การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมาย

สำ�นักงานตำ�รวจแห่งชาติ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมาย ว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. ๒๕๓๗ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วย การค้น การจับ การควบคุม พ.ศ. ๒๕๖๕ ๔,๐๐๐ เล่่ม ศููนย์์บริิหารงานสอบสวน สำนัำ ักงานตำำรวจแห่่งชาติิ โรงพิิมพ์์ตำำรวจ ISBN พิมพ์ครั้งที่ ๑ จำ�นวน จัดทำ�โดย พิมพ์ที่

การค้้น การจัับ และการควบคุุมตััวผู้้ต้้องหาหรืือผู้้กระทำำความผิิด ตามภารกิิจและอำำนาจหน้้าที่่�ของตำำรวจ เป็็นการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดยอาศััยอำำนาจ ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา รวมถึึงกฎหมายอื่่�นๆ ที่่�เกี่ ่� ยวข้้อง ซึ่่�งการปฏิิบัติัดัิังกล่่าว จะส่่งผลกระทบต่่อสิทธิิ เสรีีภาพ และชื่่�อเสีียงของผู้้ที่่�เกี่ย ่� วข้้อง โดยตรง ดัังนั้้�น ในการเข้้าปฏิิบัติัิการจึึงจำำ เป็็นจะต้้องยึึดหลัักกฎหมาย และปฏิิบัติัติาม ยุทธวิุิธีตำำ ีรวจอย่่างเคร่่งครััด เพื่่�อมิิให้มีี้การกระทำำ ใดที่่�อาจเป็็นการฝ่่าฝืืนหรืือละเมิิด ต่่อกฎหมายที่่�เกี่ ่� ยวข้้องและทำำ ให้้เกิิดความปลอดภััยทั้้�งต่่อตััวเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจ ผู้้ปฏิิบััติิงานและผู้้เกี่ย ่� วข้้อง ลดความสููญเสีียที่่�อาจเกิิดขึ้้�น สำนัำ ักงานตำำรวจแห่่งชาติิ เล็็งเห็็นถึึงความสำคัำ ัญของการปฏิิบัติัติามยุทธวิุิธีี ตำำรวจในการค้้น การจัับ และการควบคุุม จึึงได้จั้ัดทำำ หนัังสืือเล่่มนี้้� เพื่่�อรวบรวมยุทธวิุิธีี ตำำรวจและแนวทางปฏิิบัติัที่ิ่�เป็็นมาตรฐานสากล สอดคล้้องกัับหลัักกฎหมายที่่�เกี่ย ่� วข้้อง เพื่่�อให้้ข้้าราชการตำำรวจผู้้ปฏิิบััติิงานสามารถนำำ ไปปรัับใช้้ในการปฏิิบััติิหน้้าที่ ่� ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพและเกิิดความปลอดภััยสููงสุุด ขอขอบคุุณ พลตำำรวจเอก สุุทิิน ทรััพย์์พ่่วง รองผู้้บััญชาการตำำรวจ แห่่งชาติิ และคณะทำำงาน รวมถึึงผู้้ที่่�เกี่ย ่� วข้้องทุุกท่่าน ซึ่�งไ่ด้ร่้่วมกัันจััดทำำ หนัังสืือเล่่มนี้้� จนสำำเร็็จลุุล่่วงเป็็นไปตามวัตถุั ปรุะสงค์ที่์กำ ่� ำ หนดไว้้ และหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า หนัังสืือเล่่มนี้้� จะก่่อให้้เกิิดประโยชน์์แก่่หน่่วยงานและเจ้้าหน้้าที่่�ตำำรวจผู้้ปฏิิบัติัิงาน อัันจะนำำมาซึ่่�ง ความสงบสุุขและความสงบเรีียบร้้อยของสัังคม ประเทศชาติิและประชาชนโดยรวมต่่อไป (สุุวััฒน์์ แจ้้งยอดสุุข) ผู้้บััญชาการตำำ�รวจแห่่งชาติิ พลตำำ�รวจเอก ๑ มีีนาคม ๒๕๖๕ คำำปรารภ

หนัังสืือ “การนำำยุุทธวิิธีีตำำรวจมาใช้้ให้้สอดคล้้องกัับหลัักกฎหมาย ว่่าด้้วยการค้้น การจัับ การควบคุุม” เล่่มนี้้� ผู้้เขีียนได้้รวบรวมหลัักการและ แนวทางการใช้้อำำ นาจในการบัังคัับใช้้กฎหมาย ตามแนวคำำพิิพากษาศาลฎีีกา ที่่�ได้้วิินิิจฉััยไว้้ ทั้้�งนี้้�เพื่่�อเป็็นเครื่่�องเตืือนใจให้้ตำำรวจกระทำำการเช่่นว่่านั้้�นให้้อยู่่ ภายใต้้กรอบของกฎหมายเกี่ ่� ยวกัับการนำำยุุทธวิิธีีตำำรวจมาใช้้อย่่างไร จึึงจะสอดคล้้องกัับหลัักกฎหมายว่่าด้้วยการค้้น การจัับ การควบคุุม หนัังสืือนี้้�มีีสารประโยชน์์อัันควรค่่าแก่่การศึึกษายิ่่�ง อนึ่่�ง หาก นัักกฎหมายและประชาชนได้้อ่่านหนัังสืือเล่่มนี้้�จะได้้ความรู้้ และความเข้้าใจ เกี่ ่� ยวกัับการปฏิิบััติิหน้้าที่่�ของตำำรวจมากยิ่่�งขึ้้�นเกี่ ่� ยวกัับการใช้้ยุุทธวิิธีีตำำรวจ ในการค้้น การจัับ การควบคุุม ข้้าพเจ้้าหวัังว่่า ความรู้้ความเข้้าใจที่ ่� ถููกต้้องจะช่่วยเสริิมสร้้าง ความเชื่่�อมั่่�นให้กั้ับตำำรวจในการปฏิิบัติัิหน้้าที่่�และเกิิดความปลอดภัยกัับตำำรวจ และคุ้้มครองประชาชน คำำปรารภ (สุุทิิน ทรััพย์พ่์ ่วง) รองผู้้บััญชาการตำำ�รวจแห่่งชาติิ ๑ มีีนาคม ๒๕๖๕ พลตำำ�รวจเอก

หนัังสืือเล่่มนี้้� จััดทำำขึ้้�นโดยมิิได้มีีวั้ตถุั ปรุะสงค์์หลัักในการอธิิบาย หลัักกฎหมายว่่าด้้วยการค้้น การจัับ การควบคุุม และยุุทธวิิธีีตำำรวจ แต่่อย่่างใด แต่่ข้้าพเจ้้าจััดทำำ หนัังสืือเล่่มนี้้�ขึ้้�นมาเนื่่�องจากเล็็งเห็็นว่่า ปััจจุุบัันยัังขาดเอกสารวิิชาการที่่�เกี่ ่� ยวกัับความรู้้ความเข้้าใจในการ ปฏิิบััติิหน้้าที่่�ของตำำรวจว่่าด้้วยเหตุุใดการค้้น การจัับ การควบคุุมจึึงต้้อง นำำยุุทธวิิธีีตำำรวจมาใช้้ ข้้าพเจ้้าจึึงได้้รวบรวมหลัักกฎหมาย ข้้อเท็็จจริิง และแนวคำำพิิพากษาศาลฎีีกาที่่�ได้้วิินิิจฉััยไว้้ โดยได้้ศึึกษาและวิิเคราะห์์ แนวคำำพิิพากษาศาลฎีีกาดัังกล่่าวนำำมาเทีียบเคีียงกัับยุุทธวิิธีีตำำรวจ ส่่วนภาพยุทธวิุิธีตำำ ีรวจต่่าง ๆ ที่นำ ่� ำมาประกอบคำำอธิิบายในหนัังสืือเล่่มนี้้นั้้� �น เป็็นเพีียงอิิริิยาบถภาพนิ่่�งบางส่่วนของยุุทธวิิธีีตำำรวจเท่่านั้้�น ข้้าพเจ้้าขอขอบคุุณเว็็บไซต์์ Smartdeka ที่่�ให้้เชื่่�อมต่่อ QR Code ของตััวอย่่างฎีีกาต่่าง ๆ ภายในเล่่ม ขอขอบคุุณคณะกรรมการ กาชาดระหว่่างประเทศ (ICRC) ที่่�ให้้คำำปรึึกษาในเรื่่�องมาตรฐานสากล ที่่�เกี่ ่� ยวข้้องกัับงานบัังคัับใช้้กฎหมาย ในการนี้้�ขอขอบคุุณคณะทำำ งาน ทุุกท่่านที่ช่ ่� ่วยแนะนำำ ให้ข้้้อเสนอแนะ วาดภาพประกอบ ตรวจพิสูิูจน์อั์ ักษร หนัังสืือเล่่มนี้้�กระทั่่�งเสร็็จสมบูรณ์ู์ ท้้ายนี้้� ข้้าพเจ้้าหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า หนัังสืือเล่่มนี้้�จะให้้ความรู้้ ความเข้้าใจเกี่ย ่� วกัับการนำยุำทธวิุิธีตำำ ีรวจมาใช้้ให้้สอดคล้้องกัับหลัักกฎหมาย ว่่าด้้วยการค้้น การจัับ การควบคุุมที่่�เกี่ย ่� วข้้องกัับการปฏิิบัติัิหน้้าที่่� ซึ่่�งหาก ปฏิิบััติิให้้ถููกต้้องแล้้ว เจ้้าพนัักงานตำำรวจย่่อมได้้รัับความคุ้้มครอง และ ก่่อให้้เกิิดความปลอดภัยทั้้�งเจ้้าพนัักงานตำำรวจและประชาชน คำำนำำ (ชนะชััย ลิ้้มประเสริิฐ) ผู้้เขีียน ๑ มีีนาคม ๒๕๖๕ พลตำำ�รวจตรีี

บทสรุป แนวทางการใช้้ อำำ นาจให้้เป็็นไป ตามกฎหมาย เพื่่�อให้้ปลอดภััยจากอัันตรายใน การปฏิิบัติัิหน้้าที่่�และให้้สอดคล้้อง กัับหลัักกฎหมายและกระทำำ การ อย่่างเหมาะสม คว ามหม า ย ความหมายและความสำ�คัญของยุทธวิธีตำ�รวจ การนำ�ยุทธวิธีตำ�รวจมาใช้ และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง พฤติการณ์แห่ง การกระทำ�ความผิด การค้น การจับ การควบคุม สถานภาพของ บุคคล ความจำ�เป็น ตามกฎหมาย ปัจจัยที่เกี่ยวข้องคว ามสำ�คัญ ก ารนำ�ยุทธวิธีม าใช้ ยุทธวิธีตำรวจ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้ การค้น การจับ การควบคุม สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วย ๑ ๒

