รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การพัฒนาและขับเคลื่อนการทำเหมืองในเมือง (Urban Mining)

๕๔

ผลิตภณั ฑท์ ีไ่ ด้จากการคัดแยก/รีไซเคลิ ยังไมส่ นใจนาวัสดหุ รือ 2
ผลติ ภณั ฑ์ดังกลา่ วไปใช้เป็นวตั ถดุ ิบทดแทน 1
มผี ู้ประกอบการ/นักลงทนุ สนใจ แตย่ งั ไม่พร้อมลงทนุ
ยงั ไมม่ ีผู้ประกอบการ/นักลงทุนที่สนใจ

ผลการให้คะแนนขยะหรือของเสียที่มีศักยภาพในการทาเหมืองในเมือง จานวน 3 ชนิด ซ่ึง
ได้แก่ ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ซากแผงเซลล์แสงอาทิตย์ และซากรถยนต์ สามารถสรุปได้ดังแสดงในตารางที่
14 โดยขยะหรือของเสียที่มีศักยภาพสูงท่ีสุดในการทาเหมืองในเมือง ได้แก่ ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ดังนั้น
รายงานฉบับน้ี จึงเลือกศึกษาการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย เพื่อจัดทาข้อเสนอแนะ
มาตรการเชิงนโยบายในการขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์อย่างเป็นระบบและ
ครบวงจรเพื่อนาไปสู่การปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล รวมท้ังเพื่อเป็นต้นแบบในการพัฒนา
และขบั เคลอื่ น Urban Mining สาหรบั ขยะของเสียทมี่ ีศกั ยภาพอ่ืนต่อไป

ตารางที่ 14 สรุปคะแนนการพิจารณาคัดเลือกของเสยี ท่มี ีศักยภาพสูงในการท้าเหมืองในเมือง

คะแนน

ประเดน็ การประเมิน ขยะ ซากแผงเซลล์ ซากรถยนต์
อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ แสงอาทติ ย์

1. ปริมาณท่ีเกดิ ขน้ึ 533

2. การเกบ็ รวบรวมขนส่งของเสยี จากแหล่งก้าเนดิ 4 3 1

3. ศกั ยภาพการนา้ กลบั มาใชป้ ระโยชน์ 555

4. เทคโนโลยรี องรับในปจั จุบนั 545

5. ความเป็นพษิ /อนั ตรายต่อส่งิ แวดลอ้ ม 553

6. ความพร้อมของผู้ประกอบการ/นกั ลงทนุ 4 3 4

รวมคะแนน 28 23 21

3.4 กำรทำเหมืองในเมอื งสำหรับขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์

3.4.1 กำรจัดกำรขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ในปัจจบุ ัน

ในประเทศไทยขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเกิดข้ึนมีปริมาณเฉลี่ย 450,000 ตันต่อปี โดยกว่าร้อยละ
90 เป็นขยะอิเล็กทรอนิกส์จากภาคครัวเรือนทมี่ ีปริมาณ 420,000-430,000 ตันต่อปี ท่ีเหลือเปน็ ขยะ
อิเล็กทรอนิกส์จากภาคอุตสาหกรรมที่มีปริมาณ 16,000-20,000 ตันต่อปี ดังน้ัน ขยะอิเล็กทรอนิกส์
จากภาคครัวเรือนจึงเป็นสัดส่วนหลักของขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเกิดขึ้นในประเทศไทย และคิดเป็นสัดส่วน
ร้อยละ 65 ของขยะหรือของเสียอันตรายครัวเรือน และมีปริมาณเพ่ิมขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยมีการกระจาย
ตัวอยู่ทุกภูมิภาค โดยเฉพาะจังหวัดท่ีมีประชากรต่อพ้ืนที่หนาแน่น ซ่ึงจากการประเมินปริมาณขยะ
อิเล็กทรอนิกส์ โดยศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการของเสียและสารอันตราย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ในปี พ.ศ. 2564 พบว่า ขยะอิเล็กทรอนิกส์ 6 ชนิด ได้แก่ เครื่องปรับอากาศ โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์
โทรศัพท์มือถือแบบ Feature phone โทรศัพท์มือถือแบบ Smart phone และตู้เย็น มีการกระจายตัวอยู่
ทุกภูมิภาค โดยมีปริมาณสูงท่ีสุดในกรุงเทพมหานคร รองลงมาคือ จังหวัดที่มีประชากรต่อพื้นที่หนาแน่น
เชน่ จงั หวัดเชียงใหม่ ชลบุรี นครราชสีมา อบุ ลราชธานี สุราษฎร์ธานี นครศรธี รรมราช เปน็ ตน้ ดังแสดงใน
รปู ที่ 21

๕๕

แม้ว่าขยะอิเล็กทรอนิกส์เป็นขยะหรือของเสียที่มีศักยภาพสูงท่ีสุด ในการทาเหมืองในเมือง
(Urban Mining) (จากการคัดเลือกในหัวข้อ 3.3) เน่ืองจากมีองค์ประกอบของโลหะมีค่า (Precious
Metals) โลหะพ้ืนฐาน (Base Metals) และธาตุหายาก (Rare Earth Elements) รวมถึงวัสดุต่าง ๆ เป็น
จานวนมาก และมีปริมาณสูงเม่ือเทียบกับแหล่งแร่ตามธรรมชาติ รวมท้ังเป็นขยะหรือของเสียเป้าหมายท่ี
สาคัญในการทา Urban Mining ของประเทศต่าง ๆ แต่สาหรับประเทศไทย ยังไม่มีกฎหมายเฉพาะในการ
บริหารจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ การจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ครัวเรือนจึงอยู่ภายใต้กฎกระทรวง
สาธารณสุขวา่ ดว้ ยการจดั การมลู ฝอยที่เป็นพิษหรืออนั ตรายจากชุมชน พ.ศ. 2563 โดยมีการจัดการอย่าง
ถูกต้องเพียงร้อยละ 10 (กรมควบคุมมลพิษ 2564b, กุลชา ธนะขว้าง 2564) ส่วนใหญ่ถูกเก็บไว้ตาม
บา้ นเรือนประมาณร้อยละ 50 ถกู ขายใหร้ ้านรับซือ้ ของเก่าประมาณรอ้ ยละ 40 ถกู ขายให้ซาเล้ง/รถเร่และ
นาไปสู่การถอดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์ในแหล่งชุมชนประมาณร้อยละ 9-10 ซ่ึงนาไปสู่การจัดการท่ีไม่ได้
มาตรฐาน เช่น การคัดแยกท่ีไม่ได้คานึงถึงอันตรายต่อสุขภาพและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยการนา
ชิ้นส่วนท่ีไม่ต้องการไปเผากลางแจ้ง หรือการทิ้งสารเคมีอันตรายลงสู่ธรรมชาติโดยไม่มีการบาบัด เป็นต้น
และถูกเก็บรวบรวมโดยองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นเพียงไม่ถึงร้อยละ 1 (กรมควบคุมมลพิษ 2564d)
ดังแสดงในรูปท่ี 22 ซ่ึงเมื่อเทียบกับประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น สหพันธรัฐเยอรมนี ท่ีมีสัดส่วนการนาขยะ
อิเล็กทรอนิกส์ไปใช้ประโยชน์สูงถึงร้อยละ 86.7 เป็นต้น (Federal Ministry for the Environment
Nature Conservation and Nuclear Safety 2020) จะเห็นได้ว่าประเทศไทยมีสัดส่วนการนาขยะ
อิเล็กทรอนิกส์มาจัดการและใช้ประโยชน์อย่างถูกต้องตามแนวคิด Urban Mining ต่ามาก โดยหาก
ประเทศไทยมีการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์อย่างถูกต้อง และนาเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลท่ีเป็นมิตรต่อ
สิ่งแวดล้อม เพ่ือแยกสกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะกลับมาใช้ประโยชน์เป็นวั ตถุดิบให้แก่
ภาคอุตสาหกรรมตามแนวคิด Urban Mining คาดว่าขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่เกิดข้ึนในประเทศจะสามารถ
สร้างมูลค่าเพ่ิมทางเศรษฐกิจในประเทศได้กว่า 30,000 ล้านบาทต่อปี ในทางตรงกันข้าม หากไม่นาขยะ
อิเล็กทรอนิกส์เหล่านี้มาใช้ประโยชน์เป็นแหล่งทรัพยากรทดแทน แต่กาจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์เหล่าน้ีด้วย
วธิ ีการฝังกลบอย่างปลอดภัยหรือเผาทาลายในเตาเผาเฉพาะสาหรบั ของเสียอันตราย จะมีค่าใช้จ่ายในการ
กาจัดกว่า 2,000 ล้านบาทต่อปี (ไม่รวมค่าเก็บรวบรวมและขนส่ง) และเป็นการสูญเสียโอกาสในการนา
ทรพั ยากรหมนุ เวียนกลับมาใช้ประโยชนเ์ พื่อลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

๕๖

รปู ท่ี 21 การกระจายตัวของปรมิ าณขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ในประเทศไทย
(ท่มี า : ศนู ยค์ วามเป็นเลศิ ดา้ นการจัดการของเสยี และสารอนั ตราย จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั )

รปู ท่ี 22 วฏั จักรการจดั การขยะอิเลก็ ทรอนิกสใ์ นประเทศไทย (กลุ ชา ธนะขว้าง 2564)

๕๗

3.4.2 ศักยภำพของผ้ปู ระกอบกำรในประเทศ
จากข้อมูลโรงงานของกรมโรงงานอุตสาหกรรม พบว่า โรงงานประเภท 105 ซ่ึงประกอบ

กจิ การเกย่ี วกับการคดั แยกหรือฝงั กลบสงิ่ ปฏิกูลหรอื วัสดุท่ไี ม่ใชแ้ ล้ว และโรงงานประเภท 106 ซึง่ ประกอบ
กิจการเก่ียวกับนาผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมท่ีไม่ใช้แล้วหรือของเสียจากโรงงานมาผลิตเป็นวัตถุดิบหรือ
ผลิตภัณฑ์ใหม่โดยผา่ นกรรมวิธกี ารผลิตทางอุตสาหกรรม ที่ประกอบกิจการเกี่ยวข้องกับขยะอิเลก็ ทรอนิกส์
เช่น ถอดแยก บดย่อยและคัดแยกแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์หรือช้ินส่วนอิเล็กทรอนิกส์ เศษสายไฟ หล่อ
หลอมและสกัดโลหะมีค่า เป็นต้น เป็นโรงงานประเภท 105 จานวน 64 ราย จากโรงงานประเภท 105
ทั้งหมด 1,475 ราย คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 4 และเป็นโรงงานประเภท 106 จานวน 149 ราย จาก
โรงงานประเภท 106 ทั้งหมด 808 ราย คิดเป็นร้อยละ 18 ดังแสดงในรูปที่ 23 โดยโรงงานที่เก่ียวข้อง
กบั การจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งสามารถรับกากอุตสาหกรรมประเภทโลหะหรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ได้
ส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในพ้ืนท่ีภาคกลางและภาคตะวันออกท่ีมีโรงงานอุตสาหกรรมหนาแน่น เช่น
สมุทรสาคร สมุทรปราการ ชลบุรี ฉะเชิงเทรา พระนครศรีอยุธยา เป็นต้น ดังแสดงในรูปท่ี 24 ขณะท่ีในพื้นท่ี
ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันตก และภาคใต้ มีโรงงานที่สามารถรับกากอุตสาหกรรม
ประเภทโลหะหรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ได้ เพียงไม่กี่จังหวัด ได้แก่ ลาพูน เพชรบุรี กาญจนบุรี และสงขลา
ซึ่งเป็นพื้นที่มีโรงงานที่เก่ียวข้องกับอุตสาหกรรมโลหะหรืออุตสาหกรรมเครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์
โดยในประเทศไทยมีจังหวัดท่ีมีโรงงานรองรับการจัดการกากอุตสาหกรรมประเภทโลหะหรือขยะ
อิเล็กทรอนกิ สไ์ ด้ เพยี ง 20 จังหวดั รวม 153 ราย เป็นโรงงานประเภท 105 รวม 4 ราย ประเภท 106
รวม 89 ราย และเป็นทงั้ 105 และ 106 รวม 60 ราย ดังแสดงในตารางท่ี 15 และตารางท่ี 16

รปู ที่ 23 สัดสว่ นของโรงงานประเภท 105 และ 106 ทป่ี ระกอบกิจการเก่ียวข้องกับขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์
(ที่มา : สรปุ จากข้อมูลโรงงานของกรมโรงงานอตุ สาหกรรม)

๕๘

รปู ท่ี 24 การกระจายตัวของโรงงานประเภท 105 และ 106 ท่ปี ระกอบกจิ การเก่ียวกบั จดั การกาก
อตุ สาหกรรมประเภทโลหะหรือขยะอเิ ล็กทรอนิกส์

(ท่มี า : ศูนยค์ วามเปน็ เลิศด้านการจดั การของเสียและสารอนั ตราย จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย)

๕๙

ตารางที่ 15 จานวนโรงงานประเภท 105 และ/หรือ 106 ที่ประกอบกิจการเกีย่ วกับจัดการกาก
อตุ สาหกรรมประเภทโลหะหรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ แบ่งตามจังหวัด (ท่มี า : สรุปจากข้อมูลโรงงานของกรม
โรงงานอตุ สาหกรรม)

อนั ดบั ประเภทโรงงำน 105 และ/หรือ 106
จังหวัด จำนวนโรงงำน
1 สมทุ รสาคร 27
2 ชลบุรี 24
3 ฉะเชิงเทรา 20
4 พระนครศรอี ยธุ ยา 19
5 ปทุมธานี 14
6 สมทุ รปราการ 11
7 ปราจีนบรุ ี 9
8 ลา้ พูน 6
9 นครปฐม 5
10 กรงุ เทพมหานคร 3
11 นนทบุรี 2
12 เพชรบรุ ี 2
13 ระยอง 2
14 ล้าปาง 2
15 กาญจนบรุ ี 1
16 ชัยนาท 1
17 เชียงราย 1
18 พิษณุโลก 1
19 ลพบรุ ี 1
20 สงขลา 1
รวม 153

ตารางท่ี 16 จานวนโรงงานทปี่ ระกอบกิจการเกีย่ วกบั จดั การกากอตุ สาหกรรมประเภทโลหะหรอื ขยะ

อเิ ลก็ ทรอนิกส์ แบง่ ตามประเภทโรงงาน (ทมี่ า : สรุปจากข้อมลู โรงงานของกรมโรงงานอุตสาหกรรม)

ประเภทโรงงำน 105 106 105 และ 106 รวม

จานวนโรงงานท่ีประกอบกจิ การเกีย่ วกับ 4 89 60 153

จดั การกากอุตสาหกรรมประเภทโลหะ

หรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ (ราย)

นอกจากนี้ คณะทางานศึกษาการพัฒนาและขับเคลื่อนการเหมืองในเมือง (Urban Mining)
ได้ลงพื้นท่ีสารวจข้อมูล สัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และศึกษาดูงาน (Study Visit) สถาน
ประกอบการท่ีเกี่ยวข้องและมีศักยภาพในการจัดการหรือนาขยะอิเล็กทรอนิกส์มาใช้ประโยชน์ในประเทศ
ตามแนวคิด Urban Mining โดยสามารถสรปุ ได้ดังน้ี

๖๐

1) บริษัท จุ้นจ้ี แมททีเรียล เทคโนโลยี จากดั จงั หวัดชลบุรี

วันที่เขา้ สัมภาษณ์ : 14 มกราคม 2565

ประกอบกจิ การ : โรงงานรีไซเคลิ ทองแดงบริสุทธ์ิ และโลหะมีค่าจากซาก PCBs และเศษ
ทองแดง (ดรู ปู ท่ี 25)

วตั ถดุ บิ : ซาก PCBs (จากภาคอุตสาหกรรม) เศษทองแดง

ผลิตภัณฑ์ : แผ่นทองแดงบริสุทธ์ิ เงินบริสุทธิ์ ทองบริสุทธ์ิ ดีบุก สังกะสีออกไซด์ นิกเกิล
ซัลเฟต เกลือพาลาเดยี ม เกลอื ทอง

ศกั ยภาพ : กาลังการผลติ
- เศษทองแดง : ปจั จุบัน 3,182 ตัน/ปี แผนในอนาคต 141,000 ตัน/ปี
- ซาก PCBs : ปจั จุบัน 1,600 ตัน/ปี แผนในอนาคต 14,200 ตนั /ปี

คาดว่าจะเปิดดาเนินการผลิตทั้งหมดประมาณเดือนตุลาคม 2565 และมีแผนจะรับ
วัตถุดิบเพ่ิม ได้แก่ ตะกรัน ฝุ่นจากกระบวนการหลอมถลุงทองแดง และซาก PCBs และ PCBAs จากภาค
ครวั เรือน

๖๑

(1) โลหะทองแดงและเรซน่ิ ท่ีได้จากกระบวนการ (2) โลหะทองแดงจากการคัดแยกซากผลิตภณั ฑ์

คดั แยกแผน่ PCB ไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนิกส์

(3) เคร่อื งบดยอ่ ยและคัดแยกแผ่น PCB (4) การทาโลหะให้บรสิ ทุ ธิ์ด้วยกระบวนการ
โลหวทิ ยาสารละลาย

(5) เครือ่ งมือวิเคราะห์ทดสอบคุณสมบัติของวสั ดุ (6) หอ้ งปฏิบตั ิการ

รูปที่ 25 (1)-(6) การดาเนินงานของบรษิ ัท จุ้นจ้ี แมททเี รียล เทคโนโลยี จากัด

2) บรษิ ัท วงษพ์ าณชิ ย์ อนิ เตอรเ์ นช่นั แนล จากดั จงั หวดั พษิ ณโุ ลก
วนั ทีเ่ ขา้ สมั ภาษณ์ : 17 กมุ ภาพนั ธ์ 2565
ประกอบกจิ การ : โรงงานรวบรวม คัดแยก และรีไซเคิลขยะ (ดรู ูปที่ 26)

๖๒

วัตถุดิบ : ขยะอิเล็กทรอนิกส์ โลหะ แก้ว กระดาษ พลาสติก ของเหลือใช้จากภาคเกษตร
ขยะทไ่ี มส่ ามารถรีไซเคิลได้เพ่ือคดั แยกเขา้ สู่ RDF และขยะอนื่ ๆ เชน่ ยางรถยนต์ เศษอาหาร

ผลิตภัณฑ์ : โลหะและโลหะมีค่าทไ่ี ดจ้ ากการคัดแยก ชิ้นส่วน/วสั ดุ/ผลติ ภัณฑ์ทไี่ ดจ้ ากการ
คดั แยกหรือรีไซเคลิ

ศักยภาพ : เป็นศูนย์รวบรวมขยะและของเสียท่ีเป็นที่รู้จัก มีสาขารับซ้ืออยู่โดยทั่วไป มี
องค์ความรใู้ นการคัดแยกประเภทขยะ คดั แยกหรอื ถอดแยกสว่ นประกอบของขยะอิเลก็ ทรอนิกสเ์ พื่อใหเ้ กิด
มลู ค่าสูงสุดในการนาส่วนประกอบต่าง ๆ กลบั มาใช้ใหม่

(1) ตวั อยา่ งขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ 1 (2) ตวั อยา่ งขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ 2

(3) การคัดแยกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (4) บคุ ลากรมีทักษะในการถอดแยกช้นิ ส่วนจาก
ขยะอิเล็กทรอนกิ ส์

(5) เคร่ืองตัดพลาสติก (6) เคร่ืองคัดแยกโลหะ

รปู ที่ 26 (1)-(6) การดาเนินงานของบรษิ ทั วงษ์พาณชิ ย์ อินเตอร์เนชัน่ แนล จากัด

๖๓

3) บริษัท เวสท์ แมเนจเมน้ ท์ สยาม จากัด (Eastern Seaboard Environmental
Complex : ESBEC) จงั หวัดชลบุรี

วนั ทเี่ ข้าสัมภาษณ์ : 5 พฤษภาคม 2565

ประกอบกิจการ : โรงงานบาบดั และกาจัดของเสยี คัดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์

วัตถดุ ิบ : กากอตุ สาหกรรม ทงั้ ประเภทของเสียอันตรายและไม่อันตราย ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์

ผลิตภัณฑ์ : เชื้อเพลิงจากขยะ (RDF : Refuse Derived Fuel) ช้ินส่วน/วัสดทุ ี่ได้จากการ
คัดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์ โดยซากแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์จะถูกรวบรวมส่งไปบริษัทในเครือบริษัท
DOWA ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเป็นบริษัทแม่ โดย DOWA มีเทคโนโลยีรีไซเคิลและสกัดโลหะมีค่าต่าง ๆ รวมท้ัง
บริษัทกลางน้าท่ีนาโลหะมีค่าไปใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิต เช่น ผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ และเคลือบผิว
โลหะ เป็นตน้

(1) ตัวอยา่ งขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (2) หอ้ งคัดแยกขยะอเิ ล็กทรอนิกส์

(3) บคุ ลากรมีทักษะในการถอดแยกชิน้ สว่ นจากขยะ (4) ชนิ้ สว่ น/วัสดทุ ี่ไดจ้ าการคัดแยกขยะ
อเิ ล็กทรอนกิ ส์ อิเลก็ ทรอนิกส์

