ทช11002 สุขศึกษา พลศึกษา

เรื่องที่ 5 หลักการและวธิ ีออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ
หลกั การออกกําลงั กายเพอื่ สุขภาพ คือ การออกกําลังกายชนิดท่ีเสริมสรางความ

ทนทานของปอด หัวใจ ระบบไหลเวียนเลอื ด รวมท้ังความแขง็ แรงของกลามเน้ือ ความออน
ตวั ของขอตอ ซ่งึ จะชว ยใหร างกายแขง็ แรงสมบูรณ สงา งามและการมสี ขุ ภาพจิตทด่ี ี ซ่ึงหลักการ
ออกกาํ ลงั กายเพอ่ื สขุ ภาพมีดังนี้

1. การอบอุนรา งกายและผอ นคลาย
การออกกําลังกายเพ่ือสุขภาพท่ีถูกวิธีทําไดโดยการฝกหัดบอย ๆ ดวยทาทาง

ทีถ่ กู ตอ ง กอ นจะฝก การเคล่ือนไหวรางกายสว นใดก็ตาม ตอ งมีการเตรียมความพรอมใหรางกาย
อบอนุ ทุกครง้ั เพอ่ื ปอ งกนั การบาดเจบ็ ของกลามเนือ้ ในการอบอนุ รา งกายและผอนคลาย
มีวิธีการที่สามารถทําไดคือ การวิ่งรอบสนาม การหมุนคอ หมนุ แขน หมุนสะเอว พับขา
หมนุ ขอเทา กระโดดตบมือ กม แตะสลับมอื วงิ่ อยกู บั ที่ นัง่ ยืน ฯลฯ

2. ระยะเวลาในการออกกาํ ลังกาย
ในการออกกําลงั กายอยางตอเนือ่ ง อยางนอ ยในแตละครงั้ 20 - 30 นาทตี อ วัน

3. จํานวนครั้งตอ สัปดาห
การออกกาํ ลังกายเพ่อื สขุ ภาพ ตองปฏิบัตอิ ยา งสมํ่าเสมอทุกวัน หรืออยางนอย

สัปดาหละ 3 คร้ัง และควรปฏิบัติในเวลาเดียวกัน จะชวยเพ่ิมสมรรถภาพในการทํางานของ
ระบบหวั ใจและปอด ทาํ ใหก ลามเนอื้ หัวใจและปอดแข็งแรง

4. ความหนกั ในการออกกําลงั กาย
ควรออกกําลงั กายใหหนกั ถึงรอยละ 70 ของอตั ราการเตน สงู สุดของหวั ใจ

แตล ะคน หรอื ออกกาํ ลงั กายใหเหง่อื ออก เหนื่อยพอประมาณท่ีจะสามารถพูดคุยขณะ
ออกกําลังกายได ไมควรออกกาํ ลังกายหกั โหมเกินไปเพราะจะเกิดอันตรายได

เรอ่ื งท่ี 6 กิจกรรมนนั ทนาการรปู แบบตา งๆ
กิจกรรมนันทนาการ คือการกระทํากิจกรรมใดๆที่บุคคลหรือกลุมบุคคลได

เลือกสรรเขารวมโดยความสมัครใจ ไมมีการบังคับใดๆ ท้ังโดยตรงและโดยออม การกระทํา
กิจกรรมนั้น จะตองกระทํา ในเวลาวางจากงานประจําหรือภารกิจประจําอื่นๆ โดยไมหวัง
ผลตอบแทนรางวัลใดๆ นอกจากความสนุกสนาน ความพึงพอใจ ความสุขท่ีไดรับโดยตรง
เทา นั้น

ประเภทของกิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมนันทนาการมีหลายประเภท เพ่ือให
บุคคลเขา รวมทาํ กจิ กรรมไดตามความสนใจ ดังน้ี

1. การฝมือและศิลปหัตถกรรม (Arts and Crafts) เปนงานฝมือหรือ
ส่งิ ประดิษฐต าง ๆ เชน การวาดรูป งานแกะสลัก งานปน การประดิษฐดอกไม เย็บปกถักรอย
ทาํ ตุกตา ประดิษฐข า วของเครอ่ื งใช และงานศิลปะอน่ื ๆ

2. เกมส กีฬาและกรีฑา (Games , Sport and Track and Field’s) กิจกรรม
นนั ทนาการประเภทนเี้ ปน ทนี่ ิยมกนั อยา งแพรหลาย แบง ไดเปน 2 กลุมใหญ คือ กีฬากลางแจง
(Outdoor Games) ไดแก กีฬาท่ีตองใชสนามกลางแจง เชน ฟุตบอล บาสเก็ตบอลและ
กิจกรรมกลางแจงอ่ืน ๆ กีฬาในรม (Indoor Games) ไดแก กิจกรรมในโรงยิมเนเซียม หรือใน
หอ งนนั ทนาการ เชน แบดมินตัน เทเบลิ เทนนสิ หมากรกุ ฯลฯ

3. ดนตรีและรองเพลง (Music) เปนกิจกรรมนันทนาการท่ีใหความบันเทิง
ดนตรเี ปน ภาษาสากลทที่ ุกชาติทุกภาษาสามารถเขาใจเหมือนกัน แตละชาติแตละทองถ่ินจะมี
เพลงพนื้ บา นของตนเอง และเครื่องดนตรีพ้ืนบาน เราสามารถเลือกไดตามความสนใจไมวาจะ
เปนสากลหรือพนื้ บาน

4. ละครและภาพยนตร (Drama and Movies) เปนนันทนาการประเภท
ใหความรู ความบนั เทงิ ความสนุกสนานเพลิดเพลิน และสะทอนใหเห็นถึงสภาพจริงของสังคม
ยคุ นนั้ ๆ

5. งานอดิเรก (Hobbies) เปนกิจกรรมนันทนาการที่ชวยใหการดําเนิน
ชีวิตประจําวัน มีความสุข เพลิดเพลิน งานอดิเรกมีหลายประเภท สามารถเลือกไดตาม
ความสนใจ เชน

5.1 ประเภทสะสม
5.2 การปลกู ตนไม
5.3 การเลี้ยงสตั ว
5.4 การถายรปู
6. กิจกรรมทางสังคม (Social activities) เปนกิจกรรมท่ีกลุมคนในสังคม
รวมจัดข้ึน โดยมีจุดมุงหมายเดียวกัน เชน การจัดเล้ียงปใหม งานเล้ียงวันเกิด การฉลองใน
โอกาสพเิ ศษตาง ๆ
7. เตนรํา ฟอนรํา (Dance) เปนกิจกรรมท่ีใชจังหวะตาง ๆ เปนกิจกรรม
ที่กอใหเกิดความสนกุ สนาน เชน เตน ราํ พ้ืนเมอื ง การรําไทย รําวง นาฏศิลป ลลี าศ

8. กิจกรรมกลางแจง (Outdoor Activities) เปนกิจกรรมนันทนาการนอก
สถานที่ ที่ใหโอกาสมนุษยไดเรียนรูธรรมชาติ ไดพักผอน เ ชน ก า ร อ ยูคา ย พัก แ ร ม
ไปทอ งเทย่ี วตามแหลงธรรมชาติ

9. ทัศนศึกษา (Field Trip) เพื่อศึกษาศิลปวัฒนธรรม ตามวัดวาอาราม
หรอื ศึกษาความกาวหนาในดานตาง ๆ ในนทิ รรศการหรอื งานแสดงตา ง ๆ

10. กิจกรรมพูด เขียน อาน ฟง (Speaking, Writing and Reading)
การพูด เขียน อานฟง ท่ีนบั วาเปนกิจกรรมนนั ทนาการ ไดแ ก

10.1 การพูด ไดแก การคยุ การโตว าที การปาฐกถา ฯ
10.2 การเขียน ไดแก การเขียนบันทึกเร่ืองราวประจํา วัน เขียนบทกวี
เขยี นเพลง เรอ่ื งสัน้ บทความ ฯ
10.3 การอาน ไดแก การอานหนังสือพิมพ อานหนงั สือทว่ั ๆ ไป ทใี่ ห
ทงั้ ความรแู ละความเพลดิ เพลิน
10.4 การฟง ไดแก การฟง วิทยุ ฟง อภปิ ราย โตวาที ทอลค โชว ฯ
11. กิจกรรมอาสาสมัคร (Voluntary Recreation) เปนกิจกรรมบําเพ็ญ
ประโยชนท่ีบุคคลเขารวมดวยความสมัครใจเปน กจิ กรรมจติ อาสา เชน กจิ กรรมอาสาพัฒนา
และกิจกรรมอาสาสมัครตา ง ๆ

กิจกรรมทา ยบทท่ี 3

ใหผ เู รียนอธิบายตามประเด็นดงั ตอไปนี้

1. ใหผูเรยี นสรปุ ความหมายของ “อาหาร” และ “สารอาหาร” มาพอสังเขป
2. จงอธบิ ายสารอาหารทจ่ี ําเปนตอ รางกาย ประกอบดว ยอะไรบาง จงอธิบาย
3. ผูเรยี นมีวิธกี ารเลือกบรโิ ภคอาหารตามหลกั โภชนาการอยา งไร
4. ถา ผเู รยี นตอ งการมสี ขุ ภาพแขง็ แรง ควรปฏิบตั ิตวั อยา งไร
5. การออกกําลงั กายมปี ระโยชนอยางไรบา ง
6. เหตุใดจงึ ตองมกี ารอบอนุ รา งกาย กอ นการเลน กีฬาทกุ ครงั้
7. ถา ผเู รยี นตอ งการทําใชเ วลาวางในการบาํ เพญ็ ประโยชน ควรเลอื กกจิ กรรม

นันทนาการแบบใด

บทท่ี 4

โรคติดตอ

สาระสําคัญ
มีความรูและความสามารถปฏิบัติตนในการปองกันโรคติดตอที่เปนปญหาตอ

สุขภาพของครอบครัว และชุมชน โดยการเผยแพรขาวสาร ขอมูล แนวทางการปองกันและ
วธิ ีการรักษาโรคอยา งถกู วธิ ี

ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั
1. บอกสาเหตขุ องการเกิดโรคติดตอได
2. อธบิ ายอาการเจบ็ ปวย การปองกนั และการรักษาโรคตดิ ตอ ได

ขอบขา ยเนอ้ื หา
เร่ืองที่ 1 โรคตดิ ตอ สาเหตุ อาการ การปองกนั และการรักษา
1. โรคไขหวดั ใหญ
2. โรคตาแดง
3. โรคผิวหนงั
4. โรคเลป็ โตสไปโรซีส (ฉ่หี น)ู

บทที่ 4
โรคติดตอ

โรคตดิ ตอ หมายถึง โรคทีเ่ กิดข้ึนกบั คนหรือสตั ว โดยเกิดจากเชอื้ โรคทเี่ ปน สิง่ มีชีวิต หรือพิษของ
เช้อื โรค และเม่อื เกดิ เปนโรคข้ึนแลวสามารถแพรกระจายจากคนหรือสัตวที่ปวยเปนโรคน้ันไปสู
คนหรือสัตวอ น่ื ไดโดยการแพรก ระจายของโรคนนั้ อาจเปน ไดท ั้งทางตรงและทางออ ม

ความสาํ คญั ของโรคติดตอ ที่สง ผลตอสุขภาพ
1. เม่ือเกดิ เจบ็ ปว ยดว ยโรคตดิ ตอจะทําใหส ขุ ภาพรางกายทรดุ โทรม สุขภาพจิต
เสียไป เกดิ ความเครียดและวติ กกังวล
2. ภายหลงั การเจ็บปว ยอาจมีผลตอสขุ ภาพในระยะยาว
3. ตอ งการระยะเวลาสําหรับการฟนฟสู ภาพรา งกายและจิตใจภายหลงั เจ็บปวย
ซง่ึ เปน ระยะทรี่ า งกายยงั ออนแอไมสมบูรณเ ต็มที่ การทาํ กจิ กรรมตาง ๆ ในการสง เสรมิ สุขภาพ
จงึ ยงั ทําไดไ มเ ตม็ ที่ดวย

องคป ระกอบของโรคมี 3 ประการ คอื
1. ส่ิงทที่ าํ ใหเ กดิ โรค คือ เช้อื โรคตา งๆ
2. มนุษย
3. ส่งิ แวดลอม ไดแก สภาวะทางอากาศ เศรษฐกจิ และสงั คม

เรอ่ื งที่ 1 โรคไขห วดั ใหญ

เปนโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสไขหวัดใหญ (Influenza virus) ซึ่งเชื้อ นี้
มีหลายชนิดมาก นอกจากคนแลวยังกอใหเกิดโรคในสัตวไดหลายชนิด เชน หมู นก มา
แตโดยท่ัวไปไวรัสของสัตวชนิดใดก็จะกอใหเกิดโรคเฉพาะสัตวชนิดนั้น เชน ไวรัสไขหวัดนก
H5N1 จะกอโรคในสัตวปกเปนหลักเน่ืองจากไวรัสน้ีมีการเปล่ียนแปลงทําใหมีการติดตอมายัง
มนษุ ยห รอื สัตวเลี้ยงลูกดว ยนมได และมีความรนุ แรงทาํ ใหเ สียชวี ิต

สาเหตุ เกิดจากเชื้อไวรัส ติดตอทางการหายใจ หรือสัมผัสน้ําลายและเสมหะของ
ผปู วยหรือสัตวท ปี่ ว ย

อาการของโรค โดยทั่วไปของโรคไขห วดั ใหญ คือ มีไข ไอ มีนํ้ามูก บางคนมีอาการ
เจบ็ คอ ปวดเม่ือยตามรางกาย คลื่นไส อาเจียน ทองเสีย อาการสวนใหญมักไมรุนแรง เปนอยู
ประมาณ 3 – 5 วัน ซ่ึงบางคร้ังจะคลายกับโรคไขหวัดธรรมดา แตทายที่สุดอาการก็จะหายไป
เองได

การปอ งกันโรคหวดั ใหญ มีขอ แนะนาํ ดังน้ี
1. การใหวัคซีนตามชนดิ ของเชือ้ โรค
2. ออกกําลังกายสม่าํ เสมอ พกั ผอ นใหเ พียงพอ รบั ประทานอาหารเพยี งพอตอ
ความตองการของรางกายและไดส ารอาหารครบ 5 หมู
3. หลกี เล่ียงการอยใู กลชิดหรือใชส ิ่งของเคร่อื งใชร ว มกับผูปวย และเมอื่ ไอจาม
ควรปดปาก ปดจมูก
4. หลีกเลี่ยงการอยูในท่ีแออัด อากาศระบายไมดี เพราะอาจมเี ชื้อไวรัสท่ี
ทําเปน สาเหตขุ องโรค

การรกั ษา
1. นอนหลับพกั ผอนใหม ากๆ หา มอาบนํา้ เย็น ใชผา ชุบนํา้ หมาดๆ เช็ดตวั เวลามีไข
สงู กนิ อาหารออ น ดม่ื นํ้ามากๆ
2. รบั ประทานพาราเซตามอล เพื่อแกปวดลดไข หรือยาปฏิชีวนะตามคําส่ังของ
แพทย
3. หากมอี าการหอบหรือ ปอดอกั เสบ ควรมาพบแพทยโ ดยดว น

