7 TURKCE ETKINLIK_ORNEK

KAZANIM ODAKLI
ETKİNLİK KİTABI

TÜRKÇE

7 ÖZET KONU ANLATIMI

GEÇMİŞİN ÖĞRETİCİSİ,
GELECEĞİN KURUCUSU
OLAN ÖĞRETMENLERİMİZE

HEDİYEMİZDİR.

AD, SOYAD:
OKUL:
SINIF:
NUMARA:

Bilginin efendisi olmak için çalışmanın uşağı olmak gerekir.
Balzac

Genel Yayın Yönetmeni
İbrahim Sakallıoğlu

Yayını Hazırlayan
Aziz Filiz

Dizgi
Hız Yayımcılık Grafik ve Dizgi Servisi

Fotoğraflar ve Çizimler
Hız Yayımcılık Görsel Arşivi

Eylül 2018

Sertifika No: 34917
Her hakkı saklıdır ve Hız Yayımcılık Basım Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ’ye aittir.

İçindeki yazı, şekil, grafik ve tablolar yayınevinin izni olmadan alınamaz;
fotokopi, teksir, film şeklinde ve başka hiçbir şekilde çoğaltılamaz,
basılamaz ve yayımlanamaz.
Hız Yayımcılık Basım Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ
İdealtepe Mah. Ali Reis Sok. No.: 18/A
Maltepe / İSTANBUL
Tel: 0 216 359 88 00
www.hizyayinlari.com
[email protected]
Baskı ve Cilt
Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti.
Nasuh Akar Mahallesi 1404. Sok. No.:19
Çankaya / Ankara
Sertifika No.:16031

İstiklâl Marşı

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır Hakk'a tapan milletimin istiklâl! Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhi, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar-ki şehadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder-varsa-taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na'şım;
"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın... Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk'a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif Ersoy

Mustafa Kemal ATATÜRK

1881 - 1938

SUNUŞ

Sevgili Öğrenciler,

Hem okul derslerinde hem de gireceğiniz sınavlarda başarıya ulaşmak için doğru ve güvenilir
kaynaklar sizlerin işini kolaylaştıracağı gibi edinmeniz gereken bütün bilgileri de sizlere kazandıra-
caktır. Bu nedenle derslerinize ve sınavlarınıza iyi bir kaynakla hazırlanmanız gerekmektedir.

“Hız Yayımcılık” ailesi olarak bizim tek amacımız, sınav sürecinde yükünüzü hafifletmek ve
sınav sonrasında yüzünüzde bir tebessüm oluşturmaktır. Bu hedefimize ulaşabilmek için müfredatı
özümsemiş, alanında uzman yazar kadrosuyla özgün kitaplar hazırladık. Özgün sorulardan oluş-
turduğumuz kitaplarımızla sizlerin MEB’in belirlediği kazanımları edinmenizi, yazılılarda en yüksek
puanları almanızı ve sınavlarda karşılaşabileceğiniz bütün soru tiplerini deneyimlemenizi hedefle-
dik.

Saygıdeğer Öğretmenlerimiz,

Özveriyle sürdürdüğünüz bu görevde en kıymetliniz olan öğrencilerinizi sınavlara hazırlarken
bütün kazanımları içeren güvenilir kaynakların ne denli önemli olduğunun bilincindeyiz. Bu noktada
hem kazanımların öğrencilere aktarılmasında hem de ölçme değerlendirme sürecinde “Hız Yayım-
cılık” olarak sizlerin kaynak ihtiyacını karşılamak için büyük bir yazar kadrosuyla çalışmaktayız.
Kitaplarımızı sahadaki siz değerli öğretmenlerimizin ihtiyaçlarını ve taleplerini gözeterek oluşturup
sizlerin hizmetine sunmaktan “Hız Yayımcılık” olarak büyük bir kıvanç duymaktayız.

Sevgili Veliler,

İyi bir gelecek için iyi bir eğitim almanın gerekliliği yadsınamaz bir gerçektir. Bu nedenle iyi
bir eğitim alabilmek için çabalayan çocuklarımızın içinde bulundukları eğitim maratonunda “Hız
Yayımcılık”, sizlerin ve çocuklarınızın hedeflerine ulaşması ve mutlu bir gelecek edinmesi için çalış-
maktadır.
“Hız Yayımcılık”, ülkemizin geleceği olan gençlerin eğitim hayatına katkı sunmaktan gurur duy-
maktadır.

Eğitim hayatınızda hepinize başarılar dileriz.

HIZ YAYIMCILIK

İÇİNDEKİLER

1. ÜNİTE ..........................................................

Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam..............................................................10
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri.................................................................................................17
Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı........................................................................................25
Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler.......................................................................................33
Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler..................................................................................37

2. ÜNİTE ..........................................................

Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler..........................................................................................44
Neden-Sonuç Cümlesi.............................................................................................................52
Amaç-Sonuç Cümlesi...............................................................................................................61
Koşul Cümlesi...........................................................................................................................70
Cümleye Hâkim Olan Duygu....................................................................................................75
Abartma ve Benzetme..............................................................................................................81
Karşılaştırma - Koşula Bağlılık - Örneklendirme.......................................................................87
Cümle Yorumlama....................................................................................................................92
Örtülü Anlam...........................................................................................................................100

3. ÜNİTE ..........................................................

Deyimler..................................................................................................................................108
Atasözleri ve Özdeyişler.........................................................................................................113

4. ÜNİTE ..........................................................

Metin Türleri (Söyleşi - Günlük)..............................................................................................122
Metin Türleri (Biyografi - Otobiyografi)...................................................................................126
Söz Sanatları (Kişileştirme - Konuşturma)..............................................................................129
Söz Sanatları (Karşıtlık - Abartma)..........................................................................................133

5. ÜNİTE ..........................................................

Metnin Konusu.......................................................................................................................138
Metnin Anahtar Kelimeleri......................................................................................................143
Metnin Başlığı.........................................................................................................................146
Metnin Ana Düşüncesi / Ana Duygusu...................................................................................149
Metnin Yardımcı Düşünceleri..................................................................................................154
Hikâye Unsurları.....................................................................................................................158
Anlatıcı Türleri.........................................................................................................................161
Gerçek ve Kurgusal Unsurlar..................................................................................................164
Metinde Soru..........................................................................................................................167
Metnin Bölümleri.....................................................................................................................170
Metin Oluşturma.....................................................................................................................174
Metin Tamamlama..................................................................................................................178
Metni İkiye Bölme - Metnin Akışını Bozan Cümle...................................................................182
Yönlendirici İfadeler................................................................................................................186
Anlatım Biçimleri.....................................................................................................................189
Düşünceyi Geliştirme Yolları...................................................................................................193
Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri.............................................................................................197
Metin Karşılaştırma.................................................................................................................200
Görsel Yorumlama ve Grafik Okuma......................................................................................203

6. ÜNİTE ..........................................................

Fiillerin Anlam Özellikleri.........................................................................................................210
Haber (Bildirme) Kipleri...........................................................................................................214
Dilek (Tasarlama) Kipleri..........................................................................................................218
Kişi (Şahıs) Ekleri....................................................................................................................222
Fiillerin Olumsuz ve Soru Çekimi............................................................................................225
Fiillerde Anlam Kayması.........................................................................................................228
Fiillerde Yapı...........................................................................................................................231
İsim Cümlelerinde Ek Fiil (Ek Eylem).......................................................................................236
Fiil Cümlelerinde Ek Fiil (Ek Eylem).........................................................................................240

7. ÜNİTE ..........................................................

Durum, Zaman, Yer-Yön, Miktar, Soru Zarfları........................................................................246

8. ÜNİTE ..........................................................

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler...........................................................................................254
“Da, De”nin Yazımı..................................................................................................................259
“Ki”nin Yazımı.........................................................................................................................262
“Mı, Mi”nin Yazımı...................................................................................................................265
Birleşik Kelimelerin Yazımı......................................................................................................268
Kısaltmaların Yazımı................................................................................................................271
Sayıların Yazımı.......................................................................................................................274
Yazımı Karıştırılan Sözcükler...................................................................................................277

9. ÜNİTE ..........................................................

Nokta (.) – Virgül (,)..................................................................................................................282
Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)........................................................................286
Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)............................................................................................290
Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’).......................................................................................293
Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])..............................................................................................296
Kısa Çizgi (-) – Uzun Çizgi (–) – Eğik Çizgi (/)..........................................................................300

10. ÜNİTE ........................................................

Anlamsal Bozukluklar.............................................................................................................306

1. ÜNİTE

SÖZCÜKTE ANLAM

Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı
Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler
Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

Kazanımlar

➢➢ T.7.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder.
➢➢ T.7.1.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
➢➢ T.7.2.7. Konuşmalarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır.
➢➢ T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
➢➢ T.7.4.9. Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır.

