4ยุติสังคมบั่นทอนคนอ่ืน เพื่อสังคมที่นาอยู
สภาพสงั คมที่บน่ั ทอนคนดี
สภาพสังคมที่บั่นทอนคนดีเปนเร่ืองที่ทุกคนควรไดตระหนักการเรียนรูที่
จะปฏิเสธการมีสวนรวมและการไมละเลยตอสภาพดังกลาวเปนความจําเปน
รว มกนั ทั้งนี้เพ่ือเราจะมิไดถกู ลอ ลวงใหเขา ไปเปน เครื่องมือแหง การบ่ันทอน
น้ัน
การใสรา ยปา ยสี
อาวธุ แหงการทาํ ลายลา งท่ลี งทุนนอ ยท่ีสุด เกิดผลรา ยแรงที่สุด สมั ฤ
ทธิผลมาแลวทกุ ยุคสมัย คือ “การใสร ายปา ยสี” การปลอยขา วลือเลวรา ย
เพอื่ การกลนั่ แกลง ผอู นื่ สว นใหญม กั มสี าเหตจุ ากการขดั ผลประโยชนห รอื อคติ
สว นบคุ คล การสรา งขา วหรอื สรา งเหตกุ ารณแ งล บเพอ่ื ทาํ ใหผ อู นื่ เขา ใจผดิ นบั
ไดวา เปน เรื่องท่ีสรางความเสียหายตอผูท ไ่ี ดรบั ผลน้ันอยางอยุติธรรมท่สี ดุ แต
ก็ยังปรากฏวาคนสวนใหญที่ไดรับทราบขาวลือมักจะใหความเชื่อถือโดย
ปราศจากหลกั ฐานท่พี สิ ูจนไ ด คนสว นใหญท ไี่ ดช่ือวา เชอื่ ขาวลือทเี่ ปน เท็จจึง
ถือไดวาเปนเคร่ืองมือของคนเลวที่ต้ังใจจะบั่นทอนคนดีที่ปราศจากความผิด
โดยมไิ ดต้ังใจ
ความแตกแยกและบนั่ ทอนดว ยการใสร า ยปา ยสเี พอ่ื การทาํ ลายลา ง เปน
อาวธุ ท่สี งผลรนุ แรงในทุกระดับ หากเราจะปลอ ยปละละเลยสงั คมใหขา วลอื
แหง การใสร า ยปา ยสี สงั คมนน้ั ยอ มไมน า อยแู ละเราคงไมอ าจดาํ รงอยใู นสงั คม
เชนนีไ้ ดอ ยางมีศกั ด์ิศรี
37
สังคมนาอยู
การวิพากษว จิ ารณแ งลบโดยไมมมี ลู เหตุ
แมวาเราตางก็ตระหนักวาเราไมชอบการวิพากษวิจารณแงลบในทาง
ทําลายและใหราย ไมชอบการเหยียบย่ําซ้ําเติมในความผิดพลาดลมเหลว
รงั เกยี จคาํ พดู เยาะเยย ถากถางหรอื ระบายความสะใจไรค วามเหน็ อกเหน็ ใจ แต
สงิ่ เหลา นน้ั อาจเกดิ ขนึ้ ไดท ง้ั โดยเจตนาและไมเ จตนา หลายคนจงึ รว มกนั ทาํ รา ย
คนท่ตี ง้ั ใจทําดี บน่ั ทอนคนท่ีทาํ งานดวยความจริงใจเพื่อสงั คมน้ี แทนที่จะ
บงั เกดิ กาํ ลงั ใจทจ่ี ะแกค วามผดิ พลาดลม เหลวและพฒั นาสงั คมใหด ขี น้ึ ได เขา
เหลาน้ันก็อาจบาดเจ็บดวยคําวิพากษวิจารณแงลบของบางคนท่ีไมไดทําอะไร
เลย นอกเสยี จากการวพิ ากษวิจารณผ อู น่ื หากเราจะไมไดช วยทําส่ิงใดเลย
เราก็นาจะชวยกันคิดในทางสรางสรรคมากกวาเพียงแตการวิพากษวิจารณใน
ทางรา ยโดยปราศจากมูลเหตุ
คาํ วิพากษวิจารณทีม่ ิไดเ สรมิ สรา งใหผ ูใดดขี นึ้ นบั ไดวาเปน ส่ิงท่บี ันดาล
ความบั่นทอนแกจิตใจของผูท่ีถูกวิพากษวิจารณน้ัน และหากเปนคําวิพากษ
วิจารณเลวรายทปี่ ราศจากมลู เหตทุ ่ีมาท่ีไปก็ยิ่งนับไดวาเปน เครอ่ื งทําลายคนดี
เราจงึ ควรฟง อยา งยับย้งั ชงั่ ใจหรอื ไมควรรับฟง เลย
การยดึ ถอื คานยิ ม “คา ของคนอยทู ีผ่ ลของงาน”
คานิยมของคนยุคน้ีอาจสะทอ นปรากฏอยูตามทอ งถนน เชน ตามทา ย
รถบรรทกุ สิบลอ ท่ีเราพบเห็นสโลแกนที่วา “คา ของคนอยูท่ผี ลของงาน” อาจ
เปน สง่ิ ทีเ่ ราเหน็ คุณคา แตท วาเปนคา นยิ มผดิ ๆ ของสงั คมน้ี
38
4ยุติสังคมบ่ันทอนคนอื่น เพื่อสังคมท่ีนาอยู
แทจรงิ แลว “คน” มีคณุ คา อยูในตวั เอง ไมวาเขาจะทํางานหรือไม
ทํางานก็ตาม เขากย็ งั ดํารงความมคี ุณคาแหงความเปน คนอยูดี คนแก คน
พกิ าร หรอื คนปญ ญาออ น แมจ ะไมไ ดผ ลติ ผลอะไรแกส งั คมเลย เรากย็ งั ถอื วา
เขามคี ณุ คา เพราะเหตทุ เ่ี รามอิ าจวดั คณุ คา ของคนไดจ ากผลของงาน การยดึ ถอื
คา นิยมทบ่ี ดิ ๆ เบ้ียวๆ อยา งท่ปี รากฏตามทายรถสบิ ลอ เชนน้ี ทําใหชวี ติ
ของหลายคนถูกทําราย คนดอยโอกาสจํานวนมากกําลังถูกละเลย คนไร
ผลิตผลกําลังถูกรังเกียจวาเปนกาฝากแหงสังคม และเปนภาระของชาติคน
จาํ นวนมากมายในสงั คมยงั ขาดการสนบั สนนุ เพอ่ื ความเปน อยทู ดี่ ี หลายคนไม
อยากมชี วี ติ อยตู อ ไป เพราะสงั คมไมย อมรบั และการแสดงออกของผคู นรอบ
ขา งในการกระทําท่ที ําใหเห็นวา เขาหมดคณุ คาแหงความเปน คนเสยี แลว
ความคิดวา ตนเองดกี วา ผอู ื่น
พฤติกรรมอีกอยางหนึ่งท่ีบ่ันทอนผูอ่ืน และมีสวนทําใหสังคมไมนาอยู
คือ การไมรจู ักมองเหน็ สว นดีของผอู ่ืน คนจํานวนมากมักวัดความไมดีของ
ผูอ่ืนโดยเอาตนเองเปนมาตรฐาน มักเขาขางตนเองวาดีกวาผูอ่ืนและจะมอง
เหน็ ขอ ผิดพลาดของผูอ่นื ไดง า ย แทจริงแลวไมม ีผใู ดเลยในโลกนท้ี ี่เรยี กไดวา
“ดพี รอ ม” การรูจกั แยกแยะไดใ นส่งิ ท่ีดแี ละไมด ีนบั วา เปนส่งิ ท่ีประเสรฐิ แต
การคดิ สาํ คญั ผดิ วา ตนเองดกี วา ผอู น่ื นบั ไดว า เปน ความเลวรา ย เราไมอ าจสรปุ
ไดว าบคุ คลหนึ่งบุคคลใดเปนคนไมด ีเพียงเพราะเหตทุ ่ีเราเห็นขอ ผิดพลาดบาง
อยางของเขา และเราไมค วรตัดสนิ วาเราดีกวาผูอ ่นื เพราะเหตุวา เราอาจมอง
ไมเห็นความผดิ พลาดของตวั เอง
39
สังคมนาอยู
การท่เี รามโี อกาสทดี่ กี วา คนบางคนในสังคม ชาติตระกลู ดี การศกึ ษา
ดี หรือความสามารถดีนน้ั อาจทาํ ใหมคี วามทะนงและคดิ ไปวาเราดกี วา คน
อื่นได ปจ จัยเหลา นแ้ี มอาจมีสว นสง เสริมเราใหด ดู ไี ด แตก ็ไมไดห มายความ
วา เราจะดกี วาคนอนื่ ในเนื้อแทเ สมอไป
แมเ ราอาจจะเปน คนสตั ยซ อื่ มคี วามยตุ ธิ รรมเปน เลศิ กย็ งั มอิ าจถอื ไดว า
เราเปน คนสตั ยซ อ่ื ยตุ ธิ รรมอยา งสมบรู ณไ ด ไมม ใี ครสามารถกลา วไดว า ตนเอง
มีส่ิงดียอดเย่ียมเหนือกวามาตรฐานจนสามารถนําไปดูถูกความดีของผูอื่นอัน
เปน เหตใุ หคนอืน่ ตอ งถกู บ่ันทอนในการทําดียิ่งๆ ขึน้ ได
พฤตกิ รรมในการเปรยี บเทยี บความดกี นั เชน นอ้ี าจเปน สว นหนงึ่ ทบี่ นั่ ทอน
สงั คมได เราไมค วรเปรยี บเทียบกันและกันเพ่อื จะแสดงใหผอู ืน่ เห็นวา “เรา
ดกี วา ” แตเ ราควรใหก าํ ลงั ใจและสง เสรมิ กนั และกนั ใหท าํ ดขี น้ึ กวา เดมิ ความ
ตั้งใจเชนนี้จะชวยลดความไมไวว างใจ ความอาฆาตมาดราย จิตใจรษิ ยา
40
4ยุติสังคมบั่นทอนคนอ่ืน เพ่ือสังคมที่นาอยู
การวิพากษวิจารณแ บบทาํ ลายลา งและย้ําความผิดพลาดของกันและกนั ใน
ทางตรงกนั ขา มหากเราเปลยี่ นเปน ความเชอ่ื ในสง่ิ ทดี่ ี การใหอ ภยั กนั สนบั สนนุ
กันและสงเสริมหนุนกําลังใจกันและกัน เสนอทางออกท่ีดีข้ึนใหกันและกัน
สังคมนี้จะไดรบั การยกชูขึ้นใหเ ปน ความเกื้อกูล ไมแกงแยง ชงิ ดี หรือคดิ แต
จะทาํ เพอื่ ประโยชนแ ละชอ่ื เสยี งของตนเอง แตจ ะใหเ กยี รตแิ กผ ทู สี่ มควรไดร บั
เกยี รติ และไมแ ยง เกยี รตขิ องผูอนื่ มาเปน ของตน
สังคมน้ีตอ งไดรับการเยียวยา
เราตอ งเหน็ ทุกคนมีคุณคา
ครง้ั หนง่ึ ไมน านมาน้ี ผจู ดั รายการโทรทศั นเ พอ่ื ความคดิ เหน็ ทางการเมอื ง
รายการหนงึ่ ถามผมวา “ระหวา งการพายเรอื ใหโ จรนัง่ กับน่ังในเรอื ท่โี จรพาย
นัน้ อาจารยค ิดวาจะเลือกแบบไหน” …แทจริงแลวการเลือกแบบไหนคงไม
สาํ คญั เทา กบั วา เราจะสามารถพาเรอื นน้ั ไปสจู ดุ หมายทถ่ี กู ตอ งไดอ ยา งไร หาก
เราจาํ เปนตองนงั่ อยใู นเรอื ลําเดียวกนั และรบั หนา ที่เปน ผูพาย เรากต็ องใชส ติ
ปญ ญาพาเรือนั้นไปถงึ ฝง ใหจงได แมร ูวา กาํ ลังอยใู นเรอื ที่มโี จรกต็ ามที เรา
ควรเปน คนทมี่ คี ณุ คา เพอื่ เราจะมกี าํ ลงั ใจในการพายเรอื นน้ั ตอ ไปไดต ามหนา ท่ี
ของเรา และแมอาจไมอ ยใู นฐานะเปนผพู ายเรือและจาํ เปน ตอ งน่ังในเรือทโ่ี จร
พาย เรากย็ ังเห็นคุณคาของโจรและควรพยายามมีสวนทําใหโจรกลับใจเปน
พลเมืองดขี องสงั คมตอไปอยา งสดุ กําลังความคิด แทนที่จะนง่ั เฉยและปลอย
โจรใหพายเรือไปตามใจโจร เราก็ควรโนมนาวโจรใหพายเรือไปยังจุดหมาย
ปลายทางทด่ี สี ุดความสามารถ
41
สังคมนาอยู
เพราะวา สงั คมนนั้ มที ง้ั คนดแี ละคนเลวปะปนกนั ไมม ีใครดพี รอ ม
และไมมีใครเลวสมบรู ณ เราจึงพดู ไดวาทกุ คนมคี วามดแี ละความเลว
