สมุดภาพพุทธประวัติ

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 95

พระสทิ ธตั ถะออกจากดงต้นสาละเมือ่ จวนคา่ หาท่ปี ระทับคงที่เป็นคร้งั สดุ ทา้ ย โดยม่ันพระทัยว่าจะ
ประทับอยู่ทีน่ นั้ จนสาเรจ็ แม้แต่เลอื ดในกายจะเหอื ดแห้งก็มิยอมจะจากไปอีก เม่อื พบต้นโพธสิ์ าขาจงึ ปกั
พระทัยจะประทบั เอาท่โี คนโพธิ์นน้ั กพ็ อดีมีพราหมณผ์ หู้ น่ึงแบกหญ้าคาทผ่ี ่านมา เล็งเหน็ วา่ พระองคจ์ ะนง่ั
กับกอ้ นหนิ นัน้ ไม่มีสขุ จึงถวายหญ้าคานั้นปูลาดใหเ้ พื่อบรรเทาความกระดา้ ง

พระองคต์ อบขอบคณุ แก่พราหมณ์ผนู้ ั้นเป็นอย่างสูง เม่อื พราหมณ์ผนู้ ัน้ ลาจากไปแลว้ พระองค์จงึ
ประทบั ลงบนหญา้ คาน้ัน หนั พระพกั ตรอ์ อกสู่ชายฝง่ั เนรญั ชรา ซึ่งเป็นทิศตะวนั ออก พอตะวันลับฟ้าไป
พระองค์ก็เริม่ จะเหน็ ความจริงทเี่ ป็นความลับโดยผู้อนื่ ไม่รู้ พระองคย์ ิ่งไมไ่ หวกาย ยิ่งมดื ลงความเงียบกย็ ิ่งขึ้น
แต่ในตอนตอ่ ไปทรงร้สู กึ วา่ จะไม่เงียบเสียแลว้ มีอะไร ๆ เกิดข้นึ

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 96

จะเน่ืองดว้ ยเลือดของพระองคเ์ อง ลมของพระองคเ์ อง ก่อให้เกิดวา้ วนุ่ หรอื ด้วยอทิ ธฤิ ทธขิ์ องพระมาร
น้ันสุดจะกล่าว นบั แตอ่ อกบรรพชาและออกในทเ่ี ปล่ยี วก็ไมเ่ คยจะว่นุ ดังคร้ังนี้ รสู้ ึกมีเสียงคารามขเู่ ข็ญของดนิ
ฟา้ อากาศ ครึกโครมแทบวา่ หมู่ไมจ้ ะถอนทับ เหมือนมศี ตั รูนับหมน่ื บุกจูโ่ จมดงั แผ่นดินจะถลม่ และศัตรนู ั้น
ช่างมีฤทธานกั มดี ินฟ้าอากาศเป็นบรวิ ารอยู่เบ้อื งหลัง

ขนั้ ทส่ี ดุ เสยี งของผรู้ ุกรานนนั้ ประกาศไล่พระองคใ์ ห้พ้นทนี่ ี่ แมแ้ ตพ่ ระองคจ์ ะม่ันพระทยั ยอมเบกิ พระ
เนตรดู แต่พระทยั นน้ั สะดุ้งกบั หมู่ศัตรูนับหมืน่ ท่ีประกาศจะเอาชวี ิตโดยกู่กอ้ งเปน็ เสียงเดยี ว พระหัตถ์ขวาท่ี
เคยวางทบั พระหัตถ์ซา้ ย ก็เคล่อื นท่ีมากมุ อยู่ทเ่ี ข่า เพราะสะดงุ้ ในความคกุ คามของศตั รทู ่ดี ุดัน และคุกคาม
ลอ้ มรอบพระองค์

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 97

ความปนั่ ปว่ นสะดงุ้ สะเทือนไดเ้ ปน็ ไปตลอดคืน แตพ่ ระองคไ์ ดแ้ น่วแนแ่ กรง่ กลา้ ตอ่ สู้โดยไม่ถอยหนี
คร้ันตกเข้าเวลาจวนรุง่ พระองค์กไ็ ด้ชัยชนะแกศ่ ตั รูทางใจโดยเด็ดขาด รู้สกึ พระทัยผ่องแผ้วแจม่ ใส ซงึ่ ไมเ่ คย
คดิ ว่าจะเป็นไป ทงั้ วชิ าที่อยากจะรกู้ ไ็ ดร้ ้ขู ้ึนในฉับพลัน ซง่ึ ไมม่ อี ะไรอีกทพี่ ระองคจ์ ะไมร่ ู้ อากาศยามจะรุ่งราง
นั้น ช่างสดช่ืนแก่พระองค์นกั

ท้องฟ้าดา้ นตรงพระพกั ตรไ์ ดเ้ ปดิ ขาวทลี ะน้อย สายลมยิง่ พลิว้ ขึน้ ปวงม่ิงไมท้ ้งั มวลดังจะแสร้งสรรให้
เปน็ ไป เกิดดอกดวงบานสะพรง่ั สง่ กล่ินขจรกระจาย ชายฝัง่ น้าท่ีหม่บู ัวกบ็ านสะพรง่ั พรอ้ มกันเป็นทนี่ า่
มหศั จรรย์ ในสายอากาศนน้ั คล้ายจะมเี สียงโหร่ ้องอวยชยั สะท้านสะเท้ือน นั่นคือสญั ญาณให้รู้วา่ บดั นี้
พระพุทธเจ้าได้อุบัติแลว้ ในโลก เป็นวนั เพ็ญเดอื น ๖ ปรี ะกา

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 98

เมอื่ พระมหาบุรุษไดต้ รสั รู้แลว้ ในเชา้ นนั้ แตพ่ ระองคย์ งั คงนงั่ อยู่ทเี่ ดมิ เปน็ การปรับตัวและปรับความรู้
ที่ไดม้ าให้แนน่ แฟ้น เป็นระยะเวลา ๗ วนั จากน้นั ได้เดินออกกาลังไปรอบ ๆ บริเวณ ดว้ ยจิตคานงึ เช่นนนั้ อยู่
หลายวนั ทรงนง่ั ระงับจติ ทีโ่ คนต้นไม้อื่นบา้ ง มีกาหนดเท่า ๆ กนั ซง่ึ ไม่เคยออกพน้ บริเวณท่ใี หค้ วามสาเรจ็ แด่
พระองค์เลย

ในตอนท่ีพระองคไ์ ดย้ า้ ยมานัง่ สมาธิอยู่ที่โคนไทรน้นั ก็เกดิ เหตุการณห์ น่งึ ข้ึน จะด้วยจติ สานึก หรือ
เกดิ ข้นึ จริงก็ยากจะกลา่ ว มีหญิงสาวสามคนล้วนรา่ งสะคราญเปลือยทอ่ นบน แต่ตกแต่งดว้ ยสรอ้ ยถนิมพิมพา
ภรณแ์ ละพวงบปุ ผชาตทิ ่ีหอมกร่นุ นางเหล่าน้ันใคร ๆ เรียกว่าธิดาพระยามาร ทั้งสามนางได้ตรงมายงั พระองค์
ดว้ ยท่วงทที ่ีหยาดเยิม้

