WeCitizens : เสียงปทุมธานี

WeCitizensเสียงปทมุ ธานี

‘ปณิธำน้’

คาํ เดยี วท�ีจะได้
ความรู้นัน� มา

1

รังสิต คลอง 9

2

ป ทุ ม ธ า นี

3

ป ทุ ม ธ า นี

ประตนู ้ำ� จุฬาลงกรณ์

4

5

“

ปทุมธานี

เป็ นเมอื งสิ่งแวดลอ้ มสะอาด
อาหารปลอดภยั

แหล่งทอ่ งเที่ยวเรยี นรู้
และพักผ่อนหย่อนใจ

ของอาเซยี น

สังคมอยเู่ ยน็
เป็ นสุข

“

ปทุมธานี จังหวัดในภาคกลาง หนึ่งในห้าพ้ืนท่ีปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร ห่างไปทางทิศเหนือ
27.8 กโิ ลเมตรตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) มวี ิสัยทัศนแ์ ละพันธกจิ ว่า “ปทุมธานีเป็ น
เมอื งสิ่งแวดล้อมสะอาด อาหารปลอดภัย แหลง่ ท่องเทีย่ วเรียนรู้และพักผ่อนหย่อนใจของอาเซียน สังคม
อยู่เย็นเป็ นสุข” บ่งบอกถึงแนวทางและศักยภาพการพัฒนาจังหวัดด้วยจุดแข็งที่มีตลาดกลางกระจาย
สินค้าการเกษตรระดับประเทศอย่างตลาดไท ตลาดสี่มุมเมือง มีชุมชนอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ เช่น นิคม
อุตสาหกรรมนวนคร ก่อให้เกิดการจ้างงานจ�ำนวนมากในพ้ืนท่ี มีพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้หลากหลาย
ทง้ั ดา้ นวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การเกษตร ศลิ ปวัฒนธรรม เชน่ พิพิธภณั ฑว์ ิทยาศาสตร์ พิพิธภณั ฑพ์ ระราม
เก้า พิพิธภัณฑ์การเกษตรเฉลิมพระเกียรติ ตลอดจนหออัครศิลปิ น มีสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา
อยา่ งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลธัญบรุ ี สถาบนั เทคโนโลยีแหง่ เอเชยี ทจี่ ะ
สนบั สนนุ การขบั เคลอื่ นพัฒนาจงั หวดั มโี ครงสรา้ งพื้นฐานดา้ นคมนาคมขนสง่ เชอ่ื มโยงการเดนิ ทางไปภมู ภิ าค
ต่าง ๆ ท้ังทางถนน ทางราง และทางอากาศ มีแม่น้�ำเจ้าพระยาไหลผ่าน และคลองในพื้นท่ีซึ่งมีประวัติ
ความเป็ นมาเชอ่ื มโยงการพัฒนาประเทศอยา่ งคลองรงั สิตประยรู ศักด์ิ อันเอ้ือต่อการคมนาคม และส่งเสรมิ
การท่องเท่ียววิถีชุมชนริมน้�ำ รวมทั้งมีอาหารเป็ นเอกลักษณ์ของจงั หวัด เช่น ก๋วยเต๋ียวเรือรังสิต ข้าวแช่
ชาวมอญ และเมีย่ งคํากลบี บัว

7

Pa อย่างไรก็ดี ด้วยการเปลี่ยนแปลงจากสภาพสังคม
thum ชนบทเป็ นสังคมเมือง การผลิตจากภาคเกษตรกรรมเป็ นภาค
thani
อุตสาหกรรม ทา� ใหเ้ มอื งขยายตวั และเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ
อย่างรวดเร็ว ก็ส่งผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและ
ส่ิงแวดล้อมท่ีเส่ือมโทรมลง การมีประชากรแฝงจากแรงงาน
ภาคอุตสาหกรรมและแรงงานต่างด้าว ส่งผลต่อการให้
บรกิ ารของภาครฐั ไมเ่ พียงพอ กอ่ ใหเ้ กดิ ปั ญหาทางสงั คมตาม
มา รวมไปถึงโครงสร้างของประชากรท่ีเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ
มากข้ึน ขณะที่ในด้านการท่องเท่ียว พบว่าสถานที่ท่องเที่ยว
บางแหล่งไม่มีศักยภาพและขาดความเชื่อมโยงเส้นทาง
การทอ่ งเทยี่ ว จงึ ไมอ่ าจดงึ ดดู นกั ทอ่ งเทย่ี วใหเ้ ขา้ มาพักคา้ งคนื
หรอื ใชเ้ วลาในพื้นทม่ี ากขนึ้ ได้ ถงึ กระนนั้ โอกาสพัฒนาศกั ยภาพ
ของจงั หวัดปทุมธานกี ็มอี ยู่มาก ตั้งแต่การพัฒนาระบบขนส่ง
มวลชนสายรอง ใหเ้ ชอ่ื มตอ่ การเดนิ ทางกบั รถไฟชานเมอื งสาย
สีแดงเข้มชว่ งบางซอื่ -รงั สิต เส้นทางรงั สิต-ธัญบุรี และสาย
สเี ขยี ว หมอชติ -สะพานใหม-่ คคู ต อนั จะชว่ ยสง่ เสรมิ การลงทนุ
ในพื้นทแ่ี ละมนี กั ทอ่ งเทย่ี วเดนิ ทางเขา้ มามากขนึ้ สอดคลอ้ งกบั
พฤตกิ รรมการเดนิ ทางทอ่ งเทยี่ วดว้ ยตนเองของนกั ทอ่ งเทย่ี ว
และท่องเท่ียวเพื่ อการเรียนรู้มากขึ้น โอกาสสร้างงานและ
รายได้ในพื้นที่เพ่ิมขึ้นจากโครงการก่อสร้างสวนสัตว์แหง่ ใหม่
ขององค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ (อสส.) บนพ้ืนท่ี

