คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพิบัติ

ตรวจสอบอปุ กรณไ์ ฟฟา้ ...
ลดเสย่ี งไฟฟา้ ลัดวงจร

อปุ กรณ์ไฟฟา้ ทมี่ อี ายกุ ารใชง้ านยาวนาน
อาจมีสภาพช�ำรุด จนเป็นสาเหตุให้
กระแสไฟฟ้าลัดวงจร ท�ำให้ผู้ใช้งาน
ได้รับอันตรายได้ เพื่อความปลอดภัย
ขอแนะวธิ ีตรวจสอบอปุ กรณ์ไฟฟา้ ดงั น้ี

44 คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบัติ

- สงั เกตสภาพอุปกรณ์ไฟฟา้ ให้อยู่
ในสภาพพร้อมใช้งาน สายไฟฟ้าไม่มีสีคล้�ำ
ไม่มีกล่ินเหม็นไหม้ ฉนวนหุ้มสายไฟฟ้า
ไม่ชำ� รุด ไม่มีรอยฉกี ขาด ไม่มีรอยแตกร้าว
ไม่มีรอยไหม้ ไม่มีรอยกัดแทะของสัตว์
และไมม่ รี อยสงิ่ ของหนกั กดทับ
- เลือกใช้ขนาดของสายไฟฟ้า
ให้เหมาะสมกับปริมาณกระแสไฟฟ้า
และการใช้งานของเครือ่ งใช้ไฟฟ้า หากใช้
กระแสไฟฟ้าเกินขนาดหรือจุดต่อบริเวณ
ปล๊ักไฟไม่แน่น จะท�ำให้อุณหภูมิสายไฟ
อยู่ในระดับสูงกว่าปกติ ให้จัดการแก้ไข
เพอ่ื ป้องกันกระแสไฟฟ้าลัดวงจร

- หมนั่ ตรวจสอบสายไฟฟา้ นอกอาคาร
หรือผนังใต้ฝ้าเพดานเป็นพิเศษ โดยเฉพาะจุดต่อ
และข้อต่อสายไฟฟ้า หากมีมดและแมลงอาศัย
มรี อยนำ้� รว่ั ซมึ ใหแ้ จง้ ชา่ งผชู้ ำ� นาญการมาซอ่ มแซม
หรือเปลี่ยนใหมใ่ นทนั ท ี

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ 45

- จดั การแกไ้ ขสายไฟฟ้าทีอ่ ยใู่ นจุดเสย่ี ง
อันตราย เช่น ใกล้แหล่งความร้อน สารเคมี
สารไวไฟ แสงแดดส่องถึง ฝนสาดหรือวาง
ของหนกั กดทบั สายไฟ เพราะจะทำ� ใหฉ้ นวนไฟฟา้
ช�ำรุดได้ง่าย จะเพ่ิมความเสี่ยงต่อการเกิด
กระแสไฟฟ้าลดั วงจร
- ไมป่ ลอ่ ยใหส้ ายไฟฟา้ พาดโครงสรา้ ง
สว่ นทเ่ี ปน็ โลหะหรอื เหลก็ โดยตรง ใหน้ ำ� สายไฟ
ร้อยใส่ท่อพีวีซี เพื่อป้องกันไฟฟ้ารั่วลงบน
โครงโลหะ และหากสายไฟฟา้ ชำ� รดุ จะทำ� ให้
เกดิ อนั ตรายถงึ ชีวติ ได้
หากไม่มีความรู้ ความช�ำนาญ
เกี่ยวกับระบบไฟฟ้า ห้ามด�ำเนินการ
ตรวจสอบ แก้ไข หรอื ซ่อมแซมอปุ กรณ์
ไฟฟา้ ดว้ ยตนองอยา่ งเดด็ ขาด เพราะเสย่ี ง
ตอ่ การถูกไฟฟา้ ดูดเสยี ชวี ติ


46 ค่มู อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพิบตั ิ

ดแู ล – จัดสภาพแวดลอ้ ม
บา้ นปลอดภยั ...ลดอบุ ตั ภิ ยั ในบา้ นเรอื น

“บ้าน” ท่ีหลายคนคิดว่าเป็นสถานที่ที่ปลอดภัย
แต่ความประมาทและการจัดสภาพแวดล้อมท่ีไม่ปลอดภัย
อาจท�ำให้บ้านกลายเป็นสถานท่ีอันตรายได้เช่นกัน
เพ่ือป้องกันอุบัติภัยที่มักเกิดขึ้นในบ้าน ขอแนะวิธีดูแลและ
จดั สภาพแวดลอ้ มในบา้ นและรอบบา้ นอยา่ งปลอดภยั ดงั นี้
พน้ื บา้ น เลอื กวสั ดปุ พู น้ื แบบหยาบ หมนั่ ทำ�
ความสะอาดพนื้ มใิ หม้ คี ราบสกปรกหรอื ตะไครน่ ำ้�
ท่ีอาจท�ำให้ล่ืนล้ม หกล้ม ไม่ท�ำความสะอาดพ้ืน
โดยใช้น�้ำยาท่ที �ำให้พ้ืนลนื่ กวา่ ปกติ

คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ 47

บันได ระเบียงบ้าน ท�ำราวลูกกรงให้ถ่ี
ติดตั้งที่ก้ันบริเวณราวบันได และระเบียงบ้าน
เพอื่ ปอ้ งกนั เดก็ เอาตวั หรอื ศรี ษะลอดเขา้ ไป ทำ� ให้
พลดั ตกลงมา ไมว่ างสงิ่ ของหรอื ผา้ เชด็ เทา้ กดี ขวาง
ทางเดิน เพ่ือป้องกนั การลนื่ หกล้ม

ประตูหน้าต่าง เลือกใช้เหล็กดัดแบบที่
สามารถเปิดได้ เก็บกุญแจห้องไว้ในจุดท่ีหยิบ
ใชง้ านไดส้ ะดวก ไมว่ างสง่ิ ของกดี ขวางทางออก
หากเกิดเหตุฉุกเฉินจะได้หนีออกจากบ้าน
ไดท้ ันท่วงที
อุปกรณ์ไฟฟ้า ติดต้ังปลั๊กไฟไว้ในระดับ
ที่พ้นมือเด็ก พร้อมใช้ท่ีปิดครอบรูปล๊ักไฟ
เพ่ือป้องกันเด็กเอาน้ิวหรือวัสดุอ่ืนแหย่ปลั๊กไฟ
ทำ� ใหถ้ กู ไฟฟา้ ดดู ตรวจสอบเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ ใหอ้ ยู่
ในสภาพพร้อมใช้งาน หากช�ำรุดให้รีบซอ่ มแซม
หลังใช้งานควรปิดสวิตซ์ไฟและถอดปลั๊กไฟทุกคร้ัง เพื่อป้องกัน
กระแสไฟฟา้ ลัดวงจรท�ำให้เกดิ เพลิงไหม้
สนามหญ้า พื้นสนามไม่เป็นหลุมบ่อหรือ
มเี ศษวสั ดสุ งิ่ ของมคี มตกหลน่ รวมถงึ หมน่ั ตดั หญา้
ให้โลง่ เตียน เพื่อปอ้ งกันสตั ว์มีพิษเขา้ ไปอาศัย

48 คูม่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ตั ิ

ลานจอดรถ ไม่ให้เด็กใช้ลานจอดรถเป็นสถานที่
วง่ิ เลน่ กอ่ นขบั รถเขา้ ออกบา้ น ควรตรวจสอบลานจอดรถ
และบริเวณรอบๆ รถ เพือ่ ปอ้ งกันขับรถทับเด็กเสียชีวติ
บอ่ นำ้� ทำ� รวั้ กนั้ ลอ้ มรอบบรเิ วณบอ่ นำ�้ ไมป่ ลอ่ ยให้
เดก็ วง่ิ เลน่ บรเิ วณรมิ บอ่ นำ้� หรอื สระนำ�้ ตามลำ� พงั เพราะ
อาจลนื่ ไถล และพลดั ตกจมนำ้� เสียชีวิต
การจัดวางสงิ่ ของ

จดั วางสง่ิ ของภายในบ้านให้เปน็ ระเบยี บ
โดยเฉพาะสารเคมี ของมคี ม และวสั ดทุ มี่ ลี กั ษณะ
เป็นเชื้อเพลิงไว้ในที่มิดชิด พ้นจากมือเด็ก
เพ่ือปอ้ งกนั เดก็ นำ� ไปเล่น ทำ� ให้ได้รบั อันตราย
ไม่วางส่ิงของไว้บนหลังตู้เย็น โทรทัศน์
หรือท่ีสูง เพราะหากเด็กปีนข้ึนไปหยิบสิ่งของ อาจท�ำให้ได้รับ
อนั ตรายจากการถูกสง่ิ ของหล่นใส่ หรอื ต้เู ย็น โทรทศั น์ลม้ ทับ
เกบ็ แยกสารเคมไี วบ้ รเิ วณทอ่ี ากาศถา่ ยเท
สะดวก ห่างจากจุดที่มีประกายไฟหรือ
แหลง่ ความรอ้ น เพราะหากสารเคมที ำ� ปฏกิ ริ ยิ ากนั
จะท�ำให้เกิดเพลิงไหม้ รวมถึงไม่จัดเก็บสารเคมี
ไว้ในภาชนะบรรจุอาหาร หากมีคนหยิบไป
รบั ประทาน จะกอ่ ใหเ้ กดิ อนั ตรายถงึ ขนั้ เสยี ชวี ติ ได้
การจดั สภาพแวดลอ้ มภายในบา้ นและรอบบา้ นอยา่ งปลอดภยั
รวมถึงจัดวางส่ิงของให้เป็นระเบียบ จะช่วยลดความเส่ียง
ต่อการเกดิ อบุ ตั ิภัยในบา้ นเรอื น

คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ 49

เพลิงไหม.้ ....หายนะร้ายใกลต้ วั
เรียนรู้ ปอ้ งกนั รูท้ นั เพลิงไหม้

เพลิงไหม้เป็นภัยใกล้ตัวที่เกิดบ่อยครั้งมากท่ีสุด
ซงึ่ ในแตล่ ะครง้ั ทเี่ กดิ ไดส้ รา้ งความเสยี หายตอ่ ชวี ติ และทรพั ยส์ นิ
เพื่อความปลอดภัย ขอแนะวิธีป้องกัน การปฏิบัติตน
และการอพยพหนเี พลงิ ไหม้ ดงั น้ี

