หนังสือเรียน สาระความรู้พื้นฐาน รายวิชา ภาษาไทย (พท21001) ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น

หนังสอื เรยี น สาระความรูพ้นื ฐาน

รายวชิ า ภาษาไทย
(พท21001)

ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน
พุทธศักราช 2551

หามจาํ หนา ย

หนงั สอื เรยี นเลม นี้ จัดพมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพื่อการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรบั ประชาชน
ลิขสทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ

สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั
สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ

หนงั สอื เรยี นสาระความรพู ื้นฐาน

รายวิชาภาษาไทย (พท21001)

ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน

ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2560
ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 2 /2555

3

คํานํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอก
โรงเรยี น ตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรที่พัฒนาข้ึนตามหลัก
ปรชั ญาและความเชื่อพ้นื ฐานในการจัดการศกึ ษานอกโรงเรยี นที่มีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรู
และส่งั สมความรู และประสบการณอ ยา งตอ เนอ่ื ง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพ
ทีส่ ามารถสรางรายไดท ม่ี ่ังคั่งและมัน่ คง เปน บุคลากรทมี่ ีวินัย เปย มไปดวยคุณธรรมและจรยิ ธรรม และมี
จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง และเนอ้ื หาสาระ ทงั้ 5 กลมุ สาระการเรยี นรู ของหลกั สูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระ
เก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพื่อเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมี
ความเกยี่ วขอ งสมั พันธกนั แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพฒั นาหนงั สือท่ีใหผ ูเรียนศึกษาคน ควา
ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบัตกิ จิ กรรม ทําแบบฝก หดั เพอ่ื ทดสอบความรคู วามเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยน
เรียนรกู ับกลมุ หรอื ศกึ ษาเพิม่ เติมจากภมู ิปญ ญาทอ งถ่ิน แหลงการเรียนรูและสื่ออ่นื

การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งน้ี ไดรับความรวมมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวิชา และผเู กย่ี วของในการจัดการเรียนการสอนท่ีศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อ
ตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวชี้วัดและ
กรอบเน้ือหาสาระของรายวชิ า สํานกั งาน กศน. ขอขอบคุณผมู ีสว นเก่ียวของทกุ ทานไว ณ โอกาสน้ี และ
หวังวาหนังสือเรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี
ขอเสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรบั ดว ยความขอบคุณยงิ่

4

สารบัญ

หนา
คํานํา
คาํ แนะนาํ การใชหนงั สือเรียน
โครงสรา งรายวชิ า
ขอบขายเนอื้ หา
บทที่ 1 การฟง การด.ู ........................................................................................... 1

เรอ่ื งที่ 1 หลกั เบอ้ื งตนของการฟง และการดู ..................................................... 2
เรอ่ื งท่ี 2 หลักการฟงเพ่ือจบั ใจความสาํ คัญ....................................................... 3
เรอื่ งที่ 3 หลกั การฟง การดู อยา งมวี ิจารณญาณ .............................................. 6
เรอื่ งท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู .................................................................... 6
บทที่ 2 การพดู ................................................................................................. 9
เรื่องที่ 1 สรปุ ความ จับประเดน็ สาํ คญั ของเรอ่ื งทพ่ี ูด..................................... 10
เรื่องที่ 2 การพดู ในโอกาสตาง ๆ .................................................................... 11
เรอ่ื งท่ี 3 มารยาทในการพูด............................................................................ 14
บทท่ี 3 การอาน ...............................................................................................17
เรื่องท่ี 1 การอานในใจ ................................................................................... 18
เรื่องที่ 2 การอา นออกเสยี ง ............................................................................ 18
เรอ่ื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสาํ คัญ................................................................ 33
เรอ่ื งท่ี 4 มารยาทในการอาน และนสิ ยั รักการอาน........................................ 38
บทท่ี 4 การเขียน ...............................................................................................40
เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี น การใชภาษาในการเขยี น.......................................... 41
เรื่องท่ี 2 หลกั การเขียนแผนภาพความคดิ ...................................................... 43
เรื่องที่ 3 การเขียนเรียงความและยอ ความ ..................................................... 49
เรื่องที่ 4 การเขียนเพ่อื การสื่อสาร.................................................................. 67
เรื่องที่ 5 การสรา งนิสยั รกั การเขียนและการศึกษาคนควา .............................. 80
บทท่ี 5 หลกั การใชภ าษา............................................................................................. 94
เรื่องที่ 1 การใชคําและการสรา งคาํ ในภาษาไทย............................................. 95
เรอ่ื งที่ 2 การใชเคร่ืองหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ .....................................105
เรอ่ื งที่ 3 ชนดิ และหนา ท่ีของประโยค...........................................................116

5

เร่อื งท่ี 4 หลกั ในการสะกดคํา.......................................................................121
เรอ่ื งท่ี 5 คําราชาศัพท..................................................................................127
เรื่องท่ี 6 การใชส าํ นวน สุภาษิต คาํ พังเพย..................................................130
เรอื่ งท่ี 7 หลกั การแตง คาํ ประพันธ................................................................135
เร่อื งท่ี 8 การใชภาษาท่เี ปนทางการและไมเปน ทางการ................................141
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม ......................................................................144
เรื่องที่ 1 หลกั การพจิ ารณาวรรณคดีและหลกั การพินจิ วรรณกรรม...............145
เรื่องที่ 2 หลกั การพินิจวรรณคดดี านวรรณศลิ ปและดา นสงั คม.....................149
เรอ่ื งที่ 3 เพลงพ้นื บา น เพลงกลอมเดก็ ........................................................155
บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี .................................................168
เรอื่ งท่ี 1 คุณคา ของภาษาไทย ......................................................................169
เรอ่ื งท่ี 2 ภาษาไทยกับชอ งการประกอบอาชีพ..............................................170
เรื่องท่ี 3 การเพิม่ พนู ความรูและประสบการณท างดา นภาษาไทย

เพอ่ื การประกอบอาชพี ..................................................................172
เฉลยแบบฝกหดั ......................................................................................................179
บรรณานกุ รม ......................................................................................................184
คณะผูจัดทํา ......................................................................................................186

6

คําแนะนาํ ในการใชหนังสอื เรยี น

หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
เปนหนงั สอื เรียนท่จี ดั ทาํ ข้นึ สาํ หรบั ผเู รียนที่เปน นักศกึ ษานอกระบบ

ในการศึกษาหนงั สือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน ผเู รยี นควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี

1. ศกึ ษาโครงสรางรายวิชาใหเขา ใจในหวั ขอ และสาระสําคญั ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวัง
และขอบขา ยเนื้อหาของรายวชิ านนั้ ๆ โดยละเอยี ด

2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยา งละเอียด ทํากิจกรรม แลว ตรวจสอบกับ
แนวตอบกิจกรรม ถาผเู รียนตอบผิดควรกลับไปศกึ ษาและทาํ ความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใ หเขาใจ กอน
ท่จี ะศกึ ษาเรอ่ื งตอ ๆ ไป

3. ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมทา ยเรอ่ื งของแตละเรือ่ ง เพ่อื เปนการสรุปความรู ความเขา ใจของเน้ือหา
ในเร่ืองน้ัน ๆ อีกครั้ง และการปฏิบัติกิจกรรมของแตล ะเนื้อหา แตละเรื่อง ผูเ รียนสามารถนําไป
ตรวจสอบกบั ครแู ละเพอ่ื น ๆ ท่รี วมเรียนในรายวชิ าและระดับเดยี วกันได

4. หนังสือเรยี นเลม นม้ี ี 7 บท
บทที่ 1 การฟง การดู
บทท่ี 2 การพูด
บทที่ 3 การอา น
บทที่ 4 การเขยี น
บทที่ 5 หลกั การใชภ าษา
บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี

7

โครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย (พท21001)

ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน

สาระสาํ คญั

1. การอานเปนทักษะทางภาษาท่ีสําคัญเพราะชวยใหสามารถรับรูข า วสารและเหตุการณ
ตา ง ๆ ของสงั คม ทําใหปรับตวั ไดกับความเจรญิ กา วหนาทางวิทยาการตา ง ๆ สามารถวิเคราะห วิจารณ
และนําความรูไปใชใ นชวี ิตประจาํ วันได

2. การเขยี นเปนการส่ือสารที่จัดระบบความคดิ การเลอื กประเดน็ การเลอื กสรรถอ ยคํา
เพอ่ื ถายทอดเปน ตัวอักษรในการสื่อความรู ความคดิ ประสบการณ อารมณ ความรสู ึก จากผูเขียนไปยัง
ผอู าน

3. การฟง การดู และการพดู เปนทักษะที่สาํ คญั ของการส่ือสารในการดําเนนิ ชีวติ ประจาํ วนั
จงึ จาํ เปนตอ งเขา ใจหลกั การเบอื้ งตน และตอ งคํานึงถงึ มารยาทในการฟง การดูและการพูดดว ย

4. การใชภาษาไทยใหถูกตองตามหลักภาษา ทาํ ใหเกิดความภาคภูมิใจในภูมิปญญาของ
คนไทยจึงตองตระหนักถึงความสําคัญของภาษาและตองอนุรักษภาษาไทยไวเปนสมบัติของชาติ
สบื ตอ ไป

5. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษาสามารถ
ใชคําพดู และเขยี นไดดี ทําใหเ กดิ ประโยชนตอ ตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดไี ทยเปนมรดกของภาษาและวัฒนธรรมท่ีมีคุณคา เปนมรดกทางปญ ญาของคนไทย
แสดงถึงความรุง เรืองของวัฒนธรรมทางภาษา เปน การเชดิ ชูความเปนอารยะของชาติ

ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั

เมื่อศกึ ษาชุดวิชาแลว ผูเรยี นสามารถ
1. จับใจความสําคัญ และเลาเร่ืองได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห
วิจารณ ประเมนิ คาได เลอื กหนังสอื และสารสนเทศไดแ ละมีมารยาทในการอานและมนี ิสยั รักการอา น
2. อธิบายการเขียนเบ้ืองตนได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียนโตแยง
เขียนรายงาน เขียนคาํ ขวัญ เขียนประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคาํ ประพันธ
บอกคุณคา ของถอยคาํ ภาษาและสามารถเลือกใชถอยคาํ ในการประพันธ เขียนอางองิ เขียนเลขไทย
ไดถกู ตอ งสวยงาม
3. บอกหลกั เบอ้ื งตน และจดุ มุง หมายของการฟง การดูและการพูดได และสามารถพดู
ในโอกาสตา ง ๆ ได
4. บอกลกั ษณะสําคัญของภาษาและการใชภ าษาในการส่ือการ ใชพ จนานุกรมและสารานุกรม
ในชีวติ ประจาํ วันได

8

5. บอกชนิดและหนา ท่ขี องคาํ ประโยค และนําไปใชไ ดถ กู ตอง
6. ใชเคร่ืองหมายวรรคตอน อักษรยอ คําราชาศัพท หลักการประชุม การอภิปราย
การโตวาที
7. บอกความหมายของวรรณคดีและวรรณกรรม องคประกอบและรูปแบบลักษณะเดนของ
วรรณคดีได
8. บอกความหมายของวรรณกรรมมขุ ปาฐะ และวรรณกรรมลายลกั ษณได
9. บอกความหมายและลักษณะเดนของวรรณกรรมทอ งถิน่ ประเภทรปู แบบของวรรณกรรมไทย
ปจจบุ นั ได
10. อา นวรรณคดแี ละวรรณกรรม บอกแนวความคิด คา นิยม คุณคา หรอื แสดงความคดิ เหน็ ได
11. บอกลกั ษณะสาํ คัญและคณุ คา ของเพลงพ้นื บาน และบทกลอ มเดก็ พรอมทั้งรอ งเพลงพ้ืนบา น
และบทกลอ มเด็กได

ขอบขายเน้ือหา

บทที่ 1 การฟง การดู
บทท่ี 2 การพูด
บทที่ 3 การอาน
บทท่ี 4 การเขยี น
บทที่ 5 หลักการใชภ าษา
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทท่ี 7 ภาษาไทยกับการประกอบอาชีพ

1

บทท่ี 1
การฟง การดู

สาระสําคญั

การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหนึ่งของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดทั้งเร่ืองของ
การศึกษาเลา เรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ
เบ้ืองตน เพื่อเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี
ประสิทธิภาพโดยคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู วย

ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั ผูเรยี นสามารถ

1. สรุปความจบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องท่ฟี งและดู
2. วิเคราะหความนาเชอ่ื ถือ จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขา วสารประจําวนั

อยา งมีเหตผุ ล
3. วเิ คราะหการใชน ํา้ เสียง กิรยิ า ทา ทาง ถอยคาํ ของผูพดู อยา งมเี หตผุ ล
4. ปฏบิ ตั ติ นเปนผูมีมารยาทในการฟงและดู

ขอบขา ยเนอื้ หา

เรื่องที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟง และการดู
เร่อื งที่ 2 หลักการฟงเพอ่ื จับใจความสําคญั
เรื่องท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวิจารณญาณ
เรื่องที่ 4 การมีมารยาทในการฟง และการดู

2

เรื่องที่ 1 หลกั เบอ้ื งตน ของการฟง และการดู

หลกั เบือ้ งตนของการฟง และการดู

ความหมายของการฟงและการดู
การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา ง ๆ จากแหลงของเสยี งหรอื ภาพ หรือเหตุการณ
ซง่ึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรอื ฟงและดูผานอุปกรณ หรือส่ิงตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช
ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกิดความถูกตอ ง วอ งไว ไดป ระสิทธิภาพ
หลักการฟง และการดูทดี่ ี

1. ตอ งรูจุดมุง หมายของการฟง และดู และตอ งจดบันทึกเพื่อเตือนความจํา
2. ตอ งฟง และดูโดยปราศจากอคติ เพอื่ การวเิ คราะหวิจารณท่ตี รงประเดน็
3. ใหความรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรว มกจิ กรรม

จุดมุงหมายของการฟง และการดู

การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ฟงเพอื่ จบั ใจความสําคัญไดวาเรือ่ งท่ีฟง น้ันเปนเรอ่ื งเกี่ยวกบั อะไร เกิดข้นึ ท่ีไหน เมื่อไร หรือ
ใครทาํ อะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร
2. ฟงเพ่ือจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอ
เพอื่ ชว ยความจํา
3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช
วิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองที่ฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง
มเี หตุผลนาเชอื่ ถือมากนอ ยเพียงใด ซ่งึ ผูฟ งควรพิจารณาเรื่องราวท่ฟี ง ดว ยใจเปน ธรรม
4. ฟง เพ่ือเกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง
ตอ งมคี วามรูใ นเรอื่ งทฟี่ ง เขาใจคาํ ศัพท สญั ลักษณต า ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพื่อใหเกิด
ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา
5. ฟงเพ่อื สง เสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดที่เกิดข้ึนขณะที่ฟง หรือ
หลงั จากการฟง ซึ่งอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรอื การพดู
การดูมจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี
1. ดูเพื่อใหร ู เปนการดูเพอ่ื ใหเปนคนทันโลกทันเหตุการณ
2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากขึ้น
หรอื มคี วามชดั เจนลมุ ลกึ ข้นึ
3. ดูเพ่ือความเพลดิ เพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ ีโอ

