146 6.2 ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการสังเกต 2) การลงความเห็นจากข้อมูล 3) การตีความหมายข้อมูลและลงสรุปข้อมูลสรุป 6.3 ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 7. บูรณาการ 8. กิจกรรมการเรียนรู้ กระบวนการที่ใช้สอน : สืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) วิธีการสอน : เทคนิคผึ้งแตกรัง ขั้นสร้างความสนใจ (Engagement) ครูทบทวนความรู้เดิมเกี่ยวกับการลําเลียงสาร โดยครูเตรียมเกล็ดด่างทับทิมเพื่อให้นักเรียน ใส่ลงในบีกเกอร์ที่มีน้ําอยู่ แล้วสังเกตการแพร่ของด่างทับทิม จากนั้นครูตั้งคําถามให้นักเรียนร่วมกันตอบ เช่น - การแพร่ของสาร โมเลกุลสารมีทิศทางการเคลื่อนที่อย่างไร (แนวตอบ : โมเลกุลของสารจะเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ํา จนกระทั่งทุกบริเวณมีความเข้มข้นของสารเท่ากัน) - สารที่จะเกิดการแพร่นั้นอยู่ในสถานะใด (แนวตอบ : ของแข็ง ของเหลว และแก๊ส) สํารวจและค้นหา (Explore) 1. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็น 5 กลุ่ม จําแนกเป็น เก่ง ปานกลาง อ่อน (1:2:2) 2. ครูเลือกเนื้อหาหน่วยการเรียนรู้ และจัดแบ่งเนื้อหาเป็นหน่วยย่อย ๆ โดย ประกอบด้วย 2.1 การลําเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน (การแพร่แบบธรรมดา) 2.2 การลําเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน (ออสโมซิส osmosis) 2.3 การลําเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน (การแพร่แบบฟาซิลิเทต facilitated diffusion) 2.4 การลําเลียงแบบใช้พลังงาน (active transport) 2.5 การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล 3. ครูจัดเนื้อหาการเรียนรู้ เอาไว้ที่ตามจุดต่าง ๆ 4. ให้แต่ละกลุ่มวางแผน และมอบหมายงานให้เพื่อนสมาชิกรับผิดชอบในการศึกษาความรู้จากแหล่ง การเรียนรู้ต่าง ๆ ตามหัวข้อที่ได้ทําการแบ่ง 5. จากนั้นให้ตัวแทนของกลุ่มไปศึกษาความรู้ตามหัวข้อที่ได้รับมอบหมาย จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ที่ครูกําหนดให้ 6. ให้ตัวแทนของแต่ละกลุ่มที่ได้หัวข้อเรื่องเดียวกันไปศึกษาความรู้จากแหล่ง เรียนรู้ต่าง ๆ 7. จากนั้นให้ตัวแทนกลุ่มกลับไปสู่กลุ่มเดิมและนําเอาแผนผังความคิด สรุปสาระสําคัญมาอธิบาย ให้เพื่อนในกลุ่มฟัง 8. ให้สมาชิกในกลุ่มตั้งคําถามในสิ่งที่ไม่เข้าใจเกี่ยวกับสาระสําคัญความรู้จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ เศรษฐกิจพอเพียง ทักษะในศตวรรษที่ 21 ภูมิปัญญาท้องถิ่น - มีชีวิตเรียบง่าย ประหยัด ไม่ฟุุมเฟื่อย - รู้จักพอดี พอประมาณ 1. การสื่อสารสารสนเทศและรู้เท่า ทันสื่อ 2. การคิดอย่างมีวิจารณญาณและ การแก้ปัญหา
147 9. ให้ทุกกลุ่มระดมความคิดและร่วมกันหาคําตอบกันภายในกลุ่ม เพื่อทบทวนและทําให้เกิดความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้อง 10. ให้แต่ละกลุ่มนําคําถามของกลุ่มตนเองไปแลกเปลี่ยนคําถามกับกลุ่มอื่น และระดมความคิด ร่วมกันหาคําตอบ 11. ครูแจกใบงาน เรื่อง การลําเลียงสารผ่านเซลล์ให้กับนักเรียนแต่ละคน และให้นักเรียนทํากิจรรม ตามใบกิจกรรมที่แจก ขั้นอภิปรายและลงข้อสรุป (Explain) 1. ให้ตัวแทนนักเรียนแต่ละกลุ่มนําเสนอผลการทํากิจกรรมเกี่ยวกับการลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ หน้าชั้นเรียน โดยสุ่มเลือกโดยการจับฉลาก จํานวน 3 คน 2. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลจากการทํากิจกรรม โดยครูใช้คําถามดังนี้ - การแพร่ของสาร โมเลกุลสารมีทิศทางการเคลื่อนที่อย่างไร (แนวคําตอบ : โมเลกุลของสารจะเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้น ต่ํา จนกระทั่งทุกบริเวณมีความเข้มข้นของสารเท่ากัน) - การแพร่แบบฟาซิลิเทตต่างจากการแพร่แบบธรรมดาอย่างไร (แนวคําตอบ : เป็นการแพร่ที่ต้องอาศัยโปรตีนตัวพาซึ่งแทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์) - หากเซลล์อยู่ในสภาวะที่สารละลายภายนอกเซลล์มีความเข้มข้นต่ํากว่าภายในเซลล์ เซลล์พืชและ เซลล์สัตว์จะมีการเปลี่ยนแปลงเหมือนกันหรือไม่ อย่างไร (แนวตอบ : ทั้งเซลล์พืชและเซลล์สัตว์จะเต่งมากขึ้น เนื่องจากน้ําออสโมซิสเข้าสู่เซลล์ แต่เซลล์พืช ยังคงรูปร่างอยู่ได้เนื่องจากมีผนังเซลล์ ส่วนเซลล์สัตว์อาจแตกได้) - การแพร่แบบฟาซิลิเทตต่างจากการแพร่แบบธรรมดาอย่างไร (แนวตอบ : เป็นการแพร่ที่ต้องอาศัยโปรตีนตัวพาซึ่งแทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์) - อัตราการการแพร่แบบฟาซิลิเทตต่างจากอัตราการแพร่แบบธรรมดาอย่างไร (แนวตอบ : มีอัตราเร็วสูงกว่า เพราะมีโปรตีนเป็นตัวช่วยพาสารในการแพร่) - การลําเลียงสารแบบใช้พลังงานมีทิศทางการลําเลียงต่างจากการแพร่แบบธรรมดาอย่างไร (แนวตอบ : ทิศทางการลําเลียงตรงข้ามกัน โดยการลําเลียงแบบใช้พลังงานเป็นการเคลื่อนที่ของสาร จากบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ําไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นสูง) - หากเปรียบเทียบการแพร่เป็นการปล่อยน้ําลงจากถังบนที่สูง การลําเลียงแบบใช้พลังงานจะเปรียบ ได้กับอะไร (แนวตอบ : การใช้พลังงานไฟฟูาสูบน้ําขึ้นไปเก็บในถังบนที่สูง) 3. ครูและนักเรียนร่วมกันเฉลยคําตอบของใบงานเรื่อง การลําเลียงสารผ่านเซลล์ ขั้นขยายความรู้ (Elaborate) ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับกระบวนการลําเลียงสารของเซลล์จะมีการลําเลียงด้วยวิธีใดนั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยใดบ้าง แล้วสรุปเป็นองค์ความรู้ร่วมกัน ซึ่งมีแนวทางการสรุป ดังนี้ “กระบวนการลําเลียงสารของเซลล์จะมีการลําเลียงด้วยวิธีใดนั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ ดังนี้ 1. ขนาดของสาร 2. ความสามารถของสารในการละลายในไขมัน 3. สภาพขั้วของสาร
148 4. สารอิเล็กโทรไลต์ 5. จํานวนโปรตีนตัวพาและพลังงานในเซลล์” ขั้นประเมิน (Evaluation) 1. ให้นักเรียนทําแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 3 2. ครูประเมินจากการสังเกตการตอบคําถาม การร่วมกันทําผลงาน และการนําเสนอผลงาน โดยการใช้แบบประเมินด้านทักษะกระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เพื่อใช้เป็นหลักฐานแสดงการวัด และประเมินผล 3. ครูตรวจผลงานจากการทําใบงานหรือแบบฝึกหัด 9. แหล่งเรียนรู้ / สื่อการสอน / วัสดุอุปกรณ์ /เอกสารประกอบการเรียน 9.1 หนังสือเรียนชีววิทยาเพิ่มเติม เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 9.2 Power point เรื่อง การลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ 10. ผลงานและนวัตกรรมนักเรียน - ใบงาน เรื่อง การลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ - Mind Map เรื่อง การลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ 11. เครื่องมือและวิธีการวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ (ระบุให้ครบทุกจุดประสงค์ KPA) วิธีการวัดผล ประเมินผล เครื่องมือวัดผล ประเมินผล เกณฑ์การผ่านแต่ละ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. K อธิบายและเปรียบเทียบการแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต และแอกทีฟทรานสปอร์ต ตรวจใบงาน ใบงาน ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 2. P สามารถสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการ ลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ ตรวจใบงาน ใบงาน ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 3. A 3.1 มีวินัย การสังเกต แบบสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 3.2 ใฝุเรียนรู้ 3.3 มุ่งมั่นการทํางาน
149 ใบงาน เรื่อง การลําเลียงสารผ่านเซลล์พืช คําชี้แจง : ให้นักเรียนดําเนินการทดลองเพื่อศึกษาการลําเลียงสารผ่านเซลล์พืช และตอบคําถามท้ายการ ทดลอง วัสดุอุปกรณ์ 1. กล้องจุลทรรศน์ 2. สไลด์และกระจกปิดสไลด์ 3. เข็มเขี่ย 4. ปากคีบ 5. หยอดหยด 6. ใบมีดโกน 7. กระดาษเยื่อ 8. น้ํา 9. หอมแดง 10. สารละลายกลูโคส ความเข้มข้น 10% วิธีปฏิบัติ 1. หยดน้ําลงบนสไลด์ 1 หยด แล้วลอกเยื่อด้านในของกลีบหอมแดงวางลงบนสไลด์ 2. ปิดด้วยกระจกปิดสไลด์ แล้วนําไปศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ บันทึกลักษณะของเซลล์ 3. นําสไลด์เดิมมาหยดสารละลายกลูโคส ความเข้มข้น 10% ลงไปบริเวณขอบของกระจกปิดสไลด์ด้าน ใดด้านหนึ่ง ในขณะเดียวกันใช้กระดาษเยื่อแตะบริเวณขอบอีกด้านหนึ่งของกระจกปิดสไลด์เพื่อให้ สารละลายกลูโคสไหลเข้าไปแทนที่น้ําในสไลด์ 4. นําสไลด์ไปศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ บันทึกลักษณะของเซลล์ คําถามท้ายการทดลอง ลักษณะของเซลล์เมื่ออยู่ในน้ํากับในสารละลายกลูโคสเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร นักเรียนจะอธิบายการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในการทดลองนี้อย่างไร เฉลยใบงาน เรื่อง การลําเลียงสารผ่านเซลล์พืช
150 คําชี้แจง : ให้นักเรียนดําเนินการทดลองเพื่อศึกษาการลําเลียงสารผ่านเซลล์พืช และตอบคําถามท้ายการ ทดลอง วัสดุอุปกรณ์ 1. กล้องจุลทรรศน์ 2. สไลด์และกระจกปิดสไลด์ 3. เข็มเขี่ย 4. ปากคีบ 5. หยอดหยด 6. ใบมีดโกน 7. กระดาษเยื่อ 8. น้ํา 9. หอมแดง 10. สารละลายกลูโคส ความเข้มข้น 10% วิธีปฏิบัติ หยดน้ําลงบนสไลด์ 1 หยด แล้วลอกเยื่อด้านในของกลีบหอมแดงวางลงบนสไลด์ ปิดด้วยกระจกปิดสไลด์ แล้วนําไปศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ บันทึกลักษณะของเซลล์ นําสไลด์เดิมมาหยดสารละลายกลูโคส ความเข้มข้น 10% ลงไปบริเวณขอบของกระจกปิดสไลด์ด้านใดด้าน หนึ่ง ในขณะเดียวกันใช้กระดาษเยื่อแตะบริเวณขอบอีกด้านหนึ่งของกระจกปิดสไลด์เพื่อให้สารละลาย กลูโคสไหลเข้าไปแทนที่น้ําในสไลด์ นําสไลด์ไปศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ บันทึกลักษณะของเซลล์ คําถามท้ายการทดลอง ลักษณะของเซลล์เมื่ออยู่ในน้ํากับในสารละลายกลูโคสเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร ลักษณะของเซลล์ที่อยู่ในสารละลายกลูโคสจะแตกต่างจากเมื่อยู่ในน้ํา โดยเยื่อหุ้มเซลล์ จะอยู่ห่างจากผนังเซลล์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเซลล์เหี่ยว นักเรียนจะอธิบายการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในการทดลองนี้อย่างไร เมื่อเซลล์อยู่ในน้ําซึ่งความเข้มข้นของสารละลายนอกเซลล์ต่ํากว่าในเซลล์ โมเลกุลของ น้ําจากภายนอกจะออสโมซิสเข้าสู่เซลล์ ทําให้เซลล์เต่ง ในทางตรงข้ามเมื่อเซลล์อยู่ใน สารละลายกลูโคสซึ่งความเข้มข้นของสารละลายนอกเซลล์สูงกว่าในเซลล์ โมเลกุลของน้ํา จะออสโมซิสออกจากเซลล์ ทําให้เซลล์เหี่ยว ใบงาน เรื่อง การประยุกต์ใช้ความรู้เรื่องการลําเลียงสารผ่านเซลล์ในชีวิตประจําวัน
