คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพิบัติ

คูม่ อื ประชาชน

ในการเตรียมตวั ใหร้ อด
ปลอดภัยพบิ ตั ิ

กรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั
กระทรวงมหาดไทย

คมู่ ือประชาชน

ในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ

คูม่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบัติ
(พมิ พค์ รงั้ ท่ี 6)

หนว่ ยงานทจ่ี ัดพมิ พ ์ กรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย
กระทรวงมหาดไทย
เลขท่ี 3/12 ถนนอทู่ องนอก เขตดสุ ติ กรงุ เทพฯ 10300
โทรศัพท์ : 0 2637 3324 โทรสาร : 0 2243 2204
www.disaster.go.th

ISBN : 978-974-458-205-8

พมิ พค์ รงั้ ที่ 1 : กันยายน 2550 จ�ำนวน 10,000 เลม่
พมิ พค์ รัง้ ท่ี 2 : กรกฎาคม 2551 จ�ำนวน 10,000 เลม่
พิมพค์ รง้ั ที่ 3 : กุมภาพนั ธ์ 2552 จำ� นวน 3,000 เลม่
พิมพ์ครั้งท่ี 4 : สงิ หาคม 2554 จ�ำนวน 5,000 เล่ม
พิมพค์ ร้ังที่ 5 : สิงหาคม 2557 จ�ำนวน 3,000 เลม่
พิมพ์คร้ังที่ 6 : มกราคม 2560 จำ� นวน 3,000 เลม่

พมิ พท์ ่ี บริษทั เวริ ค์ พริ้นต้ิง จำ� กัด

ค�ำนำ�

(พิมพ์ครั้งท่ี 6)

การพฒั นาทางดา้ นเศรษฐกจิ สง่ ผลใหเ้ กดิ ปญั หาสง่ิ แวดลอ้ มถกู ทำ� ลาย
ซงึ่ เปน็ ปญั หารว่ มกนั ของทกุ ประเทศทวั่ โลก กลา่ วคอื การพฒั นายงิ่ รดุ หนา้
ปญั หาคณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ มและภาวะมลพษิ กย็ ง่ิ กอ่ ตวั และทวคี วามรนุ แรง
มากยง่ิ ขนึ้ ประเทศไทยเปน็ ประเทศหนงึ่ ทกี่ ำ� ลงั ประสบกบั ปญั หาดงั กลา่ วอยู่
ในขณะน้ี ทงั้ น้ี เพราะการพฒั นาเศรฐกจิ ในชว่ งทผี่ า่ นมาไดใ้ หค้ วามสำ� คญั
กับความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ โดยการน�ำเอาทรัพยากรธรรมชาติ
ไปใชป้ ระโยชน์ โดยมไิ ดม้ กี ารวางแผนการจดั การทเี่ หมาะสมรองรบั ปญั หา
ที่จะเกิดข้ึน ท�ำให้ทรัพยากรธรรมชาติที่เหลืออยู่มีสภาพเส่ือมโทรมลง
และปัญหาต่างๆ ด้านสิ่งแวดล้อมกเ็ พิ่มขึ้น ปัญหาเหล่านส้ี ง่ ผลกระทบต่อ
ความเปน็ อยขู่ องประชาชน ระบบนเิ วศ รวมทง้ั สง่ ผลใหก้ ารเกดิ สาธารณภยั
มคี วามรนุ แรงและหลากหลายมากยงิ่ ขนึ้ แนวทางหนงึ่ ทไี่ ดร้ บั การยอมรบั
แล้วว่าจะช่วยบรรเทาความรุนแรง และลดความสูญเสียต่อชีวิตและ
ทรพั ยส์ นิ ของประชาชนไดด้ ที สี่ ดุ คอื การลดความเสย่ี งโดยการปอ้ งกนั และ
ลดผลกระทบ การเตรยี มความพร้อม และการสร้างภูมคิ ้มุ กันผา่ นกลไก
ประชารฐั ตามกรอบแนวคดิ ของแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั
แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 ซง่ึ ไดน้ ำ� กรอบการดำ� เนนิ งานเซนไดเพอ่ื ลดความเสย่ี ง
จากภยั พบิ ตั ิ พ.ศ. 2558 – 2573 (Sendai Framework for Disaster
Risk Reduction 2015 – 2030) มาเป็นแนวทางในการจัดการ

กรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จงึ ไดจ้ ดั ทำ� คมู่ อื ฉบบั นข้ี นึ้ โดยมี
วตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ใหป้ ระชาชนเตรยี มพรอ้ มเผชญิ ภยั พบิ ตั หิ ลากหลายรปู แบบ
ที่อาจเกิดข้ึน เพื่อลดความสูญเสียของประชาชนให้น้อยลง โดยเน้ือหา
ของค่มู อื ดังกล่าวเกีย่ วขอ้ งกบั แนวทางการปฏบิ ตั ติ วั ของบคุ คล ครอบครวั
ชุมชน ตลอดจนสังคมส่วนรวมอย่างเป็นระบบ ทุกข้ันตอนครอบคลุม
ภยั พบิ ตั หิ ลากหลายรปู แบบทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ทงั้ ภยั พบิ ตั ติ ามธรรมชาติ (Natural
Disaster) ภยั พิบตั เิ ทคโนโลยี (Technological Disaster) และภัยพบิ ตั ิ
ซบั ซ้อน (Complex Disaster) เพ่ือให้ประชาชน ครอบครวั ชุมชน หรือ
สังคมมีความปลอดภัย นอกจากนี้ยังมีบทส�ำหรับผู้ด้อยโอกาสทางสังคม
อาทิ ผทู้ พุ พลภาพ ผพู้ กิ ารทางสายตา และผพู้ กิ ารทางการไดย้ นิ ตลอดจน
ไดเ้ พมิ่ สาระเกยี่ วกบั เตรยี มพรอ้ มรบั มอื ภยั พบิ ตั ิ ลดเสยี่ งอนั ตราย...ดำ� เนนิ
ชีวิตปลอดภัย, โคมลอย ลูกโป่ง พลุ บ้ังไฟ ล�ำแสงเลเซอร์...อันตราย
ต่อการเดินอากาศ และโรคติดเช้ือไวรัสซิกา...ภัยเงียบจากยุงลาย เพื่อ
ให้ประชาชนได้ใช้เป็นแนวทางปฏิบัติหากต้องประสบภัยพิบัติ จึงหวังว่า
คู่มือฉบับนี้จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการลดความสูญเสียจากภัยพิบัติ
ทอ่ี าจเกิดข้นึ ในอนาคต

(นายฉตั รชัย พรหมเลิศ)
อธิบดีกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย

มกราคม 2560

สารบัญ

หน้า
l เตรยี มพรอ้ มรบั มอื ภัยพิบตั ิ ลดเส่ยี งอันตราย...ดำ� เนินชีวิตปลอดภยั 1
l ถงุ ยังชพี ฉุกเฉนิ ...พร้อมไวเ้ มอ่ื ภยั มา 5
l อุบตั ภิ ัยทางน้ำ� ...มหนั ตภัยสายนำ�้ คร่าชีวติ 7
l แนะชุมชนรมิ น้ำ� รบั มือน�ำ้ ล้นตลงิ่ 10
l แนะเตรยี มรับมือ-หนภี ยั จากนำ้� ท่วม 12
l รู้ทันอันตราย ช่วยป้องกันภยั ในชว่ งนำ�้ ท่วม 15
l แนะชุมชนเชิงเขา สงั เกตสัญญาณเตือนภยั จากธรรมชาติ 21
ชว่ ยชวี ิตรอดจากภยั ดนิ ถลม่
l แผ่นดินไหว...หายนะจากธรณีพบิ ัติภัย เรยี นรู้ รับมือ ภยั แผ่นดนิ ไหว 24
l สนึ าม.ิ ..มหนั ตภยั คลนื่ ยักษ์ เรียนรู้ เตรยี มพร้อมรบั มอื ภยั สนึ าม ิ 28
l วาตภัย...ภยั ร้ายที่มากบั สายลม เตือนอนั ตรายจากพายุลมแรง 31
l แนะป้องกันฟ้าผ่า...มหันตภัยรา้ ยชว่ งตน้ -ปลายฤดฝู น 34
l แนะวิธีหลบหลกี ฟา้ ผา่ กรณีอยกู่ ลางแจ้ง 37
l รูห้ ลกั ใชอ้ ุปกรณ์ไฟฟ้าถกู วธิ ี...ชว่ ยชวี ิตปลอดภัย 40
l ตรวจสอบอุปกรณไ์ ฟฟ้า...ลดเสี่ยงไฟฟ้าลัดวงจร 44
l ดแู ล-จดั สภาพแวดลอ้ มบ้านปลอดภัย...ลดอุบัติภยั ในบ้านเรอื น 47
l เพลิงไหม้...หายนะรา้ ยใกล้ตัว เรยี นรู้ ปอ้ งกนั รทู้ นั เพลิงไหม้ 50
l รหู้ ลกั ปฏบิ ตั ติ ามกฎ ลดอบุ ตั ิภยั ในการทำ� งาน 54
l แนะใช-้ จดั เก็บสารเคมีในบ้านถูกวธิ ี ลดเสย่ี งภัยแฝงเร้นในชีวติ ประจำ� วนั 57
l รู้หลบ-หนภี ยั สารเคมรี ว่ั ไหล ช่วยชวี ิตรอดปลอดภัย 59
l หลักช่วยเหลอื เบื้องตน้ เม่อื ได้รับอนั ตรายจากสารเคม ี 61
l ใชก้ า๊ ซหงุ ต้มถกู วธิ ี ลดเส่ยี งระเบิด เพลิงไหม้ 64

