຎພຌ຃ທຟຓຏຈິ ຌພ໇ຌເຖງ. ຘົຓຓຸຈຊຟໟ ເປົຟ
ຍບກເຈກພ ຌບໟງ຃ຌົ ໜໆຄທໞຟ” ເຍຄໆ ໂ຋ຖຝຑຟຍຍຊໆ ໟຟຍໆຖຟໟ ຄຓກບໞຌ” ກຟຌຖົຄໂ຋ຈຓເເຌທໂຌ້ຓ຅ຝຍໆໄຈ້ເກຈຓ຃ທຟຓຍົກຑບໞ ຄ
຋ຟຄຍຸກ຃ຝຖກຝຑຟຍ ເຑຟຝເຈກພ ຌບງໟ ຅ຝຑຝງຟງຟຓນຖຖໟຽຄ ຍໆໃນຊ້ ກ຅ຍພ ໄຈ້ໄຖ຋່ ຌພ ,ເປພຈນງພຄແຍຍນຖພຍ໅ຖ໇ ແຖຝ
ຂ໇ຉທຝົ

ຌກພ ຅ິຈຉຝທ຋ຝງຟເທ໇ົຟທຟໞ “ ຑແໆ ຓຘ່ ຟຓຟຈນຖຖຽໟ ຄກຟຌຖົຄໂ຋ຈຉໆຖກໄຈ້ ຊຟໟ ນຟກຑໆແຓຓ່ ຃ທຟຓຘຝນຖຟຈ
ຑຽຄຑ຋຅ໆ ຝແກໄ້ ຂຘຝຊຟຌຝກຟຌ ດຟ່ ຄຘົຓເນຈຘົຓຏົຌ” ເຓໆບເຈພກກຝ຋ຟຘຄໆ ຋ໆເປົຟຊທໞຟຓພຌຍໆຈ ຊຟໟ ເປຟົ ຆບກນຟ຅ຸຈຎຝຘຄົ
຋ຈໆ (຃ທຟຓຉຄພ໇ ໃ຅຋ຈໆ ) ຂບຄເຈພກໃນ້ຑຍົ ເນຌພ ຓຌພ ຅ຝຆທງໞ ເປຟົ ໄຈ້ນຖຟງ ໂຈງຘຝເຑຟຝ຃ທຟຓຉຄ຃ຽຈ ຅ຝ
ນຖຸຈຏບຌໞ ຖົຄ ເຑຟຝຊໟຟງຄພ ຅ຄ຃ຽຈຉໆໄຎ ຃ທຟຓຘຟຑຌພ ງຄໆ ຅ຝຆຈຸ ໂຆຓຖຄົ .

຋ຟຄກຟຌໃນຖ້ ຟຄທພຌ ແຖຝ ກຟຌຖຄົ ໂ຋ຈ ຖທຌໟ ແຖ້ທເເຉຍ່ ແໆ ຓ່ຌທ຋ກຟຌເຐກແບຍໃນ້ເຈພກຌບງໟ ໃຌງກຸ
ຎພຈ຅ຸຍພຌຓຎຝຘຈິ ຋ໆຑຟຍ. ທ຋຋ຈໆ ຋ໆຘຈຸ ຘຟຖຍພ ຑໆແຓ່ໃຌກຟຌແກ້ໄຂຑຈຉກຟເຆຄໆ ຑຟໃນ້ຘຟງຑທົ ຑຌພ ບຌພ ຈງຄພ ຃ົຄຈຟຖຄົ ດ່
ຌພຌ໇ ກ຃຃ຶ ທຟຓຑຝງຟງຟຓເປພຈໃນ້ຖກຓ຃ທຟຓຉຌໆ ຉົທ,ຘຝໝພກໃ຅ປທໞຓຓກພຍຑແໆ ຓ່ ໂຈງກຟຌໃຆ້ທ຋຅ຟຓຂຌ໇ພ ຉບຌ ຋ໆ
ເຎພຌຎຝຆຟ຋ຎຝໄຉໃຌ຃ບຍ຃ົທຌຌ໇ພ ເບຄ