50 คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ

การป้องกนั เพลงิ ไหม้
- กำ� จดั วสั ดทุ เี่ ปน็ เชอ้ื เพลงิ ใหห้ า่ งจากแหลง่
ความร้อน ตรวจสอบอปุ กรณ์ไฟฟ้าใหอ้ ยู่ในสภาพ
ปลอดภัย ติดตั้งระบบตัดกระแสไฟฟ้าอัตโนมัติ
และสายดนิ กบั อปุ กรณไ์ ฟฟา้ ทกุ ประเภท ปดิ สวติ ชไ์ ฟ
และถอดปลั๊กไฟ ทุกครั้งหลังใช้เคร่ืองใช้ไฟฟ้า
ดบั ธปู เทยี นใหส้ นทิ กอ่ นออกจากบา้ น จดั เกบ็ สง่ิ ของ
ใหเ้ ปน็ ระเบยี บ ไม่กีดขวางทางเดนิ หรอื หนา้ ตา่ ง
หากเกิดเหตุเพลงิ ไหม้ จะได้สามารถหนีออกจากอาคารได้ทนั
- ผทู้ ่อี าศัยอยูใ่ นอาคารสูงควรตรวจสอบ
ตำ� แหนง่ บนั ไดหนไี ฟ ทางออกฉกุ เฉนิ ทใี่ กลห้ อ้ งพกั
มากทีส่ ุด ตำ� แหนง่ ท่ีตัง้ อปุ กรณ์แจง้ เหตุ อปุ กรณ์
ดับเพลงิ วางกญุ แจห้องพกั และอปุ กรณฉ์ ุกเฉิน
เชน่ ไฟฉาย ไวใ้ กลก้ บั เตยี งนอน หากเกดิ เพลงิ ไหม้
จะไดน้ �ำมาใช้งานไดท้ นั ที

การปฏบิ ตั ิตนเม่อื เกิดเพลงิ ไหม้
- ตง้ั สติ ไมต่ นื่ ตระหนก ถา้ สถานการณไ์ มร่ นุ แรง ใหท้ ำ� การ
ควบคุมเพลิงเองในเบื้องต้น หากเป็นเพลิงท่ีไหม้กระดาษ ไม้
หรอื วสั ดทุ ตี่ ดิ ไฟธรรมดา ใหใ้ ชน้ ำ้� ดบั แตถ่ า้ เปน็ ไฟไหมเ้ ครอื่ งใชไ้ ฟฟา้
สายไฟ น�้ำมนั หรอื ก๊าซหงุ ตม้ ต้องใช้น้ำ� ยาเคมีดบั เพลิงเทา่ น้นั
จากนนั้ ใหร้ บี แจง้ เหตเุ พลงิ ไหมพ้ รอ้ มรบี หนอี อกจากทเ่ี กดิ เหตใุ นทนั ที

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ 51

- กรณีไฟไหม้นอกห้อง ให้ใช้มือสัมผัสบริเวณผนัง
หรอื ลกู บดิ ประตู ถา้ มคี วามรอ้ นสงู แสดงวา่ เกดิ เพลงิ ไหมบ้ รเิ วณใกลๆ้

หา้ มเปดิ ประตอู อกไป ปดิ ประตใู หส้ นทิ ใชผ้ า้ หนาๆ
ชุบน�้ำอุดตามช่องท่ีควันสามารถเข้าไปได้ เช่น
ใต้ประตู ช่องลม ขอบหนา้ ตา่ ง เปน็ ตน้ จะทำ� ให้
เพลิงลุกลามช้าลง ถ้าลูกบิดไม่ร้อน ให้เปิดประตู
ออกไปอย่างช้าๆ และรีบเดินไปยังเส้นทางหนีไฟ
ทป่ี ลอดภยั ในทันที
- กรณีติดอยู่ในวงล้อมของกองเพลิง ให้โทรศัพท์แจ้งเหตุ
หรือส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือด้วยการส่องไฟฉาย โบกผ้า
เปา่ นกหวดี หรอื ตะโกนขอความชว่ ยเหลอื ใหผ้ ทู้ อี่ ยภู่ ายนอกอาคาร
ทราบ จะได้สามารถชว่ ยเหลอื ไดอ้ ยา่ งทันท่วงที
- หากไฟลุกลามติดเสื้อผ้า ห้ามวิ่งหนีโดยเด็ดขาด
เพราะการวงิ่ จะยงิ่ ทำ� ใหไ้ ฟลกุ ลามอยา่ งรวดเรว็ ใหน้ อนราบกบั พนื้
พร้อมกลงิ้ ตัวไปมากับพืน้ จนกวา่ ไฟจะดับ
การหนอี อกจากอาคารที่เพลิงไหม้
- ใหใ้ ชบ้ นั ไดหนไี ฟภายนอกอาคาร
ห้ามใช้ลิฟต์อย่างเด็ดขาด เพราะเม่ือเกิด
เพลิงไหม้ ไฟฟ้าจะดับ ท�ำให้ติดค้าง
อยู่ในลฟิ ต์ จนขาดอากาศหายใจเสียชีวิต

52 คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ

- ไมห่ ลบเขา้ ไปอยใู่ นบรเิ วณทเี่ ปน็ จดุ อบั ภายในอาคารซง่ึ ยาก
ต่อการช่วยเหลือ เช่น ห้องน้�ำ ห้องใต้ดิน ดาดฟ้า เป็นต้น
เพราะแม้ช่วงแรกจะปลอดภัยจากเปลวเพลิง แต่หากไฟลุกลาม
รุนแรง น้ำ� ในห้องน้�ำจะไม่เพยี งพอตอ่ การดับไฟ
- หากหนีออกจากอาคารท่ีเกิดเพลิงไหม้ได้แล้ว ห้ามกลับ
เขา้ ไปในอาคารทีเ่ กดิ เหตุอกี

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ 53

รหู้ ลัก ปฏบิ ัติตามกฎ
ลดอุบตั ิภัยในการท�ำงาน

ความประมาท ความรเู้ ทา่ ไมถ่ งึ การณ์ และสภาพแวดลอ้ ม
ในการท�ำงานที่ไม่ปลอดภัยเป็นสาเหตุส�ำคัญของการ
เกิดอุบัติภัยในการท�ำงาน เพ่ือความปลอดภัย ขอแนะ
หลกั สรา้ งความปลอดภยั ในการท�ำงาน ดงั นี้

54 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ

ท�ำงานกับเคร่ืองจักร ศึกษาวิธีใช้เคร่ืองจักรอย่างละเอียด
เลอื กใชเ้ ครอ่ื งมอื ใหถ้ กู วธิ ี ถกู ขนาดและสอดคลอ้ งกบั วตั ถปุ ระสงค์
การใช้งาน แต่งกายให้เหมาะสมกับประเภทของงาน สวมใส่
อุปกรณ์ป้องกันอันตรายทุกครั้งที่ปฏิบัติงาน ห้ามใช้เครื่องจักร
ทอ่ี ยใู่ นสภาพชำ� รดุ เพม่ิ ความระมดั ระวงั ในการ
ใชเ้ คร่อื งจกั รที่มสี ว่ นประกอบของเฟอื ง ใบมีด
และสายพานเป็นพิเศษ ห้ามท�ำความสะอาด
เคร่ืองจักรในขณะเดินเคร่ือง กรณีเครื่องจักร
ช�ำรุด ให้ปิดสวิตช์ไฟเพื่อหยุดการท�ำงาน
และแจง้ ช่างผู้ช�ำนาญมาตรวจสอบแกไ้ ข

ทำ� งานกอ่ สรา้ ง ตรวจสอบอปุ กรณ์
กอ่ สร้างใหอ้ ยใู่ นสภาพปลอดภยั เลอื กใช้
ให้ถูกต้องกับประเภทของงาน สวมใส่
อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตรายทกุ ครงั้ ทป่ี ฏบิ ตั งิ าน
ห้ามจุดไฟ สบู บุหรี่ หรอื ประกอบอาหาร
ในบริเวณงานก่อสร้างและพ้ืนที่จัดเก็บ
วัสดุตกแต่งอาคาร เพราะเป็นเช้ือเพลิง
อย่างดีทีท่ �ำให้ไฟลกุ ลามอยา่ งรวดเร็ว

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ 55

ท�ำงานกับสารเคมี ปฏิบัติตาม
ระเบียบที่ก�ำหนดอย่างเคร่งครัด สวมใส่
อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตรายทกุ ครง้ั ทป่ี ฏบิ ตั งิ าน
เชน่ ผา้ ปดิ จมกู รองเทา้ บตู๊ ถงุ มอื หนา้ กาก
กนั สารเคมี เปน็ ตน้ หมนั่ ตรวจสอบจดุ เสยี่ ง
ตอ่ การเกดิ สารเคมรี ว่ั ไหล เชน่ ขอ้ ตอ่ วาลว์
ท่อส่งก๊าซ เป็นต้น จัดเก็บสารเคมีท่ีเป็น
อันตรายไว้ให้ห่างจากวัสดุที่ติดไฟง่าย
เพือ่ ป้องกนั การระเบดิ และเพลิงไหม้ กรณี
สารเคมรี วั่ ไหล ใหใ้ ชผ้ า้ ปดิ จมกู ออกใหห้ า่ ง
จากบรเิ วณดังกลา่ วไปอยู่ทางด้านเหนือลม
หรือท่สี งู พร้อมเปดิ ชอ่ งระบายอากาศ เพอื่ ให้
อากาศถ่ายเทสูภ่ ายนอกไดส้ ะดวกมากขึน้
ท�ำงานในส�ำนักงาน จัดเก็บวัสดุอุปกรณ์และเคร่ืองใช้
สำ� นกั งานใหเ้ รียบรอ้ ย ไม่วางบนท่ีสงู หรอื กดี ขวางทางเดิน จดั ใหม้ ี

ฝาครอบปิดสายไฟ สายอินเทอร์เน็ต
เพ่ือป้องกันการสะดุดล้ม พร้อมหม่ัน
ตรวจสอบอปุ กรณ์ไฟฟา้ ใหอ้ ยู่ในสภาพ
ปลอดภัย เก็บแยกเอกสารออกจาก
พื้นท่ีเส่ียงเพลิงไหม้ เช่น ปลั๊กไฟ
หมอ้ ไฟ เปน็ ต้น