l อบุ ัติเหตทุ างถนน...ภยั จากการเดินทาง แนะนำ� ผ้ขู ับข่เี ตรยี มพรอ้ ม 68
กอ่ นเดนิ ทางไกล
l เตอื นผขู้ ับข่.ี ..เส่ียงพฤติกรรมเสีย่ งอุบัติเหตุ 71
l เมาแล้วขบั เส่ยี งอบุ ัตเิ หตุรุนแรง เส่ยี งตายเพิ่มขนึ้ 73
l งว่ งขับหลบั ใน...ป้องกนั ไดด้ ว้ ยตนเอง 75
l โทรไม่ขบั ...ลดเสีย่ งอุบัติเหต ุ 78
l ใช้อุปกรณน์ ริ ภัยถูกวิธ.ี ..ลดอนั ตราย ลดเสีย่ งตายจากอบุ ตั ิเหต ุ 80
l ความพรอ้ มของสภาพรถ ตรวจรถให้พรอ้ มก่อนเดินทาง...หา่ งไกลอุบตั เิ หตุ 85
l พกอปุ กรณ์ฉุกเฉินตดิ รถ...เพิ่มความปลอดภัยในการเดินทาง 87
l ตดิ ต้ัง-ดแู ลรถใช้ก๊าชถูกวธิ ี ลดเสยี่ งถงั ระเบิด เพลิงไหม้รถ 90
l แนะเทคนคิ ขับรถผา่ นเส้นทางเส่ียงอุบตั เิ หต ุ 93
l แนะเทคนคิ ขับรถผ่านเสน้ ทางทท่ี ัศนวสิ ยั ไมด่ ี 98
l เรยี นรแู้ กเ้ หตฉุ ุกเฉิน ช่วยชีวติ รอด...ปลอดภยั 101
l รู้หลักช่วยชวี ติ ...พาผู้ประสบเหตพุ น้ นาทวี กิ ฤต 106
l การชว่ ยเหลือผูพ้ ิการหรอื ทุพพลภาพ 109
l โคมลอย ลกู โปง่ พลุ บ้ังไฟ ล�ำแสงเลเซอร.์ ..อนั ตรายต่อการเดินอากาศ 112
l โรคไขห้ วัดนก...ภัยระบาดครา่ ชวี ิต 115
l รทู้ นั ไวรสั ...ไขห้ วัดใหญส่ ายพนั ธุใ์ หม ่ 118
l โรคมอื เทา้ ปาก...ไวรสั รา้ ยทท่ี ุกคนตอ้ งระวัง 121
l โรคตดิ เชอ้ื ไวรสั อโี บลา...ร้กู ่อน รทู้ ัน ปอ้ งกนั ได้ 124
l “เมอร์ส”.....ไวรัสมรณะ 126
l ไวรสั ซกิ า...ภัยเงียบจากยุงลาย 130
l หมายเลขโทรศัพทฉ์ กุ เฉนิ 134

เตรยี มพรอ้ มรับมอื ภยั พบิ ัติ

ลดเสย่ี งอันตราย...ดำ� เนินชีวิตปลอดภยั

ความแปรปรวน ของสภาพอากาศโลกและภาวะโลกร้อน
ส่งผลให้ภัยพิบัติทางธรรมชาติ ทวีความรุนแรงและเกิดบ่อยคร้ัง
มากขึ้น การเตรียมพร้อมรับมือภัยพิบัติไว้ล่วงหน้า จะช่วยลด
ผลกระทบจากสถานการณภ์ ยั เพื่อความปลอดภัย ข้อควรปฏิบตั ิ
ในการเตรียมพร้อมรบั มอื ภยั พบิ ตั ิ ดงั น้ี
v การเตรยี มพร้อมรบั มอื ภยั พิบัติ
l จัดเตรียมสิ่งของที่จ�ำเป็นไว้ใช้งานยามฉุกเฉิน เช่น
เครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภค อาหารแหง้ นำ�้ ดมื่ ยารกั ษาโรค ไฟฉาย เปน็ ตน้
l เรียนรู้หลักปฏิบัติในการรับมือภัยพิบัติ โดยศึกษา
ลักษณะข้อควรปฏบิ ตั ิ ข้อควรหลกี เลีย่ งของภัยพบิ ตั ิแต่ละประเภท
วิธีป้องกัน แก้ไข การปฏิบัติตนเมื่อเกิดภัยพิบัติ การช่วยเหลือ
และการปฐมพยาบาลในเบื้องต้น วิธีใช้งานอุปกรณ์ดับเพลิง
การเปิด – ปดิ ระบบไฟฟ้า ประปา และอปุ กรณ์ถงั กา๊ ซ

คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ 1

l จดจำ� หมายเลขโทรศพั ทข์ องหนว่ ยงาน
ส�ำคัญ โดยเฉพาะหน่วยป้องกันและบรรเทา
สาธารณภยั สถานตี ำ� รวจ สถานดี บั เพลงิ โรงพยาบาล
สำ� หรบั ตดิ ตอ่ แจง้ เหตแุ ละประสานขอความชว่ ยเหลอื
l หมั่นติดตามข้อมูลที่เป็นประโยชน์
ต่อการป้องกันภัยทั้งสภาพอากาศ ปริมาณน�้ำฝน
สถานการณน์ �้ำ ระดับการขึ้น – ลงของนำ้� ในแม่น้�ำ
ระดบั นำ้� ทะเลหนนุ จะไดส้ ามารถคาดการณแ์ นวโนม้
สถานการณ์ภัยและเตรียมพร้อมรับมือภัยพิบัติ
ได้ทันท่วงที
l ตรวจสอบบ้านเรือนให้อยู่ในสภาพ
ปลอดภยั มโี ครงสรา้ งมน่ั คงแขง็ แรง ไมต่ อ่ เตมิ อาคาร
จัดวางส่ิงของให้เป็นระเบียบ ไมก่ ดี ขวางทางเดิน
ไม่จัดเก็บส่ิงของในบริเวณที่เสี่ยงต่อการล้มทับ
หรอื ตกหลน่ ตดั แตง่ กง่ิ ไมแ้ ละโคน่ ตน้ ไมท้ เี่ สยี่ งตอ่ การ
ลม้ ทบั รวมถงึ ตดิ ตงั้ ถงั ดบั เพลงิ เคมไี วใ้ นจดุ ทห่ี ยบิ ใชง้ าน
สะดวก
l วางแผนเสน้ ทางการอพยพไปยงั พ้นื ท่ี
ปลอดภยั โดยเรียนรู้ จดจำ� เสน้ ทางหนภี ยั จดุ นดั พบ
ท่ีปลอดภยั ไวห้ ลายแห่งในทกุ ทศิ ทาง ท้ังระยะใกล้
และระยะไกล รวมถึงวางแผนการอพยพหนีภัย
กรณีอาศัยอยู่ในชุมชนเส่ียงภัยควรเข้าร่วมการ

2 คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ

ฝึกซ้อมอพยพหนีภัยอยู่เสมอ เมื่อเกิดภัยพิบัติจะได้ปฏิบัติตน
อย่างปลอดภยั
v การปฏบิ ตั ติ นขณะเกิดภยั
ติดตามขอ้ มูลสถานการณ์ภัย ตรวจสอบพยากรณ์อากาศ
เพอ่ื ประเมนิ สถานการณภ์ ยั และตดั สนิ ใจแกไ้ ขปญั หาไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
พรอ้ มปฏบิ ตั ติ ามประกาศเตอื นภยั และคำ� แนะนำ� ของทางราชการ
อย่างเคร่งครัด กรณีสถานการณ์รุนแรงและมีประกาศเตือนภัย
ให้อพยพ ควรรีบออกจากพื้นท่ีไปตามเส้นทางที่ปลอดภัยในทันที
โดยให้ความชว่ ยเหลอื เดก็ และคนชรากอ่ น

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ 3

ปลอดภยั ไวก้ อ่ น...
การเรียนรู้สัญญาณความผิดปกติทางธรรมชาติก่อนเกิด
ภัยพิบัติ ท�ำให้สามารถเตรียมพร้อมรับมือภัยพิบัติได้ทันท่วงที
และปฏิบัติตนไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งและปลอดภยั เม่ือเกิดสถานการณ์ภยั
อุทกภยั เกดิ ฝนตกหนกั และระดบั นำ�้ เพมิ่ สงู ขนึ้ ตอ่ เนอ่ื ง
ดินถลม่ นำ�้ เปน็ สขี นุ่ ขน้ และเปลยี่ นเปน็ สเี ดยี วกบั สดี นิ
ภูเขา
สึนาม ิ น�้ำทะเลลดระดับลงอย่างรวดเร็วหลังเกิด
แผ่นดินไหวขนาดรุนแรงใตม้ หาสมุทร
พายุฤดูร้อน อากาศร้อนอบอ้าวและเมฆก่อตัว
อย่างรวดเร็ว

ผู้ทอี่ าศัยอยใู่ นพื้นทเ่ี ส่ียงภยั ควรจดชอื่ -นามสกุล หมายเลข
โทรศพั ทส์ มาชกิ ในครอบครวั สำ� หรบั ใชต้ ดิ ตอ่ ในกรณเี กดิ เหตฉุ กุ เฉนิ

หากมีเด็กเล็กหรือผู้สูงอายุให้เขียนชื่อ-นามสกุล
ทอี่ ยขู่ องผดู้ แู ล ญาติ และสมาชกิ ในครอบครวั
ไวใ้ นกระเปา๋ เสอื้ เพอ่ื ใชต้ ดิ ตอ่ กรณไี ดร้ บั บาดเจบ็
พลดั หลงขณะอพยพ หรอื อาศยั ในศนู ยพ์ กั พงิ
ชั่วคราว

4 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ

ถุงยังชพี ฉกุ เฉนิ ...