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 99

พระมหาบรุ ษุ รู้แลว้ ดว้ ยญาณวา่ นางน้ันมาหาพระองค์ แต่ไมส่ นพระทยั และทัง้ มิได้ลมื พระเนตรขนึ้ ดู
เสียอีก นางท้ังสามได้คุกเขา่ ลงตรงหน้าท่ีประทบั เปลง่ สาเนียงทเ่ี จื้อยแจว้ วา่ หม่อมฉันจะขอมาบาเรอยคุ ลบาท
พระองคเ์ พคะ ขอพระองคไ์ ดโ้ ปรดลืมพระเนตรขึ้นชมการฟอ้ น และฟังการขับราของพวกหมอ่ มฉนั ณ บดั น้ี
เถดิ

นางได้ทาปฏกิ ิรยิ าตา่ ง ๆ กนั ทีข่ บั ราบ้าง ฟ้อนราบ้าง เข้าออดออ้ นอย่ใู กล้ ๆ บ้าง ล้วนแต่ย่ัวใจ แตจ่ ะ
เป็นไปได้อยา่ งไร ในเมื่อพระองค์หมดความหวั่นไหวตอ่ กามารมณ์ พวกนางหารู้ไมว่ า่ พระองค์ไดต้ ดั กเิ ลส
กองน้หี มดสนิ้ แล้ว ไมม่ สี งิ่ ใดจะมากลอ่ มหรอื กลับพระทยั ของพระองค์ได้ ชา่ งน่าอับอายเสียน่ีกระไร ทค่ี วาม
งามของเธอหมดอานาจ

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 100

พระองค์ไดร้ อดจู นหมดชัน้ เชงิ ของนางน้นั แล้ว พระองค์จงึ ยกหัตถ์ข้นึ หา้ ม ท้ัง ๆ มไิ ด้ลมื เนตร และ
กลา่ ววา่ แม่นางทัง้ สามเอ๋ย เราไมส่ นใจว่านางมาจากแหลง่ ใด แตข่ อบอกว่า ไมม่ ปี ระโยชนอ์ ันใดทจี่ ะมา
เสยี เวลาอยกู่ บั เรา ผหู้ มดในความสานกึ ในกเิ ลสแลว้ ท้งั จะไม่มีเวลาเกิดขึ้นอีกได้เลย อย่าไดพ้ ยายามส่งิ ใดทีไ่ ม่
เกดิ ผลเลย ขอจงอนั ตรธานไปเสยี จากที่นเ่ี ถิด

เมอ่ื พระองค์ได้ชัยชนะตอ่ ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งแลว้ จึงออกเดินทางละจากทน่ี ้ันไป เพื่อสัง่ สอนธรรมที่
พระองค์รู้เองตรสั ร้เู องแก่ชาวโลก ตามทต่ี ้ังพระทยั ไว้แต่เมือ่ เริ่มออกจากพระราชฐานมาบรรพชา พระองค์จะ
จารกิ ไปทว่ั ทกุ แหง่ จะไม่ยอมหยุด พระองค์จะบอกความจริงทีพ่ ระองคร์ ู้ ด้วยความออ่ นหวานและชดั แจ้งแก่
เขาทกุ คน ในเมอื่ คนใดประสงคจ์ ะรู้

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 101

ผู้ที่ได้รบั การเทศนาธรรมอันลึกซึ้งก่อนใครน้นั คอื ปัญจวคั คยี ์ ด้วยพระองคถ์ ือว่า ๕ คนน้นั เปน็ ผูม้ ีคุณ
ในพระองค์ ดว้ ยอานาจแห่งทิพยจกั ษุทพี่ ระองค์เกดิ ขน้ึ และทงั้ มีญาณวิเศษรู้สิง่ ไกลส่งิ ใกลไ้ ด้ตลอดเวลา
พระองค์จึงรูว้ ่า บัดนเ้ี หล่าปัญจวคั คยี ์อาศัยอยู่ยังปา่ อสิ ปิ ตนมฤคทายวัน จึงมงุ่ หน้าเสด็จไปทางนน้ั และตลอด
ทางได้ชวนชาวบ้านใหเ้ กิดการศรัทธาเมตตาดว้ ยการบิณฑบาต

จะกลา่ วถงึ ปัญจวัคคีย์นัน้ แม้จะจากพระองค์มาเป็นเวลานาน อาศัยในป่านี้ แต่กห็ าไดล้ มื พระองคล์ ง
ได้ไม่ ในวันที่พระองค์ย่างเหยยี บมาถึงทีน่ ้นั กพ็ อดีทั้ง ๕ คนกาลงั พูดถงึ กนั อยู่ ในบัดน้นั เองกเ็ กดิ รังสีรุ่งโรจน์
ขึ้นทางป่าดา้ นหนึ่ง เป็นรัศมีสีรุ้ง และใจกลางแห่งรศั มนี นั้ มีภาพคนกาลังเดิน ทกุ คนเหน็ แล้วตา่ งตะลงึ มอง
เพราะไม่เคยเห็นดงั นี้มากอ่ นเลย

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 102

พอร่างกายของบคุ คลในรัศมนี ั้นใกลเ้ ข้ามาถงึ จึงเหน็ ชัดวา่ นนั่ คือพระสทิ ธตั ถะ หา้ คนจึงอึกอกั และ
หารือกันว่า อยา่ เข้าไปรบั บาตรอย่างเก่ากอ่ นเลย เพราะเราไมน่ ิยมผูท้ ี่ละความพยายาม แต่จะด้วยประการใดก็
มิทราบ คาหารือน้ันยังไม่ทนั ท่จี ะตกลง พรพทุ ธองคก์ ็ได้เสด็จมาถึง ท้ัง ๕ คนกลับว่ิงเขา้ ต้อนรบั และจัดแจง
รบั บาตรทีพ่ ระองค์อมุ้ มา ผดิ ความต้งั ใจเดิม

เม่ือถามทกุ ขส์ ขุ กนั แลว้ ทั้ง ๕ คนกต็ ่อวา่ ที่พระองค์ท้ิงความเพียร พระองคไ์ ดช้ ี้แจงว่า การกระทาท่ี
แล้วหาถูกทางที่ควรไม่ จึงเลกิ เสีย และบัดน้เี ราได้บรรลแุ ล้วดังทตี่ ง้ั ใจ ปัญจวคั คียจ์ งึ คา้ นวา่ ความสาเร็จยังจะมี
ในผู้ท่ลี ะความพยายามและเห็นแก่อาหารหรอื พระองค์จึงวา่ ทา่ นกาลังเขา้ ใจผดิ แล้วจึงไดเ้ ทศนาธรรมแก่
คนท้ั ๕ อยา่ งพอควร

