ชุดการสังคายนาภูมิปัญญา การนวดไทย เล่มที่ ๑ คำอธิบายกล่าวเส้นสิบในตำรา โรคนิทานคำฉันท์ ๑๑ และแผนนวดคว่ำในจารึกตำรายา วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร

การสงั คายนาแผนนวด แผ่นท่ี ๔๕ จารึกแผนนวดในจารกึ ต�ำรายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 138 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ลำ� ดับ คำ� จารกึ แผน่ ที่ คำ� อา่ น ช่ือ โรค อาการ เส้น ลม คำ� อธบิ าย จุดนวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บรเิ วณ/ตำ� แหนง่ )

เส้น/ลม

๑ แก้ลมให้ ลมใหป้ ากเบ้ียว √ √ ลมให้ปากเบี้ยวเป็นอาการท่ีพบได้จากหลาย ใต้เพรียงหูขา้ งซ้าย
ปากเบยี้ ว สาเหตแุ ละมอี าการหลายระดบั เราเรยี กชอ่ื ตาม (มมุ กะโหลก

ลกั ษณะอาการทีแ่ สดงออกมา เช่น เป็นอัมพาต ท้ายทอย)

ก็สามารถท�ำให้ปากเบี้ยวได้อาจจะเป็นช่ัวคราว

หรือถาวรก็ได้ ถ้าเป็นข้างขวาเป็นอัมพฤกษ์

ข้างซ้ายเป็นอัมพาต (๕) หรือลมท่ีท�ำให้ปาก

เบี้ยวทเ่ี กิดด้านซา้ ย คือ ลมจนั ทกลาในเสน้ อิทา

ดงั ทกี่ ลา่ วว่า “ลมจนั ทร์พกิ ารรา้ ย ชกั ปากเบย้ี ว

เสียวหน้าตา”

(ที่มา: “กลา่ วเส้นสบิ ”)

การสงั คายนาแผนนวด แผ่นท่ี ๔๕ จารึกแผนนวดในจารึกต�ำรายาวดั ราชโอรสารามราชวรวหิ าร (ตอ่ )

ล�ำดับ คำ� จารกึ แผ่นท่ี คำ� อ่าน ชอ่ื โรค อาการ เส้น ลม ค�ำอธิบาย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บรเิ วณ/ตำ� แหน่ง)

เส้น/ลม

๒ แก้ปัตฆาฎ ปัตฆาฏแขน √ √ ดใู น ปตั ฆาต โรคลมชนดิ หนง่ึ ผปู้ ว่ ยมกั มอี าการ ขอบกระดกู สะบกั ซา้ ย
แขนตาย ตาย ปวดเมื่อยตามแนวเส้นปัตฆาต เคล่ือนไหวไม่ ห่างจากข้อต่อหัวไหล่
สะดวก ดงั คมั ภรี แ์ ผนนวด (๖/น. ๙๖) ตอนหนง่ึ ประมาณ ๒ นิ้วมือ
ว่า “...ช่อื ว่าลมปตั ฆาฎกว็ า่ ผู้นัน้ มกั นง่ั นกั ลุกนั่ง “แก้ท่ีต้นแขนและราว แผนนวดควำ�่ ในจารกึ ตำ�รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 139
มไิ ด้กด็ ี ใหแ้ ก้เสน้ เอนทงั้ ๒ แลแก้เสน้ แถวหลัง บ่า ทงั้ ๒ ข้าง”
ทั้ง ๒ แลแก้เส้นบั้นเอวทั้ง ๒ ข้าง ช่ือว่าลม
แถกกลออมนั้น ให้แก้หัวเหน่าแลท้องแลรอบ
สดือ แลบั้นเอวแลสันหลังน้ันคลายแล...”, ลม
ปัตฆาต ก็เรียก, เขียนว่า ปัตคาด ปัฏฆาต
ปัตะฆาฎ หรอื ปตั ฆาฏ กม็ ี (๑/น. ๒๗๖)

การสังคายนาแผนนวด แผน่ ที่ ๔๕ จารกึ แผนนวดในจารึกตำ� รายาวดั ราชโอรสารามราชวรวิหาร (ตอ่ ) 140 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ลำ� ดับ คำ� จารกึ แผ่นท่ี คำ� อ่าน ช่ือ โรค อาการ เส้น ลม คำ� อธิบาย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหน่ง)

เส้น/ลม

๓ แกภ้ าหนุ ะวาด ภาหุนะวาตทส่ี ดุ √ √ - ดใู น พาหรุ วาโย [พาหรุ ะ-] น. โรคลมจรชนิด จุดนวดที่แขนซ้าย
ที่สุด หน่ึง ต�ำราว่าเกิดจากกองสุขุมังควาต ผู้ป่วย เ ห นื อ ข ้ อ พั บ ศ อ ก