3

4. ดเู พ่ือยกระดบั จิตใจ เปนการดูท่ีจะทําใหจิตใจเบิกบานและละเอียดออน เขาถึงธรรมชาติ
และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกับธรรมะ การดูกีฬา

เร่ืองท่ี 2 หลกั การฟงเพอื่ จบั ใจความสาํ คญั

การฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คัญ เปน การฟงเพอื่ ความรู ผูฟ งตองตง้ั ใจฟงและพยายามสรุป เนื้อหา
โดยมหี ลกั การสําคัญ ดังนี้

1. มีสมาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง
2. ฟง ใหเ ขาใจและลําดบั เหตกุ ารณใ หดีวา เรอื่ งท่ฟี ง เปนเรอ่ื งของอะไร ใครทาํ อะไร ทีไ่ หน
อยา งไร
3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คญั ตอนใดเปนสว นขยาย
4. บนั ทึกขอ ความสําคัญจากเร่ืองทฟ่ี ง

ตวั อยาง การฟง เพ่อื จับใจความสําคญั

1. จับใจความสาํ คัญจากบทรอยแกว

รอ ยแกว คือ ความเรียงทส่ี ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม
กําหนดระเบยี บบญั ญตั ิแหง ฉนั ทลกั ษณคอื ไมจ ํากดั ครุ ลหุ ไมกําหนดสัมผัส

ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก
ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพ่ือนของตนคาฝนเถื่อน
หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา
“เห็นกงจักรเปนดอกบัว”
(ชมุ นมุ นพิ นธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสําคัญ เห็นกงจักรเปนดอกบัว คอื เหน็ ผดิ เปนชอบ

ตวั อยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก
ตระกลู ดีมวี ิชาความรูกม็ ักรบั ราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ
ตนเองไดกม็ ี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลาน้ีจะ
งอกเงยหรอื หมดไปก็อยูท่ีภรรยาผูเปน แมบ า น
(แมศรีเรอื น ของทิพยว าณี สนทิ วงศ)

ใจความสําคัญ ครอบครวั ไทยสมยั กอ น ผูชายที่มคี วามรนู ยิ มรบั ราชการ ทรัพยส มบตั ทิ ีม่ จี ะ
เพ่ิมขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยา

4

2. จบั ใจความสาํ คญั จากบทรอยกรอง

รอ ยกรอง คือ ถอ ยคาํ ทีเ่ รยี บเรยี งใหเ ปน ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง ฉนั ทลักษณ คือ ตาํ ราวา

ดวยการประพันธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน

ตวั อยาง ฟงขอความตอ ไปน้แี ลว จบั ใจความสําคญั (ครูหรือนกั ศึกษาเปน ผูอา น)

นางกอดจบู ลบู หลังแลว สง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห

พอไปดศี รสี วสั ดก์ิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย ง่ิ ยวดไดบวชเรียน

ลูกผชู ายลายมอื น้นั คอื ยศ เจา จงอตสา หทาํ สมาํ่ เสมียน

แลว พาลกู ออกมาขา งทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ

(กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู

ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คอื นางวนั ทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให

โอวาทและจากกันดวยความอาลยั อาวรณอ ยา งสดุ ซง้ึ

ตวั อยาง การฟงบทรอ ยกรองเพอื่ จบั ใจความสาํ คัญ (ครูอานใหฟง )

ถงึ บางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน

เสยี งเจ๊ยี วจา วฉาวฉานา สําราญ ลวนเบิกบานแชม ชน่ื ร่ืนฤทยั

คลืน่ ซัดสาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลวั ไม

เด็กกระโดดโลดเตน เลน น้ําไป พวกผใู หญค อยเฝา เหมือนเขา ยาม

เราหยดุ พักกินกลางวันกนั ท่ีน่ี ในรานมผี คู นอยลู น หลาม

มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่ิมแปลม าแคค อ

(นิราศสตั หีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกลุ )

ฟงบทรอ ยกรองขางบนแลวตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี

1. เรือ่ งอะไร (เท่ยี วชายทะเล)

2. เกี่ยวกับใคร (เดก็ และผใู หญ)

3. ทําอะไร (สงเสียงดงั วง่ิ เลน ตามชายหาด)

4. ทีไ่ หน (บางแสน)

5. เม่อื ไร (ตอนกลางวัน)

ใจความสาํ คัญ เด็กและผใู หญไ ปเทีย่ วบางแสน รับประทานอาหารกลางวนั เดก็ เลนน้ํา

ผใู หญค อยเฝาสนกุ สนานมาก

3. จับใจความสําคัญจากบทความ

บทความ คือ ขอเขียนซึ่งอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน
หนังสอื พิมพ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

5

ตัวอยาง ใครทเี่ คยกินไขเยย่ี วมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรียกวา ไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ทตี่ ามปกติ
แลว ใชข ้ีเถา จากถานไมผ สมวตั ถุดิบอื่น ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกิริยาระหวางสารท่ีพอกกับเนื้อไขจนเกิดวุน
สดี ํา ๆ เปนไขเยี่ยวมา ขึน้ มา โดยไมไ ด “เย่ียวมา ” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็น่ัน
แหละ นา จะสนั นิษฐานกนั ไดวา ตน ตาํ รบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนน้ี มาจากการเอาไขไปแชเย่ียวมา
จริงๆ และเจา ฉม่ี า นีเ่ องทที่ าํ ปฏิกิรยิ ากับไขจนเปนวนุ ข้ึนมา

ทวา ในยุคหลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลาํ บากหรอื ไมส ะดวก กเ็ ลยหาสูตรทาํ ทาํ ไขป สสาวะมา
ใหมใ หสะดวกและงายดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมตองเลย้ี งมา เอาฉเ่ี หมือนเดิมก็เปนได

สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ
พยายามทาํ ออกมาเทยี บเคียงกัน

ตัดตอนจากหนังสือสยามรฐั ฉบบั วันที่ 24 กมุ ภาพันธ 2530

ใจความสาํ คญั ไขเยย่ี วมา ไมไ ดใ ชเ ยย่ี วมา ในการทาํ

4. จับใจความสําคญั จากขา ว

ขาว คือ คาํ บอกเลา เรอ่ื งราวซึ่งโดยปกตมิ กั เปนเรื่องเกิดใหมห รอื เปนทนี่ า สนใจ
ตวั อยาง ทศ่ี าลจงั หวดั อบุ ลราชธานี พนักงานอัยการจังหวัดเปนโจทกฟ อ งนายวนั สนั สงู โนน
อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู
1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48
ลกู บาศกเมตร และมีไมดังกลาวไวครอบครอง เหตุเกิดท่ีตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด
อุบลราชธานี
ศาลจงั หวัดอุบลราชธานี มีคาํ พพิ ากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ.
ปา ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จําคกุ 18 เดอื น จําเลยใหการสารภาพขณะจับกุมเปน
ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู า ง จงึ มเี หตบุ รรเทาโทษ ลดโทษใหห นึ่งในส่ี คงจาํ คกุ 13 เดือน 15 วัน
ของกลางรบิ
ใจความสําคญั ตัดตน ประดู 1 ตน ถูกจาํ คกุ กวา 13 เดือน

6

เร่อื งท่ี 3 หลักการฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ

ผทู สี่ ามารถจะฟงและดูไดอยา งมีวิจารณญาณ จะตอ งมคี วามเขา ใจและสามารถปฏิบตั ิดงั นี้ได
1. การวเิ คราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเทจ็ จรงิ ออกจากขอคิดเห็นรูว า อะไรเปน อะไร
อะไรเปนเหตอุ ะไรเปนผล
ตวั อยาง
ปที่ผานมาถึงแมก ารแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา
อยางชัดเจน เพอ่ื คดิ คนผลิตภณั ฑ และการบริการใหทัว่ ถงึ รวมทงั้ ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง
จุดเพราะเชอื่ วา ลูกคามคี วามตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กนั
ขอคิดเหน็ คอื ผพู ดู ถอื วาลกู คา มีความตองการและรับความเสีย่ งเทากนั
2. การตีความ คอื ตองรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเร่อื งหรือภาพนั้น ๆ
ตวั อยา ง
กองทนุ ไทยพาณิชยย ิ้มหนาบาน ผลงานทะลเุ ปาดนั ทรพั ยส นิ พุง
ย้มิ หนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมีความพงึ พอใจ
3. การประเมนิ คา เปน ทกั ษะทตี่ อเนอ่ื งมาจากการวเิ คราะหก ารตีความ การประเมนิ คาสิ่งใด ๆ
จะตองพิจารณาใหร อบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ
วรรณคดตี องดใู นเร่อื งคณุ คาวรรณศลิ ป ดานสังคม เน้ือหาและนาํ ไปใชในชีวิตประจําวัน
4. การตัดสินใจ คอื การวินิจฉยั เพื่อประเมนิ คา อันนําไปสูการตัดสินใจที่ถกู ตอ งวา สงิ่ ใดควร
เชอ่ื ไมควรเชื่อ ซึง่ การตดั สินใจทถ่ี ูกตอ งเปนเรือ่ งสาํ คัญมากในชีวติ ประจาํ วนั
5. การนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทักษะนจ้ี ะตอ งใชศลิ ปะและประสบการณข องแตล ะ
คนมาชวยดวย ซึ่งการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชวยใหต ัดสนิ ใจไมผ ดิ พลาด

เรอื่ งท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู

มารยาทในการฟง และการดู

การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตท่ีทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม
เกือบทุกวันการเปน ผูมีมารยาทในการฟงที่ดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพท่ีดีใหกับตนเองแลวยัง
เปนสิ่งแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การที่ทุกคนมี
มารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา
การขดั แยง และชวยเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการฟงอีกดวย ผูม มี ารยาทในการฟงและดู ควรปฏบิ ตั ติ น ดงั น้ี

1. เม่ือฟงอยูเฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟงโดยสํารวมกริ ยิ ามารยาท

7

2. การฟง ในท่ีประชมุ ควรเขา ไปนัง่ กอนผพู ูดเริม่ พดู โดยนง่ั ทีด่ านหนา ใหเต็มเสยี กอน และควร
ตัง้ ใจฟง จนจบเรือ่ ง

3. ฟงดวยใบหนาย้ิมแยมแจมใสเปนกันเองกับผูพูด ปรบมือเมื่อมีการแนะนําตัวผูพูดและ
เม่ือผพู ดู พูดจบ

4. เมื่อฟงในทป่ี ระชมุ ตองต้งั ใจฟง และจดบันทกึ ขอความที่สนใจ หรือขอ ความทส่ี าํ คัญ หากมี
ขอสงสัยเกบ็ ไวถ ามเมื่อมโี อกาสและถามดวยกริ ิยาสุภาพ

5. เมอื่ ไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอ่ืน ควรรักษา
มารยาทและสํารวมกิริยา

กิจกรรม บทที่ 1 การฟง การดู

กิจกรรมที่ 1 ใหผ ูเ รียนตอบคาํ ถามตอไปน้ี
1.1 ความหมายของการฟง และการดู

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

1.2 บอกจดุ มงุ หมายของการฟงและการดู มา 3 ขอ
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
กิจกรรมท่ี 2 ใหผ เู รยี นใชว จิ ารณญาณใหร อบคอบวา เมอื่ ฟงขอความโฆษณานี้แลว นาเช่ือถอื หรือเปน
ความจรงิ มากนอ ย เพยี งไร

ครีมถนอมผิว ชว ยใหผวิ นิ่ม ผวิ ที่มรี ว้ิ รอยเหีย่ วยน จะกลบั เตง ตึง
เปลง ปลง่ั ผวิ ที่ออ นเยาวใ นวัยเด็กจะกลบั คนื มา คุณสภุ าพสตรี
โปรดไวว างใจ และเรยี กใชครีมถนอมเนื้อ

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

8

กิจกรรมท่ี 3 ใหผเู รยี นเลอื กคําตอบท่ีถูกตอ งเพยี งคาํ ตอบเดียว
1. การฟงท่มี ปี ระสทิ ธภิ าพ คอื การฟง ในขอใด
ก. จับสาระสําคัญได
ข. จดบันทกึ ไดทนั
ค. ปราศจากอคติ
ง. มีสมาธิในการฟง
2. ขอใดคอื ลักษณะของการฟง ที่ดี
ก. แสดงสหี นา เมือ่ สงสัยและรอถามเมื่อผพู ูดพดู จบ
ข. ดวงตาจับจอ งอยทู ี่ผูพูดแสดงความใสใจในคําพดู อยางจรงิ จงั
ค. กวาดสายตาไปมาพรอ มกบั จอ งหนาและทกั ทว งข้ึนเมื่อไมเ หน็ ดวย
ง. สบตากบั ผพู ดู เปน ระยะ ๆ อยา งเหมาะสมและเสรมิ หรอื โตแยง
ตามความเหมาะสม
3. การฟงทท่ี ําใหผ ฟู ง เกดิ สติปญ ญา หมายถงึ การฟง ลักษณะใด
ก. ฟง ดว ยความอยากรู
ข. ฟงดวยความตงั้ ใจ
ค. ฟงแลววิเคราะหส าร
ง. ฟง เพ่ือจับใจความสําคญั
4. ความสามารถในการฟงขอใดสําคัญทส่ี ุดสาํ หรบั ผเู รียน
ก. จดส่งิ ทฟี่ งไดครบถว น
ข. จับสาระสําคัญของเรอ่ื งได
ค. ประเมนิ คาเรอ่ื งท่ีฟงได
ง. จบั ความมงุ หมายของผพู ูดได
5. บุคคลในขอ ใดขาดมารยาทในการฟงมากทส่ี ดุ
ก. คยุ กบั เพื่อนขณะท่ีฟงผูอน่ื พดู
ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะทผี่ พู ูดพูด
ค. ไปถงึ สถานทฟ่ี ง หลังจากผพู ูดเรม่ิ พูดแลว
ง. จดบันทกึ ขณะทฟ่ี งโดยไมม องผูพ ูดเลย