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 103

เมอ่ื พระองค์ไดเ้ ทศนาจบลงแลว้ เหล่าปัญจวคั คยี ์กแ็ จ้งใจว่า พระองค์ไดส้ าเรจ็ เปน็ พระสัพพัญํแู ล้ว
ดว้ ยรสแห่งพระธรรมน้นั แจ่มแจง้ เข้าดวงจติ ทาให้ใจผอ่ งแผว้ บงั เกิดสุขอันไมเ่ คยมีมาแตก่ อ่ น ครั้นแล้วทัง้ ๕
คนจงึ ทิง้ ลัทธินกั พรตเดิม ขอบรรพชาตามพระองค์ มอบตัวเปน็ สาวกพระองค์แตบ่ ดั นนั้ และกฟ็ งั ธรรม
เพม่ิ เตมิ อกี ต่อไป

พระพุทธองค์ไดม้ านะในกิจเพอื่ ชาวโลก ทรงเทีย่ วโปรดเทศนาธรรมอนั อ่อนหวานจับใจแกผ่ ้ทู สี่ มคั ร
ใจฟังอีกทวั่ ๆ ไป และก็มีผู้บรรพชาตามอีกมากขึน้ จงึ เกิดเป็นสาวกท่ีจะชว่ ยเผยแพรธ่ รรมข้ึนอีก ให้ชาวโลก
ไดร้ ับความสุขทีแ่ ทจ้ รงิ ในสานึก พน้ ความเข้าใจผดิ รู้อะไรในสิ่งทไ่ี ม่เคยรู้ จิตจึงผ่องแผว้ เสมือนเป็นคนละคน
จากเกา่ เปน็ ใหม่

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 104

กลมุ่ สาวกมากมายไดต้ ามเสดจ็ ไปทกุ แหง่ ทกุ แควน้ เพอื่ แพรธ่ รรม ใหม้ นุษยพ์ น้ ความโง่เง่า พน้
สนั ดานบาปหยาบช้า ใหร้ ู้จักเมตตาปรานี พน้ การหลงทาง ให้เดินทางถูกเข้าส่กู องสุข พ้นกองทุกขท์ ่ีเกาะกนิ
อยอู่ ย่างผิด ๆ พระองคไ์ ด้เขา้ สแู่ คว้นราชคฤห์ เขา้ เทศนาธรรมแดพ่ ระเจา้ พมิ พิสาร ตามท่เี คยขอรอ้ งไว้ แต่
เมือ่ พระองคเ์ พิ่งออกบวช

พระมหาบรุ ุษผ้ยู ง่ิ ใหญใ่ นธรรม นาแสงสว่างให้ชาวโลก ยิ่งนานยิ่งสงู ศักดก์ิ ว่าเดมิ แต่ก่อนเปน็ เพียง
กษัตริยธ์ รรมดา บัดน้พี ระองคเ์ ปน็ กษัตรยิ แ์ ห่งกษัตรยิ ์ กษตั ริย์ทุกแควน้ เคารพกราบไหวใ้ นพระองคโ์ ดยสิน้ เชงิ
สาหรบั พระเจา้ พิมพสิ ารน้นั ไดย้ กที่ให้สร้างพระวหิ าร มบี รเิ วณกวา้ งใหญ่ พรอ้ มด้วยกุฏิ ใหเ้ หล่าสาวกแหง่
พระพุทธองค์พานกั รกั ษาธรรม

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 105

จะกลา่ วถงึ กรุงกบลิ พัสด์ุ พระนางศรียโสธราและพระเจ้าสุทโธทนะ ทราบข่าวคราวของพระพทุ ธองค์
จากปากคาเล่าบอกของนายวาณชิ ผู้หนงึ่ ที่ทาการคา้ ผา่ นไปยังกรุงนน้ั เม่ือมีผ้กู ล่าวนามพระสิทธตั ถะนาย
วาณชิ น้ันเคยรูเ้ หน็ จึงเล่าใหฟ้ งั ทว่ั ๆ ไป จึงข่าวนก้ี พ็ ลันแลน่ เข้าถงึ วังใน พระนางศรียโสธราจงึ ให้คนมาเชิญ
นายวาณิชเข้าไปหา

นายวาณิชได้ทลู เรอ่ื งแก่แม่นางอย่างละเอยี ด ถึงความยงิ่ ใหญ่มหศั จรรย์ของพระสัมมาสมั พุทธเจ้า ที่
มานะพากเพียรสาเร็จดว้ ยพระองคเ์ อง และท้งั ทรงเมตตาส่งั สอนพระธรรมแกค่ นท่วั ไป ตลอดจนพระราชา
หลายแคว้น พระองค์แผเ่ มตตาด้วยจิตเออ้ื เฟือ้ และมพี ระสงฆ์เป็นสาวกมากมายสดุ จะคณานบั ในคร้งั สดุ ท้ายนี้
เขาไดฟ้ งั พระธรรมทีพ่ ระวิหารเวฬุวัน

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบูรณ์ 106

พระเจา้ สทุ โธทนะดพี ระทยั ยิ่งนกั รีบจัดคนสนิท ๙ นาย ให้นาพระราชสาสน์ ไปหาพระพทุ ธองค์ ใน
เรื่องวา่ พระราชบดิ าชราภาพมากแลว้ ขอใหก้ ลบั มารับราชบัลลังก์ เพ่อื ปกครองไพรฟ่ า้ ตอ่ ไป คนที่ไว้พระทยั
๙ นายจึงใช้มา้ ฝเี ทา้ ดี ออกเดินทางตรงไปยงั แควน้ ท่ีนายวาณิชบอกเลา่

เหตกุ ารณ์ได้กลับเป็นไปคนละทาง อามาตยท์ ัง้ ๙ คน เมอ่ื มาถงึ พระวิหาร เป็นเวลาทส่ี งฆท์ ั้งหลาย
รวมทัง้ ราษฎรในแควน้ น้นั กาลงั ฟงั ธรรมจากพระองคอ์ ยู่ ทง้ั ๙ คนกเ็ ข้านง่ั ดว้ ย และเกิดความเลือ่ มใสในพระ
ธรรม ถงึ กับลืมธรุ ะของพระราชบิดาและพระนางศรียโสธราผ้อู าดูรเสียสิ้น ท้ัง ๙ คนกลบั ขอบวชตวั ตามพระ
สัมมาสมั พุทธเจา้ เลย

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 107

เม่ือท้งั ๙ นายหายไปโดยไม่กลับไปทูลขา่ วแกพ่ ระราชบิดา ซ้ารา้ ยไดข้ า่ ววา่ พากนั บวชเป็นสงฆ์ไป
เสยี แล้ว พระราชบดิ าจึงใช้อามาตยค์ นใหม่ ซง่ึ เคยเปน็ เพ่ือนเลน่ กับพระพทุ ธองคใ์ หอ้ อกตามตวั แทน อามาตย์
คนนไี้ ดค้ ดิ หาทางเอาสาลอี ดุ หูตนเองเสีย โดยไมย่ อมฟังพระธรรม ครัน้ หมดการสอนพระธรรมแล้วก็เขา้ ทลู
ความจนได้