ปะปนกันในสัดสวนท่แี ตกตา ง
ตลอดชวี ติ ของคนๆ หนง่ึ คงไมม ใี ครสามารถบอกไดว า เขาไมเ คยกระทาํ
ผิดใดๆ มากอ นเลยแมแ ตค ร้ังเดียว จงึ ไมมใี ครสามารถพพิ ากษาคนอนื่ ได
เพราะทกุ คนตา งกอ็ ยูในฐานะเดยี วกนั คือเปนผูท ี่มคี วามผดิ ติดตัวทั้งสิน้ คนที่
มคี วามผดิ เชน นใี้ ครจะทาํ หนา ทพี่ พิ ากษาผอู น่ื ไดโ ดยไมเ หน็ ความผดิ ของตนเอง
ไดเ ลา เราทกุ คนตา งเคยทาํ สง่ิ ทผี่ ดิ ไมด แี ละไมน า จะทาํ มากบา งนอ ยบา งตา งๆ
กัน บางคนพดู โกหก พดู เสแสรง พูดเอาประโยชน ละเมิดกฎจราจร หรือ
คิดรายตอ ผอู น่ื สิ่งเหลานน้ี บั ไดวา เปนพน้ื ฐานดา นศีลธรรมท่ไี มพงึ มี หากเรา
จะถือวา ทกุ คนตกจากมาตรฐานเหลาน้ี เราทุกคนในสังคมนก้ี ็ยงั ไดช่อื วาเปน
“โจร” เชน กันแมจะเปน “โจรเล็ก” ก็ตาม
เราจึงตองเชื่อในสวนดีของกันและกัน ดังนั้นจังไมควรมีใครอุปมา
พฤตกิ รรมคนในเรือใหเปนโจรดวยซา้ํ หากเราคดิ วามีโจร เราก็ตอ งคิดวา โจร
มคี ณุ คา ของความเปน คนและมบี างสว นทด่ี หี ลงเหลอื อยบู า ง เราไมค วรมองโจร
เปน ศตั รู แตม องเขาใหเ ปน จอมโจรทยี่ งั คงหลงเหลอื คณุ ธรรมอยบู า งในบางดา น
ของชีวิต เราตอ งถือวา ไมม ใี ครอยากถูกประณามใหเ ปนโจร ไมม ีใครในสงั คม
นที้ อี่ ยากถกู ตราหนา วา เปน คนเลว เมอ่ื เขากระทาํ ผดิ พลาดกค็ วรใหโ อกาสเขา
ไดกลับตัวกลับใจ เพ่ือเขาจะไมย่ิงทําตวั ใหเ ปนโจรทเี่ ลยยง่ิ ขน้ึ แตกลา ยอม
รบั ผดิ และกลบั ตัวกลายเปนคนมีคณุ ธรรมได สังคมน้ีจงึ ควรไดรับการเยียวยา
ดว ยการเหน็ คุณคาของผูอ่นื ตามสภาพทเี่ ขาเปน
42
4ยุติสังคมบั่นทอนคนอ่ืน เพื่อสังคมที่นาอยู
เราไมควรเสียเวลาพิพากษาผูอื่นเพราะการทําเชนนั้นเปนเร่ืองหา
ประโยชนเกือบมิได เราควรรวมกันสรางสรรคส่ิงที่ดีเพ่ือทําใหสังคมนาอยู
แทนทจี่ ะมาเลน แงเ รอื่ งหยมุ ๆ หยมิ ๆ เรานา จะไดห นั หนา เขา หากนั ใหโ อกาส
กนั และกัน เชือ่ ในสว นดีของกันและกัน เสนอแนะในสิ่งท่ดี ีและยอมรบั ในส่งิ
ท่ดี กี วา ได แลว เรากจ็ ะเห็นวาสังคมน้ีนา อยู สังคมวนั นยี้ งั รอคนมารวมกนั
เยียวยาดวยความจริงจงั และยังตอ งการผูที่เรยี นรูที่จะประสานประโยชนเพ่อื
สว นรวมและทําเพ่อื คนอน่ื มากกวาเพื่อสวนตวั ใหโอกาสคนอ่นื มากกวา ฉวย
โอกาสไวเ พ่อื ตนเอง หากเราตางคนตา งมใี จทจ่ี ะยกผอู ื่นใหไ ดรบั เกยี รติ เรา
คงไดร บั เกยี รตโิ ดยถว นหนา แตห ากเราตา งคนตา งจะเอาประโยชนแ ละกดคน
อ่ืนและตางแยง เกยี รตจิ ากกันและกนั เรากค็ งไมเ หลอื อะไรเลย!
43
ͧ¤»ÃСͺ 3 »ÃСÒÃ
Íѹä´áŒ ¡‹
¤ÇÒÁ¶Ù¡μÍŒ § ¤ÇÒÁàÊÂÕ ÊÅÐ
áÅСÒáÃзíÒã¹Ê§Ôè ·è¨Õ Ð
à¡´Ô ¼Å´ÊÕ §Ù ÊØ´μÍ‹ ¼ÙŒ·èàÕ ÃÒáÑ
àÁ×Íè ¹íÒÁÒãªÍŒ ÂÒ‹ §ÊÁ´ÅØ
àÃÒ¨ÐÊÒÁÒö¡ÃзÒí ʧèÔ ·¶èÕ Ù¡μÍŒ §
·Ø¡àÃÍ×è §ã¹¡ÒôÒí à¹Ô¹ªÕÇμÔ
μéѧáμ‹àÃÍè× §àÅç¡æ ¨¹¶Ö§àÃÍè× §ãËÞ‹
5
ปฏิรูปนยิ าม “รกั ” ฿นสังคม
3 องคป ระกอบรกั สรา งสรรค
สังคมนาอยู
เร่ืองท่ีผมอยากกลาวในวันนี้เปนเรื่องที่ไดสรางปญหาใหญใหเกิดข้ึนใน
สังคมไทยเพ่มิ ข้ึนมาโดยตลอด คือความสบั สนในการตีความของสงั คมตอคํา
วา “ความรกั ” ท่มี ีการใหคณุ คา ของความรกั แบบบดิ เบี้ยวและไมส มดุลเกิด
ข้นึ ในสงั คมไทยและสงั คมโลกน้ี สงั คมปจจบุ ันขาดคานิยมของการใหค ุณคา
วาความรกั ทแ่ี ทจรงิ น้นั คืออะไร
มีคนมากมายในสังคมทีค่ ิดวา
ความรักคือการมองตากัน ชอบพอกนั และจบลงดว ยการมีเพศสมั พนั ธ
ความรกั คอื การฆา คนหน่ึงเพอ่ื ครอบครองหวั ใจอีกคนหนงึ่
ความรกั คอื ตนเหตุทที่ ําใหต อ งตดั สนิ ใจจบชวี ิตคนดวยการทําแทง
ความรกั คอื การยอมทาํ ลายความถูกตอ งชอบธรรมเพื่อใหค นทเี่ รารักพงึ พอใจ
ความรกั คือสงิ่ ทน่ี าํ ไปถึงการสิ้นสุดดวยการหยา รางและการเคยี ดแคนชิงชงั
ความรกั คอื การยอมไปเปนโสเภณีเพือ่ สาํ แดงความกตญั ตู อ บุพการี
ความรกั ชาติคอื การโกงประเทศเพอ่ื นบานเพ่ือผลประโยชนสงู สุด
ของประเทศของตน
ฯลฯ
46
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
เหลานี้เปนเพียงสวนหนึ่งของ “ผลสะทอน” ท่ีเกิดจากนิยามคําวา
“ความรัก” ของคนในสังคมปจจบุ นั จากบคุ คล 3 ระดบั คอื ระดบั วัยรุน
หนมุ สาว ระดับครอบครัว และระดบั สงั คมประเทศชาติ
ระดบั ทหี่ นงึ่ ระดับวยั รนุ หนมุ สาว
มผี ูเคยใหนยิ ามความรักในวัยนไ้ี ววา “ความรัก คอื เสน ตรงเสนหนงึ่ มา
ต้งั อยบู นเสน ตรงอกี เสนหนึ่ง บังเกดิ เปนมุมแหงความรักข้นึ ” ความหมายก็
คือ เมอื่ คน 2 คนมาพบกนั ก็เกิดความชอบพอ เรียกวา “ปง ” กนั เมื่อ
แรกพบกค็ บกนั เปนแฟน โดยตีคา ความรักเพียงผิวเผินบนพืน้ ฐานของอารมณ
ความรสู กึ ความพอใจรปู รา งหนา ตาของเพศตรงขา ม และการตอบสนองความ
พอใจระหวา งกัน มคี วามเชือ่ วาความรักนั้นเปน สงิ่ ท่ีมีพลงั สามารถกระทาํ
ไดทกุ สิ่งแมส ิ่งที่ไมถ กู ตองเพียงพอเพื่อใหค นที่รักพอใจ และมักจะดว นตัดสิน
ใจใชชีวติ รวมกัน มีเพศสัมพันธก ันโดยมิไดแ ตง งาน
วัยรุนบางคนเพ่ิงพบปะกันเพียงขามคืนก็ตัดสินใจ
เปนแฟนกัน นยิ ามความรกั เชนนน้ี เ่ี องทที่ ําใหส ถติ ิ
การทาํ แทง และจาํ นวนสถานบรกิ ารทาํ แทง เถอ่ื นเพมิ่
ข้นึ โดยตลอด จํานวนเดก็ ทารกถกู ทงิ้ ตามพงหญา
ถามถังขยะ ตามโรงพยาบาลเพมิ่ ขน้ึ และสถติ เิ ปน
โรคเอดสส งู ข้นึ
47
สังคมนาอยู
ระดับทส่ี อง ระดับครอบครัว
ครอบครัวไทยปจจุบันมีปญหาการหยารางเพิ่มสูงข้ึนอยางตอเน่ืองทุกป
เหตผุ ลสบื เนอื่ งจากการประเมนิ นยิ ามความรกั แบบวยั รนุ มคี วามคดิ ทว่ี า เพยี ง
ชอบพอกันก็จะทําใหสามารถอยูกนั ไดอ ยางยืดยาว จงึ ตดั สินใจแตง งานหรือ
ใชชีวิตรวมกัน เมอ่ื อยูด ว ยกันสกั พกั กร็ ูวา ไมไดรกั กันจรงิ ไมสามารถยอมรบั
ในสง่ิ ทไ่ี มด ขี องกนั และกนั ได คสู มรสไมส ามารถใหป ระโยชนแ กเ ราในทางหนงึ่
ทางใดไดเ ทาท่เี ราคาดหวัง จงึ เรม่ิ เบอื่ เริ่มไมไววางใจกนั เริ่มเห็นอกี ฝายไม
ยตุ ธิ รรม ความรกั ท่ีเคยฝนไวกอ นแตงงานกลบั ไมไดรบั การตอบสนอง กลาย
เปนความอกหัก หมดอาลัยตายอยากในชีวิต บางคนจะเคียดแคนชิงชัง
ความรักเชนนีไ้ มใชความรักทแ่ี ทจ ริง
ระดบั ทส่ี าม ระดับสังคม ประเทศชาติ
ความรกั ชาตทิ ตี่ กขอบ ทาํ ใหห ลายครงั้ มไิ ดค าํ นงึ ถงึ ความถกู ตอ ง ความ
ชอบธรรม คณุ ธรรมและจรยิ ธรรม มนี กั การเมอื งทา นหนงึ่ เคยพูดทํานองที่
วาเราสามารถจะโกงประเทศหนึ่งเพ่อื ชวยเหลอื ประเทศเราได
ปญ หาท่ีเกดิ ขึน้ จากคานยิ มในนิยามแหง “ความรกั ” ทีบ่ ิดเบยี้ วเชน นี้
เกิดขน้ึ เนอื่ งจากองคป ระกอบของความรกั ทไี่ มค รบถว น ผมคดิ วา ถงึ เวลาแลว
ทสี่ งั คมไทยจะตอ งไดร บั การปลกู ฝง คา นยิ มของความรกั ทแ่ี ทจ รงิ เพอื่ สรา งสรรค
สงั คมใหอ ยกู นั อยา งราบรน่ื ความรกั ทแี่ ทจ รงิ จะตอ งลกึ ซงึ้ กวา และเปน มากกวา
ความรูส กึ ทด่ี ตี อ กนั พงึ พอใจกนั ความรกั ตอ งเปน มากกวาคําพูด การให
คําม่ันสัญญาความหมายของความรักท่ีแทจริงนั้นจะตองเก่ียวของกับการกระ
48
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
ทาํ พฤตกิ รรมตอ งสอดคลอ งกบั สง่ิ ทพี่ ดู หมายความวา เราจะสามารถแกป ญ หา
มากมายท่ีเกิดข้นึ ดงั กลาวได โดยนิยามแหง ความรักท่ีต้ังอยบู นหลักการของ
ความถกู ตองโดยใชเหตผุ ลขอ เทจ็ จริง สตปิ ญญา ควบคูไปกับอารมณความ
รูสึกออ นโยนท่เี ปน พื้นฐาน
องคป ระกอบ 3 ประการ
ความหมาย “รักท่ีแทจรงิ ”
นิยามความรักที่แทจริงจะตองเปนการประสานกันอยางสมดุลขององค
ประกอบ 3 องคประกอบ ดังนีค้ อื 1 ความถูกตอ ง 2 ความเสยี สละ
