สมุดภาพพุทธประวัติ

พระพทุ ธเจา้ ทรงแสดงปฐมเทศนา1
โปรดปญั จวคั คีย์

ณ ป่าอิสปิ ตนะมฤคทายวัน เมืองพาราณสี พระพุทธเจ้าแสดงธรรมจักกัปปวตั ตนสูตร โปรดปัญจ
วคั คยี ์ ในวันเพ็ญเดอื น ๘ (กลายเปน็ ตน้ กาเนิดของวันอาสาฬหบูชา (เป็นวนั พระธรรม) ซ่งึ เปน็ วันทพ่ี ระ
รัตนตรัยครบองคค์ ือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์)

พระพทุ ธเจ้าตรัสเทศนาเร่ืองอริยสจั ส่ีแกป่ ัญจวัคคีย์ มขี ้ันตอนสรุปได้ ดงั น้ี

๑. ขั้นตอนทห่ี น่งึ ตรัสถงึ ทางทไ่ี มค่ วรดาเนิน หรือข้อปฏบิ ัติท่ไี มค่ วรปฏิบัติ 2 ทาง คือ
(๑) การหมกมุ่นอยู่ในกาม หรือการแสวงหาความสขุ ทางเนือ้ หนัง ดงั ลัทธิ “โลกายตั ” (ลัทธวิ ตั ถุ
นิยม) ในสมัยน้นั
(๒) การทรมานตนดว้ ยตบะวิธตี ่างๆ
สองทางนพ้ี ระพุทธองค์ทรงเรียกวา่ “อนั ตะ” (ทางตัน หรอื extreme) ไม่นาไปส่คู วามสิน้ ทกุ ข์

๒. ขัน้ ตอนทส่ี อง ทรงแสดงทางสายกลาง (มชั ฌมิ าปฏิปทา) ไดแ้ ก่ อริยมรรคมีองคแ์ ปด คอื สมั มาทิฐิ
(เหน็ ชอบ) สัมมาสังกัปปะ (ดารชิ อบ) สัมมาวาจา (เจรจาชอบ) สัมมากมั มันตะ (การงานชอบ)
สมั มาอาชีวะ (เล้ยี งชพี ชอบ) สัมมาวายามะ (เพียรชอบ) สัมมาสติ (ระลึกชอบ) สมั มาสมาธิ (ตัง้ ใจ
มนั่ ชอบ)

๓. ขนั้ ตอนทส่ี าม ทรงแสดงอริยสจั ส่ี คอื ทุกข์ สมุทยั นิโรธ มรรค
๔. ขัน้ ตอนทีส่ ่ี เมอ่ื พระพุทธองคแ์ สดงธรรมจบลง โกณฑัญญะ หวั หนา้ ปญั จวคั คยี ์ ก็เกดิ “ดวงตา

เห็นธรรม” คอื เขา้ ใจความจริงทีว่ ่า “สิ่งใดส่ิงหน่ึงมีการเกิดขนึ้ เป็นธรรมดา ส่งิ น้ันทงั้ หมดยอ่ มดบั
ไปเปน็ ธรรมดา”

จากนนั้ โกณฑัญญะทูลขอบวช พระพทุ ธองคป์ ระทานอปุ สมบทให้ โดยวธิ งี ่าย เพยี งตรสั ว่า “จงมาเปน็
ภกิ ษเุ ถิด ธรรมเรากลา่ วดีแล้ว จงประพฤติพรหมจรรย์เพ่อื ทาทส่ี ิ้นสดุ ทุกข์ โดยชอบเถดิ ”

การบวชแบบน้ีเรียกว่า เอหภิ ิกขุอปุ สมั ปทา

พระอัญญาโกณฑัญญะ ไดเ้ ปน็ พระสาวกรูปแรกของพระพุทธเจา้ เหตกุ ารณ์ในวนั น้นั ต่อมาได้
กลายเปน็ ต้นกาเนิดของวันอาสาฬหบูชาของชาวพทุ ธมาจนกระทั่งบัดน้ี

1 ศาสตราจารยพ์ เิ ศษ เสฐยี รพงษ์ วรรณปก : พระพทุ ธจริยวตั ร ๖๐ ปาง (ปางโปรดปัญจวัคคีย)์

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ [1]

สารบัญ
สมุดภาพพระพุทธประวตั ฉิ บบั สมบรู ณ์

ครเู หม เวชกร ภาพท่ี
๑–๕
สารบัญภาพ ๖-๑๐
๑๑-๑๕
ตอนท่ี ๑ : พระเจ้าสทุ โธทนะและพระนางสิรมิ หามายา
ตอนท่ี ๒ : การประสตู ิของเจ้าชายสทิ ธัตถะ ๑๖–๑๙
ตอนท่ี ๓ : การเฉลิมฉลองทั่วกรุงกบิลพัสดุ์ ๒๐
ตอนท่ี ๔ : การพยากรณข์ องอิสิตะดาบสเก่ียวกับเจา้ ชายสิทธตั ถะ ๒๑-๒๔
๒๕-๓๕
วา่ จะตรัสรูเ้ ปน็ พระพุทธเจา้ ๓๖–๔๔
ตอนท่ี ๕ : การสน้ิ พระชนมข์ องพระนางสริ ิมหามายา
ตอนที่ ๖ : การให้การศึกษาแกเ่ จา้ ชายสทิ ธัตถะเพ่อื การเป็นกษัตรยิ ใ์ นอนาคต ๔๕
ตอนที่ ๗ : ความเชย่ี วชาญด้านต่าง ๆ และความเมตตา
ตอนที่ ๘ : เจ้าชายสทิ ธัตถะเรมิ่ เหน็ ความจริงในชวี ติ ต่าง ๆ มากขึน้ ๔๖-๔๗
ตอนที่ ๙ : เจ้าชายสทิ ธตั ถะนั่งทาสมาธิ ใช้จิตวเิ คราะห์สิ่งตา่ ง ๆ ชีวิตต่าง ๆ ๕๘- ๖๐
๖๑-๖๓
กเ็ กิดพระเมตตาแก่ชีวิตทั้งหลาย ๖๔-๘๐
ตอนที่ ๑๐ : พระเจา้ สทุ โธทนะมีความหนกั พระทยั วา่ เจ้าชายสิทธตั ถะ
๘๑-๘๔
จะท้งิ ทางโลกสู่ทางธรรมตามคาพยากรณ์ จงึ หาทางทจ่ี ะ
บารงุ บาเรอเจา้ ชายในทุกๆ ดา้ น ๘๕–๙๐
ตอนที่ ๑๑ : เจ้าชายสทิ ธตั ถะชืน่ ชมในความงามของเจา้ หญิงยโสธรา
ตอนที่ ๑๒ : เจ้าชายสิทธัตถะมคี วามรักต่อเจ้าหญงิ ยโสธราและจะขอหมัน้
ตอนท่ี ๑๓ : การแขง่ ขันยทุ ธศลิ ป์ ผูช้ นะจงึ จะได้หมน้ั เจา้ หญิงยโสธรา
ตอนท่ี ๑๔ : เจ้าชายสทิ ธัตถะชนะการแขง่ ขันทุกประเภทของยุทธศลิ ป์
และเจ้าหญงิ ยโสธรามอบมาลยั ให้แก่เจา้ ชาย
ตอนท่ี ๑๕ : หลังจากพิธวี ิวาห์อนั มโหฬาร เจ้าชายสทิ ธัตถะและเจ้าหญงิ
ยโสธราเสวยสุขอยใู่ นพระราชวังอันสวยงามยงิ่

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ [2]

ตอนที่ ๑๖ : เสยี งเพลงในสายลมใหส้ ตแิ ก่เจ้าชาย และทาใหอ้ ยากรู้โลกแหง่ ภาพท่ี
ความเป็นจริงนอกพระราชวัง
๙๑-๙๔
ตอนท่ี ๑๗ : เมือ่ ออกนอกพระราชวัง เจา้ ชายไดเ้ ห็นชีวติ ของประชาชน ๙๕-๙๗
ตอนท่ี ๑๘ : เจ้าชายเรมิ่ เกดิ ทกุ ข์เปน็ ครั้งแรก เมื่อทราบว่าคนเราต้องแก่ทกุ คน ๙๘-๑๐๒
ตอนท่ี ๑๙ : พระเจา้ สุทโธทนะทรงสุบิน (ฝัน) พระฤๅษไี ดท้ านายวา่ เจ้าชาย
๑๐๓-๑๐๖
สิทธตั ถะจะเสยี สละราชสมบตั อิ อกบวช
ตอนท่ี ๒๐ : เจ้าชายและนายฉนั นะแตง่ กายเปน็ นายพานชิ ออกนอกพระราชวงั ๑๐๗-๑๑๐

เพ่ือดชู วี ติ แท้จรงิ ของประชาชน ๑๑๑-๑๑๖
ตอนท่ี ๒๑ : เจา้ ชายไดเ้ ห็นคนแก่ คนเจบ็ คนตาย และเห็นความทุกข์ของคน
๑๑๗-๑๒๖
ในรูปแบบตา่ ง ๆ
ตอนที่ ๒๒ : เจ้าชายเรม่ิ คน้ หาความจริงของสงิ่ ต่าง ๆ รอบ ๆ ตัวและทรงคิด ๑๒๗-๑๓๒

วา่ จะชว่ ยคนท้งั โลก มใิ ห้แก่ มใิ หเ้ จ็บ มิใหต้ ายได้อย่างไร ๑๓๓-๑๔๑
ตอนที่ ๒๓ : เจ้าชายตดั สนิ พระทยั จะสละราชสมบัติเพอื่ ออกค้นหาความจริง ๑๔๒-๑๔๖

ในชวี ติ และค้นหาทางดบั ทกุ ขใ์ ห้แกม่ วลมนุษย์ ๑๔๗-๑๕๓
ตอนที่ ๒๔ : เจา้ ชายเสดจ็ ออกจากพระราชวังพรอ้ มกับนายฉันนะ โดยทรงม้า
๑๕๔-๑๕๖
ชือ่ “กณั ฐกะ” เพือ่ ออกบรรพชา
ตอนที่ ๒๕ : ทรงตดั พระเมาลถี อื เพศบรรพชติ ๑๕๗-๑๕๘
ตอนท่ี ๒๖ : เรม่ิ ชีวิตบรรพชติ และชว่ งปรับจิตใจกับชวี ติ ความเป็นอยใู่ นเวลา ๑๕๙-๑๖๘
๑๖๙-๑๗๓
ปจั จบุ ัน เลิกยึดติดอดตี
ตอนท่ี ๒๗ : พระเจ้าพิมพสิ ารเสดจ็ ไปเฝา้ และทลู ขอว่า ถ้าตรสั รู้แล้วขอ