หลงั จากพระพทุ ธองคไ์ ดร้ บั ปากกบั อามาตยแ์ ล้ววา่ จะไปเย่ียมพระราชบดิ าให้จงได้ ทางกรุงกบิลพัสดุ์
กเ็ ร่งตกแต่งธงทิวและซุ้มประตูเปน็ การใหญ่ ท้ังมเี วรยามรายทางคอยกระหนา่ กลอง เม่อื ถึงเวลาที่พระพุทธเจ้า
เสดจ็ มาใหร้ ู้ท่ัวถึงกัน เพ่ือพระราชบิดาและพระนางศรียโสธรา พรอ้ มด้วยพระญาตพิ ระวงศอ์ ีกประชาชนจะ
คอยรบั ท่ัวหน้ากัน

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 108

ครั้นถึงวันทีพ่ ระพุทธองค์ไดย้ า่ งกลบั มาสนู่ คร กลองสญั ญาณได้ตกี ระหนา่ มาเป็นทอด ๆ พระนางศรี
ยโสธราเป็นผู้อยากเหน็ ก่อน จงึ เสดจ็ ออกไอยูน่ อกกาแพง ณ ประราใกล้ตน้ ไทร คอยดูอยู่พรอ้ มดว้ ยนางบรวิ าร
ทั้งหลาย สว่ นประชาชนนน้ั คอยเฝ้าเรียงรายไปตามทางจร ดชู า่ งเป็นการครึกคร้ืนทส่ี ุดในเวลาน้นั

ในครู่ตอ่ มา พระนางศรยี โสธราได้เห็นบรุ ษุ หนงึ่ ผมเกรยี น เดนิ มาอย่างช้า ๆ แตง่ กายคลา้ ยฤๅษี ทง้ั มี
ผ้าอกี ผืนหนึง่ พาดไหล่ บรุ ษุ นัน้ มสี ง่าที่สดุ ซ่ึงยากจะหามนุษย์ใดเสมอเหมอื นได้ เดินอุม้ บาตร ทั้งมีอีกสอง
บรุ ุษในเครอื่ งแตง่ กายลักษณะเดยี วกันเดนิ ตามหลังมา น่าแปลกประหลาดนัก ท่ผี ่านใคร ใครก็เกิดศรัทธาหา
ของถวายตลอดมา บุรุษน้ันก็รบั ดว้ ยดี

สมุดภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 109

พอบุรุษนั้นเดนิ มาถงึ หน้าประรา พระนางศรยี โสธรากจ็ าได้ จึงวงิ่ ออกมา และรอ้ งเรียกวา่ “ พระองค์
สทิ ธตั ถะ” แล้วพระนางกก็ นั แสงสะอกึ สะอื้น หมอบกราบลงใกลพ้ ระบาท พระพทุ ธองค์ปลอ่ ยใหน้ างเศรา้
โศกไปชว่ั ครู่ แล้วทรงเทศนาชีแ้ จงในขอ้ ผดิ และถกู ในการดีใจ เศรา้ ใจ วา่ อะไรเปน็ กองทุกข์และกองสุข

พระนางศรยี โสธราจึงระงับจติ ท่ีเศร้าเสียใจลง และกลบั เกิดผลยนิ ดีในการเปล่ยี นชีวติ ของพระพุทธ
องค์ จากคนธรรมดาเปน็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้า ผมู้ ศี ักดิส์ ูงยิ่งกวา่ กษัตริยใ์ ด ๆ นางได้เดนิ ตามไปหา่ ง ๆ ใน
ระหวา่ งทางจะเข้าเมือง ทง้ั ได้เกดิ ศรัทธาขน้ึ ในบัดนนั้ มคี วามรสู้ กึ วา่ คลา้ ยกาลงั เดนิ ตามเทพเจา้ ผยู้ ง่ิ ใหญใ่ น
โลก

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 110

สว่ นพระเจ้าสทุ โธทนะนั้น คอยอยขู่ ้างใน มผี ้ทู ูลว่า พระพทุ ธเจ้านั้นแต่งกายแบบยาจก ดุม้ บาตรขอ
เศษอาหารจากคนชนั้ ต่าเร่ือยมา จึงเสียพระทัยและโกรธ ทรงสลดั เสียซึง่ ความรกั ทรงถม่ พระเขฬะลงบนพ้ืน
อย่างโทสะจดั แลว้ ถอนพระมัสสอุ ยา่ งฉนุ เฉยี ว ซงึ่ เปน็ การกระทาทไี่ มม่ ีอะไรดีกวา่ แลว้ ผลุนผลันพน้ ขุน
นางไป

ทรงเผน่ ขนึ้ มาศกึ ว่ิงไปเต็มเหน่ียวในถนนทม่ี คี นแน่น ประชาชนตา่ งแตกฮือ สดุ ท่จี ะทูลแกพ่ ระองค์วา่
จงนง่ั ลงตรงโนน้ คอื พระสัมมาสมั พทุ ธเจ้าเสด็จมา พระองค์ควบม้าไปดว้ ยมโุ กรธ หมดความยับยงั้ และกไ็ มร่ ู้
ว่าจะไปแค่ไหนจะสนิ้ โกรธ ในตอนทา้ ยจะลงเอยดว้ ยประการใด เปน็ ความพลุ่งพลา่ นชนิดไม่มหี ลกั ทม่ี าของ
เหตุผล

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 111

ครั้นขับมา้ ใกล้เขา้ มา เหน็ ผคู้ นหนาแนน่ เดนิ พนมมือตามพระพทุ ธองค์ ส่ิงทเี่ ห็นนน้ั ทาให้ฉงน
พระทยั พฤตกิ ารณข์ องประชาชน เป็นการประกนั ในดา้ นเคารพบูชาในพระพุทธองค์ ดจุ ผเู้ หนอื หัวหรอื พระ
เจ้าผสู้ รา้ งโลก มิใช่กระทาแก่ยาจก ดังท่ีพระองค์กาลังเหยยี ดหยามอยู่ คล่ืนมนษุ ย์ไดเ้ คล่ือนตามพระพทุ ธองค์
ไปอย่างเงียบ ๆ สงบ

เม่ือสงสยั ในพฤตกิ ารณ์จึงลดฝเี ทา้ ม้าเปน็ เหยาะย่างตามไป คร้นั ตามใกลเ้ ขา้ ไป จงึ เห็นพระพุทธเจ้าใน
เครื่องทรงนกั บวช โกนหวั ท่าทางน้นั สง่าผดิ มนษุ ยธ์ รรมดา มีรังสีเปน็ ประกายท่ีพระนลาฎและพระเศยี ร
ครนั้ พระมหาบุรษุ หันมาดูพระราชบดิ า แววพระเนตรน้นั ชา่ งแจม่ ใสและออ่ นโยน พระราชบิดาถงึ แก่ลด
ความโมโหโทโสลงไป

สมุดภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 112

ต่อเม่ือฝูงชนแหวกทาง พระราชบดิ าทรงหยุดมา้ ใหน้ ่ิง พระสัมมาสัมพุทธเจา้ ไดท้ อดพระเนตรแสดง
เคารพตอ่ พระราชบดิ า แล้วกม้ เศียรลงพร้อมกบั คุกพระชานลุ ง ตอ่ พระพักตรพ์ ระราชบิดา ดว้ ยพระอาการงาม
สภุ าพ พระทยั พระราชบดิ ากอ็ ่อนลง ทรงเข้าพระทยั วา่ ด้วยเหตนุ ี้หรอื ฝงู ชนจงึ เดนิ ตามรอยพระบาท ดังกับ
พรอ้ มแลว้ จะถวายตัว