151 คําชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคําถามที่กําหนดให้ 1. จงอธิบายหลักการแพร่ของสาร 2. จงอธิบายหลักการออสโมซิสของสาร 3. จงยกตัวอย่างการนําความรู้เรื่องการลําเลียงสารผ่านเซลล์ไปใช้ในชีวิตประจําวัน เฉลยใบงาน เรื่อง การประยุกต์ใช้ความรู้เรื่องการลําเลียงสารผ่านเซลล์ในชีวิตประจําวัน
152 คําชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคําถามที่กําหนดให้ 1. จงอธิบายหลักการแพร่ของสาร การแพร่เป็นการเคลื่อนที่ของอนุภาคสารจากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงไปยังบริเวณที่มี ความเข้มข้นต่ํา โดยอนุภาคจะเคลื่อนที่กระจายออกไปทุกทิศทาง จนทําให้ทุกบริเวณมีความ เข้มข้นของอนุภาคเท่ากัน 2. จงอธิบายหลักการออสโมซิสของสาร การออสโมซิสเป็นการแพร่ของโมเลกุลน้ํา จากบริเวณที่มีน้ํามาก (ความเข้มข้นของสารต่ํา) ไปยังบริเวณที่มีน้ําน้อย (ความเข้มข้นของสารสูง) โดยผ่านเยื่อบางๆ ที่เรียกว่า เยื่อเลือกผ่าน 3. จงยกตัวอย่างการนําความรู้เรื่องการลําเลียงสารผ่านเซลล์ไปใช้ในชีวิตประจําวัน การแพร่ - การใช้น้ําหอมปรับอากาศในบ้านหรือรถยนต์ - การเปิดร้านอาหารในบริเวณที่ระบายอากาศได้ เพื่อให้กลิ่นอาหารแพร่กระจาย - การใช้ลูกเหม็นในตู้เสื้อผ้า - การแพร่ของโมเลกุลน้ําตาลในกาแฟ การออสโมซิส - การพรมน้ําผัก และผลไม้เพื่อรักษาความสด - การใส่ดอกไม้ในแจกันที่มีน้ํา - การดองผัก และผลไม้เพื่อเก็บรักษาเป็นเวลานาน - การแช่อิ่มผลไม้
153
154
155
156 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 วิชา ชีววิทยา1 รหัสวิชา ว31241 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง การลําเลียงสารเข้าและออกเซลล์ (ทดลอง) จํานวน 2 ชั่วโมง วันที่ใช้สอน ………………………… ครูผู้สอน นายฤชากร จันสุภีร์ ************************************************************************* 1. ผลการเรียนรู้ (รายวิชาเพิ่มเติม) อธิบายและเปรียบเทียบการแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต และแอกทีฟทรานสปอร์ตได้ 2. สาระสําคัญ ร่างกายของสิ่งมีชีวิตจะดํารงชีวิตได้อย่างสมดุล จะต้องมีกระบวนการรักษาดุลยภาพเกิดขึ้น โดยเฉพาะในระดับเซลล์ ซึ่งเซลล์จําเป็นต้องรับสารจากภายนอกและกําจัดสารออกจากเซลล์โดยอาศัย กระบวนการต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต กระบวนการ เอกโซไซโทซิส และกระบวนการเอนโดไซโทซิส 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ (K P A ) 3.1 สามารถอธิบายเกี่ยวกับสมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ (K) 3.2 สามารถทดลองเกี่ยวกับการตรวจสอบสมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ (P) 3.3 มีวินัย ใฝุเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทํางาน (A) 4. สาระการเรียนรู้ สารต่างๆ มีการเคลื่อนที่เข้าและออกจากเซลล์อยู่ตลอดเวลาโดยกระบวนการต่างๆ ได้แก่ การแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต กระบวนการเอกโซไซโทซิส และกระบวนการเอนโด ไซโทซิส