ใหม้ าโปรดกอ่ น
ตอนที่ ๒๘ : เสดจ็ ไปศกึ ษาที่สานกั อาฬารดาบสและอุทกดาบส จนถงึ ขน้ั

สมาบัตแิ ปด (ขนั้ สงู สดุ ของสานัก) แต่ไมส่ ามารถทาให้ตรัสรไู้ ด้
จึงออกจากสานัก
ตอนที่ ๒๙ : ออกค้นหาทางดับทุกข์ด้วยวธิ ตี ่าง ๆ ดว้ ยพระองค์เอง
ตอนท่ี ๓๐ : ปัญจวัคคียถ์ วายตัวเพ่ือปรนนิบตั ิพระองค์

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ [3]

ตอนที่ ๓๑ : พระอนิ ทร์ดดี พณิ เพือ่ เตอื นสติพระองค์ให้เดินทางสายกลาง ภาพท่ี
ในการคน้ หาหลกั ธรรม
๑๗๔-๑๗๖
ตอนท่ี ๓๒ : พระองคเ์ ปล่ยี นแนวทางการค้นหาธรรมทาใหป้ ญั จวคั คยี พ์ ากัน
หลบหนไี ปหมด ๑๗๗-๑๗๘
๑๗๙-๑๘๕
ตอนที่ ๓๓ : นางสชุ าดาถวายขา้ วมธปุ ายาสแก่พระองค์โดยสาคัญว่าเปน็ เทวดา
ตอนที่ ๓๔ : หลังเสวยข้าวปายาสเสร็จ กล็ อยถาดเสี่ยงทายพระบารมี ๑๘๖-๑๘๘

ใหถ้ าดลอยทวนกระแสนา้ ๑๘๙-๑๙๐
ตอนท่ี ๓๕ : พราหมณ์ถวายหญ้าคาปทู ี่ประทบั ในวันท่ีพระองค์ตั้งพระทัย
๑๙๑-๑๙๓
จะประทบั อยู่ทน่ี ัน้ จนสาเรจ็ (ตรสั รู)้ ๑๙๔-๑๙๕
ตอนที่ ๓๖ : มารพยายามขัดขวางพระองค์ทกุ วิธี เพ่อื ไม่ให้ตรสั รู้ ๑๙๖-๑๙๙

แต่พระองค์ก็สามารถเอาชนะมารท้ังหมดได้ ๒๐๐-๒๐๕
ตอนท่ี ๓๗ : พระองคไ์ ดต้ รสั รใู้ นวันเพญ็ เดือน ๖ ปรี ะกา
ตอนที่ ๓๘ : ธิดาพระยามารพยายามยวั่ ยวนพระองคใ์ หเ้ กดิ กเิ ลส แตไ่ ม่สาเรจ็ ๒๐๖-๒๐๗
ตอนที่ ๓๙ : พระองคเ์ ร่ิมเดินทางเพือ่ ส่ังสอนธรรมทพี่ ระองค์รู้เอง ตรสั รู้เอง
๒๐๘
ใหแ้ กป่ ญั จวัคคยี ์ ๆ ขอบรรพชาตามพระองค์
ตอนท่ี ๔๐ : พระพทุ ธองคท์ รงเที่ยวโปรดเทศนาธรรม จนทาให้มีสาวกเพิม่ ขึน้ ๒๐๙-๒๑๓
๒๑๔
อย่างรวดเร็ว และทรงเทศนาธรรมแก่พระเจ้าพมิ พสิ าร ๒๑๕-๒๑๘
ตอนท่ี ๔๑ : พระเจา้ พิมพสิ ารไดย้ กท่ีใหส้ รา้ งพระวหิ ารใหพ้ ระพทุ ธองค์ ๒๑๙-๒๒๔

และเหลา่ สาวกพานกั รักษาธรรม ๒๒๕-๒๒๗
ตอนที่ ๔๒ : พระเจ้าสุทโทธนะ และพระนางยโสธราทราบขา่ วของพระพุทธองค์

ไดใ้ หค้ นสนทิ นาพระราชสาสนไ์ ปเชญิ พระพทุ ธองค์
ตอนที่ ๔๓ : พระพุทธองค์รบั ปากวา่ จะไปเย่ียมพระราชบดิ าทก่ี รงุ กบิลพสั ดุ์
ตอนท่ี ๔๔ : พระพุทธองค์เสด็จเยีย่ มพระราชบิดา
ตอนท่ี ๔๕ : พระเจ้าสุทโธทนะได้ข่าวทไ่ี ม่ถูกต้องเกย่ี วกบั พระพทุ ธองค์
ตอนท่ี ๔๖ : พระพทุ ธองคเ์ ทศนาธรรมให้พระราชบิดาและพระนางยโสธรา

ฟัง หลังจากนั้นก็มกี ารเทศนาธรรมใหบ้ รรดาพระญาติฟัง

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ [4]

ตอนที่ ๔๗ : พระนนั ทะรบั บาตรส่งเสด็จ พระพทุ ธองคก์ ข็ อให้บวช ภาพที่
ตอนท่ี ๔๘ : ทรงมอบสมบตั พิ ระนิพพานแก่พระราหุล โดยใหบ้ รรพชา ๒๒๘-๒๓๐
๒๓๑-๒๓๒
เปน็ สามเณรองค์แรก ๒๓๓-๒๓๕
ตอนที่ ๔๙ : เจา้ ชายเทวทัตบวชเปน็ สาวก แต่ต้ังตนเปน็ ศาสดาแขง่ กบั
๒๓๖-๒๔๐
พระสมั มาสัมพทุ ธเจ้า
ตอนท่ี ๕๐ : พุทธบดิ าประชวรหนัก พระพุทธองคเ์ สด็จเยี่ยมเพ่อื แก้ไข ๒๔๑-๒๔๒
๒๔๓-๒๔๙
การประชวรของพุทธบิดา และทรงเทศนาธรรมข้ันสงู ๒๕๐-๒๕๒
ใหพ้ ทุ ธบดิ ายึดเหน่ยี วพระทัย
ตอนท่ี ๕๑ : หลงั จากถวายพระเพลงิ พระศพพระพุทธบิดาแลว้ ๒๕๓-๒๕๖
พระพุทธองค์และสาวกกแ็ ยกทางกันไปประกาศ
พระธรรมยงั เมอื งต่าง ๆ จนเข้าวยั ชรา
ตอนที่ ๕๒ : พระพุทธองคท์ รงกาหนดวนั และสถานทปี่ รินิพพาน
ตอนท่ี ๕๓ : พระองค์รับส่ังใหเ้ ตรียมท่ีบรรทมเพอื่ ปรนิ พิ พาน
ตอนท่ี ๕๔ : วันเพญ็ เดือน ๖ เปน็ วันที่พระสัมมาสัมพทุ ธเจ้าปรนิ ิพพาน
ดบั ขันธล์ ง อายุ ๘๐ ปี หลงั พิธีถวายพระเพลงิ โทณพราหมณเ์ สนอ
ใหม้ กี ารแบง่ พระบรมสารีริกธาตแุ ก่เจ้านคร ๘ นครเทา่ ๆ กัน

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 1

ภาพและข้อความเรอ่ื ง พระราชประวตั แิ ห่งพระมหาบรุ ษุ นี้ ไดจ้ ัดทาตามต้นฉบับแบบภาษาไทยของ
เจ้าศักด์ิประเสรฐิ นครจาปาศกั ด์ิ ซ่ึงแปลจากเร่ืองฉบบั ภาษาฝรงั่ เศส ต้นเดิมของเรือ่ งนเี้ ป็นภาษาอังกฤษ ของ
The Light of Asia ซึ่งเซอร์ เอดวิน อาร์โนลด์ เป็นผแู้ ต่ง เปน็ เร่ืองราวของพระมหาบรุ ษุ ผู้มาบังเกิดเพอ่ื
ประทานแสงสวา่ งใหแ้ ก่โลก ณ ดินแดนทศิ ใต้ของขุนเขาหิมพานต์ คอื กรุงกบลิ พัสด์ุ

ในคนื หนง่ึ บงั เกิดสิ่งมหัศจรรย์ แสงจันทรม์ รี ัศมีแจม่ จา้ สวา่ งไปคร่งึ หนงึ่ ของพิภพ ขุนเขาทงั้ หลาย
เสมือนจะเขยื้อนตัวหวัน่ ไหว น้าทะเลสงบ บรรดาดอกไม้ทง้ั หลายเบง่ บานสะพรง่ั ในเวลาอันไม่ใชฤ่ ดู ใน
ราตรนี ัน้ พระนางสิริมหามายา บรรทมหลบั สนิทอยู่เคยี งขา้ งพระสวามี คอื พระเจ้าสทุ โธทนะ

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 2

พระนางไดท้ รงพระสุบินไปว่า มดี วงดาวหนึ่งสุกปลงั่ ย่ิงดาวทัง้ หลาย ดาวนั้นเปล่งรศั มีสตี ่าง ๆ เปน็ หก
แฉก และปรากฎรา่ งกุญชรในดวงดาวนน้ั กุญชรนั้นมีงาหกงา งานนั้ สขี าวดจุ นมของโควเิ ศษ กญุ ชรน้ันเคลื่อน
ลงจากเวหามายังห้องบรรทม ในทส่ี ุดได้ทากิริยาเข้าสพู่ ระครรภ์เบอ้ื งขวาแห่งพระนาง

เมอื่ พระนางบรรทมตน่ื กร็ ูส้ ึกอมิ่ เอมพระทยั เป็นล้นพ้น พระนางไดเ้ ลา่ ความฝนั ใหพ้ ระราชสวามีฟงั
โดยถถ่ี ้วน พระเจา้ สทุ โธทนะทรงอัศจรรย์พระทัยยิง่ นัก จึงโปรดใหช้ ุมนุมพระโหรา ผู้ทรงคุณวุฒิในศาสตร์
ตรวจดฤู กษ์ยาม และลักษณะทีพ่ ระนางทรงพระสุบินโดยทุกประการ

