ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີໃນການພັດທະນາຕົນເອງຂອງບຸກຄະລາກອນຢູ່ສະພາປະຊາຊົນແຂວຊຽງຂວາງ

41 2) ຂະ຾ໜຄ຃ຌ຺ໄ຃ທາໄຘຄັຖທຓ ຾ຖະ ຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌ. 3) ຂະ຾ໜຄ຅ຈັຉຄັໄ,ຍ ຖິນາຌ ຾ຖະ ກາຌຽຄຌິ. 4) ຂະ຾ໜຄ ງຉຸ ິ຋າ . 5) ຂ຾ໜຄຎກຆ-ຎກຘ. 6) ຂະ຾ໜຄຽຘຈຊະກຈິ . 7) ຂະ຾ໜຄ຾ຏຌກາຌ ຾ຖະ ກາຌຽຄຌິ. 8) ຂະ຾ໜຄທຈັ຋ະຌະ຋າ -ຘຄັ຃ຓ຺. 9) ຂະ຾ໜຄຍຌັຈາຽຏໃ຺າ. ຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຎະກບຍຓຑີະຌກັຄາຌ຋ຄັໝຈ຺ 42 ຋ໃາຌ ງິຄ 20 ຋ໃາຌ. ຿ຈງເຌ ແຖງະຏໃາຌຓາຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ແຈຽໄ຃ໃືບຌແນທຎະຉິຍຈັຑາຖະຍຈ຺ຍາຈຂບຄຉຌ຺ດໃາຄຽຉັຓ຋ໃີ, ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຋ໃາຌ຾ຓຌໃ ແຈປໄ ຍັກາຌຽບ຺າເ຅ເຘຆໃ ີໄຌາ -ຌາ ຑາ຅າກ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາ຾ນໃຄ ຆາຈ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ, ຃ທາຓຽຎັຌຽ຅຺ໄາກາຌຂບຄຘະຓາຆກິ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄ, ຍຌັຈາ຃ະຌະກາ ຓະກາຌ, ຃ະຌະຽຖຂາ຋ິກາຌ, ຃ທາຓຘຆູໄ ຌ຺ຍກຸ ຍືຌຂບຄຍຌັຈາຑະຌກັຄາຌຖຈັຊະກບຌຑາງເຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຾ຖະ ແຈປໄ ຍັກາຌປທໃ ຓຓ຅ືາກບຄ຺ກາຌ຅ຈັຉຄັໄຑກັ-ຖຈັ ຋ກຸ ຂຌັໄ, ຾ຌທຖາທຘາໄຄຆາຈ, ບຄ຺ກາຌ຅ຈັຉຄັໄຓະນາຆຌ຺ ຅ໃຄຶຽປັຈເນຘະຑາ ໄ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຘາຓາຈ ຎະຉິຍຈັຘິຈ ຾ຖະ ໜໄາ຋ໃີຂບຄຉຌ຺ຓຏີຌ຺ຘາ ຽຖັຈນົາງເຌກາຌປຍັເຆທໄ ຼກຄາຌກບຄຎະຆຸຓ຾ຉຖໃ ະຘະ ແໝ, ຘາຓາຈຎະກບຍທຼກຄາຌເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຘຈຊະກຈິ -ຘຄັ຃ຓ຺ຂບຄ຾ຂທຄແຈຈໄ ຘີຓ຺຃ທຌ.

42 ຾ຏຌ຋ໃີ຋ີ1 ຾ຏຌ຋ໃີ຋ໃີຉຄັໄຂບຄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ (຾ນົໃຄຂ ຓໄ ຌູ : ນໄບຄກາຌກະຘິກາ ຾ຖະ ຎໃາແຓ຾ໄຂທຄຆຼຄຂທາຄ, 2021)

43 2. ຂ ຓໄ ຌູ ກ ຸ ຓໃ ຽຎ຺ໄາໝາງເຌກາຌຘກຶຘາ ເຌກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌີໄຏຘໄູ ຶກຘາ ແຈຓໄ ກີາ ຌຈ຺ກຸຓໃ ຽຎ຺ໄາໝາງ຾ຍຍຽ຅າະ຅ຄ຺຃ືຉທ຺຾຋ຌຑະຌກັຄາຌ 8 ຋າໃ ຌ, ຘະຓາຆກິຘະຑາ 2 ຋າໃ ຌ ຾ຖະ ຑະຌກັຄາຌຂຌັໄຂະ຾ໜຄກາຌ 5 ຋ໃາຌ ຖທຓ຅າ ຌທຌ຋ຄັໝຈ຺ 15 ຋າໃ ຌ ຿ຈງຓຖີາງຖະບຼຈ ຈຄໃັຌ:ີໄ ຖ.ຈ ຆໃ ື຾ຖະ ຌາຓຘະກຌຸ ບາງຸ (ຎີ) ຉາ ຾ໜຄໃ ທຌັ຋ີຘາ ຑາຈ 1 ຋າໃ ຌ ທຼຄແຆ ຘີທແິຖ 56 ຃ະຌະຎະ຅າ 10-1-2022 2 ຋າໃ ຌ ຌ. ຘຓ຺ຑບຌ ຿ຘຑິຖາທຌັ 53 ຃ະຌະຎະ຅າ 10-1-2022 3 ຋າໃ ຌ ຃າ ຾ຑຄ ຋າ ຓະທບຌ 49 ຃ະຌະຎະ຅າ 10-1-2022 4 ຋າໃ ຌ ຌ. ຘາງຑຽູຄຌິ ບຈຸ ຓ຺ຘກຸ 43 ຃ະຌະຎະ຅າ 10-1-2022 5 ຋າໃ ຌ ຌ. ຅ຌັຘກຸ ຿ຑ຋ິຽຈຈ 51 ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ 11-1-2022 6 ຋າໃ ຌ ຽຑັຈຑທູ ຄ຺ 51 ປບຄນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ 11-1-2022 7 ຋າໃ ຌ ຌ. ຍຌຸ ຾ຑຄ ຌຌັ຋ະທຄ຺ 39 ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ 11-1-2022 8 ຋າໃ ຌ ຌາຖິຌ຋ບຄ ຾ກທໄ຃າ ຽຑັຈ 39 ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ 13-1-2022 9 ຋າໃ ຌ ຑຽູຑັຈ ນົທຄແຆ 33 ປບຄນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ 13-1-2022 10 ຋າໃ ຌ ຌ. ກຄຸໄ ບິຌຉະທແິຆ 29 ຑະຌກັຄາຌ 13-1-2022 11 ຋າໃ ຌ ຃າ ນົາໄ ຑຓ຺ຓະຈທຄແກຘບຌ 28 ຑະຌກັຄາຌ 13-1-2022 12 ຋າໃ ຌ ຑທູ ຌັ ແຆຎຌັງາ 33 ຑະຌກັຄາຌ 13-1-2022 13 ຋າໃ ຌ ຌ. ຍຌຸ ຘີຑບຌ຋ະທຄ຺ 31 ຑະຌກັຄາຌ 22-1-2022 14 ຋າໃ ຌ ຽ຅ຄັໄທໃືດທະທາໃ 36 ຑະຌກັຄາຌ 22-1-2022 15 ຋າໃ ຌ ຌ. ຘິຓຓາຖີຘາງຘາ ຑຌັ 26 ຑະຌກັຄາຌ 22-1-2022 (຾ນົໃຄຂ ຓໄ ຌູ : ຏໄຘູ ຶກຘາຖຄ຺ຑືໄຌ຋ໃີຘາ ຑາຈຉທ຺຅ຄິ, 2022) 3. ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຊີທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຈຸ ເຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຆໃຄຶຽຎັຌຽຖືບຄ຋ໃີຓະຌຈຸ ຽປ຺າຑຈັ຋ະ ຌາຂຌຶໄ ຽຑໃືບຆທໃ ງຎະກບຍເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ບຎຸ ະກບຌ, ຽ຃ໃຶືບຄຓ, ື ຽ຃ໃືບຄ຅ກັ, ທຈັຊຸ ນົືຖທຓ຋ຄັ຋ໃີຍໃ ແຈຽໄຎັຌຘໃິຄຂບຄ຋ໃີ຅ຍັຉບໄ ຄແຈໄຽຆໃັຌ ຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ. ຋ໃີ ກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ຾ກບໃ ຄ຺ກາຌ ນົືໜທໃ ງຄາຌ຋ຄັຑາກຖຈັ ຾ຖະ ຽບກະຆຌ຺, ໝາງ ຃ທາຓທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌກາຌຌາ ຽບ຺າ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທິ຋ະງາ ຘາຈຓາເຆເໄຌກາຌຎະຈິຈຘໃິຄຂບຄ

44 ຉາໃ ຄໂເນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈຘຄູ ຘຈຸ ຆໃຄຶເຌຌີໄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄກຽ ຆໃັຌກຌັ ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຽຆໃັຌກຌັ ຾ຉເໃ ຌຌຌັໄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຍຸກ຃ຌ຺ຘາ ຃ຌັເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌກຓ ກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉາໃ ຄໂຽຂ຺ໄາຆທໃ ງເຌກາຌ ຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຌາ ຽຂ຺ໄາເຌກາຌ ຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຂບຄຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ກາຌແຈຓໄ າ຃ທາຓຘາຓາຈ ຋ໃີແຈປໄ າໃ ປຼຌຓາ ນົຶືຌາ ເຆທໄ ິ຋ີ ກາຌຉາໃ ຄໂ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ຿ຉຽບຄ ຿ຈງ຾ຍຄໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆບີບກຽຎັຌ ຓນີົາງ 3 ຎະຽຑຈ ຃:ື 3.1 ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີ ຽຎັຌຽ຃ໃືບຄຽບຽຖັກ຿ຉຌກິ຋ໃີຓບີຄ຺ຎະກບຍນົາງດໃາຄຘາຓາຈ຅ຈ຺຅າ ຾ຖະ ຎະຉິຍຈັຄາຌຉາຓ ຃າ ຘໃຄັ ຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຘາ ຽຖັຈແຎຈທໄ ງຈີຽຎັຌຽ຃ໃບືຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຽຑໃີຓ຋ກັຘະ຃ທາຓປຉູໄ າໃ ຄໂ ຖທຓຽຊິຄກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄເຌຈໄາຌຉໃາຄໂ ຉຌ຺ໄ ຉ ກ ຾ຓຌໃ ກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌດໃູຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຿ຈງຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຘທໃ ຌນົາງກາຌເຆໄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຏໃາຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຑໃືບຽຑໃີຓ຋ກັຘະເຌຈາໄຌຉາໃ ຄໂ ຽຎັຌ ຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ຿ຈງ຋ໃາຌ ທຼຄແຆ ຘີທິແຖ ບາງຸ 56 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ກຊ ທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຎກ຺ກະຉິຆໃຄຶຑະຌກັຄາຌຽປ຺າ຾ຉໃຖະ຃ຌ຺ຽຂ຺າກຓ ກີາຌຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທ ຽຉີຉໃາຄໂນຌັຖະເຌກາຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌ ນົືຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຑໄບຓ຋ຄັຐືກ຋ຄັ ຘະເຌກາຌຎະຉິຍຈັຄາຌຂບຄຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຂບຄນໄບຄກາຌຽປ຺າ ຓຌັຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີ ຂາຈຍໃ ແຈໄດໃ຾ູ ຖໄທ ຿ຈງ຋ໃທ຺ແຎກຽ ນັຌທາໃ ຑະຌກັຄາຌ຾ຉໃຖະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ເຘໃເ຅ເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄດໃູເຌຽຖໃືບຄຌີໄຽຑາະຓຌັຂາຈຍໃ ແຈໄເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກ຾ຉໃຖະຓືໄ ກ຅ າ ຽຎັຌຉໄບຄຓກີາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໄາຌ຃ບຓຑິທຽຉີຏໃາຌບິຌຽຉີຽຌັຈເຌກາຌ ຆບກນາຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌຉໃາຄໂ”

45 ຑາຍ຋ີ2 ຑາຍກາຌຘາ ຑາຈ ຋າໃ ຌ ທຼຄແຆ ຘີທແິຖ (ຊາໃ ງ຿ຈງ ຌ. ຘກຸ ຘະນທຌັ ບິຌ຋ະ຾ຘຄ ຃ຄັໄທຌັ຋ີ10-1-2022 ) ຂະຌະ຋ໃີ຋ໃາຌ ຌ. ຘຓ຺ຑບຌ ຿ຘຑິຖາທຌັ ບາງຸ 53 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “຋ໃີ຅ຄິ຾ຖໄທ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຽປ຺າຌຌັໄ ກຊ ທືໃາ ຓກີາຌຍກຸ ຍືຌເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄດໃູ຾ຖໄທ ຆໃຶຄກຂ ຶຌໄ ກຍັ຾ຉໃຖະຽຄໃບືຌແຂ ຾ຉໃກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄກຊ ທືໃາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຘາ ຃ຌັ ຾ຉໃຘຄັຽກຈກຽ ນັຌທໃາ ຽຂ຺າຽ຅຺ໄາກ ຓີ ກາຌຌາ ເຆໄຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີຽປ຺າຌິຖະເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຉໃທໃາ ຋າຄ ນໄບຄກາຌຽປ຺າກຓ ກີາຌ຅ຈັຐຶກບຍ຺ປຓ຺ດໃູ ຾ຉໃຘໃທຌນົາງບໄາງຌບໄ ຄຑະຌກັຄາຌຽປ຺າກຓ ີ ກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຐຶກ຋ກັຘະຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຉໃາຄໂຂບຄນໄບຄກາຌ ຾ຖະ ກຽ ນັຌທາໃ ຽຂ຺າຽ຅າ຺ໄກຽ ກໃຄັດໃເູຈ ຘຄັຽກຈແຈທໄ າໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາຂຌຶໄ ນົາງ ຊາໄ຋ຼຍຽປ຺າຽຂ຺າກງ ຄັ ຽກໃຄັກທາໃ ” ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຃າ ຾ຑຄ ຋າ ຓະທບຌບາງຸ 49 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ກແ ຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽປ຺າ຾ຓຌໃ ທຼກນົາງ ຾ຉໃກຽ ນັຌທາໃ ຋ກຸ ຃ຌ຺ກ ນາ຅ກັທະ຿ບກາຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຋ໃີ຾ຉກຉໃາຄກຌັ ຾ຉໃຘໃທຌນົາງ

46 ກຌ າ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ງໄບຌຘະຑາຍກາຌ຃ືຽປ຺າປຌໄູ ິກງ ໃິຄ ຽປັຈເນໄຑະຌກັຄາຌຽປ຺າບາແຘຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ກ ຾ຓຌໃ ຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຘໃທຌນົາງຽຂ຺າກເ ຆໄ຃ບຓຑິທຽຉີນຌັຖະເຌກາຌຐຶກ຋ກັຘະ ຈາໄຌຉໃາຄໂຂບຄຉຌ຺ຽບຄ ຽຆໃັຌກາຌນາຂ ຓໄ ຌູ , ກາຌປຼຌປໄທູ ິ຋ີກາຌຉໃາຄໂ ກາຌຐຶກ ຽປັຈທຼກເນໄຓ຃ີທາຓຆາ ຌາຌນຌັໄຖະ” ຌບກ຅າກຌ,ີໄ ຋າໃ ຌ ຌ. ກຄຸໄ ບິຌຉະທແິຆ ບາງຸ 29 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຘໃທຌນົາງ ກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຓຌໃ ເຆຽໃໄຂ຺ໄາເຌກາຌປຼຌປໄູ ຆບກ຃ຌ຺ໄ ຂ ໄຓຌູ , ຐຶກ຋ກັຘະກາຌຑິຓ ຾ຖະ ກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ໃູກຌັແຎ ງໄບຌຘະຑາຍກາຌຉທ຺຅ຄິເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຍາຄ຃ຄັໄກຓ ກີາຌປຼຌປແໄູຎຑໄບຓກຍັກາຌ ຽປັຈທຼກ ຽທ຺ໄາຖທຓກ຃ ືກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຑໄ ຈັ຋ະຌາ຋ກັຘະຉໃາຄໂກຼໃ ທກຍັທຼກ” ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆ຃ີບຓຑິທຽຉຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຿ຈງຍກຸ ຃າຖະກບຌຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຈໃຄັກາໃ ທປຼຌປກູໄ າຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ, ກາຌປຼຌປທູໄ ິ຋ີກາຌຽປັຈທຼກຉາໃ ຄໂ, ກາຌ ຐຶກກາຌກາຌຉີຑິຓຏາໃ ຌຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີຖທຓຽຊຄິກາຌບາແຘຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌນົກັ ຾ຖະ ຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຑະຌກັຄາຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈ ຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄງບໄ ຌຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີຘາຓາຈຎະກບຍຽຂ຺ໄາ຋ຄັເຌກາຌຈາ ຖຄ຺ຆີທິຈ ຾ຖະ ກາຌ຅ຈັຉຄັໄຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ. 3.2 ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ບີກຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີເຆເໄຌກາຌຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌປຍັ/ຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຅າກ຋ໃີແກໂຽຎັຌກາຌຘໃຄ຺ ຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຖະນທາໃ ຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົືຽ຃ໃືບຄຓ຋ືໃີດໃນູ າໃ ຄແກກຌັ, ຆໃຄຶ຅ະຆທໃ ງເນໄກາຌຽຏີງ຾ຏຂໃ ຓໄ ຌູ ນົື ຘາຌຘາຖະຘຌ຺ຽ຋ຈ ແຎງຄັຏເໄູຆ຾ໄ ນົຄໃ ຉາໃ ຄໂຽຎັຌແຎດໃາຄຘະຈທກທບໃ ຄແທຊກືຉບໄ ຄ, ຃ຍ຺ຊທໄ ຌ ຾ຖະ ຋ຌັກາຌ ຆໃຄຶປຍູ ຾ຍຍຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຋ໃີປຍັ ຾ຖະ ຘໃຄ຺ບາຈຽຎັຌຉທ຺ຽຖກ (Numeric Data) ຉທ຺ບກັຘບຌ (Text) ຑາຍ (Image) ຾ຖະ ຘຼຄ (Voice) ຘາ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທ຋ຄັກາຌຎະຉິຍຈັກາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌ຋າຄແກ, ຘະ ຈທກທບໃ ຄແທ ແຎງຄັ຾ນຄໃ ຉາໃ ຄໂດໃ຾ູ ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ງບໄ ຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽຎັຌເ຅

47 ກາຄ຋າຄຈາໄຌຌິຉິກາ ຉາໃ ຄໂ ຑໄບຓ຋ຄັຽຎັຌຽຘຌາ຋ິກາຌເນໄ຾ກຘໃ ະຑາ຾ນໃຄຆາຈ ຅ໃຄຶຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີ ຉບໄ ຄຑທ຺ແຈຑໄ ທ຺ຑຌັກຌັຎະ຅າ ເຌຖະຈຍັຉາໃ ຄໂ ຅ໃຄຶຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຏຌ຺ກາຌ ຘຶກຘາ຅ໃຄຶຽນັຌທາໃ ຘາ ຖຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຎີະຽຑຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປແູໄຎຑບໄ ຓກຍັກາຌຽປັຈທຼກຉທ຺຅ຄິ ງບໄ ຌທຼກຄາຌຉທ຺຅ຄິຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຑທ຺ຑຌັກຼໃ ທກຍັຽບກະຘາຌ຅າ ຌທຌນົາງ ຈໃຄັ຋ໃີ຋ໃາຌ ຽ຅ັຄໄທໃືດທະທາໃ ບາງຸ 36 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຎີະຽຑຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຌຌັໄ ຘໃທຌນົາງກ ຾ຓຌໃ ຽປັຈທຼກແຎຌາ ປຼຌປແໄູຎຌາ ຿ຈງຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌກາຌຽປັຈທຼກຏໃາຌ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉໃາຄໂ ຓກີາຌຊໃາງ຋ບຈຍຈ຺ປຼຌຆໃຶຄກຌັ ຾ຖະ ກຌັ ຿ຈງຓກີາຌ ຾ຖກຎໃຼຌປຼຌປໄກູ ຌັ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ກາຌຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌປຍັ/ຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຅າກ຋ໃີແກໂ ຽຎັຌກາຌຘໃຄ຺ຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຖະນທາໃ ຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົືຽ຃ໃບືຄຓ຋ືໃີດໃນູ ໃາຄແກກຌັ” ຂະຌະ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຌ. ຘາງຑຽູຄຌິ ບຈຸ ຓ຺ຘກຸ ບາງຸ 43 ຎີ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ຊາໄຽທ຺ໄາຽຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຌຌັໄ ກ຃ ືຽນັຌນຌັໄ ຖະ ດໃູຍໄາຌຽປ຺າງຄັ ບໃບຌຌບໄ ງ ຾ຉໃຍກຸ ຃ະ ຖາກບຌຽປ຺າກຑ ະງາງາຓຉຄັໄເ຅ດໃູ ຾ຉໃຽປ຺າກງ ຄັຂາຈນົາງບຌັ ຆໃຄຶເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັບໄາງຌບໄ ຄກຊ ທືາໃ ປາໃ ປຼຌແຎຌາ ຽປັຈທຼກແຎຌາ ກ຃ ືຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌກາຌຽປັຈທຼຈນຌັໄ ແຎ຃ຼຄ຃ໃກູ ຌັ ຽຎັຌຉາຄຐຶກຆໄບຓແຎຌາ ກຌັ ຎະຓາຌຌ” ີໄ ຋າໃ ຌ ຌ. ຅ຌັຘກຸ ຿ຑ຋ິຽຈຈ ບາງຸ 51 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11-1- 2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿ີ຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຑະຌກັຄາຌຽປ຺າ ຾ຓຌໃ ຽທ຺ໄາຽຖໃືບຄກາຌຌາ ຓາຎະຉີຍຈັທຼກຄາຌຘາ ຖຍັຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຽປ຺າ ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຑະງາງາຓຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີນຌັໄ ຓາເຆໄເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຾ຖະ ຐືຶກຉຌ຺ ຽບຄແຎຌາ ຑໄບຓ ງກ຺ ຉທ຺ດໃາຄ ກາຌຘໃຄ຺ ຽບກະຘາຌຏໃາຌຖະຍຍ຺ຽບຽຖັກ຿ຉຕຌກິ , ຏໃາຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ນົືຏໃາຌຖະຍຍ຺ບບຌ ຖາງຉໃາຄໂ ຽຆໃັຌເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຓ຃ີທາຓຘາ ຃ຌັນົາງ ງໄບຌທາໃ ຘະຑາຍ຾ຍຍຌຖີໄ ະ ຍໃ ແຈຎໄ ະ຅າ ກາຌງໃິຄຘາ ຃ຌັນົາງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺”