ຉທົ ດ່ຟຄ : 3

ຘຝໄໝກບຌໞ ກຟຌຆບກ຃່ຏທົ ເຓງໃນຖ້ ກຘທໞຌນຖຟງຂຌ໇ ກຍພ ຏໃ້ ນງ່ ແຖຝ ຑແໆ ຓນ່ ຟໃນ,້ ກຟຌເຖບກ຃ຏ່ ົທເຓງ
ໃນຖ້ ກ ເຑຌໆ ຅ຝເຖບກເບຟ຃ຸຌຘົຓຍພຈເຎຌພ ບຌພ ຈຍພ ໜຄໆ , ຋ຘບຄແຓ່ຌຏ້຋ໆຓຆຍພ ຘຓົ ຍພຈນຖຟງ ເຑບຶໆ ຅ຝໄຈເ້ ຑໆຄຑຟບຟໄຘ,

148

຋ຘຟຓ ແຓຌ່ ເຖບຶ ກຏ້຋ຓໆ ປຍຆຄົ ຘທງຄຟຓ ເຑຟຝທຟໞ ປຍຆຄົ ຘທງຄຟຓ ກຊທຶ ໞຟຘຟ຃ພຌ ເຑຟຝເຓບໆ ເຂົຟຓຖກຓຟ ເຂຟົ ຂຝຓ
ເຆບ໇ຶ ຘຟງຘຍ຋ບຈ຃ທຟຓຄຟຓ຃ ຑໆ, ແຓ່, ຎ່, ງໞຟ ຂບຄເຂຟົ .

ແຉກ່ ຟຌເຖບກເບຟົ ປຍຆຄົ ຃ທຟຓຄຟຓ ຅ຈພ ເຂົ໇ຟດໃ່ ຌຎຝເຑຈຘຈຸ ຋ຟໟ ງຌພ໇ຌ ເຑໆຌກຓເນຈຏົຌງບຌໟ ທຟໞ ເຎພຌເຖໆບຄ
ຂບຄບຟງຸຘຄພ ຂຟຌປຟໞ ຄກຟງ. ຃ທຟຓຘທງຄຟຓຌ໇ ຓພຌຓດໃ່ ຌໄທບຟງເຸ ຎຌພ ຍໞຟທ,ເຎພຌຘຟທ, ແຉ່຃ທຟຓຄຟຓຌຌພ໇ ງໞບຓ
ຎຽ່ ຌແຎຄໄຎຉຟຓທຌພ ເທຖຟ.ຘຝຌພ໇ຌ, ຏ຋້ ໆໄຈປ້ ຍພ ຃ທຟຓຌງົຓງົກງບຄໟ ທໞຟເຎົຌ຃ົຌຄຟຓ຋ຘໆ ຈຸ ຂບຄຘຝໄໜໃຈໜຶໆຄ, ຃ທຟຓ
ຄຟຓຓຌພ ຍກຍໆໄຈຂ້ ຌ໇ ຉຟຓບຟງ,ຸ ບຟງແຸ ກ່ເ຋ົຟໆ ໃຈ ຃ທຟຓຄຟຓກນຖຸຈຖົຄເ຋ໆຟົ ຌ໇ຌພ .ເຊຄໆ ທຟໞ ປໞຟຄກຟງ຅ຝຊກນຖຖໆ ໟຽຄຍຟຖຸຄ
ປພກຘຟເ຋ຟົໆ ໃຈກຉຟຓເຑຟຝ຃ທຟຓແກເ່ ຊົ໇ຟ຃ບຍຄຟແຖທ້ ຃ທຟຓຄຟຓກ຃ບໞງ໅ຘຈນຟງຉຟຓ໅ໄຎ. ຘຝຌຌພ໇ ,ຏ້຋ຄໆ ຟຓແຉ່
຃ຄພ໇ ກບໞຌ, ຘຝໄໝກບໞຌເ຃ງເຎຌພ ຃ພຌຄຟຓຓຟແຖທ້ ເຓໆບເເກ່ເຊຟົ໇ ເເຖທ້ ຃ທຟຓຄຟຓກຍໆງຄພ ເນຖບໄທເ້ ຖງ. ຃ທຟຓຄຟຓເຎພຌ
ປຍຘົຓຍພຈ຋ຍໆ ເໆ ເຌຌ່ ບຌ, ຓຌພ ຉໞຟຄກພຍ຃ຸຌຘຓົ ຍພຈ ເຑຟຝທໞຟ຃ຌຸ ຘົຓຍຈພ ຌ໇ຌພ ນຖຟງທພຌນຖຟງຎເ຋ົໆຟໃຈ ງໆຄໝຌພ ຃ຄົ ໜຽທແ
ໜໟຌ, ຍໆເຆໆບຓ຃ຟງ ແຖຝ ກເຎພຌ຃ທຟຓຈຓ຃ຟໞ . ຘຝຌພຌ , ຋ໞຟຌຏໃ້ ນ່ງ຋ຘໆ ຝນຖຟຈ,ຓຘຝຉຎຌພ ງຟ,ເນພຌໂຖກຓຟກບໞຌ
ເເຖ້ທ ຅ໆຄໄຈ້ເຖບກເຒ໇ພຌ຃ົຌຈ ເຑໆບໄທ້ເຎພຌ຃ຏ່ ທົ ເຓງ ເຑໆຌ຅ໆຄ຅ພຈຖຽຄ຃ທຟຓຘຟຑພຌຂບຄຘຓົ ຍຈພ ແຖຝ ຅ຈພ ເຎຌພ ຖຟຈຍພ
຅ຟຓ຋ເໆ ນຌພ ທໞຟຘຟ຃ພຌກທຟໞ ກຌພ ຃: ຃ຌຸ ຘຓົ ຍຈພ ,ຆຍພ ຘົຓຍຈພ ແຖຝ ປຍຘຓົ ຍຈພ .