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 3

โหราจารย์เหลา่ นัน้ ทลู ทานายไวเ้ ปน็ สองสถาน ว่าพระนางทรงพระสุบินดงั นี้ จะไดพ้ ระราชกมุ ารท่ีล้า
เลศิ มนุษย์ จะเป็นผู้ทรงญาณ ทรงธรรมเมตตาแกม่ นษุ ย์ท่ัวไป จะเปน็ พระศาสดาสอนมนุษยใ์ ห้พ้นกองทุกข์
อีกสถานหนง่ึ จะเป็นกษัตรยิ ์แหง่ กษตั ริย์ เป็นจักรพรรดิครอบครองโลกทง้ั มวล หากพระองค์ทรงพระประสงค์
ดงั นนั้

ต่อมาพระนางสิรมิ หามายากต็ ั้งพระครรภ์ ครง้ั จวนจะประสตู ิ ได้ขอประทานอนุญาตตอ่ พระเจ้าสุท-
โธทนะ ไปประสูติท่ีกรุงเทวทหะ อันเปน็ นครทกี่ าเนิดแหง่ พระนาง ดังนี้เปน็ จารีตแห่งกษัตริย์ในอินเดีย พระ
เจา้ สุทโธทนะก็ทรงอนญุ าตให้เป็นไปตามประเพณี

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 4

ทางท่จี ะไปยังเทวทหนครนน้ั ผ่านไปทางสวนแกมป่าแหง่ หนงึ่ มีชื่อวา่ “ ลมุ พนิ ี” สวนน้ีเป็นยา่ นกลาง
ระหว่างนครกบิลพัสด์กุ ับเทวทหะ ในการเสดจ็ ของพระนางสิรมิ หามายาคราวน้ี บงั เกิดสง่ิ อัศจรรย์ กล่าวคอื
บรรดาพฤกษชาตใิ นป่าลุมพินี ได้ผลดิ ดอกออกสะพร่ังอนั ไช่ฤดู เสมอื นวิญญาณช่นื ชมยนิ ดี ด้วยรู้วา่ พระมหา
บรุ ุษจะมาประสูติ ณ ทน่ี ั้น

เมื่อขบวนแหแ่ หนของพระนางสิรมิ หามายาผา่ นมาถึง พระนางร้สู กึ วา่ สวนลุมพนิ ชี า่ งร่มเยน็ งดงามไป
ดว้ ยดอกดวงพฤกษชาติ จึงได้ให้หยุดขบวนพัก ณ ท่นี น้ั พระนางเสดจ็ ประทับพกั ผอ่ นใตต้ ้นสาละ และบัดนั้น
พระนางก็รู้สกึ ประชวรพระครรภ์ เหลา่ บรรดานางข้าหลวงไดเ้ ข้าประคับประคอง

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 5

พระนางก็ไดป้ ระสูตพิ ระมหาบุรษุ ณ ควงต้นสาละนั้น และเวลาน้นั ดนิ ฟา้ อากาศดูประหน่ึงว่า ปวง
เทพเจา้ ไดม้ าประชุมอยู่ แต่มนษุ ย์กห็ าแลเหน็ ไม่ ส่งิ มหัศจรรย์อนั นี้ปรากฎในพระพุทธประวัติ เราผู้มีชีวติ
ภายหลังนบั จานวน ๒,๕๐๐ ปีเศษ กค็ วรจะนกึ วา่ สิง่ มหัศจรรยใ์ นโลกย่อมปรากฎได้ เมอื่ เกดิ อจั ฉริยบุคคลขน้ึ
ในโลก

เมือ่ ขา่ วน้ีทราบไปถงึ พระเจ้าสทุ โธทนะ ก็โปรดใหจ้ ดั ขบวนมารบั พระนางและพระราชกมุ ารกลับคนื
สู่พระมหาราชวัง ในกาลครัง้ น้ันกบ็ ังเกดิ ส่งิ อัศจรรย์อกี คอื ดเู สมือนจะมีพลแหแ่ หนมากมาย พรง่ั พร้อมด้วย
เทพดาทัว่ ทิศานทุ ิศมาแวดล้อม มาสง่ พระกมุ ารถึงพระนคร

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 6

บรรดาโหราจารยผ์ ใู้ หญไ่ ด้พร้อมกนั ทานายอกี ว่า พระกุมารองคน์ ้ีมีบุญญาธิการย่งิ นัก จะได้เปน็ ใหญ่
ในโลก จะถึงสมบตั ิจกั รพรรดิ พระเจา้ สทุ โธทนะก็ดีพระทยั ย่ิงนัก ทรงมงุ่ หวังให้พระราชโอรสไดเ้ ปน็
จกั รพรรดิครอบครองโลก ไดโ้ ปรดใหจ้ ัดการสมโภชเปน็ มหกรรมมโหฬาร

นครกบลิ พสั ดุค์ รกึ คร้ืนด้วยเสียงแตรสังข์ดุรยิ างค์ ถนนหนทางตดิ ธงทวิ ประชาราษฎร์ต่างรอ้ งราทา
เพลงด้วยความชน่ื ชมยนิ ดที ่ัวหนา้ มีการสาดพรมกันดว้ ยน้าอบเชื้อดอกไม้กล่นิ หอม นกั ร้องนักรากข็ ับร้องรา่ ย
รา สนกุ สนานกันทั่วพระนคร ย่ิงกวา่ คร้งั ใดที่เคยมีมา

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 7

ในการสมโภชพระกมุ ารครง้ั น้ี ดรู าวกับว่านักแสดงทว่ั ทิศานุทศิ ได้มาประชนั กันในกรุงกบิลพสั ด์ุ นกั
หกคะเมนตีลังกาเอย ไมส้ ูงเอย ห้อยโหนโยนตวั เอย แล้วก็ไต่ลวดเลี้ยงตัว มีนานาสารพัดอย่าง ใครชอบอะไรก็
เลอื กดไู ดต้ ามใจชอบ พระนครสนุกคึกคกั ประชาราษฎรร่าเรงิ กันท่ัวหน้า

แลว้ กย็ งั มีพวกแสดงกับสัตว์ พวกเลน่ งู พวกเล่นสิงโต กพ็ าสัตว์เหล่าน้นั มาแสดงให้ดูอยา่ งน่า
หวาดเสียว ยงั มพี วกนักมวยปล้า รูปรา่ งราวกับยักษ์ ต่อสกู้ ันอย่างไมค่ ิดชวี ิตชีวา นบั เป็นทเี่ พลิดเพลินนัยย์ตา
อะไรทค่ี นยงั ไมเ่ คยชม ก็ได้ชมในการสมโภชครงั้ น้ี นบั ว่าเปน็ บญุ ญาธกิ ารประการหนง่ึ ของพระราชกุมาร

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 8

บรรดาพ่อคา้ วาณชิ ทง้ั ใกล้และไกล ก็นาเอาพัสดสุ นิ คา้ อย่างดใี นทอ้ งถิน่ ของตนมา มีแพรพรรณ ขน
แกะ พรมเจียม เคร่ืองทองรปู พรรณ เพชรนิลจนิ ดา ของอันมีค่าเหล่าน้ีเขานามาถวายเปน็ ของขวญั แด่พระราช
กุมาร ไมเ่ คยมขี องขวญั ครงั้ ใดจะมากมายเสมอคราวน้ี

ครง้ั นั้น มีดาบสรูปหนงึ่ ชือ่ “ อสิตะ” ทา่ นบาเพญ็ พรตอยใู่ นป่าอนั สงดั ห่างไกลผูค้ น เพอ่ื ทาใจให้แนว่
แน่จนมญี าณแกก่ ลา้ ทา่ นได้ทราบโดยญาณวา่ บดั นม้ี ีพระราชกุมารอบุ ัติ ณ กรุงกบลิ พัสดุ์ ทา่ นเล็งเห็นวา่ พระ
กมุ ารนีจ้ ะเป็นอจั ฉรยิ บุคคลวเิ ศษสุดของโลก จงึ ไดล้ ะอาศรมเข้ามายงั พระราชฐานแห่งพระเจา้ สุทโธทนะ

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 9

พระเจา้ สทุ โธทนะทรงรู้จักดาบสรปู น้ดี ี จึงทรงน้อมพระองค์แสดงคาราวะ พระดาบสรับพระราช-
ปฏิสันถารแลว้ ก็ตรงไปที่พระกุมาร ซ่งึ นอนอย่ใู นพระอู่ เธอได้น้อมเศียรลงถวายบังคมพระกุมารถึง ๘ คร้ัง
ด้วยอาการอนั นอบน้อมสูงสดุ ยงั ให้ผทู้ อี่ ยู่ ณ ทีน่ ้นั มีความอัศจรรยใ์ จยิ่งนัก

พระดาบสอสติ ะไดก้ ล่าวข้ึนด้วยเสยี งอนั ดงั วา่ “ โอ พระกุมาร ข้าพเจา้ ขอบูชาและเคารพพระองค์
เพราะประจักษแ์ ลว้ โดยรัศมีและพระลกั ษณะ ๓๒ ประการ อีกทั้งองคป์ ระกอบอีก ๘๐ ประการว่า พระองค์จะ
ตรสั รูเ้ ป็นพระพทุ ธเจ้า ข้าพเจา้ เสียดายนกั ทต่ี ้องตายเสยี ก่อน ไม่อาจมชี วี ติ ยนื อยู่ได้สดบั รสพระธรรม”

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 10

ครัน้ แล้วพระดาบสไดห้ ันมาทลู พระเจ้าสทุ โธทนะวา่ “ พระองค์ชา่ งมบี ุญนักหนา จงึ ได้ให้กาเนิดแก่
พระกมุ ารพระองค์นี้ พระกมุ ารจะเป็นพระมหาบรุ ษุ อันหาผู้ใดเปรยี บมไิ ดใ้ นโลกน้ี แต่นา่ เสียดาย ที่ความปีติ
ของพระองค์จะต้องทาลายลง ดว้ ยภายใน ๗ วนั น้ี พระมารดาของพระกมุ ารจะสญู สนิ้ พระชนม์ ”

จรงิ ตามคาทานายของอสิตดาบส พอครบกาหนด ๗ วัน พระนางสริ มิ หามายาก็ส้ินพระชนมท์ ้งั ๆ ท่ี
แพทย์หลวงได้ช่วยกันเยียวยาจนสดุ ความสามารถ ดังดว้ ยเปน็ กาหนดแห่งเทพเจา้ วา่ พระนางจะไมต่ ้องทรง
ครรภ์และถวายนา้ นมแกร่ าชกมุ าร ราชกุมารี รว่ มกับพระพุทธองค์