มอี าการมอื เทา้ บวม หนกั ศรี ษะ วงิ เวยี น นำ�้ มกู ประมาณ ๓ นิ้วมือ

นำ้� ตาไหล เสยี วมอื และเทา้ เปน็ เหนบ็ หากเปน็ เป็นการนวดเพ่ือแก้

นานถงึ ๕ เดอื น ผู้ปว่ ยจะลกุ ไม่ขึน้ ดงั ต�ำรา อาการเสียวล�ำมือ

ยาศิลาจารึกในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เหน็บชา ใช้การลูบ

(๗/น. ๓๑๔) ตอนหนงึ่ วา่ “... จะกลา่ วลกั ษณะ คลึงลดอาการบวม

ก�ำเนิดแห่งลมอันช่ือว่า พาหุรวาโยเป็นค�ำรบ

๙ นนั้ บงั เกดิ แตก่ องสขุ มุ ังควาต กล่าวคือลม

คถู ทวารแลน่ ขนึ้ มาจบั เอาหลงั มอื กระทำ� ใหม้ อื

บวมขึ้นแล้วแล่นลงมาจบั หลงั เทา้ กระทำ� ใหเ้ ทา้

นั้นเบ่งขึ้น แล้วกลับแล่นขึ้นสู่กระบาลศีรษะ

กระท�ำใหห้ นักศีรษะ ให้ศรี ษะซุนไปให้วงิ เวยี น

และใหน้ ้ำ� มกู ตกนำ�้ ตาตก ใหเ้ สยี วล�ำมอื ล�ำเทา้

ให้เป็นเหนบ็ และลมกองน้ี

การสังคายนาแผนนวด แผน่ ท่ี ๔๕ จารึกแผนนวดในจารกึ ตำ� รายาวดั ราชโอรสารามราชวรวหิ าร (ตอ่ )

ล�ำดบั ค�ำจารกึ แผ่นที่ คำ� อ่าน ช่อื โรค อาการ เสน้ ลม ค�ำอธบิ าย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ต�ำแหนง่ )

เสน้ /ลม

๓ แกภ้ าหนุ ะวาด ภาหุนะวาตทส่ี ดุ √ √ เกิดแต่ผู้ ใดก�ำหนด ๕ เดือนจะลุกข้ึนมิได้
ทีส่ ดุ เลย ...”. (๑/น. ๓๑๕)

- ในท่ีน้ี ภาหุนะวาต (ท่ีสุด) หมายถึง ความ

รุนแรงของโรคลมชนิดน้ีถึงข้ันสูงสุด หรือ แผนนวดควำ�่ ในจารกึ ตำ�รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 141

แพทย์ปจั จุบันเรยี กว่า ระยะสดุ ท้าย (๕)

๔ แก้สลกั ทีค่ ่าง สลักทีข่ า้ ง √ อาการติดขัดท่ีสีข้างเนื่องจากลมขังท่ีบริเวณ ปลายกระดูกสะบัก
(สีขา้ ง) สีข้าง ชายโครง ท�ำให้เลือดลมเดินไม่สะดวก ดา้ นซา้ ย

(๕)

การสังคายนาแผนนวด แผน่ ท่ี ๔๕ จารึกแผนนวดในจารึกตำ� รายาวดั ราชโอรสารามราชวรวหิ าร (ตอ่ ) 142 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ล�ำดบั ค�ำจารกึ แผน่ ที่ คำ� อ่าน ชื่อ โรค อาการ เสน้ ลม คำ� อธิบาย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหนง่ )

เส้น/ลม

๕ แกก้ ะใสตาน กษยั ดาน √ กษยั ดาน น. กษยั อนั เกดิ จากอปุ ปาตกิ ะโรคชนดิ คว่�ำแขน นวดแขน
หน่ึง เกิดท่ียอดอก ท�ำให้กล้ามเน้ือตั้งแต่ยอด ทอ่ นล่าง จุดใตข้ อ้ พบั
อกถึงหน้าท้องแข็งมากผู้ป่วยมีอาการปวด แขนขา้ งซ้าย
จกุ เสยี ดแนน่ กนิ ขา้ วไมไ่ ด้ ถา้ ลามลงถงึ ทอ้ งนอ้ ย
ท�ำให้ปวดอยู่ตลอดเวลา ถูกความเย็นไม่ได้ แต่
ถา้ ลามลงไปถงึ หัวหน่าวจะรกั ษาไม่ได้ ดังคมั ภรี ์
กระษยั (๘/น. ๓๔-๓๕) ตอนหนงึ่ วา่ “... จะกลา่ ว
ลักษณกระไสยโรคอันบังเกิดข้ึนเปนอุปาติกะ
คือกระไสยดานอันเปนเคารบ ๑๒ ตั้งอยู่ยอด
อกแขงดังแผ่นสินลา ถ้าตั้งลามลงไปถึงท้อง
นอ้ ยแลว้ เมอ่ื ใด กระทำ� ใหร้ ้องครางอยู่ท้ังกลาง
วันกลางคนื ถกู เยนเข้ามไิ ด้ ถ้าถูกร้อนคอ่ ยสงบ
ลงหน่อยหน่ึง แล้วกลับปวดมาเล่ากระท�ำให้จุก
เสียดแน่นน่าอก บริโภคอาหารมิได้ ถ้าลามลง