พร้อมไวเ้ ม่อื ภยั มา

นบั วนั ภยั พบิ ตั ทิ างธรรมชาตเิ กดิ บอ่ ยครงั้
จนกลายเปน็ เรอื่ งใกลต้ วั ทท่ี กุ คนตอ้ งเตรยี มพรอ้ ม
รับมอื ถงุ ยงั ชีพ จึงเป็นส่ิงจ�ำเปน็ ท่จี ะช่วยให้
สามารถด�ำเนินชีวิตได้อย่างปลอดภัย จึงขอ
แนะประชาชนใหจ้ ดั เตรยี มอปุ กรณแ์ ละสงิ่ ของ
จ�ำเปน็ ในถุงยังชีพ ประกอบด้วย
- เครอ่ื งอุปโภคบรโิ ภค เชน่ ขา้ วสาร อาหารแห้ง อาหาร
กระป๋อง น�้ำดื่มสะอาดบรรจุขวด ยารักษาโรคท่ีสามารถใช้ได้
อยา่ งนอ้ ย 3 - 4 วนั

- ของใช้ท่ีจ�ำเป็นต่อการด�ำเนินชีวิต
ในระยะแรก เช่น ไฟฉายพรอ้ มถา่ นแบบกนั น้�ำ
วิทยพุ รอ้ มถา่ นสำ� รอง ชดุ ปฐมพยาบาลเบ้อื งต้น
นกหวดี เทยี นไข เชอื ก ถงุ พลาสตกิ สดี ำ� กระดาษชำ� ระ
ด่างทับทิม สบู่ แปรงฟัน ยาสีฟัน เส้อื ผา้ ส�ำรอง
เปน็ ตน้

คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ 5

- เอกสารสำ� คญั ตา่ งๆ ใหเ้ กบ็ ไวใ้ นถงุ พลาสตกิ กนั นำ้� ไดแ้ ก่
บัตรประจ�ำตัวประชาชน ทะเบียนบ้าน สูติบัตร ส�ำเนาเอกสาร
ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั สขุ ภาพ เชน่ บตั รประกนั สงั คม กรมธรรมป์ ระกนั ชวี ติ
ภาพถา่ ยของคนในครอบครวั เปน็ ตน้ พรอ้ มถา่ ยสำ� เนาไวห้ ลายๆ ชดุ
เพ่ือป้องกนั การสูญหาย
ที่ส�ำคัญ ส่ิงของเหล่านี้ต้องบรรจุในกระเป๋าที่มีน้�ำหนักเบา
พกพาสะดวก โดยจัดเก็บไว้ในท่ีที่สามารถหยิบใช้งานได้ง่าย
หมน่ั ตรวจสอบและเปลย่ี นสง่ิ ของทบี่ รรจุ เพอ่ื ปอ้ งกนั การหมดอายุ
และเน่าเสยี ท�ำให้ไม่สามารถน�ำมาใชง้ านได้เมอื่ เกดิ เหตุฉุกเฉนิ

6 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพิบัติ

อบุ ตั ิภยั ทางน้�ำ….

มหันตภยั สายนำ�้ คร่าชวี ติ

ปัจจุบันประชาชนหันมาใช้เส้นทางการจราจรทางน�้ำ
มากข้ึน แต่หากขาดความระมัดระวัง จะมีความเสี่ยงต่อ
การเกิดอุบัติภัยทางน้�ำ เพ่ือความปลอดภัย ขอแนะวิธี
โดยสารเรืออย่างปลอดภัย ดงั นี้

การโดยสารเรือ

การยืนรอเรือบนโป๊ะ ไม่รอเรือบนโป๊ะ
เพราะขณะที่เรือเทียบท่าเข้าจอด คลื่นอาจซัด
ท�ำให้ท่าเรือโคลงเคลง จนผู้ท่ียืนอยู่บนท่าเรือ
เสียการทรงตัวและพลัดตกน้�ำได้ ควรยืนรอเรือ
ภายในเขตเสน้ สีเหลืองทกี่ ำ� หนดไว้

คมู่ ือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ 7

การขน้ึ -ลงเรอื รอใหเ้ รอื เทยี บทา่ สนทิ กอ่ นจงึ เดนิ ขนึ้ -ลงเรอื
อยา่ งเปน็ ระเบยี บ ไมล่ งเรอื ทบี่ รรทกุ เกนิ อตั ราเพราะอาจเปน็ สาเหตุ
ให้เรือลม่ ได้
การโดยสารทางเรือ กระจายการน่ังบนเรืออย่างสมดุล
หลีกเลี่ยงการยืนบริเวณท้ายเรือ หรือกราบเรือเพราะเส่ียงต่อ
การพลัดตกน�้ำ ไม่หยอกล้อเล่นกันหรือเดินไปมาเพราะอาจท�ำให้
เรอื เสียการทรงตัว หากเรือมีอาการเอียงหรอื ไหว ใหน้ ง่ั นิ่งๆ อยา่

ตน่ื ตระหนก ให้พยายามฝืนอาการเอียง
ของเรือ ที่ส�ำคัญควรสวมเสื้อชูชีพทุกคร้ัง
ท่ีโดยสารเรือ หลีกเลี่ยงการดื่มเคร่ืองดื่ม
แอลกอฮอลห์ รอื ของมนึ เมาทกุ ชนดิ หากเกดิ
เหตุฉุกเฉินจะไม่สามารถช่วยเหลือตนเอง
ให้ปลอดภยั

การปฏบิ ตั ิตนกรณเี กดิ เหตุฉุกเฉิน

กรณีพลดั ตกเรอื ควบคมุ สติ
ใหม้ นั่ พยงุ ตวั ลอยนำ�้ โดยใชข้ าสองขา้ ง
ตีนำ้� พยายามหาทยี่ ดึ เกาะ เพอ่ื รอ
การช่วยเหลือ

8 ค่มู ือประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ัติ

หากเรือโดยสารล่ม พยายามว่ายน�้ำ
ผละออกจากเรือโดยเร็วที่สุด เพื่อป้องกัน
การถกู นำ�้ ดดู เขา้ ไปใตท้ อ้ งเรอื วา่ ยนำ�้ ออกหา่ งจาก
ใบพัดเรือใหม้ ากท่ีสุด ถอดส่ิงของทถี่ ่วงนำ�้ หนัก
ออกให้หมด รวมทั้งพยายามคว้าสิ่งของ
ที่ลอยน้�ำได้ไว้ยึดหรือพยุงตัวรอการช่วยเหลือ
อย่าฝืนว่ายน�้ำเข้าหาฝั่ง เพราะอาจหมดแรง
หรือเปน็ ตะครวิ จมน้�ำเสียชวี ิตได้

การชว่ ยเหลือคนจมนำ้�

- หากว่ายน�้ำไม่เป็น ไม่ควรลงไปช่วยเหลือผู้ที่พลัดตกน�้ำ
เพราะคนตกน้ำ� จะอยใู่ นอาการตื่นตระหนก อาจกอดรัด ทำ� ให้จมนำ�้
เสียชีวิตทั้งคู่ ให้ใช้วิธียื่นไม้หรือโยนส่ิงของ
ทีส่ ามารถลอยน�้ำได้ เช่น ห่วงยาง เส้ือชูชีพ
ถงั แกลลอน เปน็ ตน้ ใหผ้ ทู้ จ่ี มนำ�้ ยดึ เกาะลอยตวั
เข้าหาฝงั่ หรอื พยุงตวั รอการช่วยเหลือ
- กรณลี งไปช่วยเหลือคนจมน้�ำ ใหว้ า่ ยน�้ำ
เข้าทางด้านหลังพร้อมจับตัวผู้ประสบเหตุ
ลอยตวั ในทา่ นอนหงายใหใ้ บหนา้ พน้ นำ�้ จากนน้ั
ให้ประคองตัวเข้าหาฝั่ง หากผู้ประสบเหตุ
หยุดหายใจให้ท�ำการผายปอด และน�ำส่ง
โรงพยาบาลในทนั ที

ค่มู อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ 9

แนะชมุ ชนรมิ นำ้�
รับมอื น�ำ้ ลน้ ตลงิ่

ในช่วงฤดฝู นของทกุ ปี บ้านเรือนทต่ี งั้ อย่บู รเิ วณที่ราบลมุ่ ริมฝง่ั แมน่ ำ้�
และพน้ื ทน่ี อกแนวคนั กนั้ นำ้� มกั ไดร้ บั ผลกระทบจากภาวะนำ�้ ลน้ ตลงิ่ จงึ ขอแนะ
วธิ รี บั มือภาวะน�้ำลน้ ตลิ่ง ดงั น้ี


ประชาชน
- ตรวจสอบการขนึ้ ลงของนำ�้ นำ� กระสอบทราย
มาเสริมแนวคันก้ันน�้ำให้สูงข้ึน พร้อมดูแลคันกั้นน�้ำ
และเสาบา้ นใหอ้ ยใู่ นสภาพมนั่ คงแขง็ แรง เพอ่ื ปอ้ งกนั
กระแสน�้ำซัด ท�ำให้คันก้ันน้�ำและบ้านทรุดตัว
พังลงมา