แก๊สต่างๆ เข้าหรือออกจากเซลล์โดยการแพร่ ส่วนน้ําเข้าหรือออกจากเซลล์ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดย ออสโมซิส ไอออนและสารบางอย่างที่ไม่สามารถลําเลียงผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรงได้ จําเป็นต้องอาศัยโปรตีนที่อยู่ บนเยื่อหุ้มเซลล์เป็นตัวพาสารนั้นเข้าและออกจากเซลล์ เรียกว่า การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ตเป็นการลําเลียงสารจากบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ําไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้น สูง สารบางอย่างที่ไม่สามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์หรือลําเลียงผ่านโปรตีนที่เป็นตัวพาได้จะถูกลําเลียง ออกจากเซลล์ ด้วยกระบวนการเอกโซไซโทซิส สารที่มีขนาดใหญ่จะสามารถลําเลียงเข้าสู่เซลล์ด้วยกระบวนการเอนโดไซโทซิส ซึ่งแบ่งเป็น 3 แบบ ได้แก่ พิโนไซโทซิส ฟาโกไซโทซิส และการนําสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ
157 5. ทักษะกระบวนการคิด 5.1 การสังเกต 5.2 การจําแนกประเภท 5.3 การจัดกระทําและสื่อความหมายข้อมูล 6. สมรรถนะผู้เรียน 6.1 ความสามารถในการสื่อสาร 6.2 ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการสังเกต 2) การลงความเห็นจากข้อมูล 3) การตีความหมายข้อมูลและลงสรุปข้อมูลสรุป 6.3 ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 7. บูรณาการ 8. กิจกรรมการเรียนรู้ กระบวนการที่ใช้สอน : สืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) วิธีการสอน : แบบบรรยาย (Lecture) ขั้นสร้างความสนใจ (Engagement) 1. ครูทบทวนความรู้เดิมเกี่ยวกับเยื่อหุ้มเซลล์โดยใช้คําถาม - โครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์มีลักษณะอย่างไร (แนวตอบ: ประกอบด้วยฟอสโฟลิพิด และมีโมเลกุลโปรตีนแทรกกระจายอยู่ อีกทั้งยังมีคอเลสเตอรอล ไกลโคลิพิด และไกลโคโปรตีนด้วย) - เยื่อหุ้มเซลล์มีความสําคัญต่อเซลล์อย่างไร (แนวตอบ: เยื่อหุ้มเซลล์ทําหน้าที่แสดงขอบเขตของเซลล์ และควบคุมการเข้าออกของสารต่างๆ) สํารวจและค้นหา (Explore) 1. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็น 5 กลุ่ม จําแนกเป็น เก่ง ปานกลาง อ่อน (1:2:2) 2. ครูให้นักเรียนเปิดหนังสือเรียนชีววิทยาเพิ่มเติม เล่ม1 หน้า 172 และชี้แจงกิจกรรม 3.2 สมบัติการ เป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ 3. ครูแจกวัสดุอุปกรณ์การทดลองและชี้แจงทําความเข้าใจกับนักเรียนเกี่ยวกับการใช้วัสดุอุปกรณ์ และวิธีการทดลอง 4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทํากิจกรรมการทดลองตามตามลําดับขั้นตอนการทดลองที่ได้กําหนดให้และ ให้แต่ละกลุ่มจัดกระทําและสื่อความหมายข้อมูลบันทึกผลการทดลองลงในใบกิจกรรม เศรษฐกิจพอเพียง ทักษะในศตวรรษที่ 21 ภูมิปัญญาท้องถิ่น - มีชีวิตเรียบง่าย ประหยัด ไม่ฟุุมเฟื่อย - รู้จักพอดี พอประมาณ 1. การสื่อสารสารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ 2. ความร่วมมือ การ ทํางานเป็นทีม และภาวะ ผู้นํา -