56 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบัติ

แนะใช้ – จดั เกบ็ สารเคมใี นบา้ นถกู วธิ ี
ลดเล่ียงภัยแฝงเร้นในชีวติ ประจ�ำวัน

การด�ำเนินชีวิตในปัจจุบันล้วนต้องเก่ียวข้องกับ
ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารเคมีอย่างหลีกเล่ียงไม่ได้
การเรยี นรวู้ ธิ ีใช้ จดั เกบ็ ทำ� ลายอยา่ งถกู วธิ ี จะชว่ ยปอ้ งกนั
อันตรายจากสารเคมีได้ ดังนี้

การเลอื กซ้อื
เลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารเคมี ซ่ึงได้รับ
การขนึ้ ทะเบยี นวตั ถอุ นั ตราย มเี ครอื่ งหมาย อย. ชอ่ื การคา้ ชอ่ื สามญั
อตั ราสว่ นของสารสำ� คญั ประโยชน์ วธิ ใี ช้ คำ� เตอื นหรอื ขอ้ ควรระวงั
วิธเี กบ็ รักษา วิธแี กพ้ ิษ หมายเลขโทรศพั ทข์ องสถานท่ผี ลิต

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ 57

การเลือกใช้
อา่ นฉลากกอ่ นใชง้ านทกุ ครงั้ ปฏบิ ตั ติ ามวธิ ใี ชแ้ ละขอ้ แนะนำ�
อยา่ งเครง่ ครดั สวมถงุ มอื และรองเทา้ ทกุ ครงั้ ทสี่ มั ผสั กบั ผลติ ภณั ฑ์
ท่ีเปน็ อนั ตรายตอ่ ผวิ หนงั สวมแวน่ ตาเพือ่ ปอ้ งกนั สารเคมกี ระเดน็

เขา้ ตา ไมใ่ ชผ้ ลติ ภณั ฑท์ เ่ี ปน็ อนั ตรายตอ่ ระบบทางเดนิ หายใจ
ในบริเวณท่อี ับอากาศ ห้ามสูบบุหรี่หรอื ท�ำใหเ้ กดิ ประกายไฟ
ในขณะทใ่ี ชผ้ ลติ ภณั ฑท์ ต่ี ดิ ไฟงา่ ย เพราะอาจเกดิ การระเบดิ
หลงั ใช้งานเสรจ็ แล้วควรลา้ งมือให้สะอาดทกุ ครงั้
การเกบ็ รกั ษา
แยกเก็บสารเคมีให้เป็นสัดส่วน ในท่ีมิดชิด พ้นมือเด็ก
เก็บในท่ีแห้งและเย็น ห่างจากแหล่งความร้อน โดยวางบนพื้น
หรอื บนชน้ั วางทมี่ น่ั คง ไมเ่ กบ็ รวมกบั ยา อาหาร และของใชอ้ น่ื ๆ รวมทงั้
หา้ มนำ� ผลติ ภณั ฑท์ ม่ี สี ว่ นผสมของสารเคมี
เปลี่ยนถ่ายลงในภาชนะบรรจุอาหาร
เพอื่ ปอ้ งกนั เดก็ หรอื ผทู้ ไ่ี มร่ นู้ ำ� ไปรบั ประทาน
ท�ำให้เกิดอนั ตรายถงึ ขน้ั เสียชวี ติ ได้
การท�ำลาย
ห้ามท้ิงผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารเคมีลงดิน
ทอ่ ระบายนำ้� หรอื โถสว้ มอยา่ งเดด็ ขาด ใหท้ ง้ิ ในถงั ขยะมพี ษิ
แยกจากขยะท่ัวไป โดยก�ำจัดให้ถูกต้องกับประเภทของ
ผลติ ภณั ฑแ์ ละคำ� แนะน�ำของผู้ผลติ

58 คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ

ร้หู ลบ-หนีภยั สารเคมรี ั่วไหล
ชว่ ยชวี ติ รอดปลอดภัย

การเรียนรู้วิธีหนีภัยจากสารเคมีร่ัวไหลท่ีถูกต้อง
จะช่วยให้สามารถเอาตัวรอดจากเหตุสารเคมีรั่วไหล
อยา่ งปลอดภยั เพอื่ ความปลอดภยั ขอแนะวธิ ปี ฏบิ ตั กิ รณี
ทต่ี อ้ งอยู่ในเหตกุ ารณส์ ารเคมรี ว่ั ไหลในสถานการณต์ า่ งๆ
ดงั น้ี
หากอยใู่ นรถ
หาท่ีจอดรถริมข้างทางในพ้ืนที่ร่มซึ่งปลอดภัยมากที่สุด
เพ่ือหลีกเลี่ยงการได้รับความร้อนสูง จากน้ันให้ดับเคร่ืองยนต์
แ ล ะ ป ิ ด ป ร ะ ตู ห น ้ า ต ่ า ง ร ถ ใ ห ้ มิ ด ชิ ด
พรอ้ มเปดิ วิทยรุ ับฟังขา่ วสาร คำ� แนะน�ำ
ในการปฏบิ ตั ติ น และรอจนกวา่ จะไดร้ บั แจง้
ให้สามารถใช้ถนนได้ตามปกติ จึงค่อย
เลอ่ื นรถออกจากบริเวณดงั กล่าว

ค่มู ือประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ 59

หากอยใู่ นอาคาร
รีบปิดประตู หน้าตา่ งอาคารให้มิดชิด หากได้รบั แจง้ ว่า
จะเกดิ การระเบดิ ใหป้ ดิ มลู่ แ่ี ละผา้ มา่ นทห่ี นา้ ตา่ ง เพอ่ื ปอ้ งกนั สะเกด็
ระเบดิ ปิดระบบระบายอากาศภายในอาคารท้ังหมด เชน่ พดั ลม
เคร่ืองปรบั อากาศ เครือ่ งทำ� ความร้อน เป็นตน้ จากน้ันให้เขา้ ไป
หลบอยู่ในพื้นท่ีในสุดของอาคาร น�ำถุงพลาสติกหรือเศษผ้าชุบน้�ำ
อดุ หรอื ปดิ ชอ่ งประตู ใชแ้ ผน่ พลาสตกิ ปดิ คลมุ หนา้ ตา่ งหรอื เทปกาว
ปิดตามชอ่ งระบายอากาศ พร้อมโทรแจง้ หน่วยงานท่ีรับผิดชอบ
กรณอี ยูใ่ นพ้ืนทีท่ เี่ กดิ สารเคมีรว่ั ไหล
ใหร้ บี อพยพออกจากพนื้ ทท่ี มี่ สี ารเคมรี วั่ ไหล โดยใชผ้ า้ สะอาด
ปดิ จมกู เพ่อื ป้องกันการสูดดมสารเคมีเขา้ สรู่ ่างกาย พยายามหนี
ออกไปอยู่ในบริเวณท่ีอากาศถ่ายเทสะดวก ทางด้านเหนือลม

หรอื ทสี่ งู จากนน้ั ใหร้ บี แจง้ หนว่ ยงานทร่ี บั ผดิ ชอบ
มาก�ำจัดหรือท�ำความสะอาดบริเวณที่เกิด
การรว่ั ไหล


60 คู่มือประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ

สารเคมที ี่ใช้ในชีวิตประจ�ำวนั สว่ นมากจัดเปน็ สาร
อันตราย ซึง่ สามารถเขา้ สรู่ า่ งกายไดท้ ั้งโดยการสัมผัส
การรบั ประทาน การสดู ดม หากใช้อย่างไม่ถกู วธิ ี
และไม่ถูกต้องตามวัตถุประสงค์การใช้งาน
อาจก่อให้เกิดอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้
เพอื่ ความปลอดภยั ขอแนะวธิ ปี ฐมพยาบาล
ผู้ไดร้ บั อนั ตรายจากสารเคมีในเบอ้ื งตน้
กอ่ นน�ำสง่ สถานพยาบาล ดังน้ี

หลักช่วยเหลอื เบอื้ งต้น
เม่อื ไดร้ ับอนั ตรายจากสารเคมี

ผิวหนงั
ใชผ้ า้ สะอาดเชด็ สารเคมอี อกจากผวิ หนงั
และรีบล้างออกทันทีด้วยการน�ำน�้ำสะอาด
ไหลผา่ นบรเิ วณทถ่ี กู สารเคมอี ยา่ งนอ้ ย 15 นาที
รีบถอดเส้ือผ้าที่เปื้อนสารเคมีออก จากนั้น
ใ ห ้ อ า บ น�้ ำ ช� ำ ร ะ ล ้ า ง ร ่ า ง ก า ย ใ ห ้ ส ะ อ า ด
ด้วยการฟอกสบู่และล้างด้วยน้�ำจ�ำนวนมาก
เพื่อให้สารเคมเี จือจาง

คูม่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ตั ิ 61

ดวงตา
ใหร้ บี ลา้ งออกโดยพยายามลมื ตาในนำ้� และเปดิ เปลอื กตาออก
เพอื่ ใหน้ ำ้� ไหลผา่ นตาอย่างนอ้ ย 15 นาที ระวังอยา่ ให้น้�ำกระเดน็
ไปเข้าตาอีกข้างหน่ึง ห้ามขยี้ตาหรือใช้แอลกอฮอล์ น�้ำยาล้างตา
หรอื นำ�้ ยาหยอดตาอยา่ งเดด็ ขาด เพราะจะทำ� ให้
ตาระคายเคอื งมากข้นึ หลังจากทำ� ความสะอาด
เสร็จแลว้ ใหใ้ ช้ผา้ ก๊อซปดิ ดวงตาทีไ่ ดร้ บั อนั ตราย
จากสารเคมี
สดู ดม
ให้รีบน�ำผู้ป่วยออกมาอยู่ในที่โล่งแจ้งหรือบริเวณที่อากาศ
ถา่ ยเทสะดวกทางดา้ นเหนอื ลม หา่ งจากทเ่ี กดิ เหตไุ มต่ ำ่� กวา่ 100 เมตร
หรอื เปดิ ประตู หนา้ ตา่ ง เพอ่ื ระบายอากาศและลดความเขม้ ขน้ ของ
สารเคมที ร่ี วั่ ไหล พรอ้ มทำ� การผายปอดเพอ่ื กระตนุ้ ระบบทางเดนิ หายใจ
ท�ำใหผ้ ปู้ ว่ ยหายใจสะดวกขึ้น
รบั ประทาน
ให้ปฐมพยาบาลด้วยการท�ำให้อาเจียน แต่ต้องแน่ใจว่า
ผปู้ ระสบเหตไุ มไ่ ดร้ บั สารพษิ ทเี่ ปน็ กรด เพราะการอาเจยี นจะทำ� ให้
อวัยวะภายในบอบช�้ำมากขึ้น หากผู้ประสบพิษไม่ได้รับสารพิษ
ท่ีเป็นกรด ให้ล้วงคอเพื่ออาเจียน แล้วให้ด่ืมนม กลืนไข่ขาว
หรือน�้ำเปล่าในทันที จะช่วยลดอัตราการดูดซึมของสารเคมีได้
แตห่ า้ มท�ำในกรณผี ปู้ ่วยชกั หมดสติ ไมร่ สู้ กึ ตวั เพราะเศษอาหาร
จะเขา้ ไปตดิ ในหลอดลม ท�ำให้หายใจไม่ออกเสียชวี ติ ได ้

