คำพ่อคำเเม่

ความฟอหยิ่งลือตัว

ลูกรัก...

อันความเย่อหยิ่งถือตัวนั้นเคยบอกลูกมา
บ้างแล้ว แต่ถือยากพูดซํ้าอีก กล่าวคือลูกต้อง
ระวังอย่าเป็นคนเย่อหยิ่งถือตัว อย่าดูถูกดูหมิ่น

คนอื่น โดยเฉพาะกับเพื่อนร่วมงานและคนที่เรา

ติดต่อต้วย รวมถึงคนที่อยู่บ้านใกล้เรือนเคืยงกัน

เพราะความเย่อหยิ่งถือตัวเป็นกิริยาที่ไม่งามเลย
ไม่มีใครดอกที่จะชอบคนที่เย่อหยิ่งถือตัว แม้แต่
ตัวเราเองถืไม่ชอบคนที่ทำเซ่นนั้น

กิริยาที่ถือว่าเป็นความเย่อหยิ่งถือตัวถืคือ

การที่ชอบยกตัวข่มผู้อื่น ชอบคิดว่าตัวเองดีกว่า
เต่นกว่าเขา มีความรู้ มีหน้าที่การงาน มีฐานะ

ทางการเงินดีกว่าเขา แล้วชอบวางตัวอยู่เหนือ

คนอื่น ดูถูกดูหมิ่นหรือแสดงกิริยาท่าทางรังเกียจ

คนที่ต้อยกว่า เป็นต้น คนที่แสดงกิริยาอย่างนี้

ออกมา ผู้คนรอบข้างจะรังเกียจ ไม่อยากเข้าใกล้

และไม่อยากคบหาต้วย คนเย่อหยิ่งถือตัวมักจะ

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

ถูกโดดเดี่ยวและต่อเตามลำพังในเมื่อเดือดร้อน

อะไรขึ้นมา ความร้ก็ดื ยศพักดิ้ก็ดื เงินทองก็ดื

ใช่จะช่วยเหลือคนเราให้รอดตัวหรือพ้นภัยได้ทุก

อย่างและทุกคราวไม่ บางครั้งสิงเหล่านี้ก็ไม่

สามารถช่วยอะไรเราได้เลย ไมตรืจิด ความเป็น

เพื่อน และความไม่ถือตัวต่างหากที่สามารถ

ช่วยเราได้ในทุกกรณี อย่างน้อยก็ผ่อนหนักให้

เป็นเบาได้ คนเราจึงไม่ควรไปก่อความรังเกียจ

ให้เกิดขึ้นแก่คนรอบข้างด้วยการไปดูหมื่น ถิ่น

แคลนเขาหรือไปเหยียดหยามเขา "สร้างมิตรดีกว่า

สร้างดัตรู" คำ นี้เขาสอนกันมานานแล้วแหละลูก

www.kalyanamitra.org

เอาชนะกันด้วยเหตุผล

ลูกรัก...

การเอาชนะคะคานกันด้วยคำพูดหรือ

ด้วยการทุ่มเถียงกันแม้จะเป็นไปด้วยเหตุผล

บางครั้ง ก็ไม่อาจทำให้เหตุการณ์ต่างๆ ดีขึ้นได้

อาจทำให้เสียเวลาและรังแต่จะทำให้แตกร้าวกัน

ยิ่งขึ้นเสียด้วยซํ้า คำ พูดที่มีเหตุผลมิใซ่จะใ^ด้

ทุกคราวทุกกรณีไป โดยเฉพาะในการอยู่ร่วมกัน

เป็นครอบครัว ความเข้าใจตรงกัน ความผ่อน
หนักผ่อนเบา ความนิ่งฟังด้วยความอดทน ก็

สามารถแก้ปัญหาครอบครัวได้เหมือนกัน แม้ดู
จะไม่ค่อยมืเหตุผลเอาเสียเลยก็ดาม แด'เมื่อ

ต่างฝ่ายต่างก็ยอมเข้าใจกันและรอมซอมดทลง
กันได้โดยส์นติวิธี ไม่แดกร้าวหรือเลิกร้างกันไป

อย่างนื้1ม่ด้องใข้เหตุผลก็ได้ มืสามืภรรยาหลาย
ค่ที่ด้องแยกทางกันเดินเพราะต่างก็ยึดถีอเหตุผล

มุ่งเอาชนะคะคานกันด้วยเหตุผล ถีอว่าเหตุผล
ของตัวเองถูกด้อง อีกฝ่ายไม่มืเหตุผลยอมให้1มได้

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

ท้ายที่สุดก็ต้องแยกทางกัน เหตุผลนั้นเป็นของดี

แต่ต้องใซให้เหมาะสมกับกรณีและกาลเวลาด้วย

ในเมื่ออยู่ร่วมกันหรือทำงานด้วยกัน การ

ให้อภัยกัน การยอมรับฟ้งความเห็นของอีกฝ่าย

หนึ่งด้วยความอดทนอดกลั้น การไม่ถือสาในเรื่อง

เล็กน้อย แม้จะดูไม่ถูกต้องและไม่สมเหตุสมผล

ก็ดาม แต่ถ้าสามารถประสานความสามัคดีและ

ป้องกันความแดกร้าวได้ ก็ยังดีกว่าการใช้เหตุผล

แต่ทำให้แตกร้าวขึ้น ในเรื่องความรักและในการ

ครองเรือนนั้น บางทีก็นำเหตุผลมาใช้ไม่ได้
บางครั้งมันอยู่เหนือเหตุผล ความเช้าใจดรงกัน
และยอมรับกันได้เป็นดีที่สุด หากจะผิดพลาด

อะไรไปจะได้ไม่มานั่งโทษกันหรือถกเถืยงกันว่า

ใครผิดใครถูก เพราะต่างเห็นดีเห็นงามด้วยกัน

แล้ว

www.kalyanamitra.org

ลโตินำ {[ญญาตาม

ลูกรัก...

