รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การพัฒนาและขับเคลื่อนการทำเหมืองในเมือง (Urban Mining)

รายงานการพจิ ารณาศกึ ษา

เรื่อง การพัฒนาและขบั เคล่ือนการทาเหมอื งในเมือง (Urban Mining)

โดย
คณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอตุ สาหกรรม

วุฒสิ ภา

กลุ่มงานคณะกรรมาธกิ ารเศรษฐกจิ
การพาณชิ ย์ และอตุ สาหกรรม
สานกั กรรมาธิการ ๑
สานักงานเลขาธิการวุฒิสภา



(สำเนำ)

บนั ทกึ ข้อควำม

ส่วนรำชกำร คณะกรรมาธกิ ารการพาณชิ ย์และการอุตสาหกรรม วฒุ ิสภา

ท่ี ) สว ๐๐๐๙.๐๙/)ร ๔๓) วันท่ี ๓๐ สงิ หาคม ๒๕๖๕

เร่ือง รายงานการพิจารณาศึกษา เรอื่ ง การพฒั นาและขบั เคลอ่ื นการทาเหมืองในเมอื ง )Urban Mining)

กราบเรยี น ประธานวฒุ ิสภา

ตามที่ที่ประชุมวุฒิสภา ครั้งท่ี ๑๗ )สมัยสามัญประจาปีครั้งที่หน่ึง) วันอังคารท่ี ๑๐

กันยายน ๒๕๖๒ ท่ีประชุมได้มีมติตั้งคณะกรรมาธิการสามัญประจาวุฒิสภาตามข้อบังคับการประชุม

วุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ข้อ ๗๘ วรรคสอง )๒๔) ซึ่งคณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอุตสาหกรรม

วุฒิสภา เป็นคณะกรรมการสามัญประจาวุฒิสภา เพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ กระทากิจการ

พิจารณาสอบหาข้อเท็จจริงหรือศึกษาเร่ืองใด ๆ ทีเกี่ยวกับการส่งเสริม สนับสนุน หรือพัฒนา

การพาณิชย์และอุตสาหกรรม การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา การพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น

และภูมิปัญญาไทย วิสาหกิจเพื่อสังคม วิสาหกิจเพ่ือชุมชน เขตเศรษฐกิจพิเศษ ความสามารถ

ในการแขง่ ขัน และการเจริญเตบิ โตทางอุตสาหกรรมท่ีเป็นมิตรตอ่ สิ่งแวดลอ้ ม พิจารณาศึกษา ติดตาม

เสนอแนะ และเร่งรัดการปฏิรูปประเทศ และแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ที่อยู่ในหน้าท่ี

และอานาจ และอ่ืน ๆ ทเี่ ก่ยี วขอ้ ง ซึ่งคณะกรรมาธิการคณะน้ี ประกอบดว้ ย

๑. นางอภิรดี ตนั ตราภรณ์ ประธานคณะกรรมาธกิ าร

๒. นายเจน นาชยั ศิริ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีหนง่ึ

๓. นางสาววบิ ูลยล์ กั ษณ์ รว่ มรกั ษ์ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนทีส่ อง

๔. นางสวุ รรณี สริ เิ วชชะพนั ธ์ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนที่สาม

๕. นายชลติ แกว้ จนิ ดา รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนที่สี่

๖. นายรณวรทิ ธ์ิ ปรยิ ฉตั รตระกูล เลขานกุ ารคณะกรรมาธกิ าร

๗. นายสาธติ เหลา่ สวุ รรณ โฆษกคณะกรรมาธกิ าร

๘. นายสมพล เกยี รติไพบูลย์ ประธานทีป่ รกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๙. ศาสตราจารย์พิเศษสม จาตุศรีพทิ กั ษ์ ทป่ี รกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๐. พลเอก วีรัณ ฉนั ทศาสตร์โกศล ทป่ี รกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๑. พลเอก วิชติ ยาทิพย์ ท่ีปรกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๒. นายบรรชา พงศอ์ ายุกลู ทป่ี รึกษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๓. นางจนิ ตนา ชัยยวรรณาการ กรรมาธกิ าร

๑๔. นายเฉลยี ว เกาะแกว้ กรรมาธกิ าร

๑๕. นางดวงพร รอดพยาธิ์ กรรมาธกิ าร

๑๖. นายอดุ ม วรัญญูรัฐ กรรมาธิการ

๑๗. นายสวุ ฒั น์ จริ าพันธุ์ กรรมาธิการ

บดั น้ี ...

๒

บัดนี้ คณะกรรมาธิการได้ดาเนินการพิจารณาศึกษา เรื่อง การพัฒนาและขับเคล่ือน
การทาเหมืองในเมือง )Urban Mining) เสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงขอรายงานผลการพิจารณาศึกษา
เรอื่ งดงั กล่าวตอ่ วฒุ ิสภาตามขอ้ บังคับการประชมุ วุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ข้อ ๙๘

จงึ กราบเรยี นมาเพ่ือโปรดทราบและนาเสนอรายงานของคณะกรรมาธิการตอ่ ทป่ี ระชมุ
วฒุ ิสภา ตอ่ ไป

ลงช่อื อภิรดี ตันตราภรณ์
)นางอภิรดี ตันตราภรณ์)

ประธานคณะกรรมาธกิ ารการพาณิชยแ์ ละการอตุ สาหกรรม
วุฒิสภา

สาเนาถูกตอ้ ง

)นายภาสนั ต์ เงาศุภธน) )นางสาวนริ มล ดวงดาว)
ผชู้ ว่ ยเลขานกุ าร ผชู้ ว่ ยเลขานุการ

คณะกรรมาธกิ ารการพาณชิ ยแ์ ละการอตุ สาหกรรม คณะกรรมาธกิ ารการพาณิชยแ์ ละการอตุ สาหกรรม
วฒุ สิ ภา วฒุ ิสภา

สานักกรรมาธกิ าร ๑ ไพรราช พมิ พ์
ฝ่ายเลขานกุ ารคณะกรรมาธกิ ารการพาณชิ ยแ์ ละการอตุ สาหกรรม จิรยิ าภา ทาน ๑
โทร ๐ ๒๘๓๑ ๙๑๖๐ – ๑ ภาสันต์ ทาน ๒
ไปรษณยี อ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ : [email protected]

ก

คำนำ

การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) หรือกระบวนการรีไซเคิลผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้แล้วหรือขยะ
หรือของเสียให้กลายเป็นวัตถุดิบหรือทรัพยากร โดยการแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะกลับมา
ใช้ประโยชน์ใหม่ รวมถึงแปรรูปเป็นพลังงานทดแทน เป็นการนาทรัพยากรกลับมาใช้ประโยชน์ในวงรอบสุดท้าย
ของเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ก่อนท่ีขยะหรือของเสียจะถูกกาจัดหรือฝังกลบ ซ่ึงเป็นแนวทาง
ที่ประเทศที่พัฒนาแล้วได้ให้ความสาคัญเป็นอย่างมาก และถือเป็นนโยบายสาคัญและเร่งด่วนในการลดการใช้
ทรัพยากรธรรมชาติ ลดการเกิดขยะและมลพิษต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชน แก้ไขปัญหาโลกร้อน ลดงบประมาณ
ในการจดั การขยะที่เกิดขึ้น เพ่ิมมูลค่าทางเศรษฐกิจในประเทศ โดยเปลี่ยนขยะหรือของเสียให้กลายเป็นทรัพยากร
หรือวัตถุดิบทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรม เพื่อสร้างความมั่นคงทางด้านวัตถุดิบให้กับภาคอุตสาหกรรม
ควบคู่ไปกับการสร้างความย่ังยืนด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งจะช่วยแก้ไขปัญหามลพิษด้วยวิธีการท่ีย่ังยืน และเป็นหนึ่ง
ในปัจจัยสาคัญท่ีจะก่อให้เกิดการพัฒนาเมืองท่ีเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมหรือที่เรียกว่า “เมืองนิเวศ (Eco-town)”
รวมถึงการขับเคล่ือนสู่สังคมไร้ขยะ (Zero Waste Society) และการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่
Circular Economy และสังคมคาร์บอนต่า

ปัจจุบนั ประเทศไทยมีขยะหรอื ของเสยี เกิดขึ้นเฉลยี่ 45 ล้านตันต่อปี เปน็ ขยะหรือของเสียจากภาคครัวเรือน
27-28 ล้านตันต่อปี และภาคอุตสาหกรรม 17-18 ล้านตันต่อปี โดยมีสัดส่วนการนาไปใช้ประโยชน์เฉลี่ย
ร้อยละ 38 และ 70 ตามลาดับ ซ่ึงแม้ว่าการนาขยะหรือของเสียไปใช้ประโยชน์จะมีแนวโน้มเพิ่มข้ึน
จากการผลักดันและขับเคล่ือนนโยบายและมาตรการต่าง ๆ ของภาครัฐ และความร่วมมือจากภาคเอกชน
สถาบันการศึกษาและหน่วยงานวิจัยต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม การนาขยะหรือของเสียไปใช้ประโยชน์ยังมีสัดส่วนต่า
เม่ือเทียบกับประเทศที่พัฒนาแล้วท่ีมีสัดส่วนการนาขยะหรือของเสียทั้งจากภาคครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรม
ไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ 70 นอกจากนี้ ขยะหรือของเสียท่ีเกิดข้ึนในประเทศยังมีการจัดการอย่างไม่ถูกต้อง
ก่อให้เกิดปัญหามลพิษต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชน และเป็นภาระต่องบประมาณภาครัฐในการแก้ไขปัญหา
สิ่งแวดล้อมและดูแลสุขภาพอนามัยของประชาชนท่ีได้รับผลกระทบจากมลพิษที่เกิดข้ึน โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิกส์
จากภาคครัวเรือนที่มีการจัดการอย่างถูกต้องเพียงร้อยละ 10 ซ่ึงขยะอิเล็กทรอนิกส์เหล่าน้ี หากมีการจัดการ
อย่างถูกต้อง และนาเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพ่ือแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะ
กลับมาใช้ประโยชน์เป็นวัตถุดิบให้แก่ภาคอุตสาหกรรม ตามแนวคิด Urban Mining คาดว่าจะสามารถ
สรา้ งมูลคา่ เพิ่มทางเศรษฐกิจในประเทศได้กว่า 30,000 ลา้ นบาทต่อปี

ดังน้ัน รายงานฉบับน้ีจึงมุ่งท่ีจะศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลบริบท ปัจจัยสภาพแวดล้อม
สถานการณ์ปัจจุบัน รวมถึงแนวโน้มในอนาคตที่เก่ียวข้องกับ Urban Mining รวมทั้งจัดทาข้อเสนอเชิงนโยบาย
และแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิด Urban Mining ในไทยอย่างเป็นระบบและครบวงจร โดยเฉพาะกลุ่มขยะ
หรือของเสียท่ีมีแร่/โลหะเป็นองค์ประกอบและมีศักยภาพสูงในการทา Urban Mining เพ่ือนาไปสู่การปฏิบัติ
ให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอย่างเป็นรูปธรรม ตลอดจนเป็นแบบอย่างหรือต้นแบบในการพัฒนา
และขับเคลื่อน Urban Mining สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียประเภทอื่นให้เกิดผลสาเร็จอย่างเป็นรูปธรรมต่อไป
ท้ังน้ี เพ่ือเป็นกลไกสาคัญในการสนับสนุนการขับเคล่ือนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่ Circular Economy
และสังคมคารบ์ อนต่า

คณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอตุ สาหกรรม
วฒุ สิ ภา



บทสรุปผบู้ ริหาร

1. หลักการและเหตุผล

การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) หรือกระบวนการรีไซเคิลผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้แล้วหรือ
ขยะหรือของเสียให้กลายเป็นวัตถุดิบหรือทรัพยากร โดยการแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะ
กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ รวมถึงแปรรูปเป็นพลังงานทดแทน เป็นการนาทรัพยากรกลับมาใช้ประโยชน์ใน
วงรอบสุดท้ายของเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ก่อนท่ีขยะหรือของเสียจะถูกกาจัดหรือฝังกลบ
ซึ่งเป็นแนวทางท่ีประเทศท่ีพัฒนาแล้วได้ให้ความสาคัญเป็นอย่างมาก และถือเป็นนโยบายสาคัญและ
เร่งด่วนในการลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ลดการเกิดขยะและมลพิษต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชน แก้ไข
ปัญหาโลกร้อน ลดงบประมาณในการจัดการขยะท่ีเกิดขึ้น เพ่ิมมูลค่าทางเศรษฐกิจในประเทศ โดยเปล่ียน
ขยะหรือของเสียให้กลายเป็นทรัพยากรหรือวัตถุดิบทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรม เพื่อสร้างความมั่นคง
ทางด้านวัตถุดิบให้กับภาคอุตสาหกรรม ควบคู่ไปกับการสร้างความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม ซ่ึงจะช่วยแก้ไข
ปัญหามลพิษด้วยวิธีการที่ยั่งยืน และเป็นหนึ่งในปัจจัยสาคัญท่ีจะก่อให้เกิดการพัฒนาเมืองที่เป็นมิตรกับ
สิ่งแวดล้อมหรือท่ีเรียกว่า “เมืองนิเวศ (Eco-town)” รวมถึงการขับเคลื่อนสู่สังคมไร้ขยะ (Zero Waste
Society) และการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่ Circular Economy และสังคมคาร์บอนต่า
สอดคล้องกับนโยบายการพัฒนาประเทศไทยให้มีความม่ันคง มั่งคั่ง และยั่งยืน ตามนโยบายประเทศไทย
4.0 ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561–2580) และทิศทางการพัฒนาประเทศตาม (ร่าง) แผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566–2570) โดยเฉพาะหมุดหมายท่ี 10 ไทยมี
เศรษฐกิจหมุนเวียนและสังคมคาร์บอนตา่ รวมท้ังเป็นส่วนสาคัญท่สี นับสนุนการบรรลเุ ป้าหมายการพัฒนา
ทย่ี ั่งยนื (Sustainable Development Goals, SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ (United Nation, UN)

ปัจจุบันประเทศไทยมีขยะหรือของเสียเกิดขึ้นเฉลี่ย 45 ล้านตันต่อปี เป็นขยะหรือของเสีย
จากภาคครัวเรือน 27-28 ล้านตันต่อปี และภาคอุตสาหกรรม 17-18 ล้านตันต่อปี โดยมีสัดส่วนการ
นาไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ 38 และ 70 ตามลาดับ ซ่งึ แม้ว่าการนาขยะหรือของเสียไปใชป้ ระโยชน์จะ
มแี นวโนม้ เพม่ิ ขึ้นจากการผลกั ดนั และขับเคลื่อนนโยบายและมาตรการต่าง ๆ ของภาครัฐ และความร่วมมือ
จากภาคเอกชน สถาบันการศึกษาและหน่วยงานวิจัยต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม การนาขยะหรือของเสียไปใช้
ประโยชน์ยังมีสัดส่วนต่า เม่ือเทียบกับประเทศที่พัฒนาแล้วที่มีสัดส่วนการนาขยะหรือของเสียท้ังจากภาค
ครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรมไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ 70 นอกจากนี้ ขยะหรือของเสียท่ีเกิดขึ้นใน
ประเทศยังมีการจัดการอย่างไม่ถูกต้อง ก่อให้เกิดปัญหามลพิษต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชน และเป็นภาระต่อ
งบประมาณภาครัฐในการแก้ไขปัญหาส่ิงแวดล้อมและดูแลสุขภาพอนามัยของประชาชนที่ได้รับผลกระทบ
จากมลพิษท่เี กิดขนึ้ โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิกส์จากภาคครัวเรือนท่ีมีการจัดการอยา่ งถูกต้องเพียงร้อยละ
10 ซ่ึงขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ หล่าน้ี หากมีการจดั การอย่างถูกต้อง และนาเข้าสกู่ ระบวนการรไี ซเคลิ ทีเ่ ป็นมติ ร
ต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะกลับมาใช้ประโยชน์เป็นวัตถุดิบให้แก่
ภาคอุตสาหกรรม ตามแนวคิด Urban Mining คาดว่าจะสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจในประเทศ
ได้กว่า 30,000 ล้านบาทตอ่ ปี เนื่องจากขยะอเิ ล็กทรอนิกส์เหล่านม้ี ีองค์ประกอบของโลหะมีค่า เช่น ทอง
เงิน แพลทินัม แพลเลเดียม เป็นต้น โลหะพ้ืนฐาน เช่น ทองแดง เหล็ก นิกเกิล อะลูมิเนียม สังกะสี ดีบุก
เปน็ ตน้ และธาตหุ ายาก (Rare Earth Elements) เชน่ นโี อดิเมียม ซาแมเรียม เพรซโี อดเิ มียม ดสิ โพรเซยี ม
เป็นตน้ ในปรมิ าณสูงเมือ่ เทียบกบั แหลง่ แร่ตามธรรมชาติ

ดงั นั้น การศึกษาน้ีจึงมุ่งที่จะศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลบริบท ปัจจัยสภาพแวดล้อม
สถานการณ์ปัจจุบัน รวมถึงแนวโน้มในอนาคตที่เกี่ยวข้องกับ Urban Mining รวมทั้งจัดทาข้อเสนอเชิง
นโยบายและแผนปฏบิ ัตกิ ารสง่ เสริมให้เกิด Urban Mining ในไทยอยา่ งเปน็ ระบบและครบวงจร โดยเฉพาะ
กลุ่มขยะหรอื ของเสียท่ีมแี ร่/โลหะเป็นองค์ประกอบและมีศักยภาพสูงในการทา Urban Mining เพ่ือนาไปสู่
การปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอย่างเป็นรูปธรรม ตลอดจนเป็นแบบอย่างหรือต้นแบบใน
การพัฒนาและขับเคล่ือน Urban Mining สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียประเภทอื่นให้เกิดผลสาเร็จอย่าง
เป็นรูปธรรมต่อไป ทั้งน้ี เพ่ือเป็นกลไกสาคัญในการสนับสนุนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่
Circular Economy และสังคมคารบ์ อนต่า

2. กรอบแนวคดิ การศึกษา

กรอบแนวคดิ การศึกษานแ้ี สดงในรูปที่ 1

ศกึ ษาและวิเคราะหข์ ้อมูล วเิ คราะหป์ ัจจยั รายงานการพัฒนาและขับเคลอื่ น
Urban Mining
 แนวคิด Urban Mining วิเคราะหป์ จั จัยสภาพแวดล้อมทง้ั
ขอ้ เสนอแนะเชงิ นโยบายและ
 ตัวอยา่ งกรณีศกึ ษา Urban Mining ภายในและภายนอก รวมท้ังกลยทุ ธ์ แผนปฏิบตั กิ ารส่งเสรมิ ให้เกดิ
ในตา่ งประเทศ (ทป่ี ระสบ Urban Mining อยา่ งเปน็
ในการพัฒนาและขับเคลอื่ น Urban ระบบและครบวงจร สาหรับ
ความสาเรจ็ ) ≥ 2 ประเทศ กลุ่มขยะหรอื ของเสยี
Mining ในไทยอย่างเป็นระบบและ
ใชข้ ้อมลู ทุตยิ ภูมจิ ากแหล่งขอ้ มลู ต้นแบบในการพฒั นาและ
ครบวงจร สาหรบั กล่มุ ขยะหรอื ของ ขบั เคล่ือน Urban Mining
วชิ าการ/หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ท่ีเกยี่ วขอ้ ง สาหรบั กลุ่มขยะหรอื ของเสยี
เสยี ที่ไดร้ บั การคัดเลอื ก ประเภทอื่นใหเ้ กดิ ผลสาเรจ็
TOWS อย่างเปน็ รูปธรรม
 ภาพรวมสถานการณ์ขยะหรือของ SWOT Matrix
เสยี ท้งั จากภาคครัวเรือนและ การบรู ณาการระหวา่ ง
หน่วยงานทเี่ กยี่ วข้องเพอื่ รว่ ม
ภาคอุตสาหกรรม ขับเคล่อื น Urban Mining
 คัดเลอื กกลุม่ ขยะหรือของเสยี ที่มแี ร่/
PESTEL การสนบั สนนุ การขบั เคลอ่ื น
โลหะเป็นองคป์ ระกอบและมี เศรษฐกจิ ของประเทศไปสู่
Circular Economy และสงั คม
ศักยภาพสงู ในการทา Urban Politics Economic Social คาร์บอนตา่