เร่ืองที่ 2 โรคตาแดง

โ ร ค ต า แ ด ง เ ป น โ ร ค ต า ท่ี พ บ ไ ด บ อ ย เ ป น
การอกั เสบของเยื่อบตุ า (Conjuntiva) ทค่ี ลมุ หนังตาบน
และลาง รวมเยื่อบุตาที่คลุมตาขาวโรคตาแดงอาจจะ
เปนแบบเฉียบพลัน หรือแบบเร้ือรัง สาเหตุอาจจะเกิด
จากเช้ือแบคทีเรีย ไวรัส Chlamydia trachomatis
ภูมิแพ หรือสัมผัสสารที่เปนพิษตอตา สาเหตุสวนใหญ
เกิดจากเชื้อแบคทีเรียและเช้ือไวรัส มักจะติดตอทางมือผาเช็ดหนาหรือผาเช็ดตัว โดยมากจะ
เปนและหายไดภายในเวลา 2 สัปดาห ตาแดงจากโรคภูมิแพ มักจะเปนตาแดงเร้ือรัง มีการ

อักเสบของหนังตา ตาแหงการใช Contact lens หรือนํ้ายาลางตาก็เปนสาเหตุของตาแดง
เรอ้ื รงั

อาการของโรคตาแดง
1. คันตา เปนอาการที่สําคัญของผูปวยตาแดงที่เกิดจากภูมิแพ อาการคัน
อาจจะเปนมากหรือนอยคนท่ีเปนโรคตาแดงโดยที่ไมมีอาการคันไมใชเกิดจากโรคภูมิแพ
นอกจากน้นั อาจจะมีประวตั ิภมู ิแพในครอบครัว เชน หอบหดื ผ่นื แพ
2. ข้ีตา ลักษณะของขต้ี ากช็ ว ยบอกสาเหตุของโรคตาแดง

- ข้ตี าใสเหมือนนาํ้ ตามักจะเกดิ จากไวรัสหรือโรคภมู แิ พ
- ขต้ี าเปน เมือกขาวมกั จะเกิดจากภูมิแพห รือตาแหง
- ข้ีตาเปนหนองมักจะรวมกับมีสะเก็ดปดตาตอนเชา ทําใหเปดตาลําบาก
สาเหตุมกั จะเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
3. ตาแดงเปน ขา งหนึ่งหรือสองขา ง
- เปน พรอ มกนั สองขางโดยมากมักจะเกดิ จากภูมิแพ
- เปนขางหนึ่งกอนแลวคอยเปนสองขางสาเหตุเกิดจากการติดเชื้อ เชน
แบคทเี รียไวรสั หรอื Chlamydia
- ผทู ่มี ีโรคตาแดงขางเดียวแบบเรื้อรัง ชนดิ น้ีตองปรึกษาแพทย
4. อาการปวดตาหรือมองแสงจาไมได มักจะเกิดจากโรคชนิดอ่ืน เชน ตอ
หิน มานตาอักเสบ เปนตน ดังนั้นหากมีตาแดงรวมกับปวดตาหรือมองแสงไมได ตองรีบพบ
แพทย
5. ตามวั แมวากระพริบตาแลวก็ยังมัวอยูโรคตาแดงมักจะเห็นปกติหาก
มอี าการตามัวรวมกับตาแดงตอ งปรึกษาแพทย
6. ประวัติอื่น การเปนหวัด การใชยาหยอดตา นํ้าตาเทียม เคร่ืองสําอาง
โรคประจําตัวยาที่ใชอยูประจํา

การปองกนั โรคตาแดง
1. อยา ใชเ ครอ่ื งสาํ อางรว มกบั คนอนื่
2. อยาใชผ า เช็ดหนาหรือผาเช็ดตัวรว มกัน
3. ลางมือบอ ย ๆ อยา เอามือขยต้ี า
4. ใสแวน ตาปอ งกนั เมือ่ ตอ งทํางานเก่ยี วของกับฝนุ ละออง สารเคมี

5. อยา ใชย าหยอดตาของผอู ืน่
6. อยาวา ยนาํ้ ในสระทีไ่ มไดใ สคลอรีน

การรกั ษาตาแดงดวยตวั เอง
1. ประคบเยน็ วนั ละ 3-4 ครัง้ ครั้งละ 10-15 นาที
2. ลา งมอื บอย ๆ
3. อยาขย้ตี าเพราะจะทําใหตาระคายมากขนึ้
4. ใสแ วน กนั แดด หากมองแสงสวา งไมไ ด
5. อยาใส contact lens ในระยะที่ตาแดง ตาอกั เสบ
6. เปลย่ี นปลอกหมอนทุกวัน

เรื่องที่ 3 โรคผวิ หนัง

โรคผิวหนัง (Skin Disease) หมายถงึ โรคทที่ ําใหลักษณะของผิวหนังมีผื่น ตุม
วงดา งขาว หรอื เปนกอนตามรา งกาย สามารถมองเห็นไดชัดเจน อาจมอี าการคนั หรือปวด
รวมดวย

สาเหตุ มกั พบมสี าเหตมุ าจากปจ จัยหลายประเภท ไดแ ก
1. ความผดิ ปกตขิ องฮอรโมน การอุดตันหรืออักเสบติดเช้ือของรุขุมขน

ไดแก สิว
2. โรคผิวหนังท่ีเกิดจากการใชยา เครอื่ งสําอาง รงั สี และแสงแดด ไดแ ก

กระ ฝา
3. โรคผิวหนงั ทเ่ี กิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ไดแ ก ฝ
4. โรคผวิ หนงั ทีเ่ กิดจากการติดเชือ้ แบคทีเรยี ไดแ ก เอดส เรมิ งูสวดั อีสุกอใี ส

หัดเยอรมัน หดู
5. โรคผวิ หนังท่ีเกิดจากการตดิ เชอ้ื รา เชน กลาก เกลือ้ น เช้ือราที่เลบ็ รงั แค
6. โรคผิวหนังท่ีเกดิ จากอาการแพห รือภูมแิ พ ไดแ ก ผื่นจากอาการแพข นสตั ว

ผ่นื จากอาการแพย า ผื่นจากอาการแพอาหาร
7. โรคผวิ หนังที่เกิดจากการแพสารอาหาร ไดแก โรคผิวขาดวติ ามนิ

8. โรคผวิ หนังทเ่ี กิดจากพันธุกรรม หรือความผิดปกติขณะตัง้ ครรภ ไดแ ก ไฝ
ปาน

9. โรคผวิ หนงั ท่ีเกดิ จากความผิดปกติของผิดหนังหรือเกิดจากหลายสาเหตุ
ไดแ ก โรคสะเก็ดเงิน ตาปลา

อาการของโรคผวิ หนงั
อาการของโรคผวิ หนังจะมีความรุนแรงมากนอ ยเพยี งใด ข้ึนอยูกบั ชนดิ และ

สาเหตุทีท่ ําใหเ กดิ โรค แตโ ดยทว่ั ไปมักพบมอี าการเปน ผืน่ แดง เปนจุด หรอื เปนวง เปนแผน
เปน ตุม นนู และเปนแผล โดยมากมักพบอาการแสบคนั และเจบ็ บริเวณที่เปน

การปอ งกนั
1. หลกี เลย่ี งจากแสงแดดตดิ ตอ กันเปน ระยะเวลานาน
2. กินอาหารทีม่ ีประโยชน 5 หมู ไดครบถวนทกุ วัน
3. ดแู ลรักษาความสะอาดของผวิ หนงั อยูเสมอ
4. สังเกตและหลีกเลีย่ งสารตา งๆ ทีก่ อ การระคายเคือง หรอื กออาการแพต อ

ผิวหนงั

การรกั ษา
การรักษาโรคผิวหนังขึ้นอยกู ับสาเหตุ อาทิ การทาหรือรับประทานยาปฏิชีวนะ

เมื่อติดเชื้อ การรักษาความสะอาดของผิวหนังเม่ือเกิดจากสิว และการรักษาดวยการผาตัด
เมอื่ เกิดมะเร็ง

เรอื่ งท่ี 4 โรคเลป็ โตสไปโรซสิ (ฉหี่ น)ู

เกดิ จากเช้ือกลุม Leptospira มักพบการระบาดในหนาฝน หรือชวงที่มีนํ้าทวมขัง
สัตวที่แพรเชื้อโรคน้ีไดแก สัตวฟนแทะ เชน หนู โดยที่ตัวมันไมเปนโรค สัตวพวกนี้เก็บเช้ือไว
ทไ่ี ต ดงั น้ันเมือ่ ฉอ่ี อกมาจะมีเชือ้ นปี้ นอยดู ว ย จึงเปน ท่ีมาของคําวาโรคฉ่ีหนู นอกจากหนูแลวยัง
พบไดใน สนุ ขั ววั ควาย เชอ้ื โรคนีส้ ามารถเขาสูรา งกายได 2 ทาง คือ

1. ทางตรง โดยการสัมผสั สตั วท มี่ เี ช้ืออยู หรือโดนสตั วท่ีมีเชอื้ กดั
2. ทางออ ม เชน

- เช้ือจากฉ่ีหนูปนอยูใ นนา้ํ หรือดินแลว เขา สคู นทางบาดแผล

- มือสมั ผสั เชื้อท่ปี นอยูใ นนํา้ หรือดินแลว เอาเชอื้ ทางเยื่อบุใน
ปาก ตา จมกู

- กนิ นํา้ หรอื อาหารที่ปนเปอ นเชือ้ โรคเขาไป

กลมุ เสยี่ งตอ การเกดิ โรค
1. เกษตรกร ชาวไร ชาวนา ชาวสวน
2. คนงานในฟารม เล้ยี งสัตว โค สุกร ปลา ฯลฯ
3. กรรมกรขดุ ทอระบายน้ํา เหมืองแร โรงฆาสัตว
4. กลุมอื่นๆ เชน แพทย เจาหนาท่ีหองทดลอง ทหารตํารวจท่ีปฏิบัติงานตาม

ปา เขา
5. กลมุ ประชาชนทัว่ ไป ท่อี ยใู นแหลงทม่ี ีนา้ํ ทว มขัง หรอื มีหนอู าศัยอยู

อาการของโรค
อาการของโรคแบง ออกเปนกลุมใหญ ๆ ได 2 กลมุ ไดแก
1. กลุมท่ีไมมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือกลุมท่ีอาการไมรุนแรง กลุมนี้

อาการไมร นุ แรง หลังจากไดรับเช้ือ 10-26 วัน โดยเฉล่ีย 10 วัน ผูปวยก็จะเกิดอาการของโรค
ไดแกปวดเมื่อยกลามเน้ืออยางรุนแรง อาจจะมีอาการคลื่นไสอาเจียน และมีไขขึ้นสูงดวย
บางรายอาจเกิดการเบ่ืออาหาร ทองเสีย ปวดทอง ตาแดง เจ็บตา เกิดผื่นข้ึนตามตัว หรือมีจ้ํา
เลือดตามผิวหนงั ระยะการสรางภูมิ ระยะน้ีถาเจาะเลือดจะพบภูมิตานทานโรค ผูปวยจะมีไข
ขึ้นใหม ปวดศีรษะ คอแขง็ มีการอักเสบของเยอ่ื หุม สมอง และตรวจพบ เช้ือโรคในปส สาวะ

2. กลุมท่ีมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง กลุมน้ีไขจะไมหายแตจะเปนมากขึ้นโดย
พบมีอาการตัวเหลอื งตาเหลอื ง มผี น่ื ที่เพดานปาก มีจุดเลอื ดออกตามผวิ หนัง ตบั และไตอาจวาย
ได ดซี า น เยื่อหมุ สมองอักเสบ กลา มเน้ืออกั เสบ อาจจะมีอาการไอเปนเลือด อาการเหลือง จะ
ปรากฏหลังจากไดร ับเช้อื โรคนานเกนิ 4 วัน ผูป วยอาจจะเสยี ชีวิตในระยะน้ีหรือในตนสัปดาหที่
สามจากไตวาย

การปอ งกนั โรคฉี่หนู มีขอแนะนาํ ดงั น้ี
1. กําจดั หนแู ละปรบั ปรงุ สง่ิ แวดลอมใหส ะอาดถูกสุขลักษณะ เพื่อไมใหเปนแหลง

เพาะพันธขุ องหนู
2. หลกี เล่ียงการลงไปอาบแชใ นแหลงน้ําที่ววั หรอื ควายลงไปกนิ น้าํ แชน้าํ

3. หลีกเล่ียงการแชน้ํา ยํ่าโคลนดวยเทาเปลา โดยเฉพาะอยางย่ิงเมื่อมีบาดแผล
ท่ีขา เทา หรอื ตามรางกาย

4. หลีกเล่ียงการเดนิ เทาเปลาในทุง นา ในคอกสตั ว
5. สวมเคร่อื งปอ งกนั ตนเองดวยการสวมถุงมอื ยาง รอ งเทา บูทยาง และสวมเส้อื ผา
ท่ีมิดชดิ เมื่อตองทาํ งานในไรน าหรือทีเ่ ปย กชนื้ แฉะ
6. อาบนํ้าชาํ ระลา งรางกายดว ยนาํ้ สะอาดและสบูท ันที หลงั การลุยนาํ้ ย่ําโคลน
หรอื กลบั จากทุง นา
7. ไมชําแหละสัตวโ ดยไมส วมถงุ มือ
8. ไมกนิ เนอ้ื สตั ว เครอ่ื งในสัตวท่ไี มไดทําใหสุกหรือผกั สดจากทองนาท่ีไมไดลางให
สะอาด หลีกเล่ียงการอม กลนื นํ้า หรือลมื ตาในนํา้ ที่ไมสะอาด
9. หลีกเล่ียงการดื่มน้ํา หรือรับประทานอาหารจากภาชนะท่ีเปดฝาท้ิงไว
เพราะอาจมหี นูมาฉีร่ ดไว

การรกั ษา
โรคน้ีรักษาไดดวยยาปฏิชีวนะ เชน เพนนิซิลิน (penicillin) เตตราซัยคลิน

(tetracycline) สเตร็ปโตมัยซิน (streptomycin) หรือ อิริทรอมัยซิน (erythromycin)
ควรไดรับยาภายใน 4-7 หลังเกิดอาการ และควรไดร บั นํา้ และเกลอื แรอยางเพยี งพอ

กิจกรรมทา ยบทท่ี 4

ใหผเู รยี นอธิบายตามประเด็นดงั ตอ ไปน้ี

1. จงบอกสาเหตุของการเกิดโรคติดตอ มาพอสังเขป
2. จงบอกวิธกี ารปองกนั โรคไขหวัดใหญ มาพอสงั เขป

เรอื่ งที่ 5
ยาสามญั ประจําบาน

สาระสาํ คญั
ยาสามัญประจําบาน เปนยาที่ประชาชนทุกคนควรจะมีไวใชในครอบครัว

เพ่ือใชสําหรับบรรเทาอาการเจ็บปวยเบื้องตนของสมาชิกในครอบครัว เวลาที่เกิดอาการ
เจ็บปวย หลงั จากน้ันจึงนาํ สงสถานพยาบาลตอไป

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั
1. อธบิ ายหลกั การใชยาสามัญประจาํ บานไดถกู ตอ ง
2. บอกอันตรายจากการใชยาและความเช่ือทผี่ ดิ เกย่ี วกับการใชยาได

ขอบขายเนือ้ หา
เรื่องที่ 1 หลักการและวิธกี ารใชย าสามัญประจําบาน
เร่ืองที่ 2 อันตรายจากการใชยาทีผ่ ิด

