รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การจัดทวิศึกษาเพื่อลดความเหลื่อมล้ำ และสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ

รายงานการพจิ ารณาศึกษา
เรือ่ ง

การจดั ทวิศกึ ษาเพือ่ ลดความเหลอื่ มล้า และสร้างความสามารถ
ในการแข่งขนั ของประเทศ

ของ
คณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒสิ ภา

ส้านกั กรรมาธกิ าร ๓
ส้านักงานเลขาธิการวุฒสิ ภา

คณะกรรมาธิการการศกึ ษา วฒุ สิ ภา

นายตวง อันทะไชย
ประธานคณะกรรมาธิการ

นายปรชี า บวั วิรตั นเ์ ลิศ นางกอบกลุ อาภากร ณ อยธุ ยา พลเอก ประสาท สุขเกษตร
รองประธานคณะกรรมาธิการ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร รองประธานคณะกรรมาธิการ
คนทส่ี อง
คนท่หี นึ่ง คนทส่ี าม

นายออน กาจกระโทก นายเฉลา พวงมาลยั นายพรี ะศักดิ์ พอจติ พลเอก อู้ด เบื้องบน
เลขานกุ ารคณะกรรมาธกิ าร โฆษกคณะกรรมาธิการ ประธานที่ปรกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร ทป่ี รึกษาคณะกรรมาธิการ

นายวรี ะศักด์ิ ฟตู ระกลู นายเฉลมิ ชยั เฟือ่ งคอน พลเอก สสนิ ทองภกั ดี นางสุนี จงึ วโิ รจน์
ท่ีปรกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร กรรมาธกิ าร กรรมาธกิ าร กรรมาธิการ

นายทรงเดช เสมอคำ นายณรงค์ สหเมธาพฒั น์ รองศาสตราจารย์ศกั ด์ไิ ทย สรุ กจิ บวร นายถาวร เทพวมิ ลเพชรกุล
กรรมาธิการ กรรมาธิการ กรรมาธกิ าร กรรมาธกิ าร

(สาํ เนา)

บันทึกขอ ความ

สวนราชการ คณะกรรมาธกิ ารการศกึ ษา วฒุ สิ ภา
ที่ สว ๐๐๑๙.๑๙/(ร ๔๙) วันท่ี ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๔
เรอื่ ง รายงานการพิจารณาศกึ ษา เร่อื ง การจัดทวศิ กึ ษาเพอื่ ลดความเหลอื่ มลาํ้ และสรางความสามารถ
ในการแขง ขนั ของประเทศ

กราบเรยี น ประธานวฒุ สิ ภา

ดวยในคราวประชุมวุฒิสภาคร้ังที่ ๑๗ (สมัยสามัญประจําปคร้ังท่ีหนึ่ง) เมื่อวันอังคาร
ที่ ๑๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒ ท่ีประชุมไดมีมติต้ังคณะกรรมาธิการสามัญประจําวุฒิสภาตามขอบังคับ
การประชุมวุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ขอ ๗๘ วรรคสอง (๑๙) ซึ่งคณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒิสภา
เปนคณะกรรมาธิการสามัญประจําวุฒิสภาคณะหน่ึง มีหนาที่และอํานาจพิจารณารางพระราชบัญญัติ
กระทํากิจการ พิจารณาสอบหาขอเท็จจริงหรือศึกษาเรื่องใด ๆ ท่ีเกี่ยวกับการศึกษา การพัฒนา
ก ารศึ ก ษ าใน ทุ ก ระดั บ แล ะ ทุ ก รู ป แ บ บ ข อ ง ช า ติ แ ต ไ ม ร ว ม ถึ ง ก า ร ศึ ก ษ า ร ะ ดั บ อุ ด ม ศึ ก ษ า ที่ ไ ม อ ยู
ในหนาท่ีและอํานาจของกระทรวงศึกษาธิการ การใหบริการทางการศึกษาสําหรับประชาชน
โดยคํานึงถึงความเปนมาตรฐาน เปนธรรมและท่ัวถึงเนนความเปนเลิศทางปญญา วินัย คุณธรรม
จริยธรรม จิตสาธารณะ ความเปนไทยบนพื้นฐานการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย
ทรงเปนประมุข พิจารณาศึกษา ติดตามเสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ และแผนแมบท
ภายใตยุทธศาสตรชาติ ที่อยูในหนาที่และอํานาจ และอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวของ ซึ่งคณะกรรมาธิการคณะน้ี
ประกอบดว ย
๑. นายตวง อนั ทะไชย ประธานคณะกรรมาธกิ าร
๒. นายปรชี า บวั วริ ัตนเลิศ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีหน่งึ
๓. นางกอบกุล อาภากร ณ อยุธยา รองประธานคณะกรรมาธิการ คนทส่ี อง
๔. พลเอก ประสาท สุขเกษตร รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีสาม
๕. นายออน กาจกระโทก เลขานุการคณะกรรมาธกิ าร
๖. นายเฉลา พวงมาลยั โฆษกคณะกรรมาธกิ าร
๗. นายพรี ะศักด์ิ พอจิต ประธานที่ปรึกษาคณะกรรมาธกิ าร
๘. พันตํารวจตรี ยงยุทธ สาระสมบัติ ท่ีปรึกษาคณะกรรมาธิการ
๙. พลเอก อูด เบ้ืองบน ทปี่ รกึ ษาคณะกรรมาธิการ
๑๐. นายวีระศักด์ิ ฟูตระกูล ท่ปี รึกษาคณะกรรมาธกิ าร
๑๑. นายกูรดสิ ถ จันทรศรชี วาลา กรรมาธิการ
๑๒. นายชาญวทิ ย ผลชวี นิ กรรมาธกิ าร
๑๓. นายณรงค ออนสอาด กรรมาธิการ
๑๔. นายพศิ าล มาณวพฒั น กรรมาธกิ าร
๑๕. พลเอก สสนิ ทองภกั ดี กรรมาธกิ าร
๑๖. นางสุนี จึงวิโรจน กรรมาธิการ

อนึง่ เมอ่ื วันพธุ ...

-๒-

อน่ึง เม่ือวันพุธท่ี ๑๑ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒ นายกูรดิสถ จันทรศรีชวาลา ไดขอลาออก
จากการเปนกรรมาธิการ ในคณะกรรมาธิการการศึกษา และในคราวประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ ๑๙
(สมัยสามัญประจําปค รั้งท่ีหน่งึ ) วันอังคารที่ ๑๗ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒ ท่ีประชุมไดมีมติตั้ง นายเฉลมิ ชัย
เฟองคอน เปนกรรมาธิการสามัญ ในคณะกรรมาธิการการศึกษา แทนตําแหนงที่วาง และมีมติตั้ง
กรรมาธิการสามัญในคณะกรรมาธิการการศกึ ษาเพิ่ม ๓ ตําแหนง ไดแ ก

๑. นายทรงเดช เสมอคาํ
๒. รองศาสตราจารยศ กั ดิไ์ ทย สุรกิจบวร
๓. นายณรงค สหเมธาพฒั น

เม่ือวันจันทรที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๖๓ นายชาญวิทย ผลชีวิน ไดขอลาออกจากการเปน
กรรมาธิการ ในคณะกรรมาธิการการศึกษา และในคราวการประชุมวุฒิสภา ครั้งที่ ๑๐ (สมัยสามัญ
ประจําปคร้ังที่หน่ึง) วันอังคารท่ี ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๓ ท่ีประชุมไดมีมติตั้ง นายถาวร เทพวิมลเพชรกุล
เปน กรรมาธกิ ารสามญั ในคณะกรรมาธกิ ารการศึกษา แทนตาํ แหนง ท่วี า ง

ตอมา เมื่อวันพฤหัสบดีท่ี ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๖๓ นายณรงค ออนสะอาด ไดขอลาออก
จากการเปนกรรมาธิการ ในคณะกรรมาธิการการศึกษา จากน้ันเม่ือวันพุธที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๖๓
พันตํารวจตรี ยงยุทธ สารสมบัติ ไดขอลาออกจากการเปนกรรมาธิการ ในคณะกรรมาธิการการศึกษา
และเมื่อวันศุกรท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๖๓ นายพิศาล มาณวพัฒน ไดขอลาออกจากการเปนกรรมาธิการ
ในคณะกรรมาธกิ ารการศึกษา เชนเดียวกัน จึงสงผลใหป จจบุ นั คณะกรรมาธกิ ารคณะนี้ ประกอบดว ย
๑. นายตวง อันทะไชย ประธานคณะกรรมาธกิ าร
๒. นายปรีชา บัววริ ตั นเ ลศิ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีหน่ึง
๓. นางกอบกุล อาภากร ณ อยุธยา รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนที่สอง
๔. พลเอก ประสาท สุขเกษตร รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่สี าม
๕. นายออน กาจกระโทก เลขานุการคณะกรรมาธกิ าร
๖. นายเฉลา พวงมาลัย โฆษกคณะกรรมาธกิ าร
๗. นายพรี ะศักดิ์ พอจิต ประธานทปี่ รกึ ษาคณะกรรมาธิการ
๘. พลเอก อดู เบอ้ื งบน ที่ปรกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร
๙. นายวรี ะศักดิ์ ฟูตระกลู ที่ปรกึ ษาคณะกรรมาธิการ
๑๐. พลเอก สสนิ ทองภกั ดี กรรมาธิการ
๑๑. นางสนุ ี จึงวโิ รจน กรรมาธกิ าร
๑๒. นายเฉลิมชัย เฟอ งคอน กรรมาธกิ าร
๑๓. นายทรงเดช เสมอคาํ กรรมาธิการ
๑๔. รองศาสตราจารยศ กั ด์ิไทย สุรกจิ บวร กรรมาธิการ
๑๕. นายณรงค สหเมธาพฒั น กรรมาธกิ าร
๑๖. นายถาวร เทพวมิ ลเพชรกลุ กรรมาธิการ

บัดนี้ คณะกรรมาธิการ...

-๓-
บัดนี้ คณะกรรมาธิการไดดําเนินการพิจารณาและจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษา
เร่ือง การจัดทวิศึกษาเพ่ือลดความเหลื่อมล้ํา และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ
เสร็จเรียบรอยแลว จึงขอรายงานผลการพิจารณาศึกษาเร่ืองดังกลาวตอวุฒิสภาตามขอบังคับการประชุม
วฒุ สิ ภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ขอ ๙๘
จึงกราบเรียนมาเพื่อโปรดทราบและนําเสนอรายงานของคณะกรรมาธิการตอที่ประชุม
วฒุ สิ ภาตอ ไป

(ลงช่ือ) ตวง อันทะไชย
(นายตวง อนั ทะไชย)

ประธานคณะกรรมาธกิ ารการศกึ ษา วฒุ สิ ภา

สาํ เนาถูกตอง สาํ เนาถกู ตอ ง

(นางอาํ พรรณนี ปนตาวงศ) (นายนพรนิ ทร ไทยถาวร)
ผูชว ยเลขานุการคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีหนง่ึ ผชู ว ยเลขานกุ ารคณะกรรมาธิการ คนที่สอง

ฝายเลขานุการคณะกรรมาธกิ ารการศึกษา นพรนิ ทร พิมพ
สํานกั กรรมาธกิ าร ๓ สาํ นกั งานเลขาธกิ ารวฒุ ิสภา อําพรรณน/ี เจตจาํ นงค ทาน
โทรศัพท ๐ ๒๘๓๑ ๙๒๑๗ - ๘
ไปรษณยี อเิ ลก็ ทรอนิกส : [email protected]

(ก)

รายงานการพิจารณาศกึ ษา
เรอื่ ง

การจดั ทวิศกึ ษาเพอ่ื ลดความเหล่ือมลํา้ และสรา งความสามารถในการแขงขนั ของประเทศ
ของคณะกรรมาธกิ ารการศกึ ษา วุฒิสภา

-----------------------------------------

ดวยในคราวประชุมวุฒิสภาคร้ังท่ี ๑๗ (สมัยสามัญประจําปครั้งที่หนึ่ง) เม่ือวันอังคาร
ท่ี ๑๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒ ท่ีประชุมไดมีมติตั้งคณะกรรมาธิการสามัญประจําวุฒิสภาตามขอบังคับ
การประชุมวุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ขอ ๗๘ วรรคสอง (๑๙) ซึ่งคณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒิสภา
เปนคณะกรรมาธิการสามัญประจําวุฒิสภาคณะหน่ึง มีหนาที่และอํานาจพิจารณารางพระราชบัญญัติ
กระทํากิจการ พิจารณาสอบหาขอเท็จจริงหรือศึกษาเร่ืองใด ๆ ที่เกี่ยวกับการศึกษา การพัฒนา
การศึกษาในทุกระดับและทุกรูปแบบของชาติแตไมรวมถึงการศึกษาระดับอุดมศึกษาท่ีไมอยู
ในหนาท่ีและอํานาจของกระทรวงศึกษาธิการ การใหบริการทางการศึกษาสําหรับประชาชน
โดยคํานึงถึงความเปนมาตรฐาน เปนธรรมและทั่วถึงเนนความเปนเลิศทางปญญา วินัย คุณธรรม
จรยิ ธรรม จติ สาธารณะ ความเปนไทยบนพื้นฐานการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริย
ทรงเปนประมุข พิจารณาศึกษา ติดตามเสนอแนะ และเรงรัดการปฏิรูปประเทศ และแผนแมบท
ภายใตยทุ ธศาสตรช าติ ที่อยใู นหนา ทแี่ ละอาํ นาจ และอ่ืน ๆ ที่เกยี่ วของ

บัดน้ี คณะกรรมาธิการไดพิจารณาศึกษา เรื่อง “การจัดทวิศึกษาเพ่ือลดความเหล่ือมลํ้า
และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ” และไดจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษา
เสร็จเรียบรอยแลว จึงขอรายงานผลการพิจารณาศึกษาตอวุฒิสภา ตามขอบังคับการประชุมวุฒิสภา
ซึ่งปรากฏผล ดังน้ี

๑. การดาํ เนนิ งานของคณะกรรมาธกิ าร
คณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒิสภา ไดต้ังคณะอนุกรรมาธิการการอาชีวศึกษา
ตามคาํ ส่ังท่ี ๓๒/๒๕๖๓ ลงวันท่ี ๙ ธนั วาคม ๒๕๖๓ ประกอบดว ย
๑. รองศาสตราจารยศ กั ดิไ์ ทย สุรกจิ บวร ประธานคณะอนุกรรมาธิการ
๒. นายทรงเดช เสมอคาํ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ
คนท่ีหนึง่
๓. นายวีระศักดิ์ ฟูตระกลู รองประธานคณะอนุกรรมาธกิ าร
คนทีส่ อง
๔. นายสมั พันธ เย็นสําราญ อนกุ รรมาธิการ
๕. นายกมล พิณรตั น อนกุ รรมาธิการ
๖. นายสถิต สาํ ราญสขุ อนกุ รรมาธกิ าร
๗. นางสาวชมพนู ุช บัวบงั ศร อนกุ รรมาธิการ
๘. ผชู ว ยศาสตราจารยอารยี  วชริ วราการ อนกุ รรมาธิการ
๙. นายทวศี ักดิ์ คิ้วทอง อนกุ รรมาธิการ
๑๐. นายทิวา แจง สขุ อนกุ รรมาธิการ
๑๑. นางอรามศรี อาภาอดุล อนกุ รรมาธกิ ารและเลขานกุ าร

(ข)

๑๒. นายนพรนิ ทร ไทยถาวร อนกุ รรมาธิการและผูช วยเลขานุการ
๑๓. นายเฉลา พวงมาลัย ทปี่ รึกษาคณะอนกุ รรมาธกิ าร
๑๔. นายวีระศกั ดิ์ วงษส มบตั ิ ทีป่ รึกษาคณะอนกุ รรมาธิการ
๑๕. นายพนั ธุศักดิ์ โรจนากาศ ท่ปี รึกษาคณะอนกุ รรมาธิการ
๑๖. นายบุญเกยี รติ การะเวกพนั ธุ ทป่ี รกึ ษาคณะอนกุ รรมาธกิ าร
๑๗. รองศาสตราจารยจิตตริ ตั น แสงเลิศอุทัยทปี่ รกึ ษาคณะอนกุ รรมาธิการ
๑๘. พลตรีหญิง อุษณยี  เกษมสนั ต ทป่ี รกึ ษาคณะอนกุ รรมาธกิ าร
๑๙. นายคม แรงสูงเนิน ท่ปี รึกษาคณะอนุกรรมาธกิ าร
๒๐. นายเฉลิมกิตต กวินทวรวฒั น ท่ปี รึกษาคณะอนุกรรมาธิการ
๒๑. นายวรรณม งคล ศิลาประเสรฐิ ท่ีปรกึ ษาคณะอนุกรรมาธกิ าร
๒๒. นางณัทภัสสร สนั่นไหว ทป่ี รกึ ษาคณะอนุกรรมาธิการ
๒๓. ผชู วยศาสตราจารยสุรพล พุฒคาํ ท่ีปรึกษาคณะอนกุ รรมาธิการ

โดยใหค ณะอนุกรรมาธิการนี้มีอาํ นาจหนาท่ี
๑. ศึกษาและวิเคราะหขอมูลสถานการณการจัดการศึกษาระดับอาชีวศึกษา
สภาพปญหา อุปสรรค และแนวทางในการแกไขปญหาการอาชีวศึกษา ท้ังสถานศึกษาอาชีวศึกษา
ของรฐั และสถานศึกษาอาชีวศกึ ษาเอกชน
๒. ศึกษาและติดตามการดําเนินนโยบาย งบประมาณ แนวทางและกระบวนการ
ในการสงเสริมการสนับสนุน การยกระดับมาตรฐานคุณภาพการอาชีวศึกษา และการพัฒนาอาชีวศึกษา
ทั้งสถานศึกษาอาชวี ศึกษาของรฐั และสถานศึกษาอาชีวศกึ ษาเอกชน
๓. ศึกษาและวิเคราะหขอมูลกฎหมายดานการอาชีวศึกษา วิเคราะหสภาพปญหา
และอุปสรรคในการบังคับใชกฎหมายท่ีเก่ียวของ รวมทั้งศึกษาผลกระทบที่อาจเกิดจากการบังคับใช
กฎหมาย ท้งั สถานศกึ ษาอาชีวศกึ ษาของรฐั และสถานศึกษาอาชีวศกึ ษาเอกชน
๔. ดําเนินการอ่ืน ๆ ตามท่ีคณะกรรมาธิการการศึกษามอบหมาย เพ่ือนําผล
การพจิ ารณาศึกษาเสนอตอคณะกรรมาธิการการศกึ ษา วฒุ ิสภา ตอ ไป

๒. วธิ กี ารพิจารณาศึกษา
๒.๑ การประชุม
คณะอนุกรรมาธิการการอาชีวศึกษาไดรับทราบขอมูลขอเท็จจริงและสภาพ

ปญหาท่ีเกดิ ขึ้นจริง การเดินทางไปศึกษาดูงาน การสะทอ นประเดน็ ปญหาจากผูที่คณะอนุกรรมาธิการ
เชิญเขารวมประชุมเพ่ือใหขอมูลและแสดงความคิดเห็น ดังนั้น จึงไดมีการประชุมเพื่อพิจารณาศึกษา
ในประเด็นดงั กลา ว รวม ๗ ครงั้ ดังน้ี

- การประชมุ ครัง้ ที่ ๑๔/๒๕๖๓ วนั พฤหสั บดีที่ ๘ ตุลาคม ๒๕๖๓
- การประชมุ คร้ังที่ ๑๕/๒๕๖๓ วนั พฤหสั บดีที่ ๑๕ ตลุ าคม ๒๕๖๓
- การประชมุ ครัง้ ที่ ๑๖/๒๕๖๓ วันพฤหสั บดที ่ี ๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๓
- การประชุม ครงั้ ที่ ๑๗/๒๕๖๓ วันพฤหสั บดีที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๓
- การประชมุ ครัง้ ที่ ๑๘/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดที ่ี ๒๔ ธนั วาคม ๒๕๖๓
- การประชมุ ครัง้ ที่ ๑/๒๕๖๔ วนั พฤหสั บดีท่ี ๔ กุมภาพนั ธ ๒๕๖๔
- การประชุม ครง้ั ที่ ๒/๒๕๖๔ วนั พฤหัสบดที ่ี ๑๘ กุมภาพนั ธ ๒๕๖๔

(ค)

๒.๒ การเดนิ ทางไปศกึ ษาดูงาน
- การเดินทางไปศึกษาดูงานเพ่ือรับทราบสภาพปญหาในการจัดการศึกษา

อาชีวศึกษา ณ วิทยาลัยเทคนิคสุรนารี และวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีนครราชสีมา จังหวัด
นครราชสีมา

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเพื่อรับทราบสภาพปญหาในการจัดการศึกษา
อาชีวศึกษา ณ วิทยาลยั เทคนคิ ราชบุรี และวทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยรี าชบรุ ี จังหวัดราชบรุ ี

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเพื่อรับทราบสภาพปญหาในการจัดการศึกษา
อาชวี ศึกษา ณ วทิ ยาลัยอาชีวศึกษาสุราษฎรธ านี และวิทยาลัยเทคนิคสุราษฎรธานี จังหวดั สรุ าษฎรธ านี

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเพ่ือรับทราบสภาพปญหาในการจัดการศึกษา
อาชวี ศึกษา ณ วทิ ยาลยั เทคนคิ นาน และโรงเรยี นราชประชานเุ คราะห ๕๖ จงั หวดั นา น

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเกี่ยวกับการบริหารจัดการสถานศึกษาอาชีวศึกษา
เอกชนที่มีคุณภาพ ณ วิทยาลัยเทคโนโลยภี าคตะวนั ออก (อ.ี เทค) จ.ชลบุรี

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเก่ียวกับการบริหารจัดการสถานศึกษาอาชีวศึกษา
เอกชนท่ีมีคุณภาพ ณ วทิ ยาลัยเทคโนโลยปี ญ ญาภวิ ฒั น จ.นนทบุรี

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเก่ียวกับการบูรณาการหลักสูตรอาชีวศึกษา
เกษตรกรรม คหกรรม การทองเท่ียวและบริการ สูการเปนผูประกอบการ SMEs รายใหม ณ บริษัท
คลนี ฟารม จํากดั อําเภอหนองแซง จงั หวดั สระบุรี

- การเดินทางไปศึกษาดูงานเก่ียวกับการจัดการฝกอบรมวิชาชีพใหผูตองขัง
เพ่ือสรางทักษะและองคความรูในการประกอบอาชีพ ณ เรือนจํากลางบางขวาง ตําบลสวนใหญ
อาํ เภอเมอื ง จงั หวัดนนทบรุ ี

- การเดนิ ทางไปศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนความเห็นในโครงการติดตามเรงรัด
การจดั การเรยี นการสอนทวิศกึ ษาของกลุม อาชีวศกึ ษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ณ วทิ ยาลยั การอาชีพ
ขอนแกน อาํ เภอเมอื ง จงั หวัดขอนแกน

๒.๓ การพิจารณาเอกสารท่ีเกี่ยวของ
พระราชบญั ญัต/ิ กฎหมาย
๑) รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช ๒๕๖๐
๒) พระราชบญั ญตั ิการอาชวี ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๑
ขอบงั คบั /นโยบาย/ยทุ ธศาสตร
๑) ขอ บังคบั วฒุ ิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒
๒) ยุทธศาสตรช าติ พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๘๐
๓) ยุทธศาสตรส กู ารปฏิบัติของสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา
นโยบาย ยทุ ธศาสตรการผลิตและพฒั นากําลงั คนอาชวี ศกึ ษา
ในระยะ ๑๕ ป (พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๖๙)
๔) แผนการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙
๕) แผนปฏิรูปประเทศดานการศึกษา ของคณะกรรมการอิสระเพอ่ื ปฏิรปู
การศึกษา สํานักงานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา

(ง)
๖) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๒

(พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)
๗) คําแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรี พลเอก ประยุทธ จันทรโอชา

นายกรัฐมนตรี แถลงตอ รฐั สภา วันพฤหัสบดีท่ี ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒
ณ หอประชุมใหญ บริษัท ทีโอที จาํ กัด (มหาชน)
๘) นโยบายของรัฐมนตรีวา การกระทรวงศกึ ษาธกิ าร
(นางสาวตรีนุช เทียนทอง)
๙) การจัดการศกึ ษารูปแบบทวิศึกษาของสาํ นักงานคณะกรรมการ
การอาชวี ศกึ ษา
๓. ผลการพจิ ารณาศึกษา
คณะกรรมาธิการไดพิจารณาศึกษา เรื่อง “การจัดทวิศึกษาเพื่อลดความเหล่ือมล้ํา
และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ” โดยไดพิจารณามอบหมายใหคณะอนุกรรมาธิการ
การอาชวี ศึกษาพิจารณาศึกษา โดยแบง ออกเปน ๔ บท ดงั นี้
บทท่ี ๑ บทนาํ
บทท่ี ๒ ยทุ ธศาสตร แผน นโยบาย กฎหมาย และขอมลู ทีเ่ กยี่ วขอ ง
บทที่ ๓ การจัดทวิศึกษาเพอ่ื ลดความเหลือ่ มลํา้ และสรางความสามารถในการแขงขนั
ของประเทศ
บทที่ ๔ สรุปผลการพจิ ารณาศกึ ษา ขอ สังเกตและขอ เสนอแนะ
บรรณานกุ รม
คณะกรรมาธิการไดมีมติเห็นชอบรายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง “การจัด
ทวิศึกษาเพ่ือลดความเหล่ือมลํ้า และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ” ซ่ึงคณะ
อนุกรรมาธิการการอาชีวศึกษา ไดดําเนินการจัดทําเสร็จเรียบรอยแลว ดังน้ัน คณะกรรมาธิการจึงขอ
นําเสนอรายงานการพิจารณาศึกษาดังกลาวพรอมขอสังเกตและขอเสนอแนะของคณะกรรมาธิการ
ตามรายงานทายน้ี เพื่อใหวุฒิสภาไดโปรดพิจารณา หากวุฒิสภาใหความเห็นชอบดวยกับผล
การพิจารณาศึกษา รวมท้ังขอสังเกตและขอเสนอแนะของคณะกรรมาธิการแลว ขอไดโปรดแจงไปยัง
รัฐบาล คณะรัฐมนตรี และหนวยงานที่เก่ียวของ เพื่อพิจารณาดําเนินการตามท่ีเห็นสมควร ท้ังน้ี
เพ่ือประโยชนข องประเทศชาติและประชาชนสบื ไป

(นายออน กาจกระโทก)
เลขานกุ ารคณะกรรมาธิการการศกึ ษา วฒุ สิ ภา

บทสรุปผูบรหิ าร

การพิจารณาศึกษาแนวทางในการจัดการศึกษาทวิศึกษาเพ่ือลดความเหลื่อมลํ้าและ
สรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ มีวัตถุประสงคเพ่ือศึกษาและวิเคราะหสภาพปจจุบัน
ปญหาและอุปสรรคในการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา รวมทั้งวิเคราะหทางเลือกในการจัดการศึกษา
เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการใชระบบการศึกษารูปแบบทวิศึกษาเปนกลไกในการลดชองวาง
ลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษา เปนทางเลือกใหม ๆ ใหเด็กและเยาวชนในพื้นที่หางไกลและ
ในโรงเรียนมัธยมศึกษาเขาถึงระบบการศึกษาอาชีวศึกษามากย่ิงข้ึน และสรางโอกาสในการประกอบ
อาชีพหลังสําเร็จการศึกษาได ผลการศึกษาจากเอกสารงานวิจัย กฎหมาย ระเบียบ การวิเคราะห
สังเคราะหข อมูลท่ีเกี่ยวของ รวมทงั้ จากผลการดําเนินงานการจัดการศึกษาทวิศึกษาทผ่ี านมาและขอมูล
เชิงประจกั ษ สรปุ ผลของการศกึ ษาไดด ังตอไปน้ี

