ເຖິງເມ່ືອຍາມແດດຕ້ອງ ລະດດູ ່ານເດອນສບິ ສອງ
ຕາລາ່ ມອງຍງັ ແຖວ ທົັ່ງນາຕອນເຊົາຶ້
ຈ່ັງແມນ່ ງາມຮ່ວງເຂາ້ົຶ ເຫອງລຽນເປນັ ແຜນ່
ຕະຫອດໄປທັ່ົວແຄວນ້ ສະເໝີປັຶ້ນປຽ່ ງຄາ
<…>
ຕົວຢາ່ ງ 2: ອາ່ ນສະແດງອາລມົ ຈິດຕາມຕົວລະຄອນໃນບດົ ເລ່ືອງ
ນິທານເລ່ືອງ “ພະຍາຖກຊຽງໝ້ຽງຕົ້ມຶ ”
ສະໄໝກ່ອນມີພະຍາອົງໜ່ືງ, ເວລາໄປໃສມາໃສກເອົາແຫ້ງໄປນາ ເພ່ືອຮັບໃຊ້ພາຍຖົງຍ່າມ ແລະ ຫາຫຍ້າມາໃຫ້
ມາ້ ກນິ .
ເຖິງວ່າແຫ້ງຮັບໃຊນ້ ້ນຶັ ຈະເມ່ືອຍ ແລະ ຫິວໂຫຍປານໃດກຕາມ, ແຕ່ຍງັ ຖກປ້ອຍດ່າສາລະພັດ. ພະຍາອງົ ນມຶ້ີ ີນໄິ ສຂຶີ້
ຖີ່ື, ຈງັ ໄຮ ແລະ ມັກສົງໄສຄນົ . ມ້ຶໜືງ່ ພະຍາໄດສ້ ັ່ງໃຫ້ຊຽງໝຽ້ ງມາຫາ ແລ້ວເວົຶາ້ ວາ່ :
“ຊຽງເອີຍ! ມງເຫັນຫຍັງຂອງກໃູ ຫ້ປະໄວ້ຢູ່ຫນຶ້ັ , ຢາ່ ແຕະຕອ້ ງຂອງກເູ ນ!ີ ໄດ້ຍນິ ບ?
ຊຽງນອ້ ຍຕອບ:
“ໂດຍຂາ້ ນ້ອຍ”.
ສ່ວນໃນໃຈຂອງຊຽງໝ້ຽງຄຽດແຄ້ນແໜ້ນໃຈຫາອັນປຽບບ່ໍໄດ,້ ແຕ່ບ່ໍຮູ້ວ່າຈະເຮັດແນວໃດ. ມຶ້ໜງ່ື ພະຍາໄປທຽ່ ວ
ຊຽງໝ້ຽງກແລ່ນຕ່ອງຕ້ອຍນາກົຶ້ນ. ພະຍາເຮັດຖົງເງີນເຮ່ຍກາງທາງ, ຊຽງໝ້ຽງເຫັນແຕ່ບ່ໍເກັບ, ມາຮອດເຮອນພະຍາຈິື່ງຮູ້
ວາ່ ເງີນເສຍ. ພະຍາຮອ້ ນຮນົ ກະວນົ ກະວາຍ, ຮອ້ ງຊຽງໝຽ້ ງມາຖາມວ່າ:
“ຊຽງໝ້ຽງມງໄດ້ເກັບຖົງເງນີ ກເູ ຮຍ່ ບ? ມງເຊ່ືອງໄວ້ໃສຮ?”
ຊຽງໝຽ້ ງຕອບບຢ່າງໄວວາວ່າ:
“ຂ້ານອ້ ຍເຫນັ ຢູ່”
ພະຍາຖາມວາ່ :
“ມງເຫັນຢູ່ໃສ? ສັົ່ງກູທະແມ!”
ຊຽງໝ້ຽງຕອບວ່າ:
“ອາດຍາສງ່ັ ຂາ້ ນອ້ ຍວ່າ ເຫນັ ຂອງອາດຍາຢູໃ່ ສໃຫ້ປະໄວ້ຢູຫ່ ຶ້ນັ ຢາ່ ແຕະຕອ້ ງຊັ້ນຶ ນະ!”
44
ພະຍາໄດ້ຟັງທັງສູນທັງຄຽດ, ແຕ່ຈົນໃຈ, ຍ້ອນວ່າຊຽງໝ້ຽງໄດ້ປະຕິບັດຕາມຄາທີ່ືຕົນສັ່ງ. ພະຍາດ່າສອງສາມຄາ
ແລ້ວສັ່ງວາ່ :
“ແຕ່ນໄີຶ້ ປ, ຫາກເຫນັ ກເູ ຮດັ ສງ່ືິ ຂອງອນັ ໃດເຮຍ່ ຕອ້ ງເກບັ ມາໃຫ້ກູເນ!ີ ໄດຍ້ ນິ ບ?”
ສອງສາມມຶ້ຕມ່ໍ າ ພະຍາໄປຢາມພນີ່ື ້ອງ. ພະຍາຂືີ່ມາ້ ໄປຢາ່ ງສະຫວາດສະເຫວີຍ, ຊຽງໝຽ້ ງກຍ່ໍ າ່ ງຕອ່ ງຕ້ອຍນາກົ້ຶນ.
ເມ່ືອຫົບມາພະຍາຮອດເຮອນກ່ອນ ເຫິງເຕີບຈິ່ືງຄ່ອຍເຫັນຊຽງໝ້ຽງຍ່າງມາຮອດ. ພະຍາສົງໄສວ່າຊຽງໝ້ຽງແວ່ຫິຶ້ນຕາມ
ທາງຈືິ່ງຮາ້ ຍວ່າ:
“ເປນັ ຫຍງັ ມງມາຊ້າແທ້?”
ຊຽງຄ່ອຍວາ່ ງຖງົ ຍ່າມລງົ ແລ້ວນງັ່ ນບົ ກາບໄຫວ້ ທັງຄອ່ ຍເວາົຶ້ ວ່າ:
“ບໍ່ແມ່ຂ້ານ້ອຍແວ່ຫິ້ຶນຕາມທາງດອກ, ພະຍາເຮັດເຄອ່ື ງເຮ່ຍຫາຍໂພດ, ຂ້ານ້ອຍເມາົ ເກັບຈົນໝົດຈົນກ້ຽງ ຈິ່ືງໄດ້
ມາຊາ້ ແດ”່ .
ພະຍາໄດ້ຍິນວ່າ: ເຮັດເຄ່ືອງເຮ່ຍຫາຍໂພດ ພະຍາຕົກໃຈວາບ ເລີຍປ່ຽນຄາຮ້າຍມາເປັນຄາອອຍ ແລະ ຖາມຊຽງ
ວາ່ :
“ມງເກບັ ຫຍງັ ຂອງກູເຮຍ່ ຮຊຽງ? ເອົາມາສ່ງົັ ກູທະແມ! ຊຽງ” ຊຽງຍ່ນື ຖົງຍ່າມໃຫ້ພະຍາທັງເວົຶາ້ ວ່າ:
“ນເ້ຶີ ດ ອາດຍາ, ຂ້ານອ້ ຍເກັບໝດົ ບ່ໍເຫອຈກັ ແນວດອກ”
ພະຍາດໃີ ຈຟ້າວເປີດເບງືິ່ ຖົງຍ່າມ ເລຍີ ເຫນັ ແຕ່ກ້ອນຂ້ຶີມາ້ . ພະຍາຂງຕາໃສ່ຊຽງໝຽ້ ງ, ແລວ້ ທບພ້ຶນເຮອນດ່າວ່າ:
“ບາ໊ ! ບກັ ນຈຶີ້ ອງຫອງແທ້, ເກບັ ເອາົ ໂລໆເລໆ”.
ຊຽງໝຽ້ ງສະແດງໃຫ້ພະຍາເຫນັ ໃຈ ແລ້ວເວົຶ້າວາ່ :
“ພະຍາເຄຍີ ສັ່ງວ່າ: ຖາ້ ເຫັນເຄອື່ ງຫຍງັ ຂອງອາດຍາເຮຍ່ ໃຫ້ຂ້ານອ້ ຍເກັບມາໃຫ້ໝດົ ກ້ຽງຊ້ຶັນນາ!”
ພະຍາໄດຍ້ ນິ ສຽງຊຽງເວຶາົ້ ກຄແມ່ນຄວາມຊຽງ.
(ຄັດຈາກປຶມ້ ແບບຮຽນ ພາສາລາວ ຊັຶ້ນມັດທະຍົມ ປີທີ 1, ກະຊວງສກສາທິການ ສະຖາບັນຄົຶ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສກ
ສາ ປີ 2010)
4. ປະໂຫຍດຂອງການອ່ານ
ການອ່ານໃຫ້ຄຸນປະໂຫຍດອນັ ມະຫາສານໃຫ້ແກ່ມະນດຸ . ການອ່ານໃດ້ເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາຄົບຖ້ວນສົມບນູ , ເຮັດໃຫ້
ເກີດຄວາມຄິດແບບສ້າງສັນ ເເລະ ການກະທາທີ່ືເປັນປະໂຫຍດແກ່ຕົນເອງ ເເລະ ສັງຄົມ. ການອ່ານພາໃຫ້ເກີດເເຮງຈູງໃຈ
ຫາຍສິືງ່ ຫາຍຢ່າງດ່ງັ ນຶ້:ີ
45
- ການອ່ານເຮັດໃຫ້ເກີດມີຄວາມຮູ້ຄ ຮູ້ສິື່ງຕ່າງໆຢູ່ອ້ອມຕົວເຮົາຮູ້ວັດທະນາທາປະເພນີ, ຢາກຮູ້ເລື່ອງລາວຕ່າງໆຢູ່
ຕະຫອດເວລາ, ໂດຍບ່ໍມວີ ນັ ສ້ິນຶ ສຸດ.
- ການອ່ານເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮົາໃຊເ້ ວລາເປັນປະໂຫຍດ ຖເວລາເປນັ ສງື່ິ ທີື່ມີຄ່ື ່າເພ່ອື ສະເເຫວງຫາຄວາມຮ.ູ້
- ການອ່ານພາໃຫ້ເກີດຄວາມສົນໃຈ ເເລະ ຕ້ອງການຢາກຮຽນຮູ້ພາຕ່າງໆໃນໂລກ ເພ່ືອອ່ານບົດວັນນະຄະດີຕ່າງໆ
ຂອງເເຕ່ລະປະເທດ.
- ການອ່ານພາໃຫ້ຄົນເຮົາຄົ້ຶນຄິດເປັນລະບົບ,ເພາະຜູ້ມັກອ່ານຈະຮູ້ຈັດລຽງຂໍ້ຄວາມ,ບັນວ່າອັນໃດຄວນຍົກມາເວົ້ຶາ
ກ່ອນ ຫ ເວ້ຶາົ ຕາມຫງັ ເປນັ ລາດບັ ຂອງເຫດການ.
- ການອ່ານ ເປັນແຮງຊຸກຍູ້ເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາຮູ້ສກຢາກຂຽນ, ເພາະການອ່ານເປັນການເສີມທັກສະການຂຽນໄປໃນ
ຕົວ ນັກຂຽນທີື່ດີຄວນຈະເປັນນັກອ່ານທີ່ືດີມາກ່ອນ ຄກັນກັບນັກເວົຶ້າທີ່ືດີຄວນເປັນນັກຟັງທີ່ືດີມາກ່ອນ. ບັນດາ
ນັກຂຽນທີ່ືມີຊ່ືສຽງຂຽນບົດວັນນະຄະດີທີ່ືໂດ່ງດັງເປັນທີື່ຮູ້ຈັກໃນທົ່ັວໂລກ. ກລ້ວນແຕ່ເປັນນັກອ່ານຊັຶ້ນຍອດ.
ສະນນ້ນຶັ , ບັນດານກັ ປາດຫາຍທາ່ ນຈິື່ງເວຶົາ້ ວາ່ ” ... ຍື່ິງອ່ານຍງ່ືິ ຄມົ , ຍ່ືງິ ຄົຶນ້ ຄວ້ າຍືງິ່ ສະຫາດຫັກແຫມ”
5. ວິທີການອ່ານເພ່ືອຈບັ ໃຈຄວາມ
ກ່ອນອ່ືນໝົດເຮົາຕ້ອງສັງເກດເບິື່ງເລື່ອງທີ່ືເຮົາຈະອ່ານນັຶ້ນວ່າເປັນເລື່ອງປະເພດໃດ ເຊັ່ນ ບົດຄວາມ, ເລື່ອງສັຶ້ນ,
ນະວະນຍິ າຍ, ຈດົ ໝາຍກາບກອນ ແລະອື່ນໆ.
ການອ່ານເລອື່ ງນ້ັນຶ ໂດຍຜ່າຍນຫາຍຂຶັນ້ ຕອນດ່ັງນີ;ຶ້
- ການອາ່ ນຜາ່ ນໆຂັຶນ້ ຕົຶ້ນຄວນອ່ານຄານາ ແລະ ສາລະບານກ່ອນເພອື່ ໃຫຮ້ ້ໂູ ຄງເລອ່ື ງ ຫ ເປີດເບງິື່ ຫົວເລອື່ ງໃນເຫັຶ້ມ
ທີ່ືມັກ ໃຊ້ຕົວໃຫຍ່ໃຫຊ້ ັດເຈນ, ຜູ້ທີມື່ ີທັກສະການອ່ານ, ອາດຈະອ່ານປຶ້ມໄດ້ນັບສິບເຫັ້ຶມທີື່ມັກໃຊ້ຕົວໃຫຍ່ເຫັນ
ໄດຊ້ ັດເຈນ, ການອາ່ ນຂັນ້ຶ ທາອດິ ນ້ີຶ ອາດອາ່ ນເຫັ້ມຶ ໃດກຄວນອາ່ ນຜ່ານເສຍກອ່ ນເພ່ອື ໃຫເ້ ຫັນພາບລວມຂອງປມ້ຶ .
- ການອ່ານເລອ່ື ງເປັນການອາ່ ນເພອ່ື ໃຫຮ້ ູເ້ ນຶ້ອເລ່ືອງ, ຈບັ ໃຈຄວາມສາຄັນໄດ້ດີ. ການອ່ານຂ້ຶັນນຶີ້ຄວນອ່ານຕິດຕໍ່ກັນ
ຈົນກວ່າຈະຈົບເນ້ຶອຄວາມເພ່ືອໃຫ້ໄດ້ແນວຄິດ, ໃຈຄວາມສາຄັນນໂດຍບ່ໍຂາດຕອນ, ຖ້າຫາກມີສັ ບຍາກ ຫ
ຂໍຄ້ ວາມຍາກອາດອາ່ ນຜ່ານໄປເລີຍກ່ອນຖາ້ ວາ່ ຢຸດສະຫງກັ ເພອື່ ອາ່ ນຊ້າ ຫ ຄນ້ົຶ ຫາສບັ ຈະພາໃຫ້ແນວຄິດບໍ່ຕ່ໍເນື່ອງ
ກັນ, ບາງຄັຶ້ງຂ້ໍຄວາມຖັດໄປ, ອາດເປັນການອະທິບາຍຂະຫຍາຍຄວາມໃຫ້ເຂົ້ຶາໃຈໄດ້ໂດຍບ່ໍເສຍເວລາຫາສັບ.
ການອາ່ ນຂ້ຶັນນຶ້,ີ ອາດຈະເຮັດເຄື່ອງໝາຍຂໍ້ຄວາມທ່ືຍີ ັງບໍທ່ ນັ ເຂົາຶ້ ໃຈ ຫ ຂີດເສຶ້ັນລຸ່ມຂຄ້ໍ ວາມສາຄນັ ໄວ້, ບຄໍ່ ວນຈດົ
ບດົ ບັນທກໄວ້ສາລະສາຄັນໃນລະຫວ່າງນີ,ຶ້ ຈົນກວ່າຈະອ່ານໃຫ້ເຂົ້ຶາໃຈໂດຍຕະຫອດຫົວເລອ່ື ງແຕ່ໄລຍະເສຍກ່ອນ.
- ການອ່ານຊ້າຫັງຈາກທີ່ືອ່ານໂດຍລະອຽດແລ້ວຫາກມີຕອນໃດບໍ່ເຂົຶ້າໃຈ ຫ ຕ້ອງຫາສັບກຫາສັບແລະ ທາຄວາມ
ເຂຶ້ົາໃຈໃຫ້ລະອຽດເສຍກອ່ ນ.
- ການບັນທກສາລະສາຄັນ, ເມ່ອື ເຂ້າຶົ ໃຈຢາ່ ງລະອຽດທງັ ສວ່ ນຮວ່ ມ ແລະ ສວ່ ນຫຍອ່ ຍແລວ້ ຈ່ືງິ ລົງມ
- ບັນທກສາລະສາຄັນ ຫ ບັນທກຫຍໍ້ໂດຍໃຊ້ຄາເວົ້ຶາຂອງຕົນເອງ ເຊັ່ນ ຜູ້ດາເນີນລາຍ ການວິທະຍຸ, ໂລະທັດ, ຜູ້
ສາພາດຄວນຈດົ ຄາ ຫ ປະໂຫຍກສາຄັນໄວ້ເພ່ືອບ່ໃໍ ຫ້ລມີ , ສິືງ່ ທື່ີຄວນເອາົ ໃຈໃສ່ຢ່າຂຽນຫຍໂໍ້ ດຍທ່ືີບ່ເໍ ຂ້ົາຶ ໃຈ.
46
6. ການອາ່ ນໜງັ ສປະເພດຕາ່ ງໆ
ໃນປັດຈຸບັນໜັງສມີຫາຍປະເພດທີື່ແຕກຕ່າງກັນ ເພື່ອຕອບ
ສະໜອງຈຸດປະສົ່ັງຂອງຜູ້ອ່ານເຊັນ່ :
- ການອ່ານໜັງສປະເພດຕາລາເປນັ ເລ່ືອງວິຊາການໂດຍກົງ ເຊັ່ນ ປຶ້ມ
ວິຊາການດາ້ ນໃດດາ້ ນໜ່ງື .
- ການອ່ານໜັງສປະເພດຂ່າວສານ ແມ່ນການອ່ານເລ່ືອງລາວຕ່າງໆທີື່
ຂຽນລົງໃນໜັງສພິມ, ໂທລະທັດ, ວິທະຍຸ, ກ່ຽວກັບເລື່ອງລາວຕ່າງໆ
ທີືເ່ ກີດຂ້ນຶ ເຊ່ນັ ບດົ ດຂາ່ ວ, ດາ້ ນການຄາ້ ຢາເສບຕິດ
ພັກ ແລະ ລັດຖະບານແຫ່ງ ສ ປ ປ ລາວ ໄດ້ວາງແນວທາງນະໂຍບາຍເພື່ອຈາກັດ ແລະຫ້າມການຄ້າຂາຍຢາເສບ
ຕິດຄ ປີ 1990 ໄດ້ສ້າງຕັ້ຶງຄະນະກາມະການແຫ່ງຊາດລາວຂ້ຶນເພື່ອກວດກາ ແລະ ຄວບຄຸມຢາເສບຕິດ ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ມີ
ການຫຸດຜອ່ ນການຜະລດິ ຢາເສບຕິດ ແລະ ໄດມ້ ໂີ ຄງການພດັ ທະນາຊນົ ນະບດົ ແຂວງພາກເໜອທືມ່ີ ີການປູກຝິ່ນນັຶ້ນໃຫ້ຫຸດ
ລງົ .
ມາຮອດປັດຈຸບັນໄດ້ດາເນີນໄປແລ້ວ 4 ໂຄງການແນ່ໃສ່ປັບປຸງຄຸນນະພາບຊີວິດ ແລະ ຍົກສູງການເປັນຢູ່ຂອງ
ປະຊາຊົນບັນດາເຜົັ່າ ປ່ຽນຈາກການປູກຝິ່ນລົງເຮັດອາຊີບຄົງທີ່ື. ຕ່ໍຜູ້ຕິດຢາເສບຕິດແລ້ວກມີວິທີການປິ່ນປົວຊອກຫາວິທີ
ຕາ້ ນ ແລະ ສະກັດກຶ້ັນ. ນອກຈາກບນັ ດາແຂວງພາກເໜອແລ້ວບັນດາແຂວງຕ່າງໆໃນທັ່ວົ ປະເທດາງເຈ້ຶົາໜ້າທື່ີທີ່ືກ່ຽວຂ້ອງ,
ສົມທົບກັບກາລັງ ປກສ ບ້ານ ແລະ ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໄດພ້ ້ອມກັນປຸກລະລມົ ການປູກັນຊາ, ບ່ອນໃດ ເຂດໃດຍັງມີການປູກ,
ກພ້ອມກນັ ທາລາຍຖມຶີ້ . ຂ່າວສານຫາຍຄຶງັ້ ກ່ຽວການດາເນີນຄະດີ ສານໄດ້ຕັດສີນຕ່ຜໍ ູ້ຜາ່ ຝນື ດດຶ້ ້ານລກັ ລອບຄາ້ ຢາເສບຕິດ.
ອັນຜິດຕລະບຽບກົດໝາຍບ້ານເມອງຜ່ານໄລຍະ 3 ປີແຫ່ງການປະຕິບັດໜ້າທີື່ ດ້ວຍຄວາມເອົາໃຈ ໃສ່ໄດ້ບັນລຸເຖີງ
ຜນົ ສາເລດັ ເຊັ່ນ ສາມາດຢນຢາສບຕດິ ປະເພດຕາ່ ງ ແລະ ລງົ ໂທດ ຜກູ້ ະທາຜດິ ຄຢດຢາຝິນ່ ໄດ້ 925 ກໂິ ລ ກະລາມ, ກັນຊາ
155 ໂຕນ ແລະ ເຮໂຣອິນ 34.80 ກິໂລກະລາມ,ໂດຍຍກົ ສູງຖານະບົດບາດຂອງາຫວດລາວໃນເວທີສາກົນໃຫ້ສູງຂຶ້ນເປັນ
ກ້າວໆ ແລະເພື່ອປະຕິບັດພັນທະຂອງປະເທດສະມາຊິສົມຍບູນຂອງອົງການຕາຫວດສາກົນ ໃນດ້ານການຮ່ວມມລະຫວ່າງ
ປະເທດໃນວຍກງານຕາຫວດ ໃຫ້ມີນສັກສິດຕາມເປົຶ້າໝາຍຂອງກະຊ່ວງພາຍໃນລາວ ແລະ ອົງການຕາຫວດສາກົນວາງ
ອອກ. ກະ ຊວງພາຍໃນຈື່ງໄດ້ຈັດຕັ້ຶງຕາຫວດສາກົນ ແລະ ຕາຫວດຄວບຄຸມຢາເສບຕິດແຫ່ງຊາດລາວຂຶ້ນໃນວັນທີ
2/5/94 ເຊິ່ືງມີໜ້າທີື່ເປັນຂົວຕໍ່ພົວພັນຮ່ວມມຊ່ວຍເຫອເຊິື່ງກັນ ແລະ ກັນກັບອົງການຕາຫວດສາກົນ, ລົງເລິກໃນວຽກ
ວິຊາສະເພະຕົຶ້ນຕຄ ວຽກການຕໍ່ສູ້ກັບການກະທາຜິດກົດໝາຍ ແລະ ອະສະຍາກາທຸກຮູບແບບທັງພາຍໃນ ແລະ ລະລັບ
ສາກົນ, ໂດຍອິງໃສ່ການຊີ້ຶນາຈາກຂັ້ຶນ ເທິງກຄການເອົາໃຈໃສ່ລົງເລິກຊີຶ້ນາຢ່າງໃກ້ຊິດຂອງລັດຖະມົດຕີກະຊວງພາຍໃນ,
ເຮັດໃຫ້ນາຍແລະ ພົນຕາຫວດດດາເນີນວຽກງານເຄອື່ ນໄຫວຕິດຕາມຊອກຮູ້ຜູ້ກກະທາຜິດລັກລວບຄາ້ ຢາເສບຕດິ ກັກຕວົ
ແລະ ຢດຢາເສບຕດິ ເປນັ ຂອງກາງໄດ,້ ໃນຫວາ່ ງບໍ່ດົນຜາ່ ນມານ້ຶີເຊັນ່ ຢາເສບຕິດປະເພດກນັ ຊາ 29 ກໂິ ລ, ຝນ່ິ 11,9 ກິໂລ
, ເຮໂຣອິນ 48,5000 ກິໂລ. ຢາເສບຕິດທັງ ໜົດນີ້ຶແມ່ນຢດໄດ້ຈາກຄົນບ່ໍດີຈານວນ 17 ຄົນ. ໃນນັຶ້ນມີຄົນຕ່າງປະເທດ
4 ຄົນຄ ຈາກປະເທດເບແນັງ 1 ຄົນ, ລີບີ 1 ຄົນ ແລະ ຊູຼແອັດ 1 ຄົນສາລັບຄະດີດັ່ງກ່າວາງເຈົ້ຶາໜ້າທີື່ພວມດາເນີນຄະດີ
47
ແລະ ປະກອບສານວນສາເນົາສົ່ັງສານປະຊາຊົນຕັດສິນຕາມລະບຽບກົດ ໝາຍ. ລັດຖະບານ ສ ປ ປ ລາວ ໄດ້ມີຄວາມ
ພະຍາຍາມຢ່າງຫວງຫາຍກ່ຽວກັບການສະກັດກັຶ້ນ ແລະ ຜະລິດຢາເສບຕິດປະເພດຕ່າງໆທີື່ມີຜົນສະທ້ອນຕໍ່ສຸຂະພາບດ້ວຍ
ການຊອກຫາຈັດສນັ ອາຊບີ ອ່ືນແທນໃຫ້ແກ່ການປູກຝນ່ິ ໂດຍສະເພາະປະຊາຊົນຢູເ່ ຂດພູດອຍ.
- ການອາ່ ນບດົ ຄວາມອ່ານແລ້ວໃຫເ້ ຂຶົ້າໃຈຈຸດປະສງົ ຂອງຜຂູ້ ຽນ ແລະ ໃຈຄວາມຂອງເລອື່ ງ
- ບົດຄວາມ, ຄາປາໃສ ຂອງທ່ານລັດຖະມດົ ຕີກະຊວງສາທາລະນະສຸກ.
- ເນອ່ື ງໃນໂອກາດວັນຫ້າມສູບຢາໂລກວັນທີ13/5/95
ເນອ່ື ງໃນວັນທີ 31 ພດສະພາ 1995 ເຊ່ິືງອງົ ການອະນາໄມໂລກຖເອາົ ເປນັ ວັນຫ້າມສບູ ຢາໂລກ ຂາ້ ພະເຈ້ົຶາຕ່າງໜ້
າໃຫ້ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຮສູ້ ກເປັນກຽດຢາ່ ງຍື່ິງທ່ໄີື ດມ້ າອຄາເຫັນບາງປະການຕໍ່ທຊີ່ື ຸມຊົນອັນມຄີ ວາມໝາຍສາຄັນເພ່ືອ
ປົກປັກຮັກສາສຸຂະພາບທາງວິທະຍາສາດໄດ້ຢັ້ຶງຢືນຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າ ຄັວນຢາສູບບໍ່ມີຄຸນຄາ່ ອັນໃດຕໍ່ສຸຂະພາບ, ກົງກັນຂ້າມ
ມັນມີແຕ່ສານຜິດເຄມີຫາຍພັນຊະນິດ ເຊິ່ືງລ້ວນແຕເ່ ປັນອັນຕະລາຍ ເຊັ່ນ ສານນິໂກຕິນ ເຊິື່ງເປັນສານເສບຕິດ ແລະ ສານ
ຜດິ ຫາຍຊະນດິ ທີື່ກໃໍ່ ຫເ້ ກີດມະເຮັງ
ການສູບຢາເປັນສາເຫດສາຄັນຂອງການເສຍຊີວິດຍ້ອນມະເຮັງປອດ, ອັກເສບຫອດລົມ, ຖົງລົມຕງພອງ ແລະ
ພະຍາດຫົວໃຈເສ້ນຶັ ເລອດ.
ການສູບຢາແມນ່ ສານເສບຕິດຊະນິດດຽວທ່ືີຖກກດົ ໝາຍ ແລະ ກົນໄກການເສບຕິດກ່ແໍ ມ່ນແບບດຽວກັບຢາເສບ
ຕິດທ່ືຜີ ດິ ກົດໝາຍອນ່ື ໆ ປດັ ຈຸບນັ ຢາສູບເປັນສາເຫດຂອງການເສຍຊີວດິ ສາມລາ້ ນຄນົ ຕໍ່ປີໃນທ່ວົັ ໂລກ ເຊງິື່ ເປັນສວ່ ນໃຫຍ່
ແມນ່ ຢ່ໃູ ນປະເທດທີຈື່ ະເລີນແລ້ວ, ຄາດວ່າໃນອກີ ສາມສບິ ປີຂາ້ ງໜ້າຈານວນຜເູ້ ສຍຊີວິດຈະເພີື່ມຂຶ້ນ 10 ລາ້ ນຄົນ. ໃນນຶັ້ນ
7 ລ້ານຄົນຈະຢູ່ປະເທດກາລັງພັດທະນາ, ເປັນຫຍັງຈິື່ງເປັນແນວນີ້ຶ? ເພາະໃນປະເທດທີື່ພັດະນາແລ້ວ ແລະ ຜົນປະກົດວ່າ
ຈານວນຜູ້ສູບຢາ ໄດ້ຫຸດລົງທຸກປີ, ສາລັບປະເທດທີກາລັງພັດທະນາສ່ວນໃຫຍ່ຍັງບ່ໍມີມາດຕະການທີື່ເຂັຶ້ມແຂງເດັດຂາດ
ເພື່ອຄວບຄຸມ ຫ ເພື່ອຫຸດ ຜ່ອນການບລິໂພກຢາສູບ ແລະ ບັນດາບລິສັດອຸດສາຫະກາຢາສູບ ໄດ້ເລັ່ງເປົ້ຶາໝາຍໃສ່ຕະຫາດ
ອາຊີວ່າຈະເພີື່ອຍອດການຂາຍໃຫ້ໄດ້ສູງຂ້ຶນຮອດ 33 % ໃນປີ 2000 ເຊິ່ືງເປົຶ້ າໝາຍສາຄັນແມ່ນເລັ່ງໃສ່ແມ່ຍິງ.
ລັດຖະບານກຄກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ແລະ ອົງການຈັດຕັຶ້ງອ່ືນໆຂອງລັດ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ຶງ ມະຫາຊົນກເລີ່ືມມີຫາຍ
ມາດຕະການເພອ່ື ສະກັດກັນ້ຶ ຜົນສະທອ້ ນຂອງຢາສບູ ແລວ້ .
ໃນນາມເປັນປະເທດສະມາຊິກຂອງອົງການອະນາໄມໂລກ, ສ ປ ປ ລາວ ເຮົາກໄດ້ສະຫອງວັນຍໍ່ສູບຢາຂອງໂລກ
ຂ້ຶນໃນທຸກໆປີ ທັງໄດ້ໂຄສະນາເຜີຍແຜ່ໄພອັນຕະລາຍເກີດຈາກການສູບຢາຢ່າງກ້ວາງຂວາງ, ໂດຍສະເພາະທາງສື່ມ່ວນຊົນ
ນອກຈາກນີຶ້ທາງຫ້ອງການສານັກນັກງານນາຍົກລັດຖະມົດຕີ, ກະຊວງສາທາ ລະນະສຸກ ຄະນະກາມະການອາຫານ ແລະ
ສົມທົບສະຫາພັນແມ່ຍິງລາວໄດ້ມີຄາສັ່ງລົງຫ້າມການໂຄສະນາທາງວິທະຍຸ, ໂທລະພາບຫ້າມການຂຶ້ນປ້າຍໂຄສະນາໃນທ່ີື
ສາທາລະນະ, ຫາ້ ມໃສ່ປ້າຍໂຄສະນາໃນການແຂ່ງ ຂນັ ກິລາແຫງ່ ຊາດຢ່າງເອາົ ຈິງເອົາຈງັ ໆລໆ.
ຕົວຢາ່ ງ ບົດຄວາມ ‘’ຫວ່ ງໃຍສີ່ງື ແວດລອ້ ມຮວ່ ມກັນ’’
ກອງປະຊຸມສາມະນາດວ້ ຍ ‘’ແຜນງານສງ່ີື ແວດລອ້ ມແມ່ນາ້ ຂອງ’’ ເຊືງິ່ ກອງເລຂາຄະນະກາ ມະທິການ
ແມ່ນ້າຂອງແຫ່ງຊາດລາວຈດັ ຂນ້ຶ ເມືອ່ ວານ-ຊນນັບມຶ້ວ່າເປັນກອງປະຊຸມທີ່ືເປັນແມ່ແຮງ, ສາມດດງດູດເອົາຫາຍພາກສ່ວນ
ທເ່ືີ ຮດັ ວຽກຮ່ວມກັບສືີງ່ ແວດລອ້ ມເຂາ້ົຶ ຮ່ວມ, ສນົ ທະນາປະກອບຄາຄດິ ເຫນັ ໄດໃ້ ນລະລັບທື່ກີ ວ້ າງຂວາງ.
48
ນັກສາມະນາກອນທີ່ືມາຈາກກອງເລຂາແມ່ນ້າສາກົນ, ກອງເລຂາແມ່ນ້າຂອງລາວ, ຈາກອົງການວິທະຍາສາດ,
ເທັກໂນໂລຢີ ແລະ ສີື່ງແວດລ້ອມ, ຈາກສະຖາບັນອອກແບບຊົນລະປະທານ, ສະຖາບັນອານະໄມລະບາດວິທະຍາ, ສະຖາ
ບັນໄຂ້ຍຸງແມ່ກາຝາກ ແລະ ແມງໄມ້ຈາກໂຄງການຕ້ານການເຊາະເຈື່ອນ, ໂຄງການສາຫວດນ້າໃຕ້ດິນ, ຈາກສູດວິໄຈ
ຄຸນະພາບນ້າ, ໂຄງການຈັດດນິ ທາມ, ກົມອຕຸ ນຸ ຍິ ມົ ວິທະຍາ, ກມົ ປາ່ ໄມ້ ແລະ ຈາກແຫງ່ ອື່ນທີ່ບື ່ກໍ ່າວເຖງິ , ລ້ວນແຕ່ມີຜເູ້ ປັນ
ຫ່ວງເປນັ ໃຍໃນສີງ່ື ແວດລອ້ ມດວ້ ຍກນັ ທງັ ນຶັນ້ .