บทที่ 5
ยาสามญั ประจําบา น

ยาสามัญประจาํ บา นเปน ยาแผนปจ จุบนั และแผนโบราณทีป่ ระชาชนท่วั ไปสามารถ
หาซอ้ื และจาํ หนา ยไดโ ดยไมต องมใี บอนุญาตจากแพทย และใชรกั ษาอาการเจ็บปวยเล็กๆนอยๆ
เชน ไอ ปวดหัว ปวดทอง ของมีคมบาด และแผลพุพอง ซึ่งองคการเภสัชกรรม กระทรวง
สาธารณสุขไดผลิตยาตาง ๆ ท่ีมีคุณภาพดี ราคาถูก และไดมาตรฐานสําหรับจําหนายใหแก
ประชาชนท่วั ไปหากใชแลวอาการไมด ีขึน้ ควรไปปรึกษาแพทยเพอ่ื รบั การรกั ษาตอ ไป

ตัวอยา งยาสามัญประจําบาน ควรมีไวไ ดแก
1. ยาแกปวดแกไข
2. ยาแกแพ
3. ยาถา ย หรอื ยาระบาย
4. ยาสําหรับกระเพาะอาหารและลําไส

- ยาลดกรด
- ยาธาตนุ ํ้าแดง
- ผงนาํ้ ตาลเกลอื แร
- ทงิ เจอรมหาหงิ คุ
5. ยาสาํ หรบั สูดดมและแกลมวงิ เวยี น
6. ยาแกไอ แกเจ็บคอ
7. ยาสาํ หรบั โรคผิวหนัง
8. ยารกั ษาแผล
- ยาใสแ ผลสด
- แอลกอฮอลเ ชด็ แผล

เรอ่ื งที่ 1 หลกั การและวธิ กี ารใชยาสามัญประจําบา น

หลกั และวิธกี ารใชย า
ยารกั ษาโรคน้ันมีทั้งคุณและโทษ เพื่อใหเกิดความปลอดภัย ควรคํานึงหลักการ

ใชย าดงั นี้

1. ใชย าตามคําสงั่ แพทย เทาน้นั เพื่อจะไดใ ชย าถูกตอ งตรงกับโรค ไมควรใชยา
ตามคาํ โฆษณา เพราะการโฆษณาน้ันอาจแจง สรรพคุณยาเกนิ ความจรงิ

2. ใชย าใหถูกวิธี เพราะการจะนํายาเขาสูรางกายมีหลายวิธี เชน การกิน การ
ฉีด การทา การหยอด การเหนบ็ เปนตน การจะใชวิธีใดก็ข้ึนอยูกับคุณสมบัติของตัวยาน้ัน ๆ
ดงั นั้นกอ นใชย า จึงจําเปน ตอ งอา นฉลาก ศกึ ษาวิธกี ารใชใหล ะเอียดกอ นใชท กุ คร้ัง

3. ใชยาใหถูกขนาด ใชใหถูกขนาดตามที่แพทยส่ัง คือไมมากหรือนอยเกินไป
จึงจะใหผ ลดใี นการรักษา เชน ใหกินคร้ังละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง ก็ไมควรกิน 2 เม็ด หรือเพ่ิม
เปน วนั ละ 4 - 5 คร้งั เปนตน และการใชยาในแตละคนก็แตกตางกันโดยเฉพาะเด็กจะมีขนาด
การใชท ีแ่ ตกตางจากผูใหญ

4. ใชยาใหถูกเวลา คือ ชวงเวลาในการรับประทานยาหรือการนํายาเขาสู
รา งกายดวยวิธตี าง ๆ เชน หยอด เหนบ็ ทา ฉีด เปน ตน เพ่ือใหปริมาณของยาในกระแสเลือดมี
มากพอในการบาํ บัดรกั ษาโดยไมเกิดพษิ และไมนอยเกินไปจนสามารถรักษาโรคได ซ่ึงการใชยา
ใหถ กู เวลาควรปฏบิ ตั ดิ ังนี้

4.1 การรับประทานยากอนอาหาร ควรรับประทานกอ นอาหารอยางนอย
½ - 1 ชว่ั โมง เพื่อใหย าถูกดดู ซึมไดดีถา ลมื กนิ ยาในชวงใดกใ็ หกนิ หลังอาหารม้อื น้ันผานไปแลว
อยา งนอ ย 2 ช่ัวโมง

4.2 การรบั ประทานยาหลังอาหาร ควรรับประทานหลังอาหารทันที หรือ
หลงั จากกนิ อาหารแลวอยา งนอ ย 15 นาที เพ่ือใหยาถูกดูดซึมเขาสูกระแสเลือดรวมกับอาหาร
ในลาํ ไสเล็ก

4.3 การรบั ประทานยากอ นนอน ควรรบั ประทานยานน้ั หลงั จากกินอาหาร
มอื้ เย็นเสรจ็ แลว ไมตา่ํ กวา 4 ชว่ั โมง กอนเขานอน

5. ใชย าใหถ ูกมาตรฐาน ตอ งใชย าทมี่ ตี ัวยาครบทั้งชนดิ และปริมาณไมใชยา

ที่เสอื่ มคุณภาพหรือหมดอายุ สามารถดูไดจากวัน, เดือน, ป ท่ีระบุไววาผลิต เม่ือใด หมดอายุ
เม่ือใด เปน ตน

6. ใชย าใหถ ูกกบั คน ตอ งอานใหละเอียดกอนใชยาวา ยาชนิดใดใชกับใคร เพศ
และอายุ

7. ใชยาใหถูกกับโรค คือ ใชยาใหตรงกับโรคที่เปน การจะเลือกใชยาตัวใด
ในการรกั ษาน้นั ควรใหแ พทย หรือเภสัชกรผูร ูเปนคนจัดให

8. การใชยาที่ใชภายนอก ยาท่ีใชภายนอก ไดแก ข้ีผ้ึง ครีม ยาผง ยาเหน็บ
ยาหยอดโดยมีวธิ กี ารดังน้ี

8.1 ยาใชทา ใหทาเพียงบางๆ เฉพาะบริเวณที่เปนโรค หรือบริเวณที่มี
อาการ

8.2 ยาใชถูนวด ใหทาและถบู ริเวณท่ีมีอาการเบา ๆ
8.3 ยาใชโรย กอนที่จะโรยยาควรทําความสะอาดแผลและเช็ดบริเวณ
โดยรอบดว ยแอลกอฮอลหรือยาฆา เชือ้ ทจ่ี ะทําใหแ หง เสียกอน ไมควรโรยยาท่ีแผลสด หรือแผล
ที่มนี ํ้าเหลืองเพราะผงยาจะเกาะกนั แข็งปด แผล อาจเปน แหลงสะสมเชือ้ โรคภายในแผลได
8.4 ยาใชห ยด จะมีประเภทยาหยอดตา หยอดหู หยอดหรือพน จมูก โดยยา
หยอดตาใหใชหลอดหยอดยาท่ีใหมา โดยเฉพาะเวลาหยอดจะตองไมใหหลอดสัมผัสกับตา
ใหหยอดบรเิ วณกลางหรอื หางตาตามจํานวนที่กําหนดไวในฉลากหรือตามที่แพทยสั่ง ยาหยอด
ยาเมื่อเปดใชแ ลว ไมควรเก็บไวใ ชนานเกิน 1 เดือน และไมใ ชย ารว มกันหลายคน

9. การใชยาท่ีใชภายนอกและยาท่ีใชภายใน คือ ยาท่ีใชรับประทาน ไดแก
ยาเม็ด ยาผง ยานาํ้ โดยมีวิธีการใชดังนี้

9.1 ยาเม็ด ที่ใหเค้ียวกอนรับประทาน ไดแก ยาลดกรดชนิดเม็ด ยาที่หาม
เคี้ยว ใหกลืนลงไปเลย ไดแก ยาชนิดที่เคลือบนํ้าตาล และชนิดท่ีเคลือบฟลมบางๆ จับดูจะรูสึก
ลืน่

9.2 ยาแคปซูล เปนยาที่หามเคี้ยวใหกลืนลงไปเลย ทั้งชนิดออน และชนิด
แขง็ ซึง่ ชนิดแขง็ จะประกอบดว ยปลอก 2 ขางสวมกัน

9.3 ยาผง มีอยหู ลายชนดิ และใชแ ตกตา งกนั เชน ตวงใสชอนรบั ประทาน
แลว ด่มื นาํ้ ตามหรือชนิดตวงมาละลายนํ้ากอ น และยาผงทตี่ อ งละลายนาํ้ ในขวดใหไ ดปรมิ าตร
ทก่ี าํ หนดไวกอ นท่ีจะใชรับประทาน นา้ํ ท่ีนาํ มาใชล ะลายยาตองเปนน้าํ ด่มื ท่ีตมสุกท้งิ ใหเ ย็นแลว
และควรใชยาใหหมดภายใน 7 วันหลงั จากผสมนํ้าแลว

10. ใชยาตามคําแนะนําในฉลาก ปกติยาทุกชนิดจะมีฉลากยากํากับไว
เพ่ือบอกถึงช่อื ยา วิธีการใช และรายละเอียดอ่ืน ๆ ซึ่งเราจําเปนตองอานใหเขาใจโดยละเอียด
กอ นใช วา เปน ยาประเภทใดจะไดป ฏิบตั ิตามใหถูกตอ งตามท่ฉี ลากยาแนะนําเอาไว

ลักษณะยา
ยามีหลายประเภท มีท้งั ยากิน ยาทา ยาอมในแตละประเภทมอี กี หลายชนดิ

ซง่ึ มีวธิ กี ารและขอควรระวงั แตกตางกนั จึงจาํ เปน ตองเรยี นรูถงึ ลักษณะและประเภทของยา

การจําแนกประเภทของยา
ตามพระราชบัญญัติยา ฉบับท่ี 3 พ.ศ. 2522 ไดใหความหมายวา ยา หมายถึง

สารที่ใชใ นการวิเคราะห บาํ บัดรกั ษา ปอ งกันโรคหรอื ความเจ็บปวยของมนุษยและสัตว รวมทั้ง
ใชในการบํารุงและเสรมิ สรางสขุ ภาพรางกายและจติ ใจดวย สามารถจําแนกได เปน 6 ประเภท
ดงั น้ี

1. ยาแผนปจ จบุ นั หมายถึง ยาทีใ่ ชรกั ษาโรคแผนปจจุบันทั้งในคนและสัตว เชน
ยาลดไข ยาปฏชิ วี นะ ยาแกป วด ยาแกแ พ เปนตน

2. ยาแผนโบราณ หมายถึง ยาท่ีใชรักษาโรคแผนโบราณท้ังในคนและสัตวยา
ชนดิ นีจ้ ะตอ งข้ึนทะเบียนเปน ตํารบั ยาแผนโบราณอยางถูกตอ ง เชน ยามหานลิ แทง ทอง
ยาธาตบุ รรจบ ยาเทพมงคล ยาเขียวยาหอม เปนตน

3. ยาอันตราย หมายถึง ยาท่ีตองควบคุมการใชเปนพิเศษ เพราะหากใชยา
ประเภทน้ี ไมถูกตองอาจมีอันตรายถึงแกชีวิตได เชน ยาปฏิชีวนะชนิดตางๆ ยาจําพวก
แกค ล่นื เหยี นอาเจยี น เปนตน

4. ยาสามัญประจําบาน หมายถึง ยาท้ังที่เปนแผนปจจุบันและแผนโบราณ
ซ่ึงกําหนดไวในพระราชบัญญัติยาวาเปนยาสามัญประจําบาน เชน ยาธาตุน้ําแดง ยาขับลม
ยาเมด็ ซัลฟากวั นดิ ีน ยาระบายแมกนเี ซยี ดีเกลอื ยาเมด็ พาราเซตามอล เปน ตน

5. ยาสมุนไพร หมายถึง ยาท่ีไดจากพืช สัตว หรือแร ซ่ึงยังไมไดนํามาผสมหรือ
เปลี่ยนสภาพ เชน วานหางจระเข กระเทียม มะขาม มะเกลือ นอแรด เขี้ยวเสือ ดีงูเหลือม
ดีเกลอื สารสม จนุ สี เปนตน

6. ยาควบคุมพิเศษ ไดแก ยาแผนปจจุบัน หรือยาแผนโบราณท่ีรัฐมนตรี
ประกาศเปน ยาควบคุมพเิ ศษ เชน ยาระงับประสาทตาง ๆ

รูปแบบของยา
ยาท่ีผลิตในปจจุบันมีหลายรูปแบบ เพ่ือสะดวกแกการใชยาและใหมี

ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ไดแ ก
1. ยาเมด็ มที ้งั ยาเมด็ ธรรมดา เชน พาราเซตามอล เม็ดเคลือบฟลม เชน ยาแก

ไอ ยาเม็ดเคลือบน้ําตาล เชน ไวตามิน เม็ดเคลือบพิเศษ เพ่ือใหยาแตกตัวที่ลําไส เชน ยาวัณ
โรค ยาแกป วด

2. ยาแคปซูล แคปซูลชนดิ แขง็ ไดแ ก ยาปฏิชวี นะตา ง ๆ แคปซูลชนิดออนไดแก
นํ้ามันตับปลา วิตามินอี ปลอกหุมของยานี้จะละลายในกระเพาะอาหาร เพราะมีรสขมหรือมี
กล่นิ แรง

3. ยานา้ํ มหี ลายชนดิ เชน ยาแกไ อนํา้ เชื่อม ยาแกไ ขห วดั เด็ก
4. ยาฉีด ทําเปนหลอดเล็ก ๆ และเปน ขวด รวมทั้งนาํ้ เกลอื ดว ย

นอกจากนี้ยังมียาขี้ผ้ึงทาผิวหนัง บดผง ยาเหนบ็ ยาหยอดตา ยา
หยอดหู ยาหยอดจมูก ยาอม รูปแบบของยาข้นึ อยูกับจดุ มงุ หมายผูใช

การเก็บรกั ษา
วิธีการเก็บรักษายาที่ถูกตองดวย เพ่ือใหยามีคุณภาพในการรักษา ไมเส่ือม

คณุ ภาพเรว็ มวี ิธกี ารเกบ็ รักษา ดังนี้
1. ตูย าควรตง้ั ใหพ น จากมอื เดก็ โดยอยูในระดับทีเ่ ดก็ ไมส ามารถหยบิ ถึง

เพราะจะกอใหเกิดอนั ตรายได
2. ไมตัง้ ตยู าในทช่ี ้นื ควรต้ังอยูในที่ที่อากาศถายเทไดสะดวก และควรเก็บยาให

หา งจากหอ งครวั หอ งนาํ้ และตนไม
3. ควรจัดตูยาใหเ ปน ระเบยี บ โดยแยกประเภทของยา เชน ยาใชภายนอกยาใช

ภายใน และเวชภัณฑ เพ่อื ปองกันอันตรายจากการหยิบยาผิด

4. ตูยาควรต้ังอยูในท่ีที่แสงแดดสงเขาไปไมถึง เพราะยาบางชนิดหากถูก
แสงแดด จะเส่ือมคุณภาพจึงตองเก็บในขวดทึบแสงมักเปนขวดสีชา เชน ยาหยอดตา
ยาวติ ามิน ยาปฏิชีวนะ

การสงั เกตยาทเี่ สอ่ื มสภาพ
ยาเสือ่ มสภาพ หมายถึง ยาท่ีหมดอายุ ไมมีผลทางการรักษาและอาจกอใหเกิด

ปญหาตอ สขุ ภาพได กอ นการใชย าและเวชภณั ฑทุกชนิด จะตองสังเกตลักษณะของยา วามีการ
เส่ือมสภาพหรือไม โดยมีขอสังเกตดงั ตอ ไปน้ี

