คู่มือสำหรับเกษตรกร การผลิตพืชสกุลกัญชา เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์และอุตสาหกรรม

4.1.1.5 กลุ่่�ม Haze เป็็นสายพัันธุ์์�ที่่�ได้้รัับการพััฒนาในประเทศ
เนเธอร์์แลนด์์ โดยการผสมพัันธุ์�์ระหว่่างสายพัันธุ์์�โคลััมเบีีย อิินเดีีย และไทย
มีีฐานพันั ธุุกรรมของ C. sativa var. indica เป็น็ ต้น้ กำำ�เนิิดของสายพัันธุ์�์ Haze
4.1.1.6 กลุ่�ม Skunk #1 เป็็นสายพัันธุ์์�ลูกผสมระหว่่าง อัฟั กานิิสถาน
เม็็กซิโิ ก โคลััมเบีีย และไทย เป็็นฐานพันั ธุุกรรมของสายพัันธุ์�์ Skunk
4.1.1.7 กลุ่่�ม Northern lights #5 เป็็นสายพันั ธุ์์�ลูกผสมที่�่พััฒนา
ในประเทศสหรััฐอเมริิกา ใช้้เป็็นฐานพัันธุุกรรมในการปรัับปรุุงพัันธุ์์�ต่่างๆ ที่�่ประสบ
ความสำำ�เร็จ็
4.1.1.8 กลุ่่�ม Blueberry เป็็นสายพัันธุ์์�ที่�่ได้้รัับการพััฒนาใน
ประเทศแคนาดา มีีฐานพัันธุุกรรมของ C. sativa var. indica เป็็นต้้นกำ�ำ เนิิดของ
สายพัันธุ์�์ Blueberry
4.1.1.9 กลุ่่ม� Grand daddy purple เป็็นเชื้อ� พัันธุุกรรมที่�่ได้้รัับ
การพััฒนาในประเทศสหรััฐอเมริิกา มีีฐานพัันธุุกรรมของ C. sativa var. indica
เป็็นต้้นกำำ�เนิดิ ของสายพัันธุ์ท์� ี่่ม� ีีสีีม่่วง

คู่่�มือื สำำ�หรับั เกษตรกร 41
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

4.1.2 พัั นธุ์ส�์ ำำ�หรับั ใช้้ประโยชน์์ทางเมล็ด็

พัันธุ์�์พืืชสกุุลกััญชาที่�่ใช้้ประโยชน์์จากเมล็็ดส่่วนใหญ่่จะได้้รัับการ
พััฒนาในยุุโรป อเมริิกาเหนืือ และจีีน มีีพัันธุ์์�ต่่างๆ ดัังนี้้� Ermes, Ferdora17,
Finola, Futura75, Helena, Yunma และ Katani

4.1.3 พัั นธุ์ส์� ำำ�หรัับใช้้ประโยชน์์ทางเส้้นใย

พัันธุ์�์พืืชสกุุลกััญชาที่�่ใช้้ประโยชน์์จากเส้้นใยส่่วนใหญ่่จะได้้รัับการ
พััฒนาในยุุโรป อเมริิกาเหนืือ และจีีน มีีพัันธุ์์�ต่่างๆ ดัังนี้้� Beniko, Carmagnola,
Carmagnola selezionata, Carmaleonte, Eletta campana, Felina32,
Fibranova, Futura75 และ Yunma ส่่วนสายพัันธุ์์�ของไทยสำ�ำ หรัับเส้้นใยได้้รัับ
การพััฒนาจากมููลนิิธิิโครงการหลวง และ สถาบัันวิิจััยและพััฒนาพื้้�นที่่�สููง (องค์์การ
มหาชน) คืือ RPF1-4

42 คู่ม�่ ือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

4.2 การผลิิตกล้้าพัั นธุ์พ์� ืื ชสกุลุ กััญชา

ปััจจััยเริ่�มต้้นในการปลููกพืืชสกุุลกััญชาให้้ประสบความสำ�ำ เร็็จ คืือ การเตรีียม
ต้น้ กล้า้ ซึ่ง่� เริ่ม� ตั้้ง� แต่ก่ ารเลือื กสายพันั ธุ์ท์� ี่ต�่ รงตามวัตั ถุปุ ระสงค์ใ์ นการปลูกู ซึ่ง่� แหล่ง่ ที่ม่� า
ของสายพัันธุ์์�ควรเป็็นแหล่่งที่�่ถููกกฎหมาย มีีใบอนุุญาตในการจำำ�หน่่าย และเป็็น
แหล่่งที่�่มีีความน่่าเชื่�อ โดยมีีข้้อมููลลัักษณะประจำำ�พัันธุ์์� เพื่่�อใช้้ประกอบการตััดสิินใจ
ในการปลููก ซึ่�่งในการเตรีียมต้น้ กล้้าพัันธุ์�์ สามารถเตรีียมได้้จาก 2 วิธิ ีี ได้แ้ ก่่

4.2.1 ต้้นกล้้าจากเมล็็ด

เมล็็ด เป็็นการขยายพัันธุ์์�พืืชแบบอาศััยเพศ เกิิดขึ้ �นจากการผสมเกสร
ของเกสรเพศผู้้�และเกสรเพศเมีีย ทำำ�ให้้เมล็็ดที่่�เกิิดขึ้�นได้้รัับการส่่งต่่อพัันธุุกรรม
(genotype) มาจากพ่่อ (เกสรเพศผู้้�) และแม่่ (เกสรเพศเมีีย) ในส่่วนของเมล็็ดพืืช
สกุุลกััญชา มีีการพัฒั นาสายพันั ธุ์เ์� ป็็นจำ�ำ นวนมาก แต่ส่ิ่ง� ที่ค�่ วรรู้�เบื้้อ� งต้น้ คือื ประเภท
ของเมล็็ดพืืชสกุุลกััญชา (type of seed) เพื่่�อเป็็นข้้อมููลเบื้้�องต้้นในการตััดสิินใจ
เลืือกตามวััตถุุประสงค์์ในการปลููก ซึ่�่งประเภทของเมล็็ดพืืชสกุุลกััญชามีี 3 ชนิิด
(Danko, 2018) ได้้แก่่

คู่่�มืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร 43
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

4.2.1.1 เมล็ด็ ทั่่�วไป (regular seed)
เมล็็ดทั่่�วไป คืือ เมล็็ดที่�่เกิิดจากการผสมพัันธุ์์�ระหว่่างต้้นตััวผู้�
กัับต้้นตััวเมีีย ซึ่�่งเมล็็ดที่�่ได้้จากการผสมพัันธุ์์�มีีโอกาสที่่�จะเกิิดต้้นตััวผู้�และต้้นตััวเมีีย
ในอััตรา 50 : 50 ดัังนั้้�น การปลููกเพื่่�อใช้้ผลผลิิตจากช่่อดอกจำำ�เป็็นต้้องเพิ่่�มจำำ�นวน
เมล็็ดเป็็น 2 เท่่า เพื่่�อทดแทนต้้นตััวผู้�ที่�่จะถููกกำำ�จััดออกจากแปลง และเมล็็ดทั่่�วไป
ที่�่ผ่่านการปรัับปรุุงพัันธุ์์�จนได้้สายพัันธุ์์�ที่�่เป็็นลููกผสมชั่่�วแรก (F1 hybrids) ซึ่่�งมา
จากการนำำ�พ่่อแม่่ที่�่เป็็นสายพัันธุ์�์แท้้สองสายพัันธุ์�์ผสมเข้้าด้้วยกัันทำ�ำ ให้้ลููก F1
ที่�่เกิิดขึ้�นได้้รัับลัักษณะที่�่ดีีจากพ่่อและแม่่ มีีความแข็็งแรง อััตราการเจริิญเติิบโต
และให้้ผลผลิติ สูงู ซึ่�่งทุุกเมล็็ดที่�่นำำ�ไปปลููกมีีลักั ษณะเหมืือนกััน
ข้้อดีี
n ได้ต้ ้้นพัันธุ์ท์� ี่่ม� ีีความแข็็งแรง อัตั ราการเจริญิ เติิบโตดีี
ข้้อจำำ�กัดั
n ไม่่สามารถทราบเพศของต้้นที่่�ปลููกจากเมล็็ดได้้ จนกว่่าจะเข้้าสู่�ระยะ
ก่อ่ นออกดอก (pre-flowering)
n ต้อ้ งใช้ป้ ริมิ าณเมล็็ดเพิ่่ม� เป็น็ 2 เท่่า

44 คู่ม�่ ือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

4.2.1.2 เมล็ด็ เพศเมียี (feminized seeds)
เมล็็ดเพศเมีียเกิิดจากการนำ�ำ ต้้นตััวเมีียมาทำ�ำ ให้้เป็็นต้้นกะเทย
(มีีเกสรตััวผู้�และเกสรตััวเมีียในต้้นเดีียวกััน) โดยการใช้้สารเคมีีหรืือสร้้างสภาวะเครีียด
ให้้แก่่ต้้นตััวเมีีย จากนั้้�นจึึงนำ�ำ เกสรตััวผู้�ที่่�ได้้จากต้้นตััวเมีียมาผสมกัับเกสรตััวเมีีย
ภายในต้้นเดีียวกัันทำำ�ให้้ลููก (เมล็็ด) ที่่�เกิิดขึ้�นเป็็นตััวเมีียทั้้�งหมด ซึ่่�งเมล็็ดเพศเมีีย
ช่่วยลดเวลา พื้้�นที่�่ และแรงงานในการกำ�ำ จััดต้้นตััวผู้�ในกรณีีที่่�ปลููกพืืชสกุุลกััญชา
เพื่่�อใช้้ผลผลิิตจากช่่อดอก แต่่อย่่างไรก็็ตามเมล็็ดเพศเมีียมีีโอกาสกลัับมาเป็็น
ต้้นกะเทยได้้หากมีีการจััดการสภาวะแวดล้้อมที่�่ไม่่เหมาะสมในช่่วงระยะการเปลี่่�ยน
จากระยะการเจริิญเติิบโตทางลำำ�ต้้นและใบไปสู่่�ระยะออกดอก
ข้อ้ ดีี
n ได้ต้ ้้นพัันธุ์ท์� ี่่�เป็น็ เพศเมีีย
n ลดแรงงาน เวลาในการกำ�ำ จัดั ตััวผู้้�ออกจากแปลง
ข้้อจำำ�กััด
n มีีโอกาสเกิดิ ต้น้ กะเทยได้ภ้ ายในแปลง
4.2.1.3 เมล็ด็ ไม่่ไวแสง (auto flowering)
เมล็็ดไม่่ไวแสง เกิิดจากการปรัับปรุุงพัันธุ์์�โดยนำ�ำ Cannabis
sativa var. ruderalis เข้้ามาร่่วมในการปรัับปรุุงพัันธุ์์� ส่่งผลให้้ลููก (เมล็็ด)
มีีลัักษณะพิิเศษ คืือ ไม่่ไวแสง ให้้ผลผลิิตตามระยะเวลาการเจริิญเติิบโต และมีีอายุุ
การเก็็บเกี่่�ยวสั้�น ซึ่�่งผลของการมีีเชื้�อพัันธุุกรรมของ Cannabis sativa var.
ruderalis ทำ�ำ ให้้ต้้นมีีผลผลิิตที่�่ต่ำ��ำ แต่่มีีลัักษณะที่�่แข็็งแรง ทนทานต่่อการเข้้าทำ�ำ ลาย
ของโรคได้้ดีี
ข้อ้ ดีี
n ลดปัญั หาเรื่อ� งการวางแผนตารางการปลููก
n แข็็งแรง ทนทานต่่อโรค
ข้้อจำำ�กััด
n ต้้นมีขี นาดเล็็ก ส่่งผลให้ผ้ ลผลิิตมีีปริมิ าณน้อ้ ย