ເຂົາເຈົາຶ້ ພາກນັ ເປນັ ຫ່ວງວ່າຊັບພະຍາກອນທາມາຊາດອັນອດຸ ົມສມົ ບູນຂອງປະເທດຊາດຈະບົກແຫ້ງ ແລະ ສູນເສຍ
ໄປຢ່າງບໍ່ກຸ້ມຄ່າ, ຢ້ານວ່າຊັບພະຍາກອນນັຶ້ນຈະເປັນການທາລາຍສີື່ງແວດລ້ອມຢ່າງຮຸ່ນແຮງອັນເນ່ືອງມາຈາກຂາດຈິດ
ສານກ ແລະ ວິທີການທ່ີືຖກຕອ້ ງ.
ທງັ ນີ້ຶເພາະໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ປ່າໄມຫ້ ຸດໜອ່ ຍຖອຍລງົ ຢາ່ ງໄວວາ ອນັ ເນືອ່ ງມາຈາກການຕດັ ໄມ້ຊະຊາຍ, ການເຮດັ
ໄຮ່ໄຟໄໝ້ປ່າແລະອື່ນໆ, ທາງດ້ານອຸດສາຫະກາກໍ່ມີໂຮງງານຈານວນໜື່ງ, ປະສົບກັບບັນ ຫາມົນລະຜິດອັນເນື່ອງມາຈາກ
ຜົນສະທ້ອນດັ່ງກ່າວ, ເຖິງແມ່ນວ່າຍັງບ່ໍທັນປະສົບກັບບັນຫາໂດຍກົງແຕ່ການຍົກຍ້າຍປະຊາຊົນ, ການຄຸ້ມຄອງອ່າງໂຕ່ງ.
ການສນູ ເສຍເນ້ຶອທີປ່ື ູກຟງັ ແລະ ເນ້ຶອທື່ີປາ່ ໄມ້ ແລະ ການປ່ຽນແປງຄຸນນະພາບນ້າກລ້ວນແຕເ່ ປັນສິືງ່ ທໜືີ່ ້າເປັນຫວ່ ງ.
ສະນັຶ້ນ,ພວກເຂົາເຈົຶ້າຈິ່ືງຢາກຫາຮູບແບບການພັດທະນາທີື່ຍນໂຍງຢ່າງມີແຜນການ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງທີື່ມີ
ປະສດິ ທິພາບທາງກດົ ໝາຍ.
ແຕ່ກເປັນໜ້າເສຍດາຍຢ່າງໜ່ືງໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ຜົນງານ, ທິດທາງ, ແຜນງານທີື່ເຂົາເຈົ້ຶາໄດ້ກະທາລົງໄປແລ້ວ
ນັຶ້ນ, ບໍ່ຄ່ອຍໄດ້ຮັບການເຜີຍແຜ່ເທົັ່າທີື່ຄວນ, ການສກສາອົບຮົມແນວຄິດກ່ຽວກບັ ສີ່ືງແວດລ້ອມ ຍັງບໍ່ທັນເລິກເຊິ່ືງ ທັງນຶີ້
ເພາະເນັນ້ຶ ໜັກແຕ່ທາງດ້ານການປະຕິບັດ, ແຕ່ວ່າຂາດໂຄງການໂຄສະນາເຜຍີ ແຜ່ເຊິ່ືງຜູ້ທີ່ືຈະຊ່ວຍໄດ້ດີທີ່ສື ຸດກຄສື່ມ່ວນຊົນ
ນ້ນັຶ ເອງ.
(ຄັດຈາກໜງັ ສພມິ ວຽງຈນັ ໃໝ່ ສະບບັ ວັນທີ 21/12/1994)
ກ. ການອາ່ ນສາລະຄະດີ
- ການອາ່ ນສາລະຄະດີເປນັ ການອ່ານຄວາມຮູ້ຕ່າງໆ ເຊັນ່ ການອາ່ ນສາລະຄະດເີ ລືອ່ ງຜງົ ມລະນະຈາກເຂດ
- ຜົງມລະນະ ຫ ເຮໂຣອິນເຮົາກໄດ້ຍິນຊື່ ‘’ ສາມຫຽມທອງຄາ’’ ເຊິື່ງເປັນເຂດທີ່ືເສັຶ້ນຊາຍແດນຂອງລາວ -ໄທ ແລະ
ພະມ້າ ຕິດຈອດກັນ ທັງເປັນສູນຜະລດິ ເຮໂຣອິນໃຫຍ່ກ່ວາໝູ່ໃນໂລກແຕ່ບໍ່ທ່ໍໃດປີມານຶີ້, ສູນຜະລິດເຮໂຣອິນແຫງ່ ໃໝ່ໄດ້
ປະກົດຂຶ້ນໃນແຜນທີໂລກນັ້ຶນແມ່ນໃນເຂດ “ວົງເດອນຄາ’’ ແລະ ແມ່ນຫຍັງເປັນນ້ອງຂອງ ‘’ສາມຫຽມທອງຄາ’’ ແຕ່ມັນ
ພວມໃຫຍໂ່ ຕຂຶນ້ ຊກັ ໃຊ້.
ເຂດວົງເດອນ (GOLDEN CRESCENT) ຕັຶ້ງຢູ່ເຂດທີ່ືຈຸດຊາຍແດນປາກິດສະຖານ, ອີຣານ ແລະ ອັຟການິ
ສະຖານ ຕິດຈອດກບັ ເຂດພພູ ຽງ ດັງ່ ກ່າວເໝາະສົມໃນການປູກຝິ່ນ ແລະ ພຽງໄລຍະເວລາ ອນັ ສ້ຶັນໆ . ໃນການເຄ່ືອນໄຫວ
ຂອງກຸ່ມພໍ່ຄາ້ ຜົງມລະນະນ້ຶີ ກໄດເ້ ຮັດໃຫເ້ ຂດວງົ ເດອນຄາກາຍເປັນສນູ ກາງຜະລດິ ເຮໂຣອນິ ອັນດັບສອງຂອງໂລກ. ຢູ່ໃນບົດ
ລາຍງານຍາວ 93 ໜ້າຂອງອົງການສບລາຊະການລັບ ຊີ ໄອ ເອ (CIA) ຂອງສະຫາລັດອາເມລິກາ, ໃນປີ 1992 ໄດ້ໃຫ້
ລາຍລະອຽດໃນການເຄື່ອນໄຫວຂອງກຸ່ມພໍ່ຄ້າຢາເສບຕິດໃນເຂດວົງເດອນຄາ, ຕາມບົດລາຍງານດັ່ງກ່າວ, ການ ຜະລິດ
ເຮໂຣອິນໃນເຂດສາມຫຽມທອງຄາແມ່ນກະທາຂຶ້ນໂດຍກາລັງປະກອບອາວຸດຂອງຊົນຊາດສ່ວນໜ້ອຍ. ແຕ່ສ່ວນການ
49
ຜະລິດໃນວົງເດອນຄາ ແມ່ນມີການເຂົຶ້າຮ່ວມຂອງນາຍທະຫານລະດັບສູງ ແລະ ນັກການເມອງຜູ້ທີ່ືມີອິດທິພົນຂອງປາກິດ
ສະຖານ, ຕາ້ ນການຄານວນຂອງອງົ ການຕໍຕ່ ້ານຢາເສບຕດິ ຂອງອງົ ການ ສ ປ ຊ (UNDCP) ການສງົັ່ ອອກ ເຮໂຣອິນຈາກ
ປາກິດສະຖານ ປີໜື່ງມມີ ູນຄ່າລະຫວ່ າງ 800 ລ້ານຫາ 1.8 ຕ້ໂຶ ດລາສະຫາລັດອາເມລິກາເພ່ືອຈະໄດ້ສງັ່ົ ຜົງມລະນະລະດັບດີ
ໜື່ງໂຕນ ກຕ່ໍເມື່ອນາໃຊ້ຝິ່ນສິບໂຕນ ໃນຄະນະການຜະລິດຝິ່ນຢູ່ສາມຫຽມທອງຄາ ບັນລຸໄດ້ 2.700 ໂຕນ, ການຜະລິດ
ຝ່ນິ ຢູເ່ ຂດວງົ ເດອນຄາກບ່ໍຕ່າກວ່ າ 2.200 ໂຕນຕໍ່ປີ, ພາຍຫງອດິ ານໄດ້ປະກາດໃຊ້ກດົ ໝາຍລງົ ໂທດປະຫານຊວີ ດິ ຕໍຜ່ ູ້ຄາ້ ຢາ
ເສບຕິດ, ປາກິດສະຖານກໄດ້ກາຍ ເປັນເສຶນັ້ ທາງອນັ ສາຄັນໃນການສງ່ັົ ອອກຜງົ ມລະນະນ້ຶໄີ ປສູ່ໂລກພາຍນອກເຊືິ່ງຜ່ານທາງ
ເສັຶນ້ ນຶ,້ີ ປໜີ ່ງື ປະ ມານ 40-50 ໂຕນ ແລະ ສວ່ ນໃຫຍກ່ ສ່ົງັ ໄປຢຣູ ບົ ແລະ ສະຫາລັດອາເມລກິ າ, ສ່ວນໜງື່ ກໍ່ຈາໜ່າຍພາຍ
ໃນປາກດິ ສະຖານເອງເຊິື່ງປັດຈຸບັນກມຜີ ູ້ເສບບ່ຕໍ າ່ ກ່ວາ 2 ລາ້ ນຄົນ, ເຂດຄູເບີ, ໂມຮາແລນ ແລະ ບາເຈາົ ໄດ້ເປັນຈຸດສຸມໃນ
ການຜະລິດຜົງມລະນະນີຶ້ ໃນຄາວປີ 1979 ໃນເຂດແລບດີໂຄຖານຂອງປາກດິ ສະຖານມໂີ ຮງງານຜະລດິ ຣໂິ ຣອນິ ພຽງແຫ່ງ
ດຽວ, ແຕ່ໄດ້ເປັນ 22 ແຫ່ງໃນເຂດຄູບາ ແລະ ໂມຣາແລນໂຮງງານຜະລິດຢູ່ແລ້ວ 64 ແຫ່ງ ໃນຄາວສົງຄາມຢູ່ອັຟການິ
ສະຖານ (1978-1989) ກມີເລ່ືອງໂດງດັງຂຶ້ນກບັ ອົງການຊີໄອເອ. ເຊິື່ງມີການພົວພັນນາເອົາເງີນຈາກການຂາຍເຮໂຣອິນ
ໄປຊຶ້ອາວຸດມາຊ່ວຍພວກໝູ່ເຣຈາດິນໃນອັຟການິສະຖານ, ໃນບົດຂຽນເມ່ືອບໍ່ດົນມານີ້ຶຂອງໜັງສພິມ “ດາວ” ໃນເມອງ
ກາຣາລນິ ຂອງປາກິສະຖານກໄດກ້ ່າວຫາວ່າປາກດິ ສະຖານໃຊ້ເງນີ ຈາກການຄາ້ ຢາເສບຕດິ ໄປຊອ້ຶ າວດຸ .
ເຮໂຣອນິ ໄດ້ເປນັ ໄພຄຸກຄາມໜື່ງຕ່ໍການດາລົງຄົງຕວົ ຢ່າງມສີ ນີ ນະທາຂອງມະນດຸ . ເຮໂຣອນິ ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການ
ທາລາຍຄວາມສວີ ໄິ ລສງັ ຄມົ ພວກເຮົາ.
ຂ. ການອາ່ ນເລືອ່ ງສນັ້ຶ ເລອ່ື ງ “ ໝພູ່ ່ໍ ”
ແລງວນັ ເສົາ, ຂາ້ ພະເຈາ້ົຶ ກບັ ລູກສາວອາຍຸ 7 ຂວບຍາ່ ງໄປແຄມນາ້ ຂອງເພ່ືອພກັ ຜ່ອນຢ່ອນອາລົມ ແຕ່ອາລົມ, ກບ
ຄອ່ ຍປອດໂປງ່ ເພາະບາດຕີນໄປກະທົບກບັ ສິ່ງື ເສດເຫອຫາຍຢ່າງ, ລກູ ສາວຍ່າງຮຽງຂ້າງບາງຄງຶ້ັ ກຍາ່ ງອອກກ່ອນ, ບາງຄ້ັຶງກ
ຕົກຢູຂ່ າ້ ງຫງັ ແລະ ມກັ ຢດຸ ສະເໝີເພາະມວົ ໃຊຕ້ ນີ ເຕະສື່ິງກດີ ຂວາງທາງຍ່າງເຊັນ່ ກະປອງ ຫ ວດັ ຖຸທມືີ່ ີສສີ ັນ.
ເປັນເວລາໜ່ງື ອາທິດເຕັມ ພາຍຫງັ ບຸນຊ່ວງເຮອປະຈາປີ 1989 ແຕແ່ ຄມນາ້ ຂອງຕ່ໜໍ ້ານະຄອນວຽງຈັນ ກເຕມັ ໄປ
ດ້ວຍຂີຶ້ເຫຍ່ືອເຮ່ຍຊະຊາຍ, ຖົງຢ່າງ, ເຈ້ຍຫ່ໍເຄື່ອງເຈ້ຍໜັງສພິມ, ໄມ້ປີຶ້ງ, ກະປ໋ອງເບຍ, ຊອງຢາເປົ່ັາ, ປຸມເປົຶ້າແຕກ...
ເດຍລະດາດກະຈັດກະຈາຍຄກັນກບັ ສະພາບບາ້ ນເມອງພາຍຫັງລົມພະຍຸພັດຜ່ານ, ທັງໜົດເລ່ົາັ ນຶີ້ເປັນທ່ືີເຄອງຫູເຄອງຕາແກ່
ຜູຄ້ ົນທງັ ຫາຍ
ຂ້າພະເຈົຶ້າເລອດສາຍຕາຈາກສິື່ງເສດເຫອ ໂດຍເບີ່ືງໄປໄກໆໄປຍັງຂອບຟ້າສີຂຽວທີ່ືມີເມກລອຍສີບາງ ເພ່ືອຫາ
ຄວາມປອດໂປ່ງຈະເລີນຕາຈະເລີນໃຈທີື່ປະກົດຕາມທາມະຊາດ. ນ້າຂອງຍາມແລງໄຫອ້ອມອິ່ືນຕ້ອງກັບແສງຕາເວັນເ ປັນ
ຍິບຍັບ. ຢູ່ຫ່າງເກອບສດຸ ສາຍຕາພຸນ້ ມີເຮອນ້ອຍລອຍລ່ອງເບິື່ງຄວ່າເຮອນນ້ອຍໄປຈອດຢັຶ້ງຕິດກັບທິວທັດຂອງສນັ ພທູ ື່ທີ ັບ
ຊ້ອນກັນເປັນລັ່ນເປັນລັ່ນ. ດວງອາທິດຈະລັບລົງທີື່ຝາກນ້າ, ມ່ວນນົກເປັນໝູ່ສາມ, ໝູ່ສີ່ືພວມບິນສູ່ຮັງ, ບາງຄັຶ້ງເບິ່ືງຄວາ່
ນົກກັບເຮອຈະຈວບກັນທີື່ຂອບຟ້າ. ມັນເປັນສະພາບທີ່ືໃຫ້ຄວາມຮູ້ສກເຢືອກເຢັນໃນອາລົມ ແລະ ໃຫ້ເກີດຄວາມສານກ
ຢາກບິນໄດ້ ເພືອ່ ຈະໄປສະແຫວງຫາຄວາມສະຫງົບສຸກໃນທ່ໄືີ ກໆພນຸ້ .
ແຕ່ສິ່ືງເສດເຫອຕາມພ້ຶນດິນກກະຕຸກໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້ຶາຕ່ືນຈາກອາລົມຝັນມາປະເຊີນກັບຄວາມເປັນຈິງ. ຂ້າພະເຈົຶ້າບ່ໍ
ຢາກເບື່ງີ ແຕ່ມັນເຫນັ ເອງເພາະມັນຕາຕາ, ຂ້າພະເຈົາ້ຶ ຄິດຄກັນວ່າຕນົ ເອງຄວນຈະມສີ ວ່ ນປະກອບໃນການເຮດັ ອານາໄມໂດຍ
ສິື່ງເສດເຫອໄປໄວ້ໃນບ່ອນທີື່ຄວນ, ແຕ່ສະເພາະມ້ຶນີຶ້ວັນນິີຶ້ຂນາສາກ່ອນຂ້າພະເຈົ້ຶາແຕ່ງຕົວເພ່ືອມາທຽ່ວຊົມທິວທັດແຄມ
ນ້າຂອງຈືງ່ິ ຕອ້ ງຝນໃຈຍາ່ ງຕໄໍ່ ປ. ເພາະສະພາບຄວາມເປນັ ຈິງມັນບໍ່ເໝາະມາຍາ່ ງຫຶິ້ນຢອ່ ນອາລົມ, ຂາ້ ພະເຈຶ້າົ ບໍ່ຄວນຈະມາພ້ໍ
50
ກັບສ່ືິງທ່ີືບໍ່ຈະເລນີ ຕາດັງ່ ນີຶ້. ຂ້າພະເຈ້ົຶາຍາ່ ງໄປຄິດໄປຫຽວຄນຫັງໄປຍັງບ່ອນທື່ີໄດ້ແລ່ນກບັ ມາ. ຂ້າພະເຈົາຶ້ ຫຽວໄປຈິ່ືງຮູ້ຈັກ
ສາເຫດທືີ່ພາລກູ ຢ້ານກົວ.
“ບ່ໍຕອ້ ງຢາ້ ນ, ລາວບ່ກໍ ວນໃຜດອກ ຂ້າພະເຈຶົາ້ ບອກລູກ”
ຄົນທີື່ລູກສາວຂອງຂ້າພະເຈົຶ້າຢ້ານນັຶ້ນຍ່າງມາຍ່າງບ່ໍມີອາການຫວັ່ນໄຫວ ທັງທີ່ືຕົວເອງເປັນເປົຶ້າສາຍ ຕາຂອງຄນົ ຜູ້
ທຢີ່ື ອູ່ ອ້ ມແອມ້ ຫ ທືີ່ຜ່ານກາຍໄປ. ເຂາົ ນຸ່ງເຄອື່ ງມມຸ ມອມ, ມີເສດເຈ້ຍ, ຖງົ ຢາງຫ້ອຍຕດິ ຕາມຕນົ ຕວົ , ເບິງ່ື ແລ້ວຄ້າຍຄກັບ
ວ່າເຂົາເປັນກອງຂີຶ້ເຫຍື່ອທີ່ືເຄື່ອນໄຫວໄດ້. ເມ່ືອເຂົ້ຶາມາໃກ້ໆ ຂ້າພະເຈົ້ຶາຈິື່ງເຫັນວ່າທີ່ືບ່າເຂົາເບ້ຶອງໜື່ງມີຮວດເປັນກົມ,
ຮວດນ້ມີຶ ີຖງົ ຢາງ ແລະ ເຈຍ້ ເສດ, ສຽບໃສ່ດ່ງັ ດຽວກບັ ຮ້ອຍຂາຂຽດໃສໄ່ ມ້ຕອກແລວ້ ມດັ ສອງສົຶ້ນຕິດກນັ . ອິກຮວດໜື່ງເຂົາ
ຈບັ ໄວທ້ ີມ່ື ຊ້າຍ, ເມອື່ ຍາ່ ງໄປພໍຖ້ ົງຢາງ ຫ ເຈຍ້ ເສດຂວາງໜາ້ ຢ່ເູ ຂົາກກຶົມ້ ລງົ ໃຊ້ມຂວາຈບັ ເອາົ ແລ້ວເອົາສຽບໃສ່ຮວດທຢ່ີື ູ່ມ
ຊ້າຍ. ການກະທາຂອງເຂົາເປັນທີື່ໜ້າສົນໃຈຂອງທຸກຄົນຜູ້ທີື່ໄດ້ພົບເຫັນແນມເບິື່ງເຂົາດ້ວຍຄວາມແປກປະຫາດໃຈ, ບາງ
ຄົນກເຮັດໜ້າຍີ້ຶມໆ, ບາງຄົນກເວຶ້ົາຊ່ືມກັບໝູແ່ ລ້ວກງວາກມາເບິື່ງ ເຂົາຫາຍຄົນອາດຄິດວ່າເຂົາຈັບເອົາຖົງຢາງໄປລ້າງເພ່ອື
ນາໄປຂາຍຕໍ່, ເລ່ອື ງນບີຶ້ ່ໍອາດເປນັ ໄປໄດ້ເພາະເຂາົ ເກັບເອາົ ຖົງຢາງຂາດ, ທ້ງຶັ ເສຍເຈຍ້ ທີ່ືເປືຶອ້ ນເປໃິ ຊກ້ ານຫຍງັ ບ່ໍໄດ້ແລວ້ .
ຂ້າພະເຈົ້ຶາຮູ້ຈັກຄົນນີຶ້ມາແຕ່ດົນແລ້ວ, ເພາະເຂົາເປັນຄົນເສຍສະຕິເຄີື່ງບ້າເຄີ່ືງດີ ແລະ ພິເສດກຄເຂົາເປັນໝູ່ກັບ
ຂ້າພະເຈ້ຶົາພວກເຮົາເປັນນັກຮຽນຮຸ່ນດຽວກັນ ແລະ ອາໃສຢູ່ໃນຫພັກເຊິື່ງເວລານັນຶ້ ເອີ້ຶນວາ່ ໂຮງຮຽນກິນນອນ. ທ້າວ ຫຍັນ
ໝັ່ນພຽນເອົາໃຈໃສກ່ ານຮ່າຮຽນຢ່າງຕັ້ຶງໜ້າຈົນໝູ່ຄູຫ່ າຍຄົນເຕອນແບບເຍາະເຍີຶ້ຍວ່າລະວັງທາແຕກ ດັ່ງນີ້ຶຈິື່ງບ່ໍເປັນເລື່ອງ
ແປກປະຫາດທືເ່ີ ຂາົ ໄດ້ຄະແນນດເີ ປັນປະຈາຢູ່ໃນຫອ້ ງ ແລະ ບແໍ່ ປກປະຫາດອີກທຕື່ີ ມ່ໍ າຫາຍປີເຂົາກາຍເປັນຄົນເສຍສະຕິ ຫ
ທາແຕກ ຂ້າພະເຈົຶ້າຈິື່ງເວົຶ້າໄດ້ວ່ານອກຈາກຮຽນຢ່າງມົວເມົາແລ້ວເຂົາຍັງເປັນຄົນລະອຽດຜິດຄົນທາມະດາ, ໂຕະຂອງເຂົາ
ຕ້ອງເປນັ ລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍ, ປຶມ້ ຫ ສ ແລະ ປາກາຕ້ອງວາງໃຫຕ້ ງຶ້ັ ສາກກັບໂຕະ, ເຂາົ ຍ່າງໄປຫາໝູ່ຜູ້ນັ້ຶນແລ້ວບອກໃຫ້ມາ
ວາງຢາງລບໂດຍໃຫ້ຕັຶ້ງສາກກັບປ້ຶມທີື່ວາງຢູ່ໜ້າໂຕະຕາມບ່ອນເດີມຂອງມັນ, ເລ່ືອງນີຶ້ເປັນ ທີື່ເວົຶ້າຕິດສົບປາກຂອງໝູ່ຄູ່ຢູ່
ເປນັ ເວລາດົນນານ.
ທ້າວ ຫຍັນ ໄດ້ໄປຮຽນຕ່ໍຕ່າງປະເທດ, ສ່ວນຂ້າພະເຈົ້ຶາຮຽນຕ່ໍວິຊາຊີບຢູ່ພາຍໃນປະເທດ, ແລະຂ່າວຄາວຂອງ
ທ້າວ ຫຍັນ ກມິດງຽບໄປ, ເວລາຜ່ານໄປຫາຍປີຈົນຂ້າພະເຈົຶ້າລມຫັງ ລມໝູ່ຄູ່ຊ່ື ຫຍັນ, ວັນໜື່ງຂ້າພະເຈົຶ້າໄດ້ຮັບການ
ບອກເລັາົ່ ຈາກໝູ່ຄູ່ວາ່ ຫຍັນ ເປັນຄນົ ທາແຕກເສຍສະຕິໄປແລວ້ . ເຂາົ ກບັ ຄນບາ້ ນເກດີ ເມອງນອນໂດຍຮຽນບຈ່ໍ ົບຊ້າ ແຕ່ກ
ກ້າວໄປເຖິງປສີ ຸດທາ້ ຍໃນມະຫາວິທະຍາໄລ.
ຂາ້ ພະເຈາ້ົຶ ພົບພໍເ້ ຂາົ ເປັນບາງຄງັຶ້ ເຂາົ ມັກນັງ່ ຊງລງຢູວ່ ັດແຫ່ງໜ່ງື ເປັນປະຈາ ເຝົຶ້າເບງິື່ ໃບໄມຫ້ ລົນ່ັ , ເມ່ອື ໃບໄມ້ຫລັ່ົນ
ລົງເຂົາຈະເກັບສຽບໃສໄ່ ມ້ໄວ້ ແລວ້ ກນບັ ໄປນບັ ມາທັງຍ້ຶມີ ນ້ອຍຍມ້ຶີ ໃຫຍຄ່ ດັ່ງພມູ ໃຈຫວງ ຫາຍທີໄ່ື ດເ້ ກບັ ໃບໄມ້ອອກຈາກ
ເດ່ີນື ວັດ.
ບາງຄັຶ້ງ ເມ່ືອສວນກັນກາງທາງພວກເຮົາຈະເບິ່ືງໜາ້ ກັນເຂົາເຮັດໜ້າຍີມຶ້ ໆແຕບ່ ໍ່ປາກ, ຂ້າພະເຈົ້ຶາງກຫວົ ໃສ່ແລ້ວກ
ຮ້ອງຖາມໄປວ່າ “ຈັງໃດຫຍັນ’’ ເຂົາບໍ່ຕອບ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້ຶາກບໍ່ຫວັງໄດ້ຮັບຄາຕອບ, ເພາະເປັນຄາຖາມບ່ໍເອົາຈິງເອົາຈັງ
ຖາມໄປພແລ້ວຮີດເປນັ ການທັກທາຍໃນຖານະຄົນເຄີຍຮູ້ຈກັ ກນັ .
ຂ້າພະເຈົຶ້າພາລູກຍ່າງຕ່ໍໄປຈັບມລູກໄວ້ເພື່ອໃຫ້ລູກໝັຶ້ນໃຈວ່າຈະບເປັນອັນຕະລາຍເຂົາກຍ່າງກົງມາພວກເຮົາຫ່າງ
ກັນປະມານສາມແມດັ , ຂ້າພະເຈ້ຶາົ ທກັ ທາຍເຂົາດ້ວຍປະໂຫຍກເດມີ ໂດຍບໍເ່ ຕີມຕມ່ື ຫຍັງ. “ຈງັ ໃດຫຍນັ !”
51
ເຂົາຜ່ານໄປໂດຍບ່ໍມີສຽງທັກທາຍຕອບ, ມີແຕ່ຫອບເອົາສິື່ງເສດເຫອຫ້ອຍຕິດໂຕໄປເປັນມະຍຸງມະຍາງໄປ. ລູກ
ສາວຂາ້ ພະເຈາົ້ຶ ຫຽວນາຫັງເຂົາໄປ້ແລ້ວຖາມຂນຶ້ ວາ່
“ໝູ່ພຫໍ່ ວະ?”
“ເອີແມນ່ ລະ”
“ໝພູ່ ໍແ່ ບບນຶມີ້ ີຈັກຄນົ ?”
“ມີຜ້ດູ ຽວ” ຂ້າພະເຈຶ້າົ ຕອບກຍັງສງົ ໃສໃນຄາຖາມຂອງລູກ
“ລູກຢາກໃຫພ້ ມໍ່ ີໝແູ່ ບບນຫີຶ້ າຍຄນົ ”
“ເປັນຫຍງັ ຈງ່ິື ວາ່ ຈງ່ັ ຊັຶນ້ ລກູ ?”
“ມແີ ບບນີຫຶ້ າຍຄົນນ້າຂອງກຊບິ ມຂີ ຶເີ້ ຫຍອ່ື ”ລູກສາວອະທິບາຍ.
ຄ ການອ່ານກາບກອາ
ອ່ານກາບກອນຕ້ອງທາຄວາມເຂ້ົຶາໃຈວ່າຜູ້ເວາົຶ້ ແຝງສານອນັ ໃດໄວເ້ ຊັ່ນບດົ ກອນ
ຄນົ ປະໝາດເລນ່ືີ ເລຶ້ີ ລະເມມີ ວ່ ນຫົງໄຫ
ໄປຕາມໃຈຕນົ ມັກ ບລະວງັ ໄພຮາ້ ຍ
ຊະຊາຍເສລຫີ ນີຶ້ ໂລເລລວ່ ງ
ຖກເຂາົ ລວງຫອກຕົຶ້ມ ຂມ່ົັ ຂນເຈັບປວດແລວ້ ຮອ້ ຍແປວ້ ລບບລໍ່ ງົ ແທໃ້ ດ
ຂໃຫໃ້ ຈສະຫາດຮູ້ ເຫນັ ຮງຸ່ ຕາໃສ
ສະໝອງໄວທນັ ຄນົ ເບງ່ືິ ໄກການກວາ້ ງ
ຢາ່ ໃຫເ້ ຂາົ ລວ່ ງໄດ້ ໄປມາໃຫມ້ ີໝູ່
ຢ່າລູ່ລວງຫງົ ໜ້າ ວ່າແຕເ່ ງີນເອຍີ ເອີຶ້ນຊເິ ພີນພນຶ້ົ ເພີນ່ື ບໍ່ດແີ ທໃ້ ດ
7. ກິດຈະກາສັງ່ົ ເສີມການອາ່ ນ
7.1 ຄວາມໝາຍ ແລະ ປະໂຫຍດຂອງກິດຈະກາສັ່ົງເສມີ ການອາ່ ນ
ກ. ຄວາມໝາຍຂອງກດິ ຈະກາສົ່ງັ ເສີມການອາ່ ນ
52
ກິດຈະກາສົ່ັງເສີມການອ່ານແມ່ນກິດຈະກາໜື່ງທີື່ດງດູດເດັກເຂົຶ້າສູ່ການອ່ານ ແລະ ຊ່ວຍພັດທະນາໃນການອ່ານ,
ການຂຽນຂອງເດັກໃຫ້ນັບມຶ້ດີຂ້ຶນດ້ວຍການເລົ່ັານິທານແບບຕ່າງໆ, ການສະແດງລະຄອນ, ການຮ້ອງເພງ ແລະ ການຫ້ີຶນ
ເກມປະເພດຕ່າງໆ. ຍ້ອນແນວນັຶ້ນກິດຈະກາສົ່ັງເສີມການອ່ານຈິ່ືງເປັນສິື່ງຈາເປັນຢ່າງຍິ່ືງສາລັບເດັກໄວອະນຸບານ ແລະ ປະ
ຖມົ ສກສາ, ນອກນນ້ັຶ ກຍັງເປນັ ກດິ ຈະກາທີ່ືມີປະໂຫຍດສາລບັ ນັກຮຽນຊ້ຶັນມັດທະຍມົ ສກສານາອກີ .
ຂ. ປະໂຫຍດຂອງກິດຈະກາສົັງ່ ເສມີ ການອາ່ ນ
• ກິດຈະກາສົັ່ງເສີມການອ່ານມີຈຸດປະສົງເພ່ືອດງດູດເດັກເຂົຶ້າສູ່ການອ່ານ, ກະຕຸກຊຸກຍູ້ໃຫ້ເດັກມັກການອ່ານ, ມັກ
ມາໂຮງຮຽນ ແລະ ເຂ້າົຶ ຮ່ວມກິດຈະກາຕ່າງໆດ້ວຍຄວາມຕື່ນເຕັນ້ຶ .
• ສ້າງໃຫ້ເດັກມີຄວາມກ້າຫານ, ກ້າສະແດງຄວາມສາມາດ, ມີຄວາມສາມັກຄີ ແລະ ເຂົຶ້າຮ່ວມກິດຈະກາຕ່າງໆ ລະ
ຫວາ່ ງໝຄູ່ ູ່ນາກນັ ແລະ ຍັງຊ່ວຍສາ້ ງຄວາມສາມັກຄພີ າຍໃນໂຮງຮຽນນາອີກ.
• ຊ່ວຍໃຫ້ເດັກມີການພັດທະນາທາງດ້ານພາສາ, ການຮຽນຮູ້ຕ່າງໆ ດ້ວຍການອ່ານ, ການຟັງ ແລະ ການປະຕິບັດ
ຕົວຈິງ, ເຊ່ິືງໃຫ້ເດກັ ມຄີ ວາມສາມາດອາ່ ນໄດດ້ ີຂນ້ຶ .
• ຊ່ວຍໃຫ້ເດກັ ມີຄວາມຄິດແບບຈນິ ຕະນາການ ແລະ ຄວາມຄິດກວາ້ ງຂວາງຂ້ນຶ , ຈາກການອາ່ ນຈະເຮດັ ໃຫ້ເດັກສາ
ມາດໄຈແ້ ຍກສງ່ິື ດີໆ ແລະ ສ່ງິື ທບ່ີື ໍ່ດ,ີ ເອົາເເບບຢ່າງສງ່ືິ ທດ່ີື ີເພອື່ ນາໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈາວັນ ແລະ ຫີກເວຶັນ້ ສິງື່ ທີ່ືບ່ໍດ.ີ
7.2 ຮບູ ແບບຂອງກິດຈະກາສ່ງັົ ເສີມການອາ່ ນ
ຮູບແບບຂອງກິດຈະກາສົັ່ງເສີມການອ່ານມີທັງໝົດ 7 ຮູບແບບຄ: ການເລົັ່ານິທານ, ສະແດງລະຄອນເຈ້ຍ, ການ
ຮ້ອງເພງ, ການຫຶີ້ນເກມ, ຕປ່ໍ ະໂຫຍກ, ສະແດງລະຄອນ ແລະ ຄາທວາຍ.
ກ. ການເລັາົ່ ນທິ ານ
ການເລັົ່ານິທານເປັນຮບູ ແບບໜ່ືງຂອງກິດຈະກາສົ່ັງເສີມການອາ່ ນ ເຊິື່ງລວມມີການເລ່ັົານິທານປາກເປ່ົັາ, ການເລ່ັົາ
ນິທານປະກອບປມຶ້ ແລະ ເລ່າົັ ນທິ ານປດິ ສະໜາ.