1. ยาเม็ดธรรมดา เปนยาท่ีจะเกิดการเปลี่ยนสภาพไดงายเม่ือถูกความชื้นของ
อากาศ ทกุ ครั้งทเ่ี ปด ขวดใชยาแลวควรปดฝาขวดใหแนน ถาพบวายามีกล่ินผิดไปจากเดิม เม็ด
ยามีผลกึ เกาะอยู แสดงวา ยาเสอื่ มสภาพไมค วรนํามาใช

2. ยาเม็ดชนิดเคลือบน้ําตาล จะเปลี่ยนแปลงงายถาถูกความรอนหรือความชื้น
จะทําใหเม็ดยาเย้ิมสีละลาย ซีดและดางไมเสมอกัน หรือบางคร้ังเกิดการแตกรอนได ถาพบ
สภาพยาดังกลา วกไ็ มควรนํามาใช

3. ยาแคปซูล ยาชนิดแคปซูลที่เสื่อมสภาพสามารถสังเกตไดจากการที่
แคปซูลจะพองหรอื แยกออกจากกัน และยาภายในแคปซลู กจ็ ะมีสีเปลี่ยนไป ไมค วรนํามาใช

4. ยาฉีด ยาฉีดท่ีเส่ือมสภาพจะสังเกตไดงายโดยดูจากยาท่ีบรรจุในขวดหรือ
หลอด ยาฉีดชนิดเปนผง ถามลี กั ษณะตอ ไปนี้แสดงวาเส่อื มสภาพ

- สีของยาเปลย่ี นไป
- ผงยาเกาะติดผนงั หลอดแกว
- ผงยาเกาะตวั และตอ งใชเวลาทําละลายนานผิดปกติ
- เมือ่ ดูดยาเขาหลอดฉดี ยาทาํ ใหเขม็ อุดตนั

5. ยานาํ้ ใส ลกั ษณะของยานาํ้ ใสทเ่ี สือ่ มสภาพสังเกตไดงายดงั น้ี
- สีของยาเปลีย่ นไปจากเดิม
- ยาขุนผดิ ปกตแิ ละอาจมกี ารตกตะกอนดว ย
- ยามกี ลน่ิ บดู เปรย้ี ว

6. ยานาํ้ แขวนตะกอน ลักษณะของยาน้าํ แขวนตะกอนท่ีเส่ือมสภาพ
จะสังเกตพบลกั ษณะดงั นี้

- มสี ี กลน่ิ และรสเปล่ยี นไปจากเดิม
- เมือ่ เขยา ขวดแลวตัวยาไมเ ปนเน้อื เดียวกัน หรอื ยามตี ะกอนแข็งเขยาไมแ ตก
7. ยาเหนบ็ ลักษณะของยาเหนบ็ ท่ีเส่อื มสภาพและไมควรใชมดี ังนี้
- เม็ดยาผดิ ลกั ษณะจากรปู เดมิ จนเหนบ็ ไมได
- ยาเหลวละลายจนไมสามารถใชไ ด
8. ยาขผ้ี ึ้ง เมื่อเสือ่ มสภาพจะมลี กั ษณะทีส่ งั เกตไดง ายดังน้ี
- มกี ารแยกตัวของเนือ้ ยา
- เนื้อยาแขง็ ผดิ ปกติ
- สขี องขี้ผึง้ เปล่ยี นไปและอาจมจี ุดดางดําเกดิ ขึน้ ในเนื้อยา

เร่อื งท่ี 2 อนั ตรายจากการใชยาทผี่ ิด

อนั ตรายทเ่ี กดิ จากการใชย า มีดงั น้ี
1. การใชยาเกินขนาด เกิดจากการรับประทานยาชนิดเดียวกันในปริมาณ

มากกวาทแี่ พทยก าํ หนด ซ่ึงกอใหเ กิดอนั ตรายตอ รา งกายจนถงึ ข้นั เสียชีวติ ได
2. การใชยาเส่ือมคุณภาพ เชน การรับประทานยาหมดอายุ ทําใหรักษา

ไมหาย และอาจอาการทรุดหนักเปนอันตรายตอ ชีวิต
3. การใชย าตดิ ตอ กนั เปนเวลานาน ทําใหเ ปนพษิ ตอระบบตาง ๆ ของรา งกาย

และเกิดการติดยา เชน การรบั ประทานยาแกปวดบางชนดิ เปน เวลานาน
4. การใชยาจนเกิดการดื้อยา เกิดจากการรับประทานยาไมครบจํานวน หรือ

ระยะเวลาตามแพทยสั่ง หรือยังไมทันจะหายจากโรค ผูปวยก็เลิกใชยาชนิดน้ัน เช้ือโรคใน
รา งกายถูกทําลายไมหมด ทาํ ใหการรกั ษาไมไ ดผล

5. การใชยา โดยไมทราบถึงผลขางเคียงของยาบางชนิด มีผลขางเคียงที่มี
ตอรางกาย เชน ยาแกหวัด ชวยลดนํ้ามูกและลดอาการแพตางๆ แตมีผลขางเคียงทําใหผูใช
รูสึกงวงนอนซึมเซา ถาผูใชไมทราบ และไปทํางานเกี่ยวกับเครื่องจักร หรือขับขี่ยานพาหนะ
ก็จะกอ ใหเ กิดอบุ ตั ิเหตุไดงาย

ขอแนะนาํ การใชย า
1. ควรใชย าที่รูจ ักคุณและโทษเปนอยางดีแลว
2. เลือกใชยาเปนตัว ๆตามอาการและสาเหตขุ องโรค
3. ควรกินยาใหไดขนาด (เทยี บตามอาย)ุ และเมือ่ อาการดีข้ึนแลวก็ตอ งกินให

ครบตามกาํ หนดระยะเวลาของยาแตละชนดิ โดยเฉพาะกลุม ยาปฏชิ ีวนะ
4. เม่ือกินยาหรือใชย าแลวอาการไมด ีข้ึน รบี ไปพบแพทยโดยเรว็
5. เมอื่ กินยาหรอื ใชยาแลว เกดิ อาการแพ (เชน มลี มพิษผืน่ แดง ผื่นคนั หนงั ตา

บวม หายใจหอบแนน ) ควรหยุดยาและปรึกษาแพทยโ ดยเฉพาะผทู มี่ ปี ระวัติแพย า ควรแจงกอน
เขารับการรักษา

6. ควรซื้อยาจากรา นขายยาที่มเี ภสัชกรใหค ําแนะนํา
7. เวลาซ้ือยาควรบอกชื่อยาท่ีตอ งการเปนตวั ๆ โดยเฉพาะยากลุมสเตยี รอยด
(เพรด็ นิโซโลน เดกซาเมโซน) และยาปฏชิ ีวนะบางชนิดอาจปนอันตรายได
8. เด็กเลก็ หญงิ ตั้งครรภและหญงิ ท่ีเล้ยี งลูกดวยนมตัวเอง ควรเลือกใชยาที่ไมม ี
อนั ตรายตอ เดก็ หรอื ทารกในทอ ง และปรึกษาแพทยหรือเภสชั กรทุกครงั้

ยาทหี่ ญิงต้ังครรภไ มค วรใช เชน
1. เหลา
2. บุหรี่
3. ยาเสพตดิ (เชน ฝน เฮโรอีน ฯลฯ)
4. ยานอนหลบั
5. แอสไพรนิ
6. ฮอรโ มนเพศ (เชน เอสโตรเจน โปรเจสเตอรโรน,แอนโดรเจน ฯลฯ)
7. สเตียรอยด (เชน เพร็ดนิโซโลน เดกซาเมธาโซน ฯลฯ)
8. ซัลฟา
9. เตตราไซคลนี
10. ไดแลนตนิ (ใชรกั ษาโรคลมชัก)
11. ยาแกคลื่นไสอาเจยี น (ถา จําเปนใหใชวติ ามนิ บี 6 )
12. ยาขบั เลอื ดพวกเออรก อต

ยาที่หญงิ เลี้ยงลกู ดว ยนมตัวเองไมค วรใช เชน
1. ยารกั ษาโรคคอพอกเปนพษิ
2. ยาขบั เลอื ดพวกเออรก อต
3. แอสไพริน
4. ยานอนหลบั และยากลอ มประสาท
5. ซลั ฟา
6. เตตราไซคลนี
7. ยาระบาย
8. ยาคุมกาํ เนิด
9. รเี ซอรพนี (ใชร ักษาความดันเลอื ดสงู )
ยาทท่ี ารกไมค วรใช เชน
1. เตตราไซคลนี
2. คลอแรมเฟนิคอล
3. ซลั ฟา
4. แอสไพรนิ
5. ยาแกหวดั แกแพ (ในชว งอายุ 2 สปั ดาหแรก)
6. ยาแกทอ งเสยี – โลโมตลิ (Lomotill) ในทารกต่ํากวา 6 เดือน อโิ มเดยี ม
(Imodium) ในทารกตาํ่ กวา 1 ป
วิธีการใชยาเพอ่ื ดแู ลรกั ษาตนเอง มีดงั น้ี
1. ควรมีความรูและศึกษาเร่ืองยาชนิดนั้น และใชยารักษาตนเองในระยะส้ัน
หากอาการไมด ขี ึ้นควรไปพบแพทย
2. ไมควรใชยาผสมหลายชนิด ควรเลือกใชยาท่ีมีสวนประกอบเปนตัวยาเดี่ยว ๆ
เชน การใชย าแกปวด ควรใชยาที่มีแอสไพรินหรือพาราเซตามอลอยางเดียว ไมควรใชยาท่ีผสมอยู
กบั ยาชนดิ อืน่ ๆ
3. หากเกิดอาการผิดปกติและสงสัยวา แพยาใหหยุดยาทนั ทีและรีบไปพบแพทย
4. อยา ซ้อื ยาทีไ่ มม ฉี ลากยาและวิธีการใชย ากํากบั
5. อยาหลงเชอ่ื จากคําโฆษณาชวนเชือ่ หรือฟง คําแนะนําจากบุคคลอื่นทไ่ี มมีความรู
เรอื่ งยาดีพอ
6. ควรเก็บยาไวใ นที่มดิ ชิด พน จากมอื เด็กและไมม แี สงแดดสองถึง

กิจกรรมทา ยบทท่ี 5

ใหผูเรียนอธบิ ายตามประเด็นดงั ตอไปนี้
1. จงบอกหลกั การใชย าสามัญประจาํ บา นท่ีถูกตอง
2. ใหผ ูเรียนบอกถึงอนั ตรายจากการใชยาท่ีไมถกู ตอ ง

บทที่ 6
สารเสพตดิ

สาระสําคัญ
มีความรูและความเขาใจเกี่ยวกับประเภทของสารเสพติดประเภทกดประสาท

ตลอดจนอันตรายและการปอ งกนั สารเสพตดิ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวัง
1. บอกความหมาย ประเภทของสารเสพตดิ แตประเภทได
2. อธิบายอันตรายของสารเสพติดได
3. อธิบายวธิ ีการหลีกเลี่ยงและการปองกันสารเสพตดิ ได

ขอบขายเนอ้ื หา
เร่อื งท่ี 1 ประเภทของสารเสพติด
ประเภทกดระบบประสาท
เร่ืองที่ 2 อนั ตรายและการปอ งกนั สารเสพติด

บทที่ 6
สารเสพติด

ปจจุบันปญหาการแพรระบาดของสารเสพติดมีแนวโนมเพิ่มสูงข้ึน และมีรูปแบบ
ท่หี ลากหลายยากแกก ารตรวจสอบขึ้น สง ผลใหเด็กและเยาวชนมีความเสี่ยงตอภัยของสารเสพ
ตดิ มากขึน้ จงึ ควรศกึ ษาอนั ตรายและวธิ กี ารหลกี เล่ียง เพือ่ ปอ งกันสารเสพติดได

เรอื่ งที่ 1 ความหมาย ประเภท และลักษณะของสารเสพตดิ
องคการอนามัยโลกไดใหค วามหมายของสารเสพติดไววา สารใดกต็ ามที่เสพ

เขา สรู า งกายโดยการ ฉีด สบู หรอื ดม จะทําใหมีผลตอจิตใจและรางกาย 4 ประการ คือ
1. เม่ือเสพติดแลว จะมคี วามตองการท้ังทางดานรา งกายและจิตใจ
2. ผทู ีใ่ ชยาตดิ แลว จะมีการเพ่มิ ปริมาณการเสพขน้ึ เร่อื ยๆ ไป
3. เมื่อหยุดใชยาจะเกิดอาการอดหรือเลิกยาท่ีเรียกวา อาการเส้ียน หรือลงแดง

ทนั ที
4. สงิ่ เสพติดทาํ ลายสุขภาพ

ประเภทและลักษณะของสารเสพติด
เราสามารถแบงสารเสพติดชนิดตาง ๆ ออกไดเปน 4 ประเภทตามฤทธ์ิท่ีมีตอ

รางกายผเู สพดงั น้ี

1. ประเภทออกฤทธ์ิกดประสาท ไดแก ฝน เฮโรอีน ยานอนหลับ จะมีฤทธ์ิทํา

ใหสมองมนึ งง ประสาทชา งว งซึม หมดความเปนตวั ของตัวเองไปชว่ั ขณะ
2. ประเภทออกฤทธ์ิกระตุนประสาท ไดแก กระทอม แอมเฟตตามีน (ยามา

หรือยาบา) ยากลอมประสาท กอ ใหเกดิ โทษ ประเภทนีจ้ ะทาํ ใหเกิดอาการตื่นเตนตลอดเวลาไม
รสู กึ งวงนอน แตเม่อื หมดฤทธิย์ าแลว จะหมดแรง เพราะรางกายไมไ ดร บั การพกั ผอน

3. ประเภทออกฤทธิ์หลอนประสาท ไดแก สารระเหย ทําใหเกิดอาการประสาท
หลอนเหน็ ภาพลวงตา หแู วว อารมณแปรปรวน ควบคมุ อารมณต ัวเองไมได อาจทําอันตรายตอ
ชีวิตตนเองและผูอื่น

4. ประเภทออกฤทธห์ิ ลายอยาง ไดแก กญั ชา ทาํ ใหเกิดประสาทหลอน
มีอาการหลงผดิ เกดิ ความเสอื่ มโทรมทั้งสขุ ภาพกายและทางจิต

เรื่องที่ 2 อนั ตรายและการปองกนั สารเสพตดิ

โทษของสารเสพติดทเี่ ปน อันตรายตอ ตนเอง ครอบครัว และสังคม คอื
1. โทษตอสุขภาพ ทําใหการทํางานของระบบตาง ๆ ในรางกายเส่ือมลง สุขภาพ
รา งกายทรดุ โทรม เปนบอเกิดของโรคตา งๆ บุคลกิ ภาพเสยี และภูมติ า นทานของรางกายลดลง
2. โทษทางเศรษฐกิจ เกิดภาระใหกับรัฐบาล ตองนํางบประมาณมาใชในการ
ปองกันและรักษาผตู ิดยาเสพติด
3. โทษทางสังคม ครอบครัวมีปญหาไมม ีความสุข เปน ภาระสงั คม กอใหเกิดปญหา
อาชญากรรมไดงา ย
4. โทษทางการปกครอง เปนภาระของรัฐบาลที่ตองเสียเงินงบประมาณในการ
ปราบปรามอาชญากรรมจากยาเสพตดิ

วิธกี ารหลีกเลี่ยงและปอ งกนั การตดิ สารเสพตดิ
1. เชอื่ ฟงคาํ สอนของพอ แม และผูใหญทตี่ นเองเคารพนบั ถือ
2. เมื่อมีปญหาควรปรึกษาพอแม ครู หรือผูใหญที่ตนนับถือไมควรเก็บปญหาไว

