เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อการวิจัย

-38-

พฤติกรรมตาง ๆ ที่สามารถวัดออกมาเปนปริมาณได แบบสอบถามใชเก็บรวบรวมขอมูลท่ีเปน
คณุ ลกั ษณะท่ตี อ งการศึกษาหรือพฤติกรรมทางการศึกษาดานจติ พสิ ัย ดา นทกั ษะพิสัย

ประเภทของแบบสอบถาม

แบบสอบถามเปนเครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลซ่ึงประกอบดวยรายการคําถามท่ี
สรางอยางถูกตองตามจุดมุงหมายของการวิจัย เพื่อรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นหรือขอมูล

คุณลกั ษณะทต่ี อ งการศึกษา โดยสงใหผ ูตอบไดต อบหรอื รายงานตนเองดวยความสมัครใจ แบบสอบถาม

ทน่ี ิยมใชโดยท่วั ไปแบงเปน 2 ประเภท ดงั น้ี
1. แบบสอบถามปลายปด (Closed form) เปนแบบสอบถามท่ีมีลักษณะคําถามที่ผูวิจัย

เลือกกําหนดแนวคําตอบไวลวงหนาแลววา ปญหาน้ันๆ ควรตอบไดในแนวใดบาง ซ่ึงก็มีวิธีการเขียนได

หลายแบบ เชน
1.1 แบบเลือกคําตอบท่ีเห็นวาถูกตองเพียงคําตอบเดียว โดยกําหนดคําตอบไวหลายๆ

แนว ตัวอยางเชน

1) ทา นรจู ักช่อื ของมหาวิทยาลัยราชภฏั บานสมเดจ็ เจาพระยามาแลวกีป่ 

 ตา่ํ กวา 1 ป  1 – 5 ป  6 – 10 ป

 11 – 15 ป  16 -20 ป  21 ป ขึน้ ไป

1.2 แบบใหตอบรับหรือปฏิเสธ เปนแบบท่ีใหตอบสั้นๆ เพียงคําตอบเดียววา “ใช” หรือ
“ไมใ ช” “มี” หรอื “ไมมี” ตวั อยางเชน

1) ในคณะของทานมีการเชญิ วทิ ยากรในทองถ่ินมาบรรยายหรือไม
 มี  ไมม ี

1.3 แบบเลอื กคําตอบทีถ่ ูกตองตรงตามขอเท็จจริงมากทีส่ ุด เพียงคําตอบเดียว นัน่ ก็คือ
คําตอบนนั้ อาจจะมไี ดหลายอยาง แตจ ะมีคาํ ตอบเดียวท่ถี ูกตองท่ีสดุ ตัวอยางเชน

1) คณะทีท่ านกาํ ลงั ศกึ ษาไดจัดประชมุ นิสิตรว มกบั อาจารยมากนอยเพียงใด

 สัปดาหล ะครง้ั  เดือนละครั้ง

 ภาคเรยี นละครั้ง  ปล ะครั้ง  ไมเคยเลย

1.4 แบบจัดลําดับความสําคัญ ผูตอบจะตองจัดลําดับความสําคัญของทุกตัวเลือก
ไมใชต อบเพียงแคตวั เลอื กเดยี ว ตวั อยางเชน

-39-

1) ถาใหทานเลือกเรยี นในมหาวิทยาลัยราชภัฏบานสมเดจ็ เจาพระยา

ทา นตองการเลอื กเรียนในคณะใดมากท่ีสุด (เรียงลาํ ดับที่ 1 ไปจนถงึ ลําดับท่ี 4)

 คณะครุศาสตร  คณะมนุษยศาสตรแ ละสังคมศาสตร

 คณะวิทยาศาสตร  คณะวิทยาการจัดการ

1.5 แบบเลือกจากคําตอบหลายคําตอบ ไดแก คําถามที่กําหนดคําตอบไวหลายๆ ขอ

ซ่ึงผูตอบมีสิทธิจะเลือกคําตอบเดียวหรือหลายคําตอบแลวแตวาจะใกลเคียงกับคําตอบของตนมากท่ีสุด

ตัวอยางเชน

1) ในศกึ ษารายละเอียดเก่ยี วกับการเลอื กสาขาวิชาทเ่ี รียน ทา นไดรบั ความรู

จากสือ่ ทางใดบาง (เลือกไดมากกวา 1 ขอ)

 เอกสารประชาสมั พนั ธ  ฝายแนะแนว

 สื่อโทรทัศน  ส่ือวิทยุ

 อนิ เตอรเนท  หนงั สอื พิมพรายวนั วารสาร

 ปา ยประกาศ  อ่นื ๆ (โปรดระบ)ุ ...................

2. แบบสอบถามปลายเปด (Open-form) เปนแบบสอบถามท่ีเปดโอกาสใหผูตอบไดแสดง
ความคิดเห็นและใชค ําพดู ของตนเองไดอยางอิสระ ซึ่งคาดวานาจะไดคําตอบท่ีแนนอน สมบูรณ ตรงกับ
สภาพความเปนจริงไดมากกวาคําตอบท่ีจํากัดใหตอบ ขอดีประการหน่ึงของแบบสอบถามแบบนี้ก็คือ
เปนแบบที่ชวยแกไขขอบกพรองของคําถามแบบแรก ลักษณะของคําถามจึงต้ังไวกวางๆ และมีที่วาง
(Space) สําหรับใหผูตอบไดตอบอยางเพียงพอ สวนขอจํากัดของแบบสอบถามนี้คือ มักจะถามไดไม
คอ ยมากนกั การรวบรวมความคิดเหน็ และการแปลผลมักจะมคี วามยุงยาก ตัวอยา งเชน

1) ทา นคดิ วา คณะครุศาสตรค วรจดั กจิ กรรมพฒั นาคุณลักษณะบัณฑิตดานใดบาง
(ความเปนครู จติ สาธารณะ บุคลกิ ภาพ ผนู าํ นักศึกษา และอื่นๆ )
……….….......................................................................................................................

2) ทานคดิ วา การจดั กจิ กรรม ควรจดั ขึ้นทใี่ ด ..................................................................
....................................................................................................................................

โครงสรา งของแบบสอบถาม

โดยทั่วไปแบบสอบถามจะแบงเน้ือหาออกเปนตอนๆ ตามจุดมุงหมายของการวิจัยที่ตองการ

ทราบ ซ่ึงอยา งนอ ยจะประกอบดวย 2 สวน คือ

-40-

สวนแรก เปนช่ือของแบบสอบถามและคําชี้แจงเกี่ยวกับความสําคัญ หรือความจําเปนที่
จะตองไดขอมูลจากผูตอบ หรือเหตุผลที่ผูตอบถูกเลือกเปนกลุมตัวอยาง และอาจมีขอความท่ีเปน
แรงจงู ใจ แมจะเปน ส่ิงเล็กนอย เชน ลายเซ็นของอธิบดีผูเปนผูบังคับบัญชาของผูตอบหรือผูมีช่ือเสียงท่ีเปน
ท่ียอมรับนับถือในหมูพวกของผูที่ถูกเลือกเปนตัวอยาง และหากมีการระบุวา “ผูตอบไมตองลงช่ือ”
หรืออาจระบุวา “จะเก็บขอมูลของเขาไวเปนความลับ” หรือ “จะไมมีผลกระทบตอตัวบุคคลแตอยาง
ใด” อาจชว ยใหการตอบเปน ไปตามความจริงมากขน้ึ

สว นท่ีสอง เปน การเกบ็ รวบรวมขอ มลู เพอ่ื การวจิ ยั โดยแบง เปน ตอนๆ ดังนี้
ตอนท่ี 1 ขอมูลสวนตัว ไดแก เพศ อายุ การศึกษา อาชีพ รายได ท่ีอยูอาศัย ฯลฯ

ขอ มูลสวนตัวนจ้ี ะมีมากหรือนอ ยขนึ้ อยูกับความตองการและตวั แปรท่ตี องการศึกษา
ตอนท่ี 2 และตอนตอๆ ไป จะถามเน้ือหาสาระท่ีตองการ โดยแบงออกเปนตอนๆ

ตามวัตถุประสงคของการวจิ ัย
ตอนสุดทาย เปนขอเสนอแนะและขอคิดเห็นอ่ืนๆ เพื่อเปดโอกาสใหผูตอบ

แบบสอบถามไดแสดงความคิดเห็นเพม่ิ เตมิ ได

ข้นั ตอนการสรา งแบบสอบถาม

การสรา งแบบสอบถามจะตองมีความละเอียดถี่ถวนเปนพิเศษ เพราะไมมีผูท่ีคอยใหคําแนะนํา
ชี้แจงขอสงสัยเม่ือผูตอบไมเขาใจในขอคําถามดังเชนการสัมภาษณ ดังนั้นถอยคําภาษาท่ีใชใน
แบบสอบถามจะตอ งชดั เจน แนวทางในการสรางแบบสอบถามเพอื่ การวจิ ัยมีดงั นี้

1. กําหนดตัวแปรการวิจัย โดยพิจารณากรอบแนวคิดการวิจัย แนวคิด ทฤษฏีที่เกี่ยวของ
รวมท้ังพิจารณาวัตถุประสงคของการวิจัยวามีจุดมุงหมายของการวิจัยวาตองการศึกษาตัวแปรหรือมี
คุณลักษณะอะไรที่ตองการศึกษา มีตัวแปรอิสระและตัวแปรไดแกอะไร ตัวแปรทั้งสองน้ีถือวาเปน
ตัวแปรหลักทีผ่ ูวิจยั ตองการศึกษา ตัวอยา งเชน

1) วัตถุประสงคก ารวจิ ัย : เพือ่ ศกึ ษาปญหาการบริหารงานวิชาการของโรงเรียน
ตัวแปรการวจิ ัย ไดแ ก ปญ หาการบริหารงานวิชาการ

2) วัตถปุ ระสงคก ารวิจยั : เพือ่ ศึกษาจติ สาธารณะของนสิ ติ
ตวั แปรการวิจัย ไดแก จติ สาธารณะ

3) วัตถุประสงคการวิจัย : เพื่อศึกษาเจตคติตอการเรียนภาษาอังกฤษของนักเรียนชั้น
ประถมศึกษาปที่ 5 ท่ีเรยี นรดู ว ยกจิ กรรม 3WHR รว มกับการใชผงั มโนทศั น

ตัวแปรอสิ ระ ไดแ ก กิจกรรม 3WHR รวมกบั การใชผงั มโนทัศน
ตวั แปรตาม ไดแก เจตคติตอ การเรียนภาษาอังกฤษ

-41-

นอกจากนีก้ ม็ ตี วั แปรที่เปนภูมิหลังของผูตอบ เชน เพศ อายุ อาชีพ ระดับการศึกษา และอื่นๆ
ตัวแปรเหลานี้จะชวยใหทราบถึงคุณลักษณะของกลุมผูตอบตาง ๆ กันไป ตัวแปรประเภทน้ีจะถาม
เฉพาะทจี่ าํ เปนและเกยี่ วของเทา นน้ั

2. ศึกษารายละเอียดของตัวแปรการวิจัย ดวยการศึกษาและทบทวนแนวคิด ทฤษฏี
และงานวิจัยที่เก่ียวของ เปนการศึกษาเกี่ยวกับตัวแปรที่ตองการจะสรางเคร่ืองมือ โดยพิจารณา
ดงั ตอไปน้ี

2.1ความหมายของตัวแปร ลักษณะของพฤติกรรมที่แสดงออกของตัวแปร
หรือองคป ระกอบของตัวแปร

2.2 เครอื่ งมอื ทีใ่ ชใ นงานวจิ ัยท่ผี า นมาวา ใชเครอื่ งมือชนิดใด มีความเหมาะสมหรอื ไม
2.3 วธิ กี ารสรางและตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมอื ผูวจิ ัยควรพิจารณาวา มีข้ันตอนการสราง
เครื่องมือถูกตองหรือไม และมีการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือหรือไม ผลการตรวจสอบคุณภาพเปน
อยางไร
2.4 ผลที่ไดจากเครื่องมือ หมายถึง ขอมูลที่ไดจากเคร่ืองมือหลังจากการสรางเสร็จแลว
เมอ่ื นาํ ไปใชก ับกลมุ ตัวอยางหรือประชากรเปาหมาย มีผลการใชเปนอยา งไร
ผูวิจัยควรทําความเขาใจกับตัวแปรหลักที่กําหนดไวใหชัดเจน โดยศึกษาหาความรูเก่ียวกับตัว
แปรนน้ั จากเอกสารตาํ ราแนวคิดทฤษฏีและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของ เพ่ือใหทราบวา ตัวแปรหลัก ท่ีตองการ
ศึกษานนั้ หมายถึงอะไร มีลักษณะอยางไร ประกอบดวยตัวแปรยอยหรือคุณลักษณะอะไรบางหรือไม
ตัวแปรยอย ๆ เหลานี้ไดมาจากการศกึ ษาแนวคิดทฤษฏีและงานวจิ ัยทเี กยี่ วขอ ง ตวั อยา งเชน

1) ตัวแปรหลัก ไดแ ก ความตอ งการการนิเทศภายใน
ตวั แปรยอย ไดแก ดา นหลกั สูตรและการนาํ หลกั สตู รไปใช
ดา นกจิ กรรมการเรยี นการสอน
ดา นส่ือการเรยี นการสอน
ดา นการวัดและประเมินผล

2) ตัวแปรหลัก ไดแก การบริหารโรงเรยี น
ตวั แปรยอย ไดแก การบริหารงานวิชาการ
การบริหารงบประมาณ
การบริหารงานบคุ ลากร
การบริหารงานทว่ั ไป

-42-

3. นิยามศัพทเฉพาะตัวแปร เปนการนิยามเชิงปฏิบัติการ เปนการใหความหมายหรือ
รายละเอียดเกี่ยวกับตัวแปรการวิจัยทั้งตัวแปรหลักและตัวแปรยอยท่ีระบุในข้ันท่ี 2 เพื่อใหทราบวาตัว
แปรน้นั ประกอบดวยอะไรหรือ มตี วั บง ช้ีอะไรบา ง ตัวอยางเชน

1) ความตอ งการการนเิ ทศภายใน หมายถึง ความตองการของครูท่ีเกี่ยวของกับการ
ใหความรู การเสริมสรางความแข็งแกรงทางวิชาการในโรงเรียนดานการเรียนการสอน
ซึ่งประกอบดวยการนิเทศภายในทัง้ 4 ดาน ไดแ ก

1.1) ดานหลักสูตรและการนําหลักสูตรไปใช หมายถึง การใหความรูแกครู
เกี่ยวกับการศึกษาหลักสูตร แผนการจัดการเรียนรู คูมือครู และเอกสารเกี่ยวกับหลักสูตร
แนะนําใหครพู ฒั นาหลักสตู รใหส อดคลอ งกบั ความตอ งการของทอ งถิ่น วิเคราะหหลักสูตรเพื่อ
นาํ ไปใชใ นการจดั ทําแผนการจดั การเรียนรู การจัดหองเรียนท่เี อ้ือตอการจัดการเรียนการสอน
ใหตรงตามหลักสูตร จัดใหมีการประชุมสัมมนาเกี่ยวกับการใชหลักสูตร จัดใหมีการนิเทศ
ตดิ ตาม และประเมนิ ผลการใชหลกั สตู รภายในโรงเรียน

4. กําหนดพฤติกรรมบงช้ีของตัวแปร จากนิยามเชิงปฏิบัติการท่ีไดกําหนดไวในขอ 3
จะแสดงใหเ หน็ ถึงพฤติกรรมยอยๆ ที่แสดงใหเห็นลักษณะของตัวแปรน้ัน ผูวิจัยจึงควรสรางตารางแสดง

รายละเอยี ดของพฤติกรรมบง ชีใ้ หช ดั เจนเสียกอ น ตัวอยางเชน

ตารางท่ี 3.1 ตวั อยางการกําหนดพฤติกรรมบงชี้ของตวั แปรการวจิ ัย

ตัวแปรการวจิ ัย พฤติกรรมบงชี้

ความตองการการนิเทศภายใน 1. การใหความรูแกครูเก่ียวกับการศึกษาหลักสูตร แผนการ

ดานหลักสูตรและการใช จดั การเรยี นรู คูมอื ครู และเอกสารเกีย่ วกบั หลักสตู ร

หลกั สูตร 2. แนะนําใหครูพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับความตองการ

ของทองถิ่น

3. การใหความรูเกี่ยวกับการวิเคราะหหลักสูตรเพื่อนําไปใชใน

การจัดทาํ แผนการจดั การเรียนรู

4. สงเสริมใหจัดหองเรียนที่เอ้ือตอการจัดการเรียนการสอนให

ตรงตามหลกั สูตร

5. จดั ใหม ีการประชมุ สัมมนาเกีย่ วกับการใชห ลักสูตร

-43-

5. พิจารณาชนดิ ของขอ คําถามและสรางแบบสอบถาม โดยพิจารณาวาขอมูลท่ีตองการนั้น
ควรมีลักษณะอยางไรจึงจะตอบคําถามตามวัตถุประสงคของการวิจัยได เชน ควรใชคําถามแบบ
ปลายเปดหรือปลายปดชนิดใด ถาเปนมาตรประมาณคา ขอมูลท่ีไดจะบอกถึงระดับมากนอย
โดยพิจารณาถึงขอมูลท่ตี องการเก็บรวบรวม จาํ แนกตามโครงสรางของแบบสอบถาม ในที่นี้ จะกลาวถึง
การสรา งแบบสอบถามตามลกั ษณะของตัวแปรดังน้ี

5.1 การสรางแบบสอบถามตัวแปรเด่ียว ในที่น้ี หมายถึง ตัวแปรท่ีสามารถถามดวย
คําถามงายๆ สวนใหญมีคําตอบเพียงคําตอบเดียว ไมตองการแสดงผลควบคูกับตัวแปรอ่ืนๆ
ประกอบดวยลักษณะทางกายภาพของกลุมเปาหมาย เชน เพศ น้ําหนัก สวนสูง และภูมิหลังของ
กลุมเปาหมาย เชน ระดับการศึกษา รายได เกรดเฉล่ีย หลักสูตร สาขาวิชา ตําแหนงหนาที่ เปนตน
ตัวอยา งเชน

ตัวแปร “เพศ”
คําชแ้ี จง โปรดตอบเขยี นตอบตามความเปน จรงิ
(ขอ 1) เพศ ....................

หรือ
คําชแ้ี จง โปรดทําเครอ่ื งหมาย  ในชอ ง  ตามความเปน จรงิ
(ขอ 1) เพศ  ชาย  หญงิ

ตวั แปร “ระดับการศึกษา”

คาํ ช้ีแจง โปรดตอบเขยี นตอบตามความเปน จริง

(ขอ 2) ระดับการศกึ ษา ............................