Mining ≥ 1 ประเภท
 สถานการณข์ ยะหรอื ของเสยี ที่มแี ร่/

โลหะเป็นองค์ประกอบและมี Technology Environment Legal

ศกั ยภาพสูงที่ไดร้ ับการคัดเลอื ก

ใช้ข้อมูลปฐมภูมิจากการลงพ้ืนที่สารวจข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth
Interview) การประชุมกลุ่มย่อย (Focus Group) และการศึกษาดูงาน
(Study Visit) หน่วยงานและสถานประกอบการท่ีเก่ียวข้อง และข้อมูลทุติย
ภูมิจากแหล่งข้อมูลวิชาการ/หน่วยงานต่าง ๆ ทเี่ กี่ยวขอ้ ง ระหวา่ งปี 2559–
2563 หรือขอ้ มลู ลา่ สดุ ทีม่ อี ยู่

รปู ท่ี 1 กรอบแนวคิดการศึกษาของรายงานการพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมอื ง

3. แนวคิดและความหมายของการทาเหมอื งในเหมือง (Urban Mining)

ในระยะเวลากว่า 5 ทศวรรษที่ผ่านมา ทั่วโลกมีการนาทรัพยากรธรรมชาติประเภทต่าง ๆ มาใช้
ประโยชน์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพื่อใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตสิ่งของเครื่องใช้ เครื่องอุปโภคบริโภค และ
สิ่งอานวยความสะดวกต่าง ๆ ที่มนุษย์ใช้ในชีวิตประจาวัน รวมท้ังขับเคล่ือนการพัฒนาเศรษฐกิจของ
ประเทศ ซง่ึ ในปี พ.ศ. 2512 (ค.ศ. 1969) Jane Jacobs ไดใ้ ห้ความเห็นในหนงั สือ The Economy of Cities

ว่า ในอนาคตเมืองต่าง ๆ จะกลายเป็นเหมือง (Mines) ขนาดใหญ่ท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ มีทรัพยากร
หลากหลายชนิดเป็นจานวนมาก และที่สาคัญจะเป็นแหล่งทรัพยากรท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากร
เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จนในท่ีสุดจะมีการนาทรัพยากรเหลา่ น้ีมาใช้ประโยชน์กลายเป็นแหล่งทรัพยากรใหม่
และในปี พ.ศ. 2531 (ค.ศ. 1988) ศาสตราจารย์ Michio Nanjo มหาวิทยาลัยโทโฮกุ ได้ให้ข้อมูลท่ี

สอดคล้องกับ Jane Jacobs ว่า ปริมาณโลหะในผลิตภัณฑ์ท่ีไม่ใช้งานแล้วหรือหมดอายุการใช้งานท่ีถูกทิ้งไว้
มีสัดสว่ นมากกว่าปริมาณโลหะในแหล่งแร่ตามธรรมชาติ และได้นิยามพ้ืนที่ทม่ี ีการสะสมของซากผลติ ภัณฑ์
เหล่าน้ีว่า “เหมืองในเมือง (Urban Mines)” ซึ่งถือเป็นการใช้คาว่า “เหมืองในเมือง (Urban Mines)”
อย่างเป็นทางการเปน็ ครั้งแรก

แนวคิดน้ีได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางต้ังแต่เข้าสู่คริสต์ศตวรรษที่ 21 ซ่ึงเป็นช่วงที่
ประเทศต่าง ๆ มคี วามตอ้ งการใช้ทรัพยากรธรรมชาตเิ พิ่มข้ึนเป็นอย่างมาก แต่หลายประเทศประสบปัญหา
การขาดแคลนทรัพยากรธรรมชาติที่สาคัญสาหรับใช้เป็นวัตถุดิบตั้งต้นในการผลิตสินค้ากลุ่มอุตสาหกรรม
ไฮเทค เชน่ อุตสาหกรรมอเิ ล็กทรอนิกส์ อตุ สาหกรรมยานยนต์ เป็นตน้ โดยเฉพาะธาตุหายาก (Rare Earth
Elements) หรือโลหะหายาก (Rare Earth Metals) เช่น นีโอดิเมียม ซาแมเรียม เพรซีโอดิเมียม
ดิสโพรเซยี ม เป็นต้น เน่อื งจากสาธารณรัฐประชาชนจีนซง่ึ เป็นประเทศผผู้ ลิตโลหะหายากรายใหญ่ของโลก
ได้ลดปริมาณการสง่ ออกโลหะหายากลง เนื่องจากปริมาณความต้องการในประเทศเพม่ิ สูงข้ึน ส่งผลให้กลุ่ม
ประเทศอุตสาหกรรมชนั้ นาของโลกได้ให้ความสาคัญกับแนวคิดน้ีเป็นอย่างมาก เพอ่ื ลดการพ่ึงพาการนาเข้า
แร่/โลหะจากต่างประเทศ โดยใชแ้ หลง่ ทรัพยากรทดแทน (Secondary Resources) ที่มาจาก Urban Mines

การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ในความหมายอย่างกว้าง หมายถึง กระบวนการนาแร่
โลหะ รวมถึงวัสดุตา่ ง ๆ จากส่ิงท่ีมนษุ ย์สร้างข้นึ และไม่ใช้แล้วหรือหมดอายกุ ารใชง้ าน ซง่ึ ส่วนใหญจ่ ะถกู ท้ิง
หรือสะสมไว้กลายเป็นขยะหรือของเสีย (Waste) ในพื้นท่ีชุมชนเมืองหรือเขตเมือง (Urban Area) กลับมาใช้
ประโยชน์ใหม่ โดยแหล่งทรัพยากรของ Urban Mining ที่เป็นเป้าหมายลาดับแรกที่ประเทศต่าง ๆ ให้
ความสาคัญ คือ ขยะอิเล็กทรอนิกส์ เนื่องจากมีองค์ประกอบของโลหะมีค่าและโลหะหายากในสัดส่วนที่
สงู กวา่ ขยะหรือของเสียประเภทอ่ืน ซ่ึงกระบวนการนาแร่ โลหะ รวมถึงวัสดุตา่ ง ๆ จากผลิตภัณฑท์ ่ีไม่ใช้แล้ว

หรือขยะหรอื ของเสีย กลับมาใชป้ ระโยชน์ใหม่ จาเป็นต้องอาศัยกระบวนการและเทคโนโลยีรีไซเคิล ดังน้ัน
Urban Mining จึงเป็นกระบวนการรีไซเคิลผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้แล้วหรือขยะหรือของเสียให้กลายเป็น
ทรัพยากรหรือวตั ถุดิบทดแทน (Secondary Resources หรือ Secondary Raw Materials) โดยการแยก
สกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ รวมถึงแปรรูปเป็นพลังงานทดแทน
นอกจากนี้ Urban Mining ยังเป็นการหมุนเวียนการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุดอย่างย่ังยืน และเป็น
วงรอบสดุ ทา้ ยของเศรษฐกิจหมุนเวยี น (Circular Economy) ก่อนที่ขยะหรอื ของเสียจะถูกกาจัดหรือฝังกลบ

สาหรับประเทศไทย จากการศึกษาประวัติศาสตร์ของประเทศไทย พบว่า มีตัวอย่างสิ่งที่
มนุษย์สร้างขึ้นและไม่ใช้แล้วกลับมาใช้ประโยชน์ตามแนวคิด Urban Mining ต้ังแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระ
น่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ที่ได้มีพระราชโองการปราบฝิ่นครั้งใหญ่ในปี พ.ศ. 2382 โดยนาฝ่ินท่ีได้
รวบรวมจากการปราบปรามมาเผาทาลาย สาหรับกลกั ฝ่ินท่ีใช้บรรจุและสูบฝ่ิน ซ่ึงทาจากโลหะชนิดต่าง ๆ
เช่น ทองเหลือง ดีบุก นาก เงิน เป็นต้น ทรงเห็นว่าสามารถนามาใช้ประโยชน์ได้ จึงโปรดให้นามาหลอม
และหล่อเป็นพระพุทธรูปท่ีโรงหล่อของหลวงในพระบรมมหาราชวัง เม่ือวันท่ี 18 เมษายน พ.ศ. 2382
และอัญเชิญมาประดิษฐานทศ่ี าลาการเปรียญ วัดสทุ ัศนเทพวราราม โดยผู้คนในขณะนน้ั เรียกว่า “พระกลัก
ฝ่นิ ” หรือ “หลวงพ่อกลกั ฝน่ิ ” ตอ่ มาพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว รัชกาลที่ 4 พระราชทานนาม
ว่า “พระพุทธเสรฏฐมุน”ี อนั มคี วามหมายว่า “พระพทุ ธรปู อนั ประเสรฐิ ดเี ลศิ ”

แนวคิด Urban Mining ได้ถูกนามาใช้อย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2552 โดยกรม
อุตสาหกรรมพ้ืนฐานและการเหมืองแร่ กระทรวงอุตสาหกรรม โดยถือเปน็ นโยบายสาคัญในการสร้างความ
มั่นคงทางด้านวัตถุดิบให้กับภาคอุตสาหกรรม ควบคู่ไปกับการสร้างความย่ังยืนด้านส่ิงแวดล้อม ด้วยการ
เปลี่ยนขยะหรือของเสียให้กลายเป็นทรัพยากรหรือวัตถุดิบทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรม ภายใต้กรอบ
แนวคิด “ขยะหรือของเสีย คือ ทรัพยากร (Waste = Resource)” ซึ่งที่ผ่านมาได้ดาเนินโครงการ
ตอ่ เน่ืองเพื่อส่งเสริมการนาวสั ดุเหลือใช้หรอื ขยะหรอื ของเสีย รวมถึงผลพลอยได้ (หรือ By-products) จาก
กระบวนการผลิต กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ เพื่อเป็นแหล่งทรัพยากรทดแทนด้านแร่ และโลหะ รวมถึง
พลังงานให้แก่ภาคอุตสาหกรรม นอกจากน้ี ได้มีการพฒั นา “ศูนย์วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีรีไซเคิล” ของ
ภาครัฐแห่งแรกในประเทศไทย เพื่อเป็นศูนย์วิชาการด้านเทคโนโลยีรีไซเคิลที่มุ่งเน้นให้บริการวิจัยและ
พัฒนาเทคโนโลยีรีไซเคิลที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อมทั้งในระดับห้องปฏิบัติการ (Lab scale) และระดับ
โรงงานต้นแบบ (Pilot scale) เพื่อผลักดันนวัตกรรมและเทคโนโลยีรีไซเคิลสู่การผลิตในเชิงพาณิชย์ รวมท้ัง
เปน็ ตน้ แบบใหผ้ ้ปู ระกอบการไดศ้ ึกษาเรียนรู้กระบวนการรีไซเคลิ ท่ีเปน็ มติ รต่อส่ิงแวดลอ้ ม

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าการนาขยะหรือของเสียไปใช้ประโยชน์ของประเทศไทยจะมีแนวโน้ม
เพ่ิมข้ึนจากการผลักดันและขับเคลื่อนนโยบายและมาตรการต่าง ๆ ของภาครัฐ และความร่วมมือจาก
ภาคเอกชน สถาบันการศึกษาและหน่วยงานวิจัยต่าง ๆ แต่การนาขยะหรือของเสียไปใช้ประโยชน์ยังมี
สัดส่วนต่า เม่ือเทียบกับประเทศที่พัฒนาแล้วท่ีมีสัดส่วนการนาขยะหรือของเสียทั้งจากภาคครัวเรือนและ
ภาคอุตสาหกรรมไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ 70 เช่น สหพันธรัฐเยอรมนี เป็นต้น นอกจากนี้ ขยะหรือของเสีย
ที่เกิดขึ้นในประเทศยังมีการจัดการอย่างไม่ถูกต้อง ก่อให้เกิดปัญหามลพิษต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชน และ
เป็นภาระต่องบประมาณภาครฐั ในการแกไ้ ขปัญหาสิ่งแวดล้อมและดูแลสุขภาพอนามัยของประชาชนที่ได้รับ
ผลกระทบจากมลพษิ ที่เกิดขึน้

4. ตวั อยา่ งกรณศี กึ ษาการพัฒนาและขับเคลอื่ นการทาเหมอื งในเมอื ง (Urban Mining)
ในต่างประเทศ

การศึกษานี้ได้คัดเลือกประเทศญ่ีปุ่น สหภาพยุโรป และสาธารณรัฐประชาชนจีน เป็น
กรณีศึกษาการพัฒนาและขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) เนื่องจากมีนโยบายและการ
ดาเนินงานที่เกี่ยวข้องกับ Urban Mining ท่ีเป็นรูปธรรม โดยสามารถสรุปกลุ่มขยะหรือของเสียเป้าหมาย
นโยบาย และแนวทางการขบั เคลอื่ น Urban Mining ท่สี าคญั ได้ ดงั แสดงในตารางท่ี 1

ตารางท่ี 1 สรุปกรณีศึกษาการพัฒนาและขับเคล่อื นการทาเหมอื งในเมือง (Urban M

ประเทศ ของเสยี เปา้ หมาย นโยบาย/กฎหมายที่สาคญั
ญ่ปี นุ่
ขยะหรอื ของเสยี ที่มี  นโยบายระดับชาติวา่ ดว้ ยการสรา้ งสังคมแห่ง 

องคป์ ระกอบของกลุ่ม การรไี ซเคลิ (Sound Material-Cycle Society)

โลหะทมี่ คี วามสาคัญต่อ หรอื สังคมทม่ี ีการใชห้ ลักการ 3R (3R Society) 

การพัฒนาอตุ สาหกรรม  กฎหมายพืน้ ฐานด้านการจดั การสง่ิ แวดล้อม 
ในประเทศ เชน่ ขยะ  กฎหมายการเสริมสรา้ งสังคมรไี ซเคลิ 
อเิ ล็กทรอนิกส์ ซาก  กฎหมายเฉพาะในการจดั การของเสียแตล่ ะ
รถยนต์ เปน็ ตน้ 
ประเภท




สหภาพยโุ รป  ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์  นโยบายการบรู ณาการข้อมลู ทเ่ี กี่ยวข้องขยะ 

 ซากยานยนต์ หรอื ของเสยี ที่มีศกั ยภาพในการเปน็ แหล่ง

 ซากแบตเตอรี่ ทรัพยากรทดแทน (Secondary Raw 

Materials) 

 ระเบยี บการจดั การซากผลติ ภณั ฑเ์ ครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ 

และอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (WEEE Directive)

 ข้อกาหนดวา่ ดว้ ยเร่ืองของการใชส้ ารท่เี ปน็ 

อนั ตรายในอปุ กรณเ์ ครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ และ

อิเลก็ ทรอนกิ ส์ (RoHS)

Mining) ในประเทศญป่ี ุน่ สหภาพยุโรป และสาธารณรฐั ประชาชนจนี

แนวทางการขับเคล่อื นทีส่ าคญั
การสรา้ งความตระหนกั ให้แกส่ งั คม (Social Awareness) ดว้ ยการเร่ิมปลกู ฝังตัง้ แต่ในระดบั
ครอบครวั โรงเรียน และชุมชน
มาตรการว่าด้วยผู้กอ่ มลพษิ เป็นผจู้ ่าย (Polluter Pays Principle, PPP)
มาตรการการขยายความรับผดิ ชอบของผ้ผู ลติ (Extended Producer Responsibility, EPR)
มาตรการการจัดสรรงบประมาณแบบวงเงนิ รวม (Block Grant) จากภาครฐั ส่วนกลางให้แกภ่ าครัฐ
สว่ นทอ้ งถนิ่
มาตรการสนบั สนุนและสง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ สังคมแห่งการรไี ซเคลิ เชน่ การจัดซ้ือจดั จ้างสีเขียว ฉลาก
สิ่งแวดล้อม การบูรณาการระบบการจัดการขยะหรือของเสีย การสนบั สนนุ การใชซ้ า้ และการรี
ไซเคลิ การสนบั สนนุ การวิจยั และพฒั นาเทคโนโลยี เป็นต้น
การบังคบั ใชก้ ฎหมาย
การสนับสนุนการวิจยั และพัฒนาทางด้านเทคนิคควบคู่กับการใชก้ ฎหมาย อาทิ โครงการ
“Strategic Metal Resource Circulation Technology (Urban Mining)” หรือ โครงการ
“Strategic Metal Domestic Resource Circulation”
การบรู ณาการขอ้ มลู โดยจดั ทาฐานขอ้ มูลกลาง “Urban Mine Platform (UMP)” สาหรบั สมาชกิ
สหภาพยโุ รป รวมทัง้ สมาพันธรัฐสวสิ และราชอาณาจักรนอรเ์ วย์
มาตรการวา่ ด้วยผู้ก่อมลพษิ เป็นผจู้ า่ ย (PPP)
มาตรการการขยายความรบั ผดิ ชอบของผ้ผู ลติ (EPR)
การขับเคลือ่ นผ่านองค์การความรบั ผิดชอบของผู้ผลิต (Producer Responsibility
Organizations, PRO)
การกาหนดขอบเขตความรับผดิ ชอบของแต่ละภาคส่วนอยา่ งชดั เจนในการบรหิ ารจัดการขยะ

ประเทศ ของเสียเปา้ หมาย นโยบาย/กฎหมายท่ีสาคัญ

สาธารณรฐั ขยะหรือของเสยี ท่ีมี  นโยบายการขบั เคลอ่ื นเศรษฐกิจหมนุ เวยี น 

ประชาชนจีน องค์ประกอบของเหลก็ (Circular Economy) ของประเทศ 

และเหล็กกลา้ โลหะที่  กฎหมาย The Circular Economy 

ไมใ่ ชเ่ หลก็ โลหะหายาก Promotion Law

พลาสติก และยาง

แนวทางการขบั เคลื่อนทีส่ าคัญ

โครงการ “Urban Mining Demonstration Base Construction (UMDBC)” เพ่อื เปน็ หรือฐาน
สาธติ Urban Mining (Urban Mining Demonstration Base, UMDB) ทีม่ ลี ักษณะเปน็ เขตนิคม
อตุ สาหกรรมพเิ ศษ รองรบั การขบั เคลื่อน Urban Mining ในพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วประเทศ
มาตรการสนับสนนุ ด้านการเงนิ ผ่านกองทนุ Circular Economy
มาตรการสนับสนุนและส่งเสรมิ ด้านการพัฒนาและแลกเปล่ยี นเทคโนโลยแี ละนวัตกรรมระหวา่ ง
สถานประกอบการดา้ นการนาทรพั ยากรกลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ หม่และดา้ นการรกั ษาส่งิ แวดล้อม
การสนับสนนุ และส่งเสรมิ โดยรัฐบาลส่วนท้องถน่ิ เช่น การตง้ั ระบบตลาดกลางสาหรบั ซอื้ -ขายขยะ
หรือของเสยี การออกกฎหมายเพื่อควบคุมใหเ้ กดิ การซ้ือ-ขายอย่างเป็นระบบ การใหค้ วาม
ช่วยเหลอื ทางการเงนิ การสง่ เสรมิ อตุ สาหกรรมรไี ซเคลิ ในพื้นที่ การสง่ เสรมิ การสรา้ งมลู คา่ เพิ่มจาก
ขยะ การใหส้ ทิ ธิประโยชนเ์ พ่อื ดงึ ดูดผ้ปู ระกอบการ/นักลงทุนในโซอ่ ปุ ทานอตุ สาหกรรมรีไซเคลิ ขยะ
หรอื ของเสีย การสนับสนนุ ผ้เู ชี่ยวชาญในการใหค้ าปรกึ ษาแกส่ ถานประกอบการ เปน็ ต้น