และ 3 การเกิดผลสูงสดุ แกผ ทู ี่รบั ความรักนั้น ท้ังสามประการนตี้ องควบคู
กันไปอยา งสมดุล ตองไมใ หข อ ใดมากเกนิ ไปหรอื นอยเกินไป ไมว า จะเปน
ความรักในระดับใด จะมีเพียงส่ิงใดสิ่งหน่ึงเพียงอยางเดียวไมได แตตอง
ประสานกนั จงึ จะเรยี กวา “ความรกั ” ความรักเชนน้ีจึงเปนความรกั ที่ไมส ราง
ปญหาแตเปน ความรกั เชิงสรางสรรค
เราอาจเขยี นเปนสูตรไดวา
“ความรัก = ความถูกตอง + การเสยี สละ
+ การเกดิ ประโยชนสงู สุดแกผ ทู ี่รับความรกั ”
49
สังคมนาอยู
องคป ระกอบท่ี 1 ความถกู ตอ ง
ความรักตองอยูบ นฐานของความถกู ตอ ง เราตองยาํ้ ไปวา “การกระทํา
ทถ่ี กู ตอ งเปน สว นหนง่ึ ความรกั ” หมายความวา คนทท่ี าํ ผดิ สมควรไดร บั โทษ จะ
มาอา งวา ไมต องรับโทษเพราะความรักไมไ ด เม่ือลูกของเราไปตลี กู ของเพอื่ น
บา น เราตอ งมคี วามยตุ ธิ รรม คอื รวู า ลกู กระทาํ ผดิ ตอ งรบั โทษ แตต อ งลงโทษ
ดวยความรกั และไมใชอารมณ เราตอ งสอนใหเ ขาเขาใจและไมก ลับไปทําเชน
นัน้ อีก เราตอ งยนื หยัดอยบู นความถูกตอ ง ถา คนกระทาํ ความผดิ แตเรากลบั
ยกโทษใหเฉยๆ โดยอา งความรัก หากเปน เชนนี้แลว ใครจะยอมรบั นับถอื เรา
ได เชน ถาเราเปน ผูมีอํานาจ รักความยุตธิ รรมในบานเมืองแตใชอ าํ นาจส่ัง
การอยา งลบั ๆ ใหปลอยคนใกลชดิ ท่เี รารักซ่ึงเปนผกู ระทําความผดิ ความ
ยตุ ิธรรมกเ็ สอ่ื มสลายไป และคงไมม ใี ครนับถอื ในการกระทําเชนน้ี ดงั น้ัน
ความรักแทจ งึ ตอ งวางอยบู นความถกู ตอ งดวยความรกั และความยตุ ิธรรม
50
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
ความรกั ไมส ามารถประกอบดว ยความถกู ตอ งแตเ พยี งอยา งเดยี วได หาก
เปน เชน นน้ั จะทาํ ใหเ กดิ ปญ หาขน้ึ ทนั ที เพราะเราจะคดิ แตเ รอ่ื งความชอบธรรม
ศลี ธรรม ยตุ ิธรรม เกดิ ความไมต อ งการใหใ ครไดเ ปรยี บเสยี เปรยี บ ใหน ้ําหนกั
มากกับความถูกตองสิ่งที่ถูกท่ีผิด คิดอยูเสมอวาตองไมมีการเอาเปรียบกัน
ถา เอาเปรียบเม่อื ไหรจ ะเรยี กรอ งสทิ ธิทันที ในทีส่ ุดความรกั จะสญู สลายเหลือ
แตการตัดสินกันบนพ้นื ฐานความถูกตอ งอยางเดียว
สังคมคอมมวิ นิสตน ับเปน ตวั อยางท่ีอธบิ ายประเด็นน้ีไดอ ยา งดี เพราะ
เปนสังคมท่ีเนนความถูกตองมาก ทําอะไรตองอยูในกฎเกณฑเนนระเบียบ
เครง ครดั ละเมดิ ไมไ ด เรมิ่ ตน จากความตอ งการใหท กุ คนไดร บั อยา งเสมอภาค
กนั โดยมองวา ทกุ คนเทา เทียมกนั ไมมกี ารแบงชนช้ัน แตผลทเ่ี กดิ ขึน้ คือผอู ยู
ในระบบเกดิ ความหวาดกลวั เกิดความตงึ เครียด ไมส นใจใคร ตางคนตาง
อยู เพราะสงั คมลกั ษณะนจ้ี ะขาดความเมตตา ขาดการใหอ ภยั แกก นั จะวดั คน
บนมาตรฐานความถกู ผิด ไมม กี ารใหก ําลังใจ ปราศจากความรัก ที่มาจาก
แนวคดิ วา ทุกคนเทาเทียมกนั จงึ นาจะทําถกู ตอ งได ในท่สี ดุ สังคมคอมมวิ นิสต
จงึ ไมส ามารถอยูรอดไดแ ละพงั ทลายลงในท่ีสุด
ในระดบั ครอบครวั ปญ หาทเี่ ปน อยทู กุ วนั น้ี สามภี รรยาหลายครู ว มชวี ติ
กันบนพ้ืนฐานของความยุติธรรมมากจนเกินไป ไมมีใครยอมเสียเปรียบใคร
เชน สามตี อ งสง เสียคา เลาเรยี นลกู ถาไมส งเสยี กเ็ กิดการฟอ งรอง การแบง
มรดกระหวา งพนี่ อ งถา ไมเ ทา เทยี มกนั กเ็ กดิ การทะเลาะเบาะแวง การฟอ งรอ ง
จะมกี ารเรยี กรอ งสทิ ธิ เรยี กรอ งความยตุ ธิ รรม มหี ลายครอบครวั ทสี่ ามภี รรยา
พี่นองตองแตกแยกเพราะวางตัวเองบนพื้นฐานของความยุติธรรมมากเกินไป
จนปราศจากความรกั
51
สังคมนาอยู
หากเราเนนหนักเร่ืองความยุติธรรมมากกวาองคประกอบท่ีเหลืออ่ืนๆ
แลว อะไรกต็ ามไมว า จะเปน ประเทศหรอื คนหนมุ สาวหรอื ความคดิ จะพงั ทลาย
หมดสน้ิ ทงั้ นเ้ี พราะคนเราจะสนใจแตค วามถกู ความผดิ จนเกดิ การลงโทษและ
ตัดสินกันบนพื้นฐานการไดเปรียบเสียเปรียบกัน นอกจากน้ีจะทําใหคนขาด
ความคดิ สรา งสรรค ไมมีแรงจูใจในการทําอะไรใหด เี ลิศและไมม ีบรรยากาศ
ความกระตือรอื รน เพราะไมรูจะทาํ ไปทําไม ทําเพียงใหถ กู กฎอยใู นระเบียบ
ทําเฉพาะสิง่ ทถี่ ูกสงั่ วาถูกผดิ กเ็ พยี งพอแลว อนั เปนเหตทุ ําใหไมมกี ารพัฒนา
ใหดขี ้ึน
องคป ระกอบท่ี 2 ความเสยี สละ
ความรักเร่มิ ตน ดว ยความถกู ตองน้ันเปน ส่งิ ทส่ี ําคญั แตมีเพยี งสงิ่ เดียวคง
ไมไดตองประกอบไปดวยความเสียสละดวยแมเรารูวาส่ิงที่เรารักมากท่ีสุดน้ัน
คอื ชวี ติ เราเอง แตถ า เรายอมแลกชวี ติ เรากบั ใครแสดงวา เรารกั คนนน้ั มากกวา
หรือประดจุ ด่งั ชีวิตของเรา นนั่ คอื การสาํ แดงความเสียสละ ความเสยี สละ
เปน องคป ระกอบทสี่ ําคญั ของความรกั เพราะความเสยี สละเปน การสาํ แดงออก
ถงึ ความรัก ความเมตตา ความเตม็ ใจในการเอ้อื อาทรตอกนั และเปนความ
หวงใยทมี่ ีใหก นั และกัน
จากปญ หาทเี่ กดิ ในเวลานีก้ ลา วคือ การมีคนมากมายในสังคมยึดนิยาม
ความหมายของความรักไววา “ความรกั คือการให” ในแงม ุมเดียวและนิยม
นําไปปฏบิ ัติตาม เม่ือความรักเปนเร่ืองของการใหเปน เรอ่ื งของความเสียสละ
เขาจึงทุมเทความรกั เกล่อื นกลาดไปหมด จนสามารถมองขา มความผดิ และ
52
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
เขา ทาํ นอง “ความรักทําใหค นตาบอด” “เหน็ ผิดเปน ชอบ” เพราะเราใหนา้ํ
หนกั ความเมตตาและการยกโทษมากจนเกินไปกวาความถูกตอ ง การกระทาํ
เชน นจี้ งึ เปน การใชค วามรกั อยา งผดิ ๆ และเปน การใหน า้ํ หนกั ในเรอื่ งของความ
เสียสละจนเกินไปเชนน้ีจึงกลายเปนเสมือนดาบสองคมที่กลับมาทํารายแทนที่
จะสง ผลดี
สงั คมไทยยกยอ งความรกั ทแี่ สดงออกดว ยการเสยี สละแตเ พยี้ นออกไปจน
นาเปน หว ง คอื การอางความกตญั ูตอ พอแม เพอื่ แกป ญ หาความยากจน
ลูกสาวจึงยินดีขายตัวเพื่อทดแทนบุญคุณโดยเอาเงินมาชวยครอบครัว สิ่งที่
กระทาํ แทนทจี่ ะถกู ตอ วา เพราะเปน เรอ่ื งผดิ ศลี ธรรมกลบั ไดร บั การยอมรบั เปน
เหตใุ หม กี ารเลยี นแบบกนั กลายเปน คา นยิ มผดิ ทส่ี ง ผลรา ยตามมา บางแหง พอ
แมเ องเปน ผขู ายลกู ตวั เองอา งวา ลกู ตอ งเสยี สละเพอ่ื ทดแทนบญุ คณุ ทพ่ี อ แมเ ลยี้ ง
มา หญงิ สาวกตญั จู าํ นวนไมน อ ยตอ งจมปลกั อยภู ายใตซ อ งนรกบางหมบู า น
กลายสภาพเปนหมบู า นโรคเอดสก็เพราะเหตุนี้
ท่รี า ยยิ่งไปกวานั้น ขา วจากหนาหนังสอื พิมพ พอ ขม ขืนลกู สาวในไส 3
คน ในวัยทีย่ ังไมเ ดยี งสา โดยอา งสิทธิ์วา ลกู ตอ งเสยี สละแสดงความกตัญตู อ
บดิ าผูใหก าํ เนดิ เหตุการณดงั กลา วนับเปน ความกตัญูอัปยศทีส่ ุดท่ีสังคมได
ใหน ิยามท่ีผดิ ๆ กับการทดแทนบญุ คุณการเลีย้ งดูที่พอมีตอลูก
ภายในระดบั ครอบครวั หากผเู ปน พอ หรอื แมเ นน ความเสยี สละเพราะรกั
ลกู มากกวา ความถกู ตอง ดว ยการปกปอ งลูกของตัวเองทก่ี ระทําความผดิ คน
กจ็ ะเลกิ ใหความนบั ถอื ในตวั เรา ลกู ของเราก็จะไดใจเพราะถกู ตามใจ ใน
อนาคตก็มแี ววท่ีจะเสียคนไดงา ย
53
สังคมนาอยู
หรือในระดบั ประเทศ หากผูนาํ ประเทศเนน ความเสยี สละเพราะรักชาติ
เราจะสามารถคอรร ปั ชนั โกงประเทศอนื่ เพอ่ื สรา งความรา่ํ รวยใหต นเองได ผล
ทเ่ี กดิ ข้ึนคือสังคมจะขาดคุณธรรม ขาดจริยธรรม และเหน็ ผิดเปนชอบในการ
ใชค านยิ มในความรักทีผ่ ดิ
สรุปไดอ ยางงายๆ ก็คือวา เราจะเอาความเสียสละ เพราะความรกั
นาํ หนา ความถกู ตอ งชอบธรรมไมไ ด เพราะหากเปน เชน นนั้ กฎหมายและระบบ
ความยตุ ธิ รรมของประเทศจะพิการใชก ารไมไ ด สังคมก็จะมแี ตค วามวุน วาย
ขาดระบบระเบียบ คนเราอาจฆา กันโดยอา งเหตุผลเพื่อความเสียสละ สังคม
ขาดความถูกตอง ชอบธรรม เราจึงตองสรางบรรยากาศใหมใหเกิดขึ้นแก