เมื่อเราไม่ต้องการความผิดพลาด ไม่

ต้องการให้เกิดความเสียหายในสิงที่ทำหรือที่พูดไป

ก็ต้องคิดก่อนทำคิดก่อนพูดเสมอไป การคิดก่อน

ทำ คิดก่อนพูดเพี่อป้องกันความผิดพลาดนั้นเป็น

ความหมายของคำว่า "สติ" สติ หมายถึงความ

พินิจไตร่ตรอง ความนึกขึ้นได!ม่หสงลืม สตินี้

เป็นสิงจำเป็นที่สุดในการดำเนินชีวิต คนเราต้อง
มีสติอยู่เสมอ คนที่เผสอสติหรือขาดสติจะทำ
อะไรพูดอะไรก็มักจะผิดพลาดเผลอไผลลืมโน่น

ลืมนี่ เมื่อขาดสติก็ทำให้เสียหายรัาไป ต้องมา
เสียเวลาแก้ตัวหรือแก้ป้ญหาภายหลัง ทำ ให้

ยุ่งยากมากขึ้น การมีสติเท่ากับมีเครื่องป้องกัน

ความผิดพลาดและความเสียหายไว้ชั้นต้น

สตินั้นจะต้องน่าปัญญาคือความรู้ความ
สามารถ ปัญญาจะต้องมีสติคอยควบคุมอีกชั้น

หนี่ง สติต้องเป็นตัวน่าปัญญาเป็นตัวตาม คน

๑๙๐

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

ที่มีปัญญาฉลาดรอบรู้สารพัดแต่ขาดสติก็มักจะ
ทำ อะไรผลีผสาม ไม่ทันคิดหรือไม่ได้คิด ดันทุรัง

ไปข้างหน้าเรื่อยไป พอเกิดผิดพสาดหรือเสียหาย

ขึ้นมาก็มักจะปนเสียใจภายหลังว่ารู้อย่างนี้ไม่ทำ

เสียดีกว่าอะไรทำนองนี้ ประเภทนี้เรืยกว่ามี
ปัญญานำ สติตาม ถ้ามีสตินำ ปัญญาตาม

ทุกอย่างก็จะไม่เกิดความยุ่งยากเสียหาย จะ

ลัาเรืจเรียบร้อยด้วยดี ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า สติ

กับปัญญาเป็นสิงที่มีอุปการะมากในการทำงาน
ทุกอย่าง แสะจะด้องให้มีคู่กันไป มีสติแต่ขาด

ปัญญา หรือมีปัญญาแต่ขาดสติ ก็เอาดีได้ยาก

www.kalyanamitra.org

โรคพูเบา

ลูกรัก...

เป็นสามีภรรยากันก็ดี เป็นเพื่อนร่วมงาน
กันก็ดี เป็นมิตรสหายกันก็ดี เป็นพื่น้องกันก็ดี
จะมีโรคแทรกอย่างหนึ๋งที่ทำให้เกิดความร้าวฉาน

หรือไม่เข้าใจกันได้ โรคนั้นคือโรคหูเบา อาการ

ของโรคหูเบากิคือเชื่อง่าย ขาดความพินิจพิจารณา
ไม่คิดหน้าคิดหลัง มีใครมาพูดอะไรในทางที่

ไม่ค่อยดีของสามีภรรยา ของเพื่อน ของพื่น้อง

หรือของคนที่เกี่ยวข้องกับตัวเอง แทนที่จะพิงหู

ไว้หู กลับเชื่อทันทีหรือเห็นด้วยทันทีว่าเป็นความ
จริง ทั้งๆ ที่ยังไม่ได้ไตร่ตรองให้รอบคอบก่อน

ยังไม่ได้สืบสาวราวเรื่องก่อน บางครั้งยังไม่รู้จัก
คนพูดดีเสืยด้วยซํ้า อย่างนี้แหละคือโรคหูเบา

ความจริง เมื่อมีใครมาพูดถึงเรื่องคนโน้น

คนนี้ที่เกี่ยวข้องกับเรา เราด้องวางใจเป็นกสาง

หนักแน่นไว้ก่อนเป็นดีที่สุด สามีภรรยาที่ติดเชื่อ
โรคหูเบามาจากคนอื่นต้องมาทะเลาะกัน ต้อง

๑๙๒)

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

มาแยกทางกันก็เพราะโรคนี้มามากต่อมากแล้ว
เพื่อนต้องแตกจากเพื่อน พื่น้องต้องแตกกัน

เพราะโรคหูเบาก็มึให้เห็นไม่น้อย เมื่อรู้ความจริง

อย่างนี้แล้ว เมื่อมีใครมาเล่าอะไรให้ฟังก็ฟ้งหูไว้หู

แม้ว่าคนที่พูดนั้นจะเป็นคนที่น่าเชื่อถือไต้ก็ต้อง

ไตร่ตรองให้ดี กรองเสียก่อนเชื่อ แต่ถ้าคนพูต

เป็นคนที่ไม่น่าเชื่อถือต้วยแล้วก็ตัดไปไต้เลย ไม่

ต้องเก็บมาคิดให้รกสมอง เพราะในโลกนี้มีคนที่

.ซอบปันนํ้าเป็นตัว ชอบเห็นคนอื่นเป็นทุกฃ์เดีอด

ร้อนอยู่เป็นอันมาก คนที่ซอบเลึ๋[ยมเขาควาย

ให้ซนกัน คนที่ซอบทำลายคนอื่นต้วยคำพูดก็มี

ไม่น้อย จะต้องระวังคนพวกนี้เข้าไว้ให้ดี หนัก

แน่นเข้าไว้ ทำ หูให้หนักเข้าไว้เป็นดีที่สุด

www.kalyanamitra.org

การจัดอันดับความสำค้ญ

สูกรัก...
บางครั้งเราอาจเกิดความไม่สบายใจใน

การจัดงานและภาระต่าง^ ของเราเอง ดูมันไม่
เป็นระบบระเบียบ ยุ่งเหยิงวุ่นวายไปหมด อาจ

กล่าวได้ว่าที่ส์บสนวุ่นวายนั้นเกิดจากการจัดอันดับ

ความฟ้าดัญไม่ถูก คือเราไม่ได้วางแผนหรือคิด

ไว้ก่อนว่าอะไรควรทำก่อนทำหลัง อะไรควรมา

ก่อนมาหลัง หากแต่คิดอะไรก่อนได้ก็ทำไป

ทั้งที่ยังไม่จำเป็นจะด้องทำ เอาไว้ทำทีหลังก็ได้
เป็นการให้ความฟ้าดัญต่อสิงนั้นเกินไปโดยไม่.