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 11

เวลาผ่านไป จนพระราชกมุ ารมอี ายไุ ด้ ๘ ปี มีพระนามว่า เจ้าชายสทิ ธตั ถะ พระเจ้าสทุ โธทนะระแวง
อยู่ตลอดเวลาวา่ พระราชโอรสจะมนี ิสยั โนม้ น้อมไปในทางจะแสวงหาโพธิญาณ จงึ หารือกับอามาตย์ที่จะ
ใหร้ าชโอรสได้ศกึ ษาวชิ าทจ่ี ะใหพ้ ระราชโอรสไดห้ ่างพ้นไปจากการจะเป็นพระพทุ ธเจ้า ดงั ที่โหรทานายไว้

ทีป่ ระชมุ ตกลงว่า ครขู องพระราชกมุ ารต้องเป็นพระวิศวามิตร เพราะเป็นผู้ยอดเยี่ยมในอักษรศาสตร์
และวิทยาศาสตร์ทั้งปวง มที างจูงใหพ้ ระราชกมุ ารละแนวชวี ิตทจ่ี ะบาเพญ็ ตนเป็นพระพุทธเจา้ ได้ และทัง้ ให้
การเรยี นหนักไปทางด้านยุทธการหรอื การปกครองเยีย่ งกษตั ริย์จะพึงเรียนพงึ รู้

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 12

เจา้ ชายสิทธตั ถะ ไดเ้ ข้าศึกษาวิชาอักษรศาสตร์กับพระวศิ วามติ ร เมื่อพระชนมายุ ๘ ปี และพอเรียนได้
มนิ านอาจารย์กเ็ ห็นว่า เจ้าชายสทิ ธตั ถะน้ีเฉลียวฉลาดเกินมนุษย์ สามารถเขยี นอักขระไดท้ กุ ภาษาทุกแควน้ โดย
พระองคเ์ อง แม้แต่อักขระของชาวทบ่ี ชู านาคใตบ้ าดาล ซงึ่ อาจารย์เองก็หาสนั ทดั ไม่

ในที่สดุ อาจารยว์ ิศวามิตรกห็ มดหนทางจะหาวิชาใดมาสอนได้ พระองค์รอบรู้จนวชิ าคานวณเลขและ
ดวงดาวทัง้ หลายในจักรภพ ทัง้ นบั ย้อนหลังและก้าวหน้าเจนจบ อาจารยจ์ ึงกล่าวว่า “ พระองคน์ เ้ี ปน็ ครูของ
พระองคเ์ อง และทัง้ เป็นครขู องข้าพระเจา้ อีกซา้ ไป พระองคท์ ราบสน้ิ ทกุ อย่าง โดยขา้ พเจ้ามไิ ด้สอนพระองค์
เลย ทัง้ ไม่สามารถจะสอนไดด้ ว้ ย ”

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 13

เม่ือเจ้าชายสิทธัตถะมีพระชนมายุได้ ๑๔,๑๕ ปี พระองคช์ อบกฬี าแข่งรถมา้ และก็เชี่ยวชาญหาสารถี
ใดคเู่ คียงมไิ ด้ แต่พระองคม์ จี ติ ใจสภุ าพเหมือนมนุษยอ์ นื่ ๆ เชน่ การแข่งรถคร้ังใด พระองค์ได้ชยั ชนะ พระองค์
เหน็ หนา้ ตาของพระญาติพระวงศท์ แ่ี พ้นน้ั ซีดเซียวเสียพระทยั พระองคจ์ งึ ยอมแพเ้ สียเอง ในคราวตอ่ ไป ใน
เมื่อเห็นทพี ระองค์จะชนะแลว้ กล็ ดฝีเทา้ ม้าลงเสีย

การกีฬาลา่ เนอื้ ทรายกเ็ ชน่ กนั ตอนแรก ๆ กร็ ู้สกึ เพลนิ ในกีฬานดี้ ีอยู่ แต่คร้ันถึงตอนล้อมจับเน้ือทราย
ได้ พระองคเ์ ห็นเนื้อทรายนั้นมีความกลวั จนขาสนั่ และดวงตาเหลือกโปน พระองคจ์ ึงพบความปรานีขน้ึ คราว
หลงั ๆ เมือ่ ควบม้าทันเนื้อทราย แล้วก็ปลอ่ ยตัวไป ซ่ึงความจรงิ กีฬาประเภทนี้ จะหาใครเทยี บเทียมพระองคก์ ็
มิได้

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 14

ยิง่ พระชนม์นานปที วีขึ้น ความเมตตาปรานี และความสุภาพแห่งพระทัยก็เจรญิ ขนึ้ ประดุจพฤกษาท่ี
งอกงาม พระองค์ทรงกีฬาฟันดาบ คร้ันชนะค่ตู อ่ สูแ้ ลว้ ก็พบความน้อยอกนอ้ ยใจจากผูแ้ พ้ พระองค์จงึ สละ
เสยี ดว้ ยการชนะ กลับออมมอื ออมกาลังใหเ้ ป็นเพยี งเสมอกนั

กีฬาประเภทมวยปล้าและยิงธนกู เ็ ช่นกัน พระองคม์ ิไดห้ ยอ่ นกว่าใคร มีระดับสงู และเหนือกวา่ ระดับ
ท้งั สองประเภท แต่พระองคไ์ ม่ทรงประสงคจ์ ะชนะใครในเวลาแขง่ ขัน นกึ สลดพระทยั ท่สี รา้ งความผดิ หวัง
ใหแ้ กผ่ ้อู ืน่ จงึ เปน็ ฝ่ายออมมอื ออมกาลังอยเู่ ปน็ นิจ เอาเพยี งรู้แกพ่ ระทัยเทา่ นั้นวา่ พระองค์ชนะแลว้

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 15

เย็นวันหนงึ่ ไดม้ เี หตุการณ์หน่งึ ขนึ้ คือมีหงส์ฝูงหน่งึ บินผ่านพระราชอุทยานไปส่รู งั ณ แดนหิมพานต์
และส่งเสียงรอ้ งเรยี กพวกมนั พระเทวทัต พระญาตขิ องพระสิทธัตถะ ยกธนูยงิ ไปถูกหงสต์ วั หน่ึงท่ปี ีก และได้
ถลารอ่ นตกลงในเขตอทุ ยานของพระสิทธัตถะ เมอื่ พระองคเ์ ห็นดังนน้ั จงึ ว่งิ เขา้ ไปประคองหงสต์ วั นน้ั ด้วย
ความสงสาร

เจ้าชายสทิ ธัตถะได้ประคองหงส์นั้นด้วยความเบาและน่ิมนวล เป็นการปลุกปลอบมิให้หวาดกลวั เมื่อ
ลบู ขนและดดั ปีกให้เขา้ ดีแล้ว จึงค่อยถอนธนทู ่ียังฝังปีกหงส์ออก แต่บงั เอญิ ขณะถอนลูกธนูน้นั ปลายธนไู ดถ้ กู
พระหัตถพ์ ระองคเ์ ข้านดิ หน่อย รู้สึกเจบ็ ปวด นึกถึงความเจบ็ ปวดรวดรา้ วของหงส์ท่ีถูกยงิ เข้าเต็มทเ่ี ชน่ น้ันจะมี
สกั ปานไหน

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 16

พระองคจ์ ัดแจงใสย่ าใหแ้ ก่หงส์เปน็ อยา่ งดี แล้วกอดหงสเ์ ข้าแนบพระอุระดว้ ยความสงสาร ถึงกับนา้
พระเนตรไหลริน เปน็ ครั้งแรกทพี่ ระองคค์ รุ่นคิดว่า อยากจะสอนมนษุ ย์ทว่ั ไปให้ร้จู กั สงสารและเมตตาปรานี
นกึ ถงึ อกเขาอกเราอันเปน็ ทางที่ควรจะวเิ คราะห์ นบั เป็นครง้ั แรกทพ่ี ระองค์ไดพ้ บกบั หนทางแหง่ เมตตาจิต

ในขณะนน้ั เอง มหาดเลก็ ของพระเทวทัตได้เข้ามาหาพระองค์ และแจง้ ว่า พระเทวทัตประสงค์จะได้
หงสต์ วั นัน้ ด้วยว่าเปน็ ฝีมือของพระเทวทตั ยิง แมว้ ่าหงส์นน้ั จะไดต้ กลงในเขตอทุ ยานของพระสทิ ธตั ถะกต็ าม
แตก่ ารยงิ นนั้ ได้ยงิ ในอากาศ ซึง่ มไิ ด้เปน็ เขตของผู้ใด จึงต้องขอหงสน์ ไ้ี ป พระสทิ ธตั ถะจึงว่า หงสน์ ีย้ ังไมต่ าย
และเราช่วยหงส์นไี้ ว้ หงส์จึงยงั ไมเ่ ปน็ สิทธิของพระเทวทตั ญาตแิ หง่ เรา

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 17

เร่ืองการแย่งหงสร์ ะหว่างเจ้าชายสิทธตั ถะกับเทวทตั ไมต่ กลงกนั ได้ จึงต้องนาคดขี ้ึนสสู่ ภาอัครมหา-
มนตรี ให้ผรู้ ้หู ลกั ความยุติธรรมเปน็ ผูต้ ดั สนิ ในวนั รุ่งขึน้ เจา้ ชายสทิ ธตั ถะและเทวทตั กม็ าพรอ้ มกนั ณ สภาสงู
ผทู้ ีใ่ คร่จะรกู้ ฎแหง่ ความยุตธิ รรมอนั แทจ้ ริง ต่างก็มาฟังกนั ท้ังฤาษชี พี ราหมณ์คับคงั่

ในขอ้ คดิ ตา่ ง ๆ ของขนุ นางผูใ้ หญ่ ต่างแยกกันไปคนละทาง ไม่ลงเอยกันได้ หาเหตผุ ลท่เี ท่ียงแท้และ
ยุตธิ รรมจริง ๆ น้ันยังมไิ ด้ จงึ มีฤาษตี นหน่งึ ซึ่งไม่มใี ครรู้จัก ไดข้ ึ้นแถลงวา่ “ หากชวี ิตท่ัว ๆ ไปเปน็ ของมคี ่า
ผ้ชู ว่ ยชวี ิตย่อมมีสิทธิในชีวติ ที่ช่วยไว้เปน็ แน่แท้ ส่วนผูพ้ ิฆาตนัน้ คือผูล้ ้างผลาญ จะมีสทิ ธทิ ตี่ วั สตั ว์ทยี่ ังไม่ตาย
นั้นไมไ่ ด้ ”