คนในสงั คม กลา วคอื การใหค วามรกั และความเสยี สละตง้ั อยบู นฐานของความ
ถกู ตอ ง ไมเปนความรกั ท่ีเจือดวยพิษราย ความรกั ตองเจอื ดว ยความจริงใจ
บรสิ ทุ ธ์ิ มจี ติ สาํ นกึ แหง ความถกู ตอ ง ตอ งหยดุ ความไมถ กู ตอ งและสรา งความ
ถกู ตอ งทสี่ มบรู ณแ บบใหเ กดิ ในสงั คม หากสงั คมไมพ บแบบอยา งความถกู ตอ ง
จะมแี ตก ารทาํ ลายและไมมกี ารสรรคส รา ง
องคประกอบที่ 3 การเกดิ ประโยชนส งู สดุ แกผูทร่ี บั ความรกั
หากความรกั ของเรายดึ มนั่ อยบู นความถกู ตอ งประสานกบั ความเสยี สละ
อีกองคประกอบหนึง่ ท่เี ราจะตอ งมเี พ่อื ใหค วามรักเรานั้นสมบูรณ นน่ั คือ การ
กระทําเฉพาะในส่ิงที่จะเกิดประโยชนสูงสุดแกคนที่เรารัก เราพบวาคุณคา
ความรกั สงู สดุ นน้ั จะตอ งสง ผลไปสกู ารกระทาํ ทด่ี เี ลศิ สงู สดุ อยา งครบถว นแกค น
ทเ่ี รารัก เราตอ งใหน ํา้ หนักสมดลุ ในความรกั ถาส่งิ ใดทเี่ ราทําแลว จะไมเ กิด
ผลดีทส่ี ดุ ตอคนทเี่ รารกั ส่ิงน้นั เรากจ็ ะตอ งไมทํา
54
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
ยกตัวอยางเชน ลูกของเราตองการปนของเลนสักกระบอกหน่ึงและ
รอ งไหอ ยากไดม าก เราตอ งชง่ั ดวู า ถา เราซอ้ื ใหเ ขาแลว จะดที ส่ี ดุ สาํ หรบั เขาไหม
ถาอนุญาตใหเ ขาเลนปน ตอไปเขาอาจจะชอบความรุนแรงหรอื ไม เม่ือคิด
อยางรอบคอบถงึ ประโยชนตอ ตัวเขาแลว จงึ ตดั สนิ ใจ อยา ตัดสินใจบนพนื้ ฐาน
ความรักและการเสียสละเพียงอยางเดียวเพราะหากตามใจลูกคร้ังนี้อาจทําให
เกิดปญหาไดใ นอนาคต
ในวัยหนมุ สาว หากเรามคี วามคิดเพอ่ื ผลดีสงู สุดแกค นท่ีเรารัก เราคง
ตองมีการวางแผนในอนาคต และคงไมทําสิ่งใดแบบฉาบฉวยถาเราเห็นแก
ความถกู ตอ งและการเสยี สละเพอื่ ผลดสี งู สดุ ทจี่ ะเกดิ แกค นทเ่ี รารกั เราจะตอ ง
คิดใหรอบคอบวาวัยหนมุ สาวของเรามีเพยี งชว งเวลาสน้ั ๆ ชวงเดยี วของชวี ติ
เทา นน้ั และเปน จดุ จบของวยั เดก็ และจดุ เรมิ่ ตน ของวยั ผใู หญอ ันยาวนาน เรา
ตอ งคิดใหดวี า นิยามความรักของเรานัน้ คือส่ิงใด จะเร่ิมตน และจบลงเชนไร
เชน หากเราปลอยตัวปลอ ยใจในวันน้ี เราจะสรางคุณคาสงู สุดแกค นท่ีเรารัก
หรอื ไม
55
สังคมนาอยู
และสําหรับประเทศชาติของเรา องคประกอบท่ีสามนี้จะเปนจุดยืนท่ี
ทําใหเรากระทําดีบนฐานแหงความถูกตองขอบธรรมและความเสียสละไดเพื่อ
ผลดีที่จะเกิดข้ึนกับประเทศชาติในระยะยาว เราคงไมคิดทําอะไรฉาบฉวย
เหน็ แกตัว เอารัดเอาเปรียบ จนนํามาซึ่งการถูกโจมตแี ละความพนิ าศของ
ประเทศในท่สี ุด
นยิ ามขององคป ระกอบนคี้ อื “ความรกั ทาํ ใหเราสรรคส รางสงิ่ ท่ีดใี หก บั
คนท่ีเรารกั ” เราจะทําอยางนีไ้ ดก ็ตองมาจากแรงจงู ใจภายในเปน หลัก ทาที
ภายในที่ตองการกระทําแตส่ิงท่ีดีเลิศ ดีท่ีสุดบวกกับคิดรอบคอบอยางที่สุด
จะไมน าํ ผลรายตามมาภายหลงั ดังนน้ั หากเรารักใคร รกั สง่ิ ใด เราจะตอง
สรา งสรรคส งิ่ ทดี่ ที สี่ ดุ จรงิ ๆ เพอ่ื เขา ในทางกลบั กนั เราเองจะไดร บั สงิ่ ทดี่ ที ส่ี ดุ
จากผูท่เี รารักเชนเดียวกนั
การแกปญหามากมายในสังคมไทย ที่เร่ิมตนจากการใหนิยามคําวา
“ความรกั ” อยา งไมส มบรู ณน น้ั ทาํ ใหเ ราทกุ คนทไ่ี ดอ า นบทความนไ้ี ดม โี อกาส
รวมกนั สรางบรรยากาศของความรักที่มนี ยิ ามแหงการสรา งสรรค โดยยึดอยู
บนหลักองคประกอบ 3 ประการดังกลา ว อันไดแ ก ความถกู ตอ ง ความ
เสยี สละ และการกระทาํ ในสง่ิ ทจี่ ะเกิดผลสูงสดุ ตอผทู ่เี รารัก องคประกอบ
ดังกลาวเมื่อนาํ มาใชอ ยางสมดลุ เราจะสามารถกระทาํ สงิ่ ท่ถี กู ตอ งทกุ เร่ืองใน
การดําเนนิ ชวี ิต ต้งั แตเ ร่ืองเล็กๆ จนถึงเรื่องใหญ เราจะไมเพียงแตด ําเนิน
ชีวติ ไปตามอารมณ ความรูสึก ดาํ เนนิ ชวี ิตในตามสถานการณแ ลว ตองมานง่ั
เสยี ใจ มาแกไขปญ หาภายหลัง แตเ ปน ความสาํ เร็จในชวี ิตเพราะเราไดค ิด
อยางรอบคอบลวงหนา แลว
56
5ปฏิรูปนิยาม “รัก” ฿นสังคม 3 องคประกอบรักสรางสรรค
นิยามความรักดังกลาวเปน ประเดน็ หนง่ึ ทสี่ ามารถ ชวยแกป ญ หาสงั คม
และลบความคดิ ทบี่ ดิ เบย้ี วของคนในสงั คมดงั กลา วขา งตน ได ผมคดิ วา เราควร
ชวยกันถายทอดคานิยมที่ถูกตองไปสูคนในสังคมดวย เร่ิมตั้งแตตัวทานเอง
และถายทอดไปยงั ครอบครวั สังคม และประเทศชาตใิ นท่สี ุด
ตพี มิ พลงในหนงั สือพมิ พแนวหนา
วันเสารท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. 2541
57
à¾ÃÒÐ㹤ÇÒÁÊÁÑ ¾¹Ñ ¸
¢Í§ “Á¹ØÉ”
·áèÕ ·Œ¨Ã§Ô ¹Ñ¹é
¨Òí ໚¹μÍŒ §àÃÔÁè ¨Ò¡
ÃÒ¡°Ò¹á˧‹ ¤ÇÒÁ¼¡Ù ¾Ñ¹
ÃÐËÇÒ‹ §¡¹Ñ
â´ÂäÁ¢‹ ¹Öé ÍÂÙ‹
º¹¼Å»ÃÐ⪹
áÅСÒùÒí μÇÑ àͧ
໹š Èٹ¡ ÅÒ§
6
ความรักละความผกู พัน
ความสัมพันธของสังคมทีส่ มบรู ณ
สังคมนาอยู
หากทกุ สถานที่ในสงั คมมเี สน ใยแหง ความรกั และความผกู พนั ทาํ
หนา ทถี่ กั ทอและรอ ยประสานหวั ใจของทกุ คนไว สงั คมนนั้ จะไมม แี มแ ต
คนเดยี วทถ่ี กู ทอดทง้ิ อยา งโดดเดย่ี วใหเ ผชญิ ความทกุ ยากลาํ บากเพยี ง
ลําพัง
ขอ คดิ เพื่อความรัก (เกรยี งศกั ดิ์ เจรญิ วงศศักด)ิ์
คนในสงั คมจาํ นวนไมน อ ยกาํ ลงั วง่ิ ตามกระแสโลกาภวิ ตั นเ พอ่ื ใหย นื อยา ง
ม่นั คงในโลกทกี่ าํ ลงั เปลี่ยนไป บางคนกําลังสื่อสารผานอินเตอรเ นต็ ขามโลก
เพ่อื คน ขอมูลของอีกซีกโลกหน่งึ บางคนกาํ ลงั นงั่ ประชมุ ผา นวิดโี อคอนเฟอร
เรน ซข ามทวีปกับบรษิ ทั แม และบางคนกาํ ลงั สรางวสิ ยั ทศั นเ พ่อื นาํ องคก รกา ว
สปู 2000 ซึ่งตอไปคนทงั้ ประเทศจะไมอ าจหลกี เลยี่ งทจ่ี ะตองปรับตัวใหเขา
กับสภาพความเปน จรงิ เชนเดียวกับทค่ี วามเจรญิ ทางวตั ถแุ ละเทคโนโลยนี าํ
มนษุ ยไ ปสกู ารเปลยี่ นแปลงใหมน บั ตง้ั แตป ระวตั ศิ าสตร ในอดตี ทผี่ า นมา จาก
การปฏิวัติเกษตรกรรมถึงการปฏิวัติอุตสาหกรรม และเขาสูการปฏิวัติทาง
เทคโนโลยีปจ จบุ นั และจะเพิม่ ขนึ้ ใหเ ห็นอกี ในอนาคต
อยา งไรกต็ าม ความเจรญิ ทางวตั ถทุ ไี่ มป ระสานสอดคลอ งกบั ภาวะความ
เจรญิ ดานจิตใจน้ัน ยอมนํามาซงึ่ ความเสียหายเสมอ เพราะการเปล่ียนแปลง
60
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมท่ีสมบูรณ
ทม่ี ไิ ดค ํานงึ ถึงสภาพ “พน้ื ฐาน” ของความเปน มนุษยซึ่งมี “ความรกั และ
ความผูกพัน” เปนแกนกลางเชื่อมความสัมพันธระหวางกันของคนในสังคม
จะทําใหพฤติกรรมของคนในสังคมเบ่ียงเบนไปจากความเปนจริง และเปน
ปญ หาเร้อื รงั ทีย่ ากจะแกไขเชนในปจจุบนั
เราสามารถเรยี กความสมั พนั ธข องคนในสงั คมปจ จบุ นั ไดว า อยใู นลกั ษณะ
ของการ “จดื จางในความสัมพนั ธอ นั ลึกซึง้ และจรงิ ใจ” คนในสังคมคบกัน
อยา งฉาบฉวย คบกนั อยา งผวิ เผนิ ขาดการเรยี นรใู นการลงลกึ ในความสมั พนั ธ
สังคมไทยกาํ ลงั ตกอยูภ ายใตส ภาพความเบย่ี งเบนจากปรัชญาความเปนสงั คม
ท่ีตองมี “ความผูกพนั ” เปนแกนกลางในการประสานความสมั พนั ธของคน
ระดบั ตา งๆ ในสังคม ทัง้ ๆ ทค่ี วามผูกพันน้ีเปน สง่ิ ที่สาํ คญั ท่สี ดุ ทจ่ี ะทําให
สงั คมเปน สงั คมที่สมบรู ณ
61
สังคมนาอยู
ความสมั พนั ธของคนในสังคมปจจุบนั
ขาด “ความรกั ” และ “ความผกู พัน”
ตัวประสานแหง ความผูกพนั ระหวางคนในสงั คมทสี่ ขุ สงบ จะตองมี
“ความรกั ความเขา ใจ และความผกู พนั ทางใจ” เปน พนื้ ฐานในความสมั พนั ธ
แตใ นปจจุบนั จากสภาพทค่ี นในสังคมแตละคนไดรบั อทิ ธิพลของ ลทั ธปิ จเจก
ชนนยิ ม (individualism) กอ ใหเ กิดสภาพของการที่ตา งคนตา งอยู ตางคน
ตางแสวงหาสิ่งที่ตนเองพงึ พอใจ ตางคนตางมโี ลกสวนตวั จึงไมค อ ยมกี าร
ปฏิสัมพันธกันอยางลึกซ้ึง อันเกิดขึ้นภายใตกระบวนการเคล่ือนไหวสูสังคม