158 ขั้นอภิปรายและลงข้อสรุป (Explain) 1. เมื่อนักเรียนทํากิจกรรมการทดลองเสร็จ ให้ตัวแทนนักเรียนออกมารายงานผลการค้นพบหน้าชั้น เรียนด้วยวาจาทีละกลุ่ม 2. เมื่อแต่ละกลุ่มรายงานเสร็จแล้วครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการวิเคราะห์และลงข้อสรุปผล การทดสอบหากผู้เรียนกลุ่มอื่นมีผลการวิเคราะห์และลงข้อสรุป ขัดแย้งกับผลอภิปราย ให้ดําเนินแก้ไขผล ดังกล่าวในใบกิจกรรมของตนเองให้ถูกต้อง 3. ครูและนักเรียนอภิปรายร่วมกันเพื่อสรุปผลการเรียนรู้ตามสาระสําคัญ ด้วยคําถามดังนี้ - หลังการแช่สี ลักษณะภายในเซลล์เปลี่ยนไปหรือไม่ อย่างไร และผลที่ได้ระหว่างสีทั้งสองชนิด เหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวคําตอบ รากแหนที่ใช้ในสีนิวทรัลเรดจะเห็นสีแดงภายในเซลล์ของราก ส่วนรากแหนที่แช่ในในสี ผสมอาหารจะใสหรือเห็นสีเขียวเหมือนรากแหนปกติ ) ขั้นขยายความรู้ (Elaborate) ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการลําเลียงสารเข้าออกเซลล์ ขั้นประเมิน (Evaluation) 1. ให้นักเรียนทําแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 3 2. ครูประเมินจากการสังเกตการตอบคําถาม การร่วมกันทําผลงาน และการนําเสนอผลงาน โดยการใช้แบบประเมินปฏิบัติการทดลอง ด้านทักษะกระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เพื่อใช้เป็น หลักฐานแสดงการวัดและประเมินผล 3. ครูตรวจผลงานจากการทําใบงานหรือแบบฝึกหัด 9. แหล่งเรียนรู้ / สื่อการสอน / วัสดุอุปกรณ์ /เอกสารประกอบการเรียน - หนังสือเรียนชีววิทยาเพิ่มเติม เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 - Power point เรื่อง สมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ 10. ผลงานและนวัตกรรมนักเรียน - ใบงาน เรื่อง สมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ 11. เครื่องมือและวิธีการวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ (ระบุให้ครบทุกจุดประสงค์ KPA) วิธีการวัดผล ประเมินผล เครื่องมือวัดผล ประเมินผล เกณฑ์การผ่านแต่ละ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. K สามารถอธิบายเกี่ยวกับสมบัติการ เป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ ตรวจใบกิจกรรม ใบใบกิจกรรม ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 2. P สามารถทดลองเกี่ ยวกับกา ร ตรวจสอบสมบัติการเป็นเยื่อเลือก ผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ การปฏิบัติทดลอง แบบประเมิน การปฏิบัติการ ทดลอง ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 3. A 3.1 มีวินัย 3.2 ใฝ่เรียนรู้ 3.3 มุ่งมั่นในการทํางาน การสังเกต แบบสังเกต ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์
159
160
161
162 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 วิชา ชีววิทยา1 รหัสวิชา ว31241 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล จํานวน 1 ชั่วโมง วันที่ใช้สอน ………………………… ครูผู้สอน นายฤชากร จันสุภีร์ ************************************************************************* 1. ผลการเรียนรู้ (รายวิชาเพิ่มเติม) สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเขียนแผนภาพการลําเลียงสารโมเลกุลใหญ่ออกจากเซลล์ด้วยกระบวนการ เอกโซไซโทซิส และการลําเลียงสารโมเลกุลใหญ่เข้าสู่เซลล์ด้วยกระบวนการเอนโดไซโทซิสได้ 2. สาระสําคัญ ร่างกายของสิ่งมีชีวิตจะดํารงชีวิตได้อย่างสมดุล จะต้องมีกระบวนการรักษาดุลยภาพเกิดขึ้น โดยเฉพาะในระดับเซลล์ ซึ่งเซลล์จําเป็นต้องรับสารจากภายนอกและกําจัดสารออกจากเซลล์โดยอาศัย กระบวนการต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต กระบวนการ เอกโซไซโทซิส และกระบวนการเอนโดไซโทซิส 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ (K P A ) 3.1 สามารถอธิบายการลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล (K) 3.2 สามารถเขียนแผนภาพเกี่ยวกับการลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล (P) 3.3 มีวินัย ใฝุเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทํางาน (A) 4. สาระการเรียนรู้ สารต่างๆ มีการเคลื่อนที่เข้าและออกจากเซลล์อยู่ตลอดเวลาโดยกระบวนการต่างๆ ได้แก่ การแพร่ ออสโมซิส การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต กระบวนการเอกโซไซโทซิส และกระบวนการเอนโด ไซโทซิส แก๊สต่างๆ เข้าหรือออกจากเซลล์โดยการแพร่ ส่วนน้ําเข้าหรือออกจากเซลล์ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดย ออสโมซิส ไอออนและสารบางอย่างที่ไม่สามารถลําเลียงผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรงได้ จําเป็นต้องอาศัยโปรตีนที่อยู่ บนเยื่อหุ้มเซลล์เป็นตัวพาสารนั้นเข้าและออกจากเซลล์ เรียกว่า การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต เป็นการลําเลียงสารจากบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ําไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้น สูง สารบางอย่างที่ไม่สามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์หรือลําเลียงผ่านโปรตีนที่เป็นตัวพาได้จะถูกลําเลียง ออกจากเซลล์ ด้วยกระบวนการเอกโซไซโทซิส สารที่มีขนาดใหญ่จะสามารถลําเลียงเข้าสู่เซลล์ด้วยกระบวนการเอนโดไซโทซิส ซึ่งแบ่งเป็น 3 แบบ ได้แก่ พิโนไซโทซิส ฟาโกไซโทซิส และการนําสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ
163 5. ทักษะกระบวนการคิด 5.1 การสังเกต 5.2 การจําแนกประเภท 5.3 การจัดกระทําและสื่อความหมายข้อมูล 6. สมรรถนะผู้เรียน 6.1 ความสามารถในการสื่อสาร 6.2 ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการสังเกต 2) การลงความเห็นจากข้อมูล 3) การตีความหมายข้อมูลและลงสรุปข้อมูลสรุป 6.3 ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 7. บูรณาการ 8. กิจกรรมการเรียนรู้ กระบวนการที่ใช้สอน : สืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) วิธีการสอน : แบบบรรยาย (Lecture) ขั้นสร้างความสนใจ (Engagement) 1. ครูทบทวนความรู้เดิมเกี่ยวกับการลําเลียงโดยใช้คําถาม - การแพร่แบบฟาซิลิเทตต่างจากการแพร่แบบธรรมดาอย่างไร (แนวตอบ : เป็นการแพร่ที่ต้องอาศัยโปรตีนตัวพาซึ่งแทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์) - หากเปรียบเทียบการแพร่เป็นการปล่อยน้ําลงจากถังบนที่สูง การลําเลียงแบบใช้พลังงานจะเปรียบ ได้กับอะไร (แนวตอบ : การใช้พลังงานไฟฟูาสูบน้ําขึ้นไปเก็บในถังบนที่สูง) ขั้นสํารวจและค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนเปิดหนังสือเรียนชีววิทยาเพิ่มเติม เล่ม1 ให้นักเรียนสังเกตรูปภาพ 3.34 และ 3.35 เพื่อให้นักเรียนศึกษาการเกี่ยวกับการลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล 2. ครูแจกใบงานเรื่อง การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล ให้กับนักเรียน 3. ครูให้นักเรียนศึกษาและสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับนิวเคลียสจากแหล่งวิทยาการต่างๆ เช่น อินเตอร์เน็ต สไลด์การสอน และหนังสือเรียน และให้นักเรียนทํากิจกรรมตามคําชี้แจงใบงานเรื่อง การลําเลียงสารโดยการ สร้างเวสิเคิล ขั้นอภิปรายและลงข้อสรุป (Explain) 1. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลจากการทํากิจกรรม โดยครูใช้คําถามดังนี้ - การลําเลียงสารแบบเอกโซไซโทซิส มีวิธีการอย่างไร (แนวตอบ : เวสิเคิลที่บรรจุสารอยู่จะเคลื่อนที่ไปยังเยื่อหุ้มเซลล์ แล้วเยื่อหุ้มเวสิเคิลจะรวมตัวกับเยื่อ หุ้มเซลล์ ทําให้สารที่อยู่ภายในเวสิเคิลถูกปล่อยออกไปนอกเซลล์) เศรษฐกิจพอเพียง ทักษะในศตวรรษที่ 21 ภูมิปัญญาท้องถิ่น - มีชีวิตเรียบง่าย ประหยัด ไม่ฟุุมเฟื่อย - รู้จักพอดี พอประมาณ 1. การสื่อสารสารสนเทศและรู้เท่า ทันสื่อ 2. การคิดอย่างมีวิจารณญาณและ การแก้ปัญหา
164 - เวสิเคิลที่นําสารออกนอกเซลล์ ถูกสร้างมาจากออร์แกเนลล์ใด (แนวตอบ : กอลจิคอมเพล็กซ์) - การลําเลียงสารแบบเอนโดไซโทซิส จําแนกได้เป็นกี่แบบ อะไรบ้าง (แนวตอบ : 3 แบบ ได้แก่ ฟาโกไซโทซิส พิโนไซโทซิส และการลําเลียงสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ) - การลําเลียงสารแบบเอนโดไซโทซิสทั้ง 3 แบบ มีวิธีการอย่างไร (แนวตอบ : ฟาโกไซโทซิส ลําเลียงสารที่เป็นของแข็ง โดยเซลล์ยื่นไซโทพลาซึมหรือขาเทียมออกมา โอบล้อมสาร เกิดเป็นถุงเวสิเคิลแล้วหลุดเข้าไปในเซลล์ พิโนไซโทซิส ลําเลียงสารที่เป็นสารละลาย โดยเยื่อหุ้มเซลล์เว้าตัวโอบล้อมสาร เกิดเป็นถุงเวสิเคิล แล้วหลุดเข้าไปในเซลล์ การลําเลียงสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ อาศัยโปรตีนตัวรับบนเยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งเยื่อหุ้มเซลล์จะเว้า โอบล้อมสาร เกิดเป็นถุงเวสิเคิลแล้วหลุดเข้าไปในเซลล์) 2. ครูและนักเรียนร่วมกันเฉลยคําตอบของใบงานเรื่อง การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล ขั้นขยายความรู้ (Elaborate) นักเรียนค้นคว้าการลําเลียงสารผ่านเซลล์ ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวันได้อย่างไร ขั้นประเมิน (Evaluation) 1. ให้นักเรียนทําแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 3 2. ครูประเมินจากการสังเกตการตอบคําถาม การร่วมกันทําผลงาน และการนําเสนอผลงาน โดยการใช้แบบประเมินทักษะด้านกระบวนการวิทยาศาสตร์ ทักษะกระบวนการ และคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ เพื่อใช้เป็นหลักฐานแสดงการวัดและประเมินผล 3. ครูตรวจผลงานจากการทําใบงานหรือแบบฝึกหัด 9. แหล่งเรียนรู้ / สื่อการสอน / วัสดุอุปกรณ์ /เอกสารประกอบการเรียน - หนังสือเรียนชีววิทยาเพิ่มเติม เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 - Power point เรื่อง การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล 10. ผลงานและนวัตกรรมนักเรียน - ใบงาน เรื่อง การลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล 11. เครื่องมือและวิธีการวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ (ระบุให้ครบทุกจุดประสงค์ KPA) วิธีการวัดผล ประเมินผล เครื่องมือวัดผล ประเมินผล เกณฑ์การผ่านแต่ละ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. K สามารถอธิบายการลําเลียงสารโดย การสร้างเวสิเคิล ตรวจใบงาน ใบงาน ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 2. P สามารถเขียนแผนภาพเกี่ยวกับการ ลําเลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล ตรวจใบงาน ใบงาน ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นไป 3. A 3.1 มีวินัย การสังเกต แบบสังเกต ระดับการ 2 ผ่านเกณฑ์ 3.2 ใฝุเรียนรู้ 3.3 มุ่งมั่นการทํางาน
165
166
167
168