ราว 300 ไร่ บรเิ วณคลอง 6 ต�าบลรงั สิต อ�าเภอธัญบุรี

กล่าวถึงอ�าเภอธัญบุรี ซึ่งพ้ืนท่ีด้ังเดิมเป็ นทุ่งหญ้าโล่ง
ขนาดใหญ่ เรยี กว่า “ทงุ่ หลวง” มสี ัตว์นานาชนดิ อาศัยอยูม่ าก
แตด่ ว้ ยสภาพทด่ี นิ อุดมดแี ตข่ าดนา� เพราะไมม่ ลี า� คลองไหลผา่ น
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรง
มีพระราชด�าริแก้ไขเกื้อกูลท่ีดินในทุ่งหลวงให้เกิดประโยชน์
แก่ประชาชนด้วยการให้ขุดคลองข้ึนในช่วงป� พ.ศ. 2432-
2467 เรมิ่ ขดุ จากรมิ นา� เจา้ พระยาทตี่ า� บลบา้ นใหม่ อ�าเภอเมอื ง
ปทุมธานี ตรงไปทางทิศตะวันออกถึงเขตจังหวัดนครนายก

พระราชทานนามว่า “คลองรังสิตประยูรศักด์ิ” ท�าให้น�า
ซึ่งไหลมาจากภูเขาบรรทัดผ่านคลองรังสิตและคลองซอย
เกดิ เป็ นระบบชลประทานเพื่อปลกู ขา้ วแหง่ แรกของประเทศไทย
ท�าให้ท้องท่ีเจริญขึ้น ผู้คนเข้ามามากขึ้นจนเป็ นแหล่งชุมชน
หนาแน่น เกิดสังคมใหม่ท่ีเศรษฐกิจ สังคม อุตสาหกรรม
ขยายตัว จนกระท่ังปทุมธานีกลายเป็ นท่ีพั กอาศัย เกิด

หมู่บ้านจดั สรร หอพักตามแนวถนนรงั สิต-นครนายก รองรบั
การกระจายตวั จากกรุงเทพฯ ขณะเดียวกัน ยงั พบบา้ นเรอื น
พื้นถน่ิ ลกั ษณะบา้ นไมส้ องชนั้ รมิ คลองในชว่ งเขตพื้นทเ่ี ทศบาล
ต�าบลธัญบุรี และเทศบาลเมืองสน่ันรักษ์ ให้พอเห็นวิถีชีวิต
เรียบง่าย ประโยชน์ใช้สอยท่ีสอดคล้องกับการอาศัยริมน�า
ขณะที่ศาลเจ้าตลอดแนวคลอง มัสยิดบริเวณชุมชนมุสลิม
ก็ท�าให้เห็นการตั้งถิ่นฐานของชุมชนหลากหลายความศรัทธา
ทัง้ เชื้อสายจนี มุสลิม และมอญ