คู่่�มืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร 45
การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

การเพาะต้้นกล้้าจากเมล็ด็ พัั นธุ์�์

อุุปกรณ์์
n กระถาง 2 นิ้้�ว
n ภาชนะสำ�ำ หรับั แช่เ่ มล็ด็
n คีีมหนีีบ (forceps)
n เมล็ด็ พืชื สกุลุ กััญชา
n เพอไรท์ ์
n พีีทมอส
n ปุ๋๋�ยละลายช้้า
n ป้า้ ยเขีียนชื่�อต้น้ ไม้้

ภาพที่่� 1 อุุปกรณ์์การเพาะต้น้ กล้า้ จากเมล็็ดพันั ธุ์�์

46 คู่่ม� ืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

วิิธีีการ

ภาพที่่� 2 การนำำ�เมล็็ดพืืชสกุุลกััญชาไปแช่่น้ำ�ำ� : เมล็็ดพืชื สกุลุ กััญชา
จะลอยน้ำ��ำ ในช่่วงแรก (ซ้า้ ย) และเมล็็ดดููดน้ำ�ำ� ไปใช้ใ้ นกระบวนการงอก

ทำำ�ให้้เมล็็ดจมลง และมีรี ากงอกออกจากเมล็็ด (ขวา)
1. นำ�ำ เมล็็ดพืืชสกุุลกััญชาไปแช่่น้ำ�ำ� เปล่่าเป็็นเวลา 24 ชั่�วโมง (ไม่่ควรแช่่น้ำ�ำ�
เกินิ 24 ชั่ว� โมง เพราะอาจส่่งผลให้้เมล็็ดเน่่า) เมื่�อนำ�ำ เมล็็ดไปแช่น่ ้ำ��ำ ช่ว่ งแรกเมล็ด็ จะลอย
จากนั้้�นเวลาผ่่านไป 2-3 ชั่�วโมง เมล็็ดตกลงสู่่�ก้้นภาชนะเนื่่�องจากมีีการดููดน้ำำ�� ไปใช้้
ในการกระบวนการงอกของเมล็็ด ส่่วนเมล็็ดที่่�ลอยหลัังจากผ่่านไป 24 ชั่�วโมง
มีีแนวโน้้มเป็็นเมล็็ดที่่�ไม่่สามารถงอกได้้หรืือสููญเสีียความมีีชีีวิิต และหลัังจาก
24 ชั่�วโมง เมล็็ดจะมีีรากงอกออกมาจากเมล็ด็

คู่่�มืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร 47
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 3  การนำ�ำ เมล็ด็ มาวางบนกระดาษเอนกประสงค์์ (ซ้า้ ย)
และวางกระดาษอเนกประสงค์์ทับั ลงบนเมล็็ด (ขวา)

2. นำ�ำ กระดาษอเนกประสงค์์ (paper towel) มารองบนภาชนะสำ�ำ หรัับ
เพาะเมล็็ด และพรมน้ำ�ำ� จากนั้้�นนำำ�เมล็็ดมาวางบนกระดาษอเนกประสงค์์ และ
วางกระดาษอเนกประสงค์์ทัับลงบนเมล็็ดจากนั้้�นจึึงพรมน้ำ�ำ� ให้้สัังเกตภาชนะอย่่าให้้
มีีน้ำ�ำ� ขัังมากเกิินไปเพราะจะทำ�ำ ให้้เมล็็ดเน่่า และตรวจเช็็คกระดาษอเนกประสงค์์
อย่่างสม่ำ�ำ� เสมอ อย่่าให้แ้ ห้้ง เพราะอาจทำ�ำ ให้้เมล็็ดตายได้้

48 คู่่�มืือสำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 4  เมล็ด็ พืืชสกุลุ กััญชางอก พร้อ้ มที่่�จะนำ�ำ ไปปลูกู

3. เมื่่�อเวลาผ่่านไปประมาณ 1-2 วััน เมล็็ดจะงอกรากออกมา ซึ่่�ง
บางสายพัันธุ์์�อาจใช้้เวลา 4-5 วััน หากพบเมล็็ดที่�่ไม่่มีีรากงอกหลัังช่่วงเวลาดัังกล่่าว
แสดงว่า่ เมล็็ดเหล่า่ นั้้�นไม่ม่ ีีชีีวิิต ไม่่สามารถงอกได้้
4. เตรีียมวััสดุปุ ลููก โดยใช้ว้ ัสั ดุปุ ลููกพีีทมอสและเพอไรท์์ ในอัตั รา 60:40 โดย
ปริิมาตร และปลููกลงในกระถางขนาด 2 นิ้้ว� โดยมีกี ารใส่ป่ ุ๋๋ย� ละลายช้า้ (ออสโมโคส)
สูตู ร 13-13-13 ในอัตั รา 2 กรัมั /กระถาง ผสมในวััสดุปุ ลูกู และรดน้ำำ��ให้้ชุ่่�ม (การรดน้ำ�ำ�
ควรนำำ�กระถางที่่�บรรจุุวััสดุุปลููก วางในภาชนะที่�่บรรจุุน้ำ��ำ จากนั้้�นใส่่น้ำ��ำ ลงไปในภาชนะ
เพื่่�อให้้กระถางที่�่บรรจุุวััสดุุปลููกดููดน้ำ��ำ ซึ่�่งวิิธีีนี้้�จะทำำ�ให้้วััสดุุปลููกไม่่กระเด็็นออกจาก
กระถาง)

คู่ม่� ือื สำำ�หรัับเกษตรกร 49
การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 5  การนำ�ำ เมล็็ดปลููกลงในวัสั ดุปุ ลููก
5. นำำ�เมล็็ดที่เ�่ ตรีียมไว้ป้ ลูกู ลงในกระถางที่่�บรรจุุวััสดุปุ ลููก โดยความลึึกในการ
ฝัังเมล็็ดมีีหลัักการ คืือความลึึกที่�่ฝัังเมล็็ดมีีขนาด 2 เท่่าของความกว้้างของเมล็็ด
ยกตััวอย่า่ งเช่น่ หากเมล็็ดมีขี นาดความกว้า้ ง 3 มิิลลิเิ มตร ให้ฝ้ ัังเมล็ด็ ลึึก 6 มิิลลิเิ มตร
โดยให้้ตำำ�แหน่่งของราก (tap root) แทงลงไป (ในแนวดิ่่ง� ) ในวัสั ดุปุ ลูกู และทำำ�การ
กลบเมล็็ด และจดบัันทึึกวันั ที่่�ปลููก

50 คู่่ม� ืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 6  ต้้นกล้้าอายุุ 10 วันั หลัังจากเพาะเมล็ด็
6. รดน้ำำ��ภายหลังั จากปลููก และรดน้ำ��ำ วันั ละ 1 ครั้้ง� เมล็ด็ จะเจริิญเติบิ โตเป็น็ ต้น้
กล้้าใช้้เวลาประมาณ 7-10 วััน ซึ่่�งการย้้ายต้้นกล้้าลงในกระถางที่�่มีีขนาดใหญ่่
สามารถสัังเกตได้จ้ ากต้น้ กล้า้ มีีใบจริงิ ตั้้ง� แต่่ 2 คู่� ขึ้�นไป และเมื่่อ� ดููบริิเวณก้น้ กระถาง
จะเห็น็ รากแทงออกมา ซึ่�่งเป็น็ ระยะที่�่สามารถย้้ายกล้า้ ไปปลูกู ได้้

คู่่�มือื สำำ�หรัับเกษตรกร 51
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

4.3 ต้้นกล้้าจากการตััดชำำ�

การตััดชำำ� เป็็นการขยายพัันธุ์�์แบบไม่่อาศััยเพศ ซึ่่�งทำำ�ให้้ต้้นกล้้ามีีลัักษณะ
ทางพัันธุุกรรมเหมืือนต้้นแม่่ทำ�ำ ให้้เกิิดความคงตััวของพัันธุุกรรมของสายพัันธุ์์�ที่�่ได้้
ทำำ�การคััดเลืือก ประกอบกัับเป็็นวิิธีีการที่่�สะดวก ไม่่ซัับซ้้อน ซึ่่�งสามารถทำำ�ได้้ตั้้�งแต่่
เกษตรกรรายย่อ่ ยไปจนถึึงฟาร์ม์ ขนาดใหญ่่
ข้อ้ ดีี
n ลักั ษณะทางพันั ธุุกรรมเหมือื นกับั ต้้นแม่่ที่่�ได้ท้ ำ�ำ การคััดเลืือก
n ลดระยะเวลาในการปลููก
ข้อ้ จำำ�กัดั
1. ความแข็็งแรงและทนทานต่่อสภาพแวดล้้อม โดยเฉพาะในการปลููก
สภาพแปลง เนื่่�องจากต้้นกล้้าที่่�ได้้จากการตััดชำำ�มีีแต่่รากแขนง (secondary root)
ไม่่มีีรากแก้้ว (taproot) ซึ่�่งแตกต่่างจากต้้นกล้้าที่�่ได้้จากเมล็็ดมีีรากแก้้ว ซึ่่�งรากแก้้ว
ของพืืชสกุุลกััญชา เมื่�อปลููกในสภาพแปลง สามารถหยั่�งรากลึึกลงในดิินได้้ลึึกประมาณ
45-90 เซนติิเมตร (Citterio et al., 2003) ทำำ�ให้้สามารถดูดู น้ำำ��และแร่ธ่ าตุุอาหารได้้
มากกว่า่ ส่ง่ ผลให้้ทนทานต่อ่ สภาพอากาศที่�แ่ ห้ง้ แล้้งได้้ยาวนานกว่่า