การค้น บุคคล และสถานที่ สามารถค้้นตััวผู้้ถููกจัับและสััมภาระ ที่ิิ�ติิดตััวมาได้้ ฎีีกาที่่� ๘๗๒๒/๒๕๕๕ ฎีีกาที่่� ๘๘๓/๒๕๒๐ ฎีีกาที่่� ๖๘๙๔/๒๕๔๙ ฎีีกาที่่� ๑๑๕๒/๒๕๒๑ ฎีีกาที่่� ๑๒๙๘๓/๒๕๕๘ ฎีีกาที่่� ๓๗๕๑/๒๕๕๑ ฎีีกาที่่� ๑๐๘๒/๒๕๐๗ ฎีีกาที่่� ๒๐๒๔/๒๔๙๘ ฎีีกาที่่� ๑๓๖๒/๒๕๐๘ ฎีีกาที่่� ๙๙๔๙/๒๕๕๓ ฎีีกาที่่� ๖๙/๒๕๓๕ ฎีีกาที่่� ๑๗๓๒/๒๕๑๖ ฎีีกาที่่� ๔๙๕๘/๒๕๕๖ ฎีีกาที่่� ๖๕๕๗/๒๕๔๗ ต้้องมีีหมายค้้น/มีีเสีียงร้้องให้้ช่่วย/ ปรากฏความผิิดซึ่่�งหน้้า ค้้นได้้เมื่่�อมีีเหตุุอัันควรสงสััยว่่ามีี สิ่่�งของในความครอบครองเพื่่�อ จะใช้้กระทำำความผิิด/ได้้มาโดย กระทำำความผิิด/มีีไว้้เป็็นความผิิด สถานที่ ่� ที่ ่�ประชาชนทั่่�วไป ไม่่มีีความชอบธรรมที่่�จะ เข้้าไปได้้ สถานที่ ่� ที่ ่�ประชาชนมีีความชอบธรรมที่่�จะเข้้าไปได้้ ไม่่คำำนึึง ว่่าจะเข้้าโดยเสรีี หรืือเสีียค่่าเข้้าไปในสถานที่ ่� ดัังกล่่าว ที่สาธารณสถาน สาธารณสถาน รโหฐาน ที่รโหฐาน บุคคลที่ถูกจับ บุคคลที่ถูกค้นได้ อำ�นาจการค้น สถานที่ถูกค้นได้ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ๓

การค้น บุคคล และสถานที่ (ต่อ) ฎีีกาที่่� ๖๘๙๔/๒๕๔๙ ฎีีกาที่่� ๑๑๖๔/๒๕๔๖ ฎีีกาที่่� ๑๘๗/๒๕๐๗ ฎีีกาที่่� ๗๐๖/๒๕๑๖ ฎีีกาที่่� ๖๗๕/๒๔๘๓ ฎีีกาที่่� ๔๔๖๑/๒๕๔๐ ฎีีกาที่่� ๓๗๕๑/๒๕๕๑ ฎีีกาที่่� ๖๔๐๓/๒๕๔๕ ฎีีกาที่่� ๔๙๕๐/๒๕๔๐ ฎีีกาที่่� ๔๗๙๑/๒๕๒๘ ค้้นอย่่างละมุุนละม่่อม สถานที่ ่� มิิดชิิดพอ สมควรแก่่ท้้องที่่� อย่่าให้้อัับอาย การค้้นตััวผู้ห้ ญิิงต้้องให้้ผู้ห้ ญิิงค้้น ค้้นได้้ต้้องมีีเหตุุอัันควรสงสััยเท่่านั้้�น ต้้องมีีหมายค้้นหรืือคำำสั่่�งศาล ค้้นได้้ตอนกลางวััน แต่่ถ้้า ไม่่เสร็็จก็็ค้้นต่่อตอนกลางคืืนได้้ หรืือเป็็นเหตุุฉุุกเฉิิน หรืือจำำ เป็็นอย่่างยิ่่�ง ยกเว้้นกรณีีป.วิิ.อ. มาตรา ๙๖ ค้นบุคคล ค้นที่สาธารณสถาน ค้นที่รโหฐาน ค้นอาคารสถานที่ การค้น ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ๔ ๕ การค้นต้องคำ นึงถึงศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และสิทธิเสรีภาพของประชาชน การค้นต้องอยู่ในขอบเขตที่ ไม่ก่อความเดือดร้อนรำคาญแก่ประชาชน อยู่บนพื้นฐานของความจำ เป็น และ ความชอบธรรม กรณีผู้ถูกค้นมีอากัปกิริยาไม่ให้ ความร่วมมือหรือคุกคาม จะใช้ตำรวจ ๒ นาย ในการค้น การค้นบุคคลที่ยังมิได้กระทำ�ความผิด ยุทธวิธีตำ�รวจการค้นบุคคล

การค้น บุคคล และสถานที่ (ต่อ) ตำรวจควรใช้ดุลพินิจว่าจะค้นก่อนจับหรือจับก่อนค้น พิจารณาองค์ประกอบ ดังนี้ การค้นควรแต่งเครื่องแบบ/แสดงบัตรประจำตัวก่อนค้น หรือหากมิอาจ ทำ ได้ทันที เมื่อค้นเสร็จให้แสดงบัตรเพื่อยืนยันการเป็นเจ้าหน้าที่ ต้องแจ้งเหตุแห่งการค้น วัตถุประสงค์ วิธีค้น เว้นแต่เหตุสุดวิสัย เมื่อค้น เสร็จต้องทำ บันทึกการค้น และบัญชีสิ่งของกรณียึดสิ่งของ การค้นควรมีการบันทึกภาพและเสียง เว้นเหตุสุดวิสัย ให้บันทึกไว้ใน บันทึกการตรวจค้น ควรค้นในที่เปิดเผย มีพยานรู้เห็น เว้นเหตุสุดวิสัย ให้บันทึกไว้ในบันทึก การตรวจค้น การค้นบุคคลที่ถูกจับเพราะกระทำ�ความผิดซึ่งหน้า/มีหมายจับ แบบที่ ๑ การค้นโดยให้บุคคลที่ถูกค้นอยู่ในท่ายืน แบบที่ ๒ การค้นโดยให้บุคคลที่ถูกค้นอยู่ในท่าคุกเข่า มือประสานที่ศีรษะ แบบที่ ๓ การค้นโดยให้บุคคลอยู่ในท่านอนคว่ำ�หน้า

การค้น บุคคล และสถานที่ (ต่อ) เตรียมข้อมูลของสถานที่ ประเมินสถานการณ์และการแสดงออกของเจ้าของสถานที่ พิจารณาถึงอำ นาจตามกฎหมายเกี่ยวกับการค้นในที่รโหฐาน เลือกใช้วิธีการค้นให้สอดคล้องกับหลักกฎหมาย ควรซักซ้อม ประเมินผลก่อนการค้นจริง ควรค้นสถานที่ด้วยความรวดเร็ว ตำรวจต้องรักษาระยะห่างกับภัยคุกคามและหาที่กำ บัง เพื่อรักษาเวลาใน การสังเกตการณ์และเวลาในการรอกำลังเสริม หากเจ้าของสถานที่ไม่ปรากฏลักษณะดุร้าย/มีอิทธิพล ให้แสดงหมายค้น เว้น แต่กรณีที่ค้นได้โดยไม่ต้องมีหมายค้น ตำรวจต้องแสดงนามและตำแหน่ง หรือหากมีเหตุสุดวิสัยไม่สามารถแจ้งได้ เมื่อค้นแล้วเสร็จให้แสดงนามและ ตำแหน่งภายหลัง ความปลอดภัยในการค้นอาคาร การตัดสินใจในเหตุวิกฤต ข้อสำ�คัญ การเข้าประตู แบบปกติ การพิจารณาจัดวาง กำ�ลังคุ้มกัน/ปิดล้อม แบบระวังด้านขวา การวางแผนคุ้มกัน แบบสถานที่คับแคบ รูปแบบการระวังป้องกันในการเข้าค้นสถานที่ สัญญาณสื่อสารของ ผู้ตรวจค้น แบบระวังด้านหลัง การค้นสถานที่เพื่อจับผู้กระทำ�ความผิดมาแล้วหรือมีหมายจับ การค้นสถานที่ต้องสงสัยว่ามีสิ่งของผิดกฎหมาย ๖ ยุทธวิธีตำ�รวจการค้นอาคาร สถานที่ และทางสาธารณะ

การจับ ฎีีกาที่่� ๑๑๒๔/๒๔๘๐ ฎีีกาที่่� ๗๖๖/๒๔๘๖ ฎีีกาที่่� ๒๓๘/๒๔๘๑ ฎีีกาที่่� ๑๕๐๑-๑๕๐๒/๒๔๘๒ ฎีีกาที่่� ๑๙๖/๒๔๙๐ ฎีีกาที่่� ๗๓๘/๒๔๙๑ ฎีีกาที่่� ๗๗๕/๒๕๐๒ ถ้้าผู้้ถููกจัับขััดขวาง หลบ หนีี ตำำรวจมีีอำำ นาจใช้้วิิธีี หรืือป้้องกัันเท่่าที่่�เหมาะสม แก่่พฤติิการณ์์ การใช้้กำำลัังจัับให้้ใช้้ ตอนที่ ่� จัับและจำำ เป็็น เท่่านั้้�น เมื่่�อจัับเสร็็จแล้้ว ใช้้กำำลัังต่่อไม่่ได้้ ใช้้เมื่่�อจำำ เป็็นอย่่างยิ่่�ง กรณีี บัังคัับใช้้กฎหมาย เพื่่�อป้้องกัันการเสีียชีีวิิต/บาดเจ็็บ เหมาะสม/ได้้สััดส่่วน เพื่่�อจัับ/ป้้องกัันการหลบหนีีของผู้้ก่่อเหตุรุ้้าย ที่ ่� นำำ ไปสู่่ภััยร้้ายแรงต่่อชีีวิิตในเวลา อัันใกล้้นั้้�น ใช้้เมื่่�อคัับขัันสุุดขีีด เป็็นดุุลพิินิิจของผู้้จัับว่่า อย่่างไรจึึงเรีียกว่่าจำำ เป็็น หากมีีท่่วงทีีจะอาละวาด ต้้องใส่่กุุญแจมืือ เหตุจับได้โดยไม่ต้องมีหมาย แจ้งแก่ผู้ที่ถูกจับว่าเขาต้องถูกจับ แจ้ง ข้อกล่าวหา แสดงหมายจับ (หากมี) และต้องแจ้งสิทธิ ผู้ต้องหาหรือจำ�เลยที่ถูกศาล ออกหมายจับหรือมีคำ�สั่งจับ เชิญตัวไปยัง สถานีตำ�รวจ ต้องจับโดยละม่อม ถ้าผู้ถูกจับไม่ได้ต่อสู้ห้ามทำ�ร้าย ถ้าผู้ถูกจับไม่ยอมไปด้วย ถ้าจำ�เป็นให้จับตัวไปได้ หลักเกณฑ์การใช้ปืน เหตุแห่งการใช้ปืน บุคคลที่จะถูกจับ วิธีการจับ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑. ๑. ๒. ๒. ๓. ผู้ถูกจับไม่ยอม ไปสถานีตำ�รวจ หรือที่ทำ�การของ พนักงานสอบสวน การใช้กำ�ลังกับผู้ถูกจับกรณีไม่ยอมไปสถานีตำ�รวจ ยุทธวิธีตำ�รวจในการใช้กำ�ลังเข้าจับกุม

การจับ (ต่อ) แสดงตััวว่่าเป็็นตำำรวจ สั่่�งเตืือนชััดเจน ให้้เวลาปฏิิบัติัติามคำสั่่ ำ �งเตืือน (ถ้้าทำำ ได้้โดยไม่่เกิิดอัันตราย) ยิิงได้้ถ้้าผลของการกระทำำ ไม่่เกิิดผลเสีียหายต่่อผู้้อื่่�น ถ้้าทำำตามขั้้�นตอนแล้้วเกิิดความล่่าช้้า อาจมีีผู้้ได้้รัับอัันตรายถึึงชีีวิิต ไม่่จำำต้้องทำำตามขั้้�นตอนได้้ ถ้้ายิิงแล้้วเป็็นเหตุุให้้มีีผู้้ได้้รัับบาดเจ็็บหรืือตายต้้องรัับผิิดชอบ ภายหลัังใช้้อาวุุธปืืน ให้้รีีบช่่วยเหลืือทางการแพทย์์ แจ้้งญาติิผู้้ที่่�ได้้ รัับบาดเจ็็บ การใช้้ปืืนในการจัับให้้ใช้้ดุุลพิินิิจ ดัังนี้้� ผู้้ถููกจัับแสดงกิิริิยา อาการจะต่่อสู้้ เลืือกอาวุธุให้้สมควร กัับการต่่อสู้้ เช่่น กรณีีผู้้ถููกจัับมีี จำำนวนมากแต่่ตำำรวจ ตััวคนเดีียว หลักปฏิบัติเมื่อใช้อาวุธปืน การใช้อาวุธปืนยิงยางรถยนต์เพื่อหยุดรถยนต์ ๑๒ ๑๓ ๑. ๑. ๒. ๒. ๓. ๔. อาการกิริยา อาวุธและความร้าย แรงของอาวุธ กำ�ลังและความ จำ�เป็น ฎีีกาที่่� ๔๐๖/๒๕๒๓ ฎีีกาที่่� ๖๙๙/๒๕๐๒ ฎีีกาที่่� ๑๓๓๗/๒๕๑๗ ฎ ฎ ฎ การใช้อาวุธปืนกับการจับและความเหมาะสมกับการใช้อาวุธปืน

