ປຶ້ມເອເລັກໂຕນິກ

ເອກະສານປະກອບການສອນ
ວຊິ າ: ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ອາຈານ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ

ສະຫງວນລຂິ ະສດິ ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
1

ເອກະສານປະກອບການສອນ
ວຊິ າ: ອເີ ລກັ ໂທນກິ

(ສາຫບັ ນກັ ສກຶ ສາຫກັ ສຸດ11+4 ສາຂາຟິຊກິ ສາດ ສອນໄດແ້ ຕ່ ມ1 ຫາ ມ7)

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
ກວດແກໂ້ ດຍ: ທ່ ານ ສຸລຈິ ນັ ທໍາມະວງົ ແສງ

ທ່ ານ ສຸທາໍ ຄາໍ ມະນວີ ງົ
ທ່ ານ ສໍາລານ ທະວທີ ງົ

ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ
(ສະຫງວນລຂິ ະສດິ )

a ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຄາໍ ນາໍ

ເພ່ ອເປັນການປັບປຸງຄຸນນະພາບການສກຶ ສາ ແລະ ປະສດິ ທພິ າບຂອງການຮຽນ-ການສອນໃນ
ລາຍວຊິ າ: ອເີ ລກັ ໂທນກິ ໂດຍເນນັ້ ໃສ່ ຫກັ ສູດໃໝ່ ການຮຽນ-ການສອນ ຟິຊກິ ສາດ ທ່ ີ ກະຊວງສກຶ ສາ ແລະ
ກລິ າທກິ ານ, ທ່ ຜີ ່ ານມາ ການຮຽນການສອນຍງັ ເຫນັ ວ່ າ ເອກະສານປະກອບການສອນໃນລາຍວຊິ ານີ້ ຍງັ
ຂາດ ແລະ ມເີ ນອ້ ໃນບ່ ໍພຽງພໍກບັ ຄວາມຕອ້ ງການເພ່ ອມາຮບັ ໃຊກ້ ານຮຽນ-ການສອນ. ຄູ-ອາຈານ ແລະ ນກັ
ສກຶ ສາຈາໍ ນວນຫວງຫາຍ ຍງັ ຂາດເອກະສານອາ້ ງອງິ , ຂາດເອກະສານເພ່ ອໃຊປ້ ະກອບການ ແລະ ຈາໍ ນວນ
ໜ່ ງກບໍ ່ ໍພຽງພໍກບັ ຄວາມຮຽກຮອ້ ງຕອ້ ງການທາງທາ້ ນຂໍມ້ ູນ,ຂ່ າວສານ... ເພ່ ອເປັນການສ່ ງົ ເສມີ ການຮຽນຮູ ້
ໃນການຮຽນທດິ ສະດີ ສມົ ທບົ ກບັ ການປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ກຄໍ ການເຮດັ ການທດົ ລອງໃນລາຍວຊິ າ, ເພ່ ອໃຫນ້ ກັ
ສກຶ ສາ ສາຍຮຽນຟິຊກິ ສາດໄດມ້ ເີ ອກະສານອ່ ານເພມີ້ ເຕມີ ເພ່ ອເປັນບ່ ອນອງິ ໃນການສກຶ ສາຫາຄວາມຮູໄ້ ດ້ .

ປ້ມ ເຫມັ້ ນໄີ້ ດພ້ ດັ ທະນາຈາກການຄວົ້ ຄວ້ າຂອງຂາ້ ພະເຈາົ້ ແລະ ອກີ ສ່ ວນໜ່ ງແມ່ ນການ
ປະກອບສ່ ວນຂອງນກັ ສກຶ ສາສາຍຮຽນຟິຊກິ ສາດ ຈາກການສກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າ ແລະ ປະສບົ ການໃນການ
ສດິ ສອນ ຂອງຂາ້ ພະເຈາົ້ ເອງ. ຮຽບຮຽງຂນ້ ເພ່ ອມາຮບັ ໃຊກ້ ານຮຽນ-ການສອນໃນລາຍວຊິ າ: ອເີ ລກັ ໂທນກິ
ເພ່ ອເຮດັ ໃຫຄ້ ູອາຈານ ແລະ ນກັ ສກຶ ສາໄດມ້ ຄີ ວາມສະດວກ, ມເີ ອກະສານເພມີ້ ເຕມີ ເພ່ ອປະກອບເຂາົ້ ໃນ
ການຮຽນ-ການສອນ ໃນການພດັ ທະນາອາຊບີ ຄຂູ ອງຕນົ .

ຫວງັ ຢ່ າງຍ່ ງີ ວ່ າ ຄູ-ອາຈານ ແລະ ພາກສ່ ວນອ່ ນໆ ຫາກພບົ ເຫນັ ບນັ ຫາໃດ ທ່ ີບ່ ໍເໝາະສມົ ,
ສອດຄ່ ອງ ແລະ ບ່ ໍທັນລະອຽດເທ່ ົາທ່ ີຄວນ. ໃຫທ້ ່ ານປະກອບເພີມ້ ເຕີມ ແລະ ຊ່ ວຍປັບປຸ ງເພ່ ອເຮັດ
ເອກະສານປະກອບການສອນລາຍວຊິ າ: ອເີ ລກັ ໂທນກິ ຂອງຂາ້ ພະເຈາົ້ ເຫມັ້ ນສີ້ ມົ ບູນ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບ
ສູງຂນ້ .

ທ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄູປາກເຊ,ວນັ ທີ 6 ເດອນ ມຖິ ຸນາ ປີ 2017
ຜູຮ້ ຽບຮຽງ

ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

2 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ສາລະບານ

ບດົ ທີ 1 : ຄວາມກາ້ ວໜາ້ ທາງດາ້ ນ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ............................................................1
ບດົ ທີ 2 : ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ແທກອະແນກປະສງົ (Multimerter)........................................11
ບດົ ທີ 3 : ຫອດອເິ ລກັ ໂທຣນກິ ແລະ ສນັ ຍາລກັ ...............................................................27
ບດົ ທີ 4 : ໝແໍ້ ປງໄຟຟາ້ ( Transformer ).....................................................................52
ບດົ ທີ 5 : ຄວາມຮູເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ ຽວກບັ ທາດເຄ່ ງີ ຊກັ ນາໍ ........................................................ ..59
ບດົ ທີ 6 : ໄດໂອດ (Diode)......................................................................................66
ບດົ ທີ 7 : ຄວາມຮູທ້ ່ ວົ ໄປກ່ ຽວກບັ ທຣານຊດິ ເຕ.ີ ...............................................................77
ບດົ ທີ 8 : ວງົ ຈອນຂະຫຍາຍຄວາມຖ່ ຕີ ່ ໍາ.........................................................................90
ບດົ ທີ 9 : ເຄ່ ອງວທິ ະຍຸກະຈາຍສຽງ............................................................................104
ບດົ ທີ 10 : ຄວາມຮູເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ ຽວກບັ ໂທລະທດັ ............................................................129

1 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ບດົ ທ1ີ :

ຄວາມກາ້ ວໜາ້ ທາງດາ້ ນ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ

ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເປັນວທິ ະຍາການໃຫມ່ ທ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃນຕອນຕນົ້ ຂອງສະຕະວດັ ທີ 20 ນປີ້ ະຈບຸ ນັ ອີ
ເລກັ ໂທຣນກິ ນບັ ມນ້ ບັ ໄດຮ້ ບັ ການຄນົ້ ຄວ້ າ ແລະ ພດັ ທະນາໃຫຈ້ ະເລນີ ກາ້ ວຫນາ້ ໄປຢ່ າງວ່ ອງໄວ ແລະ ບ່ ໍຢຸດ
ຢັງ້ , ກ່ ໍຍອ້ ນວ່ ານກັ ວທິ ະຍາສາດໄດຫ້ ງີ ເຫນັ ບດົ ບາດຄວາມສໍາຄນັ ຂອງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃນອະນາຄດົ ເຊ່ ງິ
ມະນຸດຈະໄດເ້ ພ່ ງິ ພາອາໃສ ແລະ ນໍາໃຊເ້ ຄ່ ອງຈກັ ເຄ່ ອງມຕ່ າງໆທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຢ່ າງຫວງຫາຍຈ່ ງຶ ໄດໃ້ ຫ້
ຄວາມສນົ ໃຈສກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າ ແລະ ວໄິ ຈຕະຫອດເຖງິ ການທດົ ລອງຕວົ ຈງິ ຫາຍດາ້ ນກ່ ຽວກບັ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ
ກ່ ເໍ ປັນໄປຢ່ າງກວາ້ ງຂວາງ, ເຊ່ ງິ ຜນົ ງານຂອງການຄນົ້ ຄວ້ າວໄິ ຈ ແລະ ທດົ ລອງດ່ ງັ ກ່ າວກ່ ໄໍ ດປ້ ະກດົ ອອກມາສ່ ູ

ສາຍຕາຂອງມວນມະນດຸ ໃນປະຈບຸ ນັ ຢ່ າງກວາ້ ງຂວາງ.
ຫງັ ຈາກທ່ ມີ ກີ ານຄນົ້ ພບົ ທາດເຄ່ ງິ ຊກັ ນາ (Semi-conductor) ກ່ ໄໍ ດນ້ ໍາໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນການຜະລດິ ໄດ

ໂອດ (Diode) ແລະ ທຣານຊສິ ເຕີ (transistor) ທ່ ມີ ຂີ ະຫນາດນອ້ ຍກະທດັ ຮດັ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບສູງ
ກວ່ າຫອດສູນຍາກາດຫາຍເທ່ າົ , ເຊ່ ງິ ເປັນຜນົ ເຮດັ ໃຫເ້ ຄ່ ອງໃຊທ້ າງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຕ່ າງໆ ໄດມ້ ຂີ ະຫນາດ
ນອ້ ຍລງົ ສ່ ວນຄຸນະພາບແມ່ ນດຂີ ນຶ້ ຫາຍເທ່ າົ ເຮດັ ໃຫກ້ ານນໍາໃຊໄ້ ດສ້ ະດວກສະບາຍ ແລະ ມຈີ າໍ ນວນຜູນ້ ຍິ ມົ
ໃຊກ້ ່ ໍຫາຍຂນຶ້ ເລອ້ ຍໆ. ໄອຊີ (I.C) ຊະນດິ ຕ່ າງໆກ່ ຖໍ ກຜະລດິ ຂນຶ້ ດວ້ ຍຂະຫນາດ, ຮູບຮ່ າງອນັ ນອ້ ຍໆ ແຕ່ ມີ
ຄຸນນະພາບສູງຫາຍ, ໂດຍເຮດັ ໃຫເ້ ຄ່ ອງໃຊທ້ າງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃນຊີວດິ ປະຈໍາວນັ ແຜ່ ຂະຫຍາຍຫາຍ
ຈນົ ກະທງັ້ ເກອບເວາົ້ ໄດວ້ ່ າທຸກໆຫງັ ຄາເຮອນຈະມເີ ຄ່ ອງໃຊທ້ າງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຢ່ າງໃດຢ່ າງຫນ່ ງຶ ຫ ຫາຍຢ່ າງ
ໄວໃ້ ຊໃ້ ນຊວີ ດິ ປະຈໍາວນັ ຂອງຕນົ ເຊ່ ງິ ເປັນປັດໃຈອນັ ສໍາຄນັ ຂອງມວນມະນຸດເຊ່ ນັ : ເຄ່ ອງຮບັ ວທິ ະຍ,

ໂທລະສັບ, ໂທລະເລກ, ໂທລະສານໄດໃ້ ຫຄ້ ວາມບັນເທງິ , ຮບັ ຂ່ າວສານຕ່ າງໆ ແລະ ອໍານວຍຄວາມ
ສະດວກສະບາຍໃນການຕດິ ຕ່ ໍສ່ ສານທາງໄກ ແລະ ໃກ.້ ນອກຈາກເຄ່ ອງໃຊພ້ າຍໃນຄອບຄວົ ແລວ້ ຢ່ ູຕາມ
ຖະຫນນົ ຫນົ ທາງ ເຮາົ ກ່ ຈໍ ະເຫນັ ໄຟຈາລະຈອນ ແລະ ໄຟສນັ ຍານຕ່ າງໆກ່ ລໍ ວ້ ນແຕ່ ໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເປັນ
ເຄ່ ອງຄວບຄຸມທງັ ນນັ້ .

ຜນົ ຂອງການພດັ ທະນາໄອຊຕີ ່ າງໆໄດສ້ ່ ງົ ຜົນສະທອ້ ນໃຫກ້ ານພດັ ທະນາອຸ ດສາຫະກໍາກາ້ ວຂນຶ້ ,
ການສ່ ສານການຄວບຄຸມອຸດສາຫະກາໍ ແລະ ຄອມພວິ ເຕກີ ່ ໍໄດຂ້ ະຫຍາຍຕວົ ແລະ ຜະລດິ ຕ່ ໍມາຢ່ າງວ່ ອງໄວ.
ໃນປະຈບຸ ນັ ຄອມພວິ ເຕມີ ຄີ ວາມສາມາດປະຕບິ ດັ ຄາໍ ສ່ ງັ ໄດໄ້ ວກວ່ າສບີ ລາ້ ນຄາໍ ສ່ ງັ ໃນເວລາ 1 ວນິ າທ.ີ

ໃນທຸກວນັ ນີ້ ຖວ່ າເປັນເລ່ ອງທໍາມະດາທ່ ເີ ຮາົ ສາມາດຮບັ ສນັ ຍານໂທລະທດັ ເພ່ ອຊມົ ລາຍການຖ່ າຍ
ທອດສດົ ລາຍການຕ່ າງໆຈາກທຸກແຫ່ ງໃນທ່ ວົ ໂລກ ຫ ຈາກເຄ່ ອງສ່ ງົ ສນັ ຍານຢ່ ູນອກໂລກທ່ ຢີ ່ ູຫ່ າງໄກອອກ
ໄປ. ນບັ ລາ້ ນໆໄມໃນອະວະກາດ ເຊ່ ງິ ເປັນໄລຍະທາງແມ່ ນແຕ່ ແສງສະຫວ່ າງ ກ່ ໍຕອ້ ງໃຊເ້ ວລາເດນີ ທາງເຖງິ
ສອງ ຊ່ ວົ ໂມງ.

ຜນົ ສໍາເລດັ ດ່ ງັ ກ່ າວຈະເປັນໄປບ່ ໍໄດເ້ ລຍີ ຖາ້ ປາສະຈາກອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຊນັ້ ຍອດ, ທ່ ຜີ ່ ານ
ໄລຍະແຫ່ ງການພດັ ທະນາເປັນລໍາດບັ . ການທ່ ມີ ລີ ະບບົ ສ່ ສານທ່ ກີ າ້ ວຫນາ້ ແລະ ການທ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດ
ຜະລດິ ຄອມພວິ ເຕຄີ ວາມໄວສູງໄດໃ້ ນລາຄາຖກ. ດ່ ງັ ທ່ ເີ ປັນຢ່ ູໃນປະຈບຸ ນັ ນີ້ ເຮດັ ໃຫອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດ້
ສອດແຊກເຂາົ້ ໄປມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ ໍທຸກຄນົ ໃນສງັ ຄມົ ແລະ ມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ ໍເຄ່ ອງມເຄ່ ອງໃຊເ້ ກອບທຸກຊະນດິ ໃນ
ທຸກສະຖານທ່ ,ີ ທຸກວນິ າທີ ເຊ່ ນັ : ໃນວຽກງານອຸດສາຫະກໍາຕ່ າງໆ, ລະບບົ ຂນົ ສ່ ງົ , ລະບບົ ສ່ ສານ, ລະບບົ

1 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮກັ ສາຄວາມປອດໄພ, ລະບບົ ຄວບຄຸມພະລງັ ງານ, ລະບບົ ເຄ່ ອງມແພດ, ລະບບົ ເຄ່ ອງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ໃນເຮອນ
ແລະ ອ່ ນໆ. ເຊ່ ງິ ລວ້ ນແຕ່ ເປັນສ່ ງິ ຈາໍ ເປັນທ່ ບີ ່ ອໍ າດຈະຢອ້ ນກບັ ໄປໃຊເ້ ຄ່ ອງມແບບເກ່ າົ ແກ່ ເຊ່ ນັ ໃນອະດດີ ຜ່ ານ

ມາໄດ.້
ການຄນົ້ ຄວ້ າວທິ ະຍາສາດທາງດາ້ ນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ນຍີ້ ງັ ຈະສບຕ່ ເໍ ຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ສ່ ງີ ແປກໆໃຫມ່ ຂນຶ້ ໄດ້

ອກີ ຫາຍຢ່ າງ ແລະ ນບັ ວນັ ວຊິ າການທາງດາ້ ນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຈະເຮດັ ໃຫນ້ ຍິ າຍວທິ ະຍາສາດທ່ ມີ ຜີ ູຂ້ ຽນຂນຶ້
ໃນອະດດີ ນນັ້ ກາຍເປັນຄວາມຈງິ ຂນຶ້ ໄດ.້

I. ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາຂອງອເີ ລກັ ໂທຮນກີ ໂດຍຫຍໍ້
ວຊິ າອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເປັນວຊິ າທ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ມາບ່ ໍທນັ ດນົ ນານພໍເທ່ າົ ໃດ ແລະ ກໍເປັນການຍາກທ່ ຈີ ະ

ຮຽນຮູວ້ ຊິ ານເີ້ ລມີ້ ຕນົ້ ຢ່ ູຈດຸ ໃດ. ໃນຂະນະດຽວກນັ ມສີ ອງເຫດການເກດີ ຂນຶ້ ໃນໄລຍະຕນົ້ ຂອງສດັ ຕະວດັ ທີ
20 ນ,ີ້ ເຊ່ ງິ ເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົ ສນົ ໃຈໃນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຫາຍຂນຶ້ .

ເຫດການທໍາອດິ ເກດີ ຂນຶ້ ໃນປີ ຄສ 1901 ທ່ ານ ມາໂຄນີ້ (Marconi) ໄດສ້ ່ ງົ ຂ່ າວສານຂາ້ ມມະຫາ
ສະຫມຸດອດັ ລງັ ຕກິ , ໂດຍການໃຊໂ້ ທລະເລກແບບບ່ ມໍ ສີ າຍ (Wireless telegraphy) ເຊ່ ງິ ໃນປັດຈບຸ ນັ ເອນີ້

ວ່ າ: ວທິ ະຍຸ (Radio).
ເຫດການທສີ ອງເກດີ ຂນຶ້ ໃນປີ ຄ ສ 1906 ດຟີ ໍເຣດຊ (Deforest) ໄດຜ້ ະລດິ ຫອດສູນຍາກາດ

ໃຊໃ້ ນດາ້ ນເອີລີໂອ (Audion vacuum tube) ແລະ ກ່ ໍໄດນ້ າຫອດນມີ້ າທາການປັບປຸ ງໃນສ່ ວນຂອງ
ອຸປະກອນທ່ ບີ ່ ມໍ ສີ າຍ.

ເຫດການທ່ ີສໍາຄັນໃນປີ ຄ ສ 1906 ທ່ ານປີກກາດ(Pickard)ໄດໃ້ ຊເ້ ຄ່ ອງ (Crystal radio
detector) ເປັນເຄ່ ອງທໍາອດິ , ຊ່ ງຶ ເປັນການປັບປຸງລະບບົ ທ່ ມີ ຢີ ່ ູໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ ເຮດັ ໃຫວ້ ທິ ະຍຸ (Radio) ແລະ ອີ
ເລກັ ໂທຣນກິ ເປັນທ່ ຮີ ູຈ້ ກັ ກນັ ຫາຍຂນຶ້ , ເຫດການອກີ ຢ່ າງຫນ່ ງຶ ມກີ ານແນະນໍາການໃຊ້ ເຊມຄີ ອນດກັ ເຕີ
(Semiconductor) ຄ: ໜ່ າງມະນີ (Crystal) ເຊ່ ງິ ເປັນວດັ ຖຸທ່ ມີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕ່ ອໍ ະນາຄດົ ຂອງວຊິ າໃຫມ່ ໆ
ເຊ່ ນັ : ວທິ ະຍຸ ແລະ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຕ່ າງໆ.

ວິທະຍຸ ທາງການຄາ້ ມີຂຶນ້ ໃນປີ ຄ.ສ 1920 ຢ່ ູທ່ ີຟິດທເບີກເພັນຊີວາເນຍ (Pennsylvania)
ໂທລະພາບ (T V) ໃນທາງການຄາ້ ໄດເ້ ລ່ ມີ ປະມານ ຄ.ສ 1946 ເຄ່ ອງຮບັ ໂທລະພາບມຄີ ວາມສບັ ຊອ້ ນຫາຍ
ເມ່ ອທຽບກບັ ວທິ ະຍຸ , ອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂຕນກິ ອ່ ນໆ ແລະ ຫອດສູນຍາກາດໄດນ້ ໍາມາປັບປຸ ງອຸປະກອນອີ
ເລກັ ໂຕຣນກິ ໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ , ເຄ່ ອງຄອມພວິ ເຕທີ ່ ໃີ ຊຫ້ ອດສູນຍາກາດເຄ່ ອງທາໍ ອດິ ສາ້ ງຂນຶ້ ໃນປີ ຄ.ສ 1943 ຢ່ ູທ່ ີ
ມະຫາວທິ ະຍາໄລເພນັ ຊວີ າເນຍ, ເລ່ ມີ ມກີ ານຜະລດິ ເພ່ ອການຄາ້ ແຕ່ ເຄ່ ອງທໍາອດິ ມຂີ ະຫນາດໃຫຍ່ , ລາຄາ
ແພງ ແລະ ມຄີ ວາມຮອ້ ນຫາຍອນັ ເນ່ ອງມາຈາກການໃຊ້ ຫອດສູນຍາກາດຫາຍຕວົ , ອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂຕນກິ

ດ່ ງັ ກ່ າວ ໃຊບ້ ່ ໍໄດດ້ ີ ແລະ ເປເ້ ພໄວ ນກັ ວທິ ະຍາ ສາດຮູວ້ ່ າ ຕອ້ ງໃຊຫ້ ອດສູນຍາກາດສາລບັ ອຸປະກອນຕ່ າງໆ
ແຕ່ ຕອ້ ງການອຸ ປະກອນທ່ ມີ ປີ ະສດິ ທິ ພາບຕອ້ ງໃຊໜ້ ່ າງມະນີ (Crystal) ນກັ ວທິ ະຍາສາດບ່ ໍສາມາດສາ້ ງ
ໜ່ າງມະນທີ ່ ມີ ຄີ ວາມບລໍ ສິ ຸດ ພຽງພກໍ ບັ ອຸປະກອນນນັ້ . ໃນປີ ຄ.ສ 1947 ນກັ ວທິ ະຍາສາດໄດຜ້ ະລດິ ທຣານ
ຊສິ ເຕີ ໄດສ້ ໍາເລດັ ແລະ ສບຕ່ ໍພດັ ທະນາຂນຶ້ ມາເລອ້ ຍໆ ແລະ ໃນປັດຈບຸ ນັ ຖກນາໃຊແ້ ທນຫອດສູນຍາກາດ
ເຊ່ ງິ ເຮດັ ໃຫ້ (Solid state) ໄດກ້ າຍມາເປັນທ່ ຮີ ູຈ້ ກັ ກນັ ຢ່ າງກວາ້ ງຂວາງ.

ວງົ ຈອນໂຊລດິ ສະເຕດ ມຂີ ະຫນາດນອ້ ຍແຕ່ ມປີ ະສດິ ທພິ າບດີ ແລະ ມຄີ ວາມເຊ່ ອຖໄດ້ ແຕ່
ນກັ ວທິ ະຍາສາດຍງັ ຄງົ ບ່ ໍພໍໃຈໃນສ່ ງິ ເຫ່ າົ ນ,ີ້ ເຖິງວ່ າການໃຊອ້ ຸ ປະກອນຈະສະດວກສະບາຍ ແລວ້ ກໍຕາມ.
ດ່ ງັ ນນັ້ ,ຈ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫທ້ ່ ານແຈກັ ກບີ າຍ (Jackilby) ໄດພ້ ດັ ທະນາມາເປັນວງົ ຈອນລວມ ຫ ເອນີ້ ວ່ າ: ວງົ ຈອນ
ໄອຊໃີ ນປີ ຄ.ສ 1958. ໄອຊເີ ປັນອຸປະກອນຫາຍຊະນດິ ທ່ ສີ ະຫບັ ສບັ ຊອ້ ນ ລງົ ໃນຖານທ່ ວົ ໄປ ແລະ ມກີ ານ
ພດັ ທະນາເລອ້ ຍໆຈນົ ມຂີ ະຫນາດນອ້ ຍລງົ ແລະ ລາຄາຖກ.