52 คู่ม�่ ืือสำำ�หรัับเกษตรกร

การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

การตัดั ชำำ�ต้้นกล้้า

อุปุ กรณ์์
n กระถาง 2 นิ้้ว�
n ภาชนะสำำ�หรัับแช่ก่ ิ่ �งพันั ธุ์์�
n กรรไกรตััดแต่่งกิ่ �ง
n ต้น้ แม่พ่ ันั ธุ์�์
n เพอไรท์ ์
n พีีทมอส
n น้ำ�ำ� ยาเร่่งราก
n ป้า้ ยเขีียนชื่อ� ต้น้ ไม้้

ภาพที่่� 7  อุุปกรณ์ก์ ารตัดั ชำ�ำ ต้น้ กล้้า

คู่่�มืือสำำ�หรับั เกษตรกร 53
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

วิิธีีการตััดชำำ�ต้้นกล้้า

ภาพที่่� 8 ต้้นแม่่พันั ธุ์ท�์ ี่น่� ำ�ำ มาใช้้ในการตััดชำ�ำ
1. นำำ�ต้้นแม่พ่ ัันธุ์์� (mother plant) ที่่�ผ่า่ นการคัดั เลือื กตามวััตถุปุ ระสงค์์ของ
ผู้้�ปลููก โดยแม่่พันั ธุ์ท์� ี่่ใ� ช้ค้ วรมีีความสูงู ตั้้ง� แต่่ 12 นิ้้�ว ขึ้น� ไป

54 คู่�่มืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 9  การตััดกิ่ง� พืืชสกุลุ กัญั ชา (บน) และกิ่�งที่น่� ำำ�ไปตัดั ชำ�ำ (ล่่าง)
2. การเลืือกกิ่ �งพืืชสกุุลกััญชา โดยมีีหลัักการ คืือ กิ่�งที่�่นำำ�ไปปัักชำำ�จะต้้องมีี
ตาใบ จำ�ำ นวน 2 ใบขึ้�นไป ตััดกิ่�งทำำ�มุุม 45 องศา โดยตััดใต้้ตาใบของกิ่�งประมาณ
2-2.5 เซนติเิ มตร จากนั้้น� นำ�ำ ไปแช่น่ ้ำำ�� ทันั ทีี เพื่่อ� ป้อ้ งกันั การเกิดิ ฟองอากาศอุดุ ตันั ภายใน
ท่่อน้ำ�ำ�ท่่อลำำ�เลีียง (embolism) ทำำ�ให้้กิ่�งชำ�ำ เหี่ย�่ วและตาย

คู่่ม� ือื สำ�ำ หรับั เกษตรกร 55
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 10  การใช้้วัสั ดุปุ ลูกู พีีทมอสและเพอไรท์์ ในอััตรา 60:40 โดยปริิมาตร
3. เตรีียมวััสดุุปลููก โดยใช้้วััสดุุปลููกพีีทมอสและเพอไรท์์ ในอััตรา 60:40
โดยปริมิ าตร ปลููกลงในกระถางขนาด 2 นิ้้�ว และรดน้ำ�ำ� ให้ช้ ุ่่�ม (การรดน้ำำ��ควรนำำ�กระถาง
ที่่บ� รรจุุวััสดุุปลููก วางในภาชนะที่บ�่ รรจุุน้ำำ�� จากนั้้�นใส่น่ ้ำำ�� ลงไปในภาชนะ เพื่่�อให้้กระถาง
ที่�บ่ รรจุุวััสดุปุ ลูกู ดูดู น้ำ�ำ� ซึ่�่งวิธิ ีีนี้้�จะทำ�ำ ให้ว้ ััสดุปุ ลููกไม่ก่ ระเด็็นออกจากกระถาง)

56 คู่ม่� ือื สำำ�หรัับเกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 11  การตัดั ใบเพื่่�อลดการคายน้ำำ�� (ซ้า้ ย) และนำำ�กิ่่ง� ชำ�ำ ไปแช่ใ่ นน้ำ��ำ ยาเร่่งราก (ขวา)
4. ตััดใบออก 50% ในแต่่ละใบของกิ่�งชำำ�เพื่่�อลดการคายน้ำ�ำ� และนำำ�กิ่่�งชำำ�
ไปแช่่ในน้ำำ��ยาเร่่งรากที่่�มีีส่่วนประกอบของสาร 0.3% indole-3-butyric
acid (IBA)

คู่ม�่ ือื สำำ�หรัับเกษตรกร 57
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 12  การนำำ�กิ่่ง� ชำำ�ปักั ลงในวัสั ดุุปลููก
5. นำ�ำ กิ่่�งชำำ�ปัักลงในกระถางที่�่เตรีียมไว้้ โดยปัักกิ่�งชำ�ำ ลงในวััสดุุปลููกให้้มีี
ความลึึกอย่่างน้อ้ ย 2.5 เซนติิเมตร

ภาพที่่� 13  การปัักชำำ�แบบควบแน่่น โดยใช้ถ้ ุุงซิปิ

58 คู่่�มืือสำำ�หรัับเกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ที่่�มา : คณะเกษตร มหาวิิทยาลัยั เกษตรศาสตร์์

ภาพที่่� 14  การปัักชำำ�แบบควบแน่น่ โดยใช้้กล่อ่ งเพาะเมล็ด็

6. รดน้ำ��ำ ให้้ชุ่่�ม ทิ้้�งไว้้ 30 นาทีี จากนั้้�นนำำ�กิ่่�งชำำ�ที่่�ปลููกในกระถาง ย้้ายลง
ในภาชนะสำ�ำ หรัับการปัักชำ�ำ แบบควบแน่่น เช่่น ถุุงพลาสติิก ถุุงซิิป แก้้วที่�่มีีฝาปิิด
และกล่่องเพาะเมล็็ด และฉีีดพ่่นน้ำ�ำ� เปล่่าลงบนกิ่ �งชำ�ำ ปิิดภาชนะดัังกล่่าวให้้สนิิท
ตั้้ง� ให้้อยู่่�ภายใต้้แสง 16 ชั่�วโมงต่่อวััน และจดบัันทึึกวันั ที่ป่� ลููก

คู่่�มืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร 59
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 15  การปล่่อยให้้กิ่�งชำ�ำ มีรี ากงอกยาวเกินิ ไป อาจทำ�ำ ให้้การเจริญิ เติิบโต
ของต้้นกล้า้ หยุดุ ชะงัักเมื่่อ� ย้้ายปลููก

7. กิ่่�งชำ�ำ จะเกิิดรากภายใน 7 วัันหลัังจากปลููก และทำ�ำ การเจาะถุุง หรืือ
เปิิดรููระบายอากาศของภาชนะที่่บ� รรจุุกิ่ง� ชำ�ำ เป็็นเวลา 3 วันั เพื่่อ� ให้ต้ ้น้ พืืชสกุุลกััญชา
ปรัับตััวกัับสภาพอากาศภายนอก และป้้องกัันการช็็อกหรืือชะงัักการเจริิญเติิบโต
ของกิ่�งชำ�ำ เมื่่�อนำำ�ออกจากภาชนะ การสัังเกตว่่ากิ่�งชำำ�สามารถนำ�ำ ไปย้้ายปลููกได้้
หรืือไม่่ โดยดููรากที่่�บริิเวณก้้นกระถาง หากมีีรากปรากฏสามารถย้้ายปลููกในภาชนะ
ที่�่ใหญ่่ขึ้�น และไม่่ควรปล่่อยให้้รากงอกออกจากกระถางมากเกิินไป เพราะจะทำ�ำ ให้้
กิ่ง� ชำำ�ชะงักั การเจริิญเติิบโต เมื่่อ� ทำ�ำ การย้้ายปลููก

60 คู่่�มืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

เอกสารอ้้างอิงิ

Bailey Rahn, Brian J. Pearson, Robert N. Trigiano & Dennis J. Gray 2016.
The Derivation of Modern Cannabis Varieties, Critical Reviews
in Plant Sciences, 35:5-6, 328-348.

Caplan D., Stemeroff J., Dixon M., and Zheng Y. 2018. Vegetative
propagation of cannabis by stem cuttings: effects of leaf
number, cutting position, rooting hormone, and leaf tip
removal. Can. J. Plant Sci. 98, 1126–1132.

Citterio S., Santagostino A., Fumagalli P., Prato N., Ranalli P., Sgorbati S.
2003. Heavy metal tolerance and accumulation of Cd, Cr
and Ni by Cannabis sativa L. Plant Soil, 256: 243-252.

Danko D., 2018. Cannabis a beginner’s guide to growing marijuana.
Hampton Roads Publishing Company. Charlottesville.