๑) การศึกษาสภาพปจจุบัน ปญหาและอุปสรรคในการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา
พบวา การจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา มีการดําเนินการมาต้ังแต ป พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยสํานักงานเขต
พื้นท่ีการศึกษามัธยมศึกษาเขต ๒๗ (รอยเอ็ด) ไดจ ัดโครงการนาํ รอ งเพ่อื ทดลองจัดการศึกษาในรูปแบบ
ทวิศึกษา ภายใตชื่อโครงการ “รอยเอ็ดโมเดล” ซึ่งเปนโครงการท่ีมีแนวคิดสําคัญในการใหโอกาสกับ
ผูเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) ไดมีโอกาสและสามารถเขาเรียนรวมกับหลักสูตร
อาชีวศึกษา เพือ่ จะไดมีทักษะและองคค วามรพู น้ื ฐานในการประกอบอาชพี และเพม่ิ ชอ งทางในการเขาถงึ
อาชีพไดอีกทางหน่ึง อีกทั้งเม่ือสําเร็จการศึกษาจะไดคุณวุฒิการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ
(ปวช.) หลังสําเร็จการศึกษา เพ่ิมจากคุณวุฒิในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖ ) การจัด การศึกษา
ระบบดงั กลา วโดยอาศยั ความรว มมอื กบั หลายภาคสว น ในการทาํ ความรว มมือในการจัดการศกึ ษาระบบ
ทวิศึกษา อาทิ สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษา
ข้ันพ้ืนฐาน (สพฐ.) สถานประกอบการ เครือขายผูปกครองและทองถ่ิน/ชุมชน ใหเขามามีสวนรวม
รับผิดชอบในการจดั การศึกษาในระบบดงั กลา ว ซ่งึ ไดร บั ความสนใจในการเขารวมโครงการในระยะแรก
และไดม กี ารขยายผลใหดาํ เนินการในสถานศึกษาอาชวี ศกึ ษาทว่ั ประเทศ โดยไมมีการเตรยี มความพรอ ม
ใหกับสถานศึกษาในหลายดาน เชน งบประมาณ อัตราครู/บุคลากรสายสนับสนุน รูปแบบการบริหาร
จัดการ และที่สําคัญ คือ กฎหมาย ระเบียบ ขอปฏิบัติที่สําคัญไมไดดําเนินการใหการปฏิบัติงานเปนไป
อยางมีประสิทธิภาพ อีกทั้งสถานศึกษาที่จัดการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) สวนใหญ
ดําเนินการอยูในเขตพื้นที่เมือง และในสถานศึกษาขนาดใหญ โดยที่ผูเรียนสวนใหญท่ีเขาเรียน
ในสถานศึกษาดังกลา วมฐี านะคอ นขา งดี และมีทางเลือกในการเขาถึงระบบการศึกษาที่มากกวาจงึ ไมใ ห
ความสําคัญกับการศึกษาในระบบทวิศึกษา ผูบริหารในสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานหลายแหงก็ไมให
ความสําคัญสวนหนึ่งก็ดวยความวิตกวาหากสถานศึกษามีจํานวนผูเรียนท่ีจะไปศึกษาตอในสายอาชีพ
แลวน้ันจะทําใหผูเรียนในสถานศึกษานั้นลดลงสงผลใหงบประมาณท่ีไดรับการสนับสนุนจากภาครัฐ
ท่ีจัดสรรเปนรายหัวลดลงตามไปดวย รวมถึงสถานประกอบการสวนใหญก็ยังไมยอมรับผูจบการศึกษา
ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ในระบบทวิศึกษาเขาทํางาน ทําใหการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา

(๒)

ท่ีผานมามีจํานวนผูเรียนลดลงอยางตอเน่ือง ท้ังที่ในขอเท็จจริงแลวระบบการจัดการศึกษาดังกลาว
หากมีการดําเนินการอยางเปนระบบแลวจะมีสวนชวยสําคัญในการลดความเหล่อื มล้ํา สรางคนใหเขาสู
อาชีพได มีรายได ไมเปนภาระของประเทศ และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศได
เปน อยา งดี

๒) การศึกษาและวิเคราะหทางเลือกในการจัดการศึกษา การบูรณาการความรวมมือ
ของสถานศึกษาอาชวี ศึกษาในการจดั การศึกษาระบบทวศิ กึ ษาในสถานศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พบวา

๒.๑) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน (สพฐ.) มีสถานศึกษา
หลายขนาด โดยพิจารณาจากจํานวนผูเรียน ทําใหโรงเรียนขนาดใหญ และโรงเรียนขนาดใหญพิเศษ
ซง่ึ มที ตี่ ัง้ อยูในพื้นทท่ี ี่มคี วามเจริญ มีผูเรยี นจาํ นวนมากและมคี วามพรอ มในสาธารณปู โภคอยา งครบครัน
สงผลตองบประมาณรายหัวที่จะนํามาใชในการบริหารจัดการท่ีจะมีมากกวาโรงเรียนขยายโอกาส
และโรงเรยี น ซึง่ มที ตี่ ้งั ในพ้ืนทีห่ า งไกลท่ีผูเรียนมจี าํ นวนนอย และไดร บั งบประมาณในการบริหารจดั การ
ทน่ี อยตามสัดสวนผเู รียน ผูเรียนถึงแมจะจบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) ก็ขาดโอกาส
ในการเขาศึกษาตอในระดับอุดมศึกษา และไมสามารถประกอบอาชีพได เพราะไมมีสมรรถนะในอาชีพน้ัน
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน (สพฐ.) จึงควรมีแนวนโยบายในการใหผูเรียนเหลาน้ี
ไดมีโอกาสไดรับความรูเพ่ิมในดานอาชีพในระบบทวิศึกษา โดยไมกระทบกับงบประมาณรายหัว
ของโรงเรียน เพือ่ เปดโอกาสใหผูเ รียนทีข่ าดโอกาสไดมีสมรรถนะเพิม่ ในการประกอบอาชีพไดห ลังสาํ เร็จ
การศึกษาในระบบทวิศึกษา เปนการลดความเหลื่อมล้ําใหกับผูเรียน ท่ีจะมีรายไดเลี้ยงตนเองและ
ครอบครัวได ไมเปน ภาระตอสงั คมและชุมชน โดยสํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน (สพฐ.)
ควรนําตัวอยางของสถานศึกษาในสังกัดที่ประสบความสําเร็จ ในการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา เชน
โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห ๕๖ จังหวัดนา น และโรงเรยี นอื่น ๆ ท่มี ีความแตกตา งกนั ไปใชเปนตนแบบ
ในการพัฒนาระบบทวิศึกษาใหมีความเขมแข็ง และเปนระบบการจัดการศึกษาที่ชวยสรางโอกาส
ในการเขาถงึ อาชพี ไดจ รงิ

๒.๒) สํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา (สอศ.) มีแนวนโยบายใหสถานศกึ ษา
ในสังกัดดําเนินการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษาในทุกสถานศึกษาอาชีวศึกษาท่ีมีความพรอม โดยไมได
มีการกําหนด กฎ ระเบียบ หลักเกณฑและแนวทางการปฏิบัติท่ีจะนําไปใชในการบริหารจัดการได
อยา งมีประสิทธภิ าพ โดยเฉพาะในเร่ืองงบประมาณและบุคลากรซ่งึ เปนปจ จยั สาํ คัญในการจัดการศึกษา
ระบบดังกลาว สง ผลกระทบกับสถานศกึ ษาที่มนี กั ศึกษาจํานวนนอ ย เชน วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี
และวิทยาลยั การอาชพี ท่มี งี บประมาณจํากดั อยแู ลว นอกจากน้ี ยงั มีสถานศึกษาอาชวี ศกึ ษาบางแหงไมมี
ความพรอมในหลายดาน แตก็ตองดําเนินการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา สงผลตอผูเรียนที่สําเร็จ
การศึกษาออกไปมีทักษะไมเพียงพอและไมสามารถประกอบอาชีพไดหลังสําเร็จการศึกษา เพราะไมได
รับการยอมรับจากสถานประกอบการ สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) และสํานักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน (สพฐ.) ใชหลกั สูตรเดิมทีจ่ ัดการเรยี นการสอนในระบบปกตินาํ มาใช
จัดการศึกษาในระบบทวิศึกษา โดยไมไดปรับโครงสรางหลักสูตรเปนการเฉพาะ ทําใหไมสามารถ
เทียบโอนรายวิชากันได เพราะจํานวนหนวยกิตที่ไมเทากัน และเน้ือหาสาระของรายวิชาท่ีแตกตางกัน
ทําใหผ ูเ รยี นเสยี เวลาในการเรยี นเพ่ิมโดยไมจ าํ เปน

(๓)

๒.๓) สถานศึกษาของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) บางแหง
ยังขาดการประชาสัมพันธ และการประสานความรวมมือกับผูเกี่ยวของ สงผลทําใหผูเรียนลดลง และ
ไมมผี ูเรยี น ในบางสาขาวิชา จึงไมส ามารถจดั การศกึ ษาระบบทวศิ กึ ษาได

๒.๔) สถานประกอบการ หนวยงานทองถิ่นและชุมชน มคี วามสนใจทีจ่ ะใหความรว มมือ
ในการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา แตขาดความเขาใจในการดําเนินการ โดยเฉพาะสถานศึกษา
อาชีวศึกษา ตองมีการเขาไปช้ีแจง ประชาสัมพันธ ใหกับผูเก่ียวของไดรับรูอยางตอเนื่อง เพื่อกอใหเกิด
ความรวมมอื อยางจรงิ จงั

๓) การศึกษาแนวทางในการใชระบบการศึกษารูปแบบทวิศึกษา เพ่ือเปนกลไกในการลด
ชองวาง ลดความเหล่ือมล้ําทางการศึกษา เปนทางเลือกใหม ๆ ในการเลือกประกอบอาชีพอิสระใหกับ
ผเู รยี นไดต ามความถนัดและสนใจ พบวา

๓.๑) นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการและแนวทางการจดั การศึกษารูปแบบทวิศึกษา
ที่ผานมา เนนไปท่ีปริมาณผูเรียนในระบบทวิศึกษาเปนหลักเพ่ือเพ่ิมปริมาณผูเรียนสายอาชีพ ดังนั้น
กระทรวงศึกษาธิการควรมีความชัดเจนและทบทวนวัตถุประสงคของการจัดการศึกษาทวิศึกษา
ควรมีการกําหนดกลุมเปาหมายของสถานศึกษาและกลุมผูเรียนท่ีจะเขารวมโครงการ ตามวตั ถุประสงค
เพ่ือลดชองวางลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษาอยางแทจริง โดยคํานึงถึงคุณภาพในการจัดการศึกษา
และคุณภาพของผูเ รียนเม่ือสําเรจ็ การศกึ ษาแลวเปน สาํ คญั

๓.๒) แนวทางการจัดการศึกษารูปแบบทวิศึกษาจะประสบผลสําเร็จได ตองมี
หลักสูตรบูรณาการโดยเฉพาะ เปน หลกั สูตรอาชีวศึกษาทวิศึกษาโดยตรง มใิ ชเปนเพยี งการเทยี บโอนผล
การเรียนจากหลักสูตรมธั ยมศกึ ษาไปยังหลักสูตรอาชีวศึกษา ซ่งึ ทั้งสองหลักสูตรโครงสรา งไมเหมือนกัน
ทั้งรายวิชา จํานวนหนวยกิต ชั่วโมงการเรียนและเกณฑการสําเร็จการศึกษา ทั้งน้ี เพื่อใหผูเรียนสําเร็จ
การศึกษาตามหลักสูตรอาชีวศึกษาทวิศึกษาไดอยางมีคุณภาพตามเกณฑมาตรฐานอาชีวศึกษาและ
ตามเกณฑคุณวุฒิมาตรฐานวิชาชีพซง่ึ จะเปนที่ยอมรบั ของสถานประกอบการ

๓.๓) แนวทางการจัดการศึกษาทวิศึกษาใหมีคุณภาพและผูสําเร็จการศึกษา
ตามหลกั สูตรทวิศึกษาจะเปนที่ยอมรับของสถานประกอบการไดน นั้ สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา
ตองทําความรวมมือในการจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา (MOU) รวมกับสถานประกอบการในพื้นท่ี
ใกลเคียงกบั สถานศึกษา หรอื พื้นที่อนื่ ตามความเหมาะสมทีไ่ มเปนภาระกับผูปกครองและผูเรียนมากนัก
ทง้ั ในดานการรับผูเรียนเขาฝกประสบการณวิชาชีพ (ฝกงาน) และใหการรองรับการมีงานทําเม่ือผูเรียน
สําเร็จการศึกษาแลว

โดยสรุปแลวหลักการสําคัญในการจัดการศึกษารูปแบบทวิศึกษา คือ การสงเสริม
และสนับสนุนใหผูเรียนในสถานศึกษาสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ระดับ
มัธยมศึกษา ในสถานศึกษาท่ีตั้งอยูในพ้ืนที่หางไกล หรือไมมีสถานศึกษาอาชีวศึกษาในบริเวณ
ใกลเคียง ไดเขาสูระบบการอาชีวศึกษาที่เปนการปูพ้ืนฐานเพ่ือการประกอบอาชีพในสาขาอาชีพ
ตาง ๆ ดังน้ัน ทวิศึกษา ที่เปนการจัดการศึกษาทางเลือกสําหรับผูเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
(ม.๖) ที่มีความประสงคจะเรียนควบคูกันไปท้ังสายสามัญและสายอาชีพ และ เมื่อเรียนครบกําหนด
ตามหลักสูตรแลว ผูเรียนจะไดคุณวุฒิการศึกษาทั้งในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) และระดับ
ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ท้ังนี้ ไดมีกําหนดกระบวนการจัดการเรียนการสอน โดยการทํา

(๔)

ความรวมมือกันระหวางสถานศึกษาในระดับมัธยมศึกษาที่มีความพรอมจะเปดสอนและสถานศึกษา
อาชีวศึกษาในพ้ืนท่ีใกลเคียงที่มีความพรอมจะจัดการเรยี นการสอนในรูปแบบทวิศึกษา โดยมีเปาหมาย
ตามที่บัญญัติไวในพระราชบัญญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๖ วา การจัดอาชีวศึกษา และ
การฝกอบรมวิชาชีพ ตองเปนการจัดการศึกษาในดานวิชาชีพท่ีสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ
สังคมแหง ชาติ เพ่อื ผลิตและพฒั นากาํ ลังคนในดา นวชิ าชีพระดับฝมอื ระดบั เทคนิค และระดบั เทคโนโลยี
รวมท้งั เปน การยกระดบั การศกึ ษาวชิ าชพี ใหส ูงขนึ้ เพ่อื ใหสอดคลอ งกับความตอ งการของตลาดแรงงาน
โดยนําความรูในทางทฤษฎีอันเปนสากล และภูมิปญญาไทยมาพัฒนาผูรับการศึกษาใหมีความรู
ความสามารถในทางปฏิบัติและมีสมรรถนะจนสามารถนําไปประกอบอาชีพในลักษณะผูปฏิบัติหรือ
ผปู ระกอบอาชีพโดยอสิ ระได

และดวยสถานการณของประเทศในปจจุบันท่ีตองเผชิญกับภาวการณที่เปลี่ยนแปลง
ตาง ๆ มากมาย สงผลใหเกิดการแขงขันท้ังในเรื่องระบบเศรษฐกิจ การเมือง การปกครอง วัฒนธรรม
ความเปนอยู และปญหาแรงงานทผี่ คู นในประเทศมีอัตราการตกงานเพม่ิ มากข้นึ การจัดการศึกษาเรยี น
รวมหลักสูตรอาชีวศึกษาและมัธยมศึกษาตอนปลาย (ทวิศึกษา) หรือการจัดการเรียนการสอนคูขนาน
รปู แบบสะสมหนวยกิต จะเปนการจัดการศึกษาท่ีจะสามารถแกไขปญหาความเหล่ือมล้ําทางการศึกษา
ท่ีเกิดข้ึนได เพราะระบบการศึกษาดังกลาวนอกจากจะเปนการสรางและเพิ่มโอกาสของผูเรียน
สายสามัญในการเขาถึงการศึกษาสายอาชีพแลว ยังสามารถนําไปสูการสรางอาชีพ สรางรายไดใหกับ
ผูเรียนไดเปนอยางดี และหากมีการขยายผลนําระบบดังกลาวไปบูรณาการจัดการศึกษาใหกับผูเรียน
ท่ีเปนกลุมเยาวชนท่ีอาศัยอยูในพ้ืนที่หางไกล กลุมผูเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา
กลุมผูเรียนในโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน กลุมผูเรียนในกลุมโรงเรียนราชประชานุเคราะห/
โรงเรียนศึกษาสงเคราะห กลุมผูเรียนในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต กลุมผูเรียนในโรงเรียนพระปริยัติ
ธรรม (พระและสามเณร) กลุมผูเรียนท่ีไดรับโทษในสถานพินิจและใกลพนโทษ และกลุมผูเรียน
ในโรงเรียนซึ่งมีท่ีต้ังอยู ในพ้ืนที่หางไกล ผูลี้ภัย ชนเผา (ชาวเขา) กลุมเยาวชนที่อาศัยตามแนวตะเข็บ
ชายแดน ผูพิการ เปนตน แตต องบูรณาการความรูและศาสตรในแตละสาขาวิชาชีพใหสอดคลองกับชวงวัย
สถานภาพ ความเหมาะสมตามแตล ะบรบิ ทพืน้ ที่ และความตอ งการของผเู รียนทจี่ ะเรยี นรใู นศาสตรต า ง ๆ
โดยเปาหมายสําคัญ เพื่อใหผูเรียนมีทักษะทางดานอาชีพและมีองคความรูในการประกอบอาชีพอัน
นําไปสูการสรางงานการมีงานทํา มีอาชีพ และมีรายไดท่ีจะสรางความมั่นคงในการดํารงชีวิตได และ
ไมเปนภาระของสังคม ซึ่งจะเปนพื้นฐานสําคัญและเปนกลไกท่ีจะชวยสนับสนุนแนวทางการสราง
ความสามารถในการแขงขันของประเทศไดอยางมีนัยสําคัญ ดังนั้น การจัดการศึกษารูปแบบทวิศึกษา
จะเปนจุดเปล่ียนสําคัญ เปนนวัตกรรมการจัดการศึกษาเพ่ือการประกอบอาชีพและการมีงานทํา
อยางแทจริงท่ีจะสามารถวางรากฐานการจัดการศึกษาเพ่ือสรางความเขมแข็งใหกับกลุมคนในประเทศ
ทขี่ าดโอกาสทางการศึกษา ไดเ ขาถึงระบบการศกึ ษาและเขาถึงระบบการมงี านทาํ ทนี่ ําไปสกู ารประกอบ
อาชีพอยางเปนรูปธรรม และยังเปนการสรางความเขมแข็งใหคนในระดับฐานรากของประเทศที่สะทอน
ถงึ ความม่นั คงทางดานเศรษฐกจิ ของประเทศในระยะยาวได

จากผลการพิจารณาศึกษา คณะอนุกรรมาธิการการอาชีวศึกษา ในคณะกรรมาธิการ
การศึกษา วุฒิสภา มีขอสังเกตและขอเสนอแนะในการจัดการศึกษาทวิศึกษาเพื่อลดความเหลื่อมลํ้า
และสรา งความสามารถในการแขงขันของประเทศ ดงั นี้

(๕)

๑) กระทรวงศึกษาธิการ ควรกําหนดนโยบายการสงเสริมและสนับสนุนจัดการศึกษา
ระบบทวิศึกษา โดยพิจารณาบทบาทหนาท่แี ละความรับผดิ ชอบ เพอ่ื ทําใหเ กดิ การบูรณาการการทาํ งาน
รวมกันของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) และสํานักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขัน้ พ้ืนฐาน (สพฐ.) ที่มีความแตกตางกนั ในหลายดาน ทสี่ งผลใหการดําเนินงานเปนไปอยา งไมม ีคุณภาพ
ทั้งในเรื่องหลักสูตร ครผู ูสอน และงบประมาณท่ีจัดสรรใหแตละหนวยงาน ซ่ึงเปนสาเหตุท่ีทําใหการจัด
การศึกษาระบบทวศิ ึกษาไมไ ดร ับความสนใจ

๒) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) และสํานักงานคณะกรรมการ
การศึกษาขั้นพน้ื ฐาน (สพฐ.) ตองดาํ เนินการรว มกนั ดงั นี้

๒.๑) ทาํ ความรวมมือกันในทุกดาน ทัง้ ในระดบั นโยบายและระดับปฏิบัตกิ าร
๒.๒) รว มกันกําหนดบทบาท หนาที่ ภารกิจและความรับผิดชอบการดําเนินการจัด
การศกึ ษาระบบทวศิ ึกษาในแตล ะภารกิจของแตละหนว ยงาน
๒.๓) รวมกันออกกฎหมาย กฎ ระเบียบ หลักเกณฑ ขอบังคับตาง ๆ รวมทั้ง
แนวทางปฏิบตั งิ านที่สอดคลองกบั ภารกจิ ของแตละหนว ยงาน
๒.๔) หารือและประสานงานในสว นของการจดั สรรงบประมาณเพ่อื สนับสนนุ การจดั
การศึกษาท่ีแตกตางจากการจัดสรรงบประมาณในระบบปกติ เพื่อใหสามารถดําเนินการจัดการศึกษา
ไดอยางมีประสทิ ธภิ าพ
๓) สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา (สอศ.) ตองดาํ เนินการในสว นตาง ๆ ดังนี้
๓.๑) มอบหมายหนวยงานในสังกัด ทําหนาท่ีในการกํากับดูแล ประสานงานและ
รับผดิ ชอบการจดั การศกึ ษาระบบทวิศึกษาเปน การเฉพาะ เพอ่ื ใหการประสานความรวมมือ การสงเสริม
การสนับสนุน รวมท้ังการสรุปผลการดําเนินงานการจัดการศึกษาระบบดังกลาวในรูปแบบของงานวิจัย
เพื่อจะไดนําผลท่ไี ดจ ากการวิจัยดงั กลา วไปใชใหเกดิ ประโยชนตอการพฒั นาระบบทวิศึกษา ตอไป
๓.๒) จัดทําหลักสูตรการศึกษาระบบทวิภาคี ในสาขาวิชาชีพตาง ๆ ออกมาเปน
การเฉพาะ โดยจะตองเปนหลักสูตรสําหรับผูเรียนในระบบทวิศึกษาท่ีมีการบูรณาการระหวา งหลักสูตร
ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย (ม.๖) และหลกั สูตรระดบั ประกาศนยี บัตรวิชาชีพ (ปวช.) โดยเนนใหผ ูเรยี น
ทีเ่ ขาศกึ ษาในหลักสตู รดังกลาวมีพ้ืนฐานหรือทกั ษะทส่ี ําคญั ในวชิ าชพี ท่สี นใจและสามารถนาํ องคความรู
ประกอบอาชพี ไดจรงิ หลังสําเรจ็ การศึกษา โดยใหเปน ไปตามบริบททแี่ ตกตางหลากหลายของแตละพ้ืนท่ี
มีความยืดหยุน เปนหลักสูตรท่ีทันสมัย สอดคลองและเปนไปตามบริบทการเปล่ียนแปลงของประเทศ
ในชวงปจจุบันที่ผูเรียนอาจจะไมใหความสําคัญของปริญญามากกวาการนําไปใชประกอบอาชีพ อีกทั้ง
หลักสูตรการศึกษาควรมุงเนนในการปฏิบัติงานจริง โดยเฉพาะหลักสูตรดานการเกษตรเพื่อสุขภาพ
การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรและการสรา งมูลคาเพ่ิม รวมท้ังการตลาดสมัยใหมท่ีปรบั รูปแบบเปน
การขายออนไลนท่ีสอดคลอ งกับสถานการณของโลกทเ่ี ปล่ยี นไป
๓.๓) สํารวจปริมาณความตองการในการประกอบอาชีพ โดยเฉพาะกลุมอาชีพใหม ๆ
ซ่ึงอยูในความสนใจของผูเรียน เพ่ือออกแบบและจัดทําหลักสูตรใหม ๆ ใหเปนไปตามความสนใจ
และความทา ทายของผเู รยี นท่ีจะเขาศึกษา
๓.๔) เปดโอกาสใหก ับผูเรยี นในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศกึ ษา โรงเรยี นทต่ี ้งั อยู
ในพื้นที่หางไกล และโรงเรียนท่ีต้ังอยูในบริเวณพื้นท่ีตะเข็บชายแดน ชนเผา (ชาวเขา) ไดเขาถึงระบบ

(๖)
ทวิศึกษา เพื่อเปนการสรางทักษะพื้นฐานในการเขาถึงการศึกษาสายอาชีพและไดเรียนรูในส่ิงสําคัญ
ทีจ่ ะนาํ ไปใชในการประกอบอาชีพได

๓.๕) ตองใหความสําคัญกบั การเผยแพรและประชาสัมพนั ธระบบการจัดการศึกษา
ทวิศึกษาใหความตอเน่ือง มีชองทางการติดตอส่ือสารที่สะดวก รวดเร็ว และหลากหลายเพ่ือเผยแพร
ความรูความเขาใจในวงกวา งใหก ับผูเกย่ี วของและผูสนใจท้งั ในระดบั นโยบาย และสถานศึกษา

๓.๖) การจัดการศึกษาระบบทวิศึกษา ไมจําเปนที่จะตองจัดหรือดําเนินการ
ในทุกสถานศกึ ษา แตควรพิจารณาสํารวจหรือสอบถามความสนใจของผเู รียนในสถานศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน
กอนการเปดหลักสูตร โดยท่ีสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) ควรใหการสนับสนุน
วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี วิทยาลัยประมง วทิ ยาลัยสารพดั ชา ง และวิทยาลัยการอาชีพ ที่มีจํานวน
นักศึกษาในหลักสูตรการศึกษาปกติลดลงเปนจํานวนมากและลดลงตอเนื่องในทุกปการศึกษา
ใหมีความพรอมในการจัดการศึกษาในระบบทวิศึกษา โดยเฉพาะในเรื่องสถานท่ี วัสดุ อุปกรณและ
ครภุ ณั ฑส ําหรบั ฝกปฏิบตั ิ

๓.๗) พฒั นารูปแบบการเทียบโอนความรูและประสบการณก ารทํางาน เพื่อสงเสริม
ใหคนทํางานไดรับคุณวุฒิทางการศึกษาเพ่ิมข้ึนจากการประกอบอาชีพ และเรยี นรูเ พ่ิมเตมิ เปน บางสวน
ในสมรรถนะที่ยงั ไมมี (Competency Gap) เทานนั้

๓.๘) เพ่ือใหเกิดความยืดหยุนในการจัดการศึกษารวมกับกลุมโรงเรียนในระดับ
มธั ยมศึกษา จงึ ควรกําหนดแนวทางและปรับรูปแบบการจดั การเรียนการสอนระบบทวิศึกษา เพอื่ ใหเ กิด
ประสิทธิภาพมากขนึ้ ในรูปแบบตาง ๆ ดงั นี้

๓.๘.๑) บรู ณาการจดั การศึกษาระบบทวศิ กึ ษาใหกับผเู รียนในระดบั มัธยมศกึ ษา
ตอนตน (ม.๑ – ม.๓) โดยการฝกอบรมอาชีพระยะสั้นใหกับผูเรียนในระดับมัธยมศึกษาตอนตน
ในลักษณะการบูรณาการไปกับหลักสูตรในกลุมสาระพ้ืนฐาน ซึ่งจะทําใหผูเรียนไดเรียนรูและทราบ
ความตองการของตนเองวาชอบในกลุมวชิ าชีพหรอื ไมและมที กั ษะพื้นฐานทางวิชาชีพหรือไม หากผเู รยี น
ชอบสายอาชีพจะสามารถเขา เรียนตอในระดับประกาศนยี บตั รวชิ าชพี (ปวช.) ไดท ันที และจะลดปญหา
การออกกอนจบการศึกษา (Drop Out) เม่ือเขาเรียนจริงในระดับ ปวช. ได แตหากผูเรียนไมสนใจ
ที่จะเรียนสายอาชีพก็ยังสามารถเขาเรียนตอในสายสามัญหรือการศึกษานอกระบบไดเชนเดียวกัน
ซ่ึงกย็ งั จะมีพนื้ ฐานและทักษะวชิ าชีพท่ีสามารถจะตอยอดไปสูการทํางานได