รปู ท่ี 27 (1)-(4) การดาเนินงานของบริษัท เวสท์ แมเนจเมน้ ท์ สยาม จากดั

๖๔

4) วดั สวนแกว้ จ.นนทบรุ ี
วนั ที่นาเสนอข้อมลู : 19 พฤษภาคม 2565
ประกอบกิจการ : รับบรจิ าคซากผลิตภณั ฑ์เครือ่ งใชไ้ ฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนิกส์ คดั แยกชนิด

ผลติ ภัณฑ์ และจาหน่าย (ดรู ปู ท่ี 28)
วัตถุดิบ : ผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ท่ีสามารถใช้งานได้ และซาก

ผลติ ภัณฑ์ฯ ท่หี น่วยงานหรอื ประชาชนทวั่ ไปบริจาค
ผลิตภัณฑ์ : ผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ที่สามารถใช้งานได้ในสภาพของ

สินค้ามอื สอง และซากผลิตภัณฑ์ฯ
ศกั ยภาพ :
- มีจุดรับบรจิ าคผลิตภณั ฑ์ฯ ณ วัดสวดแก้ว และมรี ถรบั บรจิ าคตามบา้ นเรอื น
- มจี ุดจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ฯ มอื สอง
- มกี ารเปิดประมูลซากผลติ ภณั ฑ์ฯ สปั ดาห์ละ 2 ครงั้

(1) จุดรถรับซากผลิตภณั ฑ์ฯ ท่ผี ่านการคัดแยกประเภท (2) รถรับซากผลติ ภัณฑ์ฯ จากบ้านเรอื น

(3) จุดจาหน่ายผลิตภัณฑ์ฯ มือสอง
รปู ท่ี 28 (1)-(3) การดาเนินงานของวัดสวนแก้ว

๖๕

3.4.3 กำรสนับสนนุ จำกภำครฐั ด้ำนเทคโนโลยีรองรบั กำรทำเหมืองในเมอื ง

กระทรวงอุตสาหกรรม โดยกรมอุตสาหกรรมพ้นื ฐานและการเหมืองแร่ ได้จัดตั้งศูนย์วิจัยและ
พัฒนาเทคโนโลยีรีไซเคิล ซึ่งเป็นส่วนหน่ึงของ ศูนย์ปฏิรูปอุตสาหกรรมสู่อนาคต (Industry
Transformation Center, ITC) ด้านเทคโนโลยีรีไซเคิลและนวัตกรรมวัตถุดิบ ของกระทรวงอุตสาหกรรม
โดยเน้นให้บรกิ ารวจิ ัยและพฒั นาเทคโนโลยีรไี ซเคิลท่เี ปน็ มติ รกับสิ่งแวดลอ้ ม ทง้ั ระดับห้องปฏบิ ัติการ (Lab
scale) และระดับโรงงานต้นแบบ (Pilot scale) รวมทั้งฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการถ่ายทอดเทคโนโลยีท้ัง
ภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติให้แก่ผู้ประกอบการ เพื่อผลักดันเทคโนโลยีและนวัตกรรมสู่การผลิตในเชิง
พาณิชย์ สร้างผู้ประกอบการที่มีกระบวนการรีไซเคลิ ที่มีประสิทธภิ าพและเป็นมติ รกับสิ่งแวดล้อม เพอื่ แยก
สกัดแร่ โลหะ และสารประกอบโลหะจากขยะหรือของเสียกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่เป็นวัตถุดิบทดแทน
ให้แก่ภาคอุตสาหกรรมตามแนวคิดการท้าเหมืองในเมือง (Urban Mining) ซ่ึงในปัจจุบันศูนย์ฯ ได้มีการ
พัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีรีไซเคิลท่ีเป็นเทคโนโลยีต้นแบบที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม และได้รับการ
พิสูจน์ความเป็นไปได้ทางเทคโนโลยีแล้ว รวม 73 ชนิด สามารถเป็นต้นแบบให้ผู้ประกอบการรีไซเคิลได้
ศึกษาเรียนรู้กระบวนการรีไซเคิลและการจัดการมลพิษที่เกิดข้ึนอย่างครบวงจร ถูกต้องตามหลักวิชาการ
และเป็นมติ รกับสงิ่ แวดล้อม เพ่ือเปน็ อีกหน่ึงกลไกในการแก้ไขปญั หาการจดั การขยะและมลพิษของประเทศ
สนบั สนนุ การใชท้ รพั ยากรอยา่ งคุ้มคา่ และเกดิ ประโยชน์สูงสุดอย่างเปน็ รปู ธรรม

ส้าหรบั เทคโนโลยีรไี ซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ ที่มีผลงานวจิ ัยรองรับในระดบั pilot scale และ
สามารถตอ่ ยอดเชงิ พาณชิ ยไ์ ด้ ไดแ้ ก่

1) เทคโนโลยกี ารคัดแยกโลหะออกจากซากแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์ด้วยกรรมวิธีเชิงกล โดย
สามารถแยกส่วนประกอบต่าง ๆ ได้แก่ กลุ่มโลหะที่ไม่ติดแม่เหล็ก (เช่น ทองแดง ดีบุก ทองคา เงิน
อะลมู ิเนยี ม) กลมุ่ โลหะที่ติดแม่เหล็ก (ไดแ้ ก่ เหลก็ และนกิ เกลิ ) และส่วนประกอบที่ไม่ใช่โลหะ (เช่น Epoxy
Resin, Fiberglass)

2) เทคโนโลยีรีไซเคิลซากแผงวงจร/ช้นิ ส่วน/อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ โดยการผลิตเปน็ ทองคา
บรสิ ุทธ์ิ เงนิ บรสิ ุทธิ์ ทองแดงบริสทุ ธิ์

3) เทคโนโลยรี ไี ซเคลิ ซาก Lead Frame โดยการผลติ เปน็ ทองแดงบรสิ ทุ ธิ์
4) เทคโนโลยีรีไซเคิลจากซากแผ่นขัดหัวอ่านฮาร์ดดิสก์ (Hard disk) โดยการผลิตเป็นดีบุก
บริสทุ ธิ์
5) เทคโนโลยีรีไซเคิลแม่เหล็กกาลังสูงที่ไม่ใช้แล้วท่ีมีนีโอดีเมียม (Neodymium, Nd) เป็น
องค์ประกอบ โดยการผลิตเป็นนโี อดเี มียมออกไซด์
6) เทคโนโลยีรีไซเคิลผงทองแดงจากกระบวนการบดย่อยแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์ โดยการ
ผลิตเปน็ อนุภาคทองแดงนาโน (Nano Copper Particles) สาหรับเคลือบผลิตภัณฑผ์ า้ ป้องกนั แบคทีเรยี
7) เทคโนโลยีรีไซเคิลแบตเตอร่ีโทรศัพท์ลิเทียม โดยการผลิตเปน็ สารประกอบลิเทียมสาหรับ
เป็นวตั ถุดบิ ตงั้ ตน้ ในการผลิตแบตเตอรี่
8) เทคโนโลยรี ีไซเคลิ ถา่ นไฟฉายชนดิ สังกะสคี ารบ์ อนทใ่ี ช้งานแล้ว โดยการผลิตเป็น Ferro-
manganese

๖๖

3.4.4 นโยบำย/กฎระเบยี บท่ีเกีย่ วขอ้ ง

1) นโยบายทเ่ี กยี่ วขอ้ ง

การทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) มีความสาคัญเชิงนโยบายเพื่อการขับเคลื่อนให้
ประเทศไทยมีความมั่นคงด้านทรัพยากร สอดคล้องกับ BCG Model ที่รัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทรโ์ อชา
ได้กาหนดใหเ้ ป็นวาระแห่งชาติ ซึ่งการทาเหมืองในเมืองเปน็ การนาทรัพยากรกลับมาใช้ประโยชน์ในวงรอบ
สุดท้ายของเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ซึ่งสอดคล้องกับการบรรลุเป้าหมายด้าน Circular
Economy โดยการเพ่มิ มลู คา่ จากการใช้ทรัพยากรอยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ การอนุรกั ษ์ ฟ้นื ฟู และใช้ประโยชน์
ทรัพยากรธรรมชาติอย่างย่ังยืน และการสร้างสังคมคาร์บอนต่า โดย Urban Mining มีความเก่ียวข้องและ
สอดคล้องกบั ยุทธศาสตรแ์ ละแผนตา่ ง ๆ ดงั นี้

 ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี : ด้านความม่ันคง ด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน
และด้านการสร้างความเตบิ โตบนคณุ ภาพชีวติ ทเ่ี ป็นมิตรกับส่ิงแวดลอ้ ม (เศรษฐกิจหมุนเวยี น)

 แผนแม่บทภายใต้ยทุ ธศาสตรช์ าติ ประเดน็ การเตบิ โตอยา่ งยัง่ ยนื
 แผนการปฏริ ูปประเทศ ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม (ฉบับปรบั ปรงุ )
 (ร่าง) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 13 (พ.ศ. 2566–2570)
หมดุ หมายท่ี 10 ไทยมีเศรษฐกจิ หมุนเวียนและสงั คมคารบ์ อนตา่
 แผนปฏิบัติการด้านการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG
พ.ศ. 2564–2570
 แผนขับเคล่ือนการผลิตและการบริโภคท่ีย่ังยืน พ.ศ. 2560–2580 (ฉบับปรับปรุง
ครัง้ ที่ 1)
 (รา่ ง) แผนปฏิบตั ิการดา้ นการจดั การขยะของประเทศ พ.ศ. 2565-2570
 แผนอ่ืน ๆ ที่เก่ียวข้อง เช่น แนวทางการพัฒนาอุตสาหกรรมไทยตามแนวคิด
เศรษฐกิจหมนุ เวยี น (Circular Economy) แผนปฏบิ ตั กิ ารการพัฒนาเมืองอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ เป็นต้น

นอกจากนี้ Urban Mining ยังตอบโจทย์การพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development
Goals, SDGs) ขององคก์ ารสหประชาชาติ (United Nation, UN) 10 ใน 17 เปา้ หมาย ไดแ้ ก่

 เปา้ หมายท่ี 1 ขจดั ความยากจนทกุ รปู แบบในทุกพนื้ ท่ี
 เป้าหมายท่ี 3 สร้างหลักประกันเรื่องสุขภาพที่ดีและส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีสาหรับ
ทกุ คนในทุกวัย
 เป้าหมายที่ 6 สร้างหลักประกันเรื่องน้าและสุขาภิบาลสาหรับทุกคนด้วยการจัดการ
อยา่ งยงั่ ยืน
 เป้าหมายที่ 8 สง่ เสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจท่ีตอ่ เนื่อง ครอบคลุม และย่ังยนื การ
จา้ งงานเต็มที่ มผี ลติ ภาพ และการมงี านทเ่ี หมาะสมสาหรบั ทุกคน
 เป้าหมายท่ี 9 สร้างโครงสร้างพ้ืนฐานที่มีความทนทาน ส่งเสริมการพัฒนา
อุตสาหกรรมที่ครอบคลมุ และยั่งยืน และส่งเสรมิ นวตั กรรม
 เป้าหมายท่ี 11 ทาใหเ้ มืองและการตั้งถน่ิ ฐานของมนุษย์มีความครอบคลุม ปลอดภัย
มีภูมิตา้ นทานและย่ังยืน
 เปา้ หมายที่ 12 สรา้ งหลักประกนั ให้มีรปู แบบการผลติ และการบรโิ ภคทยี่ งั่ ยืน

๖๗

 เป้าหมายที่ 13 ปฏิบัติการอย่างเร่งด่วนเพื่อต่อสู้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
และผลกระทบทีเ่ กิดขึ้น

 เป้าหมายท่ี 14 อนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากมหาสมุทร ทะเล และทรัพยากรทาง
ทะเลอยา่ งยัง่ ยนื เพอ่ื การพฒั นาท่ียง่ั ยืน

 เป้าหมายท่ี 15 ปกป้อง ฟ้ืนฟู และสนับสนุนการใช้ระบบนิเวศบนบกอย่างย่ังยืน
จัดการป่าไม้อย่างยั่งยืนต่อสู้การกลายสภาพเป็นทะเลทราย หยุดการเสื่อมโทรมของท่ีดินและฟนื้ สภาพดิน
และหยุดย้งั การสญู เสียความหลากหลายทางชีวภาพ

2) กฎหมายทเี่ กี่ยวข้อง
ปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีพระราชบัญญัติที่เกี่ยวข้องกับการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์

โดยตรง การจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์จึงใช้อนุสัญญา/ระเบียบสากล รวมท้ังกฎหมายไทยบางฉบับ เป็น
แนวทางในการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ ดังแสดงในตารางท่ี 17 และตารางที่ 18 อย่างไรก็ตาม การ
จดั การขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสเ์ ปน็ เรอื่ งสาคัญทตี่ ้องมีการบริหารจัดการให้งา่ ยต่อการนากลับไปใช้ประโยชน์และ
เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกรมควบคุมมลพิษ ได้
ผลักดัน “ร่างพระราชบัญญัติการจัดการซากเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. ....” เพ่ือ
กาหนดกลไกในการจัดการซากผลิตภณั ฑ์เคร่อื งใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์บนพ้ืนฐานของการมีส่วนร่วมใน
ทุกภาคส่วน ควบคู่กับหลักความรับผิดชอบที่เพ่ิมขึ้นของผู้ผลิต (Extended Producer Responsibility:
EPR) โดยอยู่ระหว่างการดาเนินการตามข้ันตอนทางกฎหมายและยังไม่ผลบังคับใช้ อย่างไรก็ตาม อาจต้อง
มกี ารปรบั ปรุงในบางประเด็นเพือ่ สอดคลอ้ งกบั การขบั เคลื่อน Urban Mining

ตารางท่ี 17 อนสุ ัญญา/ระเบียบสากลทเ่ี ก่ียวข้องกับการจัดการขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นประเทศไทย

กฎหมำย สำระสำคญั

อนสุ ัญญาบาเซลว่าด้วยการ  วัตถปุ ระสงคข์ องอนุสญั ญา

ควบคมุ การเคลื่อนย้ายและการ - เพอ่ื ควบคุมการนาเขา้ ส่งออกและนาผา่ นของเสยี อันตรายใหเ้ กดิ ความปลอดภัย

กาจัดของเสยี อันตรายข้ามแดน - เพือ่ ป้องกนั การขนส่งท่ีผดิ กฎหมาย

(The Basel Convention on - เพ่ือช่วยเหลือประเทศกาลังพฒั นาในการถา่ ยทอดเทคโนโลยกี ารจัดการของเสีย

the Control of อันตรายโดยคานึงถึงส่ิงแวดล้อม

Transboundary Movements  ระบบควบคมุ ของอนสุ ญั ญา

of Hazardous Wastes and - ต้องขอคายนิ ยอมจากประเทศปลายทางและประเทศนาผ่าน

their Disposal) - จากดั ใหเ้ คล่ือนยา้ ยของเสยี ระหว่างภาคเี ทา่ นั้น

- กาหนดรายชื่อของเสยี อันตรายที่ควบคมุ

- กาหนดความรบั ผดิ และการชดใชค้ วามเสยี หาย

 ไม่อนุญาตให้มีการส่งออกหรือนาเขา้ ของเสียอนั ตรายจากประเทศทมี่ ไิ ดเ้ ปน็ ภาคี

ยกเว้นจะทาความตกลงทวิภาคี พหุภาคี หรอื ระดับภูมภิ าค

 ไม่อนญุ าตใหม้ ีการสง่ ออกหรอื เคลอื่ นยา้ ยของเสียอนั ตรายหรือของเสยี อื่นไปทิ้งหรอื

กาจัดในพืน้ ทใี่ ตเ้ ส้นละตจิ ูด 60 องศาใต้

ระเบยี บวา่ ดว้ ยขยะ  มุ่งเน้นการหาผ้รู บั ผดิ ชอบในการสนับสนุนค่าใชจ้ ่ายในการจดั การขยะอเิ ล็กทรอนิกส์

อเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละอปุ กรณ์ ทีเ่ กิดจากผลิตภณั ฑ์เครื่องใชไ้ ฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกสท์ ห่ี มดอายกุ ารใชง้ านในประเทศที่

อิเล็กทรอนิกส์ (Directive เปน็ สมาชิก EU โดยครอบคลมุ เครื่องใชไ้ ฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกส์ 10 ประเภท ดงั นี้

2002/96/EC on Waste 1) เคร่อื งใช้ไฟฟา้ ภายในบ้านขนาดใหญ่ อาทิ ตูเ้ ยน็ เคร่ืองซกั ผา้ เครื่องอบผ้า เตา

Electrical and Electronic ไฟฟา้

Equipment, WEEE) 2) เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าในบ้านขนาดเล็ก อาทิ เครอ่ื งดดู ฝุ่น เคร่ืองเป่าผม

๖๘

กฎหมำย สำระสำคัญ

ระเบียบวา่ ด้วยการจากัดการใช้ 3) อุปกรณ์สอ่ื สารและสารสนเทศ อาทิ เคร่ืองคอมพิวเตอร์ โทรศพั ทม์ อื ถือเคร่อื ง
สารทเ่ี ปน็ อันตรายบางประเภท คานวณ เครอ่ื งโทรสาร
ในผลติ ภัณฑ์เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้าและ
อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Restriction of 4) เคร่อื งใชอ้ เิ ล็กทรอนกิ สภ์ ายในบ้าน อาทิ โทรทัศน์ เครอ่ื งเล่นซดี ี
Hazardous Substances, 5) อุปกรณ์แสงสวา่ ง อาทิ หลอดฟลโู อเรสเซนต์ หลอดโซเดียม
RoHS) 6) เครอ่ื งมอื ไฟฟ้า อาทิ สว่านไฟฟ้า เล่อื ยไฟฟ้า จักรเยบ็ ผา้ ไฟฟ้า
7) ของเลน่ และอุปกรณก์ ฬี าทใี่ ช้ไฟฟา้ อาทิ วดี ีโอเกมส์ ลู่วง่ิ ไฟฟ้า
8) อุปกรณท์ างการแพทย์ อาทิ อุปกรณ์ทางรงั สวี ทิ ยาแบบตา่ ง ๆ
9) อุปกรณ์ตรวจวดั ตา่ ง ๆ อาทิ เทอรโ์ มสตดั แผงควบคมุ ต่าง ๆ
10) เครอ่ื งจาหน่ายสินคา้ อัตโนมตั ิ อาทิ เครื่อง ATM เคร่ืองจาหนา่ ยเครอ่ื งดื่มบรรจุ
กระปอ๋ ง
 ยกเว้นสาหรับอุปกรณไ์ ฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ สบ์ างประเภท เชน่ อปุ กรณ์
ทใ่ี ชใ้ นการทหาร เครอ่ื งมือขนาดใหญ่ทใ่ี ชใ้ นอตุ สาหกรรม อุปกรณห์ รือเครอ่ื งมอื ทาง
การแพทยท์ ใ่ี ชฝ้ ังหรือยดึ ตดิ กับรา่ งกาย รวมทัง้ อุปกรณไ์ ฟฟา้ และอิเล็กทรอนิกสท์ เ่ี ป็น
ช้ินส่วนประกอบย่อยของอุปกรณอ์ ืน่ ๆ เป็นตน้
 กาหนดให้ผผู้ ลติ หรือผ้นู าเขา้ หรือตวั แทนจาหน่ายต้องเป็นผรู้ ับผิดชอบใน
การกาจัด กรณสี ินคา้ หมดสภาพการใช้งาน
 ระเบียบ WEEE มขี ้อกาหนดในเรอ่ื งตอ่ ไปนี้
- การออกแบบผลติ ภณั ฑ์
- ระบบการเกบ็ รวบรวมแบบคดั แยก
- การบาบัดซาก
- การนากลับมาใช้ประโยชนห์ รอื การคืนสภาพ
- การรบั ผิดชอบคา่ ใช้จา่ ย
- การจัดทาขอ้ สนเทศ
- การจัดทารายงานและบทลงโทษ

 มาตรการจากดั การใชส้ ารที่เปน็ พษิ ต่อสง่ิ แวดล้อม 6 ชนิด ในสินคา้ ผลิตภณั ฑ์
เครื่องใชไ้ ฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ ส์ใหม่ เพื่อให้การจัดการขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ในอนาคตทา
ไดง้ า่ ยและมีความปลอดภัยมากขนึ้
 สารพษิ 6 ชนิด ไดแ้ ก่ สารตะก่ัว (Pb) สารปรอท (Hg) สารแคดเมยี ม (Cd) สาร
โครเมียม 6 (Cr6+) สารหน่วงการติดไฟโพลิโบรมเิ นทไบฟนิ ลิ (PBB) และสารหนว่ งการติด

ไฟโพลิโบรมเิ นทไดฟินลิ อีเธอร์ (PBDE)

๖๙

ตารางที่ 18 กฎหมายท่เี กย่ี วข้องกับการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์

กฎหมำย สำระสำคัญ

พระราชบญั ญัติวตั ถุอนั ตราย เปน็ กฎหมายทก่ี าหนดหลกั เกณฑว์ ิธีการในการควบคมุ วตั ถอุ ันตราย โดยกาหนดให้

(ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2551 เป็นวัตถุอนั ตราย ชนิดที่ 3 ซ่งึ ผผู้ ลติ ผนู้ าเข้า ผสู้ ่งออก หรือผู้มไี ว้ครอบครองจะต้อง

ได้รบั อนญุ าตจากพนกั งานเจา้ หนา้ ที่กอ่ นจงึ จะประกอบการได้

บัญชรี ายชอื่ วัตถอุ ันตราย พ.ศ. ระบุให้เครื่องใช้ไฟฟา้ และอุปกรณอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ใช้แล้ว รวมทัง้ ชน้ิ ส่วนอปุ กรณ์หรอื

2538 ตามความในมาตรา 18 สว่ นประกอบของเครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ อิเล็กทรอนิกสใ์ ช้แลว้ เป็นวตั ถอุ ันตรายชนิดที่ 3

แหง่ พ.ร.บ. วตั ถอุ ันตราย พ.ศ.