จำ เป็น ฟ้วนเรื่องที่จำเป็นด้องทำก่อนกลับเห็น
ว่าไม่จำเป็น เก็บไว้ทำทีหลังเสืย ก็เลยพาให้

วุ่นวาย ทำ ไม่เสร็จบ้าง ทำ ไม่ทันบ้าง ดังนั้น

การจัดอันดับความฟ้าดัญฃองสิงที่จะด้องจัดด้อง

ทำ จึงจำเป็นมาก อะไรควรทำก่อนทำหลังด้อง

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

มิใซ่เฉพาะเรื่องงานเท่านั้น แม้เรื่องคนก็

จำ เป็น ต้องจัดอันดับความสำคัญของแต่ละคน

ไว้เหมือนกัน โครมืความสำคัญต่อเราอย่างไร

เราควรติดต่อ ควรไปหา ควรดูแลคนไหนก่อน
หลังอย่างไร ต้องจัดอันคับให้ไต้และจัดให้ถูก
ไม่อย่างนั้นจะเกิดความวุ่นวายและบกพร่องได้

แม้แต่คนในครอบครัวของเราคือพ่อแม่ ลูก

ภรรยา สามื รวมไปถึงญาติพี่น้องเพื่อนฝูง เรา

ก็ต้องจัดอันคับความสำคัญและความจำเป็นก่อน

หลัง แม้เรื่องความเจ็บไข้ ความเป็นอยู่ ความ

อบอุ่นทางจิตใจของแต่ละคน ก็ควรจัดอันคับ

ความสำคัญและความจำเป็นไว้เซ่นกันว่าควร

ปฏิบัติแก่ใครก่อน มากน้อยอย่างไร ถ้าจัดอันคับ

ได้ ความลับสนวุ่นวาย ความน้อยเนื้อตาใจ

หรือความร้าวฉานจะไม่มืเกิดขึ้น 13กทำไว้ไม่
เสืยหายอะไร มืแต่ทำให้สบายใจและสบายหู

โดยส่วนเดียว

www.kalyanamitra.org

การให้กำลังใจกน

สูกรัก...

ในยามที่คนเราได้รับผิดหวัง เกิดความ

ท้อแท้ หรือกำลังเผชิญกับเหตุการณ์ที่หนักอก
หนักใจ สิงด้องการมากที่สุดในขณะนั้นก็คือ

กำ ลังใจจากคนอื่น โดยเฉพาะจากคนใกล้ชิด

กำ ลังใจเป็นยาบำรุงจิตขนานวิเศษ เป็นยากระตุ้น

ให้คนเราเกิดพลังที่จะต่อลัชิวิตต่อไป ทำ ให้ความ
ท้อแท้สินหวังหมดไปได้ เราเองยังต้องการ
กำ ลังใจจากคนอื่น แม้คนอื่นก็ต้องการกำลังใจ
จากเราเซ่นกัน ฉะนั้น คนเราจึงควรให้กำลังใจ

แก่กันและกัน มิใซ่คอยแต่จะรับกำลังใจจากคน

อื่น การให้กำลังใจแก่คนอื่นนั้นเป็นเรื่องดีเป็น
เรื่องควรทำเป็นอย่างยิ่ง ควรแกทำให้เคยชิน
โดยเฉพาะกับคนใกล้ตัว คนที่เขาดีต่อเรา
ซ่วยเหลือเรา และมีนั้าใจต่อเรา เราต้องให้

กำ ลังใจเขาสม่าเสมอ อย่าให้ขาด

^

๑ลั๖

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

การให้กำลังใจกันนั้นทำได้หลายอย่าง เซ่น
ให้ของกินของใช้ ให้ของขวัญรางวัล แต่การให้

กำ ลังใจที่สำคัญและดีที่สุดก็คือคำพูด การพูดจาดี

พูดขมเขยยกย่องเมื่อเขาทำดีทำถูกถือว่าดีที่สุด

หากเขาทำผิดพลาดไป การพูดให้โอกาสแก่เขาใหม่

ไม่ดุต่าว่ากล่าวให้ได้อาย แต่แนะนำวิธีทำที่ถูก

ด้องแก่เขา อย่างนี้ก็ถือได้ว่าให้กำลังใจเหมือนกัน

รวมไปถึงเมื่อเขาเกิดความผิดหวังท้อแท้ เกิด

ความเสียใจ ก็พูดปลอบใจให้กำลังใจเขา แสดง
ความเห็นอกเห็นใจ ทำ ตัวเป็นเพื่อนทุกข์ของเขา

ก็เป็นเหตุให้ได้ไมดรีต่อกัน ผิดกับการบั่นทอน

กำ ลังใจคนอื่นด้วยคำพูดซึ่งเป็นการไม่สร้างสรรค์
สิงดีเลย มืแต่สร้างคัดรูอย่างเดียว ให้กำลังใจ

คนจึงดีกว่าบั่นทอนกำลังใจคนแน่แห้

www.kalyanamitra.org

กตัญญตอตัวเอง

ลูกรัก...

ลูกคงเคยได้ยินพระท่านสอนให้คนเราเป็น
คนกตัญฌูรู้คุณคน เซ่น กตัญญูต่อพ่อแม่
กตัญญูต่อครูอาจารย์มาบ้าง ท่านว่าความกตัญญู
เป็นเครื่องหมายของคนดี คนดีเขาประพฤติ

ปฏิบัติกันเป็นปกติ แต่ความกตัญญูนั้นจะควร

ทำ แก่คนอื่นเท่านั้นก็หาไม่ หากแต่ควรทำแก'ตัว
เองด้วย คือเราต้องกตัญญูต่อตัวเราเองด้วย

กล่าวคืออวัยวะทุกส่วนโนร่างกายของเราไม่ว่ามือ
เท้า แขน ขา ตา หู รวมไปถึงหัวใจ ล้วนมื

บุญคุณต่อตัวเราทั้งเน เราใช้งานเขา เราอาตัย

เขาไปไหนมาไหน เขาซ่วยเหลือเรามาตลอด

ตั้งแต่เกิด เราจึงควรกตัญญูต่ออวัยวะเหล่านี้ด้วย

ความกตัญญูต่ออวัยวะร่างกาย เรา

สามารถทำได้โดยการไม่ใช้เขาจนเกินกำลัง ให้

เขาได้พักผ่อนบ้าง ดูแลเอาใจใส่เขาอย่างดี
บำ รุงเลี้ยงเขาให้เติบโดแข็งแรงเช้าไว้ หากเขา

c®๙๘ไ)