แตค่ วามทิฐแิ ห่งพระราชบิดาได้กลา่ วว่า เหตุใดสูเจ้าจึงยา่ งเข้าประเทศของตัว ด้วยการแตง่ กายอยา่ ง
ยาจกใหเ้ สอ่ื มเสีย ทั้งรับเศษอาหารจากคนชั้นต่า สเู จ้าควรจะกลับมาดว้ ยเกียรติ แห่หอ้ มดว้ ยกองทหารที่
ประดับเกยี รติ สูเจา้ กลับทาใหเ้ ส่ือมเกียรติ ท้งั ตัวเราและตัวเอง พรอ้ มท้งั ลูกเมียประยรู ญาติ ใหต้ อ้ งขายพระ
พกั ตร์

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 113

พระพทุ ธองค์ปลอ่ ยให้พายรุ ้ายของพระราชบดิ าโหมไปกอ่ นกวา่ จะสลายตัว ซ่งึ รวมแกน่ สารเพยี งหลง
เกยี รตใิ นทางผดิ หลงอานาจ หลงสมบตั เิ ทา่ นน้ั เมอ่ื พายุแห่งโทสะคลายแล้ว พระพทุ ธองค์จึงเรม่ิ เทศนาเอา
ด้วยเหตุและผลอย่างลึกซ้ึงละเอยี ดอ่อน ซึ่งพระราชบดิ าไมเ่ คยได้ยนิ ไดฟ้ งั มากอ่ นเลย ดดู ังกลับหน้ามือเป็น
หลงั มอื พระราชบดิ าได้รับบาตรมาอุ้ม แลว้ เดนิ ตามไป

ช่างเป็นชยั ชนะอย่างเดด็ ขาดของพระพุทธองค์ ทงั้ พระราชบดิ าและพระนางศรียโสธราไดเ้ กิดเลือ่ มใส
ขึ้นในเวลาท่ีรวดเรว็ ในคนื นั้น จงึ มกี ารนดั หมายบรรดาพระญาติพระวงศ์มาเนืองแนน่ เพ่ือฟงั พระธรรม
เทศนาแหง่ พระองคข์ ึน้ ในพระราชฐาน พระองคจ์ งึ ไดบ้ รรยายแก่นแห่งความจริง ซ่ึงพระองคค์ น้ พบคนเดยี ว
ในโลก ให้ฟังอยา่ งละเอียดออ่ นและจบั ใจทั่วกัน

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 114

รุ่งขึ้นได้มเี หตกุ ารณ์ใหมเ่ กิดขนึ้ ในพระราชฐานเป็นคร้ังแรก คอื ได้มกี ารนิมนตส์ าวกแห่งพระองค์ท่ี
ติดตามมาทั้งหมด เขา้ มายงั พระราชฐาน มถี วายอาหารใสบ่ าตร ตามแนวทางของพระสัมมาสมั พทุ ธเจา้ สาวก
ทัง้ หลายยนื เรียงจากพระองค์ และพระญาติท้งั มวลไดก้ ระทาตนเปน็ พุทธมามกะ ร้จู ักทาใจให้กว้างเมตตาอารี
ต่อผอู้ น่ื โดยละเอยี ดอ่อนผ่องใส

อีกวันหน่ึง พระพุทธองค์ตรัสรู้ พระญาติแหง่ พระองค์คือพระนนท์นน้ั ออ่ นแอในทางครองตนในชีวิต
ธรรมดา ทรงเห็นวา่ ควรจะละเพศเดิมเสยี จงึ ไปรับบาตรท่ีทีอ่ ยู่พระนนท์ ตอนจะกลับไดส้ ่งบาตรให้พระนนท์
อุม้ ไปสง่ ยงั ที่พกั ฝ่ายนางชนปทกัลยาณีคู่หมัน้ เหน็ ดงั น้ันเกิดสังหรณ์ จงึ ร้องทลู ขอให้กลับ พระนนท์เกรง
พระทยั พระพทุ ธองค์ จงึ ไม่กลา้ จะกลับบดั น้ัน

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 115

เหตกุ ารณป์ ระหลาดไดเ้ กิดขึน้ พระนนทน์ ั้นไมค่ ดิ จะบวชเลย แตค่ รน้ั ถูกพระพทุ ธองค์ขอให้บวชกค็ ิด
คลอ้ ยตาม บวชไปทัง้ ๆ ท่ีไม่ได้ตั้งใจ ครั้นโกนผมบวชไปแล้วกน็ ่ังซึมเซา ในสมองนั้น กอ้ งไปดว้ ยเสยี ง
คหู่ มั้นร้องเรียกโหยให้ เพอื่ ใหก้ ลับไปวิวาห์ เหน็ จะเปน็ ดว้ ยความออ่ นแอไม่เปน็ ตัวของตวั เองนี้เป็นแน่ พระ
พทุ ธองค์จงึ ได้จบั บวชเสยี เลย

พระสพั พญั ํูทรงเพง่ เล็งอยตู่ ลอดเวลาวา่ พระนนท์นั้นหนักอยทู่ างอสิ ตรีมากกวา่ ทางอ่ืน จงึ คดิ เอา
เรื่องอสิ ตรีเขา้ แก้ไข ทรงช้ีแจงถงึ หญงิ หลายชน้ั ทงั้ แจงใหเ้ ห็นถึงความไม่แนน่ อนเปลย่ี นแปลงแห่งร่างกาย
จากสวยไปนา่ เกลยี ด ในที่สดุ กเ็ น่าเปอื่ ย ท่ไี หนจะเทยี บเท่ากับนางชาวสวรรค์ ซึ่งจะงามอยูต่ ั้งพันปี พระ
นนทจ์ งึ เห็นดว้ ย

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 116

ดว้ ยความห่วงใยในพระราหลุ ราชโอรสอีกองค์หน่ึง ว่าจะพบกับกองทุกข์เม่ือโตขึ้น จงึ จัดการบวชเณร
ใหเ้ สีย เมอ่ื ตอนออกไปหาพระองค์ พระพุทธบดิ าร้เู ขา้ ก็ตอ่ เม่ือบวชแลว้ จึงเสดจ็ ออกไปหาพระพุทธองค์ และ
ราพันถึงความเสยี ดายท่ีจะใหค้ รองราชย์แทน แตบ่ วชแล้วกแ็ ล้วไป แตเ่ จ้านายอน่ื ๆ ถา้ จะบวชอีก ขอให้รับ
อนุญาจากบดิ ามารดากอ่ น

เม่ือพระพุทธบิดาและพระนางศรยี โสธรา อีกพระญาติท้งั หลาย แจม่ ใสในพระธรรม และร้จู กั เพศของ
สมณะแลว้ ไมม่ ใี ครยังมดื มัวอีก พระสพั พัญํจู ึงหมดหว่ งในพระทัย พระองคไ์ ดถ้ วายพระพรแด่พุทธบดิ า ทงั้
ศรยี โสธราอกี วงศญ์ าติ แลว้ อาลาจากไป นาพระราหุลและพระนนท์ พร้อมดว้ ยสาวกท้ังหมดเสด็จกลบั ยงั
พระวหิ าร ณ แคว้นราชคฤห์