5. ขยะหรอื ของเสยี ท่ีมศี กั ยภาพในการทาเหมืองในเมอื ง

ประเทศไทยมีขยะหรือของเสียเกิดข้ึนเฉลี่ย 45 ล้านตันต่อปี เป็นขยะหรือของเสียจากภาค
ครัวเรือนและสานักงาน เช่น เศษอาหาร/อินทรีย์สาร พลาสติก กระดาษ แก้ว โลหะ ผ้า ไม้ ยาง/หนัง
ขยะอื่น ๆ เป็นต้น ประมาณ 27-28 ล้านตันต่อปี และเป็นขยะหรือของเสียจากภาคอุตสาหกรรม เช่น
ของเสียจากอตุ สาหกรรมการเกษตร/การแปรรปู อาหาร ของเสยี จากกระบวนการใชค้ วามร้อน การตดั แตง่ /
ปรับสภาพผิวโลหะหรอื พลาสตกิ เปน็ ต้น ประมาณ 17-18 ล้านตนั ตอ่ ปี

เม่ือพิจารณาประเภทขยะหรือของเสียครัวเรือนและสานักงานตามแนวคิดการทาเหมืองในเมือง
(Urban Mining) พบว่า ขยะรีไซเคิล เช่น แก้ว กระดาษ เศษพลาสติก เศษโลหะ ยางรถยนต์ใช้แล้ว
กล่องเครื่องดื่มแบบ UHT กระป๋องหรือขวดบรรจุเครื่องด่ืมหรืออาหาร เป็นต้น และขยะอันตราย เช่น
ขยะอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic waste หรือ E-waste) หรือซากผลิตภัณฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและ
อิเล็กทรอนิกส์ (Waste from Electrical and Electronic Equipment, WEEE) แบตเตอรี่ยานยนต์ใช้แล้ว
ภาชนะบรรจุสารเคมี กระป๋องสเปรย์บรรจุสีหรือสารเคมี เป็นต้น เป็นกลุ่มขยะหรือของเสียท่ีมีแร่/โลหะ
เป็นองค์ประกอบ ซึ่งมีศักยภาพในการนากลับมาใช้ประโยชน์ตามแนวคิด Urban Mining โดยในกลุ่มขยะ
รีไซเคิลที่เป็นเศษโลหะ และเศษแก้ว (วัตถุดิบตั้งต้น คือ ทรายแก้วหรือทรายซิลิกา) เป็นขยะไม่อันตราย
มีโรงงานอุตสาหกรรมในประเทศท่ีสามารถใช้ขยะรีไซเคิลเหล่าน้ีเป็นวัตถุดิบทดแทนได้ รวมทั้งมีความ
ตอ้ งการขยะรีไซเคลิ เหล่าน้ีทงั้ จากโรงงานอตุ สาหกรรมในประเทศและตา่ งประเทศเน่อื งจากสามารถชว่ ยลด
ตน้ ทุนการผลติ ได้ ส่งผลให้เกิดกลไกตลาดที่ก่อใหเ้ กดิ ระบบการรวบรวมและขนส่งไปยงั โรงงานอตุ สาหกรรม

สาหรับขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ ซึ่งมีองค์ประกอบของโลหะมีค่า (Precious Metals) โลหะพื้นฐาน
(Base Metals) และธาตุหายาก (Rare Earth Elements) รวมถึงวัสดุต่าง ๆ เป็นจานวนมาก และมี
ปริมาณสูงเมื่อเทียบกับแหล่งแร่ตามธรรมชาติ รวมท้ังเป็นขยะหรือของเสียเป้าหมายที่สาคัญในการทา
Urban Mining ของประเทศตา่ ง ๆ ยังไมม่ ีกฎหมายเฉพาะในการบริหารจัดการขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ที่เกิดขึ้น
ประชาชนส่วนใหญ่ขายขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ใหซ้ าเลง้ /รถเร่ หรือทิ้งปะปนกบั ขยะท่ัวไป ซง่ึ นาไปสู่การจัดการ
ท่ีไม่ได้มาตรฐาน โดยนาขยะอิเล็กทรอนิกส์มาถอดแยกภายในบริเวณบ้านพักหรือที่สาธารณะหรือร้านค้า
ของเก่า ซึ่งไม่เข้าข่ายโรงงาน และรวบรวมวัสดุที่จาหน่ายได้ เช่น แผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์ ช้ินส่วน
อเิ ล็กทรอนกิ ส์ เหลก็ อะลูมิเนียม ทองแดง เป็นต้น ส่งขายให้เครอื ข่ายรวบรวมของโรงงานคัดแยก/รีไซเคิล
รวมถึงผู้รวบรวมเศษโลหะ/ขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีผ่านการถอดแยกแล้วท้ังในประเทศและต่างประเทศ
ประกอบกับประเทศไทยยังไม่มีโรงงานรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ครบวงจรในประเทศ ส่วนใหญ่เป็นการ
ถอดแยก/คัดแยก/บดย่อยแล้วส่งออกไปต่างประเทศ สง่ ผลให้ปัจจุบันขยะอิเล็กทรอนกิ สจ์ ากภาคครัวเรือน
มีการจัดการอย่างถูกต้องเพียงร้อยละ 10 จากปริมาณขยะอิเล็กทรอนิกส์จากภาคครัวเรือนท่ีเกิดขึ้นใน
ประเทศเฉล่ยี 420,000-430,000 ตนั ต่อปี สาหรบั ของเสียอุตสาหกรรมที่เปน็ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ มกี าร
แจ้งขนส่งออกนอกโรงงานโดยผู้ก่อกาเนิด ประมาณ 16,000-20,000 ตันต่อปี โดยมีสัดส่วนการนา
กลับมาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศเฉลี่ยกว่าร้อยละ 50

นอกจากนี้ ยังมีซากรถยนต์ที่เป็นขยะอันตรายจากภาคครัวเรือนและสานักงาน ซ่ึงยังไม่มี
กฎหมาย หลักเกณฑ์ หรือมาตรการในการบรหิ ารจัดการซากรถยนต์ สง่ ผลให้ซากรถยนต์ท่ีเกดิ ขึน้ บางส่วน
มีการแยกชิ้นส่วนโดยประชาชน ซึ่งไม่เข้าข่ายโรงงาน ด้วยวิธีการที่ไม่เหมาะสมก่อให้เกิดผลกระทบต่อ

สงิ่ แวดล้อม อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันประเทศไทยมีโรงงานถอดแยกช้ินสว่ นรถยนต์แบบครบวงจร จานวน 2
ราย ได้แก่ บริษัท ฮีดากาโยโก เอ็นเตอร์ไพรส์ จากัด จังหวัดชลบุรี และบริษทั วงษ์พาณิชย์ อินเตอร์เนชั่น
แนล จากดั จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยดาเนินการต้ังแต่การรวบรวมซากรถยนต์หรือรถยนต์ที่หมดอายุ
การใช้งาน การรื้อและถอดแยกช้นิ ส่วน และการกาจัดของเสียท่เี กิดขนึ้ จากซากรถยนต์ทไี่ ม่สามารถนาไปใช้
ประโยชน์ได้ สาหรับชนิ้ ส่วนและวสั ดทุ จ่ี าหน่ายได้ เชน่ เหล็ก อะลมู ิเนยี ม ทองแดง ยาง พลาสตกิ แผงวงจร
อิเล็กทรอนิกส์ ช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์ เคร่ืองฟอกไอเสียเชิงปฏิกิริยา (Catalytic Converter) เป็นต้น จะ
ถกู รวบรวมส่งขายใหโ้ รงงานรไี ซเคิลท้ังในประเทศและต่างประเทศ

สาหรับขยะหรือของเสียท่ีภายในระยะเวลาไม่เกิน 5 ปีน้ี คาดว่าจะมีปริมาณเพ่ิมข้ึนเป็น
จานวนมาก จากหลกั พันตอ่ ปี เป็น หลกั หมนื่ ตันต่อปี ได้แก่ ซากแผงเซลล์แสงอาทติ ย์จากโรงไฟฟา้ พลังงาน
แสงอาทิตย์ เนื่องจากแผงเซลลแ์ สงอาทิตย์ชุดแรก ๆ ท่ีได้มีการติดต้ังในประเทศไทย จะเริ่มทยอยหมดอายุ
นอกจากนี้ ยังมีแผงเซลลแ์ สงอาทิตย์ท่ีถูกปลดระวางจากโรงไฟฟา้ พลังงานแสงอาทิตย์ก่อนหมดอายุการใช้
งาน เพือ่ ตดิ ต้ังแผงเซลล์แสงอาทิตย์รนุ่ ใหมท่ ่ีมสี มรรถนะสูงขึ้น ซ่ึงจะทาให้ผปู้ ระกอบการไดร้ ับกาไรจากการ
ขายไฟฟ้าเพ่ิมขึ้น เน่ืองจากผู้ประกอบการได้คืนทุนและได้กาไรจากการขายไฟฟ้าที่ผลิตโดยแผงเซลล์
แสงอาทิตย์เดิมแล้ว สาหรับแผงเซลล์แสงอาทิตย์ที่ถูกปลดระวาง จะถูกขายหรือบริจาคเป็นแผงเซลล์
แสงอาทิตย์มือสอง ฝังกลบ หรอื เก็บไว้รอการจดั การต่อไป ซ่งึ แผงเซลลแ์ สงอาทติ ย์ทถี่ กู ขายหรือบรจิ าคเป็น
แผงเซลล์แสงอาทิตย์มือสองเพื่อใช้ผลิตไฟฟ้าตามสถานที่ต่าง ๆ เช่น บ้านเรือน ชุมชน วัด โรงเรยี น ฟาร์ม
สวน เป็นต้น จะกลายเป็นขยะหรือของเสียครัวเรือนในอนาคตเม่ือหมดอายุการใช้งาน ท้ังน้ี ยังไม่รวมแผง
เซลล์แสงอาทิตย์มือสองท่ีถูกนาเข้าจากต่างประเทศมาขาย และแผงเซลล์แสงอาทิตย์ที่มีการติดตั้งตาม
ครัวเรือนและสานักงาน ซ่ึงแผงเซลล์แสงอาทิตย์ท่ีหมดอายุการใช้งานหรือซากแผงเซลล์แสงอาทิตย์เป็น
ขยะหรอื ของเสียท่ีมีแร่/โลหะเป็นองค์ประกอบ เช่น กระจก (วัตถุดิบตงั้ ต้น คือ ทรายแกว้ หรือทรายซิลิกา)
อะลูมิเนียม ทองแดง เงิน ซิลิกอน ดีบุก ตะก่ัว เป็นต้น และมีศักยภาพในการนากลับมาใช้ประโยชน์ตาม
แนวคิด Urban Mining

ดงั นั้น เมอ่ื พิจารณาประเภทขยะหรือของเสยี ครัวเรือนและอตุ สาหกรรมท่มี ีศักยภาพในการทา
เหมืองในเมือง (Urban Mining) แต่ยังมีสัดส่วนการนากลับมาใช้ประโยชน์ในประเทศตามแนวคิด Urban
Mining ตา่ รวมท้งั หากไมม่ ีระบบการบริหารจดั การทมี่ ีประสิทธิภาพและครบวงจรอาจก่อให้ปัญหามลพิษ
ต่อสิ่งแวดลอ้ มและชุมชนในระดบั ทส่ี ่งผลกระทบสูง จะเห็นได้วา่ ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ซากรถยนต์ และซาก
แผงเซลล์แสงอาทิตย์ เป็นกลุ่มประเภทขยะหรือของเสียท่ีมีศักยภาพในการทา Urban Mining ในประเทศไทย
โดยผลการพิจารณาคัดเลอื กขยะหรือของเสียทีม่ ีศักยภาพสูงในการทา Urban Mining จานวน 1 ชนดิ เพื่อ
ศึกษาวิเคราะห์เชิงลึกและจัดทาข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายสาหรับเป็นต้นแบบให้กับขยะหรือของ
เสียที่มีศกั ยภาพสูงอน่ื ๆ สามารถสรุปได้ดงั แสดงในตารางท่ี 2 โดยขยะหรอื ของเสยี ท่ีมีศักยภาพสงู ที่สุดใน
การทาเหมอื งในเมอื ง ได้แก่ ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์

ตารางที่ 2 สรปุ คะแนนการพิจารณาคดั เลอื กของเสียท่มี ีศกั ยภาพสูงในการทาเหมืองในเมือง

คะแนน

ประเด็นการประเมิน ขยะ ซากแผงเซลล์ ซากรถยนต์
อิเล็กทรอนกิ ส์ แสงอาทิตย์

1. ปรมิ าณที่เกิดขึน้ 533

2. การเกบ็ รวบรวมขนสง่ ของเสยี จากแหล่งกาเนดิ 4 3 1

3. ศักยภาพการนากลับมาใช้ประโยชน์ 555

4. เทคโนโลยรี องรับในปจั จุบนั 545

5. ความเปน็ พษิ /อนั ตรายตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม 553

6. ความพรอ้ มของผปู้ ระกอบการ/นักลงทุน 4 3 4

รวมคะแนน 28 23 21

6. ผลการวิเคราะห์ SWOT และ TOWS Matrix เพ่ือประเมนิ ศักยภาพการทาเหมอื งใน
เมอื งสาหรับขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ในประเทศไทย

การวิเคราะห์ SWOT เพ่ือประเมินศักยภาพการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์
ซงึ่ เป็นขยะหรือของเสียท่ีมีศกั ยภาพสูงทสี่ ุดในการทาเหมืองในเมืองในประเทศไทย ได้ใชข้ ้อมลู ปฐมภูมิจาก
การลงพ้ืนที่สารวจข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และการศึกษาดูงาน (Study Visit)
หน่วยงานและสถานประกอบการที่เก่ียวข้อง และข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งข้อมูลวิชาการ/หน่วยงานต่าง ๆ
ที่เกีย่ วขอ้ ง รวมท้ังระดมความคิดเห็นจากคณะทางานศึกษาการพัฒนาและขบั เคล่ือนการทาเหมืองในเมือง
(Urban Mining) เพอ่ื ระบจุ ุดแขง็ (Strengths) และจุดออ่ น (Weaknesses) จากสภาพแวดล้อมภายในของ
ประเทศไทย โอกาส (Opportunities) และอุปสรรค (Threats) จากสภาพแวดล้อมภายนอกของประเทศ
ไทย ผลการวิเคราะห์ SWOT สามารถใช้ TOWS Matrix ในการกาหนดกลยุทธ์เชิงรุก (SO) กลยุทธ์เชิงแก้ไข
(WO) กลยุทธ์เชิงปอ้ งกัน (ST) และกลยุทธ์เชิงรบั (WT) ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในการขบั เคลื่อนการ
ทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย โดยมีผลการวิเคราะห์ SWOT และ TOWS
Matrix ดงั น้ี

จดุ แขง็
S1. ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ทเี่ กดิ ข้นึ ในประ

เพียงพอทกี่ อ่ ใหเ้ กิด Economy o
เมอื งอยา่ งครบวงจร
S2. ในปี 2565 ประเทศไทยจะมโี รงงา
ชนิ้ ส่วนอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ทคี่ รบวงจร
S3. กระทรวงอุตสาหกรรม โดยกรมอ
เหมืองแร่ มีศูนยว์ ิจยั และพัฒนาเท
ขบั เคล่อื นการทาเหมืองในเมืองสา
S4. การทาเหมอื งในเมอื งสอดคล้องกบั
ทุกระดบั
S5. เครือขา่ ยซาเลง้ รถเร่ และร้านรับ
ขยะอิเล็กทรอนกิ สก์ ระจายตวั อยทู่
การรวบรวมขยะฯ ท่เี กิดข้นึ ได้อย
S6. แรงงานในชุมชนท่มี ีการคัดแยก/ถ
เป็นแรงงานที่มที ักษะในการคดั แย
ในการพฒั นาและยกระดบั สกู่ ารเป
ประกอบการคดั แยก/ถอดแยกขย
ปลอดภยั และเป็นมติ รต่อสง่ิ แวด
S7. อตั ราค่าจ้างแรงงานถูก เมอ่ื เปรยี บ
ส่งเสรมิ และขับเคลอื่ นการทาเหม
อิเล็กทรอนิกส์
S8. ภาครัฐสง่ เสรมิ การผลิตและการบ
หลักการเศรษฐกจิ หมนุ เวยี น สง่ ผ
ที่ไดจ้ ากการรไี ซเคิลขยะอเิ ล็กทรอ
เพิม่ ข้ึน

ะเทศมปี รมิ าณมากและ จุดอ่อน
of Scale ในการทาเหมืองใน W1. ประเทศไทยห้ามนาเขา้ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์จากตา่ งประเทศมาใชเ้ ปน็

านรไี ซเคลิ ซากแผงวงจรและ วัตถุดบิ ในโรงงาน แตไ่ ม่ห้ามส่งออกขยะฯ สง่ ผลให้ขยะฯ ทมี่ ีมูลค่าสูง
ร ถกู ส่งออกไปต่างประเทศ คงเหลอื ขยะฯ ท่ีมูลค่าตา่ ในประเทศ
อตุ สาหกรรมพ้ืนฐานและการ W2. ประชาชนขาดแรงจูงใจในการส่งขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์เข้าส่รู ะบบการ
ทคโนโลยรี ีไซเคลิ รองรบั การ จัดการที่ถูกตอ้ ง
าหรับขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ W3. ประชาชนขาดความรูแ้ ละความเข้าใจทถ่ี ูกต้องเกี่ยวกบั ขยะ
บนโยบายของภาครฐั ในแผน อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ทง้ั ผลกระทบเชิงลบและเชงิ บวก
W4. โรงงานทร่ี องรบั การจดั การขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (คัดแยก รีไซเคลิ บาบัด
บซื้อของเกา่ ทรี่ วบรวม/คดั แยก หรือกาจดั ) อยา่ งถูกต้องมีจานวนจากดั และมีการกระจายตวั ในจงั หวดั
ทว่ั ประเทศ และมีศกั ยภาพใน ต่าง ๆ เพียง 20 จงั หวัด ทาให้มีต้นทุนคา่ ขนส่งสงู
ยา่ งมีประสิทธิภาพ W5. ไมส่ ามารถต้ังศูนยห์ รอื โรงงานอุตสาหกรรมทร่ี วบรวม คัดแยก/ถอดแยก
ถอดแยกขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ หรอื บดยอ่ ย/อัดขยะ รวมถงึ ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ในพน้ื ที่เมืองซึง่ เปน็
ยก/ถอดแยกขยะฯ มศี ักยภาพ แหลง่ เหมืองในเมือง (Urban Mines) ได้ เนือ่ งจากกฎหมายวา่ ด้วยการ
ปน็ วิสาหกจิ หรือสถาน ผงั เมือง สง่ ผลกระทบต่อตน้ ทุนการในการเก็บรวบรวมและขนสง่
ยะฯ ใหม้ คี วามถูกต้อง W6. บุคลากรท่มี ีความรแู้ ละความเชี่ยวชาญดา้ นเทคโนโลยแี ละ
ดล้อมได้ กระบวนการรไี ซเคิลขยะอิเลก็ ทรอนิกสม์ ีจานวนนอ้ ย
บเทียบกับประเทศที่มกี าร W7. ขยะอิเล็กทรอนกิ ส์มีการลกั ลอบนาเขา้ ตามพื้นทช่ี ายแดน ทาให้ยากตอ่
มืองในเมืองสาหรบั ขยะ การตดิ ตาม ควบคมุ และจดั การอย่างถกู ต้อง
W8. ผรู้ วบรวมขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นพื้นทบ่ี างรายเปน็ ผู้มอี ทิ ธพิ ล ไมเ่ ปิด
บริโภคผลติ ภณั ฑท์ ี่ผลติ ตาม โอกาสให้มกี ารแข่งขนั อยา่ งเปน็ ธรรม สง่ ผลให้กลไกตลาดบิดเบือน
ผลให้ตลาดในประเทศของวัสดุ W9. เครอื ขา่ ยซาเล้ง รถเร่ และร้านรบั ซ้ือของเกา่ ท่รี วบรวม/คดั แยกขยะ
อนกิ สม์ แี นวโน้มขยายตัว อิเล็กทรอนกิ ส์ มกี ารส่งต่อไปแหล่งชมุ ชนที่มกี ารคัดแยก/ถอดแยกขยะฯ
ซ่ึงนาไปสูก่ ารจัดการท่ีไมไ่ ดม้ าตรฐาน
W10. ภาครฐั มกี ารสนบั สนนุ การจดั ซอื้ จัดจ้างสีเขยี ว แตย่ ังขาดการบังคบั ใช้
อยา่ งจริงจัง