48 ຋າໃ ຌ ຃າ ນົາໄ ຑຓ຺ຓະຈທຄແກຘບຌ ບາງຸ 28 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌຖກັຘະຌະຈຼທກຌັເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຘາ ຖຍັຌບໄ ຄຽບຄກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿ີ຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ ກ ຊທືາໃ ຍໃ ຓນີງຄັນົາງຽຆໃັຌ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາໄຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຓາຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄ ກ຃ ືກາຌຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌນຌັໄ ຖະ ຽຑາະຽປ຺າປຼຌປແໄູຎຌາ ຽຆໃັຌ ກາຌ ຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌປຍັ/ຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຅າກ຋ໃີແກໂຽຎັຌກາຌຘໃຄ຺ຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຖະນທໃາຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົື ຽ຃ໃບືຄຓ຋ືໃີດໃນູ ໃາຄແກກຌັ ຏໃາຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຒກຉໃາຄໂ ຾ຓຌໃ ປຼຌປຽໄູບຄຌາ ປຼຌ ປຑໄູ ະຌກັຄາຌ ຽຍໃິຄຏໃາຌຆບໃ ຄບິຌຽຉີຽຌັຈຉໃາຄໂ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຌໃບືຄ຅າກຍາຄ ບຌັຓຌັກຍ ໃ ຓຍີໃບຌ຅າໄຄປຼຌ ຾ຖະ ຄຍ຺ຎະຓາຌຽປ຺າກ຃ ືປໄູຍໄາຌຽປ຺າກດ າກງາກ຾ຈ”ໃ . ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາຌໄ ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓຖີກັຘະຌະກາຌຐຶກ ແຎຌາ , ປຼຌປແູຸໄຎຌາ ຖະນທາໃ ຄກາຌຽປັຈທຼກ ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາໄຌກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຓາ຋ຄັຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຏໃາຌກາຌປຼຌປກູໄ ຍັຽຑໃືບຌປທໃ ຓຄາຌ ຾ຖະ ຆບໃ ຄບິຌຽຉີຽຌັຈຉາໃ ຄໂ ຽຌໃືບຄ຅າກທາໃ ຍາຄດໃາຄ຾ຓຌໃ ຍໃ ຓຍີບໃ ຌປຼຌຽ຋ໃືບ ຽຆໃັຌ ຖະຍຍ຺ກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌຏໃາຌຽ຃ໃືບຄ ຃ບຓຑິທຽຉີນົຶືຏາໃ ຌ຾ບຍຑິຽ຃ຆຌັຉາໃ ຄໂກຊ ທືາໃ ງຄັຍໃ ຋ຌັຓນີົກັຘຈູ ຽ຋ໃືບ. ຈຄໃັຌຌັໄ, ຑະຌກັຄາຌ຅ໃຄຶຘຶກ ຘາຽບຄ ຑບໄ ຓ຋ຄັຌາ ຘໃິຄຽນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ຸກໃ ຌັ. 3.3 ຽຉກັ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃຘືາຌ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີ຅ີຉີ ບີກຎະຽຑຈໜໃຶຄ ຋ໃີຊກືຑຈ຋ະຌາ ັ ຂຌຶໄ ຓາ ຽຑໃືບ຅ຈັກາຌກາຌຘໃືຘາຌ ນົືກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຌີໄ຾ຓຌໃ ຊືກຌາ ເຆຽໄຑໃືບ ຑຈັ຋ະຌາ຃ຌ຺ດາໃ ຄກທາໄຄຂທາຄເຌ຋ໃທ຺຿ຖກ ຍໃ ທາໃ ຅ະຽຎັຌ຋າຄຈາໄຌຑາຍ, ຘຼຄ ນົື຋າຄຈາໄຌຂ ຓໄ ຌູ ແຈໄ ປຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາ຅ຌ຺ຓະຌຈຸ ຘາຓາຈຽຆໃືບຓ຿ງຄຉິຈຉໃ ກຌັແຈຘໄ ະຈທກ, ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ຽຎັຌຽ຃ືບຂາໃ ງ຋ໃີ ຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌກຌັແຈຈໄ ີງໃິຄຽຎັຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ງໃິຄຽປັຈເນ຃ໄ ຌ຺ຽປ຺າຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຌ຅ີໄ າ ຌທຌ ນົາງ ຘະຽຑາະກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃຶືຘາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄນົາງຈາໄຌ ຽຑໃືບ ຎະກບຍຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ ຽຆໃັຌ ກາຌຌາ ຓາ຅ຈັກາຌຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຽຎັຌ ຉຌ຺ໄ ກາຌຽຆໃືບຓ຿ງຓຽ຃ືບຂາໃ ງກາຌຽປັຈ ທຼກ ຿ຈງກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌກຸຓເຌ ໃ ຖະຍຍ຺ຈີ຅ຉີ ຓາປຼຌປູໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ ຽຑໃືບຎະງກຸ ເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ກ

49 ຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີາໃ ທຘາຌ ແຈແໄທ ຽຑາະຓຌັຽຎັຌກາຌຽຎີຈ຿ຖກກະ຋ຈັ ຾ຖະ ຋ຄັຽຎັຌກາຌນງ ໄ຿ຖກເນໄ຾຃ຍຖຄ຺ ຈໃຄັ຋ໃີ຋ໃາຌ ຽຑັຈຑທູ ຄ຺ 51 ປບຄນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11- 1-2022 ທາໃ : “ຑະຌກັຄາຌຽປ຺າເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ປຼຌປແໄູຈແໄທ ຾ຖະ ຓາຎຍັເຆກໄ ຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌແຈແໄທນົາງ ຿ຈງບໄາງຌບໄ ຄຑະຌກັຄາຌຽປ຺າເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຽນັຌ ທາໃ ຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉໃາຄໂຓາຑຈັ຋ະຌາ຋ກັຘະຉຌ຺ຽບຄຽຑໃືບຎະກບຍເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຽຎັຌຉຌ຺຾ຓຌໃ ຖຍ຺ຍຍ຺ຈີ຅ຉີ ເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັຊທືໃາ ຘາ ຃ຌັນົາງ ຽຂ຺າຘາຓາຈຽຆໃືບຓ຿ງຄກຸຓໃ , ຽ຃ືບຂໃາງຉໃາຄໂຏໃາຌຖະຍຍ຺຃ບຓຑິທຽຉີ຅າກ຋ໃີ຅ະຓກີາຌຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ກຌັຽຎັຌຓຽືໄຎັຌ຋ິຈ ຽຂ຺າກປ ຼຌປໄູ຾ຖະ ຌາ ຓາເຆໄກຍັທຼກຄາຌຽຆໃັຌ ກາຌຉຄັໄກຸຓໃ ທບຈ຾ບຍ ຾຋ຌ຋ໃີ຅ະຘໃຄ຺ ຽບກະຘາຌຽຎັຌ຋ິຈ຋ຄັຑາງເຌ຾ຂທຄ, ຉໃາຄ຾ຂທຄ ຾ຖະ ຘຌູ ກາຄ ຾ຉໃຈຼທຌີໄຍ ຽຂ຺າ ຘໃຄ຺ຖຄ຺ກຸຓໃ ນຌັຍາຈຈຼທ 5 ຌາ຋ີທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ ຘາ ຽຖັຈ ຽນັຌຍ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຘະ ແໝຌີໄຊທືາໃ ຑຈັ຋ະຌານົາງ ບໄາງຌບໄ ຄຽປ຺າກປ ຼຌປແໄູຸ ຈແໄທ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ”. ຂະຌະ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຍຌຸ ຾ຑຄ ຌຌັ຋ະທຄ຺ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ11-1-2022 ທາໃ : “ຑະຌກັຄາຌຽປ຺າເຌຎັຈ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຽກໃັຄ ຽຂ຺າປຼຌປໄູຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີແທ ຾ຖະ ຌາ ຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄດໃາຄກທາໄຄຂທາຄ ຘໃທຌກາຌປຼຌປຂໄູ ບຄຽຂ຺າຽ຅຺າໄຌຌັໄ ຘໃທຌນົາງ຾ຓຌໃ ປຼຌປຽໄູບຄ ຾ຖໄທຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາ຋ກັຘະຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຈໄາຌກາຌຘໃືຘາຌ ຽຆໃັຌ ກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌ຾ຓຌໃ ຏໃາຌຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີໝຈ຺ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຑຼຄ຾ຉໃຓຘີຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈຽ຋ໃ຺າຌຌັໄ ກຘ າຓາຈ຅ຈັກາຌ຋ກຸ ດໃາຄຂບຄທຼກ ຄາຌແຈ຾ໄ ຖໄທ ຽຆໃັຌ ກາຌຘໄາຄກຸຓໃ ຽປັຈທຼກຉໃາຄໂ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ບຌັຌກີໄ ຆ ຓ຺ຽຆີງຑະຌກັຄາຌ ຑທກຽປ຺າເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຽປັຈທຼກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆແີຈຈໄ ຂີຌຶໄ ເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຿ຈງຘະ ຽຑາະ ຾ຓຌໃ ຘໃືຘາຌຏໃາຌຖະຍຍ຺ຈີ຅ຉີ ຌີຖໄ ະ ຊືທໃາບໄາງຌໄບຄຽປ຺າໝຈ຺຋ກຸ ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ປຼຌປໄູ ຾ຖະ ຘາຓາຈຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຎະກບຍຘໃທຌກຍັທຼກຄາຌແຈຈໄ ນີົາງ”. ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຌາຖິຌ຋ບຄ ຾ກທໄ ຃າ ຽຑັຈ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜໄາຂະ຾ໜຄ ດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຑະຌກັຄາຌຽປ຺າ຾ຉໃຖະ຋ໃາຌ຾ຓຌໃ ຈີນົາງ ເຌກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉໃາຄໂ ຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຊທືາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ກຸ ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຓກີາຌຎຍັຉທ຺ແຈໄ

50 ແທນົາງ ຘໃທຌກບໃ ຌກາຌຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ ຽຂ຺າ຾ຓຌໃ ປຼຌປໄຽູຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຉໃາຄໂຈໄທງຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖໄທຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ ຑໄບຓ຋ຄັຎະຉິຍຈັທຼກ ຄາຌແຎຑໄບຓກຌັ ງກ຺ຉທ຺ດໃາຄ຃ືຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຌີໄ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຑຌັກຍັກາຌປຍັຂ ໄ ຓຌູ ຂາໃ ທຘາຌຏໃາຌຖະຍຍ຺ຈີ຅ຉີ ຃ືກຍັກາຌນງ ໄ຿ຖກເນໄ຾຃ຍຖຄ຺ ຽປັຈເນໄກາຌຽປັຈທຼກ ຄາໃ ງຂຶຌໄ ແທຂຌຶໄ ຍໃ ຅າ ຽຎັຌຉໄບຄຽຘງຽທຖາ ຽຆໃິຄໜໄາຉະນົບຈຽທຖາ ຘະຌຌັໄ, ຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌດໃູຘະຑາຽປ຺າປຼຌປໄູ ຾ຖໄທຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຽຖືໄບງໂ ຎຍັ ຽຂ຺ໄາທຼກຄາຌ ຽຖືໄບງໂ ຅ຌ຺ຆາ ຌາຌຄາຌ ຽປັຈເນໄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຓຌໃ ແຈຈໄ ນີົາງ”. ຘທໃ ຌ ຋ໃາຌ ຋ໃາຌ ຑທູ ຌັ ແຆຎຌັງາ ບາງຸ 33 ຎີທິຆາກາຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍກຍັທຼກຄາຌຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຓຘີະຊາຌະກາຌຍຄັ຃ຄັຽຎັຌຉຌ຺ໄກດ ໃເູຌຆທໃ ຄ ຿຃ທຈິ -19 ຌຓີໄ ຌັຍຄັ຃ຍັຽປ຺າ຋າຄບໄບຓ ທາໃ ຉໄບຄແຈປໄຼຌປໄູ຾ຖະ ຎຍັຓາເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌ ຽຌໃບືຄ຅າກທາໃ ຽຖໃືບຄຑທກຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຓຌັ ງຄັຍໃ ຋ຌັຓນີົກັຘຈູ ປຼຌ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄ຿ຈງກຄ຺ ງກ຺ຉທ຺ດໃາຄກາຌຘໄາຄກຸຓໃ ທບຈ຾ບຍເຌກາຌ ຽປັຈທຼກ຾ຍຍຌີໄກ຾ ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຏໃາຌຖະຍຍ຺ຈ຅ີຉີ ຿ຈງຏໃາຌຘຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ກາຌຎະຆຸຓຏໃາຌຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີ຿ຈງບາແຘຘຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈ຾ຍຍຌຽີໄຎັຌຉຌ຺ໄ ຊທືາໃ ຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຉີໃາຄໂຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄດໃາຄກທາໄຄ ກຍ ໃ ຘະຽຑາະ຾ຉໃຘະຑາຽປ຺າ ຾ຉໃກຽ ກຈີຂຌຶໄ ກຍັ຋ກຸ ບຄ຺ກບຌ ກ຾ ຖໄທຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌບຄ຺ກບຌຌຌັໄ຅ະຓກີາຌຑຈັ຋ະ ຌາຉຌ຺ຽບຄ຾ຌທເຈເຌທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຾ຌທເຈຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ”ີ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຈຸ ເຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ງບໄ ຌທາໃ ຽຎັຌງກຸ ຈີ ຅ຉີ ຽຑາະທາໃ ຽຎັຌງກຸ ຋ໃີ຋ກຸ ຃ຌ຺ຓກີາຌຘໃືຘາຌຏໃາຌຽບຽຖັກ຿ຉຕຌກິ ຿ຈງບາແຘຘຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຎັຌນົກັ ຾ຉກໃ ບໃ ຌ຅ະຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎຍັເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌແຈໄ ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປຓູໄ າກບໃ ຌ ຿ຈງຽຎັຌກາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄຏາໃ ຌຽ຃ືບຂາໃ ງບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ຽຎັຌ ກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽບຄ ຽຑໃືບຎຍັຌາ ເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌເນຘໄ າ ຽຖັຈຈທໄ ງຈ.ີ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະ຋ໄບຌເນໄຽນັຌທາໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌານົາງ ງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌຍຄັ຃ຄັນົາງຈາໄຌ

51 ເຌຘຄັ຃ຓ຺ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຿ຈງກບໃ ຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຉາໃ ຄໂຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ຓີ ກາຌປຼຌປກູໄ ບໃ ຌ ຏໃາຌຖະຍຍ຺ຉາໃ ຄໂຖທຓ຋ຄັກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌ຅າກຽຑໃືບຌປທໃ ຓກຌັເຌຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽບຄ ຅າກຌຌັໄກຌ າ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກ ຄາຌເນກໄ າໄທແຎຑບໄ ຓໂກຌັ ຉທ຺ດາໃ ຄ ກາຌຌາ ເຆ຃ໄ ບຓຑິທຽຉີຽປັຈ຾຅ຄໄກາຌ, ກາຌຌາ ຾຅ຄໄກາຌບບກ ຅າກ຃ບຓຑິທຽຉີຓາເຆຄໄ າຌເຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຖະ ກາຌຘະ຾ກຌຘໃຄ຺຾຅ຄໄກາຌຈໃຄັກາໃ ທແຎງຄັ ຘະຊາຌ຋ໃີບໃືຌໂ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ. 4. ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎ ຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັເຌທຼກຄາຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ຾ຉຖໃ ະບຄ຺ ກບຌ຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈແຈຽໄຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຉຍໃ ຌັນາຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄກາຌ຅ຈັຘຌັທຼກຄາຌ ຉາໃ ຄໂຽຂ຺ໄາກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຄຶຽຎັຌຽຖືບຄ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄຽຆໃັຌກຌັ ຌຌັໄກງ ບໄ ຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽຂ຺ໄາຆທໃ ງຎະກບຍເຌ ກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ຋ໃີກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ ຾ຉເໃ ຌຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຌຌັໄຉບໄ ຄຓ຃ີທາຓປຽູໄຖໃືບຄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຘຓ຺຃ທຌ ຅ໃຄຶຘາຓາຈຎຍັຎໃຼຌ ນົືຎະງກຸ ເຆທໄ ຼກຄາຌຉາໃ ຄໂແຈຈໄ ີຽຆໃຄຑາງເຌຘະຑາ ິ ຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄກຽ ປັຈແຈຈໄ ຘີຓ຺຃ທຌ ເຌແຖງະຏາໃ ຌຓາ ຾ຉກໃ ງຄັຓນີົາງດໃາຄ຋ໃີຽຎັຌຍຌັ ນາ຋ໃີກາງຽຎັຌບຸຎະຘກັ ເຌກາຌຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຆໃັຌຍຌັ ນາຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ, ຖະຍຍ຺ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉາໃ ຄໂ ຍໃ ຓນີົກັຘູຈ຋ໃີຘາ ຓາຈປາໃ ປຼຌແຈໄ຾ຖະ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃືຘາຌຏາໃ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈງຄັຍໃ ຋ຌັທບໃ ຄແທ຋ຌັກຍັ຿ຖກຎຈັ຅ຍຸ ຌັ. 4.1 ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດໃູ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ງຄັນງຄຸໄ ງາກນົາງງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌຉາໃ ຄໂ ຖທຓຽຊຄິ ຃ທາຓ຅າ ຽຎັຌ຋ໃີ຅ະຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຉໃຓາເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄງບໄ ຌທາໃ ທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂ຾ຓຌໃ ຈາ ຽຌຌີແຎແຈງໄ ບໄ ຌຓຽີຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຉກໃ າຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຓາປຼຌປູໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄກ຾ ຓຌໃ ນງຄຸໄງາກນົາງຘຓ຺຃ທຌ ງບໄ ຌທາໃ ກາຌປຼຌປຉູໄ າໃ ຄໂຌຌັໄຉບໄ ຄຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີ຋ໃີ຋ຌັຘະ ແໝ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ຃ບຓຑິທຽຉີ຿ຌຈຍຈຸ ຘະຌຌັໄ, ຅ໃຄຶຽກຈີຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັຉໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌກ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຌຌັໄ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘໃທຌກຍັທຼກຄາຌ ງໄບຌຂາຈຄຍ຺

52 ຎະຓາຌຘທໃ ຌຉທ຺ ຾ຖະ ຘທໃ ຌຖທຓ, ກາຌປຼຌປູໄນົືຌາ ເຆນໄ ົກັໂ຾ຓຌໃ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບຌິ ຽຉີຽຌັຈ ຾ຉບໃ ິຌ ຽຉີຽຌັຈຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ງຄັເຆຂໄ ບຄຘທໃ ຌຉທ຺ ຆໃຄຶຽປັຈເນຘໄ ິໄຌຽຎືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ຌທຌນົາງ ຽປັຈເນໄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຍາຄຘທໃ ຌຍໃ ຘຌ຺ເ຅຋ໃີ຅ະປຼຌປຽູໄຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຿ຈງ຋ໃາຌ ທຼຄແຆ ຘີທິແຖ ບາງຸ 56 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນໄກາຌຘາ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1- 2022 ທາໃ : “ຊາໄ຅ະຽທ຺ໄາຽຖໃືບຄຍຌັນາຂບຄຓຌັ຾຋ໄໂ ກ຾ ຓຌໃ ຍຌັນາຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌນຌັໄ ຖະ ຋ຄັ ຄຍ຺ຘໃທຌຉທ຺ ຾ຖະ ຘໃທຌຖທຓຊທືາໃ ຓຍີຌັນານົາງ ງໄບຌຽປ຺າຂາຈຄຍ຺ຈຄໃັກາໃ ທ ຅ໃຄຶຽປັຈ ເນໄບໄາງຌບໄ ຄຽປ຺າຍາຄຘໃທຌຍໃ ຘຌ຺ເ຅຅ະຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌຖະຍຍ຺ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຽຆໃັຌ ຃ບຓກະຍໃ ຓີຽຄຌິ ຆິຆືໄກ ຍໃ ຓີ຅ະປຼຌປໄ຾ູ ຌທເຈ ຆໃຶຄກ ຽຎັຌຽຖືໃບຄງາກເນໄ຾ກໃ ຋າຄຘະຑາຽປ຺າດໃູເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ງໄບຌຍຌັນາຂບຄຓຌັ຾ຓຌໃ ຉໄບຄຓກີາຌຌາ ເຆກໄ ຍັທຼກ ຄາຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຊທືາໃ ຽປ຺າຂາຈຍໃ ແຈ” ໄ ຂະຌະ຋ໃີ຋ໃາຌ ຌ. ຘຓ຺ຑບຌ ຿ຘຑິຖາທຌັ ບາງຸ 53 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຽປັຈທຼກເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຂາຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຍໃ ແຈໄງໄບຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຘາຓາຈ ຎະກບຍຘໃທຌເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ ຾ຉໃ ກາຌຌາ ເຆໄຉທ຺຅ຄິຌຌັໄຎາກຈ຺ທໃາ ງຄັຂາຈນົາງ ງໄບຌທໃາ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຍາຄ຅າ ຌທຌກຑ ຍ຺ຍຌັນາຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌກາຌຌາ ເຆ຃ໄ ບຓຑິທຽຉີ, ຽປັຈເນໄຍາຄ຃ຄັໄຍຸກ຃ະຖາ ກບຌກເ ຆ຃ໄ ບຓຑິທຽຉີຍໃ ຽຎັຌຽຖີງ ຾ຖະ ຍໃ ດາກຘຌ຺ ຽປັຈທຼກດໃາຄບໃືຌ຾຋ຌ” ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຃າ ຾ຑຄ ຋າ ຓະທບຌບາງຸ 49 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ກແ ຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ງໄບຌຘະຑາຍກາຌຉໃາຄໂ ຅ໃຄຶຽປັຈເນໄຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຉໃທໃາ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຌີຌັໄ ກຑ ຍ຺ຍຌັນາ ງໄບຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າຂາຈຄຍ຺ຎະຓາຌ ຽຆໃັຌ ຊາໄຍໃ ຓ຃ີບຓຑິທຽຉີຘໃທຌຉທ຺ ກ ຍໃ ຘາຓາຈຑຈັ຋ະຌາກາຌຌາ ເຆໄແຈໄ຾ຉໃຊາໄຓີ ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຖໄທ ກຉ ໄບຄເຆໄບິຌຽຉີຽຌັຈ ຆໃຶຄກ ຉໄບຄເຆໄຄຍ຺ຎະຓາຌບີກ ບິຌຽຉີຽຌັຈ ນໄບຄກາຌກຆ າໄ ຾ຖະ ຍໃ ຓຽີຖີງເຌຍາຄ຃ຄັໄ ຓຌັ຅ໃຄຶນງໄຄຸ ງາກຘາ ຖຍັກາຌປຼຌປຈໄູ ທໄ ງ ຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີາຄ຃ບຓຑິທຽຉີຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຽຆໃັຌກາຌ ຐຶກ຋ກັຘະກາຌຉີຑິຓຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຋ໃີຽຎັຌໜໄາທຼກ຋ໃີຽປັຈຎະ຅າ ເຌນໄບຄກາຌ ກຘ າຓາຈ ຆທໃ ງເນໄທຼກຄາຌຑຈັ຋ະຌາແຈ” ໄ

53 ຌບກ຅າກຌ,ີໄ ຋ໃາຌ ຋ໃາຌ ຌ. ຘິຓຓາຖີຘາງຘາ ຑຌັ ບາງຸ 26 ຎີທິຆາກາຌຂບຄຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຌໄບຄຽບຄກ ຑຍ຺ຍຌັນາ ງໄບຌທໃາ ຌໄບຄເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີຆໄາ ງໄບຌທໃາ ຌບໄ ຄຽບຄຍໃ ຓຑີືໄຌຊາຌຓາກບໃ ຌ ຍທກກຍັຄຍ຺ຎະຓາຌຉຌ຺ຽບຄກຍ ໃ ຓຑີຼຄຑ ຋ໃີ຅ະຆືຽໄ຃ໃືບຄ ຃ບຓຑິທຽຉີຘໃທຌຉທ຺ ຊາໄຓາເຆ຃ໄ ບຓນໄບຄກາຌກເ ຆແໄຈຍໄ າຄ຃ຄັໄ຃າທຓຌັກຍ ໃ ຘາຓາຈ຋ໃີ ຅ະຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄແຈຽໄຉັຓ຋ໃີ຾ຉໃ຃ທາຓຽຎັຌ຅ຄິ຾ຖໄທ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີເຌ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຘາ ຃ຌັນົາງ ຽຆໃັຌ ຽປ຺າເຆໄຉີຑິຓຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ຋ກັຘະເຌກາຌຽປັຈ ທຼກ຾ຍຍຌໜີໄ າ ຾ຉໃກຍ ໃ ຽຉັຓ຋ໃີງໄບຌຘະຑາຍ຋ໃີກາໃ ທຓາຂາໄຄຽ຋ິຄຌຌັໄ” ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌຽບຄຂບຄ ຺ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆ຃ືໄ ບຓຑິທຽຉີຘທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທຽຉີຏາໃ ຌຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆຈີໃຄັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທ ຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນກໄ າຌຽກຈີຍຌັນາ ກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. 4.2 ຍຌັນາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຘາ ຖຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺຾ຓຌໃ ຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຘາ ຃ຌັ ຿ຈງເຌແຖງະ ຏາໃ ຌຓາກຽ ນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທ຋ຄັກາຌຎະຉິຍຈັກາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຾ຉກໃ ຑ ຍ຺ຍຌັນາຓາຉະນົບຈ ງບໄ ຌທາໃ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌຍາຄ຃ຄັໄຆກັຆາໄ ຍໃ ແຈຉໄ າຓເ຅ຉບໄ ຄກາຌ ນົື຃ທາຓປີຍຈທໃ ຌ ຂບຄທຼກຄາຌ ງບໄ ຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽຎັຌເ຅ກາຄ຋າຄຈາໄຌຌຉິ ິກາ ຉາໃ ຄໂ ຑບໄ ຓ຋ຄັ ຽຎັຌຽຘຌາ຋ິກາຌເນ຾ໄ ກຘໃ ະຑາ຾ນຄໃ ຆາຈ ຆໃຶຄຽຎັຌທຼກຽບກະຘາຌ຋ໃີຉບໄ ຄຓກີາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຅ໃຄຶຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີຉບໄ ຄຑທ຺ແຈຑໄ ທ຺ຑຌັກຌັຎະ຅າ ເຌຖະຈຍັຉາໃ ຄໂ ຾ຉໃ ຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈຆກັຆາໄ ກຍ ໃ ຘາຓາຈຎະຉິຍຈັກາຌແຈຽໄຉັຓ຋ໃີຘະຌຌັໄ, ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌ ກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄກຽ ຎັຌຍຌັນາຘຓ຺຃ທຌ ຽຌໃືບຄ຅າກທາໃ ຍຸກ຃ະຖາ ກບຌ຅າ ຌທຌນົາງ຾ຓຌໃ ຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຉີາໃ ຄໂ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຍັກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຉກໃ ຍ ໃ ຘາຓາຈຽປັຈແຈຽໄຉັຓ຋ໃີງບໄ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈຓຍີຌັນາເຌຍາຄຆທໃ ຄ ຊາໄ຅ະເຆຄໄຍ຺ຉຌ຺ຽບຄ຋ຄັ ໝຈ຺ ກຑ ຍ຺ຍຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຆໃຄຶຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຾ຖະ ຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຈາ ຽຌຌີທຼກຄາຌນົາງຘຓ຺຃ທຌ.