คนเดียว
3. หลีกเลีย่ งไมเ ขา ใกลจ ากผทู ี่ตดิ สารเสพติด ผจู าํ หนา ยหรอื ผลิตยาเสพตดิ
4. ถาพบคนกําลังเสพสารเสพติด หรือพบคนจําหนาย หรือแหลงผลิตควรแจง

ใหผูใ หญ หรือเจาหนาที่ตาํ รวจทราบโดยดว น
5. ตอ งไมใหค วามรว มมอื หรือชวยเหลือกบั คนท่ตี ิดสารเสพตดิ
6. ศึกษาโทษและอันตรายของสารเสพติด เพื่อท่ีจะไดสามารถปองกันตนเองและ

ผูใ กลช ดิ จากการติดสารเสพติด
7. ไมห ลงเชื่อคาํ ชักชวนโฆษณา หรอื คําแนะนาํ ใด ๆ เกี่ยวกบั การเสพสารเสพติด
8. ไมใชยาอันตรายทุกชนิด โดยปราศจากคําแนะนาํ จากแพทยสั่งไวเ ทา นน้ั
9. หากสงสัยวาตนเองจะติดสารเสพตดิ ตอ งรบี แจงใหผ ใู หญห รอื ผูปกครองทราบ
10. ยึดมั่นในหลักคําสอนของศาสนาท่ีนับถือ เพราะทุกศาสนามีจุดมุงหมายให

บุคคลประพฤติแตสง่ิ ดีงามและละเวน ความชว่ั

กจิ กรรมทา ยบทที่ 6

ใหผ เู รยี นอธบิ ายตามประเด็นดังตอ ไปนี้

1. สารเสพตดิ หมายถงึ อะไร
2. สารเสพตดิ มีก่ปี ระเภท อะไรบาง ใหผ ูเรียนยกตวั อยา ง
3. โทษของสารเสพติด มีอะไรบาง จงอธิบายมาพอสงั เขป
4. ถาในชมุ ชนที่ผเู รยี นอาศยั อยมู ีคนติดยาเสพตดิ ผูเ รยี นจะปฏบิ ตั ติ ัวอยา งไร

บทท่ี 7
ความปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยสนิ

สาระสําคญั
ความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการดูแลรักษาความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยของ

ตนเอง ท่ีเกิดจากอันตรายจากการใชชีวิตประจําวันในการเดินทาง ในบานและภัยจากภัย
ธรรมชาติ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั
1. บอกอนั ตรายทีอ่ าจเกดิ ข้นึ ในชีวติ ประจําวัน
2. อธิบายแนวทางปองกัน แกไ ขอันตรายท่ีเกิดขึ้นในชีวติ ประจําวันไดอยา ง

เหมาะสม

ขอบขา ยเน้อื หา
อนั ตรายตาง ๆ ทีอ่ าจเกิดขึ้นในชีวิตประจาํ วัน พรอมแนวทางปองกนั การแกไ ข
เรื่องที่ 1 อันตรายที่อาจเกดิ ขึน้ ในบาน
เรื่องที่ 2 อันตรายทอ่ี าจเกิดขน้ึ จากการเดินทาง
เรอ่ื งท่ี 3 อันตรายจากภยั ธรรมชาติ

บทท่ี 7
ความปลอดภัยในชีวิตและทรพั ยสนิ

การดาํ รงชีวิตในปจ จบุ ัน มปี จจัยเสี่ยงและอันตรายตางๆที่เกิดขึ้นในชีวิตประจําวัน
ของมนษุ ย ไมวาจะเปน อันตรายท่ีเกดิ ขึน้ ในบา น อันตรายจากการเดนิ ทาง และอันตรายจากภัย
พิบัติธรรมชาติ จงึ ตองมแี นวทางปอ งกนั และแกไขภยั อันตรายตาง ๆ ทอี่ าจเกดิ ขึ้น

เร่อื งที่ 1 อันตรายทอ่ี าจเกดิ ข้ึนในบาน
1. ความหมายของอบุ ตั เิ หตใุ นบา น
อุบตั ิเหตใุ นบาน หมายถงึ เหตุการณที่เกิดข้ึนโดยไมคาดคิด อาจเกิดจากความ

ประมาทของตนเอง จากคนอ่ืน จากเหตุการณสุดวิสัย อุบัติเหตุท่ีเกิดขึ้นภายในบาน เชน การ
พลดั ตกหกลม ไฟไหม นํ้ารอนลวก การถูกของมีคมบาด การไดรับสารพิษ ไดรับอุบัติเหตุจาก
แกส หงุ ตม เปน ตน

2. การปองกันอุบัติเหตุในบาน เราสามารถที่จะปองกันอุบัติเหตุที่จะเกิดขึ้น
ภายในบาน ดว ยหลักปฏบิ ัติ ดังนี้

2.1 รอบคอบ ใจเยน็ ไมเ ปนคนเจาอารมณ
2.2 เปน คนมีระเบยี บในการทํางาน เก็บของอยา งเปนระเบียบหางา ย
2.3 ใหความรูอ ยา งถกู ตอ งแกส มาชิกในบาน ในการใชเครอ่ื งใชไ ฟฟา ในบาน
2.4 หมั่นซอมแซมอปุ กรณ เครือ่ งมอื เครื่องใชตางๆ ทชี่ าํ รดุ ใหอ ยใู นสภาพดี
2.5 เกบ็ สง่ิ ท่เี ปนอนั ตรายท้งั หลาย เชน ยา สารเคมี เช้ือเพลิง ใหพ นจากมอื เด็ก
2.6 หลกี เล่ียงการเขาไปอยูในบรเิ วณ ท่ีอาจมอี นั ตรายได เชน ทร่ี กชื้น ทมี่ ืดมิด
ท่ขี รุขระ เปนหลุมเปน บอ เปนตน
2.7 การใชแกสหงุ ตม ภายในบา น ตอ งปดถังแกสหลงั การใชทุกครงั้
2.8 มีถงั ดบั เพลงิ ไวในบาน ตอ งศกึ ษาวธิ กี ารใชแ ละสามารถหยบิ ใชไ ดส ะดวก
2.9 หลังจากจุดธปู ไหวพระควรดบั ไฟใหเรยี บรอย

เร่ืองท่ี 2 อนั ตรายทอ่ี าจจะเกิดขน้ึ จากการเดนิ ทาง
ในปจจบุ ันคนเรามีการเดินทางตามสถานที่ตาง ๆ ตลอดเวลา การเดินทาง แตละ

ครั้งอาจเดินทางดวยเทา รถ เรอื หรอื เครือ่ งบนิ บางคร้ังอาจเดินทางราบร่ืน แตบางคร้ังอาจ
พบอุบัติเหตทุ ี่ไมค าดคิดขณะเดินทางได ซง่ึ อาจนําไปสูการสูญเสียทรัพยส ิน ไดรับบาดเจ็บจนถึง
เสยี ชีวติ ได

ขอควรปฏบิ ตั ิในการปอ งกนั อบุ ัตเิ หตุจากการเดินทาง
1. ขอปฏบิ ตั ใิ นการเดนิ ทาง
1.1 ควรศกึ ษาและปฏบิ ัติตามกฎจราจรอยา งเครง ครัด
1.2 ควรเดินบนทางเทาและเดนิ ชิดซายของทางเทา
1.3 ถา ไมมีทางเทาใหเดินชิดขวาของถนนมากทีส่ ดุ เพ่อื จะไดเ หน็ รถที่

สวนมาได
1.4 ควรขามสะพานลอย เพ่ือความปลอดภยั ของตนเอง
1.5 ไมปนปายรัว้ กลางถนนหรอื รว้ั ริมทาง
1.6 ใสเส้ือผา สขี าวหรือสอี อนๆ เมอื่ ตองออกนอกบานเวลากลางคนื

2. ขอ ปฏบิ ตั ิในการใชรถประจําทาง

2.1 ควรรอข้ึนรถบริเวณปา ยรถประจาํ ทาง และข้นึ รถดว ยความรวดเร็ว
2.2 เมอ่ื จะข้ึนหรือลงจากรถ ควรรอใหร ถเขา ปา ย และจอดใหสนิทกอน
2.3 ไมแ ยง กนั ข้ึนหรือลงรถ ควรข้ึนและลงตามลําดบั กอน – หลัง
2.4 ไมหอยโหนขางรถ หลังรถ หรือขึ้นไปอยูบนหลังคารถ เพราะอาจ
พลดั ตกลงมาได
2.5 เมื่อข้ึนบนรถแลวควรเดินชิดเขาขางใน หาท่ีนั่งและน่ังใหเปนที่
ถาตอ งยนื ก็ควรหาท่ยี ดึ เหน่ยี วใหมน่ั คง
2.6 ไมย่ืนสวนใดสว นหนึ่งของรา งกายออกนอกรถ
2.7 ไมรบกวนสมาธิผูข บั และไมพดู ยแุ หยหรือพูดสง เสรมิ ใหผ ขู บั ขบั รถ
ดวยความประมาท และไมควรนําโทรศัพทข้นึ มาเลน รบกวนผูอื่น

3. ขอปฏบิ ัติในการโดยสารรถไฟ
3.1 ไมแยง กนั ขึ้นหรอื ลงจากรถไฟ
3.2 ไมหอ ยโหนขางรถ นัง่ บนหลงั คา หรอื น่ังบนขอบหนา ตา งรถไฟ
3.3 ไมยื่นสวนหน่งึ สว นใดของรา งกายออกนอกรถไฟ
3.4 ไมเดินเลนไปมาระหวางตูรถไฟ และไมย ืนเลนบริเวณหัวตอระหวาง

ตูรถไฟ
3.5 สมั ภาระตาง ๆ ควรจัดเก็บเขา ท่ีใหเ รียบรอย ไมวางใหเปนทก่ี ดี

ขวางทางเดนิ และไมเกบ็ ไวบ นทส่ี งู ในลกั ษณะที่อาจหลนมาถูกคนได
3.6 ไมดม่ื เครอ่ื งดืม่ ท่ีมแี อลกอฮอล
3.7 ถา มีอุบตั ิเหตเุ กิดข้ึนหรอื จะเกดิ อบุ ัตเิ หตขุ ้ึน ถา รถไฟไมห ยดุ ว่งิ ใหดงึ

สายโซสญั ญาณขางตูร ถไฟ เพือ่ แจง เหตุใหเ จาหนา ทปี่ ระจํารถไฟทราบ

4. ขอปฏบิ ัตใิ นการโดยสารเรอื
4.1 การข้ึนลงเรอื ตอ งรอใหเรือเขาเทียบทาและจอดสนิทกอน ควรจับ

ราวหรือส่ิงยดึ เหนี่ยวขณะท่กี าวขึน้ หรือลงเรอื
4.2 หาท่ีนัง่ ใหเ รียบรอย ไมไ ตกราบเรือเลน ไมย นื พักเทาบนกราบเรอื

ไมนั่งบนกราบเรอื หรือบริเวณหัวทายเรอื เพราะอาจพลัดตกน้าํ ไดระหวา งเรือแลน
4.3 ไมใ ชมอื เทา ราน้าํ เลน ขณะอยูบนเรอื
4.4 เมื่อเวลาตกใจ ไมควรเกาะกลมุ หรอื ไมนั่งรวมกลมุ กันอยดู านใด

ดานหน่งึ ของเรือ เพราะจะทาํ ใหเรือเอยี งและลม ได
4.5 ควรทราบทเ่ี ก็บเคร่อื งชชู พี เพือ่ ที่จะหยบิ ใชไ ดทันทวงทเี มอ่ื เกิด

อบุ ตั ิเหตเุ รอื ลม

เร่อื งที่ 3 อนั ตรายจากภัยธรรมชาติ
ภัยธรรมชาติ หมายถึง ภัยอันตรายตางๆ ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติและมี

ผลกระทบตอชวี ิต ความเปนอยูของมนุษย นับต้ังแตโบราณกาลแลวที่มนุษย ผจญกับความ
ยิ่งใหญของธรรมชาติ การเกิดปรากฏการณตางๆ ในธรรมชาติไมวาจะเปนแผนดินไหว ภัยแลง
ภยั หนาว ฯลฯ เหลาน้ี แตล ะคร้งั นาํ มาซึ่งความสญู เสยี ทง้ั ชวี ิตและทรพั ยสินของมนุษยเปนอยาง
มาก ภัยธรรมชาตสิ ามารถแบง เปน 9 ประเภทใหญ ๆ คอื

1. วาตภัย ภัยธรรมชาตซิ ่ึงเกดิ จากพายลุ มแรง แบงได 2 ชนิด
1.1 วาตภยั จากพายหุ มุนเขตรอ น ไดแก ดเี ปรสชัน่ พายโุ ซนรอน พายุ

ไตฝ ุน
1.2 วาตภัยจากพายุฤดูรอน สวนมากจะเกิดระหวางเดือนมีนาคมถึง

เดอื นเมษายน โดยจะเกิดถใ่ี นภาคเหนือและภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื พายฤุ ดูรอนจะเกิดในชวง
ทม่ี ีลกั ษณะอากาศรอนอบอา วติดตอกันหลายวัน แลวมีกระแสอากาศเย็นจากความกดอากาศ
สงู ในประเทศจนี พดั มาปะทะกัน ทาํ ใหเ กดิ ฝนฟาคะนองมพี ายุลมแรงและอาจมีลูกเห็บตกไดจะ
ทาํ ความเสยี หายในบริเวณทไ่ี มกวางนัก ประมาณ 20 - 30 ตารางกิโลเมตร

2 อทุ กภยั
อุทกภัย คือ ภัยและอันตรายที่เกิดจากสภาวะน้ําทวมหรือนํ้าทวม

ฉับพลันมีสาเหตุมาจากเกิดฝนตกหนักหรือฝนตกตอเนื่องเปนเวลานาน ซึ่งประเภทของ
อุทกภัย มีดังน้ี

2.1 น้ําปาไหลหลาก หรือนํา้ ทว มฉับพลันมักจะเกิดข้ึนในท่ีราบต่ําหรือ
ท่ีราบลุมบริเวณใกลภูเขาตนนํา้ เกิดข้ึนเนื่องจากฝนตกหนักตอเนื่องเปนเวลานาน
ทําใหจํานวนนํ้าสะสม มีปริมาณมากจนพื้นดินและตนไมดูดซับน้ําไมไหว ไหลบาลงสูท่ีราบตํ่า
เบอื้ งลา งอยา งรวดเร็วทาํ ใหบา นเรอื นพงั ทลายเสยี หาย และอาจทาํ ใหเกดิ อันตรายถงึ ชวี ติ ได

2.2 นํ้าทวม หรือนํ้าทวมขังเปนลักษณะของอุทกภัยท่ีเกิดขึ้นจาก
ปรมิ าณนาํ้ สะสมจํานวนมากทไ่ี หลบา ในแนวระนาบจากท่สี ูงไปยังที่ตํ่าเขาทวมอาคารบานเรือน
สวนไรนาไดรับความเสียหาย หรือเปนสภาพน้ําทวมขัง ในเขตเมืองใหญท่ีเกิดจากฝนตกหนัก
ตอเนื่องเปนเวลานาน มีสาเหตุมาจากระบบการระบายนํ้าไมดีพอมีส่ิงกอสรางกีดขวางทาง
ระบายนา้ํ หรือเกดิ นา้ํ ทะเลหนนุ สงู กรณีพ้ืนทีอ่ ยใู กลช ายฝง ทะเล