9

บทที่ 2
การพูด

สาระสําคัญ

การพูดเปนทักษะสงสารเพ่ือรับรูเร่ืองราวตาง ๆ และถายทอดความรูและความคิดของเรา
ใหผูอื่นรับรู การสงสารจะประสบความสําเร็จ จําเปนตองจับประเด็นสําคัญเร่ืองที่จะพูดใหเหมาะสม
กับลกั ษณะโอกาส รวมทง้ั การมมี ารยาทในการพูดจะทําใหสามารถส่ือสารดวยการพูดมีประสิทธิภาพ
ย่ิงขนึ้

ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ผเู รยี นสามารถ

1. พูดนําเสนอเพ่อื ความรู ความคดิ เหน็ สรา งความเขา ใจ โนม นา วใจ ปฏิเสธ เจรจาตอรอง
ดวยภาษากิรยิ าทาทางทส่ี ภุ าพ

2. ปฏบิ ตั ิตนเปนผูมมี ารยาทในการพูด

ขอบขา ยเน้อื หา

เรอ่ื งท่ี 1 สรปุ ความจับประเด็นสาํ คัญของเรือ่ งทีพ่ ูดได
เรอ่ื งท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ
เร่อื งท่ี 3 มารยาทในการพดู

10

เรอื่ งที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเดน็ สาํ คัญของเร่อื งทพี่ ดู

การพูดเปน ทักษะหน่ึงของการส่อื สาร การพูดคือการเปลง เสยี งออกมาเปน ถอยคาํ หรือขอ ความ
ตาง ๆ เพื่อติดตอสื่อสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการสื่อความหมายโดยใช
ภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมทั้งความคิดเห็นของผูพูดใหผูฟง
ไดร ับรู และเขาใจตามความมงุ หมายของผูฟงเปนเกณฑ

องคประกอบของการพดู ประกอบดว ย

1. ผพู ดู คือ ผทู ี่มีจดุ มงุ หมายสําคัญท่ีจะเสนอความรูความคิดเห็นเพื่อใหผฟู ง ไดร ับรูและเขาใจ
โดยใชศ ิลปะการพูดอยา งมีหลักเกณฑ และฝก ปฏิบัตอิ ยเู ปน ประจาํ

2. เนื้อเรื่อง คือ เรื่องราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็นใหผูฟงไดรับรู
อยางเหมาะสม

3. ผูฟง คือ ผูรับฟงเรื่องราวตาง ๆ ท่ีผูพูดนาํ เสนอ ซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท
ในการฟง

นอกจากน้ีผูพูดยังควรมีการใชสื่อ หรืออุปกรณตาง ๆ ประกอบการพูดเพื่อใหผูฟงมีความรู
ความเขาใจย่ิงข้ึน สื่อตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน เปนตน
และส่ิงท่ีสําคัญคือผูพูดตองคํานึงถึงโอกาสในการพูด เวลาและสภาพแวดลอมท่ีเก่ียวของกับการพูด
เพอื่ ใหก ารพูดนน้ั เกิดประสิทธภิ าพมากยง่ิ ข้นึ

การพดู ทด่ี ี คือ การสื่อความหมายที่ดนี นั้ ยอ มส่อื ความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตามวัตถุประสงค
ของผูพูด การท่ีผฟู ง ฟงแลวพึงพอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสผูพูด เรยี กวาผนู ้นั มีศลิ ปะในการพดู

ลกั ษณะการพดู ท่ีดี มดี งั น้ี
1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟงคนอื่นพูดน้ันเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดูการพูด
ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนที่จะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด บุคลิกภาพ
ไดแก รูปราง หนาตา ทา ทาง การยืน การน่งั การเดิน ใบหนาท่ียม้ิ แยม ตลอดจนอากัปกิริยาทแี่ สดงออก
ในขณะท่พี ูดอยา งเหมาะสมดวย
2. มคี วามเชื่อม่นั ในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลองสามารถ
จดจาํ เร่อื งทีพ่ ูดได ควบคมุ อารมณไ ด ไมตนื่ เตน ประหมา หรือลุกลีล้ ุกลน รบี รอ นจนทําใหเสยี บุคลิก
3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองท่ีกําหนดไว ไมนอกเร่ือง พูดอยางมีจุดมุงหมายมุงใหผูฟง
ฟงแลวเขา ใจ ตรงตามวตั ถปุ ระสงคท่ีผูพ ดู ตอ งการ
4. ตอ งใชภาษาท่ีเหมาะสมกบั ระดบั ผฟู ง ตามปกตนิ ยิ มใชภาษาธรรมดา สภุ าพ สัน้ ๆ กะทัดรัด
สื่อความเขา ใจไดงา ย หลกี เล่ยี งสาํ นวนโลดโผน ศัพทเทคนิคหรือสาํ นวนที่ไมไ ดม าตรฐาน

11

5. ตองคํานึงถึงผฟู ง ผูพดู ตองทราบวา ผูฟงเปนใคร เพศ วยั อาชพี ระดับการศกึ ษา ความสนใจ
ความเช่ือถือเปนอยางไร เพ่ือจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการแสดงความคิดเห็นและ
ความเชือ่ ทขี่ ดั แยง กับผูฟง

6. มีมารยาทในการพูด ผูพดู ตองพจิ ารณาเลือกใชถอยคําทีถ่ ูกตองเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บคุ คลเพอื่ แสดงถงึ ความมีมารยาทที่ดีและใหเกยี รตผิ ูฟง

การสรุปความ จบั ประเดน็ สําคญั ของเรอื่ งทพี่ ดู
1. ผพู ดู จะตองทราบรายละเอยี ดของผูฟง ดงั นี้

1.1 เปนชายหรือหญงิ
1.2 อายุ
1.3 การศกึ ษา
1.4 อาชพี
เปน เบื้องตน เพ่อื มากําหนดเนือ้ หาสาระท่ีจะพูดใหเ หมาะสมกบั ผูฟง
2. ผูพูดตองมีวตั ถุประสงคที่จะพดู จะเปน การพดู วิชาการ เพอ่ื ความบนั เทิง หรือเพ่ือสั่งสอน
เปน ตน
3. เนื้อหาสาระ ผูพูดอาจเพียงกาํ หนดหัวขอ แตเม่ือพูดจริงจะตองอธิบายเพิ่มเติม
อาจเปนตัวอยา ง อาจเปน ประสบการณ ที่จะเลาใหผ ูฟง ไดฟง
ผูฟง จะสรุปความเรอื่ งที่รบั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสาํ คญั และมกี ารเตรียมตัวที่จะพูดมาอยา งดี

เรือ่ งท่ี 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ

การพูดเปน การส่ือสารท่ีทําใหผูฟงไดรับทราบเนื้อหารายละเอียดของสารไดโดยตรงหากเปน
การส่ือสารในลักษณะการสนทนาโดยตรงก็ยอมทําใหเห็นอากัปกิริยาตอกันเปนการเสริมสราง
ความเขาใจมากย่งิ ขนึ้ การพดู มหี ลายลักษณะ ไดแก การพดู อภิปราย พดู แนะนําตนเอง พูดกลา วตอ นรบั
พดู กลาวขอบคณุ พดู โนม นา วใจ เปนตน จะมีรูปแบบนําเสนอในหลายลักษณะ เชน การนําเสนอ เพื่อต้ัง
ขอ สังเกต การแสดงความคดิ เหน็ เพ่ือตงั้ ขอเทจ็ จริง การโตแ ยง และการประเมนิ คา เปนตน

ความสาํ คัญของการพูด

การพดู มีความสาํ คญั ดังนี้
1. การพดู ทาํ ใหเกิดความเขาใจในประเดน็ ของการสื่อสารตาง ๆ ทั้งการสื่อสารเพ่ือใหความรู
ทางวิชาการ การสนทนาในชีวิตประจําวัน หรือการพูดในรูปแบบตาง ๆ ยอมทําใหผูฟงเขาใจประเด็น
เกิดความคดิ สรา งสรรคนาํ ไปสูการปฏบิ ัตไิ ดถ กู ตอ ง

12

2. การพดู สามารถโนม นาวจติ ใจของผูฟง ใหค ลอยตามเพ่ือเปลย่ี นความเช่อื หรือทศั นคตติ า ง ๆ
เพ่ือใหเกิดการปฏิบัติส่ิงตาง ๆ อยางมีหลักเกณฑมีความถูกตอง ซึ่งผูฟงตองใชวิจารณญาณ
ในการพจิ ารณาเรื่องราวท่ีผูพูดเสนอสารในลกั ษณะตา ง ๆ อยางมีเหตผุ ล

3. การพูดทาํ ใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดที่มุงเนนเรื่องการบันเทิงกอใหเกิด
ความสนกุ สนาน ทําใหผ ฟู ง ไดรบั ความรูดวยเชนกนั

4. การพูดมปี ระโยชนท ช่ี วยดาํ รงสังคม ใชภ าษาพูดจาทักทาย เปนการสรางมนุษยสัมพันธแก
บุคคลในสังคม การพูดยังเปนการสอ่ื สารเพื่อเผยแพรความรูค วามคิดใหผูฟงปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดความสุข
สงบในสังคม

การพูดในโอกาสตา ง ๆ

1. การพูดแนะนาํ ตนเอง
การพูดแนะนําตนเอง เปนการพูดท่ีแทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพื้นฐาน

เบ้ืองตนที่จะทาํ ใหผ ูฟงมีความรเู กย่ี วกับผพู ูด การแนะนําตนเองจะใหร ายละเอยี ดแตกตางกนั ไปตาม
ลกั ษณะของการพูด

1. การพดู แนะนําตนเองในกลุมของผเู รียน ควรระบรุ ายละเอียด ชื่อ - นามสกุล การศึกษา
สถานศึกษา ที่อยปู จจบุ นั ภูมลิ าํ เนาเดมิ ความถนดั งานอดิเรก

2. การพูดแนะนาํ ตนเองเพ่อื เขาปฏิบตั ิงาน ควรระบุ ชอื่ - นามสกุล รายละเอียดเก่ียวกับ
การศึกษาตําแหนง หนา ทท่ี ่จี ะเขามาปฏบิ ตั ิงาน ระยะเวลาทีจ่ ะเรม่ิ ปฏบิ ัตหิ นาที่

3. การแนะนําบุคคลอื่นในสังคมหรือท่ีประชุม ควรใหรายละเอียด ชื่อ – นามสกุล
ผูทเ่ี ราแนะนาํ ความสามารถของผทู ่ีเราแนะนํา การแนะนาํ บคุ คลใหผ อู ่นื รูจกั ตองใชคาํ พูด เพื่อสรา งไมตรี
ที่ดรี ะหวางบุคคลทงั้ สองฝา ย

2. การกลา วตอนรบั
การกลา วตอ นรับเปน การกลาวเพอ่ื บอกความรูส ึกที่มตี อผทู ีม่ าโดย
1. กลา วถึงความยินดขี องการเปน เจา ของสถานที่
2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไรกับ

ผูตอ นรับ
3. แสดงความยนิ ดีทีใ่ หก ารตอนรับ
4. ขออภยั หากมสี ่งิ ใดบกพรอง และหวังวาจะกลับมาเยย่ี มอกี

3. การกลาวอวยพร
โอกาสที่กลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ข้ึนบานใหม

การอวยพรคบู า วสาว หรือในโอกาสทีจ่ ะมีการโยกยายอําลาไปรับตําแหนง ใหม ฯลฯ
หลักการกลาวอวยพร มีขอ ปฏิบตั ิที่ควรจาํ ดงั นี้
1. ควรกลา วถึงโอกาสและวันสาํ คญั นั้น ๆ ทไ่ี ดมาอวยพรวา เปนวันสําคญั อยางไร ในโอกาส

ดีอยา งไร มคี วามหมายตอ เจา ภาพหรือการจดั งานนน้ั อยา งไร

13

2. ควรใชค าํ พูดท่ีสภุ าพ ไพเราะ ถกู ตอ ง เหมาะสมกบั กลมุ ผฟู ง
3. ควรกลาวใหส น้ั ๆ ใชคาํ พูดงายๆ ฟง เขา ใจดี กะทัดรดั กระชับความ นา ประทบั ใจ
4. ควรกลาวถงึ ความสมั พนั ธระหวา งผอู วยพรกบั เจา ภาพ กลา วใหเ กยี รติ ชมเชยในความดี
ของเจา ภาพ และแสดงความปรารถนาดีท่มี ีตอ เจาภาพ
5. ควรใชค ําพูดอวยพรใหถ กู ตอ ง หากเปน การอวยพรผูใหญ นิยมอา งส่ิงศกั ดส์ิ ิทธ์ทิ เี่ คารพ
นบั ถือมาประทานพร
4. การกลาวขอบคุณ
การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอื่นกระทําให เชน ขอบคุณ
วิทยากรท่บี รรยาย ดังน้ี
1. ควรกลาวขอบคุณวิทยากรใหเ กยี รตบิ รรยาย
2. มกี ารสรุปเรือ่ งทว่ี ิทยากรบรรยายจบไปอยางส้นั ๆ ไดใ จความ
3. ควรกลา วถงึ คณุ คาของเรือ่ งท่ีฟงและประโยชนท ไี่ ดร ับจากการบรรยาย
4. กลา วใหม ีความหวงั จะไดร บั เกยี รตจิ ากวทิ ยากรอกี ในโอกาสตอไป
5. กลา วขอบคุณวิทยากรอกี คร้ังในตอนทาย
5. การพดู ใหโอวาท
การพูดใหโ อวาท จะมลี กั ษณะ ดังน้ี
1. กลา วถงึ ความสําคญั และโอกาสทมี่ ากลาวใหโ อวาทวา มคี วามสาํ คญั อยางไร
2. พูดใหต รงประเดน็ เลือกประเดน็ สําคัญ ๆ ทม่ี ีความหมายแกผูรับโอวาท
3. ควรมีขอแนะนํา ตักเตอื น และเสนอแนะประสบการณท มี่ ปี ระโยชน
4. ควรพดู ชแี้ จงและเกล้ยี กลอ มใหผ ูฟงตระหนักและนําโอวาทไปใชใ หเ กิดประโยชนไ ดอ ยา งแทจ ริง
5. กลา วสนั้ ๆ ไดใจความดี ตอนทา ยของการใหโอวาทกค็ วรกลาวอวยพรทีป่ ระทบั ใจ

การพูดแสดงความคดิ เห็น

การพูดเพื่อแสดงความรูและความคิดเหน็ ไดแ ก การพูดอภปิ ราย การรายงาน การสอ่ื ขาว
และการสนทนาความรู เปนตน ซ่ึงการพูดตาง ๆ เหลานี้มีแนวทาง ดังนี้