54 ຈຄໃັ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຽ຅ຄັໄທໃືດທະທາໃ ບາງຸ 36 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນໄ ຘາ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ກາຌ ຂຌ຺ຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌຉໃາຄໂເຌແຖງະ຋າຄແກ ຘະຌຌັໄ, ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຉໄບຄຓ຃ີທາຓຆາ ຌາຌກາຌຈາໄຌຈຄໃັກາໃ ທ ຾ຉໃຍຌັນາຓຌັຓດີໃຍູ ໃບຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຅ະປຼຌປກໄູ ຼໃ ທກຍັ ຽຖໃືບຄຈຄໃັກາໃ ທຉໄບຄປຼຌປຈໄູ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄງໄບຌທາໃ ຓຌັຍໃ ຓນີົກັຘຈູ ຋ໃີປຼຌປດໄູ ໃາຄຉາງຉທ຺ ຾ຉໃເຌຂະຌະຈຼທກຌັຌຌັໄ ກ ຽນັຌທໃາ ຍາຄຘໃທຌກ ຘາຓາຈຽປັຈແຈໄງໄບຌຓຽີຄໃບືຌແຂ ຑຼຄຑ ຾ຉໃຍາຄຘໃທຌງຄັຂາຈຽຄໃບືຌແຂຽຆໃັຌ ຄຍ຺ຎະຓາຌຌາ ເຆໄບີຌຽຉີຽຌັຈ, ບິຌຽຉີ ຽຌັຈນໄບຄກາຌກ ຆໄາ ຾ຖະ ຍາຄ຃ຌ຺ກ ຂາຈຘະຓາຈ຿ຒຌ຋ໃີ຋ຌັຘະແໝ ຖທຓຽຊິຄ ຃ບຓຑິທຽຉີກຍ ໃ ຓີກຂ າຈກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກຽ ປັຈເນໄທຼກ ຄາຌຂາຈຘໃທຌຈຄໃັກາໃ ທແຎ ຑາເນໄຓກີາຌຈາ ຽຌຌີກາຌຆກັຆາໄເຌຍາຄຈາໄຌ” ຂະຌະ຋ໃີ຋ໃາຌ ຌ. ຘາງຑຽູຄຌິ ບຈຸ ຓ຺ຘກຸ ບາງຸ 43 ຎີ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າຖທຓ຋ຄັຂາໄຑະຽ຅຺າໄ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ ຑືໄຌຊາຌກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ ຽປ຺າຍໃ ຓຑີືໄຌຊາຌຈໄາຌຈໃຄັກາໃ ທຓາຈຌ຺ ຌາຌ ຾ຖະ ຍໃ ຓຍີໃບຌປຼຌ ຊາໄປຼຌກດ ໃທູ ຼຄ຅ຌັເຆ຋ໄ ຶຌນົາງ ຘະຌຌັໄກາຌຌາ ເຆເໄຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌກ຅ າ ກຈັ ຘະຌຌັໄ, ບຌັຌກີໄ ຾ ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັນົາງ ງໄບຌຽປ຺າຂາຈນົາງຎຈັ ແ຅ ຾ຉໃຎຈັ ແ຅ຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ຃ື຋ໃີຽທ຺ໄານຌັໄ ຃ືຄຍ຺ຎະຓາຌ ຾ຖະ ຑືໄຌຊາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າກຍັກາຌປຼຌປຽໄູຉັກ຿ຌ຿ຖຆ” ີ ຋າໃ ຌ ຌ. ຅ຌັຘກຸ ຿ຑ຋ິຽຈຈ ບາງຸ 51 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11-1- 2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຂບຄຑະຌກັຄາຌຽປ຺າ຾ຓຌໃ ຽທ຺ໄາຽຖໃືບຄ ກາຌຌາ ຓາຎະຉີຍຈັທຼກຄາຌຘາ ຖຍັຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽປ຺າ ໝາງ ຃ທາຓທໃາ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຽປ຺າຌີ຾ໄ ຓຌໃ ຑະງາງາຓຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີນຌັໄ ຓາເຆໄເຌ ກາຌຽປັຈທຼກ ຾ຖະ ຐືຶກຉຌ຺ຽບຄແຎຌາ ຑໄບຓ ງກ຺ຉທ຺ດໃາຄ ກາຌຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌຏໃາຌ ຖະຍຍ຺ຽບຽຖັກ຿ຉຕຌິກ, ຏໃາຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ນົືຏໃາຌຖະຍຍ຺ບບຌຖາງຉໃາຄໂ ຽຆໃັຌເຌຎັຈ຅ຸຍຌັ ຾ຓຌໃ ຓ຃ີທາຓຘາ ຃ຌັນົາງ ຾ຉໃກ ຑ຺ຍຍຌັນານົາງດໃາຄງໄບຌທໃາ ຘະຑາຍ຋າຄຈໄາຌກາຌຽຄຌິ ຾ຖະ ຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈຍໄາຌຽປ຺າຆກັຆໄາ ນົືທໃາຽຌັຈຍໃ

55 ຾ປຄ ຽປັຈເນໄຑຍ຺ຍຌັນາຉໃາຄໂຉາຓຓາ ທຼກຄາຌຆກັຆາໄ ຑະຌກັຄາຌຍໃ ຓ຋ີກັຘະຉໃາຄໂ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ” ຋າໃ ຌ ຋າໃ ຌ ຌ. ຍຌຸ ຘີຑບຌ຋ະທຄ຺ ບາງຸ 31 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌຖກັຘະຌະຈຼທກຌັເຌທຌັ຋ີ22-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ ກຊ ືທໃາ ຍໃ ຓນີງຄັນົາງຽຆໃັຌ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໄາຌກາຌ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ກ຃ ືກາຌຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາ ທຼກຄາຌນຌັໄຖະ ຽຑາະຽປ຺າປຼຌປແໄູຎຌາ ຾ຉໃຍຌັນາ຾ຓຌໃ ຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຍໃ ຉບຍຘະ ໜບຄ, ຂບຄຖທຓກຍ ໃ ຓີຑືໄຌຊາຌຽປ຺າກຍ ໃ ຓ຾ີຈໃ ຾ຖະ ຖທຓຽຊຄິຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌເຆໄ ບິຌຽຉີຽຌັຈກຍ ໃ ຓີຍາຄ຃ຄັໄກງ າກກ” . ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຽຊຄິ຅ະຓ຃ີທາຓຘາ ຃ຌັນົາງ ຾ຖະ ຊກືຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດໃາຄກທາໄຄຂທາຄກຉ າຓ ຾ຉຍໃ ຌັນາ ຉາຓຓາ຋ໃີກາງຽຎັຌບຎຸ ະຘກັ຋ໃີຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍາຄ຋າໃ ຌກຓ ນີົາງ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌກຼໃ ທ ກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຅າ ກຈັນົາງ, ບິຌຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຽປັຈເນຑໄ ຍ຺ຍຌັນາຽຖໃືບຄກາຌ ປຼຌປຽູໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຏີາໃ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຘງຽທຖາ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາ. 4.3 ຍຌັນາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃຘືາຌ ຘາ ຖຍັ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋າຄຈາໄຌຈີ຅ຉີ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ກາຌຘໃືຘາຌຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຊກືຌາ ເຆຽໄຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ຃ຌ຺ ຍໃ ທາໃ ຅ະຽຎັຌ຋າຄຈາໄຌຑາຍ, ຘຼຄ ນົື຋າຄຈາໄຌຂ ໄ ຓຌູ ແຈປໄ ຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາ຅ຌ຺ຓະຌຈຸ ຘາຓາຈຽຆໃບືຓ຿ງຄຉິຈຉໃ ກຌັແຈຘໄ ະຈທກ, ຾ຉກໃ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຎີະຽຑຈຌຓີໄ າຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ກາຌຽປັຈທຼກ຾ຓຌໃ ງຄັນງຄຸໄງາກ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆຓີາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຌາ ເຆເໄຌກາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌກຸຓໃ ເຌຖະຍຍ຺ຈ຅ີຉີ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄ, ຽຑໃືບຎະງຸກເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌ ຽນັຌທາໃ ນງຸໄຄງາກນົາງດໃູ ຽຑາະຓຌັຽຎັຌກາຌຽຎີຈ຿ຖກ ກະ຋ຈັ ຾ຖະ ຋ຄັຽຎັຌກາຌນງ ໄ຿ຖກເນໄ຾຃ຍຖຄ຺ ຾ຉໃຏໄູ຋ໃີຍໃ ຓຑີືໄຌຊາຌ ນົືຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌ ຎະຉິຍຈັຄາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌຈຄໃັກາໃ ທ຾ຓຌໃ ງຄັຑຍ຺ຍຌັນາ ຈໃຄັ຋ໃີ຋ໃາຌ ຽຑັຈຑທູ ຄ຺ 51 ປບຄ ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11-1-2022 ທາໃ : “ຍຌັນານົກັໂ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌຽປັຈທຼກ ນົືປຼຌປໄກູ ຼໃ ທກຍັຽຖໃືບຄຈໃຄັ ກາໃ ທງໄບຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີ຋ຌັຘະແໝ ຊາໄປຼຌປໄຍູ ໃ ຽຊຄິ ກຍ ໃ ຘາຓາຈຌາ ຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄແຈໄຂາໄຑະຽ຅຺າໄທາໃ ຾ຌທຌຌັໄເຈ ຑໄບຓກຌັຌຌັໄຄຍ຺ຎະຓາຌກຘ າ ຃ຌັງໄບຌ

56 ຋ກຸ ດໃາຄແຈໄຆືຘໄ ຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ງກ຺ຉທ຺ດໃາຄ຅ະຎະຆຸຓຏໃາຌກ຿ຸ ກຓຈີ຾ຍຍຌີໝໄ ຈ຺ຽຄຌິ ຍກັນົາງໂ”. ຂະຌະ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຍຌຸ ຾ຑຄ ຌຌັ຋ະທຄ຺ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ11-1-2022 ທາໃ : “ກ຃ ືຍຸກ຃ະຖາກບຌຽປ຺າ຅ະຽກໃັຄຎາຌເຈກ ຉາຓ ຾ຉໃຊາໄຂາຈຎະຘຍ຺ກາຌ຾ຖໄທ ຽປ຺າກ ຽນັຌທໃາ ງຄັຑຍ຺ຍຌັນາເຌກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີດໃູ ຘະຌຌັໄ, ຅ໃຄຶຽທ຺ໄາແຈໄທໃາ ຍຌັນາ ນົກັໂ ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽບຄ ຋ໃີນາກປ ຼຌປເໄູໝໃ ຿ຈງຘະຽຑາະຍກຸ ຃ະ ຖາກບຌຖໄຌຸ ຽກໃາ຺ ຊທືາໃ ງຄັງາກນົາງ”. ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຌາຖິຌ຋ບຄ ຾ກທໄ ຃າ ຽຑັຈ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜໄາຂະ຾ໜຄ ດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຘາ ຖຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖໄຌຸ ເໝໃກຊ ທືໃາ ຍໃ ຓຍີຌັນານົາງ ງໄບຌຽຂ຺າຽຂ຺ໄາເ຅ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ເໝໃໂດໃ຾ູ ຖໄທ ຾ຉໃຖໄຌຸ ຽກໃາ຺ໂ຾ຓຌໃ ງາກນົາງ຋ໃີ຅ະຌາ ເຆໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ງໄບຌ ຽປ຺າຂາຈຑືໄຌຊາຌ຾ຉໃຽຍືບໄ ຄຉຌ຺ໄ ຽປັຈເນໄກາຌຌາ ເຆຍໄໃ ຽຖິກຽຆໃຄິ ຘຓ຺຃ທຌ”. ຘທໃ ຌ ຋າໃ ຌ ຑທູ ຌັ ແຆຎຌັງາ ບາງຸ 33 ຎີທຆິ າກາຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ກ ແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍຸກ຃ະຖາກບຌຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌຽຖໃືບຄຖະບຼຈບໃບຌງໄບຌຍຸກ ຃ະຖາກບຌຓນີົາງຖະຈຍັ ຿ຈງຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທໜຸໃຓກຍ ໃ ຑຍ຺ຍຌັນານງຄັນົາງ ຾ຉໃຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖໄຸຌຽກໃ຺າບາງຸຖະຈຍັ 46 ຎີຂຶໄຌແຎຽຑໃິຌ຅ະຽຖໃີຓຓຍີຌັນາ ຾ຉໃແທໜຸໃຓກ ຓີ ຍຌັນາ຃ຌ຺ຖະດໃາຄ ຘໃທຌນົາງແທໜຸໃຓ຅ະຓຍີຌັນາຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌຆຽືຶໄ຃ໃືບຄຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆຽີຑໃືບຓາປຼຌປນໄູ ົາງກທາໃ ”. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຑືໄຌຊາຌກາຌຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຄຶຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖຌຸໄ ກບໃ ຌ ຿ຈງຘະຽຖງໃ ຾ຓຌໃ ຅ະຽກຈີກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ບາງຸຎະຓາຌ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌຂາຈຑືໄຌຊາຌຓາກບໃ ຌ, ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຑຍ຺ ຍຌັນາຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌເຌຆຽືໄ຃ໃບືຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີາຌາ ເຆເໄຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະ຋ບໄ ຌເນຽໄນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍຌັນານົກັໂ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽປັຈເນໄ

57 ຉບຍຘະໜບຄເຌກາຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຍໃ ແຈ,ໄ ຍຌັນາປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌຖຌຸໄ ບາທ຿ຸ ຘເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຍຌັນາ຋ໃີຘາຓ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຽຖໃືບຄບຌິ ຽຉຽີຌັຈ ງບໄ ຌບຌິ ຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຌັຈຘທໃ ຌຉທ຺ ຆໃຄຶຘິໄຌຽຎືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌຂບຄຉຌ຺ຽບຄ຅າ ຌທຌນົາງ. 5. ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎ ຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຅າກຘະຑາຍກາຌ຋ໃີຽກຈີຂຶໄຌ ຽນັຌທາໃ ຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽບຄກຓ ຾ີຌທ ຋າຄຌກາຌກຑ ະງາງາຓຆບກນາ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຽຑໃືບຽປັຈເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌແຈປໄ ຼຌປູໄ ກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຉີາໃ ຄໂ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຘາຓາຈຎະງກຸ ເຆຽໄຂ຺ໄາກຍັທຼກຄາຌດໃຘູ ະ ຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄເນຎໄ ະຘຍ຺ຏຌ຺ຘາ ຽຖັຈດາໃ ຄຓຎິະຘິຈ຋ິຏຌ຺ ຾ຖະ ຎະຘິຈ຋ິຑາຍ. 5.1 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຍຌັນາຉຌ຺ໄ ຉ ຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ງຄັນງຄຸໄງາກນົາງງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌຉາໃ ຄໂ ຖທຓຽຊຄິ຃ທາຓ຅າ ຽຎັຌ຋ໃີ຅ະຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີງບໄ ຌຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺ເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄຽຑາະທາໃ ທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂ຾ຓຌໃ ຈາ ຽຌຌີແຎແຈງໄ ບໄ ຌຓຽີຉັກ ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຘະຌຌັໄຓຌັຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌຉບໄ ຄແຈປໄ ຼຌປຽູໄຖໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີເນນໄ ົາງຂຌຶໄ ຑໄບຓ ກຌັຌຌັໄ ຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ຃ທຌຘຌັງາຄຍ຺ຎະຓາຌຽຑໃືບຘະໜຸໃຌຘະໜຌຸ ທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ ເນຘໄ າຓາຈຎຍັຎຄຸ ທຼກຄາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຏາໃ ຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆແີຈໄ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽບຄ ກຉ ບໄ ຄຽບ຺າເ຅ເຘປໃ ຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄເນນໄ ົາງຂຌຶໄ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ ຿ຈງ຋ໃາຌ ທຼຄແຆ ຘີທິແຖ ບາງຸ 56 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນໄກາຌຘາ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “຾ຌທ຋າຄຎຍັຎຄຸ ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ກາຌຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌເນໄຑຼຄຑ , ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຋ກຸ ຃ຌ຺຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘໃເຌກາຌຐຶກ຋ກັຘະຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີາຄ຃ບຓຑິທຽຉີເນໄນົາງ ຂຌຶໄ ຽຑໃືບຽປັຈເນໄຉຌ຺ຽບຄຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ກໃູ ຌັແຎ” ຂະຌະ຋ໃີ຋ໃາຌ ຌ. ຘຓ຺ຑບຌ ຿ຘຑິຖາທຌັ ບາງຸ 53 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ :

58 “ຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈຉໃາຄໂ ຃ທຌແຈປໄ ຍັກາຌຎຍັຎຄຸ ເນໄຈຂີຌຶໄ ຽຑໃືບຘໃຄ຺ຽຘີຓກາຌຌາ ເຆໄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຑໄບຓ຋ຄັຽຑໃືບເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌແຈໄນາຂ ໄຓຌູ ຂາໃ ທຘາຌດໃາຄ຋ໃທຄ຋ຌັ ຾ຖະ ຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ, ທຼກຄາຌຉໃາຄໂແຈຈໄ ” ີ ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຃າ ຾ຑຄ ຋າ ຓະທບຌບາງຸ 49 ຎີ, ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ກແ ຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຎັຌຽຖໃືບຄຘາ ຃ຌັ ງໄບຌຘະຑາຍກາຌຏໃາຌຓາ ຽປ຺າຂາຈຽຂຌີຈໄາຌຄຍ຺ຎະຓາຌນົາງ ຈໃຄັຌຌັໄ, ຓຌັກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັກາຌກາ ຌຈ຺຾ຏຌເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ ຃ທຌຓກີາຌກາ ຌຈ຺຾ຏຌທຼກຄາຌ຋ໃີຖະບຼຈຽຑໃືບ ຽປັຈເນໄທຼກຄາຌ ຘາຓາຈຓຄີຍ຺ຎະຓາຌຉບຍຘະໜບຄ ຊາໄຍໃ ຓກີາຌຂຌຶໄ ຾ຏຌຽບ຺າແທໄ ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຑຍ຺ຍຌັ຃ືກຍັຎຈັ຅ຍຸ ຌັ” ຌບກ຅າກຌ,ີໄ ຋ໃາຌ ຋ໃາຌ ຌ. ຘິຓຓາຖີຘາງຘາ ຑຌັ ບາງຸ 26 ຎີທິຆາກາຌຂບຄຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຘໃທຌຉທ຺ຂາໄຑະຽ຅າ຺ໄ຾ຓຌໃ ຃ຈິ ທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າ຃ທຌຘຶກຘາປຼຌປຈໄູ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄ ເນໄນົາງຂຌຶໄ ຾ຖະ ຘໃທຌກາຌ຅ຈັຉຄັໄກຉ ໄບຄຓ຾ີຏຌກາຌດໃາຄຖະບຼຈທາໃ ຾ຉໃຖະຎີ຅ະ ຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈເຈຽຂ຺ໄາຓາຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຽຑໃືບ ຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌຉບຍຘະໜບຄແຈ” ໄ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆ຃ືໄ ບຓຑິທຽຉີຘທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທຽຉີຏາໃ ຌຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆຈີໃຄັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທ ຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນກໄ າຌຽກຈີຍຌັນາ ກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. ຘະຌຌັໄ, ທ຋ິ ີກາຌ຾ກແໄຂ຾ຓຌໃ ຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຉບໄ ຄຓກີາຌຂຌຶໄ ຾ຏຌກາຌຎະ຅າ ຎີດໃາຄຖະບຼຈ ຽຑໃືບຽປັຈເນໄທຼກຄາຌຂບຄຉຌ຺ເຌ ຈາໄຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຘາຓາຈຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຑີຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌແຈຈໄ ີຉບໄ ຄຎກຸ ຖະຈຓ຺ບາໄງຌບໄ ຄຑະຌກັຄາຌດໃາຄຽຎັຌຎະ຅າ ເຌກາຌຑຈັ຋ະ ຌາຉຌ຺ຽບຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຌໃບືຄ຅າກຽຎັຌໜາໄທຼກ຋ໃີຘາ ຃ຌັນົາງເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ.