2 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ໄອຊຖີ ກນໍາໃຊໃ້ ນການຜະລດິ ອາວຸ ດລະເບດີ ແລະ ປະຈບຸ ນັ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດນ້ າໄປປະຍຸກໃນ
ຫາຍໆດາ້ ນ. ເຊ່ ງິ ຜດິ ກບັ ສະໄຫມກ່ ອນທ່ ນີ ໍາໄປໃຊກ້ ບັ ວທິ ະຍຸພຽງຢ່ າງດຽວ. ທຸກວນັ ນີ້ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດ້
ເຂາົ້ ເປັນພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ຂອງສງັ ຄມົ , ການຄາ້ . ດ່ ງັ ນນັ້ ມະນຸດເຮາົ ກໍາລງັ ກາ້ ວເຂາົ້ ສ່ ູຍຸກຂອງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຫ
ວ່ າ: ຍຸກໄອຊທີ ີ (ICT).
II. ຄວາມໝາຍຂອງອເີ ລກັ ໂທຮນກີ

ເມ່ ອເລ່ ມີ ສກຶ ສາວຊິ າອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເຮາົ ຕອ້ ງຕງັ້ ຄາໍ ຖາມໆຕນົ ເອງວ່ າ ຕວົ ເຮາົ ເອງຮູຈ້ ກັ ຄາວ່ າອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ພຽງໃດ ແລະ ຈາກການທ່ ໄີ ດຮ້ ູຈ້ ກັ ອຸປະກອນເຄ່ ອງມ, ເຄ່ ອງໃຊທ້ າງໄຟຟາ້ , ເຮາົ ຄງົ ຮູຄ້ າໍ ວ່ າ: ອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ໆຕອ້ ງມຄີ ວາມສໍາພນັ ກບັ ໄຟຟາ້ . ເພາະວ່ າອຸປະກອນທຸກຊະນດິ ເຊ່ ນັ : ວທິ ະຍຸ , ໂທລະພາບ ແລະ
ອ່ ນໆຕອ້ ງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ທງັ ຊນິ້ . ແຕ່ ຢ່ າງໄດກ້ ໍດອີ ຸປະກອນ ແລະ ເຄ່ ອງມີ ທຸກໆຊະນດິ ທ່ ໃີ ຊໄ້ ຟຟາ້ ບ່ ໍຈາເປັນຈະ
ຕອ້ ງແມ່ ນອຸປະກອນ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ . ເຄ່ ອງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ທ່ ເີ ຮາົ ຮູຈ້ ກັ ແລະ ໃຊເ້ ລອ້ ຍໆໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ເຊ່ ນັ :
ເຕາົ ໄຟຟາ້ , ວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ, ເຕາົ ລດີ , ພດັ ລມົ , ເຄ່ ອງຂະຫຍາຍສຽງ, ຈກັ ຄດິ ໄລ່ , ຄອມພວີ ເຕີ ແລະ
ອ່ ນໆ ເຮົາສາມາດແຍກອອກໄດວ້ ່ າ ເປັນອຸ ປະກອນໄຟຟ້າເຊ່ ັນ: ເຕົາໄຟຟ້າ, ເຕົາລີດ, ພັດລົມ, ແລະ
ອຸປະກອນເອເຫກັ ໂທນກິ ເຊ່ ນັ : ວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ, ເຄ່ ອງຂະຫຍາຍສຽງ ເມ່ ອຮອດຈດຸ ນອີ້ າດສງົ ໄສອກີ ວ່ າ

ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຄວບຄຸມໄປພຽງໄດ.້

ໃນການສກຶ ສາວຊິ າໄຟຟາ້ ເຮາົ ຈະຮູກ້ ່ ຽວກບັ ປະກດົ ການ ແລະ ການໃຊໄ້ ຟຟາ້ ໂດຍເລງັ ໃສ່ ກໍາລງັ ງານ
ແລະ ພະລງັ ງານເຊ່ ນັ : ເຕາົ ລດີ ເປັນອຸປະກອນໄຟຟາ້ ເນ່ ອງຈາກເຕາົ ລດີ ໄຟຟາ້ ໃຊ້ ພະລງັ ງານໃນການເຮດັ ໃຫ້
ເກດີ ເປັນຄວາມຮອ້ ນ ໃນຂະນະດຽວກນັ ເຕາົ ໄຟຟ້າເປັນອຸ ປະກອນໄຟຟາ້ ທ່ ີປ່ ຽນພະລງັ ງານໄຟຟ້າເປັນ
ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ ເພ່ ອໃຊໃ້ ນການຫູງ-ຕມົ້ , ດ່ ງັ ນນັ້ ເຕາົ ໄຟຟາ້ ຈ່ ງຶ ເປັນອຸປະກອນໄຟຟາ້ ສະຫຸບໄດວ້ ່ າ :
ການສກຶ ສາກ່ ຽວກບັ ວຊິ າໄຟຟາ້ ຈະເນນັ້ ຫນກັ ໄປທາງການນາໍ ເອາົ ພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ມາໃຊເ້ ປັນປະໂຫຍດຈດຸ ມຸງ້
ຫມາຍຫກັ ຈະຢ່ ູທ່ ພີ ະລງັ ງານໄຟຟາ້ ນນັ້ ເຊ່ ນັ : ໃນວຊິ າໄຟຟາ້ ນກັ ຮຽນຈະໄດຮ້ ຽນເຖງິ ການເດນີ ສາຍໄຟຟາ້ ໃນ
ເຮອນ, ການຕ່ ດໍ ອກໄຟໃຫຮ້ ່ ຸ ງ. ການທາໍ ງານຂອງເຄ່ ອງກາໍ ເນດີ ໄຟຟາ້ , ມເໍ ຕໄີ ຟຟາ້ ເປັນຕນົ້ .

ສ່ ວນໃນວຊິ າເອເຫກັ ໂຕນກິ ນນັ້ ຈດຸ ມຸງ້ ຫມາຍຂອງການສກຶ ສາຢ່ ູທ່ ຜີ ນົ ຂອງສນັ ຍານໄຟຟາ້ ເຊ່ ງິ ຄາວ່ າ
ສນັ ຍານນມີ້ ຂີ ອບເຂດກວ້ າງຂວາງຫາຍ. ວທິ ະຍຸເປັນອຸປະກອນທາງເອເຫກັ ໂຕນກິ ທ່ ີ ຮບັ ຄນ້ ສນັ ຍານແມ່
ເຫກັ ໄຟຟາ້ ຈາກອາກາດ ແລວ້ ປ່ ຽນຮູບເປັນສນັ ຍານໄຟຟ້າຈາກນນັ້ ຈ່ ງຶ ຂະຫຍາຍສນັ ຍານແລວ້ ປ່ ຽນຮູບ
ສນັ ຍານເປັນສຽງທ່ ເີ ຮາົ ໄດຍ້ ນິ , ເຄ່ ອງຄອມພວີ ເຕເີ ປັນອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໂດຍປອ້ ນຂໍມ້ ນູ ຕວົ ເລກ ຫ
ຄໍາສ່ ງັ ເຂາົ້ ໄປແລວ້ ເຄ່ ອງຄອມພວີ ເຕີ ຈະປ່ ຽນຂໍມ້ ູນນນັ້ ໃຫເ້ ປັນສນັ ຍານໄຟຟາ້ ແລວ້ ຜ່ ານກາມະວທິ ກີ ານ
ຄໍານວນໃນຮູບແບບຂອງສນັ ຍານຜນົ ໄດຮ້ ບັ ສະແດງອອກເປັນຕວົ ຫນງັ ສ ຫ ຕວົ ເລກອກີ ຄງັ້ ຫນ່ ງຶ ສນັ ຍານ
ໄຟຟາ້ ຈ່ ງິ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫາຍຕ່ ໍການສກຶ ສາວຊິ າອເີ ລກັ ໂທຣນກິ .

ສະຫຸບແລວ້ ອເີ ລກັ ໂທຮນກີ ແມ່ ນເຄ່ ອງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ທ່ ທີ ນັ ສະໃໝເກອບທຸກຊະນດີ ເຊ່ ນັ : ຄອມພວິ ເຕີ້
, ໂທລະສບັ , ໂທລະທດັ , ...ແຕ່ ກບໍ ່ ໄໍ ດໝ້ າຍເຖງິ ເຄ່ ອງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ທຸກຊະນດິ ເຊ່ ນັ : ເຕາົ ລດີ , ດອກໄຟຟາ້ , ພດັ
ລມົ ສ່ ງີ ເຫ່ າົ ນບີ້ ່ ໍແມ່ ນອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຍອ້ ນວ່ າອຸປະກອນເຫ່ າົ ນພີ້ ຽງແຕ່ ໃຊພ້ ະລງັ ງານໄຟຟາ້ ເພ່ ອຶ
ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ເປັນພະລງັ ງານອ່ ນຕາມຄວາມຕອ້ ງການຂອງຄນົ ເຊ່ ນັ : ດອກໄຟຟາ້ ປ່ ຽນພະລງັ ງງານໄຟຟາ້ ມາ

ເປັນພະລງັ ງານແສງສະຫວ່ າງ, ເຕາົ ລດີ ພຽງແຕ່ ປ່ ຽນພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ມາເປັນພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ ແລະ ພດັ

3 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ລມົ ກຄໍ ກນັ ພຽງແຕ່ ປ່ ຽນພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ມາເປັນພະລງັ ງານກນົ ລະສາດ ເພ່ ອເຮດັ ໃຫໃ້ ບພດັ ປ່ ິນ ແລະ ມແີ ຮງ
ລມົ ພດັ ເຮດັ ໃຫເ້ ຮາົ ເຢັນສະບາຍ. ສ່ ວນວທິ ະຍຸ,ໂທລະພາບ,ຈກັ ຄດິ ໄລ່ ,ຄອມພວິ ເຕີ ແລະ ໂທລະສບັ ນນັ້
ແມ່ ນເຮາົ ສາມາດຈດັ ເຂາົ້ ເປັນອຸປະກອນທາງອເີ ລກັ ໂທນກິ ໄດ້ ຍອ້ ນວ່ າ ເຄ່ ອງໃຊເ້ ຫ່ າົ ນີ້ ນອກຈາກຈະນາໃຊ້
ພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ແລວ້ ພວກມນັ ຍງັ ມຄີ ວາມສາມາດພເິ ສດໃນການຮບັ ສ່ ງົ ,ປ່ ຽນ ຫ ຂະຫຍາຍຄນ້ ສນັ ຍານ
ຕ່ າງໆຕາມໜາ້ ທ່ ຂີ ອງແຕ່ ລະອຸປະກອນ.

ຮູບທ1ີ .1 : ເຄ່ ອງໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ

III. ຄວາມຈາໍ ປັນທ່ ຕີ ອ້ ງຮຽນຮູ ້ ອເີ ລກັ ໂທຮນກີ
ເຖງິ ວ່ າປະເທດເຮາົ ເປັນປະເທດດອ້ ຍພດັ ທະນາ, ພນ້ ຖານເສດຖະກດິ ແມ່ ນອງີ ໃສ່ ກະສກິ າໍ ແຕ່ ການ

ພດັ ທະນາປະເທດຈະເປັນຈດຸ ເປົ້າຫມາຍຈາໍ ເປັນຈະຕອ້ ງພດັ ທະນາທາງດາ້ ນອຸດສະຫະກໍາ ພອ້ ມກບັ ການ
ພດັ ທະນາກະສກິ ໍາ, ການພດັ ທະນາອຸ ດສະຫະກໍາຈະເປັນຜນົ ໃຫປ້ ະຊາກອນມວີ ຽກ ເຮດັ ງານທາເພ່ ອທດົ
ແທນການສ່ ງັ ຊສ້ ນິ ຄາ້ ນໍາເຂາົ້ ເປັນການປະຢັດເງນິ ຕາຕ່ າງປະເທດ, ເປັນຜນົ ເຮດັ ໃຫຊ້ ວີ ດິ ການເປັນຢ່ ູຂອງ
ປະຊາຊນົ ດຂີ ນຶ້ .

ເມ່ ອສງັ ເກດກດິ ຈະກໍາຂອງອຸດສະຫະກໍາ ຈະເຫນັ ໄດວ້ ່ າເອເຫກັ ໂຕນກິ ມຄີ ວາມຈາເປັນທ່ ຕີ ອ້ ງໃຫ້
ມກີ ານພດັ ທະນາດວ້ ຍເຄ່ ອງມອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃຫທ້ ນັ ສະໄຫມຂນຶ້ ເຖງິ ວ່ າຈະມຢີ ່ ູແລວ້ ຫາຍຢ່ າງກ່ ໍຕາມ, ບ່ ໍວ່ າ
ຈະເປັນຊະນດິ ທ່ ໃີ ຫຍ ຫ ຊບັ ຊອ້ ນພຽງໃດແຕ່ ກ່ ຕໍ ອ້ ງປະຕບິ ດັ ຕາມຫກັ ການພນ້ ຖານຂະແຫນງຫນ່ ງຶ .

ຖາ້ ຫາກເຂາົ້ ໃຈພນ້ ຖານເລ່ າົ ນຢີ້ ່ າງຊດັ ເຈນພຽງພໍດີ ກສໍ າມາດສກຶ ສາລະບບົ ການທໍາງານທ່ ຊີ ບັ ຊອ້ ນ
ຂນຶ້ ໄດ.້ ນກັ ວສິ າວະກອນ ຫ ຊ່ າງເຕກັ ນກິ ທ່ ດີ ຄີ ວນຈະຮູວ້ ່ າວງົ ຈອນ ຫ ເຄ່ ອງມທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ນນັ້ ທາ
ງານໄດຢ້ ່ າງມຄີ ວາມຫມນັ້ ໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມລອບຄອບຂນຶ້ ເພ່ ອພດັ ທະນາຄວາມສາມາດທໍາງານໃນດາ້ ນ
ຂອງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຂອງຕນົ ວ່ າດາ້ ນການອອກແບບ ຫ ສອ້ ມແປງຈ່ ງິ ເຫນັ ວ່ າວຊິ າຊບີ ດາ້ ນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ
ເປັນວຊິ າຊບີ ທ່ ຈີ າໍ ເປັນ ແລະ ຕອ້ ງຮຽນຮູທ້ າງດາ້ ນທດິ ສະດີ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ໃຫຫ້ າຍເຊ່ ງີ ເປັນອາຊບີ ທ່ ີ
ຕອ້ ງສກຶ ສາຫາຄວາມຮູຕ້ ະຫອດເວລາ.

ກ່ ອນທ່ ຈີ ະຮຽນຮູເ້ ຖງິ ຫກັ ການທດິ ສະດີ ແລະ ການທໍາງານຂອງສ່ ງິ ປະດດິ ທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຫ
ວງົ ຈອນເຮາົ ຄວນຈະຮູເ້ ຖງິ ຄວາມຈະເລນີ ກາ້ ວຫນາ້ ແລະ ຂອບເຂດຂອງງານຕະຫອດຈນົ ຫກັ ການເບອ້ ງຕນົ້
ເສຍກ່ ອນ.

4 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

IV. ການນາໍ ໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຮນກີ ເຂາົ້ ໃນວງກງານຕ່ າງໆ
ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດເ້ ຂາົ້ ມາມບີ ດົ ບາດ ແລະ ອດິ ທພິ ນົ ຕ່ ໍຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຂອງມະນດຸ ຢ່ າງ ຫວງຫາຍຈະ

ເຫນັ ໄດຈ້ າກເຄ່ ອງມ, ເຄ່ ອງໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ໃີ ຊເ້ ຂາົ້ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ປັດຈບຸ ນັ ຈນົ ບ່ ສໍ າມາດກ່ າວ ເຖງິ
ຊະນດິ ຂອງພວກມນັ ໄດຢ້ ່ າງຄບົ ຖວ້ ນ ແລະ ອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ມີ ກີ ່ ໍຈະມຂີ ະຫນາດ ນອ້ ຍລງົ ເພ່ ອ
ສະດວກໃນການເຄ່ ອນຍາ້ ຍ ແລະ ການມຽ້ ນມດັ ຕ່ າງໆ.

ໃນປະຈຸບນັ ອເີ ລັກໂທຣນກິ ມບີ ດົ ບາດສໍາຄນັ ໃນວງົ ການຕ່ າງໆເກອບທຸກປະເພດ ຫ ອາດເວາົ້
ວ່ າການພດັ ທະນາເທກັ ໂນໂລຢີທຸກຂະແຫນງ ທ່ ຈີ ະເລນີ ຂນຶ້ ໄດໃ້ ນທຸກວນັ ນເີ້ ປັນຜນົ ສ່ ວນຫນ່ ງຶ ມາຈາກ
ຄວາມຈະເລນີ ກາ້ ວຫນາ້ ທາງດາ້ ນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ດ່ ງັ ຕວົ ຢ່ າງ ນກັ ວຊິ າວະກອນ ຄາໍ ນວນ ໂຄງສາ້ ງຂອງຕກຶ ໄດ້
ຢ່ າງໄວວາດວ້ ຍຈກັ ຄດິ ເລກ, ໃນໂຮງງານທ່ ວົ ໄປຈະມລີ ະບບົ ການຄວບຄຸມ ການທໍາງານ ຫ ຄວບຄຸມຄຸນ
ນະພາບດວ້ ຍລະບບົ ອດັ ຕະໂນມດັ ການຄວບຄຸມ ຫ ການສງັ ການນດີ ໍາເນນີ ດວ້ ຍການໃຊວ້ ງົ ຈອນທາງອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ , ໃນງານບໍລຫິ ານທ່ ວົ ໄປການສ່ ສານນບັ ວ່ າ ເປັນສ່ ງິ ທ່ ມີ ຄີ ວາມຈາໍ ເປັນ ແລະ ສໍາຄນັ ຫາຍເຊ່ ງີ ການ
ສ່ ສານໃນປັດຈບຸ ນັ ໄດຈ້ ະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ ໄປຢ່ າງວອງໄວເຊ່ ນັ : ມເີ ຄ່ ອງຮບັ ສ່ ງົ ວທິ ະຍຸທ່ ມີ ຄີ ຸນນະພາບສູງ, ມີ
ໂທລະພາບ, ໂທລະເລກ, ສານເອເຫກັ ໂຕນກິ ແລະ ໄດເ້ ຂາົ້ ມາມບີ ດົ ບາດໃນດາ້ ນການວໄິ ຈການແພດ
ວທິ ະຍາສາດ, ການວໄິ ຈໃນທຸກໆສາຂາແມ່ ນ ແຕ່ ໃນວງົ ການທະຫານມກີ ານຄນົ້ ຄວາ້ ແລະ ພດັ ທະນາອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ເພ່ ອສາ້ ງເຄ່ ອງກວດຈບັ ສດັ ຕູ ແລະ ຄອຍດກັ ຟັງສ່ ສານຂອງສດັ ຕູ. ຜ່ ູຊ່ ຽວຊານການທະຫານ ໄດ້
ເວາົ້ ວ່ າ: ໃນອະນາຄດົ ໃກໆ້ ນບີ້ ່ ໍຈໍາເປັນທ່ ຈີ ະຕ່ ໍສູກ້ ນັ ໃນລກັ ສະນະຖປນອອກປະທະກນັ ພຽງແຕ່ ກດົ ປ່ ຸ ມ
ດວ້ ຍມສ່ ງັ ການຈະຫວດຂປີ ະນາວຸດ ແລະ ອາວຸດຮາ້ ຍແຮງຕ່ າງໆກ່ ຈໍ ະທາໍ ລາຍ ສດັ ຕູໄດ.້

ສະຫຸບແລວ້ ອເີ ລກັ ໂທຮນກີ ມບີ ດົ ບາດສໍາຄນັ ໃນວງົ ຈອນຕ່ າງໆເກອບທຸກປະເພດ ຫເວາົ້ ໄດວ້ ່ າການ
ພດັ ທະນາເທກັ ໂນໂລຢີທຸກຂະແໜງຈະເລນີ ຂນ້ ໄດເ້ ທ່ າົ ທຸກວນັ ນກີ້ ໍຍອ້ ນການພດັ ທະນາການຂອງອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ , ເພາະອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດຖ້ ກນາໍ ໃຊເ້ ຂາົ້ ຫາຍໃນວງົ ການຕ່ າງໆເຊ່ ນັ : ທາງດາ້ ນການສ່ ການ, ວທິ ະຍຸ,
ໂທລະພາບ,ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ກບັ ການຜກັ ຜ່ ອນ,ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ກບັ ໂຮງງານອຸດສະຫະກາໍ ,ການເດນີ ເຮອ ແລະ
ເຄ່ ອງບນິ , ຄອມພວິ ເຕ.ີ ..

ຮູບທ1ີ .2 : ພາບເຄ່ ອງໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ນີ າໍ ໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນວຽກງານຕ່ າງໆ

5 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

4.1. ການສ່ ສານ
ລະບບົ ການສ່ ສານເປັນຂະບວນການທ່ ກີ ວາ້ ງຂວາງ ແລະ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫາຍທ່ ສີ ຸດຂອງ ສງັ ຄມົ ຍງັ

ເຮດັ ໃຫລ້ ະບບົ ອ່ ນໆໃນສງັ ຄມົ ຈະເລນີ ກາ້ ວຫນາ້ ຂນຶ້ . ໃນສະໃຫມກ່ ອນການສ່ ສານຂອ້ ນຂາ້ ງຈະມຄີ ວາມ
ຫຍຸງ້ ຍາກ ແລະ ໃຊເ້ ວລາດນົ ນານຫາຍເພາະນາໍ ໃຊຄ້ ນົ ຫ ສດັ ເປັນສ່ ໃນການນາຂໍຄ້ ວາມຈາກຈດຸ ຫນ່ ງຶ ໄປຫາ
ອກີ ຈດຸ ຫນ່ ງຶ ແຕ່ ປັດຈບຸ ນັ ການສ່ ສານຈະເລນີ ຂນຶ້ ຫາຍສາມາດໂອໂ້ ລມກນັ ໄດ້ ແລະ ເຫນັ ຮູບພາບພອ້ ມ. ເຖງີ
ແມ່ ນວ່ າຈະຢ່ ູຫ່ າງໄກກນັ ຄນົ ລະຟາກໂລກກຕໍ າມ.

ການສ່ ງົ ສຽງແມ່ ນຮູບການທ່ ສີ ່ ສານເກ່ າົ ແກ່ ທ່ ສີ ຸດ ຢ່ າງໄດກ້ ດໍ ກີ ານເຄ່ ອນທ່ ຂີ ອງສຽງເປັນ ໄປໄດຊ້ າ້
ປະມານ 333 m/s ຫ 331 m/s ໃນອາກາດ ແລະ ຖາ້ ຈະສ່ ງົ ສຽງໄປຫາສະຖານທ່ ໄີ ກໆ ຈະຕອ້ ງສ່ ງົ ສຽງ
ຮອ້ ງດງັ ໆຫາຍທ່ ີສຸ ດ, ແຕ່ ສນັ ຍານໄຟຟ້າສາມາດເຄ່ ອນທ່ ີໄດດ້ ວ້ ຍຄວາມໄວສູງເທ່ າົ ຄວາມໄວຂອງແສງ
ປະມານ 3.108 m/s . ດ່ ງັ ນນັ້ ເພ່ ນີ ຈ່ ງິ ນາໍ ໃຊໄ້ ຟຟາ້ ເປັນຕວົ ນໍາສນັ ຍານໄລຍະເວລາທ່ ເີ ສຍ,ຈາກລມົ ຜ່ ານຕນົ້
ທາງໄປຫາປາຍທາງມຄີ ່ ານອ້ ຍທ່ ສີ ຸດຈນົ ບ່ ສໍ າມາດຄດິ ໄລ່ ໄດ.້

ສມົ ມຸດວ່ າ : ສອງຄນົ ຮ່ າງກນັ 1600 m ເມ່ ອຄນົ ຫນ່ ງຶ ຮອ້ ງດງັ ໆຈະໃຊເ້ ວລາ 5s ອກີ ຄນົ ຫນ່ ງຶ ຈ່ ງິ ຈະ
ໄດຍ້ ນິ ຫງັ ຈາກທ່ ໄີ ດຍ້ ນິ ແລວ້ ຄນົ ນນັ້ ຮອ້ ງຕອບ ຕອ້ ງໃຊເ້ ວລາສຽງເດນີ ທາງອກີ 5s. ຄນົ ທໍາອດິ ຈ່ ງິ ສາມາດ
ໄດຍ້ ນິ ສຽງຕອບ ສມົ ມຸດວ່ າສອງຄນົ ນຢີ້ ່ ູຫ່ າງກນັ 1600 Km ເຂາົ ຈະໄດຍ້ ນິ ຄາຕອບຫງັ ຈາກຮອ້ ງໄປເປັນ
ເວລາ 10 x 1000 s ຫ ປະມານ 22 ຊ່ ວົ ໂມງ,ແຕ່ ຖາ້ ເຂາົ ເວາົ້ ດວ້ ຍ ການສ່ ງົ ສນັ ຍານສຽງ ເວາົ້ ໄປເປັນສນັ ຍານ
ໄຟຟາ້ ຈະໃຊເ້ ວລາພຽງ 1/190 ວນິ າທເີ ທ່ າົ ນນັ້ .

ຮູບທ1ີ .3 ເຄ່ ອຂ່ າຍຂອງລະບບົ ສ່ ສານທ່ ເີ ຊ່ ອຕ່ ໍລະຫວ່ າງຜ່ ູສ່ ງົ ແລະ ຜ່ ູຮບັ

4.2. ວທິ ະຍຸ
ວທິ ະຍຸ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫາຍໃນລະບບົ ສ່ ສານ. ຖາ້ ເຮາົ ເປີດວທິ ະຍຸ ແລວ້ ຫມູນຫາຄນ້ ສະຖານີ ທ່ ມີ ີ

ສະຖານວີ ທິ ະຍຸ ຢຈໍານວນຫວງຫາຍເຊ່ ງິ ມກີ ານສ່ ງົ ຫາຍແບບ ເຊ່ ນັ : ສ່ ງົ ດວ້ ຍຄນ້ ສນັ້ (Short wave or
SW), ຄນ້ ກາງ (Medium Wave or MW), ຄນຍາວ (Long Wave ຫ ພ. ຫສ່ ງົ ດວ້ ຍລະບບົ FM &
AM ເປັນຕນົ້ . - ວທິ ກີ ານສ່ ສານດວ້ ຍວທິ ະຍຸ ເປັນການສ່ ສານໂດຍປ່ ຽນສນັ ຍານສຽງໃຫເ້ ປັນສນັ ຍານທາ,
ໄຟຟາ້ ເຮດັ ຫນາ້ ທ່ ເີ ປັນສນັ ຍານສຽງເປັນສນັ ຍານໄຟຟາ້ ຫ ໄມໂຄຣໂຟນ ແຕ່ ສນັ ຍານໄຟຟາ້ ທ່ ໄີ ດ້ ມາຈາກໄມ
ໂຄຣໂຟນ ເປັນສນັ ຍານຕາ່່ບ່ ໍສາມາດສ່ ງົ ຄນໄຟຟາ້ ແມ່ ເຫັກອອກອາກາດໄປໄດໄ້ ກດ່ ງັ ນນັ້ ຈ່ ງິ ໄດນ້ າ່ໍ
ເອາົ ກ ່ໍາມະວທິ ແີ ບບນາ່ໍເອາົ ຄນ້ ຄວາມຖ່ ີສູງ (ຄວາມຖ່ ີວທິ ະຍຸ ) ມາປະສມົ ກນັ ກບັ ຄນ ສຽງຂະຫຍາຍ
ສນັ ຍານໃຫແ້ ຮງຂນຶ້ .ຈາກນນັ້ ຈ່ ງິ ກະຈາຍອອກໄປໃນອາກາດໂດຍຜ່ ານສາຍອາກາດ ພະລງັ ງານເຄ່ ອນທ່ ອີ ອກ

6 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ໄປໃນອາກາດຈະເຄ່ ອນທ່ ໄີ ວເທ່ າົ ກບັ ຄວາມໄວຂອງແສງ ແລະ ແຜ່ ອອກໄປເປັນວງົ ມນົ ດວ້ ຍໄລ ຍະທາງໄກ
ໄດ,້ ອຸປະກອນນມີ້ ຫີ ນອ້ ຍກວ່ າວທິ ະຍຸ.