2535

ประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม เคร่ืองใชไ้ ฟฟา้ และอปุ กรณอ์ ิเลก็ ทรอนกิ สท์ ีใ่ ชแ้ ลว้ หมายถงึ เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้าและ

เร่อื ง เงอื่ นไขในการอนุญาตให้นา อปุ กรณอ์ เิ ล็กทรอนกิ ส์ทผี่ ่านการใชง้ านมาแลว้ แตย่ ังสามารถใชง้ านได้และคงรปู ตาม

เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าและอุปกรณ์ สภาพการผลิตเดิม หรือสามารถนามาซ่อมแซม ดดั แปลง หรือปรบั ปรงุ ให้ใช้งานได้

อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ทใี่ ชแ้ ล้วทเ่ี ป็นวตั ถุ ตามวัตถปุ ระสงคเ์ ดมิ /ชนิ้ ส่วนอุปกรณ์หรือส่วนประกอบของเคร่อื งไฟฟ้าและ

อนั ตรายเข้า อุปกรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกสท์ ผี่ า่ นการใชง้ านมาแล้วแตย่ งั สามารถใชง้ านได้และคงรูปตาม

มาในราชอาณาจักร (ฉบับท่ี 3) สภาพผลติ เดมิ หรือสามารถนามาซอ่ มแซม ดัดแปลง หรอื ปรบั ปรุงใหใ้ ชง้ านได้ตาม

พ.ศ. 2550 วตั ถปุ ระสงคเ์ ดิม เป็นวตั ถอุ ันตรายชนดิ ที่ 3 ซ่ึงตอ้ งปฏบิ ัตติ ามข้อกาหนด

พระราชบัญญตั ิการ  มเี ป้าหมายเพอื่ คุ้มครองประชาชนด้านสุขลกั ษณะ และอนามยั ส่ิงแวดล้อม ซ่ึง

สาธารณสขุ พ.ศ.2535 หมายถึง การจัดการและควบคมุ ปจั จัยหรือ สภาวะแวดล้อมที่เปน็ หรอื อาจเปน็

อันตรายตอ่ สุขภาพและสภาวะความเป็นอย่ทู ี่เหมาะสมกับการดารงชพี ของประชาชน

 เนน้ ให้อานาจองคก์ ารปกครองส่วนท้องถน่ิ (อปท.) ในการจดั การขยะมลู ฝอยและ

มลู ฝอยอันตราย

กฎกระทรวงการจดั การมลู ฝอยที่  เนน้ การจัดการมลู ฝอยทเี่ ป็นพิษหรอื อันตรายจากชุมชน (ไม่รวมมลู ฝอยทว่ั ไป และ

เปน็ พิษหรอื เปน็ อนั ตรายจาก มูลฝอยตดิ เชื้อ กากกัมมันตรงั สี และของเสียอนั ตรายตามกฎหมายวา่ ดว้ ยกฎหมาย

ชุมชน พ.ศ. 2563 (ออกตาม โรงงาน) ประเภท

พ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 1) หลอดไฟ

2535) 2) ถ่านไฟฉายและแบตเตอรี่

3) ภาชนะบรรจุสารเคมี และใหร้ วมถงึ กระป๋องสเปรย์ กระปอ๋ งสารกาจัด

ศตั รูพชื กระปอ๋ งสี ขวดนา้ ยาลา้ งหอ้ งนา้ ตลับหมกึ พิมพ์ ภาชนะบรรจุนา้ มนั

ปโิ ตรเลยี ม หรอื ภาชนะบรรจผุ ลติ ภณั ฑ์ปอ้ งกนั หรอื กาจัด แมลงและสัตวฟ์ ันแทะใน

บ้านเรอื น

4) ยาและเวชภณั ฑต์ ามทร่ี ัฐมนตรีกาหนดโดยประกาศในราชกิจจานเุ บกษา

5) ผลติ ภณั ฑเ์ ครื่องใช้ไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกส์

6) มูลฝอยที่เป็นพิษหรืออันตรายจากชุมชนประเภทอ่ืนตามที่รฐั มนตรกี าหนด

โดยประกาศในราชกจิ จานุเบกษา

 ผู้ท่ีเก่ียวข้องในการเกบ็ ขน หรอื กาจดั มลู ฝอยทเ่ี ปน็ พิษหรืออันตรายจากชมุ ชนให้

เป็นไปตามหลักเกณฑ์ วิธกี าร เงอื่ นไขทกี่ าหนดในกฎกระทรวง คอื ราชการสว่ น

ท้องถน่ิ องค์การปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ ทจี่ ะตอ้ งดาเนนิ การ พร้อมทัง้ ตอ้ งดาเนินการ

เตรียม “สถานท่พี ักรวมมูลฝอยที่เปน็ พิษหรอื อันตรายจากชมุ ชน” ในกรณีท่ีมปี รมิ าณ

มูลฝอยท่เี ปน็ พษิ หรืออันตรายจากชมุ ชน ตั้งแต่ 100 กิโลกรมั ตอ่ เดอื น

ประกาศกรมโรงงานุอตุ สาหกรรม ชะลอการพิจารณาอนญุ าตนาชนิ้ สว่ นอุปกรณไ์ ฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์หรอื เศษ เข้า

เรอื่ งชะลอการพจิ ารณาการ มาในราชอาณาจักรเปน็ การชั่วคราว

๗๐

กฎหมำย สำระสำคญั
หา้ มนาขยะอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ีน่ าเข้าจากตา่ งประเทศใช้เปน็ วตั ถุดิบในโรงงาน
นาเขา้ มาในราชอาณาจกั ร (22 ยกเลกิ การนาเข้าขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ จานวน 428 รายการ
มิ.ย. 61)

ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม
เร่อื ง กาหนดชนิดและ
แหล่งกาเนดิ วตั ถุดิบทีจ่ ะนามาใช้
ในโรงงาน พ.ศ. 2563

ประกาศกระทรวงพาณชิ ย์ เร่อื ง
กาหนดใหข้ ยะอิเล็กทรอนิกสเ์ ปน็
สนิ ค้าทีต่ ้องห้ามในการนาเขา้ มา
ในราชอาณาจักร พ.ศ. 2563

3.4.5 ปญั หำและอุปสรรค

จากการศึกษาข้อมูล และสารวจข้อมูลเชิงลึกจากการสัมภาษณ์ผู้บริหารสถานประกอบการท่ี
เกี่ยวข้องสามารถวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) สาหรับขยะ
อิเล็กทรอนิกส์ โดยแบ่งได้เป็น 5 ด้าน ได้แก่ ด้านสังคม ด้านกฎหมาย ด้านสิทธิประโยชน์ ด้านโครงสร้าง
พื้นฐาน และด้านการตลาด รายละเอียดแสดงในตารางท่ี 19

ตารางที่ 19 ปญั หาและอุปสรรคในการทาเหมอื งในเมือง (Urban Mining) สาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์

ดำ้ น ปญั หำและอุปสรรค

สงั คม  ประชาชนขาดแรงจงู ใจในการส่งต่อขยะอิเล็กทรอนกิ ส์เพ่อื เขา้ สรู่ ะบบ
 ประชาชนขาดความรู้ ความเขา้ ใจถึงผลกระทบของการจดั การขยะอเิ ล็กทรอนิกส์
ท่ไี ม่ถกู ต้อง

กฎหมำย  ไมส่ ามารถต้งั ศูนยร์ ีไซเคิลและอุตสาหกรรมแปรรปู ขยะอิเล็กทรอนิกส์ในพ้ืนทเ่ี มือง
ซ่งึ เปน็ แหลง่ เหมืองในเมือง (Urban Mines) ของขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ เนื่องจาก
กฎหมายวา่ ด้วยการผังเมือง ทาให้ไม่สะดวกในการรวบรวมและขนสง่ ขยะ
อเิ ลก็ ทรอนิกส์ และกระทบต่อต้นทุนในการดาเนนิ งาน
 มีข้อกาหนดยุ่งยากในการรบั ขยะอิเล็กทรอนิกส์จากภาคครวั เรือน เชน่ การออก
ใบกากบั ภาษี การใชส้ าเนาบัตรประชาชนเพอ่ื บันทกึ หลักฐานการขาย เปน็ ต้น ทาให้
เกิดความยงุ่ ยากในการรบั ขยะอิเล็กทรอนิกส์จากประชาชนทั่วไป
 ขาดการควบคมุ การลักลอบนาเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์จากพื้นท่ีชายแดน ทาให้ยาก
ตอ่ การติดตามและจดั การอย่างถูกต้อง
 ไม่มีการห้ามการสง่ ออกขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ทมี่ ีมูลคา่ สูง ทาให้การรไี ซเคลิ ใน
ประเทศมคี วามเส่ยี งในเร่อื ง Economy of Scale จงึ ไมค่ ุ้มค่าตอ่ การประกอบกิจการ

สทิ ธปิ ระโยชน์  การเก็บภาษีและค่าธรรมเนยี มตา่ ง ๆ จานวนมาก เปน็ ภาระต่อผ้ปู ระกอบการ
 กรมสรรพากรมีนโยบายตรวจสอบยอ้ นหลัง มีเบีย้ ปรับจานวนเงนิ สูง ทาให้
ผ้ปู ระกอบการรีไซเคลิ บางรายเบื่อหนา่ ยและเลกิ กิจการ

ดำ้ น ๗๑

โครงสร้ำง ปญั หำและอปุ สรรค
พื้นฐำน
 ไมไ่ ดร้ ับการสนับสนนุ เงนิ ทนุ ในการทาธุรกจิ จากขยะหรอื ของเสีย รวมถงึ ขยะ
กำรตลำด อเิ ลก็ ทรอนิกส์อยา่ งเปน็ รูปธรรม เน่ืองจากสถาบันทางการเงนิ จัดธรุ กิจเกีย่ วกบั ขยะ
หรือของเสยี เปน็ ธุรกจิ ทมี่ ีความเสีย่ งสงู เนอ่ื งจากขยะหรือของเสียมีราคาผันผวน
 ตน้ ทุนการรีไซเคลิ เพ่ือสกัดวตั ถุดิบหรอื โลหะบางชนิดจากขยะอเิ ล็กทรอนิกส์อาจ
ไมค่ ุ้มคา่ ในเชงิ พาณชิ ย์

 โรงงานคดั แยก รีไซเคิล บาบัด และกาจัดขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ทถ่ี ูกต้องมจี านวน
จากัด และมีการกระจายตวั ค่อนข้างน้อย ทาใหม้ ีตน้ ทนุ คา่ ขนส่งสงู
 ขาดหนว่ ยงานภาครฐั ทเี่ ป็นเอกเทศในการวางนโยบายการจัดการเรอื่ งขยะหรือ
ของเสียทุกประเภท
 ขาดการกระจายอานาจในการอนุญาตทเ่ี ก่ยี วกับกากอตุ สาหกรรมไปยังหนว่ ยงาน
ท้องถน่ิ แทนการรวมศูนยท์ ี่กรมโรงงานอตุ สาหกรรม
 ขาดบุคลากรทีม่ ีความรแู้ ละทักษะด้านการรีไซเคลิ

 การแข่งขนั ด้านราคารบั ซ้ือท่ีสงู โดยเฉพาะผรู้ ับซ้ือจากตา่ งประเทศ เชน่ จนี
เกาหลี ญ่ปี ุน่ ทาให้ขาดแคลนขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ่ีมีองคป์ ระกอบของโลหะมีคา่ สูง
สาหรับการรไี ซเคิลในประเทศ
 การขาดตลาดรองรับในการซื้อวตั ถดุ ิบทดแทน หรือขาดอตุ สาหกรรมใน Value
Chain ที่ใช้วัตถุดิบทดแทนท่ีไดจ้ ากการรีไซเคลิ ขยะหรือของเสียเปน็ วัตถุดบิ ทดแทน
ในการผลิตผลติ ภณั ฑ์

4 บทที่ 4
กำรวเิ ครำะหศ์ ักยภำพกำรทำเหมืองในเมอื งสำหรับขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ในประเทศ

ไทย

4.1 แนวคดิ และทฤษฎกี ำรวิเครำะหส์ ถำนกำรณ์และกำรกำหนดกลยทุ ธ์

4.1.1 กำรวเิ ครำะห์ SWOT และ PESTEL

การวิเคราะห์ SWOT (SWOT Analysis) เป็นเคร่ืองมือที่ใช้ในการวิเคราะห์สถานการณ์เพ่ือ
ระบจุ ดุ แข็ง (Strengths) และจุดอ่อน (Weaknesses) จากสภาพแวดลอ้ มภายใน โอกาส (Opportunities)
และอุปสรรค (Threats) จากสภาพแวดล้อมภายนอก เพ่ือพัฒนาและกาหนดกลยุทธ์ท่ีเหมาะสมกับ
สภาพแวดล้อมให้บรรลุเป้าหมายในระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล โดยมีรายละเอียด
ดังน้ี

1) การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายใน (Internal Environment) เป็นการวิเคราะห์
ทรัพยากร (Resource) ความสามารถหรือสมรรถนะหลัก (Core Competencies) และการเปรียบเทียบ
กับคู่แข่งขัน (Benchmarking) เพื่อระบุจุดแข็ง (Strengths) และจุดอ่อน (Weaknesses) ขององค์การ
(ศิริวรรณ เสรีรัตน์ et al. 2545)

(1) ทรพั ยากร (Resource) เป็นปัจจัยนาเข้าระบบการจดั การ ซ่งึ ประกอบดว้ ยสนิ ทรัพย์
ทม่ี ตี ัวตน (Tangible Assets) เช่น อสงั หารมิ ทรพั ย์ เครอื่ งจักรและเครอื่ งมอื ที่ใช้ในการผลิต วัตถดุ ิบ เป็นต้น
และสนิ ทรพั ยท์ ไ่ี มม่ ีตัวตน (Intangible Assets) เชน่ ค่านยิ ม ลิขสทิ ธ์ิ สิทธิบตั ร สัมปทาน เปน็ ตน้

(2) ความสามารถหรือสมรรถนะหลัก (Core Competencies) เป็นทักษะหรือความรู้ที่
เป็นเอกลักษณ์ที่ทาให้องค์การมีข้อได้เปรียบเหนือกว่าคู่แข่งขันหรือเป็นจุดแข็งท่ีสาคัญซึ่งทาให้องค์การมี
ขอ้ ไดเ้ ปรยี บทางการแขง่ ขนั (Competitive Advantage)

(3) การเปรียบเทียบกับคู่แข่งขัน (Benchmarking) เป็นกระบวนการประเมินหน้าท่ี
และทักษะขององค์การแล้วนาไปเปรียบเทียบกับคู่แข่งขัน ซ่ึงจะต้องรวบรวมข้อมูลทั้งขององค์การตนเอง
และคู่แข่งขันแล้วนามาเปรียบเทียบกัน

2) การวิเคราะหส์ ภาพแวดล้อมภายนอก (External Environment) เป็นการวเิ คราะห์ปจั จัย
ภายนอกท่ีจะเป็นโอกาส (Opportunities) และอุปสรรค (Threats) ต่อองค์การ โดยหนึ่งในเคร่ืองมือท่ี
นิยมใช้ในการวิเคราะห์ปัจจัยภายนอกท่ีส่งผลกระทบต่อองค์การ ได้แก่ การวิเคราะห์ PESTEL (PESTEL
Analysis) ซ่ึงประกอบดว้ ย 6 ปจั จัยภายนอก ดงั นี้ (Washington State University 2022)

(1) Political (P) ปัจจัยด้านการเมือง เช่น นโยบายของภาครัฐ ความม่ันคงทางการเมือง
นโยบายการค้าระหวา่ งประเทศ นโยบายภาษี ข้อจากดั ทางการค้า เป็นต้น

(2) Economic (E) ปัจจัยด้านการเศรษฐกิจ เช่น แนวโน้มการเติบโตทางเศรษฐกิจ
การค้าและการลงทุนระหว่างประเทศ อัตราเงินเฟ้อ อัตราดอกเบี้ย อัตราแลกเปล่ียนเงินตรา อัตราการ
วา่ งงาน ต้นทุนแรงงาน รายไดค้ รัวเรือน เปน็ ตน้

(3) Social (S) ปัจจัยด้านสังคม เช่น โครงสร้างประชากร (อายุ เพศ เชื้อชาติ ศาสนา
การศึกษา) อัตราการเติบโตของประชากร วัฒนธรรม ทัศนคติ ความเช่ือ พฤติกรรมการบริโภค คุณภาพ
ชวี ติ /มาตรฐานการครองชีพ ความ ใส่ใจในเรือ่ งสุขภาพ/สง่ิ แวดลอ้ ม เป็นตน้

๗๔

(4) Technology (T) ปัจจัยด้านเทคโนโลยี เช่น การเปล่ียนแปลงทางนวัตกรรมและ
เทคโนโลยดี ้านการผลติ การกระจายสนิ คา้ และบรกิ าร และการสือ่ สาร เป็นต้น

(5) Environment (E) ปัจจัยด้านส่ิงแวดล้อม เช่น ปัญหาการขาดแคลนวัตถุดิบจาก
สภาวะแวดลอ้ มท่ีเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงสภาพภมู ิอากาศ สภาวะโลกร้อน ปัญหามลพิษ เป้าหมาย
การปล่อยก๊าซเรอื นกระจก เปน็ ตน้

(6) Legal (L) ปัจจัยด้านกฎหมาย เช่น กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค กฎหมายลิขสิทธิ์
กฎหมายการค้า กฎหมายการแข่งขันทางการค้า กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล มาตรฐานความ
ปลอดภัยของสินค้าและบริการ กฎหมายด้านสุขภาพและความปลอดภัย กฎหมายคุ้มครองแรงงาน
กฎหมายดา้ นสงิ่ แวดล้อม เป็นตน้

4.1.2 กำรวิเครำะห์ TOWS Matrix

การวิเคราะห์ TOWS Matrix เป็นเครื่องมือสาหรับการสร้างกลยุทธ์ใหม่จากสภาพแวดล้อม
และสถานการณ์ปัจจุบันขององค์การที่มีการต่อยอดมาจาก SWOT Analysis ด้วยการจับคู่ระหว่างปัจจัย
สภาพแวดล้อมภายในและปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกขององค์การ โดยมีกลยุทธท์ างเลือก 4 ประการ (ดู
รปู ท่ี 29) ดังน้ี (ศิรวิ รรณ เสรรี ตั น์ et al. 2545)

1) กลยุทธ์ SO (Strategy SO) เป็น “กลยุทธ์เชิงรุก” โดยใช้จุดแข็งร่วมกับโอกาสเพื่อสร้าง
ขอ้ ได้เปรียบและประโยชน์สงู สุด

2) กลยุทธ์ WO (Strategy WO) เป็น “กลยุทธ์เชิงแก้ไข” โดยเน้นการแก้ไขจุดอ่อนด้วย
โอกาสทเี่ ขา้ มา เช่น การใชโ้ อกาสนวตั กรรมและเทคโนโลยีเพ่ือแก้ไขจุดอ่อนขององคก์ าร เปน็ ต้น

3) กลยุทธ์ ST (Strategy ST) เป็น “กลยุทธ์เชิงป้องกัน” โดยใช้จุดแข็งขององค์การ เช่น
เทคโนโลยี การเงนิ การจดั การ การตลาด เปน็ ต้น เพ่อื เอาชนะ/รบั มือ/หลีกเล่ียงอปุ สรรค เพ่อื ให้มอี ปุ สรรค
ต่าทสี่ ุด

4) กลยุทธ์ WT (Strategy WT) เป็น “กลยุทธ์เชิงรับ” โดยเน้นการแก้ไขจุดอ่อนและ
หลีกเลี่ยงอุปสรรค เพ่ือให้มีจุดอ่อนและอุปสรรคต่าท่ีสุด เช่น การร่วมลงทุน (Joint Venture) กับองค์การอ่ืน
การเลิกผลติ สินคา้ หรอื บรกิ ารทไี่ ม่มกี าไร เปน็ ต้น

๗๕

ปจั จัยภายใน จดุ แขง็ ภายใน จดุ อ่อนภายใน

(Internal Factors) (Internal Strengths (S)) (Internal Weaknesses (W))

ปจั จยั ภายนอก

(External Factors)

กลยุทธ์ SO : มาก-มาก กลยทุ ธ์ WO : น้อย-มาก

โอกาสจากภายนอก (SO Strategy : Maxi-Maxi) (WO Strategy : Mini-Maxi)

(External Opportunities (O)) เปน็ “กลยุทธเ์ ชิงรกุ ” เป็น “กลยุทธเ์ ชิงแก้ไข”