59 5.2 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍຎຸຄ ັ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຘາ ຖຍັ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺຾ຓຌໃ ຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຉບໄ ຄຎຍັຎຸຄ຾ກແໄຂ຿ຈງແທ ນົກັໂ຾ຓຌໃ ຎຍັຎຸຄ຾ກແໄຂຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ ຿ຈງກາຌຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌເນໄ຋ໃທຄ຋ຌັກຍັຘະຑາຍກາຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັທາໃ ຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌ ກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຿ຈງ຃ທຌຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາ ຈາໄຌບິຌຽຉີຽຌັຈເນ຃ໄ ຼຄ຃ກູໃ ຌັແຎຑບໄ ຓ. ຈຄໃັ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຽ຅ຄັໄທໃືດທະທາໃ ບາງຸ 36 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ງຄັແຈເໄນໄ ຘາ ຑາຈ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “຃ທຌຓກີາຌຆຸກງໄເູນໄບໄາງຌບໄ ຄ ປາໃ ປຼຌຽຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ເນໄຘູຄຂຶໄຌ, ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓີກາຌຎັຍຎຸຄຽຖໃືບຄ ຾ຏຌກາຌຌາ ເຆຄໄຍ຺ຽຂ຺ໄາເຌກທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆເີນໄຓ຃ີທາຓໝຌັໄ຃ຄ຺ ຾ຖະ ງືຌງຄ຺ ຉໃືຓ ຽນຈຏຌ຺ງໄບຌທໃາ ຉໃ ແຎຽປ຺າ຅ະແຈໄບາແຘຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌນົກັເຌກາຌຈາ ຽຌີຌ ຄາຌ” ຂະຌະ຋ໃີ຋ໃາຌ ຌ. ຘາງຑຽູຄຌິ ບຈຸ ຓ຺ຘກຸ ບາງຸ 43 ຎີ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ10-1-2022 ທາໃ : “ຑະຌກັຄາຌຽປ຺າ຾ຉໃຖະ຃ຌ຺ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘໃຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຈໄທງທິ຋ີກາຌຘຶກຘາ ປຼຌປຈໄູ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄເນໄຘຄູ ຂຌຶໄ ງໄບຌຓຌັຍໃ ຓນີົກັຘຈູ ຉາງຉທ຺, ຽບ຺າເ຅ເຘໃຐຶກ຋ກັຘະຉຌ຺ ຽບຄ, ໜໃທງຄາຌ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຃ທຌຓກີາຌຎຍັຎຄຸ ຽຖໃືບຄຽ຃ືບຂາໃ ງ ບິຌຽຉີຽຌັຈຈໄທງກາຌປໃທຓຓກືຍັຍ ຖິຘຈັກໃຼທຂໄບຄກຍັບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຑໃືບຎຍັ ຎຸຄຈໄາຌ ຈຄໃັກາໃ ທ ຽຓໃບືບິຌຽຉີຽຌັຈແທ຾ຖໄທ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽປ຺າກ຅ ະຽກໃຄັຂຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃາ຺” ຋າໃ ຌ ຌ. ຅ຌັຘກຸ ຿ຑ຋ິຽຈຈ ບາງຸ 51 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11-1- 2022 ທາໃ : “຃ທຌນາ຋ຸກທິ຋ີ຋າຄຽຑໃືບເນໄບໄາງຌໄບຄຑະຌກັຄາຌແຈໄຘຶກຘາປຼຌປໄູ ຾ຖະ ຐືກ ກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເນໄນົາງຂຶຌໄ ຾ຖະ ຓກີາຌຌາ ເຆໄຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄເນໄນົາງ ຽຑໃືບຎະກບຍຘໃທຌກຍັທຼກຄາຌເນໄແຈປໄ ຍັຎະຘິຈ຋ິຑາຍດໃາຄຈ” ີ ຋າໃ ຌ ຋າໃ ຌ ຌ. ຍຌຸ ຘີຑບຌ຋ະທຄ຺ ບາງຸ 31 ຎີທຆິ າກາຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄແຈເໄນກໄ າຌຘາ ຑາຈເຌຖກັຘະຌະຈຼທກຌັເຌທຌັ຋ີ22-1-2022 ທາໃ :

60 “ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຊຽືບ຺າທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌທາຖະຘາ ຃ຌັເຌ຾ຏຌທຼກ ງໄບຌຘະຑາຍຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ແຈບໄ າແຘຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ທຼກຄາຌ ຘະຌຌັໄ ຑະຌກັຄາຌ ນົືຍກຸ ຃ະຖາກບຌຉໄບຄຽກໃຄັ ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄເນໄແຈ”ໄ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາໄຌ ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ກ຃ ກືຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌບໃືຌໂ ກ຃ ື຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ຃ທຌຎກຸ ຖະຈຓ຺ຑະຌກັຄາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄເນຘໄ ຄູ ຂຌຶໄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌເຌທຼກຄາຌເນໄ ຎະຘຍ຺ຏຌ຺ຘາ ຽຖັຈ, ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຃ທຌຎຍັຎຄຸ ຽຖໃືບຄບຌິ ຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ກາ ຌຈ຺ຽຎັຌ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາ ເຌ຾ຉຖໃ ະຎີຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຉາໃ ຄໂ ຘາຓາຈຈາ ຽຌຌີແຎຈທໄ ງຈ.ີ 5.3 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ຘາ ຖຍັ ຈາໄ ຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຽນັຌທໃາ ນງຸໄຄງາກນົາງດໃູງໄບຌຍຸກ຃ະຖາກບຌຍໃ ຑືໄຌຊາຌ ນົືຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌຎະຉິຍຈັຄາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີນົາງຈາໄຌ ຾ຖະ ຄຍ຺ຎະຓາຌ ຂບຄ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຘີໃືຘາຌກງ ຄັ຅າ ກຈັ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌ຾ກແໄຂ຋ໃີຘາ ຃ຌັກ຾ ຓຌໃ ກາຌຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌ ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ທຌຓກີາຌເຘເໃ ຅ປຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆເີນນໄ ົາງຂຌຶໄ . ຈຄໃັ຋ໃີ, ຋າໃ ຌ ຽຑັຈຑທູ ຄ຺ 51 ປບຄນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈເຌທຌັ຋ີ11-1-2022 ທາໃ : “ຍຸກ຃ະຖາກບຌແທ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘໃ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຈາໄຌຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆເີນໄນົາງຂຌຶໄ ງໄບຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທຈຄໃັກາໃ ທ຾ຓຌໃ ງຄັຍໃ ຋ຌັຓກີາຌ຃ໃບຄ຿ຉ ເຌກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ຋ກັຘະຉໃາຄໂຂບຄຉຌ຺ຽບຄ ຖທຓ຋ຄັຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ”. ຂະຌະ຋ໃີ຋າໃ ຌ ຍຌຸ ຾ຑຄ ຌຌັ຋ະທຄ຺ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ11-1-2022 ທາໃ : “ກາຌຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຖໃືບຄຌີໄກ຾ ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຘາ ຃ຌັນົາງ ຘະຌຌັໄ ຃ທຌຓ຾ີຏຌກາຌຖະບຼຈເຌກາຌຌາ ເຆໄຄຍ຺ຎະຓາຌຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຽຎັຌກາຌຘໄາຄ຿ບກາຈເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌແຈໄຌາ ເຆໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຽຑໃືບ ຎະກບຍຘໃທຌເຌທຼກຄາຌຉໃາຄໂຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽປ຺າ”.

61 ຈາໄຌ ຋ໃາຌ ຌາຖິຌ຋ບຄ ຾ກທໄ ຃າ ຽຑັຈ ບາງຸ 39 ຎີນທ຺ໜໄາຂະ຾ໜຄ ດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ກແ ຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທໜຸໃຓຽຊຄິ຅ະຽຂ຺ໄາເ຅ ຾ຖະ ປຼຌປໄກູ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໄາຌກາຌຘໃຶ ຘາຌດໃາຄທໃບຄແທກຉ າຓ ຾ຉໃກ຃ ທຌຘຶກຘາດໃາຄຽຖິກຽຆໃີຄ ຾ຖະ ຌາ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄດໃາຄຽຎັຌຖະຍຍ຺ ຽຑໃືບຎະກບຍຘໃທຌເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາບຄ຺ກບຌ”. ຘທໃ ຌ ຋າໃ ຌ ຑທູ ຌັ ແຆຎຌັງາ ບາງຸ 33 ຎີທຆິ າກາຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ກ ແຈເໄນຘໄ າ ຑາຈ ຖກັຘະຌະຈຼທກຌັ ເຌທຌັ຋ີ13-1-2022 ທາໃ : “ຏໄຍູ ຖິນາຌ ນົື ຃ະຌະຎະ຅າ ຃ທຌຆຌີໄ າ ທຼກຄາຌຈຄໃັກາໃ ທເນໄໜກັ຾ໜໄຌຂຌຶໄ ຉໃືຓ ຽຌໃບືຄ ຅າກທາໃ ຽຎັຌທຼກຄາຌຘາ ຃ຌັເຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຽຑາະ຋ກຸ ທຼກຄາຌ຾ຓຌໃ ຂາຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຍີໃ ແຈໄຘະຌຌັໄ, ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຉໄບຄແຈໄປຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຈໄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ເນໄແຈຈໄ ຂີຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃາ຺”. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ຾ຌທ຋າຄຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ປຼຌປເູໄນນໄ ົາງຂຌ ຶໄ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຑະຌກັຄາຌແທ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌງຄັຂາຈ຋ກັຘະດໃູ, ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທ ໜຸຓໃ ກ຃ ທຌຘຶກຘາດາໃ ຄຽຖິກຽຆໃຄິ ຾ຖະ ຽນັຌທາໃ ຃ທຌຎະຉິຍຈັດາໃ ຄ຅ຄິ຅ຄັຽຑໃືບຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຌີຌັໄ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຌາ ເຆເໄຌທຼກຄາຌເນຈໄ ຂີຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ. ຘຄັຖທຓ຾ຖທໄ , ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ນົືຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ືຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓກີາຌ ກາ ຌຈ຺຾ຏຌດໃາຄຆຈັຽ຅ຌກຼໃ ທກຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌແຈຄໄາໃ ງ ຂຌຶໄ ຾ຖະ ຽປັຈເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຓ຿ີບກາຈຽຂ຺ໄາຽຊຄິຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆແີຈແໄທ, ຃ທຌຑຈັ຋ະຌາຖະຍຍ຺ບິຌ ຽຉີຽຌັຈເນໄແທຂຶໄຌ, ຘໃຄ຺ຑະຌກັຄາຌແຎຐືກບຍ຺ປຓ຺ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ຃ທຌ ຽບ຺າເ຅ເຘໃປຼຌປູໄກໃຼທກຍັ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເນໄນົາງຂຶໄຌກທໃາຽກໃ຺າ ຽຑໃືບຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖະ ຎະກບຍຘໃທຌຽຂ຺ໄາເຌທຼກຄາຌດໃາຄ຅ຄິ຅ຄັ ຾ຖະ ຽກີຈຎະ຿ນງຈຘູຄຘຸຈ ກ ຃ືຽປັຈເນໄທຼກຄາຌຓີ ຎະຘິຈ຋ິຑາຍຌຌັໄຽບຄ.

62 ຑາຍ຋ີ3 ຑາຍກາຌຎະຆຸຓທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ (ຊາໃ ງ຿ຈງຏໄຘູ ຶກຘາ, 2021) 6. ບະຑິຎາງຏຌ຺ກາຌຘກຶຘາ 6.1 ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຊີທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຈຸ ເຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຆໃຄຶຽຎັຌຽຖືບຄ຋ໃີຓະຌຈຸ ຽປ຺າຑຈັ຋ະ ຌາຂຌຶໄ ຽຑໃືບຆທໃ ງຎະກບຍເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ບຎຸ ະກບຌ, ຽ຃ໃຶືບຄຓ, ື ຽ຃ໃືບຄ຅ກັ, ທຈັຊຸ ນົືຖທຓ຋ຄັ຋ໃີຍໃ ແຈຽໄຎັຌຘໃິຄຂບຄ຋ໃີ຅ຍັຉບໄ ຄແຈໄຽຆໃັຌ ຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ. ຋ໃີ ກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ຾ກບໃ ຄ຺ກາຌ ນົືໜທໃ ງຄາຌ຋ຄັຑາກຖຈັ ຾ຖະ ຽບກະຆຌ຺, ໝາງ ຃ທາຓທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌກາຌຌາ ຽບ຺າ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທິ຋ະງາຘາຈຓາເຆເໄຌກາຌຎະຈິຈຘໃິຄຂບຄ ຉາໃ ຄໂເນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈຘຄູ ຘຈຸ . ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີ: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌເຌທຼກຄາຌ຾ຓຌໃ ຌາ ເຆໄ ຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີຽຎັຌນົກັ ຿ຈງຍຸກ຃າຖະກບຌຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທປຼຌປູໄ ກາຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ, ກາຌປຼຌປທູໄ ຋ິ ີກາຌຽປັຈທຼກຉາໃ ຄໂ, ກາຌຐຶກກາຌກາຌຉີ

63 ຑິຓຏາໃ ຌຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີຖທຓຽຊຄິກາຌບາແຘຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌ ຽປັຈທຼກຽຎັຌນົກັ ຾ຖະ ຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຑະຌກັຄາຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທ ຽຉີແຈໄງໄບຌຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີຘາຓາຈຎະກບຍຽຂ຺ໄາ຋ຄັເຌກາຌຈາ ຖຄ຺ຆີທິຈ ຾ຖະ ກາຌ຅ຈັຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌ຿຋ຖະ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓີ ຖກັຘະຌະ ກາຌຐຶກແຎຌາ , ປຼຌປແູຸໄຎຌາ ຖະນທາໃ ຄກາຌຽປັຈທຼກ ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາ຋ຄັຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຏາໃ ຌກາຌປຼຌປກູໄ ຍັຽຑໃືບຌປທໃ ຓຄາຌ ຾ຖະ ຆບໃ ຄບິຌຽຉີຽຌັຈຉາໃ ຄໂ ຽຌໃບືຄ຅າກທາ ໃ ຍາຄດໃາຄ຾ຓຌໃ ຍໃ ຓຍີບໃ ຌປຼຌຽ຋ໃືບ ຽຆໃັຌ ຖະຍຍ຺ກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌຏໃາຌຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົຶື ຏາໃ ຌ຾ບຍຑິຽ຃ຆຌັຉາໃ ຄໂກຊ ທືາໃ ງຄັຍໃ ຋ຌັຓນີົກັຘຈູ ຽ຋ໃືບ. ຈໃຄັຌຌັໄ, ຑະຌກັຄາຌ຅ໃຄຶຘຶກຘາຽບຄ ຑບໄ ຓ ຋ຄັຌາ ຘໃິຄຽນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ຸກໃ ຌັ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຈຸ ເຌງຸກ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ງບໄ ຌທາໃ ຽຎັຌງກຸ ຈ຅ີຉີ ຽຑາະທາໃ ຽຎັຌງກຸ ຋ໃີ຋ກຸ ຃ຌ຺ຓກີາຌຘໃຘືາຌຏາໃ ຌຽບຽຖັກ຿ຉຕຌກິ ຿ຈງ ບາແຘຘຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈຽຎັຌນົກັ ຾ຉກໃ ບໃ ຌ຅ະຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽນໃ຺ົາຌຌັໄ ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎຍັ ເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌແຈໄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປຓູໄ າກບໃ ຌ ຿ຈງຽຎັຌກາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌ ຽ຃ືບຂາໃ ງບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ຽຎັຌກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽບຄ ຽຑໃືບຎຍັຌາ ເຆກໄ ຍັ ທຼກຄາຌເນຘໄ າ ຽຖັຈຈທໄ ງຈ.ີ ກາຌຘຶກຘາເຌ຃ຄັໄຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຘະ຋ໄບຌເນໄຽນັຌທາໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆ຃ີຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌານົາງ ງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌຍຄັ຃ຄັ ນົາງຈາໄຌເຌຘຄັ຃ຓ຺ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຿ຈງກບໃ ຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຎີະຽຑຈຉາໃ ຄໂຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປກູໄ ບໃ ຌ ຏໃາຌຖະຍຍ຺ຉາໃ ຄໂຖທຓ຋ຄັກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌ຅າກຽຑໃືບຌປທໃ ຓກຌັເຌ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽບຄ ຅າກຌຌັໄກຌ າ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌເນໄກາໄທແຎຑບໄ ຓໂກຌັ ຉທ຺ດໃາຄ ກາຌຌາ ເຆ຃ໄ ບຓຑິທຽຉີຽປັຈ຾຅ຄໄກາຌ, ກາຌຌາ ຾຅ຄໄກາຌ ບບກ຅າກ຃ບຓຑິທຽຉີຓາເຆຄໄາຌເຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຖະ ກາຌຘະ຾ກຌຘໃຄ຺຾຅ຄໄກາຌຈຄໃັກາໃ ທແຎງຄັ ຘະຊາຌ຋ໃີບໃືຌໂ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ.

64 ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຾ຓຌໃ ຘບຈ຃ບໃ ຄກຍັ wikipedia (2021) ຋ໃີກາໃ ທທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີນົືຽຉັກຌກິ ທ຋ິ ະງາ ຓ຋ີໃີຓາ຅າກຑາຘາຽກົກັຍປູ າຌ, ຿ຈງ຃າ ທາໃ ຽກົກັ຾ຎທາໃ ຋ກັຘະ ນົືກາຌເຆຘໄ ີຓື຾ຖະ ຽກົກັ຾ຎທາໃ ທິ຋ະງາກາຌ ໝາງຽຊຄິຍຌັຈາຽຉັກຌກິ ທິ຋ີ, ຋ກັຘະ, ທິ຋ີກາຌ ນົືກາ ຓະທິ຋ີ຋ໃີ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັກາຌຏະຖິຈ, ຏະຖິຈຉະຑຌັ ຾ຖະ ກາຌເນຍໄ ຖິກາຌ ນົືຽຑໃືບຌາ ແຎເຆເໄນຍໄ ຌັຖທຸ ຈັຊຸ ຎະຘຄ຺ດໃາຄເຈດໃາຄໜໃຶຄ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆເີຌ຃ທາຓໝາງກທາໄຄ ໝາງຽຊຄິກາຌຌາ ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄ຋າ ຓະ ຆາຈທ຋ິ ະງາ ຾ຖະ ຉໃ ຽຌໃບືຄຓາຽຊຄິທິ຋ະງາຘາຈ ຓາຽຎັຌທິ຋ີກາຌຎະຉິຍຈັ ຾ຖະ ຎະງກຸ ເຆຽໄຑໃືບ ຆທໃ ງເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຎໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂ ບຌັກໃເ ນຽໄກຈີທຈັຊບຸ ຎຸ ະກບຌ, ຽ຃ໃືບຄຓ, ື ຽ຃ໃືບຄ຅ກັ ຖທຓ຋ຄັບຄ຺຃ທາຓປຌູໄ າຓຓະ຋າ ຽຆໃັຌ ຖະຍຍ຺ ນົືຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ ຽຑໃືບເນກໄ າຌຈາ ຖຄ຺ຆທີຈິຂບຄ ຓະຌຈຸ ຄາໃ ງ ຾ຖະ ຘະຈທກງໃິຄຂຌຶໄ ຿ຈງເຌຌີໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີໝາງຽຊຄິ ຘໃິຄ຋ໃີຓະຌຈຸ ຑຈັ຋ະຌາຂຌ ຶໄ ຽຑໃືບຆທໃ ງເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ບຎຸ ະກບຌ, ຽ຃ໃຶືບຄຓ, ື ຽ຃ໃືບຄ຅ກັ, ທຈັຊຸ ນົືຖທຓ຋ຄັ຋ໃີຍໃ ແຈຽໄຎັຌຘໃິຄຂບຄ຋ໃີ຅ຍັຉບໄ ຄແຈໄຽຆໃັຌ ຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌກາຌ ຎະງຸກ, ຌາ ບາ ຌາຈ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທ຋ິ ະ ງາຓາເຆໄ຾ຖະ ກໃເ ນໄຽກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ຾ກໃ ຓທຌຓະຌຸຈ, ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຎັຌກາຌຌາ ຽບ຺າ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທ຋ິ ະງາຘາຈຓາເຆເໄຌກາຌ ຎະຈຈິຘໃິຄຂບຄຉາໃ ຄໂເນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈຘຄູ ຘຈຸ ຘທໃ ຌ຋ໃີຽຎັຌຂ ຾ໄ ຉກຉາໃ ຄດາໃ ຄໜໃຶຄຂບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖງີກຍັ ທ຋ິ ະງາຘາຈ ຃ືຽຉັກ຿ຌ຿ຖງີ຅ະຂຌຶໄ ດໃກູ ຍັຎຈັແ຅຋າຄຽຘຈຊະກຈິ ຽຎັຌຘິຌ຃າໄ, ຓກີາຌຆຂືໄ າງ, ຘທໃ ຌ ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທ຋ິ ະງາຘາຈ ຽຎັຌຘຓ຺ຍຈັຘທໃ ຌຖທຓຂບຄຆາທ຿ຖກ ຓກີາຌຽຏີງ຾ຏ຿ໃ ຈງຍໃ ຓກີາຌຆໃຂືາງ ຾ຉດໃ ໃາຄເຈ. ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖງີຘະແໝເໝຽໃ ກຈີຂຌຶໄ ຿ຈງຓ຃ີທາຓປ຋ູໄ າຄທິ຋ະງາຘາຈຽຎັຌ ຊາຌປບຄປຍັຖກັຘະຌະຂບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ.ີ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຾ີຓຌໃ ຘາຓາຈ຾ຍຄໃ ຽຎັຌ 3 ຖກັຘະຌະ຃ືຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆີເຌຖກັຘະຌະຂບຄຂະຍທຌກາຌ ຽຎັຌກາຌເຆດໄ ໃາຄຽຎັຌຖະຍຍ຺ຂບຄທິ຋ີກາຌ຋າຄທິ຋ະງາ ຘາຈ ນົື຃ທາຓປຉູໄ າໃ ຄໂ຋ໃີແຈປໄ ທຍປທຓແທໄຽຑໃືບຌາ ແຎຘູຏໃ ຌ຺ເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ ຿ຈງຽຆໃືບທາໃ ຽຎັຌ ຂະຍທຌກາຌ຋ໃີຽຆໃືບຊແືຈໄ຾ຖະ ຌາ ແຎຘກູໃ າຌ຾ກແໄຂຍຌັນາຉາໃ ຄໂ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖເຌຖກັຘະຌະຂບຄ ກາຌຏະຖິຈ ໝາງຽຊຄິ ທຈັຊຸ ຾ຖະ ບຎຸ ະກບຌຉາໃ ຄໂ຋ໃີຽຎັຌຏຌ຺ຓາ຅າກກາຌເຆຂໄ ະຍທຌກາຌ຋າຄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌຖກັຘະຌະຎະຘຓ຺ຂບຄຂະຍທຌກາຌ ຾ຖະ ຏຌ຺ຏະຖິຈ ຽຆໃັຌ ຖະຍຍ຺຃ບຓ ຑິທຽຉີຆໃຄຶຓກີາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌຎະຉິຘາ ຑຌັຖະນທາໃ ຄຉທ຺ຽ຃ໃືບຄກຍັ຿ຎຕ຾ກຕຓຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີ(google, 2021) ຿ຈງ຾ຍຄໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຎັຌ 3 ຎະຽຑຈ ຃ືຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຎັຌ ຽ຃ໃືບຄຽບຽຖັກ຿ຉຌກິ຋ໃີຓບີຄ຺ຎະກບຍນົາງດໃາຄຘາຓາຈ຅ຈ຺຅າ ຾ຖະ ຎະຉິຍຈັຄາຌຉາຓ຃າ ຘໃຄັ ຽຑໃືບ ຽປັຈເນໄທຼກຄາຌຘາ ຽຖັຈແຎຈທໄ ງຈີ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺: ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີເຆເໄຌກາຌ ຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌປຍັ/ຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຅າກ຋ໃີແກໂຽຎັຌກາຌຘໃຄ຺ຂບຄຂ ໄຓຌູ ຖະນທາໃ ຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົືຽ຃ໃືບຄຓ຋ືໃີດໃູ