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 18

เมื่อสภาอคั รมหามนตรยี ึดถือเอาขอ้ ยตุ ธิ รรมจากฤาษีตนนน้ั แลว้ เจ้าชายสิทธตั ถะจึงชนะในสิทธิ
ครอบครองหงส์นนั้ ครน้ั เมือ่ หงส์น้นั ไดร้ บั การรักษาพยาบาลแผลหายเป็นปกติดีแล้ว เจ้าชายสทิ ธตั ถะจงึ คิด
วา่ พวกพอ้ งหงส์คงจะคอยหา เศรา้ โศกกนั ไมน่ ้อย พระองค์จงึ ปลอ่ ยหงส์ไปเปน็ อิสระ

ต่อมาอกี หลายวัน จะมกี ารมงคลแรกนาขวญั พระราชบิดาจงึ บอกแก่พระราชกุมารวา่ “ จงไปร่วมพิธี
ดว้ ยกันเถดิ ลูกรัก ไปชมความสมบรู ณแ์ ห่งชาวนา ไปชมอาณาจกั รของพระบิดา ซึ่งวันหนึ่งจะเป็นของลกู ชม
สงิ่ มง่ั คั่งในพืชผลทั้งหลาย ชมประชาราษฎรของเรา และชมสมบัติอนั มหาศาลทีจ่ ะเปน็ ของลูก ”

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 19

ในวนั แรกนาขวัญน้ัน พระเจ้าสทุ โธทนะไดช้ วนเจ้าชายสทิ ธัตถะนั่งราชรถไปดว้ ยกนั โดยให้สารถี ขบั
ออ้ มพระนคร ชมทวิ ทัศน์อนั งดงามตระการตา ชมธารนา้ อนั ใสสะอาด ชมไรพ่ ชื ผลต่าง ๆ ซงึ่ ลว้ นแตส่ ดสวย
น่าตรงึ ตาตรึงใจ อีกท้ังหมู่ตน้ เทียนดอกกาลงั บานสง่ กลิ่นหอมขจรขจาย

ราชรถไดว้ กเข้าเขตท้องนา กเ็ ห็นชาวนากาลงั บังคับโคให้ลากคันไถไปตามทุ่ง ชาวนาผคู้ มุ โคส่งเสยี ง
ร้องเพลงเคล้าคลกุ ปลกุ ใจดูรา่ เริง ไกลออกไปทีห่ มู่หนงึ่ นั้นกาลังหวา่ นขา้ วลงในพน้ื นาท่ดี นิ ชมุ่ และไกลไปอีก
กม็ ที วิ ตน้ ตาลเป็นหล่ัน ซึ่งทกุ อยา่ งทเี่ หน็ น้ัน แสดงถงึ ความสมบูรณ์พูนสุขอันนา่ จะปีติ

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 20

คร้นั ชมทอ้ งนาแลว้ กช็ มทิวทัศน์อน่ื ๆ ตอ่ ไปอีก ดว้ ยเปน็ พระประสงคข์ องพระสุทโธทนะจะให้ราช
บุตรผู้เปน็ ทายาท ยินดีปรีดาในสมบัตทิ ้ังหลายท่ีจะตกทอดไปถึง และกร็ าชสมบตั ิอนั มหาศาลเท่านั้นจะเหมาะ
แกก่ ษตั ริย์ผู้เป็นเจา้ เหนอื หวั กษัตริยอ์ ่นื ในโลก ตาแหนง่ นต้ี อ้ งเปน็ ของเจา้ ชายสิทธตั ถะตามท่ีโหรทานายไว้

แตใ่ ครเลา่ จะรลู้ กึ ไปถงึ ดวงหทยั ของเจา้ ชายสทิ ธตั ถะ ถา้ ดแู ตภ่ ายนอกก็เห็นว่า พระราชกุมารหนุ่มนอ้ ย
นี้เพลนิ ในส่ิงท่ีพบเห็นและปรดี าในราชสมบตั ติ ามท่ีมนษุ ย์ทั่วไปจะพงึ อยากพงึ โลภ แท้จริงแลว้ พระรัชทายาท
องค์นี้ได้เกบ็ ส่งิ ต่าง ๆ ทีพ่ บเหน็ เข้าไตร่ตรองในดวงหทัยอย่างลกึ และละเอยี ดแจ่มแจง้ ดี

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 21

พระราชกมุ ารไดเ้ กบ็ เอาภาพของชาวนาทบ่ี งั คับโคให้ไถนาน้ันมาแจง แบ่งแยกถงึ แกน่ ความจริงของ
เร่อื งว่า ชาวนาใดจะประสงค์การตากแดดจนผิวเกรียมกระนนั้ หรอื กเ็ ปล่าทัง้ สิ้น หากเกิดความกังวลใจท่ี
รับจ้างเขามาทางาน หากไมท่ า นายจ้างก็มจิ ่ายค่าแรง แลว้ ไฉนตนจะไดเ้ งนิ ค่าแรงน้ันไปเลยี้ งตัวและครอบครัว
ซ่งึ เป็นความกังวลทีส่ ดุ ในชีวติ

เมือ่ คดิ ถงึ โคทล่ี ากคันไถน้ันเล่า จะเปน็ ไปได้อย่างไรท่ีโคจะสมคั รใจทาเอง เทา่ ทท่ี าไปก็โดยถูกบังคับ
จากชาวนา ถ้าคราใดไมท่ างาน ก็ครานั้นเองจะถูกตถี กู โบยเจ็บไปท้ังตวั จงึ ตอ้ งทาไปโดยกังวลใจวา่ ถา้ หยุด
หรอื เกเรจะต้องเจ็บตวั ด้วยประการฉะน้ี พระองค์จงึ เห็นชัดวา่ ความกงั วลเปน็ ตน้ เหตุ ทาให้นายบังคับลกู จา้ ง
และลูกจา้ งก็บังคบั โคตอ่ ไป

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 22

ทข่ี อบหนองขอบบึง เหลา่ นกยางเหยาะย่างอยูช่ ายนา้ และเกาะอยู่บนหลังกระบอื เสือปลาจดจ้องบัง
กอไมอ้ ยู่ชายบงึ ท่ใี นน้าปลาผุดกระเพ่อื มเป็นระลอก น่าชมน่าเพลินอะไรจะเท่า แต่แทจ้ รงิ แล้ว ความกงั วลใจ
ของแต่ละสตั ว์บงั คบั ให้เป็นไปในรูปนน้ั เพราะกังวลวา่ ตนจะไม่มอี าหารเตม็ ท้องเป็นสว่ นใหญ่

บนอากาศน้นั เลา่ มีผีเสอื้ บนิ สลับสีงดงาม นกเล็ก ๆ ถือโอกาสเข้าไล่จกิ กิน แตก่ ม็ นี กใหญ่ไลน่ กเล็ก
จับกินเปน็ อาหารอกี ทอดหนึ่ง สดุ แตใ่ ครจะมีกาลงั กวา่ ฉลาดกว่า ก็ทารา้ ยแกผ่ มู้ ีกาลงั นอ้ ย ถ้าดดู ้วยตาแล้ว
ไม่คิด ภาพเหลา่ นัน้ ก็นา่ ชมนา่ เพลนิ นกั แตห่ ลังฉากนนั้ ซิ มแี ต่หนามแหลมจะทิม่ แทงอยู่ทกุ ขณะ

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 23

คร้ันรถวิ่งมาถึงแหง่ หนึง่ เจา้ ชายสิทธตั ถะจงึ ขออนุญาตต่อพระราชบิดาว่า พระองค์จะขอดสู ิ่งตา่ ง ๆ ท่ี
น่าดู นา่ ชม โดยพระองค์เองแตเ่ ฉพาะ พระเจ้าสทุ โธทนะก็ทรงอนญุ าต เจ้าชายจงึ เลอื กเอารม่ ไมแ้ หง่ หนึ่งนงั่ ทา
สมาธิ ใช้จติ วเิ คราะห์ในสง่ิ ต่าง ๆ ชีวติ ต่าง ๆ พระองค์ก็ได้เกดิ พระเมตตาแก่สตั ว์ทวั่ ๆ ไปดว้ ยดวงหทัยหมด
มลทนิ

กิริยาและอาการเคลือ่ นไหวของเจา้ ชายสิทธัตถะทั้งหมด พระเจ้าสทุ โธทนะไดน้ ามาหารอื กับอามาตย์
ใกล้ชิด ดว้ ยความหนักพระทยั เพราะกิริยาเหลา่ นนั้ เป็นกริ ิยาของผจู้ ะบาเพ็ญฌาน มีทีทา่ จะทิ้งทางโลกไปสู่
ทางธรรม ในทปี่ ระชมุ ตา่ งก็มีใจตรงกนั วา่ จะตอ้ งหาทางตัดไฟเสยี ต้นลม พยายามใหห้ มนุ มาทางกษตั รยิ ์ที่
ยง่ิ ใหญ่ครองโลก

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 24

ขน้ั ต้นเร่มิ ดว้ ยสร้างปราสาทใหม่สามปราสาท เปน็ ที่ประทับเปน็ ฤดู ๆ ไป ปราสาทหนงึ่ นน้ั บุและมุง
ดว้ ยไม้หอมท้ังหลัง ปราสาทสองสร้างดว้ ยหินออ่ นล้วน ปราสาทสามสร้างดว้ ยดินเผาทั้งหลัง ทุก ๆ ปราสาท
เขียนแบบก่อสร้างไว้อย่างงดงามมโหฬารสมพระเกยี รติ

ดว้ ยเวลาไมน่ านนกั ปราสาทนน้ั ๆ กส็ าเร็จข้ึน แตล่ ะปราสาทมีความงามต่างกนั มีอุทยานประจาทกุ
ปราสาท และก็มีลกั ษณะศลิ ปะไปคนละอยา่ ง บา้ งมเี นินสงู มีไมพ้ นั ธ์ุดอกดารดาษ มีธารนา้ ลดเลี้ยว มกี ระโจม
งาม ๆ อยู่กลางเกาะหลายต่อหลาย คราใดเสด็จประทับอุทยาน หอ้ มล้อมดว้ ยสนมกานลั ชา่ งงดงามตาอย่างยิง่

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 25

พธิ ีการอันแสนฉลาดของอามาตย์ผู้ใหญ่ได้เรม่ิ ขึ้นอกี คอื โดยเพง่ เลง็ ว่า ชายท่ีเพ่งิ เรมิ่ หนุม่ น้ัน ถ้าจะคิด
แปรทางเดิน ใหแ้ ยกจากนสิ ัยนักพรตแล้ว ก็ตอ้ งอาศยั เร่อื งของตณั หาเป็นกาลงั ใหญ่ ซึง่ จะทาให้เมามวั ในลาภ
ยศ จึงจัดใหน้ างบริวารทั้งหลาย ลว้ นแต่งาม ๆ และมีทว่ งทีหนักในทางยียวนกวนใหร้ ะเริง