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

➤➤ Gerçek anlam, bir kelimenin akla gelen ilk anlamıdır. Bir kelimenin söylendiği an zihnimizde uyandırdığı ilk
çağrışımdır.
• Gün aydınlanınca perdeleri çekiyorum. (Görüşü, ışığı engellemek, bir şeyi gizlemek için pencereye veya bir
açıklığın önüne gerilen örtü)

➤➤ Mecaz anlam, ilgi veya benzetme sonucu sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni
anlamdır.
• Bu sözü duyunca gözlerimdeki perde kalkıverdi. (Doğruyu görmeye engel olan şey)

➤➤ Terim anlam; bir sözcüğün bilim, sanat, spor ya da meslek dallarıyla ilgili özel kavramları karşılayarak kazan-
dığı anlamdır.
• Oyun üç perdeden oluşuyordu. (Bir sahne eserinin büyük bölümlerinin her biri)
Tiyatro

➤➤ Terim Örnekleri:
• Dil bilgisi: Nokta, virgül, kök, fiil, sıfat…
• Matematik: Açı, kare, eksi, artı, üçgen…
• Müzik: Nota, akor, sol anahtarı…
• Tiyatro: Sahne, perde, kostüm, dekor…

Etkinlik 1

Kazanım: T.7.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder. Öğrencile-
rin kelime anlamlarına yönelik tahminleri ile sözlük anlamlarını karşılaştırmaları sağlanır.
Kazanım: T.7.1.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Kazanım: T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
a) Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri
ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin anlamlarını gerçek, mecaz ya da terim ola-
rak karşılarına yazınız.

a. Size ön yargılı davrandığım için derin bir utanç duyuyorum. ( Mecaz anlam )
Terim anlam )
b. Dünyayı iki eşit parçaya böldüğü varsayılan çizgiye ekvator denir. ( Gerçek anlam )
Mecaz anlam )
c. Yağmur yağacağı zaman dedemin dizlerinde ağrı başlar. ( Gerçek anlam )
Gerçek anlam )
d. Aramızdaki dostluk köprülerini sağlamlaştıralım. ( Mecaz anlam )
Mecaz anlam )
e. Evlerin kapılarında kocaman tokmaklar bulunurdu. ( Gerçek anlam )
Terim anlam )
f. Ne kadar sade giyinse de gözler hep onun üzerindeydi. (

g. Böyle çürük iddialarla hiçbir sonuç elde edemezsin. (

h. Kemal Atatürk bu milletin hep kalbinde yaşayacak. (

i. Karar vermeden önce her iki tarafı da dinlemelisin. (

j. Bu parçanın notalarını iyi biliyordu. (

10

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Etkinlik 1

2. Aşağıdaki sözcükler iki farklı cümlede iki farklı anlamda kullanılmıştır. Bu sözcüklerin
gerçek anlamda kullanıldığı cümlelerin başına “G”, mecaz anlamda kullanıldığı cüm-
lelerin başına “M” yazınız.

Cümleler Sözcükler
a. M Adamda yüz yok ki! Yüz
Tatlı
G Çocuğun güzel yüzüne sevgiyle baktı.
b. G Dedemin bahçesindeki narlar çok tatlıydı. Yumuşak
Duru
M Oldukça tatlı bir yeğeniniz varmış.
c. M Son derece yumuşak bir karaktere sahiptir. Aydınlanmak
Gölge
G Uzun yıllar yumuşak bir yatak yüzü görmedi. İnce
d. M Yazarın oldukça duru bir anlatımı vardı.
Daralmak
G Kuyudan çektiği duru sudan bir yudum içti.
e. G Balkonun ışığıyla bahçe birazcık aydınlanmıştı.

M Yapılan açıklamayla vatandaş yeterince aydınlandı.
f. M Babamı bir an yalnız bırakmadı, onun gölgesiydi.

G Asmanın duvara yansıyan gölgesinden korkmuştu.
g. G Bir saatte bitirebileceği ince bir kitaba uzandı.

M İnce düşünceli insanlardan çok hoşlanırım.
h. M Günlerdir evden dışarı çıkmayınca daralmıştı.

G Yolun daraldığını görünce yavaşladı.

11

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Etkinlik 1

3. Aşağıdaki kelimeleri gerçek ve mecaz anlama gelecek şekilde cümle içinde kullanınız.

G Sert bir tahta üzerinde sabaha kadar uyumuş.
M Hiç kimseye karşı sert tavrı olmamıştır.
G Sokak ışıkları bir yanıp bir sönüyordu.
M Aniden kabaran öfkesi yavaş yavaş söndü.
G Keskin bir bıçakla etleri doğradı.
M Keskin bakışlarla düşmanı süzdü.
G Yanan ormanların yerine yenilerini yetiştirmeliyiz.
M Kendi derdime mi yanayım, sana mı bilemedim.
G Sokağı mis gibi salep kokusu sarmıştı.
M Ortalıkta bir savaş kokusu alıyorum.
G Elindeki boş kovalarla çeşmede sıra bekliyordu.
M Boş işlerle uğraşmayı artık bırakmalıyız.
G Denizde yüzmeyi gölde yüzmekten çok severim.
M Öğretmenimizin evi adeta bir kitap deniziydi.
G Sıcakta çalışmaktan buram buram terlemişti.
M Bütün çabası sıcak bir yuva kurmak içindi.
G Kuru bir bezle aracın camlarını güzelce sildi.
M Romana son derece kuru bir anlatım hâkimdi.

12

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Etkinlik 1

4. Tablodaki kelimeleri gerçek, mecaz ve terim anlama gelecek şekilde cümle içerisinde
kullanınız.

Kelime Anlam Cümle
a. Işık
Gerçek Okuyabilmek için kapıdaki ışık yeterli değildi.

Mecaz Atatürk her konuda bize ışık olmuştur.

Terim Günlük hayatta ışığın kırılması olayına sıkça rastlarız.

b. Doğru Gerçek Her şeyi en baştan konuşman doğru olandır.
Mecaz Doğru insanlar bu zamanda zor bulunur.
Terim Öğretmenimiz tahtaya bir doğru çizdi.

Gerçek Merdivenin basamaklarını yavaşça çıktı.
c. Basamak Mecaz Her zorluk seni olgunlaştıran bir basamaktır.

Terim 10 sayısının birler basamağındaki rakamı sıfırdır.

d. Nokta Gerçek Şehre hâkim bir noktada oturuyordu.
Mecaz Sabrımın son noktasına gelmek üzereyim.
Terim Tamamlanmış cümlelenin sonuna nokta konur.

e. Boğaz Gerçek Terli terli soğuk su içince boğazı şişmiş.
Mecaz Yaşlı adam mendil satarak beş boğaza bakıyordu.
Terim Boğaz’ın her iki yanına da kale yapılmış.

f. Perde Gerçek Durmadan pencere kapatıyor, perde çekiyorum.
Mecaz Gözlerindeki perdeden gerçekleri göremiyorlar.
Terim Gözüne inen perdeden dolayı ameliyat oldu.

g. Kırılmak Gerçek Annemin çok sevdiği vazosu kırıldı.
Mecaz Deneme sınavında düşük puan alınca ümidi kırıldı.
Terim Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama gelen ışınlar kırılır.

h. Köprü Gerçek Köprüler sayesinde ulaşım rahatladı.
Mecaz Basit şeylerden aramızdaki köprüleri yıkmayalım.
Terim Çektirdiği dişin yerine köprü yaptıracak.

13

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Etkinlik 1

5. Aşağıdaki terimleri ait olduğu bilim, sanat ya da meslek dalıyla eşleştiriniz.

Bilim, Sanat ve Meslek Dalı Terimler
1. Matematik a. Nota
2. Müzik b. Dekor
3. Hukuk c. Üçgen
4. Dil bilgisi d. Operasyon
5. Spor e. İklim
6. Gök bilimi f. Kafiye
7. Tiyatro g. Meteor
8. Coğrafya h. Gol
9. Tıp i. Fiil
10. Edebiyat j. Duruşma

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ca j i hgbed f

6. Aşağıdaki cümlelerde mecaz anlamda kullanılan kelimelerin altını çiziniz.
a. Farklı okullardan öğrencilerin gelmesiyle okulumuz renklendi.
b. Babamın gelmesiyle satıcıyla aramızda hararetli bir pazarlık başladı.
c. Şu an kafam çok dağınık, yarın görüşelim.
d. Mustafa Kemal’in içine ilk defa bu lisede vatan kaygısı çöktü.
e. Atatürk’ün gelişiyle meydanlarda bayram havası vardı.
f. Sorunları kökten çözmek için araştırma yapmalısın.
g. Öğretmen sürekli konuşuyor, öğrenciyi açmak istiyordu.
h. Atatürk düşmanların oyununa kanmayacak kadar akıllıydı.
i. Bu işte parmağı olanları bulmak polisin görevidir.
j. Akşam yemeklerinin ağır olmamasına dikkat etmek gerekir.

14

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam

Etkinlik 1

7. Tabloda verilen cümlelerdeki altı çizili kelimelerin hangi anlamda kullanıldıklarını işa-
retleyiniz.

Cümleler Gerçek Mecaz Terim

a. Deneme, yazarın iç konuşmalarından ibarettir. 

b. Onu karşısında görünce birdenbire cesareti kırıldı. 

c. Yemekten sonra çocukluk günlerimize dalmışız. 

d. Hiç istifini bozmadan pişkince gülüyordu. 

e. Konağın büyük kapısından içeri girdik. 

f. Bitkiler besinlerin büyük kısmını kökleriyle alır. 

g. Sütün köpürmeye başlamasıyla annem ocağı ka- 
pattı.

h. Babam asker arkadaşıyla koyu bir sohbet içindey- 
di.

i. Yemekleri çok acı, yağlı ve baharatlı yaparlar. 

j. Öfkelenince Karadeniz ağzıyla konuşurdu. 

k. Güneyden gelen sıcak hava herkesi bunalttı. 

l. Keskin bir taşla ipi koparmaya çalıştı. 

m. Ufku geniş insanlar birçok konuda farklı düşünür. 

n. Hayatını bambaşka çizgiler üzerine kurmuş. 

o. Başarılı bir operasyonla rehineler kurtarıldı. 