65 ນາໃ ຄແກກຌັ, ຆໃຄຶ຅ະຆທໃ ງເນກໄ າຌຽຏີງ຾ຏຂໃ ຓໄ ຌູ ນົືຘາຌຘຌ຺ ຽ຋ຈແຎງຄັຏເໄູຆເໄຌ຾ນົຄໃ ຉາໃ ຄໂຽຎັຌແຎ ດໃາຄຘະຈທກທບໃ ຄແທ ຊກືຉບໄ ຄ, ຃ຍ຺ຊທໄ ຌ ຾ຖະ ຋ຌັກາຌ ຆໃຄຶປຍູ ຾ຍຍຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຋ໃີປຍັ ຾ຖະ ຘໃຄ຺ ບາຈຽຎັຌຉທ຺ຽຖກ (Numeric Data) ຉທ຺ບກັຘບຌ (Text) ຑາຍ (Image) ຾ຖະ ຘຼຄ (Voice) ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ: ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີ຅ີຉີ ຎະຽຑຈໜໃຶຄ ຆໃຄຶແຈໄ ຑຈັ຋ະຌາຉທ຺ຽຑໃືບຽບືໄບຉໃ ກາຌ຅ຈັກາຌກາຌຘໃືຘາຌ ນົືກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ ຍໃ ທາໃ ຅ະຽຎັຌ຋າຄຈາໄຌຑາຍ, ຘຼຄ ນົື຋າຄຈາໄຌຂ ຓໄ ຌູ ແຈປໄ ຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາ຅ຌ຺ຓະຌຈຸ ຘາຓາຈຽຆໃບືຓ຿ງຄ ຉິຈຉໃ ກຌັແຈຘໄ ະຈທກ ຾ຖະ ຽຎັຌຽ຃ບືຂາໃ ງ຋ໃີຉຈິ ຉໃ ຘໃືຘາຌກຌັແຈ຋ໄໃທ຺຿ຖກ ຽຎັຌງກຸ ຂບຄຘາຖະຘຌ຺ຽ຋ຈ ຾ຖະ ຽຎັຌຘຄັ຃ຓ຺ຘາຖະຘຌ຺ຽ຋ຈ ຋ໃີຌຍັຓ຅ືໄະຓບີຈັຉາກາຌຽຉີຍ຿ຉ຋ຄັຈາໄຌຂະໜາຈ ຾ຖະ ຎະຖິຓາຌ ຂາໃ ທຘາຌ຋ໃີແນົທຼຌດເໃູຌຘຄັ຃ຓ຺ (google, 2020). 6.2 ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ ຃ະຖາກບຌ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັເຌທຼກຄາຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ຾ຉຖໃ ະບຄ຺ ກບຌ຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈແຈຽໄຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຉຍໃ ຌັນາຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄກາຌ຅ຈັຘຌັທຼກຄາຌ ຉາໃ ຄໂຽຂ຺ໄາກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຄຶຽຎັຌຽຖືບຄ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄຽຆໃັຌກຌັ ຌຌັໄກງ ບໄ ຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽຂ຺ໄາຆທໃ ງຎະກບຍເຌ ກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ຋ໃີກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ ຾ຉເໃ ຌຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຌຌັໄຉບໄ ຄຓ຃ີທາຓປຽູໄຖໃືບຄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຘຓ຺຃ທຌ ຅ໃຄຶຘາຓາຈຎຍັຎໃຼຌ ນົືຎະງກຸ ເຆທໄ ຼກຄາຌຉາໃ ຄໂແຈຈໄ ີຽຆໃຄິຑາງເຌຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄກຽ ປັຈແຈຈໄ ຘີຓ຺຃ທຌ ເຌແຖງະຏາໃ ຌຓາ ຾ຉກໃ ງຄັຓນີົາງດໃາຄ຋ໃີຽຎັຌຍຌັ ນາ຋ໃີກາງຽຎັຌບຸຎະຘກັ ເຌກາຌຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຆໃັຌຍຌັ ນາຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ, ຖະຍຍ຺ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉາໃ ຄໂ ຍໃ ຓນີົກັຘູຈ຋ໃີຘາ ຓາຈປາໃ ປຼຌແຈໄ຾ຖະ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃືຘາຌຏາໃ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈງຄັຍໃ ຋ຌັທບໃ ຄແທ຋ຌັກຍັ຿ຖກຎຈັ຅ຍຸ ຌັ. ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ: ຏຌ຺ກາຌ ຘຶກຘຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆ຃ືໄ ບຓຑິທຽຉີຘທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທຽຉີຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ

66 ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນກໄ າຌຽກຈີຍຌັນາກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກ ຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຈາໄຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ຽຊຄິ຅ະຓ຃ີທາຓຘາ ຃ຌັນົາງ ຾ຖະ ຊກືຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌດໃາຄກທາໄຄຂທາຄກຉ າຓ ຾ຉຍໃ ຌັນາຉາຓຓາ຋ໃີກາງຽຎັຌບຎຸ ະຘກັ຋ໃີຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຍາຄ຋ໃາຌກຓ ນີົາງ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຅າ ກຈັນົາງ, ບິຌຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຽປັຈເນໄຑຍ຺ຍຌັນາຽຖໃືບຄກາຌປຼຌປຽູໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຏໃາຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຘງຽທຖາ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌ ຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັ ຑືໄຌຊາຌກາຌຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຶຄຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖຸຌໃ ກບໃ ຌ ຿ຈງຘະຽຖງໃ ຾ຓຌໃ ຅ະຽກຈີກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌບາງຎຸ ະຓາຌ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌຂາຈຑືໄຌຊາຌຓາກບໃ ຌ, ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌເຌຎັຈ຅ຍຸ ຌັ ຾ຓຌໃ ຑຍ຺ ຍຌັນາຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌເຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາຌາ ເຆໄເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ. ຅າກກາຌຘຶກຘາ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍຌັນານົກັໂ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽປັຈເນໄຉບຍ ຘະໜບຄເຌກາຌຆຽືໄ຃ໃບືຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຍີໃ ແຈ,ໄ ຍຌັນາປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖຸຌໃ ບາທ຿ຸ ຘເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຍຌັນາ຋ໃີຘາຓ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຽຖໃືບຄບິຌຽຉີຽຌັຈ ງບໄ ຌ ບິຌຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຌັຈຘທໃ ຌຉທ຺ ຆໃຄຶຘິໄຌຽຎືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ຌທຌນົາງ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຽນັຌທາໃ ຓຘີທໃ ຌຘບຈ຃ບໃ ຄກຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາ ງບໄ ຌກາຌຍຸກ຃ະຖາກບຌໝາງ ຽຊິຄຂະຍທຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ງກ຺ຖະຈຍັດໃາຄຽຎັຌຖະຍຍ຺ ຾ຖະ ຉໃ ຽຌໃືບຄ຋ຄັແຖງະຘຌັໄ ຾ຖະ ແຖງະງາທ ຘະຌຌັໄ, ຽຑໃືບເນຑໄ ະຌກັຄາຌ-ຍຸກ຃ະຖາກບຌຓ຃ີຌຸ ຋າຈກາຌຽຓບືຄ, ຃ຌຸ ຘຓ຺ຍຈັຘິຌ຋າ ຎະຉິທຈັ, ຓ຃ີທາຓປຈູໄ າໄຌກາຌຽຓບືຄ, ກາຌຎກ຺຃ບຄ, ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌທິ຋ະງາຘາຈ, ທິ຋ະງາກາຌ, ທຆິ າຘະຽຑາະ ຾ຖະ ຑາຘາຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈປຍັຎະກຌັກາຌຎະຉິຍຈັໜາໄ຋ໃີທຼກຄາຌເນຓໄ ຎີະຘິຈ຋ິຑາຍ ກາຌຑຈັ຋ະຌາ຋າຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກ຾ ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຘາ ຃ຌັ (ກະຆທຄຑາງເຌ, 2017), ຿ຈງກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຊຽືຎັຌຂະຍທຌກາຌ຋ໃີຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌນົາງເຌກາຌຍ ຖິນາຌທຼກຄາຌຍຸກ

67 ຃ະຖາກບຌ ຾ຖະ ຽຎັຌຂະຍທຌກາຌ຋ໃີຉບໄ ຄຽປັຈຉໃ ຽຌໃບືຄກຌັແຎຉະນົບຈແຖງະຽທຖາ຋ໃີບຄ຺ກບຌຈາ ຽຌຌີດໃ ,ູ ຽຆໃິຄຓທີິ຋ີກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຉກຉາໃ ຄກຌັບບກແຎເຌ຾ຉຖໃ ະໜໃທງຄາຌ (ຌຈັ ຋ະຌຆິ າ ຕກັຘາທຄ຺, 2015), ເຌຓຓູ ຓບຄຂບຄຎຌັງາຘກຸ ຾ຘຄບບໃ ຌ຾ກທໄ ກາໃ ທທາໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌໝາງຽຊຄິຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃີຌາ ຓາເຆຽໄຘີຓຘາໄຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ໃີຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ດໃູບຄ຺ກບຌເຈໜໃຶຄ, ຽຎັຌກາຌເນໄ຿ບກາຈເຌກາຌຽຑໃີຓຑຓູ ຃ທາຓປ,ູໄ ຃ທາຓຘາຓາຈ, ຃ທາຓ຃ິຈ, ຃ທາຓຆາ ຌຆິ າ ຌາຌ, ຋ກັຘະ, ຋ຈັ ຘະຌະ຃ະຉິ, ຃ຌຸ ຌະ຋າ , ຅າຖິງະ຋າ ຉະນົບຈ຅ຌ຺ປບຈ຅ຌັງາ ຍຌັທຆິ າຆຍີ, ເນຘໄ າຓາຈຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ຋ໃີຉຌ຺ປຍັຏິຈຆບຍ (ຎຌັງາຘກຸ ຾ຘຄບບໃ ຌ຾ກທໄ, 2015). ຈາໄຌຖຈັຈາທຌັ ກໃຄິຘະຖາຈ ກ ແຈກໄ າໃ ທທາໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍຸກ຃ະຖາກບຌໝາງຽຊິຄ ກາຌກຼຓ ຃ທາຓຑບໄ ຓເນກໄ ຍັຍກຸ ຃ຌ຺ເໝໃ ຾ຖະ ຽຑໃີຓຑຌູ ຃ທາຓປ,ູໄ ຃ທາຓຘາຓາຈເນກໄ ຍັຍກຸ ຃ຌ຺ຽກໃາ຺, ຽຑໃືບຘາໄຄ ຃ທາຓຆາ ຌຆິ າ ຌາຌ, ຽຑໃືບກາໄທແຎຘຉູໃ າ ຾ໜຄໃ ຋ໃີຘຄູ ຂຌຶໄ (ຖຈັຈາທຌັ ກໃຄິຘະຖາຈ, 2015). ຌບກ຅າກ ຌກີໄ ງ ຄັຓຌີກັທຆິ າກາຌນົາງ຋ໃາຌ຋ໃີຘະ຾ຈຄ຃ທາຓ຃ິຈຽນັຌເຌຽຖໃືບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽຆໃັຌ ຽກຈຘະຕາ ບຘຸ ານະກິຈແຈກໄ າໃ ທທາໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຓຓີຓູ ຓບຄເຌຖກັຘະຌະຈຼທກຌັທາໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະ ຖາກບຌໝາງຽຊຄິຂະຍທຌກາຌ ນົືທ຋ິ ີກາຌ຋ໃີ຅ະຽຑໃີຓຑຌູ ຃ທາຓປ,ູໄ ຃ທາຓ ຘາຓາຈ, ຃ທາຓຆາ ຌຆິ າ ຌາຌ, ຖທຓ຋ຄັຓ຋ີຈັຘະຌະ຃ະຉິ຋ໃີຈີຉໃ ກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌເນໄກຍັຍຸກ ຃ະຖາກບຌເຌບຄ຺ກບຌ, ຘາຓາຈຎະຉິຍຈັໜາໄ຋ໃີທຼກຄາຌ຋ໃີແຈປໄ ຍັຏິຈຆບຍແຈດໄ ໃາຄຓຎີະຘິຈ຋ິຑາຍ ຾ຖະ ຍຌັຖຽຸຎ຺ໄາໝາງ຋ໃີບຄ຺ກບຌກາ ຌຈ຺ແທໄ(ຽກຈຘະຕາ ບຘຸ ານະ຅ຈິ , 2012) ຾ຖະ ຅າຖຽຸຌຈ ຽກບືໄ ຑກັຽນັຌທາໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌງຄັຽຎັຌກາຌຽຑໃີຓຎະຘິຈ຋ິຑາຍຈາໄຌ຋ກຘະ ັ , ຃ທາຓຆາ ຌຆິ າ ຌາຌເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ຾ຖະ ກາຌຎຍັຎໃຼຌ຋ຈັຘະຌະ຃ະຉິຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ກຸ ຖະຈຍັ, ເນໄແຎເຌ຋ິຈ຋າຄຈຼທກຌັຈທໄ ງນົາງທ຋ິ ີຽຆໃັຌ: ກາຌຐຶກບຍ຺ປຓ຺, ກາຌຎະຊຓ຺ຌຽິ຋ຈ, ກາຌປທໃ ຓຘາ ຓະຌາ຋ຄັຑາງເຌ ຾ຖະ ຌບກຘະຊາຌ຋ໃີ຾ຖະ ບໃືຌໂ ຽຑໃືບເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌຌຌັໄ ໂ ຘາຓາຈ ຎະຉິຍຈັໜໄາ຋ໃີແຈດໄ ໃາຄຽຉັຓ຋ໃີ, ຏກູ ຑຌັກຍັບຄ຺ກບຌ ຾ຖະ ຌາ ຑາບຄ຺ກບຌກາໄທແຎຘ຃ູໃ ທາຓຘາ ຽຖັຈ ຉາຓຽຎ຺ໄາໝາງ຋ໃີກາ ຌຈ຺ແທໄ(຅າຖຽຸຌຈ ຽກບືໄ ຑກັ, 2016). ຾ຖະ ຽນັຌທາໃ ຘບຈ຃ໃບຄກຍັຎະ຋າຌ ແກຘບຌ ຑຓ຺ທິນາຌແຈເໄນໄ຋ຈັຘະຌະກຼໃ ທກຍັກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌທາໃ : ກາຌຑຈັ຋ະຌາ຃ທາຓປຂູໄ ບຄ຃ຌ຺ຽຎັຌກາ ຖຄັຈຌັ຿ຈງກຄ຺ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ ຽຘຈຊະກຈິ-ຘຄັ຃ຓ຺. ຽຎັຌຽຘັໄຌ຋າຄຽຑໃືບຘາໄຄຊຌັ຾ຊທຏບໄູ ບກ຾ປຄຄາຌ຋ໃີຓ຃ີທາຓປ,ູໄ ຃ທາຓຘາຓາຈປຍັ ຽບ຺າ ຾ຖະ ຌາ ເຆ຃ໄ ທາຓກາໄທໜໄາ຋າຄຈາໄຌທ຋ິ ະງາຘາຈ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ, ຍາ ຖຄຸ ທຆິ າຘະຽຑາະ ຽຑໃືບ ຂະນງາງກາ ຖຄັກາຌຏະຖິຈ, ຂະນງາງຽຘຈຊະກຈິຉະນົາຈເຌຎະຽ຋ຈຽປ຺າ, ຏະຖິຈທຈັຊຆຸ ຍັຘິຌເນໄ ຌຍັຓຘືໄ ຓ຺ຍຌູ ປໃຄັຓ,ີຎທ຺຾ຎຄຆທີິຈກາຌຽຎັຌດໃູຂບຄຎະຆາຆຌ຺ເນໄຈຂີຌຶໄ ຽຎັຌກາໄທໂ, ຎະກບຍຘທໃ ຌຘາໄຄ

68 ຎະຽ຋ຈຆາຈເນປໄ ໃຄັຓຽີຂັຓໄ ຾ຂຄ, ກາຌງກຖະ ຺ ຈຍັ຃ທາຓປຂູໄ ບຄຎະຆາຆຌ຺ກໃ຾ ຓຌໃ ຅ໝຸ າງຂບຄຑທກຽປ຺າ ຋ໃີ຾ຌເໃ ຘຘໃ າໄຄຆທີຈິທຈັ຋ະຌະ຋າ ; ຾ຌທ຃ຈີ຅ຈິເ຅, ຘຄັ຃ຓ຺຋ໃີຓ຃ີທາຓຈຄີາຓຎບຈເຘຘີທແິຖ, ຍາ ຖຄຸ ຘາໄຄ ຏ຋ໄູໃີຓ຃ິທາຓປ຃ູໄ ທາຓຘາຓາຈຘາ ຖຍັເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຾ຖະ ເຌບາຌາ຃ຈ຺, ຘຆູໄ ຌ຺ຽຑໃືບຌາ ຽບ຺າຎະຽ຋ຈຆາຈ ຂບຄຑທກຽປ຺າກາໄ ທຂຶໄຌ຋ຼຍ຋ຌັ ກຍັ຃ທາຓຘີທິແຖ ຂບຄງຸກຘະແໝຽຎັຌກາໄ ທໂຌຌັໄ ຉໄບຄຓກີາຌ ຑຈັ຋ະຌາຘາໄ ຄຊຌັ຾ຊທຏໄບູ ບກ຾ປຄຄາຌ ເນໄຓ຋ີຄັ຃ທາຓປ-ູໄ຃ທາຓຘາຓາຈ ຾ຖະ ຓ຃ີທາຓຘາ ຌາຌ ຄາຌ (ທາຖະຘາຌບາຖຌຸ ເໝໃ , 2015). ຈາໄຌ຋ໃາຌ ຃າ ແຉ ຘີຑຌັຈບຌ ແຈເໄນໄ຿ບທາຈທາໃ ກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ໝາງຽຊຄິກາຌຽປັຈເນຆໄ ຍັຑະຘໃິຄ຋ໃີຓຎີະກບຍຽຎັຌຓະຌຈຸ ເນ຅ໄ ະຽຖີຌ ກາໄທໜາໄຂຌຶໄ ຽຆໃັຌ: ປາໃ ຄກາງ, ຘຂຸ ະຑາຍ, ຾ຌທ຃ິຈ຅ຈິ ເ຅, ຃ທາຓປ,ູໄ ຃ທາຓຘາຓາຈ ຾ຖະ ຋ກັຘະ ຋ໃີຑທ຺ຑຌັ຿ຈງກຄ຺ກຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ແຈ຾ໄ ກໃ : ຃ບຍ຃ທ຺, ຿ປຄປຼຌ, ຘຄັ຃ຓ຺ ຓຌັ ຓກີາຌກະ຋ຍ຺ກຍັແຎກຍັຓາດາໃ ຄຍໃ ຘິໄຌຘຈຸ ຽຆໃຄິແຈຘໄ າໄຄ຃ຌ຺ຽປ຺າເນຽໄກຈີຓຘີບຄ຃ຌຸ ຃າໃ ຃ື: ຃ຌຸ ຃າໃ ເຌຉທ຺ ຾ຖະ ຃ຌຸ ຃າໃ ກາຌ຅ຈັຉຄັໄ. ຃ຌຸ ຃າໃ ເຌຉທ຺ແຈ຾ໄ ກປໃ າໃ ຄກາງ, ຘຂຸ ະຑາຍ, ຃ທາຓປ຃ູໄ ທາຓຘາຓາຈ, ຋ກັ ຘະ, ບາຖຓ຺຅ຈິ , ຅ຈິ ເ຅, ຘທໃ ຌ຃ຌຸ ຃າໃ ກາຌ຅ຈັຉຄັໄແຈ຾ໄ ກໜໃ ໄາ຋ໃີຉາ ຾ໜໃຄ ຾ຖະ ຃ທາຓປຍັຏິຈຆບຍ ຉາໃ ຄໂເຌຘຄັ຃ຓ຺. ຅ຈຸ ຎະຘຄ຺ຂບຄກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ຾ຓຌໃ ຽຑໃືບ ຽປັຈເນ຃ໄ ຌ຺ຽປ຺າຓີ ປາໃ ຄກາງຘຓ຺ຍຌູ , ຓຘີຂຸ ະຑາຍ຾ຂຄ຾ປຄ, ຓ຃ີທາຓປຘູໄ ຄູ ຋ຄັຓ຃ີທາຓຘາຓາຈຌາ ເຆ຃ໄ ທາຓປຈູໄ ໃຄັກາໃ ທ ຽຂ຺ໄາເຌຆທີຈິຉທ຺຅ຄິ. ຘະຌຌັໄ຾ຓຌໃ ຽຑໃືບເນຓໄ ຋ີຄັ຃ຌ຺ຈຽີກໃຄັຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຘຄັ຃ຓ຺, ຘຄັ຃ຓ຺຅ະຑຈັ຋ະຌາ ແຎແທ ຾ຖະ ໝຌັໄ ຃ຄ຺ ຊາໄຓ຃ີຌ຺຋ໃີຽຎັຌຏໄຌູ າ ຋ໃີຈີ, ຽກໃຄັ, ຓກີາ ຖຄັ຾ປຄ຋ໃີຓຘີຂຸ ະຑາຍ຾ຂຄ຾ປຄ ຾ຖະ ຋ຄັຓຘີີຓ,ື ຃ຌ຺ ເຌ຋ໃທ຺ຘຄັ຃ຓ຺ກ ຓຌີ າ ໄເ຅ຓະຌຸຈ ຘະ຋າ ຾ຖະ ຓ຃ີທາຓຘີທິແຖ຋າຄຈໄາຌ຅ິຈເ຅ (ທາຖະຘາຌບາຖຸຌ ເໝໃ , 2011). ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຍຌັນາໜໃຶຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັນົາງ ຋ໃີຉບໄ ຄງກ຺ຂຌຶໄ ຓາຽຑໃືບນາ ຋າຄ຾ກແໄຂເຌບະຌາ຃ຈ຺. 6.3 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆ຃ືໄ ບຓຑິທຽຉີຘທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທຽຉີ ຏາໃ ຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີໃຄັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ

69 ຃ບຓຑິທຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີໃຄັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນໄກາຌ ຽກີຈຍຌັນາກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. ຘະຌຌັໄ, ທິ຋ີກາຌ຾ກແໄຂ຾ຓຌໃ ຋າຄ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຉບໄ ຄຓກີາຌຂຌຶໄ ຾ຏຌກາຌຎະ຅າ ຎີດໃາຄຖະບຼຈ ຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກ ຄາຌຂບຄຉຌ຺ເຌຈາໄຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຘາຓາຈຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ ຿ຖຆຑີຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌແຈຈໄ ີຉບໄ ຄຎກຸ ຖະຈຓ຺ບາໄງຌບໄ ຄຑະຌກັຄາຌດໃາຄຽຎັຌຎະ຅າ ເຌກາຌຑຈັ຋ະ ຌາຉຌ຺ຽບຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຌໃບືຄ຅າກຽຎັຌໜາໄທຼກ຋ໃີຘາ ຃ຌັນົາງເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ. ຾ຌທ຋າຄຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂ ຍຌັນາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ກ຃ ືກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຈີາໄຌບໃືຌໂ ກ຃ ື຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຎກຸ ຖະຈຓ຺ຑະຌກັຄາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ ຽບຄເນຘໄ ຄູ ຂຌຶໄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌເຌທຼກຄາຌເນຎໄ ະຘຍ຺ຏຌ຺ຘາ ຽຖັຈ, ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຃ທຌຎຍັຎຄຸ ຽຖໃືບຄບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ກາ ຌຈ຺ຽຎັຌ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາເຌ຾ຉຖໃ ະຎີຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກ ຄາຌຉາໃ ຄໂ ຘາຓາຈຈາ ຽຌຌີແຎຈທໄ ງຈ.ີ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ປຼຌປເູໄນໄນົາງຂຌຶໄ ຿ຈງຘະຽຑາະ ຾ຓຌໃ ຑະຌກັຄາຌແທ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌງຄັຂາຈ຋ກັຘະດໃ ,ູ ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທ ໜຸຓໃ ກ຃ ທຌຘຶກ ຘາດໃາຄຽຖິກຽຆໃຄິ ຾ຖະ ຽນັຌທາໃ ຃ທຌຎະຉິຍຈັດໃາຄ຅ຄິ຅ຄັຽຑໃືບຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຌີຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຌາ ເຆເໄຌທຼກຄາຌເນຈໄ ຂີຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ. ຿ຈງຖທຓ຾ຖທໄ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ນົືຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ືຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓກີາຌກາ ຌຈ຺຾ຏຌດໃາຄຆຈັຽ຅ຌກຼໃ ທກຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌແຈຄໄ າໃ ງຂຶໄຌ ຾ຖະ ຽປັຈເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌຓ຿ີບກາຈຽຂ຺ໄາຽຊຄິຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີແຈແໄທ, ຃ທຌຑຈັ຋ະຌາຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີ ຽຌັຈເນແໄທຂຌຶໄ , ຘໃຄ຺ຑະຌກັຄາຌແຎຐືກບຍ຺ປຓ຺ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘໃ ປຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆເີນນໄ ົາງຂຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃາ຺ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎະກບຍຘທໃ ຌຽຂ຺ໄາເຌ ທຼກຄາຌດາໃ ຄ຅ຄິ຅ຄັ ຾ຖະ ຽກຈີຎະ຿ນງຈຘຄູ ຘຈຸ ກ຃ ຽືປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຓຎີະຘິຈ຋ິຑາຍຌຌັໄຽບຄ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຾ຓຌໃ ຘບຈ຃ບໃ ຄກຍັ຋ິຈ຋າຄເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ຂບຄ ຘຎຎ ຖາທກຊ ທືາໃ ຾ຓຌໃ ບຄ຺ຎະກບຍໜໃຶຄ຋ໃີຎະກບຍຘທໃ ຌຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຆາຈ ຿ຈງ ຑກັ ຾ຖະ ຖຈັຊະ ຍາຌ຾ຓຌໃ ເນໄ຃ທາຓຘາ ຃ຌັນົາງເຌຎະຽຈັຌຈໃຄັກາໃ ທ ຽຆໃິຄພະ ນ າ ະ