โดยใช้จดุ แขง็ ร่วมกับโอกาสเพ่ือสรา้ ง โดยเน้นการแก้ไขจุดออ่ นด้วย

ข้อไดเ้ ปรียบและประโยชนส์ งู สุด โอกาสทเี่ ข้ามา

กลยทุ ธ์ ST : มาก-น้อย กลยทุ ธ์ WT : นอ้ ย-น้อย

อุปสรรคจากภายนอก (ST Strategy : Maxi-Mini) (WT Strategy : Mini-Mini)

(External Threats (T)) เปน็ “กลยุทธ์เชิงป้องกนั ” เป็น “กลยทุ ธเ์ ชิงรับ”

โดยใช้จดุ แข็งเพ่ือเอาชนะ/รบั มือ/ โดยเนน้ การแก้ไขจุดอ่อนและ

หลกี เลย่ี งอุปสรรค หลีกเลีย่ งอุปสรรค

รปู ที่ 29 TOWS Matrix สาหรับการกาหนดกลยุทธ์ (ศิริวรรณ เสรรี ตั น์ et al. 2545)

4.2 ผลกำรวเิ ครำะห์ SWOT และ TOWS Matrix เพอ่ื ประเมนิ ศกั ยภำพกำรทำเหมืองใน
เมอื งสำหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย

4.2.1 ผลกำรวเิ ครำะห์ SWOT

การวิเคราะห์ SWOT เพื่อประเมินศกั ยภาพการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกสใ์ น
ประเทศไทย ได้ใช้ข้อมูลปฐมภูมิจากการลงพ้ืนท่ีสารวจข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview)
และการศึกษาดูงาน (Study Visit) หน่วยงานและสถานประกอบการที่เกี่ยวข้อง และข้อมูลทุติยภูมิจาก
แหล่งข้อมูลวิชาการ/หน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง รวมท้ังระดมความคิดเห็นจากคณะทางานศึกษาการ
พัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) เพื่อระบุจุดแข็ง (Strengths) และจุดอ่อน
(Weaknesses) จากสภาพแวดล้อมภายในของประเทศไทย โอกาส (Opportunities) และอุปสรรค
(Threats) จากสภาพแวดล้อมภายนอกของประเทศไทย เพ่ือกาหนดกลยุทธ์ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม
ในการขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย อย่างเป็นระบบและครบ
วงจร เพื่อนาไปสู่การปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอย่างเป็นรูปธรรม โดยมีผลการวิเคราะห์
SWOT ดังน้ี

76

๑) ผลการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในหรือปัจจัยภายใน (Internal Factors)

จุดแขง็ (S - Strengths) จดุ อ่อน (W - Weaknesses)

ดา้ นทรพั ยากร (Resource) ดา้ นทรพั ยากร (Resource)

S1. ขยะอิเล็กทรอนิกสท์ ี่เกิดขนึ้ ในประเทศมปี รมิ าณมาก W1. ประเทศไทยห้ามนาเข้าขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์จาก

และเพียงพอทก่ี ่อให้เกดิ การประหยัดต่อขนาด ต่างประเทศมาใช้เป็นวัตถดุ บิ ในโรงงาน แตไ่ ม่หา้ ม

(Economy of Scale) ในการทาเหมืองในเมอื งอย่าง ส่งออกขยะฯ สง่ ผลให้ขยะฯ ท่มี ีมลู ค่าสูงถกู ส่งออก

ครบวงจร โดยมีปรมิ าณเฉลยี่ 450,000 ตนั ตอ่ ปี และมี ไปต่างประเทศ คงเหลือขยะฯ ทม่ี ลู คา่ ต่าในประเทศ

แนวโน้มเพิม่ ขึน้ อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งยงั มขี ยะฯ ทถ่ี ูก ไทย ส่งผลตอ่ การตดั สนิ ใจทางธรุ กิจของ

เกบ็ ไว้ตามบ้านเรอื นอีกหลายลา้ นตนั ผู้ประกอบการ

S2. ในปี 2565 ประเทศไทยจะมโี รงงานรีไซเคลิ ซาก W2. ประชาชนขาดแรงจูงใจในการส่งขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์

แผงวงจรและช้นิ ส่วนอิเล็กทรอนิกส์ทีค่ รบวงจร ได้แก่ เขา้ สูร่ ะบบการจดั การทีถ่ ูกต้อง

บริษทั จุ้นจี้ แมททีเรยี ล เทคโนโลยี จากดั โดยสามารถ W3. ประชาชนขาดความรู้และความเขา้ ใจทถี่ กู ตอ้ ง

รีไซเคิลซากแผงวงจรและชิ้นสว่ นอเิ ลก็ ทรอนิกส์ และ เกีย่ วกบั ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ ท้งั ผลกระทบเชิงลบของ

เศษทองแดง โดยการผลติ เป็นผลติ ภณั ฑ์ต่าง ๆ ได้แก่ การจัดการขยะฯ ที่ไม่ถกู ต้องจากการขายขยะฯ ให้

แผน่ ทองแดงบรสิ ทุ ธ์ิ เงนิ บรสิ ุทธิ์ ทองบริสุทธิ์ ดบี ุก ชาวบา้ น/ซาเลง้ /รถเรท่ ่ีไมไ่ ด้ข้นึ ทะเบยี นเปน็

สังกะสีออกไซด์ นกิ เกลิ ซลั เฟต เกลือพาลาเดยี ม และ ผปู้ ระกอบการหรือจดทะเบยี นเปน็ นิติบคุ คลหรือ

เกลอื ทอง เพื่อเป็นวัตถดุ ิบให้แก่อตุ สาหกรรมตอ่ เน่อื ง โรงงาน (Informal Sector) ซึ่งนาไปสกู่ ารจัดการท่ี

ท้ังในประเทศและตา่ งประเทศ ไมไ่ ดม้ าตรฐาน และผลกระทบเชิงบวกของการ

S3. กระทรวงอุตสาหกรรม โดยกรมอตุ สาหกรรมพืน้ ฐาน จัดการขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์อย่างถกู ต้อง

และการเหมืองแร่ มศี นู ย์วจิ ยั และพัฒนาเทคโนโลยรี ี W4. โรงงานท่รี องรบั การจดั การขยะอิเล็กทรอนิกส์ (คัด

ไซเคลิ ที่ให้บรกิ ารรองรบั การวจิ ยั และพัฒนาเทคโนโลยี แยก รไี ซเคลิ บาบดั หรอื กาจดั ) อยา่ งถูกตอ้ งมี

รีไซเคลิ ที่เปน็ มิตรกบั สงิ่ แวดล้อม ท้งั ระดบั จานวนจากดั แมว้ ่าจะมีการสง่ เสริมมาตรฐานโรงงาน

ห้องปฏิบัตกิ าร (Lab scale) และระดับโรงงานต้นแบบ อุตสาหกรรมเชิงนเิ วศสาหรบั ผู้ประกอบการจดั การ

(Pilot scale) รวมท้ังฝกึ อบรมเชิงปฏบิ ตั กิ ารถา่ ยทอด ของเสีย (Eco Factory For Waste Processor)

เทคโนโลยที งั้ ภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติให้แก่ โดยการนคิ มแห่งประเทศไทย (กนอ.) และสภา

ผปู้ ระกอบการ เพ่อื ผลักดนั เทคโนโลยีและนวตั กรรมสู่ อุตสาหกรรมแหง่ ประเทศไทย (ส.อ.ท.) นอกจากน้ี

การผลิตในเชิงพาณิชย์ โดยเปน็ หนงึ่ ในกลไกในการ โรงงานดังกลา่ วยังมีการกระจายตวั ในจังหวดั ตา่ ง ๆ

ขบั เคล่อื นการทาเหมืองในเมืองสาหรบั ขยะ เพียง 20 จงั หวัด ขณะท่ีมีขยะฯ เกิดขึ้นทกุ จังหวัด

อเิ ล็กทรอนกิ ส์ ทาใหม้ ตี ้นทุนคา่ ขนสง่ โดยรวมสูง

W5. ไมส่ ามารถต้งั ศูนย์หรือโรงงานอตุ สาหกรรมท่ี

รวบรวม คัดแยก/ถอดแยก หรือบดย่อย/อดั ขยะ

รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ ในพื้นทเ่ี มืองซึง่ เปน็ แหลง่

เหมอื งในเมือง (Urban Mines) ได้ แม้ว่าจะเปน็

กระบวนการทางกายภาพทีส่ ามารถควบคมุ ไม่ให้

สง่ ผลกระทบต่อส่งิ แวดลอ้ มและชมุ ชนได้งา่ ย

เนือ่ งจากกฎหมายว่าด้วยการผังเมอื ง ส่งผลกระทบ

ตอ่ ตน้ ทุนการในการเก็บรวบรวมและขนส่ง

W6. บคุ ลากรทมี่ คี วามรูแ้ ละความเช่ียวชาญด้าน

เทคโนโลยีและกระบวนการรไี ซเคลิ ขยะ

อิเลก็ ทรอนิกสม์ ีจานวนนอ้ ย

77

จดุ แขง็ (S - Strengths) จดุ อ่อน (W - Weaknesses)

W7. ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์มกี ารลกั ลอบนาเข้าตามพน้ื ท่ี

ชายแดน ทาใหย้ ากต่อการตดิ ตาม ควบคุม และ

จัดการอยา่ งถกู ต้อง

W8. ผูร้ วบรวมขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ในพนื้ ท่ีบางรายเปน็ ผมู้ ี

อทิ ธพิ ล ไมเ่ ปดิ โอกาสใหม้ กี ารแขง่ ขันอย่างเป็นธรรม

สง่ ผลให้กลไกตลาดบิดเบอื น กระทบต่อการตัดสินใจ

ทางธุรกิจของผู้ประกอบการทเ่ี กี่ยวขอ้ ง

ดา้ นความสามารถหรอื สมรรถนะหลัก (Core ด้านความสามารถหรือสมรรถนะหลกั (Core

Competencies) Competencies)

S4. การทาเหมืองในเมอื งสอดคล้องกบั นโยบายของภาครัฐ W9. เครอื ขา่ ยซาเล้ง รถเร่ และรา้ นรบั ซอื้ ของเก่าท่ี

 แผนระดับ 1 ยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561- รวบรวม/คดั แยกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ มีการส่งต่อไป
2580) แหลง่ ชมุ ชนทมี่ ีการคดั แยก/ถอดแยกขยะฯ ซึ่ง
นาไปสู่การจดั การทไ่ี มไ่ ดม้ าตรฐาน โดยปจั จบุ ันมี
 แผนระดบั 2 : แผนแมบ่ ทภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติ การจัดการขยะฯ อยา่ งถูกต้องเพียงร้อยละ 10
ประเด็นการเตบิ โตอย่างย่ังยืน แผนปฏิรปู ประเทศดา้ น W10. ภาครัฐมกี ารสนับสนนุ การจดั ซอื้ จดั จ้างสเี ขียว แต่ยัง
ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม (รา่ ง) แผนพฒั นา ขาดการบังคบั ใชอ้ ยา่ งจริงจัง
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบบั ท่ี 13 หมุดหมายท่ี

10 ไทยมเี ศรษฐกิจหมุนเวียนและสงั คมคารบ์ อนต่า

 แผนระดบั 3 และแผนอ่ืนท่เี ก่ยี วขอ้ ง เชน่

- แผนปฏิบัติการดา้ นการขับเคลอื่ นการพฒั นา

ประเทศไทยด้วยโมเดลเศรษฐกจิ BCG พ.ศ.

2564-2570

- แผนขบั เคลอ่ื นการผลติ และการบรโิ ภคทย่ี ง่ั ยืน

พ.ศ. 2560-2580 (ฉบบั ปรบั ปรุงคร้ังท่ี 1)

- (รา่ ง) แผนปฏิบัตกิ ารด้านการจดั การขยะของ

ประเทศ พ.ศ. 2565-2570

- แนวทางการพัฒนาอุตสาหกรรมไทยตาม

แนวคิดเศรษฐกจิ หมุนเวียน

S5. เครือข่ายซาเลง้ รถเร่ และร้านรับซ้ือของเกา่ ทร่ี วบรวม/

คดั แยกขยะอิเลก็ ทรอนกิ สก์ ระจายตวั อย่ทู ว่ั ประเทศ

และมศี กั ยภาพในการรวบรวมขยะฯ ทเี่ กิดขนึ้ ได้อยา่ งมี

ประสิทธภิ าพ

S6. แรงงานในชมุ ชนท่มี กี ารคดั แยก/ถอดแยกขยะ

อิเล็กทรอนกิ สเ์ ปน็ แรงงานทม่ี ีทกั ษะในการคัดแยก/

ถอดแยกขยะฯ เนือ่ งจากมปี ระสบการณ์ในการคดั

แยก/ถอดแยกเปน็ ระยะเวลากว่า 10 ปี โดยมีศักยภาพ

ในการพฒั นาและยกระดบั สู่การเป็นวิสาหกจิ หรอื สถาน

ประกอบการคดั แยก/ถอดแยกขยะฯ ใหม้ ีความถูกต้อง

ปลอดภยั และเป็นมติ รต่อสิ่งแวดลอ้ มได้

ดา้ นการเปรยี บเทยี บกบั คู่แข่งขัน (Benchmarking) ด้านการเปรยี บเทยี บกับคู่แข่งขัน (Benchmarking)

S7. อัตราค่าจ้างแรงงานถกู เมอ่ื เปรียบเทยี บกับประเทศทมี่ ี W11. ขาดหนว่ ยงานภาครัฐทเี่ ปน็ เจา้ ภาพหลักในการ

การสง่ เสรมิ และขบั เคลือ่ นการทาเหมอื งในเมอื งสาหรับ วางแผนและกาหนดนโยบายการจดั การขยะอยา่ ง

ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ โดยการคดั แยก/ถอดแยกขยะฯ เป็นระบบและครบวงจร โดยประเทศไทยมี

78

จุดแขง็ (S - Strengths) จุดอ่อน (W - Weaknesses)

ก่อนเข้าสกู่ ระบวนการรไี ซเคลิ ดว้ ยแรงงานคนมี หน่วยงานภาครัฐทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั การจดั การขยะ
ความสาคญั และสง่ ผลตอ่ ตน้ ทนุ ของกระบวนการรี รวมถึงขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ รวม 12 กระทรวง เปน็
ไซเคลิ หนว่ ยงานหลกั 4 กระทรวง ไดแ้ ก่ กระทรวง
S8. ภาครัฐสง่ เสรมิ การผลิตและการบริโภคผลติ ภณั ฑ์ท่ีผลติ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม
ตามหลักการเศรษฐกจิ หมนุ เวียน เชน่ ผลติ ภณั ฑท์ ี่ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข กระทรวง
ได้รับฉลาก Circular Mark ผลติ ภณั ฑท์ ีไ่ ด้รับการ อุตสาหกรรม และหน่วยงานสนบั สนุน 8 กระทรวง
รบั รองเคร่ืองหมายคารบ์ อนฟุตพรน้ิ ท์ของผลติ ภณั ฑ์ W12. ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สใ์ นประเทศไทยมีภาพลกั ษณใ์ น
เศรษฐกจิ หมนุ เวียน (Carbon Footprint of Circular เชงิ ลบ โดยสว่ นใหญ่มองว่าเป็นขยะพิษที่ต้องกาจดั
Economy Product, CE-CFP) เป็นตน้ สง่ ผลใหต้ ลาด ขณะท่ีในต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศท่ีพัฒนา
ในประเทศของวสั ดทุ ไี่ ด้จากการรไี ซเคลิ ขยะ แล้ว ให้ความสาคัญกบั การจดั การขยะ
อิเล็กทรอนกิ สม์ แี นวโนม้ ขยายตัวเพมิ่ ข้ึน อเิ ล็กทรอนิกส์ในฐานะท่เี ปน็ แหล่งทรัพยากรทส่ี าคัญ
ของโลหะมีคา่ โลหะพ้ืนฐาน และธาตุหายาก เพอ่ื
เปน็ วัตถุดิบของภาคอตุ สาหกรรม
W13. ขาดกลไกในการสนบั สนนุ และส่งเสรมิ ธรุ กจิ ท่ี
เกีย่ วข้องกับการนาขยะ รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์
เพื่อหมนุ เวียนกลบั มาใช้ประโยชนใ์ นประเทศ เชน่
- การเก็บภาษีและคา่ ธรรมเนียมตา่ ง ๆ โดยไมไ่ ด้
รับการยกเวน้ แม้ว่าขยะเหล่านีค้ อื ซากผลติ ภณั ฑ์
หรือวัสดทุ ไี่ มใ่ ช้แล้วที่ได้ผา่ นการชาระภาษี (อาทิ
ภาษีมูลคา่ เพิม่ ) หรือค่าธรรมเนียมตา่ ง ๆ แล้ว
- การรบั ขยะอิเล็กทรอนกิ สจ์ ากภาคครัวเรอื น
ผูป้ ระกอบการโรงงานอุตสาหกรรม (คดั แยก รีไซเคลิ
บาบดั หรอื กาจดั ) ตอ้ งขอสาเนาบตั รประชาชนเพอื่
เปน็ หลักฐานการซือ้ -ขาย และออกใบกากบั ภาษี ทา
ใหเ้ กิดความยุ่งยากในการรบั ขยะฯ จากประชาชน
ทัว่ ไป และมคี วามเส่ียงในกรณถี ูกตรวจสอบย้อนหลงั
จากกรมสรรพากร ซ่งึ มีเบ้ียปรับในอตั ราสูง สง่ ผลให้
ขยะฯ ถูกขายให้กบั ชาวบา้ น/ซาเล้ง/รถเร่ทไี่ มไ่ ดจ้ ด
ทะเบียนเปน็ นติ บิ คุ คลหรอื โรงงาน (Informal
Sector) นาไปสกู่ ารจัดการที่ไมไ่ ดม้ าตรฐาน
- ไม่ไดร้ บั การสนับสนุนเงนิ ทนุ ในการทาธรุ กจิ ท่ี
เกยี่ วขอ้ งกบั ขยะ รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ อยา่ ง
เป็นรูปธรรม เนอื่ งจากสถาบันการเงินจัดธรุ กิจท่ี
เกยี่ วข้องกบั ขยะเปน็ ธรุ กจิ ที่มคี วามเสยี่ งสูง
เน่อื งจากราคาขยะมีความผนั ผวน

- ขาดข้อมลู การวเิ คราะห์ตน้ ทุนของการทาเหมอื ง
ในเมอื งสาหรบั ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ตล่ ะประเภท
ส่งผลใหข้ าดขอ้ มลู พ้ืนฐานในการประเมินมูลค่าการ
ชดเชย (Subsidy) อยา่ งเหมาะสม
- ขาดขอ้ มูลบญั ชรี ายการวัฏจกั รชวี ติ (Life Cycle
Inventory, LCI) ซง่ึ เปน็ บญั ชีรายการสารและ

จดุ แข็ง (S - Strengths) 79

จุดออ่ น (W - Weaknesses)

พลังงานท่ีเขา้ และออกจากระบบ เพ่อื สง่ เสริมการรี
ไซเคลิ
- ขาดระบบการกากบั /ติดตาม (Track and
Trace) ขยะอิเลก็ ทรอนิกสต์ ลอดวฏั จกั รชวี ิตตัง้ แต่
การผลติ การใช้ การจดั การเมื่อหมดอายุการใช้งาน
W14. ไมม่ กี ฎหมายเฉพาะในการบริหารจดั การขยะ
อิเลก็ ทรอนิกส์ทเ่ี กดิ ข้นึ ในประเทศไทย
W15. ผปู้ ระกอบการอตุ สาหกรรมในประเทศที่มีศกั ยภาพ
ในการใชว้ ตั ถดุ ิบหรอื ผลิตภณั ฑ์ที่ได้จากการรีไซเคลิ
ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ ยังขาดความเช่ือม่นั ในการใช้
วตั ถุดบิ ทดแทนทไ่ี ดจ้ ากการรไี ซเคลิ ขยะฯ เป็น
วัตถุดบิ ในกระบวนการผลติ ส่งผลกระทบต่อการ
เชอ่ื มโยงโซม่ ลู คา่ (Value Chain) ท่ีเกดิ จากขยะ
อเิ ล็กทรอนกิ ส์
W16. ไม่มีการรวมกลมุ่ ของผผู้ ลติ /ผนู้ าเขา้ เพอื่ ปฏิบตั ิตาม
หลักการ/มาตรการ EPR หรอื การรวมกลมุ่ ภายใต้
องค์การความรบั ผดิ ชอบของผูผ้ ลติ (Producer
Responsibility Organizations, PRO) ทที่ าหน้าที่
รับภาระความรบั ผดิ ชอบของผผู้ ลติ ที่เป็นสมาชิกใน
การปฏิบตั ติ ามหลักการ/มาตรการ EPR เพ่อื บริหาร
จดั การขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ทเ่ี กดิ ขนึ้ อยา่ งครบวงจร
ซ่งึ รวมถึงความรับผิดชอบในการบริหารการเงนิ ด้วย

๒) ผลการวเิ คราะหส์ ภาพแวดล้อมภายนอกหรือปัจจยั ภายนอก (External Factors)

PESTEL โอกาส (O - Opportunities) อุปสรรค (T - Threats)