ປັດຈຸບັນກິດຈະການດາ້ ນວິທະຍຸ ຈະເລີນຂຶນ້ ຢ່ າງໄວວາ ມີການນາ່ໍເອົາວິທະຍຸ ມາໃຊຢ້ ່ າງ
ກວາ້ ງຂວາງທງັ ໃນວງົ ການທຸລະກດິ , ການສ່ ສານລະຫວ່ າງປະເທດ, ການເດນີ ທາງຂອງເຄ່ ອງ ບນິ , ການ
ທະຫານ, ກດິ ຈະການວທິ ະຍຸສະຫມກັ ຫນິ້ ແລະ ອ່ ນ

ຮູບທີ 1.4 ວທິ ະຍຸຊະນດິ ຕ່ າງໆ

4.3. ໂທລະພາບ
ການສ່ ົງສັນຍານສຽງທາງວິທະຍຸ ມມີ າດົນນານແລວ້ ແຕ່ ການສ່ ສານ ຫ ສ່ ົງຂ່ າວສານດາ້ ນ ,

ໂທລະພາບໃນ ສປປ ລາວ ມມີ າປະມານ 40 ປີແລວ້ ໂທລະພາບເປັນສ່ ງິ ຫນ່ ງຶ ທ່ ເີ ຮາົ ຄຸນ້ ເຄຍີ ກນັ ຫາຍ ການ
ສ່ ງົ ສນັ ຍານໂທລະພາບກໍຄກບັ ການສ່ ງົ ສນັ ຍານທາງວທິ ະຍຸ ໂດຍແປງສນັ ຍານພາບ ແລະ ສນັ ຍານສຽງມາ
ເປັນຄວາມຖ່ ວີ ທິ ະຍຸ ແລະ ຂະຫຍາຍສນັ ຍານ ສ່ ງົ ກະຈາຍໃນອາກາດ.

ຫອ້ ງສະຕູດໂີ ອ ສນັ ຍານພາບ-ສຽງ ສນັ ຍານພາບ-ສຽງ

ຮູບທີ 1.5 ການຮບັ ສ່ ງົ ສນັ ຍານ

ການສ່ ງົ ຮູບ ແລະ ສຽງໃຫອ້ ອກໄປຫາເຄ່ ອງຮບັ ມຄີ ວາມຫຍຸງ້ ຍາກກວ່ າການ ສ່ ງົ ວທິ ະຍ. ຮູບທ່ ກີ ອ້ ງ
ໂທລະພາບຖ່ າຍໄດຈ້ ະສ່ ງົ ເປັນສນັ ຍານຮູບທ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະເປັນກວດໄປມາ ໂດຍທ່ ວີ ່ າ 1 ຮູບຈະປະກອບ
ເປັນຈາໍ ນວນຫວງຫາຍຮູບ.
4.4. ອເີ ລກັ ໂທນກິ ກບັ ການພກັ ຜ່ ອນ

ເຄ່ ອງຫນິ້ ເຄ່ ອງສຽງ ເປັນເຄ່ ອງທ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມບນັ ເທງິ ຊະນດິ ຫນ່ ງຶ ທ່ ຮີ ູຈ້ ກັ ກນັ ດສີ ຽງ ຈະຖກບນັ ທກຶ ລງົ
ໃນແຜ່ ນຈານສຽງຫເທບດວ້ ຍຂະບວນການ ແລະ ວທິ ຕີ ່ າງໆ ເມ່ ອເອາົ ກອ້ ງຂະຫຍາຍສ່ ອງເບ່ ງິ ແຜ່ ນຈານສຽງ

7 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຈະເປັນຮ່ ອງຄດົ ໄປຄດົ ມາເປັນວງົ ທ່ ເີ ຮດັ ຫນາ້ ທ່ ີໃນການເກບັ ກໍາຂໍມ້ ູນສນັ ຍານສຽງເອາົ ໄວ້ ແລະ ເມ່ ອ
ຕອ້ ງການໃຊຈ້ ະມຫີ ວົ ເຂມັ ແລ່ ນຕາມຮ່ ອງເກດີ ມກີ ານສ່ ນັ ສະເທອນແລວ້ ກາຍເປັນສນັ ຍານສຽງ.

ປັດຈບຸ ນັ ໄດມ້ ເີ ຄ່ ອງຫນິ້ ເກມຢ່ າງຫວງຫາຍ ເຊ່ ນັ ການຫນິ້ ໄພອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ , ຫນິ້ ບານເຕະ ໃນຈໍ
ໂທລະພາບ, ຫນິ້ ກລິ າຈາໍ ລອງອ່ ນໆ. ການພກັ ຜ່ ອນຢ່ ອນໃຈດວ້ ຍອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຍງັ ບ່ ໍທນັ ກວາ້ ງຂວາງຫາຍ,
ເນ່ ອງຈາກຜະລດິ ຕະພນັ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຍງັ ມລີ າຄາແພງແຕ່ ກໍຄາດວ່ າອກີ ບ່ ໍດນົ ປານໃດ ລາຄາກ່ ໍຈະຫຸດລງົ
ແລະ ເປັນທ່ ນີ ຍິ ມົ ກນັ ຫາຍຂນຶ້ ກ່ ວາເກ່ າົ .
4.5. ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ກບັ ໂຮງງານອຸດສະຫະກາໍ

ບ່ ໍວ່ າຍຸ ກສະໄຫມໃດກໍຈະຕອ້ ງມກີ ານປັບປຸ ງ ແລະ ປ່ ຽນວທິ ີການ, ເຕັກນກິ ໃນການຜະລິດຢ່ ູ
ຕະຫອດເວລາ ເພ່ ອໃຫທ້ ນັ ກບັ ຄວາມຕອ້ ງການຂອງຕະຫາດລະບບົ ການຜະລດິ ແບບອດັ ຕະໂນມດັ ຈ່ ງິ
ຖກນໍາມາໃຊຄ້ ວບຄຸມຂະບວນການຜະລດິ ໃນໂຮງງານອຸດສະຫາກາໍ . ນອກຈາກນລີ້ ະບບົ ການຄວບຄຸມການ
ຜະລດິ ແລະ ລະບບົ ຄວບຄຸມຄຸນະພາບຂອງສນິ ຄາ້ ກ່ ນໍ າໍ ມາໃຊເ້ ປັນຈດຸ ຫນກັ . ເພາະມນັ ເປັນຜນົ ທ່ ແີ ນ່ ນອນກ່
ວາການຄວບຄຸມດວ້ ຍວທິ ກີ ານອ່ ນໆ.

ການນບັ ຈໍານວນວດັ ຖຸ ດບິ ດວ້ ຍເຄ່ ອງອີເລກັ ໂທຣນກິ ນບັ ວ່ າສະດວກສະບາຍ ແລະ ມີ ຄວາມ
ຖກຕອ້ ງສູງ, ການເປີດຕູລຟິ ແບບອດັ ຕະໂນມດັ , ໃຊກ້ ານກວດສອບລະດບັ ຂອງທາດແຫວ ທ່ ບີ ນັ ຈໃຸ ນ
ກວດແກວ້ , ໃຊກ້ ານວດັ ຂະຫນາດໃນການຕດັ ແຜ່ ນໂລຫະ ແລະ ອ່ ນໆອກີ
4.6. ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ກບັ ການນາໍ ທາງກາໍ ປ່ ັນເດນີ ທະເລ ແລະ ເຄ່ ອງບນິ

ລະບບົ ການນໍາຮ່ ອງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃຊຫ້ ກັ ການພນ້ ຖານກ່ ຽວກບັ ການກວດເບ່ ງິ ທດິ ທາງຂອງຄນົ
ທະເຍຸ ທ່ ສີ ່ ງົ ມາຈາກສະຖານນທີ ່ ຮີ ູບ້ ່ ອນຢ່ ູອ່ ນແນ່ ນນອນແລວ້ ໂດຍແຕ່ ລະສະຖານນຈີ ະສ່ ງົ ຄນົ້ ອອກດວ້ ຍ
ຄວາມ | ຫ ລະຫດັ ຂອງການສ່ ງົ ທ່ ແີ ຕກຕ່ າງ ກນັ ເຮອກ່ ໍສາມາດຫາທດິ ທາງຂອງຄນ້ ທ່ ສີ ່ ງົ ມາໄດເ້ ມ່ ອຂດີ ເສນັ້
ຈາກທດິ ຂອງຄນ້ ຈາກສະຖານນລີ ງົ ໃສ່ ແຜນທ່ ຈີ ດຸ ຕດັ ຂອງເສນັ້ ເຫ່ າົ ນນັ້ ຈະສະແດງທ່ ຢີ ່ ູຂອງເຮອໃນທະເລ
ໂດ.້ ເຄ່ ອງບນິ ກ່ ໃໍ ຊຫ້ ກັ ການໃນທາໍ ນອງດຽວກນັ ນ.ີ້ .

ໃນປະຈບຸ ນັ ລະບບົ ການເດນີ ເຮອໄດໃ້ ຊເ້ ທກັ ນກິ ແລະ ວທິ ກີ ານຕ່ າງໆທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຫາຍ
ລວມເຖງິ ການຄວບຄຸມການເດນີ ເຮອດວ້ ຍດາວທຽນການໃຊເ້ ຣດາ ແລະ ອ່ ນໆ.

ຮູບທີ 1.6 ສ່ ງີ ອໍານວຍຄວາມສະດວກທາງດາ້ ນການເດນີ ອາກາດ ແລະ ທາງນາໍ້

4.7. ຄອມພວິ ເຕີ
ປັດຈບຸ ນັ ຄອມພວິ ເຕໄີ ດມ້ ສີ ່ ວນກ່ ຽວຂອ້ ງໃນວງົ ການທຸລະກດິ ຢ່ າງຫວງຫາຍເຊ່ ນັ : ທະນາຄານໃຊ້

ເຄ່ ອງຄອມພວິ ເຕເີ ພ່ ອຄໍານວນດອກເບຍ້ ໃຫແ້ ກ່ ລູກຄາ້ , ໃນລະບບົ ເບກີ ເງນິ ຈາກທະນາຄານຕ່ າງສາຂາ, ທໍາ
ນາຍອະນາຄດົ ຂອງການຕະຫາດ, ໃນການພມິ , ການຄວບຄຸມໂຮງງານ ອຸດສາຫາກາໍ ແລະ ອ່ ນໆອກີ .

8 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ໃນການທໍາງານ ແລະ ໃຊໃ້ ນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຄອມພວິ ເຕເີ ຂາົ້ ມາມບີ ດົ ບາດຢ່ າງຫວງ ຫາຍເຊ່ ງິ ນຍິ ມົ
ນາໍ ມາໃຊຢ້ ່ າງຫວງຫາຍໃນປັດຈບຸ ນັ .

ຮູບທີ 1.7 ຄອມພວິ ເຕແີ ບບຕ່ າງໆ
4.8. ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃນວງົ ການແພດ

ຄວາມກາ້ ວຫນາ້ ທາງດາ້ ນການແພດ ເປັ ນຜົນສ່ ວນຫນ່ ຶງມາຈາກຄວາມກາ້ ວຫນາ້ ດາ້ ນເອ
ເຫກັ ໂຕນກິ ໃນຮ່ າງກາຍຂອງມະນຸດອາດປຽບເຫມອນກບັ ວງົ ຈອນຂອງໄຟຟາ້ . ທຸກໆແຊນຂອງມະນຸດ ມີ
ປະຕກິ ລິ ຍິ າເຄມເີ ກດີ ຂນຶ້ ຕະຫອດເວລາ ແລະ ເກດີ ອອີ ງົ ເຊ່ ງິ ມອີ ໍານາດທາງໄຟຟາ້ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຊ່ ວຍໃຫ້
ເຮາົ ຮູ ້ ແລະ ວດັ ແທກຂະຫນາດສນັ ຍານຢ່ ູພາກສ່ ວນຕ່ າງໆຂອງຮ່ າງກາຍມຄີ ່ າຕ່ ໍາຫາຍ (10mv) ໄດເ້ ຮດັ ໃຫ້
ແພດຮູຄ້ ຸນລກັ ສະນະ ແລະ ສາມາດປະກອບການ,ວນິ ໄິ ສອາການ ຫ ໂລກພະຍາດຕ່ າງໆ ໄດຢ້ ່ າງຖກຕອ້ ງຊດັ
ເຈນ.

ຮູບທີ 1.8 ອຸປະກອນການແພດແບບຕ່ າງໆ

ອຸປະກອນເອເຫກັ ໂຕນກິ ທ່ ເີ ຂາົ້ ມາກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ວງົ ການແພດສ່ ງິ ທໍາອດິ ແມ່ ນຫອດ X-ray ແສງ
ຈາກ X-ray ສາມາດຜ່ ານສ່ ວນຕ່ າງໆຂອງຮ່ າງກາຍ, ດາ້ ນຄວາມແຕກຕ່ າງກນັ ເຊ່ ນັ : ຜ່ ານກາ້ ມເນອ້ ໄດດ້ ກີ ວ່ າ
ກະດູກແພດໄດຖ້ ່ າຍຮູບບໍລເິ ວນຜດິ ປົກກະຕຂິ ອງຮ່ າງກາຍ ເຊ່ ນັ : ບໍລເິ ວນກະດູກຫກັ , ຊອກບໍລເິ ວນທ່ ເີ ປັນ
ໂລກມະເລງັ , ເຖງິ ວ່ າ X-ray ຈະມປີ ະໂຫຍດແຕ່ ກ່ ໍເປັນອນັ ຕະລາຍ ເຊ່ ນັ ກນັ . ດ່ ງັ ນນັ້ ຈ່ ງິ ຢ່ ູພາຍໃຕກ້ ານຄວບ
ຄຸມຂອງແພດ. ນອກນອີ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຍງັ ຊ່ ວຍບໍາບດັ ກາ້ ມເນອ້ ຕ່ າງໆ ໃຫກ້ ບັ ສ່ ູສະພາບປົກກະຕໄິ ດໄ້ ວ,

9 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ໂດຍໃຊຄ້ ນ້ ຄວາມໄວສູງ 27 MHz ສອດຜ່ ານເນອ້ ເຍ່ ອ ຂອງກາ້ ມເຮດັ ໃຫມ້ ຄີ ວາມຮອ້ ນພາຍໃນ ຫ ໃຊ້
ດວ້ ຍຄນ້ ຄວາມຖ່ ສີ ູງຂະຫນາດອຸ ນຕຣາໂຊນກິ ກ່ ໍໄດ,້ ໃຊອ້ ຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເຮດັ ຫນາ້ ທ່ ແີ ທນອະໄວ
ຍະວະບາງສ່ ວນໃນຮ່ າງກາຍທ່ ພີ ກິ ານເຮດັ ໄດເ້ ຊ່ ນັ : ໃຊກ້ ານຄວບຄຸມ, ແຂນທຽມ, ຂາທຽມ, ໃຊເ້ ຄ່ ອງກະ
ຕຸນ້ ຫວົ ໃຈໃຊອ້ ເີ ລກັ ໂທຣນກິ ແທນ ຫນ່ ວຍຕາຂອງຄນົ ເປັນຕນົ້ .
4.9. ອເີ ລກັ ໂທຣນດິ ກບັ ການຄນົ້ ຄວາ້ ອາວະກາດ

ຮູບທີ 1.9 ເຄ່ ອງຍານອາວະກາດໃນການສາໍ ຫວດໂລກ

ມະນຸດເຮາົ ມຄີ ວາມຝັນມານານແລວ້ ທ່ ຢີ າກຈະຫຸດອອກໄປຈາກແຮງດງຶ ດູດຂອງໂລກ ແລະ
ຄນົ້ ຄວາ້ ຫາຄວາມລກຶ ລບັ ຂອງຈກັ ກະວານຄວາມຝັນນນັ້ ເປັນໄປໄດບ້ າງສ່ ວນແລວ້ . ຫງັ ຈາກທ່ ີ ມະນຸດ
ສາມາດປະດດິ ເຄ່ ອງມສ່ ສານທ່ ທີ ນັ ສະໄຫມໃນໄລຍະໄກໄດ້ ແລະ ລະບບົ ຄວບຄຸມໄລຍະໄກດາວທຽມ
ຫາຍໆສບິ ຫນ່ ວຍຖກສ່ ງົ ຂນຶ້ ໄປໂຄຈອນຮອບໂລກ ເພ່ ອການສກຶ ສາສະພາບບນັ ຍາກາດ ລາວໃຊແ້ ຜນທ່ ,ີ ໃຊ້
ເປັນສະຖານອີ າວະກາດໃນການຖ່ າຍທອດສສານຕະຫອດເຄ່ ອງມສບຄວາມ , ທາງທະຫານໂດຍການຄຸມ
ງານຈາກສະຖານເີ ທງິ ຫນາ້ ໂລກຈະຫວດ ແລະ ມະນດຸ ອາວະ ກາດ ຖກສ່ ງົ ອອກໄປນອກໂລກຫາຍຕ່ ໍຫາຍຄງັ້
ເມອໂຄຈອນຮອບດວງຈນັ ແລະ ໂລກເພ່ ອທດົ ສອບ ແລະ ສກຶ ສາບນັ ຫາຕ່ າງໆເປັນການກຽມພອ້ ມສໍາລບັ
ການບຸກເບກີ ຄວາມລກຶ ລບັ ບນັ ຫາຕ່ າງໆໃນ ຈກັ ກະວານ, ຄວາມສາ່ເໍ ລດັ ອກີ ອນັ ຫນ່ ງຶ ຂອງມະນດຸ ແມ່ ນການ
ສ່ ງົ ຍານອາວະກາດ,ານເພ່ ອເກບັ ຕວົ ຢ່ າງ ເຊ່ ນັ ດນິ , ຖ່ າຍຮູບ ແລະ ສກຶ ສາສະພາບພູມອີ າກາດສ່ ງົ ຂໍມ້ ູນເລ່ າົ ນີ້
ກບັ ມາຍງັ ໂລກ ເພ່ ອໃຫນ້ ກັ ວທິ ະຍາສາດສກຶ ສາຫາສ່ ງິ ທ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ

ຄາໍ ຖາມທາ້ ຍບດົ

1. ເຄ່ ອງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຕ່ າງກນັ ກບັ ເຄ່ ອງໃຊໄ້ ຟຟາ້ ແນວໃດ ? (ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ)
2. ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໄດເ້ ຂາົ້ ມາມບີ ດົ ບາດໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ໃນທຸກປະຈບຸ ນັ ຄແນວໃດ ?ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ
3. ໃນການສ່ ງົ ໂທລະພາບ, ເຄ່ ອງຮບັ ພາບໄດໃ້ ນເວລາດຽວກນັ ຂຄໍ້ ວາມນຖີ້ ກ ຫ ຜດິ ?
4. ຈ່ ງົ ຍກົ ຕວົ ຢ່ າງການນໍາເອາົ ອີເລກັ ໂທຣນກິ ໄປໃຊໃ້ ນວຽກງານອຸ ດສະຫະກໍາມຫີ ຍງັ ແດ່ ? ໄດນ້ ໍາໃຊ້
ແນວໃດ?
5. ຄອມພວິ ເຕມີ ຄີ ວາມສາມາດນາໍ ໃຊໄ້ ດໃ້ ນດາ້ ນໃດແດ່ ? ຈດຸ ດີ ແລະ ຈດຸ ອ່ ອນຂອງການນາໍ ໃຊຄ້ ອມພວິ ເຕີ
ມຄີ ແນວໃດ ? (ໃຫຕ້ ວົ ຢ່ າງ ແລະ ອະທບິ າຍ)
6. ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ ອເີ ລກັ ໂທຣຍນກິ ເຂາົ້ ໃນວງົ ກາແພດ ແລະ ການພກັ ຜ່ ອນ?

10 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ບດົ ທ2ີ :
ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ແທກອະເນກປະສງົ (Multimiter)

ໄຟຟາ້ ເປັນພະລງັ ງານທ່ ມີ ປີ ະໂຫຽດຕ່ ໍມະນຸດຫາຍເພາະມນັ ສາມາດປ່ ຽນຈາກໄຟຟາ້ ເປັນພະລງັ
ງານຮູບອ່ ນໄດຫ້ າຍຢ່ າງ.ໄຟຟາ້ ເຖງິ ຈະມຄີ ຸນປະໂຫຽດຢ່ າງຫວງຫາຍແຕ່ ກ່ ອໍ າດມອີ ນັ ຕະລາຍຕ່ ໍ ມະນຸດເຮາົ ໄດ້
ເຊ່ ນັ ກນັ ຖາ້ ເຮາົ ຫາກບ່ ລໍ ະມດັ ລະວງັ ໃນການໃຊ,້ ໂດຍສະເພາະເມ່ ອຕ່ ວໍ ງົ ຈອນໄຟຟາ້ ທ່ ມີ ລີ ະດບັ ໄຟຟາ້ ສູງ.

ໂດຍທໍາມະຊາດຂອງວຊິ າໄຟຟາ້ ຈະມລີ ກັ ສະນະແຕກຕ່ າງຈາກວຊິ າຟີຊກິ ຂະແໜງອ່ ນ ຄເຮາົ ບ່ ໍສາ
ມາດຈະເບ່ ງິ ເຫນັ ການເຄ່ ອນທ່ ຂີ ອງໄຟຟາ້ ບນັ ຈໄຸ ດ້ ຫ ກະແສໄຟຟາ້ ໄດ.້ ດ່ ງັ ນນັ້ , ການທ່ ຈີ ະບອກວ່ າ ມກີ ະແສ
ໄຟຟາ້ ຫ ມຜີ ນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ຈ່ ງຶ ຕອ້ ງໃຊເ້ ຄ່ ອງແທກທ່ ເີ ອນີ້ ວ່ າ ເຄ່ ອງແທກໄຟຟາ້ . ໃນ ການທດົ ລອງກ່ ຽວ
ກບັ ໄຟຟາ້ ຈ່ ງຶ ມອີ ງົ ປະກອບທ່ ສີ ໍາຄນັ ຢ່ ູສອງສ່ ວນຄ: ວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ແລະ ເຄ່ ອງ ວດັ ແທກໄຟຟາ້ .ວງົ ຈອນ
ໄຟຟາ້

ວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ແມ່ ນການນໍາເອາົ ອຸ ປະກອນທາງໄຟຟາ້ ມາຕ່ ໍເຂາົ້ ໃສ່ ກນັ . ອຸ ປະກອນທາງໄຟຟາ້
ສາມາດແຍກອອກໄດດ້ ່ ັງນີ:້ ອຸ ປະກອນໄຟຟ້າພນ້ ຖານໄດແ້ ກ່ ເຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟ້າ (Resistors), ກໍສ້ າຍ
(Coils) ແລະ ເຄ່ ອງ ທອ້ ນໄຟຟາ້ (Capacitors)

ບ່ ໄໍ ຟຟາ້ ໄດແ້ ກ່ ໝໄໍ້ ຟ, ຖ່ ານໄຟສາຍ, ບ່ ໍໄຟຟາ້ ກະແສກງົ , ບ່ ໍໄຟຟາ້ ກະແສສະຫບັ ເຊ່ ນັ : ໄຟຟາ້ ທ່ ີ ໃຊຢ້ ່ ູ
ຕາມບາ້ ນເຮອນຊ່ ງຶ ມຄີ ວາມຖ່ ີ 50 Hertz.

ເຄ່ ອງແທກໄຟຟາ້ ຂນັ້ ພນ້ ຖານໄດແ້ ກ່ ເຄ່ ອງວດັ ແທກກະແສໄຟຟາ້ (Ammeters), ເຄ່ ອງວດັ ແທກ
ຜົ ນ ລົ ບ ລ ະ ດັບ ໄ ຟ ຟ້ າ (Voltmeters), ເ ຄ່ ອ ງ ວັ ດ ແ ທ ກ ຄ ວ າ ມ ຕ້າ ນ ໄ ຟ ຟ້ າ (Ohmmeter) ແ ລ ະ
Oscilloscope (ເຄ່ ອງວດັ ແທກຊະນດິ ໃຊລ້ າໍ ອເີ ລກັ ຕຣອນໃນການກວາດສາ້ ງຮູບ).
2. ສ່ ວນປະກອບພາຍນອກຂອງເຄ່ ອງວດັ ແທກອະແນກປະສງົ
1. ເຄ່ ອງວດັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້
1.1. ອງົ ປະກອບ ແລະ ໜາ້ ທ່ ແີ ຕ່ ລະອງົ ປະກອບຂອງເຄ່ ອງວດັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ .

ເຄ່ ອງວດັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ຫ ເອນີ້ ວ່ າ ເຄ່ ອງວດັ ໂວນ (Voltmeter) ມຮີ ູບລກັ ສະນະ
ແລະ ອງົ ປະກອບຄດ່ ງັ ສະແດງໃນຮູບ 2.1.

11 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

① ປ່ ຸມປັບເພ່ ອຕງັ້ ຄ່ າສູນ ⑨⑧ ⑦ ⑥
② ເຂມັ ຂອງໂວນມເິ ຕີ

③ ໜາ້ ປັດສະແດງຄ່ າຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້

(ໂວນ). ⑤
④ ສນັ ຍະລກັ ເມ່ ອໃຊຕ້ ອ້ ງວາງຕງັ້
⑤ ສນັ ຍະລກັ ໃຊກ້ ບັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ເທ່ າົ ນນັ້ ③
⑥ ຂວົ້ ບວກ (ສແີ ດງ)
⑦ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ າໍ ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງສຸດ

ແມ່ ນ 3V
⑧ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ າໍ ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງສຸດ

ແມ່ ນ 15V ② ④
⑨ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ ໍາ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງສຸດ

ແມ່ ນ 300V ①

ຮບູ 2.1. ເຄ່ື ອງວດັ ໂວນ (Voltmeter)

1.2. ວທິ ໃີ ຊເ້ ຄ່ ອຶ ງວດັ ໂວນ

ຕ່ ສໍ າຍວດັ ແທກໃສ່ ສອງຂວົ້ ຂອງເຄ່ ອງວດັ ໂວນ (ສແີ ດງຕ່ ໍໃສ່ ຂວົ້ ບວກ, ສດີ ໍາຕ່ ໍໃສ່ ຂວົ້ ທ່ ມີ ໝີ າຍ ເລກ
3V ຫ 15V ຫ 300V), ສ່ ວນສອງສນົ້ ທ່ ເີ ຫອໃຫເ້ ອາົ ໄປຕ່ ໍໃສ່ ສອງສນົ້ ຂອງອຸປະກອນໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນ,
ຕ່ ແໍ ບບຂະໜານກນັ , ດ່ ງັ ສະແດງໃນຮູບ 2.2.