2.3 น้ําลนตลิ่ง เกดิ ขน้ึ จากปริมาณนํา้ จํานวนมากท่ีเกิดจากฝนตกหนัก
ตอเน่ืองที่ไหลลงสู ลํานํ้าหรือแมน้ํามีปริมาณมากจนระบายลงสูลุมน้ําดานลาง หรือออกสู
ปากนาํ้ ไมท ัน ทาํ ใหเกิดสภาวะน้ําลนตล่ิงเขาทวมสวน ไรนา และบานเรอื นตามสองฝงนํา้
จนไดรบั ความเสียหาย ถนน หรือสะพานอาจชํารุด

3. ภยั แลง
ภัยแลง คือ ภัยที่เกิดจากการขาดแคลนนํ้าในพื้นท่ีใดพ้ืนท่ีหน่ึงเปน

เวลานาน ฝนแลงไมตกตอ งตามฤดูกาล จนกอใหเกิดความแหงแลง และสงผลกระทบตอชุมชน

มีสาเหตุมาจากพายุหมุนเขตรอนเคลื่อนผานประเทศไทยนอย หรือไมมีผานเขามาเลย
รองความกดอากาศตํา่ มีกาํ ลังออน มรสมุ ตะวันตกเฉียงใตม กี าํ ลงั ออ น เกิดสภาวะฝนท้ิงชวงเปน
เวลานานหรอื เกดิ ปรากฏการณเอลนิโญรุนแรง ทาํ ใหฝ นนอ ยกวา ปกติ

4. พายฝุ นฟา คะนอง
พายุฝนฟาคะนอง เปนปรากฏการณทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นเปน

ประจําทุกวันเหนือพื้นผิวโลก โดยการกอตัวท่ีเกิดข้ึนในแตละพ้ืนท่ีจะเปนไปตามฤดูกาลใน
บริเวณใกลเสนศูนยสูตรมีโอกาสท่ีจะเกิดฝนฟาคะนองไดตลอดป เนื่องจากมีสภาพอากาศใน
เขตรอนจงึ มอี ากาศรอนอบอา ว ซึ่งเอือ้ ตอการกอ ตัวของพายฝุ นฟาคะนองไดต ลอดป

5. คลนื่ พายซุ ดั ฝง
คลื่นพายุซัดฝง คือ คลื่นซัดชายฝงขนาดใหญ อันเน่ืองมาจากความแรง

ของลม ที่เกดิ ข้นึ จากพายหุ มุนเขตรอ นท่ีเคลอ่ื นตัวเขาหาฝง โดยปกติมีความรุนแรงมากในรัศมี
ประมาณ 100 กิโลเมตร แตบางคร้ังอาจเกิดไดเมื่อศูนยกลางพายุอยูหางมากกวา 100
กโิ ลเมตรได ขึ้นอยกู ับความรุนแรงของพายุและสภาพภมู ิศาสตรข องพืน้ ท่ีชายฝง ทะเล

6. แผน ดนิ ไหว
แผน ดินไหว เปน ภัยพิบตั ิทางธรรมชาติท่เี กิดจากการสั่นสะเทือนของ

พืน้ ดนิ อันเน่ืองมาจากการปลดปลอยพลังงานเพอ่ื ลดความเครียดท่ีสะสมไวภายในโลกออกมา
เพอื่ ปรบั ความสมดลุ ของเปลือกโลกใหคงท่ี

7. แผน ดนิ ถลม
แผนดินถลม เปนปรากฎการณทางธรรมชาติของการสึกกรอนชนิดหน่ึง

ท่ีกอใหเกดิ ความเสยี หายตอ บริเวณพื้นท่ีท่ีเปนเนินสูงหรือภูเขาท่ีมีความลาดชันมาก เนื่องจาก
ขาดความสมดุลในการทรงตัวบริเวณดังกลาว ทําใหเกิดการปรับตัวของพ้ืนที่ตอแรงดึงดูดของ
โลกและเกิดการเคล่ือนตวั ขององคป ระกอบธรณวี ิทยาบริเวณนน้ั จากที่สูงลงสูท่ีต่ํา แผนดินถลม
มักเกิดในกรณีทีม่ ีฝนตกหนักมาก บริเวณภูเขาและภูเขานั้นอุมน้ําไว จนเกิดการอ่ิมตัว ทําให
เกดิ การพังทลายกลายเปน ดนิ ถลม

8. ไฟปา
ไฟปา การเกิดไฟปาเกิดจากความประมาทมักงายของคน ไฟปา

รอยละ 90 เกิดจากฝม อื มนุษย โดยเฉพาะผูบกุ รกุ ไปในปา ทาํ การกอ กองไฟแลวไมดับไฟใหสนิท
หรือทิ้งกนบหุ ร่ีโดยไมดับกอน ไฟปาจะทําความเสียหายใหกับปาไม แลวยังทําลายชีวิตสัตวปา

อีกดวย ตลอดจนกอ ใหม ลพษิ ทางอากาศบริเวณกวางและมีผลกระทบตอการจราจรทางอากาศ
ดวย

9. สึนามิ
สนึ ามิ คอื คลืน่ หรอื กลมุ คลน่ื ที่มจี ดุ กาํ เนดิ อยูในเขตทะเลลกึ ซ่งึ มกั ปรากฏ

หลังแผนดินไหวขนาดใหญ แผนดินไหวใตทะเล ภูเขาไฟระเบิด ดินถลมแผนดินทรุด หรือ
อกุ กาบาตขนาดใหญต กสูพ้ืนทะเลหรือมหาสมุทรบนผิวโลกคลน่ื สึนามิท่ีเกิดขึ้นนี้จะถาโถมเขาสู
พนื้ ทช่ี ายฝงทะเลดวยความรวดเร็วและรุนแรงสรางความเสียหายอยางใหญหลวงใหแกชีวิตและ
ทรพั ยสนิ ท่อี ยูอาศยั

กิจกรรมทา ยบทท่ี 7

ใหผเู รียนอธบิ ายตามประเด็นดงั ตอไปน้ี

1. ใหผูเ รียนบอกถงึ อันตรายทีอ่ าจเกดิ ขึ้นในชวี ติ ประจําวนั
2. ผูเรยี นจะมวี ิธปี อ งกันอันตรายที่เกดิ ข้ึนในบานอยางไร
3. ผเู รยี นจะมวี ิธปี อ งกันอันตรายที่เกิดขึ้น จากการเดนิ ทางโดยรถประจําทางอยา งไร
4. ผูเรียนมวี ธิ ีการปอ งกันภัยทเี่ กิดขนึ้ จากนํา้ ทว ม อยางไรบาง

บทท่ี 8
ทักษะชีวติ เพือ่ การคดิ

สาระสาํ คัญ
การมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับทักษะท่ีจําเปนสําหรับชีวิตมนุษย โดยเฉพาะ

ทักษะ ท่ีจําเปนสําหรับชีวิต 4 ประการ ซ่ึงจะชวยใหบุคคลดังกลาว สามารถท่ีนําไปใชใน
ชวี ิตประจําวนั ของตนเองและครอบครัวไดอ ยา งเหมาะสม

ผลการเรียนรูท่คี าดหวัง
1. บอกความหมายและความสาํ คญั ของทักษะชวี ติ
2. สามารถนําทักษะชีวิตไปใชในชีวิตประจําวันของตนเองและครอบครัวไดอยาง

เหมาะสม
3. แนะนําผูอื่นในการนําทกั ษะชวี ิตมาประยุกตใ ชใ นชวี ิตครอบครัวและการทํางาน

ไดอ ยา งเหมาะสม

ขอบขา ยเน้อื หา
เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คญั ของทักษะชีวิต
เร่อื งท่ี 2 ทกั ษะชีวติ ที่จําเปน 4 ประการ
2.1 ทักษะการคิดสรา งสรรค
2.2 ทกั ษะการคิอยางมีวจิ ารณญาณ
2.3 ทักษะการตดั สินใจ
2.4 ทักษะการแกปญหา

บทท่ี 8
ทกั ษะชีวิตเพื่อการคดิ

เน่อื งจากสภาพสงั คม เศรษฐกิจ และการเมืองในปจจุบัน มีการเปล่ียนแปลงอยาง
รวดเร็ว ทําใหประชาชนตองปรับตัวเพื่อดํารงชีวิตใหอยูรอดภายใตสถานการณที่แข็งขัน และ
เรงรบี ดงั กลาว ซงึ่ การท่จี ะปรับตัวใหอยูในสังคมไดอยางมีความสุข จําเปนตองมีทักษะในการ
ดําเนินชีวิต เชน ทักษะการแกปญหา ทักษะการตัดสินใจ ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ
เปน ตน

เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญของทักษะชีวิต
ทักษะชีวติ ( Life skill ) หมายถึง ความสามารถของบคุ คล อันประกอบดวย การมี

ความรู มีเจตคติที่ดีและมีทักษะท่ีสามารถจะจัดการกับปญหาดานใดดานหนึ่งของตนเองได
เพ่ือใหสามารถอยูรอดไดอยางมีความสุขในสภาพสังคมท่ีเต็มไปดวยปญญาและความ
เปลี่ยนแปลงในยุคปจจุบัน และสามารถปรับตัวเตรียมความพรอมสําหรับการดําเนินชีวิตใน
อนาคต

องคป ระกอบของทักษะชวี ิต มี 10 ประการ
องคประกอบของทักษะชีวิตจะมีความแตกตางกันตามวัฒนธรรมและสถานท่ี

แตทักษะชีวิตที่จําเปนที่สุดที่ทุกคนควรมี ซ่ึงองคการอนามัยโลกไดสรุปไว และถือเปนหัวใจ
สาํ คัญในการดาํ รงชวี ติ คอื

1. ทักษะการตัดสินใจ (Decision Making) เปนความสามารถในการตัดสินใจ
เก่ยี วกบั เรอ่ื งราวตา งๆ ในชวี ิตไดอยา งมรี ะบบ

2. ทักษะการแกปญหา (Problem Solving) เปนความสามารถในการจัดการ
กบั ปญหาทเ่ี กิดข้ึนในชีวิตไดอยางมีระบบ ไมเกิดความเครียดทางกายและจิตใจจนอาจลุกลาม
เปนปญ หาใหญโตเกินแกไ ข

3. ทกั ษะการคิดสรางสรรค (Creative Thinking) เปนความสามารถในการคิด
ท่ีจะเปนสวนชวยในการตัดสินใจและแกไขปญหาโดยการคิดสรางสรรค เพื่อคนหาทางเลือก
ตางๆรวมทั้งผลท่ีจะเกิดขึ้นในแตละทางเลือก และสามารถนําประสบการณมาปรับใชใน
ชีวิตประจําวนั ไดอยา งเหมาะสม

4. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) เปนความสามารถ
ในการคิดวิเคราะหขอมูลตางๆ และประเมินปญหาหรือสถานการณท่ีอยูรอบตัวเราที่มีผลตอ
การดําเนนิ ชีวิต

5. ทักษะการส่ือสารอยางมีประสิทธิภาพ (Effective Communication)
เปนความสามารถในการใชคําพูดและทาทางเพื่อแสดงออกถึงความรูสึกนึกคิดของตนเองได
อยา งเหมาะสมกบั วัฒนธรรมและสถานการณตางๆ

6. ทกั ษะการสรางสัมพนั ธภาพระหวา งบุคคล(Interpersonal Relationship)
เปนความสามารถในการสรางความสัมพันธที่ดีระหวางกันและกัน และสามารถรักษา
สมั พันธภาพไวไ ดย ืนยาว

7. ทักษะการตระหนักรูในตน (Self Awareness) เปนความสามารถในการ
คนหารูจกั และเขาใจตนเอง เชน รูขอดี ขอเสียของตนเอง รูความตองการ และสิ่งที่ไมตองการ
ของตนเอง

8. ทักษะการเขาใจผูอ่ืน (Empathy) เปนความสามารถในการเขาใจ
ความเหมือนหรอื ความแตกตางระหวางบุคคล ในดานความสามารถ เพศ วัย ระดับการศึกษา
ศาสนา ความเชื่อ สีผิว อาชีพ ฯลฯ ชวยใหสามารถยอมรับบุคคลอื่นที่ตางจากเรา เกิดการ
ชวยเหลือบคุ คลอน่ื ทดี่ อยกวา หรือไดร ับความเดอื ดรอ น เชน ผตู ดิ ยาเสพตดิ ผูต ดิ เชือ้ เอดส

9. ทักษะการจัดการกับอารมณ (Coping with Emotion) เปนความสามารถ
ในการรับรูอารมณของตนเองและผูอ ื่น รูว าอารมณม ผี ลตอการแสดงพฤตกิ รรมอยางไร รูวิธีการ
จัดการกับอารมณโกรธ และความเศราโศก ท่ีสงผลทางลบตอรางกาย และจิตใจไดอยาง
เหมาะสม

10. ทักษะการจัดการกับความเครียด (Coping with stress) เปนความ
สามารถในการรบั รูถ ึงสาเหตุ ของความเครียด รูวิธีผอนคลายความเครียด และแนวทางในการ
ควบคุมระดับความเครียด เพื่อใหเกิดการเบ่ียงเบนพฤติกรรมไปในทางท่ีถูกตองเหมาะสมและ
ไมเกดิ ปญ หาดานสขุ ภาพ

เร่อื งท่ี 2 ทักษะชีวติ ท่จี าํ เปน
จากองคป ระกอบของทักษะชีวิต 10 ประการ เมื่อจําแนกแลวมีทักษะ 4 ประการ

ท่จี ะชว ยในการดาํ รงชวี ติ ของตนเอง ครอบครวั และสังคมไดอ ยางมคี วามสุข คอื

1. ทักษะการคดิ สรางสรรค (Creative Thinking)
1.1 ลกั ษณะสาํ คัญของความคิดรเิ ริ่มสรา งสรรคจ ะประกอบดวยคณุ ลกั ษณะ

ตา ง ๆ ดงั ตอ ไปนค้ี ือ
1.1.1 เปนความคิดท่มี ีอสิ ระ และสรา งใหเ กดิ เปน แนวคดิ ใหมๆ
1.1.2 ไมม ีขอบเขตจํากัด หรือกฎเกณฑตายตัว และเปนแนวคิดท่ี นาจะ

เปนไปได
1.1.3 เปนแนวคิดท่ีอาศัยการมองที่กาวไกล สรางใหเกิดความคิด

ทีต่ อเนอื่ ง
1.1.4 เปนความคิดท่ีอยูในลกั ษณะของจินตนาการ ซ่ึงคนทว่ั ไปจะไมค อ ย

คิดกนั
1.1.5 ระบบของความคิดน้จี ะกระจายไปไดห ลายทิศทาง และหลาย

ทางเลือก
1.1.6 เปนความคิดท่ีอยูในลกั ษณะแปลก และแหวกแนวออกไปจาก

ความคิดปกติท่วั ไป
1.1.7 สรางใหเกิดสิง่ ประดษิ ฐใหม นวตั กรรมใหม และมกี ารพฒั นา

ทีแ่ ปลกใหมท เ่ี ปนประโยชนและสรา งสรรค
1.1.8 ความคดิ น้ีจะไมกอใหเกิดความเสียหายหรือเปนภัยตอตนเองและ

ผอู นื่

1.2 ทาํ ไมตอ งฝกและพฒั นาใหเ กดิ ความคดิ สรา งสรรค
ความคิดสรางสรรคสามารถฝกและพัฒนาได โดยคนเราจะมีความพรอม

ต้ังแตว ยั เดก็ ซง่ึ อยรู ะดับประถมศึกษาจะจัดหลักสูตรใหเอื้ออํานวยและกระตุนใหเกิดความคิด
รเิ ร่ิมตา งๆ เพ่อื นําไปสูการพัฒนาอยา งสรางสรรค ดงั นคี้ อื