8

ป ทุ ม ธ า นี

ในพื้นท่ี 4 เทศบาลของอำ� เภอธญั บรุ ี มบี รบิ ทแตกตา่ งกนั ด้วยศักยภาพของพ้ืนที่คลองรังสิตประยูรศักดิ์ ตั้งแต่
ตามการใช้ประโยชน์พื้นท่ีและพื้นหลังของชุมชน โดยเทศบาล ประตูน้�ำจุฬาลงกรณ์ ยาวตลอดคลอง 1-14 ท้งั ในด้านพ้ืนท่ี
นครรังสิต มีความเป็ นย่านธุรกิจของเมือง รองรับการค้า มรดกทางวัฒนธรรม คุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ เอกลักษณ์
ปลกี คา้ ส่ง มกี ารใชพ้ ื้นทท่ี ้งั กลางวันทงั้ กลางคืน และรองรบั วิถีชีวิตริมน้�ำ แหล่งส่งเสริมการเรียนรู้แขนงต่างๆ รวมถึง
การเชื่อมต่อรถไฟฟ้ าสายสีแดงระหว่างกรุงเทพมหานคร เชงิ นเิ วศ โครงขา่ ยระบบคมนาคมขนสง่ ทางน้ำ� เพิ่มการเขา้ ถงึ
กับพ้ื นท่ีชานเมือง เทศบาลเมืองบึงยี่โถ มีความเป็ นย่าน พ้ืนที่เช่ือมต่อไปยังแต่ละคลองในจงั หวัดปทุมธานี กรุงเทพฯ
อยู่อาศัย ผสมกับกิจกรรมด้านอุ ตสาหกรรมขนาดย่อม และจงั หวดั ขา้ งเคยี ง และการขยายโครงขา่ ยรถไฟฟ้ าชานเมอื ง
มีวัด ศาลเจ้า ศิลปะ (ภาพจิตรกรรมฝาผนัง) สวนสนุก มายังพื้นท่ีปทุมธานี จงึ น�ำมาสู่การพัฒนาพื้นที่อ�ำเภอธัญบุรี
ทั้งมีการพัฒนาเส้นทางจักรยานเลียบคลองรังสิตฯ ซึ่งถือ เป็ นเมืองแห่งการเรียนรู้ (Learning City) ซึ่งโครงการ
เป็ นศักยภาพหน่ึงในการวางแผนเชื่อมต่อโครงข่ายเส้น พั ฒนากลไกการขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้ในการ
ทางการเรยี นรู้ เทศบาลตำ� บลธัญบรุ ี เป็ นย่านสถาบนั ราชการ ส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่นจังหวัดปทุมธานี ด�ำเนินการโดย
มีพื้ นที่การเรียนรู้ส�ำคัญๆ เช่น พิ พิ ธภัณฑ์บัว พิ พิ ธภัณฑ์ คณะวิจัยสังกัดศูนย์แห่งความเป็ นเลิศทางวิชาการด้านวิจัย
ธรณีวิทยา พิ พิ ธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ รวมไปถึงสวนสัตว์ และนวัตกรรมเพื่อการขนสง่ เมอื ง คณะสถาปั ตยกรรมศาสตร์
และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และโครงการ
แหง่ ใหมท่ ก่ี ำ� ลงั ดำ� เนนิ การ และเทศบาลเมอื งสนน่ั รกั ษ์ เป็ นยา่ น
ที่อยูอ่ าศัยผสมเกษตรกรรม โดยอยูห่ า่ งไกลออกจากตวั เมอื ง พั ฒนาพ้ื นที่ต้นแบบในการส่งเสริมเมืองแห่งการเรียนรู้
มีการใช้ประโยชน์ท่ีดินด้านเกษตรกรรมมากกว่าพื้ นที่เทศบาล เพ่ื อคนทุกกลุ่มในจังหวัดปทุมธานี โดยคณะวิจัยสังกัด
อื่นๆ ส่งเสรมิ กิจกรรมด้านเกษตรและวิถชี ีวิต คณะสถาปั ตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคล

ธัญบรุ ี จะพาเรามองเขา้ ไปถงึ ความทา้ ทายในเชงิ กระบวนการ
กลไกการขบั เคลอื่ นพ้ืนทก่ี ารเรยี นรู้ และการออกแบบพ้ืนทแ่ี หง่
การเรยี นรูใ้ หเ้ ป็ นไปไดใ้ นเชิงกายภาพ นบั จากบรรทดั ต่อไปนี้...

9

ปทมุ ธานี - เมอื งธญั บรุ ี ชุดโครงการกลไกความร่วมมือในการส่งเสริมเศรษฐกิจ
ทอ้ งถน่ิ ผา่ นพนื้ ทกี่ ารเรยี นรขู้ องจงั หวดั ปทมุ ธานี (โครงการ
คลองประวัตศิ าสตร์ ศูนยก์ ลางแหล่งเรียนรู้ Learning City ปทมุ ธานี) โดย รศ. ดร. ภาวณิ ี เอย่ี มตระกูล
ประตูสู่การพั ฒนาเศรษฐกิจ หัวหนา้ โครงการวจิ ัย คณะสถาปต ยกรรมศาสตร์และการ
ผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เลือกพื้นท่ีจังหวัด
ปทุมธานี อ�าเภอธัญบุรี ในขอบเขต 4 เทศบาลหลัก
ซง่ึ มขี อ้ มลู ทอ้ งถน่ิ ศกึ ษา (Local Study) ศกั ยภาพหลายดา้ น
รวมไปถึงการน�าเสนอแนวคิด กลไกและต้นแบบพื้นท่ี
การเรียนรู้ 10 แห่งไวด้ ังน้ี