โอกาส กลยุทธเ์ ชงิ รุก (SO) (ใช้จุดแขง็ ร่วมกบั โอ
O1. UN ได้กาหนดเปา้ หมายการพัฒนาที่ยง่ั ยืน (SDGs) ซึ่งการทา ประโยชนส์ ูงสดุ )
S1-4,7 O1-3,6-9,11-13,15-19,21-2
เหมืองในเมอื งเป็นส่วนสาคัญทส่ี นบั สนนุ การบรรลุ SDGs 10 เกิดโรงงานรไี ซเคลิ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ท
เปา้ หมาย จาก 17 เปา้ หมาย ทีป่ ระเทศตา่ ง ๆ ใหค้ วามสาคัญ ครบวงจรในประเทศ รวมถงึ การสง่ เสริม
O2. นโยบายการลดการส่งออกแร่/โลหะสาคัญของประเทศผผู้ ลติ ไซเคิลตน้ แบบของประเทศ
โดยเฉพาะโลหะหายาก S1-4 O3,7,13,18 การส่งเสริมความรว่
O3. นโยบายส่งเสรมิ เศรษฐกจิ หมนุ เวยี นของประเทศตา่ ง ๆ ทีส่ นับสนนุ แลกเปล่ียนองคค์ วามรู้และเทคโนโลยี เพ
ใหก้ ารเกิดระบบการหมุนเวียนนาขยะมาใช้ประโยชนใ์ หม่ ตงั้ แต่

อกาสเพ่อื สรา้ งข้อไดเ้ ปรียบและ W11. ขาดหน่วยงานภาครฐั ทีเ่ ปน็ เจ้าภาพหลักในการวางแผนและกาหนด
นโยบายการจัดการขยะอยา่ งเปน็ ระบบและครบวงจร
23 การพฒั นาและส่งเสรมิ ให้
ท่เี ปน็ มติ รตอ่ สง่ิ แวดล้อมอยา่ ง W12. ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สใ์ นประเทศไทยมีภาพลกั ษณ์ในเชิงลบ โดยส่วนใหญ่
มให้เกิดนคิ มอตุ สาหกรรมรี มองวา่ เปน็ ขยะพษิ ทต่ี ้องกาจัด

วมมอื ระหวา่ งประเทศเพอ่ื W13. ขาดกลไกในการสนับสนุนและสง่ เสริมธุรกจิ ทเี่ ก่ียวข้องกับการนาขยะ
เพอ่ื ยกระดบั อตุ สาหกรรมรี รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ เพื่อหมนุ เวยี นกลับมาใชป้ ระโยชน์ในประเทศ

W14. ไม่มกี ฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจัดการขยะอิเล็กทรอนกิ สท์ ่เี กดิ ขึน้ ใน
ประเทศไทย

W15. ผ้ปู ระกอบการอุตสาหกรรมในประเทศทมี่ ศี ักยภาพในการใช้วตั ถุดิบ
หรือผลิตภัณฑท์ ไ่ี ด้จากการรไี ซเคลิ ขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ ยังขาดความ
เช่ือมั่นในการใช้วตั ถุดิบทดแทนทไี่ ดจ้ ากการรีไซเคลิ ขยะฯ เป็นวตั ถดุ ิบ
ในกระบวนการผลติ สง่ ผลกระทบต่อการเชอื่ มโยง Value Chain ที่
เกิดจากขยะฯ

W16. ไมม่ ีการรวมกล่มุ ของผู้ผลิต/ผู้นาเขา้ เพอื่ ปฏิบัติตามหลักการ/มาตรการ
EPR หรือการรวมกลมุ่ ภายใตอ้ งคก์ ารความรบั ผดิ ชอบของผู้ผลติ
(Producer Responsibility Organizations, PRO) ที่ทาหนา้ ท่ี
รบั ภาระความรบั ผดิ ชอบของผ้ผู ลติ ทเี่ ปน็ สมาชิกในการปฏิบตั ติ าม
หลกั การ/มาตรการ EPR เพอ่ื บริหารจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ทีเ่ กิดข้นึ
อย่างครบวงจร ซึ่งรวมถึงความรับผิดชอบในการบรหิ ารการเงนิ ด้วย

กลยุทธ์เชิงแกไ้ ข (WO) (เนน้ การแก้ไขจดุ ออ่ นด้วยโอกาสที่เข้ามา)
W1 O2-3,6-14,18,20-23 การห้ามหรอื จากดั การสง่ ออกขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์
โดยเฉพาะขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ทีม่ มี ลู ค่าสงู /มศี ักยภาพในการรีไซเคิล/มโี รงงานรี
ไซเคิลรองรับในประเทศ
W2,9 O3,8,12-19,23 การให้สิทธปิ ระโยชน์เพ่มิ เติมแก่ประชาชนที่ขายหรอื
ส่งขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสเ์ ข้าสรู่ ะบบการจัดการท่ีถูกตอ้ ง อาทิ เงนิ หรือสลากรางวัล
หรือคะแนนสะสมสาหรับใชเ้ ป็นสว่ นลดในการซื้อผลิตภณั ฑเ์ ครื่องใช้ไฟฟา้ และ
อปุ กรณอ์ ิเล็กทรอนกิ สห์ รือผลติ ภัณฑต์ ่าง ๆ จากผูป้ ระกอบการทีเ่ ขา้ ร่วม

กระบวนการออกแบบผลติ ภัณฑ์ จนกระทั่งสิน้ อายุการใชง้ าน ไซเคิลขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ในประเทศใหม้
เพ่อื ใหง้ า่ ยต่อการรีไซเคิลด้วยกระบวนการทีเ่ ปน็ มิตรตอ่ สิ่งแวดล้อม สง่ิ แวดล้อม
O4. นโยบายการค้าระหวา่ งประเทศทส่ี ง่ เสริมการเลือกใช้ผลติ ภณั ฑท์ ่ี S5 O1,8,12-14,18,21-23 การพัฒนา
สามารถนากลบั ไปรีไซเคิลได้หรอื มีสว่ นประกอบของวสั ดุรไี ซเคิล รถเร่ และรา้ นรบั ซอื้ ของเกา่ ทีร่ วบรวม/ค
O5. นโยบายการกดี กันทางการคา้ ท่ไี มใ่ ช่ภาษี (Non-tariff Barriers) ที่ มาตรฐาน
เกีย่ วขอ้ งกบั ประเด็นด้านสิง่ แวดล้อม ซึ่งเปน็ โอกาสของสินค้าท่เี ป็น S6-7 O1,8,12-18,21-23 การพัฒนาแ
มติ รกับส่ิงแวดล้อมและปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจกต่า แยก/ถอดแยกขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์สกู่ ารเ
O6. การทาเหมอื งแร่โลหะจากแหลง่ แรธ่ รรมชาตทิ ัว่ โลกมตี น้ ทนุ เพม่ิ ประกอบการคัดแยก/ถอดแยกขยะอเิ ลก็
สูงขน้ึ ซ่ึงการทาเหมอื งในเมอื งขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์มตี น้ ทุนโดย ส่งิ แวดลอ้ ม
เปรียบเทยี บต่ากวา่ การทาเหมอื งจากแหลง่ แรธ่ รรมชาติ S8 O1,3-6,9-10,15-17,20 การสง่ เสร
O7. ต้นทนุ ค่าขนสง่ ท่ัวโลกเพม่ิ สงู ขนึ้ สง่ ผลให้ประเทศตา่ ง ๆ ที่มีนาเข้า ผลิตภัณฑ์ทผ่ี ลิตตามหลกั การเศรษฐกิจห
ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ เพือ่ เป็นแหล่งทรัพยากรทดแทนสาหรบั ผลติ ภัณฑท์ ่สี ามารถนากลบั ไปรไี ซเคิลได
ภาคอตุ สาหกรรมในประเทศ มีต้นทนุ เพิม่ สงู ข้นึ วัสดุรไี ซเคิล
O8. ราคาโลหะเพ่ิมขึน้ อย่างตอ่ เนอ่ื ง ส่งผลให้ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสม์ รี าคา
เพมิ่ ข้นึ อย่างต่อเนอ่ื ง
O9. ปัญหาการขาดแคลนแร่/โลหะสาคญั โดยเฉพาะโลหะหายาก
สาหรบั ใช้เป็นวตั ถุดิบในภาคอตุ สาหกรรม จากการลดการส่งออก
ของประเทศผผู้ ลติ และผลกระทบของภาวะสงครามรสั เซยี -ยเู ครน
O10. กระแสการบรโิ ภค Green Products หรอื ผลติ ภณั ฑ์ที่สามารถนา
กลบั ไปรไี ซเคลิ ได้หรอื มสี ่วนประกอบของวสั ดรุ ีไซเคลิ
O11. ประชาชนในภมู ิภาคเอเชียมีความเชื่อทางศาสนา มีการบชู า
ตัวแทนสงิ่ ศักดิส์ ทิ ธ์ติ ามความเชอ่ื โดยมกี ารใช้แร่/โลหะในการ
สร้างตัวแทนสิ่งศกั ดส์ิ ทิ ธ์ดิ ังกล่าวทีก่ อ่ ใหเ้ กดิ มลู ค่าเพ่ิมจากแร/่
โลหะหลายเท่า ซ่งึ ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์เปน็ แหลง่ ทรพั ยากรทดแทน
ที่มแี ร/่ โลหะเปน็ องค์ประกอบในปรมิ าณสงู

มีประสทิ ธิภาพและเปน็ มติ รตอ่ โครงการ (กลไกการเรยี กคืนขยะฯ โดยผ้ปู ระกอบการ ตามหลักการ EPR)
รวมถงึ การพัฒนากลไกสง่ เสรมิ การรวบรวมขยะฯ อาทิ จดุ Drop-off ขยะฯ
าและยกระดบั เครอื ข่ายซาเลง้ การสง่ เสรมิ และพัฒนาตลาดกลางหรือตลาดกลางอิเล็กทรอนิกส์ในการซ้อื -ขาย
คดั แยกขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ให้มี ขยะฯ
W2-3,9,12 O6,8-9,12-19,21-23 การสรา้ งความตระหนกั และเสรมิ สร้าง
และยกระดับชมุ ชนท่ีมกี ารคดั ความรคู้ วามเขา้ ใจใหแ้ ก่ประชาชนถงึ ผลกระทบเชิงลบจากการขายขยะ
เปน็ วิสาหกจิ หรือสถาน อเิ ล็กทรอนกิ ส์ให้แก่ชาวบา้ น/ซาเล้ง/รถเรท่ ไี่ มไ่ ด้ขน้ึ ทะเบยี นเป็น
กทรอนิกส์ท่ีเป็นมิตรตอ่ ผปู้ ระกอบการหรือจดทะเบียนเป็นนติ บิ คุ คลหรือโรงงานเกบ็ รวบรวมขยะ
อิเลก็ ทรอนิกส์ (Informal Sector) ซ่ึงนาไปสู่การจัดการทไ่ี ม่ได้มาตรฐานและ
รมิ การผลติ และการบรโิ ภค ส่งผลกระทบตอ่ ส่งิ แวดล้อม และผลกระทบเชิงบวกจากการขายหรือส่งเขา้ สู่
หมุนเวียน โดยเฉพาะ ระบบการจดั การท่ีถูกตอ้ ง
ดง้ ่ายหรือมีสว่ นประกอบของ W2,4,8,9,12-13,16 O1,3,5-10,12,14,17-19,23 การส่งเสรมิ ให้ผู้ผลิต/
ผนู้ าเขา้ ปฏบิ ัติตามหลกั การ/มาตรการ EPR ทั้งในรูปแบบท่ผี ้ผู ลิต/ผนู้ าเขา้ แต่
ละรายดาเนินการเอง หรือมกี ารรวมกลมุ่ ของผูผ้ ลติ /ผนู้ าเขา้ เพ่ือปฏิบตั ติ าม
หลักการ/มาตรการ EPR หรือมีการรวมกลุ่มภายใต้องค์การความรบั ผิดชอบ
ของผ้ผู ลิต (Producer Responsibility Organizations, PRO) ท่ีทาหน้าท่ี
รบั ภาระความรับผดิ ชอบของผผู้ ลิตทเ่ี ปน็ สมาชิกในการปฏบิ ัติตามหลกั การ/
มาตรการ EPR เพอื่ บริหารจดั การขยะอเิ ล็กทรอนกิ สท์ ี่เกดิ ข้ึนอยา่ งครบวงจร
ซงึ่ รวมถึงความรับผิดชอบในการบรหิ ารการเงนิ ด้วย โดยอาจใชก้ ลไก
Sandbox ในการดาเนนิ การสง่ เสริมเพ่ือนาไปสู่การพจิ ารณารูปแบบที่
เหมาะสมกบั บริบทของประเทศไทย
W4 O3,6,12-19,21-23 การกากับดแู ล พฒั นา และยกระดบั โรงงานท่ีรองรบั
การจัดการขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ใหม้ มี าตรฐานและเปน็ มติ รตอ่ สิ่งแวดลอ้ ม
W4-5 O1-4,6-10,12-23 การปรบั ปรุงกฎหมายใหส้ ามารถตัง้ ศูนย์หรอื
โรงงานอุตสาหกรรมทีร่ วบรวม คัดแยก/ถอดแยก หรือบดยอ่ ย/อัดขยะ รวมถึง
ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ ในพ้นื ที่เขตเมืองได้ ในกรณที ี่ใช้กระบวนการทางกายภาพท่ี

O12. กระแสการเปลย่ี นแปลงของโลกทีม่ ุ่งสสู่ งั คมดิจิตอลสง่ ผลใหม้ กี าร
ใชอ้ ุปกรณ์อิเล็กทรอนิกสท์ ่ีเก่ยี วขอ้ งกบั เทคโนโลยดี จิ ิตอลเพ่มิ ขน้ึ
และก่อใหเ้ กดิ ปริมาณขยะอิเล็กทรอนิกส์ทีเ่ พิม่ ขน้ึ ดว้ ย

O13. การเปลีย่ นแปลงทางนวตั กรรมและเทคโนโลยีในการคัดแยก/รี
ไซเคิลขยะอิเล็กทรอนกิ สใ์ ห้เปน็ มิตรต่อส่งิ แวดล้อม ดว้ ยต้นทุนท่ี
สามารถแขง่ ขันได้

O14. การเปลีย่ นแปลงทางนวตั กรรมและเทคโนโลยีในการ Track and
Trace มีความก้าวหนา้ สามารถนาไปใช้ในการควบคมุ /ตดิ ตาม
ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพอ่ื นาไปสู่การจดั การอย่างถกู ตอ้ งได้

O15. การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ สภาวะโลกรอ้ น
O16. เปา้ หมายความเปน็ กลางทางคาร์บอน และการปลอ่ ยกา๊ ซเรือน

กระจกสุทธิเป็นศนู ย์ ในการประชุมภาคอี นุสัญญาสหประชาชาตวิ า่
ดว้ ยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศครั้งที่ 26 (COP26)
O17. กระแสการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม
O18. ปญั หามลพิษจากการจดั การขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ที่ไมถ่ กู ต้อง
O19. การส่งเสรมิ Zero Waste to Landfill
O20. การกาหนดมาตรฐานสินคา้ ท่มี ีส่วนประกอบของวัสดรุ ีไซเคลิ
O21. ระเบียบวา่ ด้วยการจากัดการใชส้ ารทเี่ ปน็ อนั ตรายบางประเภทใน
ผลิตภณั ฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนกิ ส์ รวมถึงกฎ/ระเบียบ
ตา่ ง ๆ ทส่ี ่งผลให้ผลติ ภัณฑ์ฯ รุ่นใหม่จะไม่มสี ว่ นประกอบของโลหะ
หนักหรอื สารอันตราย หรือมีปริมาณไมเ่ กินค่ามาตรฐาน
O22. อนุสญั ญาบาเซลว่าดว้ ยการควบคุมการเคลื่อนย้ายและการกาจดั
ของเสยี อนั ตรายขา้ มแดน
O23. ระเบียบวา่ ด้วยขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์และอปุ กรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ใน
ประเดน็ เร่ือง EPR

สามารถควบคุมไมใ่ หส้ ง่ ผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชนไดง้ ่าย
(เชน่ เดยี วกับกรณขี องศูนย์บริการ/อูซ่ อ่ มรถ)
W6 O3-4,6-7,9-13,15-19,21-23 การพัฒนาหลกั สูตร/วิชาทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั
การใชป้ ระโยชนข์ ยะหรอื ของเสยี และเทคโนโลยีรีไซเคิลต้ังแต่ในระดับ
ประถมศกึ ษา มธั ยมศึกษา อาชวี ศกึ ษา และอดุ มศกึ ษา เพ่ือรองรบั ความ
ต้องการของอุตสาหกรรมรีไซเคลิ รวมท้ังสง่ เสริมการเสริมสร้างองค์ความรใู้ ห้
บุคลากรภาคอุตสาหกรรมท่เี กี่ยวขอ้ งตลอดโซ่อุปทาน เพอ่ื สรา้ งเครือขา่ ยการ
หมุนเวยี นขยะอิเล็กนกิ สก์ ลบั มาใช้ประโยชน์
W7 O7-8,14,17-18,22 การเพิม่ ประสทิ ธภิ าพในการป้องกนั และสกัดกั้นการ
ลกั ลอบนาเข้าขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ตามพน้ื ทีช่ ายแดน โดยการบูรณาการทางาน
ร่วมกันระหว่างฝา่ ยความม่นั คงและสว่ นราชการที่เกยี่ วขอ้ ง เช่น เพ่ิมความ
เขม้ งวดในการตรวจค้นของดา่ นตรวจความมั่นคง จัดชุดการเขา้ ตรวจตาม
ชอ่ งทางผดิ กฎหมายในพ้นื ท่ที คี่ าดวา่ จะมกี ารลกั ลอบขนย้ายสนิ ค้าตา่ ง ๆ
รวมถึงขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์จากประเทศเพอ่ื นบา้ น เป็นตน้
W8 O14,17-18,23 การส่งเสรมิ และใหก้ ารสนบั สนุนกจิ การทีป่ ระกอบกจิ การ
ตามหลักธรรมาภิบาล โดยเฉพาะในเร่ืองความโปร่งใส หรือตามมาตรฐาน
ธรรมาภิบาลธุรกจิ ของกรมพฒั นาธรุ กจิ การคา้
W9 O3,6,9,12,14,18,23 การขนึ้ ทะเบียนและยกระดบั ผู้ประกอบการซาเล้ง/
รถเร/่ ร้านรับซอ้ื ของเก่าทีร่ วบรวม/คัดแยกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ทมี่ มี าตรฐานและ
เปน็ กลไกในการรวบรวมขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์เขา้ สรู่ ะบบการจดั การทถ่ี ูกต้อง
W10 O3-5,10,13,15-17,20-21 การเพมิ่ สดั สว่ นการจดั ซื้อจดั จ้างสินคา้ และ
บรกิ ารทีเ่ ปน็ มิตรกบั สิง่ แวดล้อมในการจดั ซอ้ื จัดจา้ งของภาครัฐ
W11 O1-7,9-23 การแตง่ ต้งั คณะกรรมการขบั เคลอ่ื นการทาเหมืองในเมอื ง
โดยมอี านาจหนา้ ทีใ่ นการวางแผนและกาหนดนโยบายการจัดการขยะอย่าง
เปน็ ระบบและครบวงจร เพอ่ื หมุนเวยี นขยะหรอื ของเสยี ทม่ี ีศกั ยภาพกลับมาใช้
ประโยชน์เป็นวตั ถดุ ิบทดแทนให้แกภ่ าคอุตสาหกรรม