การจับ (ต่อ) ๑๕ ๑๔ ยุุทธวิิธีีที่่ต้้องคำำ�นึึงถึึงการใช้้อาวุุธปืืนในการปฏิิบััติิหน้าที่่ ้ ตััวอย่่างคู่่มืือปฏิิบััติิงานของตำำรวจนิิวยอร์์ก ควรพิิจารณาตามความเหมาะสมแห่่งพฤติิการณ์์ เป็็นกรณีีไป การเรีียกรถยนต์์ ให้้หยุุด การจอดแบบแนวบัังครึ่่�งคััน การจอดแบบแนวบัังเต็็มคััน การจอดแบบเฉีียง การสกััดกั้้�น แบบตั้้�งฉาก การสกััดกั้้�น แบบวิ่่�งตามกััน การขับรถยนต์ไล่ติดตาม และเรียกให้หยุด หลักการยืนเผชิญเหตุ และคุ้มกัน ตำ�แหน่งการยืนรปตัววี (V) ู การขับรถยนต์ ไล่ติดตาม ยุทธวิธีตำ�รวจกับการใช้ยานพาหนะในการหยุดรถยนต์ ยุทธวิธีตำ�รวจกับการใช้อาวุธปืนในการปฏิบัติหน้าที่ การตั้งจุดสกัด หลักเกณฑ์พิจารณาในการใช้อาวุธปืน

การควบคุมโดยการใช้เครื่องพันธนาการ ควบคุุมผู้้ถููกจัับเพื่่อมิิให้้หลบหนีี ห้้ามใช้้วิิธีีการควบคุุมผู้้ถููกจัับเกิินกว่่ากรณีีจำำ�เป็็น ๑๖ ๑๗ ฎีีกาที่่� ๕๙๐/๒๔๘๕ ฎีีกาที่่� ๘๘๙/๒๔๘๑ ฎีีกาที่่� ๒๓๕๗/๒๕๒๒ ฎีีกาที่่� ๗๔๔/๒๕๐๑ ฎีีกาที่่� ๗๕๓๐/๒๔๘๒ ฎีีกาที่่� ๘๑๙๘/๒๕๕๐ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ ฎ การควบคุุมโดยใช้้เครื่่องพัันธนาการย่่อมกระทบ หลัักสิิทธิิมนุุษยชน พึึงกระทำำ�เมื่่อจำำ�เป็็น การใช้้เครื่่องพัันธนาการในการควบคุุมผู้้ถููกจัับ การควบคุุมผู้้ถููกจัับ การกระทำ�ความผิด สถานที่ เวลา กิริยาความประพฤติ ความผิิดมหัันตโทษอาจ มีีความพยายามหลบหนีี มากกว่่าเหตุุเล็็กน้้อย ก่่อนใช้้เครื่่องพัันธนาการ ผู้้จัับต้้องพิิจารณาว่า่ ควรแก่่พฤติิการณ์์และความจำำ�เป็็นหรืือไม่่ ทางเปลี่ย ่� วมีีโอกาส หลบหนีี ทำำอัันตราย ได้ง่้่าย เวลาค่ำ ำ� /พัักค้้างคืืน ซึ่่�งไม่่มีีที่่� ควบคุุม ต้้องอาญามาแล้้ว/เคยหลบ หนีีการควบคุุม/มีีกิิริิยาที่่�ทำำ ให้้สงสััยว่่าคิิดร้้ายต่่อผู้้จัับ

การควบคุมโดยการใช้เครื่องพันธนาการ (ต่อ) หากจะใส่่กุุญแจมืือ ให้พิ้ ิจารณาองค์์ประกอบ ดัังนี้้ ๑๙ ข้อกล่าวหา ฐานความผิด (๑) (๒) (๓) พฤติการณ์ขัดขวาง/หลบหนี การใส่กุุ่ญแจมืือตามคู่่มืือยุุทธวิธีิตำีำ�รวจ ยุุทธวิธีิตำีำ�รวจในการใช้้เครื่่องพัันธนาการ ท่ายืนแบบหันหลังมือ ชนกัน ท่านั่ง ท่านอน ๑๘ ถ้้าไม่่ได้้กระทำำผิิดอุุกฉกรรจ์์มหัันตโทษ ไม่่ได้ขั้ัดขืืนหลบหนีี ไม่่ควรใส่่กุุญแจมืือ หากจำำ เป็็นต้้องจัับกุุมเด็็ก/เยาวชนต้้องกระทำำ โดยละมุุนละม่่อมและไม่่เป็็นการประจาน บุุคคลที่่ผู้้จัับควรใช้ดุุ้ลพินิิจในการใช้้เครื่่องพัันธนาการ ข้าราชการ พระ ทหาร ชาวต่างชาติ หญิง คนชรา เด็ก คนพิการ คนป่วย พ่อค้าคหบดี

ข้้อ ๑ ความหมายและความสำคัำ ัญของยุทธวิุิธีตำำ ีรวจ ๒ ข้้อ ๒ การนำยุำทธวิุิธีตำำ ีรวจมาใช้้ และปััจจัยที่ั ่�เกี่ย ่� วข้้อง ๓ ข้้อ ๓ อำำนาจการค้้น ๖ ข้้อ ๔ การค้้น ๑๗ ข้้อ ๕ ยุุทธวิิธีีตำำรวจการค้้นบุุคคล ๒๕ ข้้อ ๖ ยุุทธวิิธีีตำำรวจการค้้นอาคาร สถานที่่� และทางสาธารณะ ๓๑ สารบัญ ยุทธวิธีตำรวจ การค้น บุคคล และสถานที่ ข้้อ ๗ บุุคคลที่่�จะถููกจัับ ๔๐ ข้้อ ๘ วิิธีีการจัับ ๔๑ ข้้อ ๙ ผู้้ถููกจัับไม่่ยอมไปสถานีีตำำรวจ หรืือที่่�ทำำการของพนัักงาน สอบสวน ๔๒ ข้้อ ๑๐ การใช้้กำำลัังกัับผู้้ถููกจัับกรณีีไม่่ยอมไปสถานีีตำำรวจ ๔๓ ข้้อ ๑๑ ยุุทธวิิธีีตำำรวจในการใช้้กำำลัังเข้้าจัับกุุม ๔๙ ข้้อ ๑๒ การใช้้อาวุุธปืืนกัับการจัับและความเหมาะสมกัับการ ใช้้อาวุุธปืืน ๕๓ ข้้อ ๑๓ การใช้้อาวุุธปืืนยิิงยางรถยนต์์เพื่่�อหยุุดรถยนต์์ ๖๒ ข้้อ ๑๔ ยุุทธวิิธีีตำำรวจกัับการใช้้อาวุุธปืืนในการปฏิิบััติิหน้้าที่ ่� ๖๕ ข้้อ ๑๕ ยุุทธวิิธีีตำำรวจกัับการใช้้ยานพาหนะในการหยุุดรถยนต์์๖๗ การจับ

ข้้อ ๑๖ การควบคุุมผู้้ถููกจัับ ๗๒ ข้้อ ๑๗ การใช้้เครื่่�องพัันธนาการในการควบคุุมผู้้ถููกจัับ ๗๕ ข้้อ ๑๘ บุุคคลที่่�ผู้้จัับควรใช้้ดุุลพิินิิจในการใช้้เครื่่�องพัันธนาการ ๘๑ ข้้อ ๑๙ ยุุทธวิิธีตำำ ีรวจในการใช้้เครื่่�องพัันธนาการ ๘๓ การควบคุมโดยการใช้เครื่องพันธนาการ บทส่งท้าย บรรณานุกรมและภาคผนวก บรรณานุกรม ๙๐ อักษรย่อ ๙๒ ภาคผนวก ๑ ๙๓ ภาคผนวก ๒ ๙๗ ภาคผนวก ๓ ๑๐๕ ภาคผนวก ๔ ๑๐๘ บทส่งท้าย ๘๕ ประวัติผู้เขียน ๘๗ คณะทำงาน ๘๙

๑ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม ข้้อ ๑ - ข้้อ ๒ ความยุติธรรม คือ เจตจำนงอันแน่วแน่ ตลอดกาล ที่จะมอบให้แก่ประชาชน “ ” ยุทธวิธีตำรวจ

ยุทธวิธีตำรวจ คือ การกำหนดแนวทางการใช้ อำนาจของตำรวจในการดำเนินการให้เป็นไปตามกฎหมาย การดำเนินการของตำรวจตามยุทธวิธีนั้นจะต้อง ประกอบด้วยศาสตร์และศิลป์ ซงหมาึ่ยความว่าต้องมีความรู้ ทงด้านกฎหมา ั้ยระเบียบที่เกี่ยวข้อง รวมทงกาั้รทำให้รอดพ้น อันตรายจากการปฏิบัติหน้าที่ เพื่่�อให้้ตำำรวจผู้้ปฏิิบัติัิงานและประชาชน ปลอดภัยั และรอดพ้้นจากอัันตรายทั้้�งปวงจากการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดย การปฏิิบััติิหน้้าที่ ่�นั้้�นต้้องให้้สอดคล้้องกัับหลัักกฎหมาย และ กระทำำการอย่่างเหมาะสม คว ามหม า ยคว ามสำ�คัญ ว่าด้วยยุทธวิธีตำรวจ ๒ ความหมายและความสำคัญ ของยุทธวิธีตำรวจ ข้้อ ๑

ยุุทธวิิธีีตำำรวจนำำ มาใช้้ในเรื่่�องดัังต่่อไปนี้้� การค้้น การจัับ การควบคุุม ๑ ๒ การรัักษาความปลอดภััยให้กั้ับ บุุคคลสำำ�คััญและสถานที่่ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ใช้้กัับบุุคคลที่ ่�มีีเหตุุอัันควร สงสััยตามสมควร ว่่าจะมีี สิ่่�งของในความครอบครอง เพื่่�อจะใช้้ในการกระทำำความผิิด หรืือซึ่่�งได้้มาโดยการกระทำำ ความผิิดหรืือซึ่่�งมีีไว้้เป็็นความผิิด (ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๓) ใช้้กัับผู้้กระทำำผิิด ซึ่่�งจะต้้องถููกจัับ/ ผู้้ต้้องหา/จำำเลย ใช้้กัับผู้้ถููกจัับ/ จำำเลย การค้้น การจัับ การควบคุุม การนำำยุุทธวิธีิตำี ำรวจมาใช้้ในเรื่่องดัังต่่อไปนี้้� ข้้อ ๒ ๓ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

ปััจจััยที่่เกี่่ยวข้้องกัับการนำำ�ยุุทธวิธีิตำีำ�รวจมาใช้้ การนำำยุุทธวิิธีีตำำรวจมาใช้้ต้้องคำำนึึงถึึงปััจจััยหลััก ดัังนี้้� พฤติิการณ์์แห่่งการ กระทำำความผิิด สถานภาพของ บุุคคลที่่จะต้้อง ถููกค้้น ถููกจัับ และ ถููกควบคุุม ความจำำเป็็นตาม กฎหมายที่่ให้อำ้ ำนาจไว้้ ว่าด้วยยุทธวิธีตำรวจ ๔