1. ศึกษารายละเอยี ดเนื้อหา โดยคํานึงถึงเนื้อหาตามจุดประสงคที่จะพูด เพ่ือใหรายละเอียด
ท่ถี ูกตอ งตรงประเดน็ ตามทีต่ องการเสนอความรู

2. วิเคราะหเ ร่อื งราวอยา งมีหลักเกณฑ โดยพิจารณาแยกแยะออกเปนสวน ๆ เพ่ือทําความเขาใจ
แตล ะสว นใหแ จมแจง และตองคาํ นงึ ถึงความสัมพนั ธเ ก่ยี วเน่อื งกนั ของแตล ะสวน

3. ประเมินคา เรอื่ งท่ีจะพูด
4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มีการเรียงลาํ ดับใจความที่ดี แบงเนื้อหาเปนเร่ืองเปนตอน
ใชตวั อยา งประกอบการพดู มกี ารเปรียบเทยี บ เพอ่ื ใหผ ูฟงเหน็ ภาพพจนไดอยางชัดเจน มกี ารย้าํ ความ
เพื่อเนน สาระสําคญั รวมทั้งยกโวหารคําคมมาประกอบเพอ่ื สรางความเขาใจและเกิดความประทับใจ
ย่ิงข้ึน

14

เรื่องที่ 3 มารยาทในการพดู

การพูดท่ดี ไี มว าจะเปน การพูดในโอกาสใด ผูพูดจะตองคํานึงถึงมารยาทในการพูด ซ่ึงจะชวย
สรา งความชน่ื ชมจากผฟู ง มผี ลใหการพดู แตล ะครั้งประสบความสําเร็จตามวตั ถุประสงคท ่ีตั้งไว มารยาท
ในการพดู สรุปได ดังน้ี

1. เรอ่ื งที่พดู นั้นควรเปนเรือ่ งท่ที ัง้ สองฝายสนใจรว มกนั หรอื อยูใ นความสนใจของคนท่ัวไป
2. พูดใหต รงประเดน็ จะออกนอกเร่อื งบางก็เพียงเลก็ นอ ย
3. ไมถามเร่ืองสวนตัว ซ่งึ จะทําใหอ ีกฝา ยหนึ่งรูส กึ อดึ อดั ใจ หรือลําบากใจในการตอบ
4. ตองคาํ นึงถึงสถานการณแ ละโอกาส เชน ไมพดู เรอ่ื งเศรา เรื่องทน่ี า รงั เกียจ ขณะรบั ประทาน
อาหารหรอื งานมงคล
5. สรางบรรยากาศที่ดี ยิ้มแยมแจมใสและสนใจเรอื่ งทีก่ าํ ลงั พดู
6. ไมแ สดงกริ ยิ าอนั ไมส มควรในขณะท่ีพดู เชน ลว ง แคะ แกะ เกา สวนใดสว นหน่งึ ของรา งกาย
7. หลกี เลย่ี งการกลา วราย การนนิ ทาผูอ่ืน ไมย กตนขมทา น
8. พูดใหม ีเสยี งดงั พอไดยนิ กันทั่ว ไมพ ดู ตะโกน หรือเบาจนกลายเปน กระซบิ กระซาบ
9. พดู ดวยถอ ยคําวาจาท่สี ุภาพ
10.พยายามรักษาอารมณใ นขณะพูดใหเปนปกติ
11.หากนาํ คาํ กลาวหรือมีการอางอิงคําพูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพื่อใหเปน
เกยี รติแกบ คุ คลทกี่ ลาวถึง
12.หากพูดในขณะที่ผอู ื่นกาํ ลงั พดู อยคู วรกลาวขอโทษ
13.ไมพูดคยุ กนั ขามศรี ษะผูอนื่
จากมารยาทในการพดู ท้ัง 13 ขอ ผูเรียนควรจะนาํ ไปปฏิบัตไิ ดในชวี ิตประจาํ วัน

กจิ กรรมบทที่ 2 การพูด

กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รยี นเลอื กคําตอบทถี่ ูกทสี่ ุดเพียงขอเดียว

1. ขอใดไมใ ชอ งคประกอบสําคญั ของการพูด

ก. ผูพดู ข. ผฟู ง

ค. สาระท่พี ูด ง. อปุ กรณป ระกอบการพดู

2. ขอใดเปน การพูดแบบเปน ทางการ

ก. พูดกับพ่นี อง ข. พดู บรรยายใหความรู

ค. พูดกับเพอื่ นรวมงาน ง. พดู ในงานสังสรรค

15

3. สิง่ ทส่ี ําคัญที่สดุ ท่ีผูพ ูดควรเตรยี มลว งหนา คือขอใด

ก. การแตง กาย ข. การฝกซอม

ค. การเตรยี มตน ฉบบั พดู ง. การใชเ สียงและทาทาง

4. การพูดแสดงความคดิ เหน็ คือการพดู ในลักษณะใด

ก. พูดทกั ทาย ข. พูดแนะนาํ ตัว

ค. พดู อภปิ ราย ง. พูดอวยพร

5. ขอ ใดเปนจุดมุงหมายในการพดู เพื่อหาเสยี งเลือกตั้ง

ก. สรา งจินตนาการ ข. ใหขอ มูลความรู

ค. โนมนา วชักจงู ง. ใหค วามเพลดิ เพลนิ

กิจกรรมท่ี 2 ใหผ ูเรียนเขียนคาํ พดู ตามหวั ขอตอไปน้ี
1. เขยี นคาํ ขอบคุณสน้ั ๆ ทีเ่ พ่ือนคนหนงึ่ เก็บกระเปา สตางคท่หี ลน หายมาใหเ รา
2. เขียนคาํ พดู อวยพรวนั เกิดของเพ่อื น
3. เขียนคํากลาวแสดงความยนิ ดใี นโอกาสที่เพ่อื นสอบสัมภาษณเขาทาํ งานได
4. เขียนคําแนะนาํ ตนเองในกลมุ ผเู รียน

กจิ กรรมที่ 3 ใหผเู รยี นยกตัวอยางการกระทาํ ทไี่ มม ีมารยาทในการพดู มา 5 ตัวอยา ง
1. ..............................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................
3. ..............................................................................................................................
4. ..............................................................................................................................
5. ..............................................................................................................................

กจิ กรรมที่ 4 ใหผ ูเรียนจัดทาํ ตน รา งเร่ืองทจ่ี ะพดู ในโอกาสดังตอไปน้ี
1. กลา วอวยพรคูบ า ว – สาว ในงานเลีย้ งฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

16

2. กลาวตอ นรบั ผทู ม่ี าศกึ ษา – ดงู านในชุมชน
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….……………...

3. กลา วขอบคณุ วทิ ยากรในงานฝก อบรม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

17

บทที่ 3
การอาน

สาระสําคัญ

การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง
อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให
ปรับตวั ไดทนั กบั ความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการทุกสาขา เปนเคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู
ที่แปลกใหม การอานยังชวยใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตอ งสามารถจบั ใจความ
สําคญั วิเคราะห วิจารณ และมีมารยาทในการอาน

ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ

1. อานในใจไดค ลองและเร็ว
2. อานออกเสยี งและอานทาํ นองเสนาะไดอยางถกู ตองตามลกั ษณะคําประพนั ธ
3. วิเคราะหแยกแยะขอ เทจ็ จริง ขอคดิ เหน็ และจุดมุง หมายของเรอ่ื งทอี่ า น
4. เลือกอา นหนังสอื และสือ่ สารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง
5. ปฏิบัติตนเปน ผูม มี ารยาทในการอา น และมีนิสยั รกั การอา น

ขอบขายเนอื้ หา

เรอ่ื งท่ี 1 การอานในใจ
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง
เร่อื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสาํ คญั
เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนิสัยรักการอาน

18

เร่อื งที่ 1 การอา นในใจ

การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด
แลว นาํ ไปใชอีกทอดอยา งไมผ ดิ พลาด โดยทว่ั ไป จะเปนการอา นเพอ่ื ความรู และความบนั เทิง

จดุ ประสงคข องการอา นในใจ

1. เพื่อจับใจความไดถกู ตองและรวดเรว็
2. เพอ่ื ใหเ กิดความรู ความเขาใจ และความคดิ อยางกวา งขวางและลึกซึ้ง
3. เพอ่ื ใหเกิดความเพลิดเพลนิ และเปน การใชเวลาวา งใหเ กิดประโยชน
4. เพ่อื ใหถ า ยทอดสิง่ ทอ่ี านใหผอู ืน่ รับรูโดยไมผดิ พลาด

หลักการอา นในใจ

1. ต้งั จุดมงุ หมาย วาจะตองอา นเพอ่ื อะไร อานเพ่อื ความรู หรอื จะอานเพ่ือความเพลดิ เพลนิ
2. ตั้งสมาธิในการอา น ใหจ ดจออยูก บั หนังสอื ทอ่ี าน จติ ใจไมว อกแวกไปทอี่ ่ืนซึง่ จะทาํ ใหอาน
ไดเรว็ และเขา ใจไดดี
3. ตั้งเปาการอานโดยกาํ หนดปริมาณที่จะอานไวลวงหนา แลว จับเวลาในการอานเพ่ือท่ีจะ
พัฒนาการอา นครง้ั ตอไปใหเ รว็ ขน้ึ
4. ไมอานหนังสือทีละคาํ การอานกวาดสายตาใหกวางขึ้นอานใหครอบคลุมขอความที่อยู
ตอหนาอยา งเร็วไปเร่อื ย ๆ
5. ลองถามตนเองวาเปนเรอื่ งเกยี่ วกบั อะไร เกดิ กับใคร ท่ีไหน อยา งไร ถา ตอบไดแปลวา
เขาใจ แตถ าตอบไมไ ดกต็ อ งกลบั ไปอา นใหม
6. จับใจความสาํ คัญใหได และบันทึกเปนความรูความเขาใจ และความคิดไวเพราะจะทําให
จดจําเรอ่ื งที่อา นไดอยา งแมน ยาํ และสามารถนาํ ไปใชป ระโยชนไดท ันที

เรอ่ื งท่ี 2 การอา นออกเสยี ง

การอานออกเสียง หมายถึง การอานท่ีผูอ่ืนสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง
มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน
ทวงทํานองเพื่อความไพเราะเพลิดเพลนิ สวนตวั แตสว นใหญแ ลวการอานออกเสียงมกั เปน การอา นให
ผูอ นื่ ฟง การอานประเภทนม้ี หี ลายโอกาส คือ

19

1. การอา นออกเสียงเพ่อื บคุ คลในครอบครัวหรอื ผูที่คุนเคย
เปน การอา นท่ีไมเปน ทางการ การอา นเพื่อบคุ คลในครอบครัว เชน อา นนิทาน หนังสือพิมพ

ขาว จดหมาย ใบปลวิ คําโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพ่ือให
เพื่อนฟง อานใหค นบางคนทอ่ี า นหนังสือไมอ อกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน

2. การอานออกเสยี งทเี่ ปน ทางการหรอื อา นในเรื่องของหนา ทกี่ ารงาน
เปน การอา นท่เี ปน ทางการ มีระเบียบแบบแผนในการอา นอยางรดั กมุ กวาการอานออกเสียง

เพอ่ื บุคคลในครอบครัวหรืออยูท ่คี นุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ประชุม อานในพิธีเปดงาน
อา นคําปราศรัย อานสารในโอกาสทสี่ าํ คญั ตา ง ๆ การอานของสือ่ มวลชน เปน ตน

การอา นออกเสียงใหผฟู ง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตอ งไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา
การอานทน่ี าสนใจและนาติดตามฟงจนจบ

จุดมุงหมายในการอานออกเสียง

1. เพ่ือใหอานออกเสียงไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี
2. เพื่อใหร จู ักใชน ํ้าเสียงบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลองกบั เน้อื หาของเร่อื งที่อา น
3. เพ่ือใหเ ขาใจเรื่องที่อา นไดถูกตอ ง
4. เพือ่ ใหผ ูอานมีความรแู ละเขาใจในเน้อื เรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยางชดั เจน
5. เพอ่ื ใหผ ูอา นและผูฟ งเกดิ ความเพลิดเพลิน
6. เพอ่ื ใหเปนการรบั สารและสงสารอกี วธิ ีหน่งึ

หลักการอา นออกเสียง

1. อานออกเสียงใหถ ูกตอ งและชดั เจน
2. อานใหฟงพอทีผ่ ฟู ง ไดย นิ ท่วั ถึง
3. อานใหเ ปนเสยี งพดู โดยธรรมชาติ
4. รูจักทอดจงั หวะและหยุดหายใจเมือ่ จบขอความตอนหนึ่ง ๆ
5. อานใหเขาลักษณะของเนื้อเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน

อานคําบรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรือปาฐกถากอ็ า นใหเ ขากับลักษณะของเรอ่ื งน้ัน ๆ
6. อา นออกเสียงและจงั หวะใหเ ปน ตามเนือ้ เรอ่ื ง เชน ดุหรอื โกรธ กท็ ําเสียงแขง็ และเรว็ ถา เปน

เร่อื งเกี่ยวกบั ครา่ํ ครวญ ออ นวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน
7. ถาเปนเรือ่ งรอยกรองตองคํานงึ ถงึ ส่งิ ตอ ไปนด้ี ว ย

7.1 สัมผสั ครุ ลหุ ตองอา นใหถกู ตอง
7.2 เนนคํารบั สัมผัสและอานเอ้ือสัมผสั ใน เพื่อเพ่มิ ความไพเราะ
7.3 อา นใหถ กู ตอ งตามจงั หวะและทํานองนยิ ม ตามลักษณะของรอ ยกรองนน้ั ๆ
ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน
ออกเสยี งที่มจี งั หวะทาํ นองและออกเสยี งสูงตํา่ เพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะน้ีผูอาน

20

จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสียง
การเอื้อนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวย การอานทํานองเสนาะน้ี
เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซึ่งเปนสิ่งที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษา
วัฒนธรรมล้ําคานไ้ี วเ พื่อถายทอดสืบตอ กนั ไปช่วั ลกู ชว่ั หลาน

การอานเร็ว

คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง
ทั้งยังไดรับความบันเทงิ ในชวี ิตมากขนึ้ อีกดวย

การอา นที่ใชม ากในชวี ติ ประจาํ วัน คือ การอานในใจ เพราะสามารถอา นไดรวดเร็ว ไมต องกังวล
กับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง มีสมาธิ
ความต้งั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา
หรือเดาความหมายได รูจักจับใจความแลวรจู กั พิจารณาตาม รวมทงั้ ตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว
อกี ดว ย