Ed Rosenthal., 2010. MARIJUANA GROWER’S HANDBOOK Ask Ed Edition:
Your Complete Guide for Medical & Personal Marijuana
Cultivation. Quick American Publishing. Oakland, California

คู่่�มือื สำำ�หรับั เกษตรกร 61
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม



บทที่�่

5

ระบบปลููกพืื ชสกุลุ กัญั ชา
ในรููปแบบต่่างๆ

พืื ชสกุุลกััญชา เป็็นพืืชที่่�สามารถปลููกได้้ทั้้�งในระบบเปิิดหรืือสภาพแปลง
(outdoor cultivation) โรงเรืือน (semi-indoor cultivation) และระบบปิิด
(indoor cultivation) ขึ้�นอยู่่�กัับวััตถุุประสงค์์ในการปลููก ได้้แก่่ การปลููกเพื่่�อ
ใช้้ประโยชน์์จากเส้้นใย (fiber) เมล็็ด (grain) และสารสำ�ำ คััญ (cannabinoids)
โดยการปลููกในแต่่ละรููปแบบมีีจุุดเด่่นและข้้อจำำ�กััดแตกต่่างกััน (ตารางที่�่ 1) สิ่�งสำำ�คััญ
ที่่�สุุดของในแต่่ละรููปแบบที่�่ต้้องคำำ�นึึงถึึง คืือ ความสั้้�น-ยาวของวััน หรืือปริิมาณแสง
ที่�่ต้้นพืืชได้้รัับต่่อวััน ซึ่�่งจะส่่งผลให้้ต้้นพืืชสกุุลกััญชา
ออกดอก ดัังนั้้�นการวางแผนช่่วงระยะเวลา
ในการปลููกและการควบคุุมปริิมาณแสง
ที่�่ ไ ม่่ เ ห ม า ะ ส มทำำ� ใ ห้้ พืื ช ส กุุ ล กัั ญ ช า มีี
ช่่วงเวลาในการเจริิญเติิบโตทางลำ�ำ ต้้น
(vegetative stage) น้้อย ก่อ่ นเข้า้ สู่�
ระยะออกดอก (flowering stage)
ทำำ�ให้ไ้ ด้้ผลผลิติ ต่ำ�ำ�

คู่�ม่ ือื สำ�ำ หรับั เกษตรกร 63
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ตารางที่่� 1  การปลููกพืืชสกุลุ กัญั ชาในรููปแบบต่า่ งๆ เพื่่�อวััตถุปุ ระสงค์์ที่แ�่ ตกต่า่ งกันั

วััตถุุประสงค์์ เส้้นใย เมล็ด็ สารสำำ�คัญั
รููปแบบ (fiber) (grain) (cannabinoids)

สภาพแปลง   
(outdoor) -  
โรงเรือื น - - 
(semi-Indoor)
ระบบปิดิ
(indoor)

64 คู่่ม� ือื สำำ�หรัับเกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

5.1 การปลููกในระบบเปิดิ /สภาพแปลง (outdoor)

ในการปลููกพืืชสกุุลกััญชา ผู้้�ปลููกจำ�ำ เป็็นต้้องทราบถึึงสภาพแวดล้้อมเบื้้�องต้้น
ที่่�เหมาะสมในการปลููก เพื่่�อที่�่จะเป็็นข้้อมููลเบื้้�องต้้นประกอบการตััดสิินใจในการปลููก
และสามารถผลิิตพืืชสกุุลกััญชาได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพเหมาะสมกัับศัักยภาพของพื้้�นที่่�
ส่่งผลให้้ได้้ผลผลิิตสููง ต้้นทุุนการผลิิตต่่อหน่่วยการผลิิตต่ำ�ำ� ซึ่�่งสภาพแวดล้้อมที่�่ส่่งผล
ต่่อการเจริิญเติิบโตของพืืชสกุุลกััญชา มีีดัังนี้้�

5.1.1 สภาพภููมิอิ ากาศ

n ปริิมาณน้ำ��ำ ฝน
พืืชสกุุลกััญชาต้้องการความชื้้�นมากที่�่สุุดในช่่วง 6 สััปดาห์์แรก
เนื่่�องจากเป็็นช่่วงที่่�เมล็็ดกำ�ำ ลัังงอก และเมื่�อหลัังจาก 6 สััปดาห์์หลัังการงอกจากเมล็็ด
พืืชสกุุลกััญชาสามารถทนต่่อการสภาพแห้้งแล้้งได้้ เนื่่�องจากต้้นพืืชสกุุลกััญชา
มีีรากที่่�สามารถหยั่�งลึึกลงในดิิน 2-3 เมตร ทำ�ำ ให้้สามารถหาความชื้้�นที่่�สะสมอยู่่�
บริิเวณดัังกล่่าว อย่่างไรก็็ตามการอยู่่�ในสภาพแวดล้้อมที่่�แห้้งแล้้งรุุนแรง ส่่งผลให้้
การเจริิญเติิบโตลดลงและแคระแกรน โดยทั่่�วไปพืืชสกุุลกััญชาต้้องการปริิมาณ
น้ำ�ำ� ฝนเฉลี่�่ย 500-600 มิิลลิิเมตรต่่อวงจรชีีวิิต โดยต้้องการปริิมาณน้ำำ�� ฝนเฉลี่่�ย
250-350 มิิลลิิเมตร ในช่่วงระยะการเจริิญเติิบโตทางลำ�ำ ต้้น ซึ่่�งความต้้องการ
น้ำ�ำ� ของพืืชสกุุลกััญชามีีความแตกต่่างกัันขึ้�นอยู่่�กัับพัันธุ์�์ของพืืชสกุุลกััญชา ดิิน
สภาพอากาศ และการจัดั การภายในแปลง
n ความสั้้�น-ยาวของวััน
พืืชสกุุลกััญชาเป็็นพืืชวัันสั้�น ความสั้้�น-ยาวของวัันสััมพัันธ์์กัับ
ปริิมาณแสงที่่�ได้้รัับในแต่่ละวััน ซึ่่�งปริิมาณแสงที่�่ต้้นพืืชสกุุลกััญชาได้้รัับแสงต่่อวััน
มีีผลต่่อการพััฒนาจากระยะการเจริิญเติิบโตทางลำ�ำ ต้้นไปสู่่�ระยะออกดอก ดัังนั้้�น
การวางแผนการปลููกที่่�เหมาะสมตามช่่วงเวลาสั้�น-ยาวของวััน จะทำำ�ให้้พืืชสกุุลกััญชา
ที่�่ปลููกมีีผลผลิิตสููง เนื่่�องจากต้้นพืืชสกุุลกััญชามีีช่่วงเวลาการเจริิญเติิบโตทางลำ�ำ ต้้น
ที่�ย่ าวนานเพีียงพอ ทำ�ำ ให้ส้ ามารถผลิติ ช่อ่ ดอกหรือื ผลผลิิตที่�เ่ พิ่่�มขึ้้�น

คู่่�มืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร 65
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

n อุุณหภููมิิ
อุุณหภููมิิเป็็นปััจจััยที่�่มีีบทบาทต่่อการเจริิญเติิบโตในแต่่ละระยะ
ของพืืชสกุุลกััญชา ซึ่�่งพืืชสกุุลกััญชาสามารถปรัับตััวเจริิญเติิบโตได้้ดีีตั้้�งแต่่อุุณหภููมิิ
19-28 องศาเซลเซีียส ซึ่�่งมีีการศึึกษาการปลููกพืืชสกุุลกััญชาเพื่่�อเส้้นใยในเขต
เมดิเิ ตอร์เ์ รเนีียน พบว่่า อุุณหภูมู ิสิ ะสม (growing degree day; GDD) ที่�่เหมาะสม
กัับการปลููกเพื่่อ� เส้้นใยอยู่่�ระหว่่าง 1,900–2,000 องศาเซลเซีียส และอุุณหภููมิิสะสม
สำำ�หรัับการปลููกเพื่่�อเมล็็ด (grain) อยู่่�ระหว่่าง 2,700-3,000 องศาเซลเซีียส
(Adesina et al., 2020)

5.1.2 ที่ต�่ ั้้�งและคุณุ สมบัตั ิิดินิ

n ที่่�ตั้้�ง
ที่ต�่ั้ง� ของประเทศไทยตั้ง� อยู่่�ระหว่่างละติจิ ูดู ที่่� 5 องศา ถึึง 20 องศา
ซึ่่�งความแตกต่่างของตำ�ำ แหน่่งละติิจููด ส่่งผลต่่อปริิมาณแสงอาทิิตย์์ที่�่ได้้รัับในแต่่ละ
ฤดููกาลที่่�แตกต่่างกััน ซึ่่�งที่�่ตั้้�งละติิจููดที่�่สููงจะมีีความแตกต่่างของชั่�วโมงแสงที่่�ได้้รัับ
ในแต่่ละฤดููกาลมากกว่่าพื้้�นที่่�ที่่�ตั้้�งอยู่่�ในละติิจููดที่�่ต่ำำ�� กว่่า การปลููกพืืชสกุุลกััญชา
ปริิมาณช่่วงแสงที่�่ได้้รัับในแต่่ละเดืือนจะส่่งผลต่่อการวางแผนในการผลิิต เนื่่�องจาก
พืืชสกุุลกััญชาเป็็นพืืชวัันสั้�น หากมีีการปลููกในช่่วงที่่�มีีปริิมาณแสงต่ำ�ำ� กว่่า 12 ชั่�วโมง
ต่่อวัันย่่อมส่่งผลให้้พืืชสกุุลกััญชามีีระยะเวลาในการสร้้างการเจริิญเติิบโตของลำำ�ต้้น
ไม่่เพีียงพอ ส่่งผลให้้ได้้ผลผลิิตต่ำ�ำ� ซึ่�่งจากภาพที่�่ 1 แสดงให้้เห็็นว่่า จัังหวััดเชีียงใหม่่
ตั้้�งอยู่่�ในละติิจููดที่่� 18 องศา ซึ่่�งอยู่่�ในละติิจููดที่�่สููงกว่่ายะลา (ตั้้�งอยู่่�ในละติิจููดที่่�
6 องศา) มีีความแตกต่่างของจำำ�นวนชั่�งโมงแสงที่่�ได้้รัับในแต่่ละฤดููกาลสููงกว่่า
จัังหวััดยะลา ซึ่�่งอยู่่�ในละติิจููดที่�่ต่ำ�ำ� กว่่า ดัังนั้้�นสภาพที่�่ตั้้�งเป็็นปััจจััยที่่�สำ�ำ คััญในการ
วางแผนการผลิติ

66 คู่ม่� ือื สำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ที่่ม� า : ลอย ชุนุ พงษ์์ทอง

ภาพที่่� 1 แสดงปริิมาณชั่�วโมงของแสงที่ไ�่ ด้ร้ ับั ในช่่วงเวลากลางวััน
ของจังั หวัดั เชีียงใหม่่ พิษิ ณุุโลก ขอนแก่น่ กรุุงเทพฯ สระแก้ว้ ประจวบคีีรีีขันั ธ์์