ການເລົັ່ານິທານປາກເປ່ັົາ ແມ່ນການເລົ່ັາທ່ີໃື ຊ້ສຽງ ແລະ ທ່າງທ່າປະກອບການເລົາັ່ , ມີ 2 ວິທີຄ: ເລົ່ັາຜູ້ດຽວ ແລະ
ເລ່ັາົ ຄູ່ກັນ, ກອ່ ນຈະເລົ່ັາຜູ້ເລ່ົັາຕ້ອງເລອກບົດຫາກິນນາ້ , ຊອກໄປຊອກມາກເລຍີ ໄປເຫັນບໍ່ນາ້ ນອ້ ຍແຫ່ງໜ່ືງ, ລາວເອົາມໄປ
ກອບກນິ ນ້າກນລງົ ໄປກກໆ ຫັງຈາກກນິ ແລ້ວລາວກຶົ້ມເບິ່ງື ບໍ່ນ້າເພ່ືອຈະກິນອີກລາວຕົກໃຈໝົດແຮງພຫຽວເຫັນເງົາຕົນເອງ
ລາວຄິດວ່າ << ແມ່ນໃຜນມາຢືນຢູ່ທາງຫັງ>> ລາວແນມເບິື່ງອີກແຕ່ບໍ່ມີໃຜ, ລາວເຫັນເງົາຂອງລາວຢູ່ໃນນ້າຄຕອນສະໄ
ໝລາວຍັງໜຸ່ມ, ລາວຄິດໃນໃຈວ່າ <ນ້າແຫ່ງນີ້ຶຕ້ອງມີແນວໃດ ແນວໜ່ືງຜດິ ປົກກະຕິ> ລາວດີໃຈຫາຍຟ້າວແລ່ນກັບເມອ
ເຮອນ, ຟືນກບ່ໍເອົາຊ້າ, ພໄປຮອດເຮອນລາວກຮ້ອງໃສ່ເມຍວ່າ: ເຖົ້ຶງເອີຍ ຂ້ອຍມາແລ້ວ, ລາວເຂົ້ຶາໄປຫາເມຍຢູ່ໃນເຮອນ
ແຕ່ເມຍບ່ໍຈຜື່ ົວຕົນເອງເພາະລາວໜູ່ຂຶ້ນ, ຜົວເລາົັ່ ເລືອ່ ງທງັ ໝົດສເູ່ ມຍຟັງ, ເມອ່ື ເມຍໄດ້ຟັງແລວ້ ກເກີດຄວາມຄດິ ຢາກ ໜູ່ມ
ຄຜົວ, ພຮຸ່ງເຊຶ້ົາຂຶ້ນມາຜູ້ເປັນເມຍກຟ້າວໄປຫາບ່ອນທ່ືີຜົວບອກ, ພໄປຮອດກໄປຫາບໍ່ນ້ານ້ອຍໆແຫ່ງນັຶນ້ ທັນທີໂລດ, ລາວ
53
ຕັກນ້າໃນບມາກນິ , ຕັກກິນໆໆ, ກິນຫາຍກວາ່ ຜົວລາວອກີ (ຜູ້ເລົັ່າຢຸດເລົ່ັາເມື່ອຮອດຕອນນ)້ຶີ ແລ້ວຕັຶ້ງຄາຖາມ, ຖາມຜຟູ້ ັງ
(ຖ້າເດັກຊັນ້ຶ ປະຖມົ ຢາຍເຈ້ຍ ໃຫ້ສບຕໍ່ຂຽນເລື່ອງໃຫ້ຈົບຕາມຄາຖາມຂອງຄ)ູ ຫັງຈາກແມ່ເຖົ້ຶາໄດ້ກິນນາ້ ຫາຍແລ້ວແມ່ເຖ້າົຶ
ຈະການເປັນຫຍັງ? ແລະ ຕັຶ້ງຊ່ືວ່າເລ່ືອງຫຍັງ? ໃນກລະນີຖ້າເຂົາຕອບກຍ້ອງຍຊົມເຊີຍ, ຖ້າຕອບບ່ໍຖກຜູ້ເລົ່ັາກເລົ່ັາຕ່ໍ;
ພາຍຫງັ ທີື່ແມ່ເຖາ້ຶົ ໄດກ້ ນິ ນ້າຫາຍໆ ແລ້ວກກາຍເປັນເດກັ ນອ້ ຍ ແລະ ຕັ້ຶງຊ່ືເລື່ອງແມ່ນ <<ບໍ່ນາ້ ສັກສິດ>>.
ຂ. ການສະແດງລະຄອນເຈຍ້
ການສະແດງະຄອນເຈ້ຍ ແມ່ນການເລົ່ັານິທານປະເພດໜື່ງຂອງປະເທດຍີື່ປຸ່ນ, ໂດຍອາໄສຮູບແຕ້ມໃນແຜ່ນເຈ້ຍ
ເປັນຕົວສະແດງຊ່ວຍ ແລະ ມີຜູ້ເລົັ່າດາເນີນເລອ່ື ງ, ສະນັ້ຶນຜູ້ສະແດງລະຄອນເຈ້ຍຕ້ອງກາເນ້ຶອເລ່ືອງໃຫ້ໄດດ້ ີໆ, ເວົຶ້າຈະແຈງ້
ແລະ ມຖີ ້ອຍຄາສານວນເປັນຈັງຫວະ, ວິທີການໜງ່ື ທ່ີເື ຮັດໃຫ້ການສະເໜີມ່ວນແມ່ນໃຫ້ເດກັ ນອ້ ຍໄດຫ້ ຶ້ນີ ນາ (ຖາມ, ຕອບ
, ຢດຸ ທວາຍ ເປັນໄລຍະ) ຜສູ້ ະແດງຕ້ອງອ່ານເນ້ຶອເລ່ືອງໃຫ້ດີກອ່ ນ ຈາກນ້ຶັນຈ່ງືິ ເບິື່ງວ່າຜຮູ້ ັບຟງັ ເປັນເດັກລຸ້ນໃດ, ອາຍຸຊ່າໃດ
, ຢູ່ໃນສິ່ືງແວດລ້ອມແນວໃດ, ຜູ້ເລົ່ັາຈິື່ງເລອກບ່ອນທີື່ສົມຄວນເນັຶ້ນ, ຄວນເສີມໃຫ້ເໝາະສົມກັບໄວອາຍຸຂອງເດັກ ແລະ
ສະພາບຕົວຈິງ.
ລະຄອນເຈ້ຍກາເນີດຂ້ຶນໃນໄລຍະປີ 1930 ທ່ີືປະເທດຍື່ີປຸ່ນເປັນແຫ່ງທາອິດ, ຊາວຍ່ືີປຸ່ນເອີຶ້ນວ່າ: ກາມີຊີບາຍ
(kamishibai) ແລະ ໄດ້ຮັບນິຍົມຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນປີ 1950 ລະຄອນເຈ້ຍຍັງໄດ້ແຜ່ນຂະຫຍາຍໄປໃນຫາຍໆປະເທດ
ອີກດວ້ ຍ, ໃນນຶັນ້ ລວມມີຜນົ ການກະທົບຈາກອິດທິພົນຂອງສ່ືທາງໂທລະພາບ, ວິດີໂອ ແລະ ເກມຕາ່ ງໆ, ຄາ່ ນິຍົມຂອງຄົນ
ໄດ້ປ່ຽນໄປ ແລະອື່ນໆ. ແຕ່ເຖິງຢ່າງໃດກຕາມ, ການສະແດງລະຄອນເຈ້ຍກຍັງມີຄຸນຄາ່ ທັງໄດ້ຮັບຄວາມສົນໃຈ ແລະ ຖກ
ຟືຶ້ນຟູສົັ່ງເສີມເປັນຢ່າງດີ ລະຄອນເຈ້ຍສາມາດເປັນສື່ເພ່ືອສົັ່ງເສີມຫົວຄິດປະດິດສ້າງຂອງເດັກ, ສາມາດປະດິດລະຄອນເຈ້ຍ
ເພ່ືອເປັນສ່ືທາງດ້ານການຮັກສາສຂຸ ະພາບ, ສິງ່ື ແວດລອ້ ມ, ຕາ້ ນຢາເສບຕິດ, ການສກສາ ແລະ ອື່ນໆ.
ກ່ອນການສະແດງລະຄອນເຈ້ຍຜູ້ເລົັ່າຕ້ອງເລອກເລ່ືອງ (ໃຫ້ເໝາະສົມກັບຊໍ່າອາຍຸ), ກວດກາເບິ່ືງມີຄົບທຸກແຜ່ນ
(ທກຸ ຕອນ) ຫ ບໍ່? ກາເນ້ອຶ ໃນໃຫ້ໄດດ້ ີເນຶ້ັນຈຸດສາຄັນ ແລະ ຈຸດສາລັບຖາມ-ຕອບ, ລຽງລາດັບຮູບພາບໃຫ້ຖກຕ້ອງ, ເນ້ຶອ
ໃນຂອງຮູບແຜນ່ ທີ 1 ອ່ານຢ່ດູ າ້ ນຫັງຂອງຮູບພາບໃບສຸດທາ້ ຍ, ເນຶອ້ ໃນຂອງຮູບແຜນ່ ທີ 2 ອາ່ ນຢ່ດູ ້ານຫັງຂອງຮບູ ແຜ່ນທີ
1 ແລະ ຕ່ໍໆໄປຈົນໝົດເລື່ອງ, ເວລາດງຮູບອອກໃຫ້ດງເບ້ຶອງຂວາສະເໝີ, ສາມາດສະແດງຜດູ້ ຽວ ຫ ສະແດງເປັນກຸມ່ ຕາມ
ຕົວລະຄອນໃນເລື່ອງ, ຖ້າສາມາດປຽ່ ນສຽງຂອງຕວົ ລະຄອນໄດ້ກຍິ່ືງດີຊ່ວຍໃຫ້ການສະແດງມີຊວີ ິດຊີວາຍິ່ືງຂ້ຶນ, ສິື່ງສາຄນັ
ຕອ້ ງລຽງລາດັບຮູບແຕ່ແຜ່ນທີ 1 ຈນົ ເຖງິ ແຜນ່ ສຸດທ້າຍໃຫ້ຖກຕ້ອງ, ຖາ້ ລຽງບໍ່ຖກເວາເລັ່າົ ຈະບໍ່ສາມາດເປໄດ້ເພາະເນ້ຶອໃນ
ກັບຮບູ ພາບບ່ໍເຂາຶົ້ ກັນ.
ຄ. ຮ້ອງເພງ
ແມ່ນການຮອ້ ງເພງທ່ືີໃຊສ້ ຽງເປນັ ທານອງ ແລະ ຈັງຫວະໃຫ້ເກດີ ຄວາມມ່ວນຊ່ນື ແມ່ນກິດຈະກາໜງ່ື ທເືີ່ ຮາົ ຈະສ້າງ
ໃຫ້ເດັກນ້ອຍມີຄວາມເບີກບານມ່ວນຊ່ືນ, ການຮ້ອງເພງປະກອບກັບການເລົັ່ານິທານຈະເປັນການສ້າງບັນຍາກາດເພື່ອຂນັຶ້
54
ລາຍການບ່ໍໃຫ້ເດັກນ້ອຍເກີດຄວາມເບື່ອໜ່າຍຕ່ໍການຟັງນິທານ, ພ້ອມນ້ຶີຍັງສ້າງບັນຍາກາດໃຫ້ເດັກໄດ້ພັກຜ່ອນສະໝອງ
ຫ ມອີ າລມົ ປອດໂປງນາອກີ .
ການຮອ້ ງເພງຍັງສາມາດສົ່ັງເສີມການອ່ານໄປໃນຕົວ, ຖາ້ ຫາກຄູເຝກີ ເດກັ ອາ່ ນຕາມບົດເພງກອ່ ນແລ້ວຈ່ິືງກ້າວເຂ້ົຶາ
ສູ່ການຮ້ອງເພງ ແລະ ໃຊ້ທານອງ, ເດັກບາງຄົນບ່ໍສົນໃຈຕ່ໍການອ່ານ, ແຕ່ຖ້າວ່າເປັນບົດເພງເດັກກຈະໝັຶ້ນໃຈຢາກອ່ານ
ເພາະຢາກຮອ້ ງເພງເພືອ່ ຄວາມມ່ວນຊ່ນື .
ການຮ້ອງເພງມີ 2 ຮູບແບບ ການຮ້ອງເພງ ແລະ ການປະກອບທ່າທາງ, ການຮ້ອງປະກອບທ່າທາງແມ່ນໄດ້ສ້າງ
ຄວາມສົນໃຈໃຫ້ແກ່ເດັກນອ້ ຍຫາຍ ເພາະເຮດັ ໃຫ້ເດກັ ໄດມ້ ສີ ວ່ ນຮ່ວມ ແລະ ຮັບຄວາມມວ່ ນຊືນ່ , ຍັງເປັນການອອກກາລັງ
ກາຍໄປໃນຕົວອກີ ດວ້ ຍ.
ງ. ການຫນິຶ້ ນເກມ
ການຫ້ນິຶ ນເກມ ແມ່ນການສ້າງບັນຍາກາດເພອ່ື ຜອ່ ນຄາຍຄວາມເຄັ່ງຄຽດທາງອາລົມເຮດັ ໃຫ້ເກີດ
ຄວາມສາມັກຄີ ແລະ ຄວາມຜູກພັນເຊິື່ງກັນ ແລະ ກັນ ການຫິ້ຶນເກມກໍ່ແມ່ນການສ້າງບັນຍາກາດໃຫ້ເດັກນ້ອຍຜ່ອນຄາຍ
ຄວາມຕງຄຽດ ຫ ເວ້ຶົາໄດ້ວ່າເປນັ ການເຝກິ ສະໝອງຢາ່ ງໜງ່ື .
ໃນຄວາມໝາຍຂອງບຸກຄົນທືີ່ວາງໄປເກມໝາຍເຖິງການຫ້ຶິນຕ່າງໆ ຕາມແຕ່ລະໂອກາດ ແລະ ເວລາທ່ີືຈະອານວຍ
ໃຫ້ການງານປະຈາ ຫ ເປັນກິດຈະກາຂອງເດກັ ໄດຫ້ ້ຶິນນຮວ່ ມກນັ ໃນເວລາຫວ່າງ, ກດິ ຈະກາທເີ່ື ອີນ້ຶ ວາ່ ເກມນຶັ້ນ ຈືິ່ງມີຄວາມ
ໝາຍລະອຽດແຕກຕາ່ ງກນັ ໄປແຕ່ລະຈດຸ ປະສງົ ໃນການໃຊ້ຕາມໂອກາດ, ເວລາ ຫ ສະຖານທ,ີື່ ບັນດາທ່ານຄົງປະຕິເສດບໍ່ໄດ້
ວ່າບ່ໍເຄີຍໃຊ້ເກມ ຫ ການຫນິ້ຶ ເຂາ້ຶົ ມາປະກອບໃນກິດຈະກາອ່ືນໆເລຍີ , ໃນບາງຄ້ງຶັ ຂອງຊວົ່ັ ໂມງສອນ ແລະ ການຮຽນຖ້າຮູ້ສ
ກວາ່ ນກັ ຮຽນເລີືມ່ ເບ່ືອໜ່າຍ ຫ ເຫງາົ ນອນ ຄູກຈະມີກິດຈະການອກແບບມາໃຊ້ ຫ ນາມາເສີມເນ້ອຶ ບົດໃນບົດຮຽນ ຫ ປະ
ເມີນຜົນການຮຽນ ດັ່ງນັ້ຶນຈິື່ງສະຫຼູບໄດ້ວ່າ ເກມແມນ່ ກິດຈະກາທ່ີືນາມາໃຊ້ເພ່ືອຄວາມສະໜຸກສະໜານ, ເພ່ອື ຄວາມມວ່ ນ
ຊ່ືນ, ຜອ່ ນຄາຍອາລົມ, ເປັນກິດຈະການອກແບບທືີສ່ າມາດນາມາປະຍຸກດດັ ແປງ ຈັດໃຫ້ຜເູ້ ຂົາຮ່ວມໄດມ້ ກີ ານສະແດງອອກ
ທາງກາຍມີການເຄື່ອນໄຫວ ໂດຍມຸງໝາຍເພື່ອໃຫ້ເກີດຄວາມເບີກບານມ່ວນຊ່ືນ, ສ້າງມະນດຸ ສາພັນພຶ້ນຖານອ່ືນໆທພີ່ື ວກ
ເຮາົ ແຊກເຂຶາ້ົ ໃນກິດຈະການຶ້ັນ.
ກອ່ ນຈະຫຶ້ິນເກມຕ້ອງເລອກເກມຫິຶ້ນໃຫ້ເໝາະສົມກບັ ຊ່າອາຍຸຂອງເດກັ , ເຝິກຊ້ອມວິທຫີ ຶນ້ິ ຖ້າມີອຸປະກອນກຕ້ອງ
ກຽມໃຫ້ຄບົ ຖ້ວນ, ຈາກນ້ນຶັ ຈືິງ່ ດາເນນີ ການຫຶ້ິນ, ພາຍຫັງຫຶນ້ິ ແລວ້ ຄອູ າດສະຫູບຼ ຄນການຫນ້ິຶ ເກມ.
ຈ. ການຕ່ໍປະໂຫຍກ
ແມ່ນການຫິຶ້ນຊະນິດໜ່ືງທີ່ືໃຊ້ຄາສຸພາສິດ, ຄາກອນມາຕ່ໍເຂົຶ້າກັນໃຫ້ເປັນປະໂຫຍກ ແລະ ມີຄວາມໝາຍທື່ີຖກ
ຕອ້ ງການຕປ່ໍ ະໂຫຍກແມນ່ ການໃຊຄ້ ວາມຄດິ , ຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມສາມກັ ຄພີ າຍໃນກຸ່ມ ເພອ່ື ຕປໍ່ ະໂຫຍກນັນ້ຶ ໃຫ້ສາເລັດ
55
ທງັ ເປນັ ການຮຽນຮູ້ພາສາໃຫ້ມີຄວາມຄ່ອງແຄວຂຶ້ນ, ຮູ້ຄວາມໝາຍຂອງຄາສບັ , ຄາສພຸ າສິດ, ຄາຜະຫຍາ ແລະ ກອບກອນ
ຕາ່ ງໆຫາຍຂ້ນຶ .
ການຕປ່ໍ ະໂຫຍກມີ 3 ຮບູ ແບບຄ: ຕປໍ່ ະໂຫຍກສຸພາສດິ , ຕຄໍ່ າຜະຫຍາ, ຕຄ່ໍ າກອນສ້ນັຶ , ກິດຈະການສຶ້ີ າມາດຫຶ້ິນໄດ້
ທັງເດັກ ແລະ ຜໃູ້ ຫຍ່, ພຽງແຕ່ເຮົາເລອກປະໂຫຍກຄາກອນ ແລະ ຄາສພຸ າສດິ ຕ່າງໆ ໃຫ້ເໝາະສມົ ກັບເດັກແຕ່ລະຊາ່ ອາຍ.ຸ
ກ່ອນຈະຫິຶ້ນຄູຕ້ອງກະກຽມປະໂຫຍກ, ຂຽນໃສ່ເຈ້ຍ (ຂຽນໂຕໃຫຍ່ ແລະ ຈະແຈ້ງ), ເຮັດ 2 ຊະນິດຄກັນ, ແບ່ງ
ຈານວນຜູ້ຫນຶ້ິ ອອກເປັນ 2 ກຸ່ມແຂງ່ ຂັນກັນ, ກຸ່ມໄດຕ້ ່ໍປະໂຫຍກແລວ້ ໄວກ່ອນ ແລະ ຖກຕ້ອງແມ່ນກມຸ່ ນນ້ຶັ ຊະນະ.
ສ. ການສະແດງລະຄອນ
ແມ່ນນການສະແດງກຸ່ມຄົນທືີ່ໃຊ້ທັງນ້າສຽງ, ທ່າທີ, ການນຸ່ງເຄ່ືອງທືີ່ເໝາະສົມບົດບາດຕາມຕົວລະຄອນ ແລະ
ບາງຄຶ້ັງຍັງມກີ ານປະກອບດົນຕີ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ມບີ ັນຍາກາດ, ໂດຍການເລອກເລື່ອງໃດເລ່ອື ງໜື່ງທື່ີມມີ າແລ້ວ, ມາສະແດງ ຫ
ການແຕ່ງຂ້ຶນມາໃໝ່ຕາມຈຸດປະສົງທ່ີືຕົນເອງຕ້ອງການຢາກນາສະເໜີ, ການສະແດງລະຄອນແມ່ນສ້າງໃຫ້ເດັກນ້ອຍຈື່ຈາ
ບົດເລື່ອງ ແລະ ບົດບາດຂອງຕົວລະຄອນທືີ່ຕົນເອງສົມທົບສະແດງ, ເດັກນ້ອຍຈະມີການຕື່ນເຕັ້ຶນ ແລະ ມ່ວນຊື່ນກັບການ
ສະແດງອອກເປນັ ຢາ່ ງດີ ການສະແດງລະຄອນແມ່ນເຮາົ ສາມາດການົດໄດວ້ າ່ ຈະໃຫ້ເລືອ່ ງຍາວ ຫ ເລືອ່ ງສັ້ຶນ ເພອ່ື ໃຫ້ແທກເ
ໝາະກບັ ກມຸ່ ຄົນທຈືີ່ ະເຝິກຊອ້ ມໃນການສະແດງລະຄອນ.
ກ່ອນການສະແດງຕ້ອງມີການກະກຽມເປັນຕົ້ນຶ ແມ່ນການເລອກບົດເລ່ອື ງ (ເໝາະກັບແຕ່ລະຊ່າອາຍຸ) ຄັດເລອກຜູ້
ທືີ່ຈະສະແດງໃຫ້ຄົບຕາມຕົວລະຄອນໃນເລື່ອງ ແລະ ແບ່ງໜ້າທ່ືີຂອງແຕ່ລະຕົວລະຄອນ, ຢາຍບົດເລ່ືອງໃຫ້ແຕ່ລະຄົນອ່ານ
ແລະ ກາເນອຶ້ ໃນຂອງເລື່ອງໃຫ້ແຕ່ລະຄົນອ່ານ ແລະ ອຸປະກອນທຈີື່ າເປັນໃຊ້ໃນການສະແດງ, ຈາກນຶ້ັນຈືິ່ງເຝກິ ຊ້ອມໃຫ້ຄອ່ ງ
ແຄວ້ .
ວິທສີ ະແດງ ຜເູ້ ລົາ່ັ ຂຶນ້ ສະເໜີເລ່ອື ງ, ຊ່ືຜຂູ້ ຽນ, ຊື່ຜແູ້ ຕມ້ (ເປນັ ເລອ່ື ງຂອງປະເທດໃດ?) ຜເູ້ ລົ່ັາກເລ່ືມີ ເປີດຫວົ ເລ່ືອງ
, ເມື່ອຮອດຕົວລະຄອນໃດກອອກມາເວົ້ຶາພ້ອມທັງສະແດງບົດບາດຂອງແຕ່ລະຕົວລະຄອນນັຶ້ນຈົນຈົບ, ແຕ່ລະຕົວລະຄອນ
ຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສ່ຕິດຕາມເລ່ອື ງ ແລະ ອອກມາສະແດງໃຫ້ທັນເວລາ ແລະ ຕເ່ໍ ນືອ່ ງກນັ ເພື່ອເຮດັ ໃຫ້ຜຊູ້ ມົ ໜ້າສນົ ໃຈຍງິື່ ຂນ້ຶ .
ຊ. ຄາທວາຍ
ແມ່ນການຫ້ນຶິ ເກມຊະນິດໜງ່ື ທ່ືີໃຊຄ້ ວາມຄິດ ໂດຍການຊອກຫາຄາທວາຍມາຖາມໃຫ້ເດັກໄດຄ້ ນົ້ຶ ຄິດ ເພ່ືອໄດ້ຄາ
ຕອບທ່ີືຖກຕ້ອງ ການທວາຍນອກຈາກໃຫ້ເດັກຄົ້ຶນຄິດແລ້ວຍັງເຮັດໃຫ້ເດັກໄດ້ຮັບຄວາມມ່ວນຊ່ືນຈາກການທວາຍ ແລະ
ມີຄວາມສົນໃຈເພີ່ືມຂ້ຶນ. ກິດຈະການ້ຶີຈັດຂ້ຶນເພ່ືອໃຫ້ເດັກໄດ້ເຝີກຝົນສະໝອງ ແລະ ປັນຍາ, ເຝິກຄວາມກ້າຫານ, ກ້າສະ
ແດງອອກ, ຄາທວາຍທື່ີນາມາທວຍເດັກມີຫາຍປະເພດ, ຫາຍຮູບແບບ ແລະ ຫາຍລະດັບເໝາະສົມກັບຊ່າອາຍຸຂອງເດັກ,
ຖາ້ ແມນ່ ນັກຮຽນຊນັຶ້ ປະຖົມ, ມັດທະຍມົ ຄາທວາຍທເີ່ື ນັ້ນຶ ໜັກ ແລະ ຕິດພັນກັບການຄິດໄລ່ ຕ້ອງມກີ ານກະກຽມຄາທວາຍ
ແລະ ຄາຕອບ, ຈາກນັຶ້ນຄູກເວົ້ຶາ (ສະເໜີ) ຄາທວາຍໃຫ້ເດັກຟັງດ້ວຍນ້າສຽງ ແລະ ຈັງຫວະທີື່ເໝາະສົມ ເພື່ອໃຫ້ເດັກເຂ້ຶົາ
56
ໃຈເນ້ຶອໃນຂອງຄາທວາຍແລ້ວຄດິ ຫາຄາຕອບ, ໃຫ້ເດັກຕອບເທອື່ ລະຄົນຖ້າເດັກຕອບບ່ໍຖກ, ຄູກສະເລີຍຄາຕອບແລ້ວຕັ້ຶງ
ຄາທວາຍໃໝຕ່ ໄ່ໍ ປ.
57
ບດົ ທີ 4
ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການຂຽນ
1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄັນຂອງການຂຽນ
ກາ ນຂ ຽ ນຄ ກາ ນນ າ ເ ອົາ ຕົວ ພະຍ ັນຊະນະໄປປະກ ອ ບ ໃ ສ່
ສະຫະໃຫ້ກາຍເປັນຄາເວົຶ້າໃດໜ່ືງ. ການຂຽນແມ່ນທັກສະຢ່າງໜ່ືງ
ໃນ 4 ທັກສະທາງພາສາ ເຊັ່ນ ທັກສະການຟັງ, ທັກສະການເວົ້ຶາ,
ທັກສະການອ່ານ ແລະ ທັກສະການຂຽນ ເຊິ່ືງໃນຊີວິດປະຈາວັນເຮົາ
ໄດ້ສງັ ເກດທັກສະການຂຽນ ແມນ່ ທກັ ສະທ່ືໃີ ຊໜ້ ້ອຍທືີ່ສຸດ. ດ່ັງນັ້ຶນ,
ທັກສະຂຽນຈິື່ງເປັນທັກສະຂ້ອນຂ້າງຍາກກວ່າທັກສະອ່ືນໆ. ເນ່ືອງ
ມາຈາກຄົນເຮົາບ່ໍໄດ້ເຝິກຝົນກັນຢ່າງເຕັມທີ່ື, ເຮັດໃຫ້ຫາຍຄົນພຽງ
ແຕຂ່ ຽນໄດ້ບແ່ໍ ມນ່ ຂຽນເປັນ.
ການຂຽນໄດ້ ຕ່າງຈາກການຂຽນເປັນ ການຂຽນໄດ້ແມ່ນຜູ້ຂຽນສາມາດປ່ຽນຕົວອັກສອນໃຫ້ເປັນຄາເວົ້ຶາຕ່າງໆ
ໄດໂ້ ດຍບໍໄ່ ດ້ຄານງວ່າຜອູ້ າ່ ນຈະເຂົາຶ້ ໃຈສືິງ່ ທ່ຂືີ ຽນ ຫ ບ່ໍ, ສວ່ ນການຂຽນເປັນນນັຶ້ ຜ້ຂູ ຽນຈະຕ້ອງຄານງເຖິງຜູ້ອ່ານວ່າຈະຕ້ອງ
ສາມາດເຂຶາ້ົ ໃຈສ່ືິງທີ່ືຕົນຂຽນໄວເ້ ຊິ່ືງເປັນສືງ່ິ ທຍື່ີ າກ ແລະ ຕ້ອງໄດ້ອາໄສອົງປະກອບຫາຍຢາ່ ງ.
ສະຫຸບແລ້ວການຂຽນ ແມ່ນການສ່ືສານຄວາມໝາຍຢ່າງໜື່ງໄປຍັງຜູ້ອ່ານໄດ້ຄວາມຮູ້, ຄວາມຄິດ ແລະ ຄວາມ
ຮູ້ສກຂອງຜູ້ຂຽນ.
2. ລັກສະນະຂອງຜູຂ້ ຽນທ່ດີື ີມີດງັ່ ນີ້ຶ
- ແມ່ນເປັນຜູ້ສົນໃຈອ່ານໜັງສທຸກປະເພດ, ບ່ໍວ່າຈະເປັນປຶ້ມຕາລາ,
ວາລະສານ, ບົດຄວາມ, ນະວະນິຍາຍ, ເລື່ອງສັຶ້ນ, ບົດຮ້ອຍຍກອງ ຫ
ເອກະສານຕາ່ ງໆ. ໂດຍຜ້ນູ ັນ້ຶ ຈະຕ້ອງອາ່ ນເປັນບ່ແໍ ມ່ນພຽງແຕ່ອ່ານໄດ້
ເທາ່ັົ ນນ້ຶັ .
- ແມ່ນເປັນຜູ້ທີື່ມແີ ນວຄິດລິເລີຶ້ມສ້າງສັນຶ້ , ມີຄວາມຄິດແປກໃໝ່ທີື່ບໍ່
ຊາ້ ກັບຄົນອື່ນ. ເຊງືິ່ ຜອູ້ ່ານສາ ມາດນາໄປໃຊໃ້ ຫເ້ ກີດປະໂຫຍດໄດ.້
- ແມນ່ ເປັນຜທູ້ ່ສືີ າມາດນາໃຊພ້ າສາໄດດ້ ,ີ ຮຈູ້ ັກໃຊພ້ າສາຢ່າງງ່າຍໆບ່ໍ
ສັບສົນ ແລະ ເປນັ ພາສາທ່ືເີ ສາະໃສງດົ ງາມ.
58
- ແມນ່ ເປັນຜ້ທູ ່ືີມີປະສບົ ການໃນເລ່ືອງຕ່າງໆເປັນຢ່າງດີ, ສາມາດນາເຫດການ ຫ ເລື່ອງທີື່ພົບເຫັນມາປະສົມກັບບົດ
ຂຽນໄດ້.
- ແມ່ນເປັນຜທູ້ ຍີື່ ອມຮບັ ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງຄນົ ອີ່ືນ, ບມໍ່ ີອະຄະຕິຕໍ່ຄນົ ອນ່ື ແລະ ສາມາດສະແດງຄວາມຄິດເຫັນໄດ້
ຢ່າງມີເຫດຜນົ .
- ແມ່ນເປັນຜູ້ທີ່ືຮູ້ຈັກວິທີການຕ່າງໆໃນການຂຽນ ເຊັ່ນ ສອດແຊກອາລົມຄວາມມ່ວນຊ່ືນ, ໃຊ້ພາສາເປັນກັນເອງເ
ໝອນກບັ ກາລັງເວົຶາ້ ກັບຜອູ້ ່ນື ຢສູ່ ະເໝີ
- ແມ່ນເປັນຜູ້ຮູ້ຈັກວິທີການເລີ້ຶມຕົ້ຶນເລື່ອງ, ການດາເນີນເລື່ອງ ແລະ ການຈົດເລ່ືອງຢ່າງປະທັບໃຈ,ເຮັດໃຫ້ຜູ້ອ່ານ
ຢາກຕິດຕາມບົດຂຽນຕ່ໍໄປ.
- ແມ່ນເປັນຜູ້ຂຽນທີ່ືດີບ່ໍລອກແບບການຂຽນຂອງຄົນອ່ືນ ແລະ ບ່ໍເຮັດໃຫ້ຜູ້ອື່ນໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ
ເດອດຮ້ອນຈາກບົດຂຽນນນຶັ້ .
- ແມນ່ ເປັນຜູ້ທືມ່ີ ີນໃິ ສຢາກຄ້ົຶນຄວາ້ ຫາຄວາມຮູ້ຢູສ່ ະເໝ.ີ
- ແມ່ນເປັນຜູ້ທີື່ມີຄວາມອົດທົນ, ບໍ່ຫຍໍ້ທໍ້ຕໍ່ອຸປະສັກ ຫ ຄາວິພາກວິຈານຕາ່ ງໆ ໂດຍເຝິກຝົນການຂຽນຢ່າງສະໝ່າ
ສະເໝີ.
3. ອົງປະກອບຂອງການຂຽນ
ຢາກຂຽນບດົ ໄດດ້ ເີ ຮົາຄວນເອົາໃຈໃສບ່ າງບັນຫາດັງ່ ນີຶ້
- ບົດຕ້ອງມີຄວາມຊດັ ເຈນ, ເມອອ່ານແລ້ວເຂົ້າຶ ໃຈທັນທີ, ບ່ໍມີຂ້ສໍ ົງໄສ, ການໃຊ້ພາສາເຂົ້ຶາໃຈງາ່ ຍ,ຖກຕາມຄວາມ
ໝາຍ.
- ບດົ ມີຈຸດປະສງົ ມຸ່ງໝາຍທ່ີຊື ັດເຈນ, ບ່ໍມີເນຶ້ອໃນສາຮອງຫາຍເກີນໄປ, ອາ່ ນແລວ້ ເຂົຶາ້ ໃຈເຈດຕະນາຂອງຜູ້ຂຽນໄດ້
ທັນທ.ີ
- ມີຄວາມສາຄັນ, ດາເນີນເລືອ່ ງໄປຕາມລາດບັ ຕ່ເໍ ນືອ່ ງກັນ, ເຮັດໃຫຜ້ ູ້ອ່ານສາມາດຕິດຕາມໄດ້ງາ່ ຍ.
- ມີຄວາມກວ້ າງຂວາງ, ອ່ານແລວ້ ໃຫ້ຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມບນັ ເທງິ .
- ມີຄວາມປານດີ ຄເລອກຄາມາສ້າງປະໂຫຍກໃຫ້ຖກຕອ້ ງ ແລະ ເໝາະສົມ.