W13 O1-23 การใหส้ ทิ ธิประโยชน์สูงสดุ สาหรับธรุ กจิ ท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การนา
ขยะ รวมถึงขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เพือ่ หมนุ เวียนกลบั มาใชป้ ระโยชน์ในประเทศ
เช่น การยกเว้นการเก็บภาษแี ละค่าธรรมเนียมต่าง ๆ การใชห้ รือพัฒนาระบบ
การประเมนิ ภาษเี งนิ ไดน้ ิตบิ ุคคลทส่ี อดคลอ้ งกบั ธุรกิจท่เี กย่ี วขอ้ งกบั ขยะ การ
สนบั สนนุ เงินทุนในการทาธรุ กจิ ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ขยะอยา่ งเป็นรปู ธรรม
โดยเฉพาะการลงทุนเพ่อื พัฒนาและยกระดบั การประกอบการให้มี
ประสิทธิภาพและเปน็ มิตรต่อสง่ิ แวดลอ้ ม เป็นต้น
W13 O3-4,6-10,12,16-19,23 การจดั ทาขอ้ มูลเชิงยทุ ธศาสตร์เพอ่ื สนบั สนนุ
และสง่ เสรมิ ธุรกิจทเี่ กี่ยวขอ้ งกับการนาขยะ รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์
หมุนเวยี นกลับมาใชป้ ระโยชน์ในประเทศ เช่น การวเิ คราะหแ์ ละจดั ทา
ฐานข้อมลู ตน้ ทุนของการทาเหมอื งในเมืองสาหรบั ขยะอเิ ล็กทรอนิกสแ์ ต่ละ
ประเภท เพ่ือเปน็ ขอ้ มูลพื้นฐานในการประเมินมูลคา่ การชดเชย (Subsidy)
อยา่ งเหมาะสม การจดั ทาขอ้ มูลบัญชรี ายการวัฏจกั รชีวติ (Life Cycle
Inventory, LCI) ซึง่ เปน็ บญั ชรี ายการสารและพลังงานท่เี ข้าและออกจาก
ระบบ เพอ่ื ส่งเสรมิ การรไี ซเคลิ เปน็ ตน้
W13 O3,6,9,12,14,17-19,22-23 การพัฒนาระบบการกากับ/ตดิ ตาม
(Track and Trace) ขยะอิเลก็ ทรอนิกสต์ ลอดวัฏจักรชีวิตตั้งแต่การผลิต การใช้
การจดั การเมอ่ื หมดอายุการใชง้ าน
W14 O1-4,6,9,12-23 การกาหนดกฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจดั การขยะ
อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ีเ่ กดิ ข้ึนในประเทศไทยอยา่ งครบวงจรตัง้ แตก่ ารเก็บรวบรวม
ขนส่ง คัดแยก ใช้ซา้ /รีไซเคลิ และกาจดั เพอ่ื หมนุ เวยี นกลับมาใช้ประโยชน์ใน
ประเทศ
W15 O2-7,9-11,13,15-17,19-20 การสง่ เสรมิ การบรโิ ภค Green Products
หรอื ผลติ ภัณฑท์ ่ีสามารถนากลับไปรีไซเคิลไดห้ รอื มสี ว่ นประกอบของวัสดรุ ีไซเคิล
และการกาหนดมาตรฐานสินค้าที่มสี ว่ นประกอบของวัสดุรไี ซเคิล รวมถึงการ
พัฒนาระบบฉลากสนิ ค้าทเ่ี ปน็ มิตรต่อสง่ิ แวดลอ้ ม

อปุ สรรค กลยุทธเ์ ชงิ ป้องกัน (ST) (ใช้จดุ แขง็ เพอ่ื เ
T1. นโยบายการรวมกลุม่ ของประเทศต่าง ๆ เพ่อื สนบั สนุนการทา อุปสรรค)
S1-2 T1-4,6 การหา้ มหรือจากัดการสง่
เหมอื งในเมืองและสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขนั โดยเฉพาะขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ท่ีมมี ลู ค่าส
T2. นโยบายการรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกสท์ ่มี ีองคป์ ระกอบการของ โรงงานรไี ซเคิลรองรับในประเทศ (เชน่ เด
14,18,20-23)
โลหะมีค่าในปริมาณสงู ของประเทศทีพ่ ัฒนาแลว้ เพอื่ ใช้เปน็ แหลง่ S1-8 T5-6 การสร้างและพฒั นาเครือข
ทรัพยากรทดแทนสาหรับภาคอตุ สาหกรรมในประเทศ และโซ่คณุ คา่ การหมุนเวยี นขยะอิเลก็ ทร
T3. การแขง่ ขนั ด้านราคารบั ซือ้ ท่ีสูง โดยเฉพาะผรู้ ับซื้อจากตา่ งประเทศ ในประเทศ ครอบคลุมตง้ั แตต่ ้นน้าถงึ ปล
ทาใหข้ าดแคลนขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ท่มี ีองคป์ ระกอบของโลหะมีคา่ S3-4 T4,6,8-9 การสนบั สนนุ และสง่ เส
สูงสาหรบั การรีไซเคิลในประเทศ เทคโนโลยที ่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดลอ้ ม รวม
T4. ผูป้ ระกอบการที่เกี่ยวข้องกบั การทาเหมอื งในเมืองในตา่ งประเทศ อปุ กรณร์ องรับการทาเหมอื งในเมอื ง พร
ไดร้ ับการสนบั สนนุ และส่งเสริมจากภาครฐั พรอ้ มสิทธิประโยชน์ ผ้ปู ระกอบการทใี่ ชเ้ ทคโนโลยีหรอื เคร่อื ง
และเงนิ สนบั สนุนในการรีไซเคิลขยะ รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ ผลติ ในประเทศ
T5. ประเทศท่ีพฒั นาแลว้ มโี ซอ่ ปุ ทานและโซค่ ณุ ค่าทค่ี รบวงจรรองรบั S8 T7 การสง่ เสริมการบรโิ ภค Green
การหมุนเวยี นขยะอิเล็กทรอนกิ สก์ ลบั มาใช้ประโยชนใ์ หม่ สามารถนากลบั ไปรไี ซเคลิ ได้หรอื มีส่วนป
ครอบคลุมตัง้ แตต่ น้ นา้ ถงึ ปลายนา้ การกาหนดมาตรฐานสนิ ค้าท่มี ีส่วนประ
T6. ประเทศที่พฒั นาแลว้ หลายประเทศมตี น้ ทุนการรไี ซเคิลขยะ การพฒั นาระบบฉลากสนิ คา้ ทีเ่ ป็นมิตรต
อเิ ลก็ ทรอนิกสต์ ่า เนื่องจาก Economy of Scale กลยทุ ธ์ W15 O2-7,9-11,13,15-17,19
T7. ผู้บรโิ ภคบางกล่มุ ไม่ต้องการผลติ ภัณฑ์ทม่ี สี ว่ นประกอบของวัสดุรี S1-8 T10 การพฒั นา ปรับปรงุ หรือแก
ไซเคิล เนอื่ งจากมที ัศนคติ/ความเชอ่ื ว่าผลิตภณั ฑ์ดังกลา่ วจะมี สง่ เสริมการนาขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์หมุนเว
คุณภาพตา่ วัตถดุ บิ ทดแทนใหแ้ ก่ภาคอตุ สาหกรรมใ
T8. การนาเขา้ เทคโนโลยีและเครื่องจักรจากต่างประเทศ มีตน้ ทุนสูง มกี ารนาเข้าขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสบ์ างประเ
T9. การจดั การของเสยี ทเ่ี กดิ จากการรีไซเคิลทไ่ี มถ่ ูกตอ้ งส่งผลให้เกดิ ผล สามารถรไี ซเคิลขยะอิเลก็ ทรอนกิ สด์ งั กล
กระทบตอ่ ส่ิงแวดล้อม ประเทศ การหา้ มท้งิ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส
T10. ประเทศท่ีพฒั นาแล้วมกี ารปรับปรงุ แกไ้ ขกฎหมายเดมิ ที่เหมาะกับ ใหท้ ิง้ ในจุดรวบรวมทีไ่ ด้กาหนด เปน็ ต้น
Linear Economy ใหส้ อดคล้องกบั Circular Economy
โดยเฉพาะในประเด็นการสง่ เสริมการนาขยะไปใช้ประโยชน์

เอาชนะ/รบั มือ/หลกี เลี่ยง กลยุทธ์เชิงรับ (WT) (เนน้ การแก้ไขจุดออ่ นและหลกี เล่ยี งอปุ สรรค)
W1 T1-4,6 การหา้ มหรือจากัดการสง่ ออกขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ โดยเฉพาะขยะ
งออกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ อเิ ล็กทรอนิกส์ที่มีมูลคา่ สูง/มีศกั ยภาพในการรีไซเคลิ /มีโรงงานรีไซเคลิ รองรับ
สงู /มศี กั ยภาพในการรไี ซเคิล/มี ในประเทศ (เชน่ เดยี วกบั กลยทุ ธ์ W1 O2-3,6-14,18,20-23)
ดยี วกับ กลยทุ ธ์ W1 O2-3,6- W4 T9 การกากับดูแล พฒั นา และยกระดับโรงงานท่ีรองรบั การจดั การขยะ
อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ใหม้ ีมาตรฐานและเปน็ มติ รต่อสิง่ แวดล้อม (เช่นเดียวกบั กลยุทธ์
ขา่ ยผู้ประกอบการในโซ่อุปทาน W4 O3,6,12-19,21-23)
รอนิกส์กลับมาใชป้ ระโยชน์ใหม่ W4-5,10,13,15 T5 การสรา้ งและพัฒนาเครอื ขา่ ยผู้ประกอบการในโซอ่ ปุ ทาน
ลายน้า และโซ่คณุ ค่าการหมุนเวียนขยะอเิ ล็กทรอนิกส์กลับมาใชป้ ระโยชนใ์ หมใ่ น
สริมการวิจยั และพฒั นา ประเทศ ครอบคลมุ ตั้งแตต่ ้นน้าถงึ ปลายน้า (เชน่ เดยี วกบั กลยทุ ธ์ S1-8 T5-6)
มท้ังการผลิตเครือ่ งจกั รและ W6 T8 การสนบั สนุนและสง่ เสรมิ การวจิ ยั และพัฒนาเทคโนโลยที ี่เป็นมิตรต่อ
รอ้ มสิทธปิ ระโยชนส์ าหรับ สง่ิ แวดล้อม รวมท้ังการผลิตเครือ่ งจักรและอปุ กรณ์รองรับการทาเหมอื งในเมือง
งจกั รหรืออุปกรณ์ทพี่ ฒั นา/ พรอ้ มสิทธปิ ระโยชน์สาหรับผปู้ ระกอบการที่ใช้เทคโนโลยหี รอื เครือ่ งจกั รหรือ
อุปกรณท์ ่พี ัฒนา/ผลิตในประเทศ (เช่นเดียวกบั กลยทุ ธ์ S3-4 T4,6,8-9)
Products หรอื ผลิตภัณฑท์ ี่ W15 T7 การส่งเสริมการบรโิ ภค Green Products หรือผลติ ภณั ฑท์ ่ีสามารถ
ประกอบของวัสดุรไี ซเคิล และ นากลับไปรีไซเคลิ ได้หรือมสี ว่ นประกอบของวัสดรุ ีไซเคลิ และการกาหนด
ะกอบของวสั ดรุ ไี ซเคลิ รวมถงึ มาตรฐานสินคา้ ท่ีมสี ่วนประกอบของวัสดรุ ีไซเคิล รวมถงึ การพฒั นาระบบฉลาก
ต่อสง่ิ แวดลอ้ ม (เชน่ เดียวกับ สนิ คา้ ท่เี ปน็ มิตรต่อสิง่ แวดลอ้ ม (เช่นเดียวกบั กลยุทธ์ W15 O2-7,9-11,13,15-
9-20) 17,19-20)
ก้ไขกฎหมายตา่ ง ๆ เพอ่ื W14 T10 การกาหนดกฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจดั การขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์
วียนกลับมาใช้ประโยชน์เปน็ ที่เกิดขึน้ ในประเทศไทยอย่างครบวงจรตั้งแต่การเกบ็ รวบรวม ขนสง่ คัดแยก
ในประเทศ เชน่ การอนญุ าตให้ ใช้ซา้ /รไี ซเคิล และกาจดั เพอ่ื หมุนเวยี นกลบั มาใช้ประโยชน์ในประเทศ
เภททมี่ ีโรงงานรองรับและ (เช่นเดยี วกบั กลยุทธ์ W14 O1-4,6,9,12-23)
ล่าวไดอ้ ยา่ งครบวงจรใน
สใ์ นจดุ ทงิ้ ขยะท่วั ไปและสง่ เสริม
น

7. ขอ้ เสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพฒั นาและขับเคล่อื นการทาเหมืองในเมอื ง
สาหรบั ขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย

7.1. วสิ ยั ทัศน์

“เปลี่ยนขยะอิเล็กทรอนิกส์เป็นทรัพยากร เพ่ือสร้างความมั่นคงทางด้านวัตถุดิบให้กับ
ภาคอุตสาหกรรม ควบคู่ไปกับการสร้างความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม และสนบั สนุนการขับเคล่ือนเศรษฐกิจ
ของประเทศไปสู่เศรษฐกจิ หมุนเวียนและสังคมคารบ์ อนต่า”

7.2. เป้าหมาย

เป้าหมายของข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองใน
เมอื งสาหรับขยะอิเล็กทรอนกิ สใ์ นประเทศไทย ภายในปี พ.ศ. 2570 มดี งั นี้ (ดตู ารางที่ 3)

1) ขยะอิเล็กทรอนกิ สไ์ ดร้ ับการจดั การอย่างถูกต้อง ร้อยละ 60
2) ขยะอิเล็กทรอนิกส์มีการหมุนเวียนนากลับมาใช้ประโยชน์เป็นทรัพยากรหรือวัตถุดิบ
ทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ ร้อยละ 60
3) มูลค่าทางเศรษฐกิจในประเทศที่เกิดขึ้นจากการหมุนเวียนขยะอิเล็กทรอนิกส์กลับมาใช้
ประโยชน์ในประเทศ 18,000 ลา้ นบาท

ตารางที่ 3 ตัวชี้วัดและค่าเป้าหมายรายปีของข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพัฒนาและ
ขบั เคล่อื นการทาเหมอื งในเมอื งสาหรบั ขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย

ตวั ช้ีวดั ขอ้ มลู ปฐี าน คา่ เปา้ หมาย (ปี พ.ศ.)

(พ.ศ. 2563) 2566 2567 2568 2569 2570

1) ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสไ์ ดร้ บั การจดั การ รอ้ ยละ 101/ 15 20 25 40 60

อย่างถกู ต้อง

2) ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์มกี ารหมนุ เวียนนา ร้อยละ 202/ 25 30 35 45 60

กลับมาใช้ประโยชน์เป็นทรัพยากรหรือ

วตั ถดุ บิ ทดแทนใหแ้ กภ่ าคอตุ สาหกรรมใน

ประเทศ

3) มูลค่าทางเศรษฐกิจในประเทศทเ่ี กดิ ข้ึน 6,000 7,500 9,000 10,500 13,500 18,000
ลา้ นบาท2/
จากการหมุนเวยี นขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์

กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ

หมายเหตุ 1/ ทม่ี า : กรมควบคุมมลพิษ

2/ วเิ คราะหแ์ ละประมาณการจากข้อมลู ปฐมภมู แิ ละข้อมลู ทุตยิ ภมู ิทีเ่ กีย่ วขอ้ ง

7.3. ข้อเสนอแนะมาตรการเชงิ นโยบายและแนวทางการดาเนนิ งานไปสูก่ ารปฏบิ ตั ิ

จากกลยุทธ์ท่ีได้จากการวิเคราะห์ SWOT และ TOWS Matrix สามารถจัดกลุ่มเป็น
ข้ อ เ ส น อ แ น ะ ม า ต ร ก า ร เ ชิ ง น โ ย บ า ย ใ น ก า ร พั ฒ น า แ ล ะ ขั บ เ ค ล่ื อ น ก า ร ท า เ ห มื อ ง ใ น เ มื อ ง ส า ห รั บ ข ย ะ
อิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทยได้ 5 มาตรการ โดยปรับปรุงจากร่างแผนปฏิบัติการด้านการจัดการซาก
ผลิตภณั ฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟา้ และอิเล็กทรอนกิ ส์เชิงบรู ณาการ (พ.ศ. ๒๕๖๕–๒๕๖๙) ตามหลักแนวคิดของการ
ทาเหมืองในเมืองว่า “ขยะอิเล็กทรอนิกส์ คือ แหล่งทรัพยากรของการทาเหมืองในเมือง” โดยแต่ละ
มาตรการมีแนวทางการดาเนินงานไปสู่การปฏิบัติ และหน่วยงานรบั ผิดชอบ ดงั แสดงในตารางท่ี 4

ตารางที่ 4 ข้อเสนอแนะมาตรการเชงิ นโยบายในการพัฒนาและขบั เคล่อื นการทาเหม
การปฏิบัติ

มาตรการ แนวทางการดาเนินงา

มาตรการที่ 1 การเพ่ิม 1.1) การแต่งตั้งคณะกรรมการขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมือง โ

ประสิทธภิ าพการบรหิ าร นโยบายการจัดการขยะอย่างเป็นระบบและครบวงจร เพื่อหมุน

จดั การขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ประโยชน์เปน็ วตั ถุดิบทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรม

1.2) การกาหนดกฎหมายเฉพาะในการบริหารจัดการขยะอิเล็กท

ต้ังแต่การเก็บรวบรวม ขนสง่ คัดแยก ใชซ้ า้ /รีไซเคิล และกาจดั เพ่อื

1.3) การพัฒนา ปรับปรุง หรือแก้ไขกฎหมายต่าง ๆ เพ่ือส่งเสริม

ประโยชน์เปน็ วัตถุดิบทดแทนใหแ้ ก่ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ เช

บางประเภทที่มีโรงงานรองรับและสามารถรีไซเคิลขยะอิเลก็ ทรอนกิ

ท้งิ ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สใ์ นจดุ ทิ้งขยะทว่ั ไปและสง่ เสริมใหท้ ง้ิ ในจดุ รวบ

1.4) การปรับปรุงกฎหมายให้สามารถตง้ั ศนู ย์หรือโรงงานอตุ สาหก

อดั ขยะ รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ ในพ้นื ท่เี ขตเมืองได้ ในกรณที ี่ใช้ก

ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดลอ้ มและชุมชนได้งา่ ย (เช่นเดียวกบั กรณขี อง

1.5) การจัดทาข้อมูลเชิงยุทธศาสตร์เพ่ือสนับสนุนและส่งเสริม

อิเลก็ ทรอนกิ ส์ หมุนเวียนกลับมาใชป้ ระโยชน์ในประเทศ

(1) การวิเคราะห์และจัดทาฐานข้อมูลต้นทุนของการทาเห

ประเภท เพอ่ื เปน็ ข้อมลู พ้นื ฐานในการประเมนิ มลู ค่าการชดเชย (Su

(2) การจัดทาข้อมูลบัญชีรายการวัฏจักรชีวิต (Life Cycle

พลงั งานที่เข้าและออกจากระบบ เพอ่ื สง่ เสริมการรไี ซเคิล

1.6) การพฒั นาระบบการกากบั /ติดตาม (Track and Trace) ขยะ

การใช้ การจัดการเมอื่ หมดอายุการใช้งาน

มาตรการที่ 2 การพฒั นา 2.1) การพัฒนาและยกระดบั เครือขา่ ยซาเล้ง รถเร่ และร้านรบั ซ้อื

กลไกรวบรวมขยะ มีมาตรฐาน

มอื งในเมอื งสาหรบั ขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย และแนวทางการดาเนินงานไปสู่

าน หน่วยงานรับผดิ ชอบ
หลัก สนบั สนุน
โดยมีอานาจหน้าท่ีในการวางแผนและกาหนด นร. ทส. อก.
นเวียนขยะหรือของเสียท่ีมีศักยภาพกลับมาใช้

ทรอนิกส์ท่ีเกิดข้ึนในประเทศไทย อย่างครบวงจร ทส. อก. สธ. มท. กค.
อหมุนเวยี นกลับมาใช้ประโยชนใ์ นประเทศ อก. ทส. สธ. มท. กค.