10 คมู่ อื ประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ

- ขนย้ายทรัพย์สินสิ่งของมีค่าและเคร่ืองใช้ไฟฟ้าขึ้นท่ีสูง
ให้พ้นจากแนวระดับน�้ำท่วมถึง รวมถึงตรวจสอบสะพานไม้ท่ีใช้
เป็นทางเดินชัว่ คราวมิให้อยใู่ นสภาพผุพังหรอื มีตะไคร่เกาะ เพราะจะ
ทำ� ใหล้ น่ื ไถลพลดั ตกน�ำ้ ได้
เกษตรกร
- ผกู ยดึ กระชงั เลย้ี งสตั วน์ ำ้� ใหแ้ นน่ หนา เสรมิ แนวคนั กนั้ นำ้�
ให้สูงขึ้น เพื่อป้องกันพื้นที่การเกษตรได้รับความเสียหาย พร้อม
จดั เตรยี มเครอื่ งสบู นำ้� ระบายนำ้� ออกจากพน้ื ที่ รวมทง้ั เรง่ เกบ็ ผลผลติ
ท่ีอยู่ในระยะเกบ็ เกย่ี ว

คู่มือประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ 11

แนะเตรียมรบั มือ -
หนภี ัยจากนำ�้ ท่วม

ชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นท่ีเสี่ยงภัยน้�ำท่วม
ทงั้ ทลี่ าดเชงิ เขา ทล่ี มุ่ รมิ แมน่ ำ้� และทางนำ�้ ไหลผา่ น
มคี วามเสย่ี งตอ่ การเกดิ นำ้� ทว่ มฉบั พลนั และนำ้� ปา่
ไหลหลาก ขอแนะวธิ เี ตรยี มรบั มอื และการหนภี ยั
น�ำ้ ทว่ มอย่างปลอดภยั ดังนี้

12 คมู่ อื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ

ก่อนเกิดอุทกภยั
หมน่ั ตดิ ตามพยากรณอ์ ากาศและประกาศ
แจง้ เตอื นภยั ปฏบิ ตั ติ ามคำ� เตอื นอยา่ งเครง่ ครดั
จดั เตรยี มนำ�้ ดม่ื ยารกั ษาโรค ไฟฉาย เทยี นไข
อาหารแห้งและของใช้อ่ืนที่จ�ำเป็นไว้ใช้งาน
ในยามฉุกเฉนิ ปรบั สภาพแวดลอ้ มรอบบา้ น
ให้พร้อมรับมือน้�ำท่วม บ้านที่อยู่ริมน้�ำให้น�ำ
กระสอบทรายมาจัดวางเป็นแนวคันก้ันน�้ำ
ส่วนบ้านทีอ่ ยใู่ นเขตชุมชนทีม่ ักเกดิ นำ�้ ท่วมขัง
ใหท้ ำ� ความสะอาดทอ่ ระบายนำ้� มใิ หม้ เี ศษขยะ
กีดขวางทางไหลของน้ำ�
ขณะเกดิ อทุ กภัย
กรณนี ำ�้ ทว่ มไมร่ นุ แรง ใหข้ นยา้ ยสงิ่ ของ
ขึ้นท่ีสูง พร้อมตัดกระแสไฟฟ้าภายในบ้าน
และยา้ ยปลัก๊ ไฟ ใหพ้ ้นจากระดบั น�ำ้ ท่วมถงึ
กรณีน�้ำท่วมรุนแรงจนต้องอพยพ
ต้งั สติ อย่าตน่ื ตระหนก ใหค้ วามชว่ ยเหลือ
เด็กและคนชราก่อน โดยหนีไปตามเส้นทาง
ทปี่ ลอดภยั พน้ จากแนวการไหลของนำ�้ หลกี เลย่ี ง
การเดินข้ามล�ำน�้ำท่ีมีระดับน�้ำสูงเหนือเข่า

คมู่ ือประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ 13

และบริเวณท่ีกระแสน้�ำไหลเชี่ยวกราก เพราะอาจถูกน้�ำพัดหรือ
ไดร้ บั อนั ตรายจากทอ่ นไมห้ รอื กอ้ นหนิ ทลี่ อยมาตามนำ้� หา้ มขบั รถยนต์
หรือรถจักรยานยนต์ผ่านบริเวณท่ีมีน�้ำท่วมสูง เพราะความแรง
ของกระแสนำ�้ อาจพัดรถจมนำ้� ได้

14 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพิบตั ิ

ร้ทู ันอันตราย

ชว่ ยป้องกนั ภยั ในชว่ งน้�ำทว่ ม

การด�ำเนินชีวิตในช่วงน�้ำท่วมมีความเส่ียงที่จะได้รับอันตราย
จากอบุ ตั ภิ ยั ตา่ งๆ เพอื่ ใหก้ ารใชช้ วี ติ ในชว่ งนำ้� ทว่ มเปน็ ไปดว้ ยความปลอดภยั
ขอเตือนภยั ท่ีมกั เกดิ ในชว่ งน้�ำท่วม ดงั นี้

จมน�ำ้
- หลีกเล่ียงการเดินลุยน�้ำ ลงเล่นน�้ำ
พายเรอื หรอื จบั สตั วน์ ำ�้ ในบรเิ วณทม่ี กี ระแสนำ้�
ไหลเชีย่ วกราก

คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ 15

- ไม่อยู่ใกล้บริเวณทางน�้ำไหลผ่าน
หรอื รอ่ งนำ�้ ทม่ี รี ะดบั นำ้� สงู เหนอื เขา่ เพราะความแรง
ของกระแสนำ�้ พัดอาจจมน้ำ� เสียชีวิต
- ใช้ไม้ส�ำรวจเส้นทาง หลกี เล่ียงการเดนิ
ลุยน�้ำในช่วงกลางคืน หากจ�ำเป็นให้ใช้ไฟฉาย
สอ่ งทาง เพอื่ ปอ้ งกนั การพลดั ตกทอ่ ระบายนำ�้ หรอื
บ่อนำ�้ นำ� วัสดุทีส่ ามารถลอยน้ำ� ได้ เชน่ ห่วงยาง
ถังแกลลอน ลูกมะพร้าว ขวดน�้ำพลาสติก
ยางในรถยนต์ เปน็ ตน้ มาใชย้ ดึ เกาะขณะเดนิ ลยุ นำ้�
และชว่ ยเหลอื ผู้ท่พี ลดั ตกนำ้�
- หา้ มใชร้ ถยนตผ์ า่ นเสน้ ทางทมี่ นี ำ้� ทว่ มสงู
เพราะรถจะไมส่ ามารถตา้ นความแรงของกระแสนำ�้
อาจท�ำให้รถถูกน้�ำพัดออกนอกเส้นทางหรือ
จมน้ำ� ได้
- การโดยสารเรอื ใหส้ วมใสอ่ ปุ กรณช์ ชู พี
หรือน�ำอุปกรณ์ที่สามารถลอยน�้ำได้ติดไว้ในเรือ
เพ่ือใช้ลอยตวั รอการชว่ ยเหลือกรณเี รอื ลม่
- กรณลี งจบั สตั วน์ ำ้� หรอื เกบ็ เกย่ี วผลผลติ
ในช่วงน�้ำท่วม ไม่ควรอยู่ในน้�ำเป็นเวลานาน
เกนิ ไป เพราะจะทำ� ใหเ้ ปน็ ตะครวิ จมนำ�้ เสยี ชวี ติ ได้

16 คมู่ อื ประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภยั พิบัติ

- ดแู ลเดก็ ผสู้ งู อายแุ ละผพู้ กิ ารอยา่ งใกลช้ ดิ
เพราะเปน็ กลมุ่ เสย่ี งทไ่ี มส่ ามารถชว่ ยเหลอื ตวั เอง
ให้ปลอดภัยได้ หากพลัดตกน�้ำจะมีโอกาสจมน�้ำ
เสียชีวิตสูงกว่ากลุ่มอ่ืนแม้จะว่ายน้�ำเป็นก็ควร
สวมเส้ือชูชีพ หรือใช้อุปกรณ์ท่ีสามารถพยุงตัวได้
ขณะเดนิ ลยุ นำ้� ทที่ ว่ มสงู หรอื พายเรอื เพราะกระแสนำ้�
ท่ีไหลเชี่ยวกราก อาจท�ำให้ร่างกายไม่สามารถ
ต้านแรงน�ำ้ ส่งผลใหจ้ มนำ�้ เสยี ชวี ิตได้
ไฟฟ้าดูด
- ตัดกระแสไฟฟ้าท่ีแผงสวิตซ์ไฟรวม
หรอื สบั สวติ ซไ์ ฟลง พรอ้ มยา้ ยสวติ ซไ์ ฟและเครอ่ื งใช้
ไฟฟ้าใหพ้ ้นจากระดับทนี่ ้ำ� ทว่ มถงึ
- ก่อนน�ำอุปกรณ์ไฟฟ้ามาใช้งาน
ควรตรวจสอบอปุ กรณไ์ ฟฟา้ ใหอ้ ยใู่ นสภาพปลอดภยั
ผใู้ ชง้ านไมอ่ ยบู่ นพนื้ ทช่ี น้ื แฉะ พรอ้ มสวมรองเทา้
ใหเ้ รยี บร้อย

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ัติ 17

- เม่ือเปิดใช้เคร่ืองใช้ไฟฟ้าแล้วพบ
สง่ิ ผดิ ปกติ เชน่ มีกลิน่ เหม็นไหม้ มีเสยี งดัง
มาจากเครื่อง เปน็ ต้น ใหห้ ยดุ ใชง้ านในทนั ที
พรอ้ มนำ� ไปใหช้ า่ งผชู้ ำ� นาญการซอ่ มแซมใหอ้ ยู่
ในสภาพปลอดภัย
- ห้ามใช้และสัมผัสเคร่ืองใช้ไฟฟ้า
ในขณะทต่ี วั เปยี กชน้ื หรอื อปุ กรณไ์ ฟฟา้ เปยี กนำ�้
ห้ามน�ำเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ได้รับความเสียหาย
จากน้�ำท่วมมาใชง้ านอยา่ งเด็ดขาด เพราะอาจ
ท�ำใหถ้ กู ไฟฟา้ ดูดเสียชวี ิตได้
- ไม่เดินลุยน้�ำและพายเรือเข้าใกล้
แนวเสาไฟฟา้ เพราะหากมกี ระแสไฟฟา้ รว่ั ไหล
จะท�ำให้ได้รับอันตรายจากการถูกไฟฟ้าดูด
เสยี ชวี ิต
โรคภยั ไข้เจ็บ
- รบั ประทานอาหารท่ีปรงุ สุก สด ใหม่
และด่ืมน้�ำสะอาดที่ต้มสุก หรือผ่านการ
แกว่งสารส้มฆ่าเชื้อ ล้างมือให้สะอาดก่อน
รบั ประทานอาหาร

18 คู่มือประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ัติ

- ดแู ลรกั ษาสขุ ภาพใหแ้ ขง็ แรงอยเู่ สมอ
เพอื่ ปอ้ งกนั โรคระบาดในชว่ งนำ้� ทว่ ม เชน่ ไขห้ วดั
ปอดบวม ตาแดง โรคระบบทางเดินอาหาร
เป็นตน้ ลา้ งเท้าให้สะอาดหลงั เดนิ ลยุ นำ�้ ท่วม
จะช่วยป้องกันโรคน้�ำกัดเท้า โรคเท้าเปื่อย
และโรคฉห่ี นู
- ถ่ายอุจจาระลงถุงพลาสติกและ
ใสป่ นู ขาวลงไปเลก็ นอ้ ย พรอ้ มปดิ ปากถงุ ใหแ้ นน่
แลว้ ใสถ่ งุ ดำ� ซอ้ นอกี ชนั้ กอ่ นนำ� ไปทง้ิ ในบรเิ วณ
ท่ีจัดไว้ ห้ามถ่ายอุจจาระลงน�้ำอย่างเด็ดขาด
เพราะจะป็นการแพรเ่ ชื้อโรค
เพลงิ ไหม้
- ใช้เทียนและตะเกียงน�้ำมันที่จุดไฟ
ใหแ้ สงสวา่ งอยา่ งระมดั ระวงั และดบั ไฟใหส้ นทิ
ทกุ คร้งั หลงั ใช้งาน รวมถึงระมัดระวงั ในการใช้
อุปกรณ์ไฟฟ้าเป็นพิเศษ เพราะหากกระแส
ไฟฟ้าร่ัวไหล นอกจากจะท�ำให้ถูกไฟฟ้าดูด
เสียชีวิตแล้ว ยังเพ่ิมความเสี่ยงต่อการเกิด
เพลิงไหมบ้ ้านอีกด้วย

คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ 19

ของมคี ม
- สวมรองเทา้ บทู๊ ทกุ ครงั้ ทเ่ี ดนิ ลยุ นำ�้
เพอ่ื ปอ้ งกนั การเหยยี บเศษวสั ดแุ ละของมคี ม
ทอี่ ยใู่ ตน้ �้ำ
สัตวม์ พี ิษ
- ระมดั ระวงั สตั วม์ พี ษิ ทอ่ี าจหนนี ำ้� ทว่ มเขา้ มาอาศยั อยใู่ นบา้ น
โดยเฉพาะบรเิ วณใต้ตู้ รองเท้า เส่อื พรอ้ มปิดฝาภาชนะกกั เก็บนำ้�

ให้มดิ ชิด เพอื่ ก�ำจัดแหลง่ เพาะพันธยุ์ ุง
ท่อี าจเป็นพาหะของโรคในช่วงนำ้� ท่วม

20 คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภยั พิบัติ

แนะชุมชนเชงิ เขา
สังเกตสัญญาณเตือนภัย
จากธรรมชาติ
ช่วยชวี ิตรอดจากภยั ดินถลม่

ในช่วงระยะเวลาไม่ก่ีปีท่ีผ่านมา
พ้นื ทล่ี าดเชิงเขาของไทยประสบภยั ดนิ ถลม่
บ่อยคร้ัง เพ่ือความปลอดภัย ขอแนะ
ขอ้ สังเกตและวิธีปฏิบัตกิ รณีเกดิ ดนิ ถล่ม
ดงั นี้

สาเหตขุ องดนิ ถลม่ มปี จั จยั สำ� คญั
มาจากภาวะฝนตกหนักอย่างต่อเน่ือง
บนทล่ี าดเชงิ เขา ประกอบกบั ไมม่ รี ากไม้
ยดึ เกาะหนา้ ดนิ ทำ� ใหด้ นิ ภเู ขาซง่ึ ชมุ่ นำ�้
อยแู่ ลว้ ไมส่ ามารถอมุ้ นำ้� ไวไ้ ดจ้ นพงั ถลม่
และเลือ่ นไหลลงมาจากที่ลาดชนั

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ัติ 21

พนื้ ทเี่ สย่ี งดนิ ถลม่ บรเิ วณทลี่ าดเชงิ เขาใกลล้ ำ� หว้ ย มรี อ่ งรอย
ดินไหล ดินเล่ือน และรอยแยกบนภูเขาเคยมีร่องรอยการเกิด
ดินถล่ม ล�ำห้วยมีกองหิน เนินทรายปนโคลน และต้นไม้ หรอื
กอ้ นหินขนาดเลก็ ใหญ่ปนกันตลอดทอ้ งน้�ำ
ส่ิงบอกเหตุก่อนเกิดดินถล่ม มีฝนตกหนักอย่างต่อเนื่อง
นานกวา่ 6 ชว่ั โมง (มากกวา่ 100 มม. ตอ่ วนั ) ระดบั นำ้� ในลำ� หว้ ย
เพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว และมีสีขุ่นข้นหรือสีเดียวกับสีดินภูเขา
มีเสียงดงั ผดิ ปกตมิ าจากภูเขาหรอื ลำ� ห้วย สัตว์ปา่ แตกตนื่ มีตน้ ไม้
ขนาดเล็กไหลมาพร้อมกับน้ำ�
การเตรียมพร้อมก่อนเกิดดินถล่ม ชุมชนท่ีอยู่ในพื้นท่ี
เสย่ี งภยั ควรจดั เวรยามเฝา้ ระวงั ตดิ ตามพยากรณอ์ ากาศ ประกาศ
แจง้ เตอื นภยั สงั เกตความผดิ ปกตขิ องธรรมชาตทิ เ่ี ปน็ สญั ญาณเตอื น
กอ่ นเกดิ ดนิ ถลม่ โดยเฉพาะในชว่ งกลางคนื ซง่ึ มกั เกดิ นำ�้ หลากและ
ดินถลม่
การหนีภัยดินถล่ม อย่ามัวแต่ห่วงทรัพย์สิน ให้หนีไป
ตามเส้นทางที่พ้นจากแนวการไหลของดินถล่ม โดยขึ้นที่สูงหรือ
สถานที่ปลอดภัย หลีกเลี่ยงการใช้เส้นทางที่เป็นแนวการไหลของดิน
หรือมีกระแสนำ�้ ไหลเชยี่ วกราก หากจ�ำเปน็ ต้องใช้เส้นทางดังกลา่ ว

22 คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ

ใหใ้ ชเ้ ชอื กผกู ลำ� ตวั แลว้ ยดึ ตดิ ไวก้ บั ตน้ ไมห้ รอื สงิ่ ปลกู สรา้ งทม่ี น่ั คง
แข็งแรง เพอื่ ป้องกันกระแสนำ้� ท่ีไหลเชี่ยวกรากพดั จมน้ำ� ท่ีส�ำคัญ
ห้ามว่ายน้�ำหนีโดยเด็ดขาด เพราะอาจกระแทกกับซากต้นไม้
หรือหินท่ไี หลมาตามน�้ำ
หลังเกิดดินถล่ม ห้ามเข้าใกล้บริเวณที่เกิดดินถล่มหรือ
บ้านเรือนท่ีได้รับความเสียหาย เพื่อป้องกันอันตรายจากการ
พงั ทลายซ้�ำ

คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ 23

แผน่ ดนิ ไหว..หายนะจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั

เรียนรู้ รับมอื ภยั แผ่นดนิ ไหว

แม้ประเทศไทยจะไม่ได้ตัง้ อยบู่ นศนู ย์กลางแผ่นดินไหวขนาดใหญ่
แตห่ ลายจงั หวดั ตงั้ อยบู่ นรอยเลอื่ นทที่ รงพลงั อกี ทง้ั ประเทศเพอื่ นบา้ น
ยังมีแนวรอยเล่ือนท่ีอาจก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดรุนแรง
เพ่ือความปลอดภัย ขอแนะวิธีรับมือและการปฏิบัติตนอย่างปลอดภัย
จากแผน่ ดินไหว ดงั นี้