- ມີຄວາມເສາະໃສງົດງາມ, ເຮດັ ໃຫຜ້ ູ້ອາ່ ນເຂາົຶ້ ໃຈພາສາທີ່ໃື ຊ້.
4. . ຫກັ ການຂຽນ
ການຂຽນທິດສະດີຄວນມຂີ ັ້ຶນຕອນດງັ່ ນີ້ຶ
4.1 ການເລອກເລອື່ ງທີືຈ່ ະຂຽນ
ຜ້ຂູ ຽນຄວນເລອກເອົາເລື່ອງທື່ຕີ ົນມີຄວາມຮ້ຄູ ວາມເຂົຶາ້ ໃຈ ແລະ ປະສົບການກ່ຽວກບັ ເລື່ອງນ້ນັຶ ຢາ່ ງດີທສືີ່ ຸດ.
4.2 ຕອ້ ງຕຶັ້ງຈຸດປະສງົ ໃນການຂຽນ
ຜ້ຂູ ຽນຈະຕອ້ ງຕັງຶ້ ຈດຸ ປະສງົ ໃນການຂຽນໄວ້ວ່າ ຕ້ອງການໃຫ້ຜອູ້ າ່ ນໄດ້ຮັບສືິ່ງໃດ, ຂຽນເພ່ອື ຫຍັງ ເຊັນ່ :
59
- ໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮູ້
- ໄດຮ້ ບັ ຄວາມບັນເທິງ
- ໄດຮ້ ັບເຫດຜນົ ທ່ືີຖກຕ້ອງ
- ໄດ້ຮູ້ຂປໍ້ ະຕິບດັ ທືີຖ່ ກຕ້ອງ
- ໄດຮ້ ວູ້ ິທກີ ານແກ້ໄຂບນັ ຫາ
- ໄດ້ຂໍ້ສະເໜຕີ າ່ ງໆ
- ໄດ້ຂໍ້ຄິດກ່ຽວກັບເລອ່ື ງໃດເລອ່ື ງໜ່ງື
- ເພື່ອອະທບິ າຍຄວາມໝາຍ,ຫັກເກນ,ທິດສະດຕີ ່າງໆ
- ເພື່ອເລາ່ັົ ເລືອ່ ງໃຫ້ຮູ້
- ເພື່ອໂຄສະນາ
- ເພື່ອປກຸ ລະດົມຈິດໃຈ
- ເພອ່ື ປະກາດ
- ເພອ່ື ແນະນາສັ່ງສອນ ຫ ອບົ ຮມົ
- ເພອ່ື ເກດີ ອາລມົ ຄ້ອຍຕາມ
- ເພື່ອໃຫເ້ ກດີ ຈິນຕະນາການ
- ເພື່ອສະແດງຄວງາມຄິດເຫັນ
- ເພອ່ື ດາເນີນຕິດຕາມສຽດສີ
- ເພືອ່ ຂຮອ້ ງຂ້ຄໍ ວາມເຫນັ ໃຈ
4.3 ຮອບຮວມຄວາມຄດິ ໂດຍຜ່ານການວາງໂຄງເລອື່ ງ
ໂຄງເລ່ືອງແມ່ນໃຈຄວາມສາຄັນໃນວັກ - ຕອນ ຂອງເລື່ອງນັຶ້ນໆ. ການຂຽນທີ່ືດີຈະຕ້ອງມີການລາດັບຄວາມ, ມີ
ຂອບເຂດ ແລະ ມີຄວາມສາພນັ ກບັ ຊືເ່ ລອື່ ງ, ພາກເດີນເລອ່ື ງ ແລະ ພາກສະຫຸບ.
ກ. ການຂຽນພາກເປີດຫວົ ເລື່ອງ
ແມນ່ ການຂຽນເລ່ອື ງເພື່ອຈະນາຜ້ອູ ່ານເຂຶ້າົ ສ່ເູ ລອ່ື ງເຊງິ່ື ມລີ ັກສະນະດັ່ງນຶີ້:
- ຊຶີ້ໃຫ້ເຫັນແນວທາງຂອງເລ່ອື ງວ່າແນວເນຶ້ອໃນຂອງເລ່ອື ງຈະດາເນີນໄປແນວໃດ?
- ຕ້ອງມີລັກສະນະຊກັ ຊວນໃຈໃຫ້ຕດິ ຕາມອ່ານເນ້ອຶ ເລອ່ື ງຕໍໄ່ ປ ຊາວໜມຸ່ ໝ
- ຈະຕອ້ ງກາ່ ວເຖງິ ທ່ີກື ່ຽວຂ້ອງກັບເນຶ້ອເລື່ອງເທັົ່ານນ້ຶັ
- ໂດຍທົັ່ວໄປພາກເປິດຫົວເລື່ອງຈະມຄີ ວາມຍາວປະມານ 1 ວັກ
ຕົວຢ່າງ: ຫົວບົດ ໜາ້ ທຂີ່ື ອງຊາວໜຸມ່ ມີຫຍງັ ແດ່? ອາດຈະເລີືມ່ ດ້ວຍຄາຈາກດັ ດ້ວຍຄວາມ (ຄານຍິ າມ)
າຍເຖິງຄົນອາຍຸຕັ້ຶງແຕ່ 15 - 35 ປີ, ເປັນໄວທີ່ືມີການປ່ຽນແປງທາງສະລິລະວິທະຍາຂອງຮ່າງ ກາຍ, ເປັນໄວກາລັງສກສາ
ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສບົ ການ. ຊາວໜຸ່ມເປັນຄນົ ທືມ່ີ ີຄວາມສກຸ , ສົດຊືນ່ ເບື່ິງໂລກໃນແງ່ດສີ ະເໝ,ີ ມຄີ ວາມຕອ້ ງການຢາກທົດ
ລອງ, ຢາກເດັ່ນເຊິື່ງເປັນຢູ່ໃນໄລຍະຫົວລຽ້ ວຫົວຕໍ່ຂອງຊວີ ິດ. ປັດຈຸບັນນີຶ້ຊາວໜຸມ່ ບ່ໍຮູໜ້ າ້ ທີ່ືຂອງຕົນເອງແມ່ນຫຍັງ ແລະ
ຈະປະພດຕົນໄປໃວນທາງທືີ່ຜິດ......
ຕວົ ຢ່າງ ຫວົ ບດົ ລກູ ຄພໍແ່ ມ່
60
ເຮົາອາດຈະເລີື່ມດ້ວຍບົດສົນທະນາ ໂທເອີຍ! ລູກເຮົາບໍ່ມັກອ່ານປ້ຶມເລື່ອງເມົາມົວນາແຕ່ການຫີ້ຶນກິລາປະເພດ
ຕ່າງໆ ເຊນ່ັ : ເຕະຕໍ້, ເຕະບານ, ຕບີ ານ....
ໂອຍ! ສ່ວນລູກເຮົາກົງກັນຂ້າມ, ອ່ານປຶ້ມຈົນລມກິນເຂົ້ຶາ ສຽງແມ່ສອງຄົນລົມກັນ, ພວກເຮົາໄດ້ຍິນສຽງຈະຄິດ
ແນວໃດແດ່; ແນ່ນອນຄາຕອບເປັນການສະແດງຄວາມກັງວົນເຖິງລູກທີ່ືຢູ່ໃນຄວາມປົກຄອງຂອງຕົນເອງ, ເຊິື່ງຢູ່ໃນ
ລັກສະນະກົງກັນຂ້າມກັນ. ແມ່ຄົນທາອິດມີລູກສົນໃຈກິລາຫາຍເກີນໄປ, ສ່ວນແມ່ຜູ້ທີສອງມີລູກມັກອ່ານເລື່ອງເກີນໄປ.
ແຕ່ແມ່ພວກທັງສອງຄິດຄນເບິ່ືງຄວາມສົນໃຈຂອງຕົນເອງ ແລະ ສະພາບແວດລ້ອມໃນບ້ານເຮອນຂອງພວກທ່ານວ່າເປັນ
ແນວໃດ, ພແ່ໍ ມ່ຄຕົວຢາ່ ງ ຂອງລກູ ຈະເຮັດດ້ວຍຄວາມຕຶ້ງັ ໃຈ ຫ ບ່ໍຕຶ້ງັ ໃຈກຕາມ, ສືິ່ງພ່ໍແມປ່ ະພດປະຕິບັດ ແລະ ສົນໃຈຈະ
ເປນັ ທາ່ ອ່ຽງສາຄັນທ່ຊືີ ກັ ຈງູ ໃຫລ້ ູກເປັນ ຫ ບ່ໍເປັນດັງ່ ທ່ືີທາ່ ນຕ້ອງການ.
ຂ. ການຂຽນພາກເດນີ ເລື່ອງ (ເນອ້ຶ ເລ່ືອງ)
ເນຶ້ອເລອື່ ງທີ່ດື ີຈະຕ້ອງມີຄວາມຍາວກວາ່ 1 ວກັ ຂຶ້ນໄປ ແລະ ແຕ່ລະວັກຈະມີຄວາມສາພນັ ກນັ , ມລີ ະດບັ ຕອນເປັນ
ລະບົບຈງ່ື ເຮັດໃຫຜ້ ້ອູ າ່ ນເຂ້ຶົາໃຈງ່າຍ.
ການຂຽນເນ້ຶອເລື່ອງຄວນຄານງເຖິງສິງື່ ຕໍ່ໄປນ້ີຶ:
- ມກີ ານລາດັບໂຄງສ້າງຂອງເລື່ອງ
- ໃຊ້ຖ້ອຍຄາທືຖີ່ ກຕອ້ ງ,ມີຄວາມໝາຍ.
- ໃຊສ້ ານວນໂວຫານໃຫ້ກົງກັບເລ່ອື ງ.
- ມກີ ານສະແດງດງຄວມ່ ຮ,ູ້ ຄວາມຄິດເຫນັ ທືີຖ່ ກຕ້ອງ
- ການຂຽນໃຫຖ້ ກຕາມຫັກພາສາລາວ.
- ບດົ ຕອ້ ງມີເນອ້ຶ ໃນ,ຂ້ໍມູນ,ເຫດຜນົ ,ສະຖຕິ ິ ແລະ ການອ້າງອງີ ປະກອບເລອ່ື ງ.
ຄ. ການຂຽນພາກສະຫບຸ
ພາກສະຫຸບຄການປິດທ້າຍຂອງເລ່ືອງ ເພ່ືອເຮັດໃຫ້ຜູ້ອ່ານຮູ້ວ່າເລ່ືອງນັຶ້ນຈົບ ແລະ ຮູ້ສກປະທັບໃຈໃນການຂຽນ
ເລືອ່ ງນ້ັຶນໆ. ການສະຫຸບບ່ແໍ ມ່ນການຫຍໍເ້ ລ່ືອງທັງໝົດ, ໂດຍທວັ່ົ ໄປແລ້ວພາກສະຫບຸ ຈະມຄີ ວາມຍາວເທ່ັາົ ກັບພາກເປີດຫົວ
ເລືອ່ ງ.
ການຂຽນພາກສະຫຸບໃຫ້ໜ້າສນົ ໃຈອາດຂຽນດ່ງັ ນຶ້ີ:
- ໃຊ້ຄາຄະຕິສອນໃຈ ຫ ຄາສພຸ າສດິ ຕ່າງໆອັດຫຍໍ.້
- ໃຊ້ວທິ ີ່ກື ານຊກັ ຊວນແນະນາ.
- ໃຫຂ້ ໍຄ້ ິດ (ສະແດງຄວາມຮູ້ສກ) ຫ ແງ່ຄິດປະກອບບາງປະການແກ່ຜອູ້ າ່ ນ.
- ກ່າວຄາຍ້ອງຍ ຫ ສນັ ລະເສນີ ກຽດຕຄິ ຸນນະທກຸ ຄນົ ສາຄັນທ່ີືກຽ່ ວຂ້ອງໃນເລ່ອື ງ.
- ຂຽນເລື່ອງໃຫ້ເປັນລະດັບຂັຶ້ນຕອນຕາມໂຄງເລ່ືອງທີື່ວ່າງໄວ້ ແລະ ເລອກເຟັຶ້ນຫາສານວນຄາເວົຶ້າໃຫ້ເສາະໃສງົດ
ງາມ.
- ທບົ ທວນດວ້ ຍການອ່ານເລອ່ື ງທີືຂ່ ຽນນນັ້ຶ ອກີ ເພືອ່ ບໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມຜິດພາດ
ງ. ການຂຽວກັ ຕອນ
ວັກຕອນໝາຍເຖິງຄາເວົ້ຶາທີ່ືນາມາຮຽງກັນເປັນປະໂຫຍກ ,ເຊິື່ງໃຈຄວາມສາຄັນພຽງເລ່ືອງດຽວ.ການຂຽນວັກ -
ຕອນຈະຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ອ່ານສາມາດຕິດຕາມເລື່ອງ, ຈັບໃຈຄວາມສາຄັນຂອງເລ່ືອງ ແລະ ເຂົ້ຶາໃຈຄວາມຄິດຂອງຜູ້ຂຽນໄດ້ດີ
61
ຂ້ຶນ. ນອກຈາກນີຍຶ້ ັງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມສວຍງາມ ແລະ ໜ້າອ່ານ. ວັກຕອນທີື່ດີຈະຕ້ອງມີໃຈຄວາມສາຄັນພຽງເລອ່ື ງດຽວ
ທີື່ມີໃຈຄວາມສາຄັນພຽງປະໂຫຍກດຽວ ສ່ວນປະ ໂຫຍກອື່ນໆນັຶນ້ ຈະເປັນສວ່ ນປະກອບທື່ີມາຂະຫຍາຍໃຈຄວາມທີສື່ າຄນັ
ໃຫ້ເຂຶົ້າໃຈໄດດ້ ຍີ ງິື່ ຂ້ນຶ ແຕລ່ ະວກັ ຈະຕອ້ ງປະກອບດ້ວຍລກັ ສະນະສາຄນັ 3 ປະການຄ:
- ມຄີ ວາມສາຄນັ ພຽງຢ່າງດຽວ ຫ ສະຫບຸ ພຽງປະໂຫຍກດຽວເຊືິ່ງອະຈະແມນ່ ສວ່ ນໃດສ່ວນໜື່ງຂອງວກັ ຕອນກໄດ້.
- ມສີ ະມັດຖະພາບແມນ່ ມີເນ້ຶອໃນ.ບໍແ່ ມ່ນມີແຕຫ່ າຍລະອຽດທີ່ືຮຽກວາ່ ເນ້ຶອໃນສາຮອງຈາກລກັ ສະນະສາຄນັ .
- ບນັ ຫາຂ້າງເທິງເຮົາສາມາດສ້າງວກັ ຕອນໄດ້,ຂ້ຶັນທາອດິ ຈະແມ່ນສ້າງປະໂຫຍກທືີ່ມີໃຈຄວາມສາຄັນກ່ອນ ແລະ ຂຶັ້ນ
ຕອນຕໍ່ໄປຈງ່ື ຂະຫຍາຍປະໂຫຍກຍ່ອຍໆໃຫຊ້ ດັ ເຈນຂຶ້ນ.
ຈ. ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາຄັນ
ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາຄນັ ມີວທິ ີການດັງ່ ນ້ີ:ຶ
- ໃຫຄ້ ານຍິ າມ ຫ ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍຂອງເລ່ືອງນ້ຶັນວ່າແນວໃດ?.
ຕວົ ຢາ່ ງ
ສາສະໜາແມ່ນລະບົບຂອງຄາທີ່ືກຽ່ ວຂ້ອງກັບຄວາມດີ, ຄວາມຊົັ່ວ, ທີ່ືມີຈຸດປະສົງໃຫ້ມຸ່ງໄປສູຄ່ ວາມດີ. ຄາສອນ
ເຫົ່ັານີ້ຶມາຈາກສາສະຫນາ (ຜູ້ສອນ) ຫ ພະຜູ້ເປັນເຈົ້ຶາ. ນອກຈາກນັ້ຶນຍັງປະກອບໄປດ້ວຍເນ້ຶອໃນທີ່ືກ່ຽວກັບວິທີການ
ດາເນນີ ຊວີ ດິ ແລະ ພທິ ກີ ານທາງສາສະໜາອກີ ດວ້ ຍ.
- ໃຫລ້ າຍລະອຽດກຽ່ ວກັບເລືອ່ ງນັນຶ້ ແນວໃດ?.
ຕົວຢ່າງ
ວັດທະນາທາເປັນຜົນງານດ້ານຕ່າງໆທີ່ືມະນຸດສ້າງຂຶ້ນ, ໂດຍຜ່ານການຄັດເລອກປັບປຸງ ແລະ ຢດຖສບທອດກັນ
ມາຈົນເຖງິ ປັດຈຸບນັ . ວັດທະນາທານນຶ້ັ ເປນັ ທັງລັກສະນະນິໄສຂອງຄນົ ຫ ກມຸ່ ຄນົ ໃນຊາດ, ລດັ ທ,ິ ຄວາມເຊືອ່ , ພາສາ, ຂະ
ໜົບທານຽມອາຫານການກິນ, ເຄື່ອງໃຊ້ສອຍ, ສີລະປະຕ່າງໆ ແລະ ການປະພດປະຕິບັດສັງຄົມ. ວັດທະນາທາແມ່ນ
ມລະດກົ ສັງຄມົ ໃນຊາດຮັບໄວ້ ແລະ ຈະໃຫ້ວວິ ັດທະນາການຕ່ໄໍ ປ.
- ໃຫ້ຕວົ ຢ່າງເພືອ່ ໃຫເ້ ຂຶ້ົາໃຈເລອື່ ງນນັຶ້ ດຍີ ິງ່ື ຂນ້ຶ
ຕົວຢາ່ ງ
ຄວາມເປັນລາວທີື່ສະແດງອອກທາງດ້ານວັດຖຸ, ສະຖາບັນປັດຕະຍາກາ ແລະ ສີລະປະກາຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ເຄ່ືອງໃຊ້ສອຍ,
ເຄອງມ, ເຄື່ອງຂຽນ, ເຄື່ອງເຮອນ, ອາຄານສະຖານທີື່ບ້ານເຮອນ, ວັດວາອາຣາມ, ຮູບຫ່ໍ,ຮູບປັ້ຶນ,ຮູບຄວັດ,ເຄື່ອງແກະສະ
ລກັ ,ເຄອ່ື ງດນົ ຕ,ີ ເຄ່ືອງແຕງ່ ກາຍ,ເຄ່ອື ງເອ,້ ເຄ່ອື ງກລິ າຕະຫອດຮອດບົດຂຽນ ແລະ ວນັ ນະກາຕ່າງໆ.
- ໃຫ້ການປຽບທຽບເພອ່ື ໃຫເ້ ຫນັ ພາບຢ່າງເດັດຊດັ
ຕວົ ຢາ່ ງ
ການດາເນີນຊີວິດປະຈາວັນຂອງຄົນເຮົາໃນສັງຄົມ ທີ່ືມີການປ່ຽນແປງຢ່າງວ່ອງໄວ, ຖ້າເຮົາບ່ໍມີຫັກສິລະທາເປັນ
ທີ່ືຢດໝັຶ້ນແລ້ວກຈະຜິດພາດໄດ້ງ່າຍ, ປຽບເໝອນນ້າໃນຫ້ວຍຮ່ອງຄອງບງທີ່ືເລິກ ,ເມອຄົນຕົກລົງແລ້ວຍອມເປັນ
ອນັ ຕະລາຍແກຊ່ ວີ ິດ, ເພາະນ້າເລິກ ແລະ ເຕັມໄປດ້ວຍສດັ ຮ້າຍຕ່າງໆ. ຄນົ ເຮົາທີື່ມີຊວີ ິດຢູ່ໃນແຕ່ລະວັນກມີອາການເໝອນ
ກັນວ່າລອຍຢູ່ນ້າ, ມີອຸປະສັກຕາ່ ງໆໃນຊີວິດ. ຄົນເຮົາຕອ້ ງມີຫັກສິ ລະທາປະຈາໃຈເພ່ອື ບໍ່ໃຫປ້ ະພດໄປໃນທາງທີ່ຜື ິດ.
- ໃຫເ້ ຫດຜົນກ່ຽວກັບເລອ່ື ງເປັນອັນໃດ?
ຕົວຢ່າງ
62
ເຫດຈູງໃຈທເີື່ ຮດັ ໃຫ້ຄົນເຮາົ ເຊ່ືອຖຄາສັງສອນຂອງສາສະໜາ, ກເນອື່ ງມາຈາກການດາເນີນຊີວດິ ປະຈາວັນ, ຖ້າວາ່
ເຮົາປະພດດີກຕ້ອງໄດ້ຮບັ ຄວາມດີ ເຊັ່ນ ດຸໝັ່ນຂະຫຍັ່ນພຽນກຈະມຢີ ູ່ມີກິນ, ກົງກັນຂ້າມຖາ້ ເຮົາປະພດບໍ່ດີເສຍຫາຍກຈະ
ສະໜອງ ເຊັ່ນ ສ້ໍລາດບັງຫວງ, ລັກໂລບເອົາຂອງສ່ວນລວມມາເປັນສ່ວນຕົວ. ແນ່ນອນບຸກຄົນດັ່ງກ່າວກຈະໄດ້ຮັບໂທດ
ຕາມກົດໝາຍ, ຕາມຄວາມໜກັ ຫ ເບົາ.
ສ. ການໃຊ້ໂວຫານໃນການຂຽນ
ບົດຂຽນຈະມີຄຸນຄ່າດຖ້າຫາກຜູ້ຂຽນໃຊ້ໂວຫານປະກອບການຂຽນນ້ຶັນໆໄດ້ເໝາະສົມກັບເລ່ືອງທີ່ຂື ຽນໂວຫານທື່ີ
ໃຊໃ້ ນການຂຽນມີ 5 ໂວຫານດງັ່ ນ້ຶີ:
1. ບັນຍາຍໂວຫານ
ໝາຍເຖິງການຂຽນເລົ່ັາເລ່ືອງ,ອະທິບາຍລາຍລະອຽດຕ່າງໆໂດຍບໍ່ສອດແຊກຄວາມຮູ້ສກຂອງຜູຂ້ ຽນລງົ ໄປດ້ວຍ.
ບດົ ຂຽນທື່ໃີ ຊໂ້ ວຫານປະເພດນ້ີຶ ເຊ່ັນ ປະຫວັດ, ຈົດໝາຍເຫດ, ລາຍງານ, ບດົ ຄວາມ,ນທິ ານ, ນຍິ າຍ. ຕານານ…
2. ພນັ ລະນາໂວຫານ
ມາຍເຖິງການຂຽນເຮັດໃຫ້ຜອູ້ າ່ ນເກີດອາລົມ ແລະ ຄວາມຮສູ້ ກໄປກັບຜູ້ຂຽນກການໃຊໂ້ ວຫານນຶ.້ີ ຜູ້ຂຽນຈະຕ້ອງ
ສອກແຊກ. ຄວາມຮູ້ສກລົງໄປໃນບດົ ຂຽນດ້ວຍ. ບົດຂຽນທີ່ືໃຊ້ໂວຫານປະເພດນໄີຶ້ ດ້ແກ່ການຂຽນກ່ຽວກັບການສ່ວຍງາມ
ຂອງສະຖານທ,ີື່ ການຍົກຍ້ອງທກຸ ຄົນ, ການຄ່າຄວນໃນໃຈ. ການພັດທະນາຈາກຄົນຮັກເປນັ ຕຶ້ນົ .
ຕົວຢ່າງ: ນ້າຕາທີໄ່ື ຫອອກມາແມ້ນນໍ້າຕາແຫງ່ ຄວາມດໃີ ຈດທື່ີໄດເ້ ຫັນລກູ ຂອງລາວທຸກຄົນຮູ້ຈັກສະພາບຕນົ ເອງ, ນ້ັຶນ
ເປນັ ສືິ່ງທມືີ່ ີຄ່າທສ່ືີ ຸດສາລັບຜູເ້ ປັນພ່ໍ-ແມ່.
3. ເທສະໜາໂວຫານ
ໝາຍເຖິງການຂຽນໃຫ້ຜູອ້ ່ານເຫັນຄຸນ ແລະ ໂທດ, ເພື່ອແນະນາສັ່ງສອນ ແລະ ໃຫ້ປະຕິບັດຕາມ. ບົດຂຽນທີ່ືໃຊ້
ໂວຫານປະເພດນີ້ຶໄດ້ແກ່ເລ່ືອງຄຸນນະທາຕ່າງທ ເຊັ່ນ ຄວາມກະຕັນຍູກະຕັນເວທີ, ຄວາມຊ່ືສັດ,ຄວາມພຽນ, ຄວາມ
ມັດທະຍັດ, ຄວາມເມດຕາກະລຸນາ ແລະ ເລື່ອງກ່ຽວກັບຄວາມສັ່ງສອນທາງສາສະໜາ ເຊັ່ນ ທາດີໄດ້ດີ ທາຊົ່ັວໄດ້ຊັ່ົວ
ເປນັ ຕນຶົ້ .
4. ອຸປະມາໂວຫານ
ໝາຍເຖິງການຂຽນເພອ່ື ປຽບທຽບ ໂດຍສາມາດປຽບທຽບເລ່ອື ງທງັ ເປັນຮູບປະທາ ແລະ ນາມມະທາໄດ້ເພ່ືອໃຫ້ຜູ້
ອ່ານເຂ້ົາຶ ໃຈເລືອ່ ງນຶ້ໄີ ດ້ດີຍືງ່ິ ຂຶ້ນ. ໂວຫານຊະນິດນີຶມ້ ັກແຊກຢູ່ໃນພນັ ລະນາໂວຫານ.
5. ສາທົກໂວຫານ
ໝາຍເຖິງການຂຽນເພື່ອຍົກຕົວຢ່າງສະໜັບສະໜູນເລື່ອງທີ່ືກ່າວມາແລ້ວໃຫ້ເຂົຶ້າໃຈດີຍິງ່ື ຂ້ຶນ. ເລື່ອງທີ່ືຍົມມາຍົກ
ຕົວຢ່າງໄດ້ແກນ່ ທິ ານຊາດດກົ , ເລອ່ື ງຈາກວນັ ນະຄະດີ ແລະ ເລອ່ື ງປະຫວດັ ສາດເປຶ້ນັ ຕຶົ້ນ. ໂວ ຫານປະເພດນຶີ້ມັກແຊກຢູ່ໃນ
ເທສະໜາໂວຫານ.
ຕວົ ຢາ່ ງ:
ຄົນທີ່ືປະພດຕົວດີ, ມີນິໄສດີ, ມີຄວາມຂະຫຍັນພຽນ ແລະ ສກສາຄົຶ້ນຄວ້າສະແຫວງຫາຄວາມຮູ້ຢູ່ສະ ເໝີເຂົາຈະ
ກາຍເປັນຄົນດີ, ມັ່ງຄັ່ງສົມບູນ, ມີຄວາມສຸກຄວາມຈະເລີນ ແລະ ມີຄົນນັບໜ້າຖຕາໄດ້. ສະນັຶ້ນ, ທຸກຄົນຈະຕ້ອງສ້າງແຕ່
ຄວາມດ.ີ
63
ຊ. ສ່ືິງທ່ຄີື ວນເອາົ ໃຈໃສໃ່ ນການຂຽນ
ບົດຂຽນທີ່ືໜ້າອ່ານ ແລະ ໜ້າຕິດຕາມນັ້ຶນ,ນອກຈາກຈະມີຫັກການຂຽນຕ່າງໆຂ້າງເທິງແລ້ວ,ຜູ້ຂຽນຄວນ
ເອາົ ໃຈໃສເ່ ຖິງສງື່ິ ຕນໍ່ ີ້ຶ:
- ການສະແດງຄວາມຮ້ສູ ກລງົ ໃນບົດຂຽນມຫີ ັກຖານອ້າງອີງໄດ້ ແລະ ເປັນຄວາມຮທູ້ ີຖ່ື ກຕອ້ ງ.
- ການສະແດງຄວາມຄິດເຫນັ ຕ້ອງແມນ່ ຄວາມຄິດເຫນັ ຂອງຕົນເອງ ຖາ້ ແມນ່ ຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງຜູ້ ອ່ືນຕ້ອງບອກຊ່ື
ຜູນ້ ນ້ັຶ ໄວ້ນາດ້ວຍ.
- ຖ້າໃຊຕ້ ວົ ສະກດົ ໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕາມຫກັ ພາສາ.
- ຄວນມີວັກມີຕອນເໝາະສົມ.
- ການຂຽນຕ້ອງເປນັ ລະບຽບ,ຊດັ ເຈນ,ອາ່ ນງ່າຍ ແລະ ສະອາດຮຽບຮ້ອຍ.
ຍ. ຖ້າຂຽນບໄ່ໍ ດຄ້ ວນເຮັດແນວໃດ
ການຂຽນນັຶ້ນ, ຖ້າຜູ້ຂຽນບ່ໍໄດ້ເຝິກຝົນຢ່າງສະໝ່າສະເໝີ ກເປັນການຍາກທີື່ຈະສາມາດຂຽນຂໍ້ ຄວາມຕ່າງໆໃຫ້
ເປນັ ເລ່ືອງໄດ້. ດັງ່ ນ້ຶນັ , ຜ້ຈູ ະເລືມີ່ ຕຶ້ນົ ຂຽນເປນັ ຄວນແບງ່ ເວລາສາລັບການເຝກິ ການຂຽນໃຫ້ເປນັ ນໄິ ສໂດຍປະຕບິ ດັ ດ່ງັ ນຶ້ີ:
- ເລອກເລື່ອງທີ່ືຕົນສົນໃຈ ຫ ມີຄວາມຮູ້ຫາຍທີ່ືສຸດ ໂດຍເລີື່ມຈາກເລ່ືອງທີ່ືຢູ່ໃກ້ຕົວ ຫ ພົບເຫັນປະຈາໃນຊີວິດ
ປະຈາວັນຂອງເຮົາ.
- ເລີມື່ ຕຶນ້ົ ຈາກການຂຽນເລອື່ ງງາ່ ຍໆ ເຊ່ນັ ຂຽນບນັ ທກປະຈາວັນ, ຂຽນຈົດໝາຍເຖິງໝູເ່ ພອ່ື ນ, ຂຽນບົດພັນລະນາ
ພາບ ຫ ຂຽນວຈິ ານກຽ່ ວກບັ ເລື່ອງໃດໜ່ງື ທີື່ສນົ ໃຈພເິ ສດ.
- ການຂຽນຄຶງັ້ ທາອດິ , ອາດຈະຍງັ ບໍ່ແມ່ນວກັ ແມ່ນຕອນ ຫ ເລືອ່ ງຍາວໆກໄດໂ້ ດຍເລ່ມີື ຂຽນປະ ໂຫຍກສຶັ້ນໆກ່ອນ,
ເປນັ ການຮວບຮວມຄວາມຄິດກ່ຽວກັບເລ່ືອງເຮາົ ຈະຂຽນທັງໝດົ , ເອນຶ້ີ ຢາ່ ງໜ່ືງວາ່ ໂຄງເລອ່ື ງນ້ຶນັ ເອງ.
- ເຝິກຂະຫຍາຍຂ້ໍຄວາມຈາກປະໂຫຍກ ຫ ໂຄງເລອື່ ງທຕືີ່ ງ້ຶັ ໄວໃ້ ຫເ້ ປັນຫຍໍ້ໜາ້ ທໃ່ືີ ຊພ້ າສາຢາ່ ງເໝາະສມົ .
- ລົງມຂຽນທັນທີ, ເມອພົບເຫັນສິ່ືງໃດ ຫ ເກີດຄວາມຄິດຂຶ້ນມາ, ແຕ່ຄິດວ່າຂຽນບໍ່ໄດ້, ບ່ໍຮູ້ຈະ ຂຽນແນວໃດ,
ເພາະວ່າຖ້າຄິດ ເຊັ່ນ ນີ້ຶກບ່ໍມີທາງທີື່ຈະມີບົດຂຽນໄດ້, ບ່ໍມີນັກຮຽນຜູ້ໃດທີ່ືຂຽນຄັ້ຶງທາອິດແລ້ວຈະໄດ້ຜົນງານ
ດເີ ດນັ່ . ດ່ງັ ນ້ຶັນຈງ່ົັ ຢາ່ ໄດ້ທໍ້ຖອຍ ຫ ໝດົ ກາລງັ ໃຈຕຶັ້ງແຕ່ຄງ້ຶັ ທາອດິ .
4.4 ປະເພດຂອງການຂຽນ
ການຂຽນແບງ່ ອອກເປນັ 2 ປະເພດໃຫຍ່ຄ
ກ. ປະເພດການຂຽນຄາຮອ້ ຍກອງ
ແມ່ນການຂຽນເປັນຄາກອນ, ມີການຈັດວັກຈັກຕອນມີການການົດຈານວນຄາໃນແຖວ, ມີການສາພັດ, ມີການ
ເນ່ອື ງສຽງເອກໂທ. ຮູບແບບຂອງຄາຮ້ອຍກອງແມນ່ ຂຽນເປັນກາບ, ກອນ, ໂຄງ, ສານ.ນອກຈາກໃຊ້ຄາເວ້າົຶ ແລ້ວ ຍງັ ຕອ້ ງ
ນາເອາົ ຄາເວ້ຶາົ ມາຮຽບຮຽງຕາມກົດເກນຂອງສັນທະກະວີແຕ່ລະຊະນິດອກີ ດວ້ ຍ.
ຂ. ປະເພດການຂຽນຄາຮອ້ ຍແກ້ວ
64
ແມ່ນການຂຽນທີ່ືບໍ່ການົດຄາໃນແຖວເຊິ່ືງການຂຽນມີອິດສະຫະໃນການເລອກຄາເວົ້ຶາມາຮຽບຮຽງໃຫ້ເປັນ
ປະໂຫຍກ, ເປັນຂ້ໍຄວາມ ແລະ ເປັນເລື່ອງຕາມຮູບແບບທີ່ືການົດ ຫ ຕາມຄວາມນິຍົມ. ຮູບແບບຂອງຄາຮ້ອຍແກ້ວແມ່ນ
ບົດຄວາມ, ສາລະຄະດີ, ນະວະນຍິ າຍເລອື່ ງສນ້ັຶ , ຈົດໝາຍ, ບົດບນັ ທກ, ບດົ ລະຄອນເຫາັ່ົ ນຶີເ້ ປັນຕົຶ້ນ.