เมอื งการศึกษา
โอกาส และอนาคต

13 คืออัน้ดบั GPP 8 พื้น้ที่เศรษฐกจิ และแหล่งทุน้วิจยั
ของจงั หวัดปทุมธำน้ี • ตลาดสีม่ มุ เมอื ง
(ราว 235,595 บาท/ป)ี เมอื่ เทียบกบั ทกุ จงั หวดั • ตลาดรงั สิต
ท่วั ประเทศ • Future Park รังสติ
• Zeer
13 สถำบัน้อุดมศึกษำ
• มหาวิทยาลัยกรุงเทพ • สวทช.
• มหาวิทยาลยั ชนิ วัตร • นวนคร
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลธญั บรุ ี • สวนอตุ สาหกรรมบางกะดี
• มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รงั สติ • ตลาดไท
• มหาวทิ ยาลัยนอร์ทกรงุ เทพ
• มหาวทิ ยาลยั ปทุมธานี 11 พิพิธภณั ฑ์และแหล่งเรียน้รู้
• มหาวิทยาลัยรังสิต • องคก์ ารพพิ ิธภณั ฑว์ ิทยาศาสตรแ์ ห่งชาติ
• มหาวิทยาลัยราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถมั ภ์ • พิพิธภณั ฑสถานแหง่ ชาตธิ รณวี ิทยาเฉลิมพระเกียรติ
• สถาบนั การอาชีวศกึ ษาภาคกลาง 1 • พพิ ิธภัณฑสถานเคร่อื งถ้วยเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
• สถาบนั เทคโนโลยนี านาชาติสริ ินธร มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ • พพิ ธิ ภณั ฑ์การเกษตรเฉลิมพระเกียรติ
• สถาบันเทคโนโลยแี ห่งเอเชีย • พิพิธภณั ฑพ์ ระตา� หนกั บา้ นสวนปทมุ
• มหาวิทยาลยั อีสเทริ น์ เอเชยี • พิพธิ ภัณฑ์บวั มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
• สถาบันการพลศกึ ษา วทิ ยาเขตกรุงเทพ • ศูนย์วิทยาศาสตรเ์ พือ่ การศึกษารังสิต
• ศูนยฝ์ ึกอบรมวศิ วกรรมเกษตรบางพนู • พิพธิ ภัณฑ์หินแปลก
• หออัครศลิ ปิน
รงั สติ - บางซอื่ 1 เส้น้ทำงรถไฟฟ้ ำสำยสีแดง • พพิ ิธภณั ฑ์โชคชัย
เสน้ ทางและประตูเช่อื มต่อโอกาส
การพัฒนาสงั คมและเศรษฐกจิ 4 เทศบำล อ�ำเภอธัญบรุ ี
พื้น้ทว่ี ิจยั พัฒน้ำสู่เมืองแหง่ กำรเรียน้รู้

• เทศบาลนครรังสติ
• เทศบาลเมืองบึงยโ่ี ถ
• เทศบาลตา� บลธญั บรุ ี
• เทศบาลเมอื งสน่นั รกั ษ์

10

1 จงั หวัดปทมุ ธานี พ้ืน้ท่ปี ฏบิ ตั ิกำร ปทุมธำน้เี มืองแหง่ กำรเรียน้รู้

พระนครศรอี ยธุ ยา นครนายก พื้นท่ีวิจัยและส่งเสริมการเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ขอบ
ฉะเชงิ เทรา คลมุ พน้ื ท่ี 4 เทศบาล ในอา� เภอธญั บรุ ี ไดแ้ ก่ เทศบาลนครรงั สติ เทศบาล
นนทบุรี ชลบรุ ี เมอื งบงึ ยีโ่ ถ เทศบาลต�าบลเมืองธญั บุรี และเทศบาลเมอื งสนน่ั รกั ษ์
211,744 ประชากรวม 4 เทศบาล (ขอ้ มลู ปี 2561)
กรุงเทพฯ
สมทุ รปราการ

อ.หน้องเสือ

2 แผนที่จงั หวัดปทุมธานี

อ.สำมโคก อ.คลองหลวง
อ.ธัญบรุ ี
อ.ลำดหลมุ แกว้ อ.ลำ� ลูกกำ

อ.เมอื งปทมุ ธำน้ี

กลไกใน้กำรขบั เคล่ือน้พัฒน้ำ เขตเทศบาลเมืองสนัน่ รกั ษ์
เมอื งแหง่ กำรเรียน้รู้

สถาบนั การศึกษา งานบริการวชิ าการ การพฒั นาผลิตภัณฑช์ ุมชน และงานสง่ เสรมิ สขุ ภาพ 3 พ�ืนทวี่ ิจยั ปทมุ ธานี

ภาคประชาคม/ชมุ ชน โครงการสรา้ งสวนผกั , จิตอาสาพัฒนาสงิ่ แวดลอ้ มและล�าคลอง เขตตา� บเทลศธบัญาลบรุ ี

ภาคเอกชน เศรษฐกิจสร้างสรรค์ แพตลาดนา�้ เกษตรอินทรีย์ เขนตคเทรรศงั บสาิตล เเมขตอื เงทบศาบงายล่โี ถ