หรอื

คําชแี้ จง โปรดทําเคร่ืองหมาย  ในชอง  ตามความเปนจรงิ

(ขอ 2) ระดับการศึกษา  ประถมศกึ ษา  มธั ยมศกึ ษา

 ปริญญาตรี  สูงกวาปรญิ ญาตรี

5.2 การสรา งแบบสอบถามตวั แปรผสม ในท่นี ้ีเปน การนําตวั แปรท่ีรวมตัวแปรเด่ียวตางๆ
เขาเปนอีกตัวแปรหน่ึงท่ีมีความหมายรวมของตัวแปรทั้งหมด เชน การใชเวลาในการเรียนรูวิชา

วิทยาศาสตรข องนักเรยี น จะเก่ยี วขอ งกับการฟงบรรยาย การทาํ โครงงาน การฝกปฏิบัติ การเรียนพิเศษ

การทบทวน เปน ตน ซงึ่ สามารถสรางแบบสอบถามไดด งั ตวั อยา งตอไปนี้

-44-

1) การใชเ วลาในการเรียนรูวิชาวิทยาศาสตรของนกั เรยี น
เวลาที่ใชใ นการฟงการบรรยายในช้ันเรยี น ............................. ชม./สปั ดาห
เวลาทีใ่ ชใ นการทําโครงงาน .................................................. ชม./สัปดาห
เวลาท่ีใชใ นการฝก ภาคปฏบิ ตั ิ ............................................... ชม./สปั ดาห
เวลาทใี่ ชใ นการเรยี นพิเศษ ................................................... ชม./สัปดาห
เวลาที่ใชใ นการทบทวน ........................................................ ชม./สปั ดาห

5.3 การสรางแบบสอบถามตัวแปรท่ีเปนคุณลักษณะตามพฤติกรรมบงช้ี ในท่ีนี้
หมายถึง ตัวแปรหลัก ตัวแปรยอย และพฤติกรรมบงชี้ ตามท่ีไดกลาวไวในขอ 4 เนื่องจากคุณลักษณะ

ตามพฤติกรรมบงช้ีเหลานี้มีลักษณะที่หลากหลาย ดังนั้นควรพิจารณาคําตอบของแบบสอบถามที่
ตองการเก็บรวบรวมขอมูลซึ่งระบุเปนความถ่ี ระดับของความคิดเห็น ระดับการประเมินตนเอง ดังน้ัน

จงึ สามารถสรางแบบสอบถามไดห ลายลกั ษณะดังตวั อยางตอไปน้ี

5.3.1 พฤตกิ รรมทเ่ี กดิ เพียงครั้งเดยี ว ตัวอยา งเชน

00) การมสี วนรวมในการวางแผน  ทํา  ไมท าํ

5.3.2 พฤตกิ รรมเกิดขน้ึ อยา งสม่ําเสมอ ตวั อยา งเชน

00) การใชเวลาวา งในการเรยี นรผู านระบบออนไลน

 ทําทุกวนั  4-5 วัน/สัปดาห

 2-3 วนั /สปั ดาห  1 วนั /สัปดาห

 ไมเ คยทําเลย

5.3.3 ในกรณีที่ใชมาตรประมาณคา (Rating Scale) ระดับคําตอบข้ึนอยูกับระดับ
ความถีใ่ นการเกิดพฤตกิ รรม และความสามารถในการตดั สนิ ใจของกลุมเปา หมาย ดังตวั อยางตอไปน้ี

5.3.3.1 ความถีใ่ นการเกิดพฤติกรรม ตัวอยางเชน

00) นสิ ิตไดต รวจสขุ ภาพประจําป  ไมเ คยตรวจเลย
 เปนประจาํ ทกุ ป  เปน บางป  ไมเ คยเลย

01) นิสติ ไปทําบญุ
 เปนประจําทุกวัน  เปน บางครัง้

-45-

5.3.3.2 ความสามารถในการตัดสนิ ใจของกลมุ เปาหมาย ตวั อยา งเชน

00) การตดิ ตามขา วสารเกยี่ วกบั อัตราการวางงานของนิสิตครู

 เปน ประจาํ  เปนบางครั้ง  ไมเคยเลย

01) การตดิ ตามขาวสารเก่ียวกับหนวยงานทีร่ ับสมคั รงานของนิสติ ครู

 เปน ประจําทกุ วัน  เกือบทุกวนั  เปน บางวนั

 นานๆ ครัง้  ไมเ คยทาํ เลย

5.3.4 ในกรณีที่สรางแบบสอบถามท่ีเปนมาตรประมาณคา ที่ใหคําตอบเหมือนกัน
หลายๆ ขอ สามารถทําในรปู แบบตาราง ตัวอยางการวิจัยเรื่อง “ความตองการนิเทศภายในของครู” ได
นิยามศัพทเฉพาะเกี่ยวกับ “ความตองการดานนิเทศภายในดานหลักสูตรและการใชหลักสูตร” วา
หมายถึง การใหความรูแกครูเกี่ยวกับการศึกษาหลักสูตร แผนการจัดการเรียนรู คูมือครู และเอกสาร
หลักสูตร พัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับความตองการของทองถิ่น วิเคราะหหลักสูตรเพ่ือนําไปใชใน
การจัดทําแผนการจัดการเรียนรู การจัดหองเรียนท่ีเอื้อตอการจัดการเรียนการสอน จัดการ
ประชุมสัมมนาเกี่ยวกบั การใชหลกั สูตร การนเิ ทศติดตามและประเมนิ ผลการใชหลักสูตร สามารถนํามา
สรา งเปน แบบสอบถามไดต ามตัวอยา งบางประเดน็ เชน

ตารางที่ 3.2 ตวั อยา งแบบสอบถามท่ีเปน มาตรประมาณคา

ระดบั ความตองการ

ความตองการการนเิ ทศภายใน มาก มาก ปาน นอย นอ ย
ทีส่ ดุ กลาง ท่ีสดุ
ดานหลักสูตรและการใชหลกั สตู ร
1. จัดใหมีการใหความรูแกครูเก่ียวกับการศึกษาหลักสูตร

แผนการจดั การเรียนรู คมู ือครู และเอกสารหลกั สตู ร
2. แนะนําใหครูพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับความ

ตอ งการของทองถ่ิน
3. จัดใหมีการใหความรูเกี่ยวกับการวิเคราะหหลักสูตรเพ่ือ

นําไปใชในการจัดทําแผนการจัดการเรียนรู
4. สงเสริมใหจัดหองเรียนที่เอื้อตอการจัดการเรียนการสอน

ใหตรงตามหลกั สูตร
5. จัดใหมีการประชมุ สมั มนาเก่ียวกบั การใชหลักสตู ร
6. จดั ใหม ีการนิเทศตดิ ตามและประเมินผลการใชหลักสตู ร

ภายในโรงเรียน

-46-

6. หาคุณภาพของแบบสอบถาม
6.1 ความเที่ยงตรงของของแบบสอบถาม โดยผูวิจัยทําการตรวจสอบดวยตนเองในดาน

ความชัดเจน การใชภาษา เนื้อหาครบ ความครอบคลุม การเรียงลําดับ แลวจึงทําการตรวจสอบความ
เท่ยี งตรงเชิงเนือ้ หา (Content Validity) โดยเชิญผูเช่ียวชาญอยางนอยจํานวน 3 ทาน เพื่อพิจารณาวา
ขอคําถามตางๆ สอดคลองกับนิยามศัพทเฉพาะและครอบคลุมประเด็นท่ีตองการวัด แลวนําคะแนนท่ี
ผูเชีย่ วชาญใหม าหาคา เฉลีย่ เปน รายขอ

6.2 หาอาํ นาจจําแนกและคาความเชื่อม่ัน เปนการพิจารณาหาคุณภาพตามระดับของ
มาตรวัด (Scale) ท่ีใชวัด หากมีมาตรวัดในแบบสอบถาม ตองหาคุณภาพดานอํานาจจําแนกและความ
เช่อื มัน่ โดยนําแบบสอบถามไปทดลองใชก ับกลุมที่ไมใชประชากรเปาหมายหรือกลุมตัวอยาง เพ่ือนํามาหา
คาอํานาจจําแนก แบงเปนกลุมสูงและกลุมตํ่า ถาเปนแบบสอบถามท่ัวไปไมจําเปนตองหาคาอํานาจจําแนก
สว นใหญท ําเฉพาะแบบวดั ทางจติ วิทยา และหาคาความเชื่อมั่นซึ่งเปนการตรวจสอบคุณภาพรวมเฉพาะที่
เปนมาตรวัดคุณลักษณะเดียวกันวา เชื่อมั่นไดมากนอยเพียงใด วัดหรือเก็บขอมูลกี่คร้ังก็ยังไดขอมูล
เชนเดมิ

สําหรับรายละเอียดของการหาคุณภาพจะไดกลาวโดยละเอียดในบทท่ี 6 เรื่อง การวิเคราะห
คณุ ภาพเคร่อื งมอื ตอ ไป

7. ปรับปรุงแกไขกอนนําไปใชจริง หลังจากที่ไดทําการหาคุณภาพของแบบสอบถามแลว จะ
พบวา ขอ คําถามบางขอ ไมช ดั เจน ไมเหมาะสม การถามคาํ ถามไมค ลอบคลุม คําถามยากไมเหมาะสมกับ
ผตู อบแบบสอบถาม ดงั นนั้ ผวู จิ ัยจะตอ งพจิ ารณาปรบั ปรงุ แกไขแบบสอบถามอีกคร้ังหน่ึงใหมีคุณภาพอยู
ในระดับทนี่ า พอใจกอนนําไปใชจรงิ

ตัวอยา งการสรา งแบบสอบถาม
เพ่อื ใหเกดิ ความรู ความเขาใจ ในการสรา งแบบสอบถามสําหรับเก็บรวมรวมขอมูลเพ่ือการวิจัย
มากยิ่งขึ้น จึงขอแสดงตัวอยางการสรางแบบสอบถามที่เปนการเก็บขอมูลคุณลักษณะรวมของบุคคล
ดงั น้ี
ขนั้ ท่ี 1 กาํ หนดตัวแปรการวจิ ยั งานวจิ ัยคร้ังน้ี ผวู ิจัยไดกาํ หนดวตั ถปุ ระสงคการวิจัยไววา

วัตถุประสงคก ารวิจัย : เพ่อื ศึกษาคุณลักษณะผูนํานิสิตที่พึงประสงคของมหาวิทยาลัย
ราชภัฏบานสมเด็จเจา พระยา

ดงั น้ัน “ตัวแปรหลัก” ของการวจิ ัยครง้ั นี้ ไดแก คณุ ลักษณะผนู ํานสิ ิต
ขั้นที่ 2 ศึกษารายละเอียดของตัวแปรการวิจัย จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของพบวา
คุณลักษณะผูนํานิสิต มี “ตัวแปรยอ ย” ที่เกย่ี วของดงั นี้

-47-

1. มีจิตใจมุงมน่ั พัฒนา
2. มคี วามซื่อสัตย
3. มีจติ ใจเปนกุศล
4. ยอมรบั ความรูใหมๆ
5. มคี วามเชอ่ื มัน่ ในตนเอง
6. มเี จตคติแบบประชาธิปไตย
7. มคี วามสามารถในการจูงใจ
8. มคี วามรักและสามคั คใี นหมูคณะ
ขั้นท่ี 3 นิยามศัพทเฉพาะตัวแปร ผูวิจัยไดนิยามศัพทเฉพาะตามความรูที่ไดจากการศึกษา
เอกสารและงานวจิ ัยทเี่ ก่ยี วของ ดังน้ี
“คุณลักษณะผูนํานิสิต หมายถึง พฤติกรรมตางๆ ของนิสิตท่ีสมาชิกในคณะหรือมหาวิทยาลัย
ใหก ารยอมรับ ยอมปฏบิ ตั ิตาม หรือใหความรวมมือในการปฏิบัติงานใหสําเร็จตามวัตถุประสงคของกลุม
ในการจัดกิจกรรมนิสิต ซ่ึงผูนํานิสิตนี้จะเปนท้ังผูนําอยางเปนทางการและไมเปนทางการ และเปน
พฤตกิ รรมของผนู ํานสิ ิตท่ีเออ้ื ตอการจัดกจิ กรรมนิสติ ประกอบดว ย
1. มีจิตใจมุงม่ันพัฒนา หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรมดวย
ความกระตอื รือรน มคี วามมานะพยายาม ทาํ งานอยางมีเปา หมาย
2. มคี วามซ่ือสัตย หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรมดวยความตั้งใจ
ทาํ งานในหนา ทอ่ี ยา งตรงไปตรงมา ไมทจุ รติ
3. มีจิตใจเปนกุศล หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรมในลักษณะ
ที่ชอบชวยเหลอื เอือ้ เฟอ ตอ ผอู ่ืน โดยไมห วังผลตอบแทน สนใจหว งใยสวนรวมอยเู สมอ
4. ยอมรับความรูใหมๆ หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรมดวย
การศกึ ษาหาความรู ทักษะ ความคดิ วิธกี าร เคร่ืองมือ และผลติ ภัณฑใ หมๆ เสมอ
5. มีความเชื่อม่ันในตนเอง หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรมดวย
ความกลาที่จะกระทําสิ่งตางๆ ใหสําเร็จตามท่ีตั้งใจมีความคิดอิสระ พ่ึงตนเอง ไมเช่ือ หรือกระทําตาม
ผูอ ่นื โดยปราศจากเหตุผลอนั ควร
6. มีเจตคติแบบประชาธิปไตย หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรม
ดวยจิตใจที่เคารพ ยอมรับ ความเทา เทียมกนั ของเพอ่ื นนิสติ ดว ยกนั
7. มีความสามารถในการจูงใจ หมายถึง คุณลักษณะของนิสิตในการทํางานหรือทํากิจกรรม
ดวยความสามารถในการใชศิลปะในการจูงใจใหผูอ่ืนรวมมือปฏิบัติงาน เพ่ือวัตถุประสงคใด
วัตถปุ ระสงคหน่ึง

-48-

8. มีความรักและสามัคคีในหมูคณะ หมายถงึ คณุ ลกั ษณะของนสิ ิตในการทํางานหรอื ทํากิจกรรม
ดวยความสามารถในการสรางความรกั ความสามัคคีสรา งความสมานฉันทใ หแกหมคู ณะ

ขั้นที่ 4 กาํ หนดพฤติกรรมบง ชข้ี องตวั แปร จากนิยามศพั ทเฉพาะท่ีผวู ิจัยไดศึกษาและกําหนด
ไวเ ปนนยิ ามเชิงปฏิบตั กิ าร สามารถสรา งตารางแสดงพฤติกรรมบงช้ีไดด งั นี้

ตารางท่ี 3.3 ตัวอยางพฤตกิ รรมบง ชี้กบั ตัวแปรการวจิ ยั คุณลักษณะผนู าํ นสิ ติ

คณุ ลกั ษณะผูน ํานิสติ พฤตกิ รรมบงชี้

1. มจี ติ ใจมุงมั่นพัฒนา 1.1 มคี วามกระตือรือรน

1.2 มคี วามมานะพยายาม

1.3 ทํางานอยางมีเปา หมาย

2. มคี วามซ่ือสัตย 2.1 ต้งั ใจทํางานในหนา ทีอ่ ยา งตรงไปตรงมา ไมท จุ รติ

3. มจี ติ ใจเปนกุศล 3.1 ชว ยเหลอื เอ้ือเฟอตอผูอ น่ื โดยไมหวงั ผลตอบแทน

3.2 สนใจ หวงใยสว นรวมอยูเสมอ

4. ยอมรับความรูใหมๆ 4.1 ศึกษาหาความรู ทักษะ ใหมๆ

4.2 มีความคิดสรา งสรรค

5. มคี วามเช่ือมนั่ ในตนเอง 5.1 กลาทจ่ี ะตดั สนิ ใจอยางมีเหตผุ ล

6. มเี จตคตแิ บบประชาธปิ ไตย 6.1 เคารพ ยอมรับ ความเทาเทยี มกนั ของเพื่อนนิสิตดว ยกัน

7. มคี วามสามารถในการจูงใจ 7.1 ความสามารถในการจงู ใจใหผอู ่นื รว มมอื ปฏิบตั งิ าน

8. มคี วามรกั และสามัคคใี นหมูคณะ 8.1 ความสามารถในการสรางความรกั ความสามคั คี สรา ง

ความสมานฉนั ทใหแกหมูคณะ

ขนั้ ท่ี 5 พิจารณาชนิดของขอคําถามและสรางแบบสอบถาม เจตนาของแบบสอบถามน้ี
ตองการทราบคณุ ลกั ษณะผูนํานิสติ วา มีลกั ษณะตา งๆ ทก่ี ําหนดในนิยามปฏิบัติการหรือไม และตองการ
ทราบวามีลักษณะใดบาง ลักษณะคําตอบของขอคําถามจึงเปนแบบมาตรประมาณคาประเภท 4 ระดับ
เพือ่ ใหผ ูต อบสามารถเลือกตดั สนิ ใจไดอ ยา งละเอียดยง่ิ ข้ึน

การสรางแบบสอบถามสามารถสรางขอคําถามของตัวแปร “คุณลักษณะผูนํานิสิต” โดยนํา
พฤติกรรมบงช้มี าเช่ือมโยงกบั กจิ กรรมนิสิตทเี่ กดิ ข้นึ ในมหาวิทยาลยั จากน้นั สรางขอคําถามใหสอดคลอง
กบั พฤติกรรมบงชที้ กุ ขอ คําถาม

สิ่งท่ีควรพิจารณาในขั้นตอนนี้ คือ จากการทบทวนเอกสารที่เก่ียวของพบวา “ตําแหนงทาง
สังคม” มีผลตอคุณลักษณะผูนํานิสิต ดังนั้นผูวิจัยจึงนํา “ตําแหนงทางสังคม” มาเปนตัวแปรอิสระจึง

-49-

เปนตวั แปรแทรกซอนในเร่ืองน้ี ดังนน้ั การออกแบบการวดั ตวั แปรจึงมีการควบคุมตัวแปรแทรกซอนดวย
การนําตัวแปร ตําแหนงทางสังคม เขามาศึกษารวมดวย การสรางขอคําถามจึงตองเพิ่มคําถามเกี่ยวกับ
ตําแหนงทางสังคมจํานวน 3 ขอ เพ่ือใชในการตรวจสอบขอมูลที่ได โดยคําถามเหลาน้ีควรอยูกอน
คําถามคณุ ลกั ษณะผนู าํ นิสิต เพือ่ ใหเกดิ ความตอ เน่ืองในการตอบคาํ ถาม ดงั นี้

1. เมอ่ื มกี ารทํางานรว มกันในระดับคณะ ใครท่ีเปนหัวหนา ในการทํางาน

 ประธานชมรม  ประธานนิสิตของสาขา  นายกสโมสรนสิ ิต

 นายกองคการบริหารนสิ ิต  นายกสภานิสติ  สมาชกิ สโมสรนิสิต

2. เมอ่ื มกี ารทํางานรวมกนั ในระดบั มหาวทิ ยาลัย ใครท่ีเปนหวั หนา ในการทํางาน

 ประธานชมรม  ประธานนิสิตของสาขา  นายกสโมสรนสิ ติ

 นายกองคการบริหารนิสิต  นายกสภานสิ ิต  สมาชกิ สโมสรนิสิต

3. เม่ือนสิ ิตมีปญหาในเรอ่ื งกจิ กรรม บุคคลแรกในมหาวทิ ยาลัยท่ที า นไปขอความชว ยเหลอื คอื

 ประธานชมรม  ประธานนิสิตของสาขา  นายกสโมสรนิสิต

 นายกองคการบริหารนสิ ิต  นายกสภานิสติ  สมาชกิ สโมสรนิสิต

กําหนดคําถามเกี่ยวกับคุณลักษณะผูนํานิสิต โดยสรางเปนแบบมาตรประมาณคา โดยคําถาม
แตล ะขอ จะแสดง ( ) ระบุคณุ ลกั ษณะตามนิยามศัพทแ ตละขอไว ดังตารางตอไปน้ี

-50-

ตารางท่ี 3.4 ตวั อยางแบบสอบถามคณุ ลักษณะผูนํานสิ ิต ระดบั การปฏิบัติ

คุณลักษณะผูนํานิสิต ทําทุก เปน นานๆ ไมเคย
ครั้ง บางคร้งั คร้ัง เลย
ผูนาํ นิสิตของทานมคี ุณลักษณะตอ ไปน้ีอยา งไร
1. รบี จัดการใหมีการแกไขทนั ทเี มือ่ กจิ กรรมมปี ญหา (1.1)
2. พยายามตดิ ตอ ขอความชว ยเหลือจากกลมุ หรือหนวยงานอื่นๆ เมื่อ