ชุุมพร ภูเู ก็็ต กระบี่�่ นครศรีีธรรมราช ยะลา และนราธิิวาส

n ความลาดชััน
ความลาดชัันเป็็นปััจจััยที่�่มีีความสััมพัันธ์์ในการจััดการแปลงและ
การเก็็บเกี่�่ยว โดยพื้้�นที่่�ที่�่มีีความลาดชัันมากกว่่า 35% ไม่่ควรปลููกพืืชสกุุลกััญชา
เนื่่�องจากจะทำ�ำ ให้้มีีปััญหาในการเก็็บเกี่่�ยว และความลาดชัันในอุุดมคติิที่่�เหมาะสม
กัับการปลููกพืืชสกุุลกััญชา คืือ ความลาดชัันที่�่ 5% เนื่่�องจากหากมีีความลาดชััน
เกินิ 5% จะทำำ�ให้เ้ กิิดการชะล้้างหน้า้ ดิินในช่่วงฤดููฝน

คู่�ม่ ือื สำำ�หรัับเกษตรกร 67
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

n คุุณสมบัตั ิดิ ิิน
พืืชสกุุลกััญชาสามารถเจริิญเติิบโตได้้ดีีในดิินที่่�มีีโครงสร้้างร่่วนซุุย
(loose) ระบายน้ำ��ำ ได้้ดีี และมีีอิินทรีียวััตถุุสููง ซึ่่�งสภาพดิินที่่�เหมาะสมควรมีี
ค่่าความเป็็นกรด-ด่่าง อยู่่�ระหว่่าง 5.8-6 และเนื้้�อดิินที่่�เหมาะสมในการปลููก คืือ
เนื้้�อดิินร่่วนปนทราย (sandy loam) แต่่เนื้้�อดิินที่่�ควรหลีีกเลี่่�ยง คืือ ดิินเหนีียวจััด
(heavy clay) เนื่่�องจากมีกี ารระบายน้ำ��ำ และอากาศไม่ด่ ีี และ ดิินทราย (sandy soil)
มีีข้้อจำำ�กััดเรื่�องของการอุ้้�มน้ำำ�� พื้้�นที่�่ปลููกพืืชสกุุลกััญชา สภาพดิินไม่่ควรมีีชั้�นดาน
ภายในแปลง นอกจากจะทำำ�ให้้รากของพืืชสกุุลกััญชาเมื่่�อเจริิญไปถึึงชั้�นดาน รากจะ
มีีลัักษณะเป็็นรููปตััว L ทำำ�ให้้ประสิิทธิิภาพการดููดใช้้น้ำ�ำ� และธาตุุอาหารลดลง
นอกจากนี้้�ชั้�นดานส่่งผลให้้เกิิดการระบายน้ำำ�� ไม่่ดีี เกิิดสภาพน้ำ�ำ� ขัังใต้้ผิิวดิิน
(water logging) ทำ�ำ ให้้ต้้นพืืชสกุุลกััญชาภายในแปลงเกิิดรากเน่่า โดยเฉพาะ
ในช่ว่ งระยะต้น้ กล้า้

68 คู่�่มืือสำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ตารางที่่� 2 แสดงระดัับความต้อ้ งการปััจจัยั ของพืืชสกุุลกััญชา
(crop requirement of Cannabis)

ระดัับความต้อ้ งการปััจจัยั ของพืชื ค่่าพิสิ ััย

คุุณลัักษณะของที่ด� ิิน ปััจจััยในการเจริญิ เติิบโต หน่่วย S1 S2 S3 N

อุุณหภููมิิ (t) ค่า่ กลางอุุณหภููมิิในช่่วง c 24-28 29-33 34-38 >38
การเจริญิ เติบิ โต 23-19 19-15 <15

ความชุ่่ม� ชื้้น� ที่เ� ป็น็ ปริิมาณน้ำำ��ฝนประจำำ�ปีี mm.
ประโยชน์์ต่่อพืืช ความต้้องการน้ำ�ำ� ในช่ว่ ง
(m) ระยะการเจริญิ เติิบโต mm. 500-600 600-700 700-800 >800
400-500 300-400 <300

ความเป็น็ ประโยชน์์ การระบายน้ำ�ำ� class 6,5 4 3 1,2
ของออกซิิเจน
ต่่อรากพืชื (o) N (total) % <3 <25
P ppm >80
ความเป็็นประโยชน์์ K ppm 25-50
ของธาตุุอาหาร (s) อิินทรีียวัตั ถุุ % 40-80
ปริิมาณธาตุอุ าหาร class VH,H,M L
ความจุุในการดููดยึึด CEC ดินิ ล่่าง meq/100g >10 <10 4
ธาตุอุ าหาร (n) BS ดินิ ล่า่ ง % >35 <35
สภาวะการหยั่ �งลึึก ความลึึกของดินิ cm. >100 50-100
ของราก (r.) ปริิมาณก้อ้ นหินิ % <15 15-40
ความเสีียหาย การหยั่ �งลึึกของราก class 1,2 3
จากน้ำ�ำ�ท่่วม (f)
ความถี่่� ปี/ี ครั้้�ง 10/1 6-9/1 3-5/1 1-2/1

คู่ม�่ ืือสำ�ำ หรัับเกษตรกร 69
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ระดัับความต้อ้ งการปััจจััยของพืชื ค่่าพิิสัยั

คุุณลักั ษณะของที่ด� ิิน ปััจจัยั ในการเจริญิ เติิบโต หน่่วย S1 S2 S3 N
>3.5
การมีเี กลือื EC. Of saturation mmho/cm <1 1-2.5 2.6-3.5 <50
มากเกินิ ไป (x) >8.6
<5.4
ความลึึกของชั้�นจาโรไซต์์ cm. >150 100-150 50-100
>E
สารพิิษ (z) ปฏิิกิริ ิิยาในสภาวะน้ำำ��แช่่ขังั pH 6.5-7.5 7.6-8.0 8.1-8.5 4
4
6.0-6.4 5.5-5.9 >D
>12
สภาวะเกษตรกรรม ชั้�นความยากง่่าย class 1,2 3 4
(k) ในการเขตกรรม

ศัักยภาพการใช้้ ความลาดชััน class ABC D E
เครื่่อ� งจัักร (w) ปริิมาณหินิ กรวด class 1 2 3
ปริิมาณก้้อนหิิน class 1 2 3

ความเสีียหายจาก ความลาดชััน class A,B CD
การกร่อนดิิน (e.) การสููญเสีียหน้า้ ดินิ ton/rai/yrs <2 2-4 4-12

หมายเหตุุ: ความสั้้�น-ยาวของวันั : เข้า้ สู่�ระยะออกดอก เมื่�อความยาวแสงต่ำ��ำ กว่า่ 12 ชั่ว� โมง
ช่่วงเวลาในการเจริิญเติบิ โต: 150-180 วันั
ช่่วงวิิกฤต(ความชื้้�น): ระยะ vegetative growth
เนื้�อดิินที่่�เหมาะสมต่อ่ การเจริิญเติบิ โตของพืืช - sl fsl
อื่่น� ๆ - อ่อ่ นแอต่่อความชื้้�นในดินิ ที่ม่� ากเกินิ ไป และสภาพน้ำ�ำ� ขัังใต้ผ้ ิิวดินิ (water logging)

70 คู่่�มือื สำ�ำ หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

อย่่างไรก็็ตาม กรมวิิชาการเกษตรได้้ร่่วมมืือกัับกรมพััฒนาที่�่ดิิน (ในช่่วง
ระหว่่างเดืือนมีีนาคม ถึึง เมษายน 2564) เพื่่�อพััฒนาแผนที่�่ความเหมาะสมสำ�ำ หรัับ
ปลููกพืืชสกุุลกััญชาในสภาพแปลงปลููกกลางแจ้้งของประเทศไทย แยกตามระดัับ
ความเหมาะสม สามารถจำำ�แนกได้้ดัังนี้้� 1. ความเหมาะสมสููง (S1) จำำ�นวน
6,273,298 ไร่่ 2. มีีความเหมาะสมปานกลาง (S2) จำ�ำ นวน 33,173,383 ไร่่
3. มีีความเหมาะสมเล็ก็ น้อ้ ย (S3) จำ�ำ นวน 28,989,620 ไร่่ และ 4. ไม่เ่ หมาะสม (N)
จำำ�นวน 133,484,303 ไร่่ (ภาพที่่� 2, 3, 4, 5, 6 และ 7) รายละเอีียดสามารถสืืบค้น้
ได้้ที่�่ https://fc.doa.go.th/hemp

คู่ม่� ืือสำำ�หรัับเกษตรกร 71
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 2  แผนที่่ค� วามเหมาะสมของการปลูกู พืืชสกุลุ กัญั ชา
ในสภาพกลางแจ้้งของประเทศไทย

72 คู่่�มือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร

การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 3  แผนที่่�ความเหมาะสมของการปลูกู พืืชสกุุลกััญชา
ในสภาพกลางแจ้้งภาคเหนือื

คู่่�มือื สำำ�หรับั เกษตรกร 73
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 4  แผนที่ค่� วามเหมาะสมของการปลูกู พืชื สกุุลกััญชาในสภาพกลางแจ้ง้
ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ

74 คู่่�มือื สำ�ำ หรับั เกษตรกร

การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 5  แผนที่่ค� วามเหมาะสมของการปลููกพืืชสกุุลกััญชา
ในสภาพกลางแจ้้งภาคกลาง

คู่่�มือื สำำ�หรับั เกษตรกร 75
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 6 แผนที่ค�่ วามเหมาะสมของการปลูกู พืืชสกุุลกัญั ชา
ในสภาพกลางแจ้ง้ ของภาคตะวัันออก

76 คู่่�มือื สำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

ภาพที่่� 7 แผนที่ค่� วามเหมาะสมของการปลููกพืืชสกุุลกัญั ชา
ในสภาพกลางแจ้้งของภาคใต้้

คู่่ม� ือื สำำ�หรับั เกษตรกร 77
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