70 ຍາສາ ານປ , ສະ ານບນ ານ ຠ - ານປ າ ໄ ນ າ ພ ພ ະ ນ ານຠ ບ ບາ ນ ານ ສ ນຜນ ໄ , ຜນ ສຍ ານ ປະ ບ ນ າ ນະ ຍບາຍ ພ ລະ ລ ນ ນໄ ໝ , ພ -ລ ໄ ລ ຠ ນ ພະນ ານ ຠ ນ ສຠ ບ , າຠສາຠາ , າ ໝນ ານ ຠ ນ ນ , ຠ າຠ ພ ມ າ າ ປະ າ ລະ ພາລະ ພ , ຠນ າ ບ າ ລະ ປະ າ ນ ມ າ ສ , ຠ ຜນ ານ າ ລ ສ ເສ ລະ າ າ , ຠ າຠບ ບ ນສ ນ , ຝ ຝນ ນົ ຠ ນ ລະ ນ າ າ ນຍ ລະ ບ ນ າ ນມ າ ບ ມ ມ , ຠສ ະ ານ ລະ ລະບ ບ ໄ ນ າລບ ໝາຍ ມ າ ຠ ຿ຈງ ພ ບນ ລ າ ໝາຍ, ຠາ ານ, ນໄ ພະນ ານ າ ຠາ ນນ ໄ າ ສ ບ ນ າ ລະ ປບ ປ ຜນ າ ນ , ຍ ະສາ ບ ພະນ ານ, ສ ບ ປບ ປ ລະ ສ າ ານ ນ ປ ນ ໝມ າ ນ ນ ານພະນ ານ, ປບປ ານ າ ຜນ ລະ ປະ ບ ລະບ ບ ານ ລ ຟ ນພະ ນ ານມ າ ພາ ະ ແ ສ, ພ ຠ ະ ານ ຠ ພະນ ານ ນ າ າ ຾ຖະ ຍຌັນາຘາ ຃ຌັ຾ຓຌໃ ກາຌລ ນມ າ ໝາະ ສຠ ນ ານຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ.ີ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຽນັຌທາໃ ງຄັຘບຈ຃ບໃ ຄກຍັຘະຑາ຾ນໃຄຆາຈແຈປໄ ບຄປຍັກຈ຺ໝາງທາໃ ຈທໄ ງຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌເຌທຌັ຋ີ7 ຑະ຅ກິ 2016 ຿ຈງກຈ຺ໝາງຘະຍຍັຌ຾ີໄ ຓຌໃ ກາ ຌຈ຺ນົກັກາຌ, ຖະຍຼຍກາຌ ຾ຖະ ຓາຈຉະກາຌກຼໃ ທກຍັກາຌ຃ຓຸໄ ຃ບຄ, ຉິຈຉາຓກທຈກາກາຌຌາ ເຆ, ໄກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ ແຈປໄ ຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາດາໃ ຄຽຎັຌຖະຍຍ຺, ຓ຃ີຌຸ ຌະຑາຍ, ຋ຌັຘະແໝ, ທບໃ ຄແທ, ຎບຈແຑ ຾ຖະ ຘໃຄ຺ຽຘີຓ ທຼກຄາຌຌີໄຽຂ຺ໄາເຌ຋ກຸ ຂະ຾ໜຄກາຌເນໄຓຎີະຘິຈ຋ິຑາຍ ຾ຌເຘຎໃ ກ຺ຎໄບຄຘິຈ ຾ຖະ ຏຌ຺ຎະ຿ນງຈ ຂບຄຖຈັ, ຍກຸ ຃ຌ຺, ຌຉິ ິຍກຸ ຃ຌ຺ ຾ຖະ ກາຌ ຅ຈັຉຄັໄ, ຎະຽ຋ຈຆາຈຓ຃ີທາຓໝຌັໄ ຃ຄ຺, ຘຄັ຃ຓ຺ຓ຃ີທາຓ ຘະນຄຍ຺, ຽຎັຌຖະຍຼຍປຼຍປບໄ ງ ຾ຖະ ງຉຸ ິ຋າ , ຘາຓາຈຽຆໃບືຓ຿ງຄກຍັຑາກຑືໄຌຎະກບຍຘທໃ ຌຽຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຘຈຊະກຈິ -ຘຄັ຃ຓ຺ຂບຄຆາຈ ຾ຖະ ຘາກຌ຺ ຿ຈງເຌຓາຈຉາ 2 ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ ຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ຽນັຌທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີປຍັເຆເໄຌກາຌຘາໄຄຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌຽຎັຌຖະຍຍ຺ຽບຽຖັກ຿ຉຕຌກິ , ກາຌ຃າ ຌທຌ, ກາຌ຅ຈັຖຼຄຖາ ຈຍັ, ກາຌຽກຍັປກັຘາ ຾ຖະ ກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຂ ຓໄ ຌູ , ຂາໃ ທຘາຌຏໃາຌຽ຃ືບຂາໃ ງກາຌ ຘໃືຘາຌ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຿຋ຖະຘຍັ, ບຎຸ ະກບຌຘໃືຘາຌ, ບຸຎະກບຌກະ຅າງຘຼຄ, ຿຋ຖະຑາຍ, ຽ຃ືບຂາໃ ງ ຾ຖະ ບຎຸ ະກບຌຽບຽຖັກ຿ຉຕຌິກບໃືຌ ຖທຓ຋ຄັກາຌຍ ຖິກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃີກາໃ ທຂບໄ ຄ, ຆໃຶຄເຌ ຓາຈຉາ 4 ງຄັຖະຍທຸ າໃ ຌະ຿ງຍາງຂບຄຖຈັກຼໃ ທກຍັທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ

71 ຂາໃ ທຘາຌຖຈັ ຆຸກງ, ູໄຘໃຄ຺ຽຘີຓກາຌ຃ຌ຺ໄ຃ທາໄ, ກາຌຎະຈຈິຘາໄຄກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ຈທໄ ງກາຌຘາໄຄຑືໄຌຊາຌ຿຃ຄຖາໃ ຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ, ຘາໄຄຽຄໃບືຌແຂບາ ຌທງ຃ທາຓຘະຈທກ, ຘະໜບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ, ຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌ ຓະຌຈຸ ຑບໄ ຓ຋ຄັຘໃຄ຺ຽຘີຓກາຌຍ ຖິກາຌ ຾ຖະ ກາຌຌາໍ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຘຈຊະກຈິ -ຘຄັ຃ຓ຺, ກາຌຎໄບຄກຌັຆາຈ-ຎໄບຄກຌັ຃ທາຓຘະນຄຍ຺, ກາຌຑທ຺ຑຌັຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ຖະ ກາຌຽ຃ໃືບຌແນທບໃືຌ ດໃາຄຊກືຉບໄ ຄຉາຓກຈ຺ໝາງ. ຖຈັຆຸກງູໄເນຍໄ ກຸ ຃ຌ຺, ຌຉິ ິຍກຸ ຃ຌ຺ ນົືກາຌ຅ຈັຉຄັໄ ຋ຄັຑາງເຌ ຾ຖະ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຖຄ຺຋ຶຌ ຾ຖະ ຽຂ຺ໄາປທໃ ຓເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ , ຂາໃ ທຘາຌ ຈທໄ ງກາຌຘາໄຄຽຄໃບືຌແຂບາ ຌທງ຃ທາຓຘະຈທກ ຾ຖະ ເນຌໄ ະ຿ງຍາງຉາຓກຈ຺ໝາງ ຾ຖະ ຖະຍຼຍ ກາຌ. ຖຈັ ຘາໄຄຽຄໃບືຌແຂ ຾ຖະ ບາ ຌທງ຃ທາຓຘະຈທກ ເນຌໄ ກັປຼຌ, ຌກັຘຶກຘາ, ຎະຆາຆຌ຺ຖາທ ຍຌັຈາຽຏໃ຺າ, ຌກັຍທຈ, ຃ຌ຺ຑິກາຌ, ຏຈໄູ ບໄ ງ຿ບກາຈ ຘາຓາຈປຼຌປູໄ຾ຖະ ຽຂ຺ໄາຽຊຄິຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ ຘໃືຘາຌ, ຂ ຓໄ ຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ. ຘທໃ ຌຓາຈຉາ 5 ຾ຓຌໃ ນົກັກາຌກຼໃ ທກຍັທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ ຘໃືຘາຌ, ຂ ໄຓຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌທຼກຄາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ໄຓຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ເນໄ ຎະຉິຍຈັຉາຓນົກັກາຌຑືໄຌຊາຌ ຃ື ຘບຈ຃ບໃ ຄກຍັ຾ຌທ຋າຄຌະ຿ງຍາງ, ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາຽຘຈຊະກຈິ - ຘຄັ຃ຓ຺ ຾ນຄໃ ຆາຈ ຾ຖະ຾ຏຌງຈຸ ຋ະຘາຈຂບຄຂະ຾ໜຄກາຌ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄ; ປຍັຎະກຌັ ຃ທາຓຖຍັຂບຄ ຖຈັ, ຍກຸ ຃ຌ຺, ຌຉິ ິຍກຸ ຃ຌ຺ ນົືກາຌ຅ຈັຉຄ ັໄ ຾ຖະ ປຍັຎະກຌັ຃ຌຸ ຌະຑາຍ, ຃ທາຓຽຎັຌ຅ຄິ, ຃ທາຓໝຌັໄ ຃ຄ຺, ຃ທາຓຎບຈແຑ, ຃ທາຓທບໃ ຄແທ ຾ຖະ ຃ທາຓ຿ຎໃຄເຘ; ປຍັຎະກຌັທຼກຄາຌ ຎໄບຄກຌັຆາຈ-ຎໄບຄ ກຌັ຃ທາຓຘະນຄຍ຺ ຈທໄ ງກາຌຉບຍຉໄາຌກາຌຘທງເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ, ຂ ໄຓຌູ ຾ຖະ ຂາໃ ທຘາຌ ຋ໃີກໃເ ນຽໄກຈີຏຌ຺ກະ຋ຍ຺຋າຄຖຍ຺ຉໃ ທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ; ຘະຽໝີຑາຍຉໃ ໜາໄກຈ຺ໝາງ, ຍໃ ຽຖືບກ ຎະຉິຍຈັ ຾ຖະ ຾ຂຄໃ ຂຌັດໃາຄຽຎັຌ຋າ ເຌກາຌຏະຖິຈ ຾ຖະ ກາຌຍ ຖິກາຌ; ຽ຃຺າຖຍ຺ ຾ຖະ ຎະຉິ ຍຈັຘຌັງາຘາກຌ຺ ຾ຖະ ຘຌ຺຋ິຘຌັງາ ຋ໃີຘາ຋າຖະຌະຖຈັ ຎະຆາ຋ິຎະແຉ ຎະຆາຆຌ຺ຖາທ ຽຎັຌຑາ຃.ີ

72 ຑາກ຋ ີ V ຘະນົຍ ຸ ຏຌ຺ກາຌຘກ ຶຘາ ຾ຖະ ຂ ຘໄ ະຽໜ ີ ຾ຌະ 1. ຘະນົຍ ຏຌ຺ກາຌຘກຶຘາ 1.1 ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຊີທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຈຸ ເຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຆໃຶຄ ຽຎັຌຽຖໃບືຄ຋ໃີຓະຌຈຸ ຽປ຺າຑຈັ຋ະຌາຂຌຶໄ ຽຑໃືບຆທໃ ງຎະກບຍເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂ ຽຆໃັຌ ບຎຸ ະກບຌ, ຽ຃ໃຶືບຄຓ, ື ຽ຃ໃືບຄ຅ກັ, ທຈັຊຸ ນົືຖທຓ຋ຄັ຋ໃີຍໃ ແຈຽໄຎັຌຘໃິຄຂບຄ຋ໃີ຅ຍັຉບໄ ຄແຈໄຽຆໃັຌ ຂະຍທຌກາຌຉາໃ ຄໂ. ຋ໃີກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ຾ກບໃ ຄ຺ກາຌ ນົືໜທໃ ງຄາຌ຋ຄັຑາກຖຈ ັ ຾ຖະ ຽບກະຆຌ຺, ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຎັຌກາຌຌາ ຽບ຺າ຃ທາຓປ຋ູໄ າຄທ຋ິ ະງາຘາຈຓາເຆເໄຌ ກາຌຎະຈິຈຘໃິຄຂບຄຉາໃ ຄໂເນໄຽກຈີຎະ຿ນງຈຘູຄຘຸຈ ຆໃຶຄເຌຌີໄ ຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄກຽ ຆໃັຌກຌັ ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຽຆໃັຌກຌັ, ຾ຉເໃ ຌຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຾ຓຌໃ ຍກຸ ຃ຌ຺ຘາ ຃ຌັເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຍຸກ຃ະຖາກບຌກຓ ກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຉາໃ ຄໂຽຂ຺ໄາຆທໃ ງເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາ຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ຌາ ຽຂ຺ໄາເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຂບຄຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ກາຌແຈຓໄ າ຃ທາຓຘາຓາຈ ຋ໃີແຈປໄ າໃ ປຼຌຓາ ນົຶືຌາ ເຆທໄ ຋ິ ີກາຌຉາໃ ຄໂ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ຿ຉຽບຄແຈໄຆໃຄຶຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຾ຉຖໃ ະຈາໄຌຏຘໄູ ຶກຘາ ຂ ຌາ ຘະຽໜີຈຄໃັຌ:ີໄ ກ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຽຎັຌຽ຃ໃືບຄຽບຽຖັກ຿ຉຌິກ຋ໃີຓບີຄ຺ຎະກບຍນົາງດໃາຄຘາຓາຈ ຅ຈ຺຅າ ຾ຖະ ຎະຉິຍຈັຄາຌຉາຓ ຃າ ຘໃຄັ ຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຘາ ຽຖັຈແຎຈທໄ ງຈີຽຎັຌຽ຃ໃືບຄຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຽຑໃີຓ຋ກັຘະ຃ທາຓປຉູໄ າໃ ຄໂ ຖທຓຽຊຄິກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄເຌຈາໄຌຉາໃ ຄໂ ຉຌ຺ໄ ຉ ກ຾ ຓຌໃ ກາຌ ຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຿ຈງຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ກາຌ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄ ຘທໃ ຌນົາງກາຌເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຑໃືບຽຑໃີຓ຋ກັ ຘະເຌຈາໄຌຉາໃ ຄໂ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ. ຿ຈງຏຌ຺ກາຌຘຶກຘະ຋ໄບຌເນໄຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌເຌທຼກຄາຌ຾ຓຌໃ ຌາ ເຆຽໄ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີຽຎັຌນົກັ ຿ຈງຍກຸ ຃າຖະກບຌຘທໃ ຌນົາງ

73 ຾ຓຌໃ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທປຼຌປກູໄ າຌຘຶກຘາຂ ຓໄ ຌູ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ, ກາຌປຼຌປທູໄ ຋ິ ີກາຌ ຽປັຈທຼກຉາໃ ຄໂ, ກາຌຐຶກກາຌກາຌຉີຑິຓຏາໃ ຌຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີຖທຓຽຊຄິກາຌບາແຘຽ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທ ຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌນົກັ ຾ຖະ ຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຑະຌກັຄາຌ຾ຉຖໃ ະ ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄງບໄ ຌຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີຘາຓາຈຎະກບຍຽຂ຺ໄາ຋ຄັເຌ ກາຌຈາ ຖຄ຺ຆທີຈິ ຾ຖະ ກາຌ຅ຈັຉຄັໄຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂແຈຈໄ .ີ ຂ. ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿ີ຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຓຌໃ ບີກຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆໜີ ໃຶຄ຋ໃີເຆເໄຌກາຌຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌປຍັ/ຘໃຄ຺ ຂ ຓໄ ຌູ ຅າກ຋ໃີແກໂຽຎັຌກາຌຘໃຄ຺ຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຖະນທາໃ ຄ຃ບຓຑິທຽຉີນົືຽ຃ໃືບຄຓ຋ືໃີດໃນູ າໃ ຄແກກຌັ, ຆໃຄຶ຅ະ ຆທໃ ງເນໄກາຌຽຏີງ຾ຏໃຂ ໄຓຌູ ນົືຘາຌຘາຖະຘຌ຺ຽ຋ຈ ແຎງຄັຏໄເູ ຆ຾ໄ ນົໃຄຉາໃ ຄໂຽຎັຌແຎດໃາຄຘະຈທກ ທບໃ ຄແທຊກືຉບໄ ຄ, ຃ຍ຺ຊທໄຌ ຾ຖະ ຋ຌັກາຌ ຆໃຄຶປຍູ ຾ຍຍຂບຄຂ ຓໄ ຌູ ຋ໃີປຍັ ຾ຖະ ຘໃຄ຺ບາຈຽຎັຌຉທ຺ຽຖກ (Numeric Data) ຉທ຺ບກັຘບຌ (Text) ຑາຍ (Image) ຾ຖະ ຘຼຄ (Voice) ຘາ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄ ຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຈໃຄັກາໃ ທ຋ຄັກາຌຎະຉິຍຈັກາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຖະຍຍກາຌ ຺ ຘໃຄ຺ຂ ໄຓຌູ ຂາໃ ທຘາຌ຋າຄແກ, ຘະຈທກທບໃ ຄແທ ແຎງຄັ຾ນໃຄຉາໃ ຄໂດໃູ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ງບໄ ຌຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽຎັຌເ຅ກາຄ຋າຄຈາໄຌຌິຉິກາ ຉາໃ ຄໂ ຑໄບຓ຋ຄັຽຎັຌຽຘຌາ຋ິກາຌເນໄ຾ກໃ ຘະຑາ຾ນຄໃ ຆາຈ ຅ໃຄຶຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີຉບໄ ຄແຈຑໄ ທ຺ຑຌັກຌັຎະ຅າ ເຌຖະຈຍັຉາໃ ຄໂ ຅ໃຄຶຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌຉບໄ ຄ ແຈເໄຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿ີ຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຅ໃຄຶຽນັຌທາໃ ຘາ ຖຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຎະຽຑຈຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປແູໄຎຑບໄ ຓກຍັກາຌຽປັຈ ທຼກຉທ຺຅ຄິ ງບໄ ຌທຼກຄາຌຉທ຺຅ຄິຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຑທ຺ຑຌັກຼໃ ທກຍັ ຽບກະຘາຌ຅າ ຌທຌນົາງ ຿ຈງຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາໄຌ຿຋ຖະ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓີ ຖກັຘະຌະກາຌຐຶກແຎຌາ , ປຼຌປແູໄຎຌາ ຖະນທາໃ ຄກາຌຽປັຈທຼກ ໝາງ຃ທາຓທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຌຓີໄ າ຋ຄັຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຏໃາຌກາຌປຼຌປກູໄ ຍັຽຑໃືບຌປທໃ ຓຄາຌ ຾ຖະ ຆບໃ ຄບິຌຽຉີຽຌັຈຉາໃ ຄໂ ຽຌໃືບຄ຅າກທາໃ ຍາຄດໃາຄ຾ຓຌໃ ຍໃ ຓຍີໃບຌປຼຌຽ຋ໃືບ ຽຆໃັຌ ຖະຍຍ຺ກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຽບກະຘາຌຏໃາຌຽ຃ໃືບຄ ຃ບຓຑິທຽຉີນົຶືຏາໃ ຌ຾ບຍຑິຽ຃ຆຌັຉາໃ ຄໂກຊ ທືາໃ ງຄັຍໃ ຋ຌັຓນີົກັຘຈູ ຽ຋ໃືບ. ຈຄໃັຌຌັໄ, ຑະຌກັຄາຌ຅ໃຄຶຘຶກ ຘາຽບຄ ຑບໄ ຓ຋ຄັຌາ ຘໃິຄຽນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌ຃ຼຄ຃ຸກໃ ຌັ.

74 ຃. ຉກັ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ ຘາ ຖຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີ຅ີຉີ ບີກຎະຽຑຈໜໃຶຄ ຋ໃີຊກືຑຈ຋ະຌາ ັ ຂຌຶໄ ຓາຽຑໃືບ຅ຈັກາຌກາຌຘໃືຘາຌ ນົືກາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຌີໄ຾ຓຌໃ ຊກືຌາ ເຆຽໄຑໃືບ ຑຈັ຋ະຌາ຃ຌ຺ດໃາຄກທາໄຄເຌ຋ໃທ຺຿ຖກ ຍໃ ທາໃ ຅ະຽຎັຌ຋າຄຈາໄຌຑາຍ, ຘຼຄ ນົື຋າຄຈາໄຌຂ ຓໄ ຌູ ແຈປໄ ຍັ ກາຌຑຈັ຋ະຌາ຅ຌ຺ຓະຌຈຸ ຘາຓາຈຽຆໃບືຓ຿ງຄຉິຈຉໃ ກຌັແຈຘໄ ະຈທກ, ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ຽຎັຌຽ຃ືບຂາໃ ງ຋ໃີຉິຈຉໃ ຘໃືຘາຌກຌັແຈຈໄ ີງໃິຄຽຎັຌງກຸ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ງໃິຄຽປັຈເນ຃ໄ ຌ຺ຽປ຺າຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຌ຅ີໄ າ ຌທຌນົາງ ຘະຽຑາະກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃຶືຘາຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄນົາງຈາໄ ຌ ຽຑໃືບ ຎະກບຍຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌ ຽຆໃັຌ ກາຌຌາ ຓາ຅ຈັກາຌຉຌ຺ຽບຄເຌກາຌຽປັຈທຼກ ຽຎັຌ ຉຌ຺ໄ ກາຌຽຆໃບືຓ຿ງຓຽ຃ບືຂາໃ ງກາຌຽປັຈ ທຼກ ຿ຈງກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຽປັຈທຼກຽຎັຌກຸຓໃ ເຌຖະ ຍຍ຺ຈ຅ີຉີ ຓາປຼຌປູໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ ຽຑໃືບຎະງກຸ ເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ກຽ ນັຌ ທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີາໃ ທຘາຌແຈແໄທ ຽຑາະຓຌັຽຎັຌກາຌຽຎີຈ຿ຖກກະ຋ຈັ ຾ຖະ ຋ຄັຽຎັຌກາຌນງ ໄ຿ຖກເນໄ຾຃ຍຖຄ຺ ຆໃຶຄຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ ຘະ຋ໄບຌເນຽໄນັຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຊືທໃາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັ຋ໃີຘຸຈເຌງຸກຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ງໄບຌທໃາ ຽຎັຌງຸກຈີ຅ີຉ ຽຑາະທາໃ ຽຎັຌງກຸ ຋ໃີ຋ກຸ ຃ຌ຺ຓກີາຌຘໃືຘາຌຏາໃ ຌຽບຽຖັກ຿ຉຕຌກິ ຿ຈງບາແຘຘຌັງາຌບິຌຽຉີຽຌັຈຽຎັຌນົກັ ຾ຉກໃ ບໃ ຌ຅ະຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີນໃ຺ົາຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎຍັເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌແຈໄ຾ຓຌໃ ຓີ ກາຌປຼຌປຓູໄ າກບໃ ຌ ຿ຈງຽຎັຌກາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌຽ຃ືບຂາໃ ງບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ຽຎັຌກາຌ ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽບຄ ຽຑໃືບຎຍັຌາ ເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌເນຘໄ າ ຽຖັຈຈທໄ ງຈ.ີ ຿ຈງຘະນົ ຍ຾ຖທໄ , ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະ຋ໄບຌເນຽໄນັຌທາໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທ ຽຉີ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຿຋ຖະ ີ ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓກີາຌຑຈັ຋ະຌານົາງ ງໄບຌ ຘະຑາຍກາຌຍຄັ຃ຍັນົາງຈາໄຌເຌຘຄັ຃ຓ຺ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຿ຈງກບໃ ຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຎີະຽຑຈຉາໃ ຄໂຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌປຼຌປກູໄ ບໃ ຌ ຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ຉາໃ ຄໂຖທຓ຋ຄັກາຌ຾ຖກຎໃຼຌຍຈ຺ປຼຌ຅າກ ຽຑໃືບຌປທໃ ຓກຌັເຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽບຄ ຅າກຌຌັໄ ກຌ າ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽນໃ຺ົາຌຌັໄ ຓາ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌເນກໄ າໄທແຎຑບໄ ຓໂກຌ. ັ