15

7. Sınıf Gerçek (Temel) Anlam - Mecaz Anlam - Terim Anlam KKT - 1 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “kanat” 4. Yaklaşık iki yıldır yan masamda çalışıyordu. Son
sözcüğü terim anlamda kullanılmıştır? 1

A) Kanadı yaralı kuş için babam veteriner çağırdı. derece merhametli, sessiz, kendi hâlinde biriydi.
Ta ki bir cuma sabahı onu çıldırmış görene kadar...
B) Rakip en tehlikeli ataklarını sağ kanattan ya-
pıyor. 2
Karıncaya dahi dokunmayan bu gencin öfkesine
C) Pencerelerin kanatlarını açıp içeriyi güzelce
havalandır. 3 4

D) Uçak kanatları gövdeye hafif eğimli açıyla du- şaşırıp kaldık.
rur.
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden
hangisi mecaz anlamda kullanılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. Mahallenin en - - - - haberlerini hep kendinden 5. I. Öğretmenimiz alışılmadık yaklaşımıyla bütün
alırdık. öğrencileri kendine bağladı.

Aşağıdaki sözcüklerden hangisi, bu cümlede II. Ayakkabısının bağcıklarını bağlamayı bir türlü
boş bırakılan yere getirilirse mecaz anlam ka- becerememişti.
zanır?
III. Bu çocuğu hiçbir şekilde derse bağlayamıyo-
A) taze B) yeni ruz.
C) son D) güzel
IV. Hemşire pansuman yaptıktan sonra kolundaki
yarayı bağladı.

“Bağlamak” sözcüğü numaralanmış cüm-
lelerden hangilerinde gerçek anlamda
kullanılmıştır?

A) I ve II. B) I ve III.
C) II ve IV. D) III ve IV.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “taramak” 6. Çocuk tiyatrosunda yapılan dekorun oyunu sey-
sözcüğü yay ayraç içinde verilen anlamda kul- reden çocuk seyirciler için önemi çok büyüktür.
lanılmamıştır? Çocuk, oyun konusu ve dekor arasında hemen
bir ilişki kurup onu hafızasında bir yere yerleş-
A) Annem her sabah saçlarımı güzelce tarardı. tirir. Özellikle tiyatro oyununa ilk defa gelen bir
(Gerçek anlam) çocuğu sahnedeki görseller ve dekor değişimleri
oldukça etkiler.
B) Salona giren genç, misafirler tarafından baştan
aşağı tarandı. (Mecaz anlam) Bu parçada geçen aşağıdaki sözcüklerden
hangisi tiyatro terimleri sözlüğünde yer al-
C) Zihnimde taradığım arkadaşların çoğu yurt dı- maz?
şındaydı. (Mecaz anlam)
A) görsel B) sahne
D) Ödev konusunu bulmak için kütüphanedeki ki- C) dekor D) oyun
tapları taradı. (Terim anlam)

16

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

➤➤ Yazılışları ve okunuşları farklı olmasına rağmen anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı kelimeler denir.

• Üzerinde siyah bir elbise vardı. Bu cümlelerdeki “siyah” ve “kara” sözcüklerinin yazılışları farklı olma-
• Kara kaşlarını öfkeyle kaldırdı. sına rağmen anlamları aynıdır.

Örnekler:

ırmak – nehir beyaz – ak hararet – ısı fiil – eylem
hediye – armağan kırmızı – al imkân – olanak bellek – hafıza
kalp – yürek giz – sır varsıl – zengin akıl – us

➤➤ Anlamca birbirinin karşıtı olan, birbiriyle çelişen kelimelere karşıt (zıt) anlamlı kelimeler denir.

• Sıcak bir çaya asla hayır diyemem. Bu cümlelerdeki “sıcak” ve “soğuk” sözcükleri anlamca birbirinin
• Elleri soğuktu ve vücudu titriyordu. zıddıdır.

Örnekler:

kapalı – açık sık – seyrek güzel – çirkin ileri – geri
hızlı – yavaş inmek – çıkmak temiz – kirli eski – yeni
uzak – yakın iç – dış zengin – fakir büyük – küçük

Not: Bir kelimenin olumsuzu, o kelimenin karşıt (zıt) anlamlısı değildir.
Örnek: kirli ≠ kirsiz (kirli X temiz), acıkmak ≠ acıkmamak (acıkmak X doymak) vb.

➤➤ Anlamdaş gibi göründüğü hâlde birbirinin yerini tamamen tutmayan, aralarında küçük anlam farkı bulunan
kelimelere yakın anlamlı kelimeler denir.

• Hayatında hiç yalan söylememiştir. Bu cümlelerdeki “yalan” ve “yanlış” sözcükleri anlamdaş gibi gö-
• Bu yanlışı düzeltmemiz gerekiyor. ründüğü hâlde daima birbirinin yerine kullanılamaz.

Örnekler:

dost – arkadaş gece – karanlık kavga – savaş hasta – zayıf
sonuç – karar dargın – kırgın kılık – kıyafet rahat – huzur
korkak – çekingen doğru – dürüst ağrı – sızı dilemek – istemek

➤➤ Yazılış ve okunuşları aynı olmakla beraber aralarında herhangi bir anlam ilişkisi bulunmayan kelimelere eş
sesli (sesteş) kelimeler denir.

• Misafirlere çay ikram edelim.

(içecek) Her iki örnekte de “çay” kelimesinin yazımı aynı olduğu hâlde an-
• Köyün içinden bir çay akıyordu. lamları tamamen farklıdır.

(küçük akarsu)

17

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

Kazanım: T.7.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder. Öğrencile-
rin kelime anlamlarına yönelik tahminleri ile sözlük anlamlarını karşılaştırmaları sağlanır.
Kazanım: T.7.2.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Kazanım: T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
a) Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri
ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.

1. Aşağıdaki kelime çiftlerinden eş anlamlı olanları işaretleyiniz.

a.  Medeniyet - Uygarlık g. Kılık - Kıyafet
b.  Temiz - Pak h.  Misafir - Konuk
c. Kapalı - Açık i. Kötü - Zor
d.  Mesaj - İleti j.  Kanıt - Delil
e. Yoksul - Varsıl k. Doğru - Yanlış
f.  Acele - Çabuk l.  Doktor - Hekim

2. Aşağıdaki kelimeleri eş anlamlılarıyla örnekteki gibi eşleştiriniz.

Yoksul 1. a. Lisan
Kelime 2. b. Fakir
Dil 3. c. Talebe
Cevap 4. d. Mektep
Öğrenci 5. e. Yanıt
İddia 6. f. Giz
Okul 7. g. Sav
Sır 8. h. Sözcük

18

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

3. Aşağıdaki çengel bulmacada verilen kelimelerin eş anlamlarını ok yönünde belirtilen
kutucuklara yazınız.

Acayip t u h a f İsim a d
Millet

u Orijinal ö z g ü n Ahenk
Nakit

lp Uçurum Mesafe Akıl u s

u a Suni y a p a y Konut

s r Sunma a r z ue

Parantez a y r a ç mv

4. Aşağıdaki atasözlerinde karşıt anlamlı kelimeleri bulup karşılarına yazınız.

a. Büyük balık küçük balığı yutar. ( Büyük - küçük )

b. Aç ne yemez, tok ne demez. ( Aç - tok )

c. Yakın komşu uzak akrabadan iyidir. ( Yakın - uzak )

d. Kötülük her kişinin kârı, iyilik er kişinin kârı. ( Kötülük - iyilik )

e. Güzel bürünür, çirkin görünür. ( Güzel - çirkin )

f. Yazın sıcakta terleyen, kışın soğukta üşümez. ( Yaz - kış, sıcak - soğuk )

g. Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır. ( Acı - tatlı )

h. Dışı eli yakar, içi beni yakar. ( Dış - iç )

i. Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır. ( Düşman - dost )

j. Gel demesi kolay ama git demesi zordur. ( Gel - git, kolay - zor )

19

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

5. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin zıt anlamlarını altlarına yazınız.

a. Gömleği her zaman ütülü ve paktır.

( kirli )
b. Bu ince davranışınız için size teşekkür ediyorum.

( kaba )
c. Açık sarı saçlı, zayıf bir kadın keman çalıyordu.

( koyu ) ( şişman )
d. Kaybettiği kalemi masanın altında buldu.

( üstünde )
e. Evin arka bahçesine ceviz diktik.

( ön )
f. Bu kara günler geçer mi bilinmez.

( iyi )
g. Bu hâl, onu ilk defa giyilen sert gömlek gibi sıkıyordu.