24 คู่มือประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ัติ

ก่อนเกดิ เหตุ
ตรวจสอบบ้านเรือนและส่ิงของเครื่องใช้ต่างๆ ภายในบ้าน
ใหอ้ ยใู่ นสภาพมนั่ คงแขง็ แรงและปลอดภยั อยเู่ สมอ โดยทำ� การยดึ ตดิ
อุปกรณ์และเฟอร์นเิ จอรต์ ่างๆ กับพน้ื หรอื ผนงั บา้ นอย่างแน่นหนา
ไม่วางส่ิงของที่มีน�้ำหนักมากไว้บนหลังตู้หรือท่ีสูง เพื่อป้องกัน
แรงสน่ั สะเทอื น ทำ� ใหส้ งิ่ ของหลน่ ลงมาทบั ผทู้ อ่ี าศยั อยใู่ นบา้ นเรอื นได้
ระหว่างเกิดเหตุ
กรณีอยใู่ นอาคาร
- ให้หาท่ีหลบก�ำบังในบริเวณท่ีปลอดภัย พร้อมใช้มือ
กำ� บงั ศรี ษะและลำ� คอ โดยหมอบบรเิ วณใตโ้ ตะ๊ หรอื เกา้ อที้ แี่ ขง็ แรง
ไม่มีสิ่งของหล่นใส่ หรืออยู่ในจุดท่ีมีโครงสร้างแข็งแรง เช่น
สามเหลยี่ มใตค้ าน หรอื ชอ่ งวา่ งรอบๆ สง่ิ ของหรอื โครงสรา้ งอาคาร
ท่ีมีความม่ันคงแข็งแรงและทนต่อแรงกดทับได้มาก เป็นต้น ไม่อยู่
ใต้คานหรือใกล้เสา อยู่ให้ห่างจากประตู หน้าต่างท่ีเป็นกระจก
และเฟอร์นเิ จอรข์ นาดใหญ่ทีส่ ามารถลม้ ลงมาได้

ค่มู อื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ 25

- ห้ามวิ่งหนีออกจากอาคาร
โดยใช้ลิฟต์หรือบันไดหนีไฟอย่างเด็ดขาด
เพราะอาจไดร้ บั อนั ตรายจากสงิ่ ของทรี่ ว่ งหลน่
โดยเฉพาะหากกระแสไฟฟ้าดับ จะท�ำให้
ติดค้างอยู่ในลิฟต์ และขาดอากาศหายใจ
เสียชีวิตได้
กรณีกำ� ลงั ขับรถ
ใหห้ ยดุ รถและหาทจ่ี อดรถในบรเิ วณ
ท่ีปลอดภัยและรอจนกว่าเหตุแผ่นดินไหว
จะสงบค่อยขับรถต่อ ห้ามหยุดรถบริเวณ
บนและใต้สะพาน ทางด่วน ป้ายโฆษณา
และตน้ ไมข้ นาดใหญ่
หลังเกิดเหตุ
- รีบปดิ วาล์วถงั กา๊ ซ ทอ่ แก๊ส ตดั กระแส
ไฟฟา้ โดยปดิ สวิตซ์ไฟ หรือสบั คทั เอาท์ ตลอดจน
หา้ มกอ่ ประกายไฟในบรเิ วณดงั กลา่ ว เชน่ จดุ ไมข้ ดี ไฟ
สูบบุหร่ี เป็นต้น เพราะอาจมแี กส๊ ร่วั ไหลในพื้นที่
ใกลเ้ คียง ทำ� ให้เกดิ การระเบดิ หรือเพลิงไหม้ได้

26 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพิบตั ิ

- เมื่อแผ่นดินไหวยุติ ให้รีบออกจาก
อาคารโดยเร็วที่สุด ไม่กลับเข้าไปในอาคาร
เพราะหากเกดิ การสนั่ ไหวซำ้� อกี อาคารอาจพงั ถลม่
ลงมาได้ อย่าหลงเช่อื ขา่ วลือ ใหต้ ดิ ตามรบั ฟงั
สถานการณพ์ รอ้ มปฏิบัตติ ามประกาศเตอื นภยั
จากหนว่ ยงานภาครฐั อย่างเครง่ ครดั

คูม่ อื ประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ 27

TSUNAMIสนึ ามิ ....
มหันตภัยคล่ืนยกั ษ์ เรียนรู้
เตรียมพร้อมรบั มอื ภัยสึนามิ

สึนามิเป็นภัยพิบัติที่เกิดหลังเหตุแผ่นดินไหวขนาดใหญ่
ใต้มหาสมุทร ซึ่งเมื่อเกิดจะมีความรุนแรงและสร้างความสูญเสีย
อย่างมหาศาลต่อพนื้ ทีร่ ิมชายฝ่งั ทะเล เพ่ือความปลอดภัย ขอแนะ
วธิ ปี ฏิบตั ติ นอยา่ งถกู ต้องและปลอดภัยจากสึนามิ ดังน้ี
รจู้ ัก “สนึ าม”ิ
- สึนามิเกิดจากการเคล่ือนตัวของเปลือกโลกใต้ทะเล
อย่างฉับพลนั หรือภายหลังเกิดแผน่ ดินไหวมากกว่า 8 รคิ เตอร์
ใตม้ หาสมทุ ร ทมี่ ศี นู ยก์ ลางในระดบั ตนื้ ทำ� ใหเ้ กดิ การกระทบกระเทอื น
อยา่ งแรงจนน้�ำปรมิ าณมากในทะเลเกดิ การ
เคล่อื นตวั มกั เกิดตามขอบแผน่ เปลือกโลก
ท่ีมีการมุดตัวของแผ่นพ้ืนมหาสมุทร
ใต้แผ่นพนื้ ทวปี

28 ค่มู ือประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ

สึนามิมีลักษณะคล้ายกับคล่ืนทั่วไป แต่เคล่ือนตัว
ด้วยความเรว็ 500-800 กม./ชม. โดยผ้ทู ี่อยูก่ ลางทะเลไม่สามารถ
รบั รไู้ ด้ เพราะคลนื่ มคี วามสงู ตำ�่ กวา่ 1 เมตร แตเ่ มอื่ คลนื่
เดินทางถึงชายฝั่งทะเล จะก่อตัวเป็นก�ำแพงสูง
แ ล ะ ดึ ง น้� ำ จ า ก ท ะ เ ล ถ า โ ถ ม เ ข ้ า สู ่ ช า ย ฝ ั ่ ง
ด้วยความเร็วสูง จึงสามารถกวาดทุกอย่าง
บนชายฝ่งั ลงสทู่ อ้ งทะเลไดใ้ นพริบตา
วธิ ีปฏบิ ัตติ นเม่ือเกิดสึนามิ
หากอยู่บริเวณชายฝั่งทะเล หากมีประกาศแจ้งเตือน
หรอื รบั รถู้ งึ การเกดิ แผน่ ดนิ ไหว และสงั เกตเหน็ นำ�้ ทะเลลดระดบั ลง
อย่างรวดเร็ว ให้รีบหนีข้ึนท่ีสูง (สูงกว่าระดับน้�ำทะเลมากกว่า
15 เมตร) หรอื เขา้ ไปอยใู่ นอาคารสงู ทมี่ น่ั คงแขง็ แรง
โดยอยู่ให้ห่างจากชายฝั่งทะเล ปากแม่น้�ำ
หรือล�ำน้�ำที่ติดกับทะเลมากท่ีสุด เพราะสึนามิ
อาจซดั เขา้ ไปในพนื้ ทด่ี งั กลา่ ว ทำ� ใหเ้ กดิ อนั ตรายได้
- กรณีได้รับค�ำเตือนภัยสึนามิ ให้รีบหนี
ออกจากพ้ืนท่ีริมชายฝั่งทะเล ไปตามเส้นทาง
ทปี่ ลอดภยั และปฏบิ ตั ิตามค�ำแนะน�ำของเจ้าหน้าท่ี
อย่างเครง่ ครัด

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ 29

- กรณีอยู่ในเรือ ให้รีบน�ำเรือออกไป
กลางทะเล บรเิ วณนำ�้ ลกึ นอกชายฝง่ั เพราะคลน่ื
ท่ีอยู่ห่างชายฝั่งมีขนาดเล็ก พร้อมติดตาม
รับฟังสถานการณ์เป็นระยะ รวมถึงแจ้งจุด
ที่เรือลอย จะได้สามารถขอความช่วยเหลือได้
หากเกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ กอ่ นกลบั เขา้ ฝง่ั ใหแ้ จง้ เจา้ หนา้ ที่
ชายฝงั่ ทราบล่วงหนา้
- หลังเกิดสึนามิ ให้รออยู่ในบริเวณท่ีปลอดภัยสักระยะ
และอยใู่ ห้หา่ งจากชายฝ่ังทะเล ห้ามลงไปบริเวณชายหาดในทนั ที
เพราะสึนามิประกอบด้วยคลื่นหลายระลอก
และสามารถซดั เขา้ สู่ชายฝ่ังได้ตลอดเวลา ใหร้ อ
จนมีประกาศยกเลิกการแจง้ เตือนภยั หรือยตุ ิ
สถานการณ์


30 คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ

วาตภยั ... ภยั รา้ ยทมี่ ากับสายลม

เตอื นอันตรายจากพายุลมแรง

พายุลมแรง เป็นภัยที่มักเกิดในช่วงฤดูร้อนท่ีสภาพอากาศ
แปรปรวนในช่วงกอ่ นเกดิ พายฤุ ดูรอ้ น รวมถึงช่วงฤดูฝน โดยเฉพาะ

บรเิ วณทตี่ ง้ั อยใู่ นแนวทพี่ ายหุ มนุ เขตรอ้ นเคลอื่ นตวั ผา่ นจะมพี ายลุ มแรง

กอ่ ใหเ้ กดิ อนั ตรายตอ่ ชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ได้ เพอ่ื ลดความสญู เสยี ขอแนะ