๓.๘.๒) การจัดการศึกษาระบบทวิศึกษาใหกับผูเรียนในระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลาย (ม.๔ – ม.๖) ซ่ึงเปนระบบท่ีมีการจัดการศึกษาอยูเดิม แตจะปรับรูปแบบการดําเนินการ
ใหส อดคลองกับบริบทการเปล่ยี นแปลงในปจ จุบันเพื่อใหเ กิดความยืดหยนุ ในการจัดการศกึ ษา ดังน้ี

๓.๘.๒.๑) จัดการฝกอบรบอาชีพระยะสั้น เปนลักษณะของการจัด
การศึกษาแบบโมดูลอาชีพแตละอาชีพ เพื่อใหผูเรียนที่สนใจไดเลือกท่ีจะเรียนรูไดตามความถนัดและ
ความสนใจของตัวเอง

๓.๘.๒.๒) นําเอาหลักสูตรการศึกษาในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ
(ปวช.) ไปบรู ณาการกับกลมุ สาระพนื้ ฐานอาชีพในระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย (ม.๔ – ม.๖) ในลกั ษณะ
ของการสะสมหนวยกิต (Credit Bank) โดยผูเรียนสามารถเรียนรูเพื่อเก็บและสะสมหนวยกิตการเรียน

(๗)

การสอนไดจนครบ ตามหลักสูตรกําหนด และสามารถนําผลการศึกษามาเทียบโอนความรูในระดับ
ประกาศนียบตั รวิชาชีพ (ปวช.) ได โดยไมมีการจาํ กัดในเร่อื งกรอบและระยะเวลาในการศกึ ษา

๓.๘.๒.๓) นําเอาวิชาพื้นฐานของระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง
(ปวส.) จัดใหผูเรยี นในระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย (ม.๔ – ม.๖) ในลักษณะของ Credit Bank โดยเม่ือ
ผูเรียนสําเร็จการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายแลวน้ัน และประสงคท่ีจะเขาศึกษาตอในระดับ
ประกาศนียบัตรวิชาชพี ชั้นสูง (ปวส.) ตอ จะสามารถเทียบโอนรายวชิ าเหลานไ้ี ดท นั ทโี ดยไมต อ งเสยี เวลา
ในการลงทะเบยี นเรียนใหม

๔) สถานศกึ ษาอาชีวศึกษาทจี่ ัดการศกึ ษาระบบทวศิ ึกษารวมกับสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
ตองดาํ เนนิ การในสว นตาง ๆ ดงั นี้

๔.๑) ตองประสานความรวมมือกับสถานประกอบการซ่ึงมีที่ตั้งในพื้นท่ี หรือพื้นท่ี
ใกลเคียง (ท่ีไมเปนภาระกับผูเรียนและผูปกครอง) ในการรับผูเรยี นระบบทวิศึกษาเขาฝกทักษะวิชาชีพ
ในภาคปฏิบตั ิ

๔.๒) ตองจดั หาหรือมรี ะบบรองรบั การเขา สูการมงี านทําใหก ับผเู รียนระบบทวิศึกษา
หลังสําเรจ็ การศึกษาตามความเหมาะสม

๔.๓) แสวงหาความรวมมือกับหนวยงานตาง ๆ ในการสงเสริมและสนับสนุนผูเรยี น
ใหเ กิดการประกอบอาชีพอสิ ระ และเปน เจา ของกิจการขนาดเล็ก โดยการหาแหลงเงนิ ทุนเพ่ือสนับสนุน
โดยมีเงื่อนไขเปนการเฉพาะ อันจะนําไปสูการประกอบอาชีพไดจริง และมีรายไดเพียงพอท่ีสามารถ
ดํารงชีวิต ดูแลตนเองและครอบครัวได ซ่ึงจะสงผลใหเกิดความเขม แข็งทางดานเศรษฐกิจในระบบฐานราก
ของประเทศได

คํานาํ

ความเหล่ือมล้ําทางการศึกษาในประเทศไทย มีท่ีมาจาก ๒ สวน คือ ความเหล่ือมลํ้า
จากสภาพทางสังคมไทย และความเหล่ือมลํ้าจากการจัดการศึกษาชาติ โดยเฉพาะความเหล่ือมล้ํา
จากการจัดการศึกษานั้น รัฐโดยกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ไดแสวงหาแนวทาง
สรางความเสมอภาคทางการศึกษาเพ่ือลดความเหล่ือมล้ําทางการศึกษาของประเทศไทย พบวา ในป
๒๕๖๓ เด็กนักเรียนยากจน/ดอยโอกาส ๒.๑ ลานคน คิดเปนรอยละ ๒๙.๙ มีโอกาสเขาศึกษาตอ
ในระดับอุดมศึกษาเฉลี่ยเพียง รอยละ ๕ ตอรุน จากการดําเนินงานของ กสศ. ที่ใหความชวยเหลือเด็ก
นักเรียนหลังจบการศึกษาภาคบังคับ (๑๕ – ๑๗ ป) ใหมีโอกาสเขารับการศึกษาเพ่ือเตรียมอาชีพ
ท้ังในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ไดเพียง
รอ ยละ ๑.๓ ประกอบกับจากสถานการณการแพรระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19)
ท่ีลุกลามไปท่ัวโลก รวมถึงการระบาดของเชื้อดังกลาวในประเทศไทยที่มีมาอยางตอเนื่องสงผลตอปญหา
ความเหล่ือมลํา้ ทางการศึกษาเกิดข้นึ อยางตอเนือ่ งแบบไมมีขอ อาง

อยางไรก็ตาม การจัดการศึกษาในปจจุบันยังไมตอบโจทยการใชชีวิตและไมสะทอนตอ
การประกอบอาชีพของผูเรียน โดยเฉพาะในบริบทพ้ืนท่ีที่มีความแตกตางกัน ท้ังที่อยู เช้ือชาติ ศาสนา
ชนเผา กลุมชาวเขา เด็กและเยาวชนที่อาศัยอยูแนวตะเข็บชายแดน ผูพ กิ าร รวมถงึ ผูตอ งขงั ท่ีไดร บั โทษ
และใกลพนโทษ ดังน้ัน เพื่อสรางการเขาถึงระบบการศึกษาและลดปญหาความเหลื่อมลํ้าที่เกิดขึ้น
และใหการศึกษาของประเทศสามารถสรางความมั่นคงในการประกอบอาชีพและสรางความมั่นคง
ในชีวิตได คณะอนุกรรมาธิการการอาชีวศึกษา ในคณะกรรมาธิการการศึกษา วุฒิสภา ไดตระหนัก
และเห็นความสําคัญในเร่ืองดังกลาว จึงไดพิจารณาแนวทางการจัดทวิศึกษาเพ่ือลดความเหล่ือมลํ้า
และสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ เพื่อสงเสริมผูเรียนในสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ระดับ
มัธยมศึกษาที่มีความประสงคจะเรียนในสายวิชาชีพ ไดมีโอกาสและชองทางการเรียนรูในทักษะอาชีพ
ไดตามความสนใจ โดยใชร ปู แบบการจัดการศกึ ษา “รอ ยเอด็ โมเดล”

ขอขอบคณุ อนกุ รรมาธกิ ารและท่ปี รึกษาคณะอนุกรรมาธกิ ารการอาชีวศกึ ษาท่ีไดช ว ยระดม
ความคิดเห็น และเสียสละเวลาใหขอเสนอแนะท่ีเปนประโยชนตอการจัดทํารายงานฉบับนี้ ขอบคุณ
ฝายเลขานุการคณะอนุกรรมาธิการท่ีไดศึกษาวิเคราะห และสังเคราะหขอมูลที่เกี่ยวของท้ังหมดเทาที่มี
และมุงม่ัน ตั้งใจ ทุมเท เสียสละและมีความอุตสาหะเปนท่ีตั้ง อันสงผลใหการจัดทํารายงานการพิจารณา
ศึกษาฉบับนสี้ าํ เร็จลุลวงไปไดด วยดตี ามเจตนารมณ

(รองศาสตราจารยศกั ด์ิไทย สุรกจิ บวร)
ประธานคณะอนุกรรมาธิการการอาชวี ศึกษา

ในคณะกรรมาธกิ ารการศกึ ษา วฒุ สิ ภา

สารบัญ

หน้า

บทสรุปผูบ้ ริหาร (๑) - (๖)

คานา (๗)

สารบญั (๙)

บทที่ ๑ บทนา ๑

๑.๑ ความเปน็ มาและสภาพปญั หา ๑

๑.๒ วัตถุประสงค์ของการศกึ ษา ๔

๑.๓ ขอบเขตของการศึกษา ๔

๑.๔ วิธกี ารดาเนนิ การศกึ ษา ๔

๑.๕ ประโยชน์ทคี่ าดว่าจะได้รับ ๕

๑.๖ นยิ ามศพั ทเ์ ฉพาะและคาอธบิ ายคาย่อ ๕

บทท่ี ๒ ยทุ ธศาสตร์ แผน นโยบาย กฎหมาย และขอ้ มลู ทเี่ กย่ี วข้อง ๗

๒.๑ ยทุ ธศาสตรช์ าติ พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๘๐ ๗

๒.๒ แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) ๙

๒.๓ แผนการศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ ๑๑

๒.๔ แผนการปฏิรูปประเทศดา้ นการศกึ ษา ๑๘

๒.๕ นโยบายของรฐั บาล (พลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา นายกรฐั มนตร)ี ๒๔

๒.๖ นโยบายของรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศกึ ษาธิการ (นางสาวตรีนชุ เทยี นทอง) ๒๗

๒.๗ พระราชบัญญัตกิ ารอาชีวศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๑ ๓๐

๒.๘ ยุทธศาสตร์สกู่ ารปฏิบตั ขิ องสานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา นโยบาย ยทุ ธศาสตร์

การผลิตและพฒั นากาลังคนอาชวี ศกึ ษา ในระยะ ๑๕ ปี (พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๖๙) ๓๓

๒.๙ การจดั การศึกษารูปแบบทวศิ กึ ษาของสานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา ๓๕

บทที่ ๓ การจดั ทวศิ กึ ษาเพอ่ื ลดความเหลอ่ื มลา และสรา้ งความสามารถในการแข่งขนั

ของประเทศ ๓๗

๓.๑ สถานการณ์การจดั การศึกษาอาชีวศกึ ษา ๓๗

๓.๒ การจดั การศกึ ษาทวิศึกษาเพื่อลดความเหลอ่ื มลาในสงั คมไทย ๓๙

๓.๓ หลกั การจัดการศกึ ษาทวศิ กึ ษาเพอ่ื สรา้ งความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศ ๘๐

๓.๔ บทวิเคราะห์การจัดการศึกษาระบบทวิศึกษาของสถานศกึ ษาอาชีวศกึ ษา ๘๖

๓.๕ บทวิเคราะห์เปรียบเทียบการจัดการศึกษาทวิศึกษาในสถานศึกษาขันพืนฐาน

ขนาดใหญ่กบั สถานศกึ ษาขยายโอกาสทางการศึกษา และสถานศกึ ษาท่ตี งั ในพืนที่

ชนบทท่ีห่างไกล ๘๙

๓.๖ บทวิเคราะห์การจัดการศกึ ษาระบบทวิศึกษาเพื่อลดความเหลือ่ มลา และสรา้ ง

ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศ ๙๐

สารบัญ (ตอ่ ) หนา้

บทท่ี ๔ สรุปผลการพิจารณาศกึ ษา ข้อสังเกตและข้อเสนอแนะ ๙๕
๔.๑ สรปุ ผลการพจิ ารณาศกึ ษา ๙๕
๔.๒ ข้อสงั เกตและขอ้ เสนอแนะ ๙๙

บรรณานกุ รม ๑๐๑
ภาคผนวก
๑๐๓

บทที่ ๑
บทนํา

๑.๑ ความเปนมาและสภาพปญ หา
กระทรวงศึกษาธิการ รวมกับยูเนสโก สรุปรายงานการติดตามผลการศึกษาทั่วโลก

ประจําป ๒๕๖๓ ระดับชาติ เร่ือง “ความครอบคลุมและการศึกษา : ทั้งหมดหมายถึงทุกคน” โดยทาง
กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) มีการนําเสนอขอมูล “โอกาส ความทาทาย และ
ความสําคัญของการจัดการศึกษาแบบครอบคลมุ ในประเทศไทย แสดงขอมูลสถานการณความเหล่ือมลํ้า
ทางการศึกษาในปจจุบัน สรุปไดดังน้ี นักเรียนยากจน/ดอยโอกาส ๒.๑ ลานคน คิดเปนรอยละ ๒๙.๙
เดก็ ยากจน มีโอกาสศึกษาตอ ระดบั อุดมศกึ ษาเฉลี่ยเพียง รอยละ ๕ ตอรุน โดยชองวางการเขาถึงการศกึ ษา
ของคนรายไดนอยกับปานกลาง หางกันถึง ๒๐ เทา มีนักเรียนยากจน เฉล่ียเพิ่มข้ึนถึง ๓๐๐,๐๐๐ คน
ที่เสี่ยงตอการออกนอกระบบการศึกษา จากผลการดําเนินงานที่สําคัญของ กสศ. ท่ีใหการชวยเหลือ
กลุมหลังการศึกษาภาคบังคับ (๑๕ – ๑๗ ป) แบงเปน กลุมเด็กที่ไมเรียนตอหลังจบมัธยมศึกษา
ตอนตน จํานวน ๔๙๘,๑๖๑ คน กสศ. ชวยเหลือกลุมตัวอยาง ๙๐๙ คน คิดเปนรอยละ ๐.๒ และกลุมเด็ก
ม.ปลาย/ปวส. ยากจน จํานวน ๓๙๔,๐๘๒ คน กสศ. ชวยเหลือกลุมตัวอยาง ๕,๑๙๑ คน คิดเปน
รอ ยละ ๑.๓ (สถาบันวิจัยเพอื่ ความเสมอภาคทางการศึกษา (วสศ.) ๒๕๖๓) จากขอมลู จะพบวายังคงมีเด็ก
ทไี่ มเรียนตอหลังจบในระดับช้นั มัธยมศึกษาตอนตน สาเหตุมาจากความยากจนอีกหลายแสนคน ซ่ึงถา เด็ก
เหลานี้ไมไดรับการศึกษาตอ การประกอบอาชีพก็จะมีความยากลําบาก สงผลใหเด็กเหลานี้เขาสูวงจร
ของยาเสพติด และสงิ่ ผิดกฎหมายท่มี ีเพ่มิ มากข้นึ

ความเหลื่อมลํ้าทางการศึกษาในประเทศไทยที่เกิดขึ้น มีท่ีมาจาก ๒ สวน คือ สวนที่ ๑
ความเหลื่อมล้ําจากสภาพทางสังคมไทย อันไดแก ๑) ความเหล่ือมล้ําทางการศึกษาจากฐานะทางสังคม
และเศรษฐกิจของครอบครัว ๒) ความเหล่ือมลํ้าทางการศึกษาจากภูมิลําเนา สภาพแวดลอมและภูมิลําเนา
ของเด็ก และ ๓) ความเหล่ือมลํ้าทางการศึกษาจากสภาวะและวัฒนธรรมในครอบครัว และสวนที่ ๒
ความเหลือ่ มลาํ้ จากการจัดการศึกษาชาติ อนั ประกอบไปดวย ๑) ความเหลือ่ มลํ้าในการจัดสรรงบประมาณ
และกําลังคนทางการศกึ ษาในทกุ ระดับการศกึ ษา 2) ความเหล่อื มลาํ้ ในการจดั สรรอตั ราครูและบุคลากร
ทางการศึกษา ปญหาการขาดแคลนครูในบางทองที่ และ ๓) ความเหล่ือมล้ําในสวนของระบบการ
ประเมินคุณภาพการศึกษา ผูประเมินคุณภาพควรมีมาตรฐานในระดับเดียวกัน เพื่อใหการประเมิน
นาเชือ่ ถอื และเปน ธรรม

จากสถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19)
ลุกลามขึ้นมา “UNESCO” รายงานวา ประเทศท่ีอยูในเกณฑมีรายไดนอยและปานกลาง ไมสามารถ
รองรบั การเรียนรขู องนักเรียนในชวงทีม่ กี ารปด โรงเรยี นอยางยาวนานได แมวา จะมี “การเรียนออนไลน”
เกิดข้ึนมาเปนเคร่ืองมือชวยเหลือก็ตาม แตแทนท่ีจะเปนโอกาสสําหรับการเขาถึงการศึกษาของเด็ก ๆ
ตามความคาดหวังของรัฐบาลในหลายประเทศ กลับย่ิงเปนตัวบงช้ีและสะทอนใหเห็นความเหลื่อมลํ้า
ทางการศึกษาอยางไมมีขออาง เม่ือผูเรียนจํานวนมากขาดอุปกรณสําหรับการเขาถึงการศึกษาในระบบ
ออนไลน และเสียงสะทอนจากผูปกครองที่สื่อสารกลับไปยังรัฐบาลในเรื่องของความไมพรอมและ

๒

อุปสรรคจากสถานะที่ไมเอ้ืออํานวย ที่สําคัญโรงเรียนหลายแหงก็ไมสามารถดําเนินการตามนโยบาย
การศึกษาออนไลนได เนื่องจากงบประมาณกับศักยภาพที่มีน้ันไมเพียงพอตอการสรางประสิทธิภาพ
ในการเรยี นรขู องนักเรียน และนอกเหนือจากปจจัยดานความยากจนแลว “ความเหล่อื มล้ําดานการศกึ ษา”
ยังมีอุปสรรคในเรื่องของเพศ ท่ีอยู เช้ือชาติ ศาสนา หรือแมแตเร่ืองของความหลากหลายทางเพศ
ซ่ึงมีสวนในการจะกําหนดวาใครสามารถเขาถึงการศึกษาได เด็กและเยาวชนจํานวนหนึ่งไดรับการเลือก
ปฏิบัติทางดานการเขาถึงการศึกษา เพียงเพราะเปนผูล้ีภัย ชนเผา ชาวเขา เด็กท่ีอาศัยตามแนวตะเข็บ
ชายแดน ผูพิการ หรือตองการการดูแลท่ีพิเศษกวาเด็กท่ัวไป แมหลายประเทศก็มีความพยายามที่จะ
ปรับปรุงโครงสรา งการเรยี นการสอนใหสรางอัตราการมีสวนรวมระหวางกัน ไมวาจะเปนการปรับหลกั สูตร
ดวยการนําภาษาถ่ินมาใชในช้ันเรียน การปรับเวลาเรียนใหเหมาะสมกับตารางประเพณีในแตละพื้นท่ี
ของผูเรียน รวมไปถึงการสรางหนทางในการเขาถึงการศึกษาของเด็กดอยโอกาสในระบบพิเศษ
แตการจัดการศึกษาในปจจุบันก็ยังไมตอบโจทยการใชชีวิตและไมสะทอนตอการประกอบอาชีพ
ของผูเ รยี น โดยเฉพาะในบรบิ ทพืน้ ท่ีท่มี ีความแตกตา งกัน หลักสูตรการเรียนการสอนท่ีลาหลงั ไมทันสมัย
เรียนมากแตรูนอย สอนในเรื่องท่ีไมจําเปนตองใชในชีวิตประจําวันหรือการประกอบอาชีพ เนนทฤษฎี
มากเกินไป ใชเวลาเรียนคอนขางนาน เม่ือสําเร็จการศึกษาออกมาแลวไมมีส่ิงใดยืนยันหรือกําหนดไดวา
ทุกคนท่ีสําเร็จการศึกษาจะมีงานทําท่ีดีและมีรายไดท่ีเหมาะสม ดังน้ัน เพื่อสรางการเขาถึงการศึกษา
และลดปญหาความเหล่ือมล้ําท่ีเกิดข้ึน และใหการจัดการศึกษาของประเทศสามารถสรางความมั่นคง
ในการประกอบอาชีพ อันนําไปสูการมีรายไดที่เพียงพอกับการดํารงชีวิตประจําวัน จงึ ตองมีการบูรณาการ
จัดการศึกษาดานวิชาชีพใหกับกลุมผูเรียนดังกลาวไดมีทักษะและองคความรูดานวิชาชีพ สามารถ
สรา งงาน สรา งอาชีพ สรา งรายไดและสรางความม่ันคงในชีวติ ได

การจัดการศึกษาเรียนรวมหลักสูตรอาชีวศึกษา และมัธยมศึกษาตอนปลาย (ทวิศึกษา)
คือ การจัดการศึกษาตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ใหแก ผูเรียนในระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลาย ที่มีความประสงคท่ีจะเรียนในสายวิชาชีพ เมื่อผูเรียนสําเร็จการศึกษาครบตามหลักสูตร
จะไดรับประกาศนียบัตรรับรองวุฒิ ทั้งในระดับมัธยมศึกษาปที่ ๖ และ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ
(ปวช.) ขอดีของการจัดการเรียนการสอนระบบทวิศึกษา คือ เพื่อเปนการเพ่ิมโอกาสทางการศึกษา
ดานอาชวี ศึกษา ใหกบั นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลายสายสามญั ไดมีโอกาสเรียนรูตามความสนใจ
และความถนัดของตนเอง โดยคาดหวังวาผูสําเร็จการศึกษาจะมีโอกาสหางานทําไดมากข้ึน โดยใช
รูปแบบการจัดการศึกษา “รอยเอ็ดโมเดล” ท่ีมีการลงนามในขอตกลงความรวมมือในการจัดการเรียน
การสอนแบบคูขนาน รูปแบบสะสมหนวยกิต (ทวศิ ึกษา) ระหวางสถานศึกษาสายสามัญกับสถานศึกษา
อาชีวศกึ ษาในพืน้ ที่ และสถานประกอบการ โดยมหี ลักการสาํ คัญ คือ เนน การจดั การศกึ ษาตามหลกั สตู ร
วิชาชีพ และใชการเทียบโอนหนวยกิตระหวางรายวิชาของการศึกษา ระดับมัธยมปลาย (ม.๖) กับรายวิชา
ในหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ซ่ึงพบปญหาวา การนับหนวยกิตของหลักสูตรระดับ ปวช.
จะนับเวลา ๑ ชั่วโมงเทากับ ๑ หนวยกิต สวนการนับหนวยกิตในรายวิชาสามัญของหลักสูตรระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) จะนับเวลา ๒ ชั่วโมงเทากับ ๑ หนวยกิต ทําใหมีการเทียบโอนรายวิชา
ไดบางสว นเทา น้ัน ปจจุบันความรวมมือในการจัดการศกึ ษาในรูปแบบทวศิ กึ ษามหี ลายหนวยงานเพิม่ ข้ึน
และจากรายงานประจําปของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ป ๒๕๖๒ มีขอมูลผล
การดําเนินงานในปการศึกษา ๒๕๖๑ (งบประมาณ ป ๒๕๖๒) มีสถานศึกษาในสังกัดสํานักงาน

๓

คณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (สพฐ.) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน (สช.) สํานักงาน
คณะกรรมการการอาชวี ศึกษา (สอศ.) สาํ นักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย
(กศน.) และองคกรปกครองสวนทอ งถิน่ (อปท.) จํานวน ๖๑๓ แหงท่ัวประเทศ และมีนกั เรยี นที่เขา รว ม
โครงการ จํานวนกวา ๔๐,๑๔๕ คน

การจัดการศึกษาอาชีวศึกษา เปนการจัดการศึกษาเพื่อฝกอาชีพใหผูเรียนไดมีทักษะ
พ้ืนฐานในการประกอบอาชีพตามความถนัดและสนใจ โดยจะตองจัดการเรียนการสอน ท้ังภาคทฤษฎี
และภาคปฏบิ ัตคิ วบคูกนั ไป เพือ่ เสรมิ ทกั ษะใหผ ูเ รียนไดม ีพนื้ ฐานสาํ คญั ซง่ึ เปนองคความรูในการนําไปใช
ในการประกอบอาชีพ อีกทั้งยังเปนการจัดการศึกษาเพื่อเตรียมกําลังคนระดับตนและระดับกลางในทาง
เทคนิคในสาขาวิชาตาง ๆ ใหสอดคลองและตรงกับความตอ งการของสถานประกอบการและตลาดแรงงาน
เพ่ือพัฒนาประเทศไปสูการพึ่งพาตนเอง กระบวนการจัดการศึกษาจะตองทันสมัยสอดคลองกับบริบท
ในการพัฒนาประเทศ โดยท่ีการจัดการศึกษาดานอาชีวศึกษา ตองจัดการศึกษาใหสอดคลองตามท่ีบัญญัติ
ไวในพระราชบัญญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๖ ที่บัญญัติวา “การจัดการอาชีวศึกษาและ
การฝกอบรมวิชาชีพตองเปนการจัดการศึกษาในดานวิชาชีพที่สอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ
สังคมแหงชาติ และแผนการศึกษาแหง ชาติ เพ่ือผลติ และพฒั นากําลังคนในดานวิชาชีพระดับฝมอื ระดับ
เทคนิค และระดับเทคโนโลยี รวมทั้งเปนการยกระดับการศึกษาวิชาชีพใหสูงขึ้นเพื่อใหสอดคลองกับ
ความตองการของตลาดแรงงาน โดยนําความรูใ นทางทฤษฎีอันเปนสากลและภูมิปญญาไทยมาพัฒนา
ผูรับการศึกษาใหมีความรูค วามสามารถในทางปฏิบัติ และมีสมรรถนะจนสามารถนําไปประกอบอาชีพ
ในลักษณะผูป ฏิบัติหรือประกอบอาชพี โดยอิสระได” และการจัดการศกึ ษาเรียนรว มหลักสตู รอาชวี ศกึ ษา
และมัธยมศึกษาตอนปลาย (ทวศิ กึ ษา) หรอื การจดั การเรยี นการสอนคขู นาน รปู แบบสะสมหนวยกติ จะเปน
การจัดการศึกษาสําคัญท่ีจะสามารถแกไขปญหาความเหลื่อมล้ําทางการศึกษาที่เกิดข้ึนได อีกท้ังยัง
สามารถสรางอาชีพ สรางรายไดใหกับกลุมเยาวชนและคนที่อาศัยอยูในพ้ืนท่ีหางไกล ผูลี้ภัย ชนเผา
(ชาวเขา) กลุมเยาวชนที่อาศัยตามแนวตะเข็บชายแดน ผูพิการ กลุมคนที่อาศัยในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดน
ภาคใต กลุมพระและสามเณร กลุมเด็กและเยาวชนในสถานพินิจที่ใกลจะพนโทษ รวมถึงกลุมผูตองขัง
ในเรือนจํา เปนตน จะไดมีทักษะอาชีพและองคความรูในการประกอบอาชีพที่สําคัญที่จะนําไปสู
การสรางงาน ทท่ี าํ ใหม งี านทํา มีอาชพี และมีรายไดที่สามารถสรา งความม่นั คงในการดาํ รงชีวิตได ไมเ ปน
ภาระของสังคม ซึ่งจะเปนพน้ื ฐานสําคัญและเปน กลไกทจ่ี ะชวยสนับสนุนแนวทางการสรางความสามารถ
ในการแขงขนั ของประเทศไดอยางมีนยั สําคญั

คณะอนุกรรมาธิการการอาชีวศกึ ษา ในคณะกรรมาธกิ ารการศึกษา วุฒิสภา ไดตระหนกั
และเห็นความสําคัญในเรื่องดังกลาว และดวยสถานการณในชวงปจจุบัน ซึ่งประเทศอยูในชวงท่ีเผชิญ
กับภาวการณท่ีเปล่ียนแปลง สงผลใหเกิดการแขงขันในเรื่อง ระบบเศรษฐกิจ การเมือง การปกครอง
วัฒนธรรม ความเปนอยู และปญหาแรงงานที่ผูคนในประเทศมีอัตราการตกงานเพิ่มมากขึ้น การจัด
การศึกษารูปแบบทวิศึกษา จะเปนจุดเปลี่ยนสําคัญท่ีจะสามารถวางรากฐานและสรางความเขมแข็ง
ใหกับกลุมคนในประเทศบางสวนท่ีขาดโอกาส ไดมีงานทํา มีรายได มีอาชีพ เล้ียงตนเองและครอบครัว
เปนการสรางความเขมแขง็ ใหประเทศในระยาวได