( yumuşak )

h. İçi maden suyu dolu şişeyi balkondan aşağı bıraktı.

( dış ) ( boş ) ( yukarı )

i. Derin tarih bilgisiyle geçmişe hep ışık tutmuştur.

( sığ )
j. Yaşlı kadın bal mumu gibi erimiş, iyice kuru kalmıştı.

( genç ) ( şişman )

6. Aşağıda verilen kelimelerin karşıt anlamlarını bulmacada ok yönlerinde bularak işa-
retleyiniz.

Sevinmek Varsıl S OMU T Y A Ş J A İ B
Sonra Doymak EP İ NT İ Z T VCNE
Yavaş Çıkmak YOK SU L CDŞ I MY
Soyut Kuru RVÇÜZÜ LME K E A
Ak Çalışkan EĞ T T EMB E LMK Z
Genç Cimri KHJ AZERTKARA
Sık Nesnel İ HT İ YARAAKÇB
Ö Z N E L L CÖME R T
DOYMAMA K POÜ F
ÖNCE K İ I H I Z L I

20

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

7. Adam, bir haftanın yorgunluğundan sonra pazar
sabahı kalktığında iyi bir hafta sonu geçirmek
için eline gazetesini aldı. Dinlenmek istiyordu.
Bu yüzden de bütün gün üşengeç bir şekilde
evde oturacağını düşündü. Tam bunları düşü-
nürken, çocuğu koşarak geldi ve parka ne
zaman gideceklerini sordu. Baba çocuğuna söz
vermişti, bu hafta sonu onu parka götürecekti.
Lakin hiç dışarıya çıkmak istemediğinden bir
bahane uydurması gerekiyordu. Sonra gazete-
nin dağıttığı dünya haritası gözüne ilişti. Önce

dünya haritasını küçük parçalara ayırdı ve çocuğuna, “Eğer bu haritayı düzeltirsen seni par-
ka götüreceğim.” dedi ve sonra kendi kendine düşündü: “Oh be kurtuldum, en iyi coğrafya
profesörünü bile getirsen bu haritayı akşama kadar düzeltemez.” Aradan 10 dakika geçince
çocuk babasının yanına koşarak gelip, “Baba haritayı düzelttim, artık parka gidebiliriz.” de-
di. Adam önce inanamadı ve görmek istedi. Gördüğünde de hayretler içinde kaldı. Zira
doğru yapmıştı. Bunu nasıl yaptığını sordu. Çocuk şöyle cevap verdi: “Bana verdiğin harita-
nın arkasında bir insan resmi vardı. İnsanı düzelttiğim zaman, bütün dünya düzeldi…”

Bu parçadaki altı çizili kelimelerin aşağıdaki anlamlarını ilgili kutucuklara yazınız.

a. Eş Anlam

Üşengeç: Tembel
Ev: Hane
Zaman: Vakit
Lakin: Ama
Cevap: Yanıt
Zira: Çünkü

b. Karşıt Anlam c. Yakın Anlam

Önce: Sonra İyi: Doğru
Küçük: Büyük Görmek: Seçmek
İyi: Kötü Resim: Fotoğraf
Arka: Ön Doğru: Dürüst
Almak: Vermek İstemek: Dilemek
Dışarı: İçeri İnanmak: Güvenmek

21

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

8. Aşağıdaki dizelerin hangilerinde altı çizili sözcük eş seslidir? İşaretleyiniz.



a. e.
Ne güzel hayatı analarla yaşamak Atatürk’ü bulmak her iyi işte,
Yürekleri temiz, alınları ak Her yaşta, her başta Atatürk olmak.
Duyguları bile haramdan uzak Gece düşte, gündüz alışverişte
Sıcak analar bilirim. Barışta, savaşta Atatürk olmak…

b. f.
Ve gönül, Tanrısına der ki: Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı
-Pervam yok verdiğin elemden; Şuraya bir yatak ser, yavaş yavaş…
Her mihnet kabulüm, yeter ki Aman karanlığı görmesin gözüm
Gün eksilmesin penceremden! Beyaz perdeleri ger yavaş yavaş.

 g.
c. Dost dost diye nicesine sarıldım,
Anneciğim, büyüyorum ben şimdi, Benim sadık yârim kara topraktır.
Büyüyor göllerde kamış. Beyhude dolandım boşa yoruldum,
Fakat değnekten atım nerde Benim sadık yârim kara topraktır.
Kardeşim su versin ona, susamış.

 h.
d. Bu halkın başında bir kahraman var,
Bu vatan toprağın kara bağrında Şan onundur ama millete yarar.
Sıradağlar gibi duranlarındır, Haklıdır bu şandan korksa düşmanlar
Bir tarih boyunca onun uğrunda Dostlardan da varmış tiksinen, niçin?
Kendini tarihe verenlerindir.

22

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Etkinlik 2

9. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelime çiftlerinden yakın anlamlı olanları işaret-
leyiniz.

a. Polis şüphelileri dikkatle izliyor.  izlemek – kovalamak
Polis şüphelileri kovalıyor. eser – yapıt

b. Selimiye Mimar Sinan’ın eseridir.  uğraşmak - savaşmak
Sanatçı yapıtına güvenmelidir. çağrı - davet

c. Yabancı dil öğrenmek için uğraşıyor.  korkak – çekingen
Adaletsizliğe karşı savaşıyor. kâr – zarar
ben - ben
d. Bu gizli çağrı nereden çıktı?
Davete sen de mi katılacaksın?  sızı – ağrı
akıllı – akılsız
e. Korkak biri değil gibi görünüyor.
Çocuk çekingen ve utangaçtı.  çiğnemek – basmak

f. Bu alışverişten iyi kâr elde etti.
Herkesin zararını karşılamalısın.

g. Yanağındaki ben çok tatlıdır.
Ben sana yardım edebilirim.

h. Yaşlanınca bacak sızıları artmıştı.
Belindeki ağrıdan çok çekti.

i. Akıllı olan yarına yatırım yapar.
Bu insanları akılsız sanmayın.

j. Az kalsın araba seni çiğneyecekti.
Çimlere basmamaya özen gösterelim.

23

7. Sınıf Sözcükler Arası Anlam İlişkileri KKT - 2 

1. Gemisiyle dar boğazlardan geçip geniş sulara 4. Bahçenin iç kısmında gül görünce dayanamadım.
dümen kırdı. 12

Bu cümledeki altı çizili sözcükler arasındaki Koparmak için elimi uzattığımda bir diken
anlam ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde yok-
tur? 3 4

parmağıma battı.

A) Tenha – ıssız B) Siyah – beyaz Bu parçada numaralanmış sözcüklerden han-
gisi eş sesli değildir?
C) Büyük – küçük D) Aşağı – yukarı

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yakın an- 5. Tabiatta haddini aşan her şey zıddına dönüşür.
lamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?
Aşağıdakilerden hangisinde bu cümledeki altı
A) Birazcık çekingen olsa da korkak biri sayılmaz- çizili sözcüğün eş anlamlısı vardır?
dı.
A) Her insanın hayattan beklentisi farklıdır.
B) Siyah ceketin koyuluğunu beyaz gömlekle aç- B) Ormanlardan odun ve kereste üretilir.
mıştı. C) Doğayı temiz tutmak insanlık görevidir.
D) Yeryüzündeki su kaynakları gittikçe azalıyor.
C) Tezgâhtaki biberlerden kırmızı olanlarını seçti.

D) Haberi duyunca soluğu öğretmenler odasında
almış.

3. Açık pencerenin önünden manzaraya bakarak 6. Dost bin ise azdır, düşman bir ise çoktur.
daldım.
Bu atasözündeki sözcükler için aşağıdakiler-
“Kapalı” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangi- den hangisi söylenemez?
sinde bu cümledeki “açık” sözcüğünün karşıtı
olarak kullanılmıştır? A) “Dost” ve “düşman” sözcükleri zıt anlamlıdır.
B) “Az” ve “çok” sözcükleri karşıt anlamlıdır.
A) Karadeniz’de yılın büyük bir bölümünde hava C) “Bin” ve “bir” sözcükleri yakın anlamlıdır.
kapalıdır. D) “Bin” sözcüğü eş seslidir.

B) Uyuyan bebeği kapalı gözlerinden yavaşça
öptü.

C) Üstü kapalı bir şekilde arkadaşlarını eleştiriyor-
du.

D) Tam anlamıyla kapalı kutu olan bu adamı kim-
se tanımıyor.

24

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

➤➤ Dilimizde kelimeler cümle içerisindeki kullanımına göre anlam kazanır. Söz gelimi “çıkmak” TDK’ye göre 56
farklı anlamıyla Türkçenin en çok anlam kazanmış kelimesidir. Bu anlamlardan bazıları şöyledir:

• Akşama doğru yorgun adımlarla evden çıktım. (İçeriden dışarıya varmak, gitmek)
• Bu toplantıdan önemli bir sonuç çıkmadı. (Elde edilmek, sağlanmak)
• Bu kumaştan kaç pantolon çıkar? (Yetişecek ölçüde olmak)
• Eldiveni elinden çıkarmaya çalıştı. (Sıyrılmak, ayrılmak)
• Atatürk 19 Mayıs'ta Samsun'a çıktı. (Karaya ayak basmak)

➤➤ Dilimizde tek kelimeyle her durum anlatılmayabilir. Bu durumda kelimeler anlam ilişkileri kurar. Böylece kelime
grupları oluşur. Birden fazla kelimeden oluşan bu gruplar farklı anlamları karşılar. Kelime gruplarının bir kısmı
kalıplaşmış (ikileme, deyim, atasözü vb.) bir kısmı da kalıplaşmamış bir şekilde, mecaz anlam ağırlıklı olarak
karşımıza çıkar. Bu durumda kelime gruplarının anlamı tamamen cümle içerisindeki kullanımına bağlıdır.