การสังคายนาแผนนวด แผ่นที่ ๔๕ จารึกแผนนวดในจารึกต�ำรายาวดั ราชโอรสารามราชวรวิหาร (ตอ่ )

ลำ� ดบั คำ� จารึกแผน่ ที่ คำ� อ่าน ชือ่ โรค อาการ เส้น ลม ค�ำอธบิ าย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหนง่ )

เสน้ /ลม

๕ แก้กะใสตาน กษยั ดาน √ ไปถึงหัวเหน่าแล้วเม่ือใด เปนอะติสยะโรค
แพทย์จะรักษามิได้เลย ถ้าจะรักษารักษาแต่ยัง
๖ แก้ปัตฆาฎ ปัตฆาฎ มลิ งหวั เหนา่ ดจุ กลา่ วไวด้ งั น้ี ...”. (๑/น. ๑๖-๑๗) แผนนวดควำ�่ ในจารกึ ตำ�รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 143
(ดา้ นซา้ ย) (ด้านซา้ ย)
√ ปัตฆาต [ปัดตะคาด] น. ๑. เส้นที่มีจุดเริ่มต้น ชดิ กระดกู สนั หลงั ชว่ ง
บริเวณขอบเชิงกรานด้านหน้า แล่นถึงตาตุ่ม บ้ันเอว ดา้ นซา้ ย
เส้นด้านบนจะแล่นไปทางด้านหลัง ข้ึนข้าง
กระดกู สนั หลงั (ถดั ออกมาจากเสน้ รตั ตฆาต) ถงึ
บรเิ วณต้นคอ ท้ายทอย ขน้ึ ศีรษะ แลว้ ลงมาที่
แขน เส้นที่อยู่ด้านขวา เรียก เส้นปัตฆาตขวา
เส้นที่อยู่ด้านซ้าย เรียก เส้นปัตฆาตซ้าย ส่วน
เส้นด้านล่างจะเริ่มจากบริเวณหน้าขา แล่นลง
มาถึงตาตุ่มด้านใน เรียก เส้นปัตฆาตใน ส่วน
ด้านนอกเริ่มจากบริเวณสะโพก แล่นลงมาถึง
ตาตมุ่ ด้านนอก เรยี ก เสน้ ปตั ฆาตนอก
(๑/น. ๒๗๖)

การสงั คายนาแผนนวด แผ่นท่ี ๔๕ จารึกแผนนวดในจารึกต�ำรายาวดั ราชโอรสารามราชวรวิหาร (ตอ่ ) 144 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ลำ� ดบั คำ� จารึกแผน่ ท่ี ค�ำอ่าน ชอ่ื โรค อาการ เส้น ลม ค�ำอธบิ าย จุดนวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหนง่ )

เสน้ /ลม

๗ แก้โรหินีข้ึนต้น โรหนิ ีขึ้นต้นขา √ คณะท�ำงานให้ความเห็นว่าเป็นจุดแก้โรคโรหินี กึ่งกลางกน้ ย้อย ดา้ น
ขา √ อีกจุดหนึ่ง ถ้าเป็นจะมีริดสีดวงข้ึนที่บริเวณ ซา้ ย

√ ต้นขา วิธีแก้ให้นวดท่ีจุดก่ึงกลางก้นย้อยด้าน

ซ้าย (๕)

๘ แกร้ าก ราก ก. อาเจยี น, อ้วก, ส�ำรอกออกทางปาก ขาขวา จุดนวด

(๑/น. ๓๗๘) กึง่ กลางระหวา่ ง
ตาตมุ่ นอกกบั หัวเขา่

ในแนวขาด้านนอก ๑

๙ แปดแสนแก้ กลอ่ นเส้น - “เส้นกล่อนเส้นหนึ่งให้แก้ตาเท้า (ตาตุ่ม) ทั้ง แนวขาข้างขวาด้าน
กล่อน
๒ ข้างเปน็ ทส่ี ดุ ” (ทีม่ า: คมั ภรี ์แผนนวด เลม่ ๑ เลข นอก ๑ จดุ ชิดกระดูก