การเมอื ง O1. องคก์ ารสหประชาชาติ (United Nation, T1. นโยบายการรวมกลุ่มของประเทศต่าง ๆ
(P - Politics) UN) ไดก้ าหนดเป้าหมายการพัฒนาทย่ี ัง่ ยืน เพอ่ื สนบั สนุนการทาเหมืองในเมอื งและ
(Sustainable Development Goals, สร้างความไดเ้ ปรยี บทางการแข่งขัน
SDGs) ซึง่ การทาเหมอื งในเมืองเปน็ ส่วน เช่น สหภาพยุโรป เปน็ ต้น
สาคัญทส่ี นบั สนนุ การบรรลุ SDGs 10
เป้าหมาย จาก 17 เป้าหมาย ทีป่ ระเทศตา่ ง T2. นโยบายการรวบรวมขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์
ๆ ให้ความสาคญั ทีม่ อี งคป์ ระกอบของโลหะมคี า่ ใน
ปรมิ าณสูงของประเทศท่ีพัฒนาแล้ว
O2. นโยบายการลดการสง่ ออกแร่/โลหะสาคญั เพือ่ ใช้เปน็ แหลง่ ทรพั ยากรทดแทน
ของประเทศผผู้ ลติ โดยเฉพาะโลหะหายาก สาหรับภาคอตุ สาหกรรมในประเทศ
เพื่อเนน้ การผลติ สาหรบั เปน็ วัตถดุ บิ ให้
อตุ สาหกรรมในประเทศ

O3. นโยบายสง่ เสริมเศรษฐกจิ หมนุ เวียน
(Circular Economy) ของประเทศตา่ ง ๆ ที่
สนับสนนุ ใหก้ ารเกดิ ระบบการหมนุ เวยี นนา
ขยะมาใชป้ ระโยชน์ใหม่ ต้ังแตก่ ระบวนการ

80

PESTEL โอกาส (O - Opportunities) อุปสรรค (T - Threats)

เศรษฐกิจ ออกแบบผลติ ภณั ฑ์ จนกระทัง่ ส้ินอายกุ ารใช้
(E -
Economic) งาน เพื่อใหง้ า่ ยตอ่ การรีไซเคิลด้วย

สังคม กระบวนการทเ่ี ป็นมติ รตอ่ สิ่งแวดลอ้ ม
(S - Social)
O4. นโยบายการคา้ ระหว่างประเทศทสี่ ่งเสรมิ

การเลอื กใชผ้ ลติ ภณั ฑท์ ส่ี ามารถนากลบั ไปรี

ไซเคลิ ได้หรือมสี ่วนประกอบของวสั ดรุ ไี ซเคิล

O5. นโยบายการกดี กนั ทางการค้าทไี่ มใ่ ช่ภาษี

(Non-tariff Barriers) ทเี่ ก่ยี วข้องกับ

ประเด็นดา้ นสิ่งแวดล้อม เช่น

มาตรการ CBAM (Carbon Border

Adjustment Mechanism) ซงึ่ เป็น

มาตรการปรับราคาคารบ์ อนกอ่ นขา้ ม

พรมแดนของสหภาพยุโรปเพอ่ื ปอ้ งกันการ

นาเขา้ สินคา้ ท่ีปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกสงู เข้า

มาในกล่มุ ประเทศสมาชกิ สหภาพยุโรป เปน็

ตน้ ซ่งึ เป็นโอกาสของสินคา้ ทเ่ี ป็นมิตรกบั

ส่งิ แวดล้อมและปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกตา่

O6. การทาเหมอื งแรโ่ ลหะจากแหล่งแร่ธรรมชาติ T3. การแขง่ ขันดา้ นราคารับซอื้ ทีส่ ูง

ทั่วโลกมตี น้ ทุนเพม่ิ สูงข้ึน โดยเฉพาะประเทศ โดยเฉพาะผรู้ ับซ้อื จากตา่ งประเทศ ทา

ทีพ่ ฒั นาแล้วมีต้นทุนการทาเหมืองแรโ่ ลหะ ใหข้ าดแคลนขยะอิเล็กทรอนกิ สท์ ม่ี ี

หลายชนิดสงู กว่าการทาเหมอื งในเมอื ง ซึ่ง องค์ประกอบของโลหะมคี า่ สูงสาหรบั

การทาเหมอื งในเมืองขยะอเิ ล็กทรอนิกส์มี การรีไซเคลิ ในประเทศ

ต้นทุนโดยเปรียบเทยี บต่ากว่าการทาเหมือง T4. ผูป้ ระกอบการทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การทา

จากแหลง่ แร่ธรรมชาติ เหมอื งในเมอื งในตา่ งประเทศไดร้ บั การ

O7. ต้นทุนค่าขนสง่ ทว่ั โลกเพิ่มสงู ขึน้ สง่ ผลให้ สนบั สนนุ และส่งเสรมิ จากภาครฐั

ประเทศต่าง ๆ ทมี่ ีนาเขา้ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ พรอ้ มสิทธิประโยชน์ และเงนิ สนับสนุน

เพอ่ื เป็นแหล่งทรัพยากรทดแทนสาหรบั ในการรไี ซเคิลขยะ รวมถึงขยะ

ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ มีต้นทนุ เพิ่ม อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์

สูงขน้ึ T5. ประเทศท่พี ัฒนาแลว้ มีโซ่อุปทานและโซ่

O8. ราคาโลหะเพ่ิมข้นึ อย่างตอ่ เน่ือง สง่ ผลให้ คุณคา่ ท่ีครบวงจรรองรับการหมุนเวยี น

ขยะอิเล็กทรอนิกส์มรี าคาเพม่ิ ขน้ึ อย่าง ขยะอิเล็กทรอนิกสก์ ลับมาใชป้ ระโยชน์

ตอ่ เน่อื ง ใหม่ ครอบคลมุ ต้ังแต่ต้นนา้ ถึงปลายน้า

O9. ปญั หาการขาดแคลนแร/่ โลหะสาคัญ T6. ประเทศที่พฒั นาแลว้ หลายประเทศมี

โดยเฉพาะโลหะหายาก สาหรบั ใช้เปน็ ต้นทุนการรไี ซเคลิ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตา่

วัตถดุ ิบในภาคอุตสาหกรรม จากการลดการ เนอ่ื งจาก Economy of Scale

สง่ ออกของประเทศผผู้ ลติ และผลกระทบ

ของภาวะสงครามรสั เซีย-ยเู ครน

O10. กระแสการบรโิ ภค Green Products หรอื T7. ผูบ้ ริโภคบางกลมุ่ ไมต่ ้องการผลิตภณั ฑ์

ผลติ ภณั ฑ์ทส่ี ามารถนากลบั ไปรไี ซเคิลไดห้ รือ ทีม่ สี ่วนประกอบของวัสดรุ ไี ซเคลิ

มีส่วนประกอบของวัสดุรไี ซเคลิ เนอื่ งจากมีทศั นคต/ิ ความเชอื่ วา่

O11. ประชาชนในภูมภิ าคเอเชียมคี วามเช่ือทาง ผลิตภณั ฑ์ดังกล่าวจะมคี ณุ ภาพตา่

ศาสนา มีการบูชาตัวแทนส่งิ ศักดสิ์ ทิ ธต์ิ าม

81

PESTEL โอกาส (O - Opportunities) อปุ สรรค (T - Threats)

เทคโนโลยี ความเชอ่ื เชน่ พระพทุ ธรูป เหรยี ญ เป็นตน้ T8. การนาเขา้ เทคโนโลยีและเคร่อื งจกั ร
(T - โดยมกี ารใชแ้ ร/่ โลหะในการสรา้ งตัวแทนสิ่ง จากตา่ งประเทศ มีต้นทนุ สงู
Technology) ศกั ดสิ์ ิทธดิ์ งั กลา่ วท่ีก่อให้เกิดมลู คา่ เพ่ิมจาก
แร่/โลหะหลายเท่า ซงึ่ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ T9. การจัดการของเสียทเ่ี กดิ จากการรี
สิ่งแวดล้อม เปน็ แหลง่ ทรัพยากรทดแทนทมี่ ีแร/่ โลหะเปน็ ไซเคลิ ท่ไี ม่ถกู ตอ้ งส่งผลใหเ้ กิดผล
(E - องค์ประกอบในปรมิ าณสงู กระทบต่อสิง่ แวดลอ้ ม
Environment)
O12. กระแสการเปลย่ี นแปลงของโลกทม่ี ่งุ ส่สู ังคม
ดิจิตอลส่งผลใหม้ ีการใชอ้ ปุ กรณ์
อิเลก็ ทรอนกิ ส์ทเ่ี กยี่ วข้องกับเทคโนโลยี
ดจิ ติ อลเพ่มิ ข้ึน และก่อใหเ้ กดิ ปรมิ าณขยะ
อิเล็กทรอนกิ ส์ที่เพมิ่ ขึน้ ด้วย เชน่ อปุ กรณ์
อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ทรี่ องรบั การเช่ือมโยงและ
แลกเปลย่ี นขอ้ มลู ผ่านอินเทอรเ์ นต็
(Internet of Things) ทวั่ โลก คาดว่าจะมี
ปรมิ าณเพิม่ ขน้ึ จาก 9.7 พนั ลา้ นเคร่อื ง ในปี
พ.ศ. 2563 (ค.ศ. 2020) เปน็ 29.4 พนั ล้าน
เคร่อื ง ในปี พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) หรอื
เพม่ิ ขนึ้ กว่า 3 เทา่ (ทมี่ า :
www.statista.com) เปน็ ตน้

O13. การเปลยี่ นแปลงทางนวัตกรรมและ
เทคโนโลยีในการคดั แยก/รไี ซเคลิ ขยะ
อิเลก็ ทรอนิกส์ใหเ้ ปน็ มติ รตอ่ ส่ิงแวดล้อม
ด้วยต้นทนุ ทส่ี ามารถแข่งขนั ได้

O14. การเปลยี่ นแปลงทางนวตั กรรมและ
เทคโนโลยีในการกากับ/ตดิ ตาม (Track and
Trace) มคี วามก้าวหน้า สามารถนาไปใช้ใน
การควบคุม/ติดตามขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เพ่อื
นาไปสกู่ ารจัดการอยา่ งถูกตอ้ งได้

O15. การเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ สภาวะ
โลกร้อน

O16. เปา้ หมายความเปน็ กลางทางคารบ์ อน
(Carbon Neutrality) และการปล่อยก๊าซ
เรือนกระจกสุทธเิ ปน็ ศูนย์ (Net Zero
Greenhouse Gas Emission หรอื Net
Zero Carbon) ในการประชมุ ภาคีอนสุ ัญญา
สหประชาชาตวิ ่าดว้ ยการเปลย่ี นแปลงสภาพ
ภมู อิ ากาศครง้ั ท่ี 26 (UN Climate Change
Conference of the Parties, COP26)

O17. กระแสการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละ
สง่ิ แวดลอ้ ม

O18. ปญั หามลพิษจากการจดั การขยะ
อเิ ล็กทรอนิกส์ทไ่ี ม่ถกู ต้อง

82

PESTEL โอกาส (O - Opportunities) อปุ สรรค (T - Threats)

กฎหมาย/ O19. การสง่ เสริม Zero Waste to Landfill T10. ประเทศท่ีพฒั นาแลว้ มกี ารปรบั ปรงุ
กฎระเบยี บ แกไ้ ขกฎหมายเดมิ ที่เหมาะกบั Linear
(L - Legal) O20. การกาหนดมาตรฐานสินค้าทมี่ ีสว่ นประกอบ Economy ใหส้ อดคล้องกับ Circular
ของวัสดรุ ไี ซเคิล Economy โดยเฉพาะในประเดน็ การ
สง่ เสรมิ การนาขยะไปใช้ประโยชน์
O21. ระเบยี บวา่ ด้วยการจากดั การใชส้ ารทเี่ ปน็
อันตรายบางประเภทในผลติ ภณั ฑ์
เครอ่ื งใช้ไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนิกส์
(Restriction of Hazardous Substances,
RoHS) รวมถงึ กฎ/ระเบยี บตา่ ง ๆ ทส่ี ง่ ผลให้
ผลติ ภณั ฑ์เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนิกส์
รุน่ ใหมจ่ ะไม่มสี ่วนประกอบของโลหะหนกั
หรือสารอันตราย หรือมีปริมาณไมเ่ กินคา่
มาตรฐานตามข้อกาหนดหรือมาตรฐานด้าน
ส่ิงแวดล้อมและความปลอดภัยต่าง ๆ

O22. อนุสญั ญาบาเซลวา่ ด้วยการควบคมุ การ
เคล่อื นยา้ ยและการกาจดั ของเสียอันตราย
ข้ามแดน

O23. ระเบยี บวา่ ดว้ ยขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละ
อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนิกส์ (Directive
2002/96/EC on Waste Electrical and
Electronic Equipment, WEEE) ใน
ประเด็นเร่อื ง EPR

๔.๒.๒ ผลการวิเคราะห์ TOWS Matrix

จากการวิเคราะห์ SWOT เพื่อระบุจุดแข็ง (S - Strengths) และจุดอ่อน (W - Weaknesses)
จากสภาพแวดล้อมภายในของประเทศไทย โอกาส (O - Opportunities) และอุปสรรค (T - Threats)
จากสภาพแวดล้อมภายนอกของประเทศไทย สามารถใช้ TOWS Matrix ในการกาหนดกลยุทธ์เชิงรุก (SO)
กลยุทธ์เชิงแก้ไข (WO) กลยุทธ์เชิงป้องกัน (ST) และกลยุทธ์เชิงรับ (WT) ท่ีเหมาะสมกับสภาพแวดล้อม
ในการขบั เคล่ือนการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย โดยมรี ายละเอียดดังนี้

จดุ แขง็
S1. ขยะอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ีเ่ กดิ ข้ึนในประ

เพียงพอทก่ี ่อให้เกิด Economy o
เมอื งอยา่ งครบวงจร
S2. ในปี 2565 ประเทศไทยจะมโี รงงา
ชนิ้ ส่วนอเิ ลก็ ทรอนิกสท์ ี่ครบวงจร
S3. กระทรวงอตุ สาหกรรม โดยกรมอ
เหมอื งแร่ มีศูนย์วจิ ยั และพัฒนาเท
ขบั เคล่อื นการท้าเหมอื งในเมืองส้า
S4. การทา้ เหมืองในเมืองสอดคลอ้ งกบั
ทุกระดับ
S5. เครือขา่ ยซาเลง้ รถเร่ และรา้ นรบั
ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์กระจายตวั อย่ทู
การรวบรวมขยะฯ ทเ่ี กดิ ขึน้ ได้อย
S6. แรงงานในชมุ ชนท่ีมีการคดั แยก/ถ
เป็นแรงงานทมี่ ีทักษะในการคดั แย
ในการพัฒนาและยกระดับสกู่ ารเป
ประกอบการคดั แยก/ถอดแยกขย
ปลอดภัย และเป็นมิตรตอ่ สงิ่ แวด
S7. อตั ราคา่ จ้างแรงงานถกู เมือ่ เปรยี บ
ส่งเสริมและขบั เคลื่อนการท้าเหม
อิเลก็ ทรอนกิ ส์
S8. ภาครฐั ส่งเสรมิ การผลิตและการบ
หลกั การเศรษฐกจิ หมนุ เวยี น สง่ ผ
ที่ได้จากการรีไซเคิลขยะอิเลก็ ทรอ
เพิม่ ข้ึน

ะเทศมปี ริมาณมากและ จุดออ่ น ๘๓
of Scale ในการท้าเหมืองใน W1. ประเทศไทยห้ามนา้ เขา้ ขยะอิเล็กทรอนกิ สจ์ ากตา่ งประเทศมาใชเ้ ป็น

านรไี ซเคิลซากแผงวงจรและ วัตถดุ ิบในโรงงาน แต่ไม่หา้ มส่งออกขยะฯ สง่ ผลให้ขยะฯ ทมี่ มี ลู คา่ สงู
ร ถูกส่งออกไปตา่ งประเทศ คงเหลือขยะฯ ท่ีมลู ค่าตา่้ ในประเทศ
อตุ สาหกรรมพื้นฐานและการ W2. ประชาชนขาดแรงจงู ใจในการสง่ ขยะอิเล็กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการ
ทคโนโลยีรีไซเคิล รองรบั การ จดั การทถ่ี กู ตอ้ ง
าหรับขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ W3. ประชาชนขาดความรู้และความเขา้ ใจทถ่ี กู ต้องเกยี่ วกบั ขยะ
บนโยบายของภาครัฐในแผน อิเล็กทรอนิกส์ ทงั้ ผลกระทบเชงิ ลบและเชิงบวก
W4. โรงงานที่รองรับการจัดการขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (คัดแยก รไี ซเคิล บา้ บัด
บซื้อของเก่าท่ีรวบรวม/คดั แยก หรือก้าจดั ) อย่างถกู ตอ้ งมีจา้ นวนจ้ากดั และมีการกระจายตวั ในจงั หวดั
ทั่วประเทศ และมศี ักยภาพใน ตา่ ง ๆ เพยี ง 20 จังหวัด ท้าให้มตี น้ ทุนคา่ ขนส่งสูง
ยา่ งมปี ระสิทธิภาพ W5. ไมส่ ามารถต้ังศูนยห์ รอื โรงงานอตุ สาหกรรมทีร่ วบรวม คดั แยก/ถอดแยก
ถอดแยกขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ หรือบดยอ่ ย/อดั ขยะ รวมถึงขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ในพื้นทีเ่ มอื งซงึ่ เป็น
ยก/ถอดแยกขยะฯ มีศักยภาพ แหลง่ เหมอื งในเมอื ง (Urban Mines) ได้ เน่ืองจากกฎหมายว่าดว้ ยการ
ป็นวสิ าหกิจหรอื สถาน ผังเมือง สง่ ผลกระทบตอ่ ตน้ ทนุ การในการเก็บรวบรวมและขนสง่
ยะฯ ใหม้ คี วามถูกต้อง W6. บคุ ลากรท่มี ีความรแู้ ละความเชย่ี วชาญดา้ นเทคโนโลยแี ละ
ดล้อมได้ กระบวนการรีไซเคลิ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สม์ ีจ้านวนน้อย
บเทยี บกับประเทศท่ีมกี าร W7. ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์มีการลกั ลอบน้าเขา้ ตามพ้ืนที่ชายแดน ทา้ ใหย้ ากต่อ
มืองในเมืองส้าหรับขยะ การติดตาม ควบคุม และจัดการอย่างถกู ตอ้ ง
W8. ผรู้ วบรวมขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ในพนื้ ทบี่ างรายเปน็ ผู้มีอทิ ธิพล ไมเ่ ปดิ
บริโภคผลิตภัณฑ์ท่ผี ลิตตาม โอกาสใหม้ กี ารแข่งขันอย่างเป็นธรรม สง่ ผลให้กลไกตลาดบิดเบือน
ผลใหต้ ลาดในประเทศของวสั ดุ W9. เครือข่ายซาเลง้ รถเร่ และรา้ นรบั ซือ้ ของเก่าทรี่ วบรวม/คดั แยกขยะ
อนกิ สม์ แี นวโน้มขยายตัว อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ มีการสง่ ต่อไปแหล่งชุมชนทีม่ กี ารคดั แยก/ถอดแยกขยะฯ
ซงึ่ นา้ ไปสู่การจัดการท่ีไมไ่ ดม้ าตรฐาน
W10. ภาครัฐมกี ารสนับสนุนการจดั ซ้ือจัดจา้ งสเี ขียว แตย่ งั ขาดการบงั คับใช้
อย่างจริงจงั
W11. ขาดหน่วยงานภาครัฐท่ีเปน็ เจา้ ภาพหลกั ในการวางแผนและกา้ หนด
นโยบายการจัดการขยะอยา่ งเปน็ ระบบและครบวงจร
W12. ขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ในประเทศไทยมภี าพลกั ษณใ์ นเชิงลบ โดยสว่ นใหญ่
มองว่าเป็นขยะพษิ ที่ตอ้ งกา้ จัด
W13. ขาดกลไกในการสนบั สนุนและส่งเสรมิ ธุรกิจทเี่ ก่ยี วขอ้ งกับการนา้ ขยะ
รวมถึงขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ เพอื่ หมุนเวยี นกลบั มาใช้ประโยชน์ในประเทศ