การค้น บุคคลและ สถานที่ ๕ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม ข้้อ ๓ - ข้้อ ๖ การใช้้หลัักกฎหมายไม่ถูู่กต้้อง ตำำรวจย่่อมไม่่ได้้รัับ การคุ้้มครองตามกฎหมาย “ ”

โดยบุคคลนัุ้้�นมีีสิ่่�งของในความครอบครองเพื่่�อจะใช้้ในการกระทำำความผิิดหรืือซึ่่�งได้้ มาโดยการกระทำำความผิิด หรืือซึ่่�งมีีไว้้เป็็นความผิิด (ป.วิิ.อ.มาตรา ๙๓) อัยัการโจทก์์ฟ้้องว่่า เมื่่�อวัันที่่� ๒๒ กุุมภาพัันธ์์ ๒๕๕๐ เวลากลางคืืนก่่อนเที่ย ่� ง จำำเลย กระทำำความผิิดต่่อกฎหมายหลายกรรมต่่างกััน กล่่าวคืือ ๑.๑ ตามวัันเวลาดัังกล่่าวขณะที่่�ดาบตำำรวจ ส. สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. เจ้้าพนัักงานตำำรวจ สภ.อ. เมืืองอ่่างทอง ซึ่่�งเป็็นเจ้้าพนัักงานตำำรวจมีีหน้้าที่ตร ่� วจค้้น ปราบปราม และจัับกุุมผู้้กระทำำผิิด ได้้เข้้าตรวจค้้นจำำเลยโดยมีีเหตุุอัันควรสงสััยว่่ามีีสิ่่�งของผิิดกฎหมาย ไว้้ในครอบครองอัันเป็็นการกระทำำตามหน้้าที่่� จำำเลยได้้พููดจาดููหมิ่่�นเจ้้าพนัักงานตำำรวจว่่า “คุุณไม่มีีสิ่ทธิิทำำการตรวจค้้น คุุณไม่่ใช่่นายตำำรวจ คุุณเป็็นแค่่ตำำรวจชั้้�นประทวน” และขณะที่ ่� สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. คืืนกระเป๋๋าสตางค์์ของจำำเลยที่ ่� ตรวจค้้นแล้้วให้้จำำเลย จำำเลยพููดดููหมิ่่�นเจ้้าพนัักงานตำำรวจทั้้�งสองว่่า “ตำำรวจทำำท่่ามีีพิิรุุธเหมืือนจะยััดสิ่่�งของ ผิิดกฎหมายให้้ผม” ต่่อมาขณะดาบตำำรวจ ส. นำำรถยนต์์สายตรวจมารัับจำำเลย จำำเลยพููด ดููหมิ่่�นดาบตำำรวจ ส. กัับพวกว่่า “พวกมึึงเป็็นตำำรวจรัังแกประชาชนจะยััดสิ่่�งของผิิดกฎหมายให้กูู้ กููจะไม่่ให้มึ้ึงอยู่่อ่่างทอง” ดาบตำำรวจ ส. กัับพวกจึึงแจ้้งข้้อหาแก่่จำำเลยว่่าดููหมิ่่�นเจ้้าพนัักงาน ซึ่่�งกระทำำการตามหน้้าที่ ่� บุคคลที่สามารถค้นได้ บุคคลที่มีเหตุอันควรสงสัยในที่สาธารณสถาน ฎีกาที่ ๘๗๒๒/๒๕๕๕ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๖ อำนาจการค้น ข้้อ ๓ ๑

๑.๒ ขณะที่่�ดาบตำำรวจ ส. กัับพวก เข้้าทำำการตรวจค้้นและ จัับกุุมจำำเลยอัันเป็็นการปฏิิบัติัิการตามหน้้าที่่� จำำเลยต่่อสู้้ขััดขวางโดย ใช้กำ้ลัำ ังประทุุษร้้ายด้้วยการผลัักหน้้าอก ดาบตำำรวจ ส. กัับสิิบตำำรวจโท ก. ในขณะเดีียวกัันจำำเลยใช้้กำำลัังต่่อสู้้ขััดขวางขณะตำำรวจจะนำำตััว ขึ้้�นรถยนต์์สายตรวจโดยใช้้เท้้าถีีบกระบะท้้ายรถเพื่่�อขััดขวางไม่่ยอม ขึ้้�นรถและเพื่่�อมิิให้ถูู้กจัับกุุม ๑.๓ ต่่อมาจำำเลยไม่่ยอมบอกชื่่�อ ชื่่�อสกุุลและที่่�อยู่่แก่่ ดาบตำำรวจ ส. สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. เมื่่�อเจ้้าพนัักงาน ตำำรวจดัังกล่่าวถามชื่่�อจำำเลยเพื่่�อแจ้้งข้้อหาและทำำ การบัันทึึก การจัับกุุมอัันเป็็นการถามชื่่�อเพื่่�อปฏิิบััติิตามกฎหมาย ๑.๔ อัยัการโจทก์์ขอให้ล้งโทษจำำเลยตาม ป.อ. มาตรา ๙๑, ๑๓๖, ๑๓๘ วรรคสอง, ๓๖๗ ๑.๖จำำเลยยื่่�นอุทธรณ์ุ์ ปรากฏว่่าศาลอุทธรณ์ุพิ์ ิพากษากลัับ ให้้ยกฟ้้องโจทก์์ ๑.๕จำำเลยให้้การปฏิิเสธ หลัังจากสืืบพยานโจทก์์และจำำเลย เสร็็จแล้้ว ศาลชั้้�นต้้นพิิพากษาลงโทษจำำเลยฐานดููหมิ่่�นเจ้้าพนัักงาน ซึ่่�งกระทำำการตามหน้้าที่ต ่� าม ป.อ. มาตรา ๑๓๖ ให้้จำำคุุก ๒ เดืือน และปรัับ ๒,๐๐๐ บาท ฐานต่่อสู้้ขััดขวางเจ้้าพนัักงานโดยใช้้กำำลััง ประทุุษร้้ายตาม ป.อ. มาตรา ๑๓๘ วรรคสอง จำำคุุก ๒ เดืือน และ ปรัับ ๓,๐๐๐ บาท ฐานไม่ย่อมบอกชื่่�อหรืือที่่�อยู่่แก่่เจ้้าพนัักงานซึ่่�งถาม เพื่่�อปฏิิบััติิการตามกฎหมาย ปรัับ ๑๐๐ บาท โทษจำำคุุกให้้รอไว้้ ๗ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

๑.๗ อััยการโจทก์์ยื่่�นฎีีกา ประเด็็นขึ้้�นสู่่การพิิจารณาของศาลฎีีกามีี ดัังต่่อไปนี้้� การที่ ่� สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. ค้้นตััวจำำเลย เป็็นการกระทำำ โดยชอบด้้วยกฎหมายหรืือไม่่ ศาลฎีีกาพิิจารณาแล้้วเห็็น ว่่า สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. ค้้นตััวจำำเลยในที่่�สาธารณสถาน ซึ่่�งตาม ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๓ บััญญัติัว่ิ่า “ห้า้มมิิให้ทำ้ ำ�การค้้นตััวบุุคคลใด ในที่่สาธารณสถาน เว้้นแต่่พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจเป็็นผู้้ค้้น ในเมื่่อมีีเหตุอัุันควรสงสััยว่า่บุุคคลนั้้นมีสิ่่ ีงของในความครอบครองเพื่่อ จะใช้้ในการกระทำำ�ความผิิดหรืือซึ่่งได้้มาโดยการกระทำำ�ความผิิด หรืือ ซึ่่งมีีไว้้เป็็นความผิิด” แสดงว่่า พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจจะ ทำำการค้้นบุคคลุใดในที่่�สาธารณสถานไม่่ได้้ เว้้นแต่่จะเข้้าข้้อยกเว้้นของ ข้้อกฎหมายดัังกล่่าว คดีีนี้้� ได้้ความจากคำำเบิิกความของสิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. ว่่า บริิเวณหลัังซอยโรงถ่่านมีีเหตุุอาชญากรรม ประเภทความผิิดเกี่ ่� ยวกัับยาเสพติิด พ.ร.บ. อาวุุธปืืนฯ และความผิิด เกี่ ่� ยวกัับทรััพย์์เป็็นประจำำวัันเกิิดเหตุุเข้้าไปตรวจหลัังซอยโรงถ่่านแล้้ว ไม่่พบความผิิดปกติิ จึึงได้ขั้ับรถจัักรยานยนต์์ออกจากซอยดัังกล่่าวทาง ด้้านท้้ายซอย เมื่่�อมาถึึงถนนซึ่่�งมีีสนามเด็็กเล่่นและห้้องน้ำ ำ� เก่่าตั้้�งอยู่่ พบจำำเลยนั่่�งโทรศััพท์์อยู่่ริิมถนนจึึงเข้้าทำำการตรวจค้้น ซึ่่�งบริิเวณที่่�เกิิด เหตุุการณ์์ตรวจค้้นอยู่่บนถนนสุุทธาวาส ไม่่ได้้อยู่่หลัังซอยโรงถ่่านตาม ที่ ่� สิิบตำำรวจโท ก. และสิิบตำำรวจตรีี พ. อ้้างว่่ามีีอาชญากรรมเกิิดขึ้้�น ประจำำแต่่อย่่างใด และทางพิิจารณาก็็ไม่่ปรากฏว่่าจำำเลยมีีท่่าทางพิรุิุธ นอกจากนั่่�งโทรศััพท์์อยู่่ริิมถนนสุุทธาวาสเท่่านั้้�น ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๘ “ ”

ศาลฎีีกาพิิจารณาต่่อไปว่่า เมื่่อข้้อเท็็จจริิงได้้ ความว่า่บริิเวณที่่เกิิดเหตุุอยู่่บนถนนสุุทธาวาส ไม่่ใช่่หลััง ซอยโรงถ่่าน และจำำ�เลยไม่่มีีท่่าทางเป็็นพิรุิุธ คงเพีียงแต่่ นั่่งโทรศััพท์์อยู่่เท่่านั้้น การที่่สิิบตำำ�รวจโท ก. และ สิิบตำำ�รวจตรีี พ. อ้้างว่่า เกิิดความสงสััยในตััวจำำ�เลยจึึง ขอตรวจค้้นโดยไม่่มีีเหตุุผลสนัับสนุุนว่่าเพราะเหตุุใดจึึง เกิิดความสงสััยในตััวจำำ�เลย จึึงเป็็นข้้อสงสััยที่่อยู่่บนพื้้น ฐานของความรู้้สึึกเพีียงอย่่างเดีียว ถืือไม่่ได้้ว่่ามีีเหตุุอััน ควรสงสััยตามกฎหมายดัังกล่่าวที่่จะทำำ�การตรวจค้้นได้้ การตรวจค้้นตััวจำำ�เลยจึึงไม่่ชอบด้้วยกฎหมาย จำำ�เลย ซึ่่งถููกกระทำำ�โดยไม่่ชอบด้้วยกฎหมายจึึงมีีสิิทธิิโต้้แย้้ง และตอบโต้้เพื่่อป้้องกัันสิิทธิิของตนตลอดจนเพิิกเฉยไม่่ ปฏิิบััติิตามคำำ�สั่่งใดๆ อัันสืืบเนื่่องจากการปฏิิบััติิหน้้าที่่ ไม่่ชอบดัังกล่า่ วได้้ การกระทำำ�ของจำำ�เลยจึึงไม่่เป็็นความ ผิิดตามที่่โจทก์์ฟ้้อง ๙ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม “ ”