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

ผิดปกติหรือเจ็บป่วยลงต้องรีบรักษา อย่าปล่อย

ให้เขาเจ็บปวดทุกข์ทรมานโดยขาดการเอาใจใล่
เขาจะไต้อยู่รับใช้เรานานๆ ไม่พิกลพิการหรือ

ทรุดโทรมลงก่อนเวลา และอย่าทำร้ายเขาด้วย

การเสพของมึนเมาและยาเสพย์ติดอันเป็นการ
บั่นทอนกำลังเขาเข้าไป จะทำให้เขาอ่อนแอ

ทรุดโทรม อย่านำเขาไปเที่ยวเตร่หามรุ่งหามคํ่า

จนไม่ไต้พักผ่อนพอเพียง เป็นการทรมานเขา

การที่ทำให้อวัยวะต่างๆ อ่อนแอ ทรุดโทรม ไม่
ไต้รับการพักผ่อน ไม่ดูแลเอาใจใส่เท่าที่ควร
อย่างนี้ซื่อว่าไม่กตัญฌูต่อลังขาร ไม่กตัญฌูต่อ

ตัวเอง คนทีไม่กตัญญต่อตัวเองเซ่นนี้จะมึอายุ

ไม่ยืนและจะถูกโรคภัยเบียดเบียนให้ต้องเจ็บป่วย

อยู่เสมอ ล้วนทำให้ตัวเองเดือดร้อนทั้งนั้น

www.kalyanamitra.org

ชีวิตมีคา

ลูกรัก...

ลูกรู!หมว่าสิงที่มีค่าที่สุดคือชีวิตไม่ว่าชีวิต

ของเราหรือของใครล้วนมีค่าทั้งสิน มีค่าทั้งแก่
ตัวเองและแก'คนอื่นด้วย ตังนั้นโนคืล ๕ ท่าน
จึงยกเรื่องการเว้นจากการฆ่าสิ'ตว!ว้เป็นข้อด้น
เพราะเห็นว่าชีวิตสิาตัญนั่นเอง จึงไม่ควรฆ่าไม่

ควรเบียดเบียนชีวิตกัน เมื่อลูกรู้ว่าชีวิตมีค่าอย่างนี้

แล้วจึงควรรักษาและทะนุถนอมชีวิตให้ดี การ
กตัญฌูต่อตัวเองตามที่บอกมาแล้วเป็นการถนอม

ชีวิตอย่างหนึ่ง อีกอย่างหนึ่งคือพยายามใช้ชีวิต
ให้มีค่าด้วยการทำสิงที่เป็นประโยชน์ทั้งแก่ตนเอง

และคนอื่นให้มากที่สุต อย่างนี้จึงจะเรืยกว่าใช้
ชีวิตคุ้มค่า มีใซใช้ชีวิตแบบฬุมเฟิอย เที่ยวเตร่

หาความสิาราญ หรือสำมะเลเทเมา หาแก่น

หาสาระชีวิตไม่ได้ แล้วบอกว่าใช้ชีวิตคุ้มค่า มิใซ่

อย่างนั้นเลย ใช้ชีวิตคุ้มค่าที่ถูกคือใช้ชีวิตไปทำ

ประโยชน์ต่างหาก

www.kalyanamitra.org

การเอาเปรียบคนอื่น

ลูกรัก...

การที่เราอยู่ร่วมกับคนอื่นนั้นเราไม่ควร

เอารัดเอาเปรียบเขา การเอารัดเอาเปรียบคน

อื่นเป็นการกระทำที่ไม่ดีเลย เป็นกิริยาที่น่ารังเกียจ
แม้จะได้ผลประโยชน์อะไรกีดามก็ไม่ควรจะทำ
คนที่ขอบเอารัดเอาเปรียบเขานั้นไม่มีใครซอบดอก

แม้เราเองกีไม่ซอบใหใครมาเอารัดเอาเปรียบเรา

เมื่อเราเองไม่ซอบกีไม่ควรไปทำอย่างนี้กะใคร

อย่าเป็นคนคิดเล็กคิดน้อยหรีอหยุมหยิมเพื่อให้

ตัวเองสบาย แม้ว่าโนบางครั้งเราสามารถเอา

เปรียบคนอื่นได้แต่เรากีไม่ควรทำ นอกจากไม่ทำ

แล้วยังควรจะช่วยเหลือเขาเสืยอีก อย่างนี้จึงจะ

เป็นคนน่าคบและน่านับถือ

ดูเอากีแล้วกัน คนที่ซอบเอารัดเอาเปรียบ

เพื่อน ซอบเอารัดเอาเปรียบพื่น้องนั้นน่ารังเกียจ

แค่ไหน ความมีนั้าใจต่อกันต่างหากที่ประเสริฐ
ที่สุด จะเลืยเปรียบเขาไปบ้างกีช่างเถิด คิดเลืย

๒)๐๑

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

ว่าเราทำประโยชน์ให้เขาก็แล้วกัน เราจะมี

ความสุขเอง คนที่ขอบเอาเปรียบคนอื่นด้วย
ความเห็นแก่ตัวนั้นเขาไม่รู้หรอกว่ากำลังทำลาย
ความน่ารักน่าเชื่อถือในตัวเขาเองลงไปทุกขณะ

ไม่ควรคิดว่าการได้เปรียบคนอื่นและเอารัดเอา
เปรียบคนอื่นได้เป็นความโก้เกํหรีอเป็นความ
สามารถอะไร แห้ที่จริงเป็นการทำลายตัวเองทาง
อ้อมมากกว่า คนบางคนขาดความน่าเชื่อถือไป
ไม่มีใครเขายกย่องหรีอเชื่อฟังเท่าที่ควร ทั้งที่ตัว
เองก็มีอะไรหลายอย่างที่เหนือกว่าคนอื่น แต่ว่า
ขาดความน่าเชื่อถือไปเพราะเป็นคนขอบเอารัด
เอาเปรียบคนอื่นนี่เอง

www.kalyanamitra.org

การผูกใจคน

ลูกรัก...