องคก์ รปกครอง เทศบาล และอ�าเภอ : การเรียนรู้ตลอดชีวิต, ผู้สูงอายุ, การส่งเสริม
ส่วนท้องถ่นิ /ส่วนราชการ อตั ลักษณท์ อ้ งถิน่ ก๋วยเตย๋ี วเรือ, แข่งเรือ, การพฒั นาศูนยเ์ รยี นรู้
ศนู ยก์ ารเรยี นร/ู้ พพิ ธิ ภณั ฑ์ : นทิ รรศการการเรยี นร,ู้ แปลงเกษตรสาธติ ,
แหลง่ เรียนร้วู ทิ ยาศาสตร์, สวนสัตวแ์ หง่ ใหม่

แผนที่ท่ี 1 – 10 แหล่งเรียนรู้ ยำ่ น้น้นั ้ทน้ำกำรเพ่ือกำรเรียน้รู้ ย่ำน้เรียน้รู้ธรรมชำติ
และน้ิเวศวิทยำ

พ้ื น้ท่ีต้น้แบบใน้กำรส่งเสริม ยำ่ น้กำรเรียน้รู้ ยำ่ น้กำรเรียน้รู้ พืน้ ทีส่ าธารณะรมิ คลองหน้า เขตเทศบาลเมอื งสนัน่ รกั ษ์
เมืองแหง่ กำรเรียน้รู้ ประวัตศิ ำสตร์ อำหำรและสุขภำพ หมู่บา้ นสัมมากร คลอง 7
10
จากการด�าเนินการวิจัย คณะวิจัยได้จัดท�าข้อเสนอ ทวี่ ่างเอกชน พน้ื ท่ีสาธารณะริมคลองหน้า 9
การออกแบบพ้ืนท่ีต้นแบบการเรียนรู้คลองรังสิตประยูรศักด์ิ (ข้างร.ร.โชคชัย) หมู่บา้ นเจริญลาภ คลอง 5 8
10 พื้นท่ ี ที่มฐี านมาจากคุณคา่ ทางประวัติศาสตร ์ วัฒนธรรม
ของ อ.ธัญบุรี คลองรังสิตประยูรศักด์ิ และองค์ความรู้ ประตูนา�้ จฬุ าลงกรณ์ ศูนยก์ ีฬาเทศบาล 7 ศาลเจ้าเทวาลัยคลอง 12
ภูมิปัญญาของผู้คนในพ้ืนที่ เป็นพื้นที่การเรียนรู้ท่ีแสดงออก ตลาดน้า� นครรังสติ เมอื งบึงยีโ่ ถ
ถึงอัตลักษณ์ และหนุนเสริมการเรียนรู้ส�าหรับคนปทุมธานี พืน้ ทว่ี า่ งรมิ คลองใกล้
และคนทวั่ ไปในอนาคต 6 วดั สระบวั คลอง 11
ริมคลองใกล้วัดสระบัว
4 เขตเทศบาลตา� บลธัญบุรี คลอง 11

35 7,8

4,5,6

12 เขตเทศบาลเมืองบางย่โี ถ 7. เกษตรกรรม 8. ศิลปะการแสดง
3 3. อาหาร
เขตเทศบาลนค1ร. ปรงัระสวิตตั ิศาสตร์

1,2 2. ศลิ ปะหัตถกรรม 4. แพทยแ์ ผนไทย 6. ศิลปะหตั ถกรรม 9 9. ศาสนา
5. สง่ิ แวดลอ้ ม

Fun fact • คลองขดุ ขนาดใหญ เปน ระบบชลประทานเพอื่ ปลกู ขา วแหง แรกของประเทศไทย เรม่ิ บกุ เบกิ ในสมยั รชั กาลที่ 5
• มีกลมุ ชาตพิ ันธทุ ่หี ลากหลายอาศัยริมคลอง ไทย จนี มอญ ลาว มาเลย
คลองรงั สิตประยรู ศักด์ิ • ความเช่อื 3 ศาสนา 1 ความเชอ่ื พทุ ธ อสิ ลาม ครสิ ต (คาทอลิก) และศาลเจา จนี
• แหลง กาํ เนิดกว ยเตย๋ี วเรือโกฮบั

More Information • โครงการ ชดุ โครงการกลไกความรว มมือในการสง เสรมิ เศรษฐกจิ ทอ งถิ่น 11
ข้อมลู ตดิ ตอ่ เพ่ิมเตมิ • ผานพ้ืนท่กี ารเรียนรขู องจงั หวัดปทมุ ธานี Facebook : Pathumthani Learning City

WeCitizens 14 รศ.ดร.ภาวิณี เอ่ียมตระกูล
เ ีสย งปทุม ธา ีน ผศ.ดร.ธนภูมิ วงษ์บ�ำหรุ
ผศ.ดร.วรากร สงวนทรพั ย์