• ຮບູ ແບບຂອງການຂຽນບົດປະເພດຕ່າງໆ
ກ. ບົດກະວີ
ໝາຍເຖິງບົດຮ້ອຍກອງທີ່ືງາມທັງພາສາ ແລະ ຄວາມຄິດມີການສ້າງສັນຄວາມງາມດ້ວຍສານວນຄາເວົ້ຶາທີື່ມີຄາ
ເກາະກາ່ ຍ, ມ່ວນອອນຊອນ, ມັນເປັນສນັ ຍາລກັ ແທນບາງສິື່ງບາງຢາ່ ງທ່ມີື ີຊວີ ິດຊີວາສາມາດໃຫຜ້ ອູ້ າ່ ນນກເຫັນພາບໄດ້
ຢາ່ ງສວຍງາມ, ມີຈິນຕະນາທີກ່ື ວາ້ ງໄກ, ມີຄວາມສະເທອນໃຈຢາ່ ງເລກິ ເຊ່ືງິ .
ຂ. ບົດບນັ ເທງິ ຄະດີ
ໝາຍເຖິງການຂຽນທີື່ຜູ້ແຕ່ງຈະມີເຈຕະນາໃຫ້ຄວາມມ່ວນຊື່ນແກ່ຜູ້ອ່ານໃນເບ້ຶອງຕົຶ້ນ.ແຕ່ກອາດຈະມີເນ້ຶອໃນ
ຄວາມຮູ້ທ່ືີມີຄາ່ ຢ່າງຍິື່ງຢ່ເູ ບຶ້ອງຫງັ ຄວາມມ່ວນຊນ່ື .
ຄ. ບົດນະວະນຍິ າຍ
ເປັນບົດວນັ ນະກາທີໄ່ື ດຮ້ ບັ ແບບມາຈາກຕາເວັນຕົກ ເຊື່ງິ ມວີ ທິ ີດາເນນີ ເລ່ືອງຫາຍແບບ, ເຊ່ືິງຜ້ແູ ຕງ່ ສາມາດໄດຕ້ າມ
ຄວາມຖະໜັດ ແລະ ຄວາມພໃຈຂອງຕົນ, ມີຄວາມແບງ່ ແຍກລະຫວາ່ ງການບັນຍາຍ,ການພັນລະນາ ແລະ ສົນທະນາ
ເຊງ່ືິ ເໝອນກັນຊີວິດຈິງໃນສັງຄົມຂະນະນນັຶ້ .
ງ. ເລ່ືອງສຶ້ນັ
ເປັນຮູບການຂຽນຊະນິດໜ່ືງ ຂອງບັນເທິງຄະດີຄາຮອ້ ຍແກວ້ ທີື່ມີຄະນາດສັຶ້ນ, ມີການບັນຍາຍສາກມີຕົວລະຄອນ
ສາຄັນບ່ຫໍ າຍ ແລະ ມັກຈະປອ່ ຍຕົວລະຄອນອອກມາໂດຍໄວເ້ ພ່ອື ໃຫຜ້ ້ອູ ່ານສາມາດອາ່ ນຈົບໄດ້ດວ້ ຍເວລາອັນສຶນັ້ .
ຈ. ບົດຄວາມ
ແມນ່ ການຮຽງຄວາມຊະນດິ ໜງທມ່ີື ີຄານາ,ເນອ້ຶ ເລອ່ື ງ,ສະຫບຸ ເລ່ອື ງ,ມີຂ້ໍຄວາມຫກັ ຖານເປັນຈງິ ມກີ ານສະເໜີຂຄ້ໍ ິດ
ເຫນັ ກ່ຽວກັບເລອື່ ງ ຫ ເຫດການຕາ່ ງໆທເ່ີື ກດີ ຂຶ້ນ.ເລ່ືອງທື່ີຂຽນເປັນບົດຄວາມຈະຕອ້ ງເປັນເລື່ອງທື່ີຄົນຈະຕ້ອງສົນໃຈ,
ທັນຕ່ໍເຫດການມເີ ນຶ້ອໃນແຊກທດັ ສະນະທຊື່ີ ວນຄິດຊວນອາ່ ນ
65
ບດົ ທີ 5
ການຂຽນຈດົ ໝາຍ
1. ຄວາມໝາຍຂອງຈດົ ໝາຍ
ຈົດໝາຍແມນ່ ການສ່ສື ານລະຫວ່ າງບຸກຄົນ ຫ ລະຫວ່າງໜ່ວຍ
ງານຕ່າງໆຊ່ວຍໃຫ້ຄວາມໄກກາຍ ເປັນຄວາມໃກ້, ເຖິງແມ່ນວ່າໜ່
ວຍງານຈະຢູ່ຫ່າງໄກກັນປານໃດກຕາມ ກສາມາດໃຫ້ຈົດໝາຍສັ່ົງ
ຂາ່ ວຄາວແລະ ແຈ້ງປະສົງໄດຕ້ າມຄວາມຕອ້ ງການ, ການສັງ່ົ ຂ່າວຕ້ອງ
ຂຽນໃຫ້ແຈ້ງ, ຊັດເຈນເພື່ອໃຫ້ການຕິດຕ່ໍກັບຄົນໃນສັງຄົມໄດ້
ສະດວກ.
ຈົດໝາຍເປັນການສື່ຄວາມຄິດໂດຍການໃຊ້ພາສາຂຽນ,ທ່ີື ຜູ້ຂຽນສະແດງຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນເອງໄປຫາຜູ້
ຮັບເໝອນກັບວ່າຜ້ຂູ ຽນກາລງັ ບອກໃຫອ້ າ່ ນຮບັ ຊາບເຖິງຄວາມຕ້ອງການຂອງຕນົ ອາດເປນັ ວຽກສວ່ ນຕົວ ຫ ເປັນວຽກທາງ
ການກແລ້ວແຕ່ກລະນີ. ການຂຽນຈົດໝາຍຈິ່ືງເປັນເຄ່ືອງມທີື່ໃຊ້ສື່ຄວາມເຖິງຜູ້ຫ່າງໄກ, ຜູ້ຂຽນບມ່ໍ ີເວລາ ຫ ປະຢັດຄ່າໃຊ້
ຈາ່ ຍໃນການຕດິ ຕ…່ໍ
2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈົດໝາຍ
ການຂຽນຈົດໝາຍມີຄວາມສາຄັນຕໍ່ຄົນເຮົາຢ່າງຫວງຫາຍ, ເປັນພາຫະນະໃນການສ່ືສານຄວາມ ໝາຍໃນການ
ພົວພັນເຊິງ່ື ກັນ ແລະ ກນັ ຢູ່ໃນຊີວດີ ປະຈາວັນ, ນບັ ແຕ່ການຂຽນຈດົ ໝາຍລາພັກ, ຈດົ ໝາຍເຖິງເພອ່ື ນ ຫ ພ່ໍແມ່, ພີ່ືນ້ອງ.
ການຂຽນຈົດໝາຍບໍ່ສະເພາະແຕ່ພົວພັນພານໃນເທົັ່ານັ້ຶນ. ແຕ່ສາມາດສົັ່ງໄປຕ່າງປະເທດເຖິງບຸກຄົນທີ່ືເຮົາຕ້ອງການຂຽນ
ເຖງິ . ສະນັຶ້ນການຂຽນຈົດໝາຍຈ່ິືງມີຄວາມສາຄນັ ຫາຍໃນການຕິດຕເ່ໍ ຊິື່ງກັນ ແລະ ກັນ. ດງັ່ ນນຶ້ັ , ຄູຕ້ອງແນະນານັກຮຽນ
ໃຫ້ຂຽນຖກຕາມແບບ ຫ ຕາມຫັກການສາກົນອີກດ້ວຍ. ໃນເວລາຂຽນຈົດໝາຍຕ້ອງສະແດງຄວາມຮູ້ສກຢ່າງເປີດເຜຍີ
ຈງິ ໃຈ, ມຄີ ວາມນບັ ຖເຊື່ງິ ກັນ ແລະ ກັນ, ຈດົ ໝາຍແຕລ່ ະສະບັບຕ້ອງແນໃ່ ສບັນຫາໃດ, ບັນຫາໜື່ງເປນັ ຈດຸ ໃຈກາງ, ເຮັດ
ແນວນັຶ້ນຜູ້ອ່ານ ຫ ຜູ້ຮັບຈົດໝາຍຈິື່ງເຫັນໄດ້ຈຸດປະສົງຕົ້ຶນຕເຊິື່ງຜູ້ຂຽນຢາກເວົ້ຶາເຖິງຈົດໝາຍນອກຈາກເປັນເຄື່ອງມ
ສືສ່ ານຂອງຄົນແລ້ວມັນຍງັ ເປັນເຄ່ອື ງສະແດງຄວາມຮູ້ສກ, ຄວາມເຂຶົາ້ ໃຈ, ຄວາມຮູ້ສກນກຄິດແລ້ວ, ຈດົ ໝາຍຍັງສະແດງ
ເຖິງອຸປະນິໄສຕ່າງໆໃນການເຮດັ ວຽກງານຂອງຜູ້ຂຽນຕ່ືມອີກດວ້ ຍ, ເພາະຈົດໝາຍເປັນການສະແດງອອກທາງສ່ວນຕົວ.
66
ສະນນຶັ້ , ຜູຂ້ ຽນຕອ້ ງລະມດັ ລະວງັ ໃນການໃຊ້ພາສາການຮກັ ສາຄວາມສະອາດຮຽບຮ້ອຍເພືອ່ ສະແດງເຖິງອປຸ ະນິໄສຂອງຄົນ
ເຮົາ ແລະ ຍງັ ເປັນການສະແດງເຖິງຄວາມມີມາລະ ຍາດທືີ່ດຮີ ຈູ້ ັກເຄົາລບົ , ເກງໃຈ ແລະ ໃຫກ້ ຽດຜູຮ້ ບັ ຈົດໝາຍອີກດ້ວຍ.
3. ຮບູ ແບບການຂຽນຈົດໝາຍແຕລ່ ະປະເພດ
• ຮູບແບບຈດົ ໝາຍສ່ວນຕົວ
ຮບູ ແບບທີ 1
ພາກສວ່ ນຕົຶນ້ 1. ສະຖານທ່ືຂີ ຽນຈົດໝາຍ
2. ວນັ ທີ…………ເດອນ…………ປີ………………….
3. ຄາຂ້ຶນຕນ້ຶົ …………………………………………..
ພາກສວ່ ນຕົນ້ຶ ເນອ້ຶ ໃນ 4. ເນຶ້ອໃນຈົດໝາຍ………………………………………..
ພາກສວ່ ນສຸດທາ້ ຍ ………………………………………………………….
………………………………………………………….
………………………………………………………….
5. ຄາລງົ ທ້າຍ………………………………………………
6. ຊ່ືຜຂູ້ ຽນ……………………………………………….
ຮບູ ແບບທີ 2 1. ຄາຂ້ຶນຕນຶົ້
ພາກສວ່ ນຕົຶ້ນ 2. ເນອ້ຶ ໃນຈົດໝາຍ
ພາກສ່ວນເນຶ້ອໃນ ……………………………………………………………
……………………………………………………………
ພາກສ່ວນມວ້ ນທ້າຍ ..………………………………………………………….
3. ຄາລົງທາ້ ຍ
4. ສະຖານທ…ີື່ …….ວນັ ທ…ີ ….ເດອນ…….ປີ……………
67
5. ຊທື່ ຢ່ືີ ູ່ຜ້ຂູ ຽນ…………………………………………
• ຮູບແບບຈດົ ໝາຍທຸລະກດິ
ຮບູ ແບບທີ 1
1. ຊຂ່ື ອງບລິສັດ,ຫາ້ ງຮາ້ ນຫທີຢ່ື ູ່ຂອງຜຂູ້ ຽນ
2. ວັນທ…ີ ……ເດອນ……….ປ…ີ ………
3. ຄາຂ້ນຶ ຕ້ົຶນ………………………………………………………………
4. ເນອ້ຶ ໃນກ່າວເຖງີ ເລື່ອງທ່ີມື າຕດິ ຕໍ່…………………………………………………..
…………………..………………………………………………………....
…..…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
5. ກ່າວເຖິງຈຸດປະສົງ ແລະ ຄວາມຕອ້ ງການ
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………......
6. ຄາລົງທ້າຍ………………………………………………………………………
7. ຕາແໜ່ງ(ຖາ້ ມີ)………………………………………………………………….
8. ລາຍເຊັນ………………………………………………………………………..
ຮບູ ແບບທີ 2
1. ຊື່ປະເທດ………………………………………………………………………..
2. ຄາຂວັ ນ…………………………………………………………………………
3. ຊື່ບລິຫານ( ຫໂຮງຮຽນ )………………………………………………………….
4. ຄາຂັວນຂນ້ຶ ຕຶ້ນົ ……………………………………………………………………
5. ເນຶອ້ ໃນທີພື່ ົວພນັ ເຖິງທລຸ ະກດິ ………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
6. ຈຸດປະສງົ ແລະຄວາມຕ້ອງການ…………………………………………………………
68
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
7. ຄາລງົ ທາ້ ຍ……………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
8. ວນັ ທ…ີ …………ເດອນ……………..ປີ……………………………………………..
9. ຕາແໜງ່ (ຖ້າມີ)………………………………………………………………………..
10. ລາຍເຊນັ …………………………………………………………………………….
11. ຂຽນຊື່ແຈ້ງ……………………………………………………………………….…..
• ຮບູ ແບບຂຽນຈົກໝາຍທາງການ
ຮູບແບບ 1
1. ຊປ່ື ະເທດ……………………………………………………………………………..
2. ຂຽນຄາຂັວນ………………………………………………………………………….
3. ຊືສ່ ານກັ ງານ…………………………………………………………………………..
4. ເລກໂທລະສັບ…………………………………………………………….…………..
5. ຮຽນ…………………………………………………………………………………
6. ເລືອ່ ງ…………………………………………………………………………………
7. ເນ້ຶອໃນ………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
8. ສະຫຸບ……………………………………………………………………………….
9. ຄາລົງທາ້ ຍ…………………………………………………………………………….
10. ວນັ ທ…ີ ………….ເດອນ………….ປ…ີ …………………………………………….
11. ຕາແໜ່ງ………………………………………………………………………………
12. ລາຍເຊັນ…………………………………………………………………………….
13. ຊ່ືແຈງ້ ……………………………………………………………………………….
ຮບູ ແບບ 2
1. ກາຊາດຫເຄືອ່ ງໝາຍ………………………………………………………………….
2. ຄາຂັວນ…………………………………………………………………………….
3. ຊ່ສື ານັກງານ…………………………………………………………………………
69
4. ເລກໂທລະສບັ ………………………………………………………………………
5. ເລກທ…ີ …………………………………………………………………………..
6. ຄາຂນ້ຶ ຕົຶນ້ …………………………………………………………………………….
7. ເນ້ຶອໃນ………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..………………
……………………………………………………………………….
8. ຄາລງົ ທ້າຍ……………………………………………………………………………
9. ວນັ ທ…ີ …………..ເດອນ……………..ປີ……………………………………………
10. ຕາແໜ່ງ…………………………………………………………………...…………
11. ລາຍເຊນັ ……………………………………………………………………………..
12. ຊືແ່ ຈ້ງ………………………………………………………………..………………
4. ວທິ ີຂຽນຈົດໝາຍ
ຕາມທາມະດາຈດົ ໝາຍມີ 3 ພາກສວ່ ນຄ:
- ພາກສ່ວນຕ້ຶົນ
- ພາກສວ່ ນເນອ້ຶ ໃນ
- ພາກສ່ວນມ້ວນທາ້ ຍ
ກ. ພາກສ່ວນຕນ້ົຶ
ຂຽນສະຖານທີື່ຢູ່……..ວນັ ທ…ີ …ເດອນ…..ປີ…..ໃນແຖວທາອດິ . ສ່ວນແຖວທີສອງໃຫຂ້ ຽນຄາທັກທາຍຕໍ່ຜູ້
ສງົ ເຖິງ. ສວ່ ນຄາທກັ ທາຍແນວໃດນຶັນ້ ກແລ້ວແຕ່ການພົວພນັ ລະຫວ່ າງຜຂູ້ ຽນກບັ ຜຮູ້ ັບ.
ຕົວຢ່າງ: ຂຽນເຖີງໝູ່ເພ່ືອນອາດຈະຂຽນສ່ຽວ,ເພື່ອນທີື່ຮັກ, ທີ່ືຄິດເຖີງ…ຖ້າຂຽນເຖີງຄູອາຈານອາດຈະຂຽນວ່າອ້າຍຄູ...
ເອອຶ້ ຍຄທູ ່ນີື ັບຖ…ດງັ່ ນ້ຶັນເປັນຕົ້ນຶ .
ຂ. ພາກສວ່ ນເນ້ຶອໃນ
ເນຶ້ອໃນໃຈຄວາມຈົດໝາຍແບ່ງອອກເປັນສອງຕອນຄ
- ເວຶົ້າເຖງີ ເຫດຜນົ ຕາ່ ງໆຂອງຈດົ ໝາຍ
- ເວາ້ົຶ ເຖີງເນອຶ້ ໃນໃຈຄວາມຂອງຈົດໝາຍ
ຕົວຢ່າງ ຕອນໜ່ືງທີ່ືຂຽນຈົດໝາຍເຖິງຄູ. ນ້ອງດີໃຈຫາຍ ແລະ ຊາບຊ້ຶງໃນຄວາມກະລຸນາຂອງເອຶ້ອຍຄູ…ເພື່ອເປັນການ
ຕອນບນຸ ແທນຄຸນຂອງເອຶ້ອຍຄູ…ນ້ອງຈືງ່ີ ຂຈດົ ຈາ…
ຄ. ພາກສ່ວນສຸດທ້າຍ
70
ຕອນນ້ີຶເຮາົ ອາດຈະຂຍນຄາຂອຍໃຈ,ຄາສັ່ງສອນ,ຄາປະຕິຍານ,ຄາອວຍພອນແລວ້ ເຊນັ ຊື່
ຕົວຢ່າງ: ຖ້າຂຽນເຖິງໝູ່ຄູ່ສຸດທ້າຍອາດຈະຂຽນວ່າລາກ່ອນຄົບກັນໃໝ່ ໃນຈົດໝາຍສະບັບໜ້າຂໃຫ້ເພື່ອນຈົ່ັງໂຊກດີເຮົາ
ເອງກເຊັນ່ ດຽວແລ້ວລົງແຖວໃໝເ່ ພອ່ື ຂຽນລາຍເຊັນຜູ້ຂຽນໄວ້ເບອຶ້ ງຂວາຂອງໜາ້ ເຈຍັຶ້ , ຖ້າຂຽນໃຫ້ຄອູ າຈານສຸດທ້າຍອາດ
ຂຽນວ່າອວຍພອນໃຫ້ຄູ ແລະ ຄອບຄວົ ຈົງ່ັ ມສີ ຸຂະພາບເຂຶມ້ັ ແຂງ. ປະສບົ ຜົນສາເລັດໃນວຽນງານທກຸ ປະການ, ມີຄວາມສຸກ
ໃນຊີວດີ …ແລວ້ ລົງແຖວຂຽນລາຍເຊັນຜູ້ຂຽນໄວ້ເບຶອ້ ງຂວາມຂອງໜາ້ ເຈຍຶ້ັ .
• ຂໍຄ້ ວາມສາຄນັ ທີ່ຄື ວນປະຕິບັດໃນການຂຽນຈົດໝາຍ
- ການວາງຮູບຂອງຈົດໝາຍ,ຄວນວາງໄລຍະແຖວໃຫ້ເໝາະສົມ,ບໍ່ຄວນຂຽນສຸດຂອບເຈຶ້ັຍຄວນປະໄວ້ທັຶ້ງສອງ
ຂອບເຈຍ້ັຶ ,ປະມານ 1-2 ນິ້ຶວ ແລະວາງຮູບສວ່ ນອນື່ ຕາມລາດັບ
- ຂຽນຢາ່ ງກົງໄປກົງມາຕາມເລ່ືອງທ່ີຕື ້ອງການ
- ຂຽນກະທດັ ຮັດແຕ່ໃຫ້ໄດໃ້ ຈຄວາມ.
- ເລີ່ມື ຂຽນເຖິງເຫດການທ່ືີການົດໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຕ້ອງການ, ຈາກນຶນັ້ ຈງືິ່ ຂຽນເຖງິ ຈດຸ ປະສົງທ່ືີຕອ້ ງການ.
- ແບ່ງຂ້ໍຄວາມຈົດໝາຍນັຶ້ນອອກເປັນຕອນ. ເມ່ືອປ່ຽນເຫດການໃໝ່ເລີຶ້ມຕົ້ຶນຕອນໃໝ່ໂດຍຕັ້ຶງແຖວໃໝ່ຕາມ
ທາມະດາມັກນຍິ ມົ ແບ່ງຂໍ້ຄວາມໃນຈົດໝາຍອອກເປັນ 3 ຕອນຄ:
1. ອະລາພະບດົ , ຂຽນບອກເຫດການຂອງຄວາມຕອ້ ງການ ຫ ແນະນາຕວົ
2. ເນຶ້ອຄວາມຂຽນເຖງີ ຄວາມປະສົງ.
3. ສະຫຸບເລອ່ື ງບອກຄວາມມຸງ່ ຫວງັ ໃນອານາຄດົ .
ໃນການນາໃຊ້ຊີວິດປະຈາວັນຕົວຈິງແລ້ວ ປະເພດຈົດໝາຍບ່ໍໄດ້ຈາແນກປານໃດ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຈົດໝາຍ
ລະຫ່ວາງບຸກຄົນກັບບຸກຄົນ. ໝາຍຄວາມວ່າຈົດໝາຍສະບັບດຽວກັນນັຶ້ນອາດຈະມີລັກສະ ນະຖາມຂ່າວເລົັ່າເລ່ືອງ ຫ
ຂອບໃຈລວມຢູ່ນາກັນ. ການທີ່ືຍົກຂຶ້ນມາເປັນຕົວຢ່າງນີຶ້ມີຈຸດປະສົງຢາກໃຫ້ຮູ້ລັກສະນະສະເພາະຂອງແຕ່ລະປະເພດເທັົ່າ
ນ້ັນຶ .
ສ່ວນຈົດໝາຍທາງການນ້ຶັນ ແມ່ນຈະປະຕິບັດຢາ່ ງເຄ່ັງຄດັ . ຈົດໝາຍພົວພັນດ້ານທຸລະກດິ ບ່ໍຄວນຈະເລົັ່າເລື່ອງໄປ
ມາເພາະຈະເຮັດໃຫຈ້ ຸດປະສງົ ບໄ່ໍ ດຮ້ ບັ ການປະຕິບັດ ສ່ືິງສາຄັນໃນການຂຽນຈດົ ໝາຍແຕລ່ ະປະເພດແມ່ນໃຫຂ້ ້ຶນຕົຶ້ນທີ່ືເໝາະ
ສມົ ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄາແທນນາມ. ສ່ວນຄາລົງທ້າຍແມນ່ ໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ກາລະເທສະ ແລະ ສະຖານະການຂອງຜຮູ້ ບັ .
5. ປະເພດຂອງການຂຽນຈດົ ໝາຍ
ກ. ຈົດໝາຍສ່ວນຕວົ
ແມ່ນຈົດໝາຍທີຂື່ ຽນຕດິ ຕໍເ່ ຖ່ງີື ຜຮູ້ ັກແພງ,ສະໝິດສະໝມົ ລະຫ່ວາງພ່ໍ, ແມ່, ອ້າຍ, ເອ້ອຶ ຍ ຫ ບຸກ ຄົນອ່ືນໆທີື່ເຮົາ
ຕອ້ ງການຕິດຕໍສ່ ວ່ ນຕົວ,ພາສາທື່ໃີ ຊ້ລກັ ສະນະເປນັ ກນັ ເອງເໝອນທເື່ີ ຄຍີ ໃຊເ້ ວ້ົຶາຈາກນັ .
ຂ. ຈົດໝາຍທຸລະກດິ
71
ແມ່ນຈົດໝາຍທີ່ືຂຽນຕິດຕ່ໍພົວພັນທາງດ້ານຄ້າຂາຍ,ເປັນເລ່ືອງທີື່ກຽ່ວກັບທຸລະກິດແລະຜົນປະໂຫຍດທາງດ້ານ
ການຄ້າຂາຍ.
ຄ. ຈດົ ໝາຍທາງການຫໜັງສທາງລດັ ຖະການ
ແມ່ນເອກະສານທື່ີຖເປັນຫັກການໃນທາງລດັ ຖະການເປັນໜງັ ສທືີ່ຕິດຕໍ່ລະຫວ່າງສ່ວນລດັ ຖະການດ້ວຍກັນ ເຊັ່ນ:
ປະກາດ, ແຈ້ງການຕາ່ ງໆ. ຈດົ ໝາຍທາງລດັ ຖະການນຶີ້ບ່ໍຈາເປນັ ຈະຕ້ອງເປັນລດັ ຖະການ ໝົດ, ເອກະຊນົ ຫ ໜ່ວຍງານອື່ນ
ກສ່ໍ າມາດອອກຈດົ ໝາຍແບບນີໄຶ້ ດ້. ໂດຍທັວ່ົ ໄປແລ້ວ, ເມອື່ ເອກະຊນົ ຫ ບກຸ ຄນົ ນອກລັດຖະການຈະຕດິ ຕໍ່
ກັບທາງລັດຖະການມັກຈະໃຊ້ຈົດໝາຍແຈ້ງຄວາມປະສົງຢ່າງໃດຢ່າງໜ່ືງ ຫ ໜ່ວຍງານລັດຖະການຈະຕິດຕ່ໍກັບ
ປະຊາຊົນກໄດ້ເຮັດຕາມແບບລດັ ຖະການ.
72
ບດົ ທີ 6
ການຂຽນບດົ ພນັ ລະນາ
1 ຄວາມໝາຍຂອງບົດພນັ ລະນາ
ບົດພັນລະນາແມ່ນບົດແຕ່ງປະເພດໜືງ່ ທີື່ໃຊ້ສານວນຄາເວົ້ຶາເພ່ືອວາດພາບທິວທັດ, ພາບຄົນ, ພາບຂອງສັດ ແລະ
ພາບການເຄອື່ ນໄຫວດາລງົ ຊວີ ດິ ຕ່າງໆ.
ຕົວຢ່າງ: ນັກແຕ້ມ, ນັກປະພັນຕ່າງໆກວາດພາບຂອງເຮອນ, ພາບຂອງທາມະຊາດ ແຕ່ວິຖີວາດພາບຂອງນັກແຕ້ມ ແລະ
ນັກປະພັນແຕກຕ່າງກັນ ເຊັ່ນ ນັກແຕ້ມວາດພາບດ້ວຍຮອຍແຕ້ມເສັຶ້ນ, ການຂີດ ເສັ້ຶນ ແລະ ສີສັນຕ່າງໆ. ສ່ວນນັກປະພັນ
ໃຊ້ຄາເວົ້ຶາ, ສານວນ ແລະ ຖ້ອຍຄາປະດິດຄິດແຕ່ງ, ວາດພາບ, ແຕ່ເມ່ືອຄົນເຮົາຊົມຮູບແຕ້ມ, ອ່ານບົດປະພັນຈະຮູ້ສກວ່າ
ຕົນພວມຢນື ຢູ່ຕ່ໜໍ ້າພາບທື່ີນກັ ປະດດິ ຄິດແຕງ່ ທັງສອງນັຶ້ນວາດພາບອອກມາຕາມຄວາມຮສູ້ ກຂອງເຂາົ ເຈົຶ້າ.
2. ຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ພນັ ລະນາ
- ການພັນລະນາສາມາດໝນູ ໃຊ້, ເພ່ືອແຕ້ມແຕງ່ ຮບູ ພາບທືພີ່ ບົ ເຫນັ ພ່ອື ໃຫຜ້ ູ້ອ່ນື ໄດຮ້ ້ນູ າ.
- ການພນັ ລະນາຊ່ວຍຊຶີ້ບອກໂດຍລະອຽດກຽ່ ວກບັ ຮບູ ພາບ, ບນັ ຍາກາດ ແລະ ຄວາມເປັນຈງິ ຂອງເຫດການທຸກຢາ່ ງ
ໄດ.້ ໃນບົດອະທິບາຍກໃຊ້ການພັນລະນາ ເພືອ່ ເຮັດໃຫ້ການອະທບິ າຍມີສສີ ນັ ສລິ ະປະຂ້ຶນຕມື່ .
- ການພັນລະນາຍັງຈະຕ້ອງຊອກຮູ້ ແລະ ສງັ ເກດດວ້ ຍອະໄວຍະວະສາຜັດຂອງຕົນ ເຊນ່ັ ຫ,ູ ຕາ, ດັງ… ແຕ່ໃນການ
ພັນລະນາ ບ່ໍຈາເປນັ ວາ່ ພາບໃດກໍໃ່ ຊກ້ ານສາຜັດທກຸ ໆອານການ, ທຸກໆກລະນີຄໄດກ້ າ່ ວມານັ້ຶນ. ເມືອ່ ສັງເກດເຫັນ
ແລ້ວກຕອ້ ງຮູ້ຈກັ ຄດັ ເອາົ ແຕ່ຮບູ ພາບທເ່ີື ປນັ ຕົຶ້ນຕ ແລະ ຂ້ໍປກີ ຍ່ອຍທສືີ່ າຄນັ ເຊງືິ່ ເຫັນວາ່ ເຮົາມຄີ ວາມຕອ້ ງການເທົາັ່
ນັຶ້ນ.
3 ປະເພດຂອງບດົ ພັນລະນາ
3.1 ພນັ ລະນາສດັ
ແມ່ບົດພັນະນາປະເພດໜ່ືງເຊິື່ງເອົາສັດປະເພດໃດໜ່ືງ ຕາມຈຸດປະ
ສົງມາເປັນເປົຶ້າໝາຍໃຫ້ແກ່ການພັນະນາ ເຊັ່ນ ຄວາມໂຕໜື່ງ, ໝູໂຕໜື່ງ
, ແມວໂຕໜ່ືງ… ເປັຶ້ນຕົຶ້ນ. ການພັນລະນາສັດກ່ອນອື່ນຕ້ອງພັນລະນາ
ສັດກ່ອນອ່ືນຕ້ອງພັນລະນາແບບລວມໆກອ່ ນ ແລ້ວຈິື່ງພັນລະນາເຖິງຈດຸ
ປີກຍ່ອຍ, ແຕ່ກບ່ໍຈາເປັນຕ້ອງພັນະນາຕາມລາດັບແຕ່ຫົວເຖິງຕີນສະເໝີ
73
ໄປ ເຮົາອາດຈະຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ແຕ່ສິ່ືງທ່ືີຕ້ອງການເທົ່ັານັ້ຶນ. ສ່ວນໃດທືີ່ເດັ່ນກວ່າໝູ່ຕ້ອງພັນລະນາກ່ອນ ແລະ ພັນລະນາ
ລະອຽດ, ສວ່ ນໃດທບີ່ື ໍ່ມີອັນພເິ ສດກອາດຈະປ່ອຍປະໄປກອ່ ນກໄດ.້
• ວທິ ແີ ຕ່ງບົດພັນລະນາສັດ
ຢາກພນັ ລະນາສັດໄດດ້ ີຄວນເອາົ ໃຈໃສ່ຄ:
ກ. ການພັນລະນາຮູບຮ່າງສັດ ຕ້ອງເລີື່ມແຕ່ຮູບຊົງທົັ່ວໄປກ່ອນ, ຫັງຈາກນັ້ຶນອັນໃດເປັນຈຸດເດັ່ນເຫັນໄດ້ງ່າຍ ຫ ເປັນຈຸດ
ພເິ ສດຈ່ືງິ ເວາົຶ້ ໃຫລ້ ະອຽດ.
ຂ. ການພັນລະນານິໄສ, ອາຈີນ ແລະ ການເຄ່ືອນໄຫວຂອງສັດ ຄວນຍົກໃຫ້ເຫັນຄວາມແຕກຕ່າງຂອງສັດແຕ່ລະຈາພວກ
ແລະ ແຕ່ລະໂຕ.
ຄ. ໃນການພນັ ລະນາຄວນນາໃຊ້ຄາສບັ ທີື່ພາໃຫ້ເກີດຄວາມອອນຊອນ ແລະ ຮ້ປູ ຽບທຽບດ້ວຍ.
ຕົວຢ່າງ:
- ຄາສັບທ່ືີພາໃຫມ້ ່ວນ ແລະ ອອນຊອນ ເຊ່ນັ ຊາບງາບ, ໂຈ້ໂກ,້ ຊົກງກົ , ດາປີໆຶ້ , ໜາ້ ເວດທະນາ…
- ຄາປຽບທຽບ ເຊນັ່ ກງັ່ົ ດງ່ັ ຂາທະນ,ູ ຂາວມາ້ ນລ້ານປານໄຂ່ປອກ, ດາປ້ຶໆີ ຄກກາງໄຮ່, ບາງປານເຈ້ຍ, ແຂງປານຂາງ
, ໄວປານຟາ້ ແມບ…
- ໂຄງຮ່າງຂອງການພນັ ລະນາ
• ເປີດຫົວເລອື່ ງ (ສະເໜີ)
ແນະນາສັດໂຕນນຶ້ັ ມນັ ຢ່ໃູ ສ? ຕນົ ໂຕຂອງມນັ ເປັນແນວໃດ?
• ເນ້ອຶ ເລອ່ື ງ
- ພັນລະນາໂດຍທວ່ັົ ໄປສດັ ຕວົ ນີ້ຶໃຫຍ່ ຫ ນອ້ ຍປານໃດ? ມລີ ັກສະນະພເິ ສດເຊງ່ືິ ແຕກຕ່າງຈາກ
ສັດອ່ືນໆທແີື່ ມ່ນປະເພດດຽວກັບມນັ ແນວໃດ?
- ອະໄວຍະວະຕ່າງໆ ຫວົ , ຫາງ, ຂນົ , ຫູ, ຕາ, ເລົາຄີງ… ເປັນແນວໃດ?
- ນິດໃສ, ອາຈນີ ແລະ ການເຄ່ືອນໄຫວ, ວາດຊົງ, ທ່າທາງ, ການໄປມາ, ການນອນ, ການປະພດ, ການລາລງົ ຊີວດິ
ແລະ ການຫາກິນຂອງມັນ.
• ສະຫຼບູ
ຄນຸ ປະໂຫຍດຂອງສດັ ທ່ມີື ຕີ ່ໍຄນົ ເຮາົ , ສະແດງຄວາມຮູສ້ ກຂອງຕົນຕສໍ່ ັດ.