๔
๑.๒ วตั ถปุ ระสงคของการศึกษา

๑.๒.๑ เพ่ือศึกษาและวิเคราะหสภาพปญหา อุปสรรคและความเหล่ือมลํ้าท่ีเกิดขึ้น
ในการจัดการศกึ ษาของประเทศ และความเหลอ่ื มลํ้าในการเขา สกู ารมงี านทาํ

๑.๒.๒ เพ่ือศึกษาและวิเคราะหทางเลือกในการจัดการศึกษา การบูรณาการความรวมมือ
ของสถานศึกษาอาชวี ศึกษาในการจัดการศกึ ษาระบบทวิศึกษาในสถานศึกษาข้นั พน้ื ฐาน

๑.๒.๓ เพื่อหาแนวทางในการใชระบบการศึกษารูปแบบทวิศึกษา เปนกลไกในการลด
ชองวาง ลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษา เปนทางเลือกใหม ๆ ในการเลือกประกอบอาชีพอิสระใหกับ
ผเู รียนไดตามความถนัดและสนใจ

๑.๒.๔ นําขอมูลท่ีไดจากการพิจารณาศึกษา สรุปผล วิเคราะห สังเคราะหขอมูล
พรอมจัดทําความเห็น ขอสังเกตและขอเสนอแนะ และยกรางเพ่ือจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษา
เพื่อเสนอตอวุฒิสภา และหนวยงานทางดานการศึกษาที่เกี่ยวของไปดําเนินการใหเกิดผลไดอยางเปน
รูปธรรมตอ ไป
๑.๓ ขอบเขตของการศึกษา

การพิจารณาศึกษาแนวทางในการจัดการศึกษาทวิศึกษาเพ่ือลดความเหล่ือมลํ้า และ
สรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ เปนการพิจารณาศึกษาแนวคิด ท่ีมา สภาพปญหา
อุปสรรคในการจัดการศึกษาที่มีความเหลื่อมล้ําเกิดขึ้น ท้ังความเหลื่อมลํ้าในการเขาถึงระบบการศึกษา
และความเหล่ือมล้ําในการเขาถึงการประกอบอาชีพ โดยความรวมมือระหวางสถานศึกษาอาชีวศึกษา
และสถานศึกษาข้ันพน้ื ฐานในพ้ืนท่ี รวมกันจัดการศกึ ษาระบบทวศิ ึกษาที่มีการบูรณาการหลกั สตู รเขา ไป
ในระบบการเรยี นการสอนในสถานศึกษาขัน้ พนื้ ฐานทอ่ี ยหู า งไกล เพ่ือใหเ ดก็ และเยาวชนในพนื้ ทไี่ ดเ ขา ถงึ
ระบบการศึกษาและเขาถึงการประกอบอาชีพ การศึกษาครั้งนี้จะเนนการบูรณาการนําระบบทวิศึกษา
ซึ่งเปนการจัดการเรียนรวมหลักสูตรอาชีวศึกษาและมัธยมศึกษาตอนปลาย เขาไปจัดการศึกษาในกลุม
เด็กและเยาวชนคนไทยที่มีภูมิลําเนาอาศัยอยูในพื้นที่หางไกล ทั้งกลุมผูลี้ภัย กลุมชนเผา กลุมชาวเขา
กลุมเด็กและเยาวชนท้ังท่ีอาศัยตามแนวตะเข็บชายแดน และอาศัยอยูในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต
กลมุ พระและสามเณร รวมท้ังกลุม เดก็ และเยาวชนในสถานพนิ จิ ทีใ่ กลจะพนโทษ เพือ่ ใหผ เู รยี นทกุ คนไดม ี
ทักษะในการประกอบอาชีพหลังสําเร็จการศึกษา และมีทางเลือก ในการศึกษาท่ีหลากหลายมากยิ่งขึ้น
สามารถสรางงาน สรางรายได สรางอาชีพไดอยางเปนรูปธรรม ไมเปนภาระของสังคม มีความเขมแข็ง
และสามารถสรา งความสามารถในการแขงขนั ของประเทศได
๑.๔ วธิ กี ารดาํ เนินการศกึ ษา

๑.๔.๑ ศึกษาเอกสารงานวิจัย บทความทางวิชาการ บทวิเคราะหดานการศึกษา
กฎหมาย กฎ ระเบียบ หลกั เกณฑที่เก่ียวขอ งตาง ๆ ในเรื่องทีส่ อดคลอ งกัน

๑.๔.๒ ศึกษาและวิเคราะหขอมูลจากสถานการณทางดานเศรษฐกิจ สังคม และบริบท
ของประเทศ โดยเฉพาะในสวนของการประกอบอาชีพและการมีงานทําของผูเรียนอาชีวศึกษา ในพื้นที่
หา งไกล

๕
๑.๔.๓ วิเคราะหสถานการณและสภาพปญ หาทางสงั คมที่เกิดข้ึนจากการนําเสนอขอ มูล
ผานทางสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ รวมทั้งบทสัมภาษณ บทวิเคราะห และความเห็นของนักวิชาการ
ท่เี กยี่ วของ
๑.๔.๔ นําขอมูลและรายละเอียดท้ังหมดเขาสูกระบวนการวิเคราะห สังเคราะห
ประมวลผล และสรปุ ประเด็นความเห็นในสว นตาง ๆ พรอมดําเนินการจัดทํารายงานการพจิ ารณาศกึ ษา
เพ่ือเสนอตอคณะกรรมาธิการการศึกษา และวุฒิสภา พรอมนําสงไปยังหนวยงานที่เกี่ยวของนําไป
ขับเคล่อื น และดําเนินการใหเกิดผลอยางเปนรูปธรรมตอ ไป
๑.๕ ประโยชนท ค่ี าดวา จะไดร ับ
๑.๕.๑ คณะกรรมาธิการไดรับทราบสภาพปญหาและอุปสรรคเกี่ยวกับความเหลื่อมล้ํา
ในการจัดการศึกษาอาชีวศึกษาที่เกิดข้ึน รวมทั้งการเขาถึงแหลงอาชีพที่จะสามารถสรางงานและสราง
อาชพี ใหผเู รยี นไดม คี วามยงั่ ยนื
๑.๕.๒ การบูรณาการจัดการศึกษาเรียนรวมหลักสูตรอาชีวศึกษาและมัธยมศึกษา
ตอนปลาย (ทวิศึกษา) หรือการเรยี นการสอนคูขนาน รปู แบบสะสมหนวยกิต ในสถานศึกษาข้ันพื้นฐาน
ที่ตั้งในพื้นท่ีหางไกล นอกจากจะชวยลดปญหาความเหลื่อมล้ําในการเขาถึงการศึกษาและการเขาถึง
อาชีพแลว การศึกษาระบบดังกลาวจะเปนทางเลือกสําคัญในการสงเสรมิ ใหเด็กและเยาวชนกลุมตาง ๆ
ไดม ีทักษะทางวชิ าชพี ตดิ ตัว ที่สามารถสรางงานและสรางอาชีพใหม ีความม่นั คงได
๑.๕.๓ ผลจากศึกษาสามารถใชเปนขอมูลพ้ืนฐานในการกําหนดเปนนโยบายสนับสนุน
และการนาํ นโยบายไปปฏบิ ัติ อนั นาํ ไปสกู ารจดั บรู ณาการจดั การศึกษาระบบทวศิ ึกษา เพอ่ื เพิ่มพูนความรู
และทักษะเพ่ือพัฒนาความชํานาญเฉพาะทางในวิชาชีพตาง ๆ ตามความถนัดและสนใจ และตอยอด
องคค วามรไู ปสูการเปน ผูประกอบการอิสระได
๑.๕.๔ ไดหลักการ แนวคิดและขอเสนอแนะเพิ่มเติมที่สําคัญ ซึ่งจะนําไปสูแนวทาง
ในการวางแผนและการบูรณาการนําระบบทวศิ ึกษาใหค รอบคลมุ ทุกพื้นทม่ี ากข้นึ เพอื่ สรา งอาชีพทม่ี ่นั คง
สรางความเขมแข็งในระดับฐานราก อันนําไปสูความม่ันคงในการสรางความสามารถในการแขงขัน
ของประเทศได
๑.๖ นิยามศัพทเ ฉพาะและคาํ อธบิ ายคํายอ
สอศ. หมายถงึ สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา
สพฐ. หมายถงึ สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน
ปวช. หมายถงึ ประกาศนียบตั รวิชาชพี
หลกั สตู รอาชวี ศึกษา หมายถงึ หลกั สตู รการจดั การเรียนการสอนทางดา นอาชวี ศกึ ษา

ทัง้ ในระดับประกาศนยี บัตรวชิ าชพี (ปวช.) และระดับ
ประกาศนียบัตรวิชาชีพช้ันสูง (ปวส.) ตามเงอ่ื นไขและ
หลักเกณฑท ่ีสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา
กําหนด

๖

ทวศิ ึกษา หมายถงึ การจัดการศึกษาเรียนรวมหลักสูตรอาชีวศึกษาและ
มัธยมศึกษาตอนปลาย (ทวิศึกษา) หรือการจัดการเรยี น
การสอนคขู นานรูปแบบสะสมหนวยกติ เปนการจดั
การเรยี นการสอนโดยการบรู ณาการนําเอาวิชาชพี สาขา
ตาง ๆ เขา ไปจัดการศึกษาใหก ับผูเรยี นในระดบั มธั ยมศกึ ษา
ตอนปลาย (ม.๖) ซงึ่ ในท่นี ี้หมายถึงการนาํ ระบบการศึกษา
ดังกลาวไปจดั ใหก ับผเู รยี นในระดับการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน
(ม.๓) เพื่อปลูกฝง ใหผเู รียนไดม ีทกั ษะทางดา นอาชพี และ
เพมิ่ ชองในทางการเขาถงึ กลมุ อาชพี ตา ง ๆ ตามความสนใจ
ความเหลอื่ มล้าํ หมายถึง ความไมเ ทาเทียมกนั ความแตกตาง เชน ความเหลอ่ื มลํ้า
ทางการศกึ ษา คอื ความไมเ ทาเทียมกนั หรอื ความแตกตางกัน
ในการเขา ถงึ ระบบการศกึ ษา สอ่ื การเรยี นการสอน และ
กระบวนการจัดการศกึ ษาท่ีแตกตางกนั และไมเ ทา เทียมกัน
ในแตละพ้นื ท่ี เปนตน ซง่ึ ในท่นี ห้ี มายความรวมไปถึง
ความเหลือ่ มลํา้ จากการจดั การศกึ ษาที่เกดิ ข้ึนในบริบท
ตาง ๆ ท่ีนําไปสูความเหล่ือมลํ้าในการประกอบอาชีพ
ของผเู รยี นดว ย
ความสามารถในการแขงขนั หมายถึง กาํ ลังคนของประเทศมคี วามรูความสามารถ มที กั ษะ
ทสี่ าํ คัญและจําเปน มอี าชีพ มรี ายได และมีสมรรถนะ
ตรงตามความตองการของภาคแรงงานและการพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมของประเทศ

บทที่ ๒
ยทุ ธศาสตร แผน นโยบาย กฎหมาย และขอมลู ทเี่ ก่ียวของ

๒.๑ ยทุ ธศาสตรช าติ พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๘๐
ยุทธศาสตรชาติ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๘๐) เปนยุทธศาสตรชาติฉบับแรกของ

ประเทศไทยตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ ซ่ึงจะตองนําไปสูการปฏิบัติ
เพื่อใหประเทศไทยบรรลุวิสัยทัศน “ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งค่ัง ยั่งยืน เปนประเทศพัฒนาแลว
ดวยการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” เพ่ือความสุขของคนไทยทุกคน ดวยวิสัยทัศน
ประเทศดังกลาวน้ัน เปา หมายการพัฒนาประเทศทีส่ ําคัญ คอื “ประเทศชาติมนั่ คง ประชาชนมีความสุข
เศรษฐกิจพัฒนาอยางตอเนื่อง สังคมเปนธรรม ฐานทรัพยากรธรรมชาติย่ังยืน” โดยยกระดับศักยภาพ
ของประเทศในหลากหลายมิติ พัฒนาคนในทุกมิติและในทุกชวงวัยใหเปนคนดี เกง และมีคุณภาพ
สรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม สรางการเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เปนมิตรกับส่ิงแวดลอม
และมีภาครัฐของประชาชนเพื่อประชาชนและประโยชนสวนรวม โดยการประเมินผลการพัฒนา
ตามยุทธศาสตรชาติ ประกอบดวย ๑) ความอยูดีมีสุขของคนไทยและสังคมไทย ๒) ขีดความสามารถ
ในการแขงขัน การพัฒนาเศรษฐกิจและการกระจายรายได ๓) การพัฒนาทรัพยากรมนุษยของประเทศ
๔) ความเทาเทียมและความเสมอภาคของสังคม ๕) ความหลากหลายทางชีวภาพ คุณภาพสิ่งแวดลอม
และความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติ และ ๖) ประสิทธิภาพการบริหารจัดการและการเขาถึง
การใหบริการของภาครัฐ โดยการพัฒนาประเทศในชวงระยะเวลาของยุทธศาสตรชาติ จะมุงเนน
การสรางสมดุลระหวางการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดลอม โดยประกอบดวย ๖ ยุทธศาสตร
ไดแก ยุทธศาสตรชาติดานความม่ันคง ยุทธศาสตรชาติดานการสรางความสามารถในการแขงขัน
ยุทธศาสตรชาติดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพทรัพยากรมนุษย ยุทธศาสตรชาติดานการสราง
โอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม ยุทธศาสตรชาติดา นการสรา งการเติบโตบนคุณภาพชวี ิตที่เปน มติ ร
ตอส่ิงแวดลอม และยุทธศาสตรชาติดานการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ
โด ยยุ ท ธศาสต ร ชาติ ใน ส วน ท่ี เกี่ ย ว ข อ ง กั บ ก า ร ศึ ก ษ าแ ล ะ ก า ร พั ฒ น า ก า ร ศึ ก ษ า จ ะ อ ยู ใน ส ว น ข อ ง
๕ ยุทธศาสตรท่ีสําคัญ ไดแก ๑) ยุทธศาสตรชาติดานความมั่นคง ๒) ยุทธศาสตรชาติดานการสราง
ความสามารถในการแขงขัน ๓) ยุทธศาสตรชาติดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพทรัพยากรมนุษย
๔) ยุทธศาสตรชาติดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม และ ๕) ยุทธศาสตรชาติ
ดานการปรับสมดลุ และพัฒนาระบบการบรหิ ารจดั การภาครฐั มีสาระสําคญั โดยสรปุ ดงั น้ี

๑) ยุทธศาสตรชาติดานความมั่นคง มีเปาหมายการพัฒนาที่สําคัญ คือ ประเทศชาติ
ม่ันคง ประชาชนมีความสุข เนนการบริหารจัดการสภาวะแวดลอมของประเทศใหมีความมั่นคง
ปลอดภัย เอกราช อธปิ ไตย และมีความสงบเรียบรอยในทุกระดับ ตง้ั แตระดับชาติ สังคม ชุมชน มุงเนน
การพัฒนาคน เคร่ืองมือ เทคโนโลยี และระบบฐานขอมูลขนาดใหญใหมีความพรอมสามารถรับมือ
กบั ภัยคุกคามและภัยพิบัติไดท ุกรปู แบบ และทุกระดับความรุนแรง ควบคูไปกับการปองกันและแกไขปญหา
ดา นความมัน่ คงท่ีมีอยูในปจจุบันและที่อาจจะเกิดข้ึนในอนาคต ใชกลไกการแกไขปญหาแบบบรู ณาการ
ท้ังกับสวนราชการ ภาคเอกชน ประชาสังคม และองคกรท่ีไมใชรัฐ รวมถึงประเทศเพ่ือนบานและมิตร
ประเทศทว่ั โลกบนพ้ืนฐานของหลกั ธรรมาภิบาล

๘
๒) ยุทธศาสตรชาติดานการสรา งความสามารถในการแขงขัน มีเปาหมายการพัฒนา
ที่มุงเนนการยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ บนพื้นฐานแนวคิด ๓ ประการ ไดแก
(๑) “ตอยอดอดีต” โดยมองกลับไปท่ีรากเหงาทางเศรษฐกิจ อัตลักษณ วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิต
และจุดเดนทางทรัพยากรธรรมชาติที่หลากหลาย รวมทั้งความไดเปรียบเชิงเปรียบเทียบของประเทศ
ในดานอื่น ๆ นํามาประยุกตผสมผสานกับเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อใหสอดรับกับบริบทของเศรษฐกิจ
และสังคมโลกสมัยใหม (๒) “ปรับปจจุบัน” เพ่ือปูทางสูอนาคต ผานการพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน
ของประเทศในมิติตาง ๆ ทั้งโครงขายระบบคมนาคมและขนสง โครงสรางพื้นฐานวิทยาศาสตร เทคโนโลยี
และดิจิทัล และการปรับสภาพแวดลอมใหเอื้อตอการพัฒนาอุตสาหกรรมและบริการอนาคต และ
(๓) “สรางคุณคาใหมในอนาคต” ดว ยการเพ่ิมศกั ยภาพของผูประกอบการ พฒั นาคนรุนใหม รวมถงึ ปรับ
รปู แบบธรุ กิจ เพื่อตอบสนองตอ ความตองการของตลาด ผสมผสานกับยุทธศาสตรที่รองรบั อนาคตบนพื้นฐาน
ของการตอยอดอดีตและปรับปจจุบัน พรอมท้ังการสงเสริมและสนับสนุนจากภาครัฐ ใหประเทศไทย
สามารถสรางฐานรายไดและการจางงานใหมขยายโอกาสทางการคาและการลงทุนในเวทีโลก ควบคู
ไปกับการยกระดับรายไดและการกินดีอยูดี รวมถึงการเพ่ิมขึ้นของคนชั้นกลางและลดความเหล่ือมล้ํา
ของคนในประเทศไดในคราวเดยี วกัน
๓) ยทุ ธศาสตรชาตดิ า นการพัฒนาและเสรมิ สรา งศกั ยภาพทรัพยากรมนษุ ย มีเปาหมาย
การพัฒนาที่สําคัญเพ่ือพัฒนาคนในทุกมิติและในทุกชวงวัยใหเปนคนดี เกง และมีคุณภาพ โดยคนไทย
มีความพรอมท้ังกาย ใจ สติปญญา มีพัฒนาการท่ีดีรอบดานและมีสุขภาวะท่ีดีในทุกชวงวัย มีจิต
สาธารณะ รับผิดชอบตอสังคมและผูอื่น มัธยัสถ อดออม โอบออมอารี มีวินัย รักษาศีลธรรม และเปน
พลเมืองดีของชาติ มีหลักคิดที่ถูกตอง มีทักษะท่ีจําเปนในศตวรรษท่ี ๒๑ มีทักษะสื่อสารภาษาอังกฤษ
และภาษาท่ี ๓ และอนุรักษภาษาทองถิ่น มีนิสัยรักการเรียนรูและการพัฒนาตนเองอยางตอเนื่องตลอด
ชวี ิต สูการเปนคนไทยท่ีมที ักษะสูง เปน นวัตกร นกั คดิ ผูประกอบการ เกษตรกรยุคใหมแ ละอน่ื ๆ โดยมี
สมั มาชีพตามความถนดั ของตนเอง
๔) ยุทธศาสตรชาติดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม มีเปาหมาย
การพัฒนาท่ีสําคัญที่ใหความสําคัญการดึงเอาพลังของภาคสวนตาง ๆ ท้ังภาคเอกชน ประชาสังคม
ชุมชนทอ งถิ่นมารว มขับเคลื่อน โดยการสนบั สนนุ การรวมตัวของประชาชนเพือ่ สวนรวม กระจายอํานาจ
และความรับผิดชอบไปสูกลไกบริหารราชการแผนดินในระดับทองถิ่น การเสริมสรางความเขมแข็ง
ของชุมชน การเตรียมความพรอมของประชากรท้ังในมิติสุขภาพเศรษฐกิจ สังคม และสภาพแวดลอม
ใหเปนประชากรท่ีมีคุณภาพ พ่ึงพาตนเองและทําประโยชนแกครอบครัว ชุมชน และสังคมใหนานที่สุด
โดยรัฐใหห ลกั ประกันการเขา ถงึ บรกิ ารและสวัสดกิ ารทมี่ ีคณุ ภาพอยา งเปน ธรรมและทว่ั ถงึ
๕) ยุทธศาสตรชาติดานการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ
มีเปาหมายการพฒั นาทสี่ าํ คญั เพื่อปรบั เปล่ียนภาครฐั ที่ยึดหลกั “ภาครัฐของประชาชนเพื่อประชาชนและ
ประโยชนสวนรวม” โดยภาครัฐตองมีขนาดท่ีเหมาะสมกับบทบาทภารกิจ แยกแยะบทบาทหนวยงาน
ของรัฐที่ทําหนาท่ีในการกํากับหรือใหบริการยึดหลักธรรมาภิบาล ปรับวัฒนธรรมการทํางานใหมุง
ผลสัมฤทธิ์และผลประโยชนสวนรวม มีความทันสมัย และพรอมที่จะปรับตัวใหทันตอการเปลี่ยนแปลง
ของโลกอยตู ลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยิ่งการนํานวัตกรรม เทคโนโลยขี อมูลขนาดใหญ ระบบการทํางาน
ท่ีเปนดิจิทัลเขามาประยุกตใชอยางคุมคา และปฏิบัติงานเทียบไดกับมาตรฐานสากล รวมท้ังมีลักษณะ
เปดกวาง เช่ือมโยงถึงกันและเปดโอกาสใหทุกภาคสวนเขามามีสวนรวมเพื่อตอบสนองความตองการ

๙

ของประชาชนไดอยางสะดวก รวดเร็วและโปรงใส โดยทุกภาคสวนในสังคมตองรวมกันปลูกฝงคานิยม
ความซ่ือสัตยสุจริต ความมัธยัสถ และสรางจิตสํานึกในการปฏิเสธไมยอมรับการทุจริตประพฤติมิชอบ
อยางส้ินเชิง นอกจากน้ัน กฎหมายตองมีความชัดเจน มีเพียงเทาท่ีจําเปน มีความทันสมัย มีความเปน
สากล มปี ระสิทธิภาพ และนาํ ไปสูการลดความเหลอื่ มลา้ํ และเอ้อื ตอ การพัฒนา โดยกระบวนการยุติธรรม
มีการบริหารท่มี ีประสิทธภิ าพ เปนธรรม ไมเลือกปฏบิ ัตแิ ละการอํานวยความยุตธิ รรมตามหลกั นติ ิธรรม

๒.๒ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)
หลักการพัฒนาประเทศท่ีสําคัญ ในระยะแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ

ฉบับท่ี ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) ยึดหลัก “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” “การพัฒนาท่ีย่ังยืน”
และ “คนเปนศูนยกลางการพัฒนา” ที่ตอเนื่องจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๙
ถงึ ฉบับที่ ๑๑ และยดึ หลักการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ลดความเหล่อื มล้ํา และขับเคลื่อนการเจรญิ เติบโต
จากการเพมิ่ ผลติ ภาพการผลิตบนฐานการใชภมู ิปญ ญาและนวตั กรรม

ภายใตเง่ือนไขและสภาพแวดลอมดานเศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดลอ มทีเ่ กดิ ขนึ้ ท้งั ในและตางประเทศ จะเปนแรงกดดันใหป ระเทศไทยตองปรบั ตวั และมกี ารบริหาร
ความเสี่ยงอยางชาญฉลาดมากข้ึน ตอจากน้ีไปประเทศไทยตองปรับเปลี่ยนครั้งใหญ เพ่ือแกไขปญหา
รากฐานสาํ คัญที่เปน จุดออนและขอ จาํ กดั ของประเทศท่ีสงั่ สมมานาน ในขณะเดยี วกนั ดําเนนิ ยุทธศาสตร
เชิงรุกเพื่อใชประโยชนจากจุดแข็งและจุดเดนของประเทศ จึงมีความจําเปนท่ีจะตองใหความสําคัญกับ
ประเด็นที่มีลักษณะการบูรณาการ เพ่ือใชประกอบการพิจารณาการจัดสรรงบประมาณ เพื่อการแปลงแผน
ไปสูการปฏิบัติเกิดผลสัมฤทธ์ิไดอยางแทจรงิ ในประเด็นตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของกับการสงเสริมและสนับสนุน
การอาชีวศึกษา โดยระบไุ วใ นสว นตาง ๆ ดังนี้

๒.๒.๔ การสรางความเปน ธรรมและลดความเหลือ่ มลา้ํ ในชวง ๕ ปต อ จากนไ้ี ปยงั ตอง
มุงเนนการยกระดับคุณภาพบริการทางสังคมใหท่ัวถึงโดยเฉพาะอยางยิ่งดานการศึกษาและสาธารณสุข
รวมทั้งการปด ชองวางการคุมครองทางสงั คมอ่นื ๆ ตอเนอ่ื งจากท่ีไดผลกั ดนั ในชว งแผนพัฒนาฯ ฉบับท่ี ๑๑
และมุง เนนมากขนึ้ ในเรือ่ งการเพ่มิ ทักษะแรงงานและการใชน โยบายแรงงานท่สี นบั สนุนการเพม่ิ ผลติ ภาพ
แรงงานและเสรมิ สรางรายไดสงู ข้นึ ประเดน็ การพฒั นาที่สาํ คญั มดี ังนี้

๑) การสรางโอกาสใหกับกลุมเปาหมายประชากรรอยละ ๔๐ ท่ีมีรายไดต่ําสุด
โดยจดั บรกิ ารของรฐั ท่ีมีคณุ ภาพท้งั ดา นการศกึ ษา สาธารณสขุ ใหกบั ผทู ดี่ อ ยโอกาสและผทู ่ีอาศัยในพน้ื ท่ี
หา งไกล การจดั สรรทด่ี ินทาํ กนิ อยา งมเี งื่อนไขเพอ่ื ปอ งกนั การเปลย่ี นมอื ผูไ ดรับการจดั สรรท่ีดินใหแกกลมุ
คนจนในภาคเกษตรท่ีไรที่ดินทํากนิ การพัฒนาทักษะของกลุมเปาหมายใหสามารถประกอบอาชีพและมี
รายไดการพัฒนาระบบการประกันภัยพืชผล การจัดต้ังธนาคารท่ีดิน และการพัฒนาองคกรการเงิน
ฐานราก

๒) การสรางโอกาสทางเศรษฐกิจและสังคมโดยเฉพาะอยางยิ่งการสนับสนุน
ในเรื่องการสรางอาชีพ รายได และใหความชวยเหลือท่ีเชื่อมโยงการเพ่ิมผลิตภาพสําหรับประชากรกลุม
รอยละ ๔๐ รายไดตํ่าสุด ผูดอยโอกาส สตรี และผูสูงอายุ อาทิ การสนับสนุนธุรกิจขนาดเล็ก ขนาดกลาง
และขนาดยอม วิสาหกิจชุมชนและวิสาหกิจเพ่ือสังคม การพัฒนาองคกรการเงินฐานรากและการเขาถึง
เงินทุนเพ่ือสรางอาชีพ และการสนับสนุนการเขาถึง ปจจัยการผลิตคุณภาพดีท่ีราคาเปนธรรม และ
ในขณะเดยี วกนั ก็ตองเพิม่ ประสทิ ธภิ าพการใชงบประมาณเชงิ พืน้ ทีแ่ ละบรู ณาการเพอื่ ลดความเหลื่อมลํา้