62 คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ัติ

ผู้ที่เข้าให้ความช่วยเหลือผู้ได้รับอันตรายจากสารเคมี
ควรสังเกตสภาพแวดล้อมในท่ีเกิดเหตุ จะได้ท�ำการปฐมพยาบาล
ผปู้ ระสบเหตอุ ยา่ งถกู ตอ้ งตามประเภทของสารพษิ
โดยปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ สอบถามจากผู้อยู่ในเหตุการณ์
หรอื พบผปู้ ระสบเหตเุ ปน็ คนแรก โดยสงั เกตจาก
ภาชนะบรรจสุ ารพษิ ทต่ี กหลน่ ในบรเิ วณใกลเ้ คยี ง
และคราบของสารเคมีท่ีติดอยู่ตามร่างกาย
หรือเส้ือผ้า หรือกลิ่นของสารพิษจากลมหายใจ
ของผู้ประสบเหตุ


คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ 63

ใชก้ ๊าซหงุ ตม้ ถกู วธิ ี
ลดเสี่ยงระเบดิ เพลิงไหม้

ปัจจุบันครัวเรือนส่วนใหญ่นิยมน�ำก๊าซหุงต้มมาใช้
ประกอบอาหาร แตเ่ นอ่ื งจากกา๊ ซหุงต้ม มีคณุ สมบตั ิไวไฟ
และเปน็ เชอื้ เพลงิ ทต่ี ดิ ไฟรวดเรว็ จงึ มคี วามเสย่ี งสงู ทจี่ ะเกดิ
ระเบิดและเพลิงไหม้ เพื่อความปลอดภัย ขอแนะวิธีเลือก
ติดตั้งและใช้กา๊ ซหงุ ต้มอย่างปลอดภัย ดังนี้
การเลือกถังกา๊ ซ
เลอื กใชถ้ งั กา๊ ซทมี่ เี ครอ่ื งหมายรบั รอง
มาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) มกี ารปดิ ผนกึ
บนวาลว์ ถงั กา๊ ซ และขอ้ ความระบนุ ำ�้ หนกั ถงั
วัน เดือน ปี การทดสอบถังครั้งสุดท้าย
ไม่ควรเกิน 5 ปี รวมถึงถังก๊าซอยูใ่ นสภาพ
สมบรู ณ์ ไม่บบุ ไมบ่ วม และเปน็ สนิม

64 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ

การตดิ ต้ังถังกา๊ ซ
ตดิ ตั้งถงั กา๊ ซบนพ้นื ราบ ไมล่ าดเอียง
ไม่วางถังก๊าซในแนวนอน เพราะก๊าซอาจ
รั่วไหลออกมา ควรวางถังก๊าซให้ห่างจาก
เตาแกส๊ ประมาณ 1.5 - 2 เมตร ในบรเิ วณ
ที่อากาศถ่ายเทสะดวก และสามารถ
เคลอื่ นยา้ ยไดง้ า่ ย ไมอ่ ยใู่ กลแ้ หลง่ ความรอ้ น
บรเิ วณทม่ี ปี ระกายไฟหรอื อปุ กรณเ์ ครอ่ื งใช้
ไฟฟ้าโดยเด็ดขาด เพราะอาจเกิดประกายไฟจนเกิดการระเบิดได้
อกี ทงั้ ไมว่ างถงั กา๊ ซบรเิ วณทม่ี สี ารเคมหี รอื ไอนำ้� ทม่ี คี ณุ สมบตั กิ ดั กรอ่ น
ถงั โลหะ เพราะอาจทำ� ให้กา๊ ซรวั่ ไหล
การใช้ก๊าซหุงตม้
หา้ มกลงิ้ หรอื กระแทกถงั กา๊ ซ เพราะแรงกระแทก อาจทำ� ให้
ถังก๊าซระเบิด ก่อนใช้งานให้เปิดวาล์วท่ีถังก๊าซ โดยหมุนไม่เกิน
2 รอบ แล้วจึงเปิดวาล์วที่เตาแก๊ส เพื่อป้องกันก๊าซกระจายตัว

ในอากาศ หากมปี ระกายไฟ จะทำ� ให้
เกิดการระเบิดได้ กรณเี ปิดเตาแก๊ส
แลว้ ไฟไมต่ ดิ หา้ มเปดิ ซำ้� ใหท้ ง้ิ ระยะ
สักครู่ค่อยเปิดซ้�ำ เพราะอาจมีก๊าซ
สะสมเป็นจ�ำนวนมาก ท�ำให้เปลวไฟ
พุ่งถูกร่างกาย และเกิดเพลิงไหม้
หลงั จากใชง้ านเสรจ็ แลว้ ใหป้ ดิ วาลว์
ถังก๊าซก่อนและรอจนไฟที่เตาแก๊ส
ดับสนิทแล้วจงึ ปดิ วาล์วทหี่ วั เตา

ค่มู อื ประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพิบัติ 65

การตรวจสอบรอยรวั่ บรเิ วณถังก๊าซ
ให้ใช้น�้ำสบู่ลูบตามจุดต่างๆ ของถังก๊าซ
หากมีฟองสบู่ผุดขึ้นมา แสดงว่าก๊าซรั่วไหล
ให้ปิดวาล์วที่ถังก๊าซทันที และจัดการเปลี่ยน
ถังก๊าซใหม่ทันที
กรณกี า๊ ซร่ัวไหล
รีบปิดวาล์วถังก๊าซทันที แล้วเปิดประตู
หนา้ ต่างทุกบาน เพือ่ ระบายกา๊ ซออกสภู่ ายนอก
จากนัน้ ให้ตรวจสอบหาสาเหตทุ ่ีท�ำให้กา๊ ซรัว่ ไหล
หากพบว่าเกิดจากถังก๊าซรั่ว ให้พลิกถังก๊าซ
ส่วนที่ร่ัวไหลไว้ด้านบน หรือน�ำผ้าชุบน�้ำมาปิด
บริเวณที่ก๊าซร่ัวจะช่วยลดการรั่วไหลของก๊าซ
หา้ มเปดิ ปดิ อปุ กรณไ์ ฟฟา้ ทกุ ชนดิ หรอื กระทำ� การใดๆ
ท่ีท�ำให้เกิดประกายไฟบริเวณที่ก๊าซร่ัวไหล เช่น
สบู บหุ ร่ี จดุ ไฟแชก็ เปน็ ตน้ เพราะอาจทำ� ใหเ้ กดิ
เพลงิ ไหม้
กรณเี กิดเพลงิ ไหม้
ใหร้ บี ปดิ วาลว์ ถงั กา๊ ซ หากไมส่ ามารถปดิ ได้
ให้ใช้น้�ำราดหรือเคร่ืองดับเพลิงฉีดพ่นไปบริเวณ
ท่ีไฟลุกไหม้จนกว่าไฟจะดับสนิท

66 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ

ข้อห้าม
ห้ามถ่ายเทก๊าซจากถังหน่ึงไปสู่อีก
ถงั หนงึ่ ดว้ ยตนเอง และไมน่ ำ� ถงั กา๊ ซหงุ ตม้ ทใี่ ช้
ในครวั เรอื นไปดดั แปลงใชเ้ ปน็ ถงั กา๊ ซเชอ้ื เพลงิ
สำ� หรบั ใชใ้ นรถยนต์ เพราะเสย่ี งตอ่ การเกดิ
ระเบดิ และเพลงิ ไหม้

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภยั พบิ ตั ิ 67

อุบตั ิเหตุทางถนน...

ภัยจากการเดนิ ทาง
แนะน�ำผขู้ บั ขเี่ ตรียมพร้อม

ก่อนเดินทางไกล

การตรวจสอบรถใหพ้ ร้อมใช้งาน การเตรียมพรอ้ ม
ด้านสภาพร่างกาย การตรวจสอบและเลือกใช้เส้นทาง
ที่ปลอดภัย ถือเป็นหลักปฏิบัติข้ันพ้ืนฐานที่จะช่วย
เพิ่มความปลอดภัยในการเดินทาง เพื่อความปลอดภัย
ขอแนะผู้ขบั ขี่ใหเ้ ตรียมความพร้อมกอ่ นออกเดนิ ทาง ดงั น้ี
ตรวจสอบสภาพรถ
ก่อนเดินทาง ตรวจสอบรถให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน
โดยเฉพาะระบบเบรกใหส้ ามารถหยดุ รถไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ระบบ
สัญญาณไฟมีแสงไฟส่องสว่างทุกดวง เติมลมยางรถยนต์ไม่อ่อน