ຕົວຢາ່ ງ: ການພນັ ະນາແມວສີໝນ່ັົ
ໃນເຮອນຂອງຂ້ອຍມີແມວເຖີກສໝີ ົັ່ນໂຕໜື່ງ ເຊິື່ງຂ້ອຍຂເອົານາປ້າມາລຽ້ ງຕັ້ຶງແຕ່ຄາວມັນຫາກປະນົມ. ແມວໂຕ
ນ້ຶີມັນຄາຮູ້ ແລະ ໜ້າຮັກ, ມັນມີຂົນສີໄໝຂາວ ແລະ ສີຂຶ້ີເທົັ່າປົນກັນຢ່າງລະອຽດອ່ອນເລີຍກາຍເປັນສີໝົັ່ນຄກັບສີຜ້າຂົນ
ສດັ , ຍອ້ ນແນວນຶ້ນັ ມັນຈືງິ່ ໄດຊ້ ່ືວາ່ “ບກັ ໝົ່ັນ” ຫ “ແມວສີໝັນົ່ ”
74
ແມວສີໝົັ່ນໂຕນີຶ້ ນອນຢູ່ພ້ຶນຫ້ອງຂອງມັນມີສີຂາວຖ້າຫາກເບ່ືິງໄກໆ ສີໝົ່ັນຄບ່ໍສະອາດເພາະເປັນສີມດໆວາດໃດ
ວາດໜ່ືງ, ແຕ່ຄວາມຈິງແລວ້ ຂົນຂອງມນັ ສະອາດເມື່ອເຮົາເອາົ ມລູບເບງື່ິ ຈິ່ືງຮູ້ວ່າມນັ ສະອາດຈົນມນ່ື ລິດໆ ຄກບັ ເຮາົ ເອາົ ມລູບ
ຜ້າໄໝກາມະຍື່ີ ຮູບຮ່າງຂອງແມວໂຕນີຶ້ກຄກັບແມວທົັ່ວໄປມັນບໍ່ມີຮິມສົບແຕ່ວ່າມັນມັນມີດັງແດງໆງາມເປັນຕາໜ້າຮັກ,
ຕາທັງຄູ່ຂອງມັນມົນມ້ຶງກຶ້ງ ແລະ ມີແກ້ວຕາໃສໆ ຄກັບໝາກບີື່ຕອ້ ງແສງຕາເວັນ, ຢູ່ກ້ອງຮູດັງ ແລະ ກ້ອງຄາ້ ງມໜີ ວດຫາ່ ງ
ແລະ ແຂງ, ຮ່າງຄີງຂອງມັນຕຸ້ຍເລັບຕີນແຫມໆ ແລະ ສະອາດ. ຍາມກາງເວນັ ແມວໂຕນມີຶ້ ນັ ມັກນອນສັ່ົງສຽງຫາຍໃຈຫດໆ
ຫາດໆ, ຍາມກາງຄນມັນພັດບໍ່ນອນເພາະວ່າແມ່ນຍາມອອກໄປຫາກິນ. ແຕ່ລະມຶ້ຍາມຄ່າມາມັນກຄ່ອຍໆ ຈອບຢ່ອງແຢ່ງ
ອອກໄປຕາມເງົາມດເພ່ືອອອກໄປຈອບໜມູ າເປນັ ອາຫານ, ຍອ້ ນສຂີ ອງຂນົ ແມວໂຕນ້ຶີ ມດໆຈືງິ່ ເຮັດໃຫ້ມັນປິດບັງໂຕບ່ໍໃຫ້
ໜູເຫນັ ມນັ ກອ່ ນ.
ຕາມປົກກະຕິ ເມ່ືອມັນຫິວມັນຈະຮ້ອງບອກເປັນສຽງເປັນສຽງຕິດໆກັນວ່າແມວໆ… ເພ່ືອໃຫ້ເຈົຶ້າຂອງເອົາເຄ່ືອງ
ກິນໃຫ້ມັນ, ມນັ ບໍ່ຊອກລກັ ກນິ ຊນ້ຶີ , ປາແບບແມວທືີ່ຫິວໂຫຍທວົັ່ ໄປ. ຍາມມນັ ກນິ ກກນິ ຢາ່ ງງຽບໆ. ບ່ໍປນີ ຂນ້ຶ ພາເຂຶ້ົາ ແຕ່
ລະມ້ຶຂ້ອຍມັກເອາົ ເຂົາຶ້ ປົນກັບຊີຶ້ນໃຫ້ມນັ ກນິ ຫ ເອົາກະດູກທມີື່ ີຊີ້ຶນຕິດຢູ່ໃຫ້ມັນແຫ້ນ, ຫັງຈາກກິນອີື່ມແລ້ວ ມັນກໃຊຕ້ ີນ
ທັງສອງເບ້ອຶ ງປ່ຽນກນັ ລູບໆຖຼໆູ ປາກ ແລະ ໜວດໃຫ້ສະອາດຢສູ່ ະເໝີ.
ແມວສີໝົ່ັນຂອງຂ້ອຍມີທ່າທາງອາດຫານ ແລະ ໃຈດີ, ຖ້າມີໜູມາກັດເຄ່ືອງ ຫ ກັດຖົງເຂົຶ້າຢູ່ບ່ອນໃດມັນກຈະ
ອອກໄປຈອບ ແລະ ມີໂອກາດມັນກຈະຄບຸ ເອົາໜຈູ ນົ ໄດ.້ ສະນນ້ຶັ ຢໃູ່ ນເຮອນ ແລະ ເລາົ້ຶ ເຂົ້ຶາຂອງພວກຂ້ອຍຈ່ິືງບ່ໍມີໜູມາກດັ
ເຄ່ືອງຕາ່ ງໆ, ຍ້ອນແນວນ້ນັຶ ຄນົ ໃນເຮອນຂ້ອຍກຄເຮອນໃກ້ຄຽງໃຜໆ ກຮກັ ແພງແມວສີໝ່ົັນທືີ່ສະຫາດ ແລະ ໜ້າຮັກໂຕນ້ີຶ
ແທໆ້ .
3.2 ພັນລະນາວັດຖສຸ ງື່ິ ຂອງ
• ວິທແີ ຕ່ງບດົ ພັນລະນາວດັ ຖຸສືງ່ິ ຂອງ
ການພັນລະນາວັດຖຸສິື່ງຂອງຕ້ອງເລີ່ມື ຈາກການພັນລະ
ນາຮູບຮ່າງພາຍນອກຂອງວັດຖຸສິື່ງຂອງນັ້ຶນກ່ອນ ແລ້ວຈິື່ງພັນ
ລະນາລະອຽດເຖິງຈຸດລັກສະນະພິເສດສະເພາະຂອງວັດຖຸສື່ິງ
ຂອງດັ່ງກ່າວນນ້ຶັ . ຢາກພນັ ລະນາໄດດ້ ີຄວນປະຕບິ ັດດ່ັງນຶີ້:
- ການພນັ ລະນາຮບູ ຮ່າງວດັ ຖຸສ່ືິງຂອງຕ່າງໆກເລີ່ືມແຕ່ຮູບຊົງ
ທັ່ວົ ໄປເສຍກອ່ ນ, ຫັງຈາກນຶັ້ນຈງ່ິື ພນັ ລະນາລະອຽດເຖງິ ຈຸດເດັ່ນ
ພິເສດໄດ້ງາ່ ຍ.
- ການພັນລະນາຈຸດພິດເສດຂອງວັດຖຸສິື່ງຂອງດັ່ງກ່າວນຶ້ັນ
ຄວນຍົກໃຫ້ເຫັນວາ່ ມນັ ມີຄວາມແຕກ ຕ່າງກັບວັດຖຸສງິື່ ຂອງອື່ນໆແນວໃດ.
- ໃຊຄ້ າສັບ, ພາສາໃຫ້ຖກຕ້ອງ, ຊັດເຈນ, ເໝາະສມົ ກັບປະເພດ, ລກັ ສະນະພິເສດຂອງວັດຖສຸ ່ງືິ ຂອງນຶັ້ນ.
75
• ໂຄງຮ່າງຂອງການຂຽນບົດພັນລະນາວດັ ຖຸສິງ່ື ຂອງ
ການຂຽນບດົ ພັນລະນາວັດຖຸສ່ິືງຂອງຄວນປະຕິບດັ ຕາມຫກັ ການລລ່ມຸ ນີ້ຶ ຕວົ ຢ່າງ: ພນັ ລະນາປ້ມຶ ແບບຮຽນ.
• ເປີດຫົວເລື່ອງ
- ບອກຊ່ື ແລະ ຈຸດປະສົງທ່ເີື ຮາົ ຈະພນັ ລະນາ.
• ພາກເນອ້ຶ ໃນເລ່ອື ງ
- ບອກຮບູ ຮາ່ ງ, ລກັ ສະນະ, ສສີ ນັ , ຂະໜາດ, ສວ່ ນປະກອບອ່ືນໆຂອງວດັ ຖສຸ ່ິືງຂອງດັ່ງກ່າວ ນັນ້ຶ .
• ພາກສະຫຼູບ (ມ້ວນທາ້ ຍ)
- ເວາົ້ຶ ເຖງິ ຄຸນປະໂຫຍດ ແລະ ການບວົ ລະບັດຮັກສາວັດຖສຸ ່ືິງຂອງນຶັ້ນ.
3.3 ພັນລະນາຄນົ
ບົດພັນລະນາຄົນ ແມ່ນບົດພັນລະນາປະເພດໜ່ືງ ເຊິື່ງເອົາຄົນເປັນ
ເປົຶ້າໝາຍໃນການພັນລະນາ, ຖ້າຈະສົບທຽບໃສ່ບົດພັນລະນາປະເພດອ່ືນ
ກເຫັນວ່າການພັນລະນາຄົນຍາກກວ່າ ເພາະວ່າຄົນມີການເຄື່ອນໄຫວທີ່ື
ສັບສົນກວ່າ, ການພັນລະນາຄົນຈະຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາຈາແນກໄດ້ວ່າ ຄົນຜູ້ນ້ຶີ
ຕ່າງກັບຄົນຜູ້ອ່ືນ, ຊ່ວຍໃຫ້ເປົຶ້າໝາຍຂອງບົດເລື່ອງຈະແຈ້ງ ແລະ ຊັດ
ເຈນຂຶ້ນ. ການພັນະນາຄນົ ຖກນາໃຊ້ເຂົຶາ້ ຫາຍຢູ່ໃນການແຕງ່ ເລ່ອື ງປະເພດ
ຕ່າງໆ ຍ້ອນວ່າຄົນເປັນຈຸດໃຈກາງຂອງການພັນລະນາ. ການພັນລະນາ
ຄົນຈະຕ້ອງເລື່ີມຈາກການພັນລະນາຮູບຮ່າງ, ລັກສະນະນິໄສໃຈຄ, ຄວາມ
ຮູ້ສກນກຄິດ ແລະ ການກະທາ ເຊິ່ືງແມນ່ ພາກສວ່ ນທີື່ມີການພົວພັນຢ່າງສະໜດິ ແໜ້ນນາກັນ.
• ວທິ ແີ ຕ່ງບົດພັນລະນາຄົນ
ການພັນລະນາຄົນ ເລີື່ມຈາກການພັນລະນາຮູບຮ່າງ, ລັກສະນະ, ນິໄສໃຈຄ, ຄວາມຮູ້ສກນກຄິດ ແລະ ການກະທາ
ເຊິ່ືງສາມພາກສ່ວນນ້ຶີ ມີການພົວພັນກັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນນາກັນ ເພາະວ່ານິໄສໃຈຄ ແລະ ຄວາມຮູ້ສກນກຄິດ ສະແດງ
ອອກໂດຍຜ່ານຮູບຮ່າງ ແລະ ການກະທາ, ແຕ່ສ່ວນຫາຍຈະສະແດງອອກໂດຍຜ່ານການກະທາທີື່ເປັນຕົຶ້ນຕ. ການພົວພັນ
ຄົນມີ 3 ປະເພດຄ:
- ພນັ ລະນາຮູບຮ່າງພາຍນອກ.
- ພນັ ລະນານິໄສໃຈຄ ແລະ ຄວາມຮສູ້ ກນກຄດິ .
- ພັນລະນາການເຄ່ອື ນໄຫວ.
ກ. ເປດີ ຫົວເລອ່ື ງ
ແນະນາຄົນຜູ້ນ້ັຶນ ລາວຢູໃ່ ສ? ເປນັ ຄົນແນວໃດ?.
ຂ. ເນຶອ້ ເລ່ືອງ
- ພນັ ລະນາໂດຍທວົັ່ ໄປ ອາຍເຸ ທ່າັົ ໃດ? ໃຫຍ່ປານໃດ?.
76
(ກ່າວເຖິງລັກສະນະພເິ ສດຂອງຄນົ ຜ້ນູ ນ້ຶັ ເຊນັ່ ສູງໂຢກເຢກ, ຕ່າອໍ້ປ,້ໍ ບໍ່ສູງບໍ່ຕ່າ, ຮາ່ ງກາຍ ແຂງແຮງ).
- ຮູບຊົງຜົມ, ດັງ, ເລົາຄີງ, ແຂນຂາເປນັ ແນວໃດ? (ກ່າວເຖິງຈຸດຕ່າງໝູ່ ເຊັ່ນ ຜິວສີໝາກຫວ້າ, ແຂນຂາສວຍ ຫ
ລີບ).
- ການນ່ງຸ ຖງ່າຍດາຍ, ສຸພາບ, ສະອາດ, ຕາມປົກກະຕິມັກນຸ່ງເຄອ່ື ງສີ…
- ກລິ ຍິ າ, ທາ່ ທາງ, ການໄປມາ, ການຍາ່ ງ, ໜາ້ ຊນື່ ບານ, ສພຸ າບອ່ອນໂຍນ ຫ ເຄັ່ງຂມ, ບູດບງ້ຶ ເຫ່ັົານຶີ້ເປນັ ຕົນ້ຶ .
ຄ. ສະຫູບຼ ເລອື່ ງ
- ຄວາມຮູ້ສກຂອງຕນົ ຕຜ່ໍ ນູ້ ຶັ້ນ.
- ບດົ ຮຽນທໄີື່ ດມ້ າຈາກຜູ້ນນຶັ້ .
ຕວົ ຢາ່ ງ: ບດົ ພນັ ລະນາ “ລງູ ທອງສາຍ”
ລູງທອງສາຍ ເປັນພ່ໍນາດຸໜັ່ນຜູ້ໜ່ືງໃນບ້ານຫ້ວຍນາອຸ່ນ, ລາວເປັນຄົນທີື່ມີຮູບຮ່າງໃຫຍ່ສູງ, ລ້າສັນ ແລະ ແຂງ
ແຮງ, ມີສີເນຶ້ອດາແດງເບິື່ງໃບໜ້າເຄັ່ງຂມ ປະສົມກັບຂົນຄິ້ຶວອັນດົກໜາ. ປີນີຶ້ລູງທອງສາຍມີອາຍຸ ຫ້າສິບສາມປີແລ້ວ ແຕ່
ເພີື່ນຍັງແຂງແຮງດ,ີ ຜົມຂອງເພືິ່ນຍັງດົກດາປີຶໆ້ ານໝ້ຶ ແລະ ບ່ໍທັນມີຜົມຫງອກຈັກເສັຶ້ນ ເພື່ິນຈົງັ່ ໜວດກົັ່ງເຂົາຄວາຍມສີ ີດາ
ດັງ່ ດຽວກບັ ຜມົ . ລງູ ທອງສາຍ ເປັນຄົນໃຈດສີ ັດຊ່ືບໍ່ເວຶົ້າຫາຍ ແຕ່ເຮັດວຽກໄດ້ຫາຍຢາ່ ງ ເພື່ນິ ມັກນງຸ່ ເຄືອ່ ງຍ້ອມດ້ວຍນ້ານິນ
ແລະ ມກັ ຄຽນຫວົ ດວ້ ຍຜ້າຂນົ ມ້າເບືງິ່ ຍາມໃດກຄຈ່ງັ ວ່າກຽມພ້ອມອອກສທູ່ ັ່ງົ ນາຢູ່ສະເໝີ.
3.4 ພັນລະນາພາບ
• ວິທພີ ນັ ລະນາພາບມດີ ່ັງນຶີ້:
- ກ່ອນຈະພັນລະນາພາບຕ້ອງການົດເນ້ຶອໃນໃຈຄວາມ ແລະ ຄວາມ
ຮູ້ສ ກລວ ມຂອງບ ົດເ ຊັ່ນ : ພາ ບ ນັຶ້ນມ່ວນ ຫ ໂສກເ ສົຶ້າ ມັນມີ
ການເຄ່ືອນໄຫວ ຫ ງຽບສະຫງັດ, ເວລາແຕ່ງຕ້ອງໃຊ້ຮູບພາບໃຫ້ ເ
ໝາະສມົ ກັບຄວາມຮູສ້ ກລວມ.
- ຕ້ອງແຕ່ງພາບໃຫ້ຖກຕາມກາລະ ຕາມລະດູການ ເພາະຮູບພາບມີ
ການປ່ຽນແປງຕາມກາລະ ແລະ ລະດູການ ເຊັ່ນ ຍາມຝົນ, ຍາມແດດ,
ຍາມເຊຶ້າົ , ຍາມແລງ…
- ຕ້ອງໃຊ້ຮູບພາບຕົວຈິງບດົ ພັນລະນາຈະດງດູດໃຈຄນົ ໄດ້ ກຍ້ອນວ່າເນ້ຶອໃນຂອງບົດໄດ້ຜ່ານຮູບພາບບທີື່ເປນັ ຈງິ
ແລະ ມີຊີວິດຊີວາ. ໃນບົດແຕ່ງພັນລະນາພາບນັຶ້ນ ຜູ້ແຕ່ງຕ້ອງຮູ້ຈັກໃຊ້ຄາສັບທີື່ສາມາດສະແດງອອກດ້ວຍຮູບ,
ສຽງ, ຮູ້ຈັກປຽບທຽບ ແລະ ປ່ຽນແປງພາບຄສດັ , ສືງ່ິ ຂອງ ແລະ ສງິ່ື ທື່ີມຊີ ີວິດຄກັນ.
ຖ້າຢາກຮຽນຮູ້ຄດັ່ງກ່າວມານັຶ້ນ ນັກຮຽນຕ້ອງດຸໝັ່ນອ່ານປ້ຶມ, ຟັງຜູ້ອ່ືນເລົ່ັາເລ່ືອງ ແລະ ຊອກຮູ້ນາຊີວິດຕົວຈິງອີກ
ດວ້ ຍ.
ການພນັ ລະນາພາບລວມມີ 3 ປະເພດຄ:
77
- ການພນັ ນລະນາທັດສະນຍີ ະພາບ.
- ການພັນລະນາຊວີ ດິ ປະຈາວັນ.
- ການພັນລະນາປະກົດການທາມະຊາດ.
• ໂຄງຮ່າງການພັນລະນາພາບ
ກ. ເປີດຫວົ ເລືອ່ ງ
ເວລາ ແລະ ຮູບພາບທ່ີືຈະນາມາພັນລະນາ ຕວົ ຢາ່ ງ: ພາບຝນົ ຕົກ
ຂ. ເນຶ້ອໃນເລອື່ ງ
- ສງິື່ ສັນຍານໃຫຮ້ ້ປູ ະກົດການທາມະຊາດ ສະພາບທ້ອງຟາ້ ກອ່ ນຝົນໃກຈ້ ະຕົກ. ອາກາດອບົ ເອາົ້ຶ , ລມົ ພັດ…
- ການປ່ຽນແປງຂອງທາມະຊາດ ຝົນເລ້ຶີມຕົກ, ຝນົ ຫາ່ ໃຫຍ່, ຝົນຄອ່ ຍເອອ້ຶ ນ, ຝົນເຊົາຕກົ .
- ຜນົ ສະທອ້ ນຂອງປະກົດການທາມະຊາດ ຝົນມຜີ ນົ ດີ ແລະ ຜນົ ຮ້າຍຕ່ໍຄນົ , ສັດ ແລະ ພດພນັ ເປັນແນວໃດ?.
ຄ. ສະຫບຼູ ເລ່ອື ງ
ສະແດງຄວາມຮູ້ສກຝົນມີຜົນປະໂຫຍດຕຄໍ່ ນົ ແລະ ສດັ ແນວໃດ?.
4. ໂຄງຮ່າງການຂຽນບົດພນັ ລະນາ
ບດົ ພນັ ລະນາໜ່ງື ຈະຕ້ອງປະກອບດວ້ ຍ 3 ພາກ ສ່ວນຄ: ເປີດຫວົ ເລ່ອື ງ, ເນ້ຶອໃນເລື່ອງ ແລະ ສະຫູບຼ ເລືອ່ ງ.
ກ. ເປີດຫົວເລື່ອງ
ເປີດຫົວເລ່ືອງເປັນການສະເໜີໂດຍສັງລວມເຊິ່ືງນາໃຊ້ຄາເວົ້ຶາທີື່ສັຶ້ນ, ມີຄວາມໝາຍສັງລວມເຖິງ ສິື່ງທີ່ືເປັນຈຸດ
ໃຈກາງຂອງເລ່ືອງທີ່ຕື ົນເອງພດັ ທະນາໃນບດົ ນ້ັນຶ ໆ. ເພືອ່ ໃຫຜ້ ້ອູ າ່ ນເຂຶ້ົາໃຈເປ້າົຶ ໝາຍສືງິ່ ທ່ຕີື ນົ ເອງຈະພນັ ລະນາ
ຂ. ເນອ້ຶ ໃນເລອື່ ງ
ພາກນີ້ຶເປັນພາກສວ່ ນທີ່ສື າຄັນ ແລະ ຕົ້ຶນຕຂອງບົດພັນລະນາ, ເພາະວາ່ ຜຸ້ແຕ່ງຈະໄດພ້ ນັ ລະນາໂດຍລະອຽດ ສິ່ືງທີື່
ຕົນຢາກສະແດງໃຫຜ້ ອູ້ ່ານໄດມ້ ີຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມເຂົຶ້າໃຈນາ. ກອ່ ນຈະເຮັດໄດແ້ ນວນັນຶ້ ຜູ້ຂຽນຈະຕ້ອງກະກຽມໂຄງຮາ່ ງ
ຂອງບົດພັນລະນາຄັກແນວ່ ່າ ຄວນເລ່ັງໃສເ່ ປຶົາ້ ໝາຍອນັ ໃດເພ່ືອພັນລະນາ ແລະ ສິງ່ື ທ່ືຈີ ະພັນລະນານ້ັນຶ ມຄີ ນຸ ປະໂຫຍກຮັບໃຊ້
ແກອ່ ນັ ໃດ. ຫງັ ຈາກນ້ັນຶ ຈິືງ່ ເຂ້ຶົາໄປສກູ່ ານຂຽນບດົ ພັນລະນາ ແລະ ພ້ອມກັນນຶນັ້ ກຕອ້ ງຊ່ຕື ງົ ຕ່ໂໍ ຄງຮ່າງທໄ່ີື ດ້ກະກຽມໄວ້ເພື່ອ
ໃຫ້ເນຶ້ອເລ່ືອງໄປຕາມລາດັບຂອງກາລະເທສະຄກັ ແນ;່ ຖ້າບ່ໍດັງ່ ນນັ້ຶ ຈະພາໃຫບ້ ົດຂຽນມີຄວາມສບັ ສົນ ແລະ ລ້ຶມໄປລມ້ຶ ມາ.
ຄ. ພາກສ່ວນສະຫູຼບ
ພາກສ່ວນສະຫຼູບເລື່ອງຂຽນແບບກະທັດຮັດ ແຕ່ຕ້ອງສະແດງຄວາມຮູ້ສກນກຄິດຂອງຜູ້ຂຽນຕ່ໍສະ ນິຍະພາບ ຫ
ຕົວລະຄອນທ່ີືເຮົາພັນລະນາ. ການສະແດງຄວາມຮ້ສູ ກຂອງຕົນອາດກາ່ ວໂດຍທາງກົງ ຫ ທາງອ້ອມເພື່ອໃຫ້ຜູ້ອ່ານ ຫ ຜູ້ຟັງ
ມຄີ ວາມປະທບັ ໃຈກບັ ເລ່ືອງທເ່ີື ຮາົ ພັນລະນານນັ້ຶ .
5. ຫັກການ ແລະ ວິທແີ ຕງ່ ບົດພັນລະນາ
3.1 ຫັກການແຕງ່ ບດົ ພນັ ລະນາ
- ຢາກແຕ່ງບົດພັນລະນາກ່ອນອື່ນໝົດຈະຕ້ອງມີຈຸດປະສົງ ແລະ ເປົ້ຶາໝາຍຄັກແນ່ວ່າຈະພັນລະນາອັນໃດ, ຢູ່ໃສ,
ເພອ່ື ໃຫຜ້ ູອ້ າ່ ນຮບັ ຮ້ວູ າ່ ເຂາົ ເຈົຶ້າຈະອາ່ ນຫຍງັ , ເພ່ອື ຮັບຮສູ້ ່ິງື ໃດຈາກບດົ ພັນລະນານນຶັ້
78
- ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ຄວາມເປັນລະບຽບ ແລະ ຄວາມແຈ່ມແຈ້ງຂອງປະໂຫຍກ, ຄາເວົຶ້າງ່າຍ. ໝາຍຄວາມວ່າ ການທ່ີື
ຂຽນບດົ ພນັ ລະນາບດົ ໃດບດົ ໜ່ືງນ້ັນຶ . ຜຂູ້ ຽນຕ້ອງຮູ້ການປະກອບສ້າງ ປະໂຫຍກຢາ່ ງຖກຕ້ອງຕາມຫກັ ການ.
ບົດພັນລະນາທີ່ືດີເດັນ່ ຕ້ອງມຄີ ວາມເປນັ ເອກະພາບຂອງແຕລ່ ະພາກສວ່ ນ, ຂອງປະໂຫຍກ ແລະ ຂຄໍ້ ວາມເຊິື່ງເກາະ
ກາຍກນັ ຢາ່ ງເປັນລະບົບ. ເນອ້ຶ ໃນຂອງແຕ່ລະປະໂຫຍກໃນແຕ່ລະຕອນ ແລະ ບດົ ຈະຕ້ອງຈດັ ວາງໃຫ້ເປນັ ລະບຽບ ແລະ ເໝ
າະສົມ. ລະບຽບໝາຍຄວາມວ່າແມ່ນລະດັບຂອງກາລະເທ ສະເຫດ ແລະ ຜນົ ຫ ຄວາມສາຄັນ ເຊ່ນັ :
- ຄວາມຖກຕ້ອງຂອງປະໂຫຍກ.
- ບດົ ພັນລະນາຕອ້ ງເປນັ ບົດທ່ີືມຂີ ຄໍ້ ວາມແຈງ້ ເຮັດໃຫຜ້ ອູ້ ່ານເຂົາຶ້ ໃຈງ່າຍ ເຊັນ່ ພັນລະນາພາບທາມະຊາດຈະຕອ້ ງພັນ
ລະນາໄປຕາມແຕລ່ ະຂ້ຍໍ ່ອຍທື່ີປະກອບເຂົ້ຶາກນັ ຢາ່ ງເໝາະສມົ .
- ບດົ ພັນລະນາຕ້ອງມີລະດັບເຫດການເປັນລະບບົ .
- ກ່ອນຈະຂຽນບດົ ພັນລະນາຕ້ອງມີໂຄງຮາ່ ງ. ໃນບົດພນັ ລະນາໜື່ງຈະຕ້ອງປະກອບດ້ວຍ 3 ພາກ ສວ່ ນຄ: ເປີດຫົວ
ເລອື່ ງ, ເນ້ອຶ ໃນເລອື່ ງ ແລະ ສະຫຼູບເລ່ືອງ.
3.2 ວິທີແຕ່ງບົດພນັ ລະນາ
ຢາກແຕ່ງບົດພັນລະນາໄດ້ດີ ຈະຕ້ອງໄດ້ຊອກຮູ້ ແລະ ສັງເກດອະໄວຍະວະຕ່າງໆຂອງຕົນ ເຊັ່ນ ຫູ, ຕາ, ດັງ... ໃນ
ການຊອກຮູ້ ແລະ ສັງເກດຕ້ອງໃຊ້ການເບິ່ງື ດ້ວຍຕາ. ຕາເບື່ິງຫຍັງ? ເບິື່ງຮູບຮ່າງ, ສີສັນ, ແສງ ແລະ ກິລິຍາອາການ. ຫູຟັງ
ຫຍງັ ? ຟັງສຽງສານຽງຕ່າງໆ ແລະ ການສາພດັ ອ່ນື ໆ ພາບທເືີ່ ຫັນໄດນ້ ້ຶັນກໃຫ້ເກດີ ຄວາມຮສູ້ ກແນວໃດ? ( ມວ່ ນ, ໂສກເສ້າົຶ
, ຮັກ, ຊັງ...)
79
ບດົ ທີ 7
ການຂຽນບດົ ລາຍງານ
1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ລາຍງານ
ບົດລາຍງານແມນ່ ບົດແຕ່ງປະເພດໜງ່ື ມຄີ ວາຍໝາຍຄວາມສາຄນັ ແລະ ຈາເປນັ ໃນຊີວດິ ປະຈາວນັ . ສະນັຶ້ນ, ການ
ລາຍງານຄການຖະແຫງກຽ່ ວກັບພດຕກິ າ ຫ ເຫດການທ່ືເີ ກີດຂຶນ້ ໃຫແ້ ກຜ່ ູ້ໃດຜູ້ໜ່ງື ,ຄະນະໃດໜື່ງ ຫ ອົງການໃດໜື່ງຊາບ.
ການລາຍງານອາດຈະຂຽນໄດ້ຫາຍແບບແລ້ວແຕ່ຄວາມຕ້ອງການທີ່ືຈະໃຊ້ເພື່ອລາຍງານ ເຊັ່ນ ລາຍງານແບບປາກເປົ່ັາ,
ແບບບນັ ທກ, ແບບຈົດໝາຍ ແລະ ລາຍງານແບບສານວນປະພັນ.
2 ຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ລາຍງານ
ໃນຊີວິດປະຈາວັນພວກເຮົາເຄີຍໃຊ້ລາຍງານຫາຍໆຢ່າງ ເຊັ່ນ ລາຍງານຜົນງານ, ລາຍງານປະຊຸມ, ລາຍງານ
ການເມອງ, ລາຍງານປະຈາປີຂອງໜ່ວຍງານ, ຫອ້ ງ ແລະ ອງົ ການຈດັ ຕງ້ຶັ , ລາຍງານຜົນການຄຶ້ົນຄວາ້ , ອະພິປາຍກຸ່ມ, ລາຍ
ງານການຄົ້ຶນຄວ້າກ່ຽວກັບວິຊາໃດໜ່ືງ, ພາກໃດໜ່ືງ, ຫົວຂໍ້ໜ່ືງທີື່ຄູມອບໃຫ້, ລາຍງານການໄປທັດສະນະສກສາໃນ
ສະຖານທຕ່ີື າ່ ງໆ, ລາຍງານເຫດການທືີເ່ ກດີ ຂນ້ຶ ໃນໂຮງຮຽນ, ລາຍງານເຫດການທືີ່ເກດີ ຂຶ້ນໃນບາ້ ນເມອງ ແລະອນື່ ໆ.
ຮູບແບບຂອງການລາຍງານ ບາງເທ່ືອກອາດຈະສັຶ້ນກະທັດຮັດ ແຕ່ບາງເທື່ອກລາຍງານລະອຽດ ເຊິື່ງຕ້ອງໄດ້ເຮັດ
ເປັນເຫ ັຶ້ມ ແລະ ມີສ່ວນປະກອບຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ໜ້າປົກນອກໃນ, ຄ ານາ, ສາລະບານ, ເນຶ້ອໃນ,ບັນຊີຄາສັບ, ບັນຊີ
ເອກະສານອາ້ ງອງິ ເປນັ ຕນົ້ຶ .
3 ປະເພດຂອງບດົ ລາຍງານ
ບົດລາຍງານມຫີ າຍປະເພດ ແຕເ່ ພືອ່ ໃຫ້ສະດວກໃນການສກສາຄ້ນົຶ ຄວາ້ ເພີນ່ື ຈດັ ບດົ ລາຍງານອອກເປັນ 2 ປະເພດ
ໃຫຍຄ່ ລາຍງານປາກເປົັ່າແລະລາຍງານຂຽນ.
3.1 ລາຍງານປາກເປົ່ັາ
ລາຍງານປາກເປົາ່ັ ແມນ່ ການເວຶົ້າແບບໜື່ງທີໃື່ ຊຊ້ ີວດິ ປະຈາວັນໂດຍມີຫກັ ການຕໄ່ໍ ປນ້ີຶ:
• ການກະກຽມ
ຜູ້ລາຍງານຕ້ອງກຽມສິ່ືງຈະເອົາໄປລາຍງານນັ້ຶນໃຫ້ຄົບຖ້ວນພດີກັບເວລາ, ຄວນສ້າງໂຄງຮ່າງຂອງການລາຍງານ
ໂດຍຫຍໍ້ໄວ້ກ່ອນ, ຊອກຂໍ້ມູນທີື່ຈາເປັນທາງທິດສະດີ ແລະ ພາກປະຕິບັດຕົວຈິງ ເຊັ່ນ ຕົວເລກ, ສະຖິຕິ, ຜົນງານ…ຈັດ
ລຽງຫວົ ຂທໍ້ ຈ່ີື ະລາຍງານໃຫ້ເປນັ ລາດບັ ວ່າອັນໃດຄວນລາຍງານກ່ອນອັນໃດລາຍງານຕາມຫັງ.
• ເນ້ອຶ ໃນການລາຍງານ
ເນອຶ້ ໃນການລາຍງານຄວນຮຽບຮຽງໄວຮ້ ອບຄອບຄັກແນ່, ຕອ້ ງລະອຽດ ແລະ ແຈ່ມແຈງ້ , ມເີ ຫດ ຜົນແຕ່ບໍ່ຄວນ
ໃຫຢ້ ດຍາວເກນີ ໄປ.
• ເລືອ່ ງ ແລະ ພາສາ
80
ເລ່ືອງ ແລະ ພາສາທີື່ຈະໃຊ້ໃນການລາຍງານຄວນໃຫ້ເໝາະສມົ ກັບພຶ້ນຖານຄວາມຮູ້ຂອງຜູ້ຟັງ, ທັງນີ້ຶກເພ່ືອໃຫ້ຜູ້
ຟັງສາມາດເຂຶາ້ົ ໃຈຈຸດປະສງົ ແລະ ເນຶ້ອໃນສາຄນັ ຂອງບດົ ລາຍງານ.