กจิ กรรมมปี ญหา (1.2)
3. กําหนดเปา หมายของการจดั กิจกรรมไวอยางชัดเจน (1.3)
4. มีการจดั กจิ กรรมอยา งตรงไปตรงมา สามารถตรวจสอบได (2.1)
5. เขา มาชว ยเหลอื ทุกคร้งั ทม่ี ีความเดอื ดรอนเกีย่ วกบั กิจกรรม (3.1)
6. เขา มาเยี่ยมเยียน พบปะ สอบถามเก่ยี วกับการจัดกิจกรรมอยบู อยๆ

(3.2)
7. นําความรใู หมๆ เก่ยี วกับการจัดกจิ กรรมมาแจงอยูเสมอ (4.1)
8. นาํ อปุ กรณ เครอ่ื งมือใหมๆ มาพัฒนาในการจดั กจิ กรรมนิสิตเสมอ

(4.2)
9. ตดั สินใจทํางานอยา งไมลงั เลใจ (5.1)
10. จัดสรรงบประมาณการจัดกจิ กรรมใหแกสมาชกิ เทาเทียมกัน(6.1)
11. มศี ลิ ปะในการพูดเชิญชวนใหนิสติ เขามารว มกจิ กรรมอยางตอเนอื่ ง

(7.1)
12. ประสบความสําเรจ็ ในการจัดกิจกรรมที่สรา งสามัคคีใหหมูนิสติ (8.1)

หลกั เกณฑการเขียนขอคําถาม
การเขียนขอคําถาม ควรคาํ นึงถึงส่งิ ตา ง ๆ ตอไปนี้
1. หลกี เลยี่ งคําถามนํา ซึ่งมลี ักษณะชักชวนใหต อบความตอ งการของผูวจิ ยั

2. ไมควรใหศพั ทเ ทคนคิ ศพั ททางวชิ าการและคําท่ใี ชก นั เฉพาะกลุม
3. หลีกเลี่ยงประโยคคําถาม ปฏิเสธซอนปฏิเสธ ถาจําเปนตองใช ใหขีดเสนใตคําวา “ไม”
ใหช ัดเจน เชน “ทา นไมเห็นดวยกบั การทไ่ี มใหน กั ศึกษาใชเครื่องไฟฟา ทุกชนิดในหองพักของหอพกั ”

-51-

4. ไมค วรใชค าํ ยอ ตา งๆ เชน อ.ค.ป. ลส.ชบ. กศ.บพ.
5. หลีกเลีย่ งคาํ ถามซอ นในประโยคเดยี วกนั เชน “ทานเห็นดวยหรือไมท่ีวาอาชีพครูเปนอาชีพ
ทมี่ ีคุณคา และมีโอกาสที่จะกา วหนา”
6. ไมควรใชคําศัพทและคําวิเศษณ คํานามธรรม เพราะคําเหลานี้ส่ือความหมาย
ไดห ลายความหมาย เชน บอย มาก นอ ย หลาย ฯลฯ
7. หลกี เลย่ี งคาํ ถามท่ีเกีย่ วพนั กบั คานยิ มหรอื บรรทดั ฐานของสงั คมเพราะจะทาํ ใหไดร ับ
คําตอบทไ่ี มเ ปนจรงิ เชน “ทานไปทํางานสาย บอยหรอื ไม”
8. หลีกเลย่ี งคําถามทจ่ี ะทาํ ใหผ ตู อบตองเกดิ ความลําบากใจหรืออึดอดั ใจท่ีจะตอบ

ขอดี ขอจํากดั ของแบบสอบถาม

ขอ ดี
ขอ ดขี องแบบสอบถามไดแก

1. ประหยัดคาใชจาย เวลา และแรงงานในการเก็บรวบรวมขอมูลเมื่อเทียบกับการเก็บขอมูล
ดว ยวธิ ีอ่นื เพราะสามารถแจกแบบสอบถามใหผ ูตอบพรอมกนั เปนจํานวนมาก ๆ ได

2. ไดขอ มูลทเ่ี ปนมาตรฐานเดยี วกัน งายแกก ารวเิ คราะหข อมลู
3. ผตู อบมคี วามสบายใจในการตอบและกลาตอบขอคําถามท่ีไมอยากจะตอบเพราะไมตอง
เปดเผยช่ือตวั เองและไมต อ งเผชิญหนากับผถู าม
4. ผูตอบมีเวลาคิดและพจิ ารณาคําถามแตล ะขอมากกวา การสัมภาษณ จะใชเวลาตอบมาก
หรอื นอยกไ็ ดต ามแตตอ งการ สะดวกแกผ ูตอบ
5. ผูตอบสามารถจะตอบเวลาไหนก็ได แลวแตจะสะดวก และไดคําถามที่มีรูปแบบ
เหมือนกันทุกคน
ขอ จาํ กดั
ขอจาํ กดั ของแบบสอบถามไดแก
1. ไดรบั แบบสอบถามคนื มานอย หรอื บางฉบบั ตอบไมสมบูรณ
2. ผูตอบอาจไมใชกลุมตัวอยางท่ีกําหนด ในกรณีท่ีสงแบบสอบถามไปยังผูตอบ ผูที่ไดรับ
อาจจะใชค นอ่ืนตอบแทน โดยท่ผี ูว ิจยั ไมสามารถทราบได
3. ถาผูตอบไมเขาใจคําถามหรือเขาใจเปนอยางอื่นทําใหไดคําตอบไมถูกตองหรืออาจจะไม
ตอบเลยกไ็ ด
4. ใชไดเฉพาะกลมุ คอื ผูท่อี านหนังสอื ไดเ ทา น้ัน ผตู อบอาจจะลอกคาํ ตอบกัน

-52-

บทสรุป

แบบสอบถามเปนเครือ่ งมือที่ใชเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยท่ีเกี่ยวกับการศึกษาคุณลักษณะ
หรือพฤตกิ รรมทางการศึกษาดานจิตพสิ ยั หรือทกั ษะพสิ ัย มีลักษณะเปนชุดของ ขอคําถามแบบปลายปด
และแบบปลายเปด มีโครงสรางแบงออกเปนสวนๆ ซึ่งสวนแรกเปนขอมูลทั่วไป สวนตอๆ ไปเปน
การศึกษาตัวแปรของการวิจัย และสว นสุดทา ยเปน ขอเสนอแนะ

การสรางแบบสอบถามเร่ิมจากกําหนดตัวแปรการวิจัย ศึกษารายละเอียดของตัวแปร นิยาม
ศัพทเฉพาะตัวแปร กําหนดพฤติกรรมบงชี้ของตัวแปร พิจารณาชนิดของขอคําถามและ สราง
แบบสอบถาม แลวจงึ นาํ ไปหาคณุ ภาพดานความเท่ียงตรง คาอํานาจจําแนก และความเชื่อมั่น ปรับปรุง
แกไ ขกอนนําไปใชจริง ซง่ึ การใชแบบสอบถามนั้นมีทง้ั ขอดี และขอ จํากดั ทีจ่ ะตอ งระมัดระวังในเรื่องของ
การสรา งและการนาํ ไปใชเสมอ

การสรางแบบสอบถามจะตองศึกษาวิธีการ รูปแบบ ลักษณะเฉพาะของแบบสอบถาม รวมทั้ง
การหาคุณภาพของแบบสอบถาม เพื่อใหไดเครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยที่มี
คณุ ภาพมากทส่ี ุด

บทที่ 4
แบบมาตรประมาณคา และแบบวดั เจตคติ

การวจิ ัยทม่ี จี ุดมุง หมายการวจิ ยั เพอ่ื ศกึ ษาพฤตกิ รรมดา นจิตพสิ ัยหรือความรูส ึกของจิตใจ น้ัน
ผูวิจัยสามารถใชแบบมาตรประมาณเปนเคร่ืองมือที่ใชเก็บรวบรวมขอมูลไดอีกวิธีการหน่ึงท่ีเก่ียวของ
กับความคิดเห็น ความพึงพอใจ คานิยม คุณธรรม จริยธรรม และอื่นๆ ท่ีสามารถแจกแจงระดับของ
ความรูสึกออกมาได สวนแบบวัดเจตคติเปนลักษณะหนึ่งของมาตรประมาณคา ซึ่งใชวัดเจตคติหรือ
ความรูสกึ ชอบหรือ ไมชอบ ดีหรอื ไมด ี รักหรอื ไมร ัก แบบมาตรประมาณคาและแบบวัดเจตคติเปนการ
สรางสถานการณใหผูตอบแบบวัดไดตอบหรือรายงานตนเองตามความรูสึกของตนเอง ผูวิจัยจึงตอง
ศกึ ษาและทําความเขา ใจถงึ ลักษณะและวิธกี ารสรา งใหล ะเอียด

แบบมาตรประมาณคา

ความหมายของแบบมาตรประมาณคา
แบบมาตรประมาณคามลี กั ษณะท่ีมคี วามหมายดงั ตอไปน้ี
วเิ ชียร เกตุสิงห (2524, น. 88) ไดใ หค วามหมายของ แบบมาตรประมาณคา(Rating Scale)
วาหมายถงึ แบบวดั ท่ีมีขอ คําถามหรอื ขอ ความเกีย่ วกับเรอ่ื งท่ีจะใหผ ตู อบพิจารณาพรอมกับมีคําตอบท่ี
แสดงความเขมของความเห็นเก่ียวกับเร่ืองน้ัน เปนระดับมาก-นอย สูง-ต่ํา สวนใหญใชไดต้ังแต 3
ระดับขนึ้ ไป
สวนวริ ชั วรรณรัตน (2532, น. 15) ไดกลาววา มาตรประมาณคาเปนมาตรวัดที่ใชเราบุคคล
ใหตอบสนองในรูปของความรูสึกหรือทัศนคติท่ีมีตอลักษณะ คุณคา บุคลิกภาพ หรือ ความตองการ
แลวใหน้ําหนักคะแนนแทนความรูสึกหรือเจตคตินั้น โดยมาตรประมาณคาเปนเครื่องมือท่ีใชในการ
ประเมินคาของสถานการณหรือคุณลักษณะท่ีไมสามารถวัดออกมาเปนตัวเลขโดยตรงได เม่ือจะวัด
จะตองแปลงแตละคุณลักษณะออกมาเปนระดับตางๆ ตามคุณลักษณะของส่ิงนั้น เชน ดีมาก ดี
ปานกลาง ไมด ี ไมด เี ลย หรือออกมาเปน ระดับตวั เลข โดยเรยี งคา จากดมี ากไปจนถึงไมด เี ลย คือ 5, 4,
3, 2, 1 เปน ตน
บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ์ิ (2534, น. 113) ไดนิยามความหมายของมาตรประมาณคา
วา เปนเคร่ืองมือวัดส่ิงที่เปนนามธรรมดวยการแปลงเปนปริมาณในเชิงเปรียบเทียบ นิยมใชวัด
พฤติกรรมหรือสิ่งตางๆ ที่ไมสามารถวัดออกมาเปนตัวเลขโดยตรงได เชน ความดี ความซื่อสัตย
คานยิ ม เจตคติ ความเช่ือ ความสะอาด ความเหมาะสม

-54-

สรุปไดวา มาตรประมาณคา เปนเครื่องมือที่ใชวัดเก่ียวกับความรูสึก ความคิดเห็น เจตคติ
ความเชื่อ ความพึงพอใจความคิดเหน็ หรือตวั แปรการวิจยั ที่เกย่ี วของกับพฤติกรรมทางดานจิตใจ โดย
แบบวัดจะกระตุนใหผูตอบไดแสดงความรูสึกออกมาโดยการใหเปนน้ําหนักหรือคะแนนเพ่ือใชแทน
ความรสู ึก ความนึกคิด หรือ จติ ใจท่มี ีตอ ส่งิ นน้ั

ประเภทของแบบมาตรประมาณคา
การจัดแบงประเภทของแบบมาตรประมาณคา สามารถแบงออกเปนหลายลักษณะ ดังที่

โชติกา ภาษีผล (2554, น. 55) และสาขาวิชาการประเมินผลและวิจัยทางการศึกษา (2550, น. 28)

ไดแ บง มาตรประมาณคาออกเปน 5 ประเภท ดังนี้
1. มาตรประมาณคาแบบบรรยาย เปนมาตรวัดในรูปของการบรรยายทางภาษา แตละขั้น

ตองเขียนคําบรรยายไวดวย ปกติจะแบงออกเปน 3-7 ระดับ เม่ือเลือกข้ันใดข้ันหนึ่ง แลวก็ตองทํา

การบันทึกลงในข้ันทเ่ี ลือกนนั้ โดยทาํ เครื่องหมายเอาไว เชน

1) ความสะอาดของหองเรยี น

- สกปรกมาก มีขยะในถงั ขยะ กระดานสกปรก พืน้ ไมก วาด

มหี ยากไย มฝี ุนบนโตะและเกาอ้ี

- พอใช มีขยะเล็กนอย กระดานสะอาด พื้นไมไดกวาด

ไมมีหยากไย ไมมฝี ุนบนโตะและเกาอ้ี

- ปานกลาง : มีขยะเล็กนอ ย กระดานสะอาด พนื้ กวาด

ไมมหี ยากไย ไมมีฝุน บนโตะและเกา อ้ี

- ดี ไมม ีขยะ กระดานสะอาด พื้นกวาด ไมม ีหยากไย

ไมมฝี นุ บนโตะ และเกา อ้ี

- ดีเย่ยี ม หอ งสะอาดตลอดสปั ดาห

มาตรประมาณคาแบบนใ้ี ชจดั อนั ดบั พฤตกิ รรม (Behavior Descriptive) อาจจะสรางไวเพ่ือ
วัดเกี่ยวกับความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย ความคิดสรางสรรค การจินตนาการ หรือการวัดทาง
ดา นจติ ใจอื่นๆ

2. มาตรประมาณคาแบบตัวเลข มาตรแบบนี้ทําข้ึนโดยใชรหัสตัวเลขสําหรับวัดลักษณะ
ตางๆ ของแตละบุคคล รหัสตัวเลขท่ีใชน้ีแทนคําบรรยาย เชน 1 หรือ 0 แทนส่ิงท่ีไมปฏิบัติ
หรือ 2 แทน นานๆ ถึงจะปฏิบัติสักคร้ัง 3 แทน ปฏิบัติเปนคร้ังคราว 4 แทนปฏิบัติบอยๆ และ 5
แทนการปฏิบัติเปนประจํา ตัวอยางเชนการจัดอันดับพฤติกรรมจริยธรรมดานความรับผิดชอบของ
นกั เรยี น สามารถทาํ รายการสําหรบั การสังเกตพฤตกิ รรมทง้ั หมดตามแนวท่ีตองการ ดังตวั อยา งตอ ไปนี้

-55-

ตารางท่ี 4.1 ตวั อยางมาตรประมาณคาแบบตวั เลขแบบท่ี 1

ความรับผดิ ชอบ วินัย ชื่อนักเรียน ปวีณา
มานะ สมศักด์ิ มาลัย
1. นาํ อปุ กรณการเรียนมาครบ 5 5
2. ทาํ งานท่ีไดรบั มอบหมายดวยตนเอง 5 134 5
3. ทํางานรว มกบั เพือ่ นตามที่ไดร บั มอบหมาย 4 125 5
4. เขาเรยี นตรงตามเวลา 4 234 5
5. สง งานตรงตามเวลาท่กี ําหนด 4 135 5
224

นอกจากนี้ยังสามารถกําหนดตัวเลขในการถามความคิดเห็นตอสิ่งใดส่ิงหนึ่ง แลว
แปลความหมายตวั หนังสอื ออกมาเปนตวั เลข เขน 5 แทน ชอบมากที่สุด 4 แทน ชอบมาก 3 แทน
ปานกลาง 2 แทนไมช อบ และ 1 แทนไมช อบทส่ี ุด ดงั ตวั อยา งเชน

ตารางที่ 4.2 ตัวอยางมาตรประมาณคา แบบตวั เลขแบบที่ 2

ขอความ 5 ระดับความคิดเหน็ 1
432
1. การฟงเพลงเปน ส่ิงที่โปรดปราน
2. ดนตรีไทยเปนสิ่งท่ีฟงไมเ บื่อ
3. ดนตรีสากลทําใหร ูท ันสงิ่ ใหม
4. ฟงเพลงแลว ทําใหชีวิตสดช่ืน
5. ไมไดฟง เพลงแลวหงดุ หงิด

3. มาตรประมาณคาแบบเสนหรือแบบกราฟ เปนการจัดอันดับคุณภาพเพื่อแสดงถึง
ระดับความมากนอย ความถ่ีของพฤติกรรม ความคิดเห็น ความสามารถ ความรูสึกนึกคิดในแนว

เสน ตรง จะอยูในแนวนอนหรอื ในแนวตัง้ ก็ได แตทนี่ ยิ มคือ ในแนวนอน ตวั อยางเชน

00) ครขู องทานเอาใจใสใ นการสอนเปน อยา งไร เอาใจใสมาก
ไมเอาใจใสเลย

01) โดยทั่วๆ ไป ทา นสนใจในวิชาท่คี รูสอนเพียงใด เอาใจใสม าก
ไมเ อาใจใสเ ลย

-56-

4. มาตรประมาณคาแบบภาพ เปน มาตรประมาณคาท่ใี ชภาพแทนตวั หนังสอื เชน ใชภาพ
ของใบหนา คนท่ีแสดงความรูสึกถึงความชอบ หรือไมชอบ ซ่ึงมาตรวดั แบบนีเ้ หมาะสําหรับผูตอบทเ่ี ปน
เด็ก ตวั อยางเชน

ตารางท่ี 4.3 ตวั อยางมาตรประมาณคา แบบภาพ 

ขอความ
1. กจิ กรรมนันทนาการภาคเชา สนกุ สนาน
2. กจิ กรรมนันทนาการภาคบายสนุกสนาน
3. วิทยากรใหค วามรูไดอยา งดเี ย่ียม
4. กิจกรรมตรงกบั ความตอ งการของนักเรยี น
5. สามารถนําความรูไปใชป ระโยชน

5. มาตรประมาณคาแบบเปรียบเทียบ มาตรประมาณคาแบบนี้เปนการวัดที่ตองอาศัย
เกณฑท ีก่ าํ หนดไว แลว นําส่ิงทจี่ ะวดั มาเปรยี บเทียบกบั เกณฑวาแตกตางไปจากเกณฑมากนอยเพียงใด

เชน การศึกษาความคิดสรางสรรคทางคณิตศาสตร ก็จะตองมีเกณฑความคิดสรางสรรคทาง

คณิตศาสตรอยูแลว เม่ือนําเอาผลงานความคิดสรางสรรคทางคณิตศาสตรของนักเรียนแตละคนมา
เปรียบเทียบกับเกณฑนี้ ถาใครมีความคิดสรางสรรคไดตามเกณฑน้ีก็ไดคะแนนมาก และถาพบวาตํ่า

จากเกณฑน้ีมากก็ไดคะแนนนอย

การสรา งแบบมาตรประมาณคา
ในการสรา งแบบมาตรประมาณคา มีลักษณะเดียวกันกับการสรางแบบสอบถามดังที่ไดกลาว
ไวในบทท่ี 2 อยางไรก็ตามการสรางแบบมาตรประมาณคามีลักษณะท่ีแตกตางจากการสราง
แบบสอบถามอยูบา ง ดงั ที่โชตกิ า ภาษีผล (2554, น. 55) ไดเสนอแนะวธิ ีการสรางแบบมาตรประมาณ
คาไว 7 ข้นั ตอนดงั นี้
1. กําหนดตัวแปรการวิจัยที่เปนคุณลักษณะ ดวยการพิจารณากรอบแนวคิดการวิจัยวามี
แนวคิด ทฤษฏีท่ีเกี่ยวของ คุณลักษณะ มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด หรือจุดประสงคการเรียนรู
อะไรบาง กําหนดตัวแปรการวิจัยท่ีตองการศึกษา เชน ความคิดเห็น ความพึงพอใจ ความสนใจ
คา นิยม คณุ ธรรม จริยธรรม เจตคติทต่ี องการตรวจสอบหรอื วดั
2. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวของ ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีสนับสนุน รวมทั้งงานวิจัย
ที่เกยี่ วของตวั แปรทีต่ องการนํามาศกึ ษาใหชดั เจน