เพื่อเปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรอื ไม
ใหผ เู รียนอานขอความตอ ไปนี้ แลวจับใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที

ลมเหนือ

ลมทงุ นาหอมกลน่ิ ฟางขาวพดั รวยรินอยรู อบตวั นุชลูกสาวครปู รชี าวง่ิ มาบอกพอวา
“พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วทบี่ านจําเนียรนะคะ”
“บานจาํ เนยี รไหน”
“บา นจาํ เนียรทมี่ ีตนมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นุชไปนะพอ”
“เด๋ยี วกอน”
“โธ พอ นชุ ชา ไมได นุชจะไปชวยจาํ เนยี รเขาแลกเส้อื ประเด๋ียวจาํ เนียรกอ็ ดไดเ สอ้ื สวยๆ หรอก”
ผมชะเงอ ดทู ี่บานหลงั หนึ่ง อยเู กอื บกลางทุงนา บรเิ วณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลุมๆ
ยนื อยกู ลางบานน้นั นชุ เหน็ ผมมองอยางอยากรูอ ยากเหน็ จึงเอยวา
“พี่โชคไปกับหนไู หมละ”
“เออ โชคไปเปน เพ่อื นนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเด๋ียวจะเปนไข”
ครปู รชี าพูด
“นุชไมม ีหมวก”
“เออ ...เอาผาขาวมาของพอ ไป” ครปู รีชาสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว
ออกว่งิ นาํ หนาผมไป
ผมเห็นคน ๆ หนึ่งแตงตัวแปลกไปกวาชาวนา ที่วาแปลกก็คือเขาใสเสื้อนุงกางเกงเหมือนคน
ในจังหวดั อยตู รงกลาง ขา งหนา มหี าบใสสิง่ ของเครอื่ งใช เชน เสื้อผา หมออะลูมเิ นียม เปน ตน

21

วันน้ีผมเห็นพอของจําเนียรยอมแลกขา วเปลือกสองถงั กับเสื้อผาดอกสีสดใสใหจําเนียรตัวหนึ่ง
ปา แมน ยอมเสยี ขาวเปลอื กถงั หนึง่ แลกกับแกว น้ํา 3 ใบ

ผมกลบั มาเลา ใหครูปรีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา
“คนพวกนี้แหละเปน เหลือบคอยดูดเลือดชาวนา”
“เขาเหน็ จําเนียรอยากไดเสื้อผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเสื้อตัวเดียว ผมวาเสื้อ
ตวั นั้นราคาไมกบ่ี าทหรอกครบั ”
“โธครถู งึ วาพวกน้ีเปน เหลือบไงละ เอาเปรียบกันเกนิ ไป”
“แตพวกน้ันไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสียงออ น
“ก็เพราะง้ันนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป
เทาไรมันคุมกันไหมละ”
“ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...”
“ไมใ ช” ครปู รชี าขดั ข้ึน “ไมไดโ ง แตไ มทันเลหเหล่ียมพอคา ตา งหากละ”
“ครบู อกแลว บอกอีก บอกจนไมร ูจะบอกยังไงแลว ”
“ไมเ ชอ่ื ครหู รอื ครบั ”
“พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ
น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล
มีไมกลม ๆ ขนาดแขนผูกตดิ รถจักรยานมาดวย
“ใครครับ” ผมสงสัย
“พวกพอ คาคนกลางตัวจริง” ครปู รีชาตอบเสียงตํ่า “เปน พวกนายหนารับซ้ือขาวใหโรงสี อีกที
หน่งึ เธอเหน็ ไมท อ นกลมนัน่ ไหมละ ”
“ครับ”
“ไมน น้ั แหละเขาเอาไวร ีดขาวเปลือกดเู มล็ดกอ นตรี าคา”
“ทาํ ไมตอ งตีราคาดว ยเลา ”
“เพราะวาขาวท่ชี าวนาทําไดมคี ณุ ภาพตา ง ๆ กนั นะสิโชค น่แี หละเปนโอกาสใหพอคา มีชองทาง
กดราคาขา วละ”
“เขาทํายังไงครับ”
“เขาจะรีดขาวดู ถา ไดข า วเมล็ดงามไมลีบเลก็ ก็ตรี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาท่ีเขาให
เกดิ ตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหลวงหนาจาํ นวนหนงึ่ แลว ก็มาขนขาวไปโรงสี สว นมากคนท่ีรับซ้ือถึงท่ี
มักจะกดราคาขาวจนต่าํ มาก”
“ราคาตา่ํ เราก็ไมขาย” ผมบอก
“แตชาวนาตอ งการเงนิ ”
“ง้ันเอาไปขายเองก็ไดนค่ี รับ”
“น้ันยงิ่ แลว ใหญเลย ถา หากเธอขนขาวไปโรงสจี ะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอเขา”

22

“อา ว ทําไมถึงเปนอยางนั้นเลา”
ครูปรชี าหวั เราะหึ ๆ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชนนน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดยี๋ วน้ี เธอกค็ ง
ไมเขา ใจหรอก...โชคด”ี
ผเู รียนอา นจบภายในเวลา 8 นาทหี รือไม
อา นจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจับใจความไดดวย
1. ผทู ใี่ ชสรรพนามวา ผมในเร่อื งน้ีชอื่ อะไร
2. พอของจาํ เนียรมีอาชีพอะไร
3. ทาํ ไมครูปรชี าจงึ เรยี กพวกทเ่ี อาของมาแลกขาววา ตัวเหลือบ
4. จากเร่ืองน้ี ใครเปนผูทเ่ี อาเปรียบชาวนามากทส่ี ดุ
5. ผเู รียนอา นเร่ืองนแ้ี ลวไดข อคิดอะไรบา ง
การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้น ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ
ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดค รบถวน อานแลวเขาใจเร่อื งตลอดดว ย
ลองคิดดซู วิ า เหตทุ อี่ านไมท นั หรือจับใจความไมไดตลอดเพราะเหตุใด
ถาเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเปนหลัก อาจไดคําตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ
อานกลบั ไปกลับมา สบั สนจึงทําใหอานชา หรอื ไมเ ขาใจคาํ ศัพทบ างคาํ เปนตน

หลกั การอา นเร็ว

ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเร็ว ควรไดเ ร่ิมตน ฝก สมาํ่ เสมอทีละเลก็ ละนอ ย โดยฝกอานในใจ
ท่ถี กู วิธีและจะตองฝกฝนในสิง่ ตอ ไปนี้

1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอส่ิงท่ีอาน ไมปลอยใจ
วอกแวกคิดเร่ืองอื่น จะทาํ ใหจบั ใจความของเร่อื งไมไ ดต ลอดและความสามารถในการอานชา ลงไป

2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคลื่อนสายตาตอไปอยาง
รวดเรว็ การฝก จับตาเชน น้ีตอ งกระทาํ บอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และ
เคลื่อนสายตาใหไดร วดเร็วเพ่อื ทดสอบความกา วหนา

3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดท่ีสายตาจับจุดหนึ่งไปยังจุดท่ี
สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหก วา งจะชวยใหอา นหนงั สอื ไดเร็ว

4. ไมอ า นยอนกลับไปกลบั มา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําที่ไมเขาใจ
ซึง่ ทาํ ใหเสยี เวลา

5. เปลี่ยนบรรทัดใหแมน ยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพ่ือข้ึนบรรทัดใหม เมื่ออานจบ
แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัดเดิม ซ่ึงทําให
ความคิดสับสนการฝก ในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอ ความบรรทัดลา งไว แลว เล่อื น
ลงเร่อื ย ๆ คอ ย ๆ เพมิ่ ความเรว็ ข้นึ จนชาํ นาญจงึ อานโดยไมต อ งใชส ิง่ อนื่ มาปด

23

การอานเพือ่ เขา ใจความหมายของสาํ นวน

การอา นเพือ่ ทาํ ความเขาใจ ความหมายของสาํ นวน ตองอาศัยถอยคําส่ิงแวดลอ ม บริบท
เพื่อสรุปสาระสาํ คญั

1. ความหมายของสาํ นวน สาํ นวน คอื ถอยคําทีม่ คี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของ
คาํ นัน้ ๆ

2. หลักการอาน เพื่อเขาใจความหมายของสํานวน
2.1 อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจับใจความสําคญั เขาใจเนอื้ เรอ่ื งและเขา ใจ

ความหมายของสาํ นวน
2.2 สงั เกตเนือ้ ความตามบรบิ ท ทําใหตีความหมายของสาํ นวนไดถ ูกตอ ง
2.3 ตคี วามหมายของสาํ นวน ตองตรงประเด็นตามบริบท

ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน

ออยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมอื ผูอนื่ แลว ไมม ที างไดคืน

ไกแกแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมคี วามจัดจาน เจนสงั เวียน

วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่ือเกดิ ความเสียหายแลว จึงหาทางปองกนั

กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถงึ การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม

ชน้ี กบนปลายไม หมายถึง การพดู ถงึ สิ่งสุดวสิ ยั ทจ่ี ะทําได

สาํ นวนตา ง ๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรียบเทียบใหเขา กบั สถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ
หายแลวจงึ คดิ หาทางปองกนั ก็เปรยี บวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน

ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเหมอื นความหมายโดยนยั คอื ตอ งตคี วาม หรอื แปลความตาม
นยั ยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ

การอา นเพอื่ เขา ใจโวหารตาง ๆ

ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ
เพอ่ื ใหง านเขียนมีคณุ คา

1. ความหมายของโวหาร
โวหาร คือ ทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําทั้งในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทีใ่ ชกนั ทว่ั ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี
1.1 บรรยายโวหาร คือ การเลาเร่ืองไปตามเหตุการณ เชน การเขยี นบทความ การเลา

นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเปนไปตามลาํ ดับ
ตัวอยา ง บรรยายโวหาร
มนษุ ยม คี วามเชื่ออยูอยา งหนง่ึ ซงึ่ สืบมาแตโ บราณนานไกล วาคนท่เี กิดมาทัง้ เดก็ และผูใ หญไมว า

จะเปน หญิง หรือชาย ยอมมอี ะไรอยอู ยางหนึ่งสงิ อยภู ายในรางกายมาแตกําเนิดสง่ิ ท่ีวาน้ถี าอยูกบั เนือ้ กับ

24

ตัวของผใู ดผนู น้ั ก็จะมีความสขุ ความสบาย ไมปวยไขไดท ุกขถาสงิ่ นั้นหนหี ายไปจากตัวก็จะทาํ ใหผ นู ้นั เปน
ไขไดทุกขแ ละอาจถงึ แกค วามตายได ถาส่งิ นัน้ ไมก ลบั คืน อยใู นรางกาย ส่ิงที่กลาวน้ภี าษาไทยเรียกวา
ขวัญ อันเปนคํามคี วามหมายในภาษาท่ีเขาใจกันอยางเลา ๆ แลวก็ยุงดวย ท่ีวายุงเพราะเปนส่ิงมองไม
เหน็ ตวั วา มรี ปู รา งเปน อยา งไร

(ขวญั และประเพณีทําขวญั ของ เสฐยี รโกเศศ)

1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลนเรือ่ งอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน
ดวยทําใหผ อู า นเกดิ ความรูและอารมณค ลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน
พรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ

ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร
ไมผ ล เชน ละมดุ มะมวง ขนุน พอ ปลกู ไวขา งสนามและบรเิ วณมุมขา ง สว นทเ่ี ลื้อยรอบบา น

กม็ ีเถาวัลยและสายหยุดขึ้นอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก
ชะลดู ปลกู อยทู ีส่ ะพานขา มทองรองเลก็ ๆ อยกู ง่ึ กลางระยะจากตัวบา นไปยังประตรู ั้วบา น คนละดา นกบั
เถาพวงครามดอกสีมว ง ใบแข็งดว ย ถาไปถกู มันจะคนั แตด อกเปนสีครามเปน ชอ ยาวมองดูสวยและบาน
อยไู ดหลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมนั เปนเฟองมี 5 - 6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง
มากวา จะถึงพน้ื เหมอื นกังหันตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง
สงู ๆ ใหมันหมนุ จล๋ี งมาสูพ้ืนดนิ เปน ของเลน สนกุ เมอ่ื สมัยเด็กกอ นเขา โรงเรียน

(เด็กบานสวน ของ พ.เนตรรงั สี)

1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจงใหเห็น
คุณและโทษ เพอื่ ใหผ ูอ า นเชื่อถือตาม

ตวั อยาง เทศนาโวหาร
บรรดาของมคี า ทัง้ หลายจะหาส่งิ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอื่น ๆ อาจจะถูก
ขโมยลกั หรอื ลดนอยลงดว ยการจับจายใชส อย แตว ิชากบั จรรยาดนี ี้เปน อมตะไมรจู กั ตายย่ิงจา ยมากก็ยิ่ง
เพมิ่ ทวีคณู ขนึ้ และเราจะแยกแบงใครก็ไมได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ
วิชาดีท่ีแหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว
มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว
เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันน้ีก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใชวิชาดี
ทีแ่ หลมคมไปในทางที่ผิด ซ่ึงไมมีสติควบคมุ นั้นเอง

(โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวรี วงศ (พมิ พ ธมมฺ ธโร))

1.4 สาธกโวหาร คือ การเขยี น โดยยกตวั อยางประกอบเพื่อใหผอู า นเขาใจเรอื่ งไดชัดเจน
ยิ่งขนึ้ นยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตัวอยา ง สาธกโวหาร
ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูที่ต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก
อยางไร

25

ชายชาวนาผูหนึ่ง เม่ือปวยจนจะสิ้นใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ
สิ้นชีพไปในครั้งน้ีก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา
ในพื้นทนี่ าของเรามขี ุมทรัพยใหญซอ นอยู เจาจะตองขดุ ขึน้ ดู พอพดู เทาน้ันแลว กข็ าดใจยังหาทันจะบอก
วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรท้ัง 3 ต้ังแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพื้นที่ดินขึ้น
จนทัว่ คนหาจนสิน้ เชิง กห็ าพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขุดได คือ เมื่อขุดพรวนดินขึ้นดีแลว จึงหวาน
เพาะพืชไดผลเปนรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหน่ึงเปนขุมทรัพยท่ีบิดาไดบอกไววาอยูในพื้นที่นา
นั้นเอง
(ความเพยี ร ธรรมจริยา ของ เจาพระยาธรรมศักดิ์มนตรี)

1.5 อุปมาโวหาร คอื การเขยี น โดยยกขอความเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องราว
ตาง ๆ ไดด ยี ง่ิ ขึ้น ใชแทรกในโวหารตาง ๆ