ในพระพุทธศาสนาสอนวิธีผูกใจคนอื่นไว้

๔ ประการ คือ แบ่งฟ้นกัน พูดดีต่อกัน ช่วย

แต่อยากบอกลูกเพิมเติมว่า นอกจากควรปฏิบัติ

ตามหลักข้างต้นแล้ว ยังควรเว้นอีก ฅ ประการ

คือ ลูหมิ่นเขา กดเขา และยกย่องคนทีด้อย

กว่าเขาให้เกินห'นาเขาไบ่ 'กั้ง ฅ อย่าง'นี้ถ้าเรา

ไปทำกับใคร เขาก็จะอีดอัดเสืยใจและจะเกิด

ความท้อแท้ หมดกำลังใจ'ที่จะอยู่'ช่วยเหลืองานเรา

เมื่อทนไม่ไหวเขาก็จะจากเราไป ทำ ให้เราขาด

กำ ลังไปโดยใช่เหตุ ยิ่งคนใกล้ตัวเราซ็่งเขามี

ความจริงใจและจงรักภักดีต่อเราด้วยแล้ว เรื่อง

อย่างนี้เปราะบางมาก เพราะเขายอม'ตุ่มเท
ช่วยเหลือเราทุกอย่าง แต่ผลที่เขาไต้รับก็คือเรา

ไปพดจาดหมื่นเขาบ้าง เราไม่ยกย่องส่งเสริมเขา

๒)0(;ท

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

แต่ไปกดเขาไว้บ้าง ไปยกย่องคนอื่นให้คนอื่นมา
ข่มเหงรังแกเขาบ้าง เมื่อโดนอย่างนี้เข้า ไม่ว่า
ใครก็ทนได1ม่นาน แม้แต่ตัวเราเองถ้าเจออย่างนี้

บ้างก็ถอยเหมือนกัน

เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว เราก็ไม่ควรทำอย่างนั้น

ต้องคอยดูว่าคนใกล้ชิดเราคนใดมืความจริงใจ

จงรักภักดี ซี่อส์'ดย์ ไม่มืนอกไม่มืใน เราก็ควร

ยกย่องซมเชย ให้เกียรติ ให้กำลังใจ สนับสนุน
ให้ก้าวหน้าสูงขึ้น ให้โอกาสเขาทำงานดามสติ

กำ ลังของเขา เราดูอยู่ห่าง ๆ คอยแนะนำตักเตือน

เมื่อเห็นเขาจะพลาด เท่านี้ก็พอที่จะผูกมืดร

ผูกมัดใจเขาไว้โต้แล้ว คนที่ถูกผูกมัดใจไว้ต้วยหลัก
ต่าง ๆ เหล่านี้เขาจะไปไหนรอด

(^^๒๐๔^

www.kalyanamitra.org

ความล'มเหลวที่แ'ฑ้จริง

ลูกรัก...

คนเราทุกคนต่างกลัวความล้มเหลวด้วยกัน

ทั้งนั้น โดยเฉพาะในหมู่นักธุรกิจและในชีวิต
ครอบครัว อันที่จริงทุกคนก็คงเคยผ่านความ

ล้มเหลวกันมาแล้วไม่มากก็น้อย รู้รสชาติของ

ความล้มเหลวกันดี แต่ก็ผ่านกันมาได้ด้วยดี
เพราะไม่ท้อแท้ ไม่ยอมจำนนให้แก่ความล้มเหลว
ต่อลัจนเอาชนะมาได้ แต่ความล้มเหลวที่ผ่าน
มานั้นหาใช่ความล้มเหลวที่แท้จริงไม่เพราะยังมี

ความสำเร็จอยู่ ความล้มเหลวที่แท้จริงก็คือความ

ล้มเลิก ความล้มเลิกเป็นความล้มเหลวสินเซิง

ของคนเรา เพราะจะไม่สามารถไปถึงจุดหมาย

คือความสำเร็จได้เลย
แท้จริงไม่ว่าเราจะทำงานอะไรย่อมมี

อุปสรรคขัดข้องทั้งลิน ผิดพลาดบ้าง ขาดทุนบ้าง

ไม่ได้ตามที่ด้องการบ้าง นั่นมีใช่แสดงถึงความ
ล้มเหลว แต่เป็นการบอกให้เราทราบว่าเรายัง

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

บกพร่องอยู่ หากเราไม่ท้อแท้เลิกล้มเสียกลางคัน
พยามแก1ขจุดบกพร่องต่างๆ ไปหรือปรับเปลี่ยน

งาน ปรับเปลี่ยนวิธีการทำงานเสียใหม่ ก็จะพบ

ความสำเร็จได้ในที่สุด ตราบใดที่ยังลุกขึ้นมาล้

ต่อไปได้ก็ซื่อว่ายังไม่ล้มเหลว พระท่านก็สอนไว้

ว่า "เกิดเป็นคนควรพยายามรํ่าไปจนกว่าจะสำเร็จ

ประโยชน์" แม้ว่าลี่งที่พยายามนั้นจะมีทางสำเร็จ
เพียงน้อยนิด แต่ก็ซื่อว่าได้ใช้ความพยายามแล้ว

คนเขาจะดูหมิ่นเราไม่ได้ว่าเป็นคนล้มเหลว เป็น
ผู้แพ้ ผู้ยอมจำนนชีวิต ดังนั้น ถ้าเราไม่ด้องการ

ล้มเหลวก็ต้องไม่ล้มเลิก เมิ่อยังไม่ล้มเลิกก็ยังไม่

ล้มเหลวแน่นอน

www.kalyanamitra.org

แพ้ภัยตัวเอง

ลูกรัก...

เรื่องความกตัญฌูนั้น ความจริงก็ไม่อยาก

จะพูดบ่อยนัก เพราะเกรงว่าลูกจะหาว่าพ่อแม่
เรียกร้องความกตัญญจากลูก แต่ก็จำเป็นจะต้อง
บอกบ่อย'! จะเป็นผลดีแก่ตัวลูกเอง กล่าวคือ
คนที่ขาดความกตัญฌูต่อผู้มีพระคุณ เซ่นพ่อแม่

ที่อยู่อาตัย หรีอแม้แต่ประเทศชาติบ้านเมืองนั้น

ถือไต้ว่าเป็นผู้แพ้ภัยตัวเอง บ่ระสบความเจริญ
ไต้ยาก ยิ่งเป็นคนอกตัญฌูหรีอเป็นคนเนรคุณ

ต้วยแล้ว ท่านถือว่าเป็นคนบาบ่หนาทีเดียว ตัง

"ฯสั!«10นอฬุ่เง!ของสันพค "เมพง

หักรานกิ่งของต้นไม้นั้น เพราะผู้ประทุษร้าย

มิตรเปีนคนบาป"