-57-

3. นิยามศัพทเฉพาะ เปนการกําหนดรายละเอียดพฤติกรรมหรือรายการท่ีบงชี้ถึง
คุณลักษณะ ความคิดเห็น ความพึงพอใจ ความสนใจ คานิยม คุณธรรม จริยธรรม เจตคติท่ีตองการ
ตรวจสอบหรือวัด โดยนิยามศัพทเฉพาะเชิงปฏิบัติการเพื่อใหตรวจสอบพฤติกรรมหรือคุณลักษณะที่
ตองการวัดได

4. เลือกรูปแบบของมาตรประมาณคา ท่ีตองใชวัด ใหเหมาะสมกับคุณลักษณะ ความคิดเห็น
ความพงึ พอใจ ความสนใจ คา นิยม คุณธรรม จรยิ ธรรม เจตคติ หรอื ตวั แปรทตี่ อ งการวัด

5. เขียนขอความหรือขอคําถามที่เปนพฤติกรรมหรือรายการท่ีบงชี้ถึงคุณลักษณะ
ความคดิ เหน็ ความพึงพอใจ ความสนใจ คานิยม คุณธรรม จริยธรรม เจตคติที่ตองการตรวจสอบ
หรือตอ งการวดั

6. ตรวจสอบเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity) โดยเชิญผูเชี่ยวชาญอยางนอย
จํานวน 3 ทาน เพื่อพิจารณาวาขอคําถามตางๆ สอดคลองกับนิยามศัพทเฉพาะและครอบคลุม
ประเด็นที่ตอ งการวัด แลว นําคะแนนทีผ่ ูเช่ยี วชาญใหมาหาคา เฉล่ยี เปน รายขอ

7. นําไปทดลองใชกับกลุมตัวอยางเพื่อหาคุณภาพของเครื่องมือ เปนการหาคาความเชื่อม่ัน
และคา อํานาจจาํ แนก ดังจะไดกลา วตอ ไปในบทท่ี 6 เรอื่ งการวิเคราะหคุณภาพเครอ่ื งมอื

8. ปรับปรุงแกไขแบบสอบถามโดยการพิจารณาจากความเที่ยงตรง ความเชื่อม่ัน
คาอํานาจจําแนก รวมท้ังปรับปรุงรูปแบบของแบบมาตรประมาณคาใหเหมาะสมกับการนําไปใชเปน
เครื่องมือเกบ็ รวบรวมขอมูลเพื่อการวิจยั

แบบวดั เจตคติ

แบบวัดเจตคติเปน เคร่อื งมือทใ่ี ชเ ก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัย แบบวัดเจตคติวัดพฤติกรรม
ทางการศึกษาดานจิตพิสัย และ ซึ่งมีลักษณะเปนมาตรประมาณคา มีลักษณะ รูปแบบ และวิธีการ
สรางท่ีแตกตางกนั ตามแนวคิดของแตล ะคน การสรางแบบวดั เจตคติจําเปนท่ีจะตองศึกษาวิธีการสราง
ใหเขา ใจโดยละเอยี ด จงึ จะทาํ ใหไ ดเครอ่ื งมือท่ีใชเ ก็บรวบรวมขอ มลู ทถี่ ูกตองและเหมาะสม

ความหมายของเจตคติ
เจตคติ ตรงกับภาษาอังกฤษวา Attitude หมายถึง ความโนมเอียง ความเหมาะสม มีผูใช
คําอน่ื ในความหมายเดยี วกนั เชน ทศั นคติ หรอื เจตนคติ ซึ่งมีนักการศึกษาและนักจิตวิทยา ไดนิยาม
หรือคําจาํ กดั ความ พอสรปุ ไดดังน้ี
ดวงเดือน พันธุมนาวิน (2524, น.3) ไดนิยามคําวา เจตคติ หมายถึง ความรูสึกท่ีแสดงออก
อยางมั่นคงตอบุคคล หรือสถานการณใดๆ ที่อาจเปนไปในทางท่ีดี (Positive) ขัดแยง (Negative)
หรือเปนกลาง (Neutral) ก็ได ซึ่งเปนผลของการรับรูเก่ียวกับลักษณะที่ดีหรือเลวของบุคคล
หรือสถานการณนนั้

-58-

อัลพอรท (Allport, 1935, p. 810) ไดนิยามวา เจตคติ หมายถึง สภาพความพรอมของ
สมองและประสาท อันไดจากประสบการณและการตอบสนองท้ังทางตรง และโดยอิทธิพลของแตละ
บุคคลทีม่ ีตอ ส่งิ ตางๆ และสถานการณท ัง้ หลายทเ่ี ก่ียวโยงกัน

สวนนิวโคม (Newcomb, 1943, p. 28) กลาววา เจตคติ หมายถึง ความรูสึกเอนเอียงของ
จติ ใจท่ีมตี อ ประสบการณที่คนเราไดรับ อาจมากหรือนอยก็ได เจตคติแสดงออกไดทางพฤติกรรมซึ่ง
แบง ออกไดเ ปน 2 ลกั ษณะคอื แสดงออกในลักษณะพึงพอใจ เห็นดวยหรือชอบ ถาคนมีลักษณะตอส่ิง
เรา อยางไดอยางหนึ่ง ทําใหเกิดความเบื่อหนาย ชักชา อยากหนีใหหางจากสิ่งน้ัน ลักษณะน้ีเรียกวา
เจตคตเิ ชิงนเิ สธ หรือถาจะแบง ใหล ะเอยี ดก็นาจะมีเจตคตอิ ีกแบบหน่ึง คือรูสึกเฉยๆ ไมถึงกับชอบหรือ
เกลียดชงั เรียกวา เจตคติแบบกลาง

จากความหมายของเจตคติดังกลาวสามารถสรุปความหมายของเจตคติไดวาเจตคติเปน
พฤติกรรมหรือความรูสึกทางดานจิตใจของบุคคลท่ีมีตอส่ิงเราหรือสิ่งใดสิ่งหน่ึงในทางสังคม รวมทั้ง
เปนความรูสึกท่ีเกิดจากการเรียนรูเก่ียวกับสิ่งเราหรือเก่ียวกับประสบการณในเร่ืองใดเรื่องหน่ึงแลว
แสดงออกมาเปน เชิงบวกหรอื เชงิ ลบตอส่ิงนนั้

การสรา งแบบวัดเจตคติ
แบบวดั เจตคติ (Attitude Test) เปน แบบมาตรประมาณคาลักษณะหน่ึงท่ีใชวัดเจตคติ เปน
เคร่ืองมือที่ใชวัดเจตคติหรือความเชื่อของแตละบุคคล มีวิธีการสรางตามแนวคิดท่ีแตกตางกันไป
โดยมคี วามเชื่อเกี่ยวกับเจตคติ (Attitude) วา เปนสภาพการแสดงออกของจิตใจในการตอบสนองตอ
สงิ่ หนึ่งส่งิ ใด เชน ความรสู ึกชอบ ไมชอบ ความรูสึกเชื่อในสิ่งตาง ๆ เปนตน ซ่ึงเจตคติน้ันเปนลักษณะ
นามธรรม เปน การแสดงออกที่คอนขางซับซอน ยากแกการวัดโดยตรง แตสามารถท่ีจะวัดโดยออมได
โดยวัดความคิดเหน็ ของบุคคลเหลานั้นแทน และใชความคิดเห็นนั้นเปนเคร่ืองช้ีในการวัดเจตคติ และ
การใชความคิดเห็นเปนตัวอยางการบงชี้ใหเห็นถึงเจตคติของแตละบุคคลน้ันอาจจะทําใหเกิดความ
คลาดเคลอื่ นข้นึ ถา บุคคลเหลา นน้ั แสดงความคดิ เห็นไมต รงกับความรูส ึกทีแ่ ทจรงิ ออกมา
การสรางแบบวัดเจตคติ ไดมีผูเสนอแนะวิธีการสรางแบบวัดเจตคติไวหลายวิธีดวยกัน ใน
ท่ีน้ีจะขอกลาวถึง 3 วิธีท่ีนิยมกันมากไดแก แบบวัดเจตคติของลิเคอรท (Likert’s Scale) แบบวัด
เจตคติโดยใชความหมายทางภาษาของออสกูด (Osgood’s Semantic Differential Technique)
และแบบวัดเจตตขิ องเทอรส โตน (Thurstone’s Scale) ดังจะไดก ลาวโดยละเอยี ดดังนี้

1. แบบวดั เจตคติตามรูปแบบของลิเคอรท (Likert’s Scale)
แนวคิดของลิเคอรทเก่ียวกับการวัดเจตคตินี้เปนวิธีท่ีหาคาความเชื่อมั่นไดสูงกวาวิธีอ่ืน
ตลอดจนสามารถวัดเจตคติไดกวางขวางกวาวิธีอื่น (วิรัช วรรณรัตน, 2532, น. 21) ในการถาม
ความรูสึกหรือเจตคติเกี่ยวกับเรื่องใดเร่ืองหน่ึงนั้นทําไดโดยการสรางขอความในเร่ืองนั้นๆ ใหบุคคล

-59-

พิจารณาหรือหาคาของมาตรวัด โดยใหพิจารณาเห็นดวย หรือไมเห็นดวยตอขอความน้ัน แตละ
ขอความจะแบงมาตรออกเปน 5 ชวง คือ เห็นดวยอยางยิ่ง เห็นดวย ไมแนใจ ไมเห็นดวย และไมเห็น
ดวยอยางยิ่ง และหลังจากผูตอบไดพิจารณาแลวจะนําคําตอบนั้นมาใหนํ้าหนัก(ในปจจุบันมัก
กําหนดคานาํ้ หนกั ในแตล ะขอ ความเปน 1 – 2 – 3 – 4 – 5 )

เทคนิคการสรางแบบวัดเจตคติของลิเคอรทนน้ั ประกอบดว ยหลักในการสรางคือ
1. ขอความเจตคติที่จะสรา งตองครอบคลุมตัวแปรเจตคตหิ รือคุณลกั ษณะที่ตองการวดั
2. การตอบขอความเจตคติแตละขอความไมไดบงบอกถึงเจตคติของแตละบุคคลที่มีอยู
จึงตองสรา งขอ ความเจตคติจาํ นวนหลายๆ ขอ ความเพ่อื นํามารวมกันเปนเจตคตขิ องบุคคลน้นั
3. เจตคตขิ องแตล ะบุคคลพิจารณาไดจากการรวมน้ําหนักคะแนนของคําตอบจากขอความ
ตา งๆ ทกุ ขอความในมาตรนนั้

การสรางแบบวัดเจตคตติ ามรปู แบบของลเิ คอรท
ข้ันตอนการสรางแบบมาตรวัดเจตคติของลิเคอรท มีลักษณะการสรางเชนเดียวกันกับการ
สรางแบบสอบถาม และแบบมาตรประมาณคา (โชติกา ภาษีผล, 2554; บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ์ิ,
2534) แตม บี างสวนทแ่ี ตกตา ง ดังข้นั ตอนโดยสรปุ ตอ ไปนี้
1. กําหนดตัวแปรหรือเจตคติท่ีจะวัดใหชัดเจน โดยพิจารณาจากกรอบแนวคิดการวิจัย
วา ตวั แปรเจตคตมิ ีองคประกอบอะไรบา ง พจิ ารณาวัตถุประสงคการวิจัยวาจะวัดเจตคติของใครท่ีมีตอ
ส่ิงใด หรอื เปาเจตคติคอื อะไร
2. ศึกษาเอกสารและงานวิจยั ท่เี กย่ี วขอ ง และนยิ ามศัพทเ ฉพาะ วามีองคประกอบของเจต
คติท่ีตองการวัดมีอะไร มีคุณลักษณะอยางไรบาง กําหนดเปนนิยามศัพทเฉพาะท่ีนํามาสรางเปน
เครอ่ื งมอื ได
3. เขียนขอความที่เก่ียวของ ใหตรงกับเจตคติที่ตองการจะศึกษาใหไดมากท่ีสุด และเขียน
เปนขอความวัดเจตคติใหไดจํานวนที่มากที่สุด เพื่อใหไดผลรวมของขอความเปนลักษณะเจตคติของ
บุคคลนั้นๆ โดยขอความเหลานั้นควรเปนท้ังในทางท่ีดีหรือทางบวก และทางที่ไมดีหรือทางลบ
โดยใหขอความทั้งสองประเภทน้ันมีจํานวนขอพอๆ กัน และในแตละขอความจะตองมีความหมาย
เดียวในหนง่ึ ขอ ความ ใชภาษาทง่ี าย และไมควรใชข อ ความปฏเิ สธซอนปฏเิ สธ
4. ตรวจสอบขอ ความท่สี รา งข้นึ ดว ยตนเอง โดยการพิจารณาความชัดเจนของภาษา ความ
เหมาะสม
5. กําหนดตัวเลือกและคานํ้าหนักของคะแนน ซึ่งแตเดิมนั้นใช 5 ตัวเลือกไดแก เห็นดวย
อยางยิ่ง เห็นดวย ไมแนใจ ไมเห็นดวย ไมเห็นดวยอยางยิ่ง โดยกําหนดคาคะแนนสําหรับขอความที่
เปน ทางบวกหรือทางลบสามารถกาํ หนดไดด ังนี้

-60-

ความคิดเห็น ขอความทางบวก ขอ ความทางลบ
เห็นดวยอยา งยง่ิ 5 1
เหน็ ดวย 4 2
ไมแ นใจ 3 3
ไมเ ห็นดว ย 2 4
ไมเหน็ ดว ยอยา งยงิ่ 1 5

6. นําขอความที่คัดเลือกมาเรียบเรียงเปนแบบวัดเจตคติ โดยมีคําช้ีแจงในการตอบแบบ
วัดอยางชัดเจน โดยระบุวา ใหผูตอบแบบวัดเขียนเครื่องหมายใหตรงกับความรูสึกของตนเองที่มีตอ
ขอ ความแตล ะขอ ความน้ัน

7. ตรวจสอบความเท่ียงตรง (Validity) นําขอความวัดเจตคติไปใหผูเช่ียวชาญพิจารณา
และตัดขอความท่ผี ูเชยี่ วชาญสวนใหญเ ห็นพองกนั วาเปนขอ ความท่ีเชิงกลางๆ ออก

8. นําแบบวัดเจตคติไปทดลองหาคาอํานาจจําแนกรายขอ โดยการเปรียบเทียบกับ
ระหวางกลมุ สงู กลมุ ตํ่าดว ยการทดสอบคาที (t-test) และคดั เลือกขอ ที่มีคา ตัง้ แต 1.75 ขึ้นไป

9. หาคุณภาพรวมทั้งฉบับโดยการหาคาความเชื่อม่ัน (Reliability) โดยการหา

สัมประสิทธ์ิแอลฟาตามวิธีของครอนบาช โดยควรมีคาความเชื่อมั่นสูง (คา α ระหวาง 0.80-1.00)
ดังจะไดกลาวไวโดยละเอียดในบทที่ 6 เร่อื งการวเิ คราะหค ุณภาพเครอื่ งมอื วัดจติ พสิ ยั

10. จัดพมิ พแบบวดั เจตคติตามวธิ กี ารของลเิ คอรท ใหส วยงาม ตรวจสอบระบบการพิมพ
กอนนาํ ไปใชเก็บรวมรวมขอมลู เพ่อื การวิจยั

ตัวอยาแบบวัดเจตคติตามโครงสรางแบบวัดแนวคิดของลิเคอรทสามารถแสดงไดดังภาพ
ตอไปนี้

-61-

คําชแ้ี จง ใหท า นทาํ เครอ่ื งหมาย  ลงในแบบวดั เจตคตติ ออาชพี ครตู ามความรูส ึกที่แทจ ริงของทาน

ขอความ เหน็ ดวย เห็น ไม ไม ไม
อยางยงิ่ ดวย แนใ จ
เหน็ เหน็ ดว ย
ดว ย อยางยง่ิ

1. อาชีพครูเปนอาชีพทม่ี ีเกียรติสูง

2. อาชพี ครเู ปนเสมอื นศาลาพกั รอ น

3. ผทู ่ีประกอบอาชีพครูเปน บคุ คลทไี่ มทนั สมัย

4. อาชีพครูเปน อาชพี ทม่ี หี ลกั ประกนั

5. งานอาชพี ครูเปนงานท่ีนา เบ่อื หนา ย

6. ผูที่ยดึ อาชีพครูเปน ผูท่ไี มม อี นาคต

7. ผทู ม่ี ีอาชีพครเู ปนผูที่มคี ณุ ธรรม จริยธรรมสงู

8. อาชีพครูเปนอาชพี ที่มคี ุณคา มหาศาล

9. อาชพี ครูเปน อาชพี ทม่ี รี ายไดนอ ย

10. ผูมีอาชีพครูตองนึกอยูเสมอวาตนเองเปนเหมือน

เรือจา ง

ภาพที่ 4.1 ตัวอยา งแบบวดั เจตคติตอ อาชพี ครูตามแนวคิดของลิเคอรท
ขอดี และขอ จาํ กัดของแบบวดั เจตคติของลเิ คอรท
ขอดี
การใชแบบวัดเจตคตขิ องลเิ คอรท มขี อ ดีไดแก ผวู ิจยั สามารถใชกับสถานการณตางๆ ไดอยาง

เหมาะสม สามารถที่จะดัดแปลงนําไปใชในลักษณะตางๆ ทางดานจิตพิสัย (Affective Domain)
ได สะดวกตอการใช และสามารถนํามาใชงาย เปดโอกาสใหผูตอบแสดงความคิดเห็นไดท้ังทางบวก

และทางลบ พรอ มท้งั แสดงใหเห็นถึงระดบั ของความคิดเห็นไดด ว ย
ขอ จาํ กัด
เน่ืองจากแบบวดั เจตคติตามแนวคิดของลเิ คอรทพิจารณาโดยใชคาเฉลี่ยรวมของขอความทุก

ขอความ และไมไดสนใจในคาของแตละขอความ ดังน้ันจึงไมสามารถนําเอาคะแนนของขอความ

แตละขอความไปใชพิจารณาได เชน นาย ก. และนาย ข. ไดคะแนนเจตคติที่วัดดวยแบบวัดที่มี
โครงสรางแบบวัดตามแนวคิดของลิเคอรท จํานวน 25 คะแนนเทากัน จากการท่ีนาย ก. แสดงความ

คิดเห็นในทางบวกตอขอความขอท่ี 2 , 4 , 6 , 8 , และ 9 ในขณะที่ นาย ข. อาจจะไดคะแนน 25

เทา ๆ กนั แตมาจากการทแี่ สดงความคดิ เหน็ ทางบวกตอขอความที่ 1 , 3 , 5 ,7 และ 11 เปนตน

-62-

2. แบบวัดเจตคติโดยใชความหมายทางภาษาของออสกูด (Osgood’s Semantic
Differential Technique)

ออสกูด (Osgood) มีความเช่ือวาภาษาเปนสื่อท่ีมีความหมายของมนุษยที่สามารถนํามาวัด
ความรสู ึก เจตคติและพฤติกรรมของมนุษยได การพัฒนาแบบวัดเจตคติโดยใชความหมายทางภาษา
นั้นอาศัยองคความรูเก่ียวกับการวัดความหมายของคํา ซึ่งคําท้ังหลายมีองคประกอบที่เปนพื้นฐานอยู
3 องคประกอบ โดยท่ีองคประกอบแตละดานจะมีคําคุณศัพท ที่แสดงลักษณะขององคประกอบ ซึ่ง
คาํ คุณศัพทเ หลาน้ีจะสามารถจัดเปนคู โดยมีความหมายตรงกันขามกัน (Bipolar Adjective) (วิเชียร
เกตสุ งิ ห, 2524, น. 94-95 ; วริ ัช วรรณรตั น, 2532, น. 29 ; บุญธรรม กจิ ปรดี าบรสิ ทุ ธ์ิ, 2534) ไดแก