วัยรุ่่ ัน ๕-๖ คน กำำลัังเดิินอยู่่ใน ทางสาธารณะ คนหนึ่่�งเป็็นผู้้ต้้องหาของ ตำำรวจโดยมีีผู้แ้จ้้งกัับตำำรวจว่่าบุคคลุเหล่่า นั้้�นจะไปกระทำำความผิิด จึึงมีีเหตุุอัันควร สงสััยว่่า มีีสิ่่�งของในความครอบครอง เพื่่�อจะใช้้ในการกระทำำความผิิด ตำำรวจมีี อำำ นาจค้้นได้้ตาม ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๓ ตำำรวจติิดตามคนร้้ายผู้้กระทำำ ความผิิดฐานปล้้นทรััพย์์ซึ่่�งหลบหนีีมาใน ท้้องที่่�ได้้พบคน ๒ คน ยืืนพููดซุุบซิิบกััน หลัังสถานีีรถไฟเป็็นพิิรุุธ จึึงเดิินเข้้าไปหา แล้้วขอค้้นกระเป๋๋าซิิบที่่�หนีีบอยู่่ และได้้พบ อาวุธปืุืนไม่มีีท่ะเบีียน การค้้นดัังกล่่าวชอบ ด้้วยกฎหมายแล้้ว เพราะถืือว่่ามีีเหตุุอััน ควรสงสัยว่ั ่าบุคคลทัุ้้�งสองจะมีีสิ่่�งผิิดกฎหมาย ติิดตััวอยู่่ แม้้ความจริิงแล้้วบุุคคลทั้้�งสอง อาจไม่่ใช่่ผู้้ที่่�เกี่ย ่� วข้้องกัับการกระทำำความผิิด ฐานปล้้นทรััพย์์นั้้�นเลยก็็ตาม ฎีกาที่ควรค่าแก่การศึกษายิ่ง ฎีกาที่ ๑๑๕๒/๒๕๒๑ ฎีกาที่ ๑๐๘๒/๒๕๐๗ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๑๐

จากคำำเบิิกความของผู้เ้สีียหายปรากฏแต่่เพีียงว่่าผู้เ้สีียหาย ยืืนอยู่่กัับกะเทยคนหนึ่่�งในบริิเวณหน้้าอาคารที่่�ทำำการไปรษณีีย์์ สาขาศรีีราชาในเวลาวิิกาลเท่่านั้้�น ไม่่ปรากฏข้้อเท็็จจริิงว่่ามีีเหตุุ อัันควรสงสััย ว่่าจำำเลยมีีสิ่่�งของในความครอบครองเพื่่�อจะใช้้ ในการกระทำำความผิิดหรืือซึ่่�งได้้มาโดยการกระทำำความผิิด หรืือ มีีไว้้เป็็นความผิิดอัันจะเป็็นเหตุุให้้เข้้าตรวจค้้นตััวจำำเลยได้ต้าม ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๓ การที่่�ผู้เ้สีียหายเข้้าตรวจค้้นตััวจำำเลย จึึงเป็็นการมิิชอบ เมื่่�อจำำเลยหลบหนีี ผู้เ้สีียหายเข้้ายึึดรถจัักรยานยนต์ขั์ ับไปจอดหน้้า ป. คอนโดมิิเนีียม โดยอ้้างว่่าจะนำำ ไปฝากพนัักงานรัักษาความ ปลอดภััยก็็ตาม ก็็ไม่่ปรากฏว่่ายึึดเพื่่�อเหตุุใด อัันเป็็นเหตุุให้้ยึึดได้้ ตามกฎหมาย การยึึดไว้้เช่่นนี้้�จึึงเป็็นการไม่่ชอบเช่่นกััน จำำเลยซึ่่�ง เป็็นผู้้ครอบครองรถจัักรยานยนต์์ ย่่อมมีีสิิทธิิติิดตามเอาคืืนได้้ ทัันทีี การที่ ่� จำำเลยหวนกลัับมาและเห็็นผู้้เสีียหายนั่่�งคร่่อมอยู่่ที่่� รถ จัักรยานยนต์์ของจำำเลยอยู่่แล้้วใช้้ไม้้ของกลางที่่�หามาได้้ในบริิเวณที่ ่� เกิิดเหตุตีีุผู้เ้สีียหายในขณะนั้้�น เพื่่�อจะเอารถคืืนในขณะที่่�ผู้เ้สีียหาย มีีอาวุธปืุืน การที่จำ ่� ำเลยใช้้ไม้ตีี้ผู้เ้สีียหายจึึงเป็็นการป้้องกัันทรััพย์์สิิน โดยมีีเหตุุอัันควร ฎีกาที่ ๙๙๔๙/๒๕๕๓ ๑๑ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

โดยบุุคคลนั้้�นมีีสิ่่�งของที่ ่� ต้้องการพบซุุกซ่่อนในร่่างกาย (ป.วิิ.อ. มาตรา ๑๐๐ วรรคสอง) เมื่่�อมีีการจัับกุุมผู้้กระทำำความผิิด ตำำรวจย่่อมมีีอำำ นาจค้้น ตััวผู้้ถููกจัับ และยึึดสิ่่�งของที่่�พบซุุกซ่่อน ซึ่�งอาจใ ่ช้้เป็็นหลัักฐานได้้ การจะค้้นตััวบุคคลุในที่ร ่� โหฐานได้ต้้ ้องมีีการเข้้าไปใน ที่ ่� รโหฐานโดยชอบหรืือโดยถููกต้้องตามกฎหมายเสีียก่่อน เช่่น มีีหมายค้้นในที่ ่� รโหฐานนั้้�น หรืือมีีเสีียงร้้องให้้ช่่วยหรืือปรากฏ ความผิิดซึ่่�งหน้้า (ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๒) การค้้นตััวผู้้ถููกจัับ หากผู้้ถููกจัับมีีสััมภาระติิดตััว มาด้้วย เช่่น กระเป๋๋าเดิินทาง กระเป๋๋าสะพาย ก็็สามารถตรวจ ค้้นหรืือยึึดสิ่่�งของได้้ โดยไม่่ต้้องใช้้หมายค้้น หมายเหตุ หมายเหตุ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๑๒ บุคคลที่มีเหตุอันควรสงสัยในที่รโหฐาน บุคคลที่ถูกจับ ๒ ๓

หมายความถึึง สถานที่่�ใด ๆ ซึ่่�งประชาชนมีีความชอบธรรมที่่�จะเข้้าไปได้้ (ป.อ. มาตรา ๑ (๓)) โดยไม่่คำำนึึงว่่าจะเข้้าไปโดยเสรีี หรืือเสีียค่่าโดยสาร หรืือค่่าเข้้าไปในสถานที่ ่� ดัังกล่่าว ก็็ เป็็นที่่�สาธารณสถาน สถานที่่�ใดจะเป็็นสาธารณสถาน หรืือไม่่ ไม่่ต้้องคำำนึึงว่่าสถานที่ ่�นั้้�นจะ เป็็นสถานที่ ่� ผิิดกฎหมายหรืือไม่่ เพีียงแต่่ พิิจารณาว่่าสถานที่ ่�นั้้�นประชาชนมีี ความชอบธรรมที่่�จะเข้้าไปได้้ สถานที่ ่�นั้้�น ก็็เป็็นสาธารณสถานหาใช่่เป็็นที่ ่� รโหฐาน ห้้องโถงซึ่่�งใช้้เป็็นที่ ่� รัับแขกใน สถานการค้้าประเวณีีเป็็นสาธารณสถาน ไม่่ใช่่ที่ ่� รโหฐาน ห้้องตรวจคนไข้้ แม้้ประชาชนที่ ่� ไปใช้้บริิการในห้้องตรวจคนไข้้ที่่�เกิิดเหตุุ จะต้้องได้รั้ับอนุุญาตและผ่่านการคััดกรอง จากพยาบาลหน้้าห้้องตรวจก่่อน แต่ก็่ ็เป็็น เพีียงระเบีียบขั้้�นตอนและวิิธีีปฏิิบััติิในการ ใช้้บริิการของโรงพยาบาลเท่่านั้้�น ห้้อง ตรวจคนไข้้ดัังกล่่าวเป็็นสาธารณสถาน ที่ ่�ประชาชนมีีความชอบธรรมจะเข้้าไปได้้ มิิใช่่เป็็นที่ ่� รโหฐานแต่่อย่่างใด ฎีกาที่ ๘๘๓/๒๕๒๐ ฎีกาที่ ๑๒๙๘๓/๒๕๕๘ ๑๓ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม สถานที่ที่สามารถค้นได้ ๑ สาธารณสถาน

สถานที่่�บนขบวนรถไฟโดยสาร แม้้จะเสีียค่่าโดยสาร ไม่่ใช่่ที่ ่� รโหฐาน แต่่เป็็นที่่�สาธารณ สถาน ร้้านขายก๋๋วยเตี๋๋�ยวขณะเปิิด บริิการถืือเป็็นสาธารณสถาน ภายในบ้้านส่่วนที่่�ใช้้สำำหรัับ ให้บุ้คคลทัุ่่�วไปเข้้าไปสั่่�งซื้้�อและ รัับประทานอาหารถืือเป็็น สาธารณสถาน ร้้านค้้าที่่�เปิิดให้้บริิการเป็็น สาธารณสถาน ร้้านจำำหน่่ายอุุปกรณ์์เครื่่�อง เล่่นเกมต่่างๆ และแผ่่นเกม ในขณะที่่�เปิิดบริิการถืือเป็็น ที่่�สาธารณสถาน ร้้านขายกาแฟขณะเปิิด บริิการเป็็นที่่�สาธารณสถาน ฎีกาที่ ๒๐๒๔/๒๔๙๘ ฎีกาที่ ๓๗๕๑/๒๕๕๑ ฎีกาที่ ๖๙/๒๕๓๕ ฎีกาที่ ๑๓๖๒/๒๕๐๘ ฎีกาที่ ๖๘๙๔/๒๕๔๙ ฎีกาที่ ๑๗๓๒/๒๕๑๖ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๑๔