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 117

การละเพศเดิมออกบวชติดตามพระพุทธองค์ ไดแ้ พร่หลายขน้ึ ในกรุงกบิลพัสด์ุ มเี จ้าชายอกี หลาย
พระองค์เดนิ ทางตามไปขอบวชเป็นสาวก และก็มเี จา้ ชายเทวทัต พระญาตอิ ีกองค์หนงึ่ ซ่งึ มนี ิสยั อิจฉาริษยา
ตดิ ตัวมาแตท่ รงพระเยาว์ ฉะน้ัน การตามไปบวชเปน็ สาวกอยู่ กห็ าหมดพระนสิ ัยเดิมไปได้ คงครุ่นแตค่ วาม
ริษยาอยู่เสมอ

ด้วยใจทรามของเทวทตั เกดิ ริษยาในความย่งิ ใหญ่แห่งพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จึงคิดร้ายจะปลงพระ
ชนมพ์ ระพุทธองคถ์ ึงสองครั้ง แตก่ ท็ รงหลุดไปไดเ้ พราะพระบารมี ในทสี่ ดุ ได้ขอแยกทางกับพระพุทธองค์
เกล้ียกลอ่ มสงฆท์ ี่โง่เขลาหมหู่ นึ่งไปเปน็ สาวกแหง่ ตน ตงั้ ตนเปน็ พระศาสดาแขง่ กับพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ อกี
แห่งหนึ่ง

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 118

พฤตกิ ารณ์อนั เป็นพาลคดิ ลา้ งผมู้ ีคณุ ได้เสนอสนองตนเอง ด้วยเกดิ เหตุขดั ข้องขนึ้ ในพวกเดยี วกันถงึ
ววิ าทกนั และถกู ทาร้ายถึงกับล้มเจ็บลงอยา่ งหนัก เห็นทไี ม่รอด จงึ คดิ จะไปหาพระพุทธองคใ์ ห้ชว่ ยปดั เป่า จึง
ให้สงฆโ์ งเ่ งา่ ผู้เป็นศิษยห์ ามไปยงั พระวิหาร แตด่ ้วยกรรมแหง่ ตน จงึ ส้นิ ชีวติ เสียตามทางโดยมิถงึ พระศาสดา

มเี หตุการณ์สาคัญข้ึนเหตุหนงึ่ ท่ีพระมหาบรุ ุษต้องรีบเสดจ็ ไปยงั นครกบิลพสั ด์ุอีกโดยดว่ น เนือ่ งจาก
พุทธบิดาประชวรหนกั พระองค์จงึ นาเหล่าสาวกไปด้วย เพอ่ื แก้ไขการประชวรของพุทธบดิ า ดว้ ยบารมสี งฆ์
ทัง้ หมด พอยา่ งเหยียบเข้าพระนครกบลิ พสั ดุ์ ตามแถวทางกเ็ นืองแน่นไปด้วยประชาชนเรยี งรายตลอดจนถึง
พระราชฐาน

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 119

ในมหาปราสาทแนน่ ไปดว้ ยผทู้ รงศีล เป็นพยานในพธิ ีพระศาสดาจะทาสตั ยาธษิ ฐานดว้ ยพระบารมี
แห่งพระองค์ และมวลผทู้ รงศีลช่วยเป็นกาลังบาบัด เมอ่ื เสรจ็ คาอธษิ ฐานแลว้ พระองคใ์ ชพ้ ระหตั ถข์ วายกข้ึน
ลบู ไล้พระวรกายพทุ ธบิดาทางเบ้ืองบน สว่ นพระราหุล พระนนท์ พระอานนท์ กระทาตามทางเบ้ืองล่างไปถงึ
ปลายพระบาท

บัดดล พระอาการประชวรแหง่ พุทธบดิ าก็ทุเลา ได้พระสตกิ ลับคืนมา และลุกข้ึนประทับนง่ั ยกพระ
หัตถท์ ้ังสองประนมไหว้แด่องค์พระศาสดา พรอ้ มกับรบั ส่ังขอบพระทยั ทม่ี าช่วยแกไ้ ขทนั แต่พระศาสดาตรสั
รแู้ ลว้ ว่า พทุ ธบดิ าจะถึงกาลสน้ิ พระชนม์ จึงดารสั เทศนาในธรรมขน้ั สงู ให้พุทธบิดายดึ เหนย่ี วพระทัยให้ผอ่ ง
ใสในวาระสุดทา้ ย

สมดุ ภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 120

ครน้ั จบคาเทศนาลง พระหทัยของพทุ ธบิดาก็ผอ่ งใสยิ่งนกั และทง้ั รูด้ ว้ ยว่าพระองค์จะถึงกาลสิ้นลม
แลว้ จึงประนมกรขออโหสิแดพ่ ระมหาบรุ ษุ ในกรรมตา่ ง ๆ แตห่ นหลัง และกลา่ วคาอาลาส่กู าลสวรรคต จบ
คาแล้วเอนพระกายลงดังเดมิ ก็สิน้ ลมปราณ บดั น้ัน เสียงร่าไห้แห่งญาตทิ งั้ หมดในที่นั่น ก็โหยหวนท้ัง
ปราสาท สุดที่พระพทุ ธองคจ์ ะใหส้ ตไิ ด้

การจดั พระศพไดเ้ ปน็ ไปโดยดว่ น โดยมีพระกสั สปะเป็นแมง่ านตามบญั ชาแหง่ พระพทุ ธองค์ ความ
สลดอาลยั ไดก้ ระจายไปทั่วกรุง และอกี ทง้ั นครใกลเ้ คียงท่รี ักใคร่ในพระพทุ ธบิดา ไดร้ ีบมาพรอ้ มกัน การถวาย
พระเพลงิ ครงั้ นั้น เจ้านายต่างนครได้พากันกระทาพธิ ตี ามพทุ ธบัญญัติ เปน็ ครัง้ แรกแต่โบราณกาลยังมเิ คยทา
เลย

สมดุ ภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 121

เมือ่ เสร็จส้ินการถวายพระเพลิงพระศพพระพทุ ธบดิ าแล้ว พระมหาบรุ ุษกพ็ าสาวกกลับยงั สานักเดมิ
และมีการแยกทางกันไปประกาศพระธรรมยังแคว้นอน่ื ๆ และนานเท่านาน พระองค์มไิ ด้หยุดกิจน้ีเลยแม้
พระชนมจ์ ะยา่ งเข้าเขตชรามากแลว้ ท้งั มวลสาวกท้ังหลายกล็ ่วงเข้าวัยชราตาม ๆ กัน แตท่ กุ องค์กม็ ิได้ละเว้น
ในกิจนี้ คงดาเนนิ ตามรอยพระพทุ ธบาทไปทุกแหง่