โอกาส กลยุทธเ์ ชิงรกุ (SO) (ใช้จุดแขง็ รว่ มกับโอ
O1. UN ไดก้ า้ หนดเป้าหมายการพฒั นาท่ียัง่ ยืน (SDGs) ซ่ึงการทา้ ประโยชน์สูงสุด)
S1-4,7 O1-3,6-9,11-13,15-19,21-2
เหมืองในเมอื งเปน็ ส่วนสา้ คญั ที่สนบั สนนุ การบรรลุ SDGs 10 เกิดโรงงานรไี ซเคิลขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ท
เปา้ หมาย จาก 17 เป้าหมาย ที่ประเทศตา่ ง ๆ ใหค้ วามสา้ คัญ ครบวงจรในประเทศ รวมถึงการสง่ เสริม
O2. นโยบายการลดการส่งออกแร่/โลหะสา้ คญั ของประเทศผผู้ ลติ ไซเคิลต้นแบบของประเทศ
โดยเฉพาะโลหะหายาก S1-4 O3,7,13,18 การสง่ เสรมิ ความร่ว
O3. นโยบายสง่ เสรมิ เศรษฐกิจหมุนเวยี นของประเทศต่าง ๆ ท่สี นบั สนุน แลกเปล่ียนองค์ความรู้และเทคโนโลยี เพ
ใหก้ ารเกดิ ระบบการหมนุ เวียนน้าขยะมาใช้ประโยชน์ใหม่ ตั้งแต่ ไซเคิลขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ในประเทศใหม้
กระบวนการออกแบบผลิตภัณฑ์ จนกระท่ังส้นิ อายกุ ารใช้งาน สิง่ แวดล้อม
เพ่ือให้ง่ายตอ่ การรีไซเคิลดว้ ยกระบวนการท่ีเปน็ มิตรตอ่ สิ่งแวดล้อม S5 O1,8,12-14,18,21-23 การพฒั นา
O4. นโยบายการคา้ ระหวา่ งประเทศท่สี ง่ เสริมการเลือกใชผ้ ลิตภัณฑ์ที่ รถเร่ และรา้ นรบั ซอ้ื ของเกา่ ท่ีรวบรวม/ค
สามารถนา้ กลบั ไปรีไซเคลิ ได้หรือมีสว่ นประกอบของวสั ดุรไี ซเคลิ มาตรฐาน
O5. นโยบายการกดี กนั ทางการค้าที่ไมใ่ ชภ่ าษี (Non-tariff Barriers) ท่ี S6-7 O1,8,12-18,21-23 การพฒั นาแ
เก่ียวขอ้ งกบั ประเด็นด้านส่ิงแวดลอ้ ม ซึ่งเป็นโอกาสของสนิ ค้าที่เปน็ แยก/ถอดแยกขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สส์ กู่ ารเ
มิตรกับส่งิ แวดลอ้ มและปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกต่า้ ประกอบการคดั แยก/ถอดแยกขยะอเิ ลก็
O6. การท้าเหมืองแร่โลหะจากแหลง่ แรธ่ รรมชาติท่ัวโลกมีตน้ ทุนเพิม่ สง่ิ แวดลอ้ ม
สงู ขึน้ ซงึ่ การทา้ เหมืองในเมืองขยะอิเลก็ ทรอนกิ สม์ ตี ้นทนุ โดย S8 O1,3-6,9-10,15-17,20 การสง่ เสร
เปรยี บเทยี บตา้่ กวา่ การทา้ เหมอื งจากแหล่งแรธ่ รรมชาติ ผลิตภณั ฑ์ที่ผลติ ตามหลักการเศรษฐกิจห

อกาสเพือ่ สร้างข้อไดเ้ ปรียบและ W14. ไม่มกี ฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจดั การขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ทเ่ี กิดข้ึนใน ๘๔
ประเทศไทย
23 การพัฒนาและสง่ เสริมให้
ท่ีเป็นมติ รตอ่ สิง่ แวดล้อมอยา่ ง W15. ผูป้ ระกอบการอตุ สาหกรรมในประเทศท่มี ศี กั ยภาพในการใช้วตั ถุดบิ
มใหเ้ กดิ นคิ มอตุ สาหกรรมรี หรอื ผลิตภัณฑท์ ไ่ี ดจ้ ากการรไี ซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ ยงั ขาดความ
เชอื่ มนั่ ในการใชว้ ัตถุดบิ ทดแทนท่ีไดจ้ ากการรไี ซเคลิ ขยะฯ เป็นวตั ถดุ บิ
วมมือระหวา่ งประเทศเพือ่ ในกระบวนการผลติ ส่งผลกระทบตอ่ การเช่อื มโยง Value Chain ท่ี
เพอื่ ยกระดับอตุ สาหกรรมรี เกดิ จากขยะฯ
มีประสทิ ธิภาพและเป็นมติ รตอ่
W16. ไม่มีการรวมกล่มุ ของผู้ผลติ /ผนู้ า้ เขา้ เพอ่ื ปฏิบตั ติ ามหลกั การ/มาตรการ
าและยกระดบั เครอื ข่ายซาเลง้ EPR หรอื การรวมกล่มุ ภายใตอ้ งคก์ ารความรบั ผดิ ชอบของผู้ผลติ
คัดแยกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ให้มี (Producer Responsibility Organizations, PRO) ทีท่ า้ หนา้ ที่
รบั ภาระความรับผิดชอบของผู้ผลติ ที่เป็นสมาชกิ ในการปฏิบัตติ าม
และยกระดบั ชมุ ชนท่มี กี ารคดั หลักการ/มาตรการ EPR เพ่อื บริหารจัดการขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ทเี่ กิดข้ึน
เปน็ วสิ าหกจิ หรอื สถาน อยา่ งครบวงจร ซึง่ รวมถึงความรบั ผิดชอบในการบริหารการเงินดว้ ย
กทรอนกิ ส์ที่เป็นมติ รตอ่
กลยทุ ธ์เชงิ แก้ไข (WO) (เนน้ การแกไ้ ขจดุ ออ่ นด้วยโอกาสทเ่ี ข้ามา)
รมิ การผลิตและการบริโภค W1 O2-3,6-14,18,20-23 การหา้ มหรอื จา้ กดั การสง่ ออกขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์
หมนุ เวียน โดยเฉพาะ โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิกสท์ ่ีมีมูลคา่ สงู /มีศกั ยภาพในการรไี ซเคิล/มโี รงงานรี
ไซเคิลรองรบั ในประเทศ
W2,9 O3,8,12-19,23 การให้สทิ ธปิ ระโยชนเ์ พิ่มเติมแกป่ ระชาชนที่ขายหรอื
สง่ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์เขา้ สรู่ ะบบการจัดการทถ่ี ูกต้อง อาทิ เงนิ หรือสลากรางวัล
หรือคะแนนสะสมสา้ หรบั ใชเ้ ป็นส่วนลดในการซื้อผลิตภัณฑเ์ ครือ่ งใช้ไฟฟ้าและ
อปุ กรณอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์หรือผลติ ภัณฑ์ตา่ ง ๆ จากผปู้ ระกอบการทเี่ ขา้ ร่วม
โครงการ (กลไกการเรยี กคืนขยะฯ โดยผปู้ ระกอบการ ตามหลกั การ EPR)
รวมถงึ การพัฒนากลไกสง่ เสริมการรวบรวมขยะฯ อาทิ จดุ Drop-off ขยะฯ
การส่งเสรมิ และพัฒนาตลาดกลางหรือตลาดกลางอิเล็กทรอนิกสใ์ นการซอ้ื -ขาย
ขยะฯ
W2-3,9,12 O6,8-9,12-19,21-23 การสรา้ งความตระหนักและเสริมสรา้ ง
ความรคู้ วามเขา้ ใจใหแ้ กป่ ระชาชนถงึ ผลกระทบเชิงลบจากการขายขยะ
อิเล็กทรอนกิ ส์ให้แก่ชาวบ้าน/ซาเล้ง/รถเรท่ ไ่ี ม่ได้ข้นึ ทะเบียนเป็น
ผ้ปู ระกอบการหรือจดทะเบยี นเป็นนิติบคุ คลหรือโรงงานเก็บรวบรวมขยะ
อิเล็กทรอนกิ ส์ (Informal Sector) ซง่ึ น้าไปสู่การจดั การท่ีไม่ไดม้ าตรฐานและ
สง่ ผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม และผลกระทบเชิงบวกจากการขายหรือส่งเข้าสู่
ระบบการจดั การท่ีถูกตอ้ ง

O7. ตน้ ทุนค่าขนส่งท่วั โลกเพมิ่ สงู ขน้ึ ส่งผลให้ประเทศต่าง ๆ ท่ีมีนา้ เข้า ผลติ ภัณฑ์ทสี่ ามารถนา้ กลบั ไปรีไซเคลิ ได
ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ เพื่อเป็นแหลง่ ทรพั ยากรทดแทนส้าหรับ วสั ดุรีไซเคลิ
ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ มตี ้นทุนเพ่มิ สูงข้นึ

O8. ราคาโลหะเพิม่ ขนึ้ อย่างตอ่ เน่อื ง สง่ ผลให้ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์มรี าคา
เพม่ิ ขน้ึ อย่างตอ่ เนือ่ ง

O9. ปัญหาการขาดแคลนแร/่ โลหะสา้ คญั โดยเฉพาะโลหะหายาก
ส้าหรับใชเ้ ป็นวัตถุดิบในภาคอตุ สาหกรรม จากการลดการสง่ ออก
ของประเทศผผู้ ลิต และผลกระทบของภาวะสงครามรสั เซีย-ยเู ครน

O10. กระแสการบรโิ ภค Green Products หรอื ผลิตภัณฑท์ ่สี ามารถน้า
กลับไปรีไซเคลิ ได้หรอื มสี ่วนประกอบของวัสดรุ ไี ซเคลิ

O11. ประชาชนในภมู ภิ าคเอเชียมคี วามเชอื่ ทางศาสนา มกี ารบชู า
ตวั แทนสิง่ ศกั ด์ิสิทธิ์ตามความเช่อื โดยมกี ารใช้แร่/โลหะในการ
สร้างตวั แทนสงิ่ ศักด์สิ ิทธด์ิ งั กลา่ วทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ มลู คา่ เพ่ิมจากแร่/
โลหะหลายเท่า ซงึ่ ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สเ์ ปน็ แหลง่ ทรัพยากรทดแทน
ท่ีมแี ร/่ โลหะเป็นองคป์ ระกอบในปรมิ าณสงู

O12. กระแสการเปลย่ี นแปลงของโลกท่ีมุง่ สูส่ งั คมดิจิตอลสง่ ผลให้มีการ
ใชอ้ ุปกรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกสท์ ่ีเกี่ยวขอ้ งกบั เทคโนโลยีดจิ ิตอลเพม่ิ ข้ึน
และก่อใหเ้ กดิ ปรมิ าณขยะอเิ ลก็ ทรอนิกสท์ ่เี พมิ่ ข้นึ ดว้ ย

O13. การเปล่ียนแปลงทางนวตั กรรมและเทคโนโลยีในการคัดแยก/รี
ไซเคิลขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ใหเ้ ปน็ มิตรตอ่ สิง่ แวดลอ้ ม ดว้ ยต้นทุนที่
สามารถแขง่ ขันได้

O14. การเปลีย่ นแปลงทางนวัตกรรมและเทคโนโลยใี นการ Track and
Trace มคี วามกา้ วหน้า สามารถนา้ ไปใชใ้ นการควบคมุ /ตดิ ตาม
ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพอ่ื นา้ ไปส่กู ารจดั การอย่างถกู ต้องได้

O15. การเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ สภาวะโลกร้อน
O16. เปา้ หมายความเป็นกลางทางคารบ์ อน และการปลอ่ ยกา๊ ซเรือน

กระจกสุทธิเป็นศูนย์ ในการประชุมภาคอี นสุ ัญญาสหประชาชาตวิ า่
ดว้ ยการเปล่ียนแปลงสภาพภมู อิ ากาศครัง้ ที่ 26 (COP26)
O17. กระแสการอนุรกั ษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม
O18. ปัญหามลพิษจากการจัดการขยะอิเล็กทรอนกิ สท์ ไ่ี มถ่ กู ต้อง
O19. การสง่ เสริม Zero Waste to Landfill
O20. การก้าหนดมาตรฐานสินคา้ ทีม่ สี ่วนประกอบของวสั ดุรไี ซเคิล

ดง้ า่ ยหรอื มีสว่ นประกอบของ W2,4,8,9,12-13,16 O1,3,5-10,12,14,17-19,23 การสง่ เสรมิ ใหผ้ ู้ผลติ /
ผูน้ า้ เข้าปฏิบตั ิตามหลักการ/มาตรการ EPR ท้งั ในรูปแบบทีผ่ ้ผู ลิต/ผู้นา้ เข้าแต่
ละรายด้าเนินการเอง หรือมีการรวมกลมุ่ ของผู้ผลิต/ผนู้ ้าเขา้ เพอ่ื ปฏิบตั ิตาม ๘๕
หลกั การ/มาตรการ EPR หรือมีการรวมกลมุ่ ภายใต้องคก์ ารความรบั ผิดชอบ
ของผผู้ ลติ (Producer Responsibility Organizations, PRO) ที่ท้าหน้าที่
รับภาระความรับผิดชอบของผูผ้ ลิตท่เี ปน็ สมาชิกในการปฏิบตั ิตามหลกั การ/
มาตรการ EPR เพือ่ บริหารจดั การขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ทเ่ี กิดขน้ึ อยา่ งครบวงจร
ซึ่งรวมถึงความรบั ผิดชอบในการบริหารการเงนิ ดว้ ย โดยอาจใชก้ ลไก
Sandbox ในการดา้ เนนิ การส่งเสรมิ เพอ่ื น้าไปสกู่ ารพจิ ารณารปู แบบท่ี
เหมาะสมกบั บริบทของประเทศไทย
W4 O3,6,12-19,21-23 การกา้ กบั ดูแล พฒั นา และยกระดับโรงงานท่รี องรบั
การจดั การขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ใหม้ ีมาตรฐานและเปน็ มติ รตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม
W4-5 O1-4,6-10,12-23 การปรับปรงุ กฎหมายให้สามารถตงั้ ศูนยห์ รือ
โรงงานอตุ สาหกรรมทีร่ วบรวม คดั แยก/ถอดแยก หรือบดย่อย/อดั ขยะ รวมถึง
ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ในพ้นื ที่เขตเมืองได้ ในกรณีท่ใี ช้กระบวนการทางกายภาพที่
สามารถควบคุมไมใ่ ห้ส่งผลกระทบต่อสง่ิ แวดลอ้ มและชมุ ชนได้งา่ ย
(เช่นเดียวกบั กรณขี องศูนยบ์ รกิ าร/อู่ซอ่ มรถ)
W6 O3-4,6-7,9-13,15-19,21-23 การพัฒนาหลกั สูตร/วิชาท่เี กยี่ วข้องกบั
การใช้ประโยชนข์ ยะหรือของเสยี และเทคโนโลยีรไี ซเคิลตั้งแต่ในระดับ
ประถมศกึ ษา มธั ยมศึกษา อาชวี ศกึ ษา และอดุ มศกึ ษา เพอ่ื รองรบั ความ
ต้องการของอุตสาหกรรมรไี ซเคลิ รวมทั้งส่งเสรมิ การเสริมสรา้ งองค์ความรใู้ ห้
บุคลากรภาคอุตสาหกรรมท่เี ก่ยี วข้องตลอดโซอ่ ปุ ทาน เพอื่ สร้างเครอื ข่ายการ
หมุนเวยี นขยะอเิ ล็กนกิ ส์กลบั มาใช้ประโยชน์
W7 O7-8,14,17-18,22 การเพม่ิ ประสทิ ธิภาพในการปอ้ งกนั และสกดั ก้นั การ
ลักลอบนา้ เข้าขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ตามพน้ื ที่ชายแดน โดยการบรู ณาการท้างาน
รว่ มกนั ระหว่างฝ่ายความมน่ั คงและสว่ นราชการท่เี กย่ี วขอ้ ง เชน่ เพมิ่ ความ
เข้มงวดในการตรวจคน้ ของดา่ นตรวจความม่ันคง จัดชดุ การเขา้ ตรวจตาม
ช่องทางผิดกฎหมายในพืน้ ท่ที คี่ าดวา่ จะมกี ารลกั ลอบขนย้ายสินค้าต่าง ๆ
รวมถงึ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์จากประเทศเพ่อื นบา้ น เป็นต้น
W8 O14,17-18,23 การส่งเสรมิ และใหก้ ารสนับสนุนกจิ การท่ีประกอบกิจการ
ตามหลกั ธรรมาภิบาล โดยเฉพาะในเร่ืองความโปร่งใส หรือตามมาตรฐาน
ธรรมาภิบาลธรุ กจิ ของกรมพฒั นาธรุ กจิ การคา้

O21. ระเบียบวา่ ด้วยการจา้ กัดการใช้สารที่เปน็ อนั ตรายบางประเภทใน
ผลิตภณั ฑเ์ ครอื่ งใช้ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ รวมถงึ กฎ/ระเบียบ
ตา่ ง ๆ ท่ีส่งผลใหผ้ ลติ ภณั ฑ์ฯ รุ่นใหม่จะไมม่ ีสว่ นประกอบของโลหะ
หนักหรือสารอันตราย หรอื มปี ริมาณไมเ่ กินค่ามาตรฐาน

O22. อนุสัญญาบาเซลวา่ ดว้ ยการควบคุมการเคล่อื นย้ายและการก้าจดั
ของเสยี อนั ตรายขา้ มแดน

O23. ระเบยี บวา่ ด้วยขยะอเิ ล็กทรอนิกสแ์ ละอปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ใน
ประเด็นเร่ือง EPR

W9 O3,6,9,12,14,18,23 การข้นึ ทะเบียนและยกระดบั ผู้ประกอบการซาเลง้ / ๘๖
รถเร/่ ร้านรับซื้อของเก่าที่รวบรวม/คัดแยกขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ท่มี ีมาตรฐานและ
เป็นกลไกในการรวบรวมขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์เขา้ สู่ระบบการจดั การทถี่ ูกตอ้ ง
W10 O3-5,10,13,15-17,20-21 การเพม่ิ สัดส่วนการจดั ซอื้ จัดจ้างสนิ คา้ และ
บริการท่เี ปน็ มติ รกบั สง่ิ แวดล้อมในการจดั ซ้อื จดั จา้ งของภาครัฐ
W11 O1-7,9-23 การแต่งตั้งคณะกรรมการขบั เคล่ือนการทา้ เหมืองในเมือง
โดยมีอา้ นาจหนา้ ทใ่ี นการวางแผนและกา้ หนดนโยบายการจัดการขยะอย่าง
เปน็ ระบบและครบวงจร เพ่ือหมุนเวยี นขยะหรอื ของเสียทม่ี ีศกั ยภาพกลบั มาใช้
ประโยชน์เปน็ วตั ถดุ บิ ทดแทนให้แกภ่ าคอตุ สาหกรรม
W13 O1-23 การให้สทิ ธปิ ระโยชน์สงู สดุ ส้าหรับธุรกจิ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกับการน้า
ขยะ รวมถงึ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ เพ่ือหมนุ เวยี นกลับมาใช้ประโยชนใ์ นประเทศ
เช่น การยกเวน้ การเก็บภาษแี ละคา่ ธรรมเนยี มตา่ ง ๆ การใช้หรือพฒั นาระบบ
การประเมินภาษีเงนิ ไดน้ ติ ิบุคคลท่ีสอดคล้องกบั ธุรกจิ ทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั ขยะ การ
สนับสนุนเงินทุนในการท้าธรุ กจิ ที่เกยี่ วขอ้ งกบั ขยะอยา่ งเปน็ รูปธรรม
โดยเฉพาะการลงทนุ เพื่อพฒั นาและยกระดับการประกอบการให้มี
ประสิทธิภาพและเป็นมติ รต่อสิ่งแวดลอ้ ม เป็นตน้
W13 O3-4,6-10,12,16-19,23 การจดั ทา้ ข้อมูลเชงิ ยุทธศาสตรเ์ พอื่ สนบั สนุน
และสง่ เสรมิ ธุรกิจท่ีเกี่ยวขอ้ งกับการนา้ ขยะ รวมถงึ ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์
หมุนเวยี นกลับมาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ เช่น การวิเคราะหแ์ ละจัดทา้
ฐานข้อมลู ตน้ ทุนของการท้าเหมอื งในเมืองสา้ หรบั ขยะอเิ ล็กทรอนิกสแ์ ต่ละ
ประเภท เพอ่ื เป็นขอ้ มลู พนื้ ฐานในการประเมนิ มลู ค่าการชดเชย (Subsidy)
อย่างเหมาะสม การจัดทา้ ขอ้ มูลบญั ชีรายการวัฏจกั รชวี ติ (Life Cycle
Inventory, LCI) ซึ่งเปน็ บัญชรี ายการสารและพลงั งานทเ่ี ขา้ และออกจาก
ระบบ เพื่อสง่ เสริมการรไี ซเคลิ เป็นตน้
W13 O3,6,9,12,14,17-19,22-23 การพฒั นาระบบการกา้ กบั /ติดตาม
(Track and Trace) ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สต์ ลอดวัฏจกั รชีวติ ต้งั แต่การผลิต การใช้
การจดั การเมอ่ื หมดอายกุ ารใช้งาน
W14 O1-4,6,9,12-23 การก้าหนดกฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจัดการขยะ
อิเล็กทรอนกิ สท์ ่ีเกดิ ขึ้นในประเทศไทยอย่างครบวงจรตงั้ แตก่ ารเก็บรวบรวม
ขนส่ง คดั แยก ใชซ้ ้า/รีไซเคิล และกา้ จดั เพอ่ื หมุนเวยี นกลบั มาใชป้ ระโยชน์ใน
ประเทศ