ແຉ່ຘຟຖຍພ ຆຟງແຖຝ ງຄ ຋ໆຉບຄໟ ກຟຌເຎພຌຏົທເຓງຌພ໇ຌ ເຂຟົ ເ຅ົ໇ຟຑພຈ຃ຈິ ກຄົ ກພຌຂໟຟຓກຍພ ຑໆແຓເ່ ຂຟົ ຉບຄໟ ກຟຌ຃ົຌ຋ໆ
ຓປຍຘົຓຍພຈນຖຟງ,ເຂົຟເບຟົ ຃ທຟຓຄຟຓເຎຌພ ຋ໆໜຄໆ , ບພຌຈຍພ ຋ຘບຄເເຓຌ່ ຏຓ້ ຆພຍຘົຓຍຈພ ແຖຝ ເຎຌພ ຏ້຋ໆປໆຄພ . ຘທໞຌ
ນຖຟງເຂຟົ ຘົຌໃ຅ຌຟຘບຄຂ໇ຌ,໇ ໄຈ້ຘບຄຂ໇ຌເ໇ ຂຟົ ກຑໃ຅ເເຖທ້ ຘທໞຌ຃ທຟຓຈຓ຃ຸຌຘຓົ ຍຈພ ເຂົຟຍໆເບົຟໃ຅ໃຘຑ່ ຎຟຌໃຈເຂຟົ ຅ພຈ
ໄທຘ້ ຸຈ຋ໟຟງ ເຑຟຝທໞຟ຃ຌຸ ຘົຓຍພຈຌຉ໇ ບໟຄເຍຄໆ ກຌພ ໄຎຈຌົ ໅ຓຌພ ຅ຄໆ ເນຌພ ໄຈ.້ ຘທຌໞ ຃ທຟຓຄຟຓ ເເຖຝ ຆຍພ ຘຓົ ຍພຈຓຌພ ເຍໆຄໄຈ້
ຄຟໞ ງຑຽຄແຉເ່ ຍໆຄຈທງໟ ຉຟກເນຌພ ແຖທ້ .ຈທງໟ ເນຈຌ຃໇ ົຌຘຝໄໝກບຌໞ ກຟຌເບົຟກຌພ ເຎພຌຏົທເຓງໂຈງຑຟງໃຉ້ກໞຌ຃ບຍ຃ບຄ
ຂບຄຑເໆ ເຓ່ ນຖ ຏ້ໃນ່ງຌ໇ພຌເຂົຟຂຄໆ ດ່ຌຟກຌພ ງຟທຌຟຌ ແຖຝ ໜ໇ພຌ຃ົຄກທຟໞ ແຖຝ ຓ຃ທຟຓຘຸກກທໞ ຟ, ຃຃ຶ ຟຍປຟຌເຑໆຌ
ທຟໞ ” ...ຊໄຓເ້ ຋ຟ໇ົ ງບຈ຋ບຄ ກຝຍບຄງບຈເຑຈພ ” .