1.2.1 สรางใหบ คุ คลกลาคิดกลาแสดงออก
1.2.2 ความคิดน้จี ะนําบคุ คลไปสสู ง่ิ ใหมแ ละวธิ กี ารใหม
1.2.3 สรา งใหบุคคลเปนผูทม่ี องโลกในมมุ กวาง และยืดหยนุ

1.2.4 สรา งใหบุคคลไมอ ยูก บั ที่ และบมเพาะความขยนั
1.2.5 สรางใหบุคคลเกิดความสามารถในการแกไขปญหาตามสภาพและ
ตามขอจํากัดของทรพั ยากร
1.2.6 สรางผลงานและเกดิ สงิ่ ใหม ๆ

1.3 วธิ ีการพฒั นาใหเกิดความคดิ สรา งสรรค
การพัฒนาใหเกิดความคิดสรางสรรคในตนเอง จะตองฝกและพัฒนาตนเอง

ดงั นี้
1.3.1 ใหอสิ ระตนเอง
1.3.2 นาํ ตนออกนอกขอบเขต กฎเกณฑ กรอบ และเกราะกาํ บังตา งๆ
1.3.3 คิดใหลกึ ซง้ึ ละเอียด รอบคอบ
1.3.4 อาศยั การใชสมาธแิ ละสติใหอ ยเู หนืออารมณ
1.3.5 ปราศจากอคติ คานยิ มสงั คม
1.3.6 ยอมรับคําวพิ ากษว ิจารณไ ด
1.3.7 อยา ใหเ วลามาเรง รดั ความคิดจนเกินไป
1.3.8 ไมม ุงหวงั ผลกาํ ไรจากความคดิ
1.3.9 มีทกั ษะในการฟง
1.3.10 หมั่นฝก ฝนความคิดอยางสมํ่าเสมอ

1.4 วธิ ีกระตนุ ใหเกดิ ความคดิ ริเรมิ่ สรางสรรค
การกระตุนใหบ ุคคลเกดิ ความคิดริเร่ิมสรางสรรคไดนั้น ผูที่เปนตัวกระตุน

อาทิเชน พอ แม ผปู กครอง ครู หรอื บังคบั บญั ชา สามารถใชวิธีการตางๆ ตอไปนี้ฝกใชความคิด
อยา งสรา งสรรคไ ด โดยอยใู นบรรยากาศทดี่ ี เอ้อื อํานวยใหเ กดิ การใชป ญญาคอื

1.4.1 การระดมสมองอยางอสิ ระ
1.4.2 การเขยี นวิจารณค วามคิด
1.4.3 การแยกความเหมือน – ตาง
1.4.4 การอปุ มาอปุ ไมย
1.4.5 การมีความคลุมเครือ

1.5 อปุ สรรคของความคดิ สรางสรรค
1.5.1 อุปสรรคจากตนเองไมม่ันใจในตนเอง ใชความเคยชินและ

สัญชาตญาณแกไขปญหา พอใจในคําตอบเดิม ๆ กลัวพลาด ไมกลาเส่ียง ไมกลารับผิดชอบ
ชอบสรา งขอบเขตและกฎเกณฑใหต นเอง ชอบเลียนแบบแอบอางผอู ื่น ชอบเปนผูตาม สามารถ
ทําตามคําสั่งไดดี ไมชอบแสวงหาความรู ไมเสาะหาประสบการณ ไมเปดใจ ปราศจากการ
ยดื หยนุ ไมมีสมาธิ ไมมสี ติ

1.5.2 อปุ สรรคจากบคุ คลอนื่ ไมยอมรับฟง มุงตําหนิ วิจารณ และปฏิเสธ
ทกุ ประเดน็ อิจฉา เยาะเยย ถากถาง ปดโอกาส

1.5.3 ขาดการกระตุนสงเสริม มีการบั่นทอนกําลังใจ ปราศจากการ
ยอมรบั เนน ผลกําไรจนเกินไป มคี วามจํากัดดานเวลา ทรพั ยากรอน่ื ๆ

2. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical thinking) คือความสามารถ
ในการสรางและประเมินขอสรุปจากหลักฐาน หรือสภาวการณใดไดอยางถูกตองตามความ
เปน จริง มีองคป ระกอบ 4 อยางดงั นี้

2.1 ทกั ษะเบอื้ งตนสาํ หรบั ใชเ ปน เคร่ืองมือในการคิด ไดแก ความสามารถใน
การสงั เกตความสามารถในการคนหารูปแบบและ การสรุปสาระสาํ คัญและการประเมินขอสรุป
บนพืน้ ฐานจากการสงั เกต

2.2 ความรูเฉพาะเก่ียวกับส่ิงที่ตองคิด ไดแก ความรูเกี่ยวกับเน้ือหาสาระ
หลักฐาน หรือสถานที่เก่ียวของ เชน เมื่อตองตัดสินใจวาจะเช่ือหรือไมเช่ือในเรื่องใด ตองหา
เหตผุ ล หลกั ฐานตาง ๆประกอบการตดั สนิ ใจ

2.3 การรูคิด ไดแก รูกระบวนการรูคิดของตนและควบคุมใหปฏิบัติตาม
กระบวนการคดิ น้ัน เชน ตอ งจดจอ ใครค รวญ พิจารณาตามหลกั เหตุผล เปน ตน

2.4 แรงจูงใจ หมายถึง พลังท่ีใชในการคิด ซ่ึงเกิดจากความตองการหรือ
ปรารถนาทจ่ี ะคดิ อยา งมวี ิจารณญาณ แรงจงู ใจในการคิดจะกําหนดเจตคติ และนิสัยใน การคิด
ของบุคคลน้ัน ๆ ทําใหเ ชอ่ื หรือไมเชื่อในเรอ่ื งใดเร่อื งหนงึ่

3. ทกั ษะการตัดสินใจ (Dicision Making) การตัดสินใจเปนกระบวนการของการ
หาโอกาสที่จะหาทางเลือกที่เปนไปไดและการเลือกทางเลือกท่ีมีอยูหลายๆ ทางเลือกและได
แบง การตัดสินใจออกเปน 2 ชนิด คอื

3.1 การตัดสินใจที่กําหนดไวลวงหนา (Program Decision) เปนการตัดสินใจ
ตามระเบยี บ กฎเกณฑ แบบแผนทเี่ คยปฏิบัติมาจนกลายเปน งานประจํา (Routine)

3.2 การตัดสินใจท่ีไมไดกําหนดไวลวงหนา (Non – Program Decision)
เปนการตัดสินใจในเรื่องใหมที่ไมเคยมีมากอน และไมมีกฎเกณฑ ไมมีระเบียบ จึงเปนเรื่องท่ี
สรางความกังวลใจพอสมควร

ขั้นตอนการตดั สนิ ใจ สามารถแบง ออกได ดงั น้ี
ขั้นที่ 1 การระบุปญหา (Define Problem) เปนขั้นตอนแรกที่มีความสําคัญ

อยางมากเพราะจะตองระบปุ ญ หาไดถูกตอง จงึ จะดาํ เนนิ การตัดสนิ ใจในขัน้ ตอนตอ ๆ ไปได
ขั้นท่ี 2 การระบุขอจํากัดของปจจัย (Identify Limiting Factors)

เปน การระบุปญหาไดถูกตองแลว นําไปพิจารณาถึงขอจํากัดตาง ๆ ของตนเองหรือหนวยงาน
โดยพจิ ารณาจากทรัพยากรซึ่งเปน องคป ระกอบของกระบวนการผลิต

ข้ันที่ 3 การพัฒนาทางเลือก (Development Alternative) เปนการพัฒนา
ทางเลือกตาง ๆ ข้ึนมาซึ่งทางเลือกเหลาน้ีควรเปนทางเลือกที่มีศักยภาพและมีความ
เปนไปไดใ นการแกปญ หาใหนอยลงหรือใหป ระโยชนส งู สุด เชน เพิม่ การทาํ งานกะพเิ ศษ
เพ่มิ การทาํ งานลวงเวลาโดยใชตารางปกตเิ พม่ิ จาํ นวนพนักงาน เปนตน

ข้ันที่ 4 การวิเคราะหทางเลือก (Analysis the Alterative) เม่ือไดทํา
การพฒั นาทางเลือกตาง ๆ โดยนําเอาขอดี ขอเสียของแตละทางเลือกมาเปรียบเทียบกันอยาง
รอบคอบ ควรพจิ ารณาวา ทางเลือกนน้ั หากนาํ มาใช จะเกดิ ผลตอ เนือ่ งอะไรตามมา

ขนั้ ที่ 5 การเลอื กทางเลอื กท่ดี ที ีส่ ุด (Select the Best Alternative)
เมอื่ ผบู ริหารไดท ําการวิเคราะห และประเมินทางเลือกตางๆ แลว บุคคลควรเปรียบเทียบขอดี
และขอ เสียของแตละทางเลอื กอีกครั้งหนง่ึ แลวจึงตดั สินใจ

4. ทกั ษะการแกป ญ หา (Problem Solving)
ทักษะการแกปญหาอาจทําไดห ลายวิธี ทัง้ น้ีขึน้ อยูก บั ลักษณะของปญหา ความรู

และประสบการณของผูแกป ญ หาน้ัน ซ่งึ แตละขั้นตอนมีความสัมพนั ธด ังน้ี
4.1 ทําความเขา ใจปญหา ผูแกปญหาจะตองทําความเขาใจกับปญหาที่พบให

ถอ งแทในประเด็นตา งๆ คอื
- ปญ หาถามวาอยางไร
- มขี อ มูลใดแลวบาง

- มีเงือ่ นไขหรือตอ งการขอมลู ใดเพมิ่ เตมิ อีกหรอื ไม
4.2 วางแผนแกปญหา ขั้นตอนนี้จะเปนการคิดหาวิธี วางแผนเพื่อแกปญหา
โดยใชข อมลู จากปญ หาท่ีไดวเิ คราะหไวแ ลว ในข้นั ที่ 1 ประกอบกบั ขอมูลและความรูท่ีเกี่ยวของ
กับปญหานน้ั และนํามาใชประกอบการวางแผนการแกปญ หาในกรณีทปี่ ญ หาตองตรวจสอบโดย
การทดลอง ขั้นตอนน้ีก็จะเปนการวางแผนการทดลอง ซ่ึงประกอบดวยคาดคะเนผลที่จะเกิด
ลว งหนา (การต้ังสมมติฐาน) กําหนดวิธี ทดลองหรือตรวจสอบและอาจรวมถึงแนวทางในการ
ประเมนิ ผลการแกป ญหา
4.3 ดาํ เนนิ การแกป ญหาและประเมนิ ผล ขัน้ ตอนน้จี ะเปนการลงมือแกปญหา
และประเมินวาวิธีการแกปญหาและผลที่ไดถูกตองหรือไม หรือไดผลเปนอยางไร ถาการ
แกป ญหาทําไดถ ูกตองกจ็ ะมีการประเมินตอไปวาวิธีการน้ันนาจะยอมรับไปใชในการแกปญหา
อ่ืนๆ แตถาพบวาการแกปญหาน้ัน ไมประสบความสําเร็จก็จะตองยอนกลับไปเลือกวิธีการ
แกปญหาอื่นๆท่ีไดกําหนดไวแลวในข้ันท่ี 2 และถายังไมประสบความสําเร็จ ผูเรียนจะตอง
ยอนกลับไป ทําความเขาใจปญหาใหมวามีขอบกพรองประการใด เชนขอมูลกําหนดใหไม
เพยี งพอ เพ่ือจะไดเ ร่มิ ตนการแกปญหาใหม
4.4 ตรวจสอบการแกป ญหา เปนการประเมนิ ภาพรวมของการแกปญหาทั้งใน
ดา นวิธีการแกป ญ หา ผลการแกปญ หาและการตดั สนิ ใจ รวมทัง้ การนาํ ไปประยกุ ตใช ทงั้ นี้
ในการแกป ญหาใด ๆ ตอ งตรวจสอบถงึ ผลกระทบตอ ครอบครวั และสังคมดวย

กจิ กรรมทายบทท่ี 8

จงใหผูเรยี นอธบิ ายตามประเดน็ ดังตอไปนี้

1. จงบอกความหมายและความสําคัญของทกั ษะชวี ิต
2. การท่ผี เู รียนรจู ักตนเองวา มขี อดี – ขอเสีย ถือวา มีทักษะชีวติ ในดา นใด
3. ในกรณีเกิดความเครียดในการเตรยี มสอบ ผเู รยี นจะมวี ธิ ีจดั การความเครียดของตนเอง

อยา งไร
4. ถา เพื่อนในที่ทํางานของผูเรียนทะเลาะกัน ผูเ รยี นจะแนะนาํ เพ่อื นอยา งไร ในการแกไข

ปญหาที่เกิดข้นึ

บทท่ี 9
อาชพี งานบริการดา นสุขภาพ

สาระสาํ คญั
การนวดแผนไทยสามารถชว ยรักษา/บรรเทาอาการของโรคได ในปจจุบันการนวด

แผนไทยมีช่ือเสียงท่ัวโลก โดยเฉพาะในแวดวงกายภาพบําบัด การเรียนรูเร่ืองการนวดแผน
ไทยจะชว ยใหม แี นวทางเลอื กในการดแู ลสุขภาพไดอ ีกทางหนง่ึ

ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวงั
1. อธบิ ายประวัติและท่ีมาของการบริการดานสุขภาพได
2. อธิบายและการเลอื กใชวธิ กี ารนวดแผนไทย
3. บอกแหลงเรียนรกู ารนวดแผนไทยได

ขอบขา ยเนอ้ื หา
เร่ืองท่ี 1 ประวัติและท่มี าของการบรกิ ารดา นสุขภาพ
 ประวัติการนวดแผนไทย
 ประเภทของการนวดแผนไทย
เร่ืองที่ 2 วธิ กี ารนวดแผนไทยแบบตางๆ
เรอ่ื งที่ 3 แหลง ขอมูลการเรียนรกู ารนวดแผนไทย

บทท่ี 9
อาชพี งานบรกิ ารดา นสขุ ภาพ

เรื่องที่ 1 ความหมายงานบรกิ ารดานสขุ ภาพ

ในปจจุบันคนเรามีการดูแลสุขภาพของตนเองกันมากข้ึน โดยใหความสําคัญตอ
ตัวเองเพ่ิมเติมจากปจจัย 4 ท่ีตองใหความสําคัญอยูแลว จึงเกิดธุรกิจงานบริการดานสุขภาพ
เพื่อตอบสนองความตองการของทุกๆ คน ซ่ึงมีหลายประเภท เชน การนวดแผนไทย การทํา
สปา การฝก โยคะ การเตนแอโรบคิ และการลลี าศเพ่ือสุขภาพ เปน ตน ในที่น้จี ะขอยกตวั อยา ง

การนวดแผนไทย เพอื่ เปนลูทางไปสกู ารประกอบอาชีพกบั งานบรกิ ารดา นสุขภาพได ตอไป

การนวดแผนไทย
การนวดแผนไทย เปนทั้งศาสตรและศิลปท่ีมีมาแตโบราณ โดยภูมิปญญาอันล้ําคา
ของคนไทยทส่ี ั่งสมและเรียนรวู ิธีการชวยเหลอื กันเองเมือ่ ปวดเม่ือย เจ็บปวย รูจ กั การผอนคลาย
กลามเนื้อดวยการบีบ นวด ยืด เหยียด ดัดดึงตนเองหรือรูไวชวยเหลือผูอื่น การนวดเปนการ
ชวยเหลือเก้อื กูลท่อี บอุนเริ่มจากคน ในครอบครวั ดว ยสอื่ สมั ผัสแหงความรกั และความเอื้ออาทร
ถายทอดความรูจากการสั่งสมประสบการณจากคนรุนหนึ่ง ไปยังอีกรุนหนึ่ง แตในปจจุบัน
หลายคนกย็ ังเสาะแสวงหา ในการดแู ลสขุ ภาพของตนเองโดยการนวดแผนไทย เปน อกี ทางเลือก
หนงึ่ สําหรับการดูแลสขุ ภาพ และไดรบั ความนยิ มมากขน้ึ เรือ่ ย ๆ จงึ กลายเปน ศาสตรแ ขนงหน่ึง
ทม่ี บี ทบาทในการนาํ มาบาํ บดั รักษาอาการ และโรคบางอยาง