คนที่เนรคุณต้นไม้ที่ตนเคยพึ๋งพาอาตัย

ร่มเงาท่านยังว่าเป็นคนประทุษร้ายมิตรและเป็น
คนบาปเพราะท่าร้ายไต้แม้กระทั่งต้นไม้ที่มืบุญคุณ

๒)๐๗

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

แล้วคนเล่า หากว่าไปเนรคุณต่อคนที่มีบุญคุณ

เข้าจะเป็นคนบาปและเป็นคนเลวแค่ไหน คน

เนรคุณนั้นย่อมได้รับผลเป็นความชั่วเองโดยที่ไม่

ต้องรอให้คนอื่นมาลงโทษเลย แต่ฟ้าดินคือกรรม
จะลงโทษเขาเอง ทำ ให้เขาแพ้ภัยตัวเองตลอดไป

คนที่แพ้ภัยตัวเองนั้นจะทำอะไรก็จะดิดขัด มี

อุปสรรคไปหมด ที่ควรได้ก็ไม่ได้ ที่ไม่ควรเสืยก็
เสืย จะได้อะไรแต่ละอย่างดูมันยากเย็นแสน

เข็ญเล้ยจริง คนที่แพ้ภัยตัวเองอย่างนี้บางทีก็

ไม่รู้สืกตัวว่าทำไมตัวเองจึงต้องเป็นแบบนี้ กลับ

.ไปโทษคนอื่น โทษซะตากรรม โทษดวงดาวไป
โน่น ทั้งที่ตัวเองทำเข้าไว้เอง คือตัวเองเป็นคน

อกตัญฌู เป็นคนประทุษร้ายมิตร หรือเป็นคน
เนรคุณคนแท้ๆ

www.kalyanamitra.org

การตอบแฑนบุญลุณ

ลูกรัก...

การตอบแทนบุญคุณคนที่มีพระคุณนัน

เป็นสิงควรทำ เป็นความดี ผู้คนยกย่องสรรเสริญ

แต่การตอบแทนบุญคุณนั้นต้องเป็'พไ.บ่โ^ ส^
ธรรมถูกต้อง และไม่ก่อทุกข์ก่อเวรให้แก่ตนเอง

และผู้อน เซ่น ต้องการตอบแทนบุญคุณพ่อแม่

โดยการไบ่บ่ล้นจี้หรือฉ้อโทงเขาเพื่อนำเงิ"พแ^-

สิงของมาให้พ่อแม่โดยอ้างว่าทํ'แ'คือคอ!J แ''

พระคุณพ่อแม่ หรือยอมทำชั่วทำผิดเพื่อทดแทน

บุญคุณกันโดยให้การสนับสนุนหรือทำผิดระเบียบ

ต่างๆ ดามที่ผู้มีพระคุณขอร้องให้ซ่วย อย่างนี้

เรืยกว่าตอบแทนพระคุณโดยไม่ถูกรรรบ โบ่นำ

นิยมยกย่องแสะไม่ควรทำ เพราะการตอบแทน

คุณคนที่ไม่ดีแต่มีบุญคุณกันต้ายการยกย่อง
สนับสนุนหรือยอมให้1ต้เป็นใหญ่มีอำบาจ^ะก®าย

เป็นการส่งเสริมให้เขาไบ่ก่อความเดือดร้อบให้

แก่คนอื่นไป

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

การที่เราจะตอบแทนบุญคุณใครอย่างไรจะ
ต้องพิจารณาดูให้ดี ถ้าตอบแทนในทางที่ทูทต้อง
ก็มีคุณ ตอบแทนในทางที่ไม่ถูกต้องก็มีโทษ อยู่

เฉยๆ ไม่ตอบแทนเสืยเลยดีกว่า แม้จะไม่ไต้ด

แต่ก็ไม่ขาดทุน หาทางตอบแทนเขาทางอื่นที่ไม่

ผิดดีกว่า การตอบแทนโดยวิธีที่เขาไต้ แต่ตัๆ
เราต้องมารับกรรมหรือคนอื่นต้องมาเดือดร้อน

ต้วยย่อมไม่สมควรแน่นอน การตอบแทนบุญคุณ

กันนั้นใช่ว่าจะทาไต้ครั้งสองครั้ง ทำ ไต้แค่รัน

สองรัน หรือทำไต้แค'วิธีเดียว ตราบใดที่เรายัง

มีลมหายใจอยู่ เราก็สามารถจะตอบแทนบุญ

คุณเขาไต้หลายๆ ครัง หลายๆ วิธี ขอให้การ
ตอบแทนนั้นไม่ผิดธรรมเป็นใฟ้,ต้

www.kalyanamitra.org

ลุ[ฃแฑ้หรือลุ[ฃเทียม

ลูกรัก...

คนเราทุกวันนี้ต่างดิ้นรนขวนขวายหาพิน

ทองกันตัวเป็นเกลียว แม้คามืดดึกดื่นซึ่งควรเป็น
เวลาหลับนอนก็ยังทำงานกันเพื่อเงินทอง ก็จริง

อยู่ที่ว่าเงินทองเป็นสิงจำเป็นสำหรับคนในยุคใหม่

เพราะเงินทองสามารถบันดาลสิงที่ตนต้องอารได้

ทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นลาภ ยศ สรรเสริญ และ
สุข ว่ากันว่ามืเงินก็มืสุข หรือมืเงินเขาเรียกว่า

น้อง มืทองเขาเรียกว่าพื่ ถ้ามืทั้งเงินทั้งทองเขา

ยกให้เป็นทั้งน้องทั้งพื่ แต่ก็ต้องดูกันให้ลึกต่อไป

ว่าความสุขนั้นตกอยู่แก่ใคร ใครเป็นคนไต้รับ
ความสุขที่แห้จริงจากเงินทองหรือจากลาภยศที่

แสวงหากัน

ในบางครอบครัวพ่อบ้านมุ่งแต่ทำงาน

หาเงินให้ครอบครัว จนไม่มืเวลาให้กับครอบครัว

ปล่อยให้ภรรยาและลูกเต้าดูแลกันเองเงียบเหงา

อยู่ที่บ้าน ในบางครอบครัวพ่อบ้านไปมืบ้านเล็ก

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

บ้านน้อยสำรองไว้ต่างหาก ได้แต่ส่งเงินทองให้

ภรรยาและลูกใช้เป็นเดือนๆไปโดยเข้าใจว่าภรรยา
และลูกมีเงินใช้พอเพียงก็มีความสุขแล้ว ล้าจะ