ແຉ່຃ົຌຘຝໄໝຌແ໇ ຉຄ່ ຈບຄ ແຖຝ ເຖບກ຃ເ່ ບຟົ ເບຄ. ຘຝຌພ໇ຌ,ດ່ຌຟກພຌຍໆ຃ໞບງໝຌພ໇ ຃ົຄ຃ກພຍ຃ຌົ ຍປຟຌຑຎຟຌໃຈ,ຓ
ຍຟຄ຃ົຌແຉຄ່ ຈບຄກພຌຍຑໆ ເ຋ຟໆົ ໃຈກດຟ່ ປໟຟຄກພຌແຖ້ທ,ຈຄໆພ ຃ຟຍປຟຌເ຃ງເທ໇ົຟທຟໞ “ ດຌ່ ຟກພຌໝໜ໇ ຶ໇ຄຍໆ຋ຌພ ຈຟ” ເຑຟຝທໞຟຂຟຈ
຃ຌຸ ຘຓົ ຍຈພ ,ງບໟ ຌທຟໞ ຓພຌເຎພຌກຟຌປພຈໜຍຌຟ໇ ໃ຅ຂບຄກພຌ ແຖຝ ກຌພ ໄທ້ຌ໇ຌພ ເບຄ.

ເຖບໆ ຄຌ຅໇ ຝເຎຌພ ຃ທຟຓ຅ິຄຑຽຄໃຈແ຋ຌ້ ຌ໇ພ ຑທກຌບໟ ຄ,ຑທກຖກນຖຟຌ຋ພຄນຖຟງ ຖບຄໄຎຌຟ຃ົ໇ຌ຃ິຈຑ຅ິ ຟຖຝຌຟ
ເຍິໆຄ,ແຉດ່ ຟ່ ຓ຃ທຟຓເຂົຟ໇ ໃ຅ຏຈິ ຉໆຑແໆ ຓທ່ ໞຟ ເຎພຌຏນ້ ຟຏທົ ນຟເຓງໃນ້,ເຑຟຝທຟໞ ຑທກຑໆແຓຌ່ ໇ິຂບໟ ຌຂຟໟ ຄຍປຟໟ ຌ,ແຉ່ທໞຟຑໆແຓ່ກ
ງພຄເຆບໆ ຃ຟຘຑຸ ຟຘຈິ ຋ທໆ ຟໞ :” ...ຎຸກເປບຌຉຟຓໃ຅ຏ້ດ່ ແຂຌບ່ຉຟຓໃ຅ຏ້ຌບຌ” .

149

ຍຈ຺ ຋ີ 15

ກາຌຂຼຌ຿຃ຄກາຌທິຆາກາຌ

1. ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຃ທາຓຘາ຃ຌັ ຂບຄກາຌຂຼຌ຿຃ຄກາຌທຆິ າກາຌ.

ໂ຃ຄກຟຌແຓຌ່ ໜພຄຘ຋ໆໄຈ້ປຽຍປຽຄຂ໇ຌຶ ຖຝບຽຈເຎພຌຂ໇ພຌຉບຌຑບໟ ຓກພຍຓແຏຌຎຝຉຍິ ພຈເຑໆບໃນ້ຍຌພ ຖ຅ຸ ຈຸ ຎຝຘຄົ
ນທຟໞ ແຓ່ຌກຈິ ຅ຝກຟ຋ກໆ ໞຽທກຍພ ກຟຌຌຟໃຆຆ້ ພຍຑຝງຟກບຌເຑບໆ ນທພຄຏົຌຎຝໂນງຈຉບຍແ຋ຌກິຈ຅ຝກຟນທຽກຈໆພຄກຟໞ ທ
຅ຝເຎຌພ ໜທໞ ງຄຟຌໜຄໆຶ ຋ຘໆ ຟຓຟຈເປພຈກຟຌທເິ ຃ຟຝ,ກຟຌທຟຄແຏຌ ແຖຝ ຌຟໄຎຎຝຉິຍຈພ ຑບໟ ຓ຋ຄພ ຓຖກພ ຘຝຌຝກຟຌົຈ຅ຈຸ
ເຖໆຓຉົ໇ຌ ແຖຝ ຂຈຸ ຘິ໇ຌຘຈຸ .