68 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ตั ิ

หรือแขง็ เกนิ ไป รวมถงึ เตมิ นำ้� ในหมอ้ นำ�้ และตรวจสอบนำ�้ มันเบรก
ใหอ้ ยใู่ นระดบั ทกี่ ำ� หนด หากตรวจพบความบกพร่องของเครอ่ื งยนต์
ให้น�ำรถไปเข้าศูนย์บริการ เพ่ือซ่อมแซม
และแกไ้ ขในทนั ที ตลอดจนจดั เตรยี มอปุ กรณ์
สำ� หรบั ใชง้ านในยามฉกุ เฉนิ ไวป้ ระจำ� รถ เชน่
สายลากจูง สายพ่วงแบตเตอรี่ ไฟฉาย
ยางอะไหล่ เป็นตน้
ขณะเดินทาง หม่ันสังเกตสัญญาณ
ความผิดปกติของรถยนต์ จะช่วยให้สามารถแก้ไขสถานการณ์
ไดอ้ ยา่ งทนั ทว่ งที และลดความเสีย่ งต่อการเกิดอบุ ัติเหตุ
เตรยี มพร้อมด้านสภาพร่างกาย
ก่อนเดินทาง นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
อย่างน้อย 8 ช่ัวโมง งดเว้นการด่ืมเครื่องดื่มท่ีมี
ส่วนผสมของแอลกอฮอล์หรือของมึนเมาทุกชนิด
ไมท่ านยาทมี่ ฤี ทธก์ิ ลอ่ มหรอื กดประสาท เพราะจะทำ� ให้
ง่วงนอนจนเกิดอาการหลับในขณะขบั ข่ี
ขณะเดินทาง ปฏิบัติตามป้ายเตือนและ
ปา้ ยจราจรรมิ ขา้ งทางอยา่ งเครง่ ครดั สวมใสอ่ ปุ กรณน์ ริ ภยั
ทุกคร้ังไม่ว่าจะเดินทางใกล้หรือไกล เพื่อลดอัตรา
การบาดเจบ็ และเสียชีวิตกรณีประสบอุบัติเหตุ หากมี
อาการง่วงนอน ควรจอดพกั รถในบริเวณทป่ี ลอดภยั

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภัยพิบตั ิ 69

ศึกษาสภาพเส้นทาง
ก่อนเดนิ ทาง ตรวจสอบเสน้ ทางจราจร
จ า ก เ ว็ บ ไ ซ ต ์ ห รื อ ส อ บ ถ า ม จ า ก ผู ้ อื่ น
พร้อมท�ำความเข้าใจเส้นทางอย่างละเอียด
นอกจากจะชว่ ยใหส้ ามารถวางแผนการเดนิ ทาง
และเลอื กใช้เส้นทางทีป่ ลอดภัยแลว้ ยงั ช่วย
ป้องกันอุบัติเหตุท่ีเกิดจากความไม่ช�ำนาญ
เสน้ ทางอกี ด้วย
ขณะเดินทาง หลีกเล่ียงการขับรถผ่านเส้นทางเส่ียงต่างๆ
เชน่ ถนนทมี่ สี ภาพชำ� รดุ นำ้� ทว่ มขงั หรอื อยใู่ นระหวา่ งการกอ่ สรา้ ง
เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงตอ่ การเกดิ อบุ ตั เิ หตใุ หเ้ ล่ยี งไปใชเ้ สน้ ทางอน่ื
ที่ปลอดภัย กรณีทัศนวิสัยไม่ดี เช่น ฝนตกหนัก
หมอกลงจดั เปน็ ตน้ ควรจอดพกั รถในบรเิ วณทปี่ ลอดภยั
รอจนทัศนวิสัยดีขึ้นค่อยขับรถต่อ ท่ีส�ำคัญควรใช้
ความเรว็ ใหเ้ หมาะสมกบั สภาพเสน้ ทางและทศั นวสิ ยั
ในการเดนิ ทาง
ค�ำแนะน�ำในข้างต้นเป็นหลักพื้นฐานในการขับข่ี
อยา่ งปลอดภยั แตห่ ากผูข้ บั ขม่ี องข้ามก็จะเพิม่ ความเสยี่ ง
ตอ่ การเกิดอบุ ตั เิ หตุได้

70 คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ

เตือนผ้ขู ับข่ี…....
เล่ียงพฤตกิ รรมเสย่ี งอบุ ตั ิเหตุ

ยง่ิ ขบั รถเร็ว...ยงิ่ เสยี่ งตาย
การขบั รถดว้ ยความเรว็ สงู เพมิ่ ความเสย่ี งตอ่ การเกดิ อบุ ตั เิ หตุ
ทางถนนในลกั ษณะรนุ แรง โดยกว่า 3 ใน 4 ของอบุ ตั ิเหตเุ กิดจาก
การขับรถด้วยความเร็วสูง จึงมีค�ำเตือนเพ่ือลดความเส่ียง
ตอ่ การเกดิ อบุ ัตเิ หตุจากการใช้ความเรว็ สูง ดังนี้
ปัจจยั เสี่ยง
การขบั รถเรว็ ทำ� ใหผ้ ขู้ บั ขมี่ ขี อบเขตและระยะในการมองเหน็
เส้นทางลดลง เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินจะไม่มีเวลาเพียงพอที่จะแก้ไข
ปญั หาเฉพาะหนา้ ไดอ้ ย่างทนั ท่วงที หากผู้ขับขขี่ ับรถดว้ ยความเรว็ สูง
และเกิดอบุ ตั เิ หตุ แรงปะทะจะเพ่ิมขน้ึ ตามความเรว็ ท�ำใหม้ อี ัตรา
การบาดเจบ็ และเสียชีวิตสูงข้นึ

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพิบัติ 71

การป้องกันอนั ตรายจากการขับรถเร็ว
- ใช้ความเร็วไม่เกิน 90 กม./ชม.
เพราะเป็นอัตราท่ีจะช่วยให้ผู้ขับขี่สามารถ
หยุดรถได้อย่างปลอดภยั เม่อื เกดิ เหตุฉุกเฉิน
- ใชค้ วามเร็วเหมาะกับสภาพถนน
สภาพอากาศ และสภาพการจราจร โดยปฏบิ ตั ติ าม
ป้ายจ�ำกัดความเร็วท่ีติดริมข้างทาง ลดความเร็วลงกว่าปกติ
เมอ่ื ขบั ผา่ นเสน้ ทางบรเิ วณชมุ ชน โรงเรยี น ทางโคง้ และทางลาดชนั
- ไม่ใช้ความเร็วสูงในการขับรถช่วงโพล้เพล้ ช่วงพลบค่�ำ
และกลางคืน เพราะความมืดทำ� ให้ระยะการมองเห็นเส้นทางลดลง
ผขู้ ับขีค่ วรใชค้ วามเร็วใหส้ มั พนั ธ์กบั ระยะในการมองเห็นเสน้ ทาง
หากมีส่ิงกีดขวางจะไดส้ ามารถหยดุ รถไดท้ ัน
- กรณีขับผ่านเส้นทางที่ทัศนวิสัยไม่ดี เช่น หมอกลงจัด
ฝนตกหนกั ควนั ไฟปกคลมุ เปน็ ตน้ ใหล้ ดความเรว็ ในระดบั ทส่ี มำ�่ เสมอ

และสามารถควบคมุ รถได้ หากเกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ จะได้
สามารถหยุดรถได้อย่างปลอดภัย

72 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ

เมาแล้วขับ

เสีย่ งอบุ ัตเิ หตรุ นุ แรง
เสย่ี งตายเพิม่ ขน้ึ

กว่าร้อยละ 50 ของอุบัติเหตุทางถนนเกิดจาก
การเมาแล้วขับ โดยเฉพาะในช่วงหลังเท่ียงคืนไปแล้ว
กว่า 1 ใน 10 ของคนขับรถบนท้องถนนเป็นผู้ท่ีด่ืมสุรา
จนขาดสตสิ มั ปชญั ญะ เพอ่ื ลดอบุ ตั เิ หตจุ ากการเมาแลว้ ขบั
ขอแนะนำ� วธิ หี ลกี เลยี่ งอนั ตรายจากผขู้ บั รถทเ่ี มาสรุ า ดงั นี้
ปจั จยั เสี่ยง
เครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอลม์ ฤี ทธกิ์ ดประสาท ทำ� ให้
ความสามารถในการขับขแ่ี ละการมองเห็นเส้นทาง
ลดลง ไมส่ ามารถตัดสนิ ใจแก้ไขปญั หาเฉพาะหน้า
ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง การตอบสนองตอ่ เหตกุ ารณฉ์ กุ เฉนิ
ชา้ กวา่ ปกติ 8 เท่า จึงเพิ่มความเสย่ี งต่อการเกดิ
อุบตั ิเหตทุ างถนนรุนแรงกวา่ ปกติ

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ 73

วธิ ปี ้องกนั อบุ ตั เิ หตุจากการเมาแลว้ ขับ
หากตอ้ งขบั รถ หา้ มดม่ื เครอื่ งดมื่ ทม่ี แี อลกอฮอลอ์ ยา่ งเดด็ ขาด
ควรให้เพื่อนที่ไม่ดื่มเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์เป็นผู้ขับแทน หรือใช้
บริการรถแท็กซ่ี รถโดยสารสาธารณะ
กรณีไม่มีเพ่ือนร่วมทาง ควรรอจนสร่างเมาก่อนจึงขับรถ
หรือหาที่จอดพักรถในบริเวณที่ปลอดภัย เช่น จุดพักรถริมทาง
สถานีบริการนำ�้ มนั เปน็ ตน้
วิธีหลีกเล่ียงอันตรายจากผู้เมาแล้วขับ

หากสังเกตพบผู้ร่วมใช้เส้นทางมีลักษณะ
การขบั ขท่ี ีผ่ ิดปกติ เช่น ขบั คร่อมเลนตลอดเวลา
ขับรถส่ายไปมา เป็นต้น ให้ชะลอความเร็ว
เวน้ ระยะหา่ งจากรถคนั ดงั กลา่ วใหม้ ากกวา่ ปกติ
ถ้ารถคันดังกล่าวอยู่ด้านหลังควรขับชิดซ้าย
และลดความเรว็ ลง เพอ่ื ใหร้ ถคนั ดงั กลา่ วขบั แซง
ไปก่อน
หากขบั รถผา่ นสแ่ี ยกทมี่ สี ญั ญาณไฟจราจร
ในชว่ งกลางคนื ควรชะลอความเรว็ และตรวจสอบ
ให้แน่ใจว่าไม่มีรถว่ิงผ่าน เพราะอาจมีผู้ขับข่ี
ที่เมาสุราขับรถฝ่าสัญญาณไฟแดง ท�ำให้เกิด
อบุ ัติเหตไุ ด้