ท่ี ๑๐๐๘ หน้าปลาย ที่ ๒๙ ถึง ๓๐) กง่ึ กลางนอ่ ง

- กล่อนเส้น หรือกล่อนเอ็น อันบังเกิดเพื่อ
อณั ฑพฤกษ์น้ัน กระท�ำใหเ้ ม่อื ยขบแขง้ ขาหน้า

ตะโพก บางทีให้จับสะบดั รอ้ นสะท้านหนาวให้
ถ่วงเหน่าเป็นก�ำลัง (ที่มา: ต�ำรายาวัดโพธ์ิ, ศาลา

๔ เสา ๗ แผ่นท่ี ๒ ลักษณะกล่อน ๔ จ�ำพวก หน้า
๓๒๙)

การสงั คายนาแผนนวด แผน่ ท่ี ๔๕ จารกึ แผนนวดในจารึกตำ� รายาวดั ราชโอรสารามราชวรวหิ าร (ต่อ)

ล�ำดบั คำ� จารกึ แผน่ ที่ ค�ำอ่าน ช่ือ โรค อาการ เส้น ลม ค�ำอธิบาย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหน่ง)

เส้น/ลม

๑๐ แก้ปวด ปวดศรี ษะปะกงั √ √ - ดใู น ลมปะกงั น. โรคชนดิ หนง่ึ ผปู้ ว่ ยมอี าการ จดุ ก�ำด้น

ศีรศะปกงั ปวดศีรษะมาก อาจจะปวดข้างเดียวหรือ ๒

ข้างก็ได้ บางต�ำราว่ามักเป็นเวลาเช้าผู้ป่วย

อาจมอี าการอน่ื รว่ มดว้ ย เชน่ ตาพรา่ วงิ เวยี น

อาเจียน, ลมตะกัง หรือ สันนิบาตลมปะกัง แผนนวดควำ�่ ในจารกึ ตำ�รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 145

กเ็ รียก (๑/น. ๓๙๖)

- สาเหตุมาจากลมสุริยกลา ปวดศีรษะข้างขวา

(๕)

๑๑ ปวดศีศะ ปวดศรี ษะ √ อาการปวดหวั [vi.] to have a headache (๑๑) ใตเ้ พรยี งหขู า้ งขวา

๑๒ ลมเสยี ดคาง ลมเสยี ดคาง √ ดูใน ลมหณุวาต ลมหณวุ าตบังเกิดในคาง ต้นแขนขวาด้านหลัง
(๒/น. ๒๐๑-๒๐๒) จุดระหว่างกระดูก
ต้นแขนและกระดูก
สันหลังสว่ นอก

๑๓ รากเสล่ด รากเสลด √ รากเสลด มีอาการคือ อาเจียนออกมาเป็น จดุ กระดกู สนั หลงั ชว่ ง

เสมหะ (๕) อก ช้ินที่ ๑

การสงั คายนาแผนนวด แผน่ ที่ ๔๕ จารึกแผนนวดในจารกึ ตำ� รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร (ต่อ) 146 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ลำ� ดบั คำ� จารกึ แผน่ ท่ี คำ� อา่ น ชอื่ โรค อาการ เส้น ลม ค�ำอธบิ าย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ต�ำแหนง่ )

เสน้ /ลม

๑๔ บอกให้รู้ทีต่ าย จดุ ทต่ี าย √ บอกจุดหรือเสน้ ทีต่ าย (๕) จุดกลางล�ำตัวกระดูก

สันหลังชว่ งเอว

๑๕ ปัตฆาฏ ปัตคาด √ ปตั คาด, ปฏั ฆาต, ปตั ะฆาฎ, ปตั ฆาฏ ดู ปตั ฆาต. ชดิ กระดกู สนั หลงั ชว่ ง
(ดา้ นขวา) ด้านขวา ปัตฆาต [ปัดตะคาด] น. ๑. เส้นท่ีมีจุดเร่ิมต้น บน้ั เอว ดา้ นขวา

บริเวณขอบเชิงกรานด้านหน้า แล่นถึงตาตุ่ม

เส้นด้านบนจะแล่นไปทางด้านหลัง ขึ้นข้าง

กระดูกสันหลัง (ถัดออกมาจากเส้นรัตตฆาต)

ถงึ บรเิ วณตน้ คอ ท้ายทอย ขึ้นศีรษะ แล้วลงมา

ท่แี ขน เส้นทอ่ี ยู่ดา้ นขวา เรยี ก เสน้ ปัตฆาตขวา

เส้นที่อยู่ด้านซ้าย เรียก เส้นปัตฆาตซ้าย ส่วน

เส้นด้านล่างจะเริ่มจากบริเวณหน้าขา แล่นลง

มาถึงตาตุ่มด้านใน เรียก เส้นปัตฆาตใน ส่วน

ด้านนอกเริ่มจากบริเวณสะโพก แล่นลงมาถึง

ตาตมุ่ ดา้ นนอก เรียก เส้นปตั ฆาตนอก

(๑/น. ๒๗๖)