๑๐
๓) การกระจายการจัดบริการภาครัฐใหมีความครอบคลุมและท่ัวถึงทั้งในเชิง
ปริมาณและคุณภาพในดานการศึกษา สาธารณสุข โครงสรางพื้นฐาน และการจัดสวัสดิการ รวมทั้ง
การจัดสรรทรพั ยากรใหมีการกระจายตัวอยางเปนธรรม สรางปจจัยแวดลอมทางธุรกิจ รวมทั้งการปรับ
กฎหมาย กฎระเบียบใหเ กดิ การแขงขนั ที่เปนธรรม
๔) การสรางชุมชนเขมแขง็ ใหเปน พลังรวมทางสังคมในการสนับสนุนการพฒั นา
และพรอ มรบั ผลประโยชนจากการพัฒนา โดยสงเสริมการประกอบอาชพี ของผูประกอบการระดบั ชมุ ชน
การสนบั สนนุ ศนู ยฝกอาชีพชุมชนเพื่อยกระดับทักษะของคนในชุมชน สงเสริมใหชมุ ชนจัดสวัสดิการและ
บริการในชุมชน และผลักดันกลไกการกระจายที่ดินทํากินและการบริหารจัดการท่ีดินของชุมชน เพื่อแกไข
ปญหาการไมมที ีด่ ินทาํ กนิ และท่ีอยูอ าศยั รวมถึงการมสี ทิ ธใิ นการบริหารจดั การทรัพยากรในพน้ื ท่ี
๒.๒.๕ การปรับโครงสรางการผลิตและการสรางโอกาสทางเศรษฐกิจในแตละชวง
ของหวงโซมูลคา โดยการพัฒนาและสรางความเขมแข็งใหกับปจจัยพื้นฐานและทุนทางเศรษฐกิจ
ใหสนับสนุนการเพ่ิมศักยภาพของฐานการผลิตและฐานรายไดเดิม และสรางฐานการผลิตและรายไดใหม
ใหก บั ระบบเศรษฐกจิ และยกระดบั หวงโซม ลู คา ดว ยการใชเทคโนโลยวี ิจัยและพัฒนาเพือ่ สรางนวัตกรรม
การผลิตท่ีเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม สอดคลองกับความตองการของตลาด รวมทั้งยกระดับมาตรฐานสินคา
และบริการ สรางสังคมผูประกอบการท่ีมีทักษะในการทําธุรกิจทันตอการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี
พัฒนาพ้ืนท่ีชายแดนท่ีมีศักยภาพและพื้นท่ีเศรษฐกิจใหม เพ่ือรองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจ และ
ขบั เคลื่อนเศรษฐกจิ เขาสกู ารเปน ประเทศรายไดสงู ในอนาคต
๒.๒.๖ การปรับระบบการผลิตการเกษตรใหสอดคลองกับพันธกรณีในดานการเปลีย่ นแปลง
สภาพภูมิอากาศและศักยภาพของพ้ืนที่ รวมทั้งสนับสนุนการสรางองคความรูทางวิชาการเกษตร
วทิ ยาศาสตร เทคโนโลยแี ละนวตั กรรมแบบมีสวนรวมท่ีเชื่อมโยงกบั ฐานทรัพยากรชีวภาพ (Bio Based)
ในการสรางมูลคาเพ่ิมใหสินคาเกษตร มีความปลอดภัย ไมสงผลกระทบตอคุณภาพชีวิตของประชาชน
และส่ิงแวดลอมของประเทศ เนนการพัฒนาระบบเกษตรกรรมท่ีย่ังยืนและการขยายโอกาสในการเขา ถึง
พื้นท่ีทํากินของเกษตรกร สงเสริมการรวมกลุมทางการเกษตรจากกิจการท่ีเปนเจาของคนเดียวเปน
การประกอบการในลกั ษณะสหกรณ หางหุนสวน และบริษัทเพื่อใหเกดิ การประหยัดตอขนาดลดการทํางาน
ต่ําระดับ และสามารถใชเทคโนโลยีการผลิตในระดับที่เหมาะสม รวมทั้งใชกลไกตลาดในการปองกัน
ความเสยี่ ง
๒.๒.๗ การเพ่ิมศักยภาพฐานการผลิตและบริการเดิมและการตอยอดไปสูฐาน
การผลิตและบริการใหโดยใชเทคโนโลยีที่เขมขนและนวัตกรรม วางรากฐานการพัฒนาอุตสาหกรรม
สําหรับอนาคตท้ังในดานการเตรียมคนและโครงสรางพ้ืนฐาน สรางระบบกลไกและเครือขายที่เขมแข็ง
และมีประสิทธิภาพในการเช่อื มโยงความรว มมอื ของภาคธุรกิจในลักษณะคลัสเตอร
๒.๒.๘ การสงเสริมสรา งความเขม แข็งของเศรษฐกจิ กระแสใหม อาทิ เศรษฐกจิ ดิจทิ ัล
เศรษฐกิจฐานชีวภาพ เศรษฐกิจเชิงสรางสรรคและวัฒนธรรม และการพัฒนาวิสาหกิจต้ังใหม (Start Up)
และวิสาหกิจเพ่ือสังคม รวมถึงการสรางสังคมผูประกอบการ เพ่ือตอยอดฐานการผลิตและบริการและ
ฐานเดมิ และสรางฐานใหม
๒.๒.๙ การสรางขีดความสามารถในการแขงขันของธุรกิจบริการและการทองเท่ียว
ท่ีมีศักยภาพใหเติบโตและสนับสนุนภาคการผลิต เนนการปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวของ เพ่ือใหเกิด
ความสมดุลและยั่งยืนในการพัฒนาอุตสาหกรรมทองเท่ียวท่ีคํานึงถึงขีดความสามารถในการรองรับ

๑๑

ของระบบนิเวศ และศักยภาพของพื้นที่ รวมท้ังการสรางมูลคาเพ่ิมในอุตสาหกรรมกีฬาใหครอบคลุม
ทุกมติ แิ ละครบวงจรทั้งการผลติ และธุรกจิ ทเี่ กีย่ วของ

๒.๒.๑๐ การสรางความเช่ือมโยงระหวางภาคการผลิต เพ่ือเพ่ิมมูลคาทางเศรษฐกิจ
ขยายฐานเศรษฐกิจใหกวางข้ึน และตอยอดหวงโซการผลิตใหเขมแข็งขึ้น โดยการเช่ือมโยงเครือขาย
การผลิต และนําผลการวิจัยและการพัฒนาที่เก่ียวของมาใชป ระโยชนในการสรางผลิตภัณฑเชิงพาณิชย
ที่หลากหลาย และสอดคลองกับความตองการของตลาด โดยเฉพาะอยางย่ิงการพัฒนาความเช่ือมโยง
ดานการคมนาคมขนสง โลจิสติกส และโทรคมนาคมในกรอบความรวมมืออนุภูมิภาคภายใตแผนงาน
GMS, ACMECS, IMT-GT, JDS และ BIMSTEC และภูมิภาคอาเซียนเพื่ออํานวยความสะดวกและ
ลดตนทุนดานโลจิสติกส โดยพัฒนาความเช่ือมโยงตามแผนแมบทวาดวยความเชื่อมโยงระหวางกัน
ในอาเซียนใหมีความตอเน่ืองและเปนโครงขายที่สมบูรณ พัฒนารูปแบบและบริการการขนสงและ
โลจสิ ติกสท ี่มีประสิทธภิ าพและไดม าตรฐานสากล ปรบั ปรงุ กฎระเบยี บการขนสงคนและสินคา ทเี่ ก่ียวของ
และพัฒนาบุคลากรในธุรกิจ การขนสงและบรกิ ารโลจิสติกส และเช่ือมโยงการพัฒนาเศรษฐกิจตามแนวพ้ืนที่
ชายแดน เขตเศรษฐกจิ ชายแดนตลอดจนเชื่อมโยงระบบการผลิตกบั พื้นทตี่ อนในของประเทศ

๒.๒.๑๑ การพัฒนาวิสาหกิจขนาดยอย ขนาดเล็กและขนาดกลาง วิสาหกิจชุมชน และ
วิสาหกิจเพื่อสังคม เพ่ือขยายฐานการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากใหมีความครอบคลุมมากขึ้น เปนการสราง
โอกาสทางเศรษฐกิจสําหรับกลุมตาง ๆ ในสังคม โดยดําเนินการควบคูไปกับการพัฒนาและสงเสริม
สังคมผปู ระกอบการเพอื่ สงเสรมิ ผปู ระกอบการทผี่ ลติ ไดแ ละขายเปน

๒.๓ แผนการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙
แนวคิดการจัดการศึกษา (Conceptual Design) ตามแผนการศึกษาแหงชาติ ยึดหลัก

สําคัญในการจัดการศึกษา ประกอบดวย หลักการจัดการศึกษาเพื่อปวงชน (Education for All)
หลักการจัดการศึกษาเพ่ือความเทาเทียมและทั่วถึง (Inclusive Education) หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง (Sufficiency Economy) และหลกั การมีสวนรวมของทุกภาคสวนของสังคม (All for Education)
อีกท้ังยึดตามเปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDGs 2030)
ประเด็นภายในประเทศ (Local Issues) อาทิ คุณภาพของคนทุกชวงวัย การเปลี่ยนแปลงโครงสราง
ประชากรของประเทศ ความเหล่ือมล้ําของการกระจายรายได และวิกฤตดานสิ่งแวดลอม โดยนํา
ยุทธศาสตรชาติ (National Strategy) มาเปนกรอบความคดิ สาํ คญั ในการจดั ทําแผนการศกึ ษาแหงชาติ

วิสัยทัศน จุดมุงหมาย เปาหมาย ตัวช้ีวัด และยุทธศาสตรของแผนการศึกษาแหงชาติ
จากแนวคิดการจัดการศึกษาดังกลาวขางตน แผนการศึกษาแหงชาติฉบับน้ี จึงไดกําหนดวิสัยทัศน
(Vision) ไวดังน้ี “คนไทยทกุ คนไดรับการศกึ ษาและเรยี นรตู ลอดชีวติ อยา งมคี ุณภาพ ดํารงชวี ิตอยางเปนสุข
สอดคลอ งกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง และการเปลีย่ นแปลงของโลกศตวรรษท่ี ๒๑”

โดยมีวัตถุประสงคในการจัดการศึกษา ๔ ประการ คือ ๑) เพื่อพัฒนาระบบและ
กระบวนการจัดการศึกษาท่ีมีคุณภาพและมีประสิทธิภาพ ๒) เพ่ือพัฒนาคนไทยใหเปนพลเมืองดี
มีคุณลักษณะ ทักษะและสมรรถนะท่ีสอดคลองกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ และยุทธศาสตรชาติ ๓) เพื่อพัฒนาสังคมไทยใหเปนสังคม
แหงการเรียนรู และคุณธรรม จริยธรรม รูรักสามัคคี และรวมมือผนึกกําลังมุงสูการพัฒนาประเทศ

๑๒

อยางยั่งยืน ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และ ๔) เพ่ือนําประเทศไทยกาวขามกับดกั ประเทศ
ท่ีมรี ายไดป านกลาง และความเหลอ่ื มลาํ้ ภายในประเทศลดลง

เพอื่ ใหบ รรลุวิสัยทัศนแ ละจุดมงุ หมายในการจัดการศึกษาดังกลา วขางตน แผนการศึกษา
แหงชาติไดวางเปาหมายไว ๒ ดาน คือ เปาหมายดานผูเรียน (Learner Aspirations) โดยมุงพัฒนา
ผูเรียนทุกคนใหมีคุณลักษณะและทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี ๒๑ (3Rs8Cs) ประกอบดวย ทักษะ
และคณุ ลักษณะตอไปนี้

✥ 3Rs ไดแก การอานออก (Reading) การเขียนได (Writing) และการคิดเลขเปน
(Arithmetics)

✥ 8Cs ไดแก ทักษะดานการคิดอยางมีวิจารณญาณ และทักษะในการแกปญหา
(Critical Thinking and Problem Solving) ทกั ษะดา นการสรางสรรคและนวัตกรรม (Creativity and
Innovation) ทักษะดานความเขาใจตางวัฒนธรรม ตางกระบวนทัศน (Cross – cultural Understanding)
ทักษะดานความรวมมือ การทํางานเปนทีม และภาวะผูนํา (Collaboration, Teamwork and
Leadership) ทักษะดานการส่ือสาร สารสนเทศ และการรูเทาทันสื่อ (Communications, Information
and Media Literacy) ทักษะดานคอมพวิ เตอร และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สาร (Computing
and ICT Literacy) ทักษะอาชีพ และทักษะการเรียนรู (Career and Learning Skills) และความมี
เมตตา กรณุ า มวี ินัย คณุ ธรรม จรยิ ธรรม (Compassion)

เปาหมายของการจัดการศึกษา (Aspirations) ๕ ประการ ซ่ึงมีตัวชี้วัดเพ่ือการบรรลุ
เปาหมาย ๕๓ ตวั ชีว้ ัด ประกอบดว ย เปาหมายและตวั ชีว้ ดั ทสี่ าํ คญั ดังน้ี

๑) ประชากรทุกคนเขาถึงการศึกษาที่มีคุณภาพและมีมาตรฐานอยางท่ัวถึง (Access)
มีตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ เชน ประชากรกลุมอายุ ๖ - ๑๔ ปทุกคนไดเขาเรียนในระดับประถมศึกษาและ
มัธยมศึกษาตอนตนหรือเทียบเทาที่รัฐตองจัดใหฟรี โดยไมเก็บคาใชจาย ผูเรียนพิการไดรับการพัฒนา
สมรรถภาพหรือบริการทางการศึกษาที่เหมาะสมทุกคน และประชากรวัยแรงงานมีการศึกษาเฉล่ีย
เพม่ิ ขน้ึ เปนตน

๒) ผูเรียนทุกคน ทุกกลุมเปาหมายไดรับบริการการศึกษาที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน
อยางเทาเทียม (Equity) มีตัวชี้วัดท่ีสําคญั เชน ผูเรียนระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานทุกคนไดรับการสนับสนุน
คา ใชจา ยในการศกึ ษา ๑๕ ป เปนตน

๓) ระบบการศึกษาท่ีมีคุณภาพ สามารถพัฒนาผูเรียนใหบรรลุขีดความสามารถเต็ม
ตามศักยภาพ (Quality) มีตัวชว้ี ดั ท่สี าํ คัญ เชน นกั เรยี นมคี ะแนนผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ
ขนั้ พื้นฐาน (O-NET) แตละวิชาผานเกณฑคะแนนรอยละ ๕๐ ข้ึนไปเพิ่มขึ้น และคะแนนเฉล่ียผลการทดสอบ
โครงการประเมินผลนักเรียนรวมกับนานาชาติ (Programme for International Student Assessment :
PISA) ของนักเรียนอายุ ๑๕ ปสงู ข้ึน เปน ตน

๔) ระบบการบริหารจดั การศึกษาที่มปี ระสิทธิภาพ เพอื่ การลงทุนทางการศึกษาท่คี ุมคา
และบรรลุเปา หมาย (Efficiency) มีตัวช้วี ัดทส่ี ําคญั เชน รอ ยละของสถานศกึ ษาขนาดเลก็ ท่ไี มผ านเกณฑ
การประเมินคุณภาพภายนอกลดลง มีระบบการบริหารงานบุคคล ครู และบุคลากรทางการศึกษา
ที่มีประสิทธิภาพและเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน รวมทั้งมีกลไกสงเสริมใหทุกภาคสวนสนับสนุน
ทรัพยากรเพือ่ การจัดการศกึ ษา เปนตน

๑๓

๕) ระบบการศึกษาที่สนองตอบและกาวทันการเปลี่ยนแปลงของโลกที่เปนพลวัต
และบริบทท่ีเปล่ียนแปลง (Relevancy) มีตัวชี้วัดท่ีสําคัญ เชน อันดับความสามารถในการแขงขัน
ของประเทศดานการศึกษาดีข้ึน สัดสวนผูเรียนอาชีวศึกษาสูงข้ึนเม่ือเทียบกับผูเรียนสามัญศึกษา และ
จํานวนสถาบันอุดมศึกษาที่ตดิ อนั ดับ ๒๐๐ อันดบั แรกของโลกเพิ่มขึน้ เปน ตน

เพอ่ื ใหบ รรลุวิสัยทัศน จุดมุงหมายและเปาหมายดังกลา วขางตน แผนการศึกษาแหง ชาติ
จึงไดกําหนดชวงเวลาในการดําเนินการในแตละเปาหมายและตัวชี้วัด เปน ๕ ชวง ดังนี้ ระยะเรงดวน
ระยะ ๕ ปแรกของแผน ระยะ ๕ ปท่ีสองของแผน ระยะ ๕ ปท่ีสามของแผน และระยะ ๕ ปสุดทาย
ของแผนยุทธศาสตร เปาหมาย และตัวชี้วัด แผนการศึกษาแหงชาติไดกําหนดยุทธศาสตรในการพัฒนา
การศึกษาภายใต ๖ ยุทธศาสตรหลักท่ีสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ ๒๐ ป เพื่อใหแผนการศึกษา
แหง ชาตบิ รรลุเปา หมายตามจดุ มงุ หมาย วสิ ยั ทัศน และแนวคิดการจดั การศึกษาดังกลาวขา งตน ดังนี้

ยุทธศาสตรท่ี ๑ : การจัดการศึกษาเพ่ือความม่ันคงของสังคมและประเทศชาติ
มีเปาหมาย ดงั น้ี

๑.๑ คนทุกชวงวัยมีความรักในสถาบันหลักของชาติ และยึดม่ันการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข มีตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ เชน การจัดกิจกรรมของ
สถานศึกษาขนั้ พน้ื ฐานที่สงเสริมการเรยี นรทู ่ีสะทอ นความรักและการธํารงรักษาสถาบันหลกั ของชาตแิ ละ
การยึดม่ันในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขการจัดการเรียน
การสอน/กิจกรรม เพ่ือเสริมสรางความเปนพลเมือง (Civic Education) และสงเสริมการอยูรวมกัน
ในสังคมพหวุ ฒั นธรรม เปน ตน

๑.๒ คนทุกชวงวัยในเขตพัฒนาพิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใตและพ้ืนท่ีพิเศษ
ไดรับการศึกษาและเรียนรูอยางมีคุณภาพ มีตัวชี้วัดที่สําคัญ เชน นักเรียนในเขตพัฒนาพิเศษเฉพาะกิจ
จงั หวัดชายแดนภาคใตและพืน้ ท่ีพิเศษมคี ะแนนผลการทดสอบทางการศกึ ษาระดับชาติขน้ั พน้ื ฐาน (O-NET)
แตล ะวชิ าผานเกณฑคะแนนรอยละ ๕๐ ขึ้นไปเพิม่ ขึ้น สถานศกึ ษาจดั การศึกษาสาํ หรับกลุมชนตางเชือ้ ชาติ
ศาสนา ภาษา และวัฒนธรรม กลุมชนชายขอบ และแรงงานตางดาวเพ่ิมข้ึน และสถานศึกษาในพื้นที่
พิเศษท่จี ดั อยใู นมาตรการจงู ใจ มีระบบเงนิ เดือน คา ตอบแทนทส่ี งู กวา ระบบปกติเพมิ่ ขึน้ เปน ตน

๑.๓ คนทุกชวงวยั ไดรับการศึกษา การดูแลและปองกันจากภัยคุกคามในชีวิตรูปแบบใหม
มีตัวชี้วัดที่สําคัญ เชน สถานศึกษาท่ีจัดกระบวนการเรียนรูและปลูกฝงแนวทางการจดั การความขัดแยง
โดยแนวทางสันติวิธีเพิ่มข้ึน มีการจัดการเรียนการสอน/กิจกรรม เพื่อเสริมสรางความรู ความเขาใจที่
ถูกตองเกี่ยวกับภัยคุกคามในรูปแบบใหมเพิ่มขึ้น มีระบบ กลไก และมาตรการที่เขมแข็งในการปองกัน
และแกไขปญ หาภัยคุกคามในรปู แบบใหม และผเู รียนในสถานศึกษาที่มคี ดีทะเลาะวิวาทลดลง เปนตน

โดยไดกาํ หนดแนวทางการพัฒนา คือ พฒั นาการจดั การศึกษาเพ่อื เสริมสรางความมน่ั คง
ของสถาบันหลักของชาติ และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข
ยกระดบั คณุ ภาพและสงเสรมิ โอกาสในการเขาถึงการศึกษาในเขตพัฒนาพิเศษเฉพาะกจิ จงั หวดั ชายแดน
ภาคใตและพ้ืนท่ีพิเศษ ทั้งท่ีเปนพ้ืนท่ีสูง พื้นท่ีตามแนวตะเข็บชายแดนและพ้ืนท่ีเกาะแกง ชายฝงทะเล
ท้ังกลุมชนตางเช้ือชาติ ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมชนชายขอบ และแรงงานตางดาว พัฒนาการจัด
การศึกษาเพื่อการจัดระบบการดูแลและปองกันภัยคุกคามในรูปแบบใหม อาทิ อาชญากรรมและ
ความรุนแรงในรูปแบบตาง ๆ ยาเสพติด ภัยพิบัติจากธรรมชาติ ภัยจากโรคอุบัติใหม ภัยจากไซเบอร

๑๔

เปนตน และมีแผนงานและโครงการสาํ คัญ เชน โครงการยกระดับคุณภาพการศึกษาในเขตพัฒนาพิเศษ
เฉพาะกิจจงั หวัดชายแดนภาคใตและพ้นื ที่พิเศษ เปนตน

ยุทธศาสตรที่ ๒ : การผลิตและพัฒนากําลังคน การวิจัย และนวัตกรรรม เพื่อสรางขีด
ความสามารถในการแขงขนั ของประเทศ มเี ปา หมาย ดงั น้ี

๒.๑ กําลังคนมีทักษะที่สําคัญจําเปนและมีสมรรถนะตรงตามความตองการของตลาด
งานและการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ มีตัวชี้วัดที่สําคัญ เชน มีฐานขอมูลความตองการ
กําลังคน (Demand) จําแนกตามกลุมอุตสาหกรรมอยางครบถวน สัดสวนผูเรียนอาชีวศึกษาสูงข้ึน
เม่ือเทียบกับผูเรียนสามัญศึกษา และสัดสวนผูเรียนวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาศาสตร และเทคโนโลยี
สูงขึ้นเมื่อเทียบกับผูเรียนสังคมศาสตร กําลังแรงงานในสาขาอาชีพตาง ๆ ท่ีไดรับการยกระดับคุณวุฒิ
วชิ าชีพเพ่ิมข้ึน เปน ตน

๒.๒ สถาบันการศกึ ษาและหนว ยงานที่จัดการศึกษาผลิตบัณฑิตท่ีมีความเช่ียวชาญและ
เปนเลิศเฉพาะดา น มีตัวช้ีวดั ที่สําคัญ เชน สดั สว นการผลิตกําลังคนระดบั กลางและระดับสูง จําแนกตาม
ระดับ/ประเภทการศึกษา ในสาขาวิชาท่ีสอดคลองกับความตองการของตลาดงานและการพัฒนา
ประเทศเพิ่มขึ้น รอยละของสถาบันการศึกษาจัดการศึกษารูปแบบทวิภาคี/สหกิจศึกษา/หลักสูตร
โรงเรียนในโรงงานตามมาตรฐานท่ีกําหนดเพิ่มข้นึ จํานวนหลกั สตู รของสถานศกึ ษาท่จี ัดการศึกษาทวิวุฒิ
(Dual Degree) เพ่ิมข้นึ จาํ นวนสถาบันอาชวี ศึกษาและอุดมศึกษาทีจ่ ดั หลกั สูตรสําหรบั ผมู ีความสามารถ
พิเศษเพิ่มข้ึน และมีภาคีเครือขายความรวมมือระหวางรัฐ เอกชน สถานประกอบการ สมาคมวิชาชีพ
และหนวยงานทจ่ี ดั การศกึ ษาเพ่มิ ขึน้ เปน ตน

๒.๓ การวจิ ัยและพัฒนาเพ่ือสรางองคความรู และนวัตกรรมที่สรางผลผลิตและมูลคาเพ่ิม
ทางเศรษฐกิจ มีตวั ชีว้ ัดท่สี ําคญั เชน สดั สว นเงนิ ลงทุนวจิ ยั และพัฒนาของภาคเอกชนเม่ือเทียบกับภาครฐั
เพ่ิมข้ึน สัดสวนคาใชจายการลงทุนเพื่อการวิจัยและพัฒนาเม่ือเทียบกับผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศ
(GDP) ของประเทศเพิ่มข้ึน โครงการ/งานวิจัยเพ่ือสรางองคความรู/นวัตกรรมท่ีนําไปใชประโยชน
ในการพัฒนาประเทศเพ่ิมขึ้น บุคลากรดานการวิจัยและพัฒนาตอประชากร ๑๐,๐๐๐ คน เพ่ิมข้ึน
นวัตกรรม/ส่งิ ประดิษฐ ท่ไี ดจดสิทธิบัตรและทรพั ยสินทางปญญาเพิ่มขึ้น และผลงานวจิ ัยท่ีไดรับการตพี ิมพ
ในระดบั นานาชาตเิ พิม่ ข้นึ เปนตน

โดยไดกําหนดแนวทางการพัฒนา คือ ผลิตและพัฒนากําลังคนใหมีสมรรถนะในสาขา
ท่ตี รงตามความตองการของตลาดงานและการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ สงเสรมิ การผลิต
และพัฒนากําลังคนที่มีความเช่ียวชาญและเปนเลิศเฉพาะดาน สงเสริมการวิจัยและพัฒนาเพื่อสราง
องคความรู และนวัตกรรมท่สี รางผลผลิตและมลู คา เพ่มิ ทางเศรษฐกิจ และมีแผนงานและโครงการสาํ คัญ
เชน โครงการจัดทําแผนผลิตและพัฒนากําลังคนใหตรงกับความตองการของตลาดงานในกลุม
อุตสาหกรรมเปาหมาย เปน ตน

ยุทธศาสตรที่ ๓ : การพฒั นาศักยภาพคนทกุ ชว งวัย และการสรางสงั คมแหงการเรียนรู
มเี ปาหมาย ดงั น้ี

๓.๑ ผูเรยี นมที กั ษะและคณุ ลกั ษณะพ้ืนฐานของพลเมอื งไทย และทักษะและคณุ ลักษณะ
ทีจ่ ําเปนในศตวรรษท่ี ๒๑ มีตัวชว้ี ัดท่ีสาํ คญั เชน ผูเรียนทมี่ ีคณุ ลกั ษณะและทักษะการเรยี นรูในศตวรรษ
ท่ี ๒๑ เพิ่มขึ้น ผูเรียนทุกระดับการศึกษามีพฤติกรรมท่ีแสดงออกถึงความมีวินัย และมีจิตสาธารณะ

๑๕
เพิ่มข้ึน สถานศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนตนหรือเทียบเทาขึ้นไปที่จัดกิจกรรมสะทอนการสรางวินัย
จิตสาธารณะ และคณุ ลกั ษณะที่พงึ ประสงคเ พ่ิมข้นึ เปนตน

๓.๒ คนทกุ ชวงวัยมีทกั ษะ ความรคู วามสามารถ และสมรรถนะตามมาตรฐานการศึกษา
และมาตรฐานวิชาชีพ และพฒั นาคณุ ภาพชีวิตไดต ามศักยภาพ มีตัวช้ีวดั ที่สําคัญ เชน เดก็ แรกเกิด – ๕ ป
มพี ฒั นาการสมวัยเพมิ่ ขนึ้ นักเรียนมีคะแนนผลการทดสอบทางการศกึ ษา ระดับชาติข้นั พน้ื ฐาน (O-NET)
แตล ะวชิ าผานเกณฑคะแนนรอยละ ๕๐ ขึ้นไปเพิ่มขึ้น ผูสงู วยั ท่ีไดรบั บรกิ ารการศึกษาเพื่อพฒั นาทักษะ
อาชีพและทักษะชีวิตเพ่ิมขึ้น และมีสาขาและวิชาชีพ ท่ีเปดโอกาสใหผูสูงวัยไดรับการสงเสริมใหทํางาน
และถา ยทอดความรู/ประสบการณเ พมิ่ ขน้ึ เปนตน