24 ดร.ปรญิ ญา มรรคสิรสิ ุข
32 รอ้ ยตำ� รวจเอก ดร.ตรลี ุพธ์ ธูปกระจา่ ง
34 สุนทร โชคธนอนันต์
36 คัทธีญา ผาคำ�
38 เรวดี แจง้ ไพร
40 รงั สรรค์ ทางเณร
42 งามพิศ ธรรมทัศน์
44 รงั สรรค์ นันทกาวงศ์
46 นพรตั น์ มหานิยม
48 เจตน์รพี อาจเเกล้ว
50 ปรุ มิ ปรชั ญ์ อ�ำพัน
52 แสงจนั ทร์ กลัญชยั
56 ญาณศิ า จงปั ญญานนท์
58 สุภา ชัยมานะเดช
60 โสภณ ต้งั คตธิ รรม
62 ณรงค์ อู่ผลเจรญิ
64 เอื้องมณี ศรมี งคลปทมุ
68 ประกาศิต ทองอินศรี
70 ผศ. สุดแดน วิสุทธิลักษณ ์
76 พงศกร เสนาวุฒิ
80 พงศวัชร์ วรวัชรจติ ต์เมธา
82 มัณฑนา อ�ำไพจติ ต์

ส�ำเนียง อ�ำไพจติ ต์

12

13

รศ.ดร.ภำวิณี เอี่ยมตระกูล
กลไกความร่วมมอื ในการส่งเสริมเศรษฐกจิ ทอ้ งถ่นิ
ผ่านพื้นทก่ี ารเรียนรจู้ ังหวดั ปทมุ ธานี

ขยบั ฟ� นเฟ� องให้
ปทุมธานีหมนุ สู่เมือง

แหง่ การเรยี นรู้

สนทนากับ รศ.ดร.ภำวิณี เอี่ยมตระกลู
ถงึ ความทา้ ทายในการขบั เคล่ือน

“กลไกควำมร่วมมอื ใน้กำรส่งเสริมเศรษฐกิจ
ท้องถิ่น้ผ่ำน้พ้ืน้ทีก่ ำรเรียน้รู้จงั หวัดปทมุ ธำน้”ี

รศ.ดร.ภาวิณี เอี�ยมตระกลู ผอู้ ํานวยการศูนย์แหง่ ความเป� นเลศิ ทางวิชาการดา้ นวิจยั และ
นวัตกรรมเพื� อการขนส่งเมือง คณะสถาป� ตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ และหัวหน้าชุดโครงการ “กลไกความร่วมมือในการส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ�นผ่าน
พื�นท�ีการเรียนรู้จงั หวัดปทมุ ธาน”ี พูดคุยกบั WeCitizens ถงึ แนวทางพัฒนาความเชื�อมโยงและ
กลไกขบั เคล�อื นพ�ืนทีต� น้ แบบ ปทมุ ธานี สู่เมอื งแหง่ การเรียนรู้

โครงการ “กลไกความรว่ มมอื ในการสง่ เสรมิ เศรษฐกจิ ทอ้ งถน�ิ ผา่ นพื�นทก�ี ารเรยี นรูจ้ งั หวัด
ปทุมธานี” ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยบริหารและจดั การทุนด้านการพัฒนาระดับพ�ืนท�ี (บพท.)
เพื�อผลักดันการพัฒนาเมืองในประเทศไทยสู่การพัฒนาเมืองแห่งการเรียนรู้ (Learning City)
ซง�ึ ในฐานะอาจารยค์ ณะสถาป� ตยกรรมศาสตรแ์ ละการผงั เมอื ง มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ผทู้ าํ งาน
ด้านการวางแผนพัฒนาเมืองกับโครงสร้างพ�ืนฐานเมืองมายาวนาน จึงตีโจทย์การพัฒนาเชิง
พ�ืนท�ีเชื�อมโยงการใช้ชีวิตประจาํ วันและการเดินทางเข้ากับพ�ืนท�ีอยู่คือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ศนู ยร์ งั สติ และพื�นทป�ี ทมุ ธานี อนั ทาํ ใหเ้ หน็ ความเป� นเมอื งรอยตอ่ พ�ืนทชี� านเมอื งรองรบั การพัฒนา
จากกรุงเทพมหานคร หากแตก่ ารขยายเมืองและผ้คู นรองรับไม่เพียงพอ ทาํ ใหเ้ กดิ ป� ญหาเมอื งท�ี
สะสม ซับซ้อน ทับถม จนบั�นทอนคุณภาพชีวิตของคนที�อยู่อาศัยและใช้ชีวิตชานเมืองที�ควรจะได้
รับอากาศดี มพี ื�นที�สีเขยี ว พื�นที�สาธารณะ กลายเป� นเพียงทนี� อนพักตอนกลางคืน ตื�นมาตอนเช้า
รีบออกไปทาํ งานในเมอื ง จนแทบไมม่ เี วลาทํากจิ กรรมอ�ืนกบั ครอบครัว เพื�อนบา้ น หรือแม้แตก่ บั
ตัวเอง ท�ังท�ีหากมองลึกเข้าไปถึงศักยภาพของพ�ื นท�ีปทุมธานี ถือได้ว่ามีจุ ดเด่นหลายด้าน
ทั�งประวัติศาสตร์พ�ืนท�ี การเกษตรกรรม ผลิตภัณฑ์และบริการ เครือข่ายความร่วมมือของคน
ในชมุ ชน ทส�ี ามารถนาํ ไปสกู่ ารมพี �ืนทที� ดี� เี พ�ือใหผ้ คู้ นมาใชจ้ า่ ยไดใ้ นทกุ ๆ วนั จงึ นบั เป� นความทา้ ทาย
ยิ�งของทีมนักวิจยั โครงการฯ ท�ีจะกะเทาะมิติชีวิต มิติทางสังคม มาสู่การขับเคล�ือนกลไกพัฒนา
พ�ืนท�ตี น้ แบบของเมืองแหง่ การเรียนรู้