74 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ

งว่ งขบั หลับใน...
ปอ้ งกนั ได้ด้วยตนเอง

การขับรถติดต่อกันเป็นเวลานานอาจท�ำให้ผู้ขับข่ี
เกิดอาการหลับใน ซึ่งการหลับในถือเป็นสาเหตุส�ำคัญ
ท่ีท�ำให้เกิดอุบัติเหตุทางถนน แต่เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มี
เครอื่ งตรวจวดั อาการงว่ งนอน ทำ� ใหไ้ มส่ ามารถเกบ็ รวบรวม
เปน็ สถติ อิ บุ ตั เิ หตทุ างถนนได้ เพอื่ ความปลอดภยั ขอแนะวธิ ี
ปอ้ งกนั และแก้ไขกรณมี อี าการงว่ งนอนในขณะขบั รถ ดงั น้ี
ปัจจัยเสีย่ ง
คนหลบั ในเปรยี บเสมอื นคนหหู นวก ตาบอด ชว่ั ขณะ โดยผขู้ บั ข่ี
มักเกิดอาการหลับในแบบไม่รตู้ วั หากวูบหลบั เพียง 3 – 5 วนิ าที
จะทำ� ใหร้ ถวง่ิ โดยปราศจากการควบคมุ เปน็ ระยะทางกวา่ 100 เมตร
จึงเสย่ี งตอ่ การเกดิ อบุ ตั ิเหตุร้ายแรง

คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพิบัติ 75

วธิ ปี อ้ งกนั อาการหลบั ใน

ก่อนเดินทาง นอนหลับพักผ่อน DRUGS
ให้เพียงพอ อยา่ งนอ้ ย 7 - 8 ช่ัวโมง งดเวน้
เครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์ โดยเฉพาะผทู้ อี่ ดนอน ÂÒá¡äŒ Í

เพราะจะกระตุ้นให้เกิดอาการหลับใน
อยา่ งฉบั พลนั ไมท่ านยาทมี่ ฤี ทธก์ิ ดประสาท
เชน่ ยาแกแ้ พ้ ยาลดนำ้� มกู เปน็ ตน้ เพราะจะทำ� ใหม้ อี าการงว่ งนอน
ในขณะขับขี่
ขณะเดินทาง ปรับท่าน่ังให้ถูกต้อง ไม่นั่งขับในลักษณะ
ก่ึงนอนขับ จะช่วยให้ร่างกายเกิดการตื่นตัวมากขึ้น วางแผน
กอ่ นเดนิ ทางไกล โดยเลอื กชว่ งเวลาในการเดนิ ทาง
ท่เี หมาะสม มเี พื่อนรว่ มเดินทาง เพ่ือชวนพดู คยุ
หรือผลัดเปล่ียนกันขับรถ ตลอดจนหลีกเลี่ยง
การขบั รถตดิ ตอ่ กันเป็นเวลานาน เพราะจะทำ� ให้
รา่ งกายออ่ นเพลยี จนเกดิ อาการหลบั ใน

76 คมู่ อื ประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ตั ิ

วิธแี กไ้ ขกรณีมอี าการง่วงนอน
- หยุดพักรถทุกระยะ 150 กิโลเมตรหรือ ทุก 2 ช่ัวโมง
ในบรเิ วณทป่ี ลอดภยั เชน่ ปม๊ั นำ�้ มนั จดุ พกั รถรมิ ทาง เพอื่ พกั หลบั
ปรับเปลีย่ นอิริยาบถจะช่วยคลายอาการงว่ งนอนลงได้
- หากมีอาการง่วงนอน แต่ไม่สามารถหาที่หยุดพักรถ
ที่ปลอดภัยได้ ให้เปิดหน้าต่างรถเพ่ือให้แรงลมปะทะใบหน้า
เปดิ เพลงดงั ๆ จงั หวะเรว็ ๆ และรอ้ งเพลงคลอตาม ดมื่ นำ�้ จบิ กาแฟ
ทานของขบเค้ยี ว ใช้เล็บจกิ ปลายน้ิวกอ้ ยจะชว่ ยใหต้ าสวา่ งชั่วคราว

จากนน้ั เมอ่ื หาทจ่ี อดพกั รถไดแ้ ลว้ จงึ คอ่ ยพกั
หลบั สกั ครจู่ นรสู้ กึ สดชน่ื ขน้ึ จงึ คอ่ ยขบั รถตอ่


คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พบิ ัติ 77

โทรไมข่ บั ....
ลดเส่ยี งอบุ ตั ิเหตุ

แม้โทรศพั ทม์ อื ถอื จะเปน็ อปุ กรณท์ ช่ี ว่ ยเพม่ิ ความสะดวกสบาย
ในการติดต่อสื่อสาร แต่การใช้โทรศัพท์มือถือในขณะขับรถ
จะเพิ่มความเสีย่ งสูงตอ่ การเกดิ อบุ ตั ิเหตุ
ทางถนน เพื่อความปลอดภัย ขอแนะ
วิธีปอ้ งกนั อุบัตเิ หตุจากการโทรแล้วขบั
ดงั น้ี

78 คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภยั พิบัติ

ปจั จยั เส่ยี ง
การคุยโทรศัพท์จะท�ำให้ผู้ขับขี่เสียสมาธิ มีปฏิกิริยาโต้ตอบ
และการตดั สนิ ใจแกไ้ ขปญั หาเมอื่ เกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ ชา้ กวา่ ปกติ 0.5 วนิ าที
รวมทงั้ ยงั สง่ ผลตอ่ การมองเหน็ ปา้ ยสญั ลกั ษณ์ ปา้ ยจราจร ปา้ ยบอกทาง
(Inattention Blindness) แมจ้ ะมองเหน็ ปา้ ยแตก่ ไ็ มส่ ามารถจดจำ�
รายละเอียดของป้ายได้

วธิ ปี อ้ งกันอุบตั เิ หตุจากการโทรศัพท์ขณะขบั รถ 79
- หลกี เลย่ี งการใชโ้ ทรศพั ทเ์ คลอื่ นทขี่ ณะขบั รถ
เพราะแมส้ ายตาของผขู้ บั ขจ่ี ะจอ้ งอยทู่ ถ่ี นน แตก่ เ็ สมอื น
มองไม่เห็นเส้นทาง เนื่องจากสมาธิของคนขับอยู่ท่ี
บทสนทนาทางโทรศพั ท์ เมอื่ เกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ จงึ ไมส่ ามารถ
แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ทันที ท�ำให้เพ่ิมความเส่ียง
ตอ่ การเกดิ อบุ ัติเหตุ
- ใชอ้ ปุ กรณเ์ สรมิ สำ� หรบั การสนทนาทางโทรศพั ท์
เคลื่อนท่ี เช่น แฮนด์ฟรี บลูทูธ หรือให้เพ่ือน
ทรี่ ว่ มเดนิ ทางไปดว้ ยรบั โทรศพั ทแ์ ทนจะปลอดภยั มากกวา่
เพราะหากผู้ขับข่ีใช้มือถือโทรศัพท์ จะเหลือมือจับพวงมาลัย
เพียงข้างเดียว เมอ่ื เกิดเหตุฉกุ เฉิน จึงไมส่ ามารถหักหลบส่ิงกดี ขวาง
ไดท้ ัน อยา่ งไรก็ตาม แม้จะใช้อปุ กรณเ์ สรมิ ในการพดู คุยโทรศัพท์
ผ้ขู ับขี่ก็ไมค่ วรคุยโทรศพั ทเ์ กนิ 5 นาที
- หากไม่มีอุปกรณ์เสริมส�ำหรับการสนทนาหรือไม่มีเพ่ือน
รับโทรศัพท์แทน ควรหาที่จอดรถริมทาง ในบริเวณท่ีปลอดภัย
แล้วค่อยคยุ โทรศพั ท์


คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ

ใชอ้ ุปกรณ์นริ ภัยถูกวธิ .ี ...
ลดอนั ตราย
ลดเสีย่ งตายจากอุบัติเหตุ

แม้อุปกรณ์นิรภัยจะเป็นอุปกรณ์ที่ช่วยลดอัตรา
การบาดเจบ็ และเสยี ชวี ติ จากอบุ ตั เิ หตทุ างถนน แตห่ ากใชง้ าน
อย่างไม่ถูกวิธี ก็อาจก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรงได้
เพอ่ื ความปลอดภัย ขอแนะวิธีใช้อุปกรณน์ ิรภยั อยา่ งถกู ต้อง
ดังน้ี

80 คูม่ ือประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบัติ

เข็มขัดนิรภัย ในกรณีที่ประสบอุบัติเหตุ เข็ดขัดนิรภัย
จะทำ� หนา้ ทฉี่ ดุ รง้ั ผปู้ ระสบเหตมุ ใิ หก้ ระเดน็ ออกนอกรถและปอ้ งกนั
ศรี ษะ ลำ� ตวั มใิ หพ้ งุ่ กระแทกกบั อปุ กรณต์ า่ งๆ ภายในรถ จงึ ชว่ ยลด
อตั ราการบาดเจ็บสาหสั และเสียชวี ติ

การคาดเขม็ ขดั นิรภยั ทถ่ี ูกต้อง 8
คนท่ัวไป ปรบั เบาะนงั่ ให้พอดี เพือ่ ให้
สายเขม็ ขดั แนบชดิ ลำ� ตวั โดยคาดทาบกระดกู 4
เชิงกราน สะโพก ในระดับต�่ำกว่าเข็มขัด
ธรรมดา พาดผ่านหน้าอก กระดูกไหปลาร้า
และหัวไหล่ พร้อมจัดสายเข็มขัดให้กระชับ
ไมพ่ ลกิ บดิ งอ หรอื หยอ่ น เพราะหากประสบ
อุ บั ติ เ ห ตุ จ ะ ไ ม ่ ส า ม า ร ถ เ ห น่ี ย ว ร้ั ง ล� ำ ตั ว
ของผปู้ ระสบเหตุ ทำ� ใหไ้ ดร้ บั อนั ตรายมากขนึ้
สตรีมีครรภ์ ให้เข็มขัดส่วนล่าง
พาดผา่ นหนา้ ตกั ขาทง้ั สองขา้ ง และอยรู่ ะหวา่ ง
กึ่งกลางของลิ้นปี่ ในระดับต่�ำกว่าครรภ์
และห่างจากสะโพกมากที่สุด ห้ามคาดผ่าน
บริเวณหน้าท้องโดยตรง เพราะหากประสบ
อุบัติเหตุจะเป็นอันตรายต่อเด็กในครรภ์
ให้ใช้หมอนใบเล็กรองที่หน้าท้องส่วนล่าง
กอ่ นคาดเขม็ ขดั นริ ภยั จะชว่ ยลดแรงกระแทกได้