๓.๓ สถานศึกษาทุกระดับการศึกษาสามารถจดั กิจกรรม/กระบวนการเรียนรูตามหลักสูตร
อยางมีคุณภาพและมาตรฐาน มีตัวชี้วัดที่สําคัญ เชน ศูนยเด็กเล็ก/สถานศึกษาระดับกอนประถมศึกษา
ที่จัดกิจกรรมการเรียนรูไดคุณภาพและมาตรฐานเพ่ิมขึ้น สถานศึกษา/สถานพัฒนาเด็กปฐมวัยจัด
กิจกรรมที่สอดคลองกับหลักสูตรปฐมวัย และสมรรถนะของเด็กท่ีเชื่อมโยงกับมาตรฐานคุณภาพเด็ก
ปฐมวัยของอาเซียนเพ่ิมข้ึน สถานศึกษาในระดับการศึกษาข้ันพื้นฐานท่ีจัดการศึกษาตามหลักสูตรท่ีมุง
พัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะและทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี ๒๑ เพ่ิมขึ้น และสถาบันการศึกษา
ในระดับอาชวี ศกึ ษาและอุดมศกึ ษาที่จัดการศึกษาตามหลักสูตรท่มี งุ พฒั นาผเู รียนใหม สี มรรถนะท่สี อดคลอง
กับยทุ ธศาสตรป ระเทศไทย ๔.๐ เพ่มิ ขน้ึ เปนตน

๓.๔ แหลงเรียนรู ส่ือตําราเรียน นวัตกรรม และส่ือการเรียนรูมีคุณภาพและมาตรฐาน
และประชาชนสามารถเขาถึงไดโดยไมจํากัดเวลาและสถานท่ี มีตวั ชว้ี ัดท่ีสําคัญ เชน แหลง เรียนรูทีไ่ ดรับ
การพัฒนาใหสามารถจัดการศึกษา/จัดกิจกรรมการเรยี นรตู ลอดชีวิตที่มีคุณภาพเพ่ิมข้ึน สื่อสารมวลชน
ท่ีเผยแพรหรอื จัดรายการเพื่อการศกึ ษาเพมิ่ ขึ้น สอ่ื ตําราเรียน และสื่อการเรียนรู ท่ผี านการรับรองมาตรฐาน
คุณภาพจากหนวยงานทร่ี บั ผดิ ชอบและไดร บั การพฒั นา โดยการมสี วนรว มจากภาครัฐและเอกชนเพิม่ ขน้ึ
เปน ตน

๓.๕ ระบบและกลไกการวัด การติดตาม และประเมินผลมีประสิทธิภาพ มีตัวชี้วัด
ที่สาํ คัญ เชน มีระบบและกลไกการทดสอบ การวดั และประเมินความรู ทักษะ และสมรรถนะของผเู รียน
ทุกระดับการศึกษา และทุกกลุมเปาหมายที่มีประสิทธิภาพ มีระบบติดตามประชากรวัยเรียนท่ีขาด
โอกาสหรอื ไมไดร ับการศกึ ษา และผเู รยี นทีม่ ีแนวโนม จะออกกลางคนั เปนตน

๓.๖ ระบบการผลิตครู อาจารย และบุคลากรทางการศึกษา ไดมาตรฐานระดับสากล
มีตวั ชีว้ ัดท่สี าํ คญั เชน มีฐานขอมลู ความตองการใชครู แผนการผลติ ครู อาจารย และบคุ ลากรทางการศกึ ษา
ในระยะ ๑๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๙) จําแนกตามสาขาวิชา ขนาดสถานศึกษา และจังหวัด สัดสวน
ของการบรรจุครูที่มาจากการผลิตครูในระบบปดเพิ่มข้ึนมีหลักเกณฑและเง่ือนไขท่ีเอื้อใหผูสําเร็จ
การศึกษาจากสาขาวิชาอนื่ และพฒั นาเพิ่มเตมิ เพอื่ เขาสวู ชิ าชีพครู เปนตน

๓.๗ ครู อาจารย และบุคลากรทางการศึกษา ไดรับการพัฒนาสมรรถนะตามมาตรฐาน
มีตัวชี้วัดท่ีสําคัญ เชน ครู อาจารย และบุคลากรทางการศึกษาทุกระดับและประเภทการศึกษาไดรับ
การพัฒนาตามมาตรฐานวิชาชีพ และสามารถปฏบิ ัติงานไดอยา งมีประสิทธิภาพ รวมท้ังไดรับการพฒั นา
ใหสอดคลองกับความตองการและยุทธศาสตรของหนวยงานเพ่ิมข้ึน และระดับความพึงพอใจของครู
อาจารย และบุคลากรทางการศึกษาทมี่ ตี อการพัฒนาและการใชประโยชนจากการพฒั นาเพ่ิมขนึ้ เปน ตน

๑๖

โดยไดก าํ หนดแนวทางการพัฒนา คือ สงเสริมและพฒั นาแหลง เรียนรู สือ่ ตําราเรยี นและ
ส่ือการเรียนรูตาง ๆ ใหมีคุณภาพ มาตรฐาน และประชาชนสามารถเขาถึงแหลงเรียนรูไดโดยไมจํากัด
เวลาและสถานท่ี สรางเสริมและปรับเปลี่ยนคานิยมของคนไทยใหมีวินัย จิตสาธารณะและพฤติกรรม
ท่ีพึงประสงค และพัฒนาระบบและกลไกการติดตาม การวัด และประเมินผลผูเรียนใหมีประสิทธิภาพ
และมีแผนงานและโครงการทสี่ ําคญั เชน โครงการผลิตครูเพ่อื พฒั นาทอ งถ่ิน เปนตน

ยุทธศาสตรท่ี ๔ : การสรางโอกาส ความเสมอภาค และความเทาเทียมทางการศึกษา
มีเปาหมาย ดังนี้

๔.๑ ผูเรียนทุกคนไดรับโอกาสและความเสมอภาคในการเขาถึงการศึกษาท่ีมีคุณภาพ
มีตัวชี้วัดที่สําคัญ เชน ดัชนีความเสมอภาคของอัตราการเขาเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานตามฐานะ
ทางเศรษฐกจิ และพ้ืนท่ีลดลง ความแตกตางระหวา งคะแนนเฉล่ียผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ
ข้ันพ้ืนฐาน (O-NET) ของนักเรียนระหวางพื้นที่/ภาคการศึกษาในวิชาคณิตศาสตรและภาษาอังกฤษ
ลดลง เปน ตน

๔.๒ การเพ่มิ โอกาสทางการศึกษาผานเทคโนโลยีดจิ ทิ ัลเพื่อการศึกษาสําหรบั คนทุกชวงวัย
มีตัวชวี้ ัดทีส่ าํ คญั เชน มีระบบเครือขา ยเทคโนโลยดี ิจิทลั เพอ่ื การศกึ ษาทที่ นั สมยั สนองตอบความตอ งการ
ของผูเรียนและผูใชบริการอยางทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ และสถานศึกษาทุกแหงมีอินเทอรเน็ต
ความเรว็ สูงและมีคณุ ภาพ เปนตน

๔.๓ ระบบขอมูลรายบุคคลและสารสนเทศทางการศึกษาที่ครอบคลุม ถูกตองเปน
ปจจุบัน เพื่อการวางแผนการบริหารจัดการศึกษา การตดิ ตามประเมนิ และรายงานผลมตี ัวชี้วดั ท่ีสาํ คัญ
เชน มีระบบฐานขอมูลรายบุคคลที่อางอิงจากเลขท่ีบัตรประจําตัวประชาชน ๑๓ หลัก ท่ีสามารถ
เชื่อมโยง และแลกเปล่ียนฐานขอมูล รวมทั้งใชประโยชนรวมกันระหวางกระทรวงศึกษาธิการและ
หนวยงานอ่ืน ดานสาธารณสุข สังคม ภูมิสารสนเทศ แรงงาน และการศึกษา และมีระบบสารสนเทศ
ดานการศึกษาและดานอื่นท่ีเกี่ยวของ ท่ีเปนระบบเดียวกันท้ังประเทศ ครอบคลุม ถูกตอง และ
เปนปจ จุบนั สามารถอางอิงได เปนตน

โดยไดกําหนดแนวทางการพัฒนา คือ เพ่ิมโอกาสและความเสมอภาคในการเขาถึง
การศึกษาทมี่ คี ุณภาพ พัฒนาระบบเทคโนโลยีดจิ ิทลั เพ่อื การศกึ ษาสาํ หรบั คนทกุ ชวงวัย พัฒนาฐานขอ มลู
ดานการศึกษาท่ีมีมาตรฐาน เชื่อมโยงและเขาถึงได และมีแผนงานและโครงการสําคัญ เชน โครงการ
จัดทําฐานขอมูลรายบุคคลทุกชวงวัย ท้ังดานสาธารณสุข สังคม ภูมิสารสนเทศแรงงาน และการศึกษา
เปน ตน

ยุทธศาสตรท ี่ ๕ : การจัดการศกึ ษาเพื่อสรา งเสรมิ คุณภาพชวี ติ ที่เปนมติ รกบั สิง่ แวดลอม
มเี ปา หมาย ดงั นี้

๕.๑ คนทกุ ชวงวยั มีจิตสาํ นึกรักษสิง่ แวดลอม มคี ณุ ธรรม จริยธรรม และนาํ แนวคดิ ตาม
หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งสูก ารปฏบิ ัติ มีตัวชี้วดั ที่สาํ คัญ เชน ครู/บคุ ลากรทางการศึกษา ไดรับ
การอบรมพัฒนาในเร่ืองการสรางเสริมคุณภาพชีวิตท่ีเปนมิตรกับสิ่งแวดลอมเพ่ิมขึ้น ผูเรียนทุกระดับ
การศึกษามีพฤติกรรมที่แสดงออกถึงความตระหนักในความสําคัญของการดํารงชีวิตท่ีเปนมิตรกับ
สิ่งแวดลอม ความมีคุณธรรม จริยธรรม และการประยุกตใชห ลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการดําเนิน
ชีวิตเพม่ิ ข้ึน และสถาบนั อดุ มศึกษาทีต่ ิดอนั ดับมหาวทิ ยาลยั สีเขียวของโลกเพิ่มขึ้น เปนตน

๑๗

๕.๒ หลักสูตร แหลงเรียนรู และส่ือการเรียนรูท่ีสงเสริมคุณภาพชีวิตท่ีเปนมิตรกับ
ส่ิงแวดลอม คุณธรรม จริยธรรม และการนําแนวคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสูการปฏิบัติ
มีตัวชี้วัดท่ีสําคัญ เชน สถานศึกษา/สถาบันการศึกษาจัดการเรียนการสอนและกิจกรรมเพื่อปลูกฝง
คณุ ธรรม จริยธรรม และการนําแนวคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสูการปฏิบัติเพ่ิมข้ึน และ
ส่ือสารมวลชนท่ีเผยแพรหรือใหความรูเกี่ยวกับการสรางเสริมคุณภาพชีวิตท่ีเปนมิตรกับส่ิงแวดลอม
เพ่มิ ขน้ึ เปน ตน

๕.๓ การวิจยั เพอ่ื พัฒนาองคค วามรแู ละนวตั กรรมดา นการสรางเสรมิ คุณภาพชวี ิตที่เปน
มิตรกับส่ิงแวดลอม มีตัวช้ีวัดที่สําคัญ เชน มีฐานขอมูลดานการศึกษาท่ีเก่ียวของกับการเปลี่ยนแปลง
ภูมิอากาศในสาขาตา ง ๆ เพม่ิ ข้ึน เปนตน

โดยไดกําหนดแนวทางการพัฒนา คือ สงเสริม สนับสนุนการสรางจิตสํานึกรัก
ส่ิงแวดลอม มีคุณธรรม จริยธรรม และนําแนวคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสูการปฏิบัติ
ในการดําเนินชีวิต สงเสริมและพัฒนาหลักสูตร กระบวนการเรียนรู แหลงเรียนรู และสื่อการเรียนรู
ตาง ๆ และพัฒนาองคความรู งานวิจัย และนวัตกรรมดานการสรางเสริมคุณภาพชีวิตที่เปนมิตรกับ
สิ่งแวดลอม โดยมีแผนงานและโครงการสําคัญ เชน โครงการนอมนําศาสตรพระราชาสูการพัฒนา
และเพิม่ ศกั ยภาพคนทกุ ชวงวยั โครงการโรงเรยี นคุณธรรม โครงการโรงเรยี นสีเขียว เปน ตน

ยุทธศาสตรท ่ี ๖ : การพฒั นาประสิทธิภาพของระบบบรหิ ารจัดการศึกษา มเี ปาหมาย ดังนี้
๖.๑ โครงสรา ง บทบาท และระบบการบริหารจัดการการศึกษามีความคลอ งตัว ชัดเจน
และสามารถตรวจสอบได มีตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ เชน มีการปรับปรุงโครงสรางและระบบบริหารราชการ
สวนกลาง สวนภูมิภาค และสถานศึกษาใหมีเอกภาพ สอดคลองกับบริบทของพื้นที่ และการบริหาร
จดั การตามหลกั ธรรมาภิบาล เปน ตน
๖.๒ ระบบการบรหิ ารจดั การศึกษามีประสิทธภิ าพและประสิทธิผลสง ผลตอคณุ ภาพและ
มาตรฐานการศึกษา มตี ัวช้ีวัดที่สาํ คญั เชน สถานศกึ ษาขนาดเลก็ /สถานศึกษาท่ีตอ งการความชวยเหลือ
และพัฒนาเปนพิเศษอยางเรงดวน ที่ไมผานเกณฑการประเมินคุณภาพภายนอกลดลง คะแนนเฉลี่ยผล
การทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพ้ืนฐานของผูเรียนที่เรียนในกลุมสถานศึกษาท่ีเขาสูระบบ
การบรหิ ารจัดการแนวใหมส ูงขึน้ เปน ตน
๖.๓ ทุกภาคสวนของสงั คมมสี ว นรว มในการจดั การศกึ ษาทต่ี อบสนองความตองการของ
ประชาชนและพื้นท่ี มีตัวชี้วัดท่ีสําคัญ เชน จํานวนองคกร สมาคม มูลนิธิ หรือหนวยงานอ่ืนที่เขามาจัด
การศึกษาหรือรวมมือกับสถานศึกษา ท้ังของรัฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถิ่นเพิ่มข้ึน และ
สดั สวนการมีสวนรว มสนับสนุนการศึกษาของภาคเอกชน ภาคประชาชน และภาคีเครอื ขา ยเม่อื เทียบกับ
รัฐ จําแนกตามระดับการศึกษาสูงขน้ึ เปนตน
๖.๔ กฎหมายและรูปแบบการบริหารจัดการทรัพยากรทางการศึกษารองรับลักษณะ
ท่ีแตกตางกันของผเู รยี น สถานศกึ ษา และความตองการกาํ ลงั แรงงานของประเทศ มตี ัวชวี้ ดั ท่ีสาํ คัญ เชน
มีกฎหมาย กฎ ระเบียบ และระบบการจัดสรรเงินเพ่ือการศึกษาท่ีเอื้อและสนองตอบคุณลักษณะ
ท่ีแตกตางกันของผูเรียน ความตองการกําลังแรงงานและสภาพปญหาที่แทจริงของประเทศ มีรูปแบบ/
แนวทาง กลไกการจัดสรรงบประมาณผานดานอุปสงคแ ละอุปทานในสัดสว นทีเ่ หมาะสม เปนตน
๖.๕ ระบบบรหิ ารงานบุคคลของครู อาจารย และบุคลากรทางการศกึ ษามีความเปนธรรม
สรางขวญั กําลังใจ และสงเสรมิ ใหป ฏิบตั งิ านไดอ ยา งเตม็ ตามศกั ยภาพ มตี วั ชี้วัดทส่ี าํ คัญ เชน สถานศึกษา

๑๘
ท่ีมีครูเพียงพอตอการจัดการเรียนการสอนเพ่ิมข้ึน ครู/ผูทรงคุณวุฒิจากภาคเอกชน/ผูประกอบการ
ท่ีปฏิบัติงานสนับสนุนการเรียนการสอนเพ่ิมข้ึน และสถานศึกษามีบุคลากรทางการศึกษาทําหนาท่ี
ปฏิบตั ิงานสนบั สนุนการเรยี นการสอนเพ่ิมขึ้น เปน ตน

โดยกําหนดแนวทางการพัฒนา คือ ปรับปรุงโครงสรางการบริหารจัดการศึกษา
เพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการสถานศึกษา สงเสริมการมีสวนรวมของทุกภาคสวนในการจัด
การศึกษา ปรบั ปรุงกฎหมายเก่ียวกับระบบการเงนิ เพ่ือการศึกษา พัฒนาระบบบริหารงานบุคคลของครู
อาจารย และบคุ ลากรทางการศึกษา และมีแผนงานและโครงการสาํ คัญ เชน โครงการเพิ่มประสิทธภิ าพ
การบริหารจัดการโรงเรียนขนาดเล็ก โครงการพัฒนาระบบจัดสรรงบประมาณเพื่อการศึกษา และ
โครงการทดลองนํารองระบบการจดั สรรเงินผานดา นอุปสงคแ ละอุปทาน เปนตน
๒.๔ แผนการปฏริ ปู ประเทศดานการศึกษา

รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕๘ จ. บัญญัติใหมี
การดําเนินการปฏิรูปประเทศดานการศึกษา ครอบคลุมใหเด็กเล็กไดรับการดูแลและพัฒนากอนเขารับ
การศึกษา เพื่อใหเ ด็กเลก็ ไดรับการพัฒนารางกาย จิตใจ วินยั อารมณ สังคม และสติปญ ญาใหสมกับวัย
โดยไมเก็บคาใชจาย ใหดําเนินการตรากฎหมายเพื่อจัดต้ังกองทุนเพื่อลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษา
ใหมีกลไกและระบบการผลิต คดั กรอง และพัฒนาผปู ระกอบวชิ าชีพครูและอาจารยใหไดผูมีจิตวิญญาณ
ของความเปนครู มีความรูความสามารถอยางแทจริง ไดรับคาตอบแทนที่เหมาะสมกับความสามารถ
สมรรถนะ และประสิทธิภาพในการสอน รวมทั้งมีกลไกสรางระบบคุณธรรมในการบริหารงานบุคคล
ของผปู ระกอบวชิ าชพี ครู ใหม ีการปรบั ปรุงการจัดการเรยี นการสอนทุกระดับเพื่อใหผ ูเรียนสามารถเรียนได
ตามความถนัดและปรับปรุงโครงสรางของหนวยงานที่เกี่ยวของเพ่ือใหบรรลุเปาหมายดังกลาว
โดยสอดคลองกันทั้งในระดับชาติและระดับพื้นที่ นอกจากนี้ การปฏิรูปการศึกษายังเปนสวนหน่ึงของ
การปฏิรูปประเทศเพื่อสนับสนุนการดําเนินงานใหบรรลุตามยุทธศาสตรชาติที่กําหนดไวในดานตาง ๆ
เนอื่ งดวยการศกึ ษาเปน พ้นื ฐานทีส่ ําคญั ของการพฒั นาประเทศ ดงั นั้น แผนปฏริ ูปประเทศดา นการศึกษา
จึงเปนองคประกอบสําคัญท่ีจะสนับสนุนการดําเนินการตามยุทธศาสตรชาติในทุกดาน โดยเฉพาะดาน
การพัฒนาทรัพยากรมนุษยของประเทศ ดานความเทาเทียมและความเสมอภาคของสังคม และดาน
ขดี ความสามารถในการแขงขัน การพัฒนาเศรษฐกจิ และการกระจายรายได โดยวัตถุประสงคของการปฏริ ูป
การศึกษา มดี ังนี้

๑) ยกระดบั คุณภาพของการจัดการศกึ ษา (enhance quality of education) ครอบคลุม
๑.๑) ผลลัพธทางการศึกษาและการเรียนรู (learning outcomes) ทั้งดานความรู

ทักษะ เจตคตทิ ี่ถูกตอง และรูจักดูแลสขุ ภาพ เพ่อื การจัดการในเรอ่ื งการดํารงชีวิตของตนเองและการใช
ชวี ติ รวมกบั ผูอ่นื ตามเจตนารมณของรัฐธรรมนูญมาตรา ๕๔ วรรค ๔

๑.๒) ครู อาจารยและบุคลากรทางการศึกษา ท่ีตองเปนผูมีความรูความเช่ียวชาญ
ครมู ีจติ วิญญาณของความเปน ครู

๑.๓) หลักสูตรและกระบวนการจัดการศึกษาและการเรียนรู (educational core
processes) ท่ียืดหยุน หลากหลาย ถูกตอง ทันสมัย ทันเวลา และมุงเนนการสรางเสริมคุณธรรม
จรยิ ธรรม และคา นยิ มทางสงั คมทถ่ี กู ตอ ง

๑๙

๑.๔) สถานศึกษาและระบบสนับสนุน (educational institutions and support
systems) ที่ตอบสนองตอความตองการของการจัดการศึกษา ตลอดจนทรัพยากรดานการศึกษาท่ีมี
คณุ ภาพ ไดแก งบประมาณและเทคโนโลยี

๒) ลดความเหลื่อมลํ้าทางการศึกษา (reduce disparity in education) เปนสวนหน่ึง
ของการสรา งความเสมอภาคทางการศกึ ษา (equity in education) ประกอบดวย

๒.๑) โอกาสในการเขาถึงการศกึ ษาและเทคโนโลยที ส่ี นบั สนนุ การเรยี นรู (equity in access)
๒.๒) โอกาสในการไดรับทางเลือกในการศึกษาและการเรียนรูพัฒนาที่เหมาะสมกับ
ศกั ยภาพของผูเ รียน (equity in choosing Appropriate process in education)
๒.๓) โอกาสในการไดรับประโยชนจากการเรียนรูและการพัฒนาทักษะในการประกอบ
อาชีพทเ่ี หมาะสมกับศักยภาพตามความถนดั ของผูเรียน (equity in benefiting from aptitude-based
quality of education) ทงั้ ในและนอกระบบการศึกษา รวมถงึ การเรียนรตู ลอดชวี ิตอยางมีคณุ ภาพ
๓) มุงความเปน เลิศและสรางขีดความสามารถในการแขง ขันของประเทศ (leverage
excellence and competitiveness) หมายถึง การสรางสมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียนท่ีมี
ศักยภาพสูง มีความเปนผูนํา ริเร่ิมสรางสรรคนวัตกรรมใหม ๆ และการผลิตนักวิจัยและนักเทคโนโลยี
ช้ันแนวหนาใหสามารถตอยอดงานวิจัยที่สามารถตอบโจทยการพัฒนาประเทศ การสรางความรวมมือ
และเช่ือมตอกับสถาบันวิจัยอ่ืน ๆ ท่ัวโลก สอดคลองกับทิศทางการขับเคล่ือนทางเศรษฐกิจ สังคมและ
สง่ิ แวดลอมของประเทศ อีกท้ังสถาบันการศึกษาของไทยและระบบการศึกษาไทยตองไดรับการยอมรับ
วา เทียบเคยี งไดก ับประเทศช้ันนําอื่น ๆ
๔) ปรับปรุงระบบการศึกษาใหมีประสิทธิภาพในการใชทรัพยากร เพิ่มความคลองตัว
ในการรองรบั ความหลากหลายของการจดั การศึกษา และสรา งเสรมิ ธรรมาภบิ าล (improve Efficiency,
agility and good governance) โดยเฉพาะการสงเสริมและสรางสมดุลของความคุมคา ความโปรงใส
ความรับผิดชอบ คุณธรรมและจรยิ ธรรม
ท้ังน้ี การศึกษาที่จะไดรับการปฏิรูปตามวัตถุประสงคท่ีกลาวถึงขางตนนี้ จะครอบคลุม
ถึงการเรียนรูตลอดชีวติ มิไดจ าํ กัดเฉพาะการจดั การศกึ ษาเพื่อคุณวุฒติ ามระดับเทาน้ัน และเพ่อื ใหบรรลุ
วัตถุประสงคข องการปฏิรูปการศึกษาขางตน จึงไดม กี ารกาํ หนดประเดน็ การปฏริ ูปไว ๗ เร่อื ง ดงั นี้
เร่ืองท่ี ๑ การปฏิรูประบบการศึกษาและการเรียนรูโดยรวมของประเทศ
โดยพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหง ชาติฉบับใหมและกฎหมายลําดับรอง โดยมีเปาหมายสาํ คัญ คือ

๑) ประเทศไทยมกี ารบังคับใชก ฎหมายที่เก่ียวของกบั การศึกษาเปน กลไกสําคัญ
ตอการบริหารและจัดการศึกษาท่ีมีประสิทธิภาพอยางเหมาะสม สอดคลอ งกับ (รา ง) พ.ร.บ. การศึกษา
แหง ชาติ พ.ศ. ....

๒) ภาครฐั องคกรปกครองสว นทองถิน่ และภาคเอกชนมีความรว มมือในการจัด
การศกึ ษาอยางสมดลุ และภาคเอกชนมีสว นรวมในการจดั การศกึ ษาในรูปแบบตา ง ๆ เพิม่ ขึ้น

๓) คนไทยทุกชว งวัยสามารถเรียนรูตลอดชีวิตไดต ามความตองการผานการจัด
การศึกษาเพ่ือการพัฒนาตนเองและการศึกษาเพ่ือการเรียนรูต ลอดชีวิต ผานชองทางตาง ๆ เพ่ือใหเปน
คนไทยที่มีศักยภาพ ทักษะ และความเชี่ยวชาญเฉพาะดานตามความถนัด และสามารถเทียบมาตรฐาน
สมรรถนะไดต ามกรอบคณุ วฒุ ิวชิ าชพี

๒๐

๔) การศึกษาไทยมีทิศทางและการบริหารจดั การท่ีมีประสิทธิภาพและเปน เอกภาพ
ตามแผนการศกึ ษาแหงชาติ เพ่อื ใหส ามารถยกระดบั คุณภาพ ลดความเหลื่อมลา้ํ และสามารถแขงขนั ได

๕) สํานักงานคณะกรรมการนโยบายการศึกษาแหงชาติ เปนหนวยงานท่ีมี
ประสิทธิภาพและประสิทธิผลในระดับสูง เพ่ือการดําเนินการตามหนาที่และอํานาจท่ีกําหนดไวใ น
รางพระราชบญั ญัติการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. ....