อตุ สาหกรรมตลอดระยะเวลา 30 ป ทผ่ี านมา การพฒั นาทางดา นเศรษฐกจิ
สังคม สิ่งแวดลอม และอิทธิพลทางการเมืองไดทําใหการดําเนินชีวิตของ
คนในสังคมเปลย่ี นไป
คนในสังคมเริ่มดําเนินชีวิตโดยมีปจจัย “ความอยูรอดทางเศรษฐกิจ”
และเงิน เปนตัวนําหลักท่ีสงอิทธิพลบีบบังคับการเบี่ยงเบนในความสัมพันธ
ของคนในสังคมใหพนจากสภาพความผูกพันตามวิถีทางท่ีแทจริง สงผลให
คนในสังคมตอ งออกจากบา นไปทํางานเพ่อื ความอยรู อด คนในสงั คมใชเวลา
ดว ยกนั นอ ยลง ท้งั กบั ครอบครวั เพือ่ นฝูง ญาติ แตใชเ วลาในการทาํ งาน
ในการเรียนเพิ่มข้นึ คนในสังคมเกดิ ความตงึ เครียด เพราะตอ งอยภู ายใต
กรอบการทํางานหาเลยี้ งชีพ กรอบของกฎเกณฑแ ละระเบยี บของสงั คม เรา
พบวาลักษณะของความสัมพันธข องคนในสังคมปจจุบนั มลี กั ษณะดงั นี้
62
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมท่ีสมบูรณ
ความสมั พนั ธท่ีเอาตนเองเปน ศนู ยกลาง
คนในสังคมตางแสวงหาปจจัยเพื่อการยังชีพ เพ่ือความสะดวกสบาย
และเพ่ือความปลอดภัยในชีวิต ความสมั พันธร าวฉานมากย่งิ ขน้ึ เพราะความ
เห็นแกตวั ของคนทเี่ พม่ิ สูงข้ึน เราจะสังเกตเหน็ วาการเรียกรองเพือ่ ตนเองน้ัน
มมี ากขน้ึ เรอ่ื ยๆ ทกุ คนตา งไขวค วา หาความสขุ มาใสต น เมอ่ื ทาํ งานหรอื เลอื ก
งานจงึ เลอื กบนพน้ื ฐานการไดเ งนิ เดอื นมากทส่ี ดุ หรอื ตนเองสบายทส่ี ดุ การเลอื ก
คคู รอง ตอ งเลอื กสามหี รอื ภรรยาทมี่ เี ครอ่ื งอาํ นวยความสะดวกพรอ มการเลอื ก
คบเพื่อนก็เลือกบนพื้นฐานความสามารถในการตอบสนองความสุขแกกันและ
กนั ได ถา ตอบสนองในสงิ่ ทตี่ นเองตอ งการไมไ ดห รอื ตอบสนองจนตนเองพอใจ
แลว ก็ส้นิ สดุ ความสัมพันธลงอยางงา ยๆ โดยไมมีความผกู พนั กัน คนทาํ งาน
จํานวนหนึ่งใชเวลาและเงินทองหมดไปกับแหลงทองเที่ยวกลางคืน ซ่ึงสวน
ใหญจะนําคนไปสกู ารผอ นคลายท่ีแหลงคาบริการทางเพศ
ไดม กี ารวเิ คราะหพ ฤตกิ รรมความเกบ็ กดของคนในสงั คมปจ จบุ นั และพบ
วา คนแตละคนขาดอาํ นาจในการครอบครองและเสรีภาพสว นตัวในชวงเวลา
กลางวนั อนั เนอ่ื งมาจากตอ งอยภู ายใตก รอบของการแสวงหาปจ จยั พน้ื ฐานใน
การดํารงชีพ เชน เราตองตกอยภู ายใตกฎเกณฑข องบริษทั วนั ละ 8 ช่วั โมง
ถา เราขาดงานหรือมาสายบอ ย เรากจ็ ะตอ งถกู ลงโทษ หรือถาเราทําผิดกฎ
ระเบยี บอยา งมากกจ็ ะถกู ไลอ อกได หรอื หากไมท าํ งานกไ็ มม กี นิ เปน ตน นน่ั
เปน ภาพแสดงใหเ หน็ วา คนในสงั คมนยิ มลดสทิ ธเิ สรภี าพของตนในชว งกลางวนั
ตลอดสปั ดาหเพือ่ ไดเ งนิ ทองวัตถสุ ิ่งของทดแทน ดงั นน้ั เมอ่ื หลงั เลิกงานจงึ หา
โอกาสปลดปลอยและแสดงความมีอํานาจ มีสิทธิเสรีภาพในตัวเองดวยการ
เที่ยวเตรตกั ตวงความสุขเขา ใสชวี ิตใหม ากท่สี ดุ
63
สังคมนาอยู
“การตอบสนองดว ยวตั ถ”ุ “ความบนั เทงิ เรงิ รมย” และ “การสรา งความ
สัมพันธเพ่ือความสุขอยางฉาบฉวย” เปนสิ่งท่ีภายในเรียกรองอยูตลอดเวลา
กลายเปน ทางลดั สกู ารคน พบความสขุ ของคนในสงั คมเมอื ง เปน เรอื่ งงา ยทเี่ รา
จะพสิ จู นพ บวา “เพอื่ นกนิ นน้ั หางา ย เพอ่ื นตายหายาก” เพราะความสมั พนั ธ
ทีแ่ ทจริงน้ันเปน สงิ่ ท่ตี อ งลงแรงปลกู ฝงและคอ ยๆ กอ รา งขึ้นมา อกี ทั้งตอง
อาศัยเวลาและความจรงิ ใจจึงไมม ใี ครจะสามารถอดทนในสภาพเชน นั้นได
ความสัมพนั ธบนพนื้ ฐานของผลประโยชนท ี่ตนควรไดรับ
การเปรียบเทียบคุณคาของคนวาเปนตัวสรางผลผลิตของสังคม
อุตสาหกรรม กอใหเกดิ การเห็นคณุ คาคนบนพนื้ ฐานใหม ตามคา นยิ มท่วี า
“คาของคนอยทู ผ่ี ลของงาน” ตดั สินวา คนท่ที ําอะไรไมได หรือไมมีผลงาน
เปนคนไมม คี า สังคมจงึ กลายเปน สงั คมปากกัดตีนถบี คนแขงขันกนั มากย่ิง
ข้ึนเรื่อยๆ โดยมุงไปในดา นวัตถสุ ิ่งของมากกวาการยกระดับจิตใจของตนเอง
แตล ะคนในสงั คมหรอื อาจเปน ตวั เรากไ็ ดท กี่ าํ ลงั เปน ผทู ที่ าํ รา ยตนเองและทาํ รา ย
ผอู นื่ อยางไมรตู ัว เพราะสังคมกาํ ลังขาดคุณลกั ษณะเฉพาะบคุ คลขอ หน่ึงคอื
“การไวตอ ความรสู กึ ของผอู ื่น” การเอาใจเขามาใสใจเรานัน้ เรยี กไดวา “ไม
ตอ งพดู ถึง” หากเขาไมม ผี ลประโยชนใหกบั เรา
หลายครงั้ เราลมื คาํ นงึ วา ทกุ คนตอ งการความเขา ใจตอ งการการยอมรบั
ตอ งการความรกั ความรูสึกหว งใย และปรารถนาความเอื้ออาทร ความโอบ
ออ มอารีท่พี ึงใหแ กก ัน เราสังเกตเห็นวา คณุ ธรรมในใจของคนในยุคนีเ้ ร่มิ ลด
ลง คนแตละคนขาดความรกั ความออ นละมนุ และสังคมขาดความอบอุน
64
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมที่สมบูรณ
ทางใจ ส่ิงน้ีเปน สภาพของความสมั พันธท ีแ่ ตกสลายในสงั คม ยกตวั อยา ง
สภาพสังคมอุตสาหกรรมท่ที กุ คนตอ งทํางานเพอ่ื เลีย้ งชีพ ผปู ระกอบการตอง
ทาํ งานแขง กับเวลา โรงงานอุตสาหกรรมหลายแหงจึงไดว างรูปแบบไวใหค น
ทาํ งาน แผนกไหนก็ทาํ งานเชนนัน้ ซา้ํ ๆ กนั อยา งเดียวตลอดทง้ั วัน เชน
โรงงานประกอบรถยนต ใครทําหนา ทีข่ นั นอ็ ตก็ทาํ อยูอยางเดยี ว ทาํ เชนน้ที ้ัง
วนั หกวนั ตอ สัปดาห บางคนทาํ เปนเวลาหลายสิบปจงึ กอ ใหเกิดความเบื่อ
หนา ย เกดิ ความเครยี ด ขาดความคดิ สรา งสรรค ขาดความสขุ ในการทาํ งาน
แตล ะวนั กเ็ ฝานบั เวลาเมือ่ ไหรจะเลิกงาน และยิ่งหากมปี ญ หาครอบครัวดวย
แลวก็อาจถึงขาดฆาตัวตายได โดยท่ีผูประกอบการคนน้ันไมไดตระหนักวา
ตนเองมสี ว นเปน “ตน เหต”ุ ที่กอ ใหเ กิดความแตกสลายทางความสัมพันธ
กบั คนในครอบครัว
65
สังคมนาอยู
ความสัมพนั ธของครอบครัวลมสลาย
ครอบครวั เปน พนื้ ฐานแหง การถา ยทอดความสมั พนั ธท ด่ี หี รอื ไมด ี ในความ
สัมพันธใกลช ดิ ระหวา ง พอ แม ลูก หรือพนี่ อ ง จะเตม็ ไปดว ยความหว งใย
ความสนทิ สนมเออื้ อาทร ความผกู พนั ดว ยความรกั และความเขา ใจ ทกุ คนใน
ครอบครวั เรยี นรทู จี่ ะไมเ ปน ภยั ตอ กนั เพราะเปน เลอื ดเนอื้ เชอ้ื ไขกนั แตป จ จบุ นั
ความผกู พนั สนทิ สนมดว ยความรกั ความหว งใยของครอบครวั เรม่ิ เหอื ดหายและ
คอ ยๆ เจอื จางลง ตา งคนตา งทาํ งานนอกบา น เรยี นหนงั สอื นอกบา น คนใน
บา น เริม่ ใชเ วลาในการทํากิจกรรมตางๆ รว มกนั นอยลง ความใกลช ดิ สนทิ
สนมระหวางกนั ลดลง
สภาพปจจุบันคนในครอบครัวเริ่มเอาตนเองเปนศูนยกลางในความ
สมั พนั ธ และไมไดเหน็ คุณคา ของความเปนครอบครัวเทาท่ีควรจะเปน กอให
เกดิ ความสัมพันธใ นลกั ษณะฉาบฉวยและไมมคี วามอดทนตอ กนั สมาชิกใน
66
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมที่สมบูรณ
ครอบครัวแตล ะคนมงุ แตแสวงหาวัตถุที่ตนเองปรารถนาและพอใจ และเม่ือ
วัตถุสําคัญกวาจิตใจแลวแมแตลูกอาจเปนส่ิงที่ขัดขวางความสุขได อันเปน
เหตใุ หเ กดิ ปญหาครอบครัวตามมา อาทิ
จากรายงานขององคการอนามัยโลก พบวา ทุกปมีหญิงต้ังครรภไมพึง
ประสงคท ัว่ โลก 150,000 คนตอ วัน หรอื 53 ลา นคนตอ ป หญิงเลานจี้ ะ
แกป ญ หาดวยการทาํ แทง เกอื บทงั้ หมด สําหรบั ในประเทศไทยมีหญงิ ต้งั ครรภ
ทําแทง ถงึ รอยละ 10 ในจํานวนนเ้ี ปนหญงิ แตงงานแลว รอยละ 70 สวน
อกี รอ ยละ 25-30 เปน หญงิ ทต่ี งั้ ครรภก อ นการสมรส นอกจากนเี้ มอ่ื ตอ งเผชญิ
กับสภาพความเปนจรงิ ท่ไี มไดเ ปนตามทค่ี าดหวงั ไว เชน เมอื่ การแตง งานไม
สมหวงั กห็ ยา กนั ไดอ ยา งงา ยดาย จากการสาํ รวจสถติ กิ ารหยา รา งของครอบครวั
ไทย พบวา มแี นวโนม ทสี่ ูงขน้ึ ในป พ.ศ. 2520 มจี าํ นวนหยาราง 62 ราย
ตอ การแตง งาน 1,000 ราย เพ่มิ เปน 85 ราย ในป พ.ศ. 2532 และ
เปน 96 ราย ในป พ.ศ. 2536 หรือคิดเปนรอยละ 9.6 ในป พ.ศ.