ต่อมาความชรากไ็ ดเ้ ขา้ ครองรา่ งกายของพระมหาบุรษุ และสาวกมากเข้า ในท่สี ดุ พระสาวกซา้ ยขวาคอื
พระโมคคลั ลาน์ พระสาริบตุ ร ก็ได้สน้ิ อายไุ ปกอ่ น คงเหลือพระอานนท์เปน็ ทปี่ รึกษาใกลช้ ิด พระอานนท์นก้ี ม็ ี
กรรมบดบังปญั ญาอยู่ จงึ ไมส่ าเร็จอรหนั ตด์ ังพระเถระอื่น ๆ แต่ความจงรกั ภักดีน้นั ยอดเยยี่ ม พระมหาบุรษุ จึง
รกั และเวทนามาก และคงปรนนิบัตทิ ้าวเธออยมู่ หิ ่างไกล

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 122

พระมหาบรุ ษุ ย่อมรู้อะไรท่ัว ๆ ไปทง้ั ใกล้และไกล ทา้ วเธอจวึ รวู้ นั สนิ้ สุดแหง่ พระชนม์พระองค์เอง
ร่นใกลเ้ ขา้ มาอกี ๒-๓ เดอื น จึงเรง่ แพร่พระธรรมหนักขน้ึ ในครง้ั หนง่ึ ไปนครไพศาลี เมื่อจะจากนครน้นั
พระองค์ได้เหลีย่ วดเู ปน็ ครงั้ สดุ ทา้ ย รับส่งั กบั พระอานนท์ว่า อานนท์ สาหรบั ไพศาลนี ีก้ บั ตถาคต จะได้ผา่ น
เป็นคร้งั สดุ ท้ายแลว้

ตามทางท่ไี ด้ผ่านมาในป่าน้นั พระมหาบรุ ษุ ลองถามปญั หาพระอานนท์สองสามปญั หา แต่พระอานนท์
ตอบไม่ได้ เพราะกรรมบดบังไว้ พระองค์จงึ สงั่ ให้พระสาวกทั้งหลายหยดุ พักผ่อนก่อน ให้พระอานนทป์ อู าสน์
ให้ที่โคนไม้ เม่ือประทับแล้ว จงึ อนุญาตใหพ้ ระอานนท์ไปพักตามใจชอบ แล้วพระองคจ์ ึงเร่มิ สารวจสถานท่วี า่
เมืองใดทา้ วเธอจะเสด็จไปสู่ปรนิ ิพพานดี

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบูรณ์ 123

พระมหาบรุ ุษไดพ้ าสาวกไปยงั เมอื งเล็ก ๆ ชอื่ ปาวานคร ต้ังพระทยั ว่าจะบิณฑบาตอีกเปน็ ครั้งสดุ ทา้ ย
และได้เสด็จเขา้ พักทอ่ี ัมพวนั สวนมะม่วงนายจุณท์ เพราะร้ลู ่วงหน้าอยูแ่ ล้ววา่ นายจุณทจ์ ะตอ้ งทาอาหารใส่
บาตรพระองค์และพระสาวกดว้ ยศรัทธาอันแก่กล้า และก็เปน็ ความจรงิ ในคนื นน้ั ทบ่ี ้านนายจุณท์ได้เร่งคนใน
บา้ นทาอาหารไว้ใส่บาตรตอนเชา้ ในเมอ่ื รู้ขา่ วว่าพระพทุ ธองคม์ าพักที่สวน

ในคืนนัน้ เอง นายจณุ ท์ได้มานมิ นต์พระพุทธองค์กับพระสาวก ใหไ้ ปรบั อาหารบิณฑบาตรท่ีบ้านใน
ตอนเช้า พระองคจ์ งึ รับนิมต์ ตอนเช้าพระองค์กบั บรวิ ารไดไ้ ปถึงบา้ นนั้น แลเห็นลกู สุกรย่างใส่ถาดไว้พร้อม
อาหารอ่ืน ๆ พระองค์รู้วา่ สุกรน้นั มพี ษิ ในตวั มนั ใครบรโิ ภคกถ็ ึงตาย พระองคจ์ งึ สั่งให้นายจุณท์ถวายเน้อื สกุ ร
นัน้ แต่พระองค์เท่าน้นั ทเ่ี หลืออยู่เอาไปฝังเสีย อยา่ ถวายพระสาวกอื่นอีก

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 124

นายจณุ ทไ์ ดท้ าตามคาส่งั พระองค์อยา่ งเครง่ ครัด มไิ ดถ้ วายเนอ้ื สุกรแก่องค์อ่ืน และได้นาไปฝังเสีย ครนั้
พระองคก์ บั สาวกกลับมายังท่ีพกั ก็ลงมือฉันอาหาร เนอื้ สุกรตกถึงทอ้ งพระองคส์ กั ครู่ กส็ าแดงฤทธิ์ มนึ เมา
และอาเจียนเป็นโลหติ เปน็ ทตี่ กใจไปทั้งหมด แตพ่ ระองคม์ ิไดร้ บั สง่ั แต่ประการใด เพราะตอ้ งการให้เปน็ ไป
ตามกรรมคร้ังหลังที่ยงั มีอยูเ่ ป็นครง้ั สุดทา้ ย

อานาจแหง่ พิษรา้ ยในสุกร ทาใหพ้ ระองค์หมดพระกาลังลงมากจนเห็นได้ แต่พระองค์ยังมุง่ จะไปยังกสุ ิ
นารานคร อตุ ส่าห์ทรงพระกายดาเนินไป และผ่านลานา้ กุกธานนที จงึ ลงอาบชาระพระกาย แลว้ ขึน้ นง่ั พักยัง
ร่มไม้ ตรัสส่ังพระอานนท์ ให้เงียบเรอ่ื งอาหารนายจุณท์เสีย เพราะถือเปน็ สัญญาสาคัญ แห่งพระองค์
บิณฑบาตรครง้ั แรกสาเร็จโพธญิ าณ บิณฑบาตครัง้ นีค้ อื นิพพาน

สมุดภาพพระพุทธประวัติฉบับสมบูรณ์ 125

พระอานนทน์ ัน้ แมแ้ ต่จะได้ยนิ คากล่าวถงึ ปรนิ ิพพานจากพระโอษฐพ์ ระพทุ ธองค์บ่อยครงั้ กห็ าคดิ วา่
เปน็ ผลแนน่ อนไม่ หากจะเกดิ จากพษิ ไขเ้ ปน็ มลู เหตุ เมื่อพระพทุ ธองคห์ ายเหนื่อย จึงเดนิ ต่อไปจนเขา้ เขตกุสิ
นารา พระองค์จงึ ส่งั สาวกใหพ้ ักยังสวนหลวงแหง่ นครนนั้ ซงึ่ มีศาลาหลวงพักสบาย แตพ่ ระองค์ไมย่ อมเข้า
ในศาลา คงหยุดประทับทีโ่ คนต้นรงั