ถามว่าความสุขที่ฟอบ้านหยิบยื่นให้นั้นเป็นความ

สุขแท้หรือความสุขเทียม ก็ตอบได้ว่าเป็นความ

สุขเทียมแน่นอน ภรรยาและลูกนั้นจะมีความ
สุขแ1^ด้ที่ไหน จะมีก็แต่ความระทมทุกข์ กิน
นั้าตาต่างข้าว ความสุขที่ปะปนกับนํ้าตาและ
ความว้าเหว่นั้นจะเป็นความสุขแท้ได้อย่างไร

ปอเกิตแห่งความสุขที่แท้จริงในครอบครัวนั้นก็
ดือความรัก ความอบอุ่น และการได้อยู่กัน

พร้อมหน้า ส่วนเงินทองลาภยศนั้นเป็นเพยง

องค์ประกอบเท่านั้น หาความสุขแท้ให้ครอบครัว

ดืกว่าหาสุขเทียมให้ ครอบครัวจึงจะนับว่าเป็น

ครอบครัวที่แท้จริง

www.kalyanamitra.org

ประลโาคนแก่

ลูกรัก...

เรื่องของคนแก่มักเป็นเรื่องน่ารำคาญ

ส์าหรับคนหนุ่มสาว ทั้งนี้เพราะวัยที่แตกต่างกัน
คนแก่ส่วนใหเyจะจู้จี้ขี้บ่น ใจน้อย ขอบให้ลูก

หลานเอาอกเอาใจ ความคิดเซื่องข้า ส่วนคน

หนุ่มสาวขอบความรวดเร็ว เด็ดขาด ไม่ชอบ

พูดมาก นอกจากกับคนที่ตัวรักเท่านั้น บ่ระสา

คนแก่เป็นอย่างนี้ จึงทำให้คนแก่กับคนหนุ่มสาว

เข้ากันไม่ค่อยได้ แม้จะเป็นพ่อแม่ลูกกันก็ตาม

เวลานี้พ่อกับแม่เองก็แก่แล้ว อาจจะจู้จี้

ขี้บ่นไบ่บ้าง ลูกก็อย่าถือสา เพราะมันไม่ได้ตั้งใจ

ทนรำคาญเอาหน่อยก็แล้วกัน คนแก่ก็เป็นอย่าง

นี้เกือบทุกคนแหละ เห็นอะไรเป็นขวางหูขวาง

ตาไบ่หมด ไม่ใส่ใจเสียบ้างก็ได้ นิ่งฟ้งเฉย ๆ

เสียบ้าง ปล่อยให้พ่อกับแม่บ่นไบ่ตามบ่ระสา

คนแก่ก็ได้ เหนิ่อยหนักเข้าก็จะหยุดไบ่เองแหละ

ทำ ไงได้เล่าลูกเอย การจู้จี้ขี้บ่นเขาว่ามันเป็น

www.kalyanamitra.org

คำ พ่อ คำ แม่

นิส์'ยประจำตัวของคนแก่ทุกคน หากได้ปนออก

มาบ้าง ได้ดุด่าลูกหลานบ้าง มันทำให้คนแก่

อายุยืนเพราะปอดได้ทำงาน เลือดลมมันเดินคล่อง

เป็นเครื่องกระตุ้นหัวใจชนิดหนึ่ง หากคนแก่
หยุดปนเมื่อไร ลูกหลานจะเดือดร้อนเมื่อนั้น
เขาว่าอย่างนั้น ลูกคอยดูด่อไปก็แล้วกันว่าจะจริง
อย่างเขาว่าหรือไม่ ไงๆ ตอนนี้ลูกก็ทนเอาหน่อย
ก็แล้วกัน พ่อกับแม่จะปนให้ลูกหลานราคาญหู

ไปได้นานตักเท่าไร

www.kalyanamitra.org

ฝากไวไห'ลูก

ลูกรัก ... แจ้งจำ คำ เอื้อหบุน
เอ่ยเอื้อ เกื้อการุณย์
คงประจักษ์
สร้างชีวิต เสริมกิจการ
ที่พ่กแม่
พ่อแม่ ใว้แอ่นี้
ขอจบคำ
มรดก ตกลูกหลาน
ฝากวจี
ช่วยกันจำ ขับเคี่ยว ให้เชี่ยวชาญ
จะพ้นผ่าน
พาลภัย ได้จำเริญ
ขอให้ลูก
พินิจ ทำ คิดชอบ
ลูกระบอบ
ลูกบุคคล ปฏิบ้ด
เน้นดำเนิน
ขอจบคำ ลูกเวลา อย่าขาดเกิน
จำ ลาที
รักคิดอึง สายกลาง ชุกอย่างไป
เพิยงแค'นี้
อึงตัวไกล พ่อแม่

หมดกาล จะขานไข

ลูกมาก จากหัวใจ

ใจอยู่ คู่ลูกเอย1

www.kalyanamitra.org

นิธีนํ ว ปวตฺตารํ ยํ ปณฺส วชุชทสฺสินํ
นิคุคยุหวาฑึ เมธาวึ ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช

ตาฑิสํ ภชมานสุส เสยุโย โหติ น ปา!!โย.

บุคคลพึงเห็นผู้มีปัญญา ช่วยซึ้!ทษ คอย
พูดห้ามปรามเหมือนผู้ซี้ขุมทรัพย์ให้ และ
พึงคบผู้เป็นบัณฑิตเช่นนั้น เพราะเมื่อคบ
คนเช่นนั้น ย่อมมืแต่ความเจริญ ไม่มืเสีย

เลย.