อีกทั้งระบาดนตรีช้นั เย่ียม จะพงึ ขบั กลอ่ มให้ถงึ พระทยั ของพระราชกุมารหน่มุ นางบริวารหนา้ หวาน
ตาคม ท่มี กี ลิน่ กายหอมระร่ืนด้วยเครื่องอบพรม นั่งอยใู่ กล้ ๆ ซ้ายขวา บรรจงรนิ นา้ จณั ฑ์อยา่ งวิเศษ ถวายด่มื
เพ่ือกระต้นุ เตอื นพระทัย ใหน้ ิยมในการรา่ ยราของนางทนี่ ่งุ หม่ ด้วยอาภรณ์บาง เกิดความศักดส์ิ ิทธิ์ข้นึ

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 26

เป็นความจริงยิ่งนกั ทีเ่ สียงดนตรแี ละขับร้อง ประกอบดว้ ยทา่ อนั อรชร ซ่ึงมีกลิน่ หอมฟุง้ จรุงใจ ได้มี
อานาจแปรพระทยั ทเ่ี คยบ่มแต่เศรา้ ช่างคิดช่างวเิ คราะห์ ใหห้ ันมาละเมอเพอ้ ฝันไปในทางกามคุณได้ชั่วขณะ
เจ้าชายสิทธัตถะมีพระทัยแจม่ ใส และระเริงอย่ใู นความเรา่ ร้อนแหง่ รปู รสกล่ินเสียงตลอดเวลา

แต่ความระเริงทัง้ หลายจะอยู่กบั พระมหาบุรษุ นานสักเทา่ ใดเล่า ในครูต่ อ่ มา พระทยั อนั รู้ผิดชอบได้
กลบั มาอกี เกิดเบอื่ หนา่ ยข้นึ มาอยา่ งเงยี บ ๆ รูส้ ึกว่าทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งเปน็ มายาอันประดิษฐ์ข้นึ เพอื่ ประสงค์
ในทางใดทางหน่ึงเท่านั้น ซึง่ มใิ ชค่ วามจรงิ ทเ่ี ป็นอยโู่ ดยปรกติ พระองคจ์ ึงก้มพระพกั ตร์เสยี ใหภ้ าพและเสียง
ท้งั หมดผา่ นพ้นไป

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 27

งานหนักได้เกิดข้นึ กบั พระเจา้ สทุ โธทนะและเหล่าอามาตย์อกี อยา่ งย่ิง ทพี่ ิธกี ารชักจงู พระทัยพระราช
กมุ าร ใหแ้ ปรเปล่ียนจากเดิม มาระเรงิ ในลาภยศและอานาจไมเ่ กดิ ผล จึงคิดการกันใหม่ คือจะมีการฉลอง
ปราสาท ใหม้ ีนางงามท้งั หลายมาประกวดกัน และให้เจ้าชายเป็นผ้แู จกรางวัลเอง แลว้ ขุนนางก็แยกยา้ ยแจง้ ข่าว
นแ้ี กส่ ตรที ัว่ ไป

ในครง้ั นถี้ อื เปน็ งานใหม่ และแปลกสาหรับกรุงกบิลพัสดุ์ พวกสตรีสาวสวยและไมส่ วย ท้งั ในวงั และ
นอกวงั พากันต่ืนเตน้ ย่งิ นัก เป็นครั้งแรกในชีวติ ท่ีจะไดอ้ วดโฉมต่อหน้าพระราชกุมารหนมุ่ ผ้ยู ิ่งใหญ่ แหง่ กรุง
น้ี ซ่งึ รกู้ นั อยู่วา่ เจ้าชายนี้มพี ระสิริรา่ งงดงามนา่ พิศวาสนกั ตา่ งนางจึงตา่ งปรับปรุงรา่ งกายเป็นการใหญ่ สดุ แต่
จะมที างใดทาให้เพิม่ ความงามขึน้ ได้

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 28

คร้ันถึงกาหนดงานบรรดานางงามท้ังหลาย ได้เดินผ่านหนา้ ท่ีประทับเจ้าชาย ซง่ึ ใจของแตล่ ะนางแต่
เดิมนัน้ คดิ ไวว้ า่ จะเดินให้สวย ท้งิ ตาให้คมและหวานตรงกบั พระเนตรเจ้าชายย่งิ นัก แต่ครัน้ จริงจงั เข้า ทกุ นาง
ก็เกดิ ประหมา่ ในพระลักษณะอนั งามและสงบน่ิงของเจา้ ชาย เลยต่างอายต่างก้มหนา้ ไปทั้งสิ้น

ความคาดหวังของเหล่าอามาตยจ์ ึงเกือบจะหมดสิ้นอีก เมื่อเห็นเจา้ ชายมิได้ตะลึงตะไลในนารใี ดเลย
ทรงมพี ระอิริยาบถเฉย ๆ สงบ กระทาให้ฝ่ายหญงิ เสียอกี เป็นฝ่ายอายและเกรงขาม พระองคท์ รงแจกรางวลั
ให้แก่ทกุ นางดว้ ยดวงพระพักตรย์ มิ้ น้อย ๆ และกลา่ วขอบใจ สว่ นหญิงน้ันซิ ทุกคนสะทกสะเทิน้ ขาสนั่ ไม่มี
ถ้อยคาใดจะถวายพระพรเลย

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 29

เมื่อหมดตัวนางงามแลว้ พระเจา้ สทุ โธทนะและอามาตย์แทบหมดหวงั จะหานางใดมอี านาจบงั คบั จิต
เจา้ ชายให้ประสงคใ์ นนารเี พ่ือทาการเสกสมรส ณ บดั นน้ั ก็เกิดความประหลาดต่นื เต้นขนึ้ ทกุ คนได้เห็นพระ
กริ ยิ าเจา้ ชายผดิ แผกไปจากเดมิ ในเม่อื มีหญงิ อีกคนเป็นคนสดุ ท้าย ทีค่ อ่ ยนวยนาดมา นางนน้ั ช่างงามราวกบั
เทพนารี แสนจะตรงึ ตาตรึงใจเม่อื ยามเยอ้ื งกรายแต่ละกา้ ว

นางคนสดุ ท้ายนี้ คือเจ้าหญงิ ศรียโสธรานั่นเอง นางย่างกรายมาดว้ ยความสง่า ความงามนัน้ สดุ จะ
พรรณนาได้ เป็นนางเดียวเทา่ น้ัน ท่ตี ้งั คอตรงและทอดดวงเนตรสบกับพระเนตรเจา้ ชายไดต้ รง ทันทีทุกคนก็
เหน็ ว่า เจ้าชายน้ันมกี ารหว่ันไหวจนเห็นไดถ้ นดั ทรงตะลึงพรงึ เพริดในความงาม และใคร่จะไดใ้ กลช้ ิดนาง
เป็นทสี่ ุด

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 30

เจ้าหญิงศรยี โสธราสบพระเนตรแล้วทูลถามว่า “พระองค์ยังมีรางวัลจะประทานแก่หมอ่ มฉันไหม ?”
เจ้าชายสทิ ธตั ถะตอบวา่ “ รางวัลน้ันหมดไปแลว้ แตส่ าหรบั นอ้ งหญิง โปรดได้รับส่งิ นี้จากเราเป็นพเิ ศษ”
ตรัสแล้วพระองค์จงึ ปลดสรอ้ ยพระศอประจาวงศ์แหง่ พระองค์ สวมให้แกเ่ จ้าหญิง “ ขอนอ้ งหญงิ จงรับไว้เปน็
ไมตรจี ากเราดว้ ยเถดิ ”

พระราชอริ ยิ าบถของเจ้าชายและเจา้ หญงิ น้นั จะไดร้ อดพ้นจากความสงั เกตของพระราชบิดาและ
อามาตย์ผชู้ ่าชองในเชิงรกั กห็ าไม่ พ้นพธิ แี ล้ว ณ ท่ีลบั ตา เหลา่ อามาตย์ต่างกอดกนั ด้วยปรดี า และก็กอดขา
พระเจา้ สทุ โธทนะดว้ ยความปราโมทย์ ในกิจที่ก่อขึ้นเกดิ ผลสมบรู ณ์อยา่ งยอดเยย่ี มเกินคาด

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 31

ขอลัดตัดความถึงตอนสาคัญ เมื่อเจ้าชายสิทธตั ถะได้เกิดรกั เจา้ หญิงศรียโสธราแลว้ โดยแนน่ อน ยอ่ ม
สบพระทัยตามแผนการของพระราชบิดา จึงพรอ้ มดว้ ยอามาตยร์ ีบดาเนินการสานต่อที่กอ่ ไว้ คือรบี ส่งทูต
เจรจาสขู่ อเจา้ หญงิ ต่อพระบิดาของเธอ แตต่ ามประเพณีสบื เนื่องมาแต่โบราณกาลนนั้ เจ้าชายใดจะขอหมนั้ เจา้
หญิงใด จะต้องมีการแขง่ ขันประลองยุทธศลิ ป์กับเจา้ ชายอ่ืน ๆ ใครชนะเลิศกท็ าการหมน้ั ได้

เม่อื ทางพระบดิ าของเจ้าหญิงตอบวา่ มขิ ัดขอ้ ง หากแตข่ อใหด้ าเนินพธิ เี ย่ียงกษัตรยิ ์เก่าที่ทามาจง
เรียบร้อย จงึ เป็นทีอ่ ดึ อดั พระทัยของพระเจา้ สุทโธทนะย่งิ นกั หากวา่ จะยดึ พิธเี ก่าแลว้ ไซร้ ไฉนเจา้ ชาย
สทิ ธัตถะจะมีหวงั ได้หมนั้ เจา้ หญงิ เพราะพระราชกุมารน้ันมีทา่ ทีออ่ นแอจะเปน็ นักพรตมากกวา่ จะเป็นนักรบ
ด้วยชายอน่ื ๆ น้ันชา่ ชองนา่ เกรงขามอยู่