อุปสรรค กลยทุ ธเ์ ชงิ ป้องกัน (ST) (ใช้จุดแขง็ เพ่ือเ
T1. นโยบายการรวมกลมุ่ ของประเทศต่าง ๆ เพ่ือสนับสนนุ การทา้ อปุ สรรค)
S1-2 T1-4,6 การหา้ มหรอื จ้ากัดการสง่
เหมอื งในเมืองและสร้างความได้เปรยี บทางการแขง่ ขัน โดยเฉพาะขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ท่มี มี ูลคา่ ส
T2. นโยบายการรวบรวมขยะอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ่ีมีองค์ประกอบการของ โรงงานรีไซเคิลรองรับในประเทศ (เชน่ เด
14,18,20-23)
โลหะมคี า่ ในปรมิ าณสูงของประเทศท่พี ฒั นาแลว้ เพอ่ื ใชเ้ ปน็ แหล่ง S1-8 T5-6 การสร้างและพฒั นาเครือข
ทรัพยากรทดแทนสา้ หรบั ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ และโซ่คุณคา่ การหมนุ เวยี นขยะอิเล็กทร
T3. การแข่งขันด้านราคารบั ซ้ือท่ีสงู โดยเฉพาะผูร้ บั ซ้อื จากต่างประเทศ ในประเทศ ครอบคลุมต้งั แตต่ น้ น้าถงึ ปล
ทา้ ใหข้ าดแคลนขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ท่มี ีองคป์ ระกอบของโลหะมีคา่ S3-4 T4,6,8-9 การสนับสนุนและส่งเส
สูงสา้ หรับการรีไซเคลิ ในประเทศ เทคโนโลยีทเี่ ป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รวม
T4. ผปู้ ระกอบการทีเ่ กีย่ วข้องกบั การท้าเหมอื งในเมอื งในตา่ งประเทศ อปุ กรณ์รองรับการทา้ เหมอื งในเมือง พร
ไดร้ บั การสนับสนุนและส่งเสริมจากภาครัฐ พรอ้ มสทิ ธปิ ระโยชน์ ผ้ปู ระกอบการท่ีใช้เทคโนโลยหี รือเครื่อง
และเงินสนับสนุนในการรไี ซเคิลขยะ รวมถึงขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ผลติ ในประเทศ
T5. ประเทศทพ่ี ัฒนาแล้วมีโซอ่ ปุ ทานและโซค่ ุณค่าทค่ี รบวงจรรองรบั S8 T7 การสง่ เสรมิ การบรโิ ภค Green
การหมุนเวยี นขยะอิเลก็ ทรอนิกสก์ ลับมาใชป้ ระโยชน์ใหม่ สามารถน้ากลบั ไปรีไซเคิลได้หรอื มีส่วนป
ครอบคลมุ ตั้งแต่ตน้ น้าถงึ ปลายนา้ การก้าหนดมาตรฐานสนิ ค้าท่ีมีสว่ นประ
T6. ประเทศทพี่ ฒั นาแล้วหลายประเทศมตี ้นทนุ การรีไซเคลิ ขยะ การพฒั นาระบบฉลากสนิ ค้าท่เี ป็นมติ รต
อิเลก็ ทรอนิกสต์ ้่า เนอ่ื งจาก Economy of Scale กลยุทธ์ W15 O2-7,9-11,13,15-17,19
T7. ผู้บรโิ ภคบางกลุม่ ไมต่ อ้ งการผลติ ภัณฑ์ทมี่ สี ่วนประกอบของวสั ดุรี S1-8 T10 การพัฒนา ปรับปรุง หรอื แก
ไซเคิล เน่อื งจากมที ัศนคติ/ความเชื่อวา่ ผลิตภณั ฑด์ ังกล่าวจะมี ส่งเสริมการนา้ ขยะอเิ ล็กทรอนกิ สห์ มุนเว
คณุ ภาพตา่้ วตั ถุดิบทดแทนให้แกภ่ าคอตุ สาหกรรมใ
T8. การนา้ เขา้ เทคโนโลยีและเคร่ืองจักรจากต่างประเทศ มตี ้นทนุ สูง มกี ารน้าเข้าขยะอิเล็กทรอนิกสบ์ างประเ
T9. การจดั การของเสียท่ีเกิดจากการรไี ซเคิลทไ่ี ม่ถกู ตอ้ งสง่ ผลใหเ้ กิดผล สามารถรไี ซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ดงั กล
กระทบตอ่ ส่ิงแวดลอ้ ม ประเทศ การห้ามทิง้ ขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส
T10. ประเทศที่พัฒนาแลว้ มกี ารปรับปรุงแกไ้ ขกฎหมายเดิมทเี่ หมาะกับ ใหท้ งิ้ ในจุดรวบรวมท่ีได้ก้าหนด เปน็ ต้น
Linear Economy ใหส้ อดคล้องกับ Circular Economy
โดยเฉพาะในประเดน็ การส่งเสริมการน้าขยะไปใชป้ ระโยชน์

เอาชนะ/รับมอื /หลกี เลีย่ ง W15 O2-7,9-11,13,15-17,19-20 การสง่ เสรมิ การบริโภค Green Products ๘๗
หรอื ผลติ ภณั ฑท์ ่ีสามารถนา้ กลบั ไปรีไซเคิลไดห้ รอื มีสว่ นประกอบของวสั ดุรีไซเคิล
งออกขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และการกา้ หนดมาตรฐานสินคา้ ทม่ี สี ว่ นประกอบของวสั ดุรไี ซเคิล รวมถงึ การ
สงู /มีศักยภาพในการรไี ซเคิล/มี พฒั นาระบบฉลากสินคา้ ที่เปน็ มิตรตอ่ สง่ิ แวดล้อม
ดยี วกบั กลยุทธ์ W1 O2-3,6-
กลยทุ ธ์เชิงรับ (WT) (เนน้ การแกไ้ ขจดุ ออ่ นและหลกี เล่ียงอปุ สรรค)
ขา่ ยผู้ประกอบการในโซอ่ ุปทาน W1 T1-4,6 การหา้ มหรือจา้ กัดการสง่ ออกขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ โดยเฉพาะขยะ
รอนิกส์กลับมาใชป้ ระโยชนใ์ หม่ อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ม่ี ีมูลคา่ สงู /มีศกั ยภาพในการรีไซเคลิ /มโี รงงานรีไซเคลิ รองรบั
ลายน้า ในประเทศ (เชน่ เดียวกบั กลยทุ ธ์ W1 O2-3,6-14,18,20-23)
สรมิ การวิจยั และพฒั นา W4 T9 การก้ากบั ดแู ล พฒั นา และยกระดับโรงงานทรี่ องรบั การจดั การขยะ
มทง้ั การผลิตเคร่ืองจักรและ อิเลก็ ทรอนิกส์ใหม้ มี าตรฐานและเป็นมติ รตอ่ สงิ่ แวดล้อม (เชน่ เดยี วกบั กลยุทธ์
รอ้ มสิทธปิ ระโยชน์สา้ หรบั W4 O3,6,12-19,21-23)
งจักรหรอื อปุ กรณท์ พี่ ฒั นา/ W4-5,10,13,15 T5 การสรา้ งและพฒั นาเครือขา่ ยผู้ประกอบการในโซ่อุปทาน
และโซค่ ณุ คา่ การหมุนเวยี นขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์กลับมาใช้ประโยชนใ์ หม่ใน
Products หรือผลติ ภัณฑท์ ่ี ประเทศ ครอบคลุมตง้ั แตต่ น้ น้าถงึ ปลายนา้ (เชน่ เดียวกบั กลยทุ ธ์ S1-8 T5-6)
ประกอบของวสั ดุรีไซเคิล และ W6 T8 การสนบั สนุนและส่งเสริมการวจิ ยั และพฒั นาเทคโนโลยที เ่ี ป็นมิตรต่อ
ะกอบของวัสดุรีไซเคิล รวมถงึ สงิ่ แวดลอ้ ม รวมทั้งการผลิตเครื่องจักรและอุปกรณ์รองรับการทา้ เหมอื งในเมือง
ต่อสิ่งแวดล้อม (เช่นเดียวกับ พรอ้ มสิทธปิ ระโยชน์สา้ หรบั ผปู้ ระกอบการท่ใี ช้เทคโนโลยหี รอื เครือ่ งจกั รหรือ
9-20) อุปกรณ์ท่ีพฒั นา/ผลิตในประเทศ (เชน่ เดยี วกับ กลยุทธ์ S3-4 T4,6,8-9)
ก้ไขกฎหมายต่าง ๆ เพอื่ W15 T7 การสง่ เสริมการบริโภค Green Products หรือผลิตภณั ฑท์ สี่ ามารถ
วียนกลบั มาใช้ประโยชนเ์ ปน็ น้ากลบั ไปรไี ซเคิลได้หรือมสี ่วนประกอบของวสั ดุรไี ซเคิล และการก้าหนด
ในประเทศ เช่น การอนญุ าตให้ มาตรฐานสนิ ค้าทม่ี ีส่วนประกอบของวสั ดรุ ไี ซเคิล รวมถึงการพัฒนาระบบฉลาก
เภทท่ีมีโรงงานรองรบั และ สินค้าท่เี ปน็ มติ รตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม (เช่นเดยี วกับ กลยทุ ธ์ W15 O2-7,9-11,13,15-
ล่าวได้อยา่ งครบวงจรใน 17,19-20)
สใ์ นจุดท้ิงขยะทว่ั ไปและสง่ เสรมิ W14 T10 การกา้ หนดกฎหมายเฉพาะในการบรหิ ารจัดการขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์
น ท่ีเกิดขนึ้ ในประเทศไทยอยา่ งครบวงจรต้ังแต่การเก็บรวบรวม ขนสง่ คัดแยก
ใช้ซา้ /รไี ซเคลิ และก้าจัด เพอื่ หมุนเวยี นกลบั มาใช้ประโยชน์ในประเทศ
(เชน่ เดียวกบั กลยทุ ธ์ W14 O1-4,6,9,12-23)

5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32

33 บทที่ 5
ข้อเสนอแนะมำตรกำรเชงิ นโยบำยในกำรพฒั นำและขบั เคลือ่ น
กำรทำเหมืองในเมอื งสำหรบั ขยะอิเลก็ ทรอนิกสใ์ นประเทศไทย

จากการศึกษาข้อมูลปฐมภูมิด้วยการลงพ้ืนที่สารวจข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth
Interview) การประชุมกล่มุ ย่อย (Focus Group) และการศึกษาดูงาน (Study Visit) หน่วยงานและสถาน
ประกอบการท่ีเกี่ยวข้อง และข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งข้อมูลวิชาการ/หน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง รวมท้ัง
นาข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ SWOT และ TOWS Matrix โดยการระดมความคิดเห็นจากคณะทางานศึกษา
การพัฒนาและขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมือง (Urban Mining) เพ่ือกาหนดกลยุทธ์ที่เหมาะสมกับ
สภาพแวดล้อมทง้ั ภายในและภายนอกประเทศไทย สามารถสรุปข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการ
พัฒนาและขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย ไปสู่การปฏิบัติให้เกิด
ประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผลอย่างเปน็ รูปธรรม ดงั ตอ่ ไปน้ี

๕.๑ วิสยั ทศั น์

“เปล่ียนขยะอิเล็กทรอนิกส์เป็นทรัพยากร เพ่ือสร้างความม่ันคงทางด้านวัตถุดิบให้กับ
ภาคอุตสาหกรรม ควบคู่ไปกับการสร้างความย่ังยืนด้านส่ิงแวดล้อม และสนับสนุนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ
ของประเทศไปสู่เศรษฐกิจหมนุ เวยี นและสังคมคาร์บอนตา่ ”

๕.๒ เปำ้ หมำย

เป้าหมายของข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพัฒนาและขับเคลื่อนการทาเหมืองใน
เมืองสาหรับขยะอิเลก็ ทรอนกิ ส์ในประเทศไทย ภายในปี พ.ศ. 2570 มดี ังนี้ (ดตู ารางที่ 20)

1) ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ได้รับการจัดการอย่างถูกตอ้ ง ร้อยละ 60
2) ขยะอิเล็กทรอนิกส์มีการหมุนเวียนนากลับมาใช้ประโยชน์เป็นทรัพยากรหรือวัตถุดิบ
ทดแทนให้แก่ภาคอตุ สาหกรรมในประเทศ รอ้ ยละ 60
3) มูลค่าทางเศรษฐกิจในประเทศที่เกิดข้ึนจากการหมุนเวียนขยะอิเล็กทรอนิกส์กลับมาใช้
ประโยชนใ์ นประเทศ 18,000 ลา้ นบาท

๙๐

ตารางที่ 20 ตัวช้ีวัดและค่าเป้าหมายรายปีของข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพัฒนาและ
ขบั เคล่อื นการทาเหมืองในเมืองสาหรบั ขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ในประเทศไทย

ตวั ชว้ี ดั ข้อมูลปฐี ำน ค่ำเป้ำหมำย (ปี พ.ศ.)

(พ.ศ. 2563) 2566 2567 2568 2569 2570

1) ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สไ์ ด้รบั การจดั การ ร้อยละ 101/ 15 20 25 40 60

อย่างถูกตอ้ ง

2) ขยะอิเล็กทรอนิกส์มกี ารหมุนเวยี นนา รอ้ ยละ 202/ 25 30 35 45 60

กลบั มาใช้ประโยชนเ์ ปน็ ทรพั ยากรหรือ

วตั ถุดบิ ทดแทนใหแ้ กภ่ าคอตุ สาหกรรมใน

ประเทศ

3) มลู คา่ ทางเศรษฐกจิ ในประเทศทเ่ี กิดขึ้น 6,000 7,500 9,000 10,500 13,500 18,000
ล้านบาท2/
จากการหมนุ เวียนขยะอิเล็กทรอนกิ ส์

กลับมาใชป้ ระโยชน์ในประเทศ

หมายเหตุ 1/ ทมี่ า : กรมควบคมุ มลพิษ (2564b) และกุลชา ธนะขวา้ ง (2564)

2/ วเิ คราะห์และประมาณการจากขอ้ มูลปฐมภมู แิ ละขอ้ มูลทุตยิ ภมู ิทเ่ี กยี่ วข้อง

๕.๓ ข้อเสนอแนะมำตรกำรเชงิ นโยบำยและแนวทำงกำรดำเนินงำนไปส่กู ำรปฏบิ ตั ิ

จากกลยุทธ์ที่ได้จากการวิเคราะห์ SWOT และ TOWS Matrix สามารถจัดกลุ่มเป็น
ข้ อ เ ส น อ แ น ะ ม า ต ร ก า ร เ ชิ ง น โ ย บ า ย ใ น ก า ร พั ฒ น า แ ล ะ ขั บ เ ค ลื่ อ น ก า ร ท า เ ห มื อ ง ใ น เ มื อ ง ส า ห รั บ ข ย ะ
อิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทยได้ 5 มาตรการ โดยปรับปรุงจากร่างแผนปฏิบัติการด้านการจัดการซาก
ผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์เชิงบูรณาการ (พ.ศ. ๒๕๖๕–๒๕๖๙) (กรมควบคุมมลพิษ
2564d) ตามหลักแนวคิดของการทาเหมืองในเมืองว่า “ขยะอิเล็กทรอนิกส์ คือ แหล่งทรัพยากรของการ
ทาเหมอื งในเมือง” โดยแต่ละมาตรการมแี นวทางการดาเนินงานไปสู่การปฏบิ ตั ิ ดงั ตอ่ ไปน้ี (ดตู ารางท่ี 21)

มาตรการท่ี 1 การเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การขยะอิเล็กทรอนิกส์
1.1) การแต่งต้ังคณะกรรมการขับเคล่ือนการทาเหมืองในเมือง โดยมีอานาจหน้าที่ในการ
วางแผนและกาหนดนโยบายการจัดการขยะอย่างเปน็ ระบบและครบวงจร เพื่อหมนุ เวียนขยะหรือของเสยี ที่
มีศักยภาพกลับมาใชป้ ระโยชนเ์ ปน็ วัตถุดิบทดแทนใหแ้ ก่ภาคอุตสาหกรรม
1.2) การกาหนดกฎหมายเฉพาะในการบริหารจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเกิดข้ึนในประเทศ
ไทยอย่างครบวงจรตัง้ แตก่ ารเกบ็ รวบรวม ขนส่ง คัดแยก ใช้ซ้า/รีไซเคิล และกาจัด เพอ่ื หมนุ เวียนกลับมาใช้
ประโยชน์ในประเทศ
1.3) การพัฒนา ปรับปรุง หรือแก้ไขกฎหมายต่าง ๆ เพ่ือส่งเสริมการนาขยะอิเล็กทรอนิกส์
หมุนเวียนกลับมาใช้ประโยชน์เป็นวัตถุดิบทดแทนให้แก่ภาคอุตสาหกรรมในประเทศ เช่น การอนุญาตให้มี
การนาเขา้ ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์บางประเภทท่ีมโี รงงานรองรับและสามารถรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกสด์ ังกล่าว
ได้อย่างครบวงจรในประเทศ การห้ามทิ้งขยะอิเล็กทรอนิกส์ในจุดท้ิงขยะทั่วไปและส่งเสริมให้ทิ้งในจุด
รวบรวมทีไ่ ด้กาหนด เป็นตน้
1.4) การปรับปรุงกฎหมายให้สามารถต้ังศูนย์หรือโรงงานอุตสาหกรรมที่รวบรวม คัดแยก/
ถอดแยก หรอื บดย่อย/อัดขยะ รวมถึงขยะอิเล็กทรอนกิ ส์ ในพื้นท่ีเขตเมืองได้ ในกรณที ่ีใชก้ ระบวนการทาง
กายภาพที่สามารถควบคุมไม่ให้ส่งผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชนได้ง่าย (เช่นเดียวกับกรณีของ
ศูนยบ์ ริการ/อูซ่ ่อมรถ)

๙๑

1.5) การจัดทาข้อมูลเชิงยุทธศาสตร์เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการนา
ขยะ รวมถึงขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ หมุนเวยี นกลับมาใช้ประโยชนใ์ นประเทศ

(1) การวิเคราะห์และจัดทาฐานข้อมูลต้นทุนของการทาเหมืองในเมืองสาหรับขยะ
อิเล็กทรอนิกส์แต่ละประเภท เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการประเมินมูลค่าการชดเชย (Subsidy) อย่าง
เหมาะสม

(2) การจัดทาข้อมูลบัญชีรายการวัฏจักรชีวิต (Life Cycle Inventory, LCI) ซ่ึงเป็น
บัญชีรายการสารและพลงั งานท่ีเข้าและออกจากระบบ เพือ่ ส่งเสรมิ การรีไซเคิล

1.6) การพัฒนาระบบการกากับ/ติดตาม (Track and Trace) ขยะอิเล็กทรอนิกส์ตลอดวัฏจักร
ชีวิตต้ังแต่การผลติ การใช้ การจัดการเมือ่ หมดอายกุ ารใช้งาน

มาตรการที่ 2 การพัฒนากลไกรวบรวมขยะอิเล็กทรอนกิ ส์เข้าสู่ระบบการจัดการอย่างถูกต้อง
2.1) การพฒั นาและยกระดบั เครือข่ายซาเลง้ รถเร่ และร้านรับซ้ือของเก่าท่ีรวบรวม/คดั แยก
ขยะอิเล็กทรอนกิ สใ์ หม้ ีมาตรฐาน
2.2) การขึ้นทะเบียนและยกระดับผู้ประกอบการซาเล้ง/รถเร่/ร้านรับซื้อของเก่าที่รวบรวม/
คัดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่มีมาตรฐานและเป็นกลไกในการรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการ
จัดการท่ีถูกต้อง โดยได้รับให้สิทธิประโยชน์ต่าง ๆ เพื่อสร้างแรงจูงใจ เช่น เงินทุนสนับสนุนภาครัฐ การ
พัฒนาองค์ความรู้ ระบบตลาดกลางหรอื ตลาดกลางอิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น
2.3) การให้สิทธิประโยชน์เพ่ิมเติมแก่ประชาชนท่ีขายหรือส่งขยะอิเล็กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบ
การจัดการที่ถูกต้อง อาทิ เงินหรือสลากรางวัลหรือคะแนนสะสมสาหรับใช้เปน็ ส่วนลดในการซือ้ ผลิตภัณฑ์
เครอ่ื งใช้ไฟฟ้าและอปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์หรือผลิตภณั ฑ์ตา่ ง ๆ จากผปู้ ระกอบการที่เขา้ รว่ มโครงการ (กลไก
การเรียกคืนขยะฯ โดยผ้ปู ระกอบการ ตามหลกั การ EPR)
2.4) การพัฒนากลไกส่งเสริมการรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์ เช่น จุด Drop-off ขยะฯ การ
ส่งเสรมิ และพัฒนาตลาดกลางหรือตลาดกลางอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นการซอื้ -ขายขยะฯ เปน็ ตน้
2.5) การส่งเสริมให้ผู้ผลิต/ผู้นาเข้าปฏิบัติตามหลักการ/มาตรการ EPR ทั้งในรูปแบบท่ี
ผู้ผลิต/ผู้นาเข้าแต่ละรายดาเนินการเอง หรือมีการรวมกลุ่มของผู้ผลิต/ผู้นาเข้าเพ่ือปฏิบัติตามหลักการ/
มาตรการ EPR หรือมีการรวมกลุ่มภายใต้องค์การความรับผิดชอบของผู้ผลิต (Producer Responsibility
Organizations, PRO) ที่ทาหน้าที่รับภาระความรับผิดชอบของผู้ผลิตที่เป็นสมาชิกในการปฏิบัติตาม
หลักการ/มาตรการ EPR เพื่อบริหารจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเกิดข้ึนอย่างครบวงจร ซ่ึงรวมถึงความ
รับผิดชอบในการบริหารการเงินด้วย โดยอาจใช้กลไก Sandbox ในการดาเนินการส่งเสริมเพ่ือนาไปสู่การ
พิจารณารูปแบบที่เหมาะสมกบั บริบทของประเทศไทย
2.6) การเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันและสกัดก้ันการลักลอบนาเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์
ตามพ้ืนที่ชายแดน โดยการบูรณาการทางานร่วมกันระหว่างฝ่ายความม่ันคงและส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง
เช่น เพิ่มความเข้มงวดในการตรวจค้นของด่านตรวจความมั่นคง จัดชุดการเข้าตรวจตามช่องทางผิด
กฎหมายในพ้ืนท่ที ่ีคาดว่าจะมีการลักลอบขนย้ายสินค้าต่าง ๆ รวมถึงขยะอิเล็กทรอนิกส์จากประเทศเพื่อน
บา้ น เปน็ ตน้
2.7) การส่งเสริมและให้การสนับสนุนกิจการท่ีประกอบกิจการตามหลักธรรมาภิบาล
โดยเฉพาะในเร่ืองความโปรง่ ใส หรือตามมาตรฐานธรรมาภบิ าลธุรกิจของกรมพัฒนาธรุ กจิ การค้า