5.1.3 การเตรีียมดินิ และการปลููก

n การเตรีียมดินิ
การเตรีียมดิิน มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อให้้ผิิวดิินอ่่อนตััว และให้้ดิิน
มีี อากาศถ่่ายเทสะดวก พร้้อมทั้้�งเป็็นการทำ�ำ ลายเหง้้าวััชพืืชให้้แห้้งตายหรืือฝัังกลบ
ซากวััชพืืชเดิิม การไถพรวนควรไถอย่่างน้้อย 2 ครั้้�ง ครั้้�งแรกเป็็นการไถดะให้้ลึึก
ด้้วยผาน 3 หรืือผาน 4 โดยให้้มีีความลึึกประมาณ 30 เซนติิเมตร และตากดิินไว้้
ประมาณ 10-15 วััน เพื่่�อทำำ�ลายวััชพืืชและศััตรููพืืชในดิินบางชนิิด ครั้้�งที่่�สอง
เป็็นการไถแปรเพื่่�อให้้ดิินแตกละเอีียด ด้้วยผาน 7 โดยไถขวางรอยเดิิมของไถดะ
เพื่่�อย่่อยดิินก้้อนใหญ่่ นอกจากนี้้�สามารถทำำ�ร่่องระบายน้ำ��ำ ความสููง 50 เซนติิเมตร
และแต่ล่ ะแถวมีีระยะห่า่ งกััน 100 เซนติเิ มตร เพื่่�อการระบายน้ำ��ำ ที่ด่� ีีขึ้้�นด้้วย
n การปลููก
วิธิ ีีการปลูกู ในระบบเปิดิ หรือื สภาพแปลงปลูกู โดยทั่่ว� ไปจะขึ้น� อยู่่�กับั
วัตั ถุุประสงค์์ที่่ส� ามารถสรุปุ ได้เ้ ป็็น 2 แนวทางคือื
1) วิิธีีการหว่่าน การปลููกในลัักษณะนี้้�โดยทั่่�วไปมีีวััตถุุประสงค์์
เพื่่�อการผลิิตเส้้นใย (fiber) ซึ่่�งในประเทศไทยจะนิิยมปลููกเพื่่�อการผลิิตเส้้นใย
ในช่่วงเดืือนมิิถุุนายนถึึงเดืือนกัันยายน ขึ้�นอยู่่�กัับพื้้�นที่่�และสภาพแวดล้้อมโดยเฉพาะ
ปริิมาณน้ำ�ำ�ฝนของแต่่ละภููมิิภาค โดยมีีอััตราการใช้้เมล็็ดสำำ�หรัับการปลููกเพื่่�อผลิิตเส้้นใย
10 กิโิ ลกรััมต่่อไร่่ (ปปส. มปป.)
2) วิิธีีการหยอดหลุุมด้้วยเมล็็ดและต้้นกล้้า (แบบประณีีต)
มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่อ� การผลิติ เมล็ด็ (grain) และช่อ่ ดอก (CBD) โดยทั่่�วไปจะนิิยมปลูกู
เพื่่�อผลิิตเมล็็ดพันั ธุ์์�ในช่่วงเดืือนกรกฎาคมถึึงเดือื นมกราคม และมีีอัตั ราการใช้้เมล็ด็ พันั ธุ์�์
ปลููกจำำ�นวน 2 กิิโลกรััมต่่อไร่่ (ปปส. มปป.) ส่่วนการปลููกเพื่่�อผลิิตช่่อดอก /CBD
ในสภาพแปลงปลููกยัังไม่่เคยมีีรายงานมาก่่อน อย่่างไรก็็ตามมีีรายงานจากต่่างประเทศ
ที่�่สามารถสรุุปแนวทางการปลููกแบบปราณีีตได้ค้ ือื

78 คู่่�มืือสำำ�หรับั เกษตรกร

การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

 เมล็็ดพัันธุ์์�/ต้้นกล้้า ควรมีีการเพาะต้้นกล้้าให้้มีีอายุุ
2-3 สััปดาห์์ก่่อนที่่�จะย้้ายปลููก ซึ่่�งเมล็็ดพัันธุ์์�ที่�่จะใช้้สำ�ำ หรัับการปลููกเพื่่�อการผลิิต
เมล็็ดควรเป็็นเมล็็ดที่่�มีีทั้�งต้้นตััวผู้�และตััวเมีีย ส่่วนเมล็็ดพัันธุ์�์ที่่�จะใช้้สำำ�หรัับการผลิิต
ช่่อดอก/CBD ควรเป็็นเมล็็ดแบบที่�่มีีเฉพาะต้้นตััวเมีีย หรืือใช้้ต้้นกล้้าจากการตััดชำ�ำ
(cutting) ที่�ส่ ามารถกำำ�หนดเพศของต้้นกล้า้ ที่จ่� ะปลููกได้ต้ ามต้อ้ งการ
 ระยะปลููกที่�่เหมาะสม คืือ ระยะปลููกระหว่่างแถว
100 เซนติิเมตร และระยะระหว่่างต้้น 30-60 เซนติิเมตร (García-Tejero et al., 2019)
ซึ่ง�่ จะได้้จำำ�นวนต้้น เท่่ากัับ 2,666 – 5,333 ต้น้ ต่อ่ ไร่่
 การปลูกู กรณีีปลููกด้้วยเมล็ด็ ควรหยอดหลุมุ ละ 3-5 เมล็็ด
โดยให้้มีีความลึึกไม่่เกิิน 1-2 เซนติิเมตร ส่่วนการปลููกด้้วยต้้นกล้้าควรใช้้ต้้นกล้้า
อายุไุ ม่่เกินิ 4 สัปั ดาห์์ และมีกี ารกระตุ้�นต้น้ กล้้าให้แ้ ข็็งแรงก่่อนย้้ายปลูกู (hardening)
เช่่น การงดน้ำ�ำ�ก่อ่ นย้้ายปลูกู 1 วันั

ที่่�มา : https://420beginner.com/how-to-grow-hemp/

ภาพที่่� 8 สภาพการปลููกพืืชสกุุลกััญชาในระบบเปิดิ (outdoor)

คู่่ม� ืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร 79
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

5.1.4 การใส่่ปุ๋๋ย�

การใส่่ปุ๋๋�ยเคมีีควรแบ่่งใส่่ 3 ครั้้�ง ตามระยะการเจริิญเติิบโตของ
ต้้นพืืชสกุุลกััญชาเพื่่�อให้้มีีธาตุุอาหารเพีียงพอกัับการเจริิญเติิบโตและสร้้างผลผลิิต
ได้้เต็็มที่�่ (García-Tejero et al., 2019) (ตารางที่่� 3)

ตารางที่่� 3 การใส่่ปุ๋๋ย� พืชื สกุลุ กัญั ชา

ระยะเวลาหลังั ปลููก (วันั ) ปริิมาณธาตุุอาหาร (กก.ต่่อไร่่)
N P2O5 K2O
15 7.20 2.40 7.20
30 6.56 4.30 9.76
ก่่อนออกดอก 1.92 1.92 3.84

5.2 การปลููกในระบบปิดิ และระบบกึ่่ง� ปิดิ
(indoor & semi-indoor)

การปลููกในระบบปิิด และระบบกึ่่�งปิิด หมายถึึง การเพาะปลููกพืืชสกุุลกััญชา
โดยมีีการควบคุุมปััจจััยการเจริิญเติิบโตด้้วยมนุุษย์์ไม่่ว่่าจะเป็็นระบบการปลููก
ภายในอาคาร ตู้้�คอนเทรนเนอร์์ หรืือโรงเรืือน (greenhouse) ขึ้�นอยู่่�กัับพื้้�นที่่�
วััตถุุประสงค์์ และความสามารถในการลงทุุนของผู้้�ปลููก ซึ่่�งการควบคุุมปััจจััย
ที่่�จำ�ำ เป็็นสำ�ำ หรัับการเจริิญเติิบโตของพืืช เช่่น สภาพภููมิิอากาศ ทั้้�งปริิมาณ
ก๊๊าซคาร์์บอนไดออกไซด์์ ระดัับอุุณหภููมิิ และความชื้้�นสััมพััทธ์์ แสงสว่่าง ได้้แก่่
คลื่่�นความถี่่�แสง ความเข้้มแสง และช่่วงความยาวแสงต่่อวััน น้ำำ�� ธาตุุอาหาร และ
วัสั ดุุปลููก เป็็นต้น้

80 คู่ม่� ือื สำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

5.2.1 การปลููกในระบบปิดิ (indoor)