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 32

เจ้าชายสทิ ธตั ถะเห็นพระราชบดิ าเป็นทุกขใ์ นการแขง่ ขนั ยทุ ธศิลป์ จงึ ทรงพระสรวลแลว้ ทูลว่า ขอพระ
ราชบดิ าไดท้ รงมนั่ พระทัยในวชิ ายทุ ธศิลปแ์ ห่งลูกเถิด เพราะลกู ไดฝ้ กึ ฝนไวเ้ ปน็ อยา่ งดีมไิ ด้ยิ่งหยอ่ นเลย วชิ า
ท้งั หมดในเชงิ ยุทธ์ลูกฝึกฝนไว้ลับ ๆ ซงึ่ พระราชบดิ ามิทรงทราบ เมื่อพระเจ้าสทุ โธทนะได้รับการยืนยนั แล้ว
จงึ ประกาศแข่งขนั ทนั ที

คร้ันครบกาหนดเจด็ วนั เหล่าเจา้ นายท้งั หลาย ซ่งึ เปน็ พระญาติพระวงศ์แตล่ ะฝ่ายกม็ าชมุ นมุ กันที่
สนามหลวงแหง่ กรงุ กบลิ พัสด์ุ พรอ้ มดว้ ยประชาชน เจ้าชายสทิ ธัตถะเป็นตัวยืนให้เจา้ ชายทง้ั หลายเขา้ ชิง
เจา้ ชายทกุ พระองค์ก็มงุ่ ในจดุ เดียวกัน คือเจา้ หญงิ ศรียโสธรายอดดวงใจ ใครชนะก็ทรงทาการหมั้นไดท้ นั ที

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 33

ณ บดั นนั้ ในทชี่ ุมนุมทอ้ งสนามหลวงได้เกดิ ความต่นื เตน้ ขึน้ ทงั้ ไพร่ผูด้ แี ละเข็ญใจ คือมเี สยี งดนตรีแห่
แหนกนั มาทางด้านหนง่ึ ผ้คู นที่ยัดเยยี ดต่างแยกแหวกทางเปน็ ชอ่ ง ดนตรีท่ีนาขบวนนัน้ เปน็ หญิงทง้ั สิ้น
บรรเลงนา เจา้ หญงิ ศรียโสธรา ซง่ึ ประทับอยู่บนเสล่ียง เสดจ็ ผา่ นฝงู ชนมาดว้ ยสิรโิ ฉมท่งี ดงามและมศี ักดิ์ศรี

ในอีกครู่หน่งึ ก็มีการแตกต่ืนกันอีก ด้วยเจ้าชายสทิ ธัตถะผู้เป็นตัวยนื ในการชงิ ชยั คร้ังน้ี เสดจ็ มาโดย
ทรงม้าขาวแหวกฝงู ชนมาช้า ๆ ทา่ มกลางการโหร่ ้อง ดว้ ยสพี ระพักตรเ์ ปน็ ปรกติ ไม่ตืน่ เต้นลิงโลดแม้แต่นอ้ ย
ด้วยว่าพระองคก์ าลังครนุ่ คิดถึงชีวิตของคนยากจนและคนม่ังมที แ่ี ตกตา่ งกนั เท่าท่เี หน็ ในชุมนมุ นีจ้ งึ มีพระทยั
สลด

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 34

ครัน้ พระองคห์ นั พระพักตร์ไปพบเจ้าหญิงศรียโสธราเข้า สพี ระพกั ตร์จึงกลับสดใสข้นึ และพระทยั คกึ
คะนองในเร่อื งรัก อันความมงุ่ หมายทางชิงชัยได้ระอุขนึ้ เยี่ยงคนวยั หนุ่มท้ังหลาย ชิงชัยเพอ่ื ความรัก ชงิ ชยั
เพ่ือเจ้าหญิงศรยี โสธราอนั เป็นยอดปรารถนา พระองค์จะตอ้ งชิงชัยโดยเหี้ยมหาญ ไมอ่ ่อนข้อลดขอ้ ให้ใครอกี
ณ บัดน้ี

พระราชกุมารไดโ้ ดดลงจากหลงั ม้าดว้ ยพระอริ ิยาบถทรี่ ่าเริง เยยี่ งหนมุ่ คะนองท้งั หลายท่รี ะเรงิ ในรูป
ในยศในความเกง่ กล้าของตน ทุกลมหายใจเต็มเปยี่ มไปด้วยความเหน็ เขา้ ขา้ งตัว ย่ิงกวา่ จะเหน็ ใจผูใ้ ด ต้องการ
มสี ทิ ธแิ ตผ่ ้เู ดยี วในเรื่องรัก มิไยใครจะมีใจตรงกับพระองค์ แล้วพระองค์ประกาศจะชงิ ชยั ทุกประเภท

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 35

ครนั้ แล้ว ยทุ ธศลิ ป์ชิงนางก็ได้เริม่ ข้นึ โดยเจา้ ชายนนั ทะท้าประลองยงิ ธนสู ูเ่ ป้าหมายในระยะทาง ๖
โคว (๑,๓๐๐ ฟตุ ) โดยประมาณกาลังของผยู้ งิ จะต้องยงิ ได้ไกลและแมน่ ยาตอ่ เปา้ หมายด้วย เจา้ ชายอรชนุ ก็
ประกาศระยะทาง ๖ โคว เช่นกัน แตเ่ จา้ ชายเทวทัตนน้ั เช่อื พระองค์วา่ เหนือกว่าผใู้ ด จงึ ประกาศระยะทางถงึ ๘
โคว

คร้นั ถงึ เจ้าชายสทิ ธตั ถะเล่า บดั นน้ั พระองคม์ ใิ ชห่ นุ่มท่เี งื่องหงอย ทค่ี อยคดิ จะสละสขุ อยา่ งเคย
พระองค์ต้องการเดน่ ตอ้ งการความชนะ พระองคเ์ ช่อื ในตัวเอง จงึ ประกาศระยะทาง ๑๐ โคว ไกลจนเหน็
เป้าหมายเทา่ เบย้ี เล็ก ๆ ประชาชนถึงกับออ้ื อึงสนเท่หใ์ จ ว่าผูใ้ ดในโลกจะมีกาลงั ยิงถึงและแม่นยาตรงเป้าได้

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 36

การยงิ ธนไู ดเ้ ร่ิมขน้ึ โดนนันทะเป็นผยู้ งิ กอ่ น และท้าวเธอก็น้าวสายยิงไปตามระยะกาหนด ถูกเปา้ หมาย
มิไดพ้ ลาด มาถึงอรชนุ กถ็ ูกเป้าหมายตามระกาหนดเชน่ กนั เทวทัตมรี ะยะทางไกลกวา่ จึงน้าวสายด้วย
กาลังขอ้ ทแ่ี ข็งแกร่งของพระองค์ แล้วปลอ่ ยลกู ธนูทะลุเป้าดังสน่ัน ประชาชนไดโ้ ห่ร้องขึ้นอึงคะนอง

ถงึ คราวองคส์ ิทธัตถะ ได้รับคนั ธนจู ากคู่แข่งมาพจิ ารณา สงสยั วา่ จะไมม่ กี าลงั แรงพอท่ีจะส่งลูกไป
ถึงระยะ ๑๐ โคว ได้ พระองค์จึงทรงโก่งคันธนอู ยา่ งเตม็ เหน่ยี ว คนั ธนูน้ันได้หกั สะบ้ัน ทัง้ นี้เป็นลางนมิ ติ
ของผู้ยง่ิ ใหญท่ ัว่ ๆ ไปในโลก จะพึงสาแดงเป็นอภินิหารใหเ้ ห็น จึงทาใหป้ ระชาชนตะลงึ งัน

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 37

ไดม้ ผี เู้ สนอคนั ธนอู ีกอนั หนึ่ง ซึ่งเปน็ ของสงิ หนเุ กบ็ รักษาไวใ้ นวหิ าร เพราะไม่มผี ูใ้ ดในกบลิ พัสด์ุจะ
สามารถโกง่ คันธนูนนั้ ได้ ตลอดจนเจา้ ชายทั้งหลายก็ได้ทดลองมาแลว้ ทง้ั นัน้ เจ้าชายสทิ ธัตถะรับคนั ธนนู ัน้ มา
ลองโก่งดู และกโ็ ก่งไดส้ บาย ซึ่งเปน็ เพราะบุญญาบารมขี องพระองคน์ น่ั เอง จึงทาอะไรได้เหนือมนษุ ยอ์ ่นื

เม่อื การโก่งธนไู ดส้ าเรจ็ แลว้ พระองคก์ ็หยิบลกู ธนูข้ึนพาดสาย แล้วยิงไปยงั เป้าทไี่ กลแสนไกล ดว้ ย
อภินหิ ารของมหาบรุ ษุ พอธนหู ลุดออกจากแหล่งว่ิงแหวกอากาศไป กเ็ กิดเสียงกมั ปนาทขน้ึ ซ่งึ เกดิ จากเสยี ง
สายธนูหนึง่ และการแหวกอากาศของลูกธนหู นึ่ง จึงสะทา้ นสะเทอื นเป็นท่ีอศั จรรย์ใจแกค่ นทวั่ ไปยงิ่ นัก

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 38

ครปั้ รากฎว่าลกู ธนูของเจา้ ชายถูกเป้าและทะลุเลยไป ประชาชนไดโ้ หร่ ้องกึกกอ้ งหว่ันไหว และไดถ้ อื
เป็นมหศั จรรย์ที่ยงิ่ ใหญส่ าหรับกรุงกบิลพัสดุ์ ถา้ จะสังเกตกิริยาของผู้ดกู ารแข่งขนั ในคราวนี้ กจ็ ะเห็นพระ
อิรยิ าบถของเจา้ หญิงศรยี โสธรานัน่ เอง ทีเ่ ปลีย่ นไปเปลี่ยนมา เมอ่ื ขณะสทิ ธตั ถะยิงธนู เจา้ หญงิ พระพกั ตร์จืด
เพราะกลวั ผิดเป้า พอยิงถูกแลว้ ท้าวเธอกแ็ จ่มใสย่ิงนัก

การแข่งขันกาลังแรงของการฟันดาบได้เรม่ิ ขนึ้ คอื แต่ละคนฟนั ต้นไม้ดว้ ยดาบ สุดแตจ่ ะเลอื กขนาดลา
ต้นใหญเ่ ล็กตามกาลังขอ้ แหง่ ตน เทวทตั เลือกความหนาผ่าศูนยก์ ลาง ๖ น้ิว อรชุนเลอื ก ๗ นิว้ นันทะเลือก ๙
น้วิ แต่มไี ม้สองตน้ ยืนอยคู่ หู่ น่งึ มขี นาดใหญเ่ ท่า ๆ กบั เจ้าชายอน่ื พระสทิ ธตั ถะได้เลือกเอาไม้คู่น้นั เปน็
การประลองดาบ