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพบิ ัติ 81

ข้อควรระวังในการใชเ้ ข็มขัดนริ ภัย
1. ห้ามคาดพาดชิดล�ำคอ เนื่องจาก
อาจถูกสายเข็มขัดนิรภัยรัดคอจนขาดอากาศ
หายใจเสียชีวิต
2. ห้ามคาดพาดวัตถุมีคมและของแข็ง
ท่ีแตกหักง่าย เพื่อป้องกันอันตรายกรณี
ประสบอุบัตเิ หตุ
3. หา้ มคาดไวใ้ ตว้ งแขน เพราะหากประสบอบุ ตั เิ หตจุ ะทำ� ให้
ซี่โครงหัก
4. หา้ มใหเ้ ดก็ เลก็ คาดเขม็ ขดั นริ ภยั ของผใู้ หญ่ เพราะไมส่ ามารถ
ปกป้องเด็กจากการถูกกระแทกหรือหลุดออกนอกตัวรถ รวมถึง
ยงั ทำ� ให้เด็กไดร้ บั อันตรายจากถงุ ลมนิรภัย
5. ห้ามคาดพาดตัวเด็กในขณะอุ้มเด็กนั่งตัก เพราะหาก
ประสบอบุ ตั เิ หตุ จะไดร้ บั บาดเจ็บรนุ แรงท้ังสองคน
เบาะนัง่ นริ ภยั เหมาะส�ำหรบั เดก็ อายตุ ำ่� กวา่ 11 ปี โดยให้
ยึดเบาะนั่งนิรภัยไว้บริเวณกึ่งกลางของเบาะหลัง เพราะเป็นจุด
ท่ีปลอดภัยทสี่ ุด รวมถงึ เลอื กใชใ้ หเ้ หมาะสมกบั วยั ของเดก็ ดังนี้
- เดก็ แรกเกดิ – 1 ปี (นำ้� หนกั
น้อยกว่า 10 กก.) ใหใ้ ชเ้ บาะน่งั นริ ภัย
แบบหันไปดา้ นหลังรถ
- เดก็ อายุ 1 – 5 ปี (น้�ำหนัก
10 – 18 กก.) ให้ใช้เบาะนั่งนิรภัย
แบบหันไปด้านหน้ารถตามปกติ

82 คมู่ ือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ

- เดก็ อายุ 5 – 10 ปี (นำ�้ หนกั 18 – 28 กก.) ให้ใชเ้ บาะน่งั
นิรภัยแบบที่น่ังเสริม เพื่อยกตัวเด็ก ให้สูงพอที่จะคาดเข็มขัด
นิรภยั ได้
ควรให้เด็กนั่งบริเวณเบาะหลังรถค่อนไปทางใดทางหนึ่ง
หา้ มมใิ หเ้ ดก็ นงั่ เบาะหนา้ หากจำ� เปน็ ตอ้ งเลอ่ื นเบาะไปทางดา้ นหลงั
ใหม้ ากทส่ี ดุ เพอ่ื ออกหา่ งจากคอนโซลรถและกระจกหนา้ รถ หา้ มมใิ ห้
เดก็ นง่ั หรอื ยนื ชดิ แผงหนา้ ปดั หรอื นง่ั ตกั ผโู้ ดยสารทนี่ ง่ั ดา้ นหนา้ รถ
เพราะหากประสบอบุ ตั เิ หตเุ ดก็ จะไดร้ บั อนั ตราย ทง้ั จากแรงกระแทก
ของถุงลมนิรภัยและรถยนต์ ท�ำให้มโี อกาสเสยี ชีวติ มากข้ึน
หมวกนริ ภยั
การสวมหมวกนริ ภยั ทไ่ี ดม้ าตรฐานอยา่ งถกู วธิ ี
จะช่วยป้องกันการบาดเจ็บรุนแรงที่ศีรษะได้ถึง
รอ้ ยละ 70 และปอ้ งกนั การเสยี ชวี ติ ไดถ้ งึ รอ้ ยละ 40
การเลือกใชห้ มวกนิรภยั
- ใช้หมวกนิรภัยแบบเต็มใบที่มีขนาดพอดี
กบั ศรี ษะ มเี ครอ่ื งหมายรบั รองมาตรฐานอตุ สาหกรรม
(มอก.) ก�ำกับ ไม่ใช้หมวกนิรภัยท่ีมีขนาดใหญ่กว่า
ศรี ษะ เพราะหากประสบอบุ ตั เิ หตุ หมวกจะหลดุ ออก
จากศรี ษะได้
- เลือกใช้หมวกที่มีสีสันสดใสหรือสีสว่าง
จะชว่ ยใหส้ งั เกตเห็นอย่างชัดเจน ในระยะไกล

คูม่ อื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภัยพบิ ัติ 83

- ห้ามน�ำหมวกท่ีเคยประสบอุบัติเหตุหรือถูกกระแทก
อยา่ งรุนแรงมาใช้งาน และเปลี่ยนหมวกนิรภยั ใบใหม่ ทุกๆ 5 ปี
หรอื เมอ่ื ตรวจพบวา่ หมวกอยใู่ นสภาพชำ� รดุ และหมดอายกุ ารใชง้ าน
การสวมหมวกนริ ภัยอย่างถูกวิธี
- สวมหมวกนริ ภยั ตรงๆ บนศรี ษะ ไมเ่ อยี งไปทางใดทางหนง่ึ
ปรบั สายรดั คางใหก้ ระชบั ใตค้ าง สายรดั ขา้ ง
ไม่บิดหรือหย่อน และมีความแน่นหนา
เพียงพอท่หี มวกจะไม่หลุดออกจากศรี ษะ
หรอื เลือ่ นเปลีย่ นต�ำแหน่งไดง้ า่ ย
วิธดี แู ลหมวกนริ ภัย
- ระวังอย่าให้หมวกนิรภัยกระแทกพื้นหรือของแข็ง
อยา่ งรนุ แรง เพราะโฟมจะยบุ ตวั และเกดิ รอยรา้ ว ทำ� ใหป้ ระสทิ ธภิ าพ
ในการรองรับแรงกระแทกลดลง
- ไม่เก็บหมวกนิรภัยไว้ในบริเวณใกล้แหล่งความร้อน
หรอื กลางแจง้ เปน็ เวลานาน ห้ามน�ำทินเนอร์ เบนซนิ น้ำ� ยาเคลอื บสี
รถยนต์มาเช็ดท�ำความสะอาดหมวกนิรภัย เพราะอาจท�ำให้โฟม
ดา้ นในละลาย ส่งผลใหห้ มวกนริ ภยั เสอื่ มสภาพเรว็ ขนึ้
ไม่ว่าจะเดินทางเป็นระยะทางใกล้หรือไกล ทุกครั้งท่ีขับข่ี
และโดยสารยานพาหนะ ตอ้ งใชอ้ ปุ กรณน์ ริ ภยั ให้ถกู ตอ้ ง เหมาะสม
และถูกวิธีเสมอ

84 ค่มู อื ประชาชนในการเตรยี มตัวให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ

ความพร้อมของสภาพรถ

ตรวจรถให้พร้อมก่อนเดินทาง....
ห่างไกลอุบัติเหตุ

ก่อนออกเดินทางและหลังกลับจากการเดินทางไกล
ผู้ขับข่ีควรตรวจสอบรถให้อยู่ในสภาพปลอดภัยและ
พร้อมใช้งานอยเู่ สมอ โดยปฏบิ ตั ิ ดงั นี้
ยางรถยนต์ ตรวจสอบสภาพยาง โดยสังเกต
หน้ายางมิให้มีรอยแตก รอยปริ หรือรอยปูดบวม
ดอกยางไม่สึกหรอ ร่องยางลึก พร้อมทั้งเติมแรงดัน
ลมยางให้อยูใ่ นระดบั ที่ก�ำหนด
เครือ่ งยนต์ ตรวจสอบน้�ำมันคลทั ช์ นำ�้ มนั เคร่อื ง
นำ้� มนั เบรก นำ้� มนั เกยี รใ์ หอ้ ยใู่ นระดบั ทก่ี ำ� หนด ไมร่ ว่ั ไหล
หรือลดระดับผิดสังเกต หากพบส่ิงผิดปกติภายใน
หอ้ งเครอื่ ง เชน่ ระดบั นำ้� หลอ่ เยน็ พรอ่ ง สายพานสกึ หรอ
ท่อยางหม้อน้�ำแตก หม้อน้�ำรั่ว เป็นต้น ให้น�ำรถ
ไปตรวจสอบหาสาเหตแุ ละซอ่ มแซมในทนั ที จะชว่ ยปอ้ งกนั
อุบตั ิเหตรุ า้ ยแรงท่เี กดิ จากความไม่สมบรู ณข์ องสภาพเครือ่ งยนต์

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตวั ใหร้ อดปลอดภัยพบิ ัติ 85

แบตเตอร่ี ตรวจสอบระดับน�้ำในหม้อน�้ำ
แบตเตอร่ี หากน้ำ� แห้งจะทำ� ให้รถสตารท์ ไมต่ ิด ไม่เตมิ น้ำ�
มากเกินไป เพราะจะท�ำให้ประสิทธิภาพการท�ำงาน
ของแบตเตอรีล่ ดลง
ระบบเบรก ตรวจสอบระดบั นำ�้ มนั เบรกและผา้ เบรก
หากตรวจพบความผิดปกติของระบบเบรก เช่น
เหยียบแป้นเบรกไม่ลง มีเสียงดังขณะหยุดรถ
เบรกรถแล้วรถไม่หยุดในระยะที่ก�ำหนดหรือเสีย
การทรงตัว เปน็ ตน้ ใหน้ ำ� รถไปเปลย่ี นผ้าเบรกใหม่
ระบบสัญญาณไฟ ตรวจสอบสัญญาณไฟ
ให้แสงไฟส่องสว่างทุกดวง หากหลอดไฟขาด หรือ
สญั ญาณไฟชำ� รดุ ใหเ้ ปลยี่ นใหม่ พรอ้ มเชด็ ทำ� ความสะอาด
โคมแก้วครอบสัญญาณไฟให้แสงไฟส่องสว่างได้
มากขนึ้
ระบบปัดน้�ำฝน หากตรวจพบเนื้อยางใบปัด
น้�ำฝนแข็ง แห้งกรอบหรือหลุดร่อน และเมื่อเปิด
ใชง้ านแลว้ กวาดน้ำ� ฝนไม่สะอาด กระจกมรี อยข่นุ มัว
หรอื เปน็ เสน้ ใหเ้ ปลี่ยนใบปัดนำ้� ฝนใหม่
อปุ กรณฉ์ ดี กระจก ถงั นำ้� ฉดี กระจกไมม่ รี อยรว่ั ซมึ
สายยางนำ้� ฉดี กระจกไมม่ รี อยฉกี ขาด หวั ฉดี นำ้� ไมอ่ ดุ ตนั
และตรวจสอบระดบั นำ�้ ในถงั นำ�้ ฉดี กระจกมใิ หน้ ำ้� พรอ่ ง
พรอ้ มเตมิ น�้ำยาเชด็ กระจกหรอื แชมพูสระผมลงในน�้ำ
ฉดี กระจก จะชว่ ยขจดั คราบสกปรกไดด้ ีขน้ึ