3.2 ການລາຍງານດ້ວຍການຂຽນ
ການລາຍງານດ້ວຍການຂຽນ, ທີື່ໃຊ້ຫລາຍກວ່າໝູ່ໃນຊີວິດປະຈາວັນຄ ການລາຍງານປະຊຸມ, ການຫຸບຜົນງານ,
ການບນັ ທກ ແລະ ຮູບແບບຈົດໝາຍ. ນອກຈາກນີຶ້ຍັງມກີ ານຂຽນລາຍງານທາງວຊິ າການ ແລະທຸລະກດິ ເຊືງ່ິ ໝາຍເຖິງການ
ນາສະເໜີຜົນການສກສາຄົຶ້ນຄວ້າຢ່າງມີລະບົບໂດຍອ້າງຫັກຖານ, ທີ່ືມາຢ່າງລະ ບຽບແບບແຜນທີ່ືແນ່ນອນ, ອາດຈະເຮັດ
ເປັນບຸກຄົນ ຫ ຄະນະກໄດ້. ການອ້າງຫັກຖານທີ່ືມາເປນັ ສິ່ືງສາຄັນຫາຍສາລັບການຂຽນລາຍງານ. ເພາະສະນັຶ້ນ, ນັກຮຽນ
ຕອ້ ງເຂາ້ົຶ ໃຈຫັກການປະຕິບດັ , ວທິ ຈີ ົດບັນທກ ແລະ ຮູບແບບຕາ່ ງໆ.
ຕົວຢ່າງ ລາຍງານແບບຈດົ ມາຍ
ທ່ໂືີ ຮງແຮມ ພູສີ ຫວງພະບາງ
ວັນທີ 20/10 1999
ຮຽນ: ທ່ານຜູອ້ ານວນການ
ຕາມຄາສງ່ັ ຂອງທາ່ ນໃຫຂ້ ້າພະເຈຶົ້າໄປສາຫວດຊ່ອງທາງ ເພື່ອດາເນີນການຄ້າຜາ້ ໄໝ ແລະ ຜະລິດ ຕະພັນໄໝມ້ອນ
ລາວໃນແຂວງຜົ້ຶງສາລີ, ຫວງນ້າທາ, ຫວງພະບາງ ແລະ ອຸດົມໄຊນັຶ້ນ, ຂ້າພະເຈົຶ້າຂສະເໜີລາຍງານຂັ້ຶນຕົ້ຶນໃຫ້ຊາບດັ່ງນຶ້ີ
ແຂວງຜົຶງ້ ສາລີ ມີຮ້ານຄາ້ ຜາ້ ໄໝຢູ່, ແຕເ່ ປັນຮ້ານຄາ້ ນອ້ ຍ, ຄວາມຕ້ອງການສີນຄ້າມີໜ້ອຍ, ເນືອ່ ງຈາກວ່າຊາວເມອງບໍ່ຄອ່ ຍ
ແຕ່ງຕົວ, ນັກທ່ອງທ່ຽວບໍ່ຄອຍມາ ເພາະອາກາດໜາວແກ່ຍາວໂອກາດທື່ີຈະໃຊ້ຜ້າໄໝມີໜ້ອຍ. ດັ່ງນັ້ຶນ, ຈ່ືງບ່ໍສົມຄວນທືີ່
ຈະດາເນນີ ກດິ ຈະການຢູ່ນີຶ້.
ແຂວງອຸດົມໄຊເນ່ອື ງຈາກວາ່ ເປັນເມອງທີື່ມີຊາຍແດນຕິດກບັ ປະເທດຈີນ ເຊ່ືິງເປັນທາງຜ່ານໄປສບູ່ ັນດາແຂວງທາງ
ພາກເໜອ ແລະ ປະເທດຈີນ, ອາກາດບໍ່ໜາວປານໃດ, ມີການດາເນີນຄ້າຜ້າໄໝມ້ອນພປະ ມານອາດຈະເໝາະແກ່ການ
ລົງທນ ແຕຄ່ າດວາ່ ຈະໃຊເ້ ວລານານຈງື່ ຈະໄດ້ທນຄນ.
ແຂວງຫວງພະບາງມຄີ ົນແຕງ່ ຕົວຫາຍ, ເພາະເປັນເມອງອະນຸລກັ ມລະດົກໂລກ, ນັກທອ່ ງທຽ່ ວພາກັນຜ່ານມາ ແລະ
ພກັ ຫາຍ, ອາກາດໃນແຂວງຫວງພະບາງເໝາະສົມດີ, ມີງານບນຸ ປະເພນເີ ກອບຕະຫອດປີໂອກາດທີຈ່ື ະນຸ່ງຜ້າໄໝຈິ່ືງມີຫາຍ,
ນັບວາ່ ເປນັ ເມອງສົມຄວນແກກ່ ານລົງທນ.
ສະຫຸບແລ້ວແຂວງຫວງພະບາງ, ອຸດົມໄຊ ເປັນບ່ອນທີ່ືສົມຄວນແກ່ການຂະຫຍາຍກິດຈະການ,ການຄ້າຜ້າໄໝ
ມ້ອນ. ແຕແ່ ຂວງຫວງພະບາງຄວນພິຈາລະນາດາເນີນໂດຍໄວກ່ອນຜູ້ຄ້າລາຍອນື່ ທ່ືີຈະເປດີ ກດິ ຈະການຄາ້ ຜາ້ ໄໝໃນເມອງນີຶ້
ຂສະແດງຄວາມນັບຖຢ່າງສງູ
ຜູ້ລາຍງານ
ປະທຸມພອນ
4. ໂຄງຮ່າງການຂຽນບົດລາຍງານ
81
ການຂຽນໂຄງເລື່ອງເປັນສິ່ືງສາຄັນ ແລະ ຈາເປັນ ເພາະໂຄງເລ່ືອງມັນຊ່ວຍໃຫ້ການດາເນີນເລ່ືອງເປັນໄປຕາມ
ລາດັບສອດຄ່ອງກ່ຽວເນື່ອງກັນຢ່າງເປັນລະບົບ ແລະ ສາມາດຂຽນໄດ້ກວມລວມເອົາເນ້ຶອເລ່ືອງໃນປະເດັນຕ່າງໆທ່ີືຕ້ອງ
ການ ໂຄງເລ່ືອງຄວນປະກອບດ້ວຍຫົວຂໍ້ໃຫຍ່ ແລະ ຫົວຂ້ໍປີກຍ່ອຍຕາມຄວາມສາຄັນ ແລະ ຄານງເຖິງຄວາມສາພັນ ແລະ
ຕເໍ່ ນືອ່ ງກັນ.
ສ່ວນປະກອບຂອງບດົ າຍງານປະກອບດ້ວຍ 3 ພາກສ່ວນ ດງ່ັ ນ:້ຶີ
ກ. ສວ່ ນປະກອບຕອນຕນ້ຶົ
- ໜ້າປົກນອກ, ໜ້າປກົ ໃນ (ໃບຮອງປົກ).
- ຄານາ, ສາລະບານ, ສາລະບານຕາຕະລາງ ຫ ບນັ ຊີຕາຕະລາງ, ສາລະບານແຜນພາບ ຫ ບນັ ຊີພາບ
ຂ. ເນ້ອຶ ໃນ
- ສ່ວນທີື່ເປັນເນອຶ້ ໃນ, ສ່ວນຂະຫຍາຍເນຶອ້ ໃນ, ເຊງີ , ອດັ , ຕາຕະລາງ ຫ ແຜນພາບ.
ຄ. ສ່ວນປະກອບຕອນທ້າຍ
- ໜາ້ ບອກຕອນ, ບນັ ນານຸກມົ , ພາກຜະໜວກ (ພາກເພືີ່ມເຕມີ ), ດັດຊະນ,ີ ອະທບິ າຍສັບ.
• ໂຄງຮ່າງການຂຽນບົດພັນລະນາ
ຕົວຢ່າງ: ຮາ່ ງລາຍງານແບບບນັ ທກ
ພາກສ່ວນ
- ຄາຂວນັ ຂອງຊາດ
ບນັ ທກ
- ສະຖານທບີ່ື ັນທກ, ວນັ , ເດອນ, ປບີ ັນທກ…………………………………………
ຂໍ້ຄວາມ
- ສະເໜີເຖງິ ……………………….ຜອູ້ ານວຍການ………………………………
- ຈາກ(ຜບູ້ ັນທກ)……………………………………………………………….
- ເລ່ືອງ………………………………………………………………………..
ພາກສ່ວນເນ້ອຶ ໃນບັນທກ
- ຈດຸ ະສງົ ………………………………………………………………………
- ເຫດຜົນ……………………………………………………………………...
- ວິທສີ າຫວດຂ້ໍແທ້ຈິງ…………………………………………………………..
- ຂ້ໍມູນທ່ືີໄດຈ້ າກຂໍ້ມູນສາຫວດ…………………………………………………..
- ຂໍ້ສະເໜີ……………………………………………………………………..
ພາກສວ່ ນສະຫຼບູ
- ສ ະ ຫ ຼູ ບ …………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………….
ລາຍເຊນັ
82
………………………..
ບົດແບບຢ່າງລາຍງານແບບັນທກ
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ
ສັນຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ
ບົດບນັ ທກພາຍໃນໂຮງຮຽນ
- ສະຖານທບ່ີື ັນທກໂຮງຮຽນສາ້ ງຄູ ວນັ ທີ 1 ເດອນ 10 ປີ 2006.
- ເຖງິ ຜອູ້ ານວຍການໂຮງຮຽນ.
- ເລອື່ ງ ການຂາດຮຽນຂອງນັກຮຽນ.
- ຈດຸ ປະສງົ ຈາມຄາແນະນາສະບບັ ເລກທີ 01 ລງົ ວນັ ທີ 25 ເດອນ 9 ປີ 2006.
ຂ້າພະເຈາ້ຶົ ໄດທ້ າການສາຫວດເຫດການທນືີ່ ກັ ຮຽນຂາດໂຮງຮຽນ ແລະ ສະເໜຂີ ໍ້ຄດິ ເຫັນໃນການແກ້ໄຂບນັ ຫາໃນ
ຂຶ້ນັ ຕອນຕໄ່ໍ ປ:
- ເຫດຜົນຈາກການປະຊຸມ ເພື່ອສາຫວດກວດແກ້ນັກຮຽນພາຍໃນຫ້ອງ ອາທິດລະໜ່ືງຄັຶ້ງມີຈຸດປະສົງ ເພ່ືອສກສາ
ອົບຮົມກ່ຽວກັບຜົນສະທ້ອນຂອງການຂາດຮຽນ, ຖ້າມີບັນຫາດັ່ງກ່າວເກີດຂ້ຶນຈະມີການຕານິກໍ່ສ້າງເພື່ອໃຫ້ເຂົາ
ເຈ້າຶົ ປຽ່ ນແປງພດຕກິ າໃນທາງທືີ່ດ.ີ
- ວິທກີ ານສາຫວດຂໍ້ແທ້ຈິງຜາ່ ນຈາກການສາຫວດກວດກາ 4 ຄຶ້ັງສດຸ ທາ້ ຍ, ຂ້າພະເຈຶ້າົ ເຫນັ ວາ່ ນັກຮຽນບ່ເອາົ ໃຈໃສ່
ໃນການຕານກິ ໍ່ສາ້ ງ, ເມ່ອື ຄູປະຈາຫອ້ ງຖາມເຖງິ ເຫດຜົນນັກຮຽນກມຄີ າຕອບແຕກຕາ່ ງກນັ ເຊັນ່ ບໍ່ມັກຮຽນວິຊາ,
ຄອບຄົວບ່ໍອານວຍຄວາມສະດວກ, ເສດຖະກດິ ຄອບຄວົ ຕົກຕ່າ.
- ຂ້ໍມູນທ່ີໄື ດຈ້ າກການສາຫວດ. ຜາ່ ນຈາກການສາຫວດ ທຸກໆວັນເສາົ , ສາມາດສັງວມຂໍ້ມູນໄດດ້ ັ່ງນຄ້ຶີ ູສອນໃນບາງ
ວິຊາຮຽນ. ຄວນປບັ ປງຸ ວິທີສອນຂອງຕົນ, ໂດຍເອົານັກຮຽນເປນັ ໃຈກາງ, ພາກສ່ວນຄອບຄົວຕ້ອງອານວຍຄວາມ
ສະດວກແກ່ລູກຂອງຕົນ.
- ຂ້ໍສະເໜີ ຕາມກົດລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນແລ້ວ ນັກຮຽນຜູ້ໜື່ງມີຄະແນນຄຸນສົມບັດ 500 ຄະແນນຕໍ່ປີ, ເມ່ືອນັກ
ຮຽນຜິດຕ່ໍລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ ເຊັ່ນ ຂາດໂຮງຮຽນບໍ່ມີເຫດຜົນຈະຖກຕັດ 20 ຄະແນນ. ຕໍ່ບັນຫານີ້ຶຂ້າພະເຈາຶ້ົ
ເຫັນວ່າຍັງບ່ໍທັນເໝາະສົມຈິ່ືງຂໍ້ສະເໜີຕັດ 30-40 ຄະແນນຕ່ໍຄັຶ້ງ. ໃນກລະນຂາດໂຮງຮຽນມີເຫດຜົນກໃຫ້ຂຽນ
ຄາຮອ້ ງພອ້ ມທັງອ້າງຫກັ ຖານມາພອ້ ມ.
- ສະຫຼູບແລວ້ ຂ້າພະເຈາ້ຶົ ຄູປະຈາຫ້ອງ……… ມຄີ ວາມເຫນັ ວ່າ ການຂາດຮຽນຂອງນກັ ຮຽນບາງຄນົ ເນອ່ື ງມາຈາກ
ການສິດສອນຂອງຄູປະຈາວິຊາບາງວິຊາ ບ່ໍທັນໄດ້ຮັບການພັດທະນາ, ອີກດ້ານໜ່ືງ ຍ້ອນສະພາບຕົວຈິງຂອງນກັ
ຮຽນ ແລະ ຄອບຄວົ ຈານວນໜ່ືງບ່ໍເຫນັ ຄວາມສາຄັນຂອງການສກສາ.
ພາກສ່ວນສະຫູຼບ ຂ້າພະເຈົຶ້າຫວັງວ່າຂ້ໍສະເໜີນ້ຶີ ຈະຊ່ວຍໃຫ້ທາງໂຮງຮຽນມີວິທີແກ້ໄຂບັນຫາການຂາດຮຽນຂອງ
ນັກຮຽນໃຫ້ປະກົດຜນົ ເປນັ ຈງິ .
ລາຍເຊນັ ແລະ ຊ່ືແຈງ້
83
ບດົ ທີ 8
ການຂຽນບດົ ບນັ ທກ
ການບັນທກເນ້ຶອໃນສາຄັນ ແລະ ບັນທກຫຍ້ໍເປັນການຂຽນຕົວຈິງ
ໃນຊີວິດປະຈາວັນທີື່ຈາເປັນຕ້ອງໃຊ້ຢູ່ສະເໝີ ເຊັ່ນ ຈະເປັນການຮຽນ -
ການສອນ, ການປະຊຸມສາມະນາ, ການຄົຶ້ນຄວ້າອ້າງອີງ, ການເວົຶ້າໃນໂອ
ກາດຕ່າງໆ, ການຟັງ, ການອະພິປາຍສົນທະນາ, ການອ່ານໜັງສບໍ່ວ່າຈະ
ເປັນວິຊາການ ຫ ວ່າສາລະຄະດີກຄ ສິລະປະບັນເທິງ. ເຮົາຕ້ອງບັນທກ
ເນຶ້ອໃນທີ່ືສາຄັນ ແລະ ບັນທກຫຍ້ໍສື່ີທ່ີືໜ້າສົນໃຈເອົາໄວ້ ເພື່ອເປັນການ
ທົບທວນ ແລະ ປອ້ ງກນັ ຄວາມຫງົ ລມ.
1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ບັນທກ
ບົດບັນທກແມ່ນບົດປະເພດໜ່ືງ ເຊິື່ງໃຊ້ບັນທກວຽກງານ ຫ ເຫດການຕ່າງໆໃນຊີວິດປະຈາວັນ, ບັນທກການ
ເຄື່ອນໄຫວຂອງບກຸ ຄົນ ຫ ເຫດການທາງປະຫວດັ ສາດ ແລະ ອື່ນໆ.
2 ຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ບັນທກ
ບົດບັນທກມີຄວາມສາຄັນຫາຍຕ່ໍການດາລົງຊີວິດຂອງຄົນເຮົາ ເປັນຕົຶ້ນແມ່ນຊ່ວຍໃນການກັນຫົງລມ, ມີຄວາມ
ຊານິຊານານຕກ່ໍ ານເຮດັ ວຽກ, ຮູ້ຂ້ໍມນູ ປີກຍ່ອຍລະອຽດເມ່ືອປະກອບເຂາ້ຶົ ໃນບດົ ຂຽນ. ບດົ ບັນທກຍງັ ສາມາດເປັນຂໍ້ມູນຫັກ
ຖານຄົບຖວ້ ນ, ຊັດເຈນພາວະວິໄສ, ເມ່ືອເວລາຕ້ອງການກມບີ ດົ ບັນທກຈ່ງືິ ຮູ້ໄດວ້ ຽກງານນັ້ນຶ ໃດເກີດຂຶ້ນແນວໃດ. ບົດບັນ
ທກໃນປັດຈບຸ ນັ ນຈີຶ້ ະເປັນປະຫວັດສາດໃນອະນາຄດົ .
3 ປະເພດຂອງບົດບນັ ທກ
ບົດບັນທກລວມມີຫາຍປະເພດ ເຊັ່ນ ບັນທກຈາກການຟັງ, ບັນທກຈາກການອ່ານ, ບັນທກຫວນຄນ, ບັນທກ
ກອງປະຊມຸ , ບັນທກຫຍ້ໍ.
84
3.1 ບັນທກຈາກການຟງັ
ການບັນທກເນ້ຶອໃນສາຄັນຈາກການຟັງໄດ້ດີພຽງໃດນັຶ້ນ ມັນຂຶ້ນກັບຄວາມສາມາດໃນການຟັງຂອງຜູ້ບັນທກ.
ຄວາມສາມາດໃນການຟງັ ຈະພັດທະນາໄດ້ ໂດຍອາໃສການຮຽນຮູ້, ການສັງເກດ, ການເຝກິ ຝົນ ແລະ ການປບັ ປງຸ ເຊັ່ນດຽວ
ກບັ ການເຝິກທັກສະດາ້ ນພາສາ.
ໃນການຟັງເພື່ອກາເນຶ້ອໃນທື່ີສາຄັນໄດຕ້ ອ້ ງມີສະມາທິ ໃຊ້ຄວາມຄິດພິຈາລະນາໃນເລ່ອື ງທື່ີໄດຟ້ ັງມີເນຶ້ອໃນສາຄັນ
ຫຍັງແດ່, ພະຍາຍາມຫາເຫດຜົນມາໂຕ້ແຍ້ງ ເພື່ອຈະເສີມສ້າງແນວຄິດ ແລະ ຈິນຕະນາການ ແລ້ວບັນທກເນຶອ້ ໃນທີ່ືສາຄັນ
ເອົາໄວ້. ເວລາຟັງການບັນນຍາຍ ການເວົ້ຶາຕ່າງໆ ຜູ້ຟັງຍ່ອມບໍ່ສາມາດບັນທກຄາເວົຶ້າຂອງຜູ້ເວົ້ຶາໄດ້ໝົດທຸກຄາ. ດັ່ງນັຶ້ນ,
ຕອ້ ງຮູ້ເລອກແຕ່ບນັ ຫາທ່ືີສາຄັນສາມາດແຍກໃຈຄວາມສາຄນັ ອອກເປັນສວ່ ນໆ ອນັ ໃດຄວນບັນທກ ແລະ ອັນໃດເປນັ ສ່ວນ
ຂະຫຍາຍຂ້ໍຄວາມເທາົັ່ ນນັຶ້ . ຈາກນນັຶ້ , ຕອ້ ງໃຊຕ້ ົວຫຍ້ໍເພື່ອປະຫຍັດເວລາໃນການບັນທກ. ຕົວຫຍ້ໍທຈີ່ື ະໃຊນ້ ັ້ຶນ ຕອ້ ງເປນັ ລະ
ບົບຂອງຕົນເອງທື່ີສ້າງຂ້ຶນ ຫ ລະບົບເອກະພາບທ່ືີມຜີ ູ້ສ້າງໄວ້ແລ້ວ ເຊນັ່ ພ/ງ ແທນໃຫ້ພະນັກງານ, ສ.ສ ແທນໃຫ້ກະຊວງ
ສກສາທິການ, ສ.ພ.ຄ.ຜ ແທນໃຫ້ສູນພັດທະນາຄູ ແລະ ຜູ້ບລິຫານການສກສາ, ວ.ຄ.ປ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູປາກເຊ,
ວ.ຄ.ຫ.ບ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູຫວງພະບາງ, ວ.ຄ.ສ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູສະຫວັນນະເຂດ, ວ.ຄ.ຂ ແທນໃຫ້ວິທະຍາ
ໄລຄູຄັງໄຂ ແລະ ວ.ຄ.ກ ແທນໃຫ້ວທິ ະຍາໄລຄູບ້ານເກນິ .
ຕວົ ຢ່າງ ການຈດົ ບນັ ທກຈາກການຟງັ
ຂ້ໍຄວາມທ່ືີໄດ້ຟັງຕໍ່ໄປນ້ຶີ ທ່ານຈະໄດ້ຟັງບົດແຈ້ງການ ຂອງພະແນກຖະແຫງຂ່າວ ແລະ ວັດທະນະທານະຄອນຫວງ
ວຽງຈັນ ເຊືງ່ິ ຈະໄດແ້ ຈງ້ ການໄວ້ໃນໜັງສພິມວຽງຈັນໃໝ່ສະບບັ ວນັ ທີ 20/6/96.
ເລື່ອງ ໃຫ້ຄະນະວົງດົນຕີ ແລະ ສິລະປະສະໝັກຫິ້ຶນທືີ່ຂ້ຶນທະບຽນຢູ່ພະແນກຖະແຫງຂ່າວ ແລະ ວັດທະນະທານະ
ຄອນຫວງວຽງຈນັ ເຂາົ້ຶ ຮວ່ ມກອງປະຊຸມຢູ່ຫ້ອງປະຊຸມຊ້ັຶນສອງຂອງພະແນກຖະແຫງຂາ່ ວ ແລະ ວັດທະນະທານະຄອນຫວງ
ວຽງຈັນ ໃນວັນທີ 5/7/96 ເວລາ 14:00 ໂມງ ເພ່ືອຮັບຟັງການແນະນາກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວດ້ານສິລະປະໃນຕໍ່ໜ້າ.
ການຈົດບັນທກພະແນກຖະແຫງຂ່າວ ແລະ ວັດທະນະທານະຄອນຫວງວຽງຈັນ ໃຫ້ວົງຄະນະດົນຕີ ແລະ ສິລະປະສະໝັກ
ຫິຶ້ນທ່ືີຂຶ້ນທະບຽນເຂົຶ້າຮ່ວມປະຊຸມຢູ່ຊັ້ຶນສອງ ເວລາ 14: 00 ໂມງ ຂອງວັນທີ 5/7/96 ເພ່ືອເປັນການແນະນາກ່ຽວກັບ
ການເຄອື່ ນໄຫວສລິ ະປະໃນ ເທ່ືອໜາ້ .
3.2 ບນັ ທກຈາກການອາ່ ນ
85
ໃນການສກສາລະບົບສ່ສື ານທາງໄກ. ການອ່ານເອກະສານການສອນເປັນເລື່ອງສາຄັນທື່ີສຸດ. ເມື່ອອາ່ ນເລືອ່ ງ ແລະ
ທາຄວາມເຂາຶົ້ ໃຈກຽ່ ວກບັ ເລອ່ື ງແລວ້ ເຮາົ ຄວນບນັ ທກເນ້ຶອໃນສາຄນັ ໃຫ້ດເ້ ນຶອ້ ໃນທ່ີືຊັດເຈນ. ການທຈ່ືີ ະບນັ ທກໄດ້ດີຜູ້ບັນ
ທກຈະຕ້ອງມີຄວາມສາມາດໃນການອ່ານ ໂດຍມີຂັຶ້ນຕອນສະຫູຼບດັ່ງນຶີ້ ວາງເປົ້ຶາໝາຍ, ສາຫວດຂໍ້ມູນ, ສັງເກດສ່ວນປະ
ກອບ, ອາ່ ນຢາ່ ງມີສະມາທິ ແລະ ຕັຶ້ງຄາຖາມທບົ ທວນ. ການບັນທກນ້ຶັນຕ້ອງໄດມ້ າຈາກການອ່ານ ເພອ່ື ຈດົ ຈາຄວາມສາຄັນ
ຜອູ້ າ່ ນຕອ້ ງອາ່ ນຢ່າງລະອຽດ ແລະ ອາດຂີດກ້ອງໄວ້ເມ່ອື ເຮົາອາ່ ນພົບຂ້ໍສາຄັນ, ແຕ່ຕ້ອງຄານງວ່າໃຈຄວາມສາຄັນບ່ໍໄດ້ມີແຕ່
ຢູ່ໃນເນຶ້ອໃນເລ່ືອງ ທ່ີືສາຄັນເທາ່ົັ ນນຶ້ັ . ຂມ້ ູນ, ແນວຄິດ, ທດັ ສະນະ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງເລ່ອື ງທີ່ືອ່ານນຶ້ນັ ກມຄີ ວາມສາຄັນຄ
ກັບເນຶ້ອເລື່ອງ.
ການອາ່ ນໜງັ ສປະເພດໃດກຕາມ ເມ່ອື ບນັ ທກຄວນຄານງເຖິງແຫງ່ ທີມ່ື າຂອງເລອ່ື ງ ຄການສະແດງຄວາມເຄົາລົບຕ່ໍ
ເຈົຶ້າຂອງເລື່ອງ ແລະ ເປັນການສະແດງຫັກຖານອ້າງອີງ. ໃນການຂຽນລາຍງານທາງວິຊາການ, ການວິໄຈ ຫ ການແຕ່ງຕາ
ລາໃດກຕາມ ຖ້າຄັດຂໍ້ຄວາມ ຫ ແນວຄິດຈາກໜັງສໃດຕ້ອງໄດ້ເຮັດເຊີງອັດ (Foot note) ແລະ ບັນນານຸກົມ
(Bibliography) ເອົາໄວ້ເຊັ່ນ ຖ້າເປັນໜັງສຕ້ອງບອກຊ່ືຜແູ້ ຕ່ງ, ຊື່ໜັງສ, ສານັກພິມ, ປີພິມ, ໜ້າອາ້ ງອີງ. ຖ້າເປັນວາລະ
ສານ ຫ ໜງັ ສພິມໃຫ້ບອກຊື່ຜແູ່ ຕງ່ , ຊື່ບົດຄວາມ ຫ ເລື່ອງ, ຊື່ວາລະສານ, ປີພິມ, ສະບບັ ທີ, ວນັ ທ,ີ ເດອນປີແລະເລກໜ້າ.
ຕົວຢ່າງ
ພມູ ີ ວງົ ວິຈດິ ໄວຍາກອນລາວ, ຄ້ຶັງທີ 1 ພະແນກສກສາສູນການພິມຈາໜ່າຍ 1967 ໜ້າທີ 6.
ວິທີຈົດບັນທກຈາກການອ່ານເອົາເນຶ້ອໃນສາຄັນຂອງເລ່ືອງ ໂດຍໃຊ້ຖ້ອຍຄາເຮົາເອງ ຫ ຄັດຂ້ໍຄວາມທ່ືີຕ້ອງການ
ໂດຍບ່ໍເພີືມ່ ຕ່ືມ ແລະ ບໍ່ຕັດອອກ ຫ ອາ້ ງເຖງິ ຂ້ໍຄວາມໃນເລອື່ ງຄາເວຶ້ົາວາ່ ມາຈາກແຫງ່ ນນັຶ້ ໆ ອາດຈະມຄີ ວາມຄິດເຫັນຂອງ
ຜູ້ບັນທກເພີື່ມເຕີມ ຫ ບໍ່ມີກໄດ້. ຖ້າມີຕ້ອງແຍກອອກ ຫ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າ ຂ້ໍຄວາມໃດເອົາມາ ແລະ ຂໍ້
ຄວາມໃດເປນັ ຂອງຜບູ້ ນັ ທກ.
ຮູບແບບການບັນທກຈາກການອ່ານ ເຮົາຕ້ອງສ້າງຮບູ ແບບໃດໜ່ງື ຂ້ຶນສະເພາະ ຫ ຈະນາເອົາແບບມາຈັດບັດລາຍ
ການໃນຫອ້ ງສະໝຸດ ຫ ຈດັ ທາບັດສາລບັ ບັນທກໄວ້ ໂດຍສະເພາະເມື່ອອາ່ ນເລອ່ື ງໃດເລື່ອງໜ່ືງກບັດທກເນ້ຶອໃນສາຄັນໄວ້
ບດັ ໜງ່ື . ເມ່ອື ອ່ານເລ່ອື ງອືນ່ ຫ ອ່ານເຫ້ມຶັ ອ່ືນກບັນທກໄວ້ໃນບດັ ອີກໃບໜືງ່ ເຊິງື່ ບດັ ນັຶນ້ ໆເຮົາອາດມາຮຽງລາດັບ ຕາມຫົວ
ເລື່ອງ ຊື່ໜັງສໄວ້ພາຍຫັງ. ສາລັບການຈັດທາຮູບແບບເລອກໄດ້ຫາຍວິທີ ເຊັ່ນ ບັດຊ່ືເລ່ືອງ ຫ ບັດຫົວເລື່ອງກໄດ້ ເພ່ືອສະ
ດວກໃນການສັງເກດ ແລະ ຮຽງລາດັບບັດ. ສ່ວນຂໍ້ຄວາມ ແລະ ເນ້ຶອໃນສາຄັນຈາກການອ່ານກບັນທກໄວ້ໃນຊ່ອງຫວ່າງ
ກອ້ ງຫົວເລອ່ື ງດັ່ງກາ່ ວ ແລະ ຢາ່ ລມວ່າມາຈາກໜາ້ ໃດ.
3.3 ບົດບນັ ທກຫວນຄນ
86
ບົດຫວນຄນແມ່ນປະເພດບົດບັນທກຂອງບຸກຄົນທີ່ືຂຽນກ່ຽວກັບຊີວິດ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຕົນເອງໃນ
ໄລຍະຜາ່ ນມາຕັຶງ້ ແຕ່ອາດດີ ຈົນເຖງິ ປດັ ຈບຸ ັນ. ບາງເທອື່ ກພຽງແຕໄ່ ດ້ບັນທກເອາົ ເຫດການ ການເຄື່ອນໄຫວ ປະສົບການ ຫ
ບົດຮຽນຊີວິດໃດໜ່ືງຂອງຕົນເອງທີື່ໄດ້ປະສົບພົບພໍ້ແລ້ວມາຂຽນ ຫ ບັນທກໄວ້ ເຊິ່ືງອາດຈະມີຄຸນຄ່ານາເອົາມາເປັນ
ບົດຮຽນໃນປັດຈຸບັນ ແລະ ອະນາຄດົ ໃຫແ້ ກ່ຕົນເອງ ຫ ຜູອ້ ນື່ ໆກໄດ້.
• ວິທເີ ຮັດບດົ ບັນທກຫວນຄນ
- ການຂຽນບົດບນັ ທກຫວນຄນ ກບ່ໍແຕກຕ່າງກັບການເລົັ່າເລອ່ື ງ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຕົນເອງໃນໄລຍະຜ່ານມາ.
ສະນຶນັ້ , ຈະຕອ້ ງຮວູ້ ິທເີ ລາ່ັົ ເລື່ອງໃຫດ້ ີ.
- ວິທີຂຽນບດົ ບັນທກຫວນຄນ ເພນື່ິ ຂຽນຕາມລາດບັ ເຫດການ ຫ ການເຄອ່ື ນໄຫວທ່ືີຕົນເອງຕ້ອງການບັນທກ.
- ຕອ້ ງຈ່ຈື າເຫດການຕ່າງໆ ນບັ ທັງສະຖານທີື່ ແລະ ເວລາອີກດ້ວຍ.
- ບໍ່ບິດເບອນຄວາມຈິງ ໝາຍຄວາມວ່າຕົນເອງເຄ່ືອນໄຫວແນວໃດ ຫ ຕົນເອງປະສົບພົບພ້ໍແນວໃດ ກຕ້ອງຂຽນ
ໃຫຖ້ ກຕ້ອງຕາມນັຶ້ນ.
- ໃຊ້ພາສາໃຫ້ເຂຶາົ້ ໃຈງ່າຍ ບ່ໍໃຫສ້ ັບສົນຈົນສາມາດຈບັ ໃຈຄວາມໄດ.້
ຕົວຢາ່ ງ “ ຄວາມຊົງຈາຂອງຊີວິດ”
ເຮົາເກີດຢູ່ບ້ານຄາຍ, ຕາແສງຄາຍ ( ເຊິື່ງດຽວນີຶ້ປ່ຽນມາເປັນຕາແສງຍ້ອນງື່ມ), ເມອງແປກແຂວງຊຽງ
ຂວາງ ກົງກບັ ເດອນ 4 ແຮມ 13 ຄາ່ ປວີ ອກ ຫ ເປີກສນັ , ໃນວນັ ທີ 6 ເມສາ 1909. ບ້ານເກດີ ຂອງເຮົາຢູ່ຫ່າງ
ໄກຈາກຕົວເມອງ ຊຽງຂວາງ ປະມານ 50 ກິໂລແມັດໄປທາງທິດເໜອ, ເວລານັ້ຶນເປັນບ່ອນຢູ່ຂອງເຈົຶ້າເມອງ
ເມອງແປກ ແຕ່ວາ່ ມັນຍັງແມນ່ ໄລຍະຕນ້ົຶ ແຫ່ງການປກົ ຄອງຂອງພວກລ່າເມອງຂນຶ້ ຝຣງ່ັ , ເຈົາ້ຶ ເມອງຍງັ ເຮັດການຢູ່
ເຮອນຂອງເຂາົ ເອງເພາະວ່າຍັງບ່ທໍ ນັ ມຫີ ອ້ ງການ. ພວກຂ້າລາຊະການ ເຊງ່ືິ ສວ່ ນຫາຍແມ່ນພວກທືີ່ສິກມາຈາກວັດ
ເປັນຊຽງ, ທິດ ຫ ຈານ. ໄດຮັບນາມມະຍົດເປັນອຸປະຣາດ, ລາຊະວົງ, ລາຊະບຸດ, ເມອງແສນ, ເມອງຈັນ ແລະ
ສະໝຽງ, ໄດ້ຮບັ ເງນີ ເດອນແຕ່ 20 ກບີ ລົງຮອດ 7 ກີບຕເໍ່ ດອນ.