มการนาขยะอิเล็กทรอนิกส์หมุนเวียนกลับมาใช้ มท. อก. สธ. ทส.
ชน่ การอนุญาตใหม้ ีการนาเขา้ ขยะอิเล็กทรอนิกส์
กส์ดงั กล่าวได้อย่างครบวงจรในประเทศ การห้าม
บรวมที่ได้กาหนด เป็นต้น

กรรมทรี่ วบรวม คัดแยก/ถอดแยก หรือบดย่อย/
กระบวนการทางกายภาพที่สามารถควบคมุ ไมใ่ ห้
งศนู ย์บรกิ าร/อูซ่ ่อมรถ)

มธุรกิจท่ีเก่ียวข้องกับการนาขยะ รวมถึงขยะ

หมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์แต่ละ อว. (สทสย.) อก. ทส. กค. ส.อ.ท.
ubsidy) อยา่ งเหมาะสม อก. ทส. ส.อ.ท.

Inventory, LCI) ซึ่งเป็นบัญชีรายการสารและ อว. (สทสย.)

ะอเิ ล็กทรอนิกสต์ ลอดวฏั จกั รชีวิตต้ังแตก่ ารผลิต ทส. อก.

อของเก่าทรี่ วบรวม/คัดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้ ทส. อก. มท. ส.อ.ท.

มาตรการ แนวทางการดาเนินงา

อิเลก็ ทรอนิกสเ์ ขา้ สรู่ ะบบ 2.2) การขึ้นทะเบียนและยกระดับผู้ประกอบการซาเล้ง/รถเร
การจัดการอย่างถูกตอ้ ง อิเล็กทรอนิกส์ท่ีมีมาตรฐานและเป็นกลไกในการรวบรวมขยะอิเล็

ได้รับให้สิทธิประโยชน์ต่าง ๆ เพื่อสร้างแรงจูงใจ เช่น เงินทุนสนับส
กลางหรอื ตลาดกลางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เปน็ ตน้

2.3) การให้สิทธิประโยชน์เพิ่มเติมแก่ประชาชนท่ีขายหรือส่งขยะ
อาทิ เงินหรือสลากรางวัลหรือคะแนนสะสมสาหรับใช้เป็นส่วนลดใ
อิเล็กทรอนิกส์หรือผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ จากผู้ประกอบการที่เข้าร
ผู้ประกอบการ ตามหลกั การ EPR)

2.4) การพัฒนากลไกส่งเสริมการรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์ เช
ตลาดกลางหรอื ตลาดกลางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ในการซอื้ -ขายขยะฯ เปน็ ต

2.5) การส่งเสริมให้ผู้ผลิต/ผู้นาเข้าปฏิบัติตามหลักการ/มาตรการ
ดาเนินการเอง หรือมีการรวมกลุ่มของผู้ผลิต/ผู้นาเข้าเพื่อปฏิบัติตา
ภายใตอ้ งค์การความรับผิดชอบของผผู้ ลิต (Producer Responsibi
ความรับผิดชอบของผู้ผลิตท่ีเป็นสมาชิกในการปฏิบัติตามหลัก
อเิ ล็กทรอนกิ สท์ ี่เกดิ ขึน้ อยา่ งครบวงจร ซ่งึ รวมถึงความรบั ผิดชอบใน

2.6) การเพม่ิ ประสทิ ธิภาพในการปอ้ งกันและสกัดก้ันการลักลอบน
การบูรณาการทางานร่วมกันระหว่างฝ่ายความม่ันคงและส่วนราชก
ของด่านตรวจความมั่นคง จัดชุดการเข้าตรวจตามช่องทางผิดกฎ
สินคา้ ตา่ ง ๆ รวมถึงขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์จากประเทศเพือ่ นบา้ น เป็นต

2.7) การส่งเสริมและให้การสนับสนุนกิจการท่ีประกอบกิจการต
โปรง่ ใส หรือตามมาตรฐานธรรมาภิบาลธุรกิจของกรมพฒั นาธุรกิจก

มาตรการท่ี 3 การเพ่ิม 3.1) การห้ามหรอื จากดั การส่งออกขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ โดยเฉพาะข
ขีดความสามารถในการ รไี ซเคลิ /มีโรงงานรไี ซเคลิ รองรบั ในประเทศ
แขง่ ขนั พฒั นา และ 3.2) การพัฒนาและยกระดับชุมชนที่มีการคัดแยก/ถอดแยกขย
ยกระดับผู้ประกอบการ ประกอบการคดั แยก/ถอดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่เปน็ มิตรต่อสง่ิ แว

าน หนว่ ยงานรบั ผิดชอบ
หลกั สนบั สนนุ
ร่/ร้านรับซ้ือของเก่าท่ีรวบรวม/คัดแยกขยะ ทส. มท. กค.
กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการจัดการท่ีถูกต้อง โดย
สนุนภาครัฐ การพัฒนาองค์ความรู้ ระบบตลาด

ะอิเล็กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการจัดการที่ถูกต้อง กค. พณ. ส.อ.ท.
ในการซื้อผลิตภัณฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์
ร่วมโครงการ (กลไกการเรียกคืนขยะฯ โดย

ช่น จุด Drop-off ขยะฯ การส่งเสริมและพัฒนา มท. พณ. ทส. ส.อ.ท. หอการค้าไทย/
ตน้ ส.อ.ท. สภาหอการคา้ แหง่ ประเทศไทย

ร EPR ทั้งในรูปแบบท่ีผู้ผลิต/ผู้นาเข้าแต่ละราย มท. กค. กห. อก. ทส.
ามหลักการ/มาตรการ EPR หรือมีการรวมกลุ่ม ตร.
ility Organizations, PRO) ทที่ าหน้าทรี่ ับภาระ พณ.
กการ/มาตรการ EPR เพื่อบริหารจัดการขยะ พณ. มท.
นการบริหารการเงินด้วย พณ. ทส.
กค. อก.
นาเข้าขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ตามพื้นที่ชายแดน โดย
การท่ีเก่ียวข้อง เช่น เพ่ิมความเข้มการตรวจค้น
ฎหมายในพื้นที่ท่ีคาดว่าจะมีการลักลอบขนย้าย
ต้น

ตามหลักธรรมาภิบาล โดยเฉพาะในเร่ืองความ
การคา้

ขยะอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ีม่ มี ลู คา่ สงู /มศี ักยภาพในการ

ยะอิเล็กทรอนิกส์สู่การเป็นวิสาหกิจหรือสถาน ทส. อก. มท.
วดล้อม

มาตรการ แนวทางการดาเนินงา

คดั แยก/ถอดแยก/รีไซเคิล 3.3) การกากบั ดแู ล พฒั นา และยกระดับโรงงานทีร่ องรับการจดั กา

ขยะอิเล็กทรอนิกส์ใหเ้ ป็น ต่อสงิ่ แวดล้อม

มติ รตอ่ สงิ่ แวดล้อม 3.4) การพัฒนาและส่งเสริมให้เกิดโรงงานรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอน

ประเทศ รวมถึงการส่งเสรมิ ใหเ้ กิดนคิ มอตุ สาหกรรมรไี ซเคลิ ตน้ แบบ

3.5) การให้สิทธิประโยชน์สูงสุดสาหรับธุรกิจที่เก่ียวข้องกับการนา

กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ

(1) การยกเว้นการเกบ็ ภาษแี ละคา่ ธรรมเนยี มตา่ ง ๆ

(2) การใชห้ รือพฒั นาระบบการประเมนิ ภาษเี งินได้นติ ิบคุ คล

(3) การสนับสนุนเงินทุนในการทาธุรกิจที่เก่ียวข้องกับขย

พัฒนาและยกระดับการประกอบการให้มีประสิทธิภาพและเปน็ มติ ร

3.6) การสร้างและพัฒนาเครือข่ายผู้ประกอบการในโซ่อุปทานแ

กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ หมใ่ นประเทศ ครอบคลมุ ต้งั แต่ตน้ น้าถึงปลายน

3.7) การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศเพ่ือแลกเปล่ีย

อุตสาหกรรมรไี ซเคิลขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นประเทศใหม้ ปี ระสิทธิภาพ

มาตรการท่ี 4 การสร้าง 4.1) การส่งเสริมการผลิตตามหลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน เช่น

และขยายตลาดสินค้าที่ หรอื Circular Design เป็นต้น และส่งเสรมิ การบริโภคผลติ ภณั ฑ์ท่ีผ

เปน็ มิตรต่อสิ่งแวดลอ้ ม Green Products หรือผลิตภัณฑ์ที่สามารถนากลับไปรีไซเคิลได้

แคมเปญต่าง ๆ

4.2) การกาหนดมาตรฐานสินค้าและการพัฒนาระบบฉลากสิน

มาตรฐานสนิ ค้าที่มสี ว่ นประกอบของวัสดรุ ีไซเคลิ การพฒั นาระบบฉ

ท่รี ะบถุ งึ วธิ กี ารจัดการผลติ ภณั ฑ์เมือ่ หมดอายุการใชง้ าน เป็นต้น

4.3) การเพมิ่ สัดส่วนการจัดซื้อจัดจา้ งสนิ คา้ และบริการท่ีเป็นมติ รก

มาตรการท่ี 5 การสรา้ ง 5.1) การสร้างความตระหนักและเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจให
ความตระหนัก เสรมิ สรา้ ง ขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ให้แก่ชาวบ้าน/ซาเล้ง/รถเร่ท่ีไม่ได้ขึ้นทะเบียนเป
องคค์ วามรู้ และพัฒนา

าน หน่วยงานรับผิดชอบ
ารขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ใหม้ ีมาตรฐานและเปน็ มิตร หลกั สนับสนนุ
อก. ทส. สธ. มท.

นิกส์ท่ีเป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อมอย่างครบวงจรใน นร. (BOI) ส.อ.ท.
บของประเทศ อก. อก. (SME D Bank)

าขยะ รวมถึงขยะอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อหมุนเวียน กค. นร.
(BOI)

ลทสี่ อดคล้องกับธุรกิจทเี่ ก่ียวขอ้ งกับขยะ มท.
ยะอย่างเป็นรูปธรรม โดยเฉพาะการลงทุนเพ่ือ ส.อ.ท.
รต่อสิ่งแวดล้อม ทส. นร. (สสส.)

และโซ่คุณค่าการหมุนเวียนขยะอิเล็กทรอนิกส์ อก. ส.อ.ท.
น้า

ยนองค์ความรู้และเทคโนโลยี เพ่ือยกระดับ อก. อว.
พและเปน็ มิตรต่อส่งิ แวดลอ้ ม

การออกแบบผลิตภัณฑ์ตามหลัก Eco-design อก. อว. พณ.
ผลติ ตามหลักการเศรษฐกจิ หมุนเวียน โดยเฉพาะ ส.อ.ท.
ง่ายหรือมีส่วนประกอบของวัสดุรีไซเคิล ผ่าน

นค้าที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม เช่น การกาหนด อก. อว. ทส. นร. (สสส.) ส.อ.ท.
ฉลากสินคา้ ที่เปน็ มติ รตอ่ ส่ิงแวดล้อม/ฉลากสินคา้ พณ.

กบั สง่ิ แวดล้อมในการจัดซือ้ จัดจ้างของภาครัฐ กค. พณ. อว.
อก.
ห้แก่ประชาชนถึงผลกระทบเชิงลบจากการขาย นร. (สสส.)
ป็นผู้ประกอบการหรือจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล ทส. สธ. ศธ.
อว. ส.อ.ท.

มาตรการ แนวทางการดาเนนิ งา

เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม หรือโรงงานเก็บรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์ (Informal Sector) ซ

เพ่อื การหมุนเวยี นขยะ กระทบตอ่ ส่งิ แวดลอ้ ม และผลกระทบเชงิ บวกจากการขายหรอื ส่งเข

อเิ ล็กทรอนกิ สก์ ลบั มาใช้ 5.2) การพฒั นาหลักสูตร/วชิ าท่เี ก่ียวขอ้ งกับการใช้ประโยชน์ขยะห
ประโยชน์
ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อาชวี ศกึ ษา และอดุ มศกึ ษา เพือ่ รองรับค

5.3) การส่งเสริมการเสริมสร้างองค์ความรู้ให้บุคลากรภาคอุตสา

เครือข่ายการหมุนเวียนขยะอิเล็กนิกส์กลับมาใช้ประโยชน์ เช่น โค

องคก์ ารต่างประเทศ เป็นต้น

5.4) การสนบั สนุนและส่งเสริมการวิจยั และพัฒนาเทคโนโลยีท่เี ป็น

และอุปกรณ์รองรับการทาเหมอื งในเมือง พร้อมสิทธิประโยชน์สาห

หรอื อุปกรณ์ท่ีพฒั นา/ผลิตในประเทศ

หมายเหตุ ชื่อย่อหนว่ ยงาน

ทส. : กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม มท. : กระทรวงมหาดไทย (รวมจังหวัด แล

อก. : กระทรวงอุตสาหกรรม ศธ. : กระทรวงศึกษาธิการ กค

นร. : สานักนายกรฐั มนตรี กห. : กระทรวงกลาโหม ตร

สทสย. : สถาบันเทคโนโลยีและสารสนเทศเพอ่ื การพฒั นาทย่ี งั่ ยืน

าน หนว่ ยงานรับผิดชอบ
หลัก สนบั สนุน
ซ่ึงนาไปสู่การจัดการท่ีไม่ได้มาตรฐานและส่งผล
ข้าสู่ระบบการจัดการท่ีถกู ตอ้ ง ศธ. อว. อก.
หรอื ของเสยี และเทคโนโลยีรไี ซเคลิ ตงั้ แตใ่ นระดับ อว. อก. ทส. ส.อ.ท.
ความตอ้ งการของอตุ สาหกรรมรไี ซเคิล

าหกรรมท่ีเก่ียวข้องตลอดโซ่อุปทาน เพ่ือสร้าง
ครงการความร่วมมือแลกเปล่ียนองค์ความรู้กับ

นมิตรต่อสงิ่ แวดล้อม รวมทั้งการผลิตเคร่อื งจักร อว. อก. นร. (BOI)
หรบั ผู้ประกอบการที่ใช้เทคโนโลยีหรือเครอื่ งจักร

ละองคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน) สธ. : กระทรวงสาธารณสขุ

ค. : กระทรวงการคลงั อว. : กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

ร. : สานกั งานตารวจแห่งชาติ ส.อ.ท. : สภาอตุ สาหกรรมแห่งประเทศไทย

ข

สารบัญ

คำนำ ...................................................................................................................................................................... ก
สำรบญั ............................................................................................................................. ...................................... ข
รำยงำนกำรพจิ ำรณำศกึ ษำ ..................................................................................................................................... ง
บทท่ี ๑ บทนำ ..................................................................................................................... .................................. ๑

๑.๑ หลักกำรและเหตุผล .......................................................................................................................... ๑
๑.๒ วตั ถปุ ระสงค์ ..................................................................................................................................... ๓
๑.๓ ขอบเขตและวิธีกำรศกึ ษำ ................................................................................................................. ๓
๑.๔ ประโยชนท์ ค่ี ำดวำ่ จะไดร้ ับ ............................................................................................................... ๔
๑.๕ กรอบแนวคดิ กำรศึกษำ .................................................................................................................... ๕

บทท่ี ๒ แนวคิดกำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) และกรณีศกึ ษำในตำ่ งประเทศ ...................................... ๗
๒.๑ แนวคดิ และควำมหมำยของกำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) ............................................... ๗
๒.๒ ตวั อยำ่ งกรณีศึกษำกำรพัฒนำและขบั เคลื่อนกำรทำเหมอื งในเมือง (Urban Mining)
ในต่ำงประเทศ ............................................................................................................................... ๑๐
๒.๒.๑ ประเทศญีป่ ่นุ ..................................................................................................................... ๑๐
๒.๒.๒ สหภำพยุโรป .................................................................................................................. .... ๑๓
๒.๒.๓ สำธำรณรฐั ประชำชนจนี .................................................................................................... ๒๐
๒.๒.๔ สรุปกรณีศกึ ษำกำรพัฒนำและขับเคลอื่ นกำรทำเหมอื งในเมือง (Urban Mining)
ในตำ่ งประเทศ ................................................................................................................... ๒๔

บทท่ี ๓ สถำนกำรณ์ขยะหรือของเสยี และกำรทำเหมืองในเมืองในประเทศไทย ................................................ ๒๗
๓.๑ ภำพรวมสถำนกำรณข์ ยะหรือของเสยี ในประเทศไทย .................................................................... ๒๗
๓.๑.๑ สถำนกำรณข์ ยะหรือของเสียครัวเรอื นและอตุ สำหกรรม ................................................... ๓๕
๓.๑.๒ หนว่ ยงำนทีเ่ กี่ยวข้องกับกำรจดั กำรขยะหรือของเสีย ......................................................... ๓๕
๓.๒ ขยะหรือของเสยี ท่ีมีศักยภำพในกำรทำเหมืองในเมือง ................................................................... ๓๙
๓.๒.๑ ขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ ............................................................................................................ ๓๙
๓.๒.๒ ซำกแผงเซลล์แสงอำทิตย์ .................................................................................................. ๔๓
๓.๓.๓ ซำกรถยนต์ ................................................................................................................... ..... ๔๖
๓.๓ กำรคดั เลือกขยะหรือของเสียท่มี ศี ักยภำพสงู ในกำรทำเหมอื งในเมือง ............................................ ๕๐
๓.๔ กำรทำเหมืองในเมืองสำหรบั ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ............................................................................ ๔๕
๓.๔.๑ กำรจดั กำรขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นปจั จบุ นั ........................................................................... ๕๔
๓.๔.๒ ศักยภำพของผูป้ ระกอบกำรในต่ำงประเทศ ....................................................................... ๕๗

ค

๓.๔.๓ กำรสนบั สนนุ จำกภำครัฐดำ้ นเทคโนโลยีรองรับกำรทำเหมอื งในเมือง ............................... ๖๕
๓.๔.๔ นโยบำย/กฎระเบียบท่ีเกย่ี วขอ้ ง ........................................................................................ ๖๖
๓.๔.๕ ปญั หำและอุปสรรค ........................................................................................................... ๗๐

บทท่ี ๔ กำรวิเครำะห์ศักยภำพกำรทำเหมืองในเมืองสำหรับขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นประเทศไทย ......................... ๗๓
๔.๑ แนวคดิ และทฤษฎีกำรวเิ ครำะห์สถำนกำรณ์และกำรกำหนดกลยุทธ์ ............................................ ๗๓
๔.๑.๑ กำรวิเครำะห์ SWOT และ PESTEL .................................................................................. ๗๓
๔.๑.๒ กำรวิเครำะห์ TOWS Matrix ............................................................................................. ๗๔
๔.๒ กำรวิเครำะห์ SWOT และ TOWS Matrix เพื่อประเมินศักยภำพกำรทำเหมืองในเมืองสำหรบั
ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สใ์ นประเทศไทย ................................................................................................. ๗๕
๔.๒.๑ ผลกำรวเิ ครำะห์ SWOT .................................................................................................... ๗๕
๔.๒.๒ ผลกำรวิเครำะห์ TOWS Matrix ........................................................................................ ๘๒

บทท่ี ๕ ขอ้ เสนอแนะมำตรกำรเชงิ นโยบำยในกำรพฒั นำและขับเคล่ือนกำรทำเหมืองในเมืองสำหรับ
ขยะอิเลก็ ทรอนิกสใ์ นประเทศไทย ......................................................................................................... ๘๙
๕.๑ วิสยั ทศั น์ .................................................................................................................. ...................... ๘๙
๕.๒ เปำ้ หมำย ....................................................................................................................................... ๘๙
๕.๓ ขอ้ เสนอแนะมำตรกำรเชงิ นโยบำยและแนวทำงกำรดำเนินงำนไปสู่กำรปฏบิ ตั ิ ............................. ๙๐

บรรณำนกุ รม ............................................................................................................................. ......................... ๙๙

ง

รายงานการพิจารณาศึกษา
เร่อื ง การพัฒนาและขับเคลอื่ นการทาเหมืองในเมอื ง (Urban Mining)

ของคณะกรรมาธกิ ารการพาณชิ ย์และการอตุ สาหกรรม วุฒิสภา

.........................................................