ขุ. ธ. ๒๕/๒๕

www.kalyanamitra.org

สัชนี

ก คนหลักลอย ๑๒๑
ครอบครัว ๔
กตัญญคือยาชุกำลัง ๑๗๓
กตัญญต่อตัวเอง ๑๙๘ ครอบครัวอบอุ่น ๔

การแก้แสัน ๑๑๔ ความเกรงใจ ๔๒
การครองใจคน ๕๓ ความจงรักภักดี ๑๕๕
การจัดอันตับความสำคัญ ๑๙๔
การใสัคน ๖๒ ความดื้อรั้น ๖๖
การตอบแทนบุญคุณ ๒๐๙
การเตรียมพร้อม ๘๒ ความถือตัว ๑๔๓
การบริหารเวลา ๑๓๙
ความลูกต้อง ๑๑๖
การผูกใจคน ๒๐๓
ความทะเยอทะยาน ๓๘
การเลือกคบคน ๑๒๕
การให้กำลังใจคัน ๑๙๖ ความทุกข์ของพ่อแม่ ๖

การเอาเปรียบคนอื่น ๒๐๑ ความในใจ ๒
ความปวดร้าวใจ ๘
เก็บหอมรอมริบ ๓๑ ความผิดหวัง ๑๒๖
ความใผิผิน ๑๕๙
ค
ความมีนํ้าใจ ๘๔
คนใจบอด ๙๘
ความยึดติด ๑๘๔
คนที่รักเราจริง ๑๔๕
ความเย่อหยิ่งลือตัว ๑๘๖
คนยาขม ๕๕
ความรับผิดชอบ ๕๖
คนเราจะล่วงทุกข์ไสั
ความล้มเหลวที่แท้จริง ๒๐๕
เพราะความเพียร ๑๑๐ ความสุจริต ๑๒๘
คนหลงลืม ๔๕
ค่าของเงินทอง ๑๓
คาถาประทับใจ ๑๔๑

คิดก่อนพูด ๙๖

www.kalyanamitra.org

คุณของความลำบาก ๑๙ ต

สู่ต่อ^ที่แท้จริง ๗๔ ตามใจตัวเอง ๑๘๒
ติชมเป็นลมปาก ๔๙
จ
ฑ
จงเก็บปากไว้ที่ใจ
อย่าเก็บใจไว้ที่ปาก ๙๖ ทาสอารมณ์ ๑๒๒
ทำ ใจไตัก็ไม่เดือด!'อน ๑๒๓
จงใช้เงิน อย่าให้เงินใช้ ๑๑๒ ทำ ดีไค้แต่อย่าให้เด่น ๙๐
จากให้เขาอาลัย ๑๔๑
ใจเขาใจเรา ๙๔ ทำ สํ่งที่ไม่เสิย ๘๖
ใจแคบ - ใจกว้าง ๖๘
ใจงาม ๑๕๓ น

นาใจมีค่ากว่านํ้าเงิน ๒๑

ช่วยเหลือตัวเอง ๑๓๗ บ

ช้าเป็นการ นานเป็นคุณ ๑๕๑ บอกตัวใ'ห้ไค้ ๑๖๙
บ่อเกิดกำลังใจ ๑๘๐
ช้าเสืยการ นานเสืยกิจ ๑๔๙ บัวในตม ๑๕
ชีวิตมีค่า ๒๐๐
ใช้ตัวให้เป็น ๑๗๑

ซ ประสาคนแก่ ๒๑๓

ชื่อกินใม่หมด ๑๗ ปีนนํ้าเป็นตัว ๑๗๕

ด ไปให้เขาคิดถึง ๑๔๑

ดี - ชั่ว ๑๓๕

www.kalyanamitra.org

ผ ม

^ห้ย่อมเป็นที่รักผู้ฃอย่อมเป็น มองการถรไกล ๘๐

ที่รังเกียจ ๑๐๘ มองในแง่ดีแง่ร้าย ๕๐

มารยาทสังคม ๔๔

ฝากไวให้ลูก ๒๑๕ ย

พ ยอดปรารถนาของฟอแม่ ๙
ยอมโง่ป'างก็ดี ๒๗
พวกบ่างช่างยุ ๑(๓๓
ยาบำรูงหัวใจ ๔๗
พิษภัยจากบุหรี่ ๑๓๒
ยารักษาใจ ๕๒
พูดไบ่สองไพเบี้ย ยาเสน่ห์มหานิยม ๑๒๗

นิ่งเสิยตำลึงทอง ๙๖ รวยแปวอย่าลืมตัว 0)O>
เพื่อนแท้ ๑๗๘ ระบายเสิยปางจะไตัสบาย ๗๖
เพื่อนแท้ตลอดชีวิต ๓๕ ระเบียบวินัย ๖๔
ระวังคำหวาน ๔๘
แท้ภัยตัวเอง ๒๐๗ รักเดียวใจเดียว ๒๕

ฟ รักพี่รักปอง ๕

ฟิงชุไว้ชุ ๖0 รักยาวให้บั่น รักสั้นให้ต่อ

ไฟริษยา ๗๘ รักษาคำพูด ๒๑)
เหห้าไม่fใจ ๙๒
ภ
เราจะให้อะไรเขาได้ปาง ๑๐๙
ภัย ๓ อย่าง ๑๓๐
โรคชุเบา ๑๙๒
ฎมิส์เานทานทุกข์ ๘๘

www.kalyanamitra.org

ล ห

เลยงลูกให้สี ๑๐๔,๑๐๖ หัดให้มากกว่าหัดขอ ๑๐๘

เลี้ยงลูกให้โต ๑๐๔ หกลืมต้องหกลูก ๑๐๐
หนักเอาเบา^ ๗๒
เลือกแต่ที่สี ๑๗๖
หวังใจจะไต้เห็น ๑๐
วิชาเป็นทรัพย์ ๑๑ เห็นกงจักรเป็นดอกบัว ๑๔๗
ให้อภัย ๒๙
เวรกรรมมีจริง ๑๕๗

ฝิโ อบายสุข ๓๗

สตินำ ป็ญ«\!าตาม ๑๙๐ อย่าเพิ่งสิ้นหวัง ๑๑๐
สมบัติผู้สี ๔๐ อย่าแลืงนํ้าใจ ๑๑๘
สิ่งแวดลือม ๑๖๕
สุขแห้หรือสุขเทียม ๒๑๑ อย่าชุเบา ๑๒๐
สุขภาพจิตใจ ๑๖๓
สุขภาพร่างกาย ๑๖๑ อย่าเอาอย่างเขา ๗๐

เสืยชีพอย่าเสิยสัตย์ ๒๓ อยู่ให้เขารัก ๑๔๑
อยู่ให้เขาไว้ใจ ๑๔๑

อ่านตัวให้ออก ๑๖๗

เอาชนะภันต้วยเหตุผล ๑๘๘

โอกาสทอง ๕๘

www.kalyanamitra.org

www.kalyanamitra.org