ระบบการปลููกพืืชสกุุลกััญชาในระบบปิิดเป็็นการปลููกภายในอาคาร
หรืือห้้องปลููกที่�่มีีการควบคุุมสภาพแวดล้้อมและปััจจััยสำ�ำ หรัับการเจริิญเติิบโต
เริ่�มตั้้�งแต่่การควบคุุมแสงจากหลอดไฟภายในอาคาร การควบคุุมสภาพอากาศ
อุณุ หภููมิิ ความชื้้�น การหมุุนเวีียนของอากาศ ทั้้�งออกซิิเจน และคาร์์บอนไดออกไซด์์
ระบบการปลูกู รูปู แบบนี้้เ� ป็น็ วิธิ ีีที่เ่� ริ่ม� ต้น้ ได้ย้ ากเนื่่อ� งจากต้อ้ งใช้อ้ ุปุ กรณ์ส์ ำ�ำ หรับั ควบคุมุ
ปััจจััยต่่างๆ เป็็นจำำ�นวนมาก ซึ่�่งปััจจััยการผลิิตที่�่สร้้างขึ้�นมาจากการกระทำ�ำ ของ
มนุุษย์์เป็็นหลััก เพื่่�อให้้มีีสภาพแวดล้้อมที่�่เหมาะสมกัับการเจริิญเติิบโตของต้้นพืืช
สกุุลกััญชา และยัังสามารถควบคุุมการแพร่่ระบาดของโรคและแมลงศััตรููที่�่สำ�ำ คััญได้้
เนื่่�องจากการปลููกแบบระบบปิิดนั้้�นสามารถควบคุุมความชื้้�นภายในอาคาร/โรงเรืือน
ทำำ�ให้้ป้้องกัันการเกิิดเชื้�อราได้้เป็็นอย่่างดีี และยัังทำำ�ให้้แมลงศััตรููที่่�สำ�ำ คััญของต้้นพืืช
สกุุลกััญชาไม่ส่ ามารถเข้า้ มารบกวนหรืือทำ�ำ ลายต้้นพืืชได้้
นอกจากนี้้�การปลููกพืืชสกุุลกััญชาในระบบปิิดมีีวััตถุุประสงค์์หลััก
เพื่่�อการผลิิตช่่อดอกสำำ�หรัับสกััดสารสำำ�คััญที่�่มีีประโยชน์์ทางการแพทย์์ให้้มีีคุุณภาพ
สููงสุุด เนื่่�องจากการปลููกพืืชสกุุลกััญชาภายใต้้ระบบปิิดจะทำำ�การปลููกต้้นพืืชเพศเมีีย
เท่่านั้้�น ทำำ�ให้้ไม่่มีีกระบวนการถ่่ายละอองเกสรและการผสมพัันธุ์�์ (ปฏิิสนธิิ) ในพืืช
สกุุลกััญชาจะเรีียกปรากฏการณ์์นี้้�ว่่า “Sinsemilla” ออกเสีียงว่่า (sin-semiya)
มาจากภาษาสเปนสองคำ�ำ คืือ “Sin” ที่�่มีีความหมายว่่า “ไม่่มีี” และ “Semilla”
ที่่�หมายถึึง “เมล็็ด” ดัังนั้้�นคำำ�ว่่า “Sinsemilla” จึึงเป็็นคำ�ำ ที่่�อธิิบายถึึง ช่่อดอกของ
ต้้นกััญชาเพศเมีียที่่�ยัังไม่่ได้้รัับการปฏิิสนธิิจากละอองเกสรของต้้นเพศผู้้� ช่่อดอก
ลัักษณะนี้้�จะมีีคุุณค่่าและศัักยภาพมากที่่�สุุด เนื่่�องจากมีีปริิมาณสารสำำ�คััญของ
ช่่อดอกสููง ซึ่�่งช่่อดอกของต้้นตััวเมีียที่�่ไม่่ได้้รัับการถ่่ายละอองเกสรจะยัังคงมีีการ
บานอย่่างต่่อเนื่่�องและสร้้างการผลิิตสารสำำ�คััญ (resin) ในระดัับสููงที่่�สุุด โดยใช้้
เวลาประมาณ 6-10 สััปดาห์์หลัังจากกระตุ้�นให้้เกิิดการพััฒนาตาช่่อดอกด้้วยการ
ให้้ต้้นกััญชาได้้รัับแสงน้้อยกว่่า 12 ชั่�วโมงต่่อวััน ในช่่วงเวลานี้้�กลีีบเลี้�ยง (calyxes)
จะมีีการพััฒนาและเบ่่งบานเพื่่�อรอการปฏิิสนธิิ ทำ�ำ ให้้ผลผลิิตที่�่ได้้มีีคุุณภาพสููงกว่่า
ช่่อดอกที่�่มีีการติิดเมล็็ดจากกระบวนการถ่่ายละอองเกสร (Cervantes, 2016)

คู่ม�่ ือื สำำ�หรัับเกษตรกร 81
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ในทางตรงข้้ามกัันการถ่่ายละอองเกสร และปฏิิสนธิิ จะส่่งผลทำ�ำ ให้้ปริิมาณของ
สารสำำ�คััญภายในช่่อดอกลดลงเหลืือเพีียง 1 ใน 3 ของปริิมาณที่่�จะได้้รัับในระยะ
เก็บ็ เกี่่�ยว (Ellison and Sandler, 2019)

ที่่ม� า : คณะเกษตร มหาวิิทยาลัยั เกษตรศาสตร์์

ภาพที่่� 9  โรงเรือื นแบบปิิด แบบอาคารปลููกพืชื (plant factory)

ที่่ม� า : https://www.pngkey.com/detail/u2e6w7w7a9y3e6u2_grow-like-the-pros-container-farm/

ภาพที่่� 10  โรงเรือื นแบบปิิด แบบตู้้�คอนเทรนเนอร์์

82 คู่่ม� ืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

การปลููกในระบบปิิด (indoor) ผู้้�ปลููกจำำ�เป็็นต้้องทราบถึึงปััจจััยเบื้้�องต้้น
ที่่�สำำ�คััญสำ�ำ หรัับการปลููกในระบบปิิดตามระยะการเจริิญเติิบโตของต้้นพืืชสกุุลกััญชา
เพื่่�อเป็็นข้้อมููลเบื้้�องต้้นประกอบการปลููกพืืชสกุุลกััญชาได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ เพื่่�อให้้
ได้้ผลผลิิตสููงสุุดและลดต้้นทุุนการผลิิตต่่อหน่่วยพื้้�นที่�่ลง โดยมีีรายละเอีียดของแต่่ละ
ปัจั จััยตามระยะการเจริิญเติิบโตของต้้นพืืชสกุุลกััญชา ดังั นี้้�
n ระยะขยายพัันธุ์์� เป็็นขั้�นตอนการเตรีียมต้้นพัันธุ์์�ทั้�งด้้วยวิิธีีการ
เพาะเมล็็ดและวิิธีีการตััดชำ�ำ ที่่�มีีช่่วงเวลา 14 วััน โดยมีีความต้้องการปััจจััยสำ�ำ หรัับ
การเจริิญเติิบโต ได้้แก่่ ความเข้้มแสง 150-200 ไมโครโมลต่่อตารางเมตรต่่อวิินาทีี
และมีีช่่วงเวลาความยาวแสงต่่อวันั 18 ชั่ว� โมง โดยมีอี ุุณหภูมู ิภิ ายในห้อ้ งปลูกู 21-23
องศาเซลเซีียส และมีีความชื้้�นสัมั พัทั ธ์ถ์ ึึง 100 เปอร์เ์ ซ็น็ ต์์
n ระยะการเจริิญเติิบโตทางด้้านลำ�ำ ต้้น เป็็นระยะที่ต�่ ้น้ พืืชสกุลุ กััญชา
มีีการเจริิญเติิบโตด้้านลำ�ำ ต้้นที่�่เพิ่่�มขึ้้�นอย่่างรวดเร็็ว โดยทั่่�วไปใช้้ระยะเวลาตั้้�งแต่่
21-42 วััน ขึ้�นอยู่่�กัับสายพัันธุ์�์ โดยมีีความต้้องการปััจจััยสำำ�หรัับการเจริิญเติิบโต
ด้้านความเข้้มของแสง 450-500 ไมโครโมลต่่อตารางเมตรต่่อวิินาทีี และมีีช่่วง
เวลาความยาวแสงต่่อวััน 16-18 ชั่�วโมงต่่อวััน โดยมีีอุุณหภููมิิภายในห้้องปลููก
26-29 องศาเซลเซีียส ขณะที่�่ความชื้้�นสััมพััทธ์์อยู่่�ระหว่่าง 75-80 เปอร์์เซ็็นต์์ และ
ต้้องการปริิมาณคาร์บ์ อนไดออกไซด์์ 1,200-1,500 ppm
n ระยะก่อ่ นออกดอก (pre-flowering) เป็น็ ระยะที่ต�่ ้น้ พืชื สกุลุ กัญั ชา
เริ่�มมีีการเปลี่�่ยนแปลงการเจริิญเติิบโตด้้านลำำ�ต้้นไปสู่่�ระยะการออกดอก โดยทั่่�วไป
ใช้้ระยะเวลาประมาณ 3-7 วััน ซึ่�่งมีีความต้้องการปััจจััยสำำ�หรัับการเจริิญเติิบโต
ค่่อนข้้างซัับซ้้อน โดยมีีความต้้องการความเข้้มของแสง 450-500 ไมโครโมลต่่อ
ตารางเมตรต่่อวิินาทีี และต้้องการมากขึ้�นถึึง 700-800 ไมโครโมลต่่อตารางเมตร
ต่่อวิินาทีี แต่่กลัับต้้องการช่่วงเวลาความยาวแสงต่่อวัันลดลงเป็็นไม่่เกิิน 12 ชั่�วโมง
ต่่อวััน โดยมีีอุุณหภูมู ิภิ ายในห้อ้ งปลููก 26-29 องศาเซลเซีียส ขณะที่ค�่ วามชื้้�นสััมพัทั ธ์์
ลดลงเป็็น 55-67 เปอร์์เซ็็นต์์ และต้้องการปริิมาณคาร์์บอนไดออกไซด์์ 1,200-
1,500 ppm

คู่ม�่ ือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร 83
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

n ระยะออกดอกเต็็มที่�่ (blooming) เป็็นระยะที่�่ต้้นพืืชสกุุลกััญชา
มีีการพััฒนาช่่อดอก เกิิดการเปลี่�่ยนแปลงของปริิมาณสารสำ�ำ คััญต่่างๆ ภายในช่่อดอก
ซึ่�ง่ จะใช้ร้ ะยะเวลาในการพััฒนาประมาณ 48-70 วันั ขึ้น� อยู่่�กัับสายพันั ธุ์�์ โดยมีีความ
ต้้องการปััจจััยด้้านความเข้้มแสง ความยาวแสง อุุณหภููมิิ และความชื้้�นสััมพััทธ์์
ในระดัับเดีียวกัันกัับระยะก่่อนออกดอก คืือ ความเข้้มแสง 700-800 ไมโครโมล
ต่่อตารางเมตรต่่อวิินาทีี ความยาวแสง 12 ชั่�วโมงต่่อวััน อุุณหภููมิิภายในห้้องปลููก
26-29 องศาเซลเซีียส และความชื้้�นสััมพััทธ์์ 55-67 เปอร์์เซ็็นต์์ แต่่ไม่่ต้้องการ
การเพิ่่ม� ปริิมาณคาร์บ์ อนไดออกไซด์ใ์ นระยะนี้้�

ตารางที่่� 4 การควบคุมุ ปััจจััยสภาพแวดล้้อมตามระยะการเจริญิ เติบิ โตของพืืช
สกุลุ กัญั ชา

ระยะ ระยะ ระยะ ระยะ
ต้น้ กล้้า เจริิญเติิบโต ก่่อน ออกดอก
ทางลำำ�ต้้น ออกดอก
ระยะเวลา (วันั ) 14 3-7 48-70
ความเข้้มแสง 150-200 21-42 450-500 700-800
(ไมโครโมลต่่อตารางเมตร 450-500 ค่่อยปรับั ให้้
ต่่อวิินาทีี) 18 ถึึง 700-800 12
ความยาวแสงต่่อวััน (ชั่ว� โมง) 21-23 18 12 26-29
อุณุ หภูมู ิหิ ้อ้ ง (องศาเซลเซีียส) 100 26-29 26-29 55-67
ความชื้้�นสัมั พััทธ์์ (%) 75-80 55-67