เรือ่ งท่ี ๒ การปฏริ ูปการพฒั นาเดก็ เลก็ และเดก็ กอนวัยเรียน โดยมีเปา หมายสาํ คัญ คือ
๑) เด็กปฐมวัย ท้ังเด็กกลุมทั่วไป และกลุมท่ีมีความตองการจําเปน พิเศษ สามารถ

เขา ถึง และไดรบั การดูแลและการศึกษาระดบั ปฐมวยั อยางเหมาะสม มีคณุ ภาพ ท่ัวถึง และเทาเทียมกัน
รวมถึงมีระบบคัดเลือกเด็กเขาเรยี นระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี ๑ และการจัดการเรียนรทู ่ีเหมาะสมกับชวงวัย
มีระบบฐานขอมลู ท่ีเอื้อตอการดูแลทีเ่ ชื่อมโยงกนั ไดร ะหวางหนวยงาน และมกี ารพัฒนาบุคลากรทเ่ี ก่ียวขอ ง
มกี ลไกขบั เคลอื่ นและบรู ณาการทาํ งานระหวางกระทรวงและหนวยงานที่เก่ยี วขอ งใหเ ปนเอกภาพ

๒) พอ แม ผูปกครอง และบุคลากรที่เกี่ยวของไดรับปรับเปล่ียนกรอบคิด
(Mindset) เกี่ยวกับความรูความเขาใจท่ีถูกตองในการเตรียมความพรอมกอนการตั้งครรภ การเลี้ยงดู
ดูแล และพฒั นาเดก็ ปฐมวัย

เรือ่ งท่ี ๓ การปฏิรูปเพอ่ื ลดความเหลอ่ื มลาํ้ ทางการศกึ ษา โดยมีเปาหมายสําคญั คอื
๑) เด็ก เยาวชนและประชาชน ที่ขาดแคลนทุนทรัพยหรือดอยโอกาสทุกคน

มคี วามเสมอภาคในโอกาสพัฒนาตนเองตามศกั ยภาพและเขา ถึงการศึกษาท่ีมีคณุ ภาพ เสรมิ สราง พัฒนา
ครูและสถานศึกษาใหมีประสิทธิภาพและคุณภาพ วิจัยและพัฒนาองคความรูทีน่ ําไปใชไดจรงิ เพื่อยกระดับ
ความสามารถของคนไทยไดอ ยา งยั่งยืน

๒) บุคคลพิการ บุคคลท่ีมีความสามารถพิเศษ และบุคคลที่มีความตองการ
การดูแลเปนพิเศษ ไดร ับการพัฒนาอยางท่ัวถึงเต็มศักยภาพ และสามารถดํารงชีวิตอยูในสังคม
ไดอยางมีความสขุ และมีศักด์ิศรี

๓) โรงเรียนขนาดเล็กในพ้ืนที่หางไกลและโรงเรียนขนาดกลางท่ีตองการ
การยกระดบั คุณภาพของการจดั การศึกษาอยางเรงดวน ไดร ับการแกไขปญหาอยา งเปนระบบ

๔) ครู บคุ ลากรทางการศึกษา ไดร ับเงินเดือน คา ตอบแทน สวัสดิการ และสทิ ธิ
ประโยชนเ กื้อกูลอื่นท่ีเหมาะสม โดยใหคํานึงถึงการปฏิบัติงานท่ีมีความยากลําบาก หรือการปฏิบัติงาน
ในพนื้ ที่เสยี่ งภยั หรอื หา งไกล

๕) ครูและผูเรียนในโรงเรียนขนาดเล็กในพ้ืนที่หางไกลและโรงเรียนขนาดกลาง
ที่ตองการการยกระดับคุณภาพของการจัดการศึกษาอยางเรงดว นสามารถเขาถึงการสนับสนุน
ทางวชิ าการไดอ ยา งเพยี งพอ

เร่ืองท่ี ๔ การปฏิรูปกลไกและระบบการผลิต คัดกรอง และพัฒนาผูประกอบวิชาชีพ
ครู และอาจารย โดยมเี ปาหมายสําคัญ คอื

๑) มีแผนการผลติ และพัฒนาครตู ามความตองการของประเทศ (demand-side
financing) โดยมีวัตถุประสงคเพื่อคัดกรองผูท่ีมีคุณสมบัติเหมาะสม สนับสนุนทุนการศึกษา คัดเลือก
สถาบันการศึกษาท่ีมีคุณภาพในการผลิตครูเพ่ือใหผูรับทุนเขารับการศึกษา เพ่ือใหไดครูท่ีมีสมรรถนะ
ตรงกบั ความตองการของประเทศ

๒๑

๒) ไดค รูสมรรถนะสูงและตรงตามความตองการของประเทศ ท่ีจบการศึกษา
จากสถาบนั ทใี่ ชหลักสตู รฐานสมรรถนะท่ที าํ ใหน สิ ติ นกั ศกึ ษาครมู ีความศรทั ธาตอ วิชาชพี ครู มีจิตวญิ ญาณ
ของความเปนครูมีความรูค วามสามารถอยางแทจรงิ ไดรับประสบการณด านวิชาชีพครูและการนเิ ทศท่ีมี
ประสิทธิภาพอยา งตอ เนื่องตลอดหลกั สตู ร

๓) ไดครูอาชีวศึกษาที่มีจติ วิญญาณความเปนครู มีสมรรถนะสูง มีความเชี่ยวชาญ
ในการจดั การเรยี นการสอน ท้งั ภาคทฤษฎี และภาคปฏิบัติ

๔) ครู บุคลากรทางการศึกษา มีการพัฒนาความรูและทักษะ และสมรรถนะ
ในการปฏิบัติหนาที่ของตนอยางตอเนื่อง เพื่อความกาวหนาทางวิชาชพี ดวยระบบและวิธกี ารที่หลากหลาย
และเหมาะสมในการพัฒนาแตละกลุม โดยคํานึงถึงการปฏิบัติงานในพื้นที่หางไกล เสี่ยงภัย ยากลําบาก
และทุรกนั ดารใหไดร ับความสะดวกในการพัฒนา

๕) ครู บุคลากรทางการศึกษา มีความกาวหนาในการประกอบอาชีพ ไดร ับ
คาตอบแทนที่เหมาะสมกับความสามารถ ประสิทธิภาพในการสอน และผลลัพธในการพัฒนาผูเรียน
โดยคาํ นึงถงึ ผูปฏบิ ตั ิงานในพน้ื ท่หี า งไกล เสี่ยงภยั ยากลําบาก และทรุ กันดาร

๖) ผูบริหารสถานศึกษามีคุณสมบัติ สมรรถนะ และความรูความเชี่ยวชาญ
ประสบการณและจัดหรือสนับสนุนใหผูบริหารสถานศึกษาไดร ับการพัฒนาความรู สมรรถนะ และ
ประสบการณทจี่ าํ เปนสําหรับการปฏบิ ัตหิ นาท่ี รวมไปถงึ การพัฒนาผูที่มีโอกาสจะไดรบั การคดั เลอื กหรือ
สรรหาเปนผูบ รหิ ารสถานศกึ ษาและผทู ไี่ มผา นการประเมนิ

๗) ใหคุรุสภาเปนองคกรวิชาชีพครูท่ีมีหนาที่กําหนดมาตรฐานวิชาชีพและ
จรรยาบรรณของวิชาชีพ ควบคมุ ความประพฤติและการดําเนินงานของผปู ระกอบวิชาชพี ทางการศกึ ษา
รวมทัง้ สงเสรมิ สนบั สนุน ยกยอง และผดุงเกียรตผิ ปู ระกอบวิชาชพี ทางการศึกษา

๘) ใหระบบงานในการบริหารครูและบุคลากรทางการศึกษาภาครัฐ เปนระบบ
ทม่ี ีการดําเนินการเปนไปตามหลักธรรมาภบิ าล มีความคลอ งตัว มกี ารกระจายอํานาจทเี่ หมาะสมเออื้ ตอ
การบริหารสถานศึกษาทมี่ คี วามเปน อิสระ

เรื่องท่ี ๕ การปฏิรูปการจัดการเรียนการสอนเพ่ือตอบสนองการเปล่ียนแปลง
ในศตวรรษที่ ๒๑ โดยมเี ปาหมายสําคญั คอื

๑) การจัดการศึกษาทุกระดับใชหลักสูตรที่เปนหลักสูตรฐานสมรรถนะ และ
แนวทางการจดั การเรยี นรูเชิงรกุ และการวดั ประเมินผลเพ่ือพัฒนาผูเรยี น

๒) ผูเรียนไดรบั การพฒั นาคณุ ธรรมและจริยธรรม เพ่ือเปนคนดขี องสังคม มีวนิ ัย
และภูมใิ จในชาติ

๓) มีระบบทดสอบทางการศึกษาระดับชาติที่ไดร ับการปรับปรุงใหสามารถ
ประเมินคุณภาพการศึกษาเพ่ือใชประโยชนในการยกระดับคุณภาพการจัดการศึกษาอยางมีสัมฤทธ์ิผล
และมีแนวทางในการคัดเลือกผูเรียนเขา ศึกษาตอดวยวิธีการที่หลากหลาย เพ่ือลดความเหลื่อมลํ้า
ทางการศกึ ษา

๔) สถานศึกษาสามารถจัดการศึกษาไดอ ยางมคี ณุ ภาพ ประสทิ ธิภาพ มธี รรมาภบิ าล
โดยมีการสงเสริมใหเกิดการพัฒนาคุณภาพอยางตอเน่ืองและไดร ับการสนับสนุนท่ีเหมาะสมกับบริบท
เพ่ือพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาทุกระดับตามปรัชญาและเปาหมายของสถานศึกษาและมีระบบ
ความรบั ผดิ ชอบทางการศึกษา (Educational Accountability) บนพ้นื ฐานสมรรถนะหลักของผูเรียน

๒๒

๕) สถานศึกษาระดับตาง ๆ มีระบบคุมครองดานความปลอดภัย สุขภาพ และ
สวสั ดิภาพอยางเหมาะสม

๖) เพ่ิมจํานวนผูเรียนอาชีวศึกษาในสาขาท่ีสอดคลองกับความตองการ
ของภาคเอกชนและประเทศ และผูจบอาชีวศกึ ษามงี านทาํ

๗) ผเู รียนอาชีวศกึ ษามีความรู ทกั ษะ เกง ปฏิบตั ิ มสี มรรถนะเปนทีย่ อมรับ หรือ
ผา นการศึกษาอาชีวศกึ ษาระบบทวภิ าคี และการฝกงานในสถานประกอบการ

๘) ผูเรยี นทีจ่ บการศึกษาอาชวี ศกึ ษามีความสามารถที่จะเปนผปู ระกอบการไดเอง
๙) บัณฑิตในระดับอุดมศึกษามีสมรรถนะสอดคลอ งกับความตองการ
ของตลาดแรงงาน เพ่ิมการผลิตในสาขาท่ีประเทศตอ งการ และลดการผลิตบัณฑิตในสาขาที่ไมตรงกับ
ความตอ งการของตลาด
๑๐) สถาบันอุดมศึกษาของไทยสามารถตอบสนองความตองการของประเทศ
ไปในอนาคต ท้ังในดานการพัฒนาคน การวิจัยและสรางสรรคนวัตกรรม ตลอดจนการทําใหสถาบัน
อุดมศึกษาไทยสามารถปรบั ตวั และแขง ขันไดใ นโลก หรอื เปนสถาบันท่สี ามารถสนบั สนนุ การพฒั นาชมุ ชน
และสังคมไดอยา งมปี ระสทิ ธผิ ล
๑๑) ลดปญหาความเหลอื่ มลํ้าทางการศึกษาในระดบั อุดมศึกษา โดยเปดโอกาส
ใหผ ูที่มีศักยภาพในการเรยี นระดบั อุดมศึกษา สามารถเขา เรยี นในสาขาทีถ่ นัดไดอยา งเตม็ ศักยภาพ
๑๒) เพ่ิมประสิทธิภาพของการใชงบประมาณของรัฐในการสนับสนุนการจัด
การศึกษาในระดับอุดมศึกษาของประเทศ รวมถึงปรับปรุงธรรมาภิบาลในการจัดการระบบอุดมศึกษา
และธรรมาภิบาลภายในสถาบันอุดมศึกษา ใหการจัดการมีความรับผิดชอบ ความโปรงใส ตรวจสอบได
และสงเสรมิ การมีสวนรว มอยางเหมาะสม
๑๓) มีสถาบันหลักสูตรและการเรียนรูแหงชาติเปนหนวยงานงานของรัฐ
ท่ีไมเ ปนสวนราชการหรือรัฐวิสาหกิจตามกฎหมายวาดวยวิธีการงบประมาณหรือกฎหมายอื่น
เปนหนว ยงานทไี่ มแ สวงหาผลกําไรทาํ หนาทเี่ ปนองคก รกลางในการพฒั นาหลักสตู ร วิธีการจัดการเรียนรู
การวัดและประเมินผลในระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน รวมทง้ั การจดั ทาํ สงเสริม สนับสนนุ การนาํ หลกั สตู ร
ไปใช ตลอดจนตดิ ตามผล
เร่ืองท่ี ๖ การปรับโครงสรางของหนวยงานในระบบการศึกษา เพ่ือบรรลุเปาหมาย
ในการปรบั ปรงุ การจัดการเรียนการสอน และยกระดับคุณภาพของการจดั การศกึ ษา มีเปาหมาย คอื
๑) สถานศึกษาของรัฐมีความเปนอิสระและมีธรรมาภบิ าลในการบริหารและจัด
การศึกษาครอบคลุมดานการบริหารวิชาการ ดานการบริหารงบประมาณ ดานการบริหารงานบุคลากร
ดานบริหารงานท่ัวไป และมีความรบั ผิดชอบตอคณุ ภาพของการจัดการศกึ ษา
๒) ผูเรียนในพ้ืนท่ีนวัตกรรมการศึกษาไดรับการศึกษาที่มีคุณภาพ เหมาะสม
สอดคลอ งกบั อตั ลกั ษณข องชุมชนและพืน้ ที่
๓) มีการเรียนรูแ ละขยายผลของนวัตกรรมท่ีไดจ ากพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา
สกู ารจดั การศกึ ษาในพ้นื ทีอ่ น่ื ๆ
๔) กระทรวงศึกษาธิการมีโครงสรางที่แบงแยกหนาที่และอํานาจเพ่ือรองรับ
รูปแบบใหมที่แยกความรับผิดชอบในดานนโยบาย (Policy) ดานกํากับดูแลสงเสริม (Regulator)
ดานการสนับสนุน ๆ (Supporter) และดานการดําเนินการหรือการปฏิบัติการ (Operator) มุงเนน

๒๓

การกระจายอํานาจ ธรรมาภิบาล รับผิดชอบตอการสนับสนุนสถานศึกษาและมีบทบาท หนาท่ีและ
อํานาจสอดคลองกับบทบญั ญัตใิ นกฎหมายวา ดวยการศกึ ษาแหง ชาติ

เรื่องที่ ๗ การปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูโดยการพลิกโฉมดวยระบบดิจิทัล
(Digitalization for Educational and Learning Reform) โดยมเี ปา หมายสําคัญ คือ

๑) เพ่ือพัฒนาระบบดิจิทัลแพลตฟอรมการเรียนรูแหงชาติ (National Digital
Learning Platform) ในการปรับเปล่ียนระบบการศึกษา สรางคุณภาพ ลดความเหล่ือมลํ้า และสราง
ความสามารถในการแขงขัน เพื่อใหกาวกระโดดทันกับพัฒนาการในโลก ตามแผนยุทธศาสตรชาติ
ในการพฒั นาทรัพยากรมนษุ ย โดยมีเปาหมายจาํ เพาะ ดังนี้

๑.๑) เพื่อใชประโยชนจากแหลงขอมูลความรูตาง ๆ ท่ีมีอยูและจะมี
การสรางข้ึนตอไป ท้ังในประเทศและตางประเทศ ใหสามารถใชประโยชนไดอยางกวางขวางและท่ัวถึง
ทัง้ เปน ท่รี วบรวมขอ มลู ส่ือการเรยี นรูเดมิ ท่มี อี ยูแลว

๑.๒) เปนกลไกในการรวบรวม คัดกรอง พัฒนาส่ือการเรียนรูท ่ีมีคุณภาพ
ใหอยูในรูปแบบที่สามารถใชประโยชนไดอยางกวางขวาง และทั่วถึงตลอดจนมีกลไกในการเขาถึงและ
คดั เลอื กสิง่ ท่ตี องการไดโดยงา ย

๑.๓) เปนเวทีที่มีการเขามาแลกเปลี่ยนเรียนรูใ นลักษณะชุมชน นําไปสู
การเปดโอกาสใหทุกคนเขามาเรียนซ่ึงจะลดความเหลื่อมลํ้า และนําแหลงขอมูลส่ือการเรียนรูใหม
เขา มาได และมีการแลกเปลี่ยนเรียนรูก ัน ตลอดจนเปนเวทีทีใ่ หบ รกิ ารเพือ่ การเรยี นรู (service) ตา ง ๆ

๑.๔) เพอื่ เรงรดั แกปญหาความเหลื่อมล้ําและสรางเสริมคุณภาพการศึกษา
ท้ังระบบการศึกษาโดยเฉพาะอยางยิ่งสําหรับผูที่อยูในทองถ่ินหางไกล หรือผูดอยโอกาส หรือผูที่มี
ความจาํ เปน พเิ ศษอนั เปน การสรางพลงั ใหกบั ผูเ รยี น ครู และโรงเรยี น

๑.๕) เพ่ือพัฒนาคุณภาพครู และบุคลากรทางการศึกษา ใหสามารถปรับ
บทบาทใหเปนผูอํานวยการเรียนรู (facilitator) โดยเนนใหผูเรียนมีวิธีหาความรูในโลกแหงความรู
อนั มากมายมหาศาลใหเ ทา ทันกับความเปลี่ยนแปลงของยุคดจิ ทิ ลั ในศตวรรษที่ ๒๑

๒) มีระบบขอมูลและสารสนเทศเพ่ือการบริหารจัดการระบบการศึกษา ครอบคลุม
การจดั ทาํ ขอมลู รายบคุ คลของผเู รยี น ครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษา สถานศกึ ษา หนวยงาน และกระบวนการ
ที่เกยี่ วขอ งในทุกระดับการศกึ ษาและทกุ ระบบการศึกษา

๓) คนไทยมีความฉลาดรู มีความเขาใจ สามารถตัดสินใจและตอบสนองตอ
การใชสื่อและระบบดจิ ิทัลไดอยางเหมาะสมในแตล ะชว งวัย

การบรรลุผลของการปฏิรูปการศึกษาตามแผนขางตน จะแบงเปน ๓ ระยะ คือ (๑) ระยะ
เรงดวน (๒) ระยะสั้นหรือภายใน ๓ ป และ (๓) ระยะกลาง - ระยะยาว หรือภายใน ๕ - ๑๐ ป
ท้ังน้ี ประเด็นปฏิรูปท่ีมีลําดับสําคัญสูงสุดและตองดําเนินการใหบรรลุผลใหไดในระยะเรงดวน
มี ๖ ประเด็น ไดแ ก

๑) ยกเคร่ืองระบบการศึกษาโดยการบังคับใชรางพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ
ฉบับใหมรวมถึงกฎหมายสําคัญอ่ืนท่ีเก่ียวของ ซ่ึงจะเปนเคร่ืองมือสําคัญในการปฏิรูปการศึกษา ไดแก
รา งพระราชบญั ญตั กิ ารพฒั นาเดก็ ปฐมวยั พ.ศ. .... รางพระราชบญั ญตั พิ น้ื ทนี่ วตั กรรมการศกึ ษา พ.ศ. ....
รางพระราชบัญญตั ิการอดุ มศึกษา พ.ศ. .... และการจดั ตั้งสถาบนั หลกั สตู รและการเรยี นรแู หง ชาติ

๒๔

๒) บุกเบกิ นวตั กรรมของการจัดการศึกษาระดับโรงเรียน กลุมโรงเรียน หรือการจัดการ
ระดับพื้นที่โดยใหโรงเรียนเปนศูนยกลางของการยกระดับคุณภาพของการศึกษา ผานการขับเคล่ือน
เร่ืองสถานศึกษาท่ีมีความเปนอิสระในการบริหารจัดการ และระบบนิเวศท่ีสนับสนุนการดําเนินการ
ของสถานศึกษา

๓) นําเสนอแนวทางการปรับหลักสูตรการจัดการศึกษาในระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
ไปสูหลักสูตรฐานสมรรถนะ และรูปแบบการปรับหลักสูตรในระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี ๑–๓ จัดต้ัง
สถาบันหลักสูตรและการเรียนรูแหงชาติเพื่อเปนเสมือนศูนยความเปนเลิศในการวิจัย พัฒนาและ
ปรับปรุงหลักสูตร การจัดการเรียนการสอน และการประเมินผลการเรียนรู สําหรับการจัดการศึกษา
ในระดบั ตา ง ๆ

๔) สราง “ดิจิทัลแพลตฟอรมเพ่ือการเรยี นรูแ หง ชาต”ิ ใชป ระโยชนจากเทคโนโลยดี ิจิทลั
นําความรู และวิธกี ารเรยี นรไู ปสโู รงเรียน นักเรียน และครูทว่ั ประเทศ โดยเฉพาะในทองถ่นิ หางไกล

๕) จัดระบบการผลิตครูใหมีคุณภาพและสมรรถนะความเปนครู ผานการจัดต้ังกองทุน
หรือแผนงานเพ่ือการผลิตและพัฒนาครูสําหรับครูรุนใหม และพัฒนาบัณฑิตครูที่มีอยูใหตรงตาม
ความจําเปน ของประเทศ ในระยะแรกเนนครูปฐมวัย และครปู ระถมศกึ ษา สาํ หรบั ทองถ่ินขาดแคลน

๖) ใหมีการแตงตั้งคณะกรรมการนโยบายการศึกษาแหงชาติ ตามที่กําหนดไว
ในรางพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติฉบับใหม เพื่อเปนกลไกหลักในการขับเคล่ือนแผนการศึกษา
แหงชาตแิ ละการปฏิรปู การศึกษาใหเ ร่ิมดําเนนิ การได และมคี วามตอเนอ่ื งในระยะยาว

๒.๕ นโยบายของรฐั บาล (พลเอก ประยทุ ธ จนั ทรโ อชา นายกรฐั มนตร)ี
พลเอก ประยุทธ จันทรโอชา นายกรัฐมนตรี ไดแถลงนโยบายตอรัฐสภา เมื่อวันที่ ๒๕

กรกฎาคม ๒๕๖๒ โดยเฉพาะนโยบายดานการศกึ ษาในสวนที่เกี่ยวขอ งกับการอาชีวศกึ ษา มเี นือ้ หาสาระ
ตอนหน่งึ ที่สําคญั ในการปฏิรูปกระบวนการเรียนรูและการพัฒนาศักยภาพของคนไทยทุกชว งวยั ดังน้ี

๑) สง เสริมการพัฒนาเด็กปฐมวยั
๑.๑) จัดใหมีระบบพัฒนาเด็กแรกเกิดอยางตอเนื่องจนถึงเด็กวัยเรียนใหมีโอกาส

พฒั นาตามศักยภาพ เพ่ือสรางคนไทยที่มีพัฒนาการเต็มตามศักยภาพผานครอบครวั ที่อบอุนในทุกรปู แบบ
ครอบครัว เพื่อสงตอการพัฒนาเด็กไทยใหมีคุณภาพสูการพัฒนาในระยะถัดไปบนฐานการใหค วามชวยเหลือ
ที่คํานึงถึงศักยภาพของครอบครัวและพื้นที่ เตรียมความพรอมการเปนพอแม ความรูเรื่องโภชนาการ
และสุขภาพ การอบรมเล้ียงดูการสงเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยผานการใหบริการสาธารณะท่ีเกี่ยวของ
โดยเฉพาะการยกระดับคุณภาพสถานพฒั นาเด็กปฐมวัยท่ัวประเทศใหไดมาตรฐาน และพัฒนาศักยภาพ
ของบคุ ลากรทางการศึกษาและผูดแู ลเด็กปฐมวัยใหส ามารถจดั การศกึ ษาไดอยางมคี ณุ ภาพ

๑.๒) สงเสริมการพัฒนาเด็กปฐมวัย โดยคํานึงถึงพหุปญญาท่ีหลากหลายของเด็ก
แตละคนใหไดรับการสงเสริมและพัฒนาอยางเต็มตามศักยภาพ ผานการออกแบบการจัดการเรียนรู
ท่เี ชื่อมโยงกบั ระบบโรงเรยี นปกติที่เปน ระบบและมที ศิ ทางทีช่ ัดเจน

๒) พฒั นาบณั ฑิตพันธใุ หม
๒.๑) ปรับรูปแบบการเรียนรูและการสอนเพื่อพัฒนาทักษะและอาชีพของคน

ทุกชว งวยั สําหรบั ศตวรรษที่ ๒๑ โดยปรับโครงสรา งหลักสูตรการศึกษาใหท ันสมัย มีการนําเทคโนโลยีและ
การเรียนรผู า นประสบการณจ ริงเขา มามสี วนในการจัดการเรียนการสอน และปรับระบบดึงดดู การคัดเลอื ก

๒๕

การผลิตและพัฒนาครูที่นําไปสูการมีครูสมรรถนะสูง เปนครูยุคใหมท่ีสามารถออกแบบและจัดระบบ
การสรางความรูสรางวินัย กระตุน และสรางแรงบันดาลใจ เปดโลกทัศนมุมมองของเด็กและครู
ดว ยการสอนในเชงิ แสดงความคิดเหน็ ใหมากขน้ึ ควบคูก บั หลักการทางวชิ าการ

๒.๒) จัดการศึกษาเชิงบูรณาการกับการทํางานเพื่อพัฒนาสมรรถนะของผูเรียน
ท้งั ในสวนฐานความรูแ ละระบบความคิดในลักษณะสหวิทยาการ และตรงกับความตองการของประเทศ
ในอนาคต และเปนผูเรียนท่ีสามารถปฏิบัติไดจริงและสามารถกํากับการเรียนรูของตนเองไดรวมถึง
มีทกั ษะดา นภาษาองั กฤษและภาษาทสี่ ามทีส่ ามารถสื่อสาร และแสวงหาความรไู ดม ีความพรอ มท้ังทกั ษะ
ความรทู กั ษะอาชพี และทักษะชวี ติ กอ นเขาสตู ลาดแรงงาน

๓) พัฒนาอาชีวะ พัฒนาคุณภาพวิชาชพี และพัฒนาแรงงานรองรับอุตสาหกรรม ๔.๐
โดยการจัดระบบและกลไกความรว มมือระหวางหนวยงานภาครัฐและเอกชน ท่ชี ัดเจนเปน ระบบในการพฒั นา
กําลังคนที่มีทักษะข้ันสูงใหสามารถนําความรูและทักษะมาใชในการแกไขปญหา รวมถึงการสรางและ
พัฒนานวตั กรรม ซึง่ ตองครอบคลมุ การพฒั นากาํ ลังคนทอี่ ยูในอุตสาหกรรมแลว กําลงั คนทีก่ าํ ลงั จะเขาสู
อุตสาหกรรมและเตรียมการสําหรับผลิตกําลังคนในสาขาที่ขาดแคลน เพ่ือรองรับอุตสาหกรรมและ
เทคโนโลยีในอนาคต รวมท้ังเรงรัดและขยายผลระบบคุณวุฒิวิชาชีพ การยกระดับฝมือแรงงานในกลุม
อตุ สาหกรรมทีม่ ศี ักยภาพ และอตุ สาหกรรมทใี่ ชแรงงานเขมขน

๔) ดงึ ดูดคนเกง จากท่ัวโลกเขามารวมทาํ งานกบั คนไทย และสงเสริมผูมคี วามสามารถสูง
สนับสนุนใหธุรกิจช้ันนําในประเทศดึงดูดบุคคลท่ีมีความสามารถระดับสูง จากท่ัวโลกโดยเฉพาะคนไทย
เพ่ือกลับมาเปนผูนําการเปล่ียนแปลงและถายทอดประสบการณความรูความเชี่ยวชาญใหแกบุคลากร
ในองคก ร ซึ่งจะชวยกระตุนใหเกิดการสรา งธุรกิจ ผลติ ภัณฑ และนวัตกรรมใหม ๆ ใหประเทศ โดยระยะแรก
ใหค วามสําคัญกับการดึงดดู นักวิจยั ผูเ ช่ียวชาญจากตา งประเทศมารวมวจิ ัยและพัฒนาเทคโนโลยชี น้ั แนวหนา
ในสาขาอุตสาหกรรมเปาหมาย รวมท้ังมีพ้ืนที่ใหกลุมผูมีความสามารถพิเศษที่มีศักยภาพสูงไดทํางาน
รวมกนั หรือรว มกบั เครือขายอนื่ ๆ เพื่อสรา งองคค วามรแู ละนวัตกรรมใหม ๆ ใหประเทศ

๕) วจิ ยั และพัฒนานวัตกรรมท่ตี อบโจทยก ารพฒั นาประเทศ
๕.๑) สงเสริมการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมเพ่ือขจัดความเหล่ือมล้ําและ

ความยากจน ยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยมุงเนนการพัฒนานวัตกรรมเชิงสังคมและนวัตกรรม
ในเชิงพ้ืนที่ท่ีสามารถชวยแกปญหาความเหล่ือมล้ํา สรางโอกาสสําหรับผูดอยโอกาส และยกระดับ
คุณภาพชีวิตผูสูงวัยควบคูไปกับการพัฒนาทุนมนุษยใหพรอมสําหรับโลกยุคดิจิทัลและอุตสาหกรรม ๔.๐
ตามความเหมาะสมไดอยางเปนรูปธรรม โดยระยะแรกจะใหความสําคัญกับการสงเสริมการวิจัยและ
พัฒนาดา นสุขภาพของประชาชนอยา งครบวงจร ทั้งระบบยา วัคซีน เวชภัณฑและเทคโนโลยที ่ที นั สมัย