ประวัตกิ ารนวดแผนไทย
จากหลักฐานทางประวัติศาสตรท ี่บนั ทึกเรื่องราวเกี่ยวกับการนวดไทยที่เกาแกท่ีสุด
คือ ศิลาจารึกสมัยสุโขทัยท่ีขุดพบในปามะมวง ซึ่งตรงกับสมัยพอขุนรามคําแหง ซ่ึงไดจารึก
รูปการรักษาโรคดว ยการนวดไว
ในสมยั อยธุ ยามีหลกั ฐานที่ปรากฏอยา งชัดเจนเกย่ี วกบั การนวดไทยในป พ.ศ. 1998
ในรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ โดยมีพระราชกฤษฎีกาแบงหนาท่ีของแพทยตาม
ความชาํ นาญเฉพาะทาง โดยแยกเปนกรมตางๆ เชน กรมแพทยา กรมหมอยา กรมหมอกุมาร
กรมหมอนวด กรมหมอตา กรมหมอวัณโรค โรงพระโอสถ นอกจากน้ียังไดมีการกําหนดศักดินา
และดํารงยศตําแหนงเปนหลวง ขุนหมื่น พัน และครอบครองท่ีนาตามยศและศักดินาท่ีดํารง

ซึ่งปรากฏอยูในกฎหมาย “นาพลเรือน” ตอมาในรัชสมัยของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
ซึง่ เปน ยคุ ท่ีการนวดไทยรงุ เรอื งมาก โดยปรากฏในจดหมายเหตุของราชทูตจากประเทศฝร่ังเศส
ชอื่ ลา ลู แบร ในปพ .ศ. 2230 วา

“ในกรงุ สยามนน้ั ถาใครปว ยไขล ง ก็จะเรม่ิ ทําเสน สายยืด โดยใหผ ชู ํานาญทางน้ี
ข้ึนไปบนรางกายของคนไข แลวใชเทาเหยีบ กลาวกันวาหญิงมีครรภมักใชใหเด็กเหยียบ
เพือ่ ใหคลอดบตุ รงา ยไมพักเจ็บปวดมาก”

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนงั่ เกลาเจาอยหู ัว (รชั กาลท่ี 3) ราว พ.ศ. 2375 ทรงให
วัดโพธิ์ (วัดพระเชตพุ นวิมลมงั คลารามราชวรมหาวิหาร ในปจจุบัน) เปนมหาวิทยาลัยของปวง
ชน ทรงใหเลอื กสรรและปรับปรุงตํารายาสมุนไพรรอบพระอาราม และทรงโปรดใหปนรูปฤๅษี
ดดั ตนซึ่งเปน รูปหลอ ดว ยสังกะสผี สมดีบกุ เพ่ิมเตมิ จนครบ 80 ทา พรอมโปรดใหเขียนโคลงอธิบาย
ประกอบทารูปฤาษีเหลาน้ัน ในการแกอาการโรคน้ัน จนครบ 80 ทา และจารึกสรรพวิชาการ
นวดไทยลงบนแผนหินออน 60 ภาพ แสดงถึงจุดนวดอยางละเอียดประดับบนผนังศาลาราย
และบนเสาภายในวัดโพธ์ิ ถือไดวาเปนการรวบรวมองคความรูดานการนวดไทยไวอยางเปน
ระบบ

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว (รัชกาลท่ี 5) ราว พ.ศ. 2449
ทรงใหกรมหม่ืนภูบดีราชหฤทัย กรมหม่ืนอักษรสาสนโสภณและหลวงสารประเสริฐ ไดชําระ
ตําราการนวดแผนไทย และเรียกตําราฉบับน้ีวา “ตําราแผนนวดฉบับหลวง” ตํารานวดน้ีใช
เรียนในหมูแพทยหลวง หรือแพทยในพระราชสํานัก และ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกลาเจาอยูหัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัวนั้น ผูที่มีชื่อเสียงมากใน
การนวดในขณะนั้นคือ หมออินเทวดา ซ่ึงเปนหมอนวด ในราชสํานัก ไดถายทอดวิชานวด
ท้งั หมดใหแกบุตรชายคือ หมอชิต เดชพันธ ซึ่งตอมา ไดถายทอดความรูใหแกลูกศิษย ความรู
เกี่ยวกบั การนวดแผนโบราณนัน้ เริม่ แพรหลาย และเปดกวางสําหรับบุคคลท่ัวไปเม่ือประมาณ
30 ปม านี้

แบบของการนวดแผนไทย
การนวดแผนไทยแบงออกเปน 2 แบบ ไดแ ก

1. การนวดแบบราชสาํ นัก เปนการนวดเพื่อถวายพระมหากษัตริยและเจานาย
ช้นั สูง ในราชสาํ นักการนวดประเภทนีจ้ งึ ใชเฉพาะมอื นิว้ หวั แมม อื และปลายนิ้วเพื่อท่ีผูนวดจะ
ไดส มั ผัสรางกายของผรู บั การนวดใหน อยทส่ี ุด

2. การนวดแบบทั่วไป (แบบเชลยศักด์ิ) หรือเรียกกันท่ัวไปวา “จับเสน”
เปนการนวดของสามญั ชนเพอ่ื ผอนคลายกลามเนื้อ และชวยการไหวเวียนของโลหิตโดย ใชมือ
นวดรว มกบั อวยั วะอืน่ ๆ เชน ศอก เขา และเทา ดว ยทาทางท่วั ไปไมม แี บบแผน

ประเภทของการนวดแผนไทย
การนวดแผนไทย ทําใหส ุขภาพดี ผอ นคลาย ซ่ึงแบง ออกไดห ลายประเภท ไดแก
นวดนํ้ามัน เปน การนวดรางกายโดยใชนํา้ มนั ทส่ี กัดจากธรรมชาตทิ ี่บริสุทธิ์ ท่ีมีกล่ิน
หอมจากธรรมชาติ ชว ยใหส ดชื่น ผอนคลาย และคลายเครียด ดวยกล่ินหอม เฉพาะทางที่ใชใน
การบําบดั อาการใหเบาบางลง เชน อาการนอนไมหลับ อาการเครียด หดหู นอกจากนี้น้ํามัน
บรสิ ทุ ธ์ิยังชว ยบาํ รุงผิว และกระชบั รูปราง ทําใหรูสกึ สบายตวั
นวดผอนคลาย เปนการนวดท่ีถูกสุขลักษณะตามแบบแผนไทยโบราณ ซึ่งสงผล
โดยตรงตอรา งกายและจิตใจ ทําใหเกิดการไหลเวียนของเลือดลม คลายกลามเน้ือท่ีลา รักษา
อาการปวดเมื่อยตามรางกาย คลายเครียด เคล็ดขัดยอก ชวยใหสุขภาพกระปร้ีกระเปรา
จิตใจผอนคลาย
นวดฝาเทา เปน การปรับสมดุลในรางกาย ชวยใหระบบการไหวเวียนไปยังอวัยวะ
ตา ง ๆ ภายในรา งกายไดด ขี ้ึน สง ผลใหม กี ารขบั ถายของเสียออกจากเซลลป รับสภาวะสมดุลของ
รา งกายทาํ ใหส ขุ ภาพโดยรวมดขี ้นึ
นวดสปอรต การออกกําลังกายอยางหักโหมจนเกินไป อาจทําใหเกิดอาการเกร็ง
ของกลามเน้ือเฉพาะสวน หรืออาการลา การนวดสปอรต จึงเปนการนวดคลายกลามเน้ือ
ดงั กลาว ชวยใหก ลา มเนอ้ื ผอ นคลาย
นวดสลายไขมัน – อโรมา เปนการนวดน้ํามัน เพื่อผอนคลายกลามเนื้อ ทุกสวน
ของรา งกาย
นวด – ประคบ เปนการใชลูกประคบสมุนไพร ประคบตามรางกาย เพื่อผอนคลาย
กลา มเนื้อทีต่ ึงหรือเครียดใหสบาย
นวด – ไมเกรน เปนการนวดเพ่ือแกอาการปวดศีรษะ โดยจะกดจุดบริเวณศีรษะ
ทปี่ วด

เรื่องที่ 2 วิธกี ารนวดแผนไทยแบบตางๆ
เราสามารถนวดบนรา งกาย โดยใชว ธิ ีการนวดตาง ๆ ดังน้ี
การนวด การใชน้ําหนักกดลงบนสวนตาง ๆ ของรางกาย นํ้าหนักท่ีกดจะทําให

กลามเนื้อ เสน เอน็ พงั ผืดคลาย การนวดไทยเนน มักจะใชนาํ้ หนกั ของรา งกายเปนแรงกด
การบีบ เปนการใชนํ้าหนักกดลงบนสวนตาง ๆ ของรางกาย ในลักษณะ

2 แรงกดเขาหากัน
การคลึง การใชน้ําหนักกดคลึง เปนการกระจายนํ้าหนักกดบนสวนน้ัน การคลึง

ใหผ ลในการคลายใชกบั บริเวณท่ไี วตอ การสมั ผัส เชน กระดูก ขอตอ
การถู การใชน้ําหนักถู เพ่ือทําใหผิวหนังเกิดการยืดขยายรูขุมขนเปด วิธีน้ีนิยมใช

กับยาหรอื นาํ้ มันเพ่อื ใหต ัวยาซึมเขา ไดด ี
การกล้ิง การใชนํ้าหนักหมุนกลิ้ง ทําใหเกิดแรงกดตอเนื่องไปตลอดอวัยวะ ท้ังยัง

เปน การยืดกลา มเนอ้ื อกี ดว ย
การหมุน การใชนํ้าหนักหมุนสวนที่เคลื่อนไหวไดคือ ขอตอ เพื่อใหพังผืด เสนเอ็น

รอบ ๆ ขอตอ ยืดคลายการเคลอ่ื นไหวดีขน้ึ
การบดิ จะมีลักษณะคลา ยกบั การหมนุ
การดัด การใชน้ําหนักยืด ดัดกลามเน้ือ เสนเอ็นพังผืดใหยืดกวาการทํางานปกติ

เพอ่ื ใหเ สน หยอนคลาย
การทบุ การใชน ้ําหนกั ทบุ ตบ สับ ลงบนกลา มเนือ้ ใหท ว่ั
การเขยา การใชน้ําหนักเขยากลามเน้ือ เพื่อกระจายความยืดหยุนของกลามเนื้อ

ใหทั่ว

ลกั ษณะการนวดแผนโบราณ แบงออกเปน 3 ลกั ษณะ
1. การนวดยืด ดัด ลักษณะการนวดแบบน้ี คือ การยืด ดัดกลามเนื้อ เสนเอ็น
พังผืด ใหย ืดคลาย
2. การนวดแบบจบั เสน ลกั ษณะการนวด คือ การใชนาํ้ หนกั กดลงตลอด ลําเสนไป
ตามอวยั วะตา งๆ การนวดชนิดน้ีตองอาศัยความเช่ืยวชาญของผูนวด ซ่ึงไดทําการนวดมานาน
และสงั เกตถงึ ปฏิกิรยิ าของแรงกดทแ่ี ลนไปตามอวยั วะตาง ๆ
3. การนวดแบบกดจดุ ลกั ษณะการนวด จะเนนการใชน้ําหนักกดลงไปบนจุดของ
รา งกาย การนวดน้เี กิดจากประสบการณและความเชื่อวาอวัยวะของรางกาย มีแนวสะทอนอยู

บนสวนตา ง ๆ และเราสามารถกระตุน การทํางานของอวยั วะน้ันโดยการกระตุนจุดสะทอนท่ีอยู
บนสว นตาง ๆ บนรา งกาย

เทคนคิ การนวดแผนโบราณ
1. นวดดวยน้ิวหัวแมมือ วิธีกดนวดแบบนี้ใชผิวหนาของนิ้วหัวแมมือสวนบน ไมใช
ปลายนวิ้ หรอื ปลายเลบ็ จกิ ลงไป
2. นวดดวยฝามือ เหมาะสําหรับการนวดบรเิ วณทมี่ พี ื้นท่กี วาง นาํ้ หนกั ตัวท่ีท้ิงลงไป
ที่ฝา มอื จะชว ยทาํ ใหก ารนวดดวยวิธนี ไี้ ดผลดียิง่ ขน้ึ ซง่ึ สามารถนวดได 3 ลกั ษณะคอื

2.1 นวดดวยทา ประสานมอื
2.2 นวดดวยทาผีเสอื้ บนิ
2.3 นวดโดยวางมอื หา งจากกันเล็กนอ ย
3. นวดดวยนิ้วหัวแมมือท้ังสองขางพรอมกัน วิธีนี้จะชวยกระตุนเสนพลังตาง ๆ
โดยการเลอ่ื นน้ิวไปตามแนวเสน เวนชองวางระหวางนิ้วทั้งสองขา งประมาณ 2-3 ซม.
4. กดนวดดว ยเทา นิยมใชวธิ ีการกดนวดบริเวณที่กวางและมีสวนเวาสวนโคงอยาง
นอ งขาหรอื ตน ขาทคี่ อนขางแข็งแกรงของผูรับการนวด ในขณะที่การใชสนเทานวด จะเหมาะ
สาํ หรบั การนวดในทาทีต่ อ งการแรงกดมาก ๆ
5. กดนวดดวยเขา การกดนวดดวยเขามักจะนิยมใชในทาที่มือจําเปนตองไปจับ
อวยั วะสวนอนื่ อยู ซ่งึ จะถา ยเทนา้ํ หนักไดด ี นิยมใชในการนวดตนขาสวนลา งและสะโพก
6. ยืนกด การใชทาน้ีจะตองระวังการยืนใหดี ควบคุมใหไดวาจะทิ้งนํ้าหนักตัวไป
สวนไหนจึงจะไมเ ปน อันตรายและเกิดประโยชนกับผูรับการนวดมากท่ีสุด มักนิยมยืนครอมตน
ขาของผรู ับการนวด
7. กดนวดดว ยขอ ศอก นิยมใชปลายขอศอกแหลม ๆ กดลงไป มักกดบริเวณตนขา
สะโพกและไหล ทีม่ กี ลา มเน้ือคอนขางหนา มีไขมันสะสมมาก
8. กดนวดดวยทอนแขน ถาหากผูรับการนวดรูสึกเจ็บ ใหใชวิธีการนวดดวยทอน
แขนแทน เพราะจะรูสึกนมุ นวลขึน้ มากเลยทีเดียว

เรื่องที่ 3 แหลง ขอมลู การเรียนรูการนวดแผนไทย
เน่อื งจากการนวดแผนไทยไดร ับความนิยมเปนอยางมากในปจจุบัน ดังน้ันจึงมีการ

นําบริการ การนวดแผนไทยมาทําเปนธรุ กิจควบคูกับธุรกิจสปา ซ่ึงกลายเปนธุรกิจท่ีสรางรายได