86 คู่มอื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบัติ

พกอุปกรณ์ฉกุ เฉินตดิ รถ....
เพม่ิ ความปลอดภัย
ในการเดนิ ทาง

อปุ กรณฉ์ กุ เฉนิ ประจำ� รถ เปน็ เครอื่ งมอื สำ� คญั ทช่ี ว่ ย
แก้ไขปญั หาเฉพาะหนา้ กรณรี ถเสยี เจา้ ของรถควรจดั เตรยี ม
อปุ กรณ์ฉกุ เฉนิ ไว้ประจ�ำรถ ดงั น้ี

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตวั ใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ 87

แมแ่ รง ประแจขนั ลอ้ และยางอะไหล่
ใช้ส�ำหรับเปล่ียนยางรถยนต์ ซ่ึงเจ้าของรถ
ควรตรวจสอบยางอะไหล่ให้อยู่ในสภาพ
พร้อมใชง้ านอยู่เสมอ
สายพ่วงแบตเตอร่ีรถยนต์ ใช้ส�ำหรับ
กรณีแบตเตอร่ีเสื่อมสภาพ ด้วยการต่อพ่วง
ขั้วแบตเตอรี่กับรถคันอ่ืน ให้ข้ัวบวกต่อกับ
ขั้วบวก และขวั้ ลบตอ่ กบั ขว้ั ลบ
ถงั ดบั เพลงิ ขนาดเลก็ ใชก้ รณเี กดิ เพลงิ ไหม้
รถทไ่ี มร่ นุ แรง โดยยดึ ตดิ ใหแ้ นน่ ไวใ้ นตำ� แหนง่
ทหี่ ยบิ ใชง้ านไดส้ ะดวก ไมว่ างไวใ้ ตเ้ บาะทนี่ ง่ั คนขบั เพราะอาจกลง้ิ
ไปตดิ แปน้ เบรกและคนั เร่ง ก่อให้เกิดอุบตั ิเหตุได้
ไฟเตอื นระวงั สามเหลย่ี มสะทอ้ นแสง ใชส้ ำ� หรบั กรณรี ถยนต์
ขัดข้องและต้องจอดริมข้างทาง ในช่วงกลางคืน ในการใช้งาน
ให้วางไว้ในต�ำแหน่งท่ีผู้ใช้เส้นทางรายอ่ืนมองเห็นได้อย่างชัดเจน
ในระยะไกล จะได้เพิ่มความระมัดระวังและเปลี่ยนช่องทางรถ
ไดท้ ัน

88 คูม่ ือประชาชนในการเตรียมตวั ให้รอดปลอดภัยพิบัติ

ชุดอุปกรณ์ลาก พ่วง จงู เชน่
เชือก ลวดสลิง เป็นต้น ส�ำหรับ
ใชล้ ากจงู กรณรี ถเสยี หรอื ประสบอบุ ตั เิ หตุ
โดยให้ผูกไว้กับส่วนท่ีแข็งแรงท่ีสุด
ของโครงสร้างรถ
นอกจากน้ี ผขู้ บั ขค่ี วรนำ� ไฟฉาย และชดุ ปฐมพยาบาลเบอ้ื งตน้
ตดิ รถไว้ รวมถึงตรวจสอบอุปกรณ์ฉุกเฉนิ ประจำ� รถให้อยใู่ นสภาพ
พร้อมใช้งาน และศึกษาวิธีใช้งานอุปกรณ์ฉุกเฉินแต่ละชนิด
จะไดส้ ามารถนำ� มาใชง้ านและแกไ้ ขสถานการณก์ รณเี กดิ เหตฉุ กุ เฉนิ
ในเบ้อื งตน้

คู่มอื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภยั พิบตั ิ 89

ติดตัง้ - ดแู ลรถใชก้ ๊าซถกู วิธี
ลดเสี่ยงถงั ระเบิด เพลิงไหมร้ ถ

แม้ก๊าซ LPG และ NGV จะเป็นอีกทางเลือกหน่ึง
ของผ้ใู ชร้ ถในยคุ นำ้� มนั แพง แตก่ ม็ คี วามเสย่ี งทจ่ี ะเกดิ อนั ตรายได้
จากการตดิ ตง้ั และดแู ลรถใชก้ า๊ ซไมถ่ กู วธิ ี เพอ่ื ความปลอดภยั
ขอแนะวธิ ตี ิดตั้ง ดแู ลและใชร้ ถระบบกา๊ ซ ดงั น้ี

90 คูม่ อื ประชาชนในการเตรยี มตัวใหร้ อดปลอดภัยพบิ ตั ิ

การติดต้ังระบบกา๊ ซในรถยนต์
ติดต้ังก๊าซกับสถานบริการท่ีได้มาตรฐาน มีวิศวกรควบคุม
การติดตั้ง ไม่ติดต้ัง แก้ไข ดัดแปลงอุปกรณ์ที่เกี่ยวกับระบบก๊าซ
ดว้ ยตนเอง เลอื กใชอ้ ปุ กรณแ์ ละถงั กา๊ ซทเี่ ปน็ ของใหม่ มเี ครอื่ งหมาย
รับรองมาตรฐานอุตสาหกรรม และใช้ส�ำหรับติดตั้งในรถยนต์
เทา่ น้นั
การดูแลและใชร้ ถก๊าซ
- ตรวจสอบถงั กา๊ ซใหอ้ ยใู่ นสภาพสมบรู ณ์
หมั่นใช้น้�ำสบู่ตรวจสอบรอยรั่วซึมของก๊าซ
ตามขอ้ ตอ่ ตา่ งๆ หากพบรอยรว่ั ซมึ ใหน้ ำ� รถไปให้
ชา่ งผู้ช�ำนาญการตรวจสอบแกไ้ ข
- เตมิ กา๊ ซจากศนู ยบ์ รกิ ารทไี่ ดม้ าตรฐาน
ไม่เติมก๊าซเกินแรงดันและความจุของถังก๊าซ
เพราะจะท�ำให้ถังก๊าซเสื่อมสภาพและเสี่ยง
ตอ่ การระเบิด
- จอดรถในบริเวณท่ีอากาศถ่ายเทสะดวก หากจอดรถทิ้งไว้
เป็นเวลานานให้ปิดวาล์วท่ีถังก๊าซ เพื่อป้องกันระบบวาล์วไฟฟ้า
ท�ำงานบกพรอ่ ง ทำ� ให้เกดิ การระเบดิ หรือเพลงิ ไหม้

คู่มือประชาชนในการเตรยี มตวั ให้รอดปลอดภัยพิบตั ิ 91

การปฏิบัติกรณเี กิดเหตฉุ กุ เฉิน
- กรณีก๊าซร่วั ไหล ใหร้ ีบออกหา่ ง
จากรถ และห้ามกระท�ำการใดๆ ท่ที ำ� ให้
เกิดประกายไฟในบริเวณที่เกิดเหตุ
เ พ ร า ะ จ ะ ท� ำ ใ ห ้ เ กิ ด ก า ร ร ะ เ บิ ด
และเพลิงไหม้รถได้
- กรณีเกิดอุบัติเหตุ ให้น�ำรถ
จอดริมข้างทาง ดับเคร่ืองยนต์
พร้อมดึงกุญแจรถออก ปิดวาล์ว
ทหี่ วั ถงั กา๊ ซ พรอ้ มโทรแจง้ หนว่ ยฉกุ เฉนิ

- กรณีเพลิงไหม้รถ โทรแจ้งหน่วยฉุกเฉิน
หากเพลิงไหม้เล็กน้อยให้ใช้ถังดับเพลิงฉีดพ่นบริเวณ
ต้นเพลิง หากเพลิงลุกลามอย่างรวดเร็วให้ออกห่าง
จากรถโดยเร็วทส่ี ุด
- หลังประสบอุบัติเหตุ ผู้ขับข่ีควรเปลี่ยนไปใช้
ระบบน้�ำมัน และรีบน�ำรถไปตรวจสอบระบบก๊าซ
กับสถานบริการ เน่ืองจากถังก๊าซอาจได้รับ
การกระทบกระเทือนจนกา๊ ซเกิดการร่วั ไหลและเพลงิ ไหม้
รถได้

92 คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพิบัติ

แนะเทคนคิ ขบั รถ
ผา่ นเส้นทางเสย่ี งอบุ ัตเิ หตุ

สภาพถนนถอื เปน็ ปจั จยั สำ� คญั ทส่ี ง่ ผลตอ่ ความปลอดภยั
ในการเดนิ ทาง โดยเฉพาะการขบั ผา่ นเสน้ ทางที่ไมป่ ลอดภยั
จะเพิ่มความเส่ียงต่อการเกิดอุบัติเ หตุทางถนน
เพื่อความปลอดภัย ขอแนะวิธีขับรถผ่านเส้นทางเส่ียง
อยา่ งปลอดภัย ดังน้ี

ลถนดนควเปาียมกเลร็วน่ื ให้อยู่ในระดบั ท·ี่สÒÃา§ÐªมÇíÒ§ÑาÃØ´รถ
ควบคุมรถได้ เว้นระยะห่างจากâ»รôถÃÐคÁ´ÑันÃÐอǧÑ่ืน

ใหม้ ากกวา่ ปกติ คอ่ ยๆ เหยยี บเบรกเพอ่ื หยดุ รถ
ห้ามเหยยี บเบรกกะทันหัน จะท�ำให้ล้อลอ็ ค
สง่ ผลใหร้ ถเสยี หล§Òัก¹พ¢«ŒÒ‹Íล§ÁËกิ¼¹ÔÇคŒÒ·วÒ§ำ่� ได้

คมู่ อื ประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภยั พิบตั ิ 93