➤➤ Aşağıdaki örneklerde bazı kelime gruplarının altı çizilerek anlatılmak istenenler ayraç içinde verilmiştir.

• Sazlıklar arasından bata çıka yol alıyorduk. (Güçlükle, zorlukla)

İkileme

• Ekmeğini eline alınca annesine ev alacak. (Geçimini sağlayacak parayı kazanmak)

Deyim
• Her yazar sesini geleceğe ulaştırmak ister. (Kalıcılığı yakalayabilmek)

Kalıplaşmamış kelime grubu

Etkinlik 3

Kazanım: T.7.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder. Öğrencile-
rin kelime anlamlarına yönelik tahminleri ile sözlük anlamlarını karşılaştırmaları sağlanır.
Kazanım: T.7.2.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Kazanım: T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
a) Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri
ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimeleri anlamlarıyla eşleştiriniz.

a. Aracı ne kadardan vereceksin? c Binmek
b. Ettiklerin yanına mı kalacak sandın? a Satmak
c. Atlasam bir vapura, şehre insem. d Ayırmak, tahsis etmek
d. Senin için üst katta bir oda açtık. b Kötülükte bulunmak

25

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

2. “Girmek” kelimesinin kullanıldığı cümlelerle cümleye kattığı anlamları eşleştiriniz.

1. Hep beraber konağın kapısından a. Katılmak
girdik.

2. Ayağım bu ayakkabıya girmedi. b. Girişmek, başlamak

3. Kısa sürede okulun futbol takımına c. Bulaşmak
girmiş.

4. Türk ordusu İzmir’e girdi. d. Dışarıdan içeriye girmek

5. Konuya girmek için fırsat kolluyor- e. Erişmek, ulaşmak
du. f. Almak, fethetmek

6. Bazı hastalıklar insandan insana
hava yoluyla girer.

7. Henüz on sekizine girmiş uslu bir g. Kavgaya tutuşmak
çocuktu.

8. Toplantı salonunda koca iki adam h. Ağrı, sancı başlamak, saplanmak
birbirine girmiş.

9. Yüzerken ayaklarına kramp girdi. i. Zaman anlamlı kavramlar için gel-
mek

10. Kış girmeden domates konservele- j. Sığmak
rini tamamladı.

11. Çocuklar altı yaşında ilkolula giriyor. k. Yemek yemek

12. Midesine birkaç lokma girince can- l. Bir şeyin yapımında, birleşiminde
landı. yer almak

13. Tuz pek çok yemeğe girer. m. Yazılmak, başlamak

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
d j a f b c e g h i mk l

26

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

3. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin hangi anlamda kullanıldığını işaretleyiniz.

a. Cümle: b. Cümle:

Öğretmen bize taktı, bizi dersten geçirme- Yarın geri getirmek üzere kitabımı alabilir-
yecekmiş. sin.

Anlamlar: Anlamlar:

Bir şeyi başka bir yere uygun bir bi-  Şartıyla
çimde tutturmak

 Biriyle olumsuz olarak uğraşmak Amacıyla

Düğün vb. törenlerde takı armağan Neredeyse
etmek Gibi

Kendisiyle birlikte götürmek, yanına
almak

c. Cümle: d. Cümle:
Geçirdiği rahatsızlık onu kurutmuş. Büyüklerini sayar, küçüklerini severdi.

Anlamlar: Anlamlar:

Suyunu ve ıslaklığını giderip kuru du- Üstün niteliği olan
ruma getirmek

Yiyecek ve içecekleri yiyip bitirmek Boyut olarak fazla olan

Uğursuzluk getirmek, yok etmek  Yetişkin, belli bir yaşa gelmiş

 Cılız duruma getirmek, zayıflatmak Önemli

e. Cümle: f. Cümle:
Yoksulları gözetmekle iyi iş yaptın. Modayı izlemeye ömrünü adamış.
Anlamlar: Anlamlar:

Ticari anlaşma, alışveriş  Bir şeye uymak, bağlı olmak

İşlem Gözlemek, incelemek

Yetenek Belirli bir yönde gitmek
 Davranış Bir düşünceyi benimsemek

27

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

4. “Kaçmak” kelimesini verilen anlamlara uygun biçimde cümlede kullanınız.

Anlam Cümleler

Tehlike sezersen hemen kaç.
a. Hızla koşup bir yere saklanmak



b. Kendini göstermemek, rastlaş- Borçlu olduğu kişilerden hep kaçardı.
mamaya çalışmak


c. Kaçınmak Bizlere hiçbir zahmetten kaçmadı.


d. Girmek Banyo esnasında kulağına su kaçmış.


e. Bir yana doğru kaymak Salonun halısı biraz sağa kaçmış.


f. Benzemek, andırmak Duvarın sarısı biraz yeşile kaçmış.


g. Kimseye bildirmeden bulundu- Dersten kaçan öğrencinin velisi okula çağrıldı.
ğu yerden ayrılmak


h. Gaz, sıvı vb. şeyler sızmak Barajdan kaçan suyu önlemek gerekiyor.


i. Yok olmak Rahatımız iyice kaçmıştı.


28

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

5. “Almak” kelimesi aşağıdaki cümlelerde hangi anlamlarda kullanılmıştır? Altlarındaki
boşluklara yazınız.
a. Çocuğunu bizim okuldan aldı.
Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak
b. Eşyalarını almayı unutma!
Birlikte götürmek
c. Aldıkları toprakları kısa sürede kaybettiler.
Sahip olmak
d. Bu teneke yirmi kilo zeytinyağını almaz.
İçine sığmak
e. Askerdeki oğlundan bir aydır mektup almıyor.
Kendine ulaştırılmak, iletilmek
f. Gemi su alıyor, herkes filikalara koşsun.
İçeri sızmak, içine çekmek
g. Sel, birçok arabayı almış.
Sürükleyip götürmek
h. Odayı kötü bir koku aldı.
Bürümek, sarmak, kaplamak
i. Dedem bahçedeki zararlı otları almış.
Yolmak, koparmak
j. Dolaptaki yağ izlerini sabunlu bezle al.
Temizlemek
k. Ceketini sırtına alıp dışarı çıktı.
Örtmek, koymak
l. Hatay-Adana yolunu iki saatte alırız.
Yol gitmek, mesafe kat etmek

29

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

6. Dünya üzerinde bilinen binlerce türü bulunan arıların büyük bir kıs-
mı koloni hâlinde yaşamazlar. Grup hâlinde yaşamak için bir amaç
uğrunda bir araya gelmelerinin gerekli olduğu düşünülebilir. Bunca
arı türü içinde yalnızca yüzde beşlik bir kısmı gruplar hâlinde yaşar.
Bunların içinde en bilinen tür ise hem bir araya geliş nedenleri hem
de kendileri gibi mucizevi canlılar, bal arılarıdır. Dakikada 11.400
kez kanat çırpan, bir kilogram bal yapabilmek için 40 bin işçi arı bir-
likte ve eş güdümlü olarak çalışırken 6 milyonun üzerindeki sayıda
çiçeğe konuyorlar. Birbirlerine sıkı sıkıya bağlı ve sonsuz bir güven
içinde hedeflerine odaklanmış olan bal arılarının ömürleri ise sade-
ce 40 gün. Çalışmalarının yanında çalışma biçimlerinde kullandıkları
yöntemlerle akıllı olduklarını kanıtlayan arılar, normal bir bilgisayarın
saniyede gerçekleştirebildiği 16 milyar aritmetiksel işlemi, bilgisa-
yardan çok daha az bir enerjiyle 10 trilyonluk işlem yapabiliyorlar.

Metinde geçen altı çizili ifadeleri karışık hâlde verilen anlamlarıyla eşleştiriniz.