+ a ແດງ
V R1

- R2

DCV

- +

ດາໍ

b

ຮູບ 2.2 . ສະແດງວທິ ວີ ດັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ຢ່ ູລະຫວ່ າງສອງຈດຸ ab.

ຄວນເອາົ ໃຈໃສ່ :

 ຖາ້ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກນອ້ ຍກ່ ວາ 3V ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑦.
 ຖາ້ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກນອ້ ຍກ່ ວາ 15V ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑧
 ຖາ້ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກນອ້ ຍກ່ ວາ 300V ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑨

12 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

2. ເຄ່ ອງວດັ ແທກຄວາມເຂມັ້ ກະແສໄຟຟາ້

2.1. ອງົ ປະກອບ ແລະ ໜາ້ ທ່ ແີ ຕ່ ລະອງົ ປະກອບຂອງເຄ່ ອງວດັ ແທກຄວາມເຂມັ້ ກະແສໄຟຟາ້ .

ເຄ່ ອງວດັ ແທກຄວາມເຂມັ້ ກະແສໄຟຟາ້ ຫ ເອນີ້ ວ່ າ ເຄ່ ອງວດັ ອໍາແປ (Ammeter) ມຮີ ູບລກັ ສະ
ນະ ແລະ ອງົ ປະກອບຄດ່ ງັ ສະແດງໃນຮູບ 2.3.

⑨⑧ ⑦ ⑥ ① ປ່ ຸມປັບເພ່ ອຕງັ້ ຄ່ າສູນ

⑤ ② ເຂມັ ອາໍ ແປມເິ ຕີ
③ ③ ໜາ້ ປັ ດສະແດງຄ່ າຄວາມເຂັມ້ ກະແສ
②④
① ໄຟຟາ້
④ ສນັ ຍະລກັ ເມ່ ອໃຊຕ້ ອ້ ງວາງຕງັ້
ຮູບ 2.3. ເຄ່ ອງວດັ ອໍາແປ (Ammeter) ⑤ ສນັ ຍະລກັ ໃຊແ້ ທກກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ເທ່ າົ
ນນັ້
⑥ ຂວົ້ ບວກ (ສແີ ດງ)
⑦ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ ໍາ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງ

ສຸດ 50mA
⑧ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ ໍາ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງ

ສຸດ 500mA
⑨ ຂວົ້ ລບົ (ສດີ າໍ ) ທ່ ກີ ງົ ກບັ ໜາ້ ປັດຄ່ າສູງ

ສຸດ 5A

2.2. ວທິ ໃີ ຊເ້ ຄ່ ອຶ ງວດັ ອໍາແປ

ຕ່ ໍສາຍວດັ ແທກໃສ່ ສອງຂວົ້ ຂອງເຄ່ ອງວດັ ອໍາແປ (ສແີ ດງຕ່ ໍໃສ່ ຂວົ້ ບວກ, ສດີ ໍາຕ່ ໍໃສ່ ຂວົ້ ທ່ ມີ ໝີ າຍ
ເລກ 50mA ຫ 500mA ຫ 5A), ສ່ ວນສອງ ສນົ້ ທ່ ເີ ຫອໃຫເ້ ອາົ ໄປຕ່ ໍໃສ່ ວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ບ່ ອນທ່ ຕີ ອ້ ງ ການ
ຢາກຮູຈ້ ກັ ຄວາມເຂມັ້ ກະແສໄຟຟາ້ ໄຫຜ່ ານ, ຕ່ ໍແບບລຽນກນັ , ດ່ ງັ ສະແດງໃນຮູບ 2.4.

ຄວນເອາົ ໃຈໃສ່ :

 ຖາ້ ກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກຫາກນອ້ ຍກ່ ວາ 50mA ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑦.
 ຖາ້ ກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກຫາກນອ້ ຍກ່ ວາ 500mA ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑧

13 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

 ຖາ້ ກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການແທກນອ້ ຍກ່ ວາ 5A ແມ່ ນໃຫໃ້ ຊຂ້ ວົ້ ⑥ ແລະ ຂວົ້ ⑨

DCA R1
R2
- +

  R1 V +  DCA
+ -
R3   - +

V R2 R3
-

ຮູບ 2.4. ສະແດງວທິ ແີ ທກກະແສໄຟຟາ້ ດວ້ ຍເຄ່ ອງວດັ ອໍາແປ

3. ເຄ່ ອງວດັ ແທກໄຟຟາ້ ແບບມລັ ຕມິ ເິ ຕີ

ມລັ ຕມິ ເິ ຕີ (Multimeter) ເປັນເຄ່ ອງແທກໄຟຟາ້ ທ່ ສີ າມາດໃຊເ້ ຮດັ ໜາ້ ທ່ ໄີ ດຫ້ າຍຢ່ າງຢ່ ູໃນເຄ່ ອງ
ດຽວກນັ ເຊ່ ນັ ໃຊເ້ ພ່ ອວດັ ແທກກະແສໄຟຟາ້ (ເປັນ Ammeter), ໃຊເ້ ພ່ ອວດັ ແທກຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ (ເປັນ
Ohmmeter), ໃຊເ້ ພ່ ອວດັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ (ເປັນ Voltmeter) ແລະ ໃຊໄ້ ດທ້ ງັ ສອງຄ: ໄຟຟາ້
ກະແສກງົ ແລະ ໄຟຟາ້ ກະແສສະຫບັ .

3.1. ອງົ ປະກອບ ແລະ ໜາ້ ທ່ ແີ ຕ່ ລະພາກສ່ ວນຂອງມລັ ຕມິ ເິ ຕີ

① ໜາ້ ປັດສໍາລບັ ແທກກະແສໄຟຟາ້ ກງົ . ⑪
② ສະວກິ ປັບລະບບົ ຂອງເຄ່ ອງວດັ ແທກ.

③ ໜາ້ ປັດສາໍ ລບັ ແທກຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ . ⑩
④ ຕາໍ ແໜ່ ງປິດເຄ່ ອງວດັ ແທກ.
⑦
⑤ ໜາ້ ປັດແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ . ⑨ ⑥
⑥ ປ່ ຸມປັບຄ່ າສູນເມ່ ອແທກຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ . ⑤
⑦ ສາຍວດັ ແທກຂອງເຄ່ ອງ (ແດງເປັນຂວົ້ ບວກ ④

,⑧

ດາໍ ເປັນຂວົ້ ລບົ ) ②
⑧ ໜາ້ ປັດສາໍ ລບັ ແທກຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ກະ

ແສກງົ . ①③
⑨ ປ່ ຸມປັບຄ່ າສູນຂອງເຄ່ ອງ ຮູບ 2.5. ເຄ່ ອງມລັ ຕມິ ເິ ຕີ (Multimeter)
⑩ ເຂມັ ຂອງເຄ່ ອງວດັ (Multimeter)
⑪ ໜາ້ ປັດສະແດງຄ່ າຕ່ າງໆຂອງເຄ່ ອງວດັ

3.2. ການໃຊມ້ ລັ ຕມິ ເິ ຕີ

14 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

3.2.1. ຊະນດິ ເຄອ່ື ງມວື ດັ ແທກໄຟຟ້າເບ້ືອງຕົ້ນ
ການສກສາຫການກ່ ຽວຂອ້ ງທາງດາ້ ນໄຟຟາ້ ທາງດາ້ ນອເີ ລກັ ໂຕນກີ ຈາໍ ເປັນຕອ້ ງກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ປະລີ

ມານໄຟຟາ້ ເຊ່ ນັ : ແຮງດນັ , ກະແສ, ຄວາມຕາ້ ນ ແລະ ກາໍ ລງັ ໄຟຟາ້ ເປັນຕນົ້ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ເຫ່ າົ ນບີ້ ່ ໍສາມາດ
ກວດສອບກວດຄ່ າວດັ ໄດດ້ ວ້ ຍການສໍາພດັ , ການໄດຍ້ ນີ ດວ້ ຍຫູ, ເບ່ ງີ ເຫນັ ດວ້ ຍຕາ ຫ ດວ້ ຍການດມົ ກ່ ນີ
ການທ່ ຈີ ະກວດສອບ ຫ ກວດວດັ ປະລມີ ານເຫ່ າົ ນໄີ້ ດຈ້ າໍ ເປັນຕອ້ ງໃຊເ້ ຄ່ ອງມວດັ ແທກໄຟຟາ້ ມາຊ່ ວຍໃນການ
ວດັ ແລະ ຊ່ ວຍໃນການສະແດງຄ່ າປະລມີ ານໄຟຟາ້ ທ່ ຖີ ກຕອ້ ງອອກມາ.

ຮູບທ2ີ .6 ມລັ ຕມິ ເິ ຕແີ ບບດຈີ ຕິ ອນັ ແລະ ແບບເຂມັ

ເຄ່ ອງມວດັ ໄຟຟາ້ ເບອ້ ງຕນົ້ ທ່ ເີ ຮາົ ຮູກ້ ນັ ດໄີ ດແ້ ກ່ ມລັ ຕມິ ເິ ຕເີ ຊ່ ງີ ໃດຖ້ ວ່ າ ເຄ່ ອງວດັ ແທກໄຟຟາ້ ທ່ ຈີ າໍ
ເປັນຕ່ ຊໍ ່ າງໄຟຟາ້ ຊ່ າງອເີ ລກັ ໂຕນກີ ແລະ ຊ່ າງທ່ ຈີ າໍ ເປັນຕອ້ ງ ກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ຕ່ າງໆເຊ່ ງີ ສາມາດ
ວດັ ປະລມີ ານໄຟຟາ້ ໄດຫ້ າຍສະນດິ ມທີ ງັ ລາຄາຖກ, ຂະໝາດນອ້ ຍກະທດັ ຫດັ ພກົ ພາໄປມາສະດວກມລັ ຕມິ ິ
ເຕທີ ່ ຜີ ະລດິ ມາໃຊງ້ ານແບ່ ງອອກເປັນ 2 ຊະນດິ ຄ: ມລັ ຕມິ ເີ ຕຊີ ະນດິ ແອນາລອັ ກ (ແບບເຂມັ )ເປັນມວັ ຕມິ ເິ ຕີ
ທ່ ສີ ະແດງຄ່ າປະລມິ ານໄຟຟ້າດວ້ ຍເຂມັ ແລະ ມລັ ຕມິ ເິ ຕ່ ຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອນເປັນມລັ ຕມິ ເິ ຕ່ ີທ່ ີສະແດງຄ່ າ
ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ດວ້ ຍຕວົ ເລກບອກຄ່ າມລັ ຕມິ ເິ ຕເີ ປັນມເິ ຕທີ ່ ສີ າມາດນໍາໄປໃຊວ້ ດັ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ໃດຫ້ າຍ
ຊະນດິ ການໃຊງ້ ານຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຕ່ ໍຂວົ້ ວດັ ແລະ ປັບຄ່ າໃຫຖ້ ກຕອ້ ງນາໍ ໄປໃຊງ້ ານ.

- ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແບບເຂມັ

ເປັນມລັ ຕມິ ເິ ຕພີ ນ້ ຖານທ່ ຖີ ກນາໍ ມາໃຊງ້ ານຫາຍສບິ ປີແລວ້ ຈນົ ເຖງີ ປະຈບຸ ນັ ກ່ ເໍ ປັນທ່ ນີ ຍີ ມົ ໃຊງ້ ານຢ່ ູ
ພອ້ ມດວ້ ຍຄຸນສມົ ບດັ ທ່ ດີ ຫີ າຍປະການຂອງມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ນີ້ ທ່ ພີ ເິ ສດຄ: ສາມາດວດັ ກວດສອບດ,ີ ເສຍ,
ຊະນດິ ແລະ ຂາຂອງອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທນກີ ໄດຫ້ າຍປະເພດ. ການຈະນໍາມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແບບເຂມັ ໄປ
ໃຊງ້ ານຈາໍ ເປັນຕອ້ ງສກສາທໍາຄວາມເຂາົ້ ໃຈສ່ ວນປະກອບ ແລະ ລາຍລະອຽດຕ່ າງໆຂອງມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ນີ້
ກ່ ອນການໃຊງ້ ານເພ່ ອໃຫຜ້ ູໃ້ ຊສ້ າມາດໃຊງ້ ານໄດຢ້ ່ າງຖກຕອ້ ງ, ເກດີ ຄວາມປອດໄພໃນການໃຊງ້ ານ
ລກັ ກສະນະຮູບຮ່ າງ ແລະ ສ່ ວຍປະກອບຂອງມລັ ຕມິ ເິ ຕແີ ບບເຂມັ ໄດ.້
ກ. ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ DCV

ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ໂດຍປັບສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ີ DCV ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແບບ
ເຂມັ ລຸນ້ ມາດຕະຖານຈະມຈີ ດຸ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ທງັ ໝດົ 7 ຈດຸ ວດັ ເຕມັ ສະເກລຄ: ຈດຸ 0,1V,0,5V,
2,5V 10V 50V 250V ແລະ 1000V ການຕງັ້ ຄ່ າຈດຸ ທ່ ວີ ດັ DCV ສະແດງ ດ່ ງັ ຮູບ 2.5 ການອ່ ານຄ່ າ
ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ອ່ ານທ່ ໝີ າ້ ປັດ ໝາຍເລກ 2 ສະເກລDCV ແລະ ACV ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ
ດ່ ງັ ນ:ີ້

15 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທ2ີ .7 ກ: ຈດຸ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ຂ :ການຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕວີ້ ດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ( DCV)

ສຽບສາຍວດັ ສແີ ດງໃສ່ ຂວົ້ ບວກ (+) ສຽບສາຍວດັ ສດີ ໍາໃສ່ ຂວົ້ ລບົ (- COM ) ຂອງມເີ ຕນີ ໍາສາຍ
ວດັ ທງັ ສອງເສນັ້ ໄປວດັ ຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ທ່ ຕີ ອ້ ງການ.

1) ປັບສະວີກເລອກປັບ DCV ໃປຈຸດທ່ ີເໝາະສົມຫາກບ່ ໍຮູ ຄ້ ່ າແຮງດັນໄຟຟ້າກງົ ທ່ ີ
ຕອ້ ງການວດັ ໃຫປ້ ັບຈດຸ ວດັ ຕງັ້ ໃປທ່ ຈີ ດຸ ສູງສຸດໄວກ້ ່ ອນ1000 V.

2) ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ຕອ້ ງນາໍ ມເີ ຕໄີ ປຕ່ ວໍ ດັ ແບບຂະໜານກບັ ວງົ ຈອນ ແລະ ຂະນະ
ວດັ ຕອ້ ງຄໍານງເຖງີ ຂວົ້ ຂອງມເິ ຕໃີ ຫກ້ ງົ ກບັ ຂວົ້ ແຮງດນັ ທ່ ວີ ດັ ໂດຍຢຶດຫກັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ໃກບ້ ວກແຫ່ ງຈ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ໍ

ວດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ບວກ ( + ) ຂອງມເີ ຕີ ໃກລ້ ບົ ແຫ່ ງຈ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ວໍ ດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ລບົ ( - )ຂອງມເິ ຕກີ ານຕ່ ມໍ ລັ ຕມິ ິ

ເຕວີ ດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບ2.7
3) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ການໃຊສ້ ະເກລແລະການອ່ ານຄ່ າສະແດງໃດຕ້ າຕະລາງລ່ ຸມນ:ີ້ ຕາຕະລາງ:

ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ( DCV)
4) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ການໃຊສ້ ະເກລແລະການອ່ ານຄ່ າສະແດງໃດຕ້ າຕະລາງລ່ ຸມນ:ີ້

ຕາຕະລາງ2.1 : ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ , ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ( DCV)
ແລະ ACV ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້

ຈດຸ ຕງັ້ ວດັ ຂດີ ທ່ ໃີ ຊອ້ ່ ານ ການອ່ ານຄ່ າ ຄ່ າທ່ ວີ ດັ ໄດ້ ໝາຍເຫດ
0,1V 0-10 ໃຊ0້ ,01 ຄນູ ຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້ 0-0,1
0,5V 0-50 ໃຊ0້ ,01 ຄນູ ຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້ 0-0,5 ໃຊສ້ ະເກວສດີ າໍ 3
2,5V 0-250 ໃຊ0້ ,01 ຄູນຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້ 0-2,5 ແຖວຄ:
10V 0-10 0-10 ແຖວ 0-10
50V 0-50 ອ່ ານໄດໂ້ ດຍກງົ 0-50 ແຖວ 0-50
250V 0-250 0-250 ແຖວ 0-250
1000v 0-10 ອ່ ານໄດໂ້ ດຍກງົ 0-1000

ອ່ ານໄດໂ້ ດຍກງົ
ໃຊ1້ 00 ຄນູ ຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້

ຂ. ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສສະຫບັ ACV
ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ໂດຍປັບສະວດິ ຈດຸ ວດັ ທ່ ີ ACV ມລັ ຕມິ ເິ ຕີ ຊະນດິ ແບບເຂມັ ລຸນ້

ມາດຕະຖານ, ຈະມຈີ ດຸ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ທງັ ໝດົ 4 ຈດຸ ວດັ ເຕມັ ສະເກລ ຄ: ຈດຸ 10 V, 50 V ,

16 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

250 V ແລະ 1000 V ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ທ່ ີ ACV. ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທ2ີ .8 ການອ່ ານຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ
ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້

ຮູບທີ 2.8 ( ກ )ຈດຸ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ຮູບ ( ຂ ) ການຕ່ ມໍ ລັ ຕມິ ເິ ຕວີ ດັ ແຮງໄຟຟາ້ ສະຫບັ (ACV)

1) ສຽບສາຍວດັ ສແີ ດງເຂາົ້ ໄປທ່ ຂີ ວົ້ ( + ) ສຽບສາຍສດີ ໍາເຂາົ້ ທ່ ຂີ ວົ້ ລບົ (- COM ) ຂອງມິ

ເຕີ ນາໍ ສາຍວດັ ທງັ ສອງເສນັ້ ໄປວດັ ຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ
2) ປັບສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ ACV ໄປຈດຸ ທ່ ເີ ໝາະສມົ ຫາກບ່ ໍຮູຄ້ ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ທ່ ີ

ວດັ ໃຫຕ້ ງັ້ ຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ຈີ ດຸ ສູງສຸດໄວກ້ ່ ອນທ່ ີ 1000 V.

3) ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ຕອ້ ງນໍາມເິ ຕໄີ ປຕ່ ໍວດັ ແບບຂະໜານກບັ ວງົ ຈອນ ແລະ

ຂະນະວດັ ບ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຄໍານງຶ ເຖງິ ຂວົ້ ຂອງມເິ ຕີ ສາມາດສະຫບັ ຂວົ້ ໄດ້ ການຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕວີ ດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້

ສະຫບັ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບ (2.8 ຂ )
4) ກ່ ອນຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕວີ ດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ຄ່ າສູງ ຄວນຕດັ ໄຟຂອງວງົ ຈອນທ່ ຈີ ະວດັ

ອອກກ່ ອນ ເມ່ ອຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕເີ ຂາົ້ ກບັ ວງົ ຈອນຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ຈ່ ງຶ ຈ່ າຍໄຟເຂາົ້ ວງົ ຈອນ.
5) ຢ່ າຈບັ ສາຍວດັ ຫຕວັ ມລັ ຕມິ ເິ ຕີ ຂະນະວດັ ແຮງດນັ ໄຟສະຫບັ ຄ່ າແຮງສູງ ເມ່ ອວດັ ສາເລດັ

ແລວ້ ຄວນຕດັ ໄຟທ່ ນີ າໍ ມາວດັ ເສຍກ່ ອນ ຈ່ ງຶ ປົດສາຍວດັ ຂອງມລັ ຕມິ ເິ ຕອີ ອກຈາກວງົ ຈອນ.
6) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າ ສະແດງດ່ ງັ ຕາຕະລາງລ່ ຸມນ:ີ້

ຕາຕະລາງ2.2 : ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ , ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ACV
ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້

ຈດຸ ຕງັ້ ວດັ ສະເກລໃຊອ້ ່ ານ ການອ່ ານຄ່ າ ຄ່ າທ່ ວີ ດັ ໄດ້ ໝາຍເຫດ
10 V 0 – 10 ອາ່ ນໂດຍກງົ 0 – 10 V
50 v 0 – 50 ອາ່ ນໂດຍກົງ ໃຊເສະເກລ
250 V 0 – 250 ອາ່ ນໂດຍກງົ 0 – 50 V
1000 V 0 –10 ໃຊ້ 100 ຄູນຄ່າທີອ່ າ່ ນໄດ້ ໃຊສ້ ະເກລດາໍ 3 ແຖວຄ:
0 – 250 V 0 – 10 , 0 – 50 ແລະ 0 –
250
0 –1000 V

ຄ. ການວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ( DCmA )

17 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ການວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ໂດຍປັບສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ີ DCmA ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແບບເຂມັ

ມາດຕະຖານ ຈະມຈີ ດຸ ວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ທງັ ໝດົ 4 ຈດຸ ຄ: ຈດຸ 50 , 2.5 , 25 ແລະ 250
mA ( 0,25 A ) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ທ່ ີ DCmA ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທີ 2.9

ຮູບທີ 2.9 (ກ) ຈດຸ ວດັ ກະແສໄຟຟ້າກົງ (ຂ)ການຕ່ມໍ ັລຕິມເິ ຕວີ ັດກະແສໄຟຟ້າກງົ
ຂນັ້ ຕອນປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນີ້ :

1) ສຽບສາຍວດັ ສແີ ດງເຂາົ້ ໄປທ່ ຂີ ວົ້ ( + ) ສຽບສາຍສດີ າໍ ເຂາົ້ ທ່ ຂີ ວົ້ ລບົ (- COM ) ຂອງມິ
ເຕີ ນາໍ ສາຍວດັ ທງັ ສອງເສນັ້ ໄປວດັ ຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ .

2) ປັບສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ DCmA ໄປຈດຸ ທ່ ເີ ໝາະສມົ ຫາກບ່ ໍຮູຄ້ ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ
ທ່ ວີ ດັ ໃຫຕ້ ງັ້ ຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ຈີ ດຸ ສູງສຸດໄວກ້ ່ ອນທ່ 2ີ 50 mA .