75 1.2 ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ ຃ະຖາກບຌ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌີໄຽນັຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຊທືາໃ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຘາ ຃ຌັເຌທຼກຄາຌ ຎຈັ຅ຍຸ ຌັ ຽທ຺ໄາແຈທໄ າໃ ຾ຉຖໃ ະບຄ຺ກບຌ຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈແຈຽໄຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຉຍໃ ຌັນາຘາ ຃ຌັ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄກາຌ຅ຈັຘຌັທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂຽຂ຺ໄາກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຄຶຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽຆໃັຌກຌັ ຌຌັໄກງ ບໄ ຌທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຽຂ຺ໄາຆທໃ ງຎະກບຍເຌກາຌຽປັຈທຼກຄາຌ ນົື຾ກຍໄ ຌັນາຉາໃ ຄໂຽຆໃັຌ ຋ໃີກໃເ ນຽໄກຈີຎະ຿ນງຈ ເຌ຋າຄຎະຉິຍຈັ ຾ຉເໃ ຌຌຌັໄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຌຌັໄຉບໄ ຄຓ຃ີທາຓປຽູໄຖໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຘີຓ຺຃ທຌ ຅ໃຄຶຘາຓາຈຎຍັຎໃຼຌ ນົືຎະງກຸ ເຆທໄຼກຄາຌ ຉາໃ ຄໂແຈຈໄ ີຽຆໃຄິຑາງເຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄກຽ ປັຈແຈຈໄ ຘີຓ຺຃ທຌ ເຌແຖງະຏາໃ ຌຓາ ຾ຉກໃ ງຄັຓນີົາງດໃາຄ຋ໃີຽຎັຌຍຌັນາ຋ໃີກາງຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຽຆໃັຌຍຌັນາຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌເຌກາຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ, ຖະຍຍ຺ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຉາໃ ຄໂ ຍໃ ຓນີົກັຘຈູ ຋ໃີຘາຓາຈປາໃ ປຼຌແຈໄ຾ຖະ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃືຘາຌຏາໃ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈງຄັຍໃ ຋ຌັທບໃ ຄແທ ຋ຌັກຍັ຿ຖກຎຈັ຅ຍຸ ຌັແຈໄ຾ຖະ ຏຘໄູ ຶກຘາຂ ຘະນົ ຍຍຌັນາຉາໃ ຄໂເນ຋ໄ າໃ ຌຽນັຌ ຈຄໃັຌ:ີໄ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ທາໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ງຄັນງຸຄໄ ງາກນົາງງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌ ຉາໃ ຄໂ ຖທຓຽຊຄິ຃ທາຓ຅າ ຽຎັຌ຋ໃີ຅ະຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຉໃຓາເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄງບໄ ຌທາໃ ທຼກຄາຌຉາໃ ຄໂ຾ຓຌໃ ຈາ ຽຌຌີແຎແຈໄ ງບໄ ຌຓຽີຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຉກໃ າຌ຋ໃີ຅ະຌາ ຓາປຼຌປູໄ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຌຌັໄ ກ຾ ຓຌໃ ນງຄຸໄງາກນົາງຘຓ຺຃ທຌ ງບໄ ຌທາໃ ກາຌປຼຌປຉູໄ າໃ ຄໂຌຌັໄຉບໄ ຄຏາໃ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີ຋ໃີ຋ຌັຘະ ແໝ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ຃ບຓຑິທຽຉີ຿ຌຈຍຸກ ຘະຌຌັໄ, ຅ໃຄຶຽກຈີຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌ ບຎຸ ະຘກັຉໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌກກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຌີຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌກຍັ ທຼກຄາຌ ງບໄ ຌຂາຈຄຍ຺ ຎະຓາຌຘທໃ ຌຉທ຺ ຾ຖະ ຘທໃ ຌຖທຓ, ກາຌປຼຌປູໄນົືຌາ ເຆນໄ ົກັໂ຾ຓຌໃ ຏາໃ ຌ ຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຉໃບິຌຽຉີຽຌັຈຘໃທຌນົາງ຾ຓຌໃ ງຄັເຆໄຂບຄຘໃທຌຉທ຺ ຆໃຶຄຽປັຈເນໄຘິໄຌຽຎືບຄ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ຌທຌນົາງ ຽປັຈເນໄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍາຄຘທໃ ຌຍໃ ຘຌ຺ເ຅຋ໃີ຅ະປຼຌປຽູໄຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌີໄຘະ຋ບໄ ຌເນຽໄນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ

76 ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆ຃ືໄ ບຓຑິທຽຉຘີທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທ ຽຉີຏາໃ ຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີໃຄັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນກໄ າຌ ຽກຈີຍຌັນາກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. ຍຌັນາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺: ຘາ ຖຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຓຌໃ ຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຋ໃີຘາ ຃ຌັ ຿ຈງເຌແຖງະຏໃາຌຓາກ ຽນັຌທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທ຋ຄັກາຌຎະຉິຍຈັກາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຌັ ຾ຉກໃ ຑ ຍ຺ຍຌັນາຓາຉະນົບຈງບໄ ຌທາໃ ຖະຍຍ຺ກາຌຘໃຄ຺ຂ ຓໄ ຌູ ຂາໃ ທຘາຌຍາຄ ຃ຄັໄຆກັຆາໄ ຍໃ ແຈຉໄ າຓເ຅ຉບໄ ຄກາຌ ນົື຃ທາຓປີຍຈທໃ ຌຂບຄທຼກຄາຌ ງບໄ ຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄຽຎັຌເ຅ກາຄ຋າຄຈາໄຌຌຉິ ິກາ ຉາໃ ຄໂ ຑບໄ ຓ຋ຄັຽຎັຌຽຘຌາ຋ິກາຌເນ຾ໄ ກຘໃ ະຑາ຾ນຄໃ ຆາຈ ຆໃຄຶ ຽຎັຌທຼກຽບກະຘາຌ຋ໃີຉບໄ ຄຓກີາຌຂຌ຺ຘໃຄ຺ຏາໃ ຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຅ໃຄຶຽຎັຌຽຖໃືບຄ຋ໃີ ຉບໄ ຄຑທ຺ແຈຑໄ ທ຺ຑຌັກຌັຎະ຅າ ເຌຖະຈຍັຉາໃ ຄໂ ຾ຉຖໃ ະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈຆກັຆາໄ ກຍ ໃ ຘາຓາຈຎະຉິຍຈັ ກາຌແຈຽໄຉັຓ຋ໃີຘະຌຌັໄ, ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌກາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ ຃ຓ຺ຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄກ ຽຎັຌຍຌັນາຘຓ຺຃ທຌ ຽຌໃືບຄ຅າກທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ຅າ ຌທຌນົາງ຾ຓຌໃ ຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉໃາຄໂ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ຃ຼຄ຃ກູໃ ຍັກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຉກໃ ຍ ໃ ຘາຓາຈຽປັຈແຈຽໄຉັຓ຋ໃີງບໄ ຌຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີ ຽຌັຈຓຍີຌັນາເຌຍາຄຆທໃ ຄ ຊາໄ຅ະເຆຄໄຍ຺ຉຌ຺ຽບຄ຋ຄັໝຈ຺ ກຑ ຍ຺ຍຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຆໃຶຄຽຎັຌ ບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຾ຖະ ຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຈາ ຽຌຌີທຼກຄາຌ ຘຓ຺຃ທຌ. ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຽຊຄິ຅ະຓ຃ີທາຓຘາ ຃ຌັນົາງ ຾ຖະ ຊກືຌາ ເຆຽໄຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃາຄກທາໄຄຂທາຄກຉ າຓ ຾ຉຍໃ ຌັນາຉາຓຓາ຋ໃີກາງຽຎັຌ ບຎຸ ະຘກັ຋ໃີຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັຍຸກ຃ະຖາກບຌຍາຄ຋ໃາຌກຓ ນີົາງ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຓຌໃ ຅າ ກຈັນົາງ, ບິຌຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຽປັຈເນຑໄ ຍ຺ຍຌັນາຽຖໃືບຄກາຌປຼຌປຽູໄຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຏີາໃ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈ ຽຘງຽທຖາ ຾ຖະ ທຼກຄາຌຆກັຆາໄ ຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຉາໃ ຄໂຈາ ຽຌຌີແຎຈທໄ ງ຃ທາຓ ຆກັຆາໄຽຆໃັຌກຌັ. ຍຌັນາຈາໄຌ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ຾ຓຌໃ ຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆ຋ີ າຄຈາໄຌຈີ຅ຉີ ຿ຈງຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຊກືຌາ ເຆຽໄຑໃືບຑຈັ຋ະຌາ຃ຌ຺ ຍໃ ທາໃ ຅ະ ຽຎັຌ຋າຄຈາໄຌຑາຍ, ຘຼຄ ນົື຋າຄຈາໄຌຂ ຓໄ ຌູ ແຈປໄ ຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາ຅ຌ຺ຓະຌຈຸ ຘາຓາຈຽຆໃືບຓ຿ງຄ ຉິຈຉໃ ກຌັແຈຘໄ ະຈທກ, ຾ຉກໃ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຎີະຽຑຈຌຓີໄ າຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ກາຌຽປັຈທຼກ

77 ຾ຓຌໃ ງຄັນງຄຸໄງາກ ຽຎັຌຉຌ຺ໄ ຾ຓຌໃ ກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຌາ ເຆເໄຌກາຌ ຽປັຈທຼກຽຎັຌກຸຓໃ ເຌຖະຍຍ຺ຈີ຅ຉີ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ, ຽຑໃືບຎະງຸກເຆກໄ ຍັທຼກຄາຌ ຽນັຌທາໃ ນງຄຸໄງາກນົາງດໃູຽຑາະຓຌັຽຎັຌກາຌຽຎີຈ຿ຖກກະ຋ຈັ ຾ຖະ ຋ຄັຽຎັຌກາຌນງ ໄ຿ຖກເນ຾ໄ ຃ຍຖຄ຺ ຾ຉໃ ຏ຋ໄູໃີຍໃ ຓຑີືໄຌຊາຌ ນົືຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌຎະຉິຍຈັຄາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿ຈງຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຑຍ຺ ທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຘທໃ ຌນົາງ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັຑືໄຌຊາຌກາຌຌາ ເຆຽໄ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຆໃຄຶຽກຈີຂຌຶໄ ກຍັ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖຸຌໃ ກບໃ ຌ ຿ຈງຘະຽຖງໃ ຾ຓຌໃ ຅ະຽກຈີກຍັຍກຸ ຃ະຖາກບຌບາງຎຸ ະຓາຌ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌຂາຈຑືໄຌຊາຌຓາກບໃ ຌ, ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຑຍ຺ຍຌັນາຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌເຌຆືໄ ຽ຃ໃບືຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີາຌາ ເຆເໄຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ. ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາເຌ຃ຄັໄຌີໄ຾ຓຌໃ ຘະ຋ໄບຌເນໄຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽ຃ໃືບຄ ຃ບຓຑິທຽຉີ, ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຖະ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຌຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຍຌັນານົກັໂ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ ຅າ ກຈັ ຽປັຈເນໄຉບຍຘະໜບຄເຌກາຌຆືໄຽ຃ໃືບຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຍໃ ແຈ,ໄ ຍຌັນາປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຑືໄຌຊາຌ ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຖຌຸໄ ບາທ຿ຸ ຘເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຾ຖະ ຍຌັນາ຋ໃີຘາຓ຾ຓຌໃ ກຼໃ ທຂບໄ ຄກຍັ ຽຖໃືບຄບິຌຽຉີຽຌັຈ ງບໄ ຌບິຌຽຉີຽຌັຈຆາໄ ຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຌັຈຘທໃ ຌຉທ຺ ຆໃຶຄຘິໄຌຽຎືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າຌທຌ ນົາງ. 1.3 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະ຋ໄບຌເນໄຽນັຌທາໃ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຽບຄກຓ ຾ີຌທ ຋າຄ ກາຌກຑ ະງາງາຓຆບກນາ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌ ຽຑໃືບຽປັຈເນໄຍຸກ຃ະຖາກບຌແຈປໄ ຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຉໃາຄໂ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຘາຓາຈຎະງຸກເຆຽໄຂ຺ໄາກຍັທຼກຄາຌດໃູຘະຑາ ຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄເນຎໄ ະຘຍ຺ຏຌ຺ຘາ ຽຖັຈດາໃ ຄຓຎິະຘິຈ຋ິຏຌ຺ ຾ຖະ ຎະຘິຈ຋ິຑາຍ ຿ຈງຏຘໄູ ຶກ ຘາຂ ຌາ ຘະຽໜີຈຄໃັຌ:ີໄ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີຽຑໃືບຑຈັ ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຍຌັນາຉຌ຺ໄ ຉ ຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີ ຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ຾ຓຌໃ ງຄັ ນງຄຸໄງາກນົາງງບໄ ຌຘະຑາຍກາຌຉາໃ ຄໂ ຖທຓຽຊຄິ຃ທາຓ຅າ ຽຎັຌ຋ໃີ຅ະຌາ ເຆຽໄ຃ໃບືຄ຃ບຓຑິທຽຉີງບໄ ຌ

78 ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺ເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ຾ຓຌໃ ຍໃ ຘາຓາຈຂາຈຽ຃ໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີແຈໄຽຑາະທາໃ ທຼກຄາຌ ຉາໃ ຄໂ຾ຓຌໃ ຈາ ຽຌຌີແຎແຈງໄ ບໄ ຌຓຽີຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຘະຌຌັໄຓຌັຓ຃ີທາຓ຅າ ຽຎັຌຉບໄ ຄແຈປໄຼຌປູໄ ຽຖໃືບຄ຃ບຓຑິທຽຉີເນນໄ ົາງຂຌຶໄ ຑບໄ ຓກຌັຌຌັໄ ຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ຃ທຌຘຌັງາຄຍ຺ຎະຓາຌຽຑໃືບ ຘະໜຸຌໃ ຘະໜຌຸ ທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທ ເນຘໄ າຓາຈຎຍັຎຄຸ ທຼກຄາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຏາໃ ຌຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆີແຈໄ຾ຖະ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຽບຄກຉ ບໄ ຄຽບ຺າເ຅ເຘປໃ ຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄເນໄນົາງຂຶໄຌ. ຿ຈງຖທຓ ຾ຖທໄ ຽນັຌທາໃ ຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຉຌ຺ໄ ຉ ຾ຓຌໃ ຄຍ຺ຎະຓາຌ຅າ ກຈັ ຽຑາະທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຘາຓາຈຆືໄ຃ບຓຑິທຽຉີຘທໃ ຌຉທ຺ແຈໄຍໃ ຘາຓາຈຐືກ຋ກັຘະຈາໄຌ຃ບຓຑິທຽຉີຏໃາຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈໃຄັກາໃ ທ ປບຄຖຄ຺ຓາ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄຑືໄຌຊາຌເຌກາຌປຼຌປູໄ຾ຖະ ຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຃ີບຓຑິທຽຉີຽປັຈເນກໄ າຌຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີຄໃັກາໃ ທຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄງາກ ຾ຖະ ກຽ ປັຈເນກໄ າຌຽກຈີຍຌັນາກາຌຑຈັ຋ະຌາທຼກ ຄາຌຆກັຆາໄຉາຓຓາຽຆໃັຌກຌັ. ຘະຌຌັໄ, ທິ຋ີກາຌ຾ກແໄຂ຾ຓຌໃ ຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຉບໄ ຄຓກີາຌຂຌຶໄ ຾ຏຌກາຌຎະ຅າ ຎີດາໃ ຄຖະບຼຈ ຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຂບຄຉຌ຺ເຌຈາໄຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຘາຓາຈຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຑີຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ທຼກ ຄາຌແຈຈໄ ີຉບໄ ຄຎກຸ ຖະຈຓ຺ບາໄງຌບໄ ຄຑະຌກັຄາຌດໃາຄຽຎັຌຎະ຅າ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຈາໄຌຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆີຽຌໃບືຄ຅າກຽຎັຌໜາໄທຼກ຋ໃີຘາ ຃ຌັນົາງເຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັ. ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັ ຎຸຄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ ຾ຓຌໃ ຽຎັຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ຋ີໃີຘາ ຃ຌັ ຾ຓຌໃ ຽຖໃືບຄ຋ໃີຉບໄ ຄຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂ຿ຈງແທ ນົກັໂ຾ຓຌໃ ຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຽຖໃືບຄຄຍ຺ຎະຓາຌ ຿ຈງກາຌຘຌັນາ ຄຍ຺ຎະຓາຌເນໄ຋ໃທຄ຋ຌັກຍັຘະຑາຍກາຌຎຈັ຅ຍຸ ຌັທາໃ ຉບໄ ຄແຈເໄຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຎະຽຑຈຌເຌກາຌ ີໄ ຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ ຾ຖະ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ ຿ຈງ຃ທຌຓກີາຌຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌບິຌ ຽຉີຽຌັຈເນ຃ໄ ຼຄ຃ກູໃ ຌັແຎຑບໄ ຓ. ຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຈາໄຌ຿຋ຖະ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄ ຂທາຄຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ ກ ຃ືກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຈາໄຌບໃືຌໂ ກ ຃ື຋າຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຎກຸ ຖະຈຓ຺ຑະຌກັຄາຌປຼຌປຈູໄ ທໄ ງຉຌ຺ຽບຄເນໄຘຄູ ຂຌຶໄ ຽຑໃືບຎະກບຍຘທໃ ຌເຌ ທຼກຄາຌເນໄຎະຘຍ຺ຏຌ຺ຘາ ຽຖັຈ, ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຃ທຌຎຍັຎຄຸ ຽຖໃືບຄບິຌຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ ກາ ຌຈ຺ຽຎັຌ ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາເຌ຾ຉຖໃ ະຎີຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຽປັຈເນທໄ ຼກຄາຌຉາໃ ຄໂ ຘາຓາຈຈາ ຽຌຌີແຎຈທໄ ງ ຈ.ີ

79 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌ: ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາຘະນົ ຍແຈທໄ າໃ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ ຿ຖຆກີາຌຘໃືຘາຌຽນັຌທາໃ ນງຄຸໄງາກນົາງດໃູງບໄ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌຍໃ ຑືໄຌຊາຌ ນົືຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌ ຎະຉິຍຈັຄາຌກຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີນົາງຈາໄຌ ຾ຖະ ຄຍ຺ຎະຓາຌຂບຄ຾ຉຖໃ ະ຃ຌ຺ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຘີໃືຘາຌກງ ຄັ຅າ ກຈັ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌ຾ກແໄຂ຋ໃີຘາ ຃ຌັກ຾ ຓຌໃ ກາຌຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌ ຾ຖະ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ທຌຓກີາຌເຘເໃ ຅ປຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆເີນນໄ ົາງຂຌຶໄ ຆໃຄຶຘະ຋ໄບຌເນຽໄນັຌ ທາໃ ຾ຌທ຋າຄຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຂບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ປຼຌປເູໄນນໄ ົາງຂຌຶໄ ຿ຈງຘະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຑະຌກັຄາຌແທ 46 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງບໄ ຌງຄັຂາຈ຋ກັຘະດໃ ,ູ ຘທໃ ຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌແທ ໜຸຓໃ ກ຃ ທຌຘຶກຘາ ດໃາຄຽຖິກຽຆໃຄິ ຾ຖະ ຽນັຌທາໃ ຃ທຌຎະຉິຍຈັດໃາຄ຅ຄິ຅ຄັຽຑໃືບຌາ ຽບ຺າຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຌີຌັໄຓາຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄ ຾ຖະ ຌາ ເຆເໄຌທຼກຄາຌເນຈໄ ຂີຌຶໄ ຽຖືໄບງໂ. ຿ຈງຖທຓ຾ຖທໄ ຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌ຾ີໄ ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ນົືຎຍັຎຄຸ ຾ກໄ ແຂຍຌັນາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆເີຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌ຃ືຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓກີາຌກາ ຌຈ຺຾ຏຌດໃາຄຆຈັຽ຅ຌກຼໃ ທກຍັກາຌຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຽຑໃືບຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌແຈຄໄາໃ ງຂຌຶໄ ຾ຖະ ຽປັຈເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຓ຿ີບກາຈຽຂ຺ໄາຽຊຄິຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆແີຈໄ ແທ, ຃ທຌຑຈັ຋ະຌາຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈເນໄແທຂຌຶໄ , ຘໃຄ຺ຑະຌກັຄາຌແຎຐືກບຍ຺ປຓ຺ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ຾ຖະ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘປໃ ຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເນໄນົາງຂຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃາ຺ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະ ຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎະກບຍຘທໃ ຌຽຂ຺ໄາເຌທຼກຄາຌດໃາຄ຅ຄິ຅ຄັ ຾ຖະ ຽກຈີຎະ຿ນງຈຘຄູ ຘຈຸ ກ຃ ືຽປັຈ ເນທໄ ຼກຄາຌຓຎີະຘິຈ຋ິຑາຍຌຌັໄຽບຄ. 2. ຂ ຘໄ ະຽໜີ຾ຌະ ຅າກຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາເຌກາຌຘຶກຘາຽຖໃືບຄກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຏຘໄູ ຶກຘາ຾ຓຌໃ ຽນັຌທາໃ ຓນີົາງດາໃ ຄ຋ໃີງຄັ ຉບໄ ຄແຈຎໄ ຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂ ຈຄໃັຌຌັໄ ຏຘໄູ ຶກຘາ຅ໃຄຶຂ ຌາ ຘະຽໜີ຾ຌະຍຌັນາຉາໃ ຄໂ ຈຄໃັຖຸຓໃ ຌ:ີໄ 2.1 ຂ ຘໄ ະຽໜີ຾ຌະຉໃ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ - ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓກີາຌກາ ຌຈ຺຾ຏຌດໃາຄຆຈັຽ຅ຌກຼໃ ທກຍັກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຑໃືບຘຌັນາຄຍ຺ຎະຓາຌເນຍໄ ກຸ ຃ະຖາກບຌຓ຿ີບກາຈຽຂ຺ໄາຽຊຄິຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ ແຈນໄ ົາງຂຌຶໄ , - ຃ທຌຑຈັ຋ະຌາຖະຍຍ຺ບິຌຽຉີຽຌັຈເນໄແທຂຶໄຌ ຽຑໃືບຘໃຄ຺ຽຘີຓກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ, ຘໃຄ຺ ຑະຌກັຄາຌແຎຐືກບຍ຺ປຓ຺ຈາໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ.ີ

80 2.2 ຂ ຘໄ ະຽໜີ຾ຌະຉໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ - ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຽບ຺າເ຅ເຘປໃ ຼຌປກູໄ ຼໃ ທກຍັຽຉັກ ຿ຌ຿ຖຆີເນໄນົາງຂຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃ຺າ ຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຾ຖະ ຎະກບຍຘທໃ ຌຽຂ຺ໄາເຌທຼກຄາຌດໃາຄຓີ ຎະຘິຈ຋ິຑາຍ. - ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຃ທຌຓກີາຌຊບຈຊບຌຍຈ຺ປຼຌຽຆໃຄິ ກຌັ ຾ຖະ ກຌັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຈີາໄຌຉາໃ ຄໂຽຑໃືບຑຈັ຋ະຌາເນຈໄ ຂີຌຶໄ ກທາໃ ຽກໃາ຺. 2.3 ຂ ຘໄ ະຽໜີ຾ຌະຉໃ ຏຘໄູ ຶກຘາ຃ຄັໄຉໃ ແຎ ຏໄ຋ູ ໃີຘຌ຺ເ຅ຘຶກຘາກຼໃ ທກຍັ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ ຃ະຖາກບຌ ຃ທຌຘຶກຘາ຋ຄັ຾ຍຍຎະຖິຓາຌ ຾ຖະ ຃ຌຸ ຌະຑາຍ ຽຑໃືບເນໄຽນັຌຽຊຄິ຃ທາຓຉບໄ ຄກາຌ ຾ຖະ ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີເຌຽຆີຄຎະຖິຓາຌ ຑໄບຓ຋ຄັຓກີາຌຎຼຍ຋ຼຍນົາງ ຘະຊາຌ຋ໃີຽຑໃືບຽນັຌ຃ທາຓ຾ຉກຉາໃ ຄ ເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂບຄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ.