วธิ ีเตรยี มพร้อมรับมือและการปฏบิ ตั ติ นกรณเี กิดพายลุ มแรง ดังนี้

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภยั พบิ ัติ 31

กอ่ นเกดิ ตรวจสอบสภาพบา้ นเรอื น
โดยเพม่ิ ทค่ี ำ้� ยนั ประตู หนา้ ตา่ ง หลงั คาบา้ น
ให้อยู่ในสภาพแข็งแรง จัดเก็บส่ิงของ
ทส่ี ามารถปลวิ ลมได้ในทม่ี ดิ ชิด ตัดแต่งกิ่งไม้
และโคน่ ตน้ ไมบ้ รเิ วณรอบบา้ นทไี่ มอ่ าจหกั
โค่นทิ้ง หากพบเห็นป้ายโฆษณาอยู่ในสภาพไม่ปลอดภัย ให้แจ้ง
หนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ งด�ำเนนิ การแกไ้ ข ส่วนเกษตรกรใหจ้ ดั ท�ำท่ีค�้ำยนั
หรอื สง่ิ ปกคลมุ ผลผลติ ทางการเกษตร เพอ่ื ปอ้ งกนั แรงลมพดั พชื ผล
ทางการเกษตรเสียหาย

ขณะเกิด หลบในอาคารท่ีม่ันคงแข็งแรง
ปิดประตูหน้าต่างให้สนิท เพ่ือป้องกันสิ่งของปลิว
เข้ามากระแทกหรือแรงลมหอบพัดบ้านเรือนได้รับ
ความเสยี หาย อยใู่ หห้ า่ งจากสงิ่ ปลกู สรา้ งทไ่ี มม่ น่ั คง
แขง็ แรง ไมห่ ลบพายใุ ตต้ น้ ไม้ ปา้ ยโฆษณา ใกลแ้ นว
เสาไฟฟ้า เพราะเสยี่ งต่อการถูกล้มทับ
หลังเกิด หากมีต้นไม้หักโค่น เสาไฟฟ้าล้ม
สายไฟขาด ให้แจ้งหนว่ ยงานท่ีเกย่ี วข้องมาจัดการ
แก้ไขและซ่อมแซมโดยด่วน รีบช่วยเหลือและน�ำ
ผู้บาดเจบ็ สง่ สถานพยาบาลที่อยบู่ ริเวณใกล้เคียง

32 คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ

กรณีพบเห็นสายไฟฟ้าขาด
หา้ มเข้าใกลบ้ รเิ วณท่สี ายไฟฟา้ ขาด ไมใ่ ช้ไม้
หรือวัสดุอ่ืนๆ เขีย่ หรอื จบั สายไฟฟา้ เพราะหากมี
กระแสไฟฟา้ รั่วไหล จะท�ำให้ถกู ไฟฟา้ ดดู เสียชวี ิต
หากสายไฟฟ้าขาดตกลงน้�ำ ให้งดเว้น
การประกอบกิจกรรมทางน�้ำในพื้นที่ดังกล่าวทุกชนิด เพราะน้�ำ
เปน็ สอ่ื นำ� ไฟฟา้ อยา่ งดี ทำ� ใหถ้ กู ไฟฟา้ ดดู เสยี ชวี ติ ใหร้ บี แจง้ เจา้ หนา้ ที่
การไฟฟา้ ด�ำเนนิ การแก้ไขในทนั ที
กรณสี ายไฟฟา้ พาดบนรถยนต์
กรณีอย่ใู นรถ ห้ามลงจากรถจนกวา่ จะแน่ใจ
ว่ากระแสไฟฟ้าถูกตัดแล้ว ยกเว้นกรณีรถเกิด
เพลงิ ไหม้ พยายามเคลอื่ นรถออกจากบรเิ วณดงั กลา่ ว
หากไม่สามารถท�ำได้ให้ขอความช่วยเหลือจากคน
ทอ่ี ยนู่ อกรถ หรอื โทรแจง้ เจา้ หนา้ ทก่ี ารไฟฟา้ ดำ� เนนิ การ
ตัดกระแสไฟฟ้าในบริเวณท่ีเกดิ เหตุ
การลงจากรถ ลงจากรถโดยไม่ให้อวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่ง
ของร่างกายสัมผัสกับพื้นและตัวรถพร้อมกัน เม่ือเท้าแตะพ้ืนแล้ว

ให้ก้าวเท้าช่วงสั้นๆ ออกห่างจากรถ
ใหม้ ากทีส่ ดุ พร้อมท้ังหา้ มกลับเข้าไป
ในรถจนกว่าจะตัดกระแสไฟฟ้า
เรยี บร้อยแลว้

คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ 33

แนะปอ้ งกันฟ้าผา่ ...

มหนั ตภัยร้ายช่วงต้น –
ปลายฤดูฝน

ฟ้าผ่าเป็นปรากฎการณ์ธรรมชาติท่ีมักเกิดควบคู่กับพายุ
ฝนฟา้ คะนอง ซ่งึ กวา่ 1 ใน 3 ของผทู้ ่ถี ูกฟ้าผา่ มักเสียชีวติ ในทเี่ กดิ เหตุ
โดยพ้ืนที่ท่ีมีผู้ถูกฟ้าผ่าเสียชีวิตมากท่ีสุด ได้แก่ ท่ีโล่งแจ้ง
เพอ่ื ความปลอดภยั ขอแนะวธิ ปี อ้ งกนั อนั ตรายจากฟา้ ผา่ ในชว่ งทเ่ี กดิ
พายฝุ นฟ้าคะนอง ดงั นี้
กรณอี ยกู่ ลางแจ้ง
หากไม่สามารถหาที่หลบได้ และ
จำ� เปน็ ตอ้ งอยกู่ ลางแจง้ ใหเ้ กบ็ มอื ทงั้ สองขา้ ง
แนบชดิ ตดิ กบั เขา่ กม้ ศรี ษะเขา้ ไประหวา่ งขา
ให้ร่างกายมีลักษณะกลมหรือน่ังยองๆ
แบบเขย่งปลายเท้า ให้ส้นเท้าลอยข้ึน
เหนือพื้น และสัมผัสกับพ้ืนน้อยที่สุด

34 คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ัติ

โดยใหส้ น้ เทา้ ทง้ั สองข้างสมั ผสั กัน เพราะเมอ่ื ฟ้าผา่ กระแสไฟจะว่งิ
จากเท้าหน่ึงไปลงดินอีกข้างหนึ่ง หากส้นเท้าท้ังสองข้างไม่สัมผัสกัน
จะท�ำใหก้ ระแสไฟวง่ิ เขา้ สลู่ �ำตัวก่อนท่ีจะลงสเู่ ท้าอกี ขา้ ง กอ่ ให้เกิด
อันตรายได้
ข้อควรปฏิบัติ
ห้ามหลบพายุฝนใกล้วัตถุที่มีความสูง
โดดเด่น เช่น ป้ายโฆษณา ตน้ ไมส้ งู เปน็ ตน้
ไม่สวมใสเ่ คร่อื งประดบั ประเภทเงนิ ทองคำ�
นาค ทองแดง หรอื สมั ผสั กบั วตั ถทุ เ่ี ปน็ โลหะ
ไมใ่ ช้รม่ ทม่ี ดี า้ มปลายบนสดุ เป็นเหลก็ แหลม
หรือโลหะ เน่ืองจากจะเป็นตัวล่อให้ฟ้าผ่า
หา้ มใชโ้ ทรศพั ทม์ อื ถอื และโทรศพั ทส์ าธารณะ
เพราะแมโ้ ทรศัพทจ์ ะไมใ่ ช่สอ่ื ลอ่ ฟ้า แต่ฟา้ ผ่า
จะเหนี่ยวน�ำกระแสไฟฟ้าเข้ามาในมือถือ
ท�ำให้แบตเตอร่ลี ัดวงจรและระเบิด ส่งผลให้
ผถู้ กู ฟา้ ผา่ ไดร้ บั บาดเจบ็ รนุ แรงมากขนึ้ ทสี่ ำ� คญั
ใหห้ ลกี เลย่ี งการประกอบกจิ กรรมทกุ ประเภทกลางแจง้ โดยเฉพาะ
ในจุดเส่ียงต่างๆ เช่น สระน้�ำ ชายหาด สนามกอล์ฟ เป็นต้น
เพราะจะเพม่ิ ความเส่ียงตอ่ การถกู ฟ้าผา่

คูม่ อื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภยั พิบัติ 35

กรณอี ยู่ในอาคาร
ให้หลบในอาคารท่ีมีสายล่อฟ้า แต่ห้ามข้ึนไปบนดาดฟ้า
บรเิ วณมมุ ตกึ ระเบยี งดา้ นนอกอาคาร หรอื อยใู่ กลห้ นา้ ตา่ งทเี่ ปน็ โลหะ
งดใชเ้ ครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ และอปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ สท์ กุ ชนดิ ทงั้ โทรทศั น์
วิทยุ อนิ เทอรเ์ น็ต คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์แบบมีสาย เครอื่ งท�ำน�ำ้ อนุ่
และถอดปล๊ักไฟให้เรียบร้อย เพราะฟ้าอาจผ่าลงมาภายนอกอาคาร

ทำ� ใหเ้ กดิ กระแสไฟฟ้ากระชากและวิง่ มาตาม
สายไฟ สายโทรศพั ท์ เสาอากาศ ทอ่ นำ้� ประปา
ส่งผลให้เคร่ืองใช้ไฟฟ้าได้รับความเสียหาย
และผทู้ ก่ี ำ� ลงั ใชง้ านอยไู่ ดร้ บั อนั ตราย รวมถงึ
ห้ามอาบน�้ำ สระผม ล้างจาน ในบริเวณ
ใกล้เขตแนวฟ้าผ่าเพราะน�้ำเป็นตัวน�ำไฟฟ้า
อยา่ งดีทจี่ ะทำ� ใหเ้ กดิ อนั ตรายได้