1. องคประกอบดานการประเมินคา (Evaluation Factor) เชน ดี - เลว เมตตา – โหดราย
ซ่ือสตั ย– คดโกง ฉลาด- โง จรงิ – เทจ็ ยุตธิ รรม- ลําเอียง เปนตน

2. องคประกอบดานศักยภาพ (Potency Factor) เชน แข็งแรง – ออนแอ หนัก – เบา
ใหญ – เลก็ ลกึ – ตื้น บอบบาง-ทนทาน เปน ตน

3. องคป ระกอบดา นกิจกรรม (Activity Factor) เชน วองไว –เฉื่อยชา เร็ว – ชา ราเริง
– หงอยเหงา รีบรอ น –เยน็ ชา อดทน – ออ นแอ เปนตน

การสรางแบบวัดเจตคติตามโครงสรา งแบบวัดตามแนวคิดของออสกูด
ในการสรางแบบมาตรประมาณคาวัดเจตคติตามแนวคิดของออสกูดน้ัน มีข้ันตอนในการ
สรางดังตอไปนี้
1. กําหนดความคิดรวบยอดของตัวแปรหรือเจตคติที่จะวัดใหชัดเจน วาจะวัดเจตคติใน
เร่อื งใด เร่ืองดังกลาวควรประกอบดว ยความคิดรวบยอดอะไรบาง เชน ตองการวัดเจตคติของนักเรียน
ท่ีมีตอเพ่ือนรวมช้ันเรียน และมีความคิดรวบยอดท่ีเกี่ยวกับเพ่ือนรวมช้ันเรียน จํานวน 3 ดาน
ประกอบดวย

1.1 ความคดิ รวบยอดดานคณุ ลกั ษณะ
1.2 ความคดิ รวบยอดดา นการเรยี น
1.3 ความคิดรวบยอดดา นครอบครัว
2. เลอื กคําคูคุณศพั ทท่ีมีความหมาย โดยเลือกคําที่เหมาะสมตอเปาหมายท่ีตองการจะวัด
โดยหาคําคุณศัพทที่เปนตัวแทนของคําคุณศัพทคูที่สัมพันธกันแตละความคิดรวบยอด โดยเลือก
คาํ คุณศพั ทท ั้ง 3 กลุมคอื ดานประเมินคา ดา นศกั ยภาพ และดานกิจกรรม
3. นําคําคุณศัพทมาสรางเปนมาตรวัด โดยแบงเปน 3 , 5, 7, หรือ 9 ชวง แตชวงท่ี
เหมาะสมคอื 7 ชว ง โดยสามารถสรางเปนมาตรวัดได 2 แบบดงั น้ี คอื

-63-

แบบท่ี 1 กําหนดคะแนนมากไวทางคําคุณศัพทที่เปนทางบวกใหมีคาสูงสุดเปน 7 แลว
ลดลงไปเรื่อยๆ จนถงึ คําคุณศพั ทท่เี ปน ทางลบใหมีคาเปน 1 ตัวอยา งเชน แบบวัดเจตคติเก่ียวกับเพ่ือน
ในหองเรียน สามารถทําเปน มาตรวัดไดด ังภาพตอ ไปน้ี

ดี 7 6 5 4 3 2 1 เลว

ดุราย 1 2 3 4 5 6 7 เมตตากรณุ า

ซ่อื สตั ย 7 6 5 4 3 2 1 คดโกง

มคี ณุ คา 7 6 5 4 3 2 1 ไมมีคณุ คา

เครงเครยี ด 1 2 3 4 5 6 7 สบาย สบาย

ภาพที่ 4.2 ตวั อยา งแบบวดั เจตคติตามแนวคดิ ของออสกูดแบบท่ี 1

แบบที่ 2 กําหนดคะแนนใหจุดก่ึงกลางเปนศูนย (0) โดยใหคําคุณศัพทท่ีมีความหมาย
ทางบวก ใหม คี าเปนบวก สว นคาํ คณุ ศพั ททีม่ คี วามหมายทางลบ ใหม คี า เปนลบ เชน

ดี 3 2 1 0 -1 -2 -3 เลว

ดุรา ย -3 -2 -1 0 1 2 3 เมตตากรณุ า

ซื่อสตั ย 3 2 1 0 -1 -2 -3 คดโกง

มคี ณุ คา 3 2 1 0 -1 -2 -3 ไมมีคณุ คา

เครงเครยี ด -3 -2 -1 0 1 2 3 สบาย สบาย

ภาพท่ี 4.3 ตัวอยา งแบบวดั เจตคตติ ามแนวคิดของออสกูดแบบที่ 2

3. นําแบบวัดเจตคติไปทดลองใชกับกลุมตัวอยาง ซึ่งกําหนดไววาจะไปวัดเจตคติกับกลุม
ตัวอยางท่ีมีคุณลักษณะใกลเคียงกับกลุมเปาหมายท่ีจะใชวัดจริง กลุมตัวอยางควรจะมีจํานวนอยาง
นอย 5 เทาของจํานวนขอความเพื่อใหเกิดความเช่ือมั่นในการวัดมากท่ีสุด (ลวน สายยศ และอังคณา
สายยศ, 2543, น. 101)

-64-

4. วิเคราะหคุณภาพของขอความแตละขอ วิธีการวิเคราะหคุณภาพของขอความ
เหมือนกับเทคนิคของลิเคอรท คือ หาคาอํานาจจําแนกแตละขอโดยใช t-test for independent
sample และหาคณุ ภาพทั้งฉบบั โดยการคํานวณหาคาความเช่ือม่ัน (Reliability) ของขอความแตละ
ขอโดยใชสัมประสิทธิ์อัลฟา (α-Coefficient) หรืออาจใชวิธีแบบแบงครึ่ง (Split-half) ซึ่งออสกูด
เสนอวา ไมค วรต่ํากวา 0.85 (Moser and Kalton, 1974, p. 343)

5. การวิเคราะหขอมูลจากแบบวัดเจตคติตามแบบของออสกูด การใหคะแนนข้ึนอยูกับ
จาํ นวนชองท่ผี ตู อบประมาณคา แลวนาํ มาหาคา เฉล่ีย ของแตละคน แตละกลุม สามารถนําเอาผลการ
วิเคราะหห าคา เฉลยี่ มาเปรียบเทยี บระดับเจตคติระหวางบุคคล ระหวางกลุม และระหวา งตวั แปร

ขอดแี ละขอ จํากดั ของแบบวดั เจตคตติ ามโครงสรา งแบบวดั ตามแนวคดิ ของออสกูด
ขอ ดี
1. สรางงายใชง ายดว ยการหาคาํ คุณศพั ทตรงกันขามท้ัง 3 องคประกอบ
2. สามารถนําไปใชเปรียบเทียบเจตคติของผูตอบ หรือกลุมของผูตอบท่ีมีตอเปาหมาย
ทต่ี างกนั แตม ีคณุ ลักษณะทค่ี ลา ยคลงึ กัน เชน ตองการเปรียบเทียบเจตคติของผูตอบท่ีมีตอการเรียน
วชิ าภาษาไทยกับภาษาองั กฤษ โดยใชแ บบวัดชดุ เดยี วกนั กส็ ามารถท่จี ะนําไปเปรียบเทียบกนั ได
3. ผตู อบไมมคี วามรสู ึกลาํ บากในการตอบ

ขอ จาํ กดั
1. เน่ืองจากขอความเปนคําคุณศัพทหรือวลี ผูตอบตางคนอาจจะแปลความหมายของ
คาํ คณุ ศพั ทคูเ ดียวกนั ตางความหมายของ “ดี” ของคนหน่ึงอาจจะตางจาก “ดี” ของอีกคนหนึง่ ก็ได
2. ความหมายของคําคุณศัพทเม่ือใชกับเปาหมายตางกันจะมีความหมายตางกัน เชน
คําวา “ยาก” ถาใชวัดเจตคติตอกิจกรรมการเรียนการสอนของครู จะมีความหมายตางจากคําวา
“ยาก” ในการวัดเจตคติของนักเรียนตอผูสอน ดังน้ันเม่ือตองการเปรียบเทียบเจตคติของผูตอบคน
เดียวหรอื กลมุ ของผตู อบ ในกรณีท่ีมเี จตคติตอ เปา หมายตางกัน โดยใชแ บบวัดชุดเดียวกันอาจจะทําให
เกดิ ปญหาดว ย
3. ถาใชวัดความคิดรวบยอดหลายดาน ผูตอบจะเกิดความเบ่ือหนาย และไมต้ังใจคอยตอบ
ในความคิดรวบยอดดานหลังๆ โดยเฉพาะถาวัดหลายๆ ดาน ใชคําคุณศัพทต้ังแต 10 คูหรือมากกวา
จะกอ ใหเกดิ ความเบอื่ หนายมากยิ่งขนึ้

-65-

3. แบบวัดเจตคติตามแนวคิดของเทอรสโตน (Thurstone’s Scale)
แบบวัดเจตคติตามวิธีของเทอรสโตน เปนมาตรวัดที่นิยมใช มีชื่อเรียกหลายอยาง ไดแก

Psychophysical Scale เพราะอาศัยวธิ กี ารทางจิตวทิ ยา ผนวกกบั ฟส ิกส โดยวดั ความรูสึกของบุคคล
ที่มีตอส่ิงเรา เรียกวา Priori Approach เพราะวา ไดกําหนดคุณลักษณะของบุคคลต้ังแตมากที่สุด
ไปจนถึงนอยที่สุด โดยคานํ้าหนักของแตละขอไดมาจากการพิจารณาของผูเช่ียวชาญ และดวยวิธีการ
ที่ใหแตละชวงมีนํ้าหนักคะแนนเทากัน เรียกวา Equal-appearing Interval Scale โดยแบงเปน
จํานวน 11 ชวง เทาๆ กัน จึงเรียกวา Judgment Method เพราะเปนวิธีการวัดท่ีอาศัยผูเชี่ยวชาญ
พิจารณาตัดสินขอความเพื่อกําหนดมาตรวัดแตละขอวา ขอความแตละขอความจะอยูในตําแหนงใด
ของมาตรวดั และเรียกวา Thurstone’s Method เพราะวา เขาสรา งแบบวัดนี้ เพ่ือใชวัดทัศนคติของ
คนตอศาสนา ตอบทลงโทษของกฎหมายบานเมืองและตอลัทธิคอมมิวนิสต (วิรัช วรรณรัตน, 2532,
น. 34)

หลักการวัดโดยวิธีนี้ ตองอาศัยบุคคลเปนผูพิจารณาตัดสิน ผลการพิจารณาจะสรุปไดเปน
มาตรวัดท่ีมีคาประจําขอแตละขอแตกตางกันไป โดยถือวา ตัวเลขที่ไดอยูในมาตรวัดแบบอันตรภาค
ชนั้ (Interval Scale)

การสรา งแบบวดั เจตคตติ ามวธิ ขี องเทอรสโตน
การสรา งแบบวัดเจตคติตามรูปแบบของเทอรส โตนมักใชวัดเจตคติ ความคิดเห็นหรือ ทัศนะ
ที่มีตอเร่ืองใดเรื่องหนึ่ง วิเชียร เกตุสิงห (2524, น. 91-94) ไดเสนอแนะวิธีการสรางแบบวัดเจตคติ
ตามวิธขี องเทอรส โตนตามขนั้ ตอนดงั ตอ ไปน้ี
1. กาํ หนดตัวแปรท่จี ะวัด พจิ ารณากรอบแนวคิดการวิจยั วัตถปุ ระสงคของการวิจัย และตัว
แปรของการวิจัยหรือเปาเจตคติท่ีตองการวัด ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของ นิยามศัพทเฉพาะการวิจัย
และกาํ หนดจดุ ประสงคใหชัดเจนวา จะวดั เจตคตติ อสง่ิ ใด วดั ได จากใคร จากอะไร และอยา งไร
2. เขียนขอ ความท่เี กีย่ วของกับเรอื่ งที่ศึกษาใหไดมากท่ีสุด ซึ่งขอความที่เขียนน้ันควรจะมี
ลักษณะที่เกี่ยวของกับเหตุการณในปจจุบัน มีความหมายเดียวในหน่ึงขอความ ใชภาษาที่งายและ
ชัดเจน ไมเปน ขอ ความทปี่ ฏเิ สธซอ นปฏเิ สธ โดยสามารถเรียงลําดับของความรูสกึ ชอบหรือไมชอบจาก
นอ ยไปมากหรอื จากมากไปนอ ย
3. นําขอความท่ีรวบรวมไดไปใหผูเชี่ยวชาญพิจารณาตัดสิน (Judge) ซ่ึงกลุมของ
ผตู ัดสินนั้นควรจะเปนสวนหนึ่งของสมาชิกของกลุมประชากรท่ีจะศึกษาเจตคติ แตไมใชกลุมเดียวกับ
กลุมตัวอยางท่ีจะศึกษาประมาณ 50 ถึง 100 คน โดยใหผูตัดสินแบงขอความท้ังหมดเปน 11
กลุมตามลําดับของความเขมขนของขอความจากนอยที่สุดไปสูมากท่ีสุด ซึ่งมีลําดับคาจาก 1 ถึง 11
แลวใหผูตัดสินทําการพิจารณาวาขอความแตละขอความควรจะจัดอยูในระดับใดคือใหตัดสินวาเปน
ขอ ความทม่ี คี วามหมายในทางสนับสนุนมากนอ ยแคไหน รปู แบบของการสรางมาตรวดั ดงั ภาพตอไปน้ี

-66-

ขอความ ระดบั เจตคติ

1. อาชพี ครูเปน อาชีพทมี่ ีเกยี รติสงู 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
2. อาชีพครเู ปนเสมือนศาลาพกั รอ น
3. ผทู ป่ี ระกอบอาชพี ครเู ปน บุคคลทไ่ี มทันสมยั

ภาพท่ี 4.4 ตวั อยางแบบวดั เจตคตติ ามแนวคดิ ของเทอรสโตนกอนหาคา ประจําขอ

4. รวบรวมขอมูลตางๆ จากผูตัดสิน แลวทําการแจกแจงความถ่ีของแตละขอความ แลว
นํามาหาคาประจําขอ (Scale-Value) ของแตละขอความโดยการหาคามัธยฐานและคาเบี่ยงเบน
ควอไทล โดยท่ี

4.1 คา ประจาํ ขอ (Scale Value) หรอื คามัธยฐาน (Median) ใชสัญลักษณ S เปนคา
ประจาํ ขอความแตละขอ ซ่งึ เปนคาที่แสดงใหทราบถึงความคิดเห็นของผูตัดสินตอขอความน้ัน โดยถา
ขอความท่ีมีคาประจําขอ (S) สูง จะเปนขอความที่แสดงถึงเจตคติท่ีดี สวนขอความท่ีมีคาประจําขอ
(S) ตาํ่ จะเปน ขอ ความทีม่ เี จตคตทิ ไ่ี มดี

4.2 คาเบี่ยงเบนควอไทล หรือคาพิสัยควอไทล (Inter quartile Range) ใช
สัญลักษณ Q โดยถาขอความท่ีมีคาเบ่ียงเบนควอไทลสูง หมายถึง ความคิดเห็นของผูตัดสินตอ
ขอความน้ันกระจายจากกันมากแสดงวาความคิดเห็นไมคอยเหมือนกัน สวนขอความที่คาเบี่ยงเบน
ควอไทลต ํ่า หมายถงึ ความคดิ เห็นของผตู ดั สนิ ตอขอ ความนั้นคอนขางจะเหมือน ๆ กนั

5. ตัดขอความท่ีมีคาคาเบ่ียงเบนควอไทลสูงออก (Q > 1.67 ถือวาไมดี) เนื่องจาก
ความคิดเหน็ ของผตู ัดสนิ กระจายกันมาก แสดงวาขอ ความอาจไมม ีความชดั เจน

6. เลือกขอความที่เหลือโดยขอความท่ีมีคาตางกันเปนชวงๆ ชวงละเทาๆ กัน หรือ
อีกนยั หนง่ึ ก็คอื เลอื กขอ ความที่มคี าประจาํ ขอ (S) ปะปนกนั ไปท้ังสูง กลาง ตํ่า โดยแตละชวงควรจะมี
ขอ ความเทาๆ กนั

ตัวอยางการคํานวณหาคาประจําขอ (S) และ คาเบ่ียงเบนควอไทล (Q) ของแตละขอความ
โดยคณะผูตัดสินจํานวน 100 คน ไดพิจารณาขอความที่ 1 ในแบบวัดเจตคติ ผลของการตัดสิน
ผูพจิ ารณาไดเ ลือกใหคะแนน ผลรวมของคะแนนแตละมาตรวัดแสดงไดด งั ตอไปน้ี

-67-

ตารางที่ 4.4 ตวั อยางคะแนนเพ่ือการคํานวณหาคาประจําขอและคาเบีย่ งเบนควอไทล

ขอ ความ ระดับคะแนนของผูตดั สินประจําขอความที่ 1
1. อาชีพครเู ปน อาชพี ท่มี ีเกยี รติสูง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0 0 0 5 5 10 3 60 10 4 3

นํามาหาคาประจําขอ S โดยการหาคามธั ยฐานจากสตู ร

S= n − cf 
 f 
Lo +  2 i




โดยที่ S แทน คาประจาํ ขอ

L0 แทน คาจาํ กดั ลางของช้นั ที่มมี ัธยฐานอยู
n แทน จาํ นวนผูตัดสนิ

cf แทน ความถี่สะสมของชั้นกอ นท่จี ะมคี า มธั ยฐาน

f แทน คาความถี่ของช้นั ทม่ี ีมัธยฐานอยู

i แทน อนั ตรภาคชั้น

ผลการวเิ คราะหค า สถิติการใหคะแนนของผูตัดสนิ ประจําขอ ความที่ 1 มีดังตอ ไปนี้

ตารางท่ี 4.5 ผลการวเิ คราะหค าสถติ ิการใหค ะแนนของผตู ดั สนิ ประจาํ ขอ

รายการ ระดบั คะแนนของผตู ดั สินประจําขอความท่ี 1 11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3
100
จํานวน ผูตอบ (f) 0 0 0 5 5 10 3 60 10 4

ความถ่สี ะสม (cf) 0 0 0 5 10 20 23 83 93 97

แทนคา ในสตู ร คา มธั ยฐาน S n − cf 
 f 
S = Lo +  2 i
Q 



= 7.5 +  50 − 23 1
 60

= 7.5 + 0.45

= 7.95

= Q3 - Q1

-68-

 3n − cf 
 f 
Q3 = Lo +  4 i




= 7.5 +  75 − 23 1
 60

= 7.5 + 0.87

Q3 = 8.37

 1n − cf 
 f 
Q1 = Lo +  4 i




= 7.5 +  25 − 23 1
 60

= 7.5 + 0.03

Q1 = 7.53

สรุปไดวา Q = Q3 - Q1
= 8.37 – 7.53
= 0.84

S = 7.95 , และ Q = 0.84

7. หลังจากน้ันตัดขอความท่ีมีคาเบี่ยงเบนควอไทล (Q) สูง ๆ ท้ิงไป แลวทําการเลือก
ขอความอีกครั้งหนึ่งโดยพิจารณาคามัธยฐาน (S) เปนชวง ๆ ในแตละชวงควรจะเลือกขอความ

ประมาณ 2-3 ขอความเปนอยางนอย และควรจะมีขอความท่ีเทาๆ กัน ในแตละชวง ดังน้ันถาเลือก

ขอ ความชวงละ 3 ขอ ความ แบบวัดเจตคติจะประกอบดว ยขอความทงั้ หมด 33 ขอ ความ
8. นําขอความท่ีเลือกไวนั้นมาเรียงคละกันไป และจัดใหอยูในรูปแบบของแบบวัด โดยมี