3.4 ບດົ ບັນທກອງປະຊມຸ
ບນັ ທກກອງປະຊມຸ ແມ່ນບດົ ບັນທກປະເພດໜ່ງື ທີ່ືໃຊບ້ ນັ ທກວຽກງານຂອງກອງປະຊຸມຕາ່ ງໆເຊ່ງິື ຂຽນຕາມລາດັບ
ແລະ ຖກຕ້ອງກັບຄວາມຈິງຂອງກອງປະຊຸມ. ການບັນທກກອງປະຊຸມມີຄວາມສາຄນັ ແລະ ຈາເປັນທີ່ືສຸດ ເພ່ືອຈົດບັນຫາ
ຂອງຽວກງານປະຊຸມໄວໃ້ ຫເ້ ປັນປະໂຫຍດຕກ່ໍ ານປະຕິບັດວຽກງານນັ້ນຶ ໆໃຫ້ສອດຄອ່ ງ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດ.ີ ບດົ ບັນທກກອງ
ປະຊຸມຊວ່ ຍໃຫຜ້ ທູ້ ບີ່ື ່ໄໍ ດເ້ ຂຶົ້າຮວ່ ມກອງປະຊມຸ ເຂຶົາ້ ໃຈບັນຫາຕາ່ ງໆ ທ່ໄີື ດ້ປກສາຫາລກັນຢ່ໃູ ນກອງປະຊຸມ. ນອກຈາກນ້ນຶັ ຍັງ
ຊວ່ ຍໃຫຂ້ ້ນຶັ ເທິງກວດກາວຽກງານຂຶັນ້ ລ່ມຸ ໄດຢ້ ່າງຊດັ ເຈນ.
• ປະເພດຂອງບົດບັນທກກອງປະຊມຸ
ບດົ ບນັ ທກແບ່ງອອກເປນັ 3 ປະເພດຄ ບົດບນັ ທກລະອຽດ, ບົດບັນທກທາມະດາ ແລະ ບົດບັນທກຫຍ.້ໍ
ກ. ບົດບັນທກກອງປະຊມຸ ລະອຽດ
87
ແມ່ນບົດບັນທກທີືຕ່ ້ອງຈດົ ຄາປາໄສ ຫ ຄາຄິດຄາເຫນັ ຂອງແຕ່ລະຄົນຢາ່ ງລະອຽດ ແລະ ຄົບຖວ້ ນມກັ ໃຊ້ບັນທກກອງ
ປະຊມຸ ທ່ສືີ າຄນັ .
ໂຄງຮ່າງບດົ ບນັ ທກກອງປະຊມຸ ແບບລະອຽດ.
ບົດບັນທກກອງປະຊຸມເຄີຍມໂີ ຄງຮ່າງດັງ່ ນຶ:້ີ
• ພາກເປດີ ຫວົ ເລ່ືອງ
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ
ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນາຖາວອນ
ບດົ ບັນທກກອງປະຊມຸ .............
ກ. ພທິ ີໄຂ
ເວລາ.............ໂມງ, ວນັ ທ.ີ ...........ເດອນ.............ປີ..............ທືຢີ່ ູ.່ ...........
ຂ. ພາກກອງປະຊຸມ
ຈານວນຄົນທີມ່ື ໜີ ້າເຂ້ຶົາຮວ່ ມທັງໝົດ.........ຄນົ , ຍິງ............ຄົນ (ມີບາງກອງປະຊຸມມີຈານວນຄົນໜ້ອຍ ຜູ້ແທນ
ມາຮ່ວມແຕ່ແມ່ນຜູ້ທີື່ສາຄັນ, ຄວນຈົດຊື່ນາມສະກຸນຜູ້ມາຮ່ວມ ແຕ່ລະຄົນໃຫ້ແຈ້ງ, ອາດຈະຈົດທັງຕາແໜ່ງໜ້າທື່ີ
ຮບັ ຜດິ ຊອບແຕລ່ ະຄົນ).
ຄ. ຈດຸ ປະສົງຂອງກອງປະຊຸມ
- ຈດົ ທັງຊື່ຜູເ້ ປິດພິທີ ແລະ ກາ່ ວຈດຸ ປະສງົ .
ງ. ລາຍງານກອງປະຊມຸ
ຈດົ ເນ້ອຶ ໃນຫຍຂ້ໍ ອງກອງປະຊຸມ
ຈ. ຄະນະປະທານກອງປະຊມຸ , ສະໝຽນກອງປະຊມຸ , ຄະນະຈັດຕັ້ຶງກອງປະຊຸມ
• ພາກເນ້ອຶ ໃນ
ພາກນຶ້ີຈດົ ເອົາການດາເນີນໄປທັງໝົດກອງປະຊຸມ (ພາກຕ້ົຶນຕຂອງບົດບນັ ທກ).
ກ. ລາຍງານ (ຈົດຊື່ຜູ້ສະເໜີ, ຈົດເນຶ້ອໃນຫຍໍ້ຂອງບົດລາຍງານ, ຖ້າມີບົດລາຍງານຫາຍຕ້ອງຈົດແຕ່ລະບົດ ບົດທີ 1, 2,
3,.........)
ຂ. ເປກິ ສາສນົ ທະນາ (ພາກນີ້ມຶ ີຂລໍ້ ະອຽດທຈື່ີ າເປນັ ຄດ່ັງນີຶ້):
- ບັນຫາຕາ່ ງໆທືຄ່ີ ະນະປະທານຍົກຂນຶ້ ມາເປິກສາ.
88
- ຄາເຫັນຕ່າງໆຂອງການເປິກສາຫາລ (ເພີື່ມເຕີມໃສ່ບົດລາຍງານ,ເຫັນດີ ຫ ບ່ເຫັນດີພ້ອມນາຈຸດໃດຂອງບົດລາຍ
ງານ).
- ຄາເຫນັ ຕ່າງໆຂອງຄະນະປະທານສະຫຸບບາງພາກ ຫ ສະຫບຸ ລວມການເປິກສາ.
ຄ. ມະຕິຂອງກອງປະຊຸມ ຈົດບັນຫາຕ່າງທີ່ືກອງປະຊຸມຕົກລົງເປັນເອກະສັນ. ຖ້າຕົກລົງບັນຫາໃດກຕ້ອງຈົດຄະແນນສຽງ
ຈະແຈ້ງຄຈານວນບັດທ່ໄີື ດປ້ ອ່ ນບັດຖກຕອ້ ງ, ບດັ ຕາຍ, ບັດຂາວ, ຈານວນບັດທງັ ໝົດ.
• ພາກສະຫຸບ
- ຈົດວຽກສະຫຸບກອງປະຊມຸ , ຄາຄິດຄາເຫນັ , ການຍ້ອງຍ, ຕິຕຽນ.
- ຄາຄດິ ຄາເຫັນຂອງບັນດາຜູແ້ ທນ (ຖ້າມີຄວນບັນທກຊ່ື ແລະ ຄາເຫນັ ໂດຍຫຍ້ໍ).
• ພາກປດິ ສະຫຸບ ກອງປະຊມຸ
ເວລາ............ໂມງ,ວັນທີ............ເດອນ.........ປີ............ອັດກອງປະຊຸມ, ລາຍເຊັນປະທານ ແລະ ເລຂາກອງ
ປະຊມຸ .
ເຊນັ ປະທານກອງປະຊມຸ ເລຂານຸກົມ
ຂ. ບດົ ບນັ ທກກອງປປະຊມຸ ແບບທາມະດາ
ພຽງແຕຈ່ ດົ ຄວາມເຫັນສາຄນັ ແລະ ມະຕຕິ ່າງໆຂອງກອງປະະຊຸມໃຫ້ຄົບຖ້ວນ ແລະ ຖກຕ້ອງບໍຈ່ າເປັນຕອ້ ງຈົດທກຸ ຄາ
ເຫນັ ຫ ຄາປາໄສຂອງທຸກຄນົ ກໄດ້.
ໂຄງຮາ່ ງບດົ ບັນທກທາມະດາມີ 4 ພາກສ່ວນຄກັນກບັ ບົດບັນທກລະອຽດ ແລະ ບນັ ທກຫຍໍ້. ແຕ່ການຈົດບັນທກທາ
ມະດາບ່ໍຈາເປນັ ຕອ້ ງຈດົ ທຸກຄາເຫນັ ໃສກ່ ໄດ.້
ຄ. ບດົ ບນັ ທກກອງປະຊມຸ ແບບຫຍໍ້
ເປັນການບນັ ທກຂໍ້ຄວາມ ແລະ ບັນຫາສາຄນັ ທີກ່ື ອງປະຊຸມໄດ້ປກສາຫາລກັນໂດຍສະເພາະແມ່ນມະຕິຕ່າງໆຂອງກອງ
ປະຊມຸ ທໄືີ່ ດ້ຕົກລງົ ກນັ ຕ້ອງໄດບ້ ັນທກໃຫ້ກະທັດຫັດ ແລະ ຖກຕອ້ ງຕາມຄວາມຈິງຂອງກອງປະຊມຸ .
• ຮບູ ແບບບົດບນັ ທກກອງປະຊຸມ (ຫຍ)້ໍ
ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ
ສັນຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນາຖາວອນ
ບົດບັນທກກອງປະຊມຸ ສະມາຊກິ ກາມະບານປະຈາສົກຮຽນ
2004 – 2005 ຂອງວທິ ະຍາໄລຫວງພະບາງ
- ກອງປະຊມຸ ໄຂຂນຶ້ ເວລາ 8:00 ໂມງຂອງວນັ ທີ 15/11/05 ທສ່ີື ະໂມສອນເກາົ່ັ (ຕກ 3 ຊນ້ຶັ ).
89
- ຈານວນຜູ້ເຂົ້ຶາຮ່ວມທັງໝົດ 3600 ຄົນ, ຍິງ 210 ຄົນ, ຂາດ 3 ຄົນ, ຍິງ 1 ຄົນ ມີເຫດຜົນ 3 ຄົນ ( ອາດຈະ
ຂຽນຊຜ່ື ຂູ້ າດໄວ້ກໄດ້.
- ຈານວນແຂກເຂາ້ຶົ ຮ່ວມ 6 ທາ່ ນ.
- ຈຸດປະສງົ ຂອງກອງປະຊມຸ ເພອ່ື ສະຫບຸ ວຽກງານຂອງກາມະບານໃນສກົ ຮຽນ 2004-2005. ວາງແຜນການຕໍ່ໄປ
ແລະ ຄັກດເລອກເອົາຄະນະຮາກຖານຊຸດໃໝ.່
- ພິທກີ ອນ............
- ຄະນະປະທານ...........
1. ຄະນະກາມະບານໂຮງຮຽນເປັນປະທານ.
2. ຮອງຄະນະກາມະບານໂຮງຮຽນເປນັ ຮອງປະທານ.
3. ຫວົ ໜາ້ ຈກຸ າມະບານເປັນຄະນະ.
- ເລຂາກອງປະຊມຸ .
- ເນ້ອຶ ໃນກອງປະຊມຸ .
ລາຍງານການປະຕິບັດວຽກງານຂອງສະມາຊິກກາມະບານໃນສົກຮຽນທີື່ຜ່ານມາເຊິ່ືງສະມາຊິກທຸກຄົນຫ້າວຫັນ
ປະຕິບັດລະບຽບຂອງສະມາຊິກກາມະບານຄ ເປັນແບບຢ່າງເອົາໃຈໃສ່ເຄ່ືອນໄຫວດີເດັ່ນໃນຂະບວນການຂອງ
ສະມາຊິກກາມະບານກຄຂອງໂຮງຮຽນ.
ດາ້ ນອ່ອນ ຍງັ ມສີ ະມາຊິກຈານວນໜອ້ ຍໜືງ່ ຂາດລະບຽບວໄິ ນ ນຸ່ງເຄື່ອງບໍ່ຖກລະບຽບມາໂຮງຮຽນຊ້າ.
ແຜນການຕ່ໍໄປຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ຕ່ໍການຮ່າຮຽນຫາຍຂ້ຶນ, ນຸ່ງເຄ່ືອງຖກຕາມລະບຽບ, ເປັນແບບຢ່າງໃຫ້ແກ່
ມະຫາຊົນໃຫ້ຫາຍກວ່າເກາ່ົັ .
- ພາກສ່ວນສົນທະນາມີຫາຍຄາເຫັນເວົ້ຶາວ່າ ຄວນມີການປະຕິບັດລະບຽບ ຕໍ່ຜູ້ລະເມິດລະບຽບວິໄນຈິ່ືງຈະເປັນ
ຕົວຢ່າງໃຫແ້ ກມ່ ະຫາຊນົ , ມຄີ ະນະກາມະການວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜດິ ຊອບການອະນາໄມຂອງແຕລ່ ະຈ.ຸ
- ມະຕິກອງປະຊຸມ
4. ເຫນັ ດກີ ບັ ບດົ ສະຫຸບ.
5. ຕົກລົງຮັບເອາົ ແຜນການໄປປະຕບິ ັດ.
6. ຕົກລົງແຕ່ງຕຶ້ັງຄະນະກວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜດິ ຊອບເດ່ືນີ ໂຮງຮຽນ.
7. ກອງປະຊຸມລງົ ຄະແນນສຽງຄດັ ເລອກເລຂາກາມະບານຊຸດໃໝ່ 4 ຄົນ.
- ອ. ຈ.................
- ອ. ຈ.................
- ອ. ຈ.................
- ອ. ຈ.................
ຂສ້ໍ ະເໜີ
90
• ສະເໜໃີ ຫຈ້ ດັ ຕັຶ້ງເຝກິ ແອບສລິ ະປະ, ກິລາ ປະຈາສະມາຊກິ ກາມະບານ.
• ສະເໜຄີ ະນະຮາກຖານກາມະບານຕດິ ຕາມ. ຮບັ ເອົາມະຫາຊົນຜູກ້ ້າວໜາ້ ຕ່ມື .
ຕອນທ້າຍອງປະຊຸມໄດ້ຮັບຟັງການໂອ້ລົມຂອງຄະນະຮາກຖານກາມະບານໂຮງຮຽນໃຫ້ຄາຄິດຄາເຫັນ ເຊິື່ງເພິື່ນ
ໄດ້ຊົມເຊີຍຜົນງານທີື່ປະຕິບດັ ໄດ້ໃນສົກຮຽນທີ່ືຜ່ານມາ ພ້ອມນັຶ້ນເພິື່ນໄດ້ແນະນາສັ່ງສອນໃຫ້ທຸກຄນົ ຮັກສາມູນເຊ້ອຶ
ຫ້າວຫັນ, ເປນັ ແບບຢາ່ ງໃນທຸກວຽກງານຂອງໂຮງຮຽນ, ດຸໝນ່ັ ຮາ່ ຮຽນໃຫເ້ ປັນທືຮີ່ ັກແພງ ແລະ ໄວເ້ ນອ້ຶ ເຊ່ືອໃຈຈາກ
ຄອູ າຈານ.
ກອງປະຊຸມອັດລງົ ເມອ່ື ເວລາ 10:45 ໂມງ ວັນທີ 15/11/05
ເລຂານຸການເຊນັ
ປະທານກອງປະຊຸມເຊນັ
3.5 ບັນທກຫຍ້ໍ
ການບັນທກຫຍ້ແໍ ມນ່ ການຈົດເອາົ ເນ້ອຶ ໃນສາຄັນຂອງເລ່ືອງຍາວມາຮຽບຮຽງໃໝໃ່ ຫ້ສ້ຶັນເຂົຶ້າໂດຍຕັດສ່ືິງທີ່ືບໍ່ສາ
ຄັນອອກແລ້ວຂຽນເປັນສານວນຂອງຕົນເອງ ແຕ່ບ່ໍໃຫ້ຄວາມໝາຍປ່ຽນໄປຈາກເດີມເຊັ່ນດຽວກັບການຫຍ້ໍຮູບໃຫຍ່ໃຫ້
ເປັນຮູບນ້ອຍ. ເມ່ືອເປັນຮູບນ້ອຍແລ້ວກຍັງຮັກສາລັກສະນະຄກັບຮບູ ໃຫຍ່. ການຫຍ້ໍເລ່ືອງໃດກຕາມເຮົາບໍ່ສາມາດການດົ
ເປນັ ກົດເກນຕາຍຕົວໄດ້ມັນອງີ ຕາມເນຶ້ອໃນຂອງເລອື່ ງນັນຶ້ .
ການບັນທກຫຍໍ້ ຈະມີປະສິດທິພາບພຽງໃດນັຶ້ນຂຶ້ນກັບຄວາມສາມາດຂອງການຟັງ, ການອ່ານ ແລະ ການຂຽນ
ບັນທກ. ໝາຍຄວາມວ່າຜູ້ບັນທກຫຍໍ້ຕ້ອງຮູ້ຈັກຟັງ ແລະ ອ່ານແລ້ວຈົດປະເດັນສາຄັນອອກມາຂຽນໂດຍອາໄສຫັກການ
ຂຽນໃຫກ້ ະທັດຮັດ ແຕ່ມີຄວາມໝາຍບຜໍ່ ດິ ຈາກເດມີ ໂດຍທວັ່ົ ໄປແລ້ວການບນັ ທກຫຍມໍ້ ີດັ່ງນຶີ້:
- ອ່ານ ຫ ຟງັ ເລື່ອງທ່ືຈີ ະຫຍໍດ້ ້ວຍຄວາມຕງ້ຶັ ໃຈ ຕອ້ ງຕງັ້ຶ ຄາຖາມເພ່ອື ຫາຄາຕອບຈາກການອ່ານ ຫ ຟງັ ວ່າ ເປັນເລື່ອງ
ຫຍັງ? ໃຜເຮດັ ຫຍງັ ? ຢ່ໃູ ສ? ເມື່ອໃດ ແລະ ໄດັຜົນຢ່າງໃດ?
- ຖ້າເປັນການອ່ານອາດທບົ ທວນ ແລະ ແຍກຕອນເພ່ອື ຄວາມເຂົຶ້າໃຈ ແຕ່ຖ້າແມນ່ ການຟັງ ກເຮັດໄດ້ໂດຍການທບົ
ທວນເລ່ອື ງທ່ືໄີ ດຟ້ ງັ ລາດບັ ຄວາມຄນໃໝ່.
- ນາເອົາໃຈຄວາມສາຄັນມາຮຽບຮຽງຄນໃໝ່ໃຫ້ເປັນເລື່ອງເລົ່ັາ. ຖ້າຫາກເປັນນິທານ, ໃນການບັນທກຈະບ່ໍມີຄາ
ແທນນາມບອກບູລຸດທີື່ 1 ແລະ ທີ 2 ມີແຕ່ບູລຸດທີ່ື 3 ເທົັ່ານັ້ຶນ ແຕ່ບໍ່ໃຊ້ສານວນເລື່ອງເດີມ ຄວນໃຊ້ ປະໂຫຍກ
ສນັ້ຶ ໆມີຄວາມໝາຍຈະແຈ້ງ ຖກຕອ້ ງຕາມໄວຍາກອນ.
- ກອ່ ນຈະບນັ ທກຫຍ້ໍ ຄວນຂຽນຫົວເລືອ່ ງເອາົ ໄວ້ໂດຍບອກໃຫຮ້ ວູ້ ່າ ບນັ ທກຫຍໍເ້ ລືອ່ ງຫຍງັ ? ວັນ ເດອນ ປໃີ ດ? ມີ
ຄວາມໝາຍຫຍງັ ແດ່ ? ການບັນທກຫຍໍ້ແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ ການບັນທກຫຍ້ໍເນຶ້ອຄວາມ ແລະ ບັນທກ
ຫຍ້ໍເນຶ້ອເລ່ອື ງ.
ກ. ການຂຽນຫຍ້ໍເນອ້ຶ ຄວາມ
ແມນ່ ການສັງລວມເນອຶ້ ໃນໂດຍຫຍຂ້ໍ ອງເລື່ອງໃດເລືອ່ ງໜງ່ື . ການຫຍ້ເໍ ນ້ອຶ ຄວາມແບ່ງອອກເປນັ 3 ປະເພດດັ່ງນຶ້ີ :
91
- ຂຽນຫຍ້ໍເນຶອ້ ຄວາມປະເພດບດົ ວັນນະຄະດີ ຄາຮອ້ ຍກອງ ເຊ່ັນ ໂຄງ, ສານ, ກອນ ແລະ ອນື່ ໆ.
- ຂຽນຫຍ້ໍເນຶ້ອຄວາມປະເພດບົດວັນນະຄະດີ ຄາຮ້ອຍແກ້ວ ແມ່ນການຂຽນຫຍໍ້ເນຶ້ອໃນທາມະດາເຊັ່ນ ບົດຄວາມ
ເລອ່ື ງສັຶ້ນ, ນທິ ານ, ຄາອະພປິ າຍ ແລະອ່ືນໆ.
- ຂຽນຫຍ້ໍເນ້ຶອຄວາມຈາກການຟັງເອີຶ້ນວ່າ "ສຸຕະນິພົນ" ໄດ້ແກ່ການຂຽນຫຍ້ໍຂ່າວ, ຄາສາພາດ,ຄາປາໄສ, ຂຽນ
ຫຍເ້ໍ ນຶ້ອຄວາມຈາກການສາມະນາຕາ່ ງໆ.
ຂ. ແບບຂຽນຫຍໍເ້ ນ້ຶອຄວາມ
ການຂ້ຶນຕົຶ້ນຂອງຄານາໜາ້ ຫ ຂຶ້ນຕ້ຶົນຫຍມ້ໍ ຫີ ກັ ການດ່ັງນ້ີຶ :
- ຖ້າເລື່ອງຂຽນຫຍ້ໍເປັນບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ເຊັ່ນ ໂຄງ, ກອນ, ກອນຮ່າຍ ຕ້ອງໄດ້ບອກປະເພດວັນນະຄະດີນຶ້ັນ
ເຊ່ນັ ຫົວຂບໍ້ ດົ , ຜ້ແູ ຕ່ງ, ທື່ມີ າຂອງບດົ ນ້ຶັນວ່າມາຈາກປມຶ້ ເລ່ືອງໃດ, ໜ້າທ່ເີື ທົາ່ັ ໃດ ເທາ່ົັ ທຮື່ີ ້ໄູ ດ.້
- ຫົວບົດວັນນະຄະດີປະເພດ...........ເລ່ືອງ.........ບົດຂອງ.........ຕອນທີ.............ຈາກປຶ້ມ..............ມີເນອຶ້
ຄວາມວາ່ ..........................
ບົດກອນ ຄິດເຖງິ ໄຊງ່ອນ
ໄດ້ຫາຍປມີ າແລ້ວ ທື່ເີ ຮົາຈາກໄກກັນ
ແຕ່ດວງໃຈຂອງຮຽມ ບ່ໍປຽ່ ນແປງພໜ້ອຍ
ອ້າຍຫາກຄອຍຫານ້ອງ ບມ່ໍ ວີ ນັ ຊປິ ນຸ ປຽບ
ຍ່ງືິ ກະສຽນປຽ່ ນເພີື່ມ ຍືິ່ງອວນອາ້ ຍຮັກນາງ
ພຫູ ວງອາດເກອ່ື ນກຶິງ້ ນາ້ ຂອງອາດເຂນີ ວັງ
ໄຊງ່ອນທາງວຽງຈັນ ຫ່າງໄກກນັ ແທ້
ແຕຫ່ າກດວງໃຈອາ້ ຍ ບມ່ໍ ີວນັ ຊເິ ຫນີ ຫ່າງ
ຄດິ ເຖິງນງົ ນາດນ້າງ ບ່ໍມີມ້ຶຈດຈາງ
ເຖິງວາ່ ຮອຍຕນີ ນາງ ຖກລົມເປັາ່ົ ສນູ ຫາຍ
ເຖິງວາ່ ປອຍຜມົ ນາງ ຖກແດດຝົນເຜາົ ລາ້ ງ
ເຖງິ ວາ່ ຕວົ ນາງນ້ອງ ຕົກເປັນຂອງຄນົ ອື່ນ
ຮບູ ຊົງນາງຢຄູ່ າ້ ງ ແກນ່ ຕາອ້າຍຢຊູ່ ຼຍູ າມ
ຖາ້ ນ້ອງຄດິ ຮອດອາ້ ຍ ໃຫຫ້ ຽວເບືງ່ິ ເດອນດາວ
ສອງແສງຕາຂອງເຮົາ ຊິພົບກັນຢູ່ເທິງຟາ້
ອາ້ ຍຫາກຍັງຄອຍຖາ້ ດວງໃຈນາງນັດບອ່ ນ
ເພື່ອໃຫ້ອ້າຍຈວບນອ້ ງ ພຽງດາ້ ມພາ່ ມະໂນ
ຕົວຢາ່ ງ
92
ຫຍ້ໍເນອຶ້ ຄວາມບດົ ກອນເລ່ືອງ "ຄິດເຖິງໄຊງ່ອນ" ຂອງ ສ. ບຸບຜານຸວົງ ຈາກປ້ຶມວາລະສານສຽງແຄນລາວ ສະບບັ
ທີ 2 ໜ້າທີ 18, 1992 ມເີ ນ້ອຶ ຄວາມວ່າ ນັກກະວີໄດຈ້ າກຄົນຮກັ ຂອງຕົນໄປຢຄູ່ ົນລະຫົນແຫ່ງ ເຖງິ ແມນ່ ວາ່ ຈະຢູ່ໄກກັນກ
ຕາມ ແຕພ່ າບແຫ່ງຄວາມຮັກຍງັ ຝັງແໜນ້ ຢ່ສູ ່ວນເລກິ ຂອງຫວົ ໃຈຕະຫອດເວລາ.
ຖາ້ ເລ່ືອງທີຫື່ ຍ້ເໍ ປນັ ປະເພດວັນນະຄະດຄີ າຮ້ອຍແກວ້ , ຕານານ, ບົດຄວາມ, ເລ່ອື ງສນ້ຶັ ຕາ່ ງໆ ຈະຂ້ຶນຕົ້ຶນດ້ວຍເລື່ອງ
ຫຍັງ? ໃຜເປັນຜູ້ແຕ່ງ? ຈາກປຶ້ມເລື່ອງໃດ? ໜ້າທີເທົັ່າໃດ? ມີຄວາມໝາຍເຖິງຫຍັງ? ຫຍ້ໍຄວາມເລື່ອງ...........ຂອງ
.........ຈາກ.........ໜາ້ ທີ...........ມີເນອ້ຶ ຄວາມວ່າ..............
ເລອ່ື ງ ຊາ້ ງກບັ ນກົ ຈອກຟາ້
ທີ່ືປ່າໄຜ່ແຫ່ງໜງື່ ມີນົກຈອກຜົວເມຍຄູ່ໜ່ືງເຮັດຮັງໃສ່ ຄັຶ້ງນັຶ້ນ ມີຊ້າງສານໂຕໜ່ືງພວມເລາະຊອກຫາກິນມາທາງ
ນັ້ຶນ. ນາງນົກຈອກຟ້າຢ້ານຊ້າງດງຮຽວໄຜ່ທີ່ືຮັງຂອງຕົນຢູ່ຈື່ງອ້ອນວອນຊ້າງວ່າ "ເຈົຶ້າກູຜູ້ປະເສີດທີື່ນີຶ້ເປັນບ່ອນອາໄສຂອງ
ພວກຂ້າພະເຈົ້າຶ ແລະ ເວລານຶ້ລີ ູກຂອງຂ້າພະເຈຶ້ົາກຍັງອອ່ ນນອ້ ຍບນິ ບ່ທໍ ນັ ໄດ້ ຂທານນາເຈຶົາ້ ກຢູ ່າດງຮຽວໄຜນ່ ທຶີ້ ອ້ ນ ກະລຸນາ
ຫີກໄປທາງອື່ນສາ" ຊ້າງໄດ້ຍິນນາງນົກຈອກຟ້າເວົ້ຶາດັ່ງນັນຶ້ ກອວດສະຫາວວ່າ ຕົນເອງມີກາລັງ ຕອບນາງ ນົກຈອກ ດ້ວຍ
ລກັ ສະນະຂັົມ່ ຂ່ແູ ບບຜ້ມູ ີອານາດວ່າ "ບະ໊ ! ອ່ືີນາງນົກນ້ອຍ ເຫດໃດມງຈື່ງມາເຮດັ ຮງັ ກີດຂວາງຢູບ່ ່ອນຫາກິນຂອງກູດ ທ່ືີປ່າ
ນີຶ້ແມ່ນເຂດແດນຂອງກູໝົດ ໃຜຈະມາສະແດງຄວາມໃຫຍ່ໂຕຢູ່ບ່ອນຫາກິນຂອງກູບໍໄ່ ດ້ເດັດຂາດ", ວ່າແລ້ວກເອົາງວງດງ
ຮຽວໄຜ່ທີືນ່ ົກກາລງັ ດງຮຽວໄຜ່ຢູ່ນຶ້ັນມາຍ່າຍຢີ ຽດລູກອ່ອນຂອງນາງແປກັບດິນແລ້ວໜີໄປ. ນາງນົກມີຄວາມເສົຶ້າໂສກເສຍ
ໃຈຫາຍຈື່ງໜ່ຽວວອນນົກຕົວຜູ້ວ່າ "ເຮັດຈັ່ງໃດເຮົາຈະແກ້ແຄ້ນສັດໂຫດຮ້າຍຕົວໃຫຍ່ນີ້ຶໄດ້" ນົກໂຕຜົວມີເຫັນເມຍທຸກ
ໂສກຄແນວນ້ັຶນຈງື່ ໄປເປິກສານາສຽ່ ວກາ ເລົ່າັ ເຫດການກ່ຽວກັບຄວາມໂຫດຮ້າຍຂອງຊາ້ ງຈຕົ ະຫອດ. ກາຈື່ງເວ້ົຶາອອຍໃຈ
ຜວົ ເມຍນົກຈອກ ແລະ ແນະນາວາ່ "ຄວນຫາທາງຕສ່ໍ ູ້ມນັ ເຮົາເອງກໍ່ຈະຊ່ວຍຈນົ ສຸດຄວາມສາມາດ", ວາ່ ແລ້ວກແນະນາໄປ
ຫາສ່ຽວກົບອີກ.
ເມື່ອເຖິງກົບ ເຂົາກເລ່ົັາສາເຫດໃຫ້ກົບຟັງ ພ້ອມທັງໃຫ້ສ່ຽວກົບຊ່ວຍເຫອ. ເມື່ອກົບໄດ້ຟັງດັງ່ ນັຶ້ນ ກົບກມີຄວາມ
ເຫັນໃຈຄູຜ່ ົວເມຍນກົ ຈອກເປນັ ອນັ ມາກ ແລວ້ ຈງື່ ເວ້າຶົ ໃຫກ້ າລງັ ໃຈວາ່ .
"ສຽ່ ວເອີຍ’’ ! ຊາ້ ງໂຕນ້ັຶນມັນອວດສະຫາວອ້າງໂຕວາ່ ມັນເປັນສັດໃຫຍ່ ແລະ ມີກາລງັ ຫາຍ, ໃຜບໍ່ອາດຕໍ່ສູ້ມັນໄດ້,
ມັນຈ່ືງມັກຂົັ່ມຂູ່ຜູ້ມີກາລັງນ້ອຍ ທີ່ືແທ້ນັຶ້ນຜູ້ມີກາລັງນ້ອຍ ຫ ບ່ໍມີກາລັງກຕາມ ແຕ່ມີພະຫຍາທີ່ືແຫມຄົມ ມີກົນອຸບາຍທື່ີ
ສະຫາດກສາມາດເອາົ ຊະນະຜູທ້ ມີື່ ີກາລັງໄດ້ດັງ່ ດຽ່ ວ ກບັ ເຕັົ່າເອາົ ຊະນະຄຸດນຶັ້ນແລ.
ກົບກເລົ່ັາເລື່ອງເຕົ່ັາກບັ ຄຸດແຂ່ງຂັນກັນໃຫນ້ ົກຈອກຟັງ ແລະ ກົບກຍັງເວ້ຶົາຕ່ໄໍ ປອີກວ່າ "ຄວາມສາມັກຄີລວມກາ
ລັງກັນຂອງສິງື່ ເລກັ ນ້ອຍ ກສາມາດເຮັດໃຫ້ວຽກງານທຸກຢາ່ ງຕ້ອງສາເລດັ ຜົນຕາມປະສົງ ຄກັບຫຍ້າທີ່ຝື ັ້ນຶ ກນັ ເປນັ ເຊອກກ
ສາມາດມັດຊ້າງສານທີ່ືມີກາລັງແຮງໄດ້ ອັນກາລັງແຮງໂຮມໝູ່ບ່ໍມີສິື່ງໃດຈະທາລາຍໄດ້ດອກສ່ຽວເອີຍ". ຫັງຈາກນັ້ຶນນົກ
ຈອກ, ກາ ແລະ ກົບຈ່ືງພາກັນໄປຫາແມງວັນຂຽວຜູ້ເປັນສ່ຽວອີກ ເມື່ອໄປເຖິງກເລົ່ັາທຸກຢ່າງໃຫ້ສ່ຽວແມງວັນຂຽວຟັງ
ແມງວັນຂຽວ ຈ່ືງເວົ້ຶາວ່າ "ດີແລ້ວສ່ຽວເອີຍ ! ຖ້າພວກເຮົາພ້ອມພຽງກັນ ກຕ້ອງປາບຊ້າງໂຕນັ້ຶນໄດ້ແທ້ ແຕ່ເຮົາຕ້ອງມີ
ອຸບາຍທີ່ືສະຫາດຈື່ງປາສະຈາກຄວາມວິບັດເສຍຫາຍໄດ້; ແລ້ວແມງວັນຂຽວຈື່ງຊັກນິທານນົກຍາງເຖົຶ້າມີອຸບາຍແຕ່ຂາດ
93
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
ເອກະສານປະກອບການສອນພາສາລາວ 2
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search