2537 มคี ูสมรสท้งั ประเทศ 435,425 คู และมีการหยารางถงึ 46,903 คู
หรอื คิดเปน รอ ยละ 10.77 (สถิตจิ ากสวนการทะเบียนท่วั ไป สํานกั บริหาร
ทะเบียน กรมการปกครอง) สถิติเหลาน้ียืนยนั วาชีวิตสมรสกาํ ลงั ตกตํ่าลง
คนในสงั คมจาํ นวนมากคดิ วา การหยา รา งเปน ทางออกทดี่ สี าํ หรบั การแกป ญ หา
ความขดั แยง ในครอบครัว โดยเฉพาะสังคมในเมืองหลวง
นอกจากนน้ั จากสถติ ยิ งั พบวา จาํ นวนครวั เรอื นทผ่ี หู ญงิ ไรค เู ปน หวั หนา ครวั
เรือนจะเพ่ิมมากขึ้น และมากกวาจํานวนผูชายไรคูเปนหัวหนาครัวเรือนถึง
4-5 เทา จาํ นวนครอบครัวมีคู (คือสามภี รรยาในบานเดยี วกนั ) ลดลงจาก
74% เปน 67% และจะลดจาํ นวนลงอีก เดก็ ๆ สวนใหญจ ะถกู เลี้ยงดโู ดย
67
สังคมนาอยู
มารดาแตผูเดียว เมื่อแมตองออกไปทํางานขางนอก ทําใหเด็กขาดความ
อบอนุ จงึ หนั ไปมวั่ สุมกับเพ่ือน เสพยาเสพยติด เปนอนั ธพาล และอาจ
เปนอาชญากรไวในที่สดุ ทง้ั นเ้ี ปนผลมาจากครอบครัวทีแ่ ตกแยก ขาดความ
รกั ความเขา ใจในครอบครัว
ความสัมพันธท่ีเส่ือมลงของครอบครัวเปนจุดกําเนิดของปญหาสังคม
จํานวนมากที่ติดตามมา ไมวาจะเปน ปญหาเด็กเรรอน เด็กถูกทอดทิ้ง
ปญ หาโสเภณี ปญหายาเสพยต ดิ ปญ หาเอดส ปญหาอาชญากรรม ปญ หา
ความรุนแรงของสังคมในลักษณะตางๆ อันมีสาเหตุเกิดข้ึนเนื่องจากความ
สมั พันธท่ีไมไดมคี วามรกั ความเขาใจ ความผูกพนั และความไมสํานึกใน
หนา ทรี่ ับผดิ ขอบของพอและแมอยางทคี่ วรจะเปน
68
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมท่ีสมบูรณ
รอ้ื ฟนความรักความผกู พัน
ใหค ุณคาคนที่จติ ใจภายใน
ทางแกปญหาคือ “ปรับเปลี่ยนความคิดเร่ืองความสัมพันธของคนใน
สังคมใหถูกตอง” โดยปรับเปล่ียนใหคนหันกลับมามุงเนนการตอบสนองใน
เร่อื งของจติ ใจใหม ากขนึ้ ความสมั พนั ธข องคนในสังคมตอ งอยบู นพน้ื ฐานเรม่ิ
ตนจากจิตใจทเี่ หน็ คณุ คา ของผูอืน่ เรยี นรูทจี่ ะพฒั นาความเขาใจผูอน่ื และ
ใชห ลกั ให “คน” เปน ศนู ยก ลางแหง การพฒั นาตนเองเชนเดยี วกบั การพฒั นา
ดานอ่นื ๆ ของประเทศในเวลานี้ แสดงออกเปน การกระทําโดย
1. การกระทําใดๆ ก็ตาม ตองคํานกึ ถึงจติ ใจเปน หลกั ตองยตุ คิ วาม
คิดวา คนเปรยี บประดุจเปนเครอื่ งจกั รกล การทํางานซ้าํ ๆ ซากๆ ใหห มดไป
วนั ๆ คอื การทาํ ลายความคดิ สรางสรรคของความเปน คน ทําใหเกิดความ
ตงึ เครยี ด ความเกบ็ กด ซง่ึ เขาจะระบายมาสคู นในครอบครวั เกดิ พฤตกิ รรม
เบี่ยงเบนได
2. วางรากฐานความคิดใหคนเห็นคุณคากันและกันในสภาพที่เขาเปน
เราตอ งเชอ่ื วา คนทกุ คนนน้ั มคี ณุ คา ในตวั เอง แมว า เขาจะมปี ระโยชนใ หก บั เรา
หรอื ไม เขาอาจจะเปน เด็ก คนพิการ คนชรา ซึ่งไมอาจทํางานได แตเขา
ยงั มคี ณุ คา ในสายตาของเรา เราตอ งไมด หู มนิ่ เหยยี ดหยามแตต อ งยอมรบั และ
เห็นคุณคาเขา
69
สังคมนาอยู
3. เราตองชมเชยคนบนพ้ืนฐานความพยายามมากกวาบนพ้ืนฐานแหง
ชยั ชนะ การยกยอ งชมเชยคนทที่ มี่ ชี ยั ชนะหลายครงั้ เทา กบั เปน การฆา คนทพี่ า ย
แพลงอยางส้ินเชงิ บางครอบครัวยกยองชมเชยเฉพาะลกู ทเ่ี รยี นดี แตล กู ที่
เรยี นไมดที งั้ ๆ ที่พยายามขยนั เรยี นกลับไมไดร ับการเหลยี วแลเอาใจใส
4. เราตอ งลงทนุ เวลาแกก นั และกันในการสรา งสมั พันธอ นั ดงี าม ความ
สมั พันธท ่ีดไี มใชสงิ่ ฉาบฉวย แตเปน สงิ่ ท่ตี องใชเ วลาคอยๆ สรางข้นึ บคุ คล
ในแตล ะระดับของสงั คม ไมว าจะเปน ครอบครัว เพอื่ นรวมงาน ครูกบั ศษิ ย
รนุ พีก่ บั รนุ นอง หรอื แมกระท่งั หนุ สวนทางธรุ กจิ ตอ งมีเวลาใหแกกนั อยาง
เฉพาะเจาะจง ท้ังในดานของการทํางานการพกั ผอ น การใชเวลาวา งทาน
อาหาร หรือทาํ กจิ กรรมรวมกนั เพ่ือเรยี นรจู ัก มีความเขาใจกนั และกนั มาก
ยิ่งข้นึ โดยไมมีผลประโยชนใดๆ เขา มาเกีย่ วขอ ง
ผลจากการปฏวิ ตั เิ ทคโนโลยดี า นการสอ่ื สารทาํ ใหก ารตดิ ตอ สอ่ื สารถงึ กนั
สะดวกรวดเร็วและกวา งขวาง สงผลกระทบตอ ความสัมพนั ธข องคนในสังคม
คอ นขา งมาก เพราะเราจะมสี อื่ กลางในการส่ือสารระหวา งกนั มายิ่งขึน้ ผล
กระทบตอครอบครัวมีทั้งในแงบวกและในแงลบ ผลในแงบวก ไดแก การ
ตดิ ตอ สอื่ สารกบั คนในครอบครวั มคี วามสะดวกขน้ึ ความสมั พนั ธใ นครอบครวั
และคนในสังคมจึงไมถูกจํากัดดวยสถานท่ีและมีความสัมพันธผานเคร่ืองมือ
สื่อสารมากขึ้น คนในครอบครัวและสังคมมีความรูเทาทันโลกมาย่ิงขึ้น
สามารถปรบั ตวั ตามกระแสการเปลีย่ นแปลงท่ีเกดิ ขึ้นในสังคมได ผลในแงลบ
ไดแก ความใกลชิดสนิทสนมกันอาจนอยลง เพราะมีเครื่องมือสื่อสารมา
ทดแทนการทต่ี อ งใชเ วลาดว ยกนั โดยตา งคนตา งไปทาํ งานหาเลย้ี งชพี เพม่ิ พนู
70
6ความรักละความผูกพัน ความสัมพันธของสังคมที่สมบูรณ
ความรูเ พอ่ื แสวงหาวตั ถุเพ่ิมขึ้น อันอาจกอนใหเ กิดความวางเปลาเพราะไมได
รบั การเตมิ เต็มในจติ ใจมากขน้ึ กเ็ ปน ไปได
การไมต ระหนกั และไมเ หน็ คณุ คา ของความสมั พนั ธท าํ ใหค นในสงั คมขาด
การเรยี นรทู ีจ่ ะเขา ใจผูอนื่ ตดั สินกนั บนพฤตกิ รรมท่แี สดงออกภายนอก ไมม ี
ความเขา ใจกนั ในเบอื้ งหลงั ความคดิ และชวี ติ ของกนั และกนั ไมม คี วามรกั ไมม ี
ความสงสาร ไมม ีความเมตตา กอ ใหเกดิ ความรุนแรงเม่ือความตองการไม
ไดร ับการตอบสนอง สังคมจะไรค ณุ ธรรมละคนในสงั คมจะไมม ีความสขุ เพ่มิ
มากยงิ่ ขึ้น เพราะในความสมั พันธข อง “มนุษย” ท่ีแทจ ริงนัน้ จําเปนตอง
เรม่ิ จากรากฐานแหง ความผกู พนั ระกวา งกนั โดยไมข น้ึ อยบู นผลประโยชนแ ละ
การนาํ ตวั เองเปน ศนู ยก ลาง แตเ ปน พน้ื ฐานแหง ความผกู พนั ทางใจทตี่ อ งทมุ เท
และแสดงออกดว ยความรกั ดวยความเอ้ืออาทร ดวยความเขา ใจ และการ
ใชเวลาในการกอ รา งความสัมพนั ธรวมกัน
ตพี มิ พล งในหนังสือพิมพสยามโพสต
วันอาทติ ยท่ี 15 ธนั วาคม พ.ศ. 2539
71
»Þ˜ ËҢͧ
Êѧ¤Áä·Â»˜¨¨ØºÑ¹
¤Í×
¡Ò÷Õàè ÃÒä´ÂŒ Ô¹¤íÒÊ͹
ËÃÍ× ËÅ¡Ñ ¡Ò÷Õè´ÕÁÒ¡ÁÒÂ
áμ‹ã¹·Ò§»¯ºÔ ÑμáÔ ÅŒÇ
äÁà‹ ¤ÂàËç¹áººÍ‹Ò
§·ÊèÕ Í´¤ÅÍŒ §
¡Ñº¤íÒÊ͹àËÅ‹Ò¹¹éÑ
7
สังคมตองการบบอยาง
การกระทาํ มากกวาคาํ พูด
สังคมนาอยู
แบบอยางการกระทําเปนสิ่งสําคัญและมีความหมายมากย่ิงกวาคําพูด
การกระทําที่เปนแบบอยางจากบุคคลระดับผูนํานั้นจะสงผลและมีอิทธิพลตอ
การเลยี นแบบของผตู ามอยา งแนน อน ถา ผนู าํ สงั คมนาํ ไปในทศิ ทางทด่ี ถี กู ตอ ง
สังคมก็จะดาํ เนินไปไดอยางถกู ตอง แตปญหาใหญใ นทุกสว นของสังคมไทย
ปจ จุบนั คือ การขาดแบบอยา งจากบคุ คลระดบั ผูนาํ ประเทศ ทเี่ ปนเครอ่ื งชน้ี าํ
ในการดาํ เนนิ ชวี ิตที่ถูกตอง และท่ขี าดแคลนยงิ่ กวา นั้นคือขาดลักษณะชุมชน