3) ການວດັ ກະແສໄຟຟງ້ ກງົ ຕອ້ ງນໍາມເິ ຕໄີ ປຕ່ ໍລຽນກບັ ວງົ ຈອນ(ຕດັ ວງົ ຈອນອອກນໍາມເິ ຕີ
ໄປຕ່ ໍຮ່ ວມເປັນສ່ ວນໜ່ ງຶ ຂອງວງົ ຈອນ ) ແລະ ຂະນະຕ່ ໍວດັ ຕອ້ ງຄໍານງຶ ເຖງິ ຂນັ້ ຕອນຂວົ້ ຂອງມເິ ຕໃີ ຫກ້ ງົ ກບັ
ຂວົ້ ຂອງແຮງດນັ ຂອງແຫ່ ງຈ່ າຍໂດຍຢຶດຫກັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ໃກບ້ ວກແຫ່ ງຈ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ວໍ ດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ບວກ ( + )ຂອງ
ມເິ ຕີ ໃກລ້ ົບແຫ່ ງຈ່ າຍແຮງດັນ ຕ່ ໍດ່ ວຍຂວົ້ ລບົ ( - ) ຂອງມເິ ຕີ້ ການຕ່ ໍມລັ ຕິມເິ ຕີວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ
ສະແດງດ່ ງັ ຮູບ ( ຂ )

4) ຈດຸ ວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ 50 ເປັນຈດຸ ດຽວກບັ ຈດຸ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ 0,1 V ໃນ
ຈດຸ ທ່ ເີ ຮດັ ວຽກເປັນມເິ ຕວີ ດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ ເຕມັ ສະເກລ 0,1 V ແລະເປັນມເິ ຕວີ ດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ເຕມັ

ສະເກລ 50
5) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າ ສະແດງດ່ ງັ ຕາຕະລາງດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້

ຕາຕະລາງ2.3 : ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ , ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ACV
ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້

ຈດຸ ຕງັ້ ວດັ ສະເກລໃຊອ້ ່ ານ ການອ່ ານຄ່ າ ຄ່ າທ່ ວີ ດັ ໄດ້ ໝາຍເຫດ

50 0 – 50 ອ່ ານໂດຍກງົ ໃນຫນ່ ວຍ 0 – 10 V ໃຊເສະເກລ

2.5 0 – 250 ໃຊ້ 0,01 ຄູນຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດໃ້ ນໜ່ ວຍ 0 – 50 V ໃຊສ້ ະເກລດໍາໃຕ້
25 0 – 250 ໃຊ້ 0,1 ຄູນຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດໃ້ ນໜ່ ວຍ 0 – 250 V
0 –270 0 –1000 V ແວ່ ນ 3 ຈດຸ ຄ:
0,25 A ອ່ ານໂດຍກງົ ໃນຫນ່ ວຍ 0 – 10 , 0 –

50 ແລະ 0 –

250

18 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ງ.ການວດັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ (Ω)
ການວດັ ຄວາມຕາ້ ນ ໂດຍປັລສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ີ (Ω) ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແອນາລອັ ກລຸນ້

ມ າ ດ ຕ ະ ຖ າ ນ ຈ ະ ມີຈຸດ ວັດ ຄ ວ າ ມ ຕ້າ ນ ທັງ ໝົດ 4 ຫ າ 5 ຈຸດ ວັດ ເ ຕັມ ສ ະ ເ ກ ລ ຄ : ຈຸດ
1 , 10, 100, 1 ແລະ 10 ( ບາງລຸນ້ ບ່ ໍມຈີ ດຸ 100 ແລະ ບາງລຸນ້ ບ່ ໍມຈີ ດຸ 10 )ການຕງັ້
ຈດຸ ວດັ ທ່ ີ Ω ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທ2ີ .10

ຮູບທ2ີ .10:ຈດຸ ວດັ ຄວາມຕາ້ ນ (Ω)

ການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້
1) ສຽບສາຍວດັ ສແີ ດງເຂາົ້ ໄປທ່ ຂີ ວົ້ ( + ) ສຽບສາຍສດີ ໍາເຂາົ້ ທ່ ຂີ ວົ້ ລບົ (- COM ) ຂອງມິ

ເຕີ ນາໍ ສາຍວດັ ທງັ ສອງເສນັ້ ໄປວດັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ.
2) ປັບສະວດິ ເລອກໄປຈດຸ ວດັ Ω ກ່ ອນນໍາໂອມມເິ ຕໄີ ປໃຊວ້ ດັ ຕວົ ຄວາມຕາ້ ນທານທຸກ

ຄງັ້ ໃນທຸກຈດຸ ວດັ ທ່ ຕີ ງັ້ ວດັ ໂອມ ຕອ້ ງປັບແຕ່ ງເຂມັ ຊຂີ້ ອງມເິ ຕໃີ້ ຫຊ້ ຄີ້ ່ າທ່ ີ 0 Ω ກ່ ອນສະເໝີ ໂດຍຊອັ ດປາຍ
ວດັ ສາຍວດັ ທງັ ສອງເສນັ້ ຂອງມເິ ຕເີ ຂາົ້ ດວ້ ຍກນັ ປັບແຕ່ ງປ່ ຸມປັບ 0 Ω ADJ ຈນົ ເຂມັ ຊຂີ້ ອງມເີ ຕຊີ ທີ ່ ຕີ າໍ ແໜ່ ງ
0 Ω ພໍດີ ລກັ ສະນະການປັບແຕ່ ງໂອມມເິ ຕໃີ ຫພ້ ອ້ ມໃຊງ້ ານດ່ ງັ ຮູບທີ 2.11

3) ນາໍ ໂອມມເິ ຕໄີ ປວດັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໄດຕ້ າມຕອ້ ງການຢ່ າງຖກຕອ້ ງ ຄ່ າທ່ ອີ ່ ານອອກມາໄດ້
ຈາກໂອມມເິ ຕີ ຄ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຂອງຕວົ ຕາ້ ນທານທ່ ວີ ດັ ລກັ ສະນະການວດັ ຕວົ ຕາ້ ນທານດວ້ ຍມລັ ຕມິ ເິ ຕີ
ຊະນດິ ແອນາລອັ ກດ່ ງັ ຮູບທ2ີ .11

ຮູບທີ 2.11ກ.ການປັບແຕ່ ງໂອມມເິ ຕໃີ ຫຊ້ ີ້ 0 Ω ພດໍ ີ ຂ. ການວດັ ຄວາມຕາ້ ນດວ້ ຍໂອມມເີ ຕີ

4) ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າ ສະແດງດ່ ງັ ຕາຕະລາງລ່ ຸມນ:ີ້

19 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຕາຕະລາງ2.4 : ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ , ການໃຊສ້ ະເກລ ແລະ ການອ່ ານຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ

ຂນັ້ ຕອນການວດັ ຄ່ າປະຕບິ ດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້

ຈດຸ ຕງັ້ ວດັ ສະເກລໃຊອ້ ່ ານ ການອ່ ານຄ່ າ ຄ່ າທ່ ວີ ດັ ໄດ້ ໝາຍເຫດ

X 1 ອ່ ານໂດຍກງົ 0 – 2k Ω ໃຊສ້ ະເກລ
ສດີ າໍ
X 10 ໃຊ້ 10 ຄູນຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້ 0 – 20k Ω ຈດຸ ດຽວຄ

X100 0 − ∞ ໃຊ້ 100 ຄູນຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດ້ 0 – 200k Ω 0− ∞

X1k ອ່ ານໂດຍກງົ ໃນຫນ່ ວຍ Ω 0 – 2MΩ

X 10 k ໃຊ້ 10 ຄນູ ຄ່ າທ່ ອີ ່ ານໄດໃ້ ນຫນ່ ວຍ Ω 0 – 20MΩ

- ມດັ ຕມີ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕີ ອນ

ມດັ ຕມີ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕີ ອນສາມາດໃຊວ້ ດັ ຫາປະລມິ ານໄຟຟາ້ ຄ່ າຕ່ າງໆໄດຫ້ າຍຊະນດິ ເຊ່ ນັ ດຽວກບັ ມດັ ຕມີ ເີ ຕີ

ຊະນດິ ແບບເຂມັ ເຊ່ ນັ : ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ (DCV), ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສສະຫບັ (ACV). ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ
(DCmA) ແລະ ຄວາມຕາ້ ນທານ(Ω)ເປັນຕນົ້ . ສ່ ງີ ສໍາຄນັ ໃນການໃຊງ້ ານຂອງມດັ ຕເີ ຕຊີ ະນດິ ນຢີ້ ່ ູທ່ ກີ ານສະ

ແດງຄ່ າອອກມາເປັນຕວົ ເລກອ່ ານຄ່ າໄດໂ້ ດຍກງົ ອ່ ານໄດງ້ ່າຍ,ເຫນັ ຜນົ ໄວ ແລະ ຖກຕອ້ ງສະດວກສະບາຍ
ການຈະນາໍ ມດັ ຕມີ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕີ ອນໄປໃຊງ້ ານຈາໍ ເປັນຕອ້ ງສກຶ ສາ ແລະ ທາໍ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈໃນສ່ ວນປະກອບ
ແລະ ລາຍລະອຽດຕ່ າງໆກ່ ອນການໃຊງ້ ານ ເພ່ ອເຮດັ ໃຫຜ້ ູໃ້ ຊສ້ າມາດໃຊງ້ ານໄດຢ້ ່ າງຖກຶ ຕອ້ ງ, ເກດີ ຄວາມ
ປອດໄພ ທງັ້ ຕວົ ມດັ ຕມີ ເີ ຕີ ແລະ ໂຕຜູໃ້ ຊງ້ ານ ຮູບຮ່ າງ ແລະ ສ່ ວນປະກອບຂອງມດັ ຕມິ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕິ ອນ
ສະແດງດ່ ງັ ຮູບ2.12

ມດັ ຕມິ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕິ ອນຕາມຮູບ 2.12 ເປັນມດັ ຕມີ ເີ ຕທີ ່ ວົ ໄປທ່ ມີ ຂີ າຍທ່ ວົ ໄປ ມລີ າຄາຖກ ສ່ ວນ
ປະກອບບ່ ໍຕ່ າງໄປຈາກມດັ ຕເິ ຕມີ ເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕີ ອນແບບອ່ ນໆ (ບາງລຸນ້ ມຂີ ວົ້ ວດັ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ອ່ ນໆໄດ້
ເພ່ ມີ ຂນ້ )ຕວົ ເລກທ່ ຊີ ສີ້ ະແດງໄວບ້ ອກຊ່ ຂອງສ່ ວນປະກອບ ໜາ້ ທ່ ກີ ານເຮດັ ວຽກ ແລະ ການໃຊງ້ ານ ມລີ າຍ
ລະອຽດດ່ ງັ ນີ້ :

ຮູບ 2.12 ເປັນມດັ ຕມີ ເີ ຕແີ ບບດຈີ ຕິ ອັ ນ
20 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ໝາຍເລກ1: ເປັນໜາ້ ປັດສະແດງຜນົ ການວດັ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ສະແດງເປັນຕວົ ເລກຈາໍ ນວນ3 ຫກັ
ແລະ ຕວົ ອກັ ສອນ ຈເໍ ປັນດຈີ ຕິ ອນແຫວ (LCD).

ໝາຍເລກ2: ເປັນສະວດິ ເລອກຄ່ າປະລມິ ານໄຟຟາ້ ທ່ ຕີ ອ້ ງການວດັ ປັບໝນູ ໄປຊາຍ ຫ ຂວາໄດຢ້ ່ າງ
ອດິ ສະຫະ.

ໝາຍເລກ3: ເປັນຂວົ້ ສຽບສໍາລບັ ວດັ ຕວົ ທານຊດິ ເຕີ ເພ່ ອຫາຄ່ າອດັ ຕາຂະຫຍາຍກະແສ ( ℎ )
ຂອງຕວົ ທານຊດິ ເຕໃີ ຊເ້ ຮດັ ວຽກຮ່ ວມກບັ ຕໍາແໜ່ ງໝາຍເລກ 13 ຈດຸ ℎ .

ໝາຍເລກ4: ເປັນຂວົ້ ຕ່ ໍສາຍວດັ ມເີ ຕສີ ແີ ດງ ເພ່ ອໃຊວ້ ດັ ຄ່ າກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ຄ່ າສູງ ວດັ

ຄ່ າໄດສ້ ູງສຸດ10A ໃຊເ້ ຮດັ ວຽກຮ່ ວມກບັ ຂວົ້ ຕ່ ໍໝາຍເລກ6 ແລະ ຕໍາແໜ່ ງໝາຍເລກ 12ຈດຸ 10A.

ໝາຍເລກ5: ເປັນຂວົ້ ຕ່ ໍສາຍວດັ ມເີ ຕສີ ແີ ດງ ເພ່ ອໃຊຄ້ ່ າວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກງົ (DCV) ແຮງດນັ ໄຟຟາ້

ສະຫບັ (ACV), ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ (DCmA) ແລະ ຄວາມຕາ້ ນທານ(Ω)ໃຊເ້ ຮດັ ວຽກຮ່ ວມກບັ ຂວົ ຕ່ ໍໝາຍເລກ6

ໝາຍເລກ6: ເປັນຂວົ້ ສາຍວດັ ມເີ ຕສີ ດີ ໍາ(COM)ເປັນຂວົ້ ຕ່ ໍສາຍວດັ ຂວົ້ ຮ່ ວມໃຊຮ້ ່ ວມກບັ ຂວົ້ ໝາຍ
ເລກ4 ແລະ ຂວົ້ ໝາຍເລກ5 ໃຊວ້ ດັ ຄ່ າປະລມິ ານໄຟຟາ້ ຕ່ າງໆ.

ໝາຍເລກ7: ເປັນຕາໍ ແໜງເລອກການປິດສະວດິ ຢຸດໃຊງ້ ານມເີ ຕ(ີ OFF)ເພ່ ອຢຸດການຈ່ າຍໄຟຟາ້ ໃຫ້
ມເີ ຕເີ ປັນການຢຸດທໍາງານຂອງມເີ ຕ.ີ

ໝາຍເລກ8: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກການເຮດັ ວຽກເປັນໂວນມເີ ຕໄີ ຟກງົ ( = )ວດັ ແຮງດນັ ໄຟກງົ ໄດ້
ສູງສຸ ດ1000V

ໝາຍເລກ9: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກການເຮດັ ວຽກເປັນໂວນມເີ ຕໄີ ຟສະຫບັ ວດັ ແຮງດນັ ໄຟສະຫບັ
( ∽ )ໄດສ້ ູງສຸດ750V.

ໝາຍເລກ10: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກການເຮດັ ວຽກເປັນແອມັ ມເີ ຕໄີ ຟກງົ ວດັ ກະແສໄຟກງົ
ໄດສ້ ູງສຸດ 200mA.

ໝາຍເລກ11: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກການເຮດັ ວຽກເປັນໂອມມເີ ຕ(ີ Ω)ວດັ ຄວາມຕາ້ ນທານໄດສ້ ູງສຸດ
2000kΩ.

ໝາຍເລກ12: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກການເຮດັ ວຽກເປັນແອມັ ມເີ ຕໄີ ຟກງົ ຄ່ າສູງ (10A) ວດັ ກະແສໄຟ
ກງົ ໄດສ້ ູງສຸດ(10A).

ໝາຍເລກ13: ເປັນຕໍາແໜ່ ງເລອກໃຊມ້ ເິ ຕເີ ຮດັ ວຽກເປັນເຄ່ ອງວດັ ອດັ ຕາຂະຫຍາຍກະແສ ( ℎ )
ຂອງຕວົ ທານຊດິ ເຕໃີ ຊເ້ ຮດັ ວຽກຮ່ ວມກບັ ຕາໍ ແໜ່ ງໝາຍເລກ 3

ໝາຍເລກ14: ເປັນຕາໍ ແໝ່ ງເລອກໃຊມ້ ດິ ເຕເີ ປັນເຄ່ ອງເຮດັ ວຽກເປັນເຄ່ ອງວດັ ຕວົ ໄດໂອດ.
21 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ການໃຊງ້ ານໝໍຕມິ ເິ ຕດິ ຈີ ຕິ ອນ
ການນາໍ ມລັ ຕມິ ເິ ຕໄີ ປໃຊງ້ ານ ໃຊໄ້ ດເ້ ຊ່ ນັ ດຽວກບັ ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ແບບເຂມັ ເມ່ ອຕອ້ ງການວດັ ປະ

ລມິ ານໄຟຟາ້ ຊະນດິ ໃດກ່ ໍປັບສະວດິ ເລອກຈດຸ ວດັ ໝາຍເລກ 2 ຂອງຮູບທ່ 2ີ .13 ໄປຈດຸ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ທ່ ີ
ຕອ້ ງການວດັ ຖາ້ ບ່ ໍຮູປ້ ະລມິ ານໄຟຟາ້ ນນັ້ ໃຫຕ້ ງັ້ ຄ່ າທ່ ຈີ ດຸ ວດັ ຖຸສູງສຸດໄວກ້ ່ ອນ ແລະ ຄ່ ອຍໆປັບລງົ ມາໃນຈດຸ
ທ່ ເີ ໝາະສມົ ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕີ ອນຈະສະແດງຄ່ າປະລມິ ານໄຟຟາ້ ອອກມາເປັນຕວົ ເລກອ່ ານຄ່ າໄດທ້ ນັ ທີ
ການຈະນໍາມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕີ ອນໄປໃຊງ້ ານຈໍາເປັນຕອ້ ງສກສາທໍາຄວາມເຂາົ້ ການໃຊງ້ ານ ແລະ ການ
ອ່ ານຄ່ າໃຫຖ້ ກຕອ້ ງການວດັ ປະລມິ ານໄຟຟາ້ ຕ່ າງໆເຮດັ ໄດດ້ ່ ງັ ນ:ີ້

ກ.ການວດັ ແຮງດນັ ຂອງໄຟຟາ້ ຕງົ
ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ດວ້ ຍມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອນໂດຍປັບສະວດີ ເລອກຖ່ ານວດັ ໄປທ່ ີ ແຮງ
ດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ (v=) ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕີ ອນລຸນ້ ທ່ ໃີ ຊງ້ ານຕາມຮູບທ່ ີ 2.14 ມຍີ ່ ານວດັ ແຮງດນັ ໄຟ
ຟາ້ ກະແສກງົ ທງັ ໝດົ , ຖາ້ ຍ່ ານວດັ ເຕມີ ຄ: ຈຸ ດ 200mv, 2000mv, 20v, 2000v, ແລະ 1000v ແລະ
ດວ້ ຍສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ຄ່ າປັບຂະນະແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ທ່ ວີ ດັ ໄດກ້ ານຕ່ ໍວດັ ຄ່ າໂດຍຢຶດຖຫກັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ໃຫ້
ບວກແລ່ ງຈ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ວໍ ດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ບວກ(ບວກ)ຂອງມເີ ຕ,ີ ໃຫຈ້ ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ໍວດັ ດວ້ ຍຄ່ າລບົ ( - )ຂອງມິ
ເຕ.ີ ກໍລະນວີ ດັ ຄ່ າແລວ້ ເລກີ ເຄ່ ອງໝາຍລບົ (ລບົ )ສະແດງຢ່ ູດາ້ ນໝາ້ ຕວົ ເລກທ່ ບີ ອກຄ່ າໄວບ້ ອກໃຫຮ້ ູວ້ ່ າ:
ການຕ່ ສໍ າຍວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ຜດິ ຂວົ້ ໃຫສ້ ະຫບັ ຂວົ້ ສາຍວດັ ໃໝ່ ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ແລະ ການຕ່ ໍມເິ ຕີ
ຊະນດິ ດຈີ ຕິ ອນວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບ 2.14

ຮູບທ2ີ .14 ການຕມ່ໍ ລັ ຕິມິເຕີດີຈິຕອລວັດແຮງດນັ ໄຟຟ້າ

ຂ. ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟສະຫບັ (ACV)
ການວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອນໂດຍປັບສະວດີ ເລອກຍ່ ານວດັ ໄປທ່ ໂີ ວນ
ມເິ ຕໄີ ຟຟາ້ ສະຫບັ (v)ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອນລຸນ້ ທ່ ໃີ ຊງ້ ານຕາມຮູບທ່ 2ີ .15 ມຍິ ່ ານວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້
ສະຫບັ ແຮງດນັ ສອງຍ່ ານຄ: ຍ່ ານ 200v ແລະ 750v ຄະນະວດັ ຄ່ າມເິ ຕຈິ ະສະແດງຄ່ າວດັ ໄດອ້ ອກມາ ການ
ວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ ບ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຄໍານງເຖງີ ຂວົ້ ວດັ ຂອງມເີ ຕໃີ ຊສ້ ະຫບັ ຂວົ້ ວດັ ໄດ.້ ການຕງັ້ ຈດຸ ວດັ ແລະ
ການຕງັ້ ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ຕວົ ເລກວດັ ແຮງດນັ ໄຟສະຫບັ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທີ 2.15

22 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທ2ີ .15 : ການຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອລວດັ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ ສະຫບັ

ຄ. ການວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ (DCA)
ການວດັ ກະແສໄຟຟາ້ ກງົ ດວ້ ຍມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕິ ອນໂດຍປັບສະວກີ ເລອກຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ເີ ອມັ ມິ
ເຕໄີ ຟຕງົ . ມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕີ ອນລຸນ້ ໃຊງ້ ານຕາມຮູບທ່ 2ີ .16 ມທີ ງັ ໝດົ ວດັ ເຕມັ ສະເກລຄ: ຈດຸ 200µA,
2000µA, 20mA, 200mA ແລະ 10A ການຕ່ ໍວດັ ກະແສໄຟກງົ ຕອ້ ງຕ່ ໍແບບລຽນຕວົ ເລກທ່ ສີ ະແດງໃຫ້
ເຫນັ ເທງີ ໝາ້ ປັບຂະນະວດັ ຄ່ າຄກະແສໄຟກງົ ທ່ ວີ ດັ ໄດກ້ ານຕ່ ໍວດັ ຄ່ າໂດຍຢຶດຫກັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ໃກບ້ ວກແຫ່ ງຈ່ າຍ
ຄວາມດນັ ຕ່ ໍວດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ບວກ(+)ຂອງມເີ ຕີ ໃກລ້ ບົ ແຫ່ ງຈ່ າຍແຮງດນັ ຕ່ ໍວດັ ດວ້ ຍຂວົ້ ລບົ (-)ຂອງມເີ ຕກີ ລໍ ະນີ
ທ່ ວີ ດັ ຄ່ າແລວ້ ເກດິ ເຄ່ ອງໝາຍລບົ (-). ສະແດງຢ່ ູເທງີ ໝາ້ ຕວົ ເລກທ່ ບີ ອກຄ່ າໃວບ້ ອກໃຫຮ້ ູວ້ ່ າການຕ່ ໍສາຍວດັ
ກະແສໄຟກງົ ຜດິ ຂວົ້ ໃຫສ້ ະລບັ ຂວົ້ ສາຍວດັ ໃໝ່ ແລະ ເມ່ ອຕອ້ ງການວດັ ກະແສໄຟກງົ ທ່ ມີ ຄີ ່ າສູງເປັນເອມັ ແປ
ຕງັ້ ທ່ ີ 10MA ປ່ ຽນຕາໍ ແໝ່ ງຂວົ້ ຕ່ ສໍ າຍວດັ ເສນັ້ ສແີ ດງໄປສຽບທ່ ຂີ ວົ້ ຕ່ ໍໝາຍເລກ4 ຕາມຮູບທ່ 2ີ .16 ການຕງັ້
ຍ່ ານວດັ ແລະ ການຕ່ ມໍ ລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕິ ອນວດັ ກະແສໄຟກງົ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທ່ ີ 2.16

ຮູບທ2ີ .16 : ການຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອລວດັ ຄ່ າກະແສໄຟຟາ້ ກງົ

ງ. ການວດັ ຄວາມຕາ້ ນທານ (Ω)
ການວດັ ຄວາມຕາ້ ນທານດວ້ ຍມລັ ຕມິ ເິ ຕດີ ວ້ ຍຊະນດິ ດຈິ ຕິ ອນໂດຍຕງັ້ ສະວດີ ເລອກຈດຸ ວດັ ໄປທ່ ີ
ວດັ ໂອນເິ ຕ(ີ Ω)ມລັ ຕມິ ເິ ຕດີ ວ້ ຍຊະນດິ ດຈິ ຕິ ອນລຸນ້ ທ່ ໃີ ຊງ້ ານຕາມຮູບ2.17 ມທີ ງັ ໝດົ 5 ຍ່ ານວດັ ເຕມັ ສະ
ເກວຄ: ຍ່ ານ 200,2000,20K,200K ແລະ 2000K ການວດັ ຄວາມຕາ້ ນທານດວ້ ຍໂອມມເີ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ີ
ຕອນ ບ່ ໍຈໍາເປັນຕອ້ ງຊ໊ອດປາຍສາຍວດັ ເຂາົ້ ດວ້ ຍກນັ ເພ່ ອປັບແຕ່ ງຄວາມຖກຶ ຕອ້ ງ ສາມາດນໍາໄປວດັ ຄ່ າໄດ້
ເລຍີ . ໃນທຸກຍ່ ານວດັ ຕວົ ເລກທ່ ສີ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ ຄ: ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນທານທ່ ວີ ດັ ໄດກ້ ານຕງັ້ ຍ່ ານວດັ ແລະ ການ
ຕ່ ມໍ ດັ ດມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈີ ຕິ ອນ ວດັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນທານ ສະແດງດ່ ງັ ຮູບທ່ 2ີ .17

23 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທ2ີ .17: ການຕ່ ໍມລັ ຕມິ ເິ ຕຊີ ະນດິ ດຈິ ຕິ ອລວດັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ
ສໍາລບັ ການວດັ ແທກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ ແມ່ ນໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ຄາ້ ຍຄກນັ ກບັ ວທິ ແີ ທກຜນົ ລບົ ລະດບັ
ໄຟຟາ້ , ແຕ່ ກ່ ອນອ່ ນຈະຕອ້ ງປ່ ຽນລະບບົ ໃຫເ້ ປັນໂອມມເິ ຕເີ ສຍກ່ ອນດວ້ ຍການປັບສະວດິ ປ່ ຽນລະບບົ

ຄາໍ ຖາມທາ້ ຍບດົ

1. ຈ່ ງົ ສາທດິ ວທິ ກີ ານນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ໂວນມເີ ຕເີ້ ຂາົ້ ວດັ ໃນວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ແບບຕ່ ໍລຽນ ແລະ ຕ່ ໍຂະ
ໜານ?

2. ຈ່ ງົ ສາທດິ ວທິ ກີ ານນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ແອມັ ມເີ ຕເີ້ ຂາົ້ ວດັ ໃນວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ແບບຕ່ ລໍ ຽນ ແລະ ຕ່ ໍຂະ
ໜານ?

3. ຈ່ ງົ ສາທດິ ວທິ ກີ ານນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງມລັ ຕມິ ເີ ຕເີ້ ຂາົ້ ວດັ ໃນວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ກະແສກງົ .
4. ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍສ່ ວນປະກອບຕ່ າງໆຂອງເຄ່ ອງວດັ ແທກອະແນກປະສງົ ທ່ ມີ ຢີ ່ ູໃນຫອ້ ງທດົ ລອງ?

24 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ກດິ ຈະກາໍ ການທດົ ລອງທີ 1

ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ໂວນມເີ ຕີ້ ແລະ ແອມັ ມເິ ຕີ້ ເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນຕ່ ລໍ ຽນ-ຕ່ ຂໍ ະໜານໄຟຟາ້ ກະແສກງົ

1. ຈດຸ ປະສງົ

- ເພ່ ອສກຶ ສາການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ແທກອະແນກປະສງົ ເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນຕ່ ໍລຽນ-ຕ່ ໍຂະໜານ.
- ສກຶ ສາການພວົ ພນັ ລະຫວ່ າງຄວາມເຂມັ້ ກະແສໄຟຟາ້ (I) ແລະ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ (U) ແບບ
ລຽນ ແລະ ຕ່ ແໍ ບບຂະໜານກນັ .

2. ທດິ ສະດີ

ຄວາມເຂມັ້ ຂອງກະແສໄຟຟາ້ (I) ທ່ ແີ ລ່ ນຜ່ ານຕອນສາຍສາຍນາໍ ໄຟຟາ້ ໃດໜ່ ງຶ ເປັນອດັ ຕາສ່ ວນ

ພວົ ພນັ ກງົ ກບັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ (U) ຢ່ ູລະຫວ່ າງສອງສນົ້ ຂອງຕອນສາຍ ແລະ ເປັນອດັ ຕາສ່ ວນພວົ ພນັ

ປີນ້ ກບັ ຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ (R) ຢ່ ູໃນຕອນສາຍນາໍ ໄຟຟາ້ ດ່ ງັ ກ່ າວນນັ້ .