ตัวอยาง อุปมาโวหาร
ขณะน้ันโจโฉจึงวาแกทหารท้ังปวงวา เลาปครั้งนี้อุปมาเหมือนปลาขังอยูในถังเสือตกอยู
ในหลุม ถา แกจะละเสียใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บัดนกี้ ็เหมอื นปลอ ยเสอื เขาปา ปลอ ยปลาลงในสมุทร ทหาร
ท้ังปวงจงชวยกันขะมักเขมนจับตัวเลาปใหจงได ทหารท้งั ปวงตางคนตางรีบขน้ึ หนา ขบั กนั ตามไป

(สามกก ตอนจลู งฝา ทพั รบั อาเตา )

การอานออกเสยี งรอยกรอง

การอานบทรอ ยกรองตา ง ๆ ใหเ ปน ไปตามทํานองลีลาและจังหวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ
ไพเราะเสนาะหู และทาํ ใหผฟู งไดร บั อรรถรสทางภาษาดว ย

หลกั การอานออกเสียงรอยกรอง
1. อา นออกเสยี งใหด ังพอเหมาะ กับสถานที่และจาํ นวนผูฟ ง
2. อา นใหค ลอง ร่นื หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้าํ
3. อานใหถูกฉนั ทลักษณข องคาํ ประพนั ธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน
คาํ ตาย
4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซ้ึงชื่นชมในคุณคาของ
บทรอ ยกรองนัน้ ๆ โดยใหมีทว งทาํ นอง สูง ต่ํา หนกั เบา เพอื่ ใหไดรสถอย รสเสยี ง รสความ รสภาพ

การอา นกลอนสุภาพ

1. จาํ นวนคาํ ในกลอนสุภาพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสภุ าพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทที่ 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ

วรรครับ บาทที่ 2 เรยี กวาบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหน่ึง ๆ

จะบรรจคุ ําประมาณ 6 - 9 คาํ กลอนแปด มวี รรคละ 5 คาํ รวม 4 วรรค เปน 32 คํา

26

3. วธิ ีอานกลอนสุภาพ
กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท

ละคร การอานคลา ยคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี
1. อานทํานองชาวบาน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า

ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง
2. อา นทาํ นองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงต่ํา

ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง
การแบง จํานวนคํา วรรคหนึง่ จะมี 8 - 9 คาํ ดังน้ี
3 2 3 เขาคลอขลุย ครวญเสยี ง เพยี งแผวผิว
ชะลอนิ้ว พล้วิ ผา น จนมานหมอง
ถา มี 9 คําจะแบง วรรคเปน 3 3 3
สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น
ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยยานี

1. จาํ นวนคาํ ในกาพยย านี

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วิธีอาน

วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงตา่ํ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสยี งสงู ข้ึน

หรือ อา นออกเสียงเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดต ามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อา นออกเสียงตํา่

กาพยยานมี จี งั หวะการอาน ดังน้ี

มัสหมั่น แกงแกวตา หอมยี่หรา รสรอ นแรง

ชายใด ไดกลนื แกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอา นโคลงส่สี ุภาพ

1. จํานวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนง่ึ มี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึง่ มี 2 วรรค คือ วรรคหนา และ

วรรคหลัง มจี าํ นวนคําเทากนั คอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลงั ในบาทที่ 4 จะมี 4 คํา

27

3. วิธีการอาน
การอานโคลงส่ีสุภาพสามารถอา นได 2 ลีลา คือ
1. อา นแบบรอยแกว
2. อานแบบทํานองเสนาะ

การแบง ชวงเสยี ง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง
ตอ งพิจารณาใหคงความหมาย แทนท่จี ะแกตามปกตบิ ทรอ ยกรองที่ไพเราะ กวีจะจดั กลมุ คําไวด แี ลว

การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอ้ือนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2
อาจเอ้ือนเสยี งไดถ ึงคาํ ที่ 1 คําที่ 2 ของวรรคหลงั และบาทที่ 4 ระหวางคาํ ที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคท่ี 2
และทอดเสยี งตามตาํ แหนงสมั ผสั

ตวั อยา งโคลงสส่ี ุภาพ

เรืองเรอื ง ไตรรตั นพน พนั แสง
รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา
เจดีย ระดงแซง เสยี ดยอด
ยลย่งิ แสงแกว เกา แกนหลา หลากสวรรค

(นริ าศนรนิ ทร)

การอา นฉันท

ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา
ธรรมดา และบงั คบั สัมผสั เชนเดียวกับคําประพันธช นดิ อน่ื ๆ

คาํ ลหุ ( , ) คอื พยางคท่มี ลี กั ษณะใดลกั ษณะหน่งึ ดังนี้
1. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ
ไอ เอา ซงึ่ จดั เปนคําครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา
2. คาํ บ บ จดั เปน คาํ ลหุ
คาํ ครุ คือ พยางคทม่ี ีลกั ษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี
1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู
2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา
3. มตี ัวสะกด เชน มด กดั เด็ก

แผนบงั คับอินทรวเิ ชียรฉนั ท

อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา

มกี ารแบง จงั หวะการอา น ดงั นี้

สายันห ตะวนั ยาม ขณะขา ม ทฆิ ัมพร

เขาภาค นภาตอน ทิศตะตก กร็ าํ ไร

28

หนังสือและสือ่ สารสนเทศ

หนังสือ
ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจําหนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร
หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การท่ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน
จึงจําเปนที่จะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพ่ือจะไดอานหนังสือที่เหมาะกับความตองการของตนเอง
เหมาะกบั เวลาและโอกาส
วธิ กี ารเลือกหนังสอื ประเภทตาง ๆ
ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ นั้น ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน
เพื่อประโยชนในการพจิ ารณาคุณคา ของหนงั สือน้ัน ๆ หนงั สือแตล ะประเภทควรเลอื กพจิ ารณา ดงั น้ี
1. ตําราวชิ าการ เปนหนงั สอื ทใ่ี หความรูด า นตาง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎีหรือเนอ้ื หา
สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหนึ่ง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง
การพจิ ารณาควรดูรายละเอยี ดในดานตาง ๆ ดงั น้ี

1.1 พิจารณาดานเนื้อหา เนื้อหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร
กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เน้ือหาก็ควรจะ
เนนแขนงนั้นโดยเฉพาะ

1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน
โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคําบรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม
กบั วชิ าน้ันหรอื ไม

1.3 การใชภ าษา ภาษาที่ใชค วรเปนภาษาที่เหมาะสมกบั แขนงวิชานนั้ ๆ และดูการสะกด
คาํ ดว ยถาหากมีคําผดิ ก็ควรจะเลอื กดูหนงั สอื ที่มคี ําผิดนอยท่ีสุด

นอกจากนกี้ ารพิจารณาตาํ ราวชิ าการควรดูสว นประกอบอน่ื ๆ ดวย เชน รปู เลม ควรมีคาํ นํา
สารบัญ ฯลฯ

2. สารคดี เปนหนังสอื ท่ีมีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลินดวย
หนังสือประเภทน้ีมีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ
สารคดีท่มี ีคณุ ภาพนัน้ พจิ ารณาในรายละเอยี ดตา ง ๆ ดังนี้

2.1 พจิ ารณาดา นเนอ้ื หาสาระ คณุ คา ของสารคดีน้ันอยูท ่เี นอื้ หาสาระเปนประการสําคัญ
เนื้อหาท่ีดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นที่เปนประโยชนตอผูอานและสังคม
สวนรวม เชน

2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน
จะตอ งเขียนดวยใจเปนธรรม ไมอคติตอเจา ของประวตั ินน้ั ๆ เนื้อหาจงึ ควรมที งั้ สว นดแี ละสว นบกพรอ ง
ของเจา ของประวัติ

2.1.2 สารคดีประเภททอ งเทีย่ ว ควรมีเนอ้ื หาท่ีใหท้ังความรูแ ละความบนั เทงิ รวมท้ัง
ประสบการณท ่ีแปลกใหมน า สนใจ เพ่อื ใหผูอ า นไดท ราบขอ เท็จจรงิ เก่ยี วกับสถานทีน่ น้ั ๆ

29

2.1.3 สารคดปี ระเภทเชิงวชิ าการ ควรมีเน้ือหาทใี่ หค วามรูอ ยางถูกตองแมนยาํ
ควรมีภาพหรอื แผนที่ประกอบใหถ กู ตองตรงกับสาระของเรื่องดว ย

2.2 พจิ ารณาวิธีการเขยี น วธิ ีการเขียนสารคดพี จิ ารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้
2.2.1 การวางโครงเรอื่ งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดีตองมีวิธีการดาํ เนินเรอื่ ง

ตามลาํ ดับ
2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนทดี่ ผี เู ขียนจะมีวธิ กี ารเขียนท่ีจะดึงดูดความสนใจของ

ผูอานใหติดตามอานไปเรื่อย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนาย เชน การสอดแทรกความคิดเห็นหรือ
เหตุการณปจจุบันที่นาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบ
อยางซาบซึ้งประทบั ใจหรือใหข อคดิ อยา งใดอยา งหนึง่ เพอ่ื ใหผ อู า นอยากติดตามอา นตอไป

2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใ่ี ชในการเขยี นสารคดีเปนถอยคําภาษาท่ีไพเราะงดงาม
มีสาํ นวนกะทดั รัด อา นเขา ใจงา ย ไมใชสาํ นวนทีไ่ มสุภาพ

2.2.4 สว นประกอบอืน่ ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกบั ผแู ตงและสว นประกอบรปู เลมของ
หนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคาํ วา สารบัญ เน้ือเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ
ตามรูปแบบของหนังสือ

3. บันเทิงคดี เปนหนังสือทแ่ี ตง เพอื่ มงุ ใหผอู า นเกดิ ความสนุกสนานเพลดิ เพลิน อาจจะแทรก
วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซ่ึงสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม
ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทงิ คดี ควรพิจารณาในดานตาง ๆ ดังนี้

3.1 โครงเรื่องและเนือ้ เรือ่ งสวนสําคัญของนวนิยายและเรื่องส้นั คือ การเลา เรอ่ื ง
โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและ
ระหวา งบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มีการสรา งความสนใจใหผ ูอานอยากตดิ ตาม นอกจากน้ี
เหตุการณท ่เี กิดขึ้นในเรื่องควรสมจรงิ และเปนไปอยา งสมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลีกยอ ยอ่ืน ๆ
เพอื่ ใหนา ติดตาม

3.2 การดําเนินเรอ่ื ง สว นสําคญั ทช่ี วยใหเรอ่ื งนา สนใจชวนตดิ ตามขน้ึ อยูกับการดําเนินเร่ือง
การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัวละครเกิดจนกระท่ัง
ถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาต้ังแตตน
จนกระทง่ั จบ เปนตน ฉากที่ดตี อ งมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร นอกจากนี้
ยงั ตองสอดคลองกับเรื่องดว ย

3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง
ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน
เปนตน การบรรยายลักษณะนิสยั ของตวั ละครทด่ี นี น้ั ควรบรรยายอยางสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี
ลกั ษณะนิสยั หลาย ๆ อยาง ไมใชด ีจนหาท่ีติมิได หรอื เลวจนไมมีความดีท่จี ะใหช มเชย ความตองการของ
ตวั ละครทีด่ ีควรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป เชน มีความรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความสนใจ
จากผอู ื่น เปนตน

30

3.4 แนวคิดของเรื่อง แนวคิดของเร่ืองสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง
คน หาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เร่ืองลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น
มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย
โดยเฉพาะ “นาํ้ ใจ” ซงึ่ ไมเหมอื นกนั กบั ชาตอิ ่นื เปนตน

นวนิยายหรือเร่ืองส้ันที่ดีน้ัน ผูอานตองพิจารณาคุณคาที่จะไดจากเรื่องนั้น ๆ ไมทางใด
ก็ทางหนึง่ ดวย

3.5 สาํ นวนภาษา เปนส่ิงสําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ
เร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสาํ นวนของนักเขียนคนนั้นคนน้ี แตบางคนก็ไม
สามารถบอกวาเพราะเหตุใด สิ่งที่ควรพิจารณาเก่ียวกับสํานวนภาษาคือสาํ นวนภาษาของตัวละคร
ในบทสนทนา ตอ งสมจริงและเหมาะสมกับตวั ละคร ประโยคท่แี ตกตา งควรกะทดั รัด สละสลวย เขาใจงา ย
หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทส่ี ามารถสรา งอารมณ และความรสู ึกไดด ี

4. วารสารและหนงั สอื พิมพ หนังสือประเภทนี้คนทว่ั ไปไดอ า นบอยกวา หนงั สอื ประเภทอ่ืน ๆ
ในการผลติ หนงั สอื ประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังน้ัน โดยการพิจารณาหนังสือประเภทนี้ควรพิจารณา
ดงั น้ี

หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเครื่องมือสื่อสารท่ีจะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ
ไปทั่วประเทศหรืออาจทว่ั โลก โดยเฉพาะหนังสือพมิ พร ายวนั เปน เครื่องมือส่อื สารทีเ่ สนอขาวท่ีนา สนใจ
ท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล ะวนั ดงั นน้ั หัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน
จึงควรพจิ ารณาเกยี่ วกบั ขา ววามสี ว นในการชว ยยกระดับสงั คมใหสงู ขึน้ หรือมีประโยชนตอชนหมูมาก
หรอื ไม หากขา วนัน้ ไมเ กยี่ วกับความเปน อยูข องคนหมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอประชาชนสวนใหญ
เหตุการณเหลาน้ันก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวที่ควรนําเสนอควรเปนขาวที่เกี่ยวกับ
การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศกึ ษา การอนามยั การประกอบอาชีพ ฯลฯ

เหตุการณที่ไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือ เหตุการณที่อาจจะสงผลทําลาย
ความมน่ั คงของชาติ หรอื ทําลายวัฒนธรรม และประเพณีอนั ดงี าม

บทวจิ ารณ ในหนังสอื พิมพร ายวันทุกฉบับจะมบี ทวจิ ารณ หรือบทวิเคราะหขา ว ซงึ่ เปน ลักษณะ
บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหนั้น
การพจิ ารณาบทวิจารณในหนังสอื พิมพ ควรพจิ ารณาถงึ ลกั ษณะตอ ไปนี้