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 39

การแขง่ ขันตดั ไม้ได้ผา่ นไปแลว้ โดยเจ้าชาสทิ ธตั ถะชนะอยา่ งขาวสะอาด จึงมีการแขง่ ขนั ขมี่ ้าพยศขึน้
อีก และตอ้ งเลอื กให้สมเกยี รติแก่ผแู้ ข่งขนั คือต้องเป็นม้าร้ายที่สดุ มอี ยตู่ วั หนึ่งดาดังสีหมกึ แมแ้ ต่ยังอยใู่ น
เครอ่ื งพันธนาการ ยงั พยศเอาการ เจ้าชายหลายพระองค์ได้ถูกสะบดั ตกหมด เป็นท่อี ับอายขายหนา้ ยงั คง
เหลอื แตอ่ รชุนกับพระสิทธัตถะเทา่ นน้ั

อรชุนเก่งกาจเอาการอยูใ่ นเรอื ่งมพ้ ยศ พระองคท์ รงขึ้นหลังไดโ้ ดยไม่ถกู สะบดั ตก แตค่ รั้นแกโ้ ซอ่ อก
แล้วก็พยศหนกั แวง้ กดั ขาอรชนุ ตกจากหลงั ลงมานอนกับพนื้ ซา้ ร้ายกวา่ นัน้ ยงั จะตรงเขา้ พิฆาตฆา่ เสยี อีกดว้ ย
ฤทธ์บิ ้าประดจุ ผีร้ายสิง พนกั งานกองม้าไดเ้ ฮกนั เขา้ ชว่ ยยึดมา้ ไว้ แลว้ รีบพยุงเอาอรชนุ ข้นึ จากพื้นพาพน้ ที่นน้ั
ไป

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 40

ถงึ คราวพระสิทธัตถะ คนทง้ั หมดในท่ีนัน้ ต่างขอร้องอื้ออึง มใิ ห้ปลอ่ ยพระราชกมุ ารไปเกลือกกล้ัวกบั
มา้ ผีร้ายนน้ั ใหท้ าร้ายพระองค์ แตเ่ จา้ ชายยนื สงบนิ่งด้วยพระทัยอันแนว่ แน่ ซึ่งเป็นอิริยาบถของผู้แรงกล้าด้วย
เมตตาจิต พระองค์ร้องให้ปลอ่ ยม้า แลว้ ยา่ งเข้าหาม้าอยา่ งชา้ ๆ อยา่ งผูม้ ีบารมีคุ้มกัน มา้ ยืนตะลึงพระองค์ลูบ
หน้าลบู ตามันอย่างปรานี

ม้าร้ายได้หมดพยศเสยี แล้ว มันได้พบแลว้ กับผเู้ ปี่ยมลน้ ดว้ ยเมตตาจิตที่สง่ กระแสออกมาทางพระเนตร
ของพระองค์ มันยนื ตวั ส่นั ด้วยปีตใิ จ แล้วพระองคจ์ งึ โดดข้นึ ข่หี ลัง บงั คบั ด้วยพระชานแุ ละพระหตั ถข์ อง
พระองค์ ให้มนั เดนิ ไปรอบ ๆ ใหป้ ระชาชนชมให้ทั่วถึงกนั

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 41

การแขง่ ขนั ในเชงิ ยุทธศิลปไ์ ด้จบลงแล้ว โดยยอมรบั นบั ถอื อันแนน่ อน จากเจา้ ชายทัง้ หลายและ
ประชาชน พระบิดาของเจ้าหญงิ ไดเ้ ขา้ กอดพระสทิ ธตั ถะ พรอ้ มกับกล่าวว่า ความจรงิ นัน้ ท้าวเธอพอพระทยั ใน
เจ้าชายอยแู่ ลว้ เมอ่ื มาไดช้ ยั ชนะอันย่งิ ใหญส่ ดุ ที่ใครจะเสมอเหมือนดังน้ี จึงปล้มื พระทัยนัก จึงจะขอมอบ
ของขวญั อนั สงู ค่าใหใ้ นคราน้ี แลว้ ท้าวเธอก็ผายพระหตั ถไ์ ปทางเจา้ หญิงศรียโสธรา

ขณะนนั้ เจ้าหญิงได้เตรียมประคองพวงมาลยั ดอกมะลทิ ีห่ อมฟงุ้ พลางสยายผา้ สไบใหพ้ น้ พระเศียร
เปดิ เผยโฉมพระพกั ตรอ์ ย่างเตม็ ทต่ี ่อหนา้ ประชาชน แล้วทรงดาเนินผ่านเจา้ ชายทัง้ หลายไปดว้ ยพระสิริรา่ งอัน
งามเฉดิ ฉาย ตรงไปสพู่ ระสิทธตั ถะ เพ่อื ประกาศการมอบพระองค์แดเ่ จา้ ชาย ผชู้ นะเลิศในการแข่งขันยุทธศลิ ป์
ในคร้งั นี้ ตอ่ หนา้ คนทว่ั ไปไวเ้ ปน็ พยาน

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 42

ทา้ วเธอได้ยอ่ พระกายคารวะแดพ่ ระสทิ ธตั ถะอย่างนอบนอ้ ม แลว้ ประคองพวงมาลัยข้นึ พลางมองสบ
พระเนตรเจ้าชายอยา่ งตรง ประหนึ่งจะฉายกระแสพระเนตรแหง่ นางให้เป็นคาพูดวา่ “โปรดรับมาลยั น้ี กบั รบั
มอบตวั ข้าพระองคท์ ั้งกายและใจ ซงึ่ เป็นสิทธิของพระองค์แลว้ ” พระสิทธตั ถะไดก้ ้มพระเศียรลงตา่ ให้ท้าวนาง
เธอได้สวมมาลัยดว้ ยพระหตั ถอ์ ยา่ งถนดั

พระสทิ ธัตถะสดุ จะปล้ืมพระทยั เปน็ คร้ังแรกในชีวติ ซึง่ มีแตห่ นกั ไปทางนักพรต บดั นี้ พระองคม์ ดี วง
หทัยเชน่ เดียวกับหนมุ่ ท่วั ไปทีส่ มปองในรกั พระองคด์ ารสั อะไรไมอ่ อก นอกจากใชพ้ ระเนตรเป็นสอื่ สาร
แทนคาพดู และโอษฐ์ท่ียิ้มแฉ่งนน้ั เปน็ คารับคาตอบอย่างลึก แล้วพระองค์จึงอา้ พระกรออกกอดประทบั เมอ่ื เจ้า
หญงิ ไดซ้ บพระพกั ตร์ลงทีพ่ ระอุระของพระองค์ ประชาชนกโ็ หร่ อ้ งกึกก้อง

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 43

ขอผา่ นการกลา่ วพิธวี ิวาหอ์ ันมโหฬารเสีย ลดั เขา้ ถึงสองพระองคเ์ สรจ็ พธิ ีแลว้ ไดเ้ สวยสขุ ยงั ปราสาทท่ี
ใหม่ทสี่ ุด เย่ยี มทีส่ ุด มีอยู่หลายชน้ั สงู ต่าลดหล่นั กันมาตามเชงิ เขา มอี ุทยานท่ีสวยสดด้วยนานาพฤกษาดอก
หอมและดอกสี มีพ้นื ที่ติดกับภูเขาหมิ าลยั มีสายธารไหลผ่าน ซง่ึ เชอ่ื มมาแตส่ ายธารแหง่ เทพเจา้ เบ้ืองบนและ
สตั ว์เลย้ี งอีกนานาชนดิ เป็นอาภรณ์ของอุทยาน ดังหน่ึงสองพระองค์เสวยสุขอยู่แดนสวรรค์

ระบยี งด้านหน่งึ นน้ั เสาท่ีเรยี งรายเปน็ ภาพแกะสลกั ต้งั แต่ตน้ จนถึงขือ่ เพดาน ดว้ ยเรอื่ งพระกฤษณะเจ้า
แห่งความรัก ตอนพน้ื ล่างไปมสี ระบวั ที่บานสะพรั่ง มีกาแพงเต้ีย ๆ ก้นั ไว้เป็นชั้น ๆ ช้ันกลางน้นั มซี ุ้มประตู
สรา้ งรูปพระคเณศวรผู้เป็นเจา้ แห่งฤกษ์ ข้างเฉลยี งมีตปู้ ลาสร้างดว้ ยแกว้ เจียระไน มปี ลาพันธ์งุ าม ๆ วา่ ย
วนเวยี น ดูแลว้ สุดจะเพลดิ เพลินลืมทกุ ขท์ ั้งมวล

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 44

ภายในปราสาททุกมุม จะมนี างล้วนแต่ร่างสะคราญ เป็นเจา้ หน้าทคี่ อยรับใชท้ ัว่ ไป พร้อมด้วยวงดนตรี
ขบั กลอ่ มอยู่ทกุ โมงยามตลอดสรงเสวย สดุ แต่ตน่ื บรรทมเมือ่ ใด ดนตรจี ะบรรเลงเยือกเยน็ และเพราะพรง้ิ ด้วย
เสียงนางขบั รอ้ งลว้ นแตเ่ นื้อเพลงทีเ่ จรญิ หู มยิ อมจะให้เกิดทุกข์ข้ึนได้ในโมงยามใดนาทีใด และมปี ระกาศหา้ ม
คนท้งั หมดกลา่ วคา เร่ืองแก่ เรอื่ งเจ็บ เรื่องตาย ในที่น้ัน

ปราสาทอนั สวยงามและอทุ ยานอันน่ารน่ื รมย์นี้ เพยี งมองดว้ ยตาเท่าน้นั จะรสู้ ึกวา่ สงู ไม่แพเ้ มืองแมน
แหง่ เทพเจ้า แตถ่ ้าร้คู วามจรงิ หลังฉากแลว้ ไซร้ สถานนี้คอื ทีค่ ุมขงั อันวิจติ รน่ันเอง กวา่ จะเขา้ ออกได้ตอ้ งผา่ น
กาแพงถึงสามชั้น และแตล่ ะชนั้ มียามรักษาอย่างเอาชวี ิตเป็นประกนั แม้แต่พระสิทธัตถะจะออกก็มิได้ เรื่องน้ี
เจ้าชายสทิ ธัตถะหาไดท้ รงทราบไม่ นัน่ คอื คาสั่งของพระราชบดิ านนั่ เอง