ท่ีเปนแบบอยางแกส ังคม สงผลทาํ ใหส ังคมดําเนินไปในทศิ ทางที่บิดเบี้ยวและ
เกดิ ปญ หาตางๆ มากมาย
สงั คมไทยตอ งการแบบอยา งในการดาํ เนนิ ชวี ติ แมเ ราอาจมคี นสอนดว ย
คาํ สอนทีล่ ึกซึ้งและฟงดดู มี าก แตหากขาดความเปน แบบอยา งและกระทําให
ดกู เ็ กอื บไมม ปี ระโยชนอ นั ใด ปญ หาของสงั คมไทยปจ จบุ นั คอื การทเี่ ราไดย นิ
คาํ สอนหรือหลกั การท่ีดีมากมาย แตในทางปฏบิ ตั แิ ลว ไมเ คยเห็นแบบอยา งที่
สอดคลอ งกบั คาํ สอนเหลา นน้ั แตก ลบั มเี พยี งการการทาํ ในทางทตี่ รงกนั ขา ม ซง่ึ
สง ผลใหค นไมเห็นคุณคาที่จะปฏิบตั ติ ามหลักการหรือคําสอนนน้ั ในทางตรง
กันขามหากไดเห็นแบบอยางแหงการปฏิบัติของคนสอนก็จะกอใหเกิดความ
มนั่ ใจในการกระทาํ ตามในทางท่ถี ูกตองไดมากย่งิ ขน้ึ
74
7สังคมตองการบบอยางการกระทํามากกวาคําพูด
ยกตัวอยางเชน เราตองการใหเยาวชนของชาติเปนคนที่ซ่ือสัตย มี
คุณธรรม ไมคดโกง กจ็ ะมีการสอนดว ยคาํ พูดดว ยการเรยี นทั้งในโรงเรียน
และนอกโรงเรียน แตใ นสภาพความเปน จรงิ การกระทาํ และการแสดงออก
ของผูใหญก ลับเปนไปทางตรงกนั ขา ม คือ ความไมซอื่ สตั ย เยาวชนจงึ ไม
เหน็ คณุ คา ทจี่ ะกระทาํ ตามคาํ สอนจรงิ ๆ หรอื แมก ระทงั้ สง่ิ ทข่ี ดั แยง กนั ระหวา ง
กฎหมายกบั ความถกู ตอ งทางศลี ธรรม อนั เปน เหตใุ หค นในสงั คมตดั สนิ ผดิ ถกู
อยางสับสน เชน ตามหลักศลี ธรรมบญั ญตั ิวา การเลนการพนันเปน ส่งิ ท่ผี ดิ
แตก องสลากกนิ แบง รฐั บาลซง่ึ ความจรงิ กเ็ ปน การพนนั เชน เดยี วกนั กลบั มรี ฐั บาล
เปน เจา ของ
HONEST
75
สังคมนาอยู
แบบอยางการกระทําและกฎหมายมีหลายเร่ืองท่ีตรงขามกับคําพูดและ
หลักการทําใหคนในสังคมขาดมาตรฐานในการตัดสินความถูกผิด และการ
ช้นี าํ ทีถ่ ูกตอ ง สงั คมไทยควรที่จะตองสรา งความรับผิดชอบรว มกนั เรม่ิ จาก
ผูนาํ จนไปถงึ ผตู ามในทุกระดบั ทุกหนว ยงาน ทกุ ชมุ ชนในสงั คม ในการทํา
หนา ทเ่ี ปน ผสู รา งลกั ษณะชมุ ชนของตนเองใหเ ปน แบบอยา งแกส งั คม ดว ยการ
แสดงออกเปน การกระทาํ ทถ่ี กู ตอ งเพอื่ ใหผ อู นื่ กระทาํ ตามได โดยสรา งแบบอยา ง
ที่สามารถชี้นาํ สังคมไดอันประกอบดว ยคุณลักษณะ 2 ประการ
แบบอยางแหง ความรบั ผิดชอบ
ประการแรก คอื แบบอยางแหงความรบั ผิดชอบดวยการทาํ หนา ท่ขี อง
ตนเองใหด ที ส่ี ดุ เราแตล ะคนนน้ั มบี ทบาทหนา ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบตามสถานภาพ
ท่ตี า งกัน แตไ มว า จะเปนบทบาทใดในสังคมหรือชุมชนใด เราสามารถช้แี บบ
อยา งแกส งั คมไดด ว ยการเลน บทบาทและทาํ หนา ทข่ี องเราใหต รงทสี่ ดุ และใหด ี
ท่ีสุดเพ่ือท่ีเราจะมีสวนเปนแสงสะทอนความดีงามท่ีเราทํานั้นออกไปมีอิทธิพล
ตอผูอ่ืนและมีสวนสรางสรรคส ังคมไดม ากทสี่ ุด
ชุมชนทเ่ี ราอยูไมว าจะเปน บริษทั สมาคม องคก ร อาํ เภอ ตําบล
หมูบาน หรือแมก ระท่งั ครอบครัว ทุกๆ ท่ีท่ีเรามีสวนรวมจงึ ควรมลี ักษณะ
ที่เปนแบบอยาง เราควรเปนผูหนึ่งท่ีสรางชุมชนท่ีประกอบไปดวยบุคคลที่มี
คณุ ภาพ มีความซือ่ สัตย ความยุตธิ รรม และความจรงิ ใจ เปน ชมุ ชนท่ีมี
อิทธิพลตอ ภายนอกชมุ ชนได
76
7สังคมตองการบบอยางการกระทํามากกวาคําพูด
แบบอยา งแหง ความดงี าม
ประการท่ีสอง เปน ชุมชนทที่ าํ ดี เปน แบบอยา งแหงการทําความดจี น
คนอน่ื เหน็ ได เหมอื นกบั ตะเกยี งทเ่ี มอ่ื จดุ แลว กต็ อ งสอ งสวา งแกค นทง้ั ปวง เรา
ตอ งทําดีแกคนทง้ั ปวงมากจนเขาตระหนักชัดเจนถึงความดีของเรา และตอ ง
ประพฤตใิ นสง่ิ ทดี่ อี ยา งเสมอตน เสมอปลายและกระทาํ แกค นทง้ั ปวงไมเ ลอื กเชอื้
ชาติ ฐานะ ตาํ แหนง ไมทาํ ดเี ฉพาะเมอื่ ตนไดร ับผลประโยชน แตทาํ ดีตอ
คนท่ีดอยโอกาสในสงั คมทีไ่ มม ีทางจะตอบแทนเราได ชุมชนท่ีมลี ักษณะเชน
นี้จะเปน สังคมท่ใี ครๆ ก็กลา วขวญั ถึง ไดร บั การยอมรบั ยกยอ ง และ
สามารถเปนดังผูน าํ ทศิ ทางของสงั คมได
77
สังคมนาอยู
ลองนกึ ภาพวาถา เราเห็นคนทีเ่ ปนคนดี เปนคนท่ที าํ ความดีใหแ กส ังคม
เปนคนทซ่ี ื่อสตั ยส ุจรติ เปน คนทมี่ ีหลกั การดาํ เนนิ ชวี ติ ทถี่ ูกตอ ง เปน คนที่เสยี
สละเพ่ือผูอื่นอยูเ สมอ เปน คนทีม่ คี วามเทีย่ งธรรมและยตุ ิธรรม เปนคนท่มี ี
จติ ใจเมตตากรณุ าปรานี เปนคนทีท่ ําสงิ่ ดี และทาํ คณุ ประโยชนใ หแ กค นใน
สังคมมากมาย คนในชุมชนไดเ หน็ แนวการกระทํานนั้ ทเ่ี ปน เหมอื นแสงสวา ง
แกส ังคม เปน ผชู ้นี ําสงั คมจนสามารถเปลีย่ นคนในชมุ ชนใหด าํ เนินติดตามใน
สงิ่ ทดี่ ดี งั กลาวได สงั คมยอมมีคนท่ดี ขี นึ้ ๆ สังคมไทยยงั ตองการคนทเี่ ลน
บทบาทหนา ที่ของตวั เองใหดีทีส่ ุดแบบนใี้ นทุกระดบั อันจะนาํ ไปสกู ารจรรโลง
สงั คมใหงดงามดว ยความรว มมอื กันของแตล ะชุมชนอยางแทจริง
ในทุกๆ ตาํ แหนง ทุกๆ สถานภาพที่เราดํารงอยูเราสามารถทจี่ ะเลน
บทบาทของเราใหด ที ส่ี ดุ เชน ถา เราเปน นายจา งเราตอ งเปน นายจา งทยี่ ตุ ธิ รรม
โอบออมอารี ไมเอาเปรยี บ ทาํ ใหล ูกจา งไดร ับสวสั ดภิ าพทด่ี แี ละเห็นความดี
ของเขา ถา เราเปนนกั ธรุ กจิ เราตอ งเปน คนทีซ่ ่อื สัตย ทาํ ธุรกจิ อยางไมค ดโกง
และเห็นแกป ระโยชนข องลูกคาเสมอ
ถา เราเปน สามเี ราตอ งรกั และหว งใย เสยี สละ ดแู ลภรรยา และครอบครวั
อยา งดีใหไดร ับความอบอุนในชวี ติ และถาเราเปน ภรรยาเราตอ งนบนอบเชอื่
ฟงสามี ดูแลสามี และลูกอยา งดี
78
7สังคมตองการบบอยางการกระทํามากกวาคําพูด
และยงิ่ ถา เราเปน ผบู รหิ ารบา นเมอื ง เราตอ งบรหิ ารอยา งเหน็ แกป ระโยชน
ของประเทศชาติ ไมโกงกินเพ่ือประโยชนส วนตน ใหความยุติธรรมแกค นทงั้
หลาย แมก บั คนดอ ยโอกาสทไ่ี มส ามารถทาํ ประโยชนใหเราได เราตองทําให
ประเทศชาตมิ ีความสขุ ความเจรญิ รฐั บาลสมัยนายอานันท ปน ยาชนุ มี
การดาํ เนินนโยบายตา งๆ ไดอ ยา งคอ นขา งราบรืน่ เพราะทา นเปน ผูนําท่ไี ด
รับการยอมรับจากคนในสังคมวาเปนบุคคลท่ีซื่อสัตย เห็นแกประโยชนของ
บา นเมอื งอยา งแทจ รงิ ทาํ ใหก ลายเปน คนทม่ี อี ทิ ธพิ ลในเชงิ สรา งสรรคต อ สงั คม
หรือถาเราเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎรเราจะตองเปนคนท่ีเสนอกฎหมายท่ี
จรรโลงศีลธรรมในสังคมไมใชกฎหมายท่ีเอื้ออํานวยใหคนทําความผิดตางๆ
ได เราก็จะทําใหป ระชาชนนั้นอยูในสงั คมทม่ี ศี ีลธรรมและจริยธรรม
79
สังคมนาอยู
เราตอ งเปด ตวั เองใหเ ปน แบบอยา งแกส งั คมและโลกนี้ ไมป ด ซอ นตวั เอง
เกบ็ ตวั หรอื ถอนตัวออกจากสงั คม เพ่อื ใหเ กดิ คุณประโยชนส งู สุดตองเขาไปมี
สว นในสังคมในเร่อื งทถ่ี กู ตอง ตอ งสนับสนนุ แนวทางทีส่ ตั ยช่ือและชอบธรรม