15

สถานการณ์การพั ฒนาเมืองปทุมธานี
และการเรียนรู้ของคนในพื้นที่เป็ นอย่างไร
ในความเป็นเมืองชายขอบท่ีกลายเป็นท่ีอยู่อาศัย
ทุกหมู่บ้านจัดสรรเกิดข้ึนเพื่อรองรับการอยู่ แต่กลายเป็นแค่
ท่ีนอน แต่ชีวิตไม่ได้มีแค่การนอน กับการท�างาน มันต้องมี
ด้านอื่น ด้านนันทนาการ พ้ืนท่ีสร้างโอกาสในการใช้ชีวิต คือ
เขาควรแค่ก้าวเท้าออกมานอกบ้าน แค่เขาเกิดความเครียด
เขาควรจะไดร้ บั สง่ิ นนั้ เลยดว้ ยซา้� แตว่ นั นเี้ ราไมม่ พี น้ื ทลี่ กั ษณะ
น้ันของเมือง ขณะเดียวกันความหลากหลายของปทุมธานี
มีพ้ืนที่กิจกรรมหลัก ๆ ของเมืองเยอะมาก ไม่ว่าจะเป็นพ้ืนท่ี
เศรษฐกิจ โรงงานอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัย แต่ถามว่า
คนหรือกลุ่มกิจกรรมเหล่าน้ีน�ามาซ่ึงการจ้างงาน เศรษฐกิจ
แล้วมติ ิชีวติ มิตสิ งั คมล่ะ? แล้วพอเกิดสถานการณ์โควิด มัน
ชี้ชัดว่าตัวเลขเศรษฐกิจที่เราโหยหา มันไม่ใช่ตัวเลขที่แท้จริง
เพราะไม่ลงไปถึงรากหญ้า ไม่ลงไปถึงระดับปัจเจก เพราะ
ฉะนน้ั วนั นเี้ ราตอ้ งคดิ ถงึ พนื้ ทที่ ท่ี า� ใหท้ กุ คนสามารถเกดิ อเี วนต ์
เทศกาล การรักษาพื้นที่เพ่ือสร้างขนบธรรมเนียม สร้างจุด
ร่วมสร้างโอกาสท่ีอาจเป็นท่ีสร้างงานที่ 2 ที่ 3 พื้นท่ีนัดพบ
มีประเพณีท่ีเรามาแชร์ร่วมกัน ฉะน้ันลูกเล็กเด็กแดงเขาจะ
เกิดภาพ เกิดการใช้งาน เกิดประสบการณ์ พอได้ใช้บ่อยๆ
วันหน่ึงเขาก็จะรู้สึกว่า ถ้าใครมาท�าพื้นท่ีเขาเกิดปัญหา เช่น
ทง้ิ ขยะ เขาคงจะรบี คดิ วา่ ทา� ไงจะตอ้ งเกบ็ แต ่ ณ วนั นเ้ี ราไมไ่ ด้
เปิดให้ทกุ คนเขา้ มาเป็นส่วนหน่ึง ไมไ่ ดร้ ู้สกึ ว่าการเป็นเจา้ ของ
ตอ้ งอยรู่ ว่ มอยา่ งไร? ขณะเดยี วกนั ปญั หาเมอื งทต่ี อ้ งลงมอื ทา�
หลายๆ อย่างเราพยายามยัดเยียดบทบาทให้กับคนบางกลุ่ม
เช่น เราก็คิดว่าเด๋ียวผู้บริหารคงจะท�า นักการเมือง ภาครัฐ
ภาควิชาการ หรือภาคเอกชนจะท�า ปรากฏว่าทุกคนก็คิดว่า
จะท�าในบทบาทของตัว แต่หลายเรื่องเป็นเร่ืองของตรงกลาง
เพราะฉะนั้น Learning City ตรงน้ี เราก็ตีความว่าเป็นพื้นท่ี
ท่ีท�าให้ทุกคนรับรู้ร่วมกัน เกิดความเข้าใจเมือง เป็นส่วนหน่ึง
ของเมอื ง มีความรู้สึกเปน็ เจ้าเข้าเจ้าของ เกดิ สา� นึกรกั ความ
ผูกพันท่ีค่อยสะสม มันบ่มเพาะ มันคือการเรียนรู้อย่างหนึ่ง
ซ่ึงสิ่งพวกน้ีคือการใช้เวลา เป็นสิ่งที่ต้นทุนถูกมากเลยนะคะ
มันมอี ยู่แล้ว ทา� ไงใหม้ นั เกดิ ข้นึ ? ให้ทุกคนเข้ามารว่ มมอื กนั