การสงั คายนาแผนนวด แผ่นที่ ๔๕ จารกึ แผนนวดในจารึกต�ำรายาวัดราชโอรสารามราชวรวหิ าร (ตอ่ )

ล�ำดับ คำ� จารึกแผน่ ที่ คำ� อ่าน ชือ่ โรค อาการ เสน้ ลม ค�ำอธบิ าย จุดนวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตำ� แหน่ง)

เส้น/ลม

๑๖ โรหนิ ขี น้ึ ถึงฅอ่ โรหนิ ีขึ้นถึงคอ √ โรหินีโรค, โรหณิ ีโรค น. รดิ สีดวงประเภทหน่ึง ก่ึงกลางก้นย้อยด้าน
เกดิ ในลำ� คอผปู้ ว่ ยมเี สมหะมาก ลมหายใจมกี ลนิ่ ขวา
เหมน็ มีเลือดออกในลำ� คอ กนิ อาหารไมไ่ ด้ ไมร่ ู้ แผนนวดควำ�่ ในจารกึ ตำ�รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร 147
รสอาหาร เป็นต้น ดังต�ำรายาศิลาจารึกในวัด
พระเชตุพนวมิ ลมังคลาราม (๗/น. ๒๖๖) ตอน
หนึ่งว่า “… ล�ำดับน้ีจะกล่าวด้วยนัยหน่ึงใหม่
วา่ ดว้ ยลกั ษณะหฤศโรคอนั ชอ่ื วา่ โรหนิ ี กลา่ วคอื
โรครดิ สดี วง อนั บงั เกดิ ขนึ้ ในลำ� คอนนั้ เปน็ คำ� รบ
๕ มีอาการกระท�ำให้ชุ่มไปด้วยเสมหะ ให้เหม็น
คาวคอเป็นก�ำลัง บางทีให้เน่าเหม็นโขง ให้
ลำ� คอเปน็ เลอื ด บรโิ ภคอาหารมไิ ด้ไมม่ รี ส ฯ ...”.
ดู ริดสดี วง ประกอบ (๑/น. ๓๘๕)

การสงั คายนาแผนนวด แผน่ ท่ี ๔๕ จารกึ แผนนวดในจารกึ ตา� รายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร (ตอ่ ) 148 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ญญาการนวดไทย: ๑

ลา� ดับ ค�าจารึกแผน่ ที่ ค�าอ่าน ชื่อ โรค อาการ เสน้ ลม ค�าอธิบาย จดุ นวด
๔๕ โรค/อาการ/ (บริเวณ/ตา� แหนง่ )

เส้น/ลม

๑๗ ตะคริ้วทังสอง ตะคริว √ ดูใน ตะคริว น. อาการหดเกร็งตัวของ จุดกึ่งกลางน่อง ชิด

หน้าแค่ง ท้งั ๒ หนา้ แขง้ กลา้ มเนื้อและค้างอยู่ ท�าให้กลา้ มเน้ือขาดเลือด กระดูกสันหน้าแข้ง

เกิดอาการเจบ็ ปวด (๑/น. ๑๙๓) ขวา นวดทั้ง ๒ ข้าง

๑๘ ร้อนเหนบ รอ้ นเหน็บ √ มีอาการรอ้ นและเป็นเหน็บทีส่ ะโพก (๕) จุดนวด ๒ จุด จุด
ตะโภก สะโพก แรก ฝ่าเท้าขวาแนว

นิ้วก้อย จุดที่สอง

เ ห นื อ ต า ตุ ่ ม น อ ก

ประมาณ ๓ นิ้วมอื

ภาคผนวก

๑. ค�าสั่งกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
ท่ี ๕๙๕/๒๕๕๗ เร่อื ง “แต่งตั้งคณะอนกุ รรมการสังคายนา
ภูมปิ ัญญาการนวดไทยในต�าราการแพทยแ์ ผนไทยแหง่ ชาติ”

๒. ค�าสั่งกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
ท่ี ๗๘/๒๕๕๘ เรื่อง “แต่งต้ังคณะท�างานเพ่ือด�าเนินการ
สังคายนาภูมิปัญญาด้านการนวดไทยในต�าราการแพทย์แผน
ไทยแห่งชาต”ิ

๓. ประวตั ยิ ่อคณะท�างานสงั คายนาภมู ิปัญญาการนวดไทยฯ



ภาคผนวก 151

152 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ภาคผนวก 153

154 ชุดการสังคายนาภมู ปิ ัญญาการนวดไทย: ๑

ภาคผนวก 155

ประวัติคณะทำ�งานผู้ทรงคณุ วฒุ ิและครูหมอนวดไทย
ทด่ี ำ�เนินงานสังคายนาภมู ิปัญญาการนวดไทยและฤๅษดี ดั ตน

๑. นายแพทย์ประพจน์ เภตรากาศ ประธานคณะทำ� งาน
สถานท่ปี ฏิบัตงิ าน อดีตรองอธบิ ดกี รมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
รกั ษาการในต�ำแหน่ง นายแพทย์ ๑๐ วช.
(ดา้ นสาธารณสขุ สาขาพฒั นาระบบบรกิ ารทางการแพทย์)

ประวตั ิการรับราชการ

๒๕๓๖ รองผู้อำ� นวยการ ฝา่ ยการแพทย์

โรงพยาบาลเลิดสนิ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ

๒๕๔๒ นายแพทย์ ๙ วช. สาขาเวชกรรมฟนื้ ฟู

โรงพยาบาลเลิดสิน กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

๒๕๔๖ นายแพทย์ ๙ วช. (ด้านสาธารณสขุ )

กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก

๒๕๕๐ รองอธบิ ดีกรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก

๒๕๕๑ รองอธบิ ดี รกั ษาการในตำ� แหนง่ นายแพทย์ ๑๐ วช.

(ดา้ นสาธารณสขุ สาขาพฒั นาระบบบริการทางการแพทย)์

ประวตั ิการท�ำงานอนื่  ๆ

• ประธานสมาพันธ์แพทยแ์ ผนไทยแห่งประเทศไทย

• ประธานมลู นิธเิ พอ่ื เดก็ พกิ าร

• ประธานมลู นิธสิ ุขภาพไทย

• รองประธานมูลนิธพิ ัฒนาการแพทยแ์ ผนไทย

• กรรมการมูลนธิ ิหมอชาวบ้าน

• กรรมการมลู นิธเิ พอื่ การพัฒนาเดก็

• กรรมการมูลนธิ โิ กมล คีมทอง

156 ชุดการสงั คายนาภมู ิปัญญาการนวดไทย: ๑

๒. ดร.ภก.ยงศกั ดิ์ ตันตปิ ิฎก

ที่อยู่ปัจจบุ ัน ๑๒๘/๑๓๕ ซอยนนทรี ๑๔ ถนนนนทรี

แขวงช่องนนทรี เขตยานนาวา กรงุ เทพ ๑๐๑๒๐

สถานท่ปี ฏิบตั ิงาน นกั วชิ าการอสิ ระ และนกั วิจยั ในเครอื ขา่ ยของ

สาํ นกั วจิ ัยสังคมและสุขภาพ

ผู้ประกอบวชิ าชีพแพทย์แผนไทย กรรมการสภาการเเพทยแ์ ผนไทย พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๖๐

เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๓๔๙๘

และเภสชั กรรมไทย บ.ภ. ๑๔๓๖๘

๓. อาจารย์สันติสุข โสภณสริ ิ

ท่ีอยปู่ จั จบุ นั ๑๙/๗ หมู่ ๓ ซ.ข้างวัดญาณเวศกวนั ต.บางกะทึก

อ.สามพราน จ.นครปฐม ๗๓๒๑๐

สถานท่ปี ฏบิ ตั งิ าน กรรมการมลู นธิ ิสุขภาพไทย

ผูป้ ระกอบวชิ าชพี แพทยแ์ ผนไทย เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๓๗๘๕

และเภสัชกรรมไทย บ.ภ. ๑๔๖๓๒

ความเช่ียวชาญเฉพาะทาง เวชกรรมไทยทว่ั ไป

๔. อาจารยถ์ วลิ อภยั นคิ ม

ท่ีอย่ปู จั จบุ ัน ๓๘/๒๘ เทิดไท ๖๑ ถ.เทอดไท แขวงบางหวา้

เขตภาษเี จรญิ กรงุ เทพฯ ๑๐๑๖๐

สถานท่ีปฏบิ ัติงาน ครูประจ�ำหลักสูตรวิชาชีพการนวดไทย

โรงพยาบาลเจา้ พระยาอภยั ภูเบศร

ผูป้ ระกอบวิชาชพี แพทย์แผนไทย การนวดไทย พท.น. ๑๖

ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง ครสู อนการนวดไทย การนวดไทยแผนโบราณ

รกั ษาอาการดว้ ยองคค์ วามรเู้ สน้ ประธานสิบ

ภาคผนวก 157

๕. สบิ ตรีนโิ รจน์ นลิ สถิตย์

ทอ่ี ยูป่ ัจจุบนั ๖๗ หมู่ ๔ ต.นากะตาม อ.ทา่ แซะ

จ.ชุมพร ๘๖๑๔๐

สถานทีป่ ฏบิ ตั ิงาน นายกสมาคมแพทยแ์ ผนไทย จงั หวัดชมุ พร

ผูป้ ระกอบวิชาชีพแพทยแ์ ผนไทย เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๒๕๓๕

เภสชั กรรมไทย บ.ภ. ๑๐๙๔๑

และการนวดไทย พท.น. ๑๘

ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง ครูสอนเวชกรรมไทย เภสชั กรรมไทย และนวดไทย

อมั พฤกษแ์ ละอมั พาต

๖. อาจารยส์ ำ� อาง เสาวมาลย์

ท่อี ยปู่ จั จุบัน ๗๕ หมู่ ๕ ถนน หนองไผ่แบน อ.เมือง

จ.อุทัยธานี ๖๑๐๐๐

สถานที่ปฏิบตั ิงาน หมอนวดไทย วัดหนองหญา้ นาง จังหวดั อทุ ยั ธานี

ผู้ประกอบวชิ าชพี แพทยแ์ ผนไทย การนวดไทย พท.น. ๖๔

ความเช่ียวชาญเฉพาะทาง ครสู อนการนวดไทย อมั พฤกษแ์ ละอมั พาต

และการนวดเหยียบเหลก็ แดง

๗. อาจารยธ์ งชยั ออ่ นนอ้ ม

ท่อี ยปู่ ัจจบุ นั ๘๔/๑ ม.๑ ต.บางไผ่ อ.เมอื ง จ.นนทบุรี ๑๑๐๐๐

สถานทีป่ ฏิบตั งิ าน ร.ร.เพญ็ แขเเพทยแ์ ผนไทย

ผู้ประกอบวชิ าชีพแพทย์แผนไทย การนวดไทย พท.น. ๑๘

ความเช่ยี วชาญเฉพาะทาง การนวดรกั ษาโรค ครูสอนการนวดไทย

158 ชุดการสงั คายนาภมู ิปญั ญาการนวดไทย: ๑

๘. อาจารย์วโิ รจน์ มณฑา (ถงึ แก่กรรม ๓๐ เมษายน ๒๕๕๘)

ทอ่ี ยู่ปจั จบุ นั ๑๓๘ หมู่ ๑ ต.ดอนแก้ว อ.แมร่ ิม จ.เชยี งใหม่

๕๐๑๘๐

สถานทป่ี ฏบิ ัติงาน ครูผู้รบั มอบตัวศษิ ย์ สาขาการแพทย์แผนไทย

ประเภทการนวดไทย ประจำ� สมาคมวชิ าชพี การนวดไทย

ผปู้ ระกอบวชิ าชีพแพทยแ์ ผนไทย การนวดไทย พท.น. ๕๐

ความเชยี่ วชาญเฉพาะทาง การวิเคราะห์โรคด้วยการจบั ชีพจร

การใชห้ ลักการรักษาด้วยวิธกี ารเปดิ ประตูลม

สามารถนวดรกั ษาโรคลม โรคภายใน ภายนอก

โรคเรื้อรงั

๙. อาจารย์กรกมล เอี่ยมธนะมาศ

ท่ีอยูป่ ัจจุบัน ๒๕/๑ ถ.รามอินทรา ๑๙(๑) แขวงอนุสาวรยี ์

เขตบางเขน กรุงเทพฯ ๑๐๒๒๐

สถานทปี่ ฏบิ ัตงิ าน มูลนิธเิ พอ่ื เด็กพิการ

ผู้ประกอบวิชาชีพแพทย์แผนไทย เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๓๘๘๘

เภสัชกรรมไทย บ.ภ. ๑๔๕๙๒

และการนวดไทย พท.น. ๑๘๙

ความเช่ียวชาญเฉพาะทาง ฟน้ื ฟผู ู้ปว่ ยอัมพฤกษ์ อมั พาต เดก็ คนชรา ผูพ้ กิ าร

โรคสตรี การดูแล มารดาก่อนและหลังคลอด

นวดหนา้ นวดศรี ษะ ครสู อนการนวดไทย

ภาคผนวก 159

๑๐. อาจารย์สนิท วงษ์กะวนั

ท่ีอยปู่ ัจจุบนั ๒๓๓/๑๒๒ หม่บู า้ น ซ.สรรพาวธุ ถ.สรรพาวธุ

แขวงบางนา เขตบางนา กรงุ เทพฯ ๑๐๒๖๐

สถานที่ปฏิบตั ิงาน ครูรับมอบตวั ศิษย์ สมาคมส่งเสรมิ การนวดแผนไทย

ผ้ปู ระกอบวชิ าชพี แพทยแ์ ผนไทย เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๓๙๙๘

เภสชั กรรมไทย บ.ภ. ๑๐๖๘๑

การผดงุ ครรภ์ไทย บ.ผ. ๒๕๑๕

และการนวดไทย พท.น. ๕๔

ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง นวดหญิงหลังคลอด นวดประคบสมนุ ไพรและเขา้

กระโจมอบสมุนไพร นวดทับหมอ้ เกลือ และนวด

ฟนื้ ฟู อมั พฤกษ์ อัมพาต ครูสอนการนวดไทย

๑๑. อาจารยศ์ ภุ ณี เมธารินทร์

ท่ีอยู่ปจั จุบนั ๑๔ หมู่ ๓ ต.บางจาก อ.เมือง

จ.นครศรธี รรมราช ๘๐๓๓๐

สถานทปี่ ฏิบตั ิงาน เจ้าพนักงานเวชกรรมฟ้นื ฟู ช�ำนาญงาน

โรงพยาบาลมหาราชนครศรธี รรมราช

ผปู้ ระกอบวิชาชพี แพทย์แผนไทย การนวดไทย พท.น. ๕๔

เภสัชกรรมไทย บ.ภ. ๑๗๗๐๒

และเวชกรรมไทย บ.ว. ๑๔๕๕๓

ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง ฟน้ื ฟูอัมพาต อมั พฤกษ์ อัมพาตหนา้ นวดไทย

นวดไทยในเดก็ พกิ าร โรคสตรี นวดสตรีวยั ทอง

ดแู ลมารดาก่อนคลอด หลังคลอด นวดดัดท้อง

ปวดศรี ษะ คอ ปวดไหล่ ไหล่ติด ปวดหลัง

ปวดเข่า ขอ้ เท้าแพลง และครสู อนการนวดไทย

160 ชุดการสงั คายนาภมู ปิ ญ ญาการนวดไทย: ๑

๑๒. อาจารย์สาวติ รี ศริ ิวุฒิ

ทอ่ี ยูป่ จั จบุ ัน ๑๑๘๐/๑๒ ซ.เสนานคิ ม ๒๖ ถ.เสนานิคม

แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐

สถานทป่ี ฏิบตั งิ าน นายกสมาคมเภสชั และอายรุ เวชโบราณแหง่ ประเทศไทย

ผปู้ ระกอบวชิ าชพี แพทย์แผนไทย เวชกรรมไทย บ.ว. ๑๔๑๒๔

เภสัชกรรมไทย บ.ภ. ๑๕๗๕๗

และการผดงุ ครรภ์ไทย บ.ผ. ๒๓๖๑

ความเช่ยี วชาญเฉพาะทาง การผดงุ ครรภ์ไทย การรกั ษาโรคดว้ ยนา้� มันหอม

ระเหย

๑๓. อาจารยร์ ะวี รักษ์แก้ว

ทอ่ี ยูป่ จั จบุ นั ๑๘/๑๐๗ ม.๒ ต.บึงย่ีโถ อ.ธญั บุรี ปทุมธานี

๑๒๑๓๐

สถานที่ปฏบิ ัติงาน ครสู อนนวด และวิทยากร วัดโพธิ์

ผปู้ ระกอบวชิ าชีพแพทย์แผนไทย เภสัชกรรมไทย บ.ภ. ๑๕๖๕๒

การผดุงครรภ์ไทย บ.ผ. ๓๐๒๑

และการนวดไทย พท.น. ๔๔

ความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง นวดรักษาโรค และครูสอนการนวดไทย

๑๔. อาจารยส์ ดุ ารัตน์ สวุ รรณพงศ์

ท่อี ยปู่ จั จบุ ัน ๗๗ ถนนอัศวพิเชษฐ์ แขวงฉมิ พลี เขตตลิ่งชัน

กรุงเทพมหานคร ๑๐๑๗๐

สถานท่ปี ฏิบตั งิ าน นักวชิ าการอิสระ ด้านการนวดไทย

ผูป้ ระกอบวิชาชพี แพทย์แผนไทย การนวดไทย พท.น. ๖๔๘

และการผดุงครรภ์ไทย บ.ผ. ๕๙๙๐

ความเชย่ี วชาญเฉพาะทาง นวดรักษาโรค และครูสอนการนวดไทย

ÖøöÖćøĒóì÷ŤĒñîĕì÷ĒúąÖćøĒóì÷ŤìćÜđúČĂÖ

ÖøąìøüÜÿćíćøèÿč×ǰëîîêĉüćîîìŤǰêĈïúêúćé×üĆâǰĂĈđõĂđöĂČ ÜǰÝÜĆ ĀüéĆ îîìïčøĊǰ
ēìøýóĆ ì Ť ēìøÿćøǰ ǰ ǰ ǰ ǰǰ&ıNBJMǰ ǰJFUUDN EUBN!HNBJM DPN