๙๒

มาตรการท่ี 3 การเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน พัฒนา และยกระดับผู้ประกอบการคัด
แยก/ถอดแยก/รไี ซเคลิ ขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ใหเ้ ป็นมติ รต่อสิง่ แวดลอ้ ม

3.1) การห้ามหรือจากัดการส่งออกขยะอิเล็กทรอนิกส์ โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่มี
มลู ค่าสงู /มีศักยภาพในการรีไซเคลิ /มโี รงงานรไี ซเคลิ รองรับในประเทศ

3.2) การพัฒนาและยกระดับชุมชนท่ีมีการคัดแยก/ถอดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์สู่การเป็น
วสิ าหกจิ หรอื สถานประกอบการคัดแยก/ถอดแยกขยะอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีเปน็ มติ รต่อสง่ิ แวดลอ้ ม

3.3) การกากับดูแล พัฒนา และยกระดับโรงงานท่ีรองรับการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้มี
มาตรฐานและเปน็ มิตรตอ่ ส่ิงแวดล้อม

3.4) การพัฒนาและส่งเสริมให้เกิดโรงงานรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเป็นมิตรต่อ
ส่ิงแวดล้อมอย่างครบวงจรในประเทศ

3.5) การให้สิทธิประโยชน์สูงสุดสาหรับธุรกิจที่เก่ียวข้องกับการนา ขยะ รวมถึงขยะ
อเิ ลก็ ทรอนิกส์ เพ่อื หมนุ เวยี นกลับมาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ

(1) การยกเวน้ การเก็บภาษีและคา่ ธรรมเนยี มต่าง ๆ
(2) การใช้หรือพัฒนาระบบการประเมินภาษีเงินได้นิติบุคคลที่สอดคล้องกับธุรกิจที่
เกี่ยวข้องกบั ขยะ
(3) การสนับสนุนเงินทุนในการทาธุรกิจท่ีเกี่ยวข้องกับขยะอย่างเป็นรูปธรรม
โดยเฉพาะการลงทุนเพือ่ พฒั นาและยกระดบั การประกอบการใหม้ ีประสิทธภิ าพและเป็นมติ รต่อสงิ่ แวดล้อม
3.6) การสร้างและพัฒนาเครือข่ายผู้ประกอบการในโซ่อุปทานและโซ่คุณค่าการหมุนเวียน
ขยะอิเล็กทรอนิกส์กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ในประเทศ ครอบคลมุ ต้งั แตต่ ้นนา้ ถึงปลายน้า
3.7) การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศเพ่ือแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และเทคโนโลยี
เพื่อยกระดับอุตสาหกรรมรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศให้มีประสิทธิภาพและเป็นมิตรต่อ
สิ่งแวดลอ้ ม

มาตรการที่ 4 การสร้างและขยายตลาดสนิ คา้ ทเี่ ป็นมติ รตอ่ สิ่งแวดลอ้ ม
4.1) การส่งเสริมการผลติ ตามหลักการเศรษฐกจิ หมุนเวียน เช่น การออกแบบผลิตภัณฑ์ตาม
หลัก Eco-design หรือ Circular Design เป็นต้น และส่งเสริมการบริโภคผลิตภัณฑ์ท่ีผลิตตามหลักการ
เศรษฐกิจหมุนเวียน โดยเฉพาะ Green Products หรือผลิตภัณฑ์ที่สามารถนากลับไปรีไซเคิลได้ง่ายหรือมี
ส่วนประกอบของวัสดรุ ีไซเคิล ผ่านแคมเปญตา่ ง ๆ
4.2) การกาหนดมาตรฐานสินค้าและการพัฒนาระบบฉลากสินค้าท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
เช่น การกาหนดมาตรฐานสินค้าที่มีส่วนประกอบของวัสดุรีไซเคิล การพัฒนาระบบฉลากสินค้าท่ีเป็นมิตร
ตอ่ สง่ิ แวดล้อม/ฉลากสนิ ค้าทร่ี ะบุถงึ วธิ ีการจัดการผลติ ภัณฑ์เมื่อหมดอายุการใชง้ าน เป็นต้น
4.3) การเพ่ิมสัดสว่ นการจัดซ้อื จัดจา้ งสินค้าและบริการท่ีเป็นมติ รกับสงิ่ แวดล้อมในการจดั ซื้อ
จดั จา้ งของภาครฐั

มาตรการที่ 5 การสร้างความตระหนัก เสริมสร้างองค์ความรู้ และพัฒนาเทคโนโลยีและ
นวัตกรรมเพอื่ การหมนุ เวยี นขยะอิเลก็ ทรอนิกส์กลบั มาใช้ประโยชน์

5.1) การสร้างความตระหนักและเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ประชาชนถึงผลกระทบ
เชงิ ลบจากการขายขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้แกช่ าวบา้ น/ซาเล้ง/รถเรท่ ีไ่ มไ่ ด้ขน้ึ ทะเบยี นเป็นผปู้ ระกอบการหรือ
จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลหรือโรงงานเก็บรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์ (Informal Sector) ซึ่งนาไปสู่การ

๙๓

จัดการที่ไม่ได้มาตรฐานและส่งผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม และผลกระทบเชิงบวกจากการขายหรือส่งเข้าสู่
ระบบการจัดการท่ีถูกต้อง

5.2) การพัฒนาหลกั สูตร/วิชาที่เกี่ยวขอ้ งกบั การใชป้ ระโยชน์ขยะหรือของเสยี และเทคโนโลยี
รไี ซเคิลตั้งแต่ในระดบั ประถมศกึ ษา มัธยมศึกษา อาชีวศึกษา และอุดมศกึ ษา เพื่อรองรับความตอ้ งการของ
อุตสาหกรรมรีไซเคลิ

5.3) การส่งเสริมการเสริมสร้างองค์ความรู้ให้บุคลากรภาคอุตสาหกรรมท่ีเก่ียวข้องตลอดโซ่
อุปทาน เพื่อสร้างเครือข่ายการหมุนเวียนขยะอิเล็กนิกส์กลับมาใช้ประโยชน์ เช่น โครงการความร่วมมือ
แลกเปล่ยี นองคค์ วามร้กู ับองค์การต่างประเทศ เปน็ ต้น

5.4) การสนับสนุนและส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม
รวมท้ังการผลิตเคร่ืองจักรและอุปกรณ์รองรับการทาเหมืองในเมือง พร้อมสิทธิประโยชน์สาหรับ
ผู้ประกอบการที่ใช้เทคโนโลยหี รือเครอื่ งจกั รหรืออุปกรณท์ ่ีพฒั นา/ผลติ ในประเทศ

ตารางที่ 21 ข้อเสนอแนะมาตรการเชิงนโยบายในการพัฒนาและขับเคล่อื นการทาเห
ไปส่กู ารปฏิบตั ิ

มำตรกำร แนวทำงกำรดำเนนิ งำ

มาตรการที่ 1 การเพม่ิ 1.1) การแต่งต้ังคณะกรรมการขับเคลื่อนการทาเหมืองในเมือง โ

ประสทิ ธภิ าพการบรหิ าร นโยบายการจัดการขยะอย่างเป็นระบบและครบวงจร เพ่ือหมุน

จัดการขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ประโยชนเ์ ปน็ วัตถดุ บิ ทดแทนใหแ้ ก่ภาคอตุ สาหกรรม

1.2) การกาหนดกฎหมายเฉพาะในการบริหารจัดการขยะอิเล็กท

ตัง้ แตก่ ารเก็บรวบรวม ขนสง่ คดั แยก ใชซ้ ้า/รไี ซเคลิ และกาจดั เพื่อ

1.3) การพัฒนา ปรับปรุง หรือแก้ไขกฎหมายต่าง ๆ เพื่อส่งเสริม

ประโยชน์เป็นวัตถุดบิ ทดแทนใหแ้ กภ่ าคอตุ สาหกรรมในประเทศ เช

บางประเภทท่ีมีโรงงานรองรบั และสามารถรีไซเคลิ ขยะอเิ ล็กทรอนิก

ท้งิ ขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ในจดุ ท้งิ ขยะทั่วไปและส่งเสรมิ ให้ทิง้ ในจดุ รวบ

1.4) การปรับปรุงกฎหมายให้สามารถตัง้ ศนู ย์หรือโรงงานอุตสาหก

อัดขยะ รวมถึงขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ในพ้ืนทีเ่ ขตเมืองได้ ในกรณีที่ใชก้

ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดลอ้ มและชมุ ชนได้ง่าย (เชน่ เดยี วกบั กรณขี อง

1.5) การจัดทาข้อมูลเชิงยุทธศาสตร์เพื่อสนับสนุนและส่งเสริม

อเิ ลก็ ทรอนิกส์ หมนุ เวยี นกลับมาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ

(1) การวิเคราะห์และจัดทาฐานข้อมูลต้นทุนของการทาเห

ประเภท เพ่ือเปน็ ขอ้ มูลพนื้ ฐานในการประเมินมลู ค่าการชดเชย (Su

(2) การจัดทาข้อมูลบัญชีรายการวัฏจักรชีวิต (Life Cycle

พลงั งานทเ่ี ข้าและออกจากระบบ เพื่อส่งเสริมการรไี ซเคิล

1.6) การพฒั นาระบบการกากับ/ติดตาม (Track and Trace) ขยะ

การใช้ การจัดการเมอ่ื หมดอายกุ ารใชง้ าน

มาตรการที่ 2 การพัฒนา 2.1) การพฒั นาและยกระดับเครือขา่ ยซาเล้ง รถเร่ และร้านรบั ซ้ือ

กลไกรวบรวมขยะ มีมาตรฐาน

หมืองในเมืองสาหรบั ขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย และแนวทางการดาเนนิ งาน

ำน หนว่ ยงำนรับผิดชอบ
หลัก สนับสนนุ
โดยมีอานาจหน้าท่ีในการวางแผนและกาหนด นร. ทส. อก.
นเวียนขยะหรือของเสียที่มีศักยภาพกลับมาใช้

ทรอนิกส์ที่เกิดข้ึนในประเทศไทย อย่างครบวงจร ทส. อก. สธ. มท. กค. ๙๔
อหมุนเวียนกลับมาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ อก. ทส. สธ. มท. กค.

มการนาขยะอิเล็กทรอนิกส์หมุนเวียนกลับมาใช้ มท. อก. สธ. ทส.
ชน่ การอนุญาตให้มีการนาเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์
กส์ดงั กลา่ วได้อยา่ งครบวงจรในประเทศ การห้าม
บรวมทไ่ี ด้กาหนด เป็นตน้

กรรมท่ีรวบรวม คัดแยก/ถอดแยก หรือบดย่อย/
กระบวนการทางกายภาพที่สามารถควบคุมไม่ให้
งศนู ย์บรกิ าร/อซู่ อ่ มรถ)

มธุรกิจท่ีเก่ียวข้องกับการนาขยะ รวมถึ งขยะ

หมืองในเมืองสาหรับขยะอิเล็กทรอนิกส์แต่ละ อว. (สทสย.) อก. ทส. กค. ส.อ.ท.
ubsidy) อยา่ งเหมาะสม อก. ทส. ส.อ.ท.

Inventory, LCI) ซ่ึงเป็นบัญชีรายการสารและ อว. (สทสย.)

ะอเิ ล็กทรอนกิ สต์ ลอดวฏั จกั รชีวิตตั้งแต่การผลิต ทส. อก.

อของเกา่ ทีร่ วบรวม/คัดแยกขยะอเิ ลก็ ทรอนิกส์ให้ ทส. อก. มท. ส.อ.ท.

มำตรกำร แนวทำงกำรดำเนนิ งำ

อิเลก็ ทรอนิกสเ์ ขา้ สรู่ ะบบ 2.2) การขึ้นทะเบียนและยกระดับผู้ประกอบการซาเล้ง/รถเร
การจัดการอย่างถูกต้อง อิเล็กทรอนิกส์ที่มีมาตรฐานและเป็นกลไกในการรวบรวมขยะอิเล็ก

ได้รับให้สิทธิประโยชน์ต่าง ๆ เพ่ือสร้างแรงจูงใจ เช่น เงินทุนสนับส
กลางหรอื ตลาดกลางอิเล็กทรอนิกส์ เป็นตน้

2.3) การให้สิทธิประโยชน์เพ่ิมเติมแก่ประชาชนท่ีขายหรือส่งขยะ
อาทิ เงินหรือสลากรางวัลหรือคะแนนสะสมสาหรับใช้เป็นส่วนลดใ
อิเล็กทรอนิกส์หรือผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ จากผู้ประกอบการท่ีเข้าร
ผ้ปู ระกอบการ ตามหลักการ EPR)

2.4) การพัฒนากลไกส่งเสริมการรวบรวมขยะอิเล็กทรอนิกส์ เช
ตลาดกลางหรอื ตลาดกลางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ในการซือ้ -ขายขยะฯ เป็นต

2.5) การส่งเสริมให้ผู้ผลิต/ผู้นาเข้าปฏิบัติตามหลักการ/มาตรการ
ดาเนินการเอง หรือมีการรวมกลุ่มของผู้ผลิต/ผู้นาเข้าเพื่อปฏิบัติตา
ภายใต้องคก์ ารความรับผิดชอบของผผู้ ลิต (Producer Responsibi
ความรับผิดชอบของผู้ผลิตที่เป็นสมาชิกในการปฏิบัติตามหลัก
อเิ ล็กทรอนิกส์ที่เกดิ ขน้ึ อยา่ งครบวงจร ซ่งึ รวมถึงความรบั ผดิ ชอบใน

2.6) การเพิ่มประสทิ ธิภาพในการปอ้ งกันและสกัดก้ันการลักลอบน
การบูรณาการทางานร่วมกันระหว่างฝ่ายความมั่นคงและส่วนราชก
ของด่านตรวจความม่ันคง จัดชุดการเข้าตรวจตามช่องทางผิดกฎ
สนิ คา้ ต่าง ๆ รวมถึงขยะอิเล็กทรอนิกส์จากประเทศเพ่ือนบ้าน เป็นต

2.7) การส่งเสริมและให้การสนับสนุนกิจการที่ประกอบกิจการต
โปรง่ ใส หรอื ตามมาตรฐานธรรมาภบิ าลธุรกิจของกรมพัฒนาธรุ กจิ ก

มาตรการท่ี 3 การเพม่ิ 3.1) การห้ามหรอื จากัดการสง่ ออกขยะอิเล็กทรอนิกส์ โดยเฉพาะข
ขีดความสามารถในการ รไี ซเคิล/มีโรงงานรไี ซเคลิ รองรบั ในประเทศ
แขง่ ขนั พฒั นา และ 3.2) การพัฒนาและยกระดับชุมชนท่ีมีการคัดแยก/ถอดแยกขย
ยกระดับผู้ประกอบการ ประกอบการคัดแยก/ถอดแยกขยะอิเล็กทรอนกิ สท์ ี่เปน็ มติ รตอ่ ส่งิ แว

ำน หน่วยงำนรับผดิ ชอบ
หลัก สนบั สนนุ
ร่/ร้านรับซื้อของเก่าท่ีรวบรวม/คัดแยกขยะ ทส. มท. กค.
กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการจัดการท่ีถูกต้อง โดย
สนุนภาครัฐ การพัฒนาองค์ความรู้ ระบบตลาด

ะอิเล็กทรอนิกส์เข้าสู่ระบบการจัดการที่ถูกต้อง กค. พณ. ส.อ.ท.
ในการซ้ือผลิตภัณฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์
ร่วมโครงการ (กลไกการเรียกคืนขยะฯ โดย

ช่น จุด Drop-off ขยะฯ การส่งเสริมและพัฒนา มท. พณ. ทส. ส.อ.ท. หอการคา้ ไทย/ ๙๕
ต้น ส.อ.ท. สภาหอการคา้ แห่งประเทศไทย

ร EPR ท้ังในรูปแบบท่ีผู้ผลิต/ผู้นาเข้าแต่ละราย มท. กค. กห. อก. ทส.
ามหลักการ/มาตรการ EPR หรือมีการรวมกลุ่ม ตร.
ility Organizations, PRO) ท่ที าหนา้ ท่ีรับภาระ พณ.
กการ/มาตรการ EPR เพื่อบริหารจัดการขยะ พณ. มท.
นการบริหารการเงนิ ด้วย พณ. ทส.
กค. อก.
นาเข้าขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ตามพ้นื ทีช่ ายแดน โดย
การที่เก่ียวข้อง เช่น เพิ่มความเข้มการตรวจค้น
ฎหมายในพื้นที่ที่คาดว่าจะมีการลักลอบขนย้าย
ต้น

ตามหลักธรรมาภิบาล โดยเฉพาะในเรื่องความ
การค้า

ขยะอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ่มี มี ูลคา่ สูง/มศี ักยภาพในการ

ยะอิเล็กทรอนิกส์สู่การเป็นวิสาหกิจหรื อสถาน ทส. อก. มท.
วดล้อม

มำตรกำร แนวทำงกำรดำเนนิ งำ

คัดแยก/ถอดแยก/รี 3.3) การกากบั ดแู ล พฒั นา และยกระดบั โรงงานทีร่ องรับการจัดกา
ไซเคลิ ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ต่อสงิ่ แวดล้อม
ใหเ้ ปน็ มิตรตอ่ ส่ิงแวดล้อม 3.4) การพัฒนาและส่งเสริมให้เกิดโรงงานรีไซเคิลขยะอิเล็กทรอน

ประเทศ รวมถงึ การส่งเสรมิ ใหเ้ กิดนคิ มอตุ สาหกรรมรไี ซเคิลตน้ แบบ

3.5) การให้สิทธิประโยชน์สูงสุดสาหรับธุรกิจที่เก่ียวข้องกับการนา
กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ นประเทศ

(1) การยกเว้นการเกบ็ ภาษแี ละคา่ ธรรมเนยี มตา่ ง ๆ
(2) การใช้หรือพฒั นาระบบการประเมนิ ภาษเี งินได้นติ ิบคุ คล
(3) การสนับสนุนเงินทุนในการทาธุรกิจที่เก่ียวข้องกับขย
พัฒนาและยกระดับการประกอบการให้มีประสิทธิภาพและเปน็ มติ ร

3.6) การสร้างและพัฒนาเครือข่ายผู้ประกอบการในโซ่อุปทานแ
กลบั มาใชป้ ระโยชนใ์ หมใ่ นประเทศ ครอบคลุมตัง้ แต่ตน้ น้าถึงปลายน

3.7) การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศเพ่ือแลกเปล่ีย
อุตสาหกรรมรไี ซเคิลขยะอเิ ล็กทรอนิกสใ์ นประเทศใหม้ ปี ระสิทธภิ าพ

มาตรการที่ 4 การสร้าง 4.1) การส่งเสริมการผลิตตามหลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน เช่น
และขยายตลาดสินค้าที่ หรอื Circular Design เป็นต้น และส่งเสรมิ การบริโภคผลติ ภณั ฑ์ท่ีผ
เปน็ มติ รตอ่ สง่ิ แวดล้อม Green Products หรือผลิตภัณฑ์ที่สามารถนากลับไปรีไซเคิลได้

แคมเปญต่าง ๆ

4.2) การกาหนดมาตรฐานสินค้าและการพัฒนาระบบฉลากสิน
มาตรฐานสนิ ค้าทีม่ ีสว่ นประกอบของวสั ดรุ ีไซเคลิ การพฒั นาระบบฉ
ท่รี ะบถุ งึ วธิ กี ารจัดการผลติ ภณั ฑ์เมือ่ หมดอายกุ ารใชง้ าน เป็นต้น

4.3) การเพมิ่ สดั สว่ นการจัดซื้อจดั จา้ งสินคา้ และบริการท่เี ป็นมติ รก

มาตรการที่ 5 การสรา้ ง 5.1) การสร้างความตระหนักและเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจให
ความตระหนกั เสรมิ สร้าง ขยะอเิ ล็กทรอนิกส์ให้แก่ชาวบ้าน/ซาเล้ง/รถเร่ท่ีไม่ได้ขึ้นทะเบียนเป
องค์ความรู้ และพฒั นา