16

อาจารย์เลอื กพ้ืนทสี่ ่งเสริม
การเรียนรู้อย่างไร ?
เราเลือกพื้นที่อ�ำเภอธัญบุรี ประกอบด้วยองค์กร
ปกครองส่วนท้องถ่ิน 4 แห่ง เทศบาลนครรังสิต เทศบาล
เมืองบึงยี่โถ เทศบาลต�ำบลธัญบุรี และเทศบาลเมืองสนั่น
รกั ษ์ ซง่ึ ความนา่ สนใจคอื ทงั้ อำ� เภอถกู คลองรงั สติ ประยรู ศกั ดิ์
พาดผ่านเป็นแนวยาว คลองน้ีมีมานานตั้งแต่สมัยรัชกาล
ที่ 5 ถามว่าคุณค่าของความยาวนานตรงนี้คืออะไร? ท�ำให้
คนตระหนัก รับรู้ ได้ใช้สอย ได้เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตเขา
จริงหรือเปล่า ? แล้วสายน้�ำกับชีวิตเป็นเรื่องของวิถีไทย
ด้วยซ�้ำ คลองพวกน้ีควรเป็นประโยชน์มากกว่าการระบาย
น�้ำ พื้นท่ีนันทนาการ วันข้างหน้าอาจกลับมาเป็นทางสัญจร
วันหนึ่งเขาได้ใช้ประโยชน์ เขาก็จะรู้สึกว่าเขาไม่จ�ำเป็น
ต้องมีรถ ไม่จ�ำเป็นต้องเสียค่าใช้จ่ายในชีวิตประจ�ำวันมาก
แล้วเขาก็สามารถท�ำเวลาในการไปท�ำงาน ไปพบปะเพ่ือน
ฝูง ไปท�ำกิจกรรมอื่นๆ ได้ในเวลาท่ีน้อยลง แล้วเรือก็จะพา
เข้าไปยังพื้นที่ต�ำบล พ้ืนท่ีวิสาหกิจชุมชน พื้นท่ีการเข้าถึง
ท่ีจะท�ำให้เกิดความถ่ีบ่อยในการใช้กิจกรรม ถ้าเราท�ำเมือง
เราใหด้ ี เรากจ็ ะเรยี กคนเขา้ มาชมเมอื งเราได้ เขาจะมาเหน็ พธิ ี
ท่ีเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมชาวมอญ วิถีชีวิตชุมชน หรือย่าน
บ้านริมน�้ำแบบเก่า เพียงแต่วันนี้ คนรู้สึกว่ามายากจังเลย
การเดินทางไกลเป็นอุปสรรคของทุกกิจกรรม ฉะน้ันการส่ง
เสรมิ ใหเ้ กดิ การเรยี นรกู้ ค็ อื จะทำ� อยา่ งไรใหค้ นสามารถเขา้ ไป
ยังพ้ืนที่ที่มีข้อดี มีจุดเด่น เช่น เทศบาลนครรังสิตมีประตูน้�ำ
จุฬาลงกรณ์ มอี าคารอนรุ ักษต์ ั้งแต่สมัยรชั กาลที่ 5 ต้องสรา้ ง
ให้คนไหลไปสู่ภาคประชาชน หรือภาคประชาสังคมที่เขา
ท�ำวิสาหกิจชุมชนอย่างเข้มแข็ง เพ่ือท�ำให้เขาต้องพัฒนา
ตัวเอง วัฏจักรตรงนี้ก็จะเกิดขึ้นอัตโนมัติหากเราส่งเสริมให้
เกดิ การเชอ่ื มตอ่ ทด่ี ี ทำ� ใหเ้ กดิ ความงา่ ย ความสะดวก สดุ ทา้ ย
คือต้องปลอดภัย แล้วก็จะท�ำให้รายได้คนในชุมชนฟื้นกลับ
มา หรอื แมแ้ ตก่ ารพฒั นาผลติ ภณั ฑต์ า่ งๆ กส็ ามารถเชอื่ มโยง
กับมหาวิทยาลัยท่ีมีอยู่ในพื้นที่เยอะมาก เข้าไปให้ความรู้
ความช่วยเหลือ มหาวิทยาลัยก็จะได้ในส่วนขององค์ความรู้
ท่ีมาจากต�ำราแล้วได้ใช้จริง แล้วกลับมาพัฒนาองค์ความรู้
ให้ต่อยอด คิดนวัตกรรมที่เป็นองค์ความรู้ท้องถ่ินท่ีสร้าง
ร่วมกันไปได้อกี

17

ความร่ วมมือของคนในพื้ นที่ อาจารย์ถอดบทเรียนเมอื ง
อ�าเภอธัญบุรีเป็ นเช่นไร? แห่งการเรียนรู้ เพื่อหