คู่มือวิทยาศาสตร์พลังสิบ ของเล่นของใช้

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ตอนท ี่ 2 เทคโนโลยีกับการพัฒนาของเล่น คําช ี้ แจง ให้นักเรียนบันทึกข้อมูลจากการวิเคราะห์และอภิปรายบทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น ลงในตาราง ตาราง บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 1 คอปเตอร์ไม้ไผ่ วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… 41 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 2 กังหันบิน วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 42

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 3 หุ่นยนต์บินได้ วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… 43 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 4 สัตว์ล้อ วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 44

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 5 รถของเล่นแบบดึงถอย หลังแล้วปล่อย วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… 45 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 6 รถของเล่น ที่มีเสียงและแสง วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 46

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 7 พัดลมมือถือ แบบก้านบีบ วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… 47 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 หมาย เลข ของเล่น บทบาทของเทคโนโลยีที่มีต่อการพัฒนาของเล่น วัสดุและส่วนประกอบ ของของเล่น กระบวนการผลิต ผลผลิตและ การทํางานของของเล่น 8 พัดลมมือถือ ใช้แบตเตอร ี่ วัสดุที่ใช้ วัสดุธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ กระบวนการผลิต ทําด้วยมือและใช้ เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน กรรไกร มีด เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ลักษณะผลผลตทิ ี่ได้ มีลักษณะท ี่ คล้าย กับต้นแบบ มีลักษณะเหมือน ต้นแบบทุกประการ อื่น ๆ…… จํานวนผลผลตติ ่อครั้ง น้อย มาก ส่วนประกอบ มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้า และอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีทั้งส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไก อื่น ๆ และส่วนประกอบที่เป็น วงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกล หรือแรงในการทํางาน มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงาน ไฟฟ้าในการทํางาน การทํางานของของ เล่น มีการเคลอนท ื่ ี่ มีแสงสี มีเสียง อื่น ๆ………… แหล่งพลังงานที่ทําให้ ของเล่นทางานได ํ ้ ผู้เล่น แบตเตอร ี่ อื่น ๆ………… โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 48

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 คําถามทายก้ ิจกรรม 1. ของเล่นช ิ้นใดบ้างที่ทําจากวัสดุธรรมชาติและของเล่นช ิ้นใดบ้างที่ทําจากวัสดุสังเคราะห์ แนวคําตอบ ของเล่นที่ทําจากวัสดุธรรมชาติได้แก่ คอปเตอร์ไม้ไผ่ สัตว์ล้อ ส่วนของเล่นที่ทําจากวัสดุ สังเคราะห์ได้แก่กังหันบิน หุ่นยนต์บินได้รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้วปล่อย รถของเล่นที่มีเสียงและแสง พัดลมมือถือแบบก้านบีบ พัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ 2. ของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ และของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มี ส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ แนวคําตอบ ของเล่นที่มีส่วนประกอบที่เป็นเฟือง รอก ล้อและเพลา หรือกลไกอื่น ๆ ได้แก่ หุ่นยนต์บินได้ สัตว์ล้อ รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้วปล่อย รถของเล่นที่มีเสียงและแสง พัดลมมือถือแบบก้านบีบ พัดลม มือถือใช้แบตเตอร ี่ ของเล่นที่มีส่วนประกอบที่เป็นวงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ได้แก่ หุ่นยนต์บินได้ รถของเล่นที่มีเสียงและแสง และพัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ 3. ของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกลหรือแรงในการทํางาน และของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มี ส่วนประกอบที่ใช้พลังงานไฟฟ้าในการทํางาน แนวคําตอบ ของเล่นที่มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกลหรือแรงในการทํางาน ได้แก่คอปเตอร์ไม้ไผ่กังหันบิน หุ่นยนต์บินได้สัตว์ล้อ รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้วปล่อย รถของเล่นที่มีเสียงและแสง พัดลมมือถือแบบ ก้านบีบ พัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ ส่วนของเล่นที่มีส่วนประกอบที่ใช้พลังงานไฟฟ้าในการทํางาน ได้แก่ หุ่นยนต์บินได้รถของเล่นที่มีเสียงและแสง พัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ 4. ของเล่นช ิ้นใดบ้างท ี่ ผลิตด้วยมือและใช้เคร ื่ องมืออย่างง่าย เช่น เล ื่ อย ค้อน มีด กรรไกร และของเล่นช ิ้นใดบ้าง ที่ผลิตโดยใช้เคร ื่ องจักรเป็นหลัก แนวคําตอบ ของเล่นท ี่ ผลิตด้วยมือและใช้เคร ื่ องมืออย่างง่าย ได้แก่คอปเตอร์ไม้ไผ่สัตว์ล้อ ส่วนของเล่นท ี่ ผลิตโดยใช้เคร ื่ องจักรเป็นหลัก ได้แก่กังหันบิน หุ่นยนต์บินได้รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้วปล่อย รถของ เล่นที่มีเสียงและแสง พัดลมมือถือแบบก้านบีบ พัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ 5. จํานวนและลักษณะของของเล่นท ี่ ผลิตจากกระบวนการผลิตของเล่นด้วยมือและใช้เคร ื่ องมืออย่างง่ายจาก ผู้ผลิต 1 คน และผลิตโดยใช้เคร ื่ องจักร 1 เคร ื่ อง ในระยะเวลาที่ เท่ากัน มีความแตกต่างกันอย่างไร แนวคําตอบ ในระยะเวลาที่ เท่ากัน กระบวนการผลิตด้วยมือผลิตของเล่นได้จํานวนน้อยกว่า และผลผลิตท ี่ได้ มีลักษณะคล้ายกับต้นแบบ แต่ไม่เหมือนกันทุกประการ 6. ของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มีการเคล ื่ อนที่รูปแบบเดียวกัน มีการเคล ื่ อนท ี่ อย่างไร และมีส่วนประกอบใดที่ เก ี่ ยวข้องบ้าง แนวคําตอบ ของเล่นที่มีการเคล ื่ อนที่รูปแบบเดียวกัน ได้แก่ คอปตอร์ไม้ไผ่ กังหันบิน และหุ่นยนต์บินได้มีการเคล ื่ อนท ี่ในอากาศได้เหมือนกัน และมีส่วนประกอบ ท ี่ เก ี่ ยวข้อง คือ ใบพัดหรือปีก สัตว์ล้อ รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้วปล่อย และรถของเล่นมีเสียงและแสง มีการเคล ื่ อนท ี่ไป ข้างหน้าและถอยหลังได้เหมือนกัน โดยมีส่วนประกอบที่ เก ี่ ยวข้อง คือ ล้อ 49 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 พัดลมมือถือแบบก้านบีบ และพัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ มีการหมุนของใบพัดรอบแกนหมุนเหมือนกัน โดยส่วนประกอบที่ เก ี่ ยวข้อง คือ ใบพัด 7. การเคล ื่ อนท ี่ ของของเล่นแต่ละช ิ้ นมีแหล่งพลังงานแตกต่างกันหรือไม่อย่างไร แนวคําตอบ อาจแตกต่างกัน โดยของเล่นบางชิ้น เช่น คอปเตอร์ไม้ไผ่กังหันบิน สัตว์ล้อ รถของเล่นแบบดึง ถอยหลังแล้วปล่อย และพัดลมมือถือแบบก้านบีบมีผู้เล่นเป็นแหล่งพลังงาน ของเล่นบางชิ้น เช่น หุ่นยนต์บินได้ รถของเล่นมีเสียงและแสง พัดลมมือถือใช้แบตเตอร ี่ มีแบตเตอร ี่เป็นแหล่งพลังงาน 8. ส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกลหรือแรงทําให้เกิดการทํางานใด และมาจากแหล่งพลังงานใด แนวคําตอบ ส่วนประกอบที่ใช้พลังงานกลหรือแรงทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ได้โดยอาจมีผู้เล่นหรือแบตเตอร ี่ เป็นแหล่งพลังงาน 9. ส่วนประกอบที่ใช้พลังงานไฟฟ้าทําให้เกิดการทํางานใด และมาจากแหล่งพลังงานใด แนวคําตอบ ส่วนประกอบที่ใช้พลังงานไฟฟ้าทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ มีแสงสีและมีเสียง โดยมีแบตเตอร ี่ เป็นแหล่งพลังงาน 10. จากกิจกรรม เทคโนโลยีมีบทบาทต่อการพัฒนาของเล่นในด้านใดบ้าง และส่งผลต่อของเล่นอย่างไร แนวคําตอบ เทคโนโลยีมีบทบาทต่อการพัฒนาของเล่นท ั้งในด้านวัสดุส่วนประกอบ และกระบวนการผลิต ซึ่งส่งผลต่อลักษณะของผลผลิตท ี่ได้จํานวนผลผลิตต่อครั้ง การทํางานของของเล่น และแหล่งพลังงาน สรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม การพัฒนาของเล่นมีเทคโนโลยีที่เก ี่ ยวข้อง เช่น วัสดุส่วนประกอบ กระบวนการผลิต ซึ่งเทคโนโลยีเหล่าน ี้ มีผลต่อจํานวนผลผลิต ลักษณะของผลผลิตท ี่ได้การทํางานของของเล่น และแหล่งพลังงาน ของเล่นส่วนใหญ่ทํางาน ด้วยหลักการของเคร ื่องกลและไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์ของเล่นท ี่ใช้หลักการเคร ื่องกลเป็นของเล่นท ี่ใช้พลังงานกลหรือแรง ทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ โดยอาศัยเคร ื่ องกลอย่างง่าย เพ ื่ อทําให้ของเล่นทํางานได้ตามต้องการ ส่วนของเล่นท ี่ใช้หลักการ ไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์เป็นของเล่นท ี่ใช้พลังงานไฟฟ้าเปลี่ยนเป็นพลังงานกลทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ การหมุน หรือเปลี่ ยน พลังงานไฟฟ้าเป็นแสงสีหรือเสียง โดยอาศัยอุปกรณ์ไฟฟ้าและช ิ้ นส่วนอิเล็กทรอนิกส์และอาจมีเคร ื่ องกลอย่างง่าย เป็นส่วนประกอบเพื่ อทําให้ของเล่นทํางานได้ตามต้องการ โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 50

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ตอนท ี่ 3 การหมุนกับของเล่น คําช ี้ แจง ให้นักเรียนสังเกตของเล่นที่กําหนดให้แล้วระบุส่วนประกอบที่ หมุนรอบจุดใดจุดหนึ่ง ตําแหน่งของ จุดศูนย์กลางของการหมุน และแนวการหมุนของส่วนประกอบของของเล่น โดยบันทึกผลการสังเกตลงในตาราง ต่อไปนี้ ตาราง ส่วนประกอบที่ หมุนรอบจุดใดจุดหนึ่ง ตําแหน่งของจุดศูนย์กลางของการหมุน และแนวการหมุนของ ส่วนประกอบของของเล่น ของเล่น ส่วนประกอบ ที่หมุน รอบจุดใดจุดหนึ่ง ตําแหน่งของ จุดศูนย์กลาง ของการหมุน แนวการหมุน (วงกลม/ส่วนโค้ง ของวงกลม) ตุ๊กตาเจ้าหญิง 1. แขน 2. ตัวของตุ๊กตา 3. กระโปรงสีเหลือง แต่ละชิ้น 1. หัวไหล่ของตุ๊กตา 2. แกนหมุนตรงกลาง ฐานของตุ๊กตา 3. ขอบเอวของ กระโปรงสีเหลือง แต่ละชิ้น 1. ส่วนโค้งของวงกลม 2. วงกลม 3. ส่วนโค้งของวงกลม 1. ป๊อกแป๊ก หัวป๊อกแป๊ก คอ ส่วนโค้งของวงกลม 2. รถเครนของเล่น 1. ล้อ 2. เครน 3. ฐานรองเครน 1. เพลา 2. ปลายของคาน ด้านที่ติดกับตัวรถ 3. ฐานของตัวรถ 1. วงกลม 2. ส่วนโค้งของวงกลม 3. วงกลม 51 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ของเล่น ส่วนประกอบ ที่หมุน รอบจุดใดจุดหนึ่ง ตําแหน่งของ จุดศูนย์กลาง ของการหมุน แนวการหมุน (วงกลม/ส่วนโค้ง ของวงกลม) 3. พัดลมมือถอใช ื ้แบตเตอร ี่ ใบพัด แกนใบพัด วงกลม 4. สัตว์ล้อ ล้อ เพลา วงกลม 5. หน้าไม้จําลอง ไก จุดยึดไก ส่วนโค้งของวงกลม 6. หุ่นยนต์บินได้ 1. ใบพัดช ั้ นบน 2. ใบพัดช ั้ นล่าง 1. เพลาของใบพัด ชั้นบน 2. เพลาของใบพัด ชั้นล่าง 1. วงกลม 2. วงกลม โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 52

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ของเล่น ส่วนประกอบ ที่หมุน รอบจุดใดจุดหนึ่ง ตําแหน่งของ จุดศูนย์กลาง ของการหมุน แนวการหมุน (วงกลม/ส่วนโค้ง ของวงกลม) 7. พัดลมมือถอแบบกื ้านบีบ 1. ใบพัด 2. ก้านบีบ 1. แกนใบพัด 2. คันโยกที่ก้านบีบ 1. วงกลม 2. ส่วนโค้งของวงกลม 8. กําหมุนบิน ใบพัด แกนใบพัด วงกลม 9. รถของเล่นที่มีเสียงและแสง ล้อ เพลา วงกลม 10. รถของเล่นแบบดึงถอยหลังแล้ว ปล่อย ล้อ เพลา วงกลม 53 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 คําถามทายก้ ิจกรรม 1. ของเล่นมีแนวการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของการหมุนในลักษณะใดบ้าง พร้อมท ั้ งยกตัวอย่างของเล่นหรือ ส่วนประกอบของของเล่น แนวคําตอบ ของเล่นมีแนวการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของการหมุนเป็นวงกลม และเป็นส่วนโค้ง ของวงกลม โดยของเล่นที่มีแนวการหมุนเป็นวงกลมรอบจุดศูนย์กลางของการหมุน เช่น ใบพัดของพัดลมมือถือ ส่วนของเล่นที่มีแนวการหมุนเป็นส่วนโค้งของวงกลมรอบจุดศูนย์กลางของการหมุน เช่น คันโยกที่ก้านบีบของ พัดลมมือถือแบบก้านบีบ 2. ของเล่นช ิ้นใดบ้างที่มีตําแหน่งของจุดศูนย์กลางของการหมุนมากกว่า 1 ตําแหน่ง แนวคําตอบ ตุ๊กตาเจ้าหญิง พัดลมมือถือแบบก้านบีบ รถเครนของเล่น หุ่นยนต์บินได้ 3. เพราะเหตุใดของเล่นบางช ิ้ นจึงมีจุดศูนย์กลางของการหมุนมากกว่า 1 ตําแหน่ง แนวคําตอบ ทําให้ของเล่นเลียนแบบของจริงได้ใกล้เคียงที่สุด สร้างความน่าสนใจ และทํางานได้ตาม วัตถุประสงค์ สรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม ของเล่นหลายชนิดมีการออกแบบโดยใช้แนวคิดเก ี่ ยวกับการหมุน ซึ่งเป็นการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของ การหมุน มีทั้งแนวการหมุนเป็นวงกลมและเป็นส่วนโค้งของวงกลม ทําให้ของเล่นเลียนแบบได้ใกล้เคียงของจริง สร้างความน่าสนใจ และทํางานได้ตามวัตถุประสงค์ โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 54

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ของเล่น นอกจากเล่นเพ ื่ อความสนุกสนานแล้ว ของเล่นบางชนิดสามารถสะท้อนวิถีชีวิตของคนในชุมชน เช่น การเล่นสะบ้า การเล่นสะบ้าเป็นการละเล่นของคนไทยเชื้ อสายมอญ โดยลูกสะบ้าท ี่ใช้เล่นเป็นเมล็ดของต้นสะบ้าซ ึ่งเป็น ไม้เถาขนาดใหญ่ลักษณะเมล็ดมีสีน้ําตาล ค่อนข้างกลม แบน และแข็ง รูปที่ 1.1 ลูกสะบ้า รูปที่ 1.2 การเล่นยิงลกสะบู้า การเล่นสะบ้าเป็นการละเล่นที่นิยมเล่นต ั้ งแต่สมัยโบราณ โดยเฉพาะอย่างย ิ่งในเทศกาลสงกรานต์มีบันทึก เก ี่ ยวกับการเล่นสะบ้าในจดหมายเหตุเม ื่อปีพ.ศ. 2332 ตรงกับสมัยรัชกาลท ี่ 1 ที่แสดงถึงความนิยมเล่นสะบ้า ในสมัยนั้น การเล่นสะบ้าแบ่งได้ 2 ประเภท คือ สะบ้าทอย (สะบ้าช้าง) ที่เน้นแข่งขันรู้แพ้รู้ชนะ และสะบ้าหนุ่มสาว (สะบ้า บ่อน) ที่เน้นความสนุกสนาน โดยแต่ก่อนหนุ่มสาวนิยมเล่นสะบ้าหนุ่มสาวกันตลอดเทศกาลสงกรานต์ทั้ง 7 วัน 7 คืน โดยหนุ่มท ี่ จะมาเล่นสะบ้าต้องเป็นหนุ่มหมู่บ้านอื่น กฎกติกาการเล่นสะบ้าในแต่ละหมู่บ้านก็มีความแตกต่างกันไป แต่จะยึดกฎกติกาของทางฝ่ายหญิงเป็นหลัก การดีดหรือทอยสะบ้าบางหมู่บ้านมีมากถึง 20 ท่า ฝ่ายชายและฝ่ายหญิงจะผลัดกันเล่นด้วยท่าต่าง ๆ ถ้าดีดหรือทอย สะบ้าไม่ถูกเป้าของอีกฝ่ายหลายครั้ง จนฝ่ายตรงข้ามไม่ให้โอกาสแก้ตัวแล้ว จะเป็นฝ่ายแพ้และถูกยึดลูกสะบ้า เม ื่ อต้องการขอคืนก็ต้องยอมทําตามที่ฝ่ายชนะสั่ง เช่น ให้ฟ้อนรํา เต้น หรือทําท่าทําทางตลกขบขัน จนเป็นท ี่พอใจ ของฝ่ายชนะ จึงจะได้ลูกสะบ้าคืน แล้วก็สลับกันเล่นไปเรื่ อย ๆ ในระหว่างการเล่น ฝ่ายชายมักจะแสร้งเล่นพลาด ให้ถูกทําโทษบ่อย ๆ เพ ื่ อต่อรองออดอ้อนฝ่ายหญิง หนุ่มสาวจะมีโอกาสใกล้ชิดพูดคุยกัน หน้าไม้จําลอง หน้าไม้จําลอง หรือก๋ง เป็นของเล่นที่ทําจากไม้ไผ่ โดยเลียนแบบหน้าไม้ซึ่งเป็นอาวุธสําหรับการล่าสัตว์หรือ ป้องกันตัว แต่ปรับลดขนาดให้เล็กลงเพ ื่อเป็นของเล่น ดังรูป มีวิธีการเล่นโดยดึงสายเชือกง้างใส่ไว้ในร่อง แล้ววางลูกศร ที่ทําจากไม้หรือดัดแปลงใช้ลูกกระสุนที่ทําจากดินหรือดินน ้ํ ามันปั้นเป็นลูกกลมๆ เม ื่อกดไกด้านล่างจะทําให้สายเชือก ดีดไปกระทบลูกกระสุนทําให้ลูกกระสุนกระเด็นออกไป ใบความรู้ที่ 1.1 ของเล่นกับวิถีชีวิต 55 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 รูปที่ 1.3 หน้าไม้จําลอง บรรณานุกรม ฐานข้อมูลเครองม ื่ ือเคร ื่องใช้พื้นบ้าน (Traditional Objects of Everyday Use). สะบ้า. สืบค้นเม ื่ อวันท ี่ 16 มกราคม 2566, จาก https://www.sac.or.th/databases/traditional-objects/th/equipmentdetail.php?ob_id=468 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร คลังข้อมูลชุมชน การเลนสะบ่ ้า. สืบค้นเม ื่ อวันท ี่ 9 ตุลาคม 2565, จาก https://communityarchive.sac.or.th/blog/119 ฐานข้อมูลเครองม ื่ ือเคร ื่องใช้พื้นบ้าน (Traditional Objects of Everyday Use). หน้าไม้จําลองหรือก๋ง สืบค้นเม ื่ อวันท 16 ี่ มกราคม 2566, จาก https://www.sac.or.th/databases/traditionalobjects/th/equipment-detail.php?ob_id=368 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 56

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ของเล่นเป็นวัสดุหรืออุปกรณ์สําหรับให้เด็กได้เล่น นอกจากเพ ื่ อความเพลิดเพลินแล้วยังส่งเสริมให้เด็ก มีจินตนาการ และเกิดการเรียนรู้การทํางานของของเล่นท ั่วไปสามารถอธิบายได้ด้วยหลักการทางวิทยาศาสตร์เช่น หลักการเคร ื่ องกลอย่างง่าย และหลักการไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์อย่างง่าย ของเล่นท ี่ใช้หลักการเคร ื่ องกลอย่างง่าย เป็นของเล่นท ี่ใช้พลังงานกลหรือแรงทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ หรือ การหมุน โดยอาจมีเคร ื่ องกลอย่างง่ายเช่น เฟือง รอกล้อและเพลาอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายอย่าง เป็นส่วนประกอบ เพ ื่ อทําให้ของเล่นทํางานได้ตามต้องการ ระบบเฟือง รอก ล้อและเพลา รูปที่ 1.4 ตัวอย่างเคร ื่ องกลอย่างง่าย ของเล่นท ี่ใช้หลักการไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์อย่างง่าย เป็นของเล่นท ี่ใช้พลังงานไฟฟ้าเปลี่ยนเป็นพลังงานกล ทําให้เกิดการเคล ื่ อนท ี่ การหมุน หรือเปลี่ ยนพลังงานไฟฟ้าเป็นแสงสีหรือเสียง โดยอาศัยอุปกรณ์ไฟฟ้า เช่น หลอดไฟฟ้า มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง และช ิ้ นส่วนอิเล็กทรอนิกส์เช่น ไดโอดเปล่งแสง ตัวต้านทาน ที่ต่อในวงจรไฟฟ้า อย่างง่าย และอาจมีเคร ื่ องกลอย่างง่ายเป็นส่วนประกอบเพื่ อทําให้ของเล่นทํางานได้ตามต้องการ มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง ไดโอดเปล่งแสง ตัวต้านทาน รูปที่ 1.5 ตัวอย่างอุปกรณ์ไฟฟ้าและชนส ิ้ วนอ่ ิเล็กทรอนกสิ ์ ใบความรู้ที่ 1.2 หลักการทางวิทยาศาสตร์กับของเล่น 57 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ของเล่นของใช้บางอย่างมีการออกแบบโดยเลียนแบบการหมุนของส ิ่ งต่าง ๆ ในธรรมชาติหรือส ิ่ งรอบตัว ให้หมุนรอบจุดใดจุดหน ึ่ งซ ึ่งเป็นจุดศูนย์กลางของการหมุน ในลักษณะเป็นวงกลมหรือเป็นส่วนโค้งของวงกลมที่มีรัศมี คงตัว เรียกว่า การหมุน ในการออกแบบของเล่นของใช้บางอย่าง ถ้าต้องอาศัยหลักการการหมุน มีความจําเป็นต้อง กําหนดจุดศูนย์กลางของการหมุน เพ ื่ อควบคุมการหมุนให้อยู่ในรัศมีและทิศทางที่ต้องการ โดยของเล่นของใช้บางชิ้น มีจุดศูนย์กลางของการหมุนมากกว่า 1 ตําแหน่ง ทําให้เลียนแบบการหมุนได้ใกล้เคียงของจริง ทํางานได้ตาม วัตถุประสงค์หรือทําให้เกิดความน่าสนใจมากยิ่ งขึ้น ทั้งน ี้ การหมุนอาจมีทิศทางตามเข็มนาฬิกาหรือทิศทางทวนเข็ม นาฬิกาก็ได้ รูปที่ 1.6 จุดศนยู์กลางของการหมุนของนาฬิกาและชิงชาสวรรค้ ์ ในชีวิตประจําวัน จะพบว่ามีของเล่นของใช้หลายอย่างท ี่ใช้แนวคิดเก ี่ ยวกับการหมุนในการออกแบบ เช่น เคร ื่ องตัด กระดาษ สปินเนอร์ (spinner) คนตําครกมอง เคร ื่ องตัดกระดาษมีใบมีดที่ยึดติดกับแท่นรองตัดและหมุนรอบจุดศูนย์กลางของการหมุน ใบมีดจะหมุน รอบจุดศูนย์กลางของการหมุนขณะท ี่ยกใบมีดข ึ้ นหรือกดลงในตําแหน่งต่าง ๆ รูปที่ 1.7 จุดศนยู์กลางของการหมุนของใบมีดของเครื่องตัดกระดาษ ใบความรู้ที่1.3 การหมุนกับของเล่นของใช้ แสดงจุดศูนยกลางของการหม์ุน แสดงจุดศูนยกลางของการหม์ุน โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 58

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 สปินเนอร์ เป็นของเล่นท ี่ใช้หมุนบนน ิ้ วมือ มีใบพัดประกบเข้ากับแกนกลางที่มีตลับลูกปืนอยู่ภายใน ซึ่งแกนกลางน ี้เป็นจุดศูนย์กลางของการหมุน รูปที่ 1.8 จุดศนยู์กลางของการหมุนของสปินเนอร์ คนตําครกมอง เป็นของเล่นท ี่ เลียนแบบการตําข้าวซ ึ่ งอยู่ในวิถีชีวิตของชุมชนท ี่ อาศัยแนวคิดเก ี่ ยวกับการหมุน มาใช้ในการออกแบบ เม ื่ อกดท ี่ คานบังคับทําให้แกนกระดกขยับข ึ้ นลงรอบจุดศูนย์กลางของการหมุน ซึ่งเป็นตําแหน่ง ที่แกนกระดกยึดติดกับเสา แนวการขยับข ึ้ นลงของแกนกระดกรอบจุดศูนย์กลางของการหมุนมีลักษณะเป็นส่วนโค้ง ของวงกลมที่มีรัศมีคงตัว นอกจากน ี้ ของเล่นช ิ้ นนี้ยังมีการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของการหมุนที่ตําแหน่งอื่น ๆ ได้แก่ สะโพก หัวเข่า หัวไหล่ มือ และคานบังคับ รูปที่ 1.9 จุดศนยู์กลางของการหมุนของคนตําครกมอง แสดงจุดศูนย์กลางของการหมุน เสา คานบังคับ แสดงจุดศูนย์กลางของการหมุน แกนยกขึ้น-ลง 59 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 รู้หร ือไม่ ลูกด ิ่งโยโย่เป็นของเล่นที่มีอายุมากกว่า 2,500 ปีต้นกําเนิดของลูกด ิ่งโยโย่ยังไม่เป็นท ี่ แน่ชัด แต่คาดว่าอาจมี ต้นกําเนิดจาก 3 ประเทศ คือ จีน ฟิลิปปินส์และกรีซ รูปที่ 1.10 ลูกด ิ่งโยโย่ในสมยปั ัจจุบัน มีการพบหลักฐานจากภาพบนแจกันกรีกโบราณ เป็นภาพวาดเด็กผู้ชายกําลังเล่นลูกด ิ่งโยโย่และยังมีบันทึก ของชาวกรีกที่พูดถึงลูกด ิ่งโยโย่ที่ประดิษฐ์ขึ้นจากไม้ดินเผา หรือโลหะ ก. ภาพท ี่ พบบนแจกันของชาวกรีกโบราณ ข. ลูกด ิ่งโยโย่ที่ประดิษฐ์จากโลหะ รูปที่ 1.11 หลกฐานเกั ี่ ยวกับลูกด ิ่งโยโย่ในสมัยโบราณ ใบความรู้ที่ 1.4 โยโย่มีเร ื่ องเล่า โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 60

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ชาวฟิลิปปินส์ในสมัยโบราณใช้ลูกด ิ่งโยโย่เป็นอาวุธล่าสัตว์โดยผู้ล่าจะข ึ้นไปซ่อนตัวบนต้นไม้แล้วใช้ก้อนหิน ที่ผูกไว้กับเชือกยาว เหว ี่ยงไปยังสัตว์ที่อยู่ด้านล่าง หากพลาดเป้า พวกเขาก็ใช้เชือกที่มัดเอาไว้นั้นดึงอาวุธ กลับข ึ้ นมาบนต้นไม้เพ ื่ อรอล่าสัตว์ตัวต่อไป คําว่า “โยโย่” อาจมาจากภาษาอิโลกาโนของฟิลิปปินส์ที่ว่า “yoyo” หรืออาจมาจากภาษาตากาล็อกซึ่ง เป็นภาษาหลักของฟิลิปปินส์ซึ่งมีความหมายว่า “กลับมา กลับมา” ในปีค.ศ. 1928 (พ.ศ. 2471) เปโดร ฟลอเรส (Pedro Flores) ชาวอเมริกันเช ื้อสายฟิลิปปินส์สร้าง โรงงานผลิตลูกด ิ่งโยโย่แห่งแรกข ึ้นในสหรัฐอเมริกา ต่อมาในปีค.ศ. 1932 (พ.ศ. 2475) โดนัลด์ดันแคน (Donald Duncan) ได้ซื้อลิขสิทธิ์ลูกด ิ่งโยโย่และโรงงานผลิตลูกด ิ่งโยโย่จากฟลอเรส และผลิตของเล่นชนิดน ี้ ออกจําหน่ายท ั่วประเทศ ลูกด ิ่งโยโย่เป็นที่นิยมอย่างมากในยุคนั้น มีคนสนใจฝึกเล่นลูกด ิ่งโยโย่ กันอย่างแพร่หลาย ลูกด ิ่งโยโย่จึงไม่ใช่อาวุธล่าสัตว์อีกต่อไป แต่เป็นของเล่นเพ ื่ อนันทนาการ ฝึกทักษะและ ฝึกความคล่องแคล่วแข็งแรงของกล้ามเนื้อ เม ื่ อวิทยาการแขนงต่าง ๆ ก้าวหน้ามากขึ้น ลูกด ิ่งโยโย่ก็มีการพัฒนาต่อมาเป็นลําดับ เช่น - ปรับปรุงวิธียึดจับเชือกกับแกนหมุน ช่วยให้ผู้เล่นพลิกแพลงรูปแบบการเล่นได้หลากหลายมากขึ้น - ใส่คลัทช์ที่แกนหมุนของลูกด ิ่งโยโย่เพ ื่ อช่วยให้ตัวโยโย่สามารถหมุนได้ดีขึ้น คลัทช์จะช่วยให้โยโย่หมุนฟรี ได้ในขณะที่ตัวจานหมุนกําลังหมุนด้วยความเร็วสูง และตัวจานหมุนจะเกาะตัวแน่นหมุนพันทบเชือก กลับสู่มือผู้เล่นทันทีเม ื่อโยโย่มีความเร็วในการหมุนต ่ํ ากว่าระดับที่กําหนด - ใส่ตลับลูกปืนตรงบริเวณแกนหมุน เพ ื่ อลดแรงเสียดทานขณะหมุน ทําให้ลูกด ิ่งโยโย่หมุนได้นานขึ้น - เปลี่ ยนวัสดุที่ใช้ทําจานหมุน เป็นวัสดุมวลเบา เช่น พลาสติก อะลูมิเนียม ไทเทเนียม ก. ลูกด ิ่งโยโย่ที่มีตลับลูกปืนตรงแกนหมุน ข. ลูกด ิ่งโยโย่ที่มีคลัทช์ตรงแกนหมุน รูปที่ 1.12 ลูกด ิ่งโยโย่แบบต่าง ๆ 61 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 คําช ี้ แจง ให้นักเรียนรวบรวมประเด็นสําคัญจากการศึกษาใบความรู้ที่ 1.4 โยโย่มีเร ื่ องเล่า แล้ววิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผล ให้เกิดการพัฒนาปรับปรุงของเล่นของใช้แล้วตอบคําถามต่อไปนี้ 1. ผลการสังเกตและเปรียบเทียบการเคล ื่อนไหวของส่วนประกอบของลูกด ิ่งโยโย่ที่ทดลองเล่นกับลูกด ิ่งโยโย่ที่ใช้ ในวีดิทัศน์สาธิตการเล่นหรือการแข่งขันลูกด ิ่งโยโย่ แนวคําตอบ ลูกด ิ่งโยโย่ที่ทดลองเล่นทําด้วยโลหะเบาหรือพลาสติก 2 ชิ้นประกบกัน มีแกนตรงกลาง มีเชือก ยาวร้อยไว้ที่แกน ส่วนลูกด ิ่งโยโย่ที่ใช้ในวีดิทัศน์สาธิตการเล่นหรือการแข่งขันทําด้วยโลหะเบาหรือพลาสติก 2 ชิ้น ประกบกัน มีแกนตรงกลาง มีเชือกยาวร้อยไว้ที่แกนเช่นกัน เม ื่ อสังเกตลูกด ิ่ งที่ทําด้วยพลาสติกใส พบว่า มีเม็ดโลหะกลมอยู่ด้านใน และลูกด ิ่งโยโย่ในวีดิทัศน์สาธิตการเล่นหรือการแข่งขันลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่อนไหวได้ คล่องตัวมากกว่าลูกด ิ่งโยโย่ที่นักเรียนทดลองเล่นและเคล ื่อนไหวไปได้หลายทิศทาง 2. ลูกด ิ่งโยโย่ในสมัยโบราณกับลูกด ิ่งโยโย่ในปัจจุบันมีวัตถุประสงค์การใช้ต่างกันอย่างไร แนวคําตอบ ลูกด ิ่งโยโย่ในสมัยโบราณมีไว้เพ ื่ อการล่าสัตว์และเป็นของเล่น แต่ปัจจุบันใช้เป็นของเล่น ฝึกกล้ามเน ื้ อมือและเพ ื่ อการนันทนาการ 3. ลูกด ิ่งโยโย่ในสมัยโบราณกับลูกด ิ่งโยโย่ในปัจจุบันใช้วัสดุและมีการพัฒนาอย่างไร แนวคําตอบ 3.1 วัสดุที่ใช้ทําลูกด ิ่งโยโย่ ลูกด ิ่งโยโย่สมัยโบราณทําจากไม้ดินเผา โลหะ ก้อนหิน ส่วนลูกด ิ่งโยโย่ในปัจจุบันทําจาก พลาสติก อะลูมิเนียม ไทเทเนียม 3.2 การพัฒนาลูกด ิ่งโยโย่ ลูกด ิ่ งสมัยโบราณประกอบด้วยส่วนท ี่เป็นลูกด ิ่ งที่ทําจากไม้ดิน หรือโลหะผูกกับเชือกยาว เพ ื่อให้สามารถเหว ี่ยงไปยังสัตว์ที่ต้องการล่า ส่วนลูกด ิ่งโยโย่ที่พบในปัจจุบันประกอบด้วยส่วนท ี่เป็น ลูกด ิ่ งที่ทําจากพลาสติกผูกกับเชือกยาว และมีการปรับปรุงวิธีการจับเชือกและแกนหมุน โดยใส่ ตลับลูกปืนตรงบริเวณแกนหมุนเพ ื่ อลดแรงเสียดทานขณะหมุน และใส่คลัทช์ที่แกนหมุนเพ ื่อให้ หมุนได้ดีขึ้น 4. ปัจจัยใดที่ส่งผลให้เกิดการพัฒนาปรับปรุงลูกด ิ่งโยโย่ดังท ี่ อภิปรายในข้อ 3 แนวคําตอบ วัตถุประสงค์ของการใช้งานท ี่เปลี่ยนไป การพัฒนาของความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ใบงานที่ 1.1 โยโย่มีเร ื่ องเล่า โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 62

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 5. บันทึกส ิ่ งท ี่สนใจหรือต้องการเรียนรู้เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับลูกด ิ่งโยโย่ แนวคําตอบ ตัวอย่างส ิ่ งท ี่สนใจหรืออยากเรียนรู้เพิ่มเติม - โครงสร้างภายในของลูกด ิ่งโยโย่เป็นอย่างไร - ลูกด ิ่งโยโย่หมุนได้อย่างไร - อัตราเร็วของลูกด ิ่งโยโย่ขณะเคล ื่ อนท ี่เปลี่ยนแปลงอย่างไร 63 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถ 1. ตั้งคําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์และต ั้ งสมมติฐานท ี่ แสดงความสัมพันธ์ระหว่าง ตัวแปรต้นและตัวแปรตามที่ เก ี่ ยวกับของเล่น เวลา 1 ชั่วโมง วัสดุ-อุปกรณ์ ที่ รายการ จํานวนต่อคน จํานวนต่อกลุ่ม จํานวนต่อห้อง 1 ลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ - 1 ผล / 1 อัน - 2 ใบกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ 1 ชุด - - 3 แบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ 1 ชุด - - สื่อและแหลงเร่ ียนรู้ 1. บทความ เร ื่ อง เคร ื่ องเล่นทางฟิสิกส์ตอน ลูกดิ่ง (https://www.scimath.org/lessonphysics/item/7285-2017-06-14-14-05-18) ข้อเสนอแนะสําหรับครู - แนวการจดกั ิจกรรมการเรียนรู้ กิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้(1 ชั่วโมง) 1. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ ยวกับของเล่น 2 ชนิด คือ ลูกยางนาและฝนดาวตก ซึ่งเคยเล่นมาแล้ว เปรียบเทียบการทํางาน และส่วนประกอบของของเล่นทั้ง 2 ชนิด ตามแนวคําถามดังน ี้ 1) ลูกยางนาและฝนดาวตกมีการทํางานท ี่ คล้ายกันอย่างไร การทํางานดังกล่าวมีส่วนประกอบใด ที่เก ี่ ยวข้อง แนวคําตอบ ลูกยางนาและฝนดาวตกเคลื่ อนท ี่ อยู่ในอากาศได้ส่วนประกอบที่ เก ี่ ยวข้องกับ การเคล ื่ อนท ี่ ของลูกยางนาและฝนดาวตกคือใบพัดหรือปีก แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 สงสัยใคร่รู้ โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 64

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 2) ฝนดาวตกพัฒนามาจากลูกยางนาอย่างไร แนวคําตอบ ฝนดาวตกพัฒนามาจากลูกยางนาโดยเปลี่ ยนวัสดุจากวัสดุธรรมชาติเป็นวัสดุสังเคราะห์ และเปลี่ ยนวิธีการเล่นจากการโยนเป็นการใช้อุปกรณ์ช่วยยิงให้เคล ื่ อนท ี่ออกไป และฝนดาวตก มีแสงสีที่เกิดจากส่วนประกอบที่มีวงจรไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ 2. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้โดยให้นักเรียนสังเกตลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่และ คิดหาวิธีการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ตามจินตนาการของตนเอง กลุ่มละ 1 วิธีโดยวิธีการเล่นน ั้ นต้อง ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อตนเองและผู้อื่น บันทึกวิธีการเล่นและส ิ่ งท ี่ เกิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ เคล ื่ อนท ี่ รวมท ั้ งต ั้ งคําถามท ี่ สงสัยหรืออยากรู้เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่บันทึกส ิ่ งท ี่ สังเกตได้จากการเล่นในตารางสิ่ งที่สังเกตได้จากการเล่นลูกยางนา และคําถามท ี่สนใจ สงสัย หรืออยากรู้ เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับการเล่นลูกยางนา ตาราง สิ่งที่สังเกตได้จากการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่และคําถามท ี่สนใจ สงสัย หรืออยากรู้เพ ิ่ มเติม เก ี่ ยวกับการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ วิธีการเล่น สิ่งทเก ี่ ิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนา หรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ คําถามทสนใจ ี่ สงสัย หรืออยากรู้ เพ ิ่ มเติม โยนลูกยางนาข ึ้นไปใน อากาศ ปีกของลูกยางนาหมุนเป็นเกลียว และลูกยางนาตกสู่พื้น - ความยาวของปีกลูกยางนามีผลต่อ ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ หรือไม่ - ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผล ต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ หรือไม่ - ปีกของลูกยางนาชะลอการตกลงสู่พื้น ให้ช้าลงได้อย่างไร - ถ้าเพ ิ่มความยาวของปีกลูกยางนา จะ ทําให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้นานขึ้น หรือไม่ - ถ้าต้องการให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้ นานที่สุด จะปรับมุมของปีกท ั้ งสอง ของลูกยางนาอย่างไร ผูกเชือกเป็นห่วงคล้อง เข้ากับแกนของลูกดิ่ง โยโย่ พันเชือกส่วนท ี่ ลูกด ิ่งโยโย่หมุนลงมาจนสุดเชือก เม ื่ อกระตุกเส้นเชือกขึ้น ลูกด ิ่งโยโย่ เคล ื่ อนที่ขึ้นตามแนวเส้นเชือกจนถึง - ถ้าปล่อยให้ลูกด ิ่งโยโย่แตะพื้น จะเกิด อะไรขึ้น 65 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 วิธีการเล่น สิ่งทเก ี่ ิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนา หรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ คําถามทสนใจ ี่ สงสัย หรืออยากรู้ เพ ิ่ มเติม เหลือรอบแกนหมุน ของลูกด ิ่งโยโย่แล้ว กระตุกเชือกปล่อย ลูกด ิ่งโยโย่ลงสู่ด้านล่าง ให้เชือกคลายออกจาก จานหมุน มือผู้เล่น และเส้นเชือกถูกพันม้วน เข้าในแกนของลูกด ิ่งโยโย่ - ถ้ากระตุกเชือกเร็วขึ้น ลูกด ิ่งโยโย่จะ เคล ื่ อนท ี่ อย่างไร - ความยาวของเชือกที่พันรอบแกนหมุน มีผลต่อระยะเวลาการหมุนของลูกดิ่ง โยโย่หรือไม่อย่างไร - ชนิดของวัสดุที่ใช้ทําเชือกมีผลต่อการ หมุนของลูกด ิ่งโยโย่หรือไม่ 3. ครูนําอภิปรายเกี่ ยวกับลักษณะคําถามท ี่ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์การต ั้ งสมมติฐาน รวมทั้ง การวิเคราะห์ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ตามแนวคําถามดังน ี้ ตัวอย่างคําถาม “ความยาวของปีกลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่” - จากคําถามน ี้การเปลี่ยนแปลงที่ต้องการให้เกิดข ึ้ นคืออะไร แนวคําตอบ ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศก่อนตกลงสู่พื้น - อะไรที่ จะทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงนั้น แนวคําตอบ ความยาวของปีกของลูกยางนา - นักเรียนคาดว่าปีกของลูกยางนาควรเป็นอย่างไร ลูกยางนาจึงจะอยู่ในอากาศได้นานขึ้น แนวคําตอบ ถ้าปีกของลูกยางนามีความยาวมากขึ้น ลูกยางนาน่าจะอยู่ในอากาศได้นานขึ้น - ถ้านักเรียนต้องการหาคําตอบควรจะต้องจัดส ิ่งใดให้เหมือนกันทุกคร ั้ งของการทดสอบ เพ ื่อให้ สามารถสังเกตผลที่ต้องการได้ แนวคําตอบ ขนาดของลูกยางนา อายุของลูกยางนา ชนิดของวัสดุที่นํามาเพ ิ่ มความยาวของ ปีกลูกยางนา วิธีการปล่อยลูกยางนาให้ตกอย่างอิสระ ความสูงจากพ ื้ นท ี่ปล่อยลูกยางนา สถานท ี่ ที่ทําการทดลอง 4. ครูนําอภิปรายเกี่ ยวกับการต ั้ งสมมติฐาน การระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม ตามแนวทาง การสรุปดังน ี้ แนวทางการสรุป สมมติฐานเป็นคําตอบท ี่ แสดงการคาดคะเนส ิ่ งที่ต้องการให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งแสดงความสัมพันธ์ ระหว่างส ิ่ งท ี่เป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงกับผลท ี่ เกิดขึ้น และนําไปสู่การสํารวจตรวจสอบทางวิทยาศาสตร์ ทั้งน ี้ผลการตรวจสอบสมมติฐานอาจไม่เป็นไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว้เสมอไป ตัวแปรต้น คือ สิ่งท ี่เป็นต้นเหตุของการเปลี่ยนแปลง จึงต้องจัดสถานการณ์ให้แตกต่างกัน โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 66

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 สิ่งท ี่เป็นผลจากการจัดสถานการณ์บางอย่างให้แตกต่างกัน และเราต้องสังเกต วัด หรือติดตาม เรียกว่า ตัวแปรตาม สิ่งท ี่ อาจส่งผลต่อการจัดสถานการณ์จึงต้องจัดส ิ่ งเหล่าน ี้ให้เหมือนกันหรือเท่ากัน เพ ื่อให้มั่นใจว่าผลจาก การจัดสถานการณ์เกิดจากตัวแปรต้นเท่านั้น เรียกว่า ตัวแปรควบคุม 5. ครูให้นักเรียนเลือกคําถามที่บันทึกไว้ในแบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้มาปรับให้เป็นคําถามท ี่ สามารถ ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ จากน ั้ นต ั้ งสมมติฐาน พร้อมท ั้ งระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และ ตัวแปรควบคุม บันทึกลงในแบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มนําเสนอผลการอภิปรายคําถามท้ายกิจกรรม เพ ื่อแลกเปลี่ ยนความคิดเห็นกับกลุ่มอื่น ตาม แนวคําถามดังน ี้ 1) คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ควรมีองค์ประกอบอย่างไร ยกตัวอย่าง ประกอบการอธิบาย แนวคําตอบ คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ควรประกอบด้วย ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และประโยคคําถามท ี่ แสดงถึงความสัมพันธ์ของตัวแปรต้นและตัวแปรตาม เช่น ความ กว้างของปีกของลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ ตัวแปรต้น คือ ความกว้างของปีกของลูกยางนา ตัวแปรตาม คือ ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ 2) สมมติฐานมีความสอดคล้องกับคําถามอย่างไร ยกตัวอย่างประกอบการอธิบาย แนวคําตอบ สมมติฐานคือการคาดคะเนคําตอบของคําถามนั้น เช่น คําถาม : ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ สมมติฐาน : ถ้าปีกลูกยางนากว้างขึ้น ลูกยางนาจะอยู่ในอากาศนานขึ้น 3) ถ้าต้องการตรวจสอบสมมติฐานด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์สิ่งที่ต้องจัดให้เหมือนกันเรียกว่าอะไร ยกตัวอย่างประกอบ และสิ่งที่ต้องจัดให้แตกต่างกันเรียกว่าอะไร ได้แก่อะไร แนวคําตอบ คําถาม : ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ สมมติฐาน : ถ้าปีกลูกยางนากว้างขึ้น ลูกยางนาจะอยู่ในอากาศนานขึ้น สิ่งที่ต้องจัดให้เหมือนกัน เรียกว่า ตัวแปรควบคุม เช่น ลูกยางนาผลเดิม วิธีการปล่อยลูกยางนา ให้ตกอย่างอิสระ ความสูงจากพ ื้ นท ี่ปล่อยลูกยางนา สถานที่ที่ทําการทดลอง ส่วนส ิ่ งที่ต้องจัดให้ แตกต่างกัน เรยกวี ่า ตัวแปรต้น ซึ่งตัวแปรต้นในการตรวจสอบนี้ได้แก่ความกว้างของปีกลูกยางนา 67 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 7. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปรายและสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรมในแบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 โดยมี แนวทางการสรุปดังน ี้ แนวทางการสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์จะนําไปสู่การต ั้ งสมมติฐานซ ึ่งเป็นการ คาดคะเนคําตอบท ี่ แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต้นและตัวแปรตาม ในการตรวจสอบสมมติฐาน ควร ระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุมให้สอดคล้องกับคําถาม 8. ครูให้นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่ งท ี่ได้เรียนรู้จากแผนการเรียนรู้ที่ 2 สงสัยใคร่รู้โดยมีแนวทางการสรุปดังน ี้ แนวทางการสรุป คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์จะนําไปสู่การต ั้ งสมมติฐานซ ึ่งเป็นการ คาดคะเนคําตอบท ี่ แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต้นและตัวแปรตาม ในการตรวจสอบสมมติฐาน ควรระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุมให้สอดคล้องกับคําถาม 9. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ ยวกับคุณลักษณะของนักวิทยาศาสตร์ที่นําไปสู่การพัฒนาทางด้าน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีดังน ี้ ความสงสัยใคร่รู้ของนักวิทยาศาสตร์เป็นท ี่ มาของการต ั้ งคําถามเก ี่ ยวกับเร ื่ องท ี่สนใจ และการหา คําตอบด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์นําไปสู่การสร้างความรู้ใหม่ทางวิทยาศาสตร์และการพัฒนาเทคโนโลยี ตลอดจนนวัตกรรมต่าง ๆ ดังเช่นการพัฒนาของเล่นของใช้จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ความรู้เพ ิ่ มเติมสําหรับครู เร ื่ อง ลูกยางนา ลูกยาง ลูกยางหรือลูกยางนามีโครงสร้างคล้ายปีกซ ึ่ งเจริญมาจาก กลีบเล ี้ ยง โดยปีกจะมีลักษณะบิดเป็นมุมเฉียงและโค้งบานออก เม ื่ อลูกยาง ตกจากที่สูงผ่านอากาศจะทําให้ลูกยางหมุน มีผลทําให้เกิดแรงต้านอากาศ ส่งผลให้ลูกยางตกลงมาช้ากว่าของไม่มีปีก ลักษณะเดียวกับท ี่ใช้สร้างปีก เคร ื่ องร่อนและเคร ื่ องบินต่าง ๆ ด้วยลักษณะดังกล่าว เม ื่ อลูกยางหลุดจาก ขั้วจะทําให้ถูกลมพัดพาไปตกไกลจากต้น จึงมีโอกาสงอกและเจริญเติบโต ได้ดีกว่าการตกใต้ต้นซ ึ่ งมีใบทึบหนาและมีแสงน้อย ลูกยาง โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 68

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 เร ื่ อง การใช้คําถาม คําถามที่ช่วยพัฒนาการคิดและส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้ในชั้ นเรียนวิทยาศาสตร์ควรเป็นคําถามที่นักเรียนทราบ ถึงแนวทางในการสืบเสาะค้นหา และสามารถหาข้อมูลหรือหลักฐานเชิงประจักษ์เพ ื่ อนํามาอธิบายคําถามเหล่าน ั้นได้ ซึ่งควรมีลักษณะดังน ี้ 1. สื่อความหมายได้ชัดเจน เข้าใจง่าย ไม่กํากวม 2. เป็นคําถามท ี่ กระชับ 3. เป็นประโยคที่ สมบูรณ์ 4. เป็นคําถามท ี่ กระตุ้นให้เกิดการคิด 5. เป็นคําถามท ี่ สามารถนําไปสู่การสืบเสาะหาความรู้หรือค้นหาคําตอบได้ วิธีการในการหาคําตอบสําหรับคําถามต่าง ๆ อาจมีได้หลายแนวทาง เช่น การสอบถามผู้รู้การค้นหาความรู้ จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือการทดสอบหรือทดลองด้วยตนเอง เพ ื่อให้ได้ข้อมูลหรือหลักฐานเชิงประจักษ์เพ ื่ อนํามา อธิบายคําถามเหล่าน ั้นได้ตัวอย่างวิธีการในการหาคําตอบสําหรับคําถามต่าง ๆ อาจเป็นดังน ี้ ตัวอย่างคาถามํแนวทางการหาคําตอบของคําถาม ลูกยางนาเป็นผลของต้นอะไร พบได้ที่ไหน ค้นหาความรู้จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือสอบถามผู้รู้ ปีกของลูกยางนาคือส่วนใดของพืช ค้นหาความรู้จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือสอบถามผู้รู้ ปีกของลูกยางนามีประโยชน์อย่างไร ค้นหาความรู้จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือสอบถามผู้รู้ ปีกของลูกยางนาช่วยชะลอการตกลงสู่พื้น ให้ช้าลงได้อย่างไร ค้นหาความรู้จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือสอบถามผู้รู้ ปีกของลูกยางนาทําให้เกิดการหมุนได้อย่างไร ค้นหาความรู้จากแหล่งที่น่าเช ื่ อถือ หรือสอบถามผู้รู้ ลงมือสํารวจตรวจสอบ ถ้าต้องการให้ลูกยางนาเคล ื่ อนท ี่ อยู่ในอากาศ ได้นานที่สุดก่อนตกลงสู่พื้น จะทําอย่างไรได้บ้าง สืบค้นข้อมูล ลงมือทดลองเพ ื่ อหาข้อสรุป ถ้าต้องการสร้างของเล่นที่มีการเคล ื่ อนท ี่ ในอากาศเหมือนลูกยางนา จะออกแบบอย่างไร สืบค้นข้อมูล ออกแบบแล้วลงมือสร้างของเล่น ตัวอย่างคําถามเก ี่ ยวกับลูกยางนา ตามระดับการเรียนรู้ตามอนุกรมวิธานการเรียนการสอนและการประเมิน (A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessment) หรืออนุกรมวิธานท ี่ปรับปรุงมาจากบลูม (Revised Bloom’s Taxonomy) (Anderson & Krathwohl, 2001) ตัวอย่างคําถามอาจเป็นดังน ี้ 69 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 ตัวอย่างคําถามระดับความจํา เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถจดจําหรือนําความรู้เคยเรียนรู้มาหรือมีอยู่ใน ความทรงจํา มาตอบคําถาม บรรยาย ให้คําจํากัดความ ระบุชื่อ ค้นหา ลูกยางนาเป็นผลของต้นอะไร พบได้ที่ไหน ปีกของลูกยางนาคือส่วนใดของพืช มีพืชชนิดอ ื่ นท ี่ ผลมีลักษณะคล้ายลูกยางนาหรือไม่ ตัวอย่างคําถามระดับความเข้าใจ เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถสร้างคําอธิบาย สื่อสาร หรือแสดงให้เห็น ความเข้าใจข้อเท็จจริง แนวคิด หรือความรู้ที่ได้เรียน ซึ่งอาจทําได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น แปลความหมาย ย่อความ อธิบาย จําแนก เปรียบเทียบ สร้างแผนภูมิหรือแผนผัง ลงความเห็น ถอดความ อภิปราย เช่น เพราะเหตุใดปีกของลูกยางนาช่วยชะลอการตกลงสู่พื้นได้ ปีกของลูกยางนามีประโยชน์อย่างไร ตัวอย่างคําถามระดับนําไปใช้เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถลงมือทําหรือดําเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยนําความรู้ที่เรียนมาใช้ประโยชน์กับสถานการณ์ใหม่ที่คล้ายคลึงกัน เช่น การโยนลูกยางนาให้ตกท ี่ บริเวณที่กําหนด เหมือนหรือต่างจากการโยนลูกหินอย่างไร ตัวอย่างคําถามระดับวิเคราะห์เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถแจกแจง แยกแยะส ิ่ งของ วัตถุเหตุการณ์ ปรากฏการณ์ระบบต่าง ๆ ออกเป็นองค์ประกอบหรือส่วนย่อย ๆ และพิจารณาความเก ี่ ยวข้องกันของส่วนย่อยแต่ละ ส่วน รวมถึงพิจารณาความเก ี่ ยวข้องของแต่ละส่วนย่อยกับส ิ่ งของ วัตถุเหตุการณ์ปรากฏการณ์ระบบต่าง ๆ ที่ได้ แยกแยะออกมา เช่น ปีกของลูกยางนามีความสําคัญต่อการเคล ื่ อนท ี่ ของลูกยางนาอย่างไร ตัวอย่างคําถามระดับประเมินค่า เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถตรวจสอบข้อมูลอย่างมีวิจารณญาณ ทดสอบ วิพากษ์วิจารณ์ตัดสินคุณค่า ประเมินความเหมาะสม ความถูกต้อง ความสมเหตุสมผล โดยอาศัยเกณฑ์และ มาตรฐาน ซึ่งอาจทําได้ด้วยวิธีวิพากษ์ (Criticize) และตรวจสอบ (Checking) เช่น ลูกยางนาที่มีขนาดใหญ่จะตกลงพ ื้นได้เร็วกว่าลูกยางนาที่มีขนาดเล็กหรือไม่อย่างไร ตัวอย่างคําถามระดับสร้างสรรค์เป็นคําถามที่ผู้หาคําตอบสามารถนําส่วนย่อยต่าง ๆ หรือองค์ประกอบย่อย เข้ามาเช ื่อมโยงกันเป็นภาพรวมของส ิ่ งของ วัตถุเหตุการณ์ปรากฏการณ์ระบบต่าง ๆ อย่างมีเหตุผล โดยผ่าน การออกแบบ การวางแผน การสร้าง การประดิษฐ์การผลิต และการก่อให้เกิด (Generating) เช่น ถ้าต้องการสร้างของเล่นที่มีการเคล ื่ อนท ี่ในอากาศเหมือนลูกยางนา จะออกแบบอย่างไร ถ้าต้องการให้ลูกยางนาเคล ื่ อนท ี่ อยู่ในอากาศได้นานที่สุดก่อนตกลงสู่พื้น จะทําอย่างไรได้บ้าง ถ้าต้องการสร้างอุปกรณ์เป่าลมที่ทําให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้นานที่สุด จะออกแบบอย่างไร โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 70

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 บรรณานุกรม กุศลิน มุสิกุล .(2562). การใช้คําถามท ี่ เน้นกระบวนการคิด. [PowerPoint slides]. สื่อประกอบการอบรมครู วิทยาศาสตร์ในโรงเรียนคุณภาพ SMT ตามมาตรฐาน สสวท. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีกระทรวงศึกษาธิการ. (2562). คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชา พื้นฐานวิทยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560 ตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาข ั้ นพ ื้ นฐาน พุทธศักราช 2551 ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น. Anderson, L.W. and Krathwohl, D.R. ( editors) . ( 2001) . A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman 71 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 การวัดประเมินและประเมินผล รายการประเมิน ภาระงานหรือช ิ้ นงานทประเม ี่ ิน เคร ื่ องมือทใชี่ ประเม ้ ิน 1. ตั้งคําถามท ี่ สามารถตรวจสอบ ได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ และตั้งสมมติฐานท ี่ แสดง ความสัมพันธ์ระหว่าง ตัวแปรต้นและตัวแปรตาม ที่เก ี่ ยวกับของเล่น 1.1 การบันทึกคําถาม สมมติฐาน ตัวแปรที่ เก ี่ ยวข้องกับของเล่น ในแบบบันทึกกิจกรรมท 1.2 ี่ 1.2 การตอบคําถามท้ายกิจกรรมใน แบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 1.3 การสรุปผลการทํากิจกรรมใน แบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 1.1 แนวการบันทึกแบบบันทึก กิจกรรมท 1.2 ี่ และเกณฑ์การ ประเมิน 1.2 แนวการตอบคําถามท้าย กิจกรรม ในแบบบันทึกกิจกรรม ที่ 1.2 และเกณฑ์การประเมิน 1.3 แนวการสรุปผลการทํากิจกรรม ในแบบบันทึกกิจกรรมท 1.2 ี่ และเกณฑ์การประเมิน เกณฑ์การประเมิน เกณฑ์การประเมินสําหรับแผนการจัดการเรียนรู้นี้เป็นเกณฑ์สําหรับการประเมินเพ ื่ อสรุปผลการเรียนรู้ (Summative Assessment Activity) ซึ่งแบ่งระดับการพัฒนาเป็น 4 ระดับ โดยมรายละเอี ียดดังน ี้ การประเมินตาม ภาระงาน หรือช ิ้ นงาน ระดับคะแนน 4 = ดีมาก สามารถปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 3 = ดี สามารถปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 2 = พอใช้ แต่มีบางเร ื่ อง ที่ควรปรับปรุง 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนา เพ ิ่ มเติม 1. ตั้งคําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์และต ั้ งสมมติฐานท ี่ แสดงความสัมพันธ์ระหว่าง ตัวแปรต้นและตัวแปรตามที่ เก ี่ ยวกับของเล่น 1.1 การบันทึก คําถาม สมมติฐาน ตัวแปรที่ เก ี่ ยวข้องกับ ของเล่นในแบบ บันทึกกิจกรรม ที่ 1.2 - ตั้งคําถามท ี่ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์หรือ ปรับคําถามใหเป้ ็น คําถามท ี่ ตรวจสอบ ได้ด้วยวิธีการทาง วิทยาศาสตร์ได้ อย่างน้อย 1 คําถาม - ปรับปรุงคําถาม ให้เป็นคําถาม ที่ตรวจสอบได้ ด้วยวิธีการทาง วิทยาศาสตร์ ได้ถูกต้อง - ตั้งสมมติฐาน ระบุ ตัวแปรต้น ตัวแปร ตาม ตัวแปร ควบคุม - ปฏิบัติตามเกณฑ์ ความคาดหมายได้ แต่ยังต้องมี การปรับปรุง รายละเอียด บางส่วนให้ชัดเจน ไม่สามารถปฏิบัติ ตามเกณฑ์ความ คาดหมายได้ข้อใด ข้อหน ึ่ งหรือท ั้ งหมด โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 72

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 การประเมินตาม ภาระงาน หรือช ิ้ นงาน ระดับคะแนน 4 = ดีมาก สามารถปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 3 = ดี สามารถปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 2 = พอใช้ แต่มีบางเร ื่ อง ที่ควรปรับปรุง 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนา เพ ิ่ มเติม - ตั้งสมมติฐาน ระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ตัวแปรควบคุม ได้ถูกต้อง และ สอดคล้องกับ คําถาม หรือ - ปรับปรุงคําถาม ให้เป็นคําถาม ที่ตรวจสอบได้ ด้วยวิธีการทาง วิทยาศาสตร์ ได้ถูกต้อง - ตั้งสมมติฐาน ระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ตัวแปรควบคุม ได้ถูกต้อง และ สอดคล้องกับ คําถาม โดย สามารถระบุ ตัวแปรควบคุมได้ ละเอียด ชัดเจน ครบถ้วนสมบูรณ์ ได้ถูกต้อง และ สอดคล้องกับ คําถาม 1.2 การตอบคําถาม - ตอบคําถามท้าย กิจกรรม โดย อธิบายวิธีการ - ตอบคําถามท้าย กิจกรรม โดย อธิบายวิธีการ - ตอบคําถามท้าย กิจกรรม ได้ด้วย วิธีการทาง - ตอบคําถามท้าย กิจกรรมในแบบ บันทึกกิจกรรม 73 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 การประเมินตาม ภาระงาน หรือช ิ้ นงาน ระดับคะแนน 4 = ดีมาก สามารถปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 3 = ดี สามารถปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 2 = พอใช้ แต่มีบางเร ื่ อง ที่ควรปรับปรุง 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนา เพ ิ่ มเติม ท้ายกิจกรรมใน แบบบันทึก กิจกรรมท 1.2 ี่ ตั้งคําถามท ี่ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์การ ตั้งสมมติฐาน และการระบุตัว แปรได้ครบถ้วน ทุกข้อและ ถูกต้องชัดเจน หรือ - ตอบคําถามจาก ความเข้าใจของ ตนเองได้ถูกต้อง โดยไม่ได้รอคอย คําตอบจากการ อภิปรายร่วมกัน ตั้งคําถามท ี่ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์การ ตั้งสมมติฐาน และ การระบุตัวแปรได้ ครบถ้วนทุกข้อ แต่ยังต้องมีการ ปรับปรุง รายละเอียด บางส่วนให้ชัดเจน วิทยาศาสตร์ การต ั้ งสมมติฐาน และการระบุตัว แปรได้จํานวน 2 ข้อ โดยไม่ต้องมี การปรับปรุง รายละเอียดหรือ ยังต้องมีการ ปรับปรุง รายละเอียด บางส่วนให้ชัดเจน ที่ 1.2 ได้เพียง ข้อใดข้อหนึ่ง โดยไม่ต้องมีการ ปรับปรุง รายละเอียด หรือยังต้องมี การปรับปรุง รายละเอียด บางส่วนให้ ชัดเจน 1.3 การสรุปผลการ ทํากิจกรรมใน แบบบันทึก กิจกรรมท 1.2 ี่ - สรุปการตั้ง คําถามท ี่ สามารถ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์ การตั้ง สมมติฐาน และ การระบุตัวแปร โดยมีคําสําคัญท ี่ สอดคล้องกับผล การทํากิจกรรมท ี่ ครบถ้วน และ - สรุปการตั้ งคําถาม ที่สามารถ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์การ ตั้งสมมติฐาน และ การระบุตัวแปร โดยมีคําสําคัญท ี่ สอดคล้องกับผล การทํากิจกรรมท ี่ ครบถ้วน และ อธิบาย - สรุปการตั้ งคําถาม ที่สามารถ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์ การต ั้ งสมมติฐาน และการระบุ ตัวแปร โดยมี คําสําคัญท ี่ สอดคล้องกับผล การทํากิจกรรมท ี่ ครบถ้วน แต่ - สรุปการตั้ งคําถาม ที่สามารถ ตรวจสอบได้ด้วย วิธีการทาง วิทยาศาสตร์ การต ั้ งสมมติฐาน และการระบุ ตัวแปรโดยมีคํา สําคัญสอดคลอง้ กับผลการทํา กิจกรรม ไม่ ครบถ้วน และ โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 74

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 การประเมินตาม ภาระงาน หรือช ิ้ นงาน ระดับคะแนน 4 = ดีมาก สามารถปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 3 = ดี สามารถปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 2 = พอใช้ แต่มีบางเร ื่ อง ที่ควรปรับปรุง 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนา เพ ิ่ มเติม อธิบาย ความสัมพันธ์ ระหว่างคําถาม สมมติฐาน และ ตัวแปรได้ถูกต้อง หรือ - สรุปผลการ ทํากิจกรรมจาก ความเข้าใจของ ตนเองได้ถูกต้อง โดยไม่ได้รอคอย คําตอบจากการ อภิปรายร่วมกัน ความสัมพันธ์ ระหว่างคําถาม สมมติฐาน และ ตัวแปรได้ถูกต้อง แต่ยังต้องมีการ ปรับปรุง รายละเอียด บางส่วนให้ชัดเจน อธิบาย ความสัมพันธ์ ระหว่างคําถาม สมมติฐาน และ ตัวแปรไม่ถูกต้อง บางส่วน อธิบาย ความสัมพันธ์ ระหว่างคําถาม สมมติฐาน และ ตัวแปรไม่ถูกต้อง เกณฑ์การตดสั ิน 1. คํานวณหาคะแนนเฉลี่ย ดังน ี้ คะแนนเฉลี่ย = คะแนนรวมจากทุกรายการประเมิน จํานวนรายการประเมิน 2. สรุปผลการประเมินตามเกณฑ์ดังน ี้ คะแนนเฉลี่ย 3.26 – 4.00 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ดีมาก สามารถปฏิบัติได้เกินความคาดหมาย คะแนนเฉลี่ย 2.51 – 3.25 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ดีสามารถปฏิบัติได้ตามความคาดหมาย คะแนนเฉลี่ย 1.76 – 2.50 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ พอใช้แต่มีบางเร ื่ องท ี่ควรปรับปรุง คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.75 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนาเพ ิ่ มเติม 75 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 จุดประสงค์กิจกรรม นักเรียนสามารถ 1. สังเกต อภิปราย และต ั้ งคําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ 2. ตั้งสมมติฐาน ระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุมท ี่ สอดคล้องกับคําถาม เวลา 1 ชั่วโมง วัสดุ-อุปกรณ์ ที่ รายการ จํานวน 1 ลูกยางนา หรือลูกด ิ่งโยโย่ 1 ชิ้น ต่อกลุ่ม 2 แบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ 1 ชุด ต่อคน วิธีการดําเนนกิ ิจกรรม 1. สังเกตลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่และคิดหาวิธีการเล่นของเล่นน ั้ นตามจินตนาการของตนเอง กลุ่มละ 1 วิธี โดยวิธีการเล่นน ั้ นต้องไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อตนเองและผู้อื่น บันทึกวิธีการเล่นลงในแบบบันทึกกิจกรรม ที่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ 2. ลองเล่น สังเกตและบันทึกส ิ่ งท ี่ เกิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ บันทึกลงในแบบบันทึก กิจกรรมท ี่ 1.2 3. ตั้งคําถามท ี่ สงสัยหรืออยากรู้เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ บันทึกลงในแบบบันทึก กิจกรรมท ี่ 1.2 4. ร่วมกันอภิปรายเกี่ ยวกับลักษณะของคําถามท ี่ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์การต ั้ งสมมติฐาน รวมท ั้ งตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม 5. เลือกคําถามที่บันทึกไว้ในข้อ 3 มาปรับให้เป็นคําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ จากน ั้ นต ั้ งสมมติฐาน พร้อมท ั้ งระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม บันทึกลงในแบบบันทึก กิจกรรมท ี่ 1.2 6. ร่วมกันอภิปรายและตอบคําถามท้ายกิจกรรมในแบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 7. ร่วมกันอภิปรายเพื่อแลกเปลี่ ยนความเห็นของกลุ่มตนเองกับกลุ่มอื่น ๆ จากน ั้ นสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม ในแบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 กิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 76

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 คําช ี้ แจง ให้นักเรียนบันทึกวิธีการเล่นและส ิ่ งท ี่ เกิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ และต ั้ งคําถามท ี่สนใจ สงสัย หรืออยากรู้เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ลงในตาราง จากน ั้ นเลือกคําถาม 1 คําถาม พร้อมระบุสมมติฐาน ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม ตาราง สิ่งที่สังเกตได้จากการเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่และคําถามท ี่สนใจ สงสัย หรืออยากรู้เพ ิ่ มเติมเก ี่ ยวกับ การเล่นลูกยางนาหรือลูกด ิ่งโยโย่ วิธีการเล่น สิ่งทเก ี่ ิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนา หรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ คําถามที่สนใจ สงสัย หรืออยากรู้ เพ ิ่ มเติม โยนลูกยางนาข ึ้นไปใน อากาศ ปีกของลูกยางนาหมุนเป็นเกลียว และลูกยางนาตกสู่พื้น - ความยาวของปีกลูกยางนามีผลต่อ ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ หรือไม่ - ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผล ต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ หรือไม่ - ปีกของลูกยางนาชะลอการตกลงสู่พื้น ให้ช้าลงได้อย่างไร - ถ้าเพ ิ่มความยาวของปีกลูกยางนา จะทําให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้ นานข ึ้ นหรือไม่ - ถ้าต้องการให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้ นานที่สุด จะปรับมุมของปีกท ั้ งสอง ของลูกยางนาอย่างไร ผูกเชือกเป็นห่วงคล้อง เข้ากับแกนของลูกดิ่ง โยโย่ พันเชือกส่วนท ี่ เหลือรอบแกนหมุน ของลูกด ิ่งโยโย่แล้ว กระตุกเชือกปล่อย ลูกด ิ่งโยโย่หมุนลงมาจนสุดเชือก เม ื่ อกระตุกเส้นเชือกขึ้น ลูกด ิ่งโยโย่ เคล ื่ อนที่ขึ้นตามแนวเส้นเชือกจนถึง มือผู้เล่น และเส้นเชือกถูกพันม้วน เข้าในแกนของลูกด ิ่งโยโย่ - ถ้าปล่อยให้ลูกด ิ่งโยโย่แตะพื้น จะเกิด อะไรขึ้น - ถ้ากระตุกเชือกเร็วขึ้น ลูกด ิ่งโยโย่จะ เคล ื่ อนท ี่ อย่างไร แบบบันทึกกิจกรรมท ี่ 1.2 สงสัยใคร่รู้ 77 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 วิธีการเล่น สิ่งทเก ี่ ิดข ึ้ นขณะที่ลูกยางนา หรือลูกด ิ่งโยโย่เคล ื่ อนท ี่ คําถามทสนใจ ี่ สงสัย หรืออยากรู้ เพ ิ่ มเติม ลูกด ิ่งโยโย่ลงสู่ด้านล่าง ให้เชือกคลายออกจาก จานหมุน - ความยาวของเชือกที่พันรอบแกนหมุน มีผลต่อระยะเวลาการหมุนของลูกดิ่ง โยโย่หรือไม่อย่างไร - ชนิดของเส้นเชือกมีผลต่อการหมุน ของลูกด ิ่งโยโย่หรือไม่ คําถามท ี่ปรับให้เป็นคําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ จะปรับปีกของลูกยางนาอย่างไร จึงจะทําให้ลูกยางนาอยู่ในอากาศได้นานที่สุด สมมติฐาน ลูกยางนาที่มีการบิดของปีกต่างกันจะอยู่ในอากาศได้นานต่างกัน ตัวแปรต้น ลักษณะการบิดของปีกของลูกยางนา ตัวแปรตาม ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศก่อนตกลงสู่พื้น ตัวแปรควบคุม ขนาดของลูกยางนา อายุของลูกยางนา ความยาวของปีกของลูกยางนา วิธีการปล่อยลูกยางนาให้ ตกอย่างอิสระ ความสูงจากพ ื้ นท ี่ปล่อยลูกยางนา สถานที่ที่ทําการทดลอง คําถามท้ายกิจกรรม 1. คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ควรมีองค์ประกอบอย่างไร ยกตัวอย่างประกอบ การอธิบาย แนวคําตอบ คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ควรประกอบด้วย ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และเป็นประโยคคําถามท ี่ แสดงถึงความสัมพันธ์ของตัวแปรต้นและตัวแปรตาม เช่น ความกว้างของปีกของ ลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ ตัวแปรต้น คือ ความกว้างของปีกของลูกยางนา ตัวแปรตาม คือ ระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศ 2. สมมติฐานมีความสอดคล้องกับคําถามอย่างไร ยกตัวอย่างประกอบการอธิบาย แนวคําตอบ สมมติฐานคือการคาดคะเนคําตอบของคําถามนั้น เช่น คําถาม : ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ สมมติฐาน : ถ้าปีกลูกยางนากว้างขึ้น ลูกยางนาจะอยู่ในอากาศนานขึ้น โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 78

คู่มือครูรายวิชาเพ ิ่ มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 3. ถ้าต้องการตรวจสอบสมมติฐานด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์สิ่งที่ต้องจัดให้เหมือนกันเรียกว่าอะไร ยกตัวอย่าง ประกอบ และสิ่งที่ต้องจัดให้แตกต่างกันเรียกว่าอะไร ได้แก่อะไร แนวคําตอบ คําถาม : ความกว้างของปีกของลูกยางนามีผลต่อระยะเวลาที่ลูกยางนาอยู่ในอากาศหรือไม่ สมมติฐาน : ถ้าปีกลูกยางนากว้างขึ้น ลูกยางนาจะอยู่ในอากาศนานขึ้น สิ่งที่ต้องจัดให้เหมือนกัน เรียกว่า ตัวแปรควบคุม เช่น ลูกยางนาผลเดิม วิธีการปล่อยลูกยางนาให้ตก อย่างอิสระ ความสูงจากพ ื้ นท ี่ปล่อยลูกยางนา สถานที่ที่ทําการทดลอง ส่วนส ิ่ งที่ต้องจัดให้แตกต่างกัน เรียกว่า ตัวแปรต้น ซึ่งตัวแปรต้นในการตรวจสอบนี้ได้แก่ความกว้างของปีกลูกยางนา สรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม คําถามท ี่สามารถตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์จะนําไปสู่การต ั้ งสมมติฐานซ ึ่งเป็นการคาดคะเน คําตอบท ี่ แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต้นและตัวแปรตาม ในการตรวจสอบสมมติฐาน ควรระบุตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุมให้สอดคล้องกับคําถาม 79 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ิ ์ ั ิ

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 81 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ขอบเขตการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้นี้นักเรียนจะได้เรียนรู้หลักการท างานของเครื่องกลอย่างง่ายที่เป็นส่วนประกอบของของเล่น ของใช้ที่พบได้ในชีวิตประจ าวันซึ่งมีเครื่องกลหลัก ได้แก่ เฟือง รอก ล้อและเพลา ฝึกตั้งค าถามที่สามารถตรวจสอบได้ ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี ได้แก่ การตั้งสมมติฐาน การก าหนดตัวแปร ออกแบบการส ารวจตรวจสอบ การจัดกระท าและสื่อความหมายข้อมูล ด้วยความมุ่งมั่น ซื่อสัตย์ สมเหตุสมผล และท างานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ โครงสร้างหน่วยการเรียนรู้และเวลาเรียน แผนการจัดการเรียนรู้ เวลา (ชั่วโมง) แผนที่1 เครื่องกลอย่างง่ายในชีวิตประจ าวัน กิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 1 ท าความรู้จักกัน ตอนที่ 2 สร้างสรรค์งานปรับแต่ง 2 แผนที่2 เฟือง กิจกรรมที่ 2.2 เฟืองแสนกล ตอนที่ 1 หมุนไปทางไหนดี ตอนที่ 2 ใหญ่ไล่เล็กหรือเล็กไล่ใหญ่ 3 แผนที่ 3 รอกและระบบรอก กิจกรรมที่ 2.3 รอกแสนสะดวก 2 แผนที่ 4 ล้อและเพลา กิจกรรมที่ 2.4 ล้อและเพลาแสนสบาย ตอนที่ 1 ยกน้ าหนัก ตอนที่ 2 เลือกเป็นเห็นแนวโน้ม 3 แผนที่ 5 วางแผนและออกแบบของเล่นของใช้ กิจกรรมที่ 2.5 ชิมลางวางแผนและออกแบบ 2 (5 แผนการจัดการเรียนรู้) 12 หน่วยการเรียนรู้ที่2 เรื่อง เครื่องกลอย่างง่ายกับของเล่นของใช้

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 82 ล าดับการเรียนรู้ สังเกต วิเคราะห์ และระบุส่วนประกอบที่เป็นเครื่องกลอย่างง่ายที่ท าให้ของเล่นของใช้ท างาน น าเสนอแนวความคิด และออกแบบภาพร่างต้นแบบในการปรับปรุงของเล่นของใช้ โดยอาศัยหลักการเครื่องกลอย่างง่าย ฝึกตั้งค าถามที่ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ตั้งสมมติฐาน ก าหนดตัวแปร รวบรวมข้อมูล และออกแบบการบันทึกผลเกี่ยวกับหลักการท างานของเฟือง วิเคราะห์แปลความหมายข้อมูล และสรุปหลักการท างานของเฟือง ตั้งค าถามที่ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ตั้งสมมติฐาน ก าหนดตัวแปร เพื่อออกแบบ วิธีการส ารวจตรวจสอบ ประเมินการออกแบบวิธีการส ารวจตรวจสอบ รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับหลักการท างานของรอก วิเคราะห์แปลความหมายข้อมูล และสรุปหลักการท างานของรอก ตั้งค าถามที่ตรวจสอบได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ตั้งสมมติฐาน ก าหนดตัวแปร รวบรวมข้อมูล และออกแบบการบันทึกผลเกี่ยวกับหลักการท างานของล้อและเพลา วิเคราะห์แปลความหมายข้อมูล และสรุปหลักการท างานของล้อและเพลา เลือกวิธีการน าเสนอข้อมูลโดยใช้ความรู้ทางคณิตศาสตร์ และน าผลที่ได้จากการน าเสนอข้อมูลมาวิเคราะห์ ความสัมพันธ์ระหว่างรัศมีของล้อ รัศมีของเพลา และขนาดของแรงที่ใช้ดึงวัตถุ ปรับปรุงภาพร่างของเล่นของใช้โดยอาศัยหลักการท างานของเครื่องกลอย่างง่าย

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 83 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถ 1. วิเคราะห์ และระบุส่วนประกอบที่เป็นเครื่องกลอย่างง่ายที่ท าให้ของเล่นของใช้ท างาน โดยมีข้อมูลสนับสนุน อย่างสมเหตุสมผล 2. ออกแบบภาพร่างต้นแบบในการปรับปรุงของเล่นของใช้ โดยอาศัยหลักการท างานของเครื่องกลอย่างง่าย 3. น าเสนอแนวคิดในการปรับปรุงของเล่นของใช้ได้ตรงตามจุดมุ่งหมาย 4. ท างานร่วมกับผู้อื่นด้วยความมุ่งมั่นจนบรรลุวัตถุประสงค์ เวลา 2 ชั่วโมง วัสดุ-อุปกรณ์ ที่ รายการ จ านวนต่อคน จ านวนต่อกลุ่ม จ านวนต่อห้อง 1 ตัวอย่างของเล่นของใช้ที่มีเครื่องกลอย่างง่าย เป็นส่วนประกอบ เช่น รถปลาฉลาม รถของเล่นไขลาน กรรไกร ที่เย็บกระดาษ เครื่องเหลาดินสอ เครื่องเปิดกระป๋อง รอกตกปลา - 1 ชิ้น - 2 กระดาษปรู๊ฟ - 1 แผ่น - 3 ดินสอ 1 แท่ง - - 4 ใบกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน 1 ชุด - - 5 แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน 1 ชุด - - 6 ใบความรู้ที่ 2.1 ท าความรู้จักเครื่องกล อย่างง่าย 1 ชุด - - สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. วีดิทัศน์เกี่ยวกับของเล่นของใช้ที่มีเครื่องกลอย่างง่ายเป็นส่วนประกอบ (นาทีที่ 15.50 – 23.02) (https://www.youtube.com/watch?v=8XePcyL34IY) แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 เครื่องกลอย่างง่ายในชีวิตประจ าวัน

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 84 ข้อเสนอแนะส าหรับครู 1. ครูควรเตรียมของเล่นของใช้ที่ใช้ในกิจกรรม 5 ชนิด เพื่อให้สามารถควบคุมเวลาในการปฏิบัติกิจกรรมได้ และ ควรมีเครื่องกลที่หลากหลาย โดยเฉพาะ เฟือง รอก ล้อและเพลา 2. ครูอาจเตรียมภาพของเล่นของใช้อื่น ๆ ที่มีเครื่องกลอย่างง่ายเป็นส่วนประกอบ เช่น กับดักหนู รอกเสาธง มูลี่ ม้ากระดก เพื่อให้นักเรียนเห็นตัวอย่างของเล่นของใช้อื่น ๆ ที่นอกเหนือจากกิจกรรม 3. หลังการปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 2 สร้างสรรค์งานปรับแต่ง ให้ครูเก็บกระดาษปรู๊ฟ ภาพร่างต้นแบบของเล่นของใช้ของนักเรียนแต่ละกลุ่ม เพื่อน ามาใช้ส าหรับปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.5 ชิมลาง วางแผนและออกแบบ

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 85 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ กิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน (2 ชั่วโมง) 1. ครูให้นักเรียนร่วมกันสังเกตลักษณะ ส่วนประกอบ วิธีการเล่นของเล่น หรือการท างานของของใช้ที่ครูสาธิต และอภิปรายตามแนวค าถามดังนี้ 1) ของเล่นหรือของใช้นี้มีรูปร่าง สี วัสดุที่ใช้ท าอย่างไร และมีวิธีการในการเล่น หรือการใช้งานอย่างไร แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ครูใช้สาธิต เช่น รถของเล่นแบบลาน มีลักษณะเลียนแบบรถ มีหลากสี ท าจากพลาสติก มีวิธีการเล่นโดยใช้ มือออกแรงเลื่อนรถไปข้างหลังแล้วปล่อยมือเพื่อให้รถเคลื่อนที่ ที่เย็บกระดาษ ท าจากโลหะและพลาสติก มีวิธีการใช้งานโดยการออกแรงกดที่ปลาย เข้าหากัน เพื่อให้ลวดเย็บกระดาษให้ติดกัน 2) ส่วนประกอบใดของของเล่นของใช้ที่ท าให้ของเล่นของใช้นั้นเกิดการเคลื่อนที่ แนวค าตอบ ตอบตามความคิดเห็นของนักเรียน เช่น รถของเล่นแบบลาน มีล้อหมุนตามแกน มีเฟืองท าให้ล้อทุกล้อหมุนตามกัน ที่เย็บกระดาษ มีจุดหมุนที่อยู่ระหว่างก้านโลหะที่ใช้เก็บลวดเพื่อใช้ในการเย็บกระดาษ 2. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่ม แล้วให้ตัวแทนแต่ละกลุ่มมารับของเล่นของใช้กลุ่มละ 1 ชิ้น จากนั้นให้นักเรียน ปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 1 ท าความรู้จักกัน โดยสังเกตส่วนประกอบและการท างาน ของของเล่นของใช้พร้อมศึกษาเครื่องกลอย่างง่ายชนิดต่าง ๆ ในใบความรู้ที่ 2.1 ท าความรู้จักเครื่องกลอย่าง ง่าย แล้วบันทึกผลการสังเกตในแบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 1 ท าความรู้จักกัน 3. นักเรียนแต่ละกลุ่มน าเสนอผลการวิเคราะห์ส่วนประกอบ การท างานของส่วนประกอบ และชนิดของ เครื่องกลอย่างง่าย โดยใช้ข้อมูลสนับสนุนอย่างสมเหตุสมผล และร่วมอภิปรายผลการวิเคราะห์ของเล่นของใช้ ของกลุ่มอื่น ๆ จากนั้นบันทึกผลการวิเคราะห์ผลการปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 จนได้ข้อมูลของของเล่น ของใช้ครบทั้ง 5 ชนิด 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มอภิปรายค าถามท้ายกิจกรรม เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับกลุ่มอื่น ตามแนวค าถามดังนี้ 1) ของเล่นหรือของใช้ใดบ้างที่ใช้หลักการของคานในการท างาน แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ใช้ปฏิบัติกิจกรรม เช่น รถยก คนต าครกมอง เครื่องเปิดกระป๋อง 2) ของเล่นหรือของใช้ใดบ้างที่ใช้หลักการของเฟืองในการท างาน แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู ่กับของเล ่นห รือของใช้ที ่ใช้ปฏิบัติกิจก ร รม เช ่น จัก รย าน เครื่องเหลาดินสอ เครื่องเปิดกระป๋อง 3) ของเล่นหรือของใช้ใดบ้างที่ใช้หลักการของรอกในการท างาน แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ใช้ปฏิบัติกิจกรรม เช่น รถยก

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 86 4) ของเล่นหรือของใช้ใดบ้างที่ใช้หลักการของล้อและเพลาในการท างาน แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ใช้ปฏิบัติกิจกรรม เช่น รถยก จักรยาน 5) นอกจากคาน เฟือง รอก ล้อและเพลา มีเครื่องกลใดอีกบ้าง ให้ยกตัวอย่าง แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ใช้ปฏิบัติกิจกรรม เช่น ข้อเหวี่ยง โซ่ 6) ของเล่นหรือของใช้ใดบ้างที่ใช้หลักการของเครื่องกลหลายชนิดในการท างาน พร้อมยกตัวอย่าง 1 ตัวอย่าง แนวค าตอบ ค าตอบขึ้นอยู่กับของเล่นหรือของใช้ที่ใช้ปฏิบัติกิจกรรม เช่น รถยก จักรยาน เครื่องเหลาดินสอ เครื่องเปิดกระป๋อง 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปราย และสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรมในแบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 โดย มีแนวทางการสรุปดังนี้ แนวทางการสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม ของเล่นของใช้ที่มีเครื่องกลเป็นส่วนประกอบจะช่วยให้เกิดการเคลื่อนที่ หรือช่วยอ านวยความสะดวก ในชีวิตประจ าวัน เครื่องกลมีหลายชนิด เช่น คาน เฟือง รอก ล้อและเพลา ซึ่งของเล่นของใช้บางชนิดอาจใช้ เครื่องกลชนิดเดียวช่วยในการท างาน แต่ของเล่นของใช้บางชนิดอาจใช้เครื่องกลหลายชนิดช่วยในการท างาน 6. ครูให้นักเรียนสืบค้นภาพกระปุกออมสินแบบต่าง ๆ ที่แต่ละกลุ่มสนใจ แล้วเลือกมา 1 แบบ แล้วร่วมกัน อภิปราย ตามประเด็นดังนี้ การใช้งานของกระปุกออมสินที่สนใจ ประโยชน์ของกระปุกออมสินที่สนใจ การปรับปรุงกระปุกออมสิน โดยใช้เครื่องกลอย่างง่ายเป็นส่วนประกอบ เหตุผลประกอบแนวคิดการปรับปรุงกระปุกออมสิน จากนั้นให้นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 2 สร้างสรรค์งาน ปรับแต่ง โดยออกแบบการปรับปรุงกระปุกออมสิน พร้อมวาดภาพร่างต้นแบบลงในกระดาษปรู๊ฟ โดยใช้ เครื่องกลอย่างง่ายเป็นส่วนประกอบ แล้วบันทึกลงแบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ปรับแต่งตามใจฉัน ตอนที่ 2 สร้างสรรค์งานปรับแต่ง 7. นักเรียนแต่ละกลุ่มน าเสนอแนวคิดในการปรับปรุงกระปุกออมสิน จากภาพร่างต้นแบบที่ได้ออกแบบไว้ 8. ครูน าอภิปรายโดยใช้ภาพร่างต้นแบบกระปุกออมสิน เพื่อให้นักเรียนเห็นความส าคัญของเครื่องกลอย่างง่ายที่ น ามาใช้ในการปรับปรุง โดยมีแนวทางการอภิปรายดังนี้ แนวทางการอภิปราย จากภาพร่างของนักเรียนจะเห็นว่าเครื่องกลที่น ามาใช้ประกอบด้วย เฟือง รอก ล้อและเพลา เพื่อให้ เกิดการท างาน ดังนั้นการเข้าใจหลักการท างานของเครื่องกลดังกล่าวจะช่วยให้นักเรียนสามารถพัฒนา ของเล่นของใช้ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นตามวัตถุประสงค์

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 87 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 9. ครูให้นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้จากแผนการเรียนรู้ที่ 1 เครื่องกลอย่างง่ายในชีวิตประจ าวัน โดยมี แนวทางการสรุปดังนี้ แนวทางการสรุป 1) ของเล่นของใช้ในชีวิตประจ าวันอาจมีส่วนประกอบที่เป็นเครื่องกล ซึ่งอาจมีชนิดเดียวหรือหลายชนิด 2) ในการพัฒนาหรือปรับปรุงของเล่นของใช้ควรต้องค านึงถึงวัตถุประสงค์ของการใช้งานเพื่อท าให้ได้ ของเล่นของใช้ที่ตอบสนองความต้องการได้ 3) การออกแบบภาพร่างจะช่วยให้การถ่ายทอดความคิดเป็นรูปธรรมและสื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้ง่ายขึ้น การวัดและประเมินผล รายการประเมิน ภาระงานหรือชิ้นงานที่ประเมิน เครื่องมือที่ใช้ประเมิน 1. วิเคราะห์ และระบุส่วนประกอบที่เป็น เครื่องกลอย่างง่ายที่ท าให้ของเล่นของใช้ ท างาน โดยมีข้อมูลสนับสนุน อย่างสมเหตุสมผล 1.1 การบันทึกผลการวิเคราะห์ ส่วนประกอบที่เป็นเครื่องกล อย่างง่ายที่ท าให้ของเล่นของใช้ ท างาน ในแบบบันทึกกิจกรรม ที่ 2.1 ตอนที่ 1 1.1 แนวการบันทึกแบบ บันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 และเกณฑ์ การประเมิน 2. ออกแบบภาพร่างต้นแบบในการปรับปรุง ของเล่นของใช้ โดยอาศัยหลักการเครื่องกล อย่างง่าย 2.1 การบันทึกผลการออกแบบ ภาพร่างต้นแบบในการ ปรับปรุงของเล่นของใช้ โดย อาศัยหลักการเครื่องกลอย่าง ง่าย ในแบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 2 2.1 แนวการบันทึกแบบ บันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 2 และเกณฑ์ การประเมิน 3. น าเสนอแนวคิดในการปรับปรุงของเล่นของ ใช้ได้ตรงตามจุดมุ่งหมาย 3.1 การน าเสนอแนวคิดในการ ปรับปรุงของเล่น 3.1 เกณฑ์การประเมิน 4. ท างานร่วมกับผู้อื่นด้วยความมุ่งมั่นจนบรรลุ วัตถุประสงค์ 4.1 การร่วมกันปฏิบัติกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 และ 2 4.1 เกณฑ์การประเมิน

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 88 เกณฑ์การประเมิน เกณฑ์การประเมินส าหรับแผนการจัดการเรียนรู้นี้ เป็นเกณฑ์ส าหรับการประเมินเพื่อพัฒนา ซึ่งแบ่งระดับ การพัฒนาเป็น 3 ระดับ โดยมีรายละเอียดดังนี้ การประเมินตามภาระงาน หรือชิ้นงาน ระดับการพัฒนา 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนาเพิ่มเติม 2 = ดี ปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 3 = ดีมาก ปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 1. วิเคราะห์ และระบุส่วนประกอบที่เป็นเครื่องกลอย่างง่ายที่ท าให้ของเล่นของใช้ท างาน โดยมีข้อมูลสนับสนุน อย่างสมเหตุสมผล 1.1 การบันทึกผลการ วิเคราะห์ ส่วนประกอบที่เป็น เครื่องกลอย่างง่ายที่ ท าให้ของเล่นของใช้ ท างาน ในแบบบันทึก กิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 ไม่สามารถปฏิบัติได้ตาม เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - ไม่สามารถระบุ ส่วนประกอบที่ท าให้ ของเล่นของใช้เคลื่อนที่ หรือการท างานของ ส่วนประกอบของของ เล่นของใช้ได้ หรือระบุ ไม่สอดคล้องกับ ตัวอย่างของเล่นของใช้ - ระบุชนิดของเครื่องกล ไม่ถูกต้องหรือไม่ สอดคล้องกับข้อมูลที่ รวบรวมได้ - ระบุส่วนประกอบที่ท า ให้ของเล่นของใช้ เคลื่อนที่การท างาน ของส่วนประกอบของ ของเล่นของใช้ได้ สอดคล้องกับผลการ สังเกตตัวอย่างของเล่น ของใช้ - ระบุชนิดของเครื่องกล อย่างง่าย ได้สอดคล้อง กับข้อมูลที่รวบรวมได้ - วิเคราะห์ส่วนประกอบ ที่เป็นเครื่องกลอย่างง่าย ที่ท าให้ของเล่นของใช้ ท างานโดยตอบค าถาม ท้ายกิจกรรมได้ถูกต้อง สอดคล้องกับข้อมูลที่ รวบรวมได้และครบถ้วน - สรุปการท างานของของ เล่นของใช้ที่มีเครื่องกล เป็นส่วนประกอบโดย ระบุค าส าคัญและ สามารถปฏิบัติได้เกิน เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - อธิบายส่วนประกอบที่ ท าให้ของเล่นของใช้ เคลื่อนที่ การท างาน ของส่วนประกอบ หรือ ชนิดของเครื่องกลของ ตัวอย่างของเล่นของ ใช้ได้ละเอียด ชัดเจน - สืบค้นข้อมูล ส่วนประกอบที่ท าให้ ของเล่นของใช้เคลื่อนที่ การท างานของของเล่น ของใช้ หรือชนิดของ เครื่องกลเพิ่มเติม นอกเหนือจากใบ ความรู้ เมื่อยังไม่ สามารถได้ค าตอบที่ ชัดเจน

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 89 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การประเมินตามภาระงาน หรือชิ้นงาน ระดับการพัฒนา 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนาเพิ่มเติม 2 = ดี ปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 3 = ดีมาก ปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย อธิบายได้สอดคล้องกับ ข้อมูลที่รวบรวมได้ 2. ออกแบบภาพร่างต้นแบบในการปรับปรุงของเล่นของใช้ โดยอาศัยหลักการเครื่องกลอย่างง่าย 2.1 การบันทึกผลการ ออกแบบภาพร่าง ต้นแบบในการ ปรับปรุงของเล่นของ ใช้ โดยอาศัยหลักการ เครื่องกลอย่างง่ายใน แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 2 ไม่สามารถปฏิบัติได้ตาม เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - ไม่สามารถระบุ เครื่องกลที่น ามาใช้ใน การปรับปรุง และ วัตถุประสงค์ หรือไม่ สอดคล้องกัน - ออกแบบภาพร่างไม่ สอดคล้องกับ วัตถุประสงค์ในการ ปรับปรุง - ระบุวัตถุประสงค์ในการ ปรับปรุงและเครื่องกลที่ สอดคล้องกัน - ออกแบบภาพร่าง สอดคล้องกับ วัตถุประสงค์ในการ ปรับปรุง มีการแสดง ส่วนประกอบที่เป็น เครื่องกลที่น ามาใช้ใน การปรับปรุงที่ชัดเจน สามารถปฏิบัติได้เกิน เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - มีความคิดสร้างสรรค์ ในการออกแบบภาพ ร่างที่มีความเป็นไปได้ ในการพัฒนาและเขียน อธิบายการท างานของ เครื่องกลได้อย่าง ถูกต้อง - ออกแบบภาพร่างที่ แสดงองค์ประกอบเป็น สามมิติโดยมีการ ก าหนดอัตราส่วน ชัดเจน 3. น าเสนอแนวคิดในการปรับปรุงของเล่นของใช้ได้ตรงตามจุดมุ่งหมาย 3.1 การน าเสนอแนวคิดใน การปรับปรุงของเล่น ไม่สามารถปฏิบัติได้ตาม เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - น าเสนอไม่คล่องแคล่ว ไม่เรียงตามล าดับ หรือไม่สอดคล้องกับ ข้อมูลที่ออกแบบภาพ ร่าง - น าเสนอวัตถุประสงค์ใน การปรับและการท างาน ของเล่นของใช้ที่ ออกแบบได้สอดคล้อง กับภาพร่างได้อย่างมี ล าดับขั้นตอนที่ชัดเจน เข้าใจง่าย สามารถปฏิบัติได้เกิน เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - เลือกวิธีการน าเสนอ แนวคิดที่แตกต่างจาก กลุ่มอื่น มีความ น่าสนใจและครบถ้วน โดยใช้เวลาที่เหมาะสม

คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์พลังสิบ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 | เล่ม 1 โครงการวิทยาศาสตร์พลังสิบ 90 การประเมินตามภาระงาน หรือชิ้นงาน ระดับการพัฒนา 1 = ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนาเพิ่มเติม 2 = ดี ปฏิบัติได้ ตามความคาดหมาย 3 = ดีมาก ปฏิบัติได้ เกินความคาดหมาย 4. ท างานร่วมกับผู้อื่นด้วยความมุ่งมั่นจนบรรลุวัตถุประสงค์ 4.1 การร่วมกันปฏิบัติ กิจกรรมที่ 2.1 ตอนที่ 1 และ 2 ไม่สามารถปฏิบัติได้ตาม เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - ไม่มีส่วนร่วมในการ ปฏิบัติกิจกรรม - ขาดความพยายาม แก้ปัญหาเฉพาะหน้า ที่เกิดขึ้น - ไม่สามารถปฏิบัติงาน ให้เสร็จตามเวลาที่ ก าหนด - มีส่วนร่วมในการแบ่ง งานและปฏิบัติงาน ตามความรับผิดชอบ เพื่อปฏิบัติกิจกรรมให้ บรรลุเป้าหมาย - มีความพยายามในการ ปฏิบัติงานตามแผนให้ บรรลุเป้าหมายในเวลา ที่ก าหนด สามารถปฏิบัติได้เกิน เกณฑ์ความคาดหมาย เช่น - มีภาวะผู้น า สามารถ แก้ไขสถานการณ์ที่ เกิดขึ้นภายในกลุ่มโดย ทันทีเมื่อพบปัญหา และขับเคลื่อนกลุ่มให้ ท ากิจกรรมจนบรรลุ เป้าหมาย เกณฑ์การตัดสิน 1. สรุปผลระดับการพัฒนา ดังนี้ สรุปผลระดับการพัฒนา = ระดับการพัฒนาจากทุกรายการประเมิน จ านวนรายการประเมิน 2. สรุปผลการประเมินระดับการพัฒนา ดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 2.34 – 3.00 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ดีมาก ปฏิบัติได้เกินความคาดหมาย คะแนนเฉลี่ย 1.67 – 2.33 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ดี ปฏิบัติได้ตามความคาดหมาย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.66 มีผลการประเมินอยู่ในระดับ ควรปรับปรุง วางแผนพัฒนาเพิ่มเติม