81 ຽບກະຘາຌບາໄຄບຄ ີ ກະຆທຄຘຶກຘາ຋ິກາຌ ຾ຖະ ກຖິ າ. (2015). ທິແຘ຋ຈັເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາ ກບຌຓະຌຸຈ. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ກະຆທຄຘຶກຘາ຋ິກາຌ ຾ຖະ ກຖິ າ. ກະຆທຄຑາງເຌ. (2017). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ກະຆທຄຑາງ ເຌ. ຃ະຌະ຿຃ຘະຌາບຍ຺ປຓ຺ຘຌູ ກາຄຑກັ. (2011). ກບຄຎະຆຸຓເນງໃຂບຄຑກັ຃ຄັໄ຋ີIX. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ ຅ຌັ: ທາຖະຘາຌບາຖຌຸ ເໝໃ . ຅າຕຽຸຌຈ ຽກບືໄ ຑກັ. (2016). ກາຌຘຶກຘາກຼໃ ທກຍັ຾ຌທ຋າຄຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຘາງຘະໜຍັຘະ ໜຌຸ ຂບຄຓະນາທ຋ິ ະງາແຖຕາຆະຓຄ຺຃ຌ຺ຖຈັຉະຌະ຿ກຘິຌ. ຎະຽ຋ຈແ຋: ຓະນາທ຋ິ ະງາແຖຕາຆະຓຄ຺຃ຌ຺ຖຈັຉະຌະ຿ກຘິຌ. ຅າຖຽຸຌຈ ຽກບືໄ ຑກັ. (2016). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ຎະຽ຋ຈແ຋. ຅າ ຖບຄ ຆູຽຆີຈ. (1999). ຘະຑາຍຎັຈ຅ຸຍຌັ ຾ຖະ ຃ທາຓຉໄບຄກາຌຂບຄກາຌຑຈັ ຋ະຌາ ຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຸຈ ເຌ຿ປຄປຼຌຓຈັ຋ະງຓ຺ຘຶກຘາ ຘຄັກຈັກຓ຺ຓຈັ຋ະງຓ຺ຘຶກຘາ຾ຂທຄ ຘຕຸ ຌິ . ຄາຌທແິ຅. ຎະຽ຋ຈແ຋. ຘະຊາຍຌັກາຌຽຓບືຄ ຾ຖະ ກາຌຎກ຺຃ບຄ຾ນຄໃ ຆາຈ. (2013). ຋ິຈ຋າຄກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ . ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຘະຊາຍຌັກາຌຽຓບືຄ ຾ຖະ ກາຌຎກ຺຃ບຄ ຾ນຄໃ ຆາຈ. ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ. (2020). ຍຈ຺ຖາງຄາຌ. ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ: ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ. ຘະຑາ຾ນໃຄຆາຈ. (2015). ກຈ຺ໝາງທາໃ ຈທໄ ງຑະຌກັຄາຌ. ກບຄຎະຆຸຓຘະຑາ຾ນໃຄຆາຈ (ໜໄາ. 1). ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຘະຑາ຾ນຄໃ ຆາຈ. ຘຈຸ ເ຅ ຑຓ຺ຓະ຅ຌັ. (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຘະຊາຍຌັທ຋ິ ະງາ ຘາຈຘຄັ຃ຓ຺຾ນຄໃ ຆາຈ. ຃ະຌະທິ຋ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺, ທິ຋ະງາຌິຑຌ຺ . ຌະ຃ບຌ ນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ ທ຋ິ ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺. ຘຌັ ງາ ຘຌັ ງາທິທຈັ . (1983). ກາຌຑັຈ຋ະຌາ. ກຸຄຽ຋ຍຓະນາຌະ຃ບຌ: ຅ູຖາຖຄ຺ກບຌ ຓະນາທ຋ິ ະງາແຖ. ຋ບຄ຅ຌັ ຘີຆຓ຺ຑ.ູ (2014). ຃ທາຓຉບໄ ຄກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌ

82 ຓະນາທິ຋ະງາແຖ຾ນໃຄຆາຈ ກຖ ະຌີຘຶກຘາ: ທິ຋ະງາຽຂຈຈຄ຺຿ຈກ. ຃ະຌະທິ຋ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺, ທ຋ິ ະງາຌຑິ ຌ຺. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະທ຋ິ ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺. ຌທຌຖະບບຄ ບ຋ຸ າຓຌ຺ຉິ. (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ, ກຖ ະຌຘີຶກຘາ ກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຓະນາທ຋ິ ະງາແຖ ບຍຸ ຌ຺ຕາຈຆະຌີ. ໍເໃ ຌ ທ຋ິ ະງາຌຑິ ຌ຺. ຎະຽ຋ຈແ຋. ຌຖິຌັ ຅ຖຸ າຆຍັ. (2014). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ . ກຸຄຽ຋ຍຓະນາຌະ຃ບຌ: ຎະຽ຋ຈ ແ຋. ຌຈັ຋ະຌຆິ າ ຕກັຘາທຄ຺. (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ຎະຽ຋ຈແ຋. ຍຌຸ ແ຋ ຎຌັ຾ກທໄ. (2011). ກາຌຘຶກຘາຽຖໃືບຄ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃບູ ຄ຺ກາຌແບງະກາຌ ຎະຆາຆຌ຺ຘຄູ ຘຈຸ . ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ. ຎະ຋ຸຓຑບຌ ຾ຘຄຈາຖາ. (2020). ຃ທາຓ຃ິຈຽນັຌຂບຄຑະຌກັຄາຌກທຈກາຉໃ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຈໄາຌ ທຆິ າກາຌ . ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະທ຋ິ ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺, ຓຆ. ຎຌັງາຘກຸ ຾ຘຄບບໃ ຌ຾ກທໄ. (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ. ຑຈຸ ຘີຓຓາຖາທຄ຺. (2014). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ (ຉາ ຖາຘບຌ). ຌະ຃ບຌນົທຄ ທຼຄ຅ຌັ. ຑຌັ຃າ ທຑິ າທຌັ. (2017). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ (ຉາ ຖາຘບຌ). ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ ຅ຌັ. ຖຈັຈາທຌັ ກໃຄິຘະຖາຈ. (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ. ທາຖະຘາຌບາຖຸຌເໝໃ . (2006). ກບຄຎະຆຸຓເນງໃຂບຄຑກັ຃ຄັໄ຋ີVIII. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ຅ຈັຉຄັໄຘຌູ ກາຄຑກັ. ທາຖະຘາຌບາຖຌຸ ເໝໃ . (2011). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ . ກບຄຎະຆຸຓເນງໃ຃ຄັໄ຋ີIX. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ຿຃ຘະຌາບຍ຺ປຓ຺ຘຌູ ກາຄຑກັ. ທາຖະຘາຌບາຖຸຌເໝໃ . (2011). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍຸກ຃ະຖາກບຌ. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ ຿຃ຘະຌາບຍ຺ປຓ຺ຘຌູ ກາຄຑກັ. ທາຖະຘາຌບາຖຌຸ ເໝໃ . (2015). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຸຈ. ຌະ຃ບຌ ນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ຿຃ຘະຌາບຍ຺ປຓ຺ຘຌູ ກາຄຑກັ. ທາຖະຘາຌບາຖຌຸ ເໝໃ . (2016). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ . ກບຄຎະຆຸຓເນງໃ຃ຄັໄ຋ີX. ຌະ຃ບຌນົທຄທຼຄ຅ຌັ: ຃ະຌະ຿຃ຘະຌາບຍ຺ປຓ຺ຘຌູ ກາຄຑກັ. ທ຋ິ ະງາ ຆຼຌກຌູ . (1984). ກາຌຑຈັ຋ະຌາ. ກຸຄຽ຋ຍຓະນາຌະ຃ບຌ.

83 ບ ຖະຓຈຸ ຘິຕິຘຕຸ າຄ. (2002). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຆຍັຑະງາກບຌຓະຌຈຸ ເຌບຄ຺ກບຌຍ ຖິຘຈັຘະນງາຓ ບາຆາຕິຽ຋ກ຿ຍກຖາຘ ຅າ ກຈັ. ໍເໃ ຌ ຄາຌທແິ຅. ກຸຄຽ຋ຍຓະນາຌະ຃ບຌ. ປຸຄໃ ຌະຑາ ຾຅ທໄ ປຸຄໃ ຽປບືຄ. (2000). ກາຌຘຶກຘາ຃ທາຓຉບໄ ຄກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍກຸ ຃ະຖາ ກບຌບຄ຺ກບຌຎກ຺຃ບຄຘາຌ຋ໄບຄຊໃຌິ ເຌຽຂຈ຾ຂທຄຖະງບຄ ຓະນາທິ຋ະງາແຖຂບຌ຾ກຌໃ (ຎະຽ຋ຈແ຋). ໍເໃ ຌ ຄາຌທແິ຅. ຎະຽ຋ຈແ຋. ຽກຈຘະຕາ ບຸຘານະ຅ຈິ. (2012). ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌ. ກຸຄຽ຋ຍຓະນາຌະ຃ບຌ. ຽຂັຓຓະຌຈັ ຓາຈຘະທທີຈັ. (2008). ກາຌຘຶກຘາຽຖໃືບຄ ຃ທາຓ຃ິຈຽນັຌຂບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌເຌກາຌ ຍ ຖິນາຌ຅ຈັກາຌຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄ຃ະຌະຘິຖະຎະຘາຈ ຓະນາທິ຋ະງາແຖ ຘຄ຺ຂຕາຌະ ຃ະຕິຌ ຎະຽ຋ຈແ຋. ຎະຽ຋ຈແ຋: ຃ະຌະຘິຖະຎະຘາຈ ຓະນາທິ຋ະງາແຖ ຘຄ຺ຂຕາຌະ ຃ະຕຌິ . Adam Smith. (1778). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. London: W. Strahan, 1. Alderfer, C. P. (1980). The Methodology of Organizational Diagnosis. USA: Professional Psychology. ASEAN Comunity. (2015). People Centered Development. JAKATA: Indonesia. French Grand Prix. (1961, 9 20). formula1.com. ແຈ຋ໄ ຈ຺ຖບຄ຃ືຌ formula1.com. Archived from the original on 22 December 2014: formula1.com. Archived from the original on 22 December 2014. Retrieved 20 September 2015. Gary Becker. (2014). Gary Becker’s early work on human capital – collaborations and distinctiveness. IZA Journal of Labor Economics, 12. Giovanni E. Reyes. (2001). FOUR MAIN THEORIES OF DEVELOPMENT: MODERNIZATION. USA: University of Pittsburgh, USA. Knowles, M. S. (1970). The modern practice of adult education. Androgogy versus pedagogy. , 1. Luther H. Gulick. (1937). Notes on the Theory of Organization in Papers on the Science of Administration. Eds.. New York: Harcourt: Luther H. Gulick and Lyndall F. Urwick. Marx Karl. (1973). Wages Price and Profit . Beijing: Foreign Languages Press, 79-80. mindtools. (2020, 12 14). mindtools.com. ແຈ຋ໄ ຈ຺ ຖບຄ຃ືຌ https://www.mindtools.com: https://www.mindtools.com/pages/article/human-motivation-theory.htm RICHARD PEET. (1991). theory of development. London: Routledge. simplypsychology. (2020, 12 14). simplypsychology.org. ແຈ຋ໄ ຈ຺ຖບຄ຃ຌື https://www.simplypsychology.org: https://www.simplypsychology.org/maslow.html

ຑາກຏະໜທກ

຃າ ຊາຓຘາ ຑາຈ ຘາ ຖຍັຉທ຺຾຋ຌຑະຌກັຄາຌ ຂາໄຑະຽ຅຺ໄາ ຌາຄ ຍທ຺຋ໃຼຄ ຈທຄຘະນທຌັ ຌກັຘຶກຘາຎະຖິຌງາ຿຋ ທິ຋ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺ ຘາຂາ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຘຄັ຃ຓ຺ ຃ະຌະທ຋ິ ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺ ຓະນາທ຋ິ ະງາແຖ຾ນຄໃ ຆາຈ ແຈຘໄ າໄຄ຃າ ຊາຓຘາ ຑາຈຂຶໄຌ ຽຑໃືບຽກັຍຂ ໄຓຌູ ຎະກບຍເຘໃທິ຋ະງາຌິຑຌ຺ນທ຺ຂ ໄ: ກາຌຌາ ເຆໄຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດໃຘູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຿ຈງເຌກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌີໄ ຏຘໄູ ຶກຘາ຾ຍຄໃ ບບກຽຎັຌ 3 ຎະຽຈັຌນົກັເຌກາຌຘຶກຘາ ຃ື1) ຘຶກຘາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ, 2) ຘຶກຘາຍຌັນາ຋ໃີ ຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘະຑາ ໃູ ຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຾ຖະ 3) ຘຶກຘາ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄ. ຘະຌຌັໄ, ຂ ຃ທາຓປທໃ ຓຓຌືາ ຍຌັຈາ຋າໃ ຌຆທໃ ງຉບຍກາຌຘາ ຑາຈຉາຓ຃ທາຓຽຎັຌ຅ຄິ ຽຑໃືບຏໄູ ຘຶກຘາ຅ະແຈຌໄ າ ເຆຂໄ ໄຓຌູ ເຌກາຌທິຽ຃າະຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຋າຄທິ຋ະງາຘາຈ ຾ຖະ ຽກຈີຎະ຿ນງຈຉໃ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຾ຖະ ຽຎັຌຏຌ຺ຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຍທກ຾ກໜໃ ໃທງຄາຌ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄເຌກາຌທາຄ ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທເນແໄຈປໄ ຍັໝາກຏຌ຺຋ໃີຈກີທາໃ ຽກໃາ຺ເຌກາຌຌາ ເຆຑໄ ຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ ຍຸກ຃ະຖາກບຌ.຿ຈງ຃າ ຊາຓ຾ຓຌໃ ຾ຍຄໃ ບບກຽຎັຌ 4 ຘທໃ ຌ ຈຄໃັຌ:ີໄ 1. ຂ ຓໄ ຌູ ຘທໃ ຌຉທ຺ຂບຄຏຉໄູ ບຍ຾ຍຍຘາ ຑາຈ 1.1 ຆໃື຾ຖະ ຌາຓຘະກຌຸ ...................................................................................... 1.2 ບາງ.ຸ.......................ຎີ 1.3 ຖະຈຍັກາຌຘຶກຘາ ຆຌັໄຘຄູ ຎະຖິຌງາຉີ ຘຄູ ກທາໃ ຎະຖິຌງາຉີ 1.4 ຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌຽປັຈທຼກ..........ຎີ 1.5 ຉາ ຾ໜຄໃ ຃ະຌະຎະ຋າຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຃ະຌະຽຖຂາ຋ິກາຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ

ປບຄຂະ຾ໜຄ ທຆິ າກາຌ ບໃືຌໂ......................................... 2. ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂ ເນ຋ໄ າໃ ຌ຅ຄໃ຺ຽຖໃ຺າກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ຋າໃ ຌເຌແຖງະຏາໃ ຌ ຽຊຄິຎຈັ຅ຍຸ ຌັຽຎັຌ຾ຌທເຈ? - ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີ຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບຽຑໃີຓ ຎະຘິຈ ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ - ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌ຃ຓ຺ຓະຌາ຃ຓ຺຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບ ຽຑໃີຓຎະຘິຈ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ - ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບຽຑໃີຓ ຎະຘິຈ ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 3. ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຋າໃ ຌຆທໃ ງຍບກຖາງຖະບຼຈກຼໃ ທກຍັຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ? 3.1 ຍຌັນາຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌ ຋ໃາຌ຃ິຈທາໃ ຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌຓຍີຌັນາກຼໃ ທຂບໄ ຄ຾ຌທເຈກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ? .................................................................................................................................... 3.2 ຍຌັນາຈາໄຌ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ ີ ຋ໃາຌ຃ິຈທາໃ ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີຍີຌັນາກຼໃ ທຂບໄ ຄ຾ຌທເຈກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ? ....................................................................................................................................

3.3 ຈາໄຌ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆ ໄ ຋າໃ ຌ຃ຈິ ທາໃ ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆຓໄ ຍີຌັນາກຼໃ ທຂບໄ ຄ຾ຌທເຈກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ? ................................................................................................................................... 4. ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຸຄຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຋າໃ ຌຓ຾ຌທ຋າຄ ີ ຾ຌທເຈ ເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ? 4.1 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌ .................................................................................................................................... 4.2 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ .................................................................................................................................... 4.3 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆໄ .................................................................................................................................... 4.4 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌບໃືຌໂ .................................................................................................................................... ຂ ຂບຍເ຅

຃າ ຊາຓຘາ ຑາຈ ຘາ ຖຍັຘະຓາຆກ ິຘະຑາ ຾ຖະ ຑະຌກັຄາຌຂຌັໄຂະ຾ໜຄກາຌຂຌ ຶໄ ແຎ ຂາໄຑະຽ຅຺ໄາ ຌາຄ ຍທ຺຋ໃຼຄ ຈທຄຘະນທຌັ ຌກັຘຶກຘາຎະຖິຌງາ຿຋ ທິ຋ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺ ຘາຂາ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຘຄັ຃ຓ຺ ຃ະຌະທ຋ິ ະງາຘາຈຘຄັ຃ຓ຺ ຓະນາທ຋ິ ະງາແຖ຾ນຄໃ ຆາຈ ແຈຘໄ າໄຄ຃າ ຊາຓຘາ ຑາຈຂຌຶໄ ຽຑໃືບຽກຍັຂ ຓໄ ຌູ ຎະກບຍເຘທໃ ິ຋ະງາຌຑິ ຌ຺ນທ຺ຂ :ໄ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຈທໄ ງກາຌຌາ ເຆໄ ຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດໃູຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຿ຈງເຌກາຌຘຶກຘາ຃ຄັໄຌີໄຏໄູ ຘຶກຘາ຾ຍຄໃ ບບກຽຎັຌ 3 ຎະຽຈັຌນົກັເຌກາຌຘຶກຘາ ຃ື1) ຘຶກຘາກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ, 2) ຘຶກຘາຍຌັນາ຋ໃີ ຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘະຑາ ໃູ ຎະຆາຆຌ຺ ຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຾ຖະ 3) ຘຶກຘາ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌ ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄຍຸກ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຆຼຄຂທາຄ. ຘະຌຌັໄ, ຂ ຃ທາຓປທໃ ຓຓຌືາ ຍຌັຈາ຋າໃ ຌຆທໃ ງຉບຍກາຌຘາ ຑາຈຉາຓ຃ທາຓຽຎັຌ຅ຄິ ຽຑໃືບຏໄູ ຘຶກຘາ຅ະແຈຌໄ າ ເຆຂໄ ໄຓຌູ ເຌກາຌທິຽ຃າະຏຌ຺ກາຌຘຶກຘາ຋າຄທິ຋ະງາຘາຈ ຾ຖະ ຽກຈີຎະ຿ນງຈຉໃ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄ ຾ຖະ ຽຎັຌຏຌ຺ຎະ຿ນງຈເຌ຋າຄຍທກ຾ກໜໃ ໃທງຄາຌ຋ໃີກຼໃ ທຂບໄ ຄເຌກາຌທາຄ ຾ຏຌຑຈັ຋ະຌາທຼກຄາຌຈໃຄັກາໃ ທເນແໄຈປໄ ຍັໝາກຏຌ຺຋ໃີຈກີທາໃ ຽກໃາ຺ເຌກາຌຌາ ເຆຑໄ ຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌ.຿ຈງ຃າ ຊາຓ຾ຓຌໃ ຾ຍຄໃ ບບກຽຎັຌ 4 ຘທໃ ຌ ຈຄໃັຌ:ີໄ 1. ຂ ຓໄ ຌູ ຘທໃ ຌຉທ຺ຂບຄຏຉໄູ ບຍ຾ຍຍຘາ ຑາຈ 1.1 ຆໃື຾ຖະ ຌາຓຘະກຌຸ ...................................................................................... 1.2 ບາງ.ຸ.......................ຎີ 1.3 ຖະຈຍັກາຘຶກຘາ ຆຌັໄຘຄູ ຎະຖິຌງາຉີ ຘຄູ ກທາໃ ຎະຖິຌງາຉີ 1.4 ຎະຘຍ຺ກາຌເຌກາຌຽປັຈທຼກ..........ຎີ 1.5 ຉາ ຾ໜຄໃ ຃ະຌະຎະ຋າຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ຃ະຌະຎະ຅າ ຘະຑາຎະຆາຆຌ຺

຃ະຌະຽຖຂາ຋ິກາຌຘະຑາຎະຆາຆຌ຺ ນທ຺ໜາໄຂະ຾ໜຄ ປບຄຂະ຾ໜຄ ບໃືຌໂ......................................... 2. ກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຂ ເນ຋ໄ າໃ ຌຽຖໃ຺າກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຂີບຄຍກຸ ຃ະຖາກບຌດຘໃູ ະຑາຎະຆາຆຌ຺຾ຂທຄຆຼຄຂທາຄ ຽຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄຂບຄ຋າໃ ຌເຌແຖງະຏາໃ ຌຽຊຄິຎຈັ຅ຍຸ ຌັຽຎັຌ຾ຌທເຈ? - ຋ໃາຌຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຓ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ຃ບຓຑິທຽຉີ ຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບຽຑໃີຓຎະຘິຈ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ - ຋ໃາຌຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຍກຸ ຃ະຖາກບຌຂບຄຓ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆກີາຌ຃ຓ຺ຓະຌາ ຃ຓ຺ ຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບຽຑໃີຓຎະຘິຈ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ - ຋ໃາຌຘຄັຽກຈຽນັຌທາໃ ຍຸກ຃ະຖາກບຌຂບຄຓ຋ໃາຌຓກີາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີກາຌຘໃືຘາຌ ຾ຌທເຈເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຽຑໃືີບຽຑໃີຓຎະຘິຈ຋ິຑາຍເຌກາຌຎະຉິຍຈັທຼກຄາຌ? ................................................................................................................................ 3. ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຉຌ຺ຽບຄ ຋າໃ ຌຆທໃ ງຍບກຖາງຖະບຼຈກຼໃ ທກຍັຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌ ກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດບໃູ ຄ຺ກບຌຂບຄ຋າໃ ຌ? 3.1 ຍຌັນາຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌ ຋ໃາຌ຃ຈິ ທາໃ ຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌຓຍີຌັນາ຾ຌທເຈຉໃ ກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆີຽຂ຺ໄາເຌກາຌ ຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດບໃູ ຄ຺ກບຌຂບຄ຋າໃ ຌ? .................................................................................................................................... 3.2 ຍຌັນາຈາໄຌ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆ ີ ຋າໃ ຌ຃ຈິ ທາໃ ຈາໄຌ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆຓີຍີຌັນາ຾ຌທເຈຉໃ ກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖ ຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດບໃູ ຄ຺ກບຌຂບຄ຋າໃ ຌ? .................................................................................................................................... 3.3 ຍຌັນາຈາໄຌ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆ ໄ

຋າໃ ຌ຃ິຈທາໃ ຈາໄຌ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆຓໄ ຍີຌັນາ຾ຌທເຈຉໃ ກຍັກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດບໃູ ຄ຺ກບຌຂບຄ຋າໃ ຌ? .................................................................................................................................... 4. ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາ ຉຌ຺ຽບຄ ຋າໃ ຌຓ຾ຌທ຋າຄ ີ ຾ຌທເຈ ເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຍຌັນາ຋ໃີຽຎັຌບຎຸ ະຘກັເຌກາຌຌາ ເຆຽໄຉັກ຿ຌ຿ຖຆຽີຂ຺ໄາ ເຌກາຌຑຈັ຋ະຌາຍກຸ ຃ະຖາກບຌດບໃູ ຄ຺ກບຌຂບຄ຋າໃ ຌ? 4.1 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌຄຍ຺ຎະຓາຌ .................................................................................................................................... 4.2 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌ຃ທາຓປຈູໄ າໄຌຽຉັກ຿ຌ຿ຖຆີ .................................................................................................................................... 4.3 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌ຋ກັຘະກາຌຌາ ເຆໄ .................................................................................................................................... 4.4 ຾ຌທ຋າຄເຌກາຌຎຍັຎຄຸ ຾ກແໄຂຍຌັນາຈາໄຌບໃືຌໂ .................................................................................................................................... ຂ ຂບຍເ຅