→ = (1.1)
=
ກລໍ ະນຕີ ່ ໍລຽນ:

ກະແສໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນ I  I1  I2  I3  ......In

ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ U  U1  U 2  U3  ......U n

ຄວາມຕາ້ ນ R  R1  R2  R3  ........Rn

ກລໍ ະນຕີ ່ ໍຂະໜານ:

ກະແສໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນ I  I1  I2  I3  ......In

ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ U  U1  U 2  U3  ......U n

ຄວາມຕາ້ ນ 1  1  1  1  ........ 1
R R1 R2 R3 Rn

3. ອຸປະກອນ

- ໝແໍ້ ປງໄຟຟາ້ DC 12 V 1ໜ່ ວຍ - ເຄ່ ອງວດັ ອາໍ ແປ (Amparemeter) 1 ອນັ
3 ດອກ
- ຫວົ ທຽນ 1,5 v 1 ອນັ - ສາຍໄຟຟາ້ ມຫີ ວົ ຄບີ ແລະ ມແີ ຈກັ ສຽບ 6 ເສນັ້
- ເຄ່ ອງວດັ ໂວນ (Voltmeter)

4. ວທິ ກີ ານປະຕບິ ດັ
1). ຕ່ ວໍ ງົ ຈອນໄຟຟາ້ ຄດ່ ງັ ຮູບ 1.1 ແລະ ຮູບ 1.2

25 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບ 1.1. ວງົ ຈອນຕ່ ໍເຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟາ້ ແບບລຽນກນັ ຮູບ 1.2. ວງົ ຈອນຕ່ ເໍ ຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟາ້ ແບບຂະໜານກນັ

2). ຕງັ້ ແຮງເຄ່ ອນໄຟຟາ້ (ຜນົ ລບົ ລດບັ ໄຟຟາ້ ) ໃຫຢ້ ່ ູຄ່ າ 12v (ຄ່ າຕ່ າໍ )
3). ເປີດສະວດິ ໄຟຟາ້ , ອ່ ານຄ່ າກະແສໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນຕ່ ລໍ ຽນ-ຕ່ ຂໍ ະໜານຈາກເຄ່ ອງວດັ ອໍາແປ,
ເຄ່ ອງວດັ ໂວນ.

4). ດໍາເນນີ ການທດົ ລອງຕາມຂນັ້ ຕອນ 2) ແລະ 3) ວດັ ແທກກະແສໄຟຟາ້ -ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ .
5). ບນັ ທກຶ ຄ່ າທ່ ໄີ ດໃ້ ສ່ ໃນຕາຕະລາງ 1.1

5. ການບນັ ທກຶ ຜນົ
ຕາຕະລາງ 1.1 ຂໍມ້ ນູ ການທດົ ລອງຈາກວງົ ຈອນຕ່ ໍລຽນ

ກະແສໄຟຟາ້ ແບບລຽນກນັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ແບບລຽນກນັ

ທດົ ລອງຄງັ້ ທີ (A) I1 I2 I 3 ທດົ ລອງຄງັ້ ທີ (V) U1 U2 U3

11

22

33

ຕາຕະລາງ 1.2 ຂໍມ້ ນູ ການທດົ ລອງຈາກວງົ ຈອນຕ່ ໍຂະໜານ

ກະແສໄຟຟາ້ ແບບຂະໜານກນັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ແບບຂະໜານກນັ

ທດົ ລອງຄງັ້ ທີ (A) I1 I2 I 3 ທດົ ລອງຄງັ້ ທີ (V) U1 U2 U3

11

22

33

6. ຄາໍ ຖາມ
1). ຄ່ າກະແສໄຟຟາ້ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນຕ່ ໍລຽນເປັນແນວໃດ? ຍອ້ ນຫຍງັ ?
2). ຄ່ າກະແສໄຟຟາ້ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນຕ່ ຂໍ ະໜານເປັນແນວໃດ? ຍອ້ ນຫຍງັ

26 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ບດົ ທີ 3

ຫອດອເິ ລກັ ໂທຣນກິ ແລະ ສນັ ຍາລກັ

ໃນບດົ ນີ້ ຈະໄດເ້ ວາົ້ ເຖງິ ຫອດຕ່ າງໆທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ຊີ ່ ວຍປະກອບເປັນວງົ ຈອນເຄ່ ອງໃຊທ້ າງ
ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ . ໃນບາງຄງັ້ ເຮາົ ເຄຍີ ແປກປະຫາດໃຈໃນການທໍາງານອນັ ມະຫດັ ສະຈນັ ຂອງເຄ່ ອງອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ບາງຢ່ າງ ແຕ່ ຖາ້ ເບ່ ງິ ເຂາົ້ ໄປໃນເຄ່ ອງມ ຈະພບົ ວ່ າສ່ ງິ ປະກອບກນັ ຂນຶ້ ເປັນວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ນນັ້
ປະກອບດວ້ ຍອຸ ປະກອນ ຫ ຫອດພຽງຈໍານວນບ່ ໍຫາຍເທ່ າົ ໃດ. ອຸ ປະກອນເຫ່ າົ ນໄີ້ ດມ້ ຜີ ູຄ້ ິດຄນົ້ ແລະ
ພດັ ທະນາຂນຶ້ ເລອ້ ຍໆເຊ່ ງິ ເຮາົ ຈະໄດຮ້ ຽນຮູເ້ ຖງິ ຊະນດິ ຕ່ າງໆຂອງຫອດເຫ່ າົ ນນັ້ , ການນໍາເອາົ ໄປໃຊໃ້ ນວຽກ
ງານເບອ້ ງຕນົ້ , ການອ່ ານຄ່ າສນັ ຍະລກັ ຕ່ າງໆທ່ ີໃຊແ້ ທນຫອດອເີ ລກັ ໂທຣນກິ , ເພ່ ອເປັນໂອກາດໃຫທ້ ໍາ
ຄວາມເຂາົ້ ໃຈວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ໃນບດົ ຕ່ ໆໍ ໄປໄດງ້ ່າຍຂນຶ້ .

I. ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງສນັ ຍາລກັ ໃນວງົ ຈອນ
ສມົ ມຸດວ່ າ ເຮາົ ຕອ້ ງການເດນີ ທາງໄກໄປຈດຸ ຫມາຍປາຍທາງໃດຫນ່ ງຶ ທ່ ເີ ຮາົ ຍງັ ບ່ ໍເຄຍີ ໄປມາກ່ ອນ

ເລຍີ . ສ່ ງິ ທໍາອດິ ທ່ ຕີ ອ້ ງປະຕບິ ດັ ຄ: ການວາງແຜນທ່ ເີ ພ່ ອຊອກຫາຈດຸ ຫມາຍປາຍທາງ ແລວ້ ກາໍ ນດົ ເສນັ້ ທາງທ່ ີ
ຈະໄປ. ວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ກ່ ປໍ ຽບເຫມອນດ່ ງັ ແຜນທ່ ສີ ໍາລບັ ການເດນີ ທາງ ເພາະໃນວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣ
ນກິ ເຮາົ ໄດເ້ ຫນັ ສນັ ຍະລກັ ແລະ ເສນັ້ ທາງເຊ່ ອມຕ່ ໍລະຫວ່ າງ ອຸປະກອນ (ຫອດ) ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຕ່ າງໆ ເພ່ ອ

ຈະໄດຈ້ ດຸ ຫມາຍ ແລະ ການເຮດັ ວຽກຂອງວງົ ຈອນ. ວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຍງັ ບອກເຖງິ ວທິ ກີ ານສາ້ ງ,
ການຈດັ ລຽງອຸ ປະກອນການເຮດັ ວຽກ ແລະ ລາຍລະອຽດອ່ ນໆທ່ ຈີ ໍາເປັນ. ນອກຈາກນີ້ ວງົ ຈອນອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ຍງັ ມປີ ະໂຫຍດ ສໍາຫບັ ກວດເພ່ ອສອ້ ມແປງວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຕວົ ຈງິ . ຖາ້ ຫາກບ່ ໍມວີ ງົ ຈອນ
ລາຍລະອຽດແລວ້ ໃນບາງຄງັ້ ເຮາົ ບ່ ໍອາດສາມາດຈະກວດ ແລະ ສອ້ ມແປງຂໍບ້ ກົ ຜ່ ອງຂອງວງົ ຈອນຕວົ ຈງິ ໄດ້
ເລຍີ , ວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຈ່ ງິ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ໃນວຊິ າອເິ ລກັ ໂທຣນກິ .

ຖາ້ ເຮາົ ສງັ ເກດອຸປະກອນຕ່ າງໆທ່ ປີ ະກອບຕດິ ຕ່ ໍກນັ ຂນຶ້ ເປັນວງົ ຈອນ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ເຮາົ ຈະພບົ ວງົ
ຈອນປະກອບອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ເີ ຮດັ ຫນາ້ ທ່ ຢີ ່ າງຫນ່ ງຶ ຈະມສີ ນັ ຍະລກັ ເປັນມາດຕະຖານ ເຊ່ ງິ ຈະມກີ ານກໍາ

ນດົ ເປັນກດົ ຕາຍຕວົ ວ່ າ ແມ່ ນອຸປະກອນຊະນດິ ໃດ ແລະ ໃຊສ້ ນັ ຍະລກັ ແບບໃດແທນ. ໂດຍອາໃສຫກັ ການ
ກາໍ ນດົ ສນັ ຍະລກັ ທ່ ວີ ່ ານີ້ ເພ່ ອແທນລງົ , ແລວ້ ເຮາົ ສາມາດອ່ ານວງົ ຈອນເຂາົ້ ໃຈຄວາມຫມາຍໄດງ້ ່າຍ ແລະ ບ່ ໍ

ສບັ ສນົ .
ສນັ ຍາລກັ ຂອງວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ແມ່ ນມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫາຍເຊ່ ງິ ປຽບດ່ ງັ ແຜນທ່ ີ ທ່ ໃີ ຊໃ້ ນການ

ເດນີ ທາງ, ມນັ ຊ່ ວຍໃຫເ້ ຮາົ ຮູເ້ ສນັ້ ທາງເຊ່ ອມຕ່ ໍກນັ ລະຫວ່ າງອຸປະກອນ (ຫອດ) ຕ່ າງໆ. ມປີ ະໂຫຍດໃນການ
ກວດສອບສອ້ ມແປງວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ , ເພ່ ອສະດວກໃນການປະກອບວງົ ຈອນໃໝ່ ຫ ເພ່ ອສກຶ ສາ
ໜາ້ ທ່ ກີ ານທໍາງານຂອງວງົ ຈອນ.

ໃນບາງຄງັ້ ການກໍານດົ ສນັ ຍະລກັ ທ່ ແີ ຕມ້ ລງົ ໃນວງົ ຈອນຍງັ ບ່ ພໍ ຽງພໍທ່ ຈີ ະເຮດັ ໃຫເ້ ຮາົ ຮູວ້ ່ າອຸປະກອນ
ຊະນດິ ນນັ້ ເປັນຢ່ າງໃດ ເພາະອຸ ປະກອນທ່ ີເຮັດຫນາ້ ທ່ ີຄກນັ ມສີ ນັ ຍະລັກຄກນັ ແຕ່ ມຫີ າຍແບບຫາຍ
ຂະຫນາດຫາຍຊະນດິ ແລະ ອາດມຈີ ດຸ ພເິ ສດບາງຢ່ າງທ່ ແີ ຕກຕ່ າງກນັ ເຊ່ ນັ : ມຄີ ່ າທນົ ຕ່ ໍກະແສໄຟຟາ້ , ທນົ ຕ່ ໍ

27 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ແຮງດນັ ແລະ ກາໍ ລງັ ຕ່ າງໆ. ການທ່ ຈີ ະບອກລາຍລະອຽດຂອງອຸປະກອນທ່ ໄີ ດແ້ ຕມ້ ສນັ ຍະລກັ ຢ່ ູໃນວງົ ຈອນ
ນນັ້ ວ່ າເປັນຢ່ າງໃດນນັ້ ອາດມລີ າຍລະອຽດເພ່ ມີ ເຕມີ ອກີ ເຊ່ ນັ : ຕວົ ຢ່ າງຢ່ ູໃນວງົ ຈອນຮູບ 3.1 ຖາ້ ເຮດັ ຕວົ ຈງິ
ຕອ້ ງມລີ າຍລະ ອຽດຂອງ ອຸປະກອນ ດ່ ງັ ກ່ າວເພ່ ມີ ຕ່ ມອກີ

II. ເຄ່ ອງຕາ້ ນ ( Resistor )
ເຄ່ ອງຕາ້ ນແມ່ ນອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍມນັ ມໜີ າ້ ທ່ ຕີ າ້ ນກບັ ກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ແີ ລ່ ນ

ຜ່ ານມນັ . ເຄ່ ອງຕາ້ ນໃດທ່ ປີ ່ ອຍໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ແລ່ ນຜ່ ານມນັ ຫາຍເທ່ າົ ໃດ. ແມ່ ນເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າຄວາມ
ຕາ້ ນທານໜອ້ ຍ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມຖາ້ ວ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ໃດໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ຜ່ ານໜອ້ ຍ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນນັ້
ຈະມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນທານສຸງ(ຫາຍ).

ເຄ່ ອງຕາ້ ນເປັນອຸປະກອນ (ຫອດ) ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍ ດ່ ງັ ຈະເຫນັ ໄດຈ້ າກວງົ ຈອນອເີ ລກັ
ໂທຣນກິ ທຸກຊະນດິ ເຊ່ ນັ : ວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ ແລະ ອ່ ນໆ ຈະມສີ ່ ວນຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນປະກອບຢ່ ູນາໍ ເປັນຈາໍ
ນວນຫາຍ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ໃນທຸກວນັ ນີ້ ມຫີ າຍຮູບຮ່ າງລກັ ສະນະແຕກຕ່ າງກນັ ອອກໄປ ເຊ່ ງິ ແບ່ ງອອກ
ເປັນຈາໍ ພວກໃຫ່ ຍໄດດ້ ່ ງັ ນີ້ :
2.1. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ີ :

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ນີ ີ້ ຈະເປັນເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ຮີ ູຈ້ ກັ ກນັ ດໂີ ດຍທ່ ວົ ໄປ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ພີ ບົ ເຫນັ ໄດ້
ງ່າຍໃນວງົ ຈອນມກັ ຈະແມ່ ນເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ .ີ ຕວົ ຢ່ າງຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນແບບນສີ້ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ ໃນ
ຮູບ 3.2. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນີ້ ມລີ ກັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ພເິ ສດຄ: ສາມາດທນົ ຕ່ ໍກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ແີ ລ່ ນຜ່ ານມນັ
ໄດສ້ ຸງກວ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນແບບອ່ ນໆ.

ສນັ ຍາລກັ

ຮູບທີ 3.2 ເຄ່ ອງຕາ້ ນແບບຄ່ າຄງົ ທ່ ີ

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ແີ ບບຕ່ າງໆ ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າຄງົ ທ່ ນີ ີ້ ບາງຊະນດິ ເປັນເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ຜີ ະລດິ
ມາຈາກຜງົ ຖ່ ານເຄອບດວ້ ຍພລາສຕກິ ຢ່ ູເຊຣາມກິ ແຂງສດີ ໍາ ຫ ສນີ ໍາ້ ຕານ. ເຄ່ ອງຕາ້ ນບາງແບບຜະລດິ ດວ້ ຍ
ສານຈາໍ ພວກໂລຫະອອກໂຊດ໋, ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນີ້ ໂດຍທ່ ວົ ໄປຈະມຄີ ່ າຜດິ ພາດນອ້ ຍ ມຄີ ່ າຖກຕອ້ ງເຊ່ ອຖ
ໄດຕ້ າມທ່ ບີ ອກຄ່ າໄວໃ້ ນຕວົ ມນັ ໂດຍວ່ າ ເຄ່ ອງຕານທ່ ມີ ຄີ ່ າຄງົ ທ່ ອີ ກີ ຊະນດິ ຫນ່ ງຶ ເອນີ້ ວ່ າ: ຊະນດິ ລວດພນັ ,
ເຄ່ ອງຕານຊະນດິ ນເີ້ ຮດັ ມາຈາກລວດຄວາມ ຕາ້ ນມນັ ຮອບແກນບ່ ໍຊກັ ນໍາທ່ ເີ ຮດັ ດວ້ ຍສານພວກເຊຣາມກິ
ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນມີ້ ລີ ກັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ພເິ ສດ ຄ: ສາມາດທນົ ຕ່ ໍກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ແີ ລ່ ນຜ່ ານມນັ ໄດສ້ ູງກວ່ າ
ເຄ່ ອງຕາ້ ນແບບອ່ ນໆ, ສນັ ຍະລກັ ຂອງເຄ່ ອງ ຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ນີ ີ້ ໄດສ້ ະແດງດ່ ງັ ໃນຮູບ 3.2.

28 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ສນັ ຍະລກັ ຢູໃນຮູບ 3.2 ເປັນສນັ ຍະລກັ ມາດຕະຖານທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ໂດຍທ່ ວົ ໄປ, ສ່ ວນສນັ ຍະລກັ ຢ່ ູໃນ
ຮູບ 3.2 (ຂ) ນຍິ ມົ ໃຊກ້ ນັ ຢ່ ູແຖບຢູຣບົ ແລະ ໃຊໃ້ ນວງົ ຈອນເຄ່ ອງມອຸດສາຫະກາໍ ບາງແຫ່ ງ.
2.2. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ເລອກຄ່ າໄດ້

ເຄ່ ອງຕາ້ ນບາງຊະນດິ ອາດມກີ ານເລອກຄ່ າໃດຄ່ າຫນ່ ງຶ ໄດ້ ໂດຍປົກກະຕເິ ຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນີ້ ຈະມີ
ຂວົ້ ແຍກອອກມາເປັນປ່ ຸມທ່ ເີ ຊ່ ອມຕ່ ໍໃສ່ ຄວາມຕາ້ ນໃນການເລອກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຈະເລອກເອາົ ຈາກແຕ່ ລະ
ປ່ ຸມ ຫ ຂວົ້ ທ່ ຖີ ກແຍກອອກມານນັ້ .

ເພ່ ອຫກີ ລຽ້ ງກ່ ຽວກບັ ຜນົ ຂອງສ່ ງີ ແວດລອ້ ມທ່ ມີ ຕີ ່ ໍເຄ່ ອງຕາ້ ນເຊ່ ນັ : ຄວາມຊ່ ຸມຂອງອາກາດ, ຝ່ ຸ ນລະ
ອອງ ຈ່ ງິ ໃຊເ້ ຊຣາມກິ ຫ ພລາສຕກິ ຫ່ ໍປິດເຄ່ ອງຕາ້ ນໄວປ້ າຍແຕ່ ລະດາ້ ນຂອງແທ່ ງເຊຣາມກິ ຫ ພລາສຕກິ ຈະ
ມຂີ ວົ້ ຊອີ້ ອກມາພາຍນອກ ເພ່ ອຕ່ ເໍ ຂາົ້ ກບັ ວງົ ຈອນ.

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນຈີ້ ະມຂີ ວົ້ ແຍກອອກມາເປັນປ່ ຸມ ຫ ຂວົ້ . ການເລອກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຈະເລອກເອາົ
ຈາກແຕ່ ລະປ່ ຸມ ຫ ຂວົ້ ທ່ ຖີ ກແຍກອອກມາ.

ສນັ ຍາລກັ

ຮູບທີ 3.3 ເຄ່ ອງຕາ້ ນແບບເລອກຄ່ າໄດ.້
3.3. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ປັບຄ່ າໄດ້

ໃນວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ທ່ ີ ອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ວົ ໄປ ເຄ່ ອງຕາ້ ນບາງອນັ ມຜີ ນົ ຕ່ ໍການຄວບຄຸມການເຮດັ ວຽກ
ຂອງວງົ ຈອນ ໂດຍການໃຊຄ້ ຸນສມົ ບດັ ໃນການເປັນເຄ່ ອງຕາ້ ນ ຕວົ ຢ່ າງ: ໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນເປັນເຄ່ ອງຄວບຄຸມ ຫ
ປັບລະດບັ ສຽງ (ຄວາມດງັ ) ຂອງເຄ່ ອງວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ, ປັບສຽງທຸມ້ , ສຽງແຫມໃນວງົ ຈອນໄຮໄຟ, ປັບ
ພາບເທງິ ຈພໍ າບຕາມທາງຕງັ້ ແລະ ຕາມທາງນອນ..

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນີ້ ຈະມຫີ ນາ້ ຄອນແທກັ (Contact) ສໍາລບັ ໃຊໃ້ ນການຫມູນເລ່ ອນປັບຄ່ າຄວາມ
ຕາ້ ນ. ເພ່ ອເປັນການສະດວກໃນການປັບຄ່ າຄວາມຕາ້ ນນີ້ ເພ່ ນິ ຈ່ ງິ ເຮດັ ເປັນແກນພນົ້ ອອກມາ ແລະ ຢ່ ູທ່ ປີ າຍ
ຂອງແກນທ່ ພີ ນົ້ ອອກມານີ້ ເພ່ ນິ ປະກອບລູກບດິ ຕດິ ໃສ່ ເພ່ ອໃຫຫ້ ມູນປັບຄ່ າໄດງ້ ່າຍດາຍຍ່ ງິ ຂນຶ້ .

ນອກຈາກນີ້ ໃນບາງແບບບ່ ມໍ ແີ ກນພນົ້ ອອກມາ ແຕ່ ສາມາດປັບຄ່ າໄດໂ້ ດຍໃຊເ້ ຫກັ ໄຂຄວງສອດເຂາົ້
ໃນຫວ່ າງ ແລວ້ ຫມູນຫນາ້ ຄອນແທກັ . ຄອນແທກັ ຈະເລ່ ອນໄປເຮດັ ໃຫຄ້ ່ າຄວາມຕາ້ ນປ່ ຽນ.

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ້ ມສີ ນັ ຍະລກັ ສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ໃນຮູບ3.4

29 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ເມ່ ອໝຸນແກ່ ນໃຫຄ້ ່ າຄວາມຕາ້ ນປ່ ຽນແປງໄປ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຕ່ ໍມຸມຂອງການໝຸນຈະມລີ ກັ ສະນະ
ສໍາພນັ ກນັ ໄດສ້ ອງແບບຄ: ແບບທ1ີ A(typea) ແລະ ແບບທີ 2 B(type B). ຄ່ າຂອງຄວາມຕາ້ ນທ່ ຂີ ນ້ ກບັ

ມຸມຂອງການໝຸນໃນແຕ່ ລະແບບ.

ຮູບທີ 3.4 ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ປັບຄ່ າໄດ້

ສນັ ຍາລກັ ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ປັບຄ່ າໄດ້

ເມ່ ອຫມູນແກນໃຫຄ້ ່ າຄວາມຕາ້ ນປ່ ຽນແປງໄປ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຕ່ ໍມູມຂອງການໝນູ ຈະມລີ ກັ ສະນະ
ສາໍ ພນັ ກນັ ໄດສ້ ອງແບບຄ: ແບບທ່ ໜີ ່ ງ ເອນີ້ ວ່ າ: ແບບ A (typeA) ແລະ ອກີ ແບບທສີ ອງເອນີ້ ວ່ າ: ແບບ B
(type B), ຄ່ າຂອງຄວາມຕາ້ ນທ່ ຂີ ນຶ້ ກບັ ມຸມຂອງການຫມູນແກນຂອງແຕ່ ລະແບບ ໄດສ້ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ ຕາມ
ເສນັ້ ສະແດງຂອງ ຮູບ 3.5.

10 AB

5 (e)
e 75 150 225 300

A B C0

ຮູບ 3.5 ເສນັ້ ສະແດງການປ່ ຽນແປງຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຂນຶ້ ກບັ ມຸມຫນນູ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ A

ຈາກຮູບຂາ້ ງເທງິ ສາມາດອະທບິ າຍໄດວ້ ່ າ ໃນຂະນະທ່ ເີ ຄ່ ອງຕາ້ ນມຄີ ່ ານອ້ ຍ ແລະ ເມ່ ອຫມູນແກນ
ການເພ່ ມິ ຂນຶ້ ຂອງຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຈະເປັນໄປໄດຊ້ າ້ ແລະ ຈະເພ່ ມິ ຂນຶ້ ໄວເມ່ ອຄ່ າໃກກ້ ບັ ຄ່ າສູງສຸດ. ສ່ ວນເຄ່ ອງ
ຕາ້ ນປ່ ຽນຄ່ າໄດຊ້ ະນດິ B ນນັ້ , ການປ່ ຽນແປງຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຈະເປັນອດັ ຕາພວົ ພນັ ກງົ ກບັ ມຸມຂອງການໝນູ
ນນັ້ ເລຍີ .

30 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

AB

e (e)
A B C0 75 150 225 300

ຮູບ 3.5 ເສນັ້ ສະແດງການປ່ ຽນແປງຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຂນຶ້ ກບັ ມຸມຫນນູ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ B

3.4. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ພເິ ສດ
ໃນເຄ່ ອງມທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ບາງຊະນດິ ຈາໍ ເປັນຈະຕອ້ ງໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ພເິ ສດຢ່ າງອ່ ນອກີ

ນອກຈາກການສະແດງຕົວເປັນເຄ່ ອງຕາ້ ນແລວ້ ຍງັ ເຮັດຫນາ້ ທ່ ີເປັນຟິວ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ີປ່ ຽນຄ່ າຕາມ
ອຸນຫະພູມ, ເຄ່ ອງຕານທ່ ໄີ ວຕ່ ໍແສງ, ເຄ່ ອງບາ້ ນທ່ ຂີ ນຶ້ ກບັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ເປັນຕນົ້ .

ສໍາລບັ ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ເີ ຮດັ ຫນາ້ ທ່ ເີ ປັນຟິວນີ້ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຄງົ ທ່ ີ ແລະ ເມ່ ອມກີ ະແສແລ່ ນຜ່ ານມນັ
ຫາຍເກນີ ໄປ ເຊ່ ງິ ກະແສນຈີ້ ະເຮດັ ໃຫວ້ ງົ ຈອນ ຫ ອຸປະກອນຊະນດິ ອ່ ນໆເກດີ ການເສຍຫາຍໄດ.້ ດ່ ງັ ນນັ້ ຈ່ ງິ
ໃຫເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນຕີ້ ດິ ກະແສໄຟຟາ້ ບ່ ໍໃຫຜ້ ່ ານວງົ ຈອນ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນຈີ້ ່ ງຶ ມກັ ປະກອບຕດິ ຂວົ້ ປັກ
ສຽບເພ່ ອວ່ າ ໃນກໍລະນເີ ຄ່ ອງຕາ້ ນນຂີ້ າດຈາກການທ່ ມີ ກີ ະແສໄຟຟາ້ ແລ່ ນຜ່ ານມນັ ຫລາຍເກນີ ໄປກໍສາມາດ

ຫາມາປ່ ຽນໄດໂ້ ດຍງ່າຍ.