1. พจิ ารณาขอ มลู ทผ่ี ูเ ขยี นอางองิ วาถูกตอ งและมีขอเท็จจริงเพียงใด
2. พิจารณาวาผเู ขยี นบทความน้นั ชใ้ี หเหน็ ปญหาและวธิ แี กป ญ หาอยางไร
3. พจิ ารณาวา ผูเขียนบทวจิ ารณใชอารมณ และนําความรสู กึ สว นตวั เขาไปเก่ียวขอ งหรอื ไม
4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพียงใด
วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน
ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารท่ี

31

ปรากฏมกั เปน ขาวสารที่มรี ะยะเวลาตอเนอื่ งกันเปนเวลานาน เชน ขา วเกีย่ วกับนโยบายโครงการตาง ๆ
หรือขา วเกยี่ วกับการเมืองบางเรือ่ ง เปน ตน

ดังนัน้ การอานวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลือกอา นเร่ืองทเ่ี ราสนใจ และควรพยายามอาน
อยา งสมาํ่ เสมอ

นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว สิ่งท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่ง คือ รูปเลม
ควรพิจารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเ หมาะสมกับราคาดวย

ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ

การเลือกหนงั สอื ควรคาํ นึงถึงประโยชนที่จะไดร ับ ดงั ตอ ไปนี้
1. เพอื่ ใหไ ดหนงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการทจี่ ะศกึ ษาคนควา
2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทีด่ ีมีประโยชนต อ ชีวิต
3. เพือ่ เลอื กหนงั สอื ใหเ หมาะสมกับเวลา
1. การเลือกหนังสือทตี่ รงกับความสนใจ และตองการทีจ่ ะศึกษาคนควา

ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทน้ีก็คือ ผูที่มีความสนใจหนังสือเลมนั้นโดยตรง หรือผูที่
มีความตองการศึกษาคนควา เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนไดเรียนมา
ผูที่เรยี นทางดานภาษาก็จะคน ควาทางดานน้ี เพอ่ื จะไดรบั ประโยชนจากการอานอยางคุม คา

2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทด่ี ีมปี ระโยชนตอชีวติ
ผูท่ีอานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู

ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย
ก็ตาม เพราะการทไ่ี ดรับประโยชนโดยตรงจากการอานนย้ี อมทําใหไมเ สยี เวลาโดยเปลา ประโยชน

3. เพอื่ เลือกหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา
การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว

แคไ หน มคี วามยากงายตอ การอา นมากนอ ยเพยี งใด ถาหากมเี วลานอยควรอานเรอื่ งสน้ั ทจ่ี บไดท ันเวลา
ท่มี อี ยู ถามเี วลามากก็อานเรอ่ื งยาวขึน้ โดยเลอื กใหเ หมาะสมกับเวลา เพราะการอา นหนงั สือน้นั หากไม
เลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอีกตอ ไป

ประโยชนท ่ีไดร บั จากการอานหนงั สือ

การอานหนังสอื ยอมไดรับประโยชนหลายประการ ซง่ึ พอจะสรปุ ได ดังนี้
1. อา นหนังสอื ตรงกบั ความตอ งการของตน
2. ไดร ับความรูจากเรื่องนน้ั สมความตั้งใจ
3. ทําใหรักการอานมากยิง่ ข้ึน เพราะไดอานหนังสอื ท่ตี นเลือกเอง
4. ชว ยพฒั นาอาชีพใหกา วหนา
5. ชว ยใหเกดิ ความคดิ สรางสรรค
6. ทาํ ใหเ กดิ ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน

32

7. ทําใหท ราบความเปน ไปของบานเมือง ทนั โลก ทันเหตกุ ารณ
8. เพ่มิ พูนความรูความสามารถ เปน การพัฒนาตนเอง
9. ไดอ า นหนังสือทีม่ คี ณุ คา คุมกบั เวลาที่เสียไป
สอื่ สารสนเทศ
ปจจบุ ันไดมีการนาํ เทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ทั้งในดานการบรหิ าร
การจัดการและการเรียนรูดานสอื่ อิเลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ
ทห่ี ลากหลายมากขึน้ เพื่อใหประชาชนสามารถเรยี นรูแ ละพฒั นาตนเองไดอ ยางตอ เนอ่ื ง
สอื่ สารสนเทศมีทงั้ ส่ือส่ิงพมิ พ และส่ืออิเลก็ ทรอนิกส
สอ่ื ส่ิงพมิ พ
ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพ่ือนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน
แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู
สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเน้ือหาเปนประโยชน สวนสื่อ
สิ่งพิมพที่ใหความรูขาวสารตาง ๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร
แผนพับ แผน เปลา เปนตน
สอื่ อิเลก็ ทรอนกิ ส
สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเคร่ืองมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ
การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจาํ เปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล
ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ
ประชาชน ใหส ามารถเรยี นไดอ ยางตอเนือ่ งตลอดชวี ติ สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง
วดี ิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซอฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรช วยสอน เปน ตน
1. วทิ ยุ เปน สอ่ื มวลชนท่ใี ชเสยี งเปน ส่ือ เรือ่ งราวท่สี อื่ สารมที ัง้ เรื่องทีใ่ หความบันเทงิ และเร่อื ง
ทใ่ี หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญ หา สัมภาษณบ คุ คลสาํ คัญ รายการวทิ ยุ
เพ่อื การศึกษา เปน ตน
2. โทรทัศน เปนส่ือมวลชนท่ีใชทั้งเสียงและภาพเปนส่ือ การชมรายการทางโทรทัศน
นอกจากเราจะสมั ผัสดวยหูแลว ยงั สมั ผัสไดดวยตาอกี ดว ย รายการโทรทศั นจงึ นาสนใจกวารายการวิทยุ
และทําใหผูชมตื่นตวั อยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจาํ ไดด ีกวา รายการวทิ ยุ
รายการตาง ๆ ทางโทรทัศนไ มต า งกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการที่ใหความบันเทิงและ
รายการทใ่ี หทงั้ ขอมูล ขาวสาร และความรูทท่ี นั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมท้งั ใหความบันเทิง เชน รายการ
ขาวทั้งในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ
รัฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจาํ และอ่ืน ๆ
3. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปนส่ือที่ผูเรียนสามารถนาํ ไปศึกษาดวยตนเองในเวลาและสถานท่ี
ท่ีผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให

33

ผลยอ นกลับไดท ันที ทําใหผ เู รยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป
ทบทวนไดห ลาย ๆ ดาน ทาํ ใหผเู รยี นไดพัฒนาความรูตามความพรอ มและศักยภาพของตน

4. อนิ เตอรเน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปนการเชอื่ มโยงแหลง ขอ มลู จากท่วั โลก
ทหี่ ลากหลายคลา ยกับ “หองสมดุ โลก” ใหผูเรียนไดค นควา เน้ือหาสาระทตี่ องการไดอยางสะดวกรวดเร็ว
และราคาประหยัด

เรื่องที่ 3 การอา นจับใจความสําคัญ

การอานจะเกิดประโยชนสงู สดุ แกผ ูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน
ใหไดแ ลวนาํ ไปปฏบิ ตั ิ

ใจความสําคญั หมายถงึ ขอ ความท่ีเปน แกนหรอื หัวใจของเรอ่ื ง
การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเรื่องนั้น
ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คัญของเร่ืองจะเปน ใจความหลกั ของแตละบทแตล ะตอน หรือ แตละเรื่อง
ใหรูวาแตละบทตอนน้นั กลา วถึงเรอื่ งอะไรเปน สาํ คญั ดังนน้ั การจบั ใจความสาํ คัญของเรื่อง ที่อานจะทํา
ใหมคี วามเขาใจในเรอ่ื งน้ัน ๆ อยางแจม แจง

หลักการอานจับใจความ

1. การเขา ใจความหมาย
หลักเบื้องตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง
ทาํ ความเขาใจเปน อนั ดบั แรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคํา
ความหมายของคําโดยทั่วไปมี 2 อยา ง คือ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนัย
ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดขึ้น และรับรูไดเขาใจ

ตรงกันความหมายประเภทน้ีเปน ความหมายหลกั ทใ่ี ชส อ่ื สารทาํ ความเขาใจกนั
คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงที่อาจเปนอุปสรรค

ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป
คําพอ งเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คําที่พอ งทัง้ 3 ลักษณะนีม้ คี วามหมายตางกัน

คาํ พองรปู คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น
คําแรก ออกเสียง เพลา คาํ หลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอปุ สรรคตอการอานและทําความเขาใจ

คําพองเสียง คือ คําท่ีออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต
กานท กาล กาฬ กาญจน ทง้ั หมดนอ้ี อกเสยี ง “กาน” เหมือนกนั การพอ งเสยี งเปนอุปสรรคตอการอาน
เพ่ือความเขาใจ

34

คําพองรูปพองเสียง คอื คําทส่ี ะกดเหมอื นกันและออกเสยี งอยางเดยี วกัน โดยรูปคํา
จะเหน็ วา เปน คาํ เดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตางกนั ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี

ขนั หมายถงึ การทําใหแนน
ขัน หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ
ขนั หมายถงึ ความรูส ึกชอบใจ
ขัน หมายถงึ การสงเสียงรองของไกตัวผู
ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ
คาํ พองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยใหเขาใจ
ความหมายของคาํ พอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคาํ ท่ีประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน
ทเ่ี รยี กวา บรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี
ขนั ชะเนาะใหแ นน
หยบิ ขันใหท ีซิ
เขารูสกึ ขัน
ไกข ันแตเ ชามดื
เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให
นอกจากดูคาํ ขางเคยี ง หรอื คําประกอบในประโยคแลว บางทีต่ องอาศยั สถานการณ เชน
ประโยคท่วี า
“ทําไมตอ งดกู ัน”
คาํ วา “ดู” ในสถานการณท ว่ั ไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเ ฉพาะ เชน การสอบ
ดจู ะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน
ในบทรอยกรอง ตองอาศัยฉันทลกั ษณ เชน สัมผัส เปนตน ตวั อยางเชน
อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเรา แหน แ หน
พอลมเพลาก็เพลาสายณั ห เพลา เพ ลา
คําท่ีมีความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพท คือ คําที่ตองแปลความ เปนคําไทยที่มาจาก
ภาษาอื่น สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน
รวมทั้งศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม
เปน ตน คําศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบข้ึนอยางไร และมีความหมาย
อยา งไร
ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีสื่อหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง
บางอยา งท่มี ลี ักษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําที่มีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย
รอง หรือความหมายแฝง
ความหมายโดยนัย มหี ลายลกั ษณะ กลาวคอื มคี วามหมายเปนเชิงเปรยี บเทียบ เชน
เปรยี บเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยางเชน

35

เธอมใี บหนา ยมิ้ แยม แจม ใส
เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทาํ งานเพ่อื ผลประโยชนข องตน
เด็กสาดโคลนกันเลอะเทอะ
เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถึง ใสร าย
ตน ไมต นนเ้ี ปลอื กสวย
หลอนรวยแตเปลอื ก หมายถึง ไมรา่ํ รวยจริง
มกี ารเปรียบเทยี บกบั คุณสมบตั ขิ องสิง่ ท่ีนํามากลา ว เชน
เขาเปน สิงหส นาม หมายถึง เปนคนเลนกฬี าเกง

1.2 ความหมายของสํานวน
สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น

ไมไดมีความหมายตามรูปคาํ ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ
ความหมายตามลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิของขอ ความน้นั เชน

ออยเขาปากชา ง หมายถงึ ของตกไปอยูในมือผอู น่ื แลวไมม ที างไดคืน
ไกแ กแมปลาชอ น หมายถึง ผูทมี่ คี วามจัดจานเจนสงั เวยี น
วัวหายลอ มคอก หมายถึง เม่อื เกดิ ความเสยี หายแลวจึงหาทางปองกนั
กนิ ขา วตมกระโจมกลาง หมายถึง การพดู ถงึ สงิ่ สุดวิสัยทจ่ี ะทาํ ได
สว นตาง ๆ ที่นาํ ไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเ ขากบั สถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย เชน เมอ่ื ของ
หายแลวจงึ คิดหาทางปองกนั ก็เปรียบวา วัวหายลอมคอก เปนตน
ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล
ความหมายตามนัยของคําหรือขอ ความนั้น ๆ

2. การเขา ใจลักษณะของขอ ความ
ขอ ความแตล ะขอความตอ งมีใจความอนั เปน จดุ สําคัญของเร่ือง ใจความของเรื่องจะปรากฏ

ท่ีประโยคสําคัญ เรียกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความก็ได
โดยปกติจะปรากฏในตอนตา ง ๆ ดงั น้ี

ปรากฏอยูในตอนตนของขอ ความ ตวั อยางเชน
“ภัยอันตรายทีจ่ ะเปน เครอื่ งทาํ ลายชาติอาจเกดิ ข้ึนและมีมาไดต้ังแตภายนอก ทั้งที่ภายใน
อนั ตรายทีจ่ ะมมี าต้ังแตภ ายนอกนัน้ ก็คือ ขา ศึกศตั รูยกมาย่าํ ยีตบี านตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตีนั้น
เขายอมจะเลือกหาเวลาใดเวลาหน่ึงซ่ึงชาติกําลังออนแอและมิไดเตรียมตัวไวพรอม เพ่ือตอสูปองกันตน
เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานทั้งหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญที่สุดเปนเครื่องทอน
กําลังและเสยี หลักความมนั่ คงของชาติ คือ ความไมส งบภายในชาตินั้นเอง จงึ ควรอธบิ ายความขอ นส้ี ักหนอ ย

(พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยูหัว ปลกุ ใจเสือปา)

36

ปรากฏอยใู นตอนกลางของขอ ความ ตัวอยา งเชน
“อันความรกั ความชัง ความโกรธ ความกลวั ความขบขัน เหลา นี้เปนสามญั ลกั ษณะของปถุ ุชน
ใครหวั เราะไมเ ปน ย้ิมไมอ อก กอ็ อกจะพกิ ลอยู คนสละความรกั ความชงั ไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ
ความรูส ึกดงั น้ี เปนธรรมชาติของมนษุ ย กวีและนักประพันธยอมจะแตงเรือ่ งยั่วเยา อารมณ ความรูสกึ
เหลาน้ี และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดข้ึน ทานคงจะเคยเห็นคน
อานเร่อื งโศกจบั ใจจนนาํ้ ตาไหล สงสารตวั นางเอก พระเอก อานเร่ืองขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง
ท้ัง ๆ ที่รูวามันเปนเรื่องอานเลน และคนที่อานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป
ดวยได อยางไรกด็ คี วามเศราของอารมณอนั เกิดจากความยวั่ เยาของศิลปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม
ตา ง ๆ น้นั เปน ความสขุ ชนิดหน่ึง มฉิ ะนนั้ เร่ืองทํานองโศกนาฏกรรมคงจะไมม ใี ครดเู ลย”