๕.๒) สงเสริมการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมทางดานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี
ขั้นสูง เพื่อสรางความไดเปรียบในการแขงขัน ตอบสนองตอความเปลี่ยนแปลง และสรางความเปนเลิศ
ของประเทศในอนาคต โดยมุงเนนการวิจยั และพฒั นานวัตกรรมเพ่ือนาํ มาใชใหเกดิ ประโยชนใ นเชงิ ธุรกิจ
กาํ หนดวาระการวจิ ัยแหงชาติ สงเสรมิ ความรว มมือและการเปนหุนสว นของทุกฝายทั้งภาครัฐ ภาคการศึกษา
ชมุ ชน และภาคเอกชนในทุกสาขาการผลิตและบรกิ าร สรางสภาพแวดลอ มและองคประกอบของระบบ
วจิ ัยและ การพฒั นานวตั กรรมใหเขม แข็ง รวมทั้งบรู ณาการการวจิ ยั และพัฒนานวัตกรรมกบั การนําไปใช
ประโยชนใ นเชงิ พาณิชย

๒๖

๕.๓) สรางเครือขายการทําวิจัยระหวางภาคสวนตาง ๆ ปฏิรูปและบูรณาการ
ระบบการเรียนการสอนกับระบบงานวิจัยและพัฒนาใหเอื้อตอการเพิ่มศักยภาพดานนวัตกรรม
ของประเทศ เพื่อสนับสนุนการสรางความเขมแข็งของธุรกิจไทยทุกระดับในเวทีการคาโลก สงเสริม
กระบวนการการทํางานของภาครัฐและภาคเอกชนในการวิจัยและพัฒนา วิทยาศาสตรเทคโนโลยี
นวัตกรรมใหเปนระบบเปด และมีการบูรณาการการทํางานกันอยางมีประสิทธิภาพ รวมท้ังเชื่อมโยง
ระบบการศึกษากับภาคปฏิบัติจริงในภาคธุรกิจ โดยเฉพาะอยางย่ิงการสรางนักวิจัยมืออาชีพและ
นวัตกรทส่ี ามารถสรางมูลคาเพิ่มและยกระดับงานวิจัย สูการเพ่ิมศกั ยภาพดา นเทคโนโลยีและนวัตกรรม
ของประเทศ

๖) สง เสรมิ การเรียนรแู ละพัฒนาทักษะทุกชวงวยั
๖.๑) มุงเนนการพัฒนาโรงเรียนควบคูกับการพัฒนาครู เพ่ิมประสิทธิภาพ

ระบบบริหารจัดการศึกษาในทุกระดับบนพื้นฐานการสนับสนุนที่คํานึงถึงความจําเปนและศักยภาพ
ของสถาบันการศึกษาแตละแหง พรอมทั้งจัดใหมีมาตรฐานขั้นตํ่าของโรงเรียนในทุกระดับและสราง
ระบบวดั ผลโรงเรียนและครูที่สะทอนความรับผิดชอบตอ ผลลัพธท่เี กดิ กับผูเ รียน คืนครใู หน กั เรียนโดยลด
ภาระงานท่ีไมจําเปน รวมถึงจัดใหมีระบบฐานขอมูล เพ่ือการพัฒนาทรัพยากรมนุษยโดยการเช่ือมโยง
หรือสงตอขอมูลครอบครัวและผูเรียนระหวางหนวยงานตาง ๆ ตั้งแตแรกเกิดจนถึงการพัฒนา
ตลอดชวงชีวิต ตลอดจนพัฒนาชองทางใหภาคเอกชนมีสวนรวมในการจัดการศึกษาและการเรียนรู
ตลอดชีวิต

๖.๒) พัฒนาแพลตฟอรมการเรยี นรูผานระบบดิจิทัล พรอ มทั้งสงเสริมใหมีการนํา
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสรางสรรคที่เหมาะสมมาใชในการเรียนการสอนออนไลนแบบเปด
ทีห่ ลากหลาย เพ่อื สงเสรมิ การเรยี นรดู ว ยตนเองตามความสนใจและเหมาะสมกบั ชวงวัย ตลอดจนพัฒนา
แหลง เรียนรูและอุทยานการเรยี นรูสาํ หรับเยาวชนที่เชอื่ มโยงเทคโนโลยีกบั วถิ ีชวี ิต และสงเสรมิ การเรียน
การสอนทเ่ี หมาะสมสําหรับผูทีเ่ ขา สูสงั คมสูงวัย

๖.๓) ลดความเหล่ือมลํ้าทางการศึกษา โดยบูรณาการการดําเนินงานระหวาง
หนวยจัดการศึกษากับกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา มุงเนนกลุมเด็กดอยโอกาสและกลุม
เดก็ นอกระบบการศกึ ษา ปรบั เปลีย่ นการจัดสรรงบประมาณใหส อดคลอ งกบั ความจาํ เปนของผเู รยี นและ
ลักษณะพ้ืนท่ีของสถานศึกษา จัดระบบโรงเรียนพี่เล้ียง จับคูระหวางโรงเรียนขนาดใหญท่ีมีคุณภาพ
การศึกษาดีกับโรงเรยี นขนาดเล็กเพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา และการสงเสริมใหภาคเอกชน ชุมชน
ในพ้ืนที่เขามามีสวนรวมในการออกแบบการศึกษาในพื้นที่ สนับสนุนเด็กท่ีมีความสามารถแตไมมี
ทุนทรัพยเปนกรณีพิเศษ ตลอดจนแกไขปญหาหน้ีสินทางการศึกษา โดยการปรับโครงสรางหน้ีกองทุน
เงนิ ใหกยู ืมเพื่อการศกึ ษา และทบทวนรูปแบบการใหกยู ืมเพ่อื การศึกษาที่เหมาะสม

๖.๔) พัฒนาทักษะอาชีพทุกชวงวัย โดยกําหนดระบบที่เอื้อตอการพัฒนาทักษะ
และเพิ่มประสิทธิภาพของทุกชวงวัย อาทิ การพัฒนาคุณภาพมาตรฐานการศกึ ษา ใหเชือ่ มโยงกับระบบ
คุณวุฒิวชิ าชีพ โดยมีกลไกการวัดและประเมินผลเพอ่ื เทียบโอนความรแู ละประสบการณหนวยการเรียน
ท่ีชดั เจน สงเสริมเยาวชนทมี่ ีศกั ยภาพดา นกฬี าใหสามารถพฒั นาไปสนู ักกีฬาอาชีพ การกาํ หนดมาตรฐาน
ฝม ือแรงงาน การจัดใหมรี ะบบที่สามารถรองรับความตอ งการพัฒนาปรับปรงุ ทักษะอาชีพของทกุ ชว งวัย
เพื่อรองรับการเปลี่ยนสายอาชีพใหตรงกับความตองการของตลาดแรงงานท่ีอาจจะเปล่ียนไปตามแนวโนม
ความกา วหนา ทางเทคโนโลยใี นอนาคต

๒๗

๖.๕) สงเสริมหลักคิดท่ีถูกตอง โดยสอดแทรกการปลูกฝงวินัยและอุดมการณ
ท่ถี กู ตอ งของคนในชาติ หลกั คดิ ที่ถกู ตอ งดา นคุณธรรม จรยิ ธรรม การมจี ติ สาธารณะ การเคารพกฎหมาย
และกติกาของสังคมเขาไปในทุกสาระวิชาและทุกกิจกรรมควบคูไปกับการสงเสรมิ กลไกสรางความเขมแข็ง
ของสถาบันครอบครัวในทุกมิติอยางเปนระบบและมีประสิทธิภาพ ปรับสภาพแวดลอมท้ังภายในและ
ภายนอกสถานศกึ ษาใหเอื้อตอการมคี ุณธรรม จริยธรรม และจติ สาธารณะ รวมทั้งลงโทษผูละเมิดบรรทดั ฐาน
ท่ีดีทางสังคม ตลอดจนสงเสริมใหเกิดการมสี ว นรวมของประชาชนในการขับเคลอื่ นประเทศ

๗) จัดทําระบบปริญญาชุมชนและการจัดอบรมหลักสูตรระยะส้ัน เนนออกแบบ
หลักสูตรระยะส้ันตามความสนใจ พัฒนาทักษะตาง ๆ ที่ใชในการดํารงชีวิตประจําวัน และทักษะอาชีพ
ของคนทุกชวงวัยในพ้ืนที่และชุมชนเปนหลัก พรอมทั้งศึกษาแนวทางการพัฒนาเปนรูปแบบธนาคาร
หนวยกิต ซ่ึงเปนการเรียนเก็บหนวยกิตของวิชาเรียนเพ่ือใหผูเรียนสามารถเรียนขามสาขาวิชาและ
ขามสถาบันการศึกษา หรือทํางานไปพรอมกัน หรือเลือกเรียนเฉพาะหลักสูตรที่สนใจเพื่อสรางโอกาส
ของคนไทยทุกชวงวัยและทุกระดบั สามารถพัฒนาตนเองทง้ั ในดา นการศึกษาและการดํารงชีวิต

๒.๖ นโยบายของรัฐมนตรวี า การกระทรวงศึกษาธิการ (นางสาวตรนี ชุ เทียนทอง)
นางสาวตรีนุช เทียนทอง รัฐมนตรีวาการกระทรวงศึกษาธิการ เขารับตําแหนง

อยางเปนทางการ และนําเสนอนโยบายในการบริหารราชการกระทรวง เมื่อวันที่ ๒๙ มีนาคม ๒๕๖๔
โดยไดเ สนอรปู แบบการทํางาน “TRUST” สรา งความเชอ่ื มนั่ และความไวว างใจใหกบั สงั คม พรอ มแถลง
๑๒ นโยบายการจัดการศึกษา ๗ วาระเรงดวน (Quick Win) ของกระทรวงศึกษาธิการ โดยกลาวถึง
การศึกษาไวตอนหน่ึงวา ภารกิจดานการศึกษาน้ันเปนภารกิจที่มีความสําคัญอยางย่ิงกับประเทศชาติ
องคกรของเรามีท้ังเร่ืองราวและผูคนมากมายผานเขามาเปนสวนหนึ่งของการหมุนเวียนเปลี่ยนผาน
มวี กิ ฤตและโอกาสเกิดข้ึนนับครงั้ ไมถว น อกี ทง้ั ในปจจุบันนี้ สถานการณโลกเปล่ยี นแปลงไปอยา งรวดเร็ว
ดังท่ีมีคํากลาววาเปน “โลกไรพรมแดน” จึงนับเปนอีกหนึ่งความทาทายของผูบริหาร ครู และบุคลากร
ทางการศึกษาอยางยิ่ง ท่ีจะตองปฏิบัติหนาที่บนความคาดหวังของสังคม เพื่อใหการบริหารงานเปนไป
อยางมีประสิทธิภาพทุกฝายจะตองสราง “ความเช่ือมั่น ไววางใจ” หรือ “TRUST” ใหกับสังคม
โดยเฉพาะอยางย่ิงเด็กและผปู กครอง วาเราสามารถทจี่ ะเปนหลักหรือทพี่ ง่ึ ใหก ับพวกเขาได

“TRUST” หมายถึง “ความไววางใจ” เปนรูปแบบการทํางานท่ีจะทําใหครู บุคลากร
ทางการศกึ ษา ผปู กครอง ผเู รียนและประชาชนกลบั มาใหความไววางใจในการทาํ งานของกระทรวงศึกษาธกิ าร
อีกครงั้

T ยอมาจาก Transparency (ความโปรง ใส)
R ยอมาจาก Responsibility (ความรบั ผิดชอบ)
U ยอ มาจาก Unity (ความเปนอนั หนงึ่ อนั เดยี ว)
S ยอ มาจาก Student-Centricity (ผูเรียนเปน เปา หมายแหง การพฒั นา)
T ยอ มาจาก Technology (เทคโนโลย)ี
รูปแบบการทํางาน “TRUST” คือการพัฒนาตอยอดจากรูปแบบการทํางาน “MOE
ONE TEAM” หรือ “การทาํ งานรวมกนั เปนหน่ึงเดยี วของกระทรวงศึกษาธิการ” ที่กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
ไดดําเนินการมาโดยตลอด ซ่ึง “TRUST” จะเขามาเปนสวนเสริมในเร่ืองความโปรงใส ท้ังในเชิง
กระบวนการทํางานและกระบวนการตรวจสอบจากภาคสวนตาง ๆ การสนับสนุนใหผูปฏิบัติงานทุกคน

๒๘
ดําเนินการตามภารกิจของตนดวยความรับผิดชอบตอตัวเอง องคกร ประชาชน และประเทศชาติ
ใหค วามสาํ คัญกับการประสานความรว มมอื จากทุกภาคสว น (Participation) ผานกลไกการรับฟงความคิดเห็น
มาประกอบการดําเนินงานตาง ๆ ท่ีเปนประโยชนตอการยกระดับคุณภาพการศึกษา ท้ังน้ี กระทรวง
ศึกษาธิการเปนพ้ืนท่ีของทุกคน มีความเปนอันหน่ึงอันเดียว ระหวางครู บุคลากรทางการศึกษา
ผูปกครอง ผูเรียน และประชาชน ซ่ึงมีเปาหมายรวมกัน คือ การมีผูเรียนเปนเปาหมายแหงการพัฒนา
โดยการทําใหผูเรียนมีวิธีคิดและทักษะที่เปนสากลสอดคลองกับพลวัตในศตวรรษที่ 21 ควบคูไปกับ
สํานึกและความเขาใจในความเปนไทย ผานการมีความพรอมดานเทคโนโลยี ท้ังในเชิงโครงสราง
(Infrastructure) คือ การเขาถึงสิ่งจําเปนและส่ิงอํานวยความสะดวกดานการศึกษาอยางท่ัวถึง เพื่อลด
ความเหลื่อมล้ําของโอกาสในการศึกษา และในเชิงการเรียนรู (Learning) คือแหลงขอมูล แหลงเรียนรู
รปู แบบตาง ๆ ท่ีทันสมัย และจะชวยใหผูเรียนทุกคนถึงพรอมซ่ึงคุณลักษณะอันพึงประสงคทุกประการ
เพ่ือเปนการตระหนักถึงความสําคัญของยุทธศาสตรชาติดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพ
ทรัพยากรมนุษย โดยเฉพาะแผนแมบทภายใตยุทธศาสตรชาติ (พ.ศ. 2561 – 2580) ประเด็นการ
พัฒนาศักยภาพคนตลอดชวงชีวิต การสรางสภาพแวดลอมท่ีเอื้อตอการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพ
มนุษย การพัฒนาเด็กตั้งแตชวงต้ังครรภจนถึงปฐมวัย การพัฒนาชวงวัยเรียน/วัยรุน การพัฒนาและ
ยกระดับศักยภาพวัยแรงงาน รวมถึงการสงเสริมศักยภาพวัยผูสูงอายุ ประเด็นการพัฒนาการเรียนรู
ท่ตี อบสนองตอ การเปลี่ยนแปลงในศตวรรษท่ี 21 และพหุปญญาของมนุษยที่หลากหลาย และประเด็น
อ่ืนทีเ่ กีย่ วของ

นโยบายการจัดการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ของนางสาวตรีนุช เทียนทอง
รัฐมนตรีวา การประทรวงศึกษาธิการ ๑๒ ขอ

ขอ ๑ การปรับปรุงหลักสูตรและกระบวนการเรียนรูใหทันสมยั และทันการเปล่ียนแปลง
ของโลกในศตวรรษที่ ๒๑ โดยมุงพัฒนาผูเรียนทุกระดับการศึกษาใหมีความรู ทักษะและคุณลักษณะ
ทีเ่ หมาะสมกบั บรบิ ทสังคมไทย

ขอ ๒ การพัฒนาคุณภาพและประสิทธภิ าพครแู ละอาจารยในระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
และอาชีวศึกษาใหมีสมรรถนะทางภาษาและดิจิทัล เพื่อใหครูและอาจารยไดรับการพัฒนาใหมี
สมรรถนะท้ังดา นการจัดการเรยี นรู ดวยภาษาและดจิ ทิ ลั สามารถปรับวิธกี ารเรียนการสอนและการใชสื่อ
ทันสมยั และมคี วามรบั ผิดชอบตอ ผลลัพธทางการศึกษาท่เี กิดกับผเู รยี น

ขอ ๓ การปฏิรูปการเรียนรดู วยดจิ ิทัลผานแพลตฟอรม การเรียนรดู วยดิจทิ ลั แหง ชาติ
(NDLP) และการสงเสริมการฝกทักษะดิจิทัลในชีวิตประจําวัน เพ่ือใหมีหนวยงานรับผิดชอบพัฒนา
แพลตฟอรมการเรียนรดู ว ยดิจิทัลแหง ชาติ ท่ีสามารถนําไปใชในกระบวนการจัดการเรียนรูทีท่ ันสมัยและ
เขา ถงึ แหลงเรยี นรูไ ดอยางกวางขวางผา นระบบออนไลน และการนําฐานขอมูลกลางทางการศึกษามาใช
ประโยชนในการพัฒนาประสทิ ธิภาพการบรหิ ารและการจัดการศกึ ษา

ขอ ๔ การพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารและการจัดการศึกษา โดยการสงเสริม
สนับสนุนสถานศึกษาใหมีความเปนอิสระและคลองตัว การกระจายอํานาจการบริหารและการจัด
การศึกษาโดยใชจ ังหวัดเปนฐาน โดยอาศัยอาํ นาจตามกฎหมายการศึกษาแหงชาติที่ไดรับการปรับปรุง
เพ่ือกําหนดใหมีระบบบริหารและการจัดการ รวมถึงการจัดโครงสรางหนวยงานใหเอ้ือตอการจัด
การเรียนการสอนใหมีคุณภาพ สถานศึกษาใหมีความเปนอิสระและคลองตัว การบริหารและการจัด
การศกึ ษาโดยใชจังหวดั เปน ฐาน มรี ะบบการบริหารงานบุคคลโดยยึดหลกั ธรรมาภบิ าล

๒๙

ขอ ๕ การปรับระบบการประเมินผลการศึกษาและการประกันคุณภาพ พรอมจัด
ทดสอบวัดความรู และทักษะท่ีจําเปนในการศึกษาตอระดับอุดมศึกษาท้ังสายวิชาการและ
สายวิชาชีพ เพ่ือใหระบบการประเมินผลการศึกษาทุกระดับและระบบการประกันคุณภาพการศึกษา
ไดรับการปรบั ปรุงใหทนั สมัย ตอบสนองผลลัพธท างการศกึ ษาไดอยา งเหมาะสม

ขอ ๖ การจัดสรรและการกระจายทรัพยากรใหท่ัวถึงทุกกลุมเปาหมาย รวมถึงการระดม
ทรัพยากรทางการศึกษาจากความรวมมือทุกภาคสวน เพ่ือใหการจัดสรรทรัพยากรทางการศึกษา
มีความเปนธรรมและสรางโอกาสใหกลุมเปาหมายไดเขาถึงการศึกษาท่ีมีคุณภาพทัดเทียมกลุมอ่ืน ๆ
กระจายทรพั ยากรท้งั บุคลากรทางการศึกษา งบประมาณและสื่อเทคโนโลยีไดอ ยา งทั่วถงึ

ขอ ๗ การนํากรอบคุณวุฒิแหงชาติ (NQF) และกรอบคุณวุฒิอางอิงอาเซียน
(AQRF) สูการปฏิบัติ เปนการผลิตและการพัฒนากําลังคนเพื่อการพัฒนาประเทศโดยใชกรอบคุณวุฒิ
แหงชาติ เช่ือมโยงระบบการศึกษาและการอาชีพโดยใชกลไกการเทียบโอนประสบการณดวยธนาคาร
หนวยกติ และการจัดทาํ มาตรฐานอาชีพในสาขาทสี่ ามารถอางองิ อาเซียนได

ขอ ๘ การพัฒนาเด็กปฐมวัยใหไดรับการดูแลและพัฒนากอนเขารับการศึกษา
เพื่อพัฒนารางกาย จิตใจ วินัย อารมณ สังคม และสตปิ ญญาใหส มกับวัย เพือ่ เปน การขบั เคลื่อนแผน
บูรณาการการพฒั นาเดก็ ปฐมวยั ตามพระราชบญั ญัตกิ ารพัฒนาเดก็ ปฐมวยั พ.ศ. ๒๕๖๒ สกู ารปฏิบตั ิเปน
รูปธรรม โดยหนวยงานท่ีเก่ียวของนําไปเปนกรอบในการจัดทําแผนปฏิบัติการเพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัย
และมีการตดิ ตามความกา วหนา เปน ระยะ

ขอ ๙ การศึกษาเพื่ออาชีพและสรางขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศ
เพื่อใหผูจบการศึกษาระดับปริญญาและอาชีวศึกษามีอาชีพและรายไดที่เหมาะสมกับการดํารงชีพและ
คุณภาพชีวติ ทีด่ ี มสี ว นชว ยเพิ่มขีดความสามารถในการแขง ขนั ในเวทีโลกได

ขอ ๑๐ การพลิกโฉมระบบการศึกษาไทยดวยการนํานวัตกรรมและเทคโนโลยี
ท่ีทันสมัยมาใชในการจัดการศึกษาทุกระดับการศึกษา เพื่อใหสถาบันการศึกษาทุกแหงนํานวัตกรรม
และเทคโนโลยีทที่ ันสมยั มาใชในการจัดการศึกษาผา นระบบดิจิทัล

ขอ ๑๑ การเพิ่มโอกาสและการเขาถึงการศึกษาท่ีมีคุณภาพของกลุมผูดอยโอกาส
ทางการศึกษา และผูเรียนที่มีความตองการจําเปนพิเศษ เพื่อเปนการเพ่ิมโอกาสและการเขาถึง
การศึกษาที่มคี ุณภาพของกลมุ ผูดอ ยโอกาสทางการศกึ ษา และผูเรียนทม่ี ีความตอ งการจาํ เปนพเิ ศษ

ขอ ๑๒ การจัดการศึกษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย โดยยึดหลักการเรียนรู
ตลอดชีวิตและการมสี วนรว มของผมู สี วนเกย่ี วขอ ง เพ่ือเพม่ิ โอกาสและการเขา ถึงการศกึ ษาทมี่ คี ณุ ภาพ
ของกลมุ ผูดอ ยโอกาสทางการศึกษาและผเู รยี นท่มี ีความตองการจาํ เปนพิเศษ

เนื่องดวยสถานการณการแพรระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19)
ในปจจุบัน ไดกอใหเกิดความนิยมในรูปแบบการเรียนการสอนออนไลน (Online) มากยิ่งขึ้น สงผล
กระทบอยางมีนัยสําคัญตอการเตรียมผูเรียนไทยใหมีทักษะที่จําเปนในศตวรรษที่ ๒๑ ซึ่งมุงเนน
ความเปนผูประกอบการ (Entrepreneurship) และความสามารถในการปรับตัวเขากับสถานการณ
ตาง ๆ (Resilience) รวมถึงปญหาความปลอดภัยของสถานศึกษาและปญหาความเหลื่อมลํ้าของโอกาส
ในการศึกษาท่ีนับวันจะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น ดังน้ัน จึงเสนอใหมีวาระเรงดวน (Quick Win)
ของกระทรวงศกึ ษาธิการ ดังตอ ไปนี้

๓๐
วาระที่ ๑ เร่อื งความปลอดภัยของผูเรยี น โดยจัดใหมีรูปแบบ วธิ ีการ หรือกระบวนการ
ในการดูแลชวยเหลือนักเรยี น เพอื่ ใหผเู รียนเกิดการเรียนรูอยางมคี ุณภาพ มีความสุข และไดร บั การปกปอง
คุม ครองความปลอดภัยทั้งดา นรา งกายและจิตใจ รวมถงึ การสรา งทกั ษะใหผูเ รียนมีความสามารถในการดแู ล
ตนเองจากภัยอนั ตรายตา ง ๆ ทามกลางสภาพแวดลอ มทางสังคม
วาระที่ ๒ หลักสูตรฐานสมรรถนะ มุงเนนการจัดการเรียนรูที่หลากหลายโดยยึด
ความสามารถของผเู รยี นเปน หลัก และพัฒนาผูเรยี นใหเ กดิ สมรรถนะทีต่ อ งการ
วาระท่ี ๓ Big Data พัฒนาการจัดเก็บขอมูลอยางเปนระบบและไมซ้ําซอน เพ่ือใหได
ขอมูลภาพรวมการศึกษาของประเทศท่ีมีความครบถวน สมบูรณ ถูกตองเปนปจจุบัน และสามารถ
นาํ มาใชประโยชนไดอยา งแทจ รงิ
วาระที่ ๔ ขับเคลื่อนศูนยความเปนเลิศทางการอาชีวศึกษา (Excellent Center)
สนบั สนุนการดําเนินงานของศูนยค วามเปน เลิศทางการอาชวี ศกึ ษา (Excellent Center) ตามความเปนเลิศ
ของแตละสถานศึกษาและตามบริบทของพ้ืนท่ี สอดคลองกับความตองการของประเทศท้ังในปจจุบัน
และอนาคต ตลอดจนมกี ารจดั การเรียนการสอนดว ยเครอื่ งมือทท่ี นั สมยั สอดคลอ งกบั เทคโนโลยีปจ จบุ ัน
วาระท่ี ๕ พัฒนาทักษะทางอาชีพ สงเสริมการจัดการศึกษาท่ีเนนพัฒนาทักษะอาชีพ
ของผูเรยี นเพอ่ื พฒั นาคุณภาพชีวิต สรา งอาชีพและรายไดท่เี หมาะสม และเพ่มิ ขีดความสามารถในการแขงขัน
ของประเทศ
วาระที่ ๖ การศกึ ษาตลอดชวี ิต การจัดเรียนรตู ลอดชวี ติ สําหรับประชาชนทุกชวงวัยให
มีคุณภาพและมาตรฐาน ประชาชนในแตละชวงวัยไดรับการศึกษาตามความตองการอยางมีมาตรฐาน
เหมาะสมและเต็มตามศักยภาพตั้งแตวัยเด็กจนถึงวัยชรา และพัฒนาหลักสูตรท่ีเหมาะสมเพ่ือเตรียม
ความพรอมในการเขาสสู งั คมผูสงู วัย
วาระท่ี ๗ การจัดการศึกษาสําหรับผูที่มีความตองการจําเปนพิเศษ สงเสริมการจัด
การศึกษาใหผูท่ีมีความตองการจําเปนพิเศษไดรับการพัฒนาอยางเต็มศักยภาพ สามารถดํารงชีวิต
ในสังคมอยางมีเกียรติ ศักด์ิศรีเทาเทียมกับผูอื่นในสังคม สามารถชวยเหลือตนเอง และมีสวนรวม
ในการพฒั นาประเทศ
ภารกิจของกระทรวงศึกษาธกิ ารนี้มอี ยูมากมาย ท้ังที่ยังรอการดําเนินงานและท่ีจะริเร่ิม
โครงการขึ้นใหม จําตอ งอาศยั ความมมุ านะ พยายามอยางยิ่งยวดที่จะใหเ กดิ ผลสมั ฤทธิ์อยา งเปน รูปธรรม
และนั่นคือส่ิงท่ียากที่สุดเพราะผลสัมฤทธ์ิของภารกิจดานการศึกษาน้ันไมอาจระบุไดวา เทาไร เมื่อไร
จึงจะถือวาประสบความสําเร็จ ดุจดังเร่ืองราวของ “พระมหาชนก” พระราชนิพนธในพระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ท่ีทรงเปนแบบอยางแหงพระโพธิสัตว
ผูถึงพรอมดวยวิริยะบารมี ทรงแหวกวายอยูในมหาสมุทรทามกลางวาตภัยแลสัตวรายท่ีพรอมจะแผวพาน
กระนั้นก็ทรงแนวในพระราชปณิธานที่จะวายตอไปให “ถึงฝง” เพื่อยังประโยชนแกอาณาราษฎร
โดยการขึ้นครองสริ ิราชสมบตั ิปกครองมิถิลานครสืบไป
๒.๗ พระราชบญั ญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๑
การจัดการศึกษาอาชีวศึกษามีความสําคัญตอการขับเคล่ือนภาคเศรษฐกิจของประเทศ
ในภาพรวม เน่ืองจากการอาชีวศึกษาเปนกลไกสําคัญในการผลิตกําลังคนที่มีคุณภาพและมีสมรรถนะ
เขาสูภาคอุตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม ภาคการทองเที่ยวและบริการ ซ่ึงสํานักงานคณะกรรมการ