คําชี้แจงในการตอบโดยระบุวาผูตอบแบบวัดนั้นควรจะเขียนเครื่องหมาย “” ลงหนาหรือหลัง

ขอความท่ตี รงกบั ความรูสกึ ของตนเองมากทีส่ ดุ
9. นําแบบวดั นั้นไปทดลองเก็บขอมูลกับกลุมตัวอยางท่ีมีลักษณะเหมือนกับกลุมตัวอยาง

จริง หรือเปนสมาชิกของประชากรแตไมใชกลุมตัวอยางท่ีจะวัดเจตคติจริง เพ่ือท่ีจะพิจารณาเลือก
ขอความทไี่ มเ กีย่ วของออก

10. พจิ ารณาตดั ขอ ความท่ไี มเ กย่ี วขอ งออก โดยพจิ ารณาจากขอ ความที่มีคาประจําขอ (S)
เทาๆ กัน ถามีคนเลือกขอความใดขอความหนึ่งแลว เลือกขอความอ่ืนๆ ท่ีมีคาประจําขอ (S) เทากัน

-69-

แสดงวา ขอความเหลานั้นเกี่ยวของกัน แตถาเลือกเปนบางขอ และบางขอไมไดรับการเลือกแสดงวา
ขอ ทไ่ี มไดรับการเลือกเปนขอท่ไี มเ ก่ียวของกับขอความอนื่ ๆ

11. นาํ ขอความทคี่ ดั เลอื กแลว มาเรียบเรียงเปน แบบวัด โดยเรียงขอความเหลานั้นคละกัน
ไปแบบสมุ พรอ มทั้งมีคาํ ชีแ้ จงรายละเอียดในการตอบแบบวัดใหช ดั เจน

การนาํ แบบวัดเจตคติท่มี โี ครงสรา งแบบวดั ตามแนวคดิ ของทอรส โตนไปใช
การนาํ แบบวดั เจคตติ ามวิธีการของเทอรสโตนไปใชเกบ็ รวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยที่ตองการ
วัดเจตคติ โดยการถามจะถามเพียงวา เห็นดวย หรือไมเห็นดวยกับขอความแตละขอในชุดนั้น โดยไม
ตอ งระบรุ ะดับความคดิ เห็น แลว นาํ เอาคาประจาํ ขอทไี่ ดม าหาคาเฉลยี่ โดยใชส ูตร คือ

S = ∑ Si
k

ตวั อยางของมาตรวดั เจตคติตออาชีพครูตามวิธีการสรางของเทอรสโตนท่ีปรับใชหลังจากหา
คาประจาํ ขอแลว แสดงไดดงั ภาพตอ ไปนี้

คําช้แี จง โปรดทําเครื่องหมาย  ในชอง  เฉพาะขอความทท่ี านเห็นดว ย

1) อาชพี ครูเปนอาชพี ทีม่ คี ุณคา มหาศาล  เหน็ ดว ย  ไมเห็นดวย

2) อาชพี ครูเปนอาชีพทมี่ ีหลกั ประกนั  เหน็ ดว ย  ไมเ หน็ ดว ย

3) อาชพี ครูเปน อาชีพท่ีมีรายไดนอย  เห็นดว ย  ไมเ หน็ ดว ย

ฯลฯ

ภาพที่ 4.5 ตวั อยา งแบบวดั เจตคตติ ามแนวคดิ ของเทอรสโตนหลังหาคา ประจําขอ

เมื่อไดผลการวัดเจตคติจากกลุมตัวอยางของการวิจัยแลว ก็นํามาคํานวณหาคาเฉล่ียของ

แตล ะคน และหาคา เฉลยี่ ของแตล ะกลมุ ดังนี้

1. การคํานวณคะแนนเจตคติของแตละคน ทําไดโดยนําคาประจําขอ (S) ของขอความ

ท่ผี ูต อบตอบวาเหน็ ดว ย มาหาคาเฉลย่ี เชน ผตู อบ ตอบวาเหน็ ดว ยในขอ 1, 3, 5 ซึ่งเปนขอความท่ีมี

คา ประจาํ ขอ (S) ตามลาํ ดับดังน้ี 10.3, 8.7, 7.5 ดังนั้นการคํานวณเพ่ือหาคะแนนเจตคติของผูตอบ

คนน้ี โดยใชส ูตร คือ

S = ∑ Si
k

โดยที่ S แทน คะแนนเจตคติของแตละคน

Si แทน คา ประจาํ ขอ
k แทน จํานวนขอ

-70-

แทนคา ในสตู ร =S 10.3 + 8.7 + 7.5
3
S = 8.83

จากคา S ท่ีไดคะแนนของผูตอบน้ีคอนขางสูง แสดงวาผูตอบคนน้ีมีเจตคติท่ีคอนไปใน

ทางบวก

2. การคํานวณคะแนนเจตคติของบุคคลทั้งกลุมทําไดโดยนําคาเจตคติ (S) ของทุกคนใน

กลุมรวมกันแลวหาคาเฉลี่ย เชน กลุมตัวอยาง จํานวน 10 คน มีคาเจตคติของแตละคนดังนี้ 3.2,
1.5, 2.4, 3.0, 2.9, 4.2, 5.4, 3.4, 3.5, 2.5 สามารถคาํ นวณเจตคติของบุคคลทั้งกลุมไดโดยใช

สูตรดงั น้ี

S = ∑S
N

โดยท่ี S แทน คะแนนเฉล่ียเจตคตขิ องกลุม

S แทน คะแนนเจตคติของแตละคน
N แทน จาํ นวนขอ

แทนคา ในสตู ร S = 3.2 +1.5 + 2.4 + 3.0 + 2.9 + 4.2 + 5.4 + 3.4 + 3.5 + 2.5

10

S = 3.84

จากคา S ที่ไดค ะแนนของผูตอบกลมุ นีค้ อนขางตาํ่ แสดงวาบคุ คลกลุมนี้มีเจตคติคอนไป
ทางลบ

ขอ ดแี ละขอจํากัดของแบบวดั เจตคติแบบเทอรสโตน
ขอ ดี
1. นําไปใชไดงาย เพราะผูตอบคําถาม ตอบเพียงแสดงความรูสึก หรือความคิดเห็นตอ

ขอคาํ ถามเพยี ง 2 คําตอบคือ เหน็ ดวยกบั ไมเหน็ ดวยเทา นั้น
2. เปดโอกาสใหผูตอบแสดงความคิดเห็นไดทั้งทางบวกและทางลบ ผูตอบไมมีความรูสึก

ลําบากในการตอบ

3. การวิเคราะหผลการวดั ทําไดง า ย เพราะมคี า ประจําขอ (S) อยแู ลว
ขอจาํ กดั
1. วิธีการสรางยาก ซับซอน เพราะตองใชผูตัดสินใหคะแนนตอคาประจําขอ กอนนําไปใช

จรงิ
2. การใชผูตัดสินใหพิจารณาคานํ้าหนักประจําขออาจจะมีความคลาดเคล่ือน เน่ืองจาก

การที่ผตู ัดสนิ อาจใหน้ําหนกั ทผี่ ดิ ได

-71-

3. ถาใชวัดความคิดรวบยอดหลายดาน ผูตอบจะเกิดความเบ่ือหนาย และไมต้ังใจคอยตอบ
ในความคดิ รวบยอดดานหลงั ๆ โดยเฉพาะถา วดั หลายๆ ดาน จะกอ ใหเ กิดความเบ่อื หนายมากย่งิ ขนึ้

บทสรปุ

เจตคติเปนความรูสึกท่ีซอนเรนอยูภายใน เปนความรูสึกชอบหรือไมชอบ ยังไมแสดงออกมา
เปนพฤติกรรม เกี่ยวของกับความเช่ือ ศรัทธาตอส่ิงใดส่ิงหน่ึง อาจจะเปนไปในทางท่ีดี เราเรียกวา
เจตคติเชิงบวก หรืออาจจะเปนไปในทางท่ีไมดี เราเรียกวา เจตคติเชิงลบ เจตคติประกอบไปดวย
ความรูสึกและเปาเจตคติ ซึ่งมีความโนนเอียงท่ีจะตอบสนอง มีความคงทน มีความคงเสนคงวา และ
มที ิศทาง

ทฤษฏีการเรียนรูเปนกลไกท่ีกอใหเกิดเจตคติจากการเรียนรูจากการเช่ือมโยงสัมพันธ
การเสริมแรง และการเลียนแบบ นอกจากน้ันทฤษฏีแรงจูงใจใหความสําคัญกับประสบการณของ
บุคคลท่ีเปนส่ิงจูงใจใหบุคคลเกิดเจตคติ พิจารณาตัดสินใจใหนํ้าหนักของเจตคติตามประโยชนหรือ
โทษของตอ เปา เจตคตนิ ั้น

การสรางแบบวัดเจตคติตามแนวคิดของคิเคอรท แนวคิดของออสกูด และแนวคิดของ
เทอรส โตน ท้ัง 3 รูปแบบมีแนวคิดการวัดเจตคติที่แตกตางกันไป เมื่อวัดเจตคติแลวไดผลเปนคะแนน
ซ่ึงเปนตัวแทนของเจตคติโดยรวมของบุคคล การใชแบบวัดแตละแนวคิดจะตองเลือกใชใหเหมาะสม
กับวตั ถุประสงคของการวัดเจตคติที่ตอ งการ



บทที่ 5
การสมั ภาษณ และการสงั เกต

การสัมภาษณ และการสังเกตเปนวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลท่ีสําคัญสําหรับการวิจัยที่มี
จุดมุงหมายเพ่ือศึกษาคุณลักษณะหรือพฤติกรรมดานจิตพิสัยพฤติกรรม หรือดานทักษะพิสัย ท่ีไม
สามารถจัดกระทําไดจากการเก็บรวบรวมขอมูลจากแบบทดสอบ แบบสอบถาม และมาตรประมาณคา
ได เพราะท้งั การสมั ภาษณและการสงั เกตเปนกระบวนการเก็บรวบรวมขอมูลท่ีไดขอมูลเชิงคุณภาพหรือ
ขอ มูลประเภทการบรรยายดว ยถอยคาํ ท่เี ก่ียวกับ ทั้งนี้เนื่องจากการทดสอบและการสอบถามไมสามารถ
ใหคําตอบท่ีชัดเจน การสัมภาษณและการสังเกตเปนวิธีการท่ีเก็บรวบรวมขอมูลที่ตองมีการปฏิสัมพันธ
ระหวางผูวิจัยและกลุมเปาหมาย ทําใหไดขอมูลตรงตามวัตถุประสงคการวิจัยมากย่ิงข้ึน การสัมภาษณ ใช
แบบสัมภาษณเพ่ือบันทึกขอมูลที่ไดดวยวิธีการเขียนบรรยาย สวนการสังเกตใชแบบตรวจสอบรายการ
เพื่อบันทึกรายละเอียดของขอมูลท่ีเก็บรวบรวมได การสรางเคร่ืองมือประกอบการสัมภาษณและการ
สงั เกตเปน สิ่งทีผ่ ูว ิจัยควรรูแ ละเขาใจในรายละเอียดอยางถถ่ี ว น

การสัมภาษณ

ความหมายของการสัมภาษณ
ไดมีผูใ หความหมายของการสัมภาษณไ ว พอสงั เขปดงั น้ี
บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์ (2534, น. 53) ไดใหความหมายของการสัมภาษณวาเปนการใช
เทคนิควธิ ีการทีม่ ีการพบปะสนทนากนั อยา งมจี ดุ มงุ หมาย เปนการพบปะถามตอบกันโดยตรง หากมีขอ
สงสัยหรอื คาํ ถามใด คาํ ตอบใดไมชดั เจนก็ถามซา้ํ หรือทาํ ความชัดเจนไดและสามารถทําไดทันที เปนการ
สรางความม่ันใจใหท้ังผูตอบและผูทําวิจัย ถาผูสัมภาษณเปนผูมีประสบการณ มีความชํานาญจะทําให
การเก็บรวบรวมขอมูลไดดีกวาวิธีอื่น เหตุผลสําคัญประการหนึ่งก็คือ คนเราน้ันเต็มใจท่ีจะพูดมากกวา
เขียน
วิเชียร เกตุสิงห (2524, น. 104) ไดกลาวไววา การสัมภาษณเปนวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลวิธี
หนึ่งใชกันมากในการวิจัยเชิงสํารวจ (Survey Research) หรือ การวิจัยภาคสนาม (Field Study)
เปนวิธีท่ีดีวิธีหน่ึง ดวยการสนทนาอยางมีจุดมุงหมาย การสัมภาษณประกอบดวยผูสัมภาษณ กับผูถูก
สัมภาษณ การสัมภาษณมักทํากันตัวตอตัวเทานั้น ยกเวนในบางกรณีอาจมีผูถูกสัมภาษณหรือผู
สัมภาษณมากกวา หนง่ึ คน

-74-

สวนเบสท (Best, 1981, p.164) ไดใหความหมายของการสัมภาษณเปนกระบวนการ
เก็บรวบรวมขอมูลท่ีตองอาศัยวิธีการสนทนาอยางมีจุดมุงหมายระหวางผูสัมภาษณกับผูใหสัมภาษณ
การสัมภาษณเหมือนกับเปนแบบสอบถามปากเปลา (Oral Questionnaire) แทนท่ีจะอานและเขียน
ตอบดวยตนเองก็เปนการฟงและพูดตอบ ทั้งน้ีเพราะการสัมภาษณใหขอมูลเชิงลึก ทําใหไดขอมูลเชิง
คณุ ภาพ และไดขอ มูลที่ตองการบางลักษณะทไี่ มสามารถเก็บขอมูลดว ยแบบวัดอนื่ ๆ

สรุปไดวา การสัมภาษณ เปนการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยเชิงคุณภาพดวยการสนทนา
อยางมีจุดมุงหมายระหวางผูสัมภาษณ กับ ผูถูกสัมภาษณ เปนวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลท่ีละเอียด ทั้ง
รูปแบบท่ีมีโครงสรางและแบบเชิงลึก ขอมูลที่เก็บรวบรวมไดเปนลักษณะขอมูล เชิงคุณภาพหรือการ
บรรยาย

ประเภทของการสัมภาษณ
เทคนิควิธีการสัมภาษณเพื่อใชในการรวบรวมขอมูล สําหรับการวิจัยทางสังคมศาสตรน้ัน
สามารถแบง ประเภทไดห ลายลกั ษณะสุดขึน้ อยูกบั การใชเกณฑทกี่ าํ หนด สามารถแบงตามเกณฑไดด งั น้ี
1. แบงตามลักษณะของการสัมภาษณ สามารถแบงเปน 2 ประเภท (Kerlinger, 1986,
p. 481) คอื

1.1 การสัมภาษณแบบมีโครงสราง (Structured Interview) เปนการสัมภาษณที่มี
รูปแบบเปนขั้นตอนในการถาม และจะตอ งถามหรือสัมภาษณ ไปตามแบบฟอรมคําถามเหลานั้นตั้งแต
ตนจนจบ เมื่อหมดคําถามก็เปนการจบการสัมภาษณ ผูใหสัมภาษณทุกคนจะถูกถามในลักษณะ
เดียวกันหมด การสัมภาษณในลักษณะนี้ตองใชแบบสัมภาษณ ซ่ึงจะตองสรางและจัดเตรียมมาเปน
อยา งดี

1.2 การสัมภาษณแบบไมมีโครงสราง( Unstructured Interview) วิธีการสัมภาษณ
แบบนี้ตรงกันขามกับแบบแรก คือ ยืดหยุนและเปดกวาง จะถามอะไรกอนหลังก็ได และไมจําเปน
จะตองถามเหมือนกันทุกคน ผูสัมภาษณมีอิสระในการถามไดอยางเต็มที่ แตตองพยายามคนหา
คําตอบตามทีต่ องการในการวิจยั ใหได

2. แบง ตามบทบาทของผสู ัมภาษณกบั ผูใ หสัมภาษณ จะแบงเปน 3 ประเภท ไดแก
2.1 การสมั ภาษณโดยไมจ ํากัดคาํ ตอบ วธิ กี ารสัมภาษณแบบนี้จะปลอยใหผูสัมภาษณพูดไป

เร่ือย ๆ ตามความพอใจ ผูสัมภาษณทําตนเปนผูฟงท่ีดี ถามนําเพียงประโยคสองประโยคเทานั้น
นอกน้ันก็จดบันทึกคําพูดและแนวคิดตาง ๆ ไวปลอยใหพูดไปเรื่อยจนกวาจะครอบคลุมครบถวนตามที่
ตอ งการหรอื ผใู หส ัมภาษณหมดขอ มลู ที่จะให

2.2 การสัมภาษณเชิงลึก วิธีการสัมภาษณแบบน้ีเปนการถามเจาะลึกเพ่ือใหไดคําตอบ
อยางละเอียด อยางครบถวนเทาท่ีผูใหสัมภาษณรู การถามนอกจากจะถามใหอธิบายแลวจะตองถาม

-75-

ถึงเหตุผลดวย เพ่ือจะไดใชตัดสินวา ขอความที่ตอบน้ันถูกตองชัดเจนและเช่ือถือไดเพียงใด
เชน ในการสัมภาษณการเลอื กเขามหาวิทยาลัยของนักเรยี น

2.3 การสัมภาษณแบบปฏิบัติการซ้ํา การสัมภาษณแบบน้ีพิจารณาได 2 ลักษณะ
คือ สัมภาษณซ้ําในขณะเดียวกัน โดยสัมภาษณเร่ืองอ่ืนไปกอนสักพักแลวหวนกลับมาถามเรื่องเดิมอีก
เพ่ือใหไ ดค าํ ตอบทีแ่ นนอน หรือใชวธิ ีการสัมภาษณซ้ําโดยเวน ระยะเวลาใหหางกันแลวกลับมาสัมภาษณ
ใหม ท้ังนี้เพ่ือดูการเปลี่ยนแปลงของผูใหสัมภาษณเปนการติดตามความเคลื่อนไหวและ
การเปล่ยี นแปลงของบคุ คล

3. แบงตามจํานวนผูใหสัมภาษณในเวลาเดียวกัน จะแบงเปน 2 ประเภท (Van Dalen,
1979, p.159) ไดแ ก

3.1 การสัมภาษณเปนรายบุคคล เปนการสัมภาษณที่มีผูใหสัมภาษณเพียงคนเดียว
เผชิญหนากับผูสัมภาษณ วิธีนี้นับวาเปนวิธีการที่เก็บขอมูลเฉพาะเจาะจงและตองการใหไดขอมูลที่
มีรายละเอียดเปนรายบุคคล แตคอนขางใชเวลาในการสัมภาษณมาก นิยมใชเก็บขอมูลเชิงคุณภาพ
ท่ีเก่ียวกับอัตชีวประวัติ การศึกษารายกรณีหรือรายบุคคลที่ไมสามารถเก็บขอมูลจากการเก็บดวย
เคร่ืองมอื ชนดิ อื่นๆ ได

3.2 การสัมภาษณเปนกลุม เปนการสัมภาษณท่ีมีผูใหสัมภาษณหลายคน หรือมี
การรวมกลุมเลก็ ๆ วธิ นี ผี้ ูส ัมภาษณจะแจง วัตถปุ ระสงคแ ละปอ นคําถามโดยอธบิ ายใหกลุมผูใหสัมภาษณ
เขาใจอยางชัดเจน แลวใหแตละคนตอบ ในขณะตอบถามีใครสงสัยก็ถามทวนได วิธีการสัมภาษณ
แบบน้ีมักไดผลไมคอยดีนัก เนื่องจากผูใหสัมภาษณอาจปดบังอําพรางขอมูลบางรายการหรือใหขอมูล
ทโ่ี นมเอยี ง เนอ่ื งมาจากอาจไดร ับอิทธพิ ลจากกลมุ ผูใหส มั ภาษณดว ยกัน