ตามท่ีท่ีประชุมวุฒิสภา คร้ังที่ ๑๗ (สมัยสามัญประจาปีครั้งท่ีหน่ึง) วันอังคารท่ี ๑๐
กันยายน ๒๕๖๒ ที่ประชุมได้มีมติตั้งคณะกรรมาธิการสามัญประจาวุฒิสภาตามข้อบังคับการประชุม
วุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๖๒ ข้อ ๗๘ วรรคสอง (๒๔) ซ่ึงคณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอุตสาหกรรม
วุฒิสภา เป็นคณะกรรมการสามัญประจาวุฒิสภา เพ่ือพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ กระทากิจการ
พิจารณาสอบหาข้อเท็จจริงหรือศึกษาเร่ืองใด ๆ ทีเก่ียวกับการส่งเสริม สนับสนุน หรือพัฒนา
การพาณิชย์และอุตสาหกรรม การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา การพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น
และภูมิปัญญาไทย วิสาหกิจเพ่ือสังคม วิสาหกิจเพื่อชุมชน เขตเศรษฐกิจพิเศษ ความสามารถ
ในการแข่งขัน และการเจริญเตบิ โตทางอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรตอ่ ส่ิงแวดล้อม พจิ ารณาศกึ ษา ติดตาม
เสนอแนะ และเร่งรัดการปฏิรูปประเทศ และแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ท่ีอยู่ในหน้าที่
และอานาจ และอ่นื ๆ ท่ีเกยี่ วขอ้ ง โดยคณะกรรมาธิการได้พจิ ารณาศึกษา เรอ่ื ง การพัฒนาและขบั เคลื่อน
การทาเหมอื งในเมือง (Urban Mining)

บัดนี้ คณะกรรมาธิการได้พจิ ารณาศึกษาเรื่องดงั กล่าวเสร็จเรียบร้อยแลว้ จงึ ขอรายงานผล
การพจิ ารณาศึกษาตอ่ วฒุ ิสภา ดังน้ี

๑. การดาเนนิ งานของคณะกรรมาธกิ าร

๑.๑ คณะกรรมาธกิ ารไดม้ ีมติเลอื กตาแหน่งต่าง ๆ ดงั น้ี

๑) นางอภิรดี ตนั ตราภรณ์ ประธานคณะกรรมาธกิ าร

๒) นายเจน นาชยั ศิริ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีหน่งึ

๓) นางสาววบิ ูลย์ลักษณ์ รว่ มรกั ษ์ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่ีสอง

๔) นางสวุ รรณี สริ ิเวชชะพนั ธ์ รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนท่สี าม

๕) นายชลติ แก้วจินดา รองประธานคณะกรรมาธกิ าร คนทีส่ ่ี

๖) นายรณวริทธิ์ ปริยฉตั รตระกลู เลขานกุ ารคณะกรรมาธกิ าร

๗) นายสาธติ เหลา่ สวุ รรณ โฆษกคณะกรรมาธกิ าร

๘) นายสมพล เกียรตไิ พบูลย์ ประธานท่ีปรกึ ษาคณะกรรมาธิการ

๙) ศาสตราจารย์พิเศษสม จาตศุ รพี ิทักษ์ ท่ปี รึกษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๐) พลเอก วรี ัณ ฉนั ทศาสตร์โกศล ทปี่ รกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๑) พลเอก วิชิต ยาทพิ ย์ ท่ีปรึกษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๒) นายบรรชา พงศ์อายกุ ลู ท่ปี รกึ ษาคณะกรรมาธกิ าร

๑๓) นางจนิ ตนา ชัยยวรรณาการ กรรมาธิการ

จ

๑๔) นายเฉลียว เกาะแกว้ กรรมาธกิ าร

๑๕) นางดวงพร รอดพยาธ์ิ กรรมาธกิ าร

๑๖) นายอดุ ม วรัญญรู ฐั กรรมาธกิ าร

๑๗) นายสวุ ฒั น์ จริ าพนั ธุ์ กรรมาธิการ

๑.๒ คณะกรรมาธกิ ารได้มีมติแตง่ ตง้ั ผู้ชว่ ยเลขานกุ ารคณะกรรมาธิการ ตามข้อบงั คบั การประชมุ วุฒสิ ภา

พ.ศ. ๒๕๖๒ ขอ้ ๘๗ วรรคสี่ ดังน้ี

๑) นายภาสันต์ เงาศุภธน นิตกิ รชานาญการพิเศษ กลมุ่ งานคณะกรรมาธกิ าร

การเศรษฐกิจ การพาณชิ ย์ และอตุ สาหกรรม

๒) นางสาวนริ มล ดวงดาว วิทยากรปฏบิ ตั กิ าร กลมุ่ งานคณะกรรมาธกิ าร

การเศรษฐกิจ การพาณิชย์ และอตุ สาหกรรม

๑.๓ คณะกรรมาธกิ ารไดต้ ง้ั คณะอนกุ รรมาธกิ ารการอตุ สาหกรรม ซงึ่ คณะอนุกรรมาธิการคณะน้ี

ประกอบดว้ ย อนุกรรมาธกิ าร จานวน ๑๑ คน และทป่ี รกึ ษาคณะอนกุ รรมาธกิ าร จานวน ๖ คน ดังนี้

อนกุ รรมาธกิ าร

๑) นายเจน นาชัยศริ ิ ประธานคณะอนุกรรมาธิการ

๒) นายชลิต แกว้ จินดา รองประธานคณะอนกุ รรมาธกิ าร คนท่หี นง่ึ

๓) นายรณวรทิ ธิ์ ปรยิ ฉัตรตระกูล รองประธานคณะอนกุ รรมาธิการ คนทสี่ อง

๔) นายยงเกยี รต์ิ กติ ะพาณชิ ย์ อนกุ รรมาธกิ าร

๕) นางสาววภิ าดา พลาธนพร อนุกรรมาธกิ าร

๖) นายยทุ ธ ลมิ ป์ศิระ อนกุ รรมาธิการ

๗) นายกนิษฐ์ สารสนิ อนกุ รรมาธกิ าร

๘) นายปณิธาน จนิ ดาภู อนุกรรมาธิการ

๙) นางอัมพร จิตะพนั ธก์ ุล อนกุ รรมาธิการ

๑๐) รองศาสตราจารย์อทั ธ์ พิศาลวานิช อนุกรรมาธกิ าร

๑๑) นายนาวา จนั ทนสรุ คน อนุกรรมาธิการ

และเลขานกุ ารคณะอนกุ รรมาธกิ าร

ทป่ี รึกษาคณะอนุกรรมาธิการ

๑) นายพสุ โลหารชนุ

๒) นายรงุ่ เพชร สงั ข์ทอง

๓) นางสาวกชนภิ า อินทสวุ รรณ์

๔) พลเอก อดศิ ร สวุ รรณตรา

๕) วา่ ทรี่ ้อยตรีพุฒ สระสาราญ

๖) นายมงคล พฤกษว์ ฒั นา

ฉ

๑.๔ คณะกรรมาธิการเห็นควรมอบหมายคณะอนุกรรมาธิการการอุตสาหกรรมในการพิจารณา

ศึกษาเรือ่ งดงั กล่าว

ก. คณะทางาน ประกอบด้วย

๑. นางอภริ ดี ตนั ตราภรณ์ ประธานท่ปี รกึ ษาคณะทางาน

๒. นายสมชาย หาญหริ ญั ท่ปี รึกษาคณะทางาน

๓. นายเจน นาชยั ศิริ ประธานคณะทางาน

๔. พลเอก สุรศกั ดิ์ กาญจนรัตน์ รองประธานคณะทางาน คนที่หน่งึ

๕. นายชลิต แกว้ จนิ ดา รองประธานคณะทางาน คนท่สี อง

๖. นายยงเกยี รติ์ กติ ะพาณชิ ย์ คณะทางาน

๗. นายยทุ ธ ลิมปศ์ ิระ คณะทางาน

๘. นายกนษิ ฐ์ สารสนิ คณะทางาน

๙. นายปณธิ าน จนิ ดาภู คณะทางาน

๑๐. นายอดทิ ตั วะสนี นท์ คณะทางาน

๑๑. ผแู้ ทนจากสานกั งานเศรษฐกิจอตุ สาหกรรม คณะทางาน

๑๒. ผแู้ ทนจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม คณะทางาน

๑๓. นายธรี วธุ ตนั นกุ ิจ คณะทางาน

๑๔. นายณรงค์ ยนื ยงหตั ถภรณ์ คณะทางาน

๑๕. นางสาวนนั ท์ บญุ ยฉตั ร คณะทางาน

๑๖. นายณรฐั รุจิรตั น์ คณะทางาน

๑๗. นายสุรัส ตงั้ ไพฑรู ย์ คณะทางาน

๑๘. นางกนิษฐ์ เมืองกระจา่ ง คณะทางาน

๑๙. นายวบิ ูลย์ รกั สาสนเ์ จริญผล คณะทางาน

๒๐. นายสมชาย หวงั วฒั นาพาณชิ ย์ คณะทางาน

๒๑. นางสาวพรรรตั น์ เพชรภักดี คณะทางาน

๒๒. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ทอดศกั ด์ิ ศรีสุรพล คณะทางานและเลขานุการ

๒๓. นายภาสันต์ เงาศุภธน คณะทางานและผ้ชู ว่ ยเลขานุการ

ข. ให้คณะทางานมีหนา้ ทแี่ ละอานาจ ดังต่อไปน้ี

๑) ศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลบริบท ปัจจัยสภาพแวดล้อม สถานการณ์ปัจจุบัน

รวมถงึ แนวโน้มในอนาคตท่เี กีย่ วข้องกบั การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining)

ซ

๒) จัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายและแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิดการทาเหมืองในเมือง
(Urban Mining) ของไทยอย่างเป็นระบบและครบวงจร เพื่อเสนอต่อคณะอนุกรรมาธิการ
การอตุ สาหกรรม

๓) ดาเนินการอ่ืน ๆ ตามท่ีคณะกรรมาธิการ และคณะอนุกรรมาธิการการอุตสาหกรรม
มอบหมาย

๒. วธิ กี ารพจิ ารณาศกึ ษา

๒.๑ คณะกรรมาธิการได้เดินทางไปศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเก่ียวกับการทาเหมือง
ในเมือง (Urban Mining) ดังน้ี

๑) เดนิ ทางศกึ ษาดงู าน ณจงั หวัดพษิ ณโุ ลก ระหวา่ งวนั ศกุ รท์ ่ี ๒๒ - วันเสาร์ท่ี ๒๓ เมษายน ๒๕๖๕
๒) เดินทางศกึ ษาดงู าน ณ จงั หวดั ชลบรุ ี ในวนั พฤหัสบดที ่ี ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๕
๒.๒ คณะกรรมาธิการได้จัดการสัมมนา เร่ือง “แนวทางการพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมือง
ในเมือง (Urban Mining)” วันศุกร์ท่ี ๒๖ สิงหาคม ๒๕๖๕ เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ นาฬิกา
ณ ห้อง Grand Hall 1 โรงแรมรามา การเ์ ด้นส์ ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพมหานคร เพื่อรับฟังความคิดเห็น
เกีย่ วกับแนวทางการพัฒนาและขบั เคลอื่ นการทาเหมอื งในเมือง (Urban Mining)

๓. ผลการพิจารณาศกึ ษา
คณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอุตสาหกรรม วุฒิสภา ขอรายงานผลการพิจารณาศึกษา

เร่ือง การพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ซ่ึงคณะกรรมาธิการ
ได้มอบหมายให้คณะทางานพิจารณา ศึกษา และจัดทาข้อเสนอแนะเกย่ี วกับการพัฒนาและขับเคล่ือน
การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ของประเทศไทย โดยคณะกรรมาธิการได้พิจารณารายงาน
ของคณะทางานด้วยความละเอียดรอบคอบแล้ว และได้มีมติให้ความเห็นชอบกับรายงานดังกล่าว
โดยถอื ว่าเป็นรายงานการพจิ ารณาศึกษาของคณะกรรมาธกิ าร

จากการพิจารณาศึกษาเร่ืองดังกล่าวข้างต้น คณะกรรมาธิการจึงขอเสนอรายงานการพิจารณา
ศึกษาของคณะกรรมาธิการ โดยมีรายละเอียดตามรายงานท้ายนี้ เพ่ือให้วุฒิสภาได้พิจารณา
หากวุฒิสภา ให้ความเห็นชอบด้วยกับผลการพิจารณาศึกษาของคณะกรรมาธิการ ขอให้ได้โปรดแจ้ง
ไปยงั คณะรฐั มนตรีและหน่วยงานอืน่ ทีเ่ กี่ยวขอ้ ง เพื่อพจิ ารณาและดาเนินการตามแตเ่ ห็นสมควรต่อไป
ทงั้ น้ี เพ่อื ประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชน

(นายรณวริทธ์ิ ปรยิ ฉตั รตระกูล)

เลขานกุ ารคณะกรรมาธิการการพาณชิ ย์และการอุตสาหกรรม
วฒุ สิ ภา

1 บทท่ี 1
บทนำ

1.1 หลกั กำรและเหตุผล

การสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม เป็นส่วน
สาคัญในการพัฒนาประเทศไทยให้มีความม่ันคง มั่งค่ัง และยั่งยืน ตามนโยบายประเทศไทย 4.0
ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561–2580) และทิศทางการพัฒนาประเทศตาม (ร่าง) แผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566–2570) โดยเฉพาะหมุดหมายท่ี 10 ไทยมี
เศรษฐกิจหมุนเวียนและสังคมคาร์บอนต่า ซ่ึงให้ความสาคัญกับแนวทางการพัฒนาบนพื้นฐานของการใช้
ทรัพยากรอยา่ งมีประสิทธิภาพสูงสุด และคานึงถึงสิ่งแวดล้อมควบคู่ไปกบั การดาเนินกจิ กรรมทางเศรษฐกิจ
และสังคม เพื่อมุ่งสู่เศรษฐกิจหมุนเวียนและสังคมคารบ์ อนต่าอย่างเป็นมิตรต่อสิง่ แวดล้อม เพื่อแก้ไขวิกฤต
ส่ิงแวดล้อมและมลพิษท่ีกาลังก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพอนามัย และทาลายความยั่งยืนของ
ทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศ ด้วยการจัดการปัญหาที่ต้นเหตุ ซึ่ง ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี พลเอก
ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้ประกาศเจตนารมณ์ในการยกระดับการแก้ไขปัญหาสภาพภูมิอากาศ ให้บรรลุ
เป้าหมายความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี พ.ศ. 2593 (ค.ศ. 2050) และ
บรรลุเป้าหมายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Greenhouse Gas Emission หรือ
Net Zero Carbon) ภายในปี พ.ศ. 2608 (ค.ศ. 2065) ในการประชมุ ภาคีอนุสัญญาสหประชาชาตวิ า่ ด้วย
การเปลยี่ นแปลงสภาพภูมิอากาศครัง้ ท่ี 26 (UN Climate Change Conference of the Parties, COP26)

ปัจจัยสาคัญที่จะก่อให้เกิดการขับเคล่ือนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่เศรษฐกิจหมุนเวียน
(Circular Economy) ที่มีการหมุนเวียนการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด รวมท้ังก้าวเข้าสู่
สงั คมคาร์บอนต่า ตามหมดุ หมายที่ 10 ของ (ร่าง) แผนพัฒนาฯ ฉบบั ที่ 13 และนโยบายการพฒั นาเศรษฐกิจ
รูปแบบใหม่หรือ BCG Model ของรัฐบาล ซ่ึงประกอบด้วยเศรษฐกิจชีวภาพ (Bio economy) เศรษฐกิจ
หมุนเวียน (Circular Economy) และเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) เพื่อเป้าหมายการพัฒนาท่ียั่งยืน
คือ การขับเคลื่อนเศรษฐกิจหมุนเวียนให้มีการหมุนเวียนการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน โดยครอบคลุม
กิจกรรมในวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ์ (Life Cycle) ตั้งแต่การออกแบบ การเลือกใช้หรือการได้มาซึ่ง
วัตถุดิบ การผลิต การจัดจ้าหน่าย การใช้ การน้ากลับมาใช้ซ้า การรีไซเคิล และการจัดการเศษซาก
ผลิตภัณฑ์เม่ือหมดอายุการใช้งาน โดยเน้นการน้ากลับมาใช้ประโยชน์หรือหมุนเวียนเป็นวัตถุดิบทดแทน
ให้แก่ภาคอุตสาหกรรมให้ได้มากท่ีสุด เพ่ือลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติใหม่ ลดการเกิดขยะและปัญหา
มลพษิ ตอ่ สงิ่ แวดลอ้ มและชุมชน และสร้างคุณภาพสิ่งแวดล้อมทดี่ ีให้กบั ประชาชน

กำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) หรือกระบวนการรีไซเคิลผลิตภัณฑ์ท่ีไม่ใช้แล้วหรือ
ขยะหรือของเสียให้กลายเป็นวัตถุดิบหรือทรัพยากร โดยการแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะ
กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ รวมถึงแปรรูปเป็นพลังงานทดแทน (ธีรวุธ ตนั นุกจิ 2555) เป็นการนาทรัพยากร
กลับมาใช้ประโยชน์ในวงรอบสุดท้ายของ Circular Economy ก่อนท่ีขยะหรือของเสียจะถูกกาจัดหรือ
ฝังกลบ (Tunnukij 2019) ซง่ึ เป็นแนวทางที่ประเทศท่ีพัฒนาแล้วได้ให้ความสาคัญเป็นอย่างมาก และถอื เป็น
นโยบายสาคัญและเร่งด่วนในการลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ลดการเกิดขยะและมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม
และชุมชน แก้ไขปัญหาโลกร้อน ลดงบประมาณในการจัดการขยะท่ีเกิดขึ้น เพ่ิมมูลค่าทางเศรษฐกิจใน
ประเทศจากการลงทุนและ/หรือการนาขยะหรือของเสียไปใช้ประโยชน์ โดยเปล่ียนขยะหรือของเสียให้

๒

กลายเป็นทรัพยากรหรอื วัตถุดบิ ทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรม เพ่อื สรา้ งความมนั่ คงทางดา้ นวตั ถุดิบให้กับ
ภาคอตุ สาหกรรม ควบค่ไู ปกบั การสรา้ งความย่งั ยืนด้านส่ิงแวดลอ้ ม ซ่งึ จะช่วยแก้ไขปญั หามลพษิ ดว้ ยวธิ ีการ
ท่ีย่ังยืน และเป็นหน่ึงในปัจจัยสาคัญที่จะก่อให้เกิดการพัฒนาเมืองท่ีเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมหรือท่ีเรียกว่า
“เมืองนิเวศ (Eco-town)” หรือ “เมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ (Eco-industrial Town)” หรือเมือง
สิ่งแวดล้อมยั่งยืน (Green City) รวมถึงการขับเคลื่อนสู่สังคมไร้ขยะ (Zero Waste Society) และ
การขับเคล่ือนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่ Circular Economy และสังคมคาร์บอนต่า ซ่ึงการทาเหมืองในเมือง
จะเป็นส่วนสาคญั ท่สี นับสนุนการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาท่ีย่ังยืน (Sustainable Development Goals,
SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ (United Nation, UN) 10 เป้าหมาย จาก 17 เป้าหมาย ได้แก่
เป้าหมายที่ 1) No Poverty 3) Good Health and Well-being 6) Clean Water and Sanitation
8) Decent Work and Economic Growth 9) Industry Innovation and Infrastructure 11) Sustainable
Cities and Communities 12) Responsible Consumption and Production 13) Climate Action
14) Life Below Water และ 15) Life on Land

ปัจจุบันประเทศไทยมีขยะหรือของเสียเกิดข้ึนเฉลี่ย 45 ล้านตันต่อปี เป็นขยะหรือของเสีย
จากภาคครัวเรือน 27-28 ล้านตันต่อปี โดยในปี 2562-2563 มีสัดส่วนการนาไปใช้ประโยชน์เฉลี่ย
ร้อยละ 38 (ปี 2555-2559 ร้อยละ 20) (กรมควบคุมมลพิษ 2564a) และเป็นขยะหรือของเสียจาก
ภาคอุตสาหกรรม 17-18 ล้านตันต่อปี โดยในปี 2562-2563 มีสัดส่วนการนาไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ
70 (ปี 2555-2559 ร้อยละ 70-75) (ที่มา : สรุปจากข้อมูลสรุปการแจ้งขนส่งของเสยี ออกนอกโรงงาน
โดยผกู้ ่อกาเนิด กรมโรงงานอุตสาหกรรม) ซึ่งแม้ว่าการนาขยะหรอื ของเสยี ไปใช้ประโยชน์ของประเทศไทย
จะมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากการผลักดันและขับเคลื่อนนโยบายและมาตรการต่าง ๆ ของภาครัฐ และความ
ร่วมมือจากภาคเอกชน สถาบันการศึกษาและหน่วยงานวิจัยต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม การนาขยะหรือของเสีย
ไปใช้ประโยชน์ยังมีสัดส่วนต่า เม่ือเทียบกับประเทศที่พัฒนาแล้วท่ีมีสัดส่วนการนาขยะหรือของเสียทั้งจาก
ภาคครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรมไปใช้ประโยชน์เฉลี่ยร้อยละ 70 เช่น สหพันธรัฐเยอรมนี (Federal
Ministry for the Environment Nature Conservation and Nuclear Safety 2018) เป็นตน้ นอกจากน้ี
ขยะหรือของเสียท่ีเกิดขึ้นในประเทศยังมีการจัดการอย่างไม่ถูกต้อง ก่อให้เกิดปัญหามลพิษต่อส่ิงแวดล้อม
และชุมชน และเป็นภาระตอ่ งบประมาณภาครัฐในการแก้ไขปญั หาส่ิงแวดลอ้ มและดแู ลสุขภาพอนามัยของ
ประชาชนทไี่ ด้รบั ผลกระทบจากมลพิษทเ่ี กิดขึน้ โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic waste หรอื E-
waste) หรือซากผลิตภัณฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ (Waste from Electrical and Electronic
Equipment, WEEE) จากภาคครัวเรือนที่มีการจัดการอย่างถูกต้องเพียงร้อยละ 10 จากปริมาณขยะ
อิเล็กทรอนิกส์จากภาคครัวเรือนที่เกิดขึ้นในประเทศเฉล่ีย 420,000-430,000 ตันต่อปี (กรมควบคุม
มลพษิ 2564b, กลุ ชา ธนะขว้าง 2564) ซง่ึ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์เหล่านี้ หากมีการจัดการอยา่ งถูกต้อง และ
นาเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพ่ือแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะ
กลับมาใช้ประโยชนเ์ ปน็ วัตถุดิบใหแ้ กภ่ าคอตุ สาหกรรม ตามแนวคดิ การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining)
คาดว่าจะสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจในประเทศได้กว่า 30,000 ล้านบาทต่อปี เน่ืองจากขยะ
อิเล็กทรอนิกส์เหล่านี้มีองค์ประกอบของโลหะมีค่า (Precious Metals) เช่น ทอง เงิน แพลทินัม
แพลเลเดียม เป็นต้น โลหะพ้ืนฐาน (Base Metals) เช่น ทองแดง เหล็ก นิกเกิล อะลูมิเนียม สังกะสี ดีบุก
เปน็ ต้น และธาตุหายาก (Rare Earth Elements) เชน่ นีโอดิเมยี ม ซาแมเรยี ม เพรซีโอดิเมียม ดสิ โพรเซยี ม
เป็นต้น ในปริมาณสูงเมื่อเทียบกับแหล่งแร่ตามธรรมชาติ เช่น สมาร์ตโฟนไม่รวมแบตเตอร่ี 1 ตัน มีปริมาณ

๓

ทองคาเป็นองคป์ ระกอบประมาณ 270 กรัม (Szamalek and Galos 2016) ขณะท่ีแร่ทองคาในแหลง่ แร่
ธรรมชาติทม่ี กี ารทาเหมืองแร่ 1 ตัน มีปริมาณทองคาเป็นองคป์ ระกอบประมาณ 1-2 กรมั เป็นตน้

ดงั นั้น การศึกษานี้จึงมุ่งที่จะศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลบริบท ปัจจัยสภาพแวดล้อม
สถานการณ์ปัจจุบัน รวมถึงแนวโนม้ ในอนาคตท่เี กีย่ วข้องกับการทาเหมอื งในเมอื ง (Urban Mining) รวมทั้ง
จัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายและแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิด Urban Mining ในไทยอย่างเป็นระบบและ
ครบวงจร โดยเฉพาะกลุ่มขยะหรือของเสียที่มีแร่/โลหะเป็นองค์ประกอบและมีศักยภาพสูงในการทา
Urban Mining เพื่อนาไปสู่การปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอยา่ งเป็นรูปธรรม ตลอดจนเป็น
แบบอย่างหรือต้นแบบในการพัฒนาและขับเคลื่อน Urban Mining สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียประเภท
อ่ืนให้เกิดผลสาเร็จอย่างเป็นรูปธรรมต่อไป ทั้งน้ี เพ่ือเป็นกลไกสาคัญในการสนับสนุนการขับเคลื่อน
เศรษฐกิจของประเทศไปสู่เศรษฐกจิ หมุนเวยี น (Circular Economy) และสงั คมคาร์บอนต่า

1.2 วัตถุประสงค์

ตามคาส่ังคณะกรรมาธิการการพาณิชย์และการอุตสาหกรรม วุฒิสภา ท่ี ท. 1/๒๕๖4 เร่ือง
ตง้ั คณะทางานศกึ ษาการพัฒนาและขบั เคล่อื นการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ลงวันที่ 13 ธันวาคม
2564 เพื่อพิจารณาจัดทารายงานการพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) โดยมี
วัตถุประสงคข์ องการศกึ ษา ดังน้ี

1) เพอื่ ศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลบรบิ ท ปจั จยั สภาพแวดล้อม สถานการณ์ปัจจุบัน
รวมถงึ แนวโน้มในอนาคตท่ีเก่ียวของกบั การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining)

2) เพ่ือจัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายและแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิด Urban Mining ในไทย
อย่างเปน็ ระบบและครบวงจร โดยเฉพาะกลมุ่ ขยะหรือของเสยี ทีม่ ีแร่/โลหะเป็นองค์ประกอบและมีศกั ยภาพสูง
ในการทา Urban Mining สาหรับนาไปดาเนนิ การใหเ้ กดิ ประสิทธิภาพและประสิทธผิ ล รวมทงั้ เปน็ แบบอย่าง
หรือต้นแบบในการพัฒนาและขับเคลื่อน Urban Mining สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียประเภทอ่ืนให้
เกิดผลสาเร็จอยา่ งเป็นรูปธรรมตอ่ ไป

1.3 ขอบเขตและวธิ ีกำรศึกษำ

รายงานการศึกษาฉบับนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยมี
ขอบเขตและวธิ ีการศึกษา ดังนี้

1) ศึกษาและรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับแนวคิดการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining)
รวมท้ังตัวอย่างกรณีศึกษาการพัฒนาและขับเคลื่อน Urban Mining ในต่างประเทศ จานวนไม่น้อยกว่า 2
ประเทศ โดยใช้ข้อมลู ทุติยภูมิจากแหลง่ ข้อมูลวชิ าการ/หนว่ ยงานต่าง ๆ ท่เี กย่ี วขอ้ ง

2) สารวจ ศึกษา และรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับภาพรวมสถานการณ์ขยะหรือของเสีย
ทั้งจากภาคครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรม คัดเลือกกลุ่มขยะหรือของเสียท่ีมีแร่/โลหะเป็นองค์ประกอบ
และมศี ักยภาพสงู ในการทา Urban Mining จานวนไม่น้อยกว่า 1 ประเภท พร้อมจัดทาข้อมูลรายละเอียด
ที่เกี่ยวข้องกับขยะหรือของเสียที่ได้รับการคัดเลือก โดยใช้ข้อมูลปฐมภูมิจากการลงพื้นที่สารวจข้อมูล
การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) การประชุมกลุ่มย่อย (Focus Group) และการศึกษาดูงาน
(Study Visit) หน่วยงานและสถานประกอบการท่ีเกี่ยวข้อง และข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งข้อมูลวิชาการ/
หน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ ง ระหว่างปี 2559–2563 หรือขอ้ มูลลา่ สดุ ท่มี อี ยู่

๔

3) ศึกษาและวิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมท้ังภายในและภายนอก รวมท้ังกลยุทธ์ในการ
พฒั นาและขับเคลือ่ น Urban Mining ในไทยอย่างเป็นระบบและครบวงจร สาหรบั กลุ่มขยะหรือของเสียที่
ไดร้ บั การคดั เลอื ก

4) วิเคราะห์และจัดทาข้อเสนอเชิงนโยบายและแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิด Urban
Mining ในไทยอย่างเป็นระบบและครบวงจร สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียที่ได้รับการคัดเลือก เพื่อนาไปสู่
การปฏิบัติให้เกดิ ประสทิ ธภิ าพและประสิทธิผล

สาหรบั เน้อื หาของรายงานการศกึ ษาฉบับน้ี ประกอบด้วยบทตา่ ง ๆ ดงั นี้
บทท่ี 1 บทนำ มีเนื้อหาประกอบด้วยหลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ ขอบเขตการศึกษา
ประโยชน์ที่คาดว่าจะไดร้ ับ และกรอบแนวคดิ การศกึ ษา
บทที่ 2 แนวคิดกำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) และกรณีศึกษำในต่ำงประเทศ
มีเน้ือหาประกอบด้วยแนวคิดและความหมายของการทาเหมืองในเหมือง (Urban Mining) และตัวอย่าง
กรณศี กึ ษาการพัฒนาและขับเคลอื่ นการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ในต่างประเทศ
บทท่ี 3 สถำนกำรณ์ขยะหรือของเสีย และกำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) ใน
ประเทศไทย มีเน้ือหาประกอบด้วยภาพรวมสถานการณ์ขยะหรือของเสียท้ังจากภาคครัวเรือนและ
ภาคอุตสาหกรรม หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องกับการจัดการขยะหรือของเสีย กลุ่มขยะหรือของเสียที่มีแร่/โลหะ
เป็นองค์ประกอบและมีศักยภาพสูงในการทา Urban Mining สถานการณ์ขยะหรือของเสียที่มีแร่/โลหะเป็น
องค์ประกอบและมีศักยภาพสูง (ไม่น้อยกว่า 1 ประเภท ท่ีได้รับการคัดเลือก) ปัญหาและอุปสรรค ศักยภาพ
ของผูป้ ระกอบการในประเทศ เทคโนโลยีรองรบั ในประเทศ นโยบาย/กฎระเบียบทเี่ กี่ยวข้อง
บทที่ 4 กำรวิเครำะห์ศักยภำพกำรทำเหมืองในเมือง (Urban Mining) สำหรับขยะ
หรือของเสียที่ได้รับกำรคัดเลือกในประเทศไทย มีเน้ือหาประกอบด้วยการวิเคราะห์ SWOT การ
วิเคราะห์ PESTEL และการวเิ คราะห์ TOWS Matrix
บทที่ 5 ข้อเสนอแนะมำตรกำรเชงิ นโยบำย มีเน้ือหาประกอบด้วยข้อเสนอแนะมาตรการเชิง
นโยบายในการขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) อย่างเป็นระบบและครบวงจร สาหรับ
กลุ่มขยะหรือของเสียท่ีได้รับการคัดเลือก เพ่ือนาไปสู่การปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอย่าง
เปน็ รปู ธรรม

1.4 ประโยชน์ทคี่ ำดว่ำจะได้รบั

1) ได้ข้อมลู ท่จี าเปน็ ต่อการพัฒนาและขับเคล่อื นการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) ในไทย
2) ได้ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและแผนปฏิบัติการส่งเสริมให้เกิด Urban Mining ในไทย
อย่างเปน็ ระบบและครบวงจร สาหรบั กลุ่มขยะหรอื ของเสียท่ีมีแร/่ โลหะเป็นองคป์ ระกอบและมศี ักยภาพสูง
ในการทา Urban Mining เพ่อื นาไปสู่การปฏิบัติให้เกิดประสทิ ธิภาพและประสทิ ธผิ ล รวมทั้งเปน็ แบบอย่าง
หรือต้นแบบในการพัฒนาและขับเคล่ือน Urban Mining สาหรับกลุ่มขยะหรือของเสียประเภทอ่ืนให้
เกดิ ผลสาเร็จอย่างเป็นรปู ธรรมต่อไป
3) เกดิ การบูรณาการระหว่างหน่วยงานท่เี ก่ียวขอ้ งเพ่อื ร่วมขับเคล่ือน Urban Mining ในไทย
4) สนับสนุนการขับเคล่ือนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular
Economy) และสงั คมคาร์บอนต่า

๕

1.5 กรอบแนวคิดกำรศกึ ษำ

กรอบแนวคดิ การศึกษาของรายงานการศึกษาฉบับนี้แสดงในรปู ท่ี 1

ศึกษาและวเิ คราะห์ข้อมลู วิเคราะห์ปจั จัย รายงานการพฒั นาและขับเคลอ่ื น
Urban Mining
 แนวคิด Urban Mining วิเคราะหป์ ัจจยั สภาพแวดลอ้ มทง้ั
 ตัวอยา่ งกรณศี กึ ษา Urban Mining ภายในและภายนอก รวมทงั้ กลยทุ ธ์ ขอ้ เสนอแนะเชิงนโยบายและ
ในการพัฒนาและขบั เคลอ่ื น Urban แผนปฏิบตั กิ ารส่งเสรมิ ใหเ้ กดิ
ในตา่ งประเทศ (ที่ประสบ Mining ในไทยอยา่ งเป็นระบบและ Urban Mining อย่างเป็น
ความสา้ เร็จ) ≥ 2 ประเทศ ครบวงจร สา้ หรบั กลุ่มขยะหรือของ ระบบและครบวงจร สา้ หรบั
กลมุ่ ขยะหรอื ของเสีย
ใช้ขอ้ มลู ทตุ ิยภูมิจากแหลง่ ข้อมลู เสียทไ่ี ด้รบั การคดั เลอื ก เปา้ หมาย
วิชาการ/หนว่ ยงานต่าง ๆ ทเี่ กยี่ วข้อง
ต้นแบบในการพฒั นาและ
 ภาพรวมสถานการณ์ขยะหรอื ของ SWOT TOWS ขบั เคลื่อน Urban Mining
เสยี ทัง้ จากภาคครัวเรือนและ Matrix สา้ หรับกลุม่ ขยะหรอื ของเสยี
ภาคอตุ สาหกรรม ประเภทอ่ืนให้เกิดผลสา้ เรจ็
PESTEL อยา่ งเป็นรูปธรรม
 คดั เลอื กกลุ่มขยะหรอื ของเสยี ทมี่ แี ร่/
Politics Economic Social การบรู ณาการระหว่าง
โลหะเป็นองคป์ ระกอบและมี Technology Environment Legal หนว่ ยงานทีเ่ กีย่ วขอ้ งเพอ่ื รว่ ม
ศกั ยภาพสงู ในการทา Urban ขับเคลอื่ น Urban Mining
Mining ≥ 1 ประเภท
 สถานการณ์ขยะหรือของเสียท่ีมีแร่/ ช
โลหะเป็นองค์ประกอบและมี
ศักยภาพสูงท่ไี ดร้ ับการคดั เลอื ก การสนับสนุนการขับเคลอื่ น
เศรษฐกิจของประเทศไปสู่
ใช้ข้อมูลปฐมภูมิจากการลงพ้ืนท่ีสา้ รวจข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Circular Economy และสงั คม
Interview) การประชุมกลุ่มย่อย (Focus Group) และการศึกษาดูงาน คาร์บอนตา้่
(Study Visit) หน่วยงานและสถานประกอบการท่ีเก่ียวข้อง และข้อมูลทุติย
ภูมิจากแหล่งข้อมูลวิชาการ/หน่วยงานต่าง ๆ ทเี่ กี่ยวข้อง ระหวา่ งปี 2559–

2563 หรอื ขอ้ มูลลา่ สุดที่มอี ยู่

รูปท่ี 1 กรอบแนวคิดการศึกษาของรายงานการพัฒนาและขบั เคล่ือนการทาเหมืองในเมอื ง