ກຟຌຂຽຌໂ຃ຄກຟຌທິຆຟກຟຌ ເຎພຌຘຄິໆ ຅ຟເຎພຌຘຟຖຍພ ຌພກຘຶກຘຟ ເຑຟຝຓຌພ ຆໞທງໃນ້ເກຈຓກຟຌຘກຘຟ,ກຟຌທຟຄ
ແຏຌ,ກຟຌເປຈພ ທຽກເຎພຌຖຝຍົຍ,ຓແຌທ຃ິຈຖເິ ຖຓໆ .

- ເຎພຌກຟຌເປພຈທຽກ຋ຓໆ ແຏຌກຟຌ ແຖຝ ຓ຅ຈຸ ໝຟງ
- ເຎພຌກຟຌກຟຌຈົ ຅ຈຸ ຎຝຘຄົ ,ຂຌພ໇ ຉບຌໃຌກຟຌຎຝຉິຍຈພ ຆພຈເ຅ຌຘຟຓຟຈເກພຍກຟຉິຈຉຟຓ,ກທຈກຟ ແຖຝ ຎຝ
ເຓຌຏົຌໄຈ້
- ເຎຌພ ເ຃ໆບຄຓ຋ຆໆ ທໞ ງໃນ້ກຟຌຍຖິນຟຌ,ກຟຌຉຈພ ຘຌິ ໃ຅຋ໆຓນຖກພ ກຟຌ ແຖຝ ຊກຉບໟ ຄ
- ຘຟຓຟຈຌຟໃຆ້ຆຍພ ຑຝງຟກບຌ຋ໆຓດຟ່ ຄຎຝດຈພ ແຖຝ ໄຈຎ້ ຝໂນງຈຘຄຘຈຸ

2. ຅ຈຸ ຎະຘຄ຺ ຂບຄກາຌຂຼຌ຿຃ຄກາຌທຆິ າກາຌ.

- ເຎຌພ ກຟຌກຟຌົຈໃນຆ້ ພຈເ຅ຌທຟໞ ຉບໟ ຄກຟຌ຅ຝເປຈພ ໃນ້ເກຈບພຌໃຈຂຌ໇ຶ ເຑບໆ ໄຈຈ້ ຟເຌຌໂ຃ຄກຟຌ
- ເຑໆບເຎຌພ ຋ິຈ຋ຟຄໃຌກຟຌກຝກຽຓ,ກຟຌຈຟເຌຌຄຟຌ,ກຟຌຉຈິ ຉຟຓ ແຖຝ ກຟຌຈຎຝເຓຌໂ຃ຄກຟຌ

- ເຑໆບຑພຈ຋ຝຌຟທຽກຄຟຌຉຟໞ ຄ໅ໃນ້ຈຂ໇ຶຌ

3. ຎະຽຑຈຂບຄກາຌຂຼຌ຿຃ຄກາຌທິຆາກາຌ.

ກຟຌແຍຄ່ ຎຝເຑຈຂບຄໂ຃ຄກຟຌຌ໇ເຑໆບໃນ້ຓ຃ທຟຓຘຝຈທກໃຌກຟຌບຝ຋ິຍຟງໃນ້ເຂຟົ໇ ໃ຅ເ຋ໆົຟຌພ໇ຌ,ໃຌຑຟກ
ຎຝຉຍິ ຈພ ຉົທ຅ິຄບຟຈແຍ່ຄຎຝເຑຈຂບຄໂ຃ຄກຟຌແຉກຉຟໞ ຄບບກໄຎ຅ຟກຌ໇ ເຆພໆຌ ໂ຃ຄກຟຌໄຖງຝຘພ໇ຌ,ໂ຃ຄກຟຌໄຖງຝງຟທ
ໂຈງບຄຉຟຓເທຖຟໃຌໄຖງຝຈຟເຌຌໂ຃ຄກຟຌເຎພຌແຉ່ເຑບໆ ຃ທຟຓຘຝຈທກ ແຖຝ ເຑໆບ຃ທຟຓເຂ໇ົຟໃ຅຅ໆິຄແຍຄ່ ໂ຃ຄກຟຌ
ບບກເຎຌພ 3 ຎຝເຑຈ຃:

150