อาคารที่ ่� พัักสายตรวจสร้้างจากเงิินบริิจาคของประชาชน และสร้้างบนที่ ่� ดิินขององค์์การบริิหารส่่วนตำำ บล เพื่่�อใช้้เป็็นสถาน ที่ ่� พัักของเจ้้าพนัักงานตำำรวจสายตรวจและอำำนวยความสะดวกแก่่ ประชาชนที่่�มาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ แม้้โจทก์์จะร่่วมบริิจาคเงิินในการ ก่่อสร้้างด้้วย แต่วั่ตถุั ปรุะสงค์์การก่่อสร้้างที่่�ใช้้เป็็นที่พั ่� ักสายตรวจและ ให้ปร้ะชาชนมาแจ้้งความร้้องทุุกข์์ได้ย่้่อมแสดงว่่าประชาชนประสงค์์ ให้้ใช้้เป็็นสถานที่ ่� ราชการที่ ่�ประชาชนทั่่�วไปสามารถเข้้ามาติิดต่่อกัับ เจ้้าพนัักงานตำำรวจได้้ ทั้้�งอาคารดัังกล่่าวได้้ขอบ้้านเลขที่่�โดยระบุุ ว่่า เป็็นที่่�ทำำการสถานีีตำำรวจชุุมชน และการไฟฟ้้าส่่วนภููมิิภาคได้้ เรีียกเก็็บเงิินค่่ากระแสไฟฟ้้าจากหััวหน้้าสถานีีตำำรวจชุุมชน บ่่งชี้้�ได้้ ว่่าประชาชนร่่วมกัันก่่อสร้้างอาคารที่ ่� พัักสายตรวจได้้มอบอาคารให้้ เป็็นสถานที่ ่� ราชการตำำรวจโดยปริิยาย เมื่่�อประชาชนสามารถเข้้ามาติิดต่่อใช้้อาคารในการติิดต่่อ กัับเจ้้าพนัักงานตำำรวจได้้ จึึงไม่่ใช่ที่่ร ่� โหฐานอัันเป็็นที่ส่ ่� ่วนตััวของโจทก์์ ที่่�จะมีีอำำนาจจััดการห้้ามได้้ ส่่วนห้้องนอนของโจทก์ที่์ กั้้่� �นเป็็นสััดส่่วน เป็็นส่่วนหนึ่่�งของอาคารที่ ่� พัักสายตรวจ และผู้้ใต้้บัังคัับบััญชาของ โจทก์์ใช้้เป็็นที่่�เปลี่่� ยนเสื้้�อผ้้า แสดงว่่านอกจากโจทก์์จะใช้้เป็็นที่ ่� พััก อาศัยัแล้้วเจ้้าพนัักงานตำำรวจสายตรวจอื่่�นก็็สามารถใช้ปร้ ะโยชน์์ได้้ แม้้ โจทก์์จะเก็็บของส่่วนตััวไว้้และใส่กุุ่ญแจก็็ไม่่ใช่ห้่ ้องพัักส่่วนตััวที่่�โจทก์์ จะมีีสิทธิิหวงกัันไว้้ผู้เ้ดีียวได้้ แต่่เป็็นห้้องพัักอัันเป็็นสถานที่ร ่� าชการที่ ่� เจ้้าพนัักงานตำำรวจอื่่�นก็็เข้้าพัักอาศัยัได้้เช่่นเดีียวกััน ห้้องพัักที่่�เกิิดเหตุุ จึึงไม่่ใช่่ที่ ่� รโหฐาน ฎีกาที่ ๔๙๕๘/๒๕๕๖ ๑๕ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

ฎีกาที่ ๔๙๕๘/๒๕๕๖ ฎีกาที่ ๖๕๕๗/๒๕๕๗ การที่จำ ่� ำเลยเข้้าไปในห้้องพััก เพื่่�อ ค้้นหาอาวุุธปืืนตามที่่�ผู้้ใช้้กระทำำความผิิด แจ้้งว่่านำำ มาไว้้ในอาคารที่ ่� พัักสายตรวจจึึง มีีเหตุุอัันควรสงสััยตามสมควรว่่ามีีสิ่่�งของ ที่่�ได้้ใช้้หรืือมีีไว้้เป็็นความผิิดซ่่อนไว้้ในห้้อง พัักของโจทก์์ จำำเลยย่่อมมีีอำำ นาจค้้นห้้อง พัักของโจทก์์โดยไม่ต้่ ้องมีีหมายค้้น การกระทำำ ของจำำเลยเป็็นการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดยชอบ ด้้วยกฎหมาย จึึงไม่่เป็็นความผิิดตาม ป.อ. มาตรา ๑๕๗ หมายความถึึง ที่ ่� ต่่างๆ ซึ่่�งมิิใช่่ สาธารณสถานดั่่�งบััญญััติิไว้้ในกฎหมาย ลัักษณะอาญา (ป.วิิ.อ. มาตรา ๒ (๑๓)) กล่่าวคืือ เป็็นสถานที่ ่� ที่ ่�ประชาชนทั่่�วไปไม่่มีี ความชอบธรรมที่่�จะเข้้าไปได้้ โดยผู้้เป็็น เจ้้าของที่ ่� รโหฐานนั้้�น หวงกัันไว้้ไม่่ให้้ บุคคลทัุ่่�วไปเข้้าออกได้้โดยง่่าย (คำำพิิพากษา ฎีีกาที่่� ๖๕๕๗/๒๕๔๗) ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๑๖ ๒ ที่รโหฐาน

การค้้นตััวบุุคคลที่่มีีเหตุุ อัันควรสงสััยและผู้้ถููกจัับ การค้้นตััวบุุคคล แม้้ว่่าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือ ตำำรวจจะมีีอำำนาจตามกฎหมายที่่�จะค้้นได้ก็้ต็าม แต่่การปฏิิบัติัิ จะต้้องปฏิิบััติิด้้วยความละมุุนละม่่อม และสถานที่่�ค้้นให้้หา สถานที่มิ ่� ิดชิิดพอสมควรแก่่สภาพแห่่งท้้องที่่� เพื่่�อป้้องกัันอย่่าให้้ ผู้้ที่ถู ่� ูกตรวจค้้นได้รั้ับความอัับอาย (ป. ระเบีียบการตำำรวจเกี่ย ่� ว กัับคดีีลัักษณะ ๔ การค้้น บทที่่� ๑ อำำ นาจในการค้้น ข้้อ ๗๐) อย่่างไรก็็ตามการค้้นตััวบุุคคลจะต้้องกระทำำ โดย สุุภาพ ถ้้าค้้นตััวผู้้หญิิงต้้องให้้ผู้้หญิิงเป็็นผู้้ค้้น ทั้้งนี้้ โดยไม่่ จำำ�เป็็นต้้องเป็็นตำำ�รวจหญิิงก็็ได้ (้ ป.วิิ.อ. มาตรา ๘๕ วรรค ๒) ๑๗ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม การค้น ข้้อ ๔ “

การค้้นในที่่สาธารณสถาน การค้้นในที่่�สาธารณสถาน กฎหมายไม่่ได้้จำำกััด อำำนาจว่่าต้้องเป็็นตำำรวจมีีชั้้�นยศและตำำแหน่่งใด และมิิได้้ บััญญััติิว่่าต้้องมีีหมายค้้นหรืือคำำสั่่�งศาล หรืือจำำกััดเวลา ให้้ทำำการค้้น ดัังนั้้�นให้้พึึงเข้้าใจว่่าตำำรวจทุุกชั้้�นยศและทุุก ตำำแหน่่ง มีีอำำ นาจค้้นในที่่�สาธารณสถานได้้แต่่จะทำำ�การค้้น ได้้ต้้องมีีเหตุุอัันควรสงสััยตาม ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๓ เท่่านั้้น (คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� ๖๘๙๔/๒๕๔๙) แม้้กฎหมายจะเปิิดโอกาสในการค้้นที่่�สาธารณสถาน กว้้างขวางเช่่นนี้้� ในฐานะที่่�เจ้้าพนัักงานตำำรวจจะทำำการตรวจ ค้้นจึึงจำำ เป็็นที่่�จะต้้องอยู่่ในขอบเขตที่่�ไม่่ก่่อความเดืือดร้้อน รำำคาญแก่ปร่ ะชาชน โดยลัักษณะและวิิธีกาีรที่่�จะปฏิิบัติัิในการ ตรวจค้้นนี้้�ให้้เจ้้าพนัักงานตำำรวจพยายามปฏิิบััติิในกรณีีที่่�มีี ความจำำ เป็็นที่่�จะต้้องทำำการตรวจค้้นหาตััวบุคคลุหรืือสิ่่�งของที่ ่� จะประกอบคดีี (ป.ระเบีียบการตำำรวจเกี่ ่� ยวกัับคดีีลัักษณะ ๔ การค้้น บทที่่� ๓ การค้้น ในที่่�สาธารณสถาน ข้้อ ๘๕) ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๑๘ ” ฎีกาที่ ๖๘๙๔/๒๕๔๙

การค้้นในที่ ่� รโหฐาน ให้้กระทำำ ได้้ระหว่่างพระอาทิิตย์์ขึ้้�นและ พระอาทิิตย์์ตกซึ่่�งเป็็นเวลากลางวััน โดยจะต้้องมีีหมายค้้นหรืือคำำสั่่�งของ ศาล เว้้นแต่่เข้้าข้้อยกเว้้นไม่่ต้้องมีีหมายค้้นหรืือคำำสั่่�งของศาล (ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๖) หากการค้้นในเวลากลางวัันไม่่เสร็็จสิ้้�นก็็สามารถค้้นต่่อไป ในเวลากลางคืืนได้้ หรืือเป็็นกรณีีฉุุกเฉิินอย่่างยิ่่�งสามารถค้้นในเวลากลางคืืนได้้ โดยเฉพาะในกรณีีจำำ เป็็นอย่่างยิ่่�งที่่�จะต้้องเข้้าจััดการในเวลาปััจจุบัุันทัันด่่วน หรืือชุุลมุุนวุ่่นวาย ถ้้ารอไว้้ช้้าไปจะไม่่เหมาะสมแก่่พฤติิการณ์์ จำำต้้อง จััดการในทัันทีีมิิฉะนั้้�นเหตุุการณ์์อาจจะเปลี่่� ยนแปลงเป็็นผลร้้ายหรืือ เสีียผลในทางคดีี เช่่น ก่่อให้้เกิิดผลไม่่ได้ตั้ัวผู้ก้ระทำำผิิด หรืือของกลางหลัักฐาน ของคดีีหรืือเหตุุนั้้�นอาจก่่อให้้เกิิดเป็็นความผิิดอื่่�นๆ ต่่อไปได้้ ทั้้�งนี้้� ย่่อมอาศััยพฤติิการณ์์และข้้อเท็็จจริิงเป็็นเรื่่�องๆ ไป การค้้นนั้้�นแม้้จะเข้้ากรณีีฉุุกเฉิินที่่�กฎหมายอนุุญาตไว้้ก็็ควรจะ ยกเว้้นเสีียบ้้าง หากเป็็นกรณีีในเรื่่�องที่่�ไม่่ร้้ายแรง เช่่น ไล่่ติิดตามผู้ก้ระทำำ ความผิิดซึ่่�งหน้้า ผู้้กระทำำความผิิดนั้้�นหลบหนีีเข้้าไปในที่ ่� รโหฐานในเวลา ค่ำ ำ� คืืน แต่่ความผิิดนั้้�นเป็็นความผิิดเพีียงเล็็กน้้อยหรืือไม่่สำำคััญ และ ผู้้กระทำำผิิดก็็เป็็นผู้้มีีที่่�อยู่่เป็็นหลัักแหล่่ง น่่าเชื่่�อว่่าจะไม่่หลบหนีี หรืือ เจ้้าบ้้านผู้้มีีหลัักฐานรัับรองว่่าจะส่่งตััวให้้เช่่นนี้้�ก็็ไม่่ควรจะจัับในขณะนั้้�น ทั้้�งนี้้� เพื่่�อเป็็นการป้้องกัันมิิให้้ผู้้ร้้ายแอบอ้้างตััวเป็็นเจ้้าพนัักงานตำำรวจ ทำำการตรวจค้้นบ้้านเรืือน แล้้วฉวยโอกาสทำำการโจรกรรม แต่ถ้่ ้าเป็็นการ จำำ เป็็นอย่่างยิ่่�งที่่�จะต้้องตรวจค้้นให้้ได้้แล้้ว ก็็ให้้พยายามทำำการตรวจค้้น โดยละม่่อม อย่่าจู่่โจมอย่่างวิิธีีผู้้ร้้าย และเจ้้าพนัักงานตำำรวจที่่�ล่่วงล้ำ ำ� เข้้าไปในเขตบ้้านเรืือนที่่�จะค้้นทุุกคนต้้องแต่่งเครื่่�องแบบตำำรวจให้คร้บถ้้วน เรีียบร้้อย และกระทำำการโดยเปิิดเผยยอมให้้โอกาสผู้้ครอบครองสถานที่ที่ ่� ่� จะเรีียกเพื่่�อนบ้้านใกล้้เคีียงไปรู้้เห็็นด้้วย (ป. ระเบีียบการตำำรวจเกี่ย ่� วกัับคดีี ลัักษณะ ๔ การค้้น บทที่่� ๑ อำำนาจการค้้น ข้้อ ๗๕) การค้้นในที่่รโหฐาน ๑๙ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๒๐ จำำเลยกระทำำผิิดซึ่่�งหน้้าในความผิิดลหุุโทษในเวลากลางคืืน แล้้ว หลบหนีีเข้้าบ้้านซึ่่�งตำำรวจรู้้จัักบ้้านอย่่างดีีแล้้ว ไม่ปร่ากฎว่่าจำำเลยจะหลบ หนีี ไม่่เป็็นกรณีีฉุุกเฉิินอย่่างยิ่่�งที่่�จะจัับกุุมในที่ ่� รโหฐานเวลากลางคืืนได้้ จำำเลยมีีและดื่่�มสุุราเถื่่�อนเพีียงเล็็กน้้อยวิ่่�งหลบหนีีไปบนเรืือน ไม่ปร่ากฏ ว่่าจำำเลยจะซุุกซ่่อนหรืือหลบหนีีไปไหน ไม่่เป็็นกรณีีฉุุกเฉิินอย่่างยิ่่�งที่่�จะ เข้้าจัับกุุมในบ้้านเวลากลางคืืนได้้ ฎีกาที่ ๑๘๗/๒๕๐๗ และ ฎีกาที่ ๗๐๖/๒๕๑๖ ฎีกาที่ ๖๗๕/๒๔๘๓ การค้้นในที่ ่� รโหฐานแม้้ไม่่มีีเหตุุตาม ม. ๙๒ แต่่หาก เจ้้าบ้้านยิินยอมให้้ค้้น เจ้้าพนัักงานก็็สามารถเข้้าค้้นได้้ โดยชอบ (คำำพิิพากษาฎีีกาที่่� ๑๑๖๔/๒๕๔๖)