พระอาการไข้ของพระมหาบรุ ุษได้สาแดงหนกั ข้นึ แทบจะทรงกายมิได้ จงึ สั่งพระอานนทใ์ หจ้ ดั ผ้าปู
ลาดเปน็ ที่บรรทม ยงั แท่นหนิ ใตต้ ้นรงั คูซ่ า้ ยขวา พระองคร์ ับส่งั วา่ ตถาคตประสูตทิ ตี่ น้ รัง ตถาคตก็จะ
ปรนิ พิ พานที่ตน้ รัง และการบรรทมครั้งนี้จะเปน็ ครั้งสุดทา้ ย จะไม่ตืน่ ขน้ึ อกี เลย พระอานนท์เรมิ่ จะสะเทอื น
ใจในคาตรัสน้นั รสู้ ึกว่ามิใช่กล่าวดว้ ยพิษไข้เสยี แลว้

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 126

ในปวงสาวกนน้ั ใชจ่ ะไม่มอี งค์ใดสักองคห์ รือท่ีรู้ทางยารกั ษาไข้ แต่พระองค์ทรงห้ามว่า การท่ีจะ
หยุดย้งั การปรินพิ พานนั้น เปน็ ไมไ่ ด้ในโลก ยานัน้ เพียงเยียวยาเท่านัน้ สาหรบั ครัง้ นเ้ี ปน็ วาระสุดทา้ ยเสียแล้ว
สาวกทัง้ หลายจึงไม่มีทางจะช่วยได้ นอกจากน่งั ดูอาการท่ีทรดุ หนักลงเสมือนใจดาอามหิต พระอานนท์ทนดู
ไม่ได้ กเ็ ลย่ี งหลีกจากทนี่ ่ันไป

พระมหาบุรุษสา่ ยพระเนตรไมเ่ หน็ พระอานนท์ จึงถามหา ซงึ่ เป็นเวลาเดียวกบั ท่ีพระอานนท์แอบไป
บนศาลา และเกาะคานประตูรอ้ งไหอ้ ยูค่ นเดยี ว ราพันวา่ ตอ่ นไ้ี ปจะปรนนบิ ตั ิใครเล่า และใครเล่าจะเมตตา
ต่อตนอีก สาวกทลู พระองค์วา่ พระอานนท์ไปร้องไหอ้ ยู่บนศาลา พระองค์จึงราพึงว่า พระอานนทย์ งั เปน็
ปถุ ชุ นธรรมดา หาใชพ่ ระอรหนั ต์ จึงมอี าการดงั นั้น

สมุดภาพพระพุทธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 127

พระสมั มาสมั พทุ ธเจ้าสู่นิพพานในคืนนน้ั คือ เพญ็ เดือน ๖ มหามงคลสมัย พระประวตั บิ างแหง่ จึงมี
ดังเชน่ กอ่ นออกบวชอายุ ๒๙ ปี ออกบวชและค้นควา้ พระธรรมอีก ๖ ปี สาเร็จพระโพธญิ าณแลว้ ออก
ประกาศธรรมอกี ๔๕ ปี ดับขนั ธล์ งอายุ ๘๐ ปี เหลา่ ราษฎรและพระสาวกท่ีเปน็ ปุถชุ นก็ร่าไหร้ ะงม ที่สาเรจ็
อรหนั ตแ์ ลว้ กก็ ลา่ วคาคาถาสรรเสรญิ ในพระคณุ และชแี้ จงความไมเ่ ทย่ี งแทแ้ หง่ สังขารทั่ว ๆ ไป

มวลกษัตริย์แหง่ นครกสุ นิ าราและเหลา่ พทุ ธบรษิ ทั ได้ชว่ ยกันจดั งานถวายพระเพลิงข้ึน หลังจากทีร่ อ
พระศพไวค้ อยพระกสั สปเถระกลับจากประกาศธรรมจากแควน้ อืน่ เม่อื กลับมาพรอ้ มแล้วกไ็ ด้ถวายเพลิงใน
วันน้นั ทัง้ พระสงฆแ์ ละประชาชนขึ้นถวายเพลงิ กันเนอื งแนน่ สดุ คณานบั ดินฟา้ อากาศมีอาการส่นั สะเทือน
ดงั คร่าครวญรา่ ไห้ท้ังปริมณฑลนั้น เชน่ เดยี วกับวันส้ินลมของพระองค์

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวัติฉบับสมบรู ณ์ 128

ครัน้ ถวายเพลิงแล้ว จงึ เก็บพระธาตรุ วบรวมไว้ท่ีนครกสุ ินารา บรรดานครต่าง ๆ อกี ๗ นครทเ่ี ลือ่ มใส
ในพระพุทธเจ้า ต่างตอ้ งการพระธาตเุ ชน่ กนั จึงยกพลของตนมา เพอ่ื รบแย่งพระธาตุจากนครกุสินารา ตาม
พละกาลังแตล่ ะฝา่ ย มวลกษัตริย์แหง่ นครกสุ นิ าราจึงประชมุ กัน และตัดสนิ พระทัยจะรบั รบเพือ่ รักษาพระ
ธาตไุ วเ้ ปน็ ของกสุ นิ ารา

ในคร้งั น้ัน โทณพราหมณ์ ผู้มคี วามรูส้ งู จงึ ขอเขา้ แทรกแซง ห้ามปรามการรบราฆา่ ฟนั ด้วยวาทะ ขอ
ประนปี ระนอม กลา่ วถึงพระธรรมของพระพุทธองคผ์ ู้โปรดประทานแกท่ ุกคน ทเี่ ลื่อมใสในพระองคจ์ งได้
รว่ มกนั มีใจเป็นบริษัทแห่งพระองค์ จงแบง่ ปันไปตามท่มี ีเท่า ๆ กัน ถือวา่ พระองค์ไดท้ รงอนุญาตและ
ประทานให้เถดิ ทุก ๆ นครพร้อมใจกนั เหน็ ดีดว้ ย

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ิฉบับสมบรู ณ์ 129

สมดุ ภาพพระพทุ ธประวตั ฉิ บับสมบรู ณ์ 130

พระพทุ ธเจ้าประสู ติ1

พระพุทธเจ้าประสตู ิ เมื่อวนั เพญ็ เดือนวสิ าขะ (เดือน ๖) ณ สวนลมุ พนิ ีวนั ระหวา่ งเมอื งกบิลพัสด์ุ กับ
เมอื งเทวทหนคร

พระกมุ าร ทันทีท่เี สด็จออกจากพระครรภ์ ก็เสดจ็ ดาเนินไปได้ ๗ กา้ ว ทรงยกพระหตั ถข์ วาข้นึ ช้พี ระ
ดรรชนีบนทอ้ งฟา้ บา่ ยพระพกั ตรไ์ ปทางทิศอดุ ร เปลง่ “อาสภิวาจา” วา่

อคโฺ คหมสมฺ ิ โลกสฺส เชฎฺโฐ เสฎโฺ ฐหมสฺมิ
อยมนตฺ ิมา ชาติ นตถฺ ทิ านิ ปนุ พฺภโว
เราเป็นผู้เลิศของโลก เปน็ ใหญท่ ่สี ุดและประเสรฐิ สุด
นเี้ ป็นชาตสิ ุดท้ายของเรา ไม่มีการเกดิ ใหม่อกี ต่อไป

1 ศาสตราจารยพ์ เิ ศษ เสฐียรพงษ์ วรรณปก : พระพทุ ธจริยวัตร ๖๐ ปาง (ปางประสูติ)