Altı Çizili İfadeler Anlamları

1. Tür a. Küme

2. Koloni b. Kanatlarını hareket ettirmek

3. Yaşamak c. Cinslerin ayrıldığı bölüm

4. Grup d. Kuş, kelebek, uçak, toz vb. bir yere inmek

5. Uğrunda e. Bir kimseye, bir düşünceye, bir hatıraya saygı, aşk vb.
6. Mucizevi duygularla bağlanan, sadık
7. Kanat çırpmak
8. Eş güdümlü f. Bir şeyi oluşturmak veya ortaya çıkarmak için emek har-
camak

g. Birlik durumda yaşayan aynı türden organizmaların oluş-
turduğu topluluk

h. Bir şeyin gerçekliğini kanıtla ortaya koymak, ispat etmek

9. Çalışmak i. Amacında, yolunda

10. Konmak j. Belli bir noktada, yerde veya olguda toplanmak

11. Bağlı k. Belli bir amaca ulaşmak için türlü işler arasında bağlantı
12. Odaklanmak bulunan

l. Olağanüstü niteliklere sahip

13. Kanıtlamak m. Varlığını sürdürmek

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

c gma i l bk f de j h

30

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı

Etkinlik 3

7. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime gruplarının cümlelere kattığı anlamlar ayraç
içinde verilmiştir. Anlamı doğru verilenlerin başına “D”, yanlış verilenlerin başına “Y”
yazınız.

a. D Her ortamda sözcüklerini tartarak konuşurdu. (Sonucu hesaplayarak konuşmak)

b. Y Millî değerlerden beslenen yazar sayımız azaldı. (Eserlerini Türkçe yazmak)

c. Y Yazarımız 1930’dan sonra sanatına yeni bir sayfa açar. (Eserlerini beğenmemek)

d. D Kütüphane raflarında toz tutan sayısız roman vardır. (Unutulmak, okunmamak)

e. D Akif, kaleminden millî değerler akıtan bir şairimizdir. (Kendi kültürünü anlatmak)

f. Y Üzerinde alın teri bulunmayan eser, sanat eseri sayılmaz. (Yazarının ismini taş-
mamak)

g. D Gerçek düşünür fikirleriyle karanlığa kibrit çakar. (Cehaleti yok etmek)

h. D İyi bir yazar, okuru başka dünyalara sürükleyebilmelidir. (Yeni ufuklar açabilmek)

i. D Yazarın son kitabı peynir ekmek gibi satıyor. (Çok satılmak)

j. Y Bugünün kopyala yapıştır yazarları kendilerine ait bir şey koyamıyorlar. (Başka-
larını örnek almak)

k. Y Kaleminin ölçüsü olmayan yazarlar ciddiye alınmazlar. (Sürekli eser vermek)

l. D Çocukluk anılarıyla ilgili bagajı dolu olan yazarın anlattıkları yüzleri güldürdü. (An-
latacak çok şeyi olmak)

31

7. Sınıf Kelime ve Kelime Gruplarının Anlamı KKT - 3 

1. “Hafif” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisin- 4. Cıvıl cıvıl söylediğin türkünün
de “kalınlığı veya yoğunluğu az olan” anlamında Oynak nağmesinde bahar geliyor.
kullanılmıştır? Altı çizili sözcük aşağıdakilerin hangisinde bu
dizelerdeki anlamında kullanılmıştır?
A) Akşam yemeğinde hafif şeyler tercih etmek
sindirimi kolaylaştırır. A) Altın fiyatları bugünlerde çok oynakmış.
B) Zeybek, oynak bir müziktir.
B) Trafik kurallarına uymamanın cezası bu kadar C) Kemiklerimin oynak yerlerinde sızı var.
hafif olmamalıdır. D) Sandalyenin oynak ayağını sağlamlaştırdı.

C) Kasabanın girişindeki hafif meyilden sağa dön-
dük.

D) Dışarıda yanan lambanın aydınlığıyla burası
hafif bir karanlık içindeydi.

2. Aşağıdakilerin hangisinde “satmak” sözcüğü- 5. Zavallı Etem
nün cümlede kazandığı anlamla ayraç içinde Çok çekti geçen kış
verilen anlamı uyuşmamaktadır? Bütün kışı parklarda geçirdi
Bu dizelere altı çizili sözcüğün kattığı anlam
A) Bütün arazileri parselleyip satmış. (Bir değer aşağıdakilerden hangisidir?
karşılığında bir malı alıcıya vermek)
A) Solukla içine almak
B) Mertlik satmayı bırak, dürüst ol! (Kendinde ol- B) Bir kimseyi veya bir şeyi geri almak
mayan bir şeyi var gibi göstermek, taslamak) C) Güç durumlara dayanmak
D) Bir amaçla ortadan kaldırmak
C) Dostlarını asla satmazdı. (Bir çıkar karşılığında
bir şeyi gözden çıkarmak, feda etmek)

D) Kendini satmak için öyle konuşuyormuş. (Bir
yolunu bularak birinden ayrılmak)

3. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden 6. Yıllar, yüzyıllar geçiyor; kimi kitap unutuluyor, ki-
hangisi karşısında verilen anlama uygun kul- mi kitap hatırlanıyor. Doğanlardan çok ölenler var.
lanılmamıştır? Ama yaşayanlar arasında her zevkten, her dü-
şünceden okuyucuya arkadaşlık edecek kadar
Cümle Anlamı tükenmek nedir bilmeyenler de çok…
A) Bu mesele çok uza- Çok zaman tutmak,
uzun sürmek Bu metinde altı çizili söz grubuyla kitaplarla
dı. Tutmak, bastırmak ilgili anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-
B) Öfkesini yenmek için gisidir?
Yoğun
derin nefes aldı. A) Kalın olduğu
C) Adam ağır adımlarla Uzun süren
B) Zamanla unutulduğu
masaya yanaştı.
D) Birkaç kez derin ne- C) Kalıcı olduğu

fes aldı. D) Okuyucuyu yorduğu

32

7. Sınıf Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler

Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler

➤➤ Farklı anlamlar taşısalar da aynı işlevlerde kullanılan kelimelerdir.

• Vapur Bu kelimeler “denizcilik” kavramına girer.
• Kaptan
• Dümen
• Güverte

Etkinlik 4

Kazanım: T.7.1.2. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen, bilmediği kelimelerin anlamını tahmin eder. Öğrencile-
rin kelime anlamlarına yönelik tahminleri ile sözlük anlamlarını karşılaştırmaları sağlanır.
Kazanım: T.7.1.5. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Kazanım: T.7.3.5. Bağlamdan hareketle bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
a) Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri
ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır.
b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.

1. Aşağıda verilen kavramların havuzunda yer alan kelimeleri işaretleyiniz.

a. Balıkçılık b. Tiyatro c. Sanat d. Spor
 Ağ  Sahne  Heykel Ayakkabı

 Olta  Aktör Bilgisayar  Tenis

Su Bilet Defter  Futbol

 Misina Film  Müzik  Müsabaka

Ekmek  Perde  Şiir Ter

 Zoka  Aktris Spor Eldiven

Hava Sinema  Resim Güreş

33

7. Sınıf Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler

Etkinlik 4

2. Aşağıda birlikte verilen kelimeler hangi kavram alanına girer? Boşluklara yazınız.

a. Kuş b. İletişim c. Süt ürünleri

• Serçe • Mektup • Yoğurt
• Güvercin • Telefon • Peynir
• Saka • Duman • Tereyağı
• Papağan • Güvercin • Ayran

d. Rüzgâr e. Okul gereçleri f. Denizcilik

• Meltem • Kalem • Sandal
• Tayfun • Silgi • Pusula
• Bora • Çanta • Feribot
• Kasırga • Yazı tahtası • Gemi

g. Zaman h. Yük taşıyan araçlar i. Madenler

• Gün • Tır • Demir
• Ay • Kamyon • Çinko
• Yıl • Kamyonet • Bakır
• Asır • Vinç • Bor

34

7. Sınıf Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler

Etkinlik 4

3. Aşağıdaki görsellerden hareketle aynı kavram alanına giren kelimeleri yuvarlak içine
alınız.

a.

• Telgraf • Araba

• Adres • Şapka

• Kıyafet • Ses

• Mektup • Pul

b.
• Tuş olmak • Pehlivan

• Koltuk • Minder

• Kispet • Dövüş

• Toprak • Genç

c.

• Kutup • Astronot

• Ekvator • Yıldız

• Deniz • Samanyolu

• Galaksi • Meteor

d.

• Muz • Çekirge

• Menekşe • Arı

• Hindiba • İnsan

• Ağaç • Isırgan otu

35

7. Sınıf Aynı Kavram Alanına Giren Kelimeler KKT - 4 

1. Cehennem Nişanı’nda beş sandaldık. Güzel 4. Aynı kavram alanına girme, birbiriyle ilintili ancak
bir ocak akşamı… Hava lodos… Denize kırmızı anlamsal farkları olan kelimeleri ifade eder.
rengin türlüsü yayılmış. Çok kaynamış ıhlamur
rengindeki yayvan, geniş, ölü dalgalar. Sandallar Buna göre aşağıdakilerden hangi “petrol” söz-
ağır ağır sallanıyor, oltalar bekliyor, insanlar su- cüğüyle aynı kavram alanına girmez?
suyor.
A) Benzin B) Gaz yağı
Bu metindeki altı çizili sözcüklerden hangisi C) Mazot D) Sirke
diğerlerinden farklı bir kavram alanına girer?

A) Sandal B) Lodos
C) Deniz D) Olta

5. Sürüngenler

2. Dünyamızın süsüdür ?
Bu tabloya aşağıdaki hayvanlardan hangisinin
O güzelim ağaçlar, resmi yerleştirilmelidir?
A) B)
Kestaneler, söğütler,
C) D)
Meşe, ladin, çam, çınar.

Bu dörtlüğün son iki dizesindeki sözcükler
aşağıdaki kavramlardan hangisinin alanına gi-
rer?