ความเข้้มข้น้ ของ CO2 (ppm) 400 1,200-1,500 1,200-,1500 400

84 คู่ม�่ ือื สำ�ำ หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

5.2.2 การปลููกในระบบกึ่่ง� ปิดิ (semi-indoor or greenhouse)

ระบบการปลููกพืืชสกุุลกััญชาในระบบกึ่่�งปิิด เป็็นการปลููกภายใน
สภาพโรงเรืือนที่่�มีีการควบคุุมสภาพแวดล้้อมและปััจจััยสำำ�หรัับการเจริิญเติิบโตเพีียง
บางส่่วน โดยยัังมีีความต้้องการใช้้ประโยชน์์จากปััจจััยควบคุุมการเจริิญเติิบโต
ตามธรรมชาติิในการปลููกพืืชสกุุลกััญชาตามฤดููกาลปกติิ เช่่น แสงและความยาวแสง
ซึ่่�งการปลููกในระบบกึ่่�งปิิดสามารถเพิ่่�มประสิิทธิิภาพของการผลิิตให้้กัับผู้้�ปลููก
โดยการขยายฤดููปลููกที่่�ปกติิมีีเพีียงครั้้�งเดีียวต่่อปีีให้้สามารถปลููกได้้มากขึ้ �นตาม
ความต้้องการของผู้้�ปลููก นอกจากนี้้�การปลููกพืืชสกุุลกััญชาภายใต้้ระบบกึ่�่งปิิดยััง
เป็็นการใช้้ประโยชน์์โรงเรือื นในการปกป้้องพืชื ทั้้�งในระยะเยาว์์วััย (seedling stage)
ที่�่ค่่อนข้า้ งมีีความอ่อ่ นแอ และระยะเจริิญเติิบโตด้้านการสร้า้ งกิ่�งใบก้้าน (vegetative
stage) และการพััฒนาช่่อดอก (flowering stage) จากสภาพแวดล้้อมและศััตรููพืืช
ในธรรมชาติิ ซึ่่�งรููปแบบของโรงเรืือนแบบกึ่่�งปิิดที่�่นิิยมใช้้กัันโดยทั่่�วไป มีีหลายแบบ
ตามความสามารถในการลงทุุนและวัตั ถุุประสงค์์ของผู้้�ปลูกู เป็น็ สำ�ำ คััญ

ที่่�มา : https://www.vpr.org/post/vermonts-third-hemp-growing-season-more-acreage-new-products#stream/0

ภาพที่่� 11 โรงเรืือนแบบกึ่�่งปิิด สำ�ำ หรัับการเพาะขยายพันั ธุ์แ์� ละอนุบุ าลต้้นกล้า้

คู่ม�่ ืือสำ�ำ หรับั เกษตรกร 85
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

ภาพที่่� 12 โรงเรืือน Evaporative Cooling System
สำำ�หรัับการขยายพัันธุ์แ์� ละอนุบุ าลต้น้ กล้า้

ที่่�มา : https://kindseeds.net/best-strains-to-grow-in-a-greenhouse/

ภาพที่่� 13 โรงเรือื นแบบกึ่�่งปิิด สำ�ำ หรับั การเจริญิ เติบิ โตและการพัฒั นาช่อ่ ดอก

86 คู่ม่� ืือสำำ�หรับั เกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

จากข้อ้ มูลู ที่ก่� ล่า่ วมาทั้้ง� หมดสามารถนำำ�มาสรุปุ การเปรีียบเทีียบข้อ้ ดีีและข้อ้ เสีีย
ของระบบการปลูกู พืืชสกุลุ กััญชา ปรากฎดัังตารางที่่� 5

ตารางที่่� 5 การเปรีียบเทีียบรูปู แบบของระบบการปลููกพืชื สกุลุ กัญั ชา

รู ปแบบ ข้อ้ ดีี ข้อ้ เสียี ข้อ้ พิิจารณา
ระบบเปิิด n ต้้นทุุนต่ำ�ำ� เนื่�องจาก n ปลูกู ได้เ้ พีียงครั้้�งเดีียวต่อ่ ปีี n เหมาะกัับ
ใช้้สภาพแวดล้อ้ ม n ไม่ส่ ามารถควบคุุมปััจจััย เกษตรกรในพื้้น� ที่่�
ระบบปิดิ ตามธรรมชาติโิ ดยไม่ม่ ีี ต่่างๆ ได้้ ทำำ�ให้้เกิิดความ ที่�ม่ ีีความเหมาะสม
การควบคุุมใดๆ เสี่ย่� งจากสภาพแวดล้้อม สููง (S1) สำำ�หรัับ
โรคและแมลง ปลูกู พืชื สกุลุ กััญชา
n สามารถปลูกู ได้้ทุกุ ที่�่ n ต้น้ ทุนุ การผลิิตสููงที่่�สุุด n เหมาะกัับระบบ
โดยไม่ม่ ีีข้อ้ จำ�ำ กัดั ของ เนื่�องจากต้้องใช้อ้ ุปุ กรณ์์ การผลิติ พืืช
สภาพแวดล้้อม ควบคุุมปััจจััยการผลิิต สกุุลกัญั ชาระดัับ
n สามารถปลูกู และเก็็บเกี่่ย� ว ที่่�จำำ�เป็น็ ทั้ง� หมดร้้อย อุุตสาหกรรม
ผลผลิติ ได้ห้ ลายรอบต่่อปีี เปอร์์เซ็น็ ต์์ เพื่่อ� ใช้้ประโยชน์์
n สามารถควบคุุมปัจั จััย n อาจมีีข้้อจำ�ำ กััดของ ทางการแพทย์์
การผลิติ ได้ห้ มดทุุกอย่า่ ง เรื่�องระบบไฟฟ้้า และ ซึ่�่งต้้องการผลผลิิต
n ผลผลิิตมีีความสม่ำ�ำ�เสมอ ควรมีีระบบบริิหารจััดการ ที่�่มีีความสม่ำ�ำ�เสมอ
และมีีคุณุ ภาพสูงู ความเสี่่�ยง และมีีคุณุ ภาพสูงู
n ป้้องกันั การโดนทำ�ำ ลาย
จากสภาพแวดล้อ้ ม
โรคและแมลงได้เ้ ป็น็
อย่า่ งดีี
n ระบบรัักษาความ
ปลอดภัยั ได้ม้ าตรฐานและ
มีีประสิิทธิิภาพสููงสุุด

คู่ม�่ ืือสำำ�หรับั เกษตรกร 87
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

รูปแบบ ข้อ้ ดีี ข้้อเสียี ข้้อพิิจารณา
n เหมาะกัับพื้้�นที่่�
ระบบกึ่�งปิิด n สามารถเพิ่่�มรอบการปลููก n ต้น้ ทุนุ ค่่อนข้า้ งสููงกว่่า ที่ม�่ ีีปริิมาณแสง/
และเก็็บเกี่่�ยวผลผลิติ ได้้ ระบบเปิิด แต่น่ ้อ้ ยกว่่า ช่ว่ งความยาวแสง
มากกว่า่ หนึ่�่งครั้้ง� ต่่อปีี ระบบปิดิ เนื่อ� งจาก ต่่อวัันที่เ่� หมาะสม
n ควบคุุมปัจั จัยั การผลิิต อาจมีีการติดิ ตั้ง� อุปุ กรณ์์ สำำ�หรับั ปลููกพืชื
ได้บ้ างส่่วน ควบคุุมปััจจัยั การผลิติ สกุลุ กัญั ชา
n ป้้องกันั การโดนทำ�ำ ลาย ที่่�จำำ�เป็น็ เพิ่่ม� เติมิ เช่่น เนื่ �องจากระบบ
จากสภาพแวดล้อ้ ม เช่น่ แสงเทีียม กึ่ง่� ปิิดยังั คงใช้้
ฝน ลม และพายุุ ประโยชน์์จาก
n ควบคุุมการระบาดของโรค แสงธรรมชาติิ
และแมลงได้ร้ ะดัับหนึ่่�ง เป็น็ หลััก

88 คู่ม�่ ือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิิตพืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุตุ สาหกรรม

เอกสารอ้้างอิงิ

Adesina, I., Bhowmik, A., Sharma, H., & Shahbazi, A. 2020. A Review
on the Current State of Knowledge of Growing Conditions,
Agronomic Soil Health Practices and Utilities of Hemp in
the United States. Agriculture, 10(4), 129.

Cervantes J. 2006. MARIJUANA Horticulture The Indoor/Outdoor
MEDICAL Grower’s Bible. Published by Van Patten Publishing,
China. 1020 pp.

Chandra S., Lata H. and Elsohly M.A. 2019. Propagation of Cannabis
for Clinical Research: An Approach towards a Modern Herbal
Medicinal Products Development. Front. Plant Sci. 11:958.

Ellison and Sandler. 2019. CBD Hemp Production. https://fyi.extension.
wisc.edu/hemp/files/2019/05/CBD-production-webinar.pdf

García-Tejero, I. F., Durán Zuazo, V. H., Sánchez-Carnenero, C.,
Hernández, A., Ferreiro-Vera, C., & Casano, S. 2019. Seeking
suitable agronomical practices for industrial hemp
(Cannabis sativa L.) cultivation for biomedical applications.
Industrial Crops and Products, 139, 111524.

Ellison and Sandler. 2019. CBD Hemp Production. https://fyi.extension.
wisc.edu/hemp/files/2019/05/CBD-production-webinar.pdf.

Thomas M. 2012. Cannabis Cultivation: A Complete Growers Guide.
Green Candy Press, 195 pp.

คู่ม�่ ือื สำำ�หรับั เกษตรกร 89
การผลิติ พืื ชสกุุลกััญชา (Cannabis sativa L.)

เพื่่� อประโยชน์์ทางการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม

90 คู่่ม� ือื สำ�ำ หรัับเกษตรกร
การผลิติ พืื ชสกุุลกัญั ชา (Cannabis sativa L.)
เพื่่� อประโยชน์ท์ างการแพทย์์ และอุุตสาหกรรม