ຮູບ 3.6 ສນັ ຍະລກັ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນ ທ່ ໃີ ຊເ້ ປັນຟິວ
ເມ່ ອມກີ ານປ່ ຽນແປງອຸນຫະພູມເພ່ ມີ ຂນຶ້ ຫຫຸດລງົ ເຄ່ ອງຕາ້ ນບາງຊະນດິ ອາດຈະເຮດັ ໃຫຄ້ ່ າຄວາມ
ຕາ້ ນມກີ ານປ່ ຽນແປງ (ເພ່ ມິ ຂນຶ້ ຫຫຸດລງົ ) ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນມີ້ ປີ ະໂຫຍດຫາຍໃນການຊົດເຊີຍການ
ປ່ ຽນແປງ ຕ່ ໍອຸນຫະພູມຂອງວງົ ຈອນ ຫ ຂອງອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ບາງຊະນດິ ຕວົ ຢ່ າງ ວງົ ຈອນບາງ

31 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຊະນດິ ຕອ້ ງການ ອຸນຫະພູມໃນຂອບເຂດໃດຫນ່ ງຶ , ດ່ ງັ ນນັ້ ເວລາອຸນຫະພູມເພມີ້ ຂນ້ ຫາຍເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນີ້
ກ່ ຈໍ ະມຄີ ່ າໃຫຍຂນຶ້ ເຮດັ ໃຫກ້ ະແສແລ່ ນຜ່ ານວງົ ຈອນຫຸດລງົ ແລະ ຈະເຮດັ ໃຫອ້ ຸນຫະພູມຂອງ ວງົ ຈອນຫຸດ
ລງົ ຢ່ ູໃນຂອບເຂດ ແລະ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ຖາ້ ວ່ າ ອຸນຫະພູມຫາກຫຸດລງົ ຕ່ ໍາເກນີ ໄປ ເຄ່ ອງຕາ້ ນກ່ ໍຈະມີ ຄ່ າຄວາມ
ຕາ້ ນນອ້ ຍລງົ . ປ່ ອຍໃຫກ້ ະແສ ແລ່ ນຜ່ ານໄດຫ້ າຍຂນຶ້ ແລະ ອຸ ນຫະພູມກ່ ໍເພ່ ມີ ຂນຶ້ , ດ່ ງັ ນນັ້ ເຄ່ ອງຕາ້ ນ
ຊະນດິ ນຈີ້ ະຄວບຄຸມອຸນຫະພູມຂອງວງົ ຈອນໄວຢ້ ່ ູໃນຂອບເຂດໃດຫນ່ ງຶ ທ່ ຕີ ອ້ ງການສໍາລບັ ວງົ ຈອນ, ເຄ່ ອງ
ຕາ້ ນຊະນດິ ນເີ້ ອນີ້ ວ່ າ: ເຄ່ ອງຕາ້ ນປ່ ຽນຄ່ າຕາມອຸນຫະພູມ (Themistor).

ເຄ່ ອງຕາ້ ນອກີ ຊະນດິ ຫນ່ ງຶ ທ່ ມີ ຄີ ວາມສໍາຄນັ ໃນການຮບັ ແສງສະຫວ່ າງຄ: ເຄ່ ອງຕາ້ ນໄວແສງ (Light
decreasing resistor). ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ນຈີ້ ະປ່ ຽນແປງຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ ເມ່ ອຄວາມເຂມັ້ ຂອງແສງມກີ ານ
ປ່ ຽນແປງ, ໂດຍປົກກະຕແິ ລວ້ ເມ່ ອຄວາມເຂມັ້ ຂອງແສງມຄີ ່ າໃຫຍ່ ຂນຶ້ ຄ່ າຂອງຄວາມຕາ້ ນຈະຫຸດລງົ .

ແມ່ ນຍງັ ມຄີ ວາມຈໍາເປັນທ່ ຕີ ອ້ ງໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ອ່ ນອກີ ເຊ່ ນັ : ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ໃຊເ້ ປັນຟິວ,
ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ໄີ ວຕ່ ໍແສງ, ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ປີ ່ ຽນຕາມອຸນຫະພູມ ແລະ ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ຂີ ນ້ ກບັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ .

A BC

ຮູບທີ 3.7 ສນັ ຍະລກັ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນ
(Aປ່ ຽນແປງຕາມອຸນຫະພູມ, B ໄວຕ່ ໍແສງ ແລະ C ເຄ່ ອງຕາ້ ນຕາມອຸນຫະພູມ)
3.5. ລະຫດັ ສເີ ຄ່ ອງຕາ້ ນ
ຫວົ ຫນ່ ວຍທ່ ໃີ ຊວ້ ດັ ແທກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນເອນີ້ ວ່ າ: ໂອມ (Ω). ຈາກນຍິ າມຄວາມຕາ້ ນຫນ່ ງຶ ໂອນ
ແມ່ ນ ຄວາມຕາ້ ນເມ່ ອຮບັ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ 1 ໂວນ ແລະ ກະແສໄຟຟາ້ ສາມາດແລ່ ນຜ່ ານໄດ້ 1 ແອມັ ແປ
ຫ ສະຫຸບໄດວ້ ່ າ ຖາ້ ເຄ່ ອງຕາ້ ນມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນນອ້ ຍກ່ ໍຈະເຮດັ ໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ແລ່ ນຜ່ ານມນັ ໄດຫ້ າຍ ແລະ
ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ. ຖາ້ ວ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນໃຫຍ່ ກ່ ໍຈະເຮດັ ໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ແລ່ ນຜ່ ານມນັ ໄດຫ້ ນອ້ ຍ.
ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ີ ໃຊກ້ ນັ ຫາຍ ໃນວງົ ການອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຈະເປັນຈາໍ ພວກທ່ ເີ ຮດັ ມາຈາກຖ່ ານ ຫ ໂລຫະອອກ
ໄຊດ໌ ແລະ ມນັ ຈະມຄີ ່ າຄວາມ ຕາ້ ນຢ່ ູໃນລະຫວ່ າງ 0,24 ໂອມ ຈນົ ເຖງິ 22 ເມກາໂອມ ມຄີ ່ າຄວາມຜດິ ພາດ

32 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຢ່ ູໃນລະຫວ່ າງ 5 % ເຖິງ 20 % ແລະ ສໍາປະສດິ ຂອງອຸນຫະພູມປະມານ 0,1 % ຕ່ ໍ 1 ອງົ ສາແຊນຊອີ ຸ ດ.
ແຕ່ ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ໃີ ຊພ້ ເິ ສດ ໃນທາງອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ອາດມຄີ ຸນສມົ ບດັ ດກີ ວ່ ານເີ້ ຊ່ ນັ ອາດມຄີ ວາມຜດິ ພາດພຽງ
0,01%. ເມ່ ອພຈິ າລະນາ ເບ່ ງິ ເຄ່ ອງ ຕາ້ ນຊະນດິ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍ ແລະ ມລີ າຄາຖກແລວ້ ຈະພບົ ວ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນ
ຊະນດິ ນສີ້ າມາດນໍາມາໃຊ້ ໄດດ້ ລີ ະຫວ່ າງອຸ ນຫະພູມ ໐ ເຖງິ 60 ອງົ ສາແຊນຊອີ ຸ ດ ມຂີ ດີ ຈໍາກດັ ທາງດາ້ ນ
ອດັ ຕາທນົ ຕ່ ໍກາໍ ລງັ ໄຟຟາ້ ຕ່ ໍາ ໂດຍທ່ ວົ ໄປມຄີ ່ າຕງັ້ ແຕ່ 0,1 ເຖງິ 2 w ເທ່ າົ ນນັ້ , ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຂີ ດີ ຈາໍ ກດັ ກາໍ ລງັ
ໄຟຟາ້ 2 w ຈະມຂີ ະຫນາດໃຫຍ່ ຄຍາວປະມານ 2 cm ເສນັ້ ຜ່ າກາງປະມານ 0,78 cm ແລະເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ີ
ຂດີ ຈາໍ ກດັ ກາໍ ລງັ ໄຟຟາ້ 0,1 w ຈະມຂີ ະຫນາດນອ້ ຍທ່ ສີ ຸດທ່ ຍີ າວ 0,63 cm ເສນັ້ ຜ່ າກາງ 0,23 cm. ການທ່ ີ
ຮູໄ້ ດວ້ ່ າ ເຄ່ ອງຕາ້ ນທນົ ຕ່ ໍກໍາລງັ ໄຟຟາ້ ເທ່ າົ ໃດນນັ້ ຜູຜ້ ະລດິ ບ່ ໍໄດພ້ ມິ ຕດິ ໄວເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນນນັ້ ນອກຈາກເຄ່ ອງ
ຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າທນົ ຕ່ ໍກໍາລງັ ໄຟຟາ້ ສູງ ກວ່ າ 2 w ຂນຶ້ ໄປຈ່ ງິ ສາມາດພມິ ຕດິ ໄວໃ້ ນຕວົ ເຄ່ ອງຕາ້ ນນນັ້ ໄດ.້ ສ່ ວນ
ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າທນົ ຕ່ ໍກາໍ ລງັ ໄຟຟາ້ ຕ່ ໍາກວ່ າ 2 w ນມີ້ ຂີ ະຫນາດນອ້ ຍຫາຍ ຖາ້ ພມິ ຄ່ າຕດິ ໃສ່ ກ່ ຈໍ ະນອ້ ຍຫາຍ
ຈະອ່ ານໄດຍ້ າກ. ດ່ ງັ ນນັ້ ການທ່ ຈີ ະຮູວ້ ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນນນັ້ ທນົ ຕ່ ໍກະແສໄຟຟາ້ ເທ່ າົ ໃດນນັ້ ອາດຈະສງັ ເກດໄດຈ້ າກ
ຂະຫນາດມາດຕະຖານຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນນນັ້ .

ເຄ່ ອງມທ່ ໃີ ຊວ້ ດັ ແທກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ ເອນີ້ ວ່ າ: ໂອມມຕິ ິ (Oum meter) ແຕ່ ເມ່ ອຢາກວດັ ແທກຄ
ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໃນວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ແມ່ ນເປັນການຍາກ. ດ່ ງັ ນນັ້ ຜູຜ້ ະລດິ ຈ່ ງິ ກາໍ ນດົ ສນັ ຍະລກັ ສແີ ທນ
ຄ່ າ ຄວາມຕາ້ ນ. ສໍາລບັ ເຄ່ ອງຕາ້ ນໂຕໃຫຍ່ ກ່ ພໍ ໍທ່ ຈີ ະພມິ ເປັນຄ່ າຕວົ ເລກໃສ່ ໃຫເ້ ຫນັ ໄດ້ ແຕ່ ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ
ທ່ ມີ ຂີ ະຫນາດນອ້ ຍໆ ຖາ້ ມນີ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໄວໃ້ ນຜວິ ຫນາ້ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນ ກຈໍ ະນອ້ ຍເກນີ ໄປ ເຮດັ ໃຫອ້ ່ ານ
ໄດຍ້ າກ ແລະ ອກີ ດາ້ ນຫນ່ ງຶ ກ່ ໍຈະມໂີ ອກາດລບົ ເລ່ ອນໄດງ້ ່ າຍ, ດ່ ງັ ນນັ້ ການໃຊສ້ ນັ ຍະລກັ ຈ່ ງິ ເຫມາະສມົ
ເພາະແຖບສຈີ ະ ຖກທາເປັນວງົ ຮອບເຄ່ ອງຕາ້ ນ ເຖງິ ແມ່ ນວ່ າມບີ າງສ່ ວນຈະຖກລບຶ ເລ່ ອນໄປ ແຕ່ ກຍໍ ງັ ຄງົ ມີ
ບາງສ່ ວນທ່ ຍີ ງັ ເຫອໃຫຜ້ ່ ູໃຊເ້ ຫນັ ໄດ.້ ສ່ ວນເຄ່ ອງຕາ້ ນບາງຊະນດິ ເຊ່ ນັ : ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ລວດພນັ ແລະ
ຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ້ . ໂດຍປົກະຕຈິ ະມຂີ ະຫນາດໃຫຍ່ ດ່ ງັ ນນັ້ ການບອກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ ຈ່ ງິ ສາມາດພມິ ຕດິ
ໄວໃ້ ນຕວົ ເຄ່ ອງຕາ້ ນເຫ່ າົ ນນັ້ ໄດ.້

ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ກີ າໍ ນດົ ຄວາມຕາ້ ນດວ້ ຍແຖບສີ ໂດຍປົກກະຕແິ ລວ້ ຈະມສີ ່ ແີ ຖບສີ ເຊ່ ງິ ຈະເລ່ ມີ ຕນົ້ ນບັ
ແຖບທຫີ ນ່ ງຶ ຈາກແຖບສທີ ່ ຢີ ່ ູໃກກ້ ບັ ສນົ້ ຫນ່ ງຶ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນກ່ ອນ. ແຖບທ່ ຫີ ນ່ ງຶ ກໍານດົ ຕວົ ເລກຫວົ ສບິ ,
ແຖບທ່ ີ ສອງກໍານດົ ເລກຫວົ ຫນ່ ວຍ, ແຖບທ່ ສີ າມກໍານດົ ຕວົ ຄູນດວ້ ຍສີບຍກົ ກໍາລງັ ຄ່ າຂອງແຖບສນີ ີ້ ຫ
ແມ່ ນຈາໍ ນວນສູນຕ່ ທໍ າ້ ຍ ແລະ ແຖບທສີ ່ ກີ າໍ ນດົ ຄ່ າຜດິ ດ່ ຽງ.

33 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຕາຕະລາງທີ 3.1 ກາໍ ນດົ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຕາມແຖບສີ

ແຖບສີ ແຖບທີ 1 ແຖບທີ 2 ແຖບທີ 3 ແຖບທີ 4
ແທນຕວົ ເລກທີ 3 ແທນຄ່ າຜດິ ບ່ ຽງ
ດາໍ ແທນຕວົ ເລກທີ 1 ແທນຕວົ ເລກທີ 2 1 -
ນາໍ້ ຕານ 10
ແດງ -0 100 ±1%
ສມົ້ 1000 ±2%
ເຫອງ 11 10 000 ±3%
ຂຽວ 100 000 ±4%
ສຟີ າ້ 22 1 000 000
ມ່ ວງ 10 000 000 ±5%
ເທາົ 33 100 000 000 ±10%
ຂາວ 1000000 000 ±20%
ທອງ 44 0,1
ເງນິ 0,01
ບ່ ໍມສີ ີ 55 -

66

77

88

99

--

--

--

3.6. ການອ່ ານຄ່ າຕາມແຖບສີ

ສາໍ ລບັ ການອ່ ານຄ່ າຄວາມຕາ້ ນຕາມແຖບສເີ ຮາົ ສາມາດສງັ ເກດຕາມຕາຕະລາງຂາ້ ງເທ່ ງີ ນແີ້ ລວ້ ເຮາົ ຈະ
ຮູໄ້ ດວ້ ່ າຄວາມຕາ້ ນແຕ່ ລະແຖບສນີ ນັ້ ມຄີ ່ າເທ່ າົ ກບັ ເທ່ າົ ໃດ

ແຖບສທີ ີ 1 ແທນຄ່ າຕວົ ເລກທີ 1 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
ແຖບສທີ ີ 2 ແທນຄ່ າຕວົ ເລກທີ 2
ແຖບສທີ ີ 3 ແທນຄ່ າຕວົ ເລກທີ 3
ແຖບສທີ ີ 4 ແທນຄ່ າຜດິ ບ່ ຽງ

ຮູບ 3.8 ການອ່ ານຄ່ າເຄ່ ອງຕາ້ ນ

34

ຕວົ ຢ່ າງ: ການອ່ ານຄວາມຕາ້ ນຕາມແຖບສີ

ກ.

ແຖບທີ 1 23 4
ສີ ນາໍ້ ເງນີ
ຕວົ ເລກ ແດງ ແດງ ສມົ້
2 2 x 103  10%

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຢ່ ູຕວົ ຢ່ າງ: ກ ມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນແມ່ ນ 22000 Ω ແລະ ມຄີ າຜດິ ພາດ 10% ຫມາຍ

ຄວາມວ່ າ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນແມ່ ນ (22000  22000) Ω.

ຂ.

ແຖບທີ 1 23 4
ສີ
ຕວົ ເລກ ສມົ້ ຂາວ ຂຽວ ທອງ
3 9 x 105
 5%

ເຄ່ ອງຕາ້ ນຢ່ ູ ຕວົ ຢ່ າງ ຂ. ແມ່ ນມຄີ ່ າ (3.900.000Ω + 5 % x 3.900.000) ຫ ແມ່ ນ (3.900.000

 195000)Ω.

ຄ.

ແຖບທີ 1 23 4
ສີ
ຕວົ ເລກ ສມົ້ ຂາວ ຂຽວ ທອງ
5 0 x 10
 20%

ເຄ່ ອງຕາ້ ນໃນຕວົ ຢ່ າງ ຄ. ແມ່ ນມຄີ ່ າ 500 Ω  20 % x 500Ω ຫ ແມ່ ນ (500  100)Ω

3.7. ການເລອກໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນ
ໃນການເລອກໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນນີ້ ຕອ້ ງຄໍານ່ ງຶ ເຖງິ ສາມບນັ ຫາຄ :

- ຊະນດິ ຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນ.

ຊະນດິ ຂອງເຄ່ ອງານນຂີ້ ນຶ້ ກບັ ຄວາມເຫມາະສມົ ກບັ ວຽກງານທ່ ຈີ ະໃຊ,້ ລາຄາ, ຕະຫອດເຖງິ ລກັ ສະ
ນະວຽກງານທ່ ຈີ ະນໍາໄປໃຊເ້ ຊ່ ນັ : ເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ຈີ ະໃຊອ້ າດຈະເປັນຊະນດິ ລວດພນັ , ຊະນດິ ຖ່ ານ ຫ ຊະນດິ
ໂລຫະອອກໄຊດ໋, ເປັນເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ປັບຄ່ າໄດ້ ຫ ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ .ີ

35 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

- ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ

ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ ແລະ ຊ່ ວງຂອງຄ່ າຜດິ ພາດນີ້ ຂນຶ້ ຢ່ ູກບັ ການທໍາງານຂອງວງົ ຈອນ ຫ ການອອກແບບ
ວງົ ຈອນ ຊ່ ງຶ ຕອ້ ງຄໍານງຶ ເຖງິ ວ່ າ ເມ່ ອເຄ່ ອງຕາ້ ນຢ່ ູໃນຊ່ ວງຄ່ າຜດິ ພາດແລວ້ ຈະຍງັ ເຮດັ ໃຫວ້ ງົ ຈອນທໍາງານໄດ້

ຕາມປົກກະຕ.ິ

- ຄ່ າທນົ ທານຕ່ ໍກາໍ ລງັ ໄຟຟາ້

ເມ່ ອກະແສ ແລະ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ເກດີ ຂນຶ້ ທ່ ເີ ຄ່ ອງຕາ້ ນ ຈະເກດີ ມກີ າໍ ລງັ ສູນເສຍຢ່ ູທ່ ເີ ຄ່ ອງຕາ້ ນ
ນນັ້ . ດ່ ງັ ນນັ້ ເຄ່ ອງຕາ້ ນຈະຕອ້ ງສາມາດລະບາຍຄວາມຮອ້ ນ ທ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ຈາກກໍາລງັ ດ່ ງັ ກ່ າວນນັ້ ອອກສ່ ູອາ
ກາດທ່ ອີ ອ້ ມຮອບມນັ ໄດທ້ ນັ ໂດຍບ່ ໍໃຫເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນໄຫມເ້ ສຍຫາຍໄປກ່ ອນ. ການຄດິ ໄລ່ ຫາກາໍ ລງັ ທ່ ສີ ູນເສຍຢ່ ູ
ທ່ ີ ເຄ່ ອງຕາ້ ນນີ້ ສາມາດຄດິ ໄລ່ ໄດ້ ຕວົ ຢ່ າງ : ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນແມ່ ນ 1 kΩ ເມ່ ອຕ່ ໍເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນແລວ້ ມຜີ ນົ

ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ຢ່ ູສອງສນົ້ ຂອງມນັ ແມ່ ນ 10 V ຈະມຄີ ່ າກໍາລງັ ສູນເສຍແມ່ ນ P  U2  102  0,1W
R 1000

ດ່ ງັ ນນັ້ ຈ່ ງິ ເລອກເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ສີ າມາດທນົ ຕ່ ກໍ າໍ ລງັ ໄຟຟາ້ ໄດ້ 0,25 w ກພໍ ໍແລວ້ .

ໃນການເລອກໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນປະກອບເຂາົ້ ໃນວົງຈອນອີເລກັ ໂທຣນກິ ຕ່ າງໆເຮາົ ຄວນຄໍານງຶ ເຖີງ
ຫກັ ການຂອງການໃຊງ້ ານ ຫ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນການໃຊງ້ ານຂອງເຄ່ ອງຕາ້ ນແຕ່ ລະຊະນດິ ວ່ າມຄີ ວາມເໝາະສມົ ກບັ

ການນາໍ ໃຊ້

ຕວົ ຢ່ າງ: ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອຶ ງຕາ້ ນເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນໜ່ ງຶ ໆ, ໃນວງົ ຈອນໂທຣລະທດັ ແລະ ວງົ ຈອນອ່ ນໆ ກ່ ໍເພ່ ອ
ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນຕາ້ ນທຣານການໄຫລຂອງກະແສໄຟຟາ້ ທ່ ໄີ ຫລຜ່ ານເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນນນັ້ .

ສໍາລັບເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ີທນົ ຕ່ ໍກະແສໄຟຟ້ານັນ້ ແມ່ ນຂນ້ ກບັ ຄວາມສາມາດໃນການເຮັດວຽກຂອງ
ມນັ ເຊ່ ນັ : ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນເຂາົ້ ໃນວງົ ຈອນທ່ ມີ ກີ ະແສໄຟຟາ້ ແຮງສຸງເຮາົ ຈ່ ງຶ ເລອກນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າ
ຄວາມຕາ້ ນຫາຍຈ່ ງຶ ຈະເໝາະສມົ ກບັ ການປະຕບິ ດັ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນຕາ້ ນທຣານການໄຫລຂອງກະແສໄຟຟາ້ , ແຕ່
ຖາ້ ວ່ າໃນວງົ ຈອນທ່ ເີ ຮາົ ນາໍ ໃຊນ້ ນັ້ ມກີ ະແສໄຟຟາ້ ແຮງຕ່ ໍາເຮາົ ຈະນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນທຣານທ່ ເີ
ໝາະສມົ ກບັ ແຜນວງົ ຈອນນນັ້ .

36 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ກດິ ຈະກາໍ ການທດົ ລອງທີ 2

ຫວົ ຂ:ໍ້ ການຄດິ ໄລ່ ຄວາມຕາ້ ນດວ້ ຍແຖບສີ
1. ຈດຸ ປະສງົ
- ຊອກຫາຄວາມຕາ້ ນດວ້ ຍການຄດິ ໄລ່ ແຖບສີ
- ນກັ ສດສາສາມາດອ່ ານຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ ແບບຄງົ ຄ່ າຈາກແຖບສໄີ ດ.້
2. ທດິ ສະດີ

ເຄ່ ອງຕາ້ ນແມ່ ນອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍມນັ ມໜີ າ້ ທ່ ຕີ າ້ ນກບັ ກະແສໄຟຟາ້
ທ່ ແີ ລ່ ນຜ່ ານມນັ . ເຄ່ ອງຕາ້ ນໃດທ່ ປີ ່ ອຍໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ແລ່ ນຜ່ ານມນັ ຫາຍເທ່ າົ ໃດແມ່ ນເຄ່ ອງຕາ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າ
ຄວາມຕາ້ ນທານໜອ້ ຍ, ກງົ ກນັ ຂາ້ ມຖາ້ ວ່ າ: ເຄ່ ອງຕາ້ ນຊະນດິ ໃດໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ຜ່ ານໜອ້ ຍ ເຄ່ ອງຕາ້ ນ
ຊະນດິ ນນັ້ ຈະມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນທານສຸງ. ເຄ່ ອງຕາ້ ນຈາກເຮດັ ຝ່ ຸ ນກາກບອນ ອດັ ແໜນ້ ຄາ້ ຍຄຮູບທ່ ກໍ ມົ ນອ້ ຍໆ
ມຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນຄງົ ຄ່ າສນັ ຍາລກັ ຫ ໃນວງົ ຈອນໄຟຟາ້ ແລະ ໃຊແ້ ຖບສບີ ອກຄ່ າຄວາມຕາ້ ນ ແຖບສີ 6 ແຖບ
ເທງິ ຄວາມຕາ້ ນມຄີ ວາມໝາຍດ່ ງັ ນ:ີ້

 ແຖບທີ 1 ຕວົ ຕງັ້ ເລກທີ 1
 ແຖບທີ 2 ຕວົ ຕງັ້ ເລກທີ 2
 ແຖບທີ 3 ເປັນຕວົ ຄນູ
 ແຖບທີ 4 ຕວົ ເລກຄ່ າຜດິ ດ່ ຽງຄດິ ໄລ່ ເປັນ %
 ແຖບທີ 5 ອຸນຫະພູມ

37 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຕວົ ຢ່ າງ: ເຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟາ້ ອນັ ໜ່ ງຶ ມແີ ຖບສຂີ ດີ ອອ້ ມຮອບດ່ ງັ ນ:ີ້
ເຮາົ ອ່ ານຄ່ າຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ ດງັ ນ:ີ້

- ແຖບສທີ າໍ ອດິ ສແີ ດງ

- ແຖບສທີ ສີ ອງ ຂຽວ
- ແຖບສທີ ສີ າມ ສນີ າໍ້ ໝາກກຽ້ ງ
- ແຖບສທີ ສີ ່ ີ ສຄີ ໍາ

ດ່ ງັ ນນັ້ ເຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟາ້ ນຄີ້ ່ າຄວາມຕາ້ ນໄຟຟາ້ ຫ ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
R  25 103  25 103  5
100
 ( 25 000 1250 )  23750 

38

3. ອຸປະກອນ

- ມລັ ຕມິ ເິ ຕແີ ບບເຂມັ ຫ ດຈິ ຕິ ອັ ນພອ້ ມສາຍຈາໍ ນວນ 4 ເຄ່ ອງ
- ຄວາມຕາ້ ນແບບແຖບສີ 4-6 ໂຕທ່ ມີ ຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນແຕກຕ່ າງກນັ .