๒๑ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม ไม่่ว่่าจะมีีหมายจัับ หรืือไม่่ก็็ตาม ห้้ามมิิให้้จัับในที่ ่� รโหฐาน เว้้น แต่่จะได้้ทำำตามบทบััญญััติิในประมวลกฎหมายนี้้�อัันว่่าด้้วยการค้้นใน ที่ ่� รโหฐาน ป.วิ.อ. มาตรา ๘๑ ห้้ามมิิให้้ค้้นในที่ ่� รโหฐานโดยไม่่มีีหมายค้้น หรืือคำำสั่่�งของศาล เว้้นแต่่พนัักงานฝ่่ายปกครอง หรืือตำำรวจเป็็นผู้้ค้้น และในกรณีีดัังต่่อไปนี้้� (๑) เมื่่�อมีีเสีียงร้้องให้้ช่่วยมาจากข้้างในที่ ่� รโหฐาน หรืือมีีเสีียง หรืือพฤติิการณ์อื่่์ �นใดอัันแสดงได้้ว่่ามีีเหตุรุ้้ายเกิิดขึ้้�นในที่ ่� รโหฐานนั้้�น (๒) เมื่่�อปรากฏความผิิดซึ่่�งหน้้ากำำลัังกระทำำลงในที่ ่� รโหฐาน (๓) เมื่่�อบุุคคลที่่�ได้้กระทำำความผิิดซึ่่�งหน้้าขณะที่ ่� ถููกไล่่จัับ หนีี เข้้าไป หรืือมีีเหตุุอัันแน่่นแฟ้้นควรสงสััยว่่าได้้เข้้าไปซุุกซ่่อนตััวอยู่่ในที่ ่� รโหฐานนั้้�น (๔) เมื่่�อมีีพยานหลัักฐานตามสมควรว่่า สิ่่�งของที่ ่�มีีไว้้เป็็นความ ผิิด หรืือได้้มาโดยการกระทำำความผิิด หรืือได้้ใช้้ หรืือมีีไว้้เพื่่�อจะใช้้ในการ กระทำำความผิิด หรืืออาจเป็็นพยานหลัักฐานพิสูิูจน์์การกระทำำความผิิด ได้้ ซ่่อน หรืืออยู่่ในนั้้�น ประกอบทั้้�งต้้องมีีเหตุอัุันควรเชื่่�อว่่าเนื่่�องจากการเนิ่่�นช้้า กว่่าจะเอาหมายค้้นมาได้้ สิ่่�งของนั้้�นจะถููกโยกย้้าย หรืือทำำลายเสีียก่่อน (๕) เมื่่�อที่ ่� รโหฐานนั้้�น ผู้้จะต้้องถููกจัับเป็็นเจ้้าบ้้าน และการจัับ นั้้�นมีีหมายจัับหรืือจัับตามมาตรา ๗๘ การใช้้อำำนาจตาม (๔) ให้้พนัักงานฝ่่ายปกครอง หรืือตำำรวจ ผู้้ค้้น ส่่งมอบสำำเนาบัันทึึกการตรวจค้้น และบััญชีีทรััพย์์ที่่�ได้้จากการ ตรวจค้้น รวมทั้้�งจััดทำำบัันทึึกแสดงเหตุุผลที่่�ทำำ ให้้สามารถเข้้าค้้นได้้เป็็น หนัังสืือ ให้้ไว้้แก่่ผู้้ครอบครองสถานที่ที่ ่� ถู ่� ูกตรวจค้้น แต่ถ้่ ้าไม่มีี่ผู้้ครอบครอง อยู่่ ณ ที่นั้้่� �น ให้ส่้่งมอบหนัังสืือดัังกล่่าวแก่บุ่คคลุเช่่นว่่านั้้�นในทัันทีีที่่�กระทำำ ได้้ และรีีบรายงานเหตุุผล และผลการตรวจค้้นเป็็นหนัังสืือต่่อผู้้บัังคัับบััญชา เหนืือขึ้้�นไป ป.วิ.อ. มาตรา ๙๒

กรณีที่่ศาลวินิิจฉััยว่่าเป็็นกรณีฉุีุกเฉิินอย่่างยิ่่ง การตรวจค้้นรถยนต์์ รถยนต์์ที่่�จอดในที่ ่� รโหฐานไม่่ต้้องมีี หมายค้้นรถ สามารถค้้นได้้เลยแต่่ ต้้องมีีหมายค้้นในที่ ่� รโหฐาน ฎีกาที่ ๔๔๖๑/๒๕๔๐ ฎีกาที่ ๓๗๕๑/๒๕๕๑ ฎีกาที่ ๔๙๕๐/๒๕๔๐ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๒๒ การค้้นในที่ ่� รโหฐานต้้องกระทำำระหว่่างพระอาทิิตย์์ขึ้้�นและตก มีีข้้อยกเว้้น ดัังนี้้� (๑) เมื่่�อลงมืือค้้นแต่่ในเวลากลางวััน ถ้้ายัังไม่่เสร็็จจะค้้นต่่อไป ในเวลากลางคืืนก็็ได้้ (๒) ในกรณีีฉุุกเฉิินอย่่างยิ่่�ง หรืือซึ่่�งมีีกฎหมายอื่่�นบััญญััติิให้้ค้้น ได้้เป็็นพิิเศษ จะทำำการค้้นในเวลากลางคืืนก็็ได้้ (๓) การค้้นเพื่่�อจัับผู้้ดุุร้้าย หรืือผู้้ร้้ายสำำคััญ จะทำำ ในเวลา กลางคืืนก็็ได้้แต่่ต้้องได้้รัับอนุุญาตพิิเศษจากศาลตามหลัักเกณฑ์์ และ วิิธีีการที่ ่� กำำ หนดในข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ป.วิ.อ. มาตรา ๙๖

๒๓ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม การค้้นในที่่�สาธารณะหรืือที่ ่� รโหฐานนั้้�น หากในกรณีีจำำ เป็็นจะ เปิิดหรืือทำำลายประตููบ้้าน ประตููเรืือน หน้้าต่่าง รั้้�ว หรืือสิ่่�งกีีดขวางอย่่าง อื่่�นๆ ทำำ นองเดีียวกััน สามารถกระทำำ ได้้เท่่าที่จำ ่� ำ เป็็นและสะดวกแก่่การค้้น เท่่านั้้�น จะทำำ ให้้เสีียหายมากเกิินกว่่าจำำ เป็็นไม่่ได้้ แต่่ก่่อนที่่�จะใช้้อำำนาจนี้้� ชอบที่่�จะชี้้�แจงผู้้ครอบครองสถานที่่�หรืือผู้แ้ ทนให้้เข้้าใจก่่อน (ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๔ วรรคสอง และ ป.ระเบีียบการตำำรวจเกี่ย ่� วกัับคดีีลัักษณะที่่� ๔ การค้้น บทที่่� ๒ วิิธีีปฏิิบััติิเกี่ ่� ยวกัับการค้้นในที่ ่� รโหฐาน ข้้อ ๘๐) ให้้พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำรวจที่่�ทำำการค้้นในที่ร ่� โหฐานสั่่�ง เจ้้าของหรืือคนอยู่่ในนั้้�นหรืือผู้้รัักษาสถานที่่�ซึ่่�งจะค้้น ให้้ยอมเข้้าไป โดยมิิหวงห้้าม อีีกทั้้�งให้้ความสะดวกตามสมควรทุุกประการในอัันที่่�จะ จััดการตามหมาย ทั้้�งนี้้�ให้้พนัักงานผู้้นั้้�นแสดงหมาย หรืือถ้้าค้้นได้้โดยไม่่ ต้้องมีีหมายก็็ให้้แสดงนามและตำำแหน่่ง ถ้้าบุุคคลดัังกล่่าวในวรรคต้้นมิิยอมให้้เข้้าไป เจ้้าพนัักงานมีี อำำ นาจใช้้กำำลัังเพื่่�อเข้้าไป ในกรณีีจำำ เป็็นจะเปิิดหรืือทำำลายประตููบ้้าน ประตูู เรืือน หน้้าต่่าง รั้้�ว หรืือสิ่่�งกีีดขวางอย่่างอื่่�นทำำ นองเดีียวกัันนั้้�นก็็ได้้ กรณีีไม่ยิ่ ินยอมให้ทำ้ ำการค้้น ป.วิ.อ. มาตรา ๙๔

ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๒๔ การจัับนายแดงที่ ่� บ้้าน ได้้กระทำำ โดยมีี หมายจัับและหมายค้้น เมื่่�อเจ้้าพนัักงานตำำรวจแสดง ตนว่่าเป็็นตำำรวจและแสดงหมายค้้น นายแดงได้ล็้็อค ประตูบู้้านแล้้วตะโกนบอกว่่า “จะไปมอบตััววัันหลััง” แสดงว่่านายแดงไม่ย่ อมให้้เจ้้าพนัักงานตำำรวจเข้้าไป ทำำการจัับในที่ ่� รโหฐาน การที่่�เจ้้าพนัักงานตำำรวจ เข้้าไปแล้้วใช้้ไม้้พัังประตููที่ ่� ล็็อคกุุญแจไว้้ แล้้วเข้้าไป จัับนายแดง จึึงเป็็นกรณีีจำำ เป็็นซึ่่�งเจ้้าพนัักงานตำำรวจ ผู้้จััดการตามหมายค้้นมีีอำำนาจกระทำำ ได้ต้าม ป.วิิ.อ. มาตรา ๙๔ วรรคสอง เมื่่�อมีีเหตุุให้้เชื่่�อได้้ว่่ามีีของที่่�ได้้มาโดยผิิด กฎหมายอยู่่ในบ้้าน หากไม่ตร่ วจค้้นของที่่�อยู่่ในบ้้าน อาจถููกขนไปเสีีย การตรวจค้้นโดยไม่่ทำำลายกุุญแจ ไม่่อาจทำำ ได้้ ทั้้�งการตรวจได้้กระทำำต่่อหน้้าพยาน ๒ คน จึึงเป็็นการตรวจค้้นที่่�ชอบ ฎีกาที่ ๖๔๐๓/๒๕๔๕ ฎีกาที่ ๔๗๙๑/๒๕๒๘