(นายตํารา ณ เมอื งใต ภาษาและวรรณคด)ี

ปรากฏใจความอยูทา ยยอ หนา ตัวอยางเชน
“ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรู คือ รูดู เห็นอะไรแลวเมื่อเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี
กไ็ มเ อาและหลีกเล่ียง เด็กรรู สหวาน กอ็ ยากไดอ ีก ถา รรู สขมของบอระเพด็ หรือเมื่อถูกไฟก็รูสึกรอนจะ
ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเรื่องของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องน้ี ตอ ๆ มา
หลาย ๆ ครั้ง เกิดความชาํ นาญชดั เจนขนึ้ โลกมีความเจรญิ กาวหนาเร่อื งวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ
และการจดั เจนของมนุษย

(เสถียรโกเศศ ชวี ติ ชาวไทยสมยั กอ นและการศกึ ษาเรอื่ งประเพณีไทย)

ประโยคใจความอยตู อนตนและตอนทา ยของขอ ความ ตวั อยางเชน
“คนไทยนั้นถือวา บา นเปนสิ่งจําเปนตอชีวิตต้ังแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนั้นใช
บา นเปนทีเ่ กดิ การคลอดลูกจะกระทํากันท่ีบานโดยมีหมอพื้นบาน เรียกวา หมอตําแย เปนผูทําคลอด
มไิ ดใชโรงพยาบาลหรือสถานผดงุ ครรภอ ยา งในปจจบุ นั น้ี และท่สี ดุ ของชีวติ เม่อื มีการตายเกิดขนึ้ คนไทย
กจ็ ะเก็บศพของผูตายที่เปนสมาชิกของบานไวในบานกอนท่ีจะทําพิธีเผา เพื่อทําบุญสวดและเปนการ
ใกลช ิดกับผูตายเปน ครัง้ สุดทาย ดังนนั้ บา นจึงเปนทีท่ ่ีคนไทยใชช วี ิตอยูเกือบตลอดเวลาต้ังแตเกิดจนตาย”

(วิบูลย ล้สี ุวรรณ “บานไทย” ศลิ ปะชาวบา น)

การเขา ใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอ ความดงั ที่กลา วแลว จะชวย
ใหจ ับใจความไดด ยี ่ิงขน้ึ

3. การเขา ใจลักษณะประโยคใจความ
เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ

ของขอ ความแลว ตอ งเขาใจตอ ไปวาประโยคใจความเปน อยา งไร
ประโยคใจความ คือ ขอ ความทเ่ี ปนความคดิ หลกั ของหวั ขอ หรือเร่ืองของขอ ความน้ัน

37

ตัวอยา งเชน
หวั ขอ บา น
ความคิดหลัก บา นเปน ท่ีอยูอาศัย
หวั ขอ ราชสีห
ความคดิ หลัก ราชสีหไ ดช อ่ื วาเปนเจา ปา ในบรรดาสัตวท ้งั หลาย
ความคิดหลกั น้ี คอื ประโยคใจความท่จี ะปรากฏในตอนใดตอนหนึง่ ของขอความท่ีกลา วแลว

ฉะน้ันการท่ีจะทราบวา ประโยคใดเปน ประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี
เน้ือหาสอดคลอ งกบั หวั เรื่อง

ในกรณที ไี่ มท ราบหัวขอ เรอื่ ง ตองเขา ใจวา สวนที่เปนประโยคใจความน้ันจะมเี นือ้ ความหลกั
ของเนอ้ื ความอ่นื ท่ปี ระกอบกนั ขนึ้ เปน หวั ขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เนื้อความอ่ืนก็เกิดข้ึนไมได
หรอื ความหมายออนลง

การอา นอยางวเิ คราะห

การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ
เพือ่ ทําความเขาใจ และใหเห็นถึงความสัมพนั ธร ะหวา งสวนตาง ๆ เหลานั้น

การอานอยา งวิเคราะหเร่ิมตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก
เพ่อื ใหเขาใจเนอื้ เรื่องโดยตลอด ตอจากน้ันจึงแยกเร่ืองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร
เพื่ออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีกี่ตัว ทําไมเหตุการณ
จงึ เปนอยางน้นั หรือเพราะเหตใุ ด ตอไปนา จะเปนอยา งไร

ตอ ไปน้ีจะนํานทิ านเรือ่ ง “กระตายบนดวงจันทร” มาเลาใหฟง

นิทานเรื่อง กระตายบนดวงจันทร

กาลครงั้ หนง่ึ มกี ระตา ย ลิง นกน้าํ และสนุ ขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ
บาํ เพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ
เท่ียวขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตวั แรก ลงิ มอบมะมว งให จากนั้นพราหมณไปขอทานจากนกน้ํา
นกนาํ้ ถวายปลาซ่งึ มาเกยตนื้ อยรู ิมฝง แมนาํ้ สว นสุนัขจิ้งจอกก็ถวายนมหมอหนึ่งกับผลไมแ หง

เมอ่ื พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน
อาหารหญาก็ไมมีประโยชนใด ๆ กับทา นเลย” พราหมณจ งึ เอย ขนึ้ วา ถากระตายบําเพญ็ พรตเปนฤๅษี
ท่แี ทจ รงิ ขอใหส ละชีวิตของตนเปนอาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามที่พราหมณ
ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอื ฆา และปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนข้ึน
ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะท่ีกระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟน้ัน พราหมณไดควา
กระตายไว แลวเปด เผยตัวตนทแ่ี ทจรงิ วาคือใคร แลวพระอินทรก ็นํากระตา ยไปไวบ นดวงจนั ทร

(จากนิตยสารสารคดี ฉบบั ท่ี 147 ปท ี่ 13 หนา 30)

38

เม่ืออานเรือ่ งนอ้ี ยางวเิ คราะหก ็จะตอ งใหค วามคดิ ติดตามประเด็นตา ง ๆ ตัวละครในนทิ านเรื่องน้ี
มใี ครบา ง มีลักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา
เปนอยางไร ทําไมสัตวทงั้ 4 จึงสาบานรว มกนั วา จะไมฆาสตั วแ ละบําเพญ็ ตนเปนฤๅษีอยูในปา เพราะเหตุใด
สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว
หากพระอนิ ทรน าํ สัตวท้งั 4 ไปไวบนดวงจันทรเ ราจะเหน็ รปู ของสัตวทั้ง 4 บนดวงจนั ทรทั้งหมดหรือไม

เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอาน และนสิ ยั รักการอา น

การอา นอยา งมมี ารยาทเปน เรอื่ งท่ีจาํ เปนและสาํ คญั เพราะการอานอยางมีมารยาทเปน เรื่อง
การประพฤติปฏบิ ตั ิอยา งมวี นิ ยั และรบั ผิดชอบ รวมทั้งการมจี ติ สาํ นึกและแสดงถึงความเจรญิ ทางดาน
จติ ใจทค่ี วรยดึ ถือใหเ ปนนสิ ยั

มารยาทในการอา น

คาํ วา มารยาท หมายถงึ กิริยา วาจาทเี่ รียบรอย หรอื การกระทาํ ท่ดี ีงาม ผอู า นที่ดีตอ งมี
มารยาทที่ดีในการอา น ดังตอ ไปนี้

1. ไมสงเสียงดังรบกวนผูอ ืน่
2. ไมทําลายหนงั สอื โดยการ ขูด ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สวนทต่ี อ งการ
3. เม่อื คดั ลอกเนอื้ หาเพือ่ อา งองิ ในขอ เขียนของตน ตอ งอา งองิ แหลง ทีม่ าใหถ กู ตอ ง
ตามหลกั การเขียนอางองิ โดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วชิ าการ
4. เมือ่ อานหนงั สือเสรจ็ แลว ควรเก็บหนังสือไวท เี่ ดมิ
5. ไมควรอา นเรอ่ื งทเี่ ปน สว นตัวของผอู น่ื
6. อานอยา งต้ังใจ และมสี มาธิ รวมทัง้ ไมทาํ ลายสมาธผิ อู นื่
7. ไมใชสถานทอี่ านหนังสือทาํ กิจกรรมอยางอื่น เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร

นิสยั รักการอา น

การทบ่ี ุคคลใดบุคคลหนึง่ จะมีนสิ ัยรกั การอานไดจ ะตอ งไดรบั การฝก ฝนมาต้ังแตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช
วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ท้ังน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ
สภาพแวดลอมทเี่ อื้อใหเ ด็ก ๆ หนั มาสนใจการอาน ดงั น้ี

1. อา นหนงั สอื ที่ตนเองชอบ จะทําใหอานไดอ ยางตอ เน่อื ง และไมเบอื่ หนา ย
2. ทําตนใหเปนผใู ฝร ู
3. การอานจะตอ งมสี มาธเิ พอื่ จับใจความของเร่ืองท่อี านได
4. เริม่ อานหนังสอื จากระยะเวลาสัน้ ๆ กอน แลวคอ ย ๆ กําหนดเวลาเพิ่มขึ้น
5. การอานจะตอ งมสี มาธิเพอื่ จบั ใจความของเรือ่ งท่ีอานได

39

6. จัดตารางเวลาสาํ หรบั การอานหนังสอื เปน ประจาํ ทกุ วันใหเกดิ ความเคยชินจนเกิดเปนนิสัย
รกั การอาน

กิจกรรม บทที่ 3 การอาน

กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รยี นตอบคาํ ถามตอไปนี้
1. การอานในใจมจี ดุ มุงหมายอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
2. การอา นออกเสียงมีลกั ษณะอยางไร
………………………………………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….……………
3. จงยกตัวอยา งการอานออกเสยี งท่เี ปน ทางการมา 5 ตัวอยา ง

…………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….…………………………………………….………
กจิ กรรมท่ี 2 การจบั ใจความสําคัญ คอื การอานอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..………
กิจกรรมที่ 3 สื่ออเิ ลก็ ทรอนิกสชวยใหเ กิดการเรยี นรูตลอดชีวิตไดแกอ ะไรบา ง
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………..……………………
กิจกรรมที่ 4 การอานอยางไร จึงจะเรียกวา เปน การอา นวเิ คราะหว ิจารณ
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….…………………………………
กิจกรรมที่ 5 ผูอ า นทดี่ ี ควรมมี ารยาทอยา งไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….………………….……………

40

บทท่ี 4
การเขียน

สาระสาํ คญั

การเขยี น เปนทักษะสาํ คญั หนง่ึ ในทกั ษะท้งั สี่ของรายวิชาภาษาไทย คอื การฟง อา น เขียน และ
พูด การเขยี นหนงั สอื ใหไ ดดีจะเปน พน้ื ฐานในการเรียนรู และการนาํ เสนอผลการเรียนรใู นเรอ่ื งตา ง ๆ
ไดดี ทําใหความรูขยายไปอยา งกวางขวาง ผเู รยี นจึงควรไดรจู ักและฝกฝนการเขยี นประเภทตา ง ๆ

ผลการเรียนทค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ

1. เลอื กใชภ าษาในการนําเสนอตามรปู แบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ
รอยกรอง ไดอ ยางสรางสรรค

2. ใชแผนภาพความคดิ จัดลาํ ดับความคดิ กอนการเขยี น
3. แตง บทรอ ยกรอง ประเภทกลอนสี่ กลอนสภุ าพ
4. เขียนบทรอ ยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธบิ ายความ ยอ ความ ขา ว
5. เขยี นรายงานการคนควา สามารถอา งอิงแหลง ความรไู ดถกู ตอ ง
6. กรอกแบบรายการตา ง ๆ
7. ปฏิบัตติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขยี น และการจดบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอ

ขอบขา ยเน้อื หา

เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี น การใชภ าษาในการเขียน
เรื่องที่ 2 หลกั การเขียนแผนภาพความคิด
เร่ืองที่ 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ
เร่อื งท่ี 4 การเขยี นเพอื่ การสือ่ สาร
เรอื่ งท่ี 5 การสรา งนิสัยรักการเขียนและการศึกษาคนควา

41

เรือ่ งท่ี 1 หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น

หลักการเขียน

การเขยี นเพื่อส่อื ความหมายใหผ ูอน่ื เขา ใจตามตอ งการน้นั มีความจําเปน ตองระมัดระวังใหม าก
เก่ียวกับการใชภาษา ควรใชถ อยคําทค่ี นอาน อา นแลว เขาใจทันที เขียนดวยลายมอื ทช่ี ดั เจนอานงายเปน
ระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บคุ คลดว ย จึงจะถือวาผเู ขยี นมหี ลักการใชภ าษาไดด มี ีประสิทธิภาพ

การเขียนมหี ลกั ท่ีควรปฏบิ ตั ิดงั ตอ ไปน้ี
1. เขยี นใหชัดเจน อา นงาย เปนระเบยี บ
2. เขียนใหถูกตอ ง ตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยุกต
3. ใชถ อ ยคาํ ท่ีสุภาพ เหมาะสมกับกาลเทศะ และบุคคล
4. ใชภ าษาทง่ี าย ๆ สน้ั ๆ กะทดั รดั สือ่ ความหมายเขา ใจไดด ี
5. ใชภาษาเขียนที่ดี ไมควรใชภาษาพดู ภาษาโฆษณาหรอื ภาษาทไ่ี มไ ดม าตรฐาน
6. ควรใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอนใหถ ูกตอ ง เชน เวนวรรค ยอ หนา ฯลฯ
7. เขยี นใหสะอาด
ตวั อยา ง
ขอ ความการเขยี นชองซา ยมือมีขอบกพรองอยางไร พรอมขอ วิจารณ

ขอความท่ีเขยี น ขอวจิ ารณ

1. ความรกั โคถกึ 1. เขียนไมช ดั เจน อา นเขา ใจยาก ควรเขียน
ใหชดั เจนวา “ความรักเหมอื นโคถกึ ”

2. ชวี ิตของฉนั มีหมานาํ 2. ใชคําไมส ภุ าพในภาษาพดู สุนขั

3. หมอเด็กยงั ไวใ จไมไ ด 3. คําขีดเสน ใตเ ขา ใจยาก ควรเปน
“หมอคนนัน้ ยงั เด็กอยยู งั ไวใ จไมไ ด

4. คนกินกลว ย แขกรอนจนตาเหลือก 4. แบงวรรคไมถูก ควรเปน
“คนกนิ กลวยแขกรอ นจนตาเหลือก

5. นายมาเปน ไขโ ปง ดับอนาถ 5. ใชสาํ นวนส่ือมวลชน ควรแกไ ขเปน
"นายมาถกู ยิงถงึ แกก รรมแลว "