หลักการสัมภาษณที่ดี
การสัมภาษณเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลในการวิจัยจะสําเร็จมากนอยเพียงใด ข้ึนอยูกับ
ความสามารถของผูสัมภาษณที่จะสนทนา ซักถามและสรางความเปนกันเองเพื่อใหไดคําตอบจากผูให
สัมภาษณไดมากนอยเพียงใด ดังน้ันในการสัมภาษณจึงตองกําหนดจุดมุงหมายและขั้นตอนใน
การสัมภาษณ รวมท้ังเตรียมการสัมภาษณไวอยางชัดเจนสมบูรณกอนออกสัมภาษณ เพื่อใหไดขอมูล
ท่ตี อ งการและเชอื่ ถือได ในการสัมภาษณค วรมหี ลกั ปฏิบัตดิ งั น้ี
1. กําหนดจุดมุงหมายและข้ันตอนในการสัมภาษณใหชัดเจน ตองการขอมูลอะไรบาง
ตองกําหนดไวใหชัดเจน และจะถามอะไรกอนหลัง จะเริ่มการสัมภาษณอยางไร และปดการสัมภาษณ
อยา งไรจะตอ งกําหนดเตรียมการไวลว งหนา
2. เตรียมตัวและวัสดุอุปกรณใหพรอม นั่นคือตองศึกษาหาความรูเรื่องเก่ียวกับท่ีตองการ
สมั ภาษณใหกวางขวางอยางเพียงพอ รวมทั้งศึกษาประวัติสวนตัวและลักษณะพิเศษของผูใหสัมภาษณ

-76-

ดวยจะไดสรางบรรยากาศใหเอื้ออํานวยตอการสัมภาษณ สวนวัสดุอุปกรณ เชน เครื่องบันทึกเสียง
เครอ่ื งบันทกึ ภาพและแบบสัมภาษณ ควรเตรียมใหพรอมกอนเร่ิมการสัมภาษณ

3. เตรียมผูใหสัมภาษณ เปนการเลือกผูที่รูหรือมีขอมูลที่ตองการอยางแทจริง รวมทั้งมี
อํานาจหรือฐานะที่จะใหขอมูลนั้นไดดวย เพราะไมมีประโยชนอะไรที่จะไปสัมภาษณผูที่ไมรูหรือผูที่ไม
สามารถใหขอ มลู น้นั ได รวมทั้งจะตอ งศกึ ษาประวตั ทิ ั้งอดีตและปจจุบันอยางละเอียด วามีความสัมพันธ
เก่ียวของกับขอมูลที่เราตองการมากนอยเพียงใด มีความลําเอียงท่ีจะบิดเบือนขอมูลน้ันหรือไมอยางไร
เปนตน

4. สรางความสัมพันธคุนเคยและเปนกันเองกับผูใหสัมภาษณ เพื่อใหเขามั่นใจ แนใจ
และใหความรว มมือในการตอบคําถาม

5. พูดคุยและสรางบรรยากาศทดี่ ี ขณะสมั ภาษณต อ งสงเสริมใหผูใหสัมภาษณตองการอยาก
ตอบคําถามและอยากพูดคยุ ดวย แตการพูดคุยนนั้ ตอ งไมเปน การเสนอแนะคําตอบให

6. จัดเรียงคําถามตามลําดับกอนหลัง ถาสัมภาษณแบบเปนมาตรฐานก็ตองสัมภาษณไป
ตามแบบสัมภาษณนั้น มิฉะนน้ั อาจจะทําใหหลงลืมบางคําถามที่ไมไดถาม นอกจากน้ันลักษณะคําถามที่
ใชก็ไมควรเปนคําถามบังคับ ถาผูใหสัมภาษณไมตอบก็ไมควรใช แตควรหาวิธีการอื่นพยายามใหผูให
สมั ภาษณตอบ ถา ไมตอบโดยตรงจะตอบออ ม ๆ ก็ได

7. ใชภ าษาทส่ี มั ภาษณเ หมาะสม โดยตองเหมาะสมกับวัยและฐานะของผูใหส ัมภาษณ
8. จดบันทึกอยา งระมดั ระวงั ไมควรตงั้ หนา ตัง้ ตาจดจนเปน ทีน่ ารําคาญของผใู หสัมภาษณ
9. บรรยากาศในการสัมภาษณควรเปนอิสระ ปราศจากส่ิงรบกวนท้ังหลาย ถาจัดเปน
สถานทีเ่ ฉพาะไดจ ะทาํ ใหส ะดวกในการพูดคยุ กนั ย่ิงข้ึน

ข้นั ตอนการสัมภาษณ
วธิ ีการสัมภาษณอ าจแบง ไดเปน 4 ขน้ั ตอน ดงั นี้
1. ขน้ั เตรียมการ เปนขนั้ ที่เตรยี มการและวางแผนดําเนินการสัมภาษณทั้งหมดซึ่งตองวางแผน
และเตรียมการดงั นี้

1.1กําหนดวัตถุประสงคของการสัมภาษณ ตองกําหนดไวอยางชัดเจนแนนอน
โดยพิจารณาจากวัตถุประสงคของการวิจัยวา ตองการขอมูลอะไรบาง แยกแยะเปนประเด็นไวอยาง
ชดั เจน และครอบคลมุ เนอื้ หาท้ังหมด

1.2 เลอื กผูใหสัมภาษณ ตอ งคดั เลือกวาจะไปสัมภาษณใ ครบา ง ใครเปนผูรู หรือมีขอมูล
ตามท่ีตองการ ผูน้ันมีอํานาจหรืออยูในฐานะที่จะใหขอเท็จจริงเหลานั้นไดเพียงใด รวมทั้งตองใชผูให
สัมภาษณจ าํ นวนเทา ใดจึงจะเปนตัวแทนของประชากรดวย

-77-

1.3 กําหนด นัดแนะเวลาและสถานท่ี ผูสัมภาษณจะตองทาบทามผูใหสัมภาษณติดตอ
นัดแนะเวลาและสถานที่สําหรับสมั ภาษณไวลวงหนา

1.4 เลือกประเภทการสัมภาษณ ตองเลือกวาจะใชการสัมภาษณประเภทใด ใชวิธีการแบบ
มาตรฐานหรือไมเปน มาตรฐาน แบบไมจ าํ กดั คาํ ตอบ แบบลกึ หรอื แบบปฏิบัตกิ ารซาํ้ หรือวาจะใชผสม
กันอยางไร ตอ งกาํ หนดใหแ นนอน

1.5 เตรียมคําถามและวัสดุอุปกรณ ตองจัดเตรียมคําถาม ถาใชแบบเปนมาตรฐานตอง
จัดเตรียมสรางแบบสัมภาษณจัดนําไปใหเรียบรอยและเพียงพอ สวนวัสดุอุปกรณประกอบ
เชน เครอ่ื งบนั ทึกเสียง บนั ทึกภาพ ถาจาํ เปนกต็ องจัดเตรียมไปดวย

แบบสัมภาษณท ีจ่ ัดเตรียมไปน้ันควรทําใหมีรูปแบบท่ีแนนอนเรียงลําดับการสัมภาษณกอนหลัง
โดยทั่วไปคําถามในแบบสัมภาษณจะเกี่ยวกับเรื่องความจริง ความรูความคิดเห็นซ่ึงอาจจะสรางไวเปน
แบบปดหรือเปดก็ไดแลวแตเหมาะสม ถาเปนแบบปดก็สะดวกในการจดบันทึกและการวิเคราะห
การสรางแบบสัมภาษณค ลา ยกับสรา งแบบสงั เกตและแบบสอบถาม จึงขอใหศึกษาเพ่ิมเติมในการสราง
แบบสังเกตและแบบสอบถามดว ย

1.6 ทดลองเคร่ืองมือหรือวัสดุอุปกรณ กอนไปสัมภาษณจริงตองนําวัสดุและอุปกรณที่
จาํ เปน ไปทดลองใชด ูกอน เพ่ือใหอยูในสภาพที่ใชการได สวนแบบสัมภาษณก็ควรนําไปทดลองใชกับกลุม
ตัวอยางดกู อ น เพ่ือดูความเขา ใจในการถาม การตอบ การเรียงลําดับคําถาม รวมทั้งความยากงาย อํานาจ
จําแนกของคําถามแตละขอ และความตรง ความเท่ียงของแบบสัมภาษณท้ังชุดเพื่อใหสามารถใชสัมภาษณ
และจดบนั ทึกไดอยา งถูกตองครบถวน นอกจากน้ันจะไดทดลองดูวาตองใชเวลาสัมภาษณแตละรายเทาใด
ดวยเพื่อกําหนด และวางแผนการสัมภาษณใหไดอยางประหยัด และเสียเวลานอ ยที่สดุ

1.7 ศึกษาขอมูลและประวัติผูใหสัมภาษณ ผูสัมภาษณตองศึกษาเรื่องราวขอมูลท่ี
ตองการอยางละเอียด และศึกษาประวัติสวนตัวของผูที่จะไปสัมภาษณ รวมท้ังสภาพแวดลอมที่
เก่ียวของกับผูใหสัมภาษณ เชน สภาพชุมชน อาชีพทั่วไป รวมท้ังขนบธรรมเนียมประเพณีท่ีผูให
สัมภาษณเ กยี่ วของอยู เปน ตน

1.8 ฝกอบรมผูสัมภาษณ กรณีที่ตองใชผูสัมภาษณหลายคนจะตองมีการฝกอบรมทํา
ความเขา ใจใหม คี วามรคู วามเขา ใจตรงกนั กอนการอบรมควรมีการใหทดลองสัมภาษณดวย โดยเฉพาะ
ในเรื่องตอไปนี้

1.8.1 วัตถุประสงคและประโยชนข องการวจิ ัย
1.8.2 ขัน้ ตอนของการสมั ภาษณ
1.8.3 คาํ ถามที่ใชถามทั้งหมด
1.8.4 การจดบันทกึ ขอมูล

-78-

2. ข้ันการสัมภาษณ เปนข้ันการสัมภาษณจริง ซึ่งผูสัมภาษณและผูใหสัมภาษณพบปะและ
พูดคยุ ซกั ถามกนั ในขั้นนค้ี วรปฏบิ ตั ิดังน้ี

2.1 แนะนําตัวและวัตถุประสงคของการสัมภาษณ เม่ือเขาไปสัมภาษณตองแนะนํา
ตัวเองวาเปนใครมาจากไหน มาทําไม มีจุดมุงหมายและขอบเขตของการสัมภาษณอยางไร
สรางความสําคัญใหแกผูใหสัมภาษณและใหความมั่นใจวา สิ่งที่ใหสัมภาษณไปจะถือเปนความลับจะ
นําไปใชประโยชนเฉพาะการวิจัยนเ้ี ทา นั้น จะไมนําไปใชอยางอ่นื หรอื เปดเผยใหผ ูอื่นรูอยางเดด็ ขาด

2.2 เร่ิมการสัมภาษณ ดวยการพูดคุยซักถามที่กําหนดไวกอนหลังในการพูดคุยซักถาม
ควรปฏบิ ตั ดิ ังน้ี

2.2.1 พยายามใหผสู ัมภาษณพดู มากกวาปลอ ยใหน ิ่งเฉย ๆ
2.2.2 ใชภาษาสุภาพนาฟง ไมข มขูท ้ังดวยนา้ํ เสยี งและทา ทาง
2.2.3 ถามดวยภาษางาย ๆ พูดคยุ ตามสบาย แตไมควรใชค าํ ถามนาํ
2.2.4 พยายามตะลอมใหตอบตรงประเด็น เนน จดุ สําคัญ
2.2.5 คําถามบางอยางอาจไดคําตอบจากการสังเกต หรือคําถามอ่ืนก็ไมจําเปนตอง
ถามอกี
2.2.6 ถาสมั ภาษณเ ปนกลมุ ควรพูดคยุ ซกั ถามคนท่มี อี าวุโสกอน
2.2.7 ถาการสัมภาษณต อ งใชเ วลานาน ตองหาทางผอนคลายความตึงเครียดหรือใหมี
การเปลยี่ นอิริยาบถบาง อาจจะใชค าํ ถามเบา ๆ หรือคําถามนองเรอ่ื งมาพดู คยุ กนั ก็ได
2.2.8 ในขณะพูดคุยกัน ผูสัมภาษณตองไมแสดงอาการหรือทาทีเบื่อหนายตอการ
สัมภาษณห รือตอ ตัวผูใหสัมภาษณ
3. ขั้นการบนั ทกึ ผล การบันทกึ ผลการสัมภาษณค วรปฏิบตั ิดังนี้
3.1 บันทึกผลทันที อาจบันทึกระหวางการสัมภาษณหรือหลังการสัมภาษณเสร็จไมควร
ท้งิ ไวน าน อาจหลงลืมหรือคลาดเคลอ่ื นได
3.2 บันทึกคําตอบตามแบบฟอรม ถาคําถามเปนแบบฟอรมใหบันทึกตามแบบฟอรม
เชน ถาใชเ ปน แบบสัมภาษณก ค็ วรบันทกึ ตามแบบสัมภาษณน น้ั
3.3 บันทึกอยางละเอียดชัดเจน ถาคําถามเปนแบบเปด อาจบันทึกถอยคําเดิมของผูให
สัมภาษณไวท้ังหมด แตถาคําตอบยาวมาก ควรบันทึกเฉพาะเน้ือหาสาระที่ตองการและใชภาษาท่ี
ชัดเจน ไมคลุมเครือ
3.4 บนั ทกึ ตามความเปนจริง อยามีอคติ หรือเตมิ ความเห็นของตนใสเขา ไป
3.5 ไมค วรเวน คาํ ถามใหว า งไวโ ดยไมม ีผลการบันทึก ถาไมมีคําตอบตองบันทึกลงไปวา
เพราะเหตใุ ด

-79-

3.6 บนั ทึกใหค รบ ขอ ความในบนั ทึกควรประกอบดว ย
- ช่ือและที่อยูของผูใ หสัมภาษณ
- วัน เดือน ป ท่ีสัมภาษณ
- ผลการสมั ภาษณ ซึ่งจะตอ งจดบนั ทึกทั้งคาํ ถาม คาํ ตอบ รวมท้ังขอสังเกตท่ีได

ขณะสัมภาษณ และขอ เสนอแนะของผูใหสมั ภาษณดวยวา มีอยางไรบา ง
- สรปุ ผลการสัมภาษณ

4. ขั้นปดการสัมภาษณ การปดการสัมภาษณเปนข้ันสุดทายของกระบวนการสัมภาษณ
ซ่ึงถือวามีความสําคัญมากข้ันหนึ่ง ซ่ึงผูสัมภาษณจะตองปฏิบัติกอนปดการสัมภาษณ ในการปดการ
สมั ภาษณค วรปฏบิ ัติดงั นี้

4.1 กลาวขอบคณุ ผูใหสัมภาษณ ขอบคุณท่ีใหความรวมมือและยํ้าวาความสําเร็จของการ
ไดข อมูลน้นั สว นหน่ึงขึ้นอยูก บั ผูใหส มั ภาษณ ทําใหผใู หสมั ภาษณม ีความภูมิใจและสบายใจ

4.2 ทบทวนความถูกตองและเช่ือถือไดของขอมูลท่ีได ซ่ึงผูสัมภาษณอาจจะทบทวนเอง
กอ นปดการสมั ภาษณก ไ็ ด โดยถามทบทวนคาํ ถามใหแนใ จวา ผูใหส ัมภาษณต อบเชน น้นั จริง ๆ

แบบสมั ภาษณ
แบบสัมภาษณ (Interview Form) เปนเคร่ืองมือวัดที่ประกอบดวยกลุมของคําถามที่ใชถาม
และใชจดบันทึกผลการสัมภาษณ ซึ่งแตกตางกับแบบสอบถามตรงท่ีแบบสัมภาษณนั้นผูตอบไมมีโอกาส
เหน็ คาํ ถาม-คําตอบเลย ผสู ัมภาษณจะเปนผูอานใหฟง และบันทึกคําตอบเอง การสรางแบบสัมภาษณ
เหมือนกับการสรางแบบสอบถามอยางมาก แบบสอบถามอาจปรับเปลี่ยนเปนแบบสัมภาษณได
และแบบสัมภาษณกอ็ าจปรับเปลยี่ นเปน แบบสอบถามไดเชนเดยี วกัน

แบบสัมภาษณโ ดยทั่วไปจะถามขอ มลู 3 ประเภท (Kerlinger, 1986, p.441) ไดแ ก
1. ขอมลู ประเภทสาํ มะโน (Census-type Information) ไดแ ก ขอเทจ็ จริงเกี่ยวกบั ตัว

ผตู อบ เชน อายุ การศึกษา สถานภาพสมรส รายได ศาสนา เปนตน
2. ขอ มลู พฤตกิ รรม (Face Sheet Information) ไดแก พฤติกรรม ความคิดเหน็ และ

เจตคติ
3. ขอ มูลท่เี ปน ปญ หา (Problem Information) ไดแ ก เหตผุ ลหรือสาเหตขุ องการมี

พฤตกิ รรม ความคิดเห็น และเจตคตนิ น้ั
รูปแบบคําถามท่ีใชทั่วไปก็มี 2 แบบ คือ แบบคําถามใหเลือกตอบ (Fixed Alternative

Items) กับแบบคําถามเปด (Open – ended Items) โดยที่แบบคําถามใหเลือกตอบมีรูปแบบคําถามให
เลือกตอบโดยทวั่ ไปจะกาํ หนดคาํ ถามในลักษณะใหต อบวา ใช - ไมใ ช ถกู – ผิด เห็นดวย – ไมเห็นดวย และ
อาจเพมิ่ เปน 3 ตัวเลือกโดยเพ่มิ ไมทราบหรือไมแนใจเขาไปดวยก็ได เชนเดียวกับแบบสอบถามท่ีมีมาตร

-80-

วัดหลายประเภทในแบบเดียวกัน อาจเปนแบบเลือกตอบ แบบมาตรประมาณคา แบบตรวจสอบ
รายการ หรือแบบวัดเจตคติที่นํามาใชในการสัมภาษณดวยการถามตอบระหวางผูสัมภาษณและผูให
สัมภาษณแทนการเขียนตอบ สวนคําถามปลายเปดจะเปดกวางใหผูถูกสัมภาษณตอบอยางอิสระ
ผูสัมภาษณค อยกาํ หนดขอบเขตหรือดงึ การสนทนา ใหเขาสูป ระเด็นท่ตี อ งการ

ขนั้ ตอนการสรา งแบบสัมภาษณ
การสรางแบบสัมภาษณแบงข้ันตอนการสรางโดยสรุปจากแนวคิดของสุวิมล ติรกานันท (2550,
น. 133-134) ไดดงั ตอไปน้ี
1. กําหนดตัวแปรการวิจัยที่ตองการสัมภาษณ พิจารณากรอบแนวคิดการวิจัย มาตรฐานการ
เรียนรู ตัวชี้วัด วัตถุประสงคการวิจัย และกําหนดคุณลักษณะของตัวแปรการวิจัยที่ตองการวัด
การสรา งเครือ่ งมือทาํ ไดเชน เดยี วกับการสรา งแบบสอบถาม
2. ศึกษาเอกสารท่ีเกี่ยวของ นิยามศัพทเชิงทฤษฏี การใหนิยามศัพทเชิงปฏิบัติการใหแกตัว
แปรการวิจยั จากนน้ั เรยี บเรยี งประเด็นทต่ี อ งการถาม
3. จดั รปู แบบของแบบสัมภาษณโ ดยแบง เปน สว นคาํ ถาม และสว นคาํ ตอบ
4. กาํ หนดความยาวของแบบสัมภาษณ ซ่ึงความยาวของแบบสัมภาษณจะข้ึนอยูกับ เนื้อหาซ่ึง
ไดม าจากการทบทวนเอกสารและงานวจิ ัยทเ่ี กีย่ วของ และระยะเวลาที่ใชใ นการสัมภาษณ
5. สรางขอ คาํ ถาม ซึง่ ในการเขยี นขอคําถามควรมีลักษณะที่เขาใจงาย ไมตองอธิบายหลายคร้ัง
มีใจความหลักเพียงอยางเดียว นาสนใจ ไมละเมิดสิทธิของผูอ่ืน ไมแนะคําตอบ และเรียงลําดับอยาง
ตอ เน่ือง
6. นําแบบสัมภาษณไปทดลองใช เพ่ือความชัดเจนและความถูกตองของขอคําถาม ดังนั้นจึง
ตอ งทําสถานการณใ หเ หมือนกับการสัมภาษณจรงิ ทุกอยา ง
7. ตรวจสอบคุณภาพของแบบสัมภาษณ ทําการแกไขปรับปรุงกอนนําไปใชสัมภาษณเพ่ือเก็บ
ขอ มลู จรงิ
8. ในการสรางแบบสัมภาษณเพ่ือการวิจัยเชิงคุณภาพ จะตองศึกษาลักษณะความเปนอยู
ขนบธรรมเนียม ประเพณีของกลุมเปาหมายเพื่อหาแนวทางสรางความคุนเคยกอนการสัมภาษณ
ซกั ซอมการใชค าํ ถามแตล ะประเดน็ ตรวจสอบความถูกตอ งกอนออกไปใชจริง

ในการจัดทําแบบสัมภาษณ สามารถศึกษาจากตัวอยางของแบบสัมภาษณ การวิจัยเร่ือง
ผลการใชชดุ ฝกทักษะท่ีมีผลตอทักษะสังเกตของนักเรยี น ดงั น้ี

-81-

คําช้ีแจง แบบสัมภาษณฉบับน้ีมีวัตถุประสงคเพื่อใชในการรวบรวมความคิดเห็นของนักเรียนเก่ียวกับ
การใชช ดุ ฝก ทักษะการสังเกต สาํ หรับใชเ ปน ประโยชนใ นการพฒั นาการเรยี นการสอน

ตอนท่ี 1 ขอมลู ท่วั ไป
1. ชือ่ – สกุล ผถู กู สัมภาษณ …………………………………………………………..
2. ระดับชัน้ ม. …………………โรงเรียน ……………………………………………..