ตองมีจุดยืนที่แนชัดและมีมาตรฐาน เชน หากเราเห็นวาการใหสินบนแก
ขา ราชการในการทาํ ธุรกิจนนั้ ไมด ี ในฐานะทเี่ ราดาํ เนนิ ธุรกิจเราจะตองไมเ หน็
แกการใหสินบนเพื่อใหไดงานแตเราควรจะเรียกรองใหสังคมดําเนินการเพ่ือ
ความถูกตอง อาจจะรวมตัวกับองคกรหรือสมาคมเดียวกันในการเรียกรอง
ความชอบธรรม กระตนุ ใหส งั คมทเี่ ลวรา ยเกดิ การเปลย่ี นแปลง และเปน แบบ
อยางแกผ อู ืน่ ใหมีความกลาทีจ่ ะไมโอนออ นตามส่งิ ทไ่ี มถ ูกตอง
80
7สังคมตองการบบอยางการกระทํามากกวาคําพูด
ในแตละบทบาทหนา ท่ขี องเราทด่ี ําเนินอยูในสังคมใหญน ี้ หากเราเลน
บทบาทของเราใหด ที สี่ ดุ อยใู นกรอบแหง ความดงี าม ความสรา งสรรค ความ
ยุตธิ รรม การเปนแบบอยา งทีด่ ใี นทกุ ๆ ชมุ ชนทีเ่ ราอาศยั อยู เราจะสามารถ
แกไขสังคมไดอยางเปนรูปธรรมจริงจังมากกวาการแกไขตามหลักการหรือคํา
พดู เพราะสิง่ นี้จะเปน แบบอยางการกระทาํ เพ่ือใหคนอนื่ สามารถเดินตามได
งา ยอยางเปน รูปธรรม
เราแตล ะคนในชมุ ชนทต่ี ง้ั ใจเปน แบบอยา งในการชน้ี าํ สงั คม เมอ่ื มารวม
กนั เขา จะเปน พลงั อนั มหาศาลทเ่ี ปน แสงสวา ง สอ งนาํ ทศิ ทางแกส งั คม เปรยี บ
เสมือนเทียนเลมเล็กๆ ท่ีนาํ มารวมกันเปนเทียนพันๆ หมืน่ ๆ แสนๆ เลม
เกดิ เปน ความสวา งทลี่ กุ โชตชิ ว งและสามารถทาํ ใหเ กดิ ความสวา งในรศั มที ก่ี วา ง
ไกล ทาํ ใหคนในสงั คมเห็นแบบอยางทดี่ ีในการดาํ เนนิ ชีวติ การท่ีเราเปน คน
ดีในสังคมที่กําลังเสื่อมลงอยูนจ้ี ะทําใหเราแตกตางจากคนอ่ืน และเปนแบบ
อยา งใหแ กค นทป่ี รารถนาจะทําความดแี ตไ มม ีโอกาส หรอื ไมก ลา ทาํ เพราะไม
เห็นแบบอยาง ก็จะชว ยใหสังคมเราดีขนึ้ คนในสังคมมคี วามหวังในความ
มดื และจะเรม่ิ มีบทบาทเพ่ือการสรางสรรคสงั คมมากยง่ิ ข้ึน
81
·¡Ø æ ¤¹μŒÍ§ÃÇ‹ ÁÁ×Í¡¹Ñ
ÍÂÒ‹ §¹ÍŒ ·ÊèÕ ´Ø ¡âç ´Â
¡ÒÃäÁá‹ Ê´§ÍÒ¡ÒÃÃѧà¡Õ¨à´Õ´©¹Ñ ·
μÍ‹ à¾Í×è ¹Á¹ÉØ Â
·èàÕ ¤Â¡ÃзÒí ¤ÇÒÁ¼´Ô
äÁÁ‹ ͧNjÒà¢Ò໚¹¾ÅàÁ×ͧªé¹Ñ Êͧ
Íѹ໚¹àËμãØ ËàŒ ¢Ò
μŒÍ§¡ÅºÑ ä»·Òí ¼´Ô «Òéí Í¡Õ
8
ผเู คยกระทําผิด
สังคมควร฿หอภัยละเหในคุณคา
สังคมนาอยู
ความพยายามของกรมราชทณั ฑใ นการฟน ฟผู ตู อ งขงั นบั เปน สงิ่ ทด่ี ี และ
คนในสงั คมคาดหวังวา ทณั ฑสถานจะสามารถชวยใหผ ูต องขังนนั้ มโี อกาสที่จะ
กลบั ตวั กลบั ใจเปน คนดขี องสงั คมได แตอ ยา งไรกต็ าม การแกไ ขดงั กลา วยงั ไม
สามารถทําใหคนท่ีเคยกระทําผิดกลบั เปนคนดขี องสงั คมได
ในปจ จบุ นั นี้ ตวั เลขจาํ นวนของอาชญากรในประเทศไทยคอ นขา งนา กลวั
จากรายงานของเจาหนาที่กองทะเบียนประวัติอาชญากรที่ไดกวาวไวใน
หนังสือพิมพฉบับหน่ึงวา ปจจุบันจํานวนประวัติของคนรายที่เก็บสะสมไวมี
จํานวนมากถงึ 10 % ของจํานวนประชากร หรอื ประมาณ 6 ลา นคน อกี
ทง้ั ยังมีตัวเลขอาชญากรทีอ่ ยใู นหมายจบั อีกถงึ ประมาณ 1 แสนคน ตวั เลข
เหลานี้นับวาเปนตัวเลขที่นากลัวและแสดงวาความไมปลอดภัยในชีวิตและ
ทรพั ยส นิ ของประชาชนกาํ ลงั เพมิ่ มากยง่ิ ขน้ึ อยา งรวดเรว็ ยง่ิ ในภาวะทเี่ ศรษฐกจิ
กําลังอยูในภาวะทรุดตัวลงเชนนี้ โอกาสแหงความตึงเครียดและความวิตก
กงั วลเรอื่ งความอยรู อดของประชาชนยอมมอี ยูสงู แนวโนมของการหางานทํา
ยอมยากและฝดเคอื งมากขน้ึ การแกงแยงในสังคมมีสูงขึ้น นอกจากนี้ยังมี
สาเหตุอีกหลายๆ ประการท่ีทําใหคนจํานวนไมนอยอาจตัดสินใจกระทําส่ิง
ท่ีผิดเปนครั้งแรก หรือตัดสินใจกระทําความผิดซํ้าเพราะไมสามารถอยูใน
สังคมได
84
8ผูเคยกระทําผิดสังคมควร ฿หอภัยละเหในคุณคา
สงั คมควรยอมรับความเสมอภาค
เหน็ “คุณคา” ผู “เคย” กระทําผดิ
“นักโทษท่ีคนในสงั คมเห็นวาเปน ‘กากเดน’ ของสังคม
เขากจ็ ะทาํ ตวั เปน กากเดนของสังคมจริงๆ”
การทเ่ี ราจะใหส งั คมมคี วามสขุ สงบได ประชาชนทกุ คนตอ งใหค วามรว ม
มือดวย และทุกๆ คนตองรวมมืออยางนอยท่ีสุดก็โดยการไมแสดงอาการ
รงั เกยี จเดยี ดฉนั ทต อ เพอ่ื นมนษุ ยท เ่ี คยกระทาํ ความผดิ ไมม องวา เปน พลเมอื ง
ชั้นสองอันเปนเหตุใหเขาตองกลับไปทําผิดซ้ําอีกวัตถุประสงคที่นําเสนอ
บทความนม้ี ุง หวงั ใหสงั คมไทยเห็นคณุ คาของคนที่ “เคย” กระทาํ ความผิด
อยา งเหมาะสมและเพอื่ เปนการเปดโอกาสใหเขาสามารถกลบั ตัวเปน คนดีและ
กอประโยชนต อ สงั คมในชวี ติ ทเ่ี หลอื ของเขา
ปรัชญาความคดิ หน่งึ ทผี่ มยึดถือมาโดยตลอด กค็ ือ ผมเชอื่ มั่นวา “คน
นั้นมคี ณุ คาสูงสดุ ในฐานะแหง ความเปน คน” คนทกุ คนนัน้ มี “คณุ คา ในตัว
เอง” ที่ไมส ามารถเปรยี บเทยี บคณุ คา กบั สงิ่ ของหรือวตั ถอุ ื่นๆ ที่อยภู ายนอกได
ไมวา จะเปน ทรัพยศ ฤงคาร ความรูค วามสามารถ รูปรา งผิวพรรณ ทกุ ๆ
คนควรไดร บั เกยี รติ จากเพอื่ นมนษุ ยใ นการปฏบิ ตั อิ ยา งเทา เทยี มและเหมาะสม
ดงั นน้ั จาํ เปน อยา งยง่ิ ทส่ี งั คมจะตอ งเปด โอกาสใหท กุ คนสามารถยกระดบั ความ
ภาคภูมิใจในฐานะทีเ่ กดิ มาเปน มนษุ ยไ ดอยา งสมศักดิศ์ รี และไมเลือกวา เขา
เปน ใคร เช้อื ชาตใิ ด ฐานะเชน ใด หรือเคยประพฤติเชน ใดมากอ น
85
สังคมนาอยู
ความพยายามทจี่ ะใหผ ทู เ่ี คยกระทาํ ผดิ กลบั ตวั กลบั ใจเปน คนดขี องสงั คม
น้ันจะไมม ีทางสัมฤทธผิ ลเลยหากคนในสงั คมและระบบตา งๆ ในสังคมไมเอ้ือ
อาํ นวยหรอื เปด โอกาสใหก ลมุ คนเหลา นกี้ ลบั ตวั ใหมไ ด ปจ จบุ นั คนทเี่ คยกระทาํ
ผิดแทบจะไมส ามารถกลบั เขาสูส ังคมไดอยา งมีเกียรตเิ ทาเดิมเขาจะกลายเปน
บุคคลที่นาหวาดกลัวของสังคม คนเหลานี้จะหางานทําไดอยางยากลําบาก
หรือถา ไดท ํางาน กไ็ มส ามารถทาํ งานที่ดีไดเทากับ ความรูความสามารถที่เขา
มีหรือไมเขาก็ตองปกปดวาเคยเปนผูกระทําความผิดมากอน อันเปนเหตุให
คณุ คา ในความเปน มนษุ ย ของเขาลดลง ทั้งจากสายตาของคนในสงั คม และ
จากสายตาของเขาเองการมองตนเอง ดอ ยคุณคา นีเ่ องท่เี ปนอันตรายอยางยงิ่
ทเ่ี ปน เหตใุ หเ ขากลบั ไปกระทาํ สง่ิ ทผี่ ดิ เปน การประชดทไี่ มไ ดร บั การยอมรบั จาก
สงั คม ทา ยทสี่ ดุ การรบั ความรนุ แรงและภยนั ตรายยอ มตอ งเกดิ แกค นทว่ั ไปใน
สังคมอยา งหลีกเล่ยี งไมไ ด
การลดจาํ นวนอาชญากรจงึ ไมส ามารถหวงั พง่ึ เพยี งระบบของกระบวนการ
ยตุ ิธรรมไดแ ตต องเปน ความรว ม มือรว มกนั ขององคกรภาครฐั องคกรภาค
เอกชน และประชาชนทกุ ๆ คนทจี่ ะมีสว นชว ยในการ “ฟนคนื คุณคาที่เคย
กระทาํ ความผดิ ” ใหกลับเปน ผูท่ีสามารถสาํ แดงประโยชนใหเ กิดขึ้นแกสังคม
86
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
E-book_สังคมน่าอยู่
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search