36 คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพิบัติ

แนะวธิ หี ลบหลกี ฟา้ ผา่
กรณอี ยกู่ ลางแจ้ง

จากขอ้ มลู สถติ อิ บุ ตั ภิ ยั จากฟา้ ผา่ พบวา่ พนื้ ทที่ มี่ คี นถกู ฟา้ ผา่
เสียชีวิตเป็นอันดับแรก ได้แก่ ที่โล่งแจ้ง หากไม่สามารถหาที่หลบ

ภายในอาคารที่ปลอดภัยในขณะทเ่ี กิดพายุฝนฟา้ คะนองได้ ใหป้ ฏบิ ัติดังนี้

คูม่ ือประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพิบัติ 37

ใตต้ ้นไม้
กรณีที่จ�ำเป็นต้องหลบพายุฝน
ใตต้ น้ ไม้ ควรหลบใต้ตน้ ไมห้ รือพุ่มไม้ท่อี ยู่
เป็นกลุ่ม ไม่หลบใต้ต้นไม้ที่อยู่โดดเด่น
เพียงต้นเดียวในที่โล่งแจ้งหรือต้นที่สูง
ท่ีสุด เพราะมีโอกาสสูงที่จะถูกฟ้าผ่า
และอยใู่ หห้ า่ งจากลำ� ตน้ อยา่ งนอ้ ย 2 เมตร
เพราะเม่ือฟ้าผ่ากระแสไฟฟ้าจะสามารถ
ว่ิงไปตามรากต้นไม้ท�ำให้ได้รับอันตราย
กรณมี หี ลายคน ใหก้ ระจายกนั หลบใตต้ น้ ไม้
หลายๆ ตน้ จะปลอดภัยมากกว่า
รถยนต์
แม้ห้องโดยสารรถยนต์จะเป็นพื้นท่ี
ทป่ี ลอดภยั จากฟา้ ผา่ มากทสี่ ดุ แตห่ ากฟา้ ผา่
ลงมาท่ีรถในขณะที่รถก�ำลังวิ่ง อาจท�ำให้
ยางระเบิดและก่อให้เกิดอันตรายได้
เพอ่ื ความปลอดภยั ควรจอดรถในพน้ื ทปี่ ลอดภยั
และปดิ ประตู หน้าตา่ งให้มดิ ชดิ ถา้ ฟ้าผ่า
ลงมาบรเิ วณรอบๆ รถ หา้ มวง่ิ หนอี อกจากรถ
เพราะกระแสไฟจะไหลจากตวั รถลงสพู่ น้ื ดนิ
ท�ำให้ได้รับอันตราย ห้องโดยสารรถ
จึงถอื เปน็ พ้ืนท่ีทปี่ ลอดภัยทส่ี ุด

38 ค่มู อื ประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ

เพิงพกั สงั กะสี
ห้ามใช้โทรศัพท์มือถืออย่างเด็ดขาด
เพราะโทรศพั ท์เปน็ สื่อล่อฟ้าอยา่ งดี ประกอบ
กั บ ฟ ้ า ส า ม า ร ถ ผ ่ า ท ะ ลุ สั ง ก ะ สี ล ง ม า ไ ด ้
เพ่ือความปลอดภัยให้ปิดโทรศัพท์มือถือ
พรอ้ มถอดเครอื่ งประดบั ประเภทเงนิ ทอง นาค
ทองแดง ไมอ่ ยใู่ กลห้ รอื ถอื วตั ถทุ เี่ ปน็ สอ่ื นำ� ไฟฟา้
เชน่ อปุ กรณก์ ารเกษตร รม่ ปลายแหลม เปน็ ตน้
เพ่อื ลดความเสี่ยงตอ่ การถกู ฟ้าผ่า

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ 39

รู้หลกั ใชอ้ ุปกรณไ์ ฟฟา้ ถูกวิธ…ี
ช่วยชวี ิตรอดปลอดภยั

แม้อุปกรณ์ ไฟฟ้าจะมีประโยชน์ แต่หากผู้ใช้
ขาดความระมดั ระวัง และไม่รวู้ ิธีใชอ้ ย่างถกู ต้อง อาจทำ� ให้
ได้รับอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้ เพื่อความปลอดภัย
ขอแนะวิธีเลือกใช้และติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าอย่างปลอดภัย
ดังน้ี

40 คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ

การเลือกใช้อปุ กรณไ์ ฟฟ้า
เลอื กใหเ้ หมาะสมกบั สภาพพนื้ ทแี่ ละวตั ถปุ ระสงคใ์ นการใชง้ าน
ขนาดของสายไฟฟา้ เหมาะกบั ปรมิ าณกระแสไฟฟา้
หากใช้กระแสไฟฟ้าเกินขนาดหรือจุดต่อบริเวณ
ปลกั๊ ไฟไมแ่ นน่ จะทำ� ใหส้ ายไฟรอ้ นกวา่ ปกติ ทำ� ให้
กระแสไฟฟา้ รัว่ ไหลและถกู ไฟฟา้ ดดู เสียชีวติ ได้
การตดิ ตง้ั
ไม่ติดต้ังอุปกรณ์ไฟฟ้าไว้ในระดับท่ีต่�ำ โดยเฉพาะเต้ารับ
เพราะเดก็ อาจซกุ ซนนำ� นวิ้ หรอื วสั ดอุ น่ื แหยเ่ ขา้ ไปในรเู ตา้ รบั ทำ� ให้
ถกู ไฟฟา้ ดดู ได้ โดยเฉพาะหากเกดิ นำ�้ ทว่ ม จะทำ� ใหก้ ระแสไฟฟา้ รวั่ ไหล
ก่อให้เกิดอันตรายได้ ไม่ติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าไว้บริเวณท่ีช้ืนแฉะ
หรือเปียกช้ืน พร้อมติดตั้งสายดินกับเครื่องใช้ไฟฟ้าประเภทที่มี

เปลือกหุ้มเป็นโลหะและต้ังอยู่กับที่
เช่น เคร่ืองท�ำน�้ำอุ่น เคร่ืองซักผ้า
เตาไมโครเวฟ เป็นต้น เพื่อป้องกัน
กระแสไฟฟา้ รว่ั ไหล ทำ� ใหถ้ กู ไฟฟา้ ดดู
เสียชีวติ
ก่อนใช้งาน
อ่านฉลากค�ำแนะน�ำใหล้ ะเอยี ดและ
ปฏบิ ตั ติ ามอยา่ งเครง่ ครดั ตรวจสอบอปุ กรณ์
ไฟฟ้าใหอ้ ยใู่ นสภาพใชง้ านไดอ้ ยา่ งปลอดภยั
ไมอ่ ยใู่ นสภาพเปยี กชนื้ ชำ� รดุ หรอื มกี ระแส
ไฟฟ้ารัว่ ไหล

คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภยั พิบัติ 41

การตรวจสอบ
ตรวจสอบเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ อยา่ งสมำ�่ เสมอ
โดยสังเกตความผิดปกติของเครื่องใช้ไฟฟ้า
หากอยใู่ นสภาพชำ� รดุ สายไฟฟา้ มสี หี มองคลำ้�
ฉนวนหุม้ สายไฟมีรอยแตก ใหร้ บี เปลยี่ นใหม่
ทันทีและนำ� ไปใหช้ ่างผูช้ �ำนาญการซอ่ มแซม
วิธใี ช้
ห้ามใช้หรือสัมผัสเคร่ืองใช้ไฟฟ้าในขณะที่ร่างกาย
หรือมือเปียกชื้นอย่างเด็ดขาด เพราะอาจถูกไฟฟ้าดูดเสียชีวิต

ไม่เสียบปลั๊กไฟฟ้าหลายตัวในเต้ารับเดียวกัน
ปลดปลก๊ั ไฟและปดิ สวติ ซไ์ ฟทกุ ครง้ั หลงั เลกิ ใชง้ าน
หากไม่มีความรู้เกี่ยวกับระบบไฟ ห้ามซ่อมแซม
เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ ดว้ ยตนเอง เพราะอาจเกดิ ความผดิ พลาด
ท�ำให้ถูกไฟฟ้าดูดเสียชีวิต หลีกเลี่ยงการใช้
เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ ขณะทมี่ ฝี นฟา้ คะนอง เพราะอปุ กรณ์
ไฟฟ้าจะได้รับความเสียหายและผู้ใช้งานจะได้รับ
อันตรายจากฟ้าผ่า
การช่วยเหลือผถู้ กู ไฟฟา้ ดูด
- หา้ มใชม้ อื เปลา่ หรอื สว่ นใดสว่ นหนง่ึ
ของร่างกายสัมผัสถูกตัวผู้ถูกไฟฟ้าดูด ให้ยืน
อยู่บนพ้ืนหรือวัสดุท่ีแห้ง และสวมรองเท้า
พนื้ ยาง เพอ่ื ปอ้ งกนั การถกู กระแสไฟฟ้าดูด

42 คมู่ ือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ

- รบี ตดั กระแสไฟฟา้ โดยสบั สวติ ชไ์ ฟ ยกสะพานไฟ (cut out)
และเบรกเกอร์ออกในทันที หรือน�ำวัสดุท่ีเป็นฉนวนป้องกันไฟฟ้า
เชน่ ผา้ แห้ง กิ่งไม้แห้ง เป็นต้น มากระชาก ผลักหรอื ดันตัวผู้ถกู
ไฟฟา้ ดดู ออกจากบริเวณท่มี ีกระแสไฟฟ้ารว่ั ไหล
- เม่ือช่วยผู้ถูกไฟฟ้าดูดออกจากจุดเกิดเหตุได้แล้ว
ให้ตรวจสอบชีพจร หากหมดสติให้ใช้วิธีปั๊มหัวใจ หรือผายปอด
โดยการเป่าปาก พร้อมรีบน�ำส่งโรงพยาบาลในทนั ที

คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ัติ 43