4. ການປະຕບິ ດັ

1) ແບ່ ງນກັ ສກຶ ສາອອກເປັນ 4 ກ່ ຸມໃຫ່ ຍແຕ່ ງຕງັ້ ຫວົ ໜາ້ ກ່ ຸມ ແລະ ຜ່ ູອອກລາຍງານ.
2) ແບ່ ງປັນຄວາມຕາ້ ນແບບແຖບສີ 4-6 ໂຕທ່ ມີ ຄີ ່ າຄວາມຕາ້ ນແຕກຕ່ າງກນັ ໃຫແ້ ຕ່ ລະກ່ ຸມ.
3) ໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຄດິ ໄລ່ ແລະ ບນັ ທກຶ ຜນົ .

5. ບນັ ທກຶ ຜນົ
1) ແຖບສີ 4 ແຖບ: ແດງ ແດງ ດາໍ ແລະ ສມົ້
2) ແຖບສ່ ີ 4 ແຖບ: ສມົ້ , ສມົ້ , ແດງ ແລະ ບ່ ມໍ ສີ ີ້
3)ແຖບສີ 5 ແຖບ:ຟາ້ , ແດງ, ຄາ, ດໍາ ແລະ ຄາໍ
4)ແຖບສີ 5 ແຖບ: ແດງ, ແດງ, ດໍາ, ຄໍາ ແລະ
ນາໍ້ ຕານ.
5) ແຖບສີ 5 ແຖບ: ແດງ ຂຽວ ສນີ ໍາ້ ໝາກກຽ້ ງ
ແລະ ຄາໍ

6. ຄໍາຖາມ:

- ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນທ່ ີ 1.2.3.4.5 ແລະ 6 ທ່ ສີ າມາດອ່ ານຄ່ າໄດມ້ ເີ ທ່ າົ ໃດ?
- ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນທ່ ໄີ ລ່ ໄດ້ ກບັ ຄ່ າຄວາມຕາ້ ນທ່ ແີ ທກໄດເ້ ປັນແນວໃດ?

III. ເຄ່ ອງທອ້ ນ

ເຄ່ ອງທອ້ ນເປັນອຸປະກອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ຊະນດິ ໜ່ ງຶ ທ່ ເີ ຮດັ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນການເກບັ ສະສມົ ແລະ ຄາຍ
ບນັ ຈໄຸ ຟຟາ້ ໃຫກ້ ບັ ວງົ ຈອນ ຫ ໃຫກ້ ບັ ອຸປະກອນອ່ ນ. ເຄ່ ອງທອ້ ນມຄີ ຸນສມົ ບດັ ພເິ ສດທາງດາ້ ນໄຟຟາ້ ຄ: ຖາ້
ປອ້ ນຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ DC ໃຫເ້ ຄ່ ອງທອ້ ນ, ເຄ່ ອງທອ້ ນຈະມຜີ ນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ເພ່ ມີ ຂນ້ ຈນົ ຮອດຄ່ າ
ສູງສຸດຂອງຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ທ່ ປີ ອ້ ນມນັ ແລວ້ . ຈາກນນັ້ ກະແສໄຟຟາ້ ກບໍ ່ ໍສາມາດແລ່ ນເຂາົ້ ໄປໃນຕວົ ຂອງ
ເຄ່ ອງທອ້ ນໄດອ້ ກີ .

ດ່ ງັ ນນັ້ ກະແສໄຟກງົ ຈ່ ງີ ບ່ ໍສາມາດແລ່ ນເຂາົ້ ໄປໃນເຄ່ ອງທອ້ ນໄດ້ ໃນໄລຍະການສະສມົ ປະຈຂຸ ອງ
ເຄ່ ອງທອ້ ນເທ່ າົ ນນັ້ ແຕ່ ເມ່ ອເຄ່ ອງທອ້ ນສະສມົ ປະຈໄຸ ດເ້ ຕມັ ແລວ້ ກະແສໄຟຟາ້ ກະບ່ ໍສາມາດແລ່ ນເຂາົ້ ໄປໄດ້
ອກີ ຈ່ ງີ ເຫນັ ວ່ າ ເຄ່ ອງທອ້ ນບ່ ໍຍອມໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ກງົ ແລ່ ນຜ່ ານ. ສ່ ວນໃນກະແສໄຟຟາ້ ສະຫບັ ນນັ້ ຄ່ າຂອງ
ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ປ່ ຽນແປງຢ່ ູຕະຫອດເວລາ ເຄ່ ອງທອ້ ນກໍພະຍາຍາມປ່ ຽນແປງຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ຕາມ
ນາໍ ຕະຫອດເວລາ ຈ່ ງີ ຄາ້ ຍຄວ່ າກະແສໄຟຟາ້ ສະຫບັ ສາມາດແລ່ ນຜ່ ານເຄ່ ອງທອ້ ນໄດ.້

39 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທີ 3.8 ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຕ່ າງໆ.

ຫກັ ການພນ້ ຖານຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນ ແມ່ ນແຜ່ ນໂລຫະສອງອນັ ວາງແປະກນັ ໂດຍມທີ າດບ່ ໍຊກັ ນາຂນັ້
ເຄ່ ງີ ກາງເອາົ ໄວ.້ ເມ່ ອເຮາົ ຕ່ ສໍ ອງສນົ້ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນໃສ່ ບ່ ໍໄຟຟາ້ ກະແສກງົ ແຜ່ ນໂລຫະທງັ ສອງຈະເກບັ ໄຟຟາ້
ປະຈໄຸ ວ.້ ຫງັ ຈາກນນັ້ ເມ່ ອເຮເົ ຮາົ ເອາົ ສອງສນົ້ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນໄປໃສ່ ດອກໄຟ ເຮດັ ໃຫດ້ ອກໄຟຟາ້ ຮຸ່ ງວາບຂນ້
ແລວ້ ກມໍ ອດດບັ ໄປ, ສະແດງວ່ າເຄ່ ອງທອ້ ນໄດຈ້ ່ າຍກະແສໄຟຟາ້ ອອກໝດົ ແລວ້ .

ຮູບທີ 3.9 ການເກບັ ແລະ ຄາຍປະຈໄຸ ຟຟາ້ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນ

ເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ໃນວງົ ຈອນອເີ ລກັ ໂທຣນກິ ມຫີ າຍແບບຫາຍຂະໜາດ ແຕ່ ລະຊະນດິ , ແຕ່ ລະ
ແບບກເໍ ໝາະກບັ ວຽກງານທ່ ແີ ຕກຕ່ າງກນັ ເຊ່ ງີ ສາມາດແບ່ ງອອກເປັນ 2 ຊະນດິ ຄ:

1. ເຄ່ ອງທອ້ ນແບບຄ່ າຄງົ ທ່ ີ :
ເຄ່ ອງທອ້ ນແບບຄ່ າຄງົ ທ່ ແີ ມ່ ນບ່ ໍສາມາດປ່ ຽນແປງຄ່ າໄດ້ ດ່ ງັ ຮູບລ່ ຸມນີ້

ຮູບທີ 3.10 ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ີ ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
40

ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄງົ ທ່ ີ ເປັນຊະນດິ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍ ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນີ້ ໄດຮ້ ບັ ການຜະລດິ ໃຫມ້ ຄີ ່ າ
ຄງົ ທ່ ີ ແລະ ບ່ ໍສາມາດປ່ ຽນແປງຄ່ າຄວາມທອ້ ນໄດນ້ ອກຈາກວ່ າ ຈະນາໍ ເອາົ ເຄ່ ອງທອ້ ນຫາຍອນັ ມາຕ່ ໍຂະໜານ
ຫ ຕ່ ໍລຽນກນັ ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄງົ ທ່ ີ ມຫີ າຍແບບຫາຍຂະໜາດເຊ່ ນັ : ແບບກະດາດ, ແບບພາສຕກິ , ໄມກ້ າ້
, ເຊນາມກິ ແລະ ອເີ ລກັ ໂຕຣໄລຕກິ . ການເອນີ້ ຊ່ ແຕ່ ລະແບບດ່ ງັ ກ່ າວນນັ້ ຈະເອນີ້ ຕາມວດັ ສະດຸ ທ່ ໃີ ຊເ້ ປັນ
ທາດບ່ ຊໍ ກັ ນາໍ ກນັ້ ແລະ ຫຸມ້ ແຜ່ ນທາດຊກັ ນາໍ ນນັ້ .

1.1. ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄງົ ທ່ ແີ ບບກະດາດ ຫ ແບບພາສຕກິ ແມ່ ນເຄ່ ອງທອ້ ນເຊ່ ງີ ພາຍໃນຈະ
ມສີ ່ ວນຂອງກະດາດ ຫ ພາສຕດິ ກບັ ແຜ່ ນໂລຫະຊກັ ນໍາ ວາງແປະກນັ ເປັນແຜ່ ນ ແລວ້ ມວ້ ນຈນົ ເປັນກໍກ້ ມົ
ແລວ້ ຫ່ ໍດວ້ ຍພາສຕກິ ອກີ ໂດຍມຂີ ວົ້ ຢ່ ູປາຍສອງຂາ້ ງພນົ້ ອອກມາພາຍນອກ.

ຮູບທີ 3.11 ໂຄງປະກອບຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນແບບກະດາດ
ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນມີ້ ຄີ ່ າຄວາມທອ້ ນຢ່ ູໃນລະຫວ່ າງ 0,001F ເຖີງ 1F ແລະ ຮູບຮ່ າງພາຍ
ນອກຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຂະໜາດ 0,05F ຈະມລີ ວງຍາວປະມານ 8,28 cm ມເີ ສນັ້ ຜ່ າກາງປະມານ 2,76
cm ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນບີ້ ່ ໍຈາເປັນແຍກຂວົ້ ລບວກ ຫ ຂວົ້ ລບົ ເພ່ ອຕ່ ໍໃສ່ ຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ກງົ . ຄ່ າຂອງ
ຄວາມທອ້ ນຈະພມິ ບອກໄວທ້ ່ ຜີ ິວຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນ ພອ້ ມທງັ ບອກເປີເຊນັ ຂອງຄ່ າຜດິ ບ່ ຽງ ແລະ ຜນົ ລບົ
ລະດບັ ໄຟຟາ້ ທ່ ເີ ຄ່ ອງທອ້ ນສາມາດທນົ ໄດ້ ໂດຍບ່ ໍເກດີ ການເປເ້ ພເສຍຫາຍ.
1.2. ເຄ່ ອງທອ້ ນແບບໄມກາ້ ໂດຍທ່ ວົ ໄປຈະເປັນຮູບສ່ ຫີ ່ ຽມແປທ່ ມີ ແີ ຜ່ ນໄມກ້ າ້ ບາງໆຂນັ້ ຢ່ ູ
ລະຫວ່ າງກາງຂອງແຜ່ ນໂລຫະຊກັ ນາໍ ຄ່ າຂອງຄວາມທອ້ ນ ອາດພມິ ບອກເປັນຕວົ ເລກໄວ້ ຫ ສນັ ຍາລກັ ດວ້ ຍ
ສີ ແມ່ ນຂນ້ ກບັ ຜ່ ູຜະລດິ . ຖາ້ ສນັ ຍາລກັ ດວ້ ຍສີ ເພ່ ນີ ແທນຕວົ ເລກກ່ ໍຄກນັ ກບັ ສນັ ຍາລກັ ຂອງຄວາມຕາ້ ນ
ແບບແຖບສ.ີ ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນມີ້ ກັ ມຄີ ່ າຢ່ ູລະຫວ່ າງ 50F ເຖີງ 500F ໂດຍມລີ ວງຍາວນອ້ ຍກ່ ວົ
3,93cm ແລະ ຄວາມໜານອ້ ຍກ່ ວົ 0,65cm.

41 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທີ 3.12 ເຄ່ ອງທອ້ ຊະນດິ ຄງົ ທ່ ແີ ບບໄມກາ້

1.3. ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄງົ ຄ່ າແບບເຊຣາມກິ ເປັນເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ມີ ຮີ ູບຮ່ າງແປຄຫຽນເງນີ ຫ
ເປັນຮູບສ່ ຫີ ່ ຽມ ຫ ກມົ ແລວ້ ມສີ ອງຂວົ້ ຕ່ ໍອອກມາຂາ້ ງນອກ. ຄ່ າຂອງຄວາມທອ້ ນກ່ ໍໄດພ້ ມິ ຕດິ ໄວທ້ ່ ຜີ ວິ
ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຄກບັ ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ອ່ ນໆ.

ຮູບທີ 3.13 ເຄ່ ອງທອ້ ຊະນດິ ຄງົ ທ່ ແີ ບບເຊຣາມກິ

1.4. ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄງົ ທ່ ແີ ບບອເີ ລກັ ໂຕຣໄລຕກິ ເປັນເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ມີ ຄີ ່ າຄວາມທອ້ ນສູງ
ໂດຍໃຊສ້ ານລະລາຍທ່ ເີ ປັນທາດບ່ ໍຊກັ ນໍາບາງຢ່ າງບນັ ຈຢຸ ່ ູໃນຫອດປິດເຄອບດວ້ ຍພາສຕກິ ຫ ຫຸມ້ ດວ້ ຍ
ໂລຫະ. ຄ່ າຄວາມທອ້ ນຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນແບບນີ້ ກ່ ໍໄດພ້ ມິ ຕດີ ໄວທ້ ່ ຜີ ວິ ໜາ້ ຂອງມນັ ເຊ່ ນັ ດຽວກນັ ພອ້ ມທງັ ຄ່ າ
ຜດີ ພາດເປີເຊນັ ແລະ ຄ່ າຄວາມທນົ ຕ່ ໍຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ເຊ່ ງີ ຄ່ າຄວາມທອ້ ນຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນີ້ ຈະ
ມໂີ ດຍທ່ ວົ ໄປແມ່ ນຈາກ 1F ເຖງິ ຫາຍໆພນັ ໄມໂກຣຟາຣດັ . ສ່ ງີ ສາຄນັ ອກີ ຢ່ າງຄ ເມ່ ອເອາົ ເຄ່ ອງທອ້ ນສະ
ນດິ ນໄີ້ ປຕ່ ໍກບັ ວງົ ຈອນ ຕອ້ ງຕ່ ໍໃຫຖ້ ກຕອ້ ງກບັ ຂວົ້ ຂອງຜນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ກງົ ເພາະວ່ າຂວົ້ ທງັ ສອງຈະຕອ້ ງ
ມລີ ະດບັ ໄຟຟາ້ ຕ່ າງກນັ ໂດຍທ່ ຂີ ວົ້ ໃດໜ່ ງ ຈະຕອ້ ງຖກກາໍ ນດົ ໃຫມ້ ຜີ ນົ ລບົ ລະດບັ ໄຟຟາ້ ສູງກວ່ າຂວົ້ ໜ່ ງຖາ້ ບ່ ໍຕ່ ໍ
ຖກຕາມຂວົ້ ທ່ ໄີ ດໝ້ າຍໄວກ້ ບັ ເຄ່ ອງທອ້ ນນນັ້ ແລວ້ ກ່ ຈໍ ະພາໃຫມ້ ກີ ານເປ່ ເພເສຍຫາຍໄດໂ້ ດຍງ່າຍ.

ຮູບທີ 3.14 ເຄ່ ອງທອ້ ຊະນດິ ຄງົ ທ່ ແີ ບບອເີ ລກັ ໂຕຣໄລຕກິ ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ
42

1.5. ລກັ ຍາລກັ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ .ີ
ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ ີ ມສີ ນັ ຍາລກັ ດ່ ງັ ຕ່ ໍໄປນ:ີ້

ຮູບທີ 3.15 ສນັ ຍາລກັ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ຄ່ າຄງົ ທ່ (ີ ລກັ ຍາລກັ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍທ່ ສີ ຸດແມ່ ນ (ກ) ແລະ (ຂ),
ສ່ ວນລກັ ຍາລກັ (ຈ) ແມ່ ນສນັ ຍາລກັ ແບບອເີ ລກັ ໂຕຣໄລຕກິ .

2. ເຄ່ ອງທອ້ ນແບບປ່ ຽນຄ່ າໄດ້
ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ້ ທ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ຫາຍເປັນແຜ່ ນໂລຫະປະກອບໃສ່ ແກນດຽວກນັ ເພ່ ອໝນູ

ແກນ ແຜ່ ນໂລຫະຈະເລ່ ອຶ ນເຂາົ້ ຫາກນັ ເຮດັ ໃຫຄ້ ່ າຂອງຄວາມທອ້ ນປ່ ຽນແປງ. ສ່ ງີ ທ່ ໜີ າ້ ສງັ ເກດອກີ ປະການ
ໜ່ ງຄ: ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ນມີ້ ກັ ເປັນເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ໃີ ຊອ້ າກາດເປັນທາດບ່ ຊໍ ກັ ນາໍ ຂນັ້ ລະຫວ່ າງແຜ່ ນໂລຫະ.

ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ້ ແມ່ ນເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ປີ ່ ຽນຄ່ າໄດຕ້ າມທ່ ເີ ຂາົ ກໍານດົ ໃຫມ້ າອາດຈະເປັນ
1 2 , 3 ຄ່ າໃຫເ້ ລອກດ່ ງັ ຮູບລ່ ຸມນ:ີ້

ຮູບທີ 3.16 ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ.້
2.1. ສນັ ຍາລກັ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນ

43 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຮູບທີ 3.17 ສນັ ຍາລກັ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ປ່ ຽນຄ່ າໄດ.້

2.2. ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງທອ້ ນ
ແມ່ ນຮກັ ສາການໄຫຂອງກະແສໄຟຟາ້ ໃນວງົ ຈອນໃຫຄ້ ງົ ທ່ ລີ ວມທງັ ໃຊສ້ ໍາລບັ ຕດັ ສນັ ຍານລບົ

ກວນອ່ ນໆໃນວງົ ຈອນ ກໍາເນດີ ຄວາມຖ່ ີ ແລະ ວງົ ຈອນອ່ ນໆ ອກີ ຫາຍວງົ ຈອນ ສາລບັ ການສະສມົ ໄຟຟາ້
ບນັ ຈຂຸ ອງເຄ່ ອງທອ້ ນຂນ້ ກບັ ຂະໜາດ ແລະ ຊະນດິ .
3. ເຄ່ ອງທອ້ ນແບບເລອກຄ່ າໄດ້

ແມ່ ນເຄ່ ອງທອ້ ນຕວົ ດຽວແຕ່ ມຫີ າຍຄ່ າໄຫເ້ ລອກໃຊງ້ ານໄດຫ້ າຍຄ່ າດ່ ງັ ຮູບ

ຮູບທີ 3.18 ເຄ່ ອງທອ້ ນຊະນດິ ເລອກຄ່ າໄດ້

ຫວົ ໜ່ ວຍຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນ:

1F  1,00,000F

1F  1,000nF

1nF  1,000 pF

ອດັ ຕາສ່ ວນຄ່ າຄວາມທອ້ ນລະຫວ່ າງຄວາມທອ້ ນລະຫວ່ າງໄຟຟາ້ ບນັ ຈຸ ແລະ ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ .

C  V ເຊ່ ງີ ວ່ າ:
Q

C ຄ່ າຄວາມທອ້ ນ F

Q ໄຟຟາ້ ກລູ ງົ C

V ແຮງດນັ ໄຟຟາ້ V

ວທິ ອີ ່ ານຄ່ າຄວາມທອ້ ນ ສນັ ຍາລກັ ທີ 2 ອດັ ຕາການທນົ ທານ(VDc)
ສນັ ຍາລກັ ທ1ີ ຄ່ າຄວາມຜດິ ພາດ% A 50
D5 B 125
F1 C 160
G2 D 250
H 2,5 E 350
J5 G 700
K 10 H
M 20 1,000

44 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ຕວົ ຢ່ າງ1:

ເຄ່ ອງທອ້ ນນມີ້ ຄີ ່ າເທ່ ກົ ບັ 100 F
ຄ່ າຜດິ ດ່ ຽງ5 ເປີເຊນັ

- ອດັ ຕາທນົ ທານ 40 V
- ຜະລດິ ທ່ ປີ ະເທດ ເຢຍລະມນັ
- MF ໝາຍເຖງີ ໄມໂກຟາຣດັ
- D ຄ່ າຜດິ ດ່ ຽງ5 ເປີເຊນັ
- W-GERMANY ປະເທດຜູຜ້ ະລດິ

ຕວົ ຢ່ າງ2:

- ມຄີ ່ າຄວາມທອ້ ນແມ່ ນ 0.01 F
- B ອດັ ຕາທນົ ທານ125 V
- 103 ມຄີ ວາມໝາຍຄ:
- 1 ຕວົ ຕງັ້ ທ1ີ
- 0 ຕວົ ຕງັ້ ທ2ີ
- 3 ເພ່ ມີ 0 ອກີ 3 ໂຕ
- ອ່ ານຄ່ າໄດ້ 10,000 pF ຫ 0.01 F
- K ຄ່ າຜດິ ດ່ ຽງ10 ເປີເຊນັ

45 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ກດິ ຈະກາໍ ການທດົ ລອງ

ຫວົ ຂ:ໍ້ ການເກບັ ແລະ ການປ່ ອຍໄຟຟາ້ ບນັ ຈຂຸ ອງເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້

1. ຈດຸ ປະສງົ

- ເພ່ ອສກຶ ສາການເກບັ ແລະ ການຄາຍໄຟຟາ້ ບນັ ຈຸ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້ .

- ສກຶ ສາວທິ ຫີ າຄ່ າຄງົ ຕວົ ເວລາ (time constant) ຂອງວງົ ຈອນ ຈາກການທດົ ລອງ.

2. ອຸປະກອນ

- ຊຸດການເກບັ ແລະ ການຄາຍໄຟຟາ້ ບນັ ຈຂຸ ອງເຄ່ ອງທອ້ ນ
- ເຄ່ ອງຕາ້ ນຄ່ າຕ່ າງໆ
- ເຄ່ ອງທອ້ ນຄ່ າຕ່ າງໆ
- ເຄ່ ອງຈບັ ເວລາ

- ໂວນມເິ ຕີ

- Oscilloscope
- ສາຍໄຟ 50 cm ແຈ໊ດສຽບຄ່ ູ

3. ທດິ ສະດີ

ເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້ ( capacitor ) ເປັນອຸປະກອນໄຟຟາ້ ທ່ ເີ ຮດັ ໜາ້ ທ່ ເີ ກບັ ໄຟຟາ້ ບນັ ຈຸ ຫ ປ່ ອຍໄຟຟ້
າບນັ ຈຸ ຂອງເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ວົ ໄປຈະປະກອບດວ້ ຍແຜ່ ນໂລຫະຕວົ ນໍາຄ່ ູຂະໜານ(ແຜ່ ນໂລຫະປະສມົ ) ທ່ ປີ ະ
ກອບດວ້ ຍທາດ ໄຄ ອເິ ລກັ ຕຣິກ (chi-electrolytes) ຂນັ້ ກາງລະຫວ່ າງແຜ່ ນໂລຫະທງັ ສອງ ຖາ້ ຕ່ ໍເຄ່ ອງ
ທອ້ ນເຂາົ້ ກບັ ແຫ່ ງຈ່ າຍໄຟຟາ້ (ໝແໍ້ ປງ) ກະແສກງົ ໄຟຟາ້ ບນັ ຈຈຸ າກແຫ່ ງຈ່ າຍໄຟຟາ້ (ໝໍແ້ ປງ) ຈະເຄ່ ອນທ່ ໄີ ປ
ຢ່ ູພາຍໃນເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້ ນນັ້ ໂດຍຈະມຜີ ນົ ໃຫຄ້ ວາມແຕກຕ່ າງລະຫວ່ າງຂວົ້ ເຄ່ ອງທອ້ ນສູງຂນ້ ວທິ ນີ ເີ້ ປັນ
ການໃຫໄ້ ຟຟາ້ ບນັ ຈແຸ ກ່ ເຄ່ ອງທອ້ ນ ຫ ການເກບັ ໄຟຟາ້ ບນັ ຈຸ (Charging ) ແຕ່ ຖາ້ ເຄ່ ອງທອ້ ນທ່ ມີ ໄີ ຟຟາ້ ບນັ
ຈສຸ ະສມົ ກ່ ອນແລວ້ ມາຕ່ ໍກບັ ເຄ່ ອງຕາ້ ນໂດຍບ່ ໍມແີ ຫ່ ງຈ່ າຍໄຟ(ໝແໍ້ ປງ) ໄຟຟາ້ ບນັ ຈຈຸ າກເຄ່ ອງທອ້ ນຈະເຄ່ ອນ
ທ່ ຜີ ່ ານເຄ່ ອງຕາ້ ນນນັ້ ເອນີ້ ວ່ າ ການຄາຍໄຟຟາ້ ບນັ ຈຂຸ ອງເຄ່ ອງທອ້ ນ ( Discharging )

ຖາ້ ເຄ່ ອງທອ້ ນມໄີ ຟຟາ້ ບນັ ຈຸ ຟາຣດັ ແລວ້ ຕ່ ໍກບັ ຄວາມແຕກຕ່ າງທາງໄຟຟາ້ ໂວນ ຈະມໄີ ຟຟາ້
ບນັ ຈໃຸ ນເຄ່ ອງທອ້ ນ ກລູ ງົ ເຊ່ ງີ ຈະພວົ ພນັ ກນັ ຕາມສມົ ຜນົ ລ່ ຸມນີ້

= … … … (1)



3.1. ການເກບັ ໄຟຟາ້ ບນັ ຈຂຸ ອງເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້

ເມ່ ອເຄ່ ອງທອ້ ນໄຟຟາ້ ເຄ່ ອງຕາ້ ນໄຟຟາ້ ແລະ ແຫ່ ງຈ່ າຍໄຟຟາ້ (ໝໍແ້ ປງ) ກະແສກງົ ມາຕ່ ໍກນັ ເປັນ
ວງົ ຈອນໃນຮູບທີ 1

46 ຊອ ລດັ ສະໝີ ພມິ ມະສງິ