A) Orman B) Deniz
C) Çiçek D) Hayvan

3. - - - - ve - - - - kelimeleri aynı kavram alanına 6. Türkler başlık olarak 1925’te şapkayı kabul ettiler.
girmektedir. Anlamsal farkı ise ilkinde kol dayama
yeri olduğu hâlde ikincisinde olmamasıdır. Bu cümledeki altı çizili sözcükle kullanım alanı
bakımından aşağıdakilerin hangisi benzemez?
Bu metindeki boşluklar sırasıyla aşağıdakile-
rin hangileriyle tamamlanmalıdır? A) Kasket B) Fes
C) Atkı D) Bere
A) Koltuk – askı
B) Sandalye – tabure
C) Masa – sandalye
D) Gemi – sandal

36

7. Sınıf Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

➤➤ Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan en önemli araçtır. Dil, milletleri birbirine bağladığı gibi kültürün de
gelecek kuşaklara taşınmasında önemli rol oynar. Bu nedenle dilin yabancı kelimelerin istilasından korunması
millî bir sorumluluktur.

➤➤ Diller arasındaki belli ölçüde kelime alışverişi gayet normaldir. Türkçe birçok dilden zorunluluk nedeniyle keli-
me aldığı gibi birçok dile de kelime kazandırmıştır. Örneğin “kalem” kelimesi Arapçadan, “kâğıt” kelimesi ise
Farsçadan dilimize yerleşmiştir. Yoğurt (yoghurt), paşa (pahsa), kahve (coffee) vb. kelimeler de Türkçeden
birçok yabancı dile aktarılmıştır. Ancak bu alışveriş, günümüzde dilimizi istilaya dönüşmüştür. Çünkü dilimizde
karşılığı bulunduğu hâlde start (başlama), full-time (tam gün), notebook (dizüstü) gibi pek çok kelime dilimizi
istila etmiştir. Bu istilayı engellemede bize düşen millî görev, hayatımızın her alanında yabancı sözcüklerin
Türkçe karşılığını kullanmaktır.

Etkinlik 5

Kazanım: T.6.2.7. Konuşmalarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçe-
Kazanım: T.6.4.12. lerini kullanır.
Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçeleri-
ni kullanır.

1. Aşağıdaki dilimize henüz yerleşmemiş yabancı kelimeleri Türkçe karşılıklarıyla eşleş-
tiriniz.

Yabancı Kelimeler Türkçe Karşılıkları
1. Marjinal a. Değişken
2. Parametre b. Savunma
3. Spontane c. Karşılaşma
4. Absürt d. Elektronik posta
5. Defans e. Gerçek
6. Reel f. Anlık, kendiliğinden
7. Agresif g. Yerleşke
8. Maç h. Saldırgan
9. Kampüs i. Saçma
10. E-mail j. Aykırı

37

7. Sınıf Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

Etkinlik 5

2. Aşağıda günümüzde sıkça rastlanan yabancı kelimeler verilmiştir. Bu kelimelerin
Türkçe karşılıklarını bulunuz.

a. Gala: Gösterim
b. İtalik: Eğik yazı
c. Galaksi: Gök ada
d. Misyon: Görev, amaç
e. Full-time: Tam gün

f. Mause: Fare
g. Korner: Köşe
h. Star: Yıldız
i. Faks: Belgegeçer
j. Link: İlişim

k. Seans: Oturum, gösterim

l. On-line: Çevrim içi

m. Chat: Sanal sohbet

n. Viraj: Dönemeç

o. Webmaster: Yönetici

38

7. Sınıf Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

Etkinlik 5

3. Aşağıdaki cümlelerden dilimize henüz yerleşmemiş yabancı kelime bulunanları işa-
retleyiniz.

a.  Gündüz yoğun olduğumdan filmin akşam seansına bilet aldım.

b. İnsanlar çevresini ilgilendiren konularda nesnel davranamaz.

c. Çağdaş dünyada kapıların tak tak diye çalınmasını özledim.
d.  Rakip kaleci topu müthiş bir refleksle dışarı çeldi.
e.  Başarı sağlamanın önünde aşılması güç handikaplar vardı.

f. Yeni bir dizüstü alması için babasını ikna etmeye çalışıyordu.

g.  Rakibini elimine eden takımımız bir üst tura çıktı.

h.  Sempatik bir görünüme sahip olduğundan çok sevilir.

i.  Globalleşen dünyada turizm sektörünün önemi daha da artmıştır.

j.  Bir ülkenin gelişimi her alandaki kalifiye eleman sayısına bağlıdır.

k. Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı coşkuyla kutlandı.

l. Hayatımı o doktorun özverili çalışmasına borçluyum.
m.  Admin grubumuzda ilgi çekici haberler paylaşmaktadır.

39

7. Sınıf Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler

Etkinlik 5

4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili yabancı kelimelerin Türkçe karşılıklarını noktalı yerlere
yazınız.

a. Okul kantininin dizaynı öğrenciler tarafından beğenildi.
( Tasarım )

b. Yılın en moda trendlerinde indirimler başlamış.

( Eğilim )

c. Kampanyada beş bin katılımcı limiti var.
( Sınır )

d. Toplumumuzun en büyük sorunu empati yoksunluğudur.

( Duygudaşlık )

e. Yalnız başınayken halüsinasyonlar gören bir gençmiş.

( Sanrı )

f. Yıllarca birçok gerçeği kamufle ederek ayakta durmuş.

( Gizlemek )

g. Hukukun egemen olmadığı ülkelerde kaos kaçınılmazdır.
( Kargaşa )

h. Derse konsantre olamadığı için konuyu anlayamamıştı.

( Yoğunlaşmak )

i. Sevilen iki ismin katılacağı bir panel düzenlendi.

( Açık oturum )

j. Ülkemizdeki çocuk dergilerinin tirajı çok düşük.
( Baskı sayısı )

40

7. Sınıf Dilimize Yerleşmemiş Yabancı Kelimeler KKT - 5 

1. Ülkesini ve yüksek istiklalini korumasını bilen Türk 4. Globalleşen dünyaya entegre olamayan her iş
milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan
kurtarmalıdır. 12 3

(Mustafa Kemal Atatürk) adamı iş dünyasından baypas olur.

Buna göre aşağıdaki sözcüklerden hangisinin 4
konuşma ve yazı dilinde kullanımı Atatürk’ün
beklentisine uygun düşmez? Bu cümledeki numaralandırılmış sözcükler-
den hangisi Türkçedir?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

A) Kötümser B) Ekstra
C) Gösteri D) Küresel

2. Bu hafta vizyona giren “Ayla” adlı film izleyiciler- 5. Yabancı dillerden alınmış ancak dilimize henüz
den tam not aldı. yerleşmemiş sözcüklerin Türkçesini kullanmalı-
yız.
Bu cümledeki altı çizili sözcüğün Türkçe kar-
şılığı aşağıdakilerden hangisidir? Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu uyarı
dikkate alınmıştır?

A) Oldum olası IQ seviyesiyle övünmeyi severdi.
B) Lokantacı spesiyal menüsünü onurla sundu.
C) İşverenler için dolu dolu bir CV çok önemlidir.
D) Bu yemeğin yanında hafif bir içecek iyi gider.

A) İleri görüş B) Gösterim
C) Sağduyu D) Görünüm

6. Efe tahtada yazılı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını
kullanacaktır.

• Antipatik
• Markaj
• Selfie
• Karizma

3. I. Kötümser Buna göre aşağıdakilerden hangisi Efe’nin
II. İyimser kullanacağı Türkçe sözcüklerden biri değildir?
III. Olumlu
IV. Olumsuz A) Etkileyicilik B) Sevimli
C) Tutma D) Özçekim
“Optimist” sözcüğünün Türkçe karşılığı numa-
ralanmış sözcüklerden hangisinde verilmiştir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

41

2. ÜNİTE

CÜMLEDE ANLAM

Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler
Neden-Sonuç Cümlesi
Amaç-Sonuç Cümlesi
Koşul Cümlesi

Cümleye Hâkim Olan Duygu
Abartma ve Benzetme

Karşılaştırma - Koşula Bağlılık - Örneklendirme
Cümle Yorumlama
Örtülü Anlam

Kazanımlar

➢➢ T.7.1.10. Dinlediklerinde/izlediklerinde tutarlılığı sorgular.
➢➢ T.7.1.11. Dinledikleriyle/izledikleriyle ilgili görüşlerini bildirir.
➢➢ T.7.1.12. Dinlediklerinin/izlediklerinin içeriğini değerlendirir.
➢➢ T.7.3.22. Metnin içeriğini yorumlar.
➢➢ T.7.3.28. Okudukları ile ilgili çıkarımlarda bulunur.

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Öznel Anlatım: Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanamayan, kişiden kişiye değişen anlatımdır. Söyleyenin duy-
gusunu, beğenisini, yorumunu içerir.

• Konuşmayı uzatarak insanları sıkmıştı. Sıkmak (sıkıntı vermek) ve büyülemek (çekiciliği ile et-
• Kitabın kapağı insanı büyülemektedir. kisi altına almak) eylemleri kişiden kişiye değiştiğinden
(beğeni içerdiğinden) özneldir.

Nesnel Anlatım: Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen, kişiden kişiye değişmeyen anlatımdır. Söyleyenin
duygusunu, beğenisini, yorumunu içermez. Herkes tarafından aynı kabul edilir.