3. ชอ่ื ผสู ัมภาษณ……………………………………………………………………….

4. สัมภาษณเวลา …………น. วนั ที่ ……..เดอื น ……………พ.ศ. ………………..

ตอนที่ 2 แบบสัมภาษณนใ้ี ชส มั ภาษณโ ดยครูผสู อนหลังจากทีน่ ักเรียนไดใชช ดุ ฝกทกั ษะการสังเกต

เสร็จสนิ้ แลว โดยมขี อคําถามในการสมั ภาษณดงั นี้

รายการขอ คาํ ถาม คําตอบการสมั ภาษณ

1. นักเรียนไดทาํ กิจกรรมอะไรบา งใน

ชุดฝก ทกั ษะการสังเกต

2. กิจกรรมในชดุ ฝก ทักษะการสังเกตสง เสริมให
นกั เรียนไดพัฒนาทักษะการสังเกตหรือไม

3. นกั เรียนคิดวากจิ กรรมในชุดฝกทกั ษะการ
สงั เกตมีประโยชนต อ การเรียนวิทยาศาสตร
หรอื ไม อยางไร

4. นกั เรียนจะนําทักษะการสังเกตไปใชไ ดใ น
โอกาสใดบา ง

5. นักเรยี นคดิ วาหลงั การใชช ุดฝกทกั ษะการ
สงั เกตน้แี ลวนกั เรียนมีทกั ษะการสังเกต
เพมิ่ ขนึ้ หรือไม อยางไร

ฯลฯ

ภาพที่ 5.1 ตวั อยา งแบบสัมภาษณก ารใชช ุดฝก ทกั ษะการสังเกต

-82-

การตรวจสอบคุณภาพของการสมั ภาษณแ ละแบบสมั ภาษณ

การวิเคราะหหาคุณภาพของแบบสัมภาษณท่ีตองตรวจสอบไดแก ความเที่ยงตรงตามเนื้อหา

และความเชอื่ มัน่ ความเท่ียงตรงตามเน้ือหาตรวจสอบไดโ ดยใหผ ูเ ชี่ยวชาญทางเน้อื หาเปน ผูตรวจสอบ

ดังจะไดกลาวโดยละเอียดในบทที่ 6 เรื่อง การวิเคราะหคุณภาพเครื่องมือ สวนความเช่ือม่ันน้ัน

จะตรวจสอบหาความสอดคลองของการตอบ ซงึ่ มวี ธิ ีการตรวจหลายวธิ ี (Best, 1981, p.167) ไดแก

1. ใชการสัมภาษณซ ํา้ วธิ ีน้ีใชผูสัมภาษณคนเดียวไปสัมภาษณกลุมตัวอยางคนเดียวซ้ํากันสอง

ครงั้ แลวนาํ ผลท้งั สองคร้ังมาหาคาสหสัมพันธกัน หรือนํามาหาคารอยละของความคงท่ีในผลการตอบ

สองครั้ง ถาพบวามีคาสหสัมพันธสูงหรือไดรอยละของความถี่สูง ก็แสดงวาการสัมภาษณนั้นมีความ

เที่ยงสูง

2. ใชผูสัมภาษณหลายคนสัมภาษณขอมูลเดียวกันแลวนํามาหาสัมประสิทธิ์ของความ

สอดคลองกันระหวา งขอมูลทไี่ ดจ ากการสัมภาษณเหลา นั้น ซึง่ สามารถคาํ นวณหาได 2 วธิ ี ดงั นี้

2.1 หาสัมประสิทธค์ิ วามสอดคลองโดยใชสูตรของ Kendall (วิเชียร เกตุสิงห, 2524, น.122)

ดังนี้

∑W =
12 D2
m2n(n2 −1)

เมอื่ W คอื สมั ประสทิ ธิ์ความสอดคลอ งกนั

D คือ ผลตางระหวางผลรวมของอันดับท่ีคะแนนของกรรมการสัมภาษณ

ท่ีใหแ กผ ูใ หส ัมภาษณแตล ะคนกับคาเฉล่ียของผลรวมของอันดับที่ทั้งหมด

m คือ จํานวนกรรมการ

n คือ จาํ นวนกลมุ ตัวอยา ง

การหาคุณภาพความสอดคลอ งโดยใชสตู รของ Kendall สามารถอธิบายเพม่ิ เติมดวยตัวอยางของ
ผลการใหค ะแนนการสมั ภาษณของกรรมการจาํ นวน 5 คน สัมภาษณนักศึกษาจํานวน 6 คน กรรมการ
แตล ะคนใหคะแนนเปนอนั ดับดงั นี้

-83-

ตารางที่ 5.1 ตัวอยางคะแนนเพื่อการวเิ คราะหคา สัมประสิทธ์ิความสอดคลองโดยใชสูตรของ Kendall

นกั ศึกษา อนั ดบั คะแนนของกรรมการสัมภาษณคนที่ ผลรวม D D2
1 2345 อันดบั ท่ี
1
2 2 1 2 1 3 9 8.5 72.25
3
4 4 3 5 2 4 18 -0.5 0.25
5
6 6 5 6 4 5 26 -8.5 72.25

3 2 4 3 2 14 3.5 12.25

1 4 3 5 1 14 3.5 12.25

5 6 1 6 6 24 -6.5 42.25

รวม 105 211.25

การหาคา เฉลย่ี ของผลรวมของอันดับที่ หาไดโดยการเอาผลรวมอันดับที่ท้ังหมดหารดวยจํานวน
นักศึกษา ไดเ ทากับ 105/6 = 17.5 แลว นําคาเฉลย่ี ท่ีได ไปลบออกจากผลรวมอนั ดบั ที่ ตัวอยางเชน

คา D ของนักศกึ ษาคนที่ 1 จะเทากับ 17.5 - 9 = 8.5
คา D ของนักศึกษาคนที่ 2 จะเทา กับ 17.5 -18 = 0.5
นกั ศกึ ษาคนอน่ื ๆ ก็คดิ เชนเดียวกนั แลวจงึ แทนคาในสตู รไดดงั นี้

W = 12∑ D2
m2n(n2 − 1)

= 12(211.25)

25(6)(36 -1)

= 2535
5250
= 0.48

สรปุ ไดวา แบบสมั ภาษณชุดนมี้ คี า ความเชอื่ ม่ันเทา กับ 0.48

2.2 ใชวิธีวิเคราะหหาความแปรปรวนตามวิธีของฮอยท (Hoyt’s Analysis of

Variance) ซึ่งผูสัมภาษณแตละคนจะใหผลการสัมภาษณมาเปนคะแนน แลวนําคะแนนมาทําเปน

ตาราง 2 ทางจําแนกตามผูสัมภาษณก ับผูถูกสัมภาษณ วิเคราะหความแปรปรวนและหาคาความเชื่อม่ัน

ดว ยสูตร ดังนี้ (บญุ ธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์, 2534, น. 105-107)

rtt = 1 - MSe

MSp

-84-

การวิเคราะหหาความแปรปรวนตามวิธีของฮอยท สามารถอธิบายดวยตัวอยางเชน กรรมการ
สัมภาษณจํานวน 3 คน สัมภาษณนักศึกษาเขาศึกษาตอจํานวน 5 คน กรรมการแตละคนใหคะแนน
นักศึกษา โดยใหค ะแนนเต็ม 10 คะแนน ดงั น้ี

ตารางท่ี 5.2 ตัวอยางคะแนนเพ่ือการวิเคราะหหาความแปรปรวนตามวธิ ีของฮอยท

นกั ศึกษา กรรมการสัมภาษณคนท่ี รวม

12 3 17
16
1 56 6 26
22
2 65 5 24
105
3 89 9
765
4 78 7

5 97 8

Σx 35 35 35

Σx2 255 255 255

การคํานวณ ตามขั้นตอนดงั นี้ = Σxt2- (∑ X)2
1. หา SS ของผลรวม โดยใชสตู ร SSt
nt
2. หา SS ของคอลมั นโ ดยใชสูตร SSc
= 765 - (105)2
3. หา SS ของแถวโดยใชสูตร SSr
4. หา SS คลาดเคลือ่ น โดยใชสตู ร SSe 3x5

= 30

= ∑(∑Xc)2 - (∑X)2
n nt

= 352 + 352 + 352 - (105)2

5 3x5

=0

= ∑(∑Xr )2 - (∑X)2

n nt

= -172 +162 + 262 + 222 + 242 (105)2

3 3x5

= 25

= SSt - SSc - SSr
= 30 – 0 -25

=5

-85-

5. หา MSe โดยใชสตู ร MSe = SSe

n(k -1)

= 5
5(3 -1)

= 0.5

6. หา MSp โดยใชสูตร MSp = SSr

k -1

= 25
3-1
= 12.5

7. หา rtt โดยใชส ูตร rtt = 1- MSe

MSp

= 1- 0.5
12.5
= 1- 0.04

= 0.96
สรปุ ไดว า ความเชอ่ื ม่ันของการสัมภาษณเ ทากบั 0.96 ซึง่ ถอื วา เปน คาความเชื่อมั่นสงู

ขอดี และขอ จํากดั ของการสมั ภาษณ
ขอดี
การรวบรวมขอมลู ดวยการสัมภาษณดีกวาวธิ อี ืน่ หลายประการโดยเฉพาะ
1. ไดรับคําตอบจากผใู หสมั ภาษณอยางครบถวนท้งั จาํ นวนและลักษณะขอมลู ท่ตี อ งการ
2. ขอมูลที่ไดรับมีความคลาดเคลื่อนนอย เชื่อถือไดมาก เพราะไดไปสัมภาษณเก็บขอมูล
โดยตรงจากแหลง ขอมลู
3. สรางความเชื่อมัน่ ใหแกท งั้ ผูใ หส มั ภาษณแ ละผูวิจยั
4. หลังการสมั ภาษณแลว เปน การสรา งความสัมพนั ธเ ขา ใจกนั ดขี ึน้
5. เปน วิธที สี่ ามารถแยกขอ เท็จจรงิ ความเหน็ และอารมณอ อกจากกันได
6. รวบรวมขอมลู ไดเกือบทุกลักษณะทั้งท่ีเปนขอมูลสวนตัว ขอมูลที่ยุงยากซับซอนหรือขอมูล
ที่แอบแฝงดวยอารมณค วามรสู กึ ของผูใหส มั ภาษณ
7. เปนวิธีที่ทําใหไดขอเท็จจริงเพิ่มเติมจากที่ตองการ ดวยการสังเกตสีหนา ทาทาง การพูด
และคาํ ตอบดว ย
8. ในขณะสัมภาษณ ถาสงสัยของใจอะไรสอบถามทบทวนกันไดทันที และทําใหเขาใจกันได
ทุกประเด็นกอ นตอบ

-86-

ขอจํากดั
การสมั ภาษณเ พ่ือรวบรวมขอ มูลในการวิจัยมีขอจํากัดท่สี าํ คญั ดงั น้ี
1. สิ้นเปลอื งคา ใชจาย แรงงานและเวลามาก
2. ยากท่ีจะขจัดความลําเอียงของผูสัมภาษณออกจากผลการสัมภาษณได เชน กรณีที่รูจักกัน
กอนเปนการสว นตัว หรอื นิยมชมชอบผนู ้ันอยูกอ นแลว เปนตน
2. ผลการสัมภาษณข้ึนอยูกับตัวผูสัมภาษณอยางมาก ถาใชผูสัมภาษณไมดีผลท่ีไดเช่ือถือไม
คอ ยได ทัง้ นขี้ ึ้นอยูกับสภาพการณทจี่ าํ เปน ของผสู ัมภาษณดงั กลา วแลว
3. อาจไดข อ มลู ไมค รบถวน ถา ผูสัมภาษณหรือผูใหสัมภาษณกระวนกระวายใจ มีความเครียด
เกิดข้ึนระหวางการสมั ภาษณ
4. ถา ใชผ ูส มั ภาษณห ลายคนยากทจ่ี ะทําใหอยูใ นมาตรฐานเดียวกนั ได
5. ถา ผูใ หสมั ภาษณอยูก ระจัดกระจายมากจะเปน ผลตอการเดินทางมาก รวมท้ังตองส้ินเปลือง
เงนิ ทองและเวลามากดว ย
6. ภาษาอาจมีผลตอการสมั ภาษณดวย ถาผใู หสัมภาษณไ มเขา ใจภาษาของกนั และกัน

การสังเกต

การสังเกตเปนการใชประสาทสัมผัสอันไดแก ตา หู จมูก ล้ิน และกาย สังเกต หรือศึกษา
พฤติกรรมและปรากฏการณตางๆ ท่ีเกิดข้ึน เพ่ือหาขอสรุป หรือขอเท็จจริงตามท่ีตองการทราบ
การสังเกตจะตองอาศัยประสาทสัมผัสของผูสังเกต แลวนําขอมูลท่ีเก็บรวบรวมไดไปวิเคราะห เปนการ
เกบ็ รวบรวมขอ มูลพฤตกิ รรมดานทักษะพสิ ัย และคณุ ลกั ษณะท่ีตอ งการศึกษาอีกหลายลักษณะ

ความหมายของการสงั เกต
ไดมีผใู หค วามหมายของการสังเกตไวพอสังเขปดังน้ี
บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ์ิ (2534, น. 39) ไดใหความหมายของการสังเกตในความหมาย
โดยแคบวาหมายถึง การสังเกตโดยตรงที่ผูสังเกตเปนผูใชประสาทสัมผัสเองโดยตรง ไมตองอาศัยสื่อ
หรือเคร่ืองมืออื่นไปกระตุนและสังเกตออกมา สวนความหมายอยางกวางหมายรวมถึง การสังเกตโดย
ออ มทตี่ องใชส อ่ื หรือเครื่องมือกระตุน และวัดออกมา เชน แบบทดสอบ แบบสํารวจ แบบสอบถาม เปน
ตน
สวน ลวน สายยศ (2538, น. 154-155) ไดกลาววา การสังเกต (Observation) เปนการ
แสวงหาความจริง ความเปนไป และความเปล่ียนแปลงของปรากฏการณตางๆ ท่ีตองการศึกษา
โดยอาศัยประสาทสัมผัสคือหูและตาของผูสังเกต ซ่ึงผูสังเกตอาจเปนผูวิจัยเองหรือผูชวยผูวิจัย ท่ีไดรับ
การฝก อบรมหรือชีแ้ นะเปน อยางดี

-87-

สรปุ ไดวา การสังเกต เปนวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลดวยการใชการรับรูอยางต้ังใจของ ผูสังเกต
โดยใชประสาทสัมผัสท่ีดี รวดเร็ว และรอบคอบ เพื่อใหไดมาซึ่งความรู ความจริง นําขอมูลท่ีไดมาใชใน
การวจิ ัย

ประเภทของการสังเกต
ประเภทของการสังเกตอาจแบง ไดหลายแบบ ทั้งนี้ข้ึนอยูกับวาจะยึดอะไรเปนเกณฑในการแบง
ในที่นีจ้ ะแบง ประเภทของการสงั เกตตามเกณฑไดแก
1. แบงโดยใชลักษณะโครงสรางของการสังเกตเปนเกณฑ สามารถแบงการสังเกตออกเปน
2 ประเภท

1.1. การสังเกตแบบมีโครงสราง (Structured Observation) เปนการสังเกตท่ี
ผสู ังเกตกําหนดเรอื่ งทีจ่ ะสังเกตไวอยางแนนอนเปนการเฉพาะวา จะสังเกตพฤติกรรมหรือปรากฏการณ
อะไรบาง การสังเกตแบบนี้จึงมีเครื่องชวยสังเกตหรือบันทึกเตรียมไว เชน แบบตรวจสอบรายการ
แบบมาตราสว นประมาณคา เปน ตน

1.2 การสังเกตแบบไมมีโครงสราง (Unstructured Observation) เปนการสังเกต
ที่ผูสังเกตไมไดกําหนดเร่ืองเฉพาะท่ีมุงสังเกตเพียงอยางเดียว แตจะสังเกตเร่ืองตางๆ ที่เก่ียวของดวย
สวนใหญใชกับการศึกษาหรือสํารวจเร่ืองใหมโดยทั่วไป ผูท่ีสังเกตไมมีความรูหรือภูมิหลังมากอนจึงไม
สามารถกําหนดรูปแบบท่ีแนนอนได การสังเกตโดยวิธีนี้จะนําไปสูการสังเกตแบบมีรูปแบบที่แนนอน
ตอไป

2. แบง โดยใชบ ทบาทและวธิ กี ารสังเกตเปน เกณฑส ามารถแบง การสังเกตออกเปน 2 ประเภท
ดงั น้ี

2.1 การสังเกตโดยเขาไปมีสวนรวม (Participant Observation) เปนการสังเกต
ท่ีผูสังเกตเขาไปมีสวนรวมหรือคลุกคลีในหมูผูถูกสังเกตและอาจรวมทํากิจกรรมดวยกัน คือ อาจเขาไป
รวมอยใู นฐานะเปน สมาชิกคนหน่งึ

2.2 การสังเกตโดยไมเขาไปมีสวนรวม (Non-participation Observation) เปนการ
สังเกตที่ผูสังเกตสังเกตอยูภายนอกกิจกรรมของผูถูกสังเกต กลาวคือ จะสังเกตในฐานะบุคคลภายนอก
ไมเขา รว มกระทํากิจกรรมกับผูถกู สงั เกต

3. แบง ตามชนิดของการวจิ ัย แบงออกเปน 2 ประเภทดังน้ี
3.1 การสงั เกตในงานวจิ ัยเชงิ ปริมาณ ทาํ ไดโ ดยมีมาตรฐานของการสังเกต ประกอบดวย

การกาํ หนดคนทจ่ี ะทําการสงั เกต สงิ่ ท่ตี องการสังเกต สถานท่ีท่ีจะทําการสังเกต และวิธีการสังเกต ผลที่
ไดจากการสังเกตจะเปน คาในเชิงปริมาณ เชน จํานวนนับ ความถ่ี รอยละ เปนตน