๒๕ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม ยุทธวิธีตำรวจการค้นบุคคล ข้้อ ๕ แม้้ตำำรวจจะมีีอำำ นาจค้้นตััวผู้้ต้้องสงสัยัหรืือ ผู้้ถููกจัับ และยึึดสิ่่�งของที่่�อาจใช้้เป็็นหลัักฐานได้้ก็็ตาม (ป.วิิ.อ. มาตรา ๘๕) แต่่การนำำยุทธวิุิธีมาใ ีช้้ในการค้้น นั้้�น ตำำรวจต้้องกระทำำ โดยคำำนึึงถึึงศัักดิ์์ศรีีความเป็็น มนุุษย์์และสิิทธิิเสรีีภาพของประชาชนตามที่ ่� บััญญััติิ ไว้้ในกฎหมายรััฐธรรมนููญ อีีกทั้้�งการจะใช้ยุ้ทธวิุิธีแบบี ใดควรต้้องพิิจารณาจากอากััปกิิริิยาของผู้้ต้้องสงสััย หรืือผู้้ถููกจัับและพฤติิการณ์์แวดล้้อมด้้วย

ยุทธวิธีการค้นบุคคลที่มีเหตุอันควรสงสัย โดยยังมิได้มีการกระทำความผิด ๑ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๒๖ ในกรณีีผู้้ถููกค้้นมีีอากััปกิิริิยาที่่�จะไม่่ให้้ความร่่วมมืือในการค้้นหรืือ มีีพฤติิการณ์์อย่่างอื่่�นประกอบที่่�แสดงถึึงภัยคุัุกคามจะใช้้ตำำรวจ ๒ นายในการค้้น ดัังปรากฏตามภาพ สำำหรัับยุุทธวิิธีีในการค้้นบุุคคลที่ ่�มีีเหตุุอัันควรสงสััย ตำำรวจจะทำำการ ตรวจค้้นดัังปรากฏตามภาพ แม้้กฎหมายจะเปิิดโอกาสให้้ตำำรวจมีีอำำ นาจค้้นบุุคคลที่ ่�มีีเหตุุอัันควร สงสััยตามเหตุุที่่�กฎหมายบััญญััติิไว้้ก็็ตาม แต่่การค้้นนั้้�นจะต้้องอยู่่ในขอบเขตที่ ่� ไม่่ก่่อให้้เกิิดความเดืือดร้้อนรำำคาญแก่่ประชาชน อีีกทั้้�งลัักษณะและวิิธีีการที่่�จะ ปฏิิบััติิในการค้้นนั้้�นควรอยู่่บนพื้้�นฐานของความจำำ เป็็นและความชอบธรรม

๒๗ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม ในการปฏิิบััติิหน้้าที่่� ตำำรวจควรจะไตร่่ตรองในการนำำยุุทธวิิธีีตำำรวจมาปรัับ ใช้้ในการค้้นว่่าควรใช้้ดุุลพิินิิจอย่่างไรว่่า จะค้้นก่่อนจัับหรืือจัับก่่อนค้้น ก่่อนปฏิิบััติิ หน้้าที่่�โดยพิิจารณาองค์ปร์ะกอบ ดัังต่่อไปนี้้� การค้้น ควรแต่่งเครื่่�องแบบ แต่่หากมิิได้้แต่่ง เครื่่�องแบบ จะต้้องแสดงบััตรประจำำตััวก่่อน ทำำการค้้น เว้้นแต่่กรณีีมีีเหตุุสุุดวิิสััยหรืือเหตุุ จำำ เป็็นอัันมิิอาจกระทำำ ได้้โดยทัันทีี และเมื่่�อค้้น แล้้วเสร็็จ ตำำรวจต้้องแสดงบััตรประจำำตััวให้้ ผู้้ถููกค้้นทราบเพื่่�อยืืนยัันการเป็็นเจ้้าหน้้าที่ ่� ผู้้ค้้นควรต้้องแจ้้งผู้้ถููกค้้นให้้ทราบเหตุุแห่่ง การค้้น วััตถุุประสงค์์ และวิิธีีการค้้นว่่าจะทำำ อย่่างไร เว้้นแต่่กรณีีมีีเหตุสุุดวิสัิยัหรืือเหตุจำุำ เป็็น อัันมิิอาจแจ้้งได้้โดยทัันทีี และเมื่่�อการค้้นแล้้ว เสร็็จ ผู้้ค้้นต้้องทำำบัันทึึกการค้้นและหากมีีการ ยึึดสิ่่�งของใด ให้้ทำำบััญชีีสิ่่�งของนั้้�นด้้วย การค้้นนั้้�น ต้้องมีีการบัันทึึกภาพและเสีียง ตาม คำำสั่่�งสำำนัักงานตำำรวจแห่่งชาติิที่่� ๑๗๘/๒๕๖๔ ลงวัันที่่� ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๔ เว้้นแต่่มีีเหตุุ อัันมิิอาจดำำเนิินการได้้ ให้บั้ ันทึึกเหตุุแห่่งการนั้้�น ไว้้ในบัันทึึกการตรวจค้้นด้้วย การค้้นนั้้�น หากเป็็นไปได้้ ควรค้้นในที่่�เปิิดเผย และควรมีีพยานรู้้เห็็นหรืือหากมีีบุุคคลที่ ่� เป็็นกลางอยู่่ด้้วย จะเป็็นการดีี เว้้นแต่่มิิอาจ กระทำำ ได้้ ให้้ทำำบัันทึึกเหตุุที่ ่� มิิอาจกระทำำ ได้้ไว้้ ในบัันทึึกการค้้นด้้วย ๑ ๒ ๓ ๔

ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๒๘ ในการค้้นนั้้�น ตามหลัักการเผชิิญเหตุุ ควรมีีตำำรวจ ๑ นาย เป็็นผู้้คุ้้มกััน (cover and contact) เพื่่�อความปลอดภัยั ทั้้�งตำำรวจและประชาชนซึ่่�งอยู่่บริิเวณโดยรอบ การออกคำำสั่่�ง ควรมีีผู้้นำำการปฏิิบััติิเพีียงคนเดีียวเพื่่�อ การสื่่�อสารที่ ่� ชััดเจนและเพื่่�อให้้ผู้้ถููกค้้นปฏิิบัั ติิ ตาม คำำสั่่�งได้้ทราบผู้ค้้น้ ต้้องแจ้้งให้้ผู้้ถููกค้้นได้ป้ ฏิิบัติั ต ิามคำำสั่่�ง เช่่น การให้้ ยกมืือ เป็็นต้้นลำำดัับแรกในการค้้น ผู้้ค้้นควรค้้นหาอาวุุ ธหรืือสิ่่�งที่่�จะ เป็็นอัันตรายก่่อน ๑๒๓๔ ข้อควรคำนึง

การค้้นบุุคคลซึ่่�งได้้กระทำำความผิิดซึ่่�งหน้้าหรืือมีีหมายจัับนั้้�น ตำำรวจจะใช้้ ยุทธวิุิธีกาีรค้้นที่่�แตกต่่างจากการค้้นบุคคลตุามข้้อ ๑ โดยวิิธีกาีรค้้นมีี ๓ รูปูแบบ กล่่าวคืือ ยุทธวิธีการค้นบุคคลที่ถูกจับเพราะได้กระทำ ความผิดซึ่งหน้าหรือมีหมายจับ ๒ รูปแบบที่ ๑ รูปแบบที่ ๒ รูปแบบที่ ๓ การค้นโดยให้บุคคลที่ถูกค้นอยู่ในท่ายืน การค้นโดยให้บุคคลที่ถูกค้นอยู่ในท่าคุกเข่าโดยให้มือประสานที่ศีรษะ การค้นโดยให้บุคคลอยู่ในท่านอนคว่ำ�หน้า ๒๙ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม

ข้อควรคำนึง การค้้นบุุคคลในท่่ายืืนโดยให้้ผู้้ถููกค้้นหัันหน้้าเข้้าหากำำแพงและใช้้มืือยัันกำำ แพง ตำำรวจพึึงระลึึกว่่า ผู้้ถููกค้้นสามารถต่่อสู้้และเป็็นอัันตรายต่่อตำำรวจได้้ การค้้น โดยให้้ผู้้ถููกค้้นอยู่่ในท่่านอนคว่ำ ำ� หน้้า ตำำรวจ ควรตระหนัักว่่า การใช้้เข่่ากดลงบนตััวผู้้ที่ถู่� ูกค้้นหรืือผู้้ต้้องสงสัยั อาจทำำ ให้้เกิิดอัันตรายแก่่ผู้้ถููกค้้นได้้ ทั้้�งนี้้�เนื่่�องจากตำำรวจไม่่อาจทราบว่่าผู้้ถููกค้้นหรืือผู้้ต้้อง สงสััยนั้้�นมีีโรคประจำำตััวที่่�เป็็นอัันตรายร้้ายแรงหรืือไม่่อย่่างไร ตััวอย่่าง กรณีีตำำรวจเมืืองมิินนีีแอโปลิิส (Minneapolis) เข้้าจัับกุุมนายจอร์์จ ฟลอยด์์ (George Floyd) ความผิิดฐานใช้้ ธนบััตรปลอม โดย วิิธีีการใช้้เข่่ากดบริิเวณต้้นคอ เป็็นเหตุุให้้นายจอร์์จ ฟลอยด์์เสีียชีีวิิ ต ๑๒ ว่าด้วยวิธีการค้นบุคคลและสถานที่ ๓๐

ยุทธวิธีตำรวจการค้นอาคาร สถานที่ และทางสาธารณะ ข้้อ ๖ ยุทธวิธีการค้นอาคาร สถานที่ที่มีเหตุ อันควรสงสัยว่ามีสิ่งของที่มีไว้ หรือได้ มาหรือได้ใช้ในการกระทำความผิด ๑ การค้้นอาคาร สถานที่ ่� ที่ ่�มีีเหตุุอัันควรสงสััยว่่า มีีสิ่่�งของที่ ่�มีีไว้้หรืือได้้มาหรืือได้้ใช้้ในการกระทำำความผิิด และบุุคคลผู้้ครอบครองไม่่ปรากฏลัักษณะเป็็นผู้้ดุุร้้ายหรืือ เป็็นผู้้มีีอิิทธิิพลก่่อนทำำการตรวจค้้น ตำำรวจผู้้ค้้นจะแสดง หมายค้้นต่่อผู้้ครอบครองสถานที่่� เว้้นแต่่ในกรณีีที่่�สามารถ ค้้นได้้โดยไม่จำ่ ำต้้องมีีหมายค้้นหรืือคำำสั่่�งของศาล ตำำรวจผู้ค้้น้ ต้้องแสดงนามและตำำแหน่่ง รวมทั้้�งแสดงความบริิสุุทธิ์์ให้้ กัับผู้้ครอบครองสถานที่ ่� ทราบ หากเป็็นกรณีีมีีเหตุุสุุดวิิสััย หรืือเหตุุจำำ เป็็นอย่่างอื่่�นที่่�ไม่่สามารถกระทำำ ได้้ เมื่่�อทำำการ ค้้นแล้้วเสร็็จจะต้้องดำำเนิินการแสดงนามและตำำแหน่่งผู้้ค้้น ให้้ผู้้ถููกค้้นทราบด้้วย อนึ่่�ง การค้้น หากมีีการยึึดสิ่่�งของหรืือทรััพย์์สิิน ที่ ่�มีีค่่า ควรใช้้ความระมััดระวัังในการดููแลรัักษาไม่่ให้้เกิิด ความเสีียหายและเก็็บรัักษาให้ถูู้กต้้องตามวิิธีกาีรที่่�เหมาะสม กัับทรััพย์์สิินประเภทนั้้�นด้้วย ๓๑ การนำยุทธวิธีตำรวจมาใช้ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายว่าด้วยการค้น การจับ การควบคุม