• Hatay, Akdeniz Bölgesi’nde yer alır. Hatay’ın Akdeniz Bölgesi’nde yer alması ve ülkemizin
• Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir. üç tarafının denizlerle çevrili olması herkes tarafından
kabul edilen, doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen
yargılar olduğu için nesneldir.

Etkinlik 6

Kazanım: T.7.3.22. Metnin içeriğini yorumlar.
a) Yazarın olaylara bakış açısının tespit edilmesi sağlanır.
b) Metindeki öznel ve nesnel yaklaşımların tespit edilmesi sağlanır.
c) Metindeki örnek ve ayrıntılara atıf yapılması sağlanır.

1. Aşağıdaki cümleleri öznellik ve nesnellik bakımından inceleyerek numaralarını uygun
kutucuklara yazınız.

a. Hayatta mutlu olmak her insan için önemlidir.
b. Beyaz gömlek en çok babama yakışmaktadır.
c. “Yaprak Dökümü” dizisi Reşat Nuri’nin romanından uyarlanmıştır.
d. Müzik dinlemek insanın ruhunu dinlendirir.
e. Tiyatro oyunculuğu sinema oyunculuğuna göre çok zordur.
f. Orhan Kemal eserlerinde Çukurova’yı ve Çukurova insanını anlatmıştır.
g. Sıcak bölgede yaşayan insanlar sıcakkanlı ve sevecen olurlar.
h. Kitabın ön kapağına yazarın buz dağı önünde resmi çizilmiş.

a, b, d, e, g c, f, h

44

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Etkinlik 6

2. Aşağıdaki cümlelerden öznel anlatımlı olanları işaretleyiniz.

a.  Yüzmek, insanı oldukça rahatlatan bir spordur.

b.  Hayatta her insan yenilgiyi en az bir kez tatmıştır.

c. Uzmanlar sıcak havalarda dışarı çıkmanın tehlikeli olduğunu söyledi.

d. Hatay künefesinin ana malzemeleri şunlardır: kadayıf, tuzsuz peynir, te-
reyağı.

e. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’tür.

f. Millîler bir sonraki maça tam kadro çıkacaklar.
g.  İyi bir çocuk toplum içinde rahat olduğu gibi saygılı da olmalıdır.
h.  Kız çocukları babaya, erkek çocukları ise anneye düşkün olur.

i. Romanın arka kapağında tanınmış isimlerin romanla ilgili görüşleri var.
j.  Telefonların alarm sesi bir müddet sonra insanı çok rahatsız ediyor.
k.  Yazar bu eserinde son derece etkileyici bir olayı anlatmıştır.

l. Alfabemiz 21 sesli, 8 sessiz olmak üzere toplamda 29 harften oluşur.
m.  Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiirlerini okuyan herkes beğenir.

n. Ülkemize kuzeyden esen rüzgârlar şunlardır: Karayel, Yıldız, Poyraz.

45

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Etkinlik 6

3. Aşağıdaki cümlelerden nesnel anlatımlı olanları işaretleyiniz.

a.  Ülkemizde okuryazar oranı önceki yıllardan fazladır.
b.  Ülkemizde güneyden kuzeye gidildikçe güneş ışınlarının açısı küçülür.
c. Çalışma odanı ayırmakla ne kadar doğru bir karar vermişsin.
d. Sunucunun zaman zaman yaptığı espriler zekâ doluydu.
e. Bu sınıf, okulun en çalışkan ve en sevilen sınıfıdır.
f.  Okulumuz aldığı ödüllerle kendi bölgesinde birinci sıradadır.
g. Sürekli geçmişi düşünmek, geçmişe saplanıp kalmak çok anlamsız.
h.  Belediye, ilçede iki günlük su kesintisi olacağını duyurdu.
i.  Fatih Sultan Mehmet 21 yaşındayken İstanbul’u fethetmiştir.
j.  Çalıkuşu, Feride’nin yaşadığı maddi ve manevi sıkıntıları işler.
k. Kitabın kapağı başka dünyalara açılan kapı niteliğindeydi.
l.  Ülkemizde ilkbaharda ırmakların su seviyesi sonbahara göre daha fazladır.
m. Konuşma becerinizi geliştirmek için bol bol kitap okumalısınız.
n.  Son sayıma göre ülkemiz nüfusu seksen milyonu aştı.
o. Yaz aylarında açan laleler İstanbul’a farklı bir hava katıyor.

46

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Etkinlik 6

4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri cümlelerin öznel ya da nesnel olma duru-
muna göre tamamlayınız.

a. Öğretmenimiz bugün şık bir takım elbise giymiş. (Öznel)

b. Tiyatro oyuncuları canlı performans sergiler. (Nesnel)

c. Nazlı, kafesteki minik ve sevimli kuşuna yem verdi. (Öznel)

d. Kadir Çöpdemir bu programı ilk kez sundu. (Nesnel)

e. Ülkemizin yemekleri oldukça lezzetlidir . (Öznel)

f. Osmanlı Devleti’nin ilk padişahı Osman Bey’dir. (Nesnel)

g. Ülkemizde en iyi ceviz Çağlayancerit’te yetişir. (Öznel)

h. Çocuğun simsiyah gözleri vardı. (Nesnel)

i. Güzel bir havada eski dostlarımızla pikniğe gittik. (Öznel)

j. Ünlü sanatçı 2018’in son konserini bugün verdi. (Nesnel)

5. Aşağıdaki cümlelere öznellik anlamı katan kelime ya da kelime gruplarının altını ör-
nekteki gibi çiziniz.
a. Babam bize Kayseri’nin harika mantısından ısmarladı.
b. Her zaman ilginç çıkışlarıyla gündem olurdu.
c. İstanbul dünyanın en güzel şehridir.
d. Filmin ürpertici sahnelerini ileri sardı.
e. Öğretmen konunun anlaşılması için akılda kalıcı örnekler verirdi.
f. Yazarın eserlerinde kullandığı olduğu dil etkileyiciydi.
g. Yüksek dağların arasındaki şirin bir köyde yaşardık.
h. Müthiş bir şiir eşliğinde gösteri başladı.
i. Çam ağaçları evin bahçesine hoş bir görünüm kazandırdı.
j. Anlattıkları salondaki herkesi çok şaşırtmıştı.

47

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Etkinlik 6

6. Aşağıdaki cümleleri öznel ya da nesnel olarak değerlendirip ilgili kutucukları işaretle-
yiniz.

Cümle Öznel Nesnel
a. Ünlü ressamın sergisindeki tabloları göz kamaştırıyor. 

b. Küpelerin elbisenle çok iyi uyum sağlamış. 

c. Bu kitap tam olarak 322 sayfadan oluşuyor. 

d. Yazarın yeni kitabı ikinci baskıya girdi. 

e. Yazar tarihî romanların en çarpıcı örneklerini kaleme almış. 

f. Elma, ülkemizde ekim alanı en geniş meyvelerdendir. 

g. Ege’nin en gözde şehri hiç şüphesiz İzmir’dir. 

h. Hız Yayınları kısa sürede eğitim sektöründe beğeni topladı. 

i. “Cin Ali” serisi her çocuğun unutamayacağı kitaplardandır. 

j. Ahmet Hamdi şiir, hikâye, roman ve deneme türünde yazmıştır. 

k. Bu yayınevi yazarın 5 kitabını sadeleştirip yayımladı. 

l. Ülkemiz gelmiş geçmiş en kurak yaz mevsimini yaşadı. 

m. İstanbul’un tarihî mekanlarını gezince insanın içini heyecan sarar. 

n. Yazar bu öyküsünde bir kuyu ustasının yaşadıklarını ele almış. 

o. Küresel ısınma pek çok hayvan ırkının yaşamını tehdit ediyor. 

48

7. Sınıf Öznel ve Nesnel Anlatımlı Cümleler

Etkinlik 6

7. Aşağıdaki cümlelerden öznel anlatımlı olanlara “Ö”, nesnel anlatımlı olanlara “N” ya-
zınız.

a. N Kemalettin Kamu şiirlerinde gurbet temasını işlemektedir.

b. Ö Şanlıurfa’da her sabah enfes ciğer yapılır.
c. Ö Yazarın bu romanı da ötekiler kadar sürükleyiciydi.

d. N Romanları hikâyelerine göre daha çok satılmaktadır.

e. Ö Kontrolsüz gelişen teknoloji hayatı kaosa çevirmektedir.

f. N Faruk Nafiz Çamlıbel “Han Duvarları” adlı şiirin şairidir.

g. Ö Akıllı telefonlar hayatımıza giren en büyük kâbustur.

h. Ö Bu filmi beğenmeyecek bir insan olduğunu düşünmüyorum.
i. N Nazım Hikmet ülkemizde serbest şiirin ilk uygulayıcısıdır.
j. N Atatürk, “Nutuk” adlı eserinde Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatır.
k. Ö Sanatçı İstanbul esnafını tuvaline çok güzel yansıtmış.
l. Ö Hafta sonu Boğaz’a karşı kahve içmenin tadına doyum olmaz.
m. N Bursa, Osmanlı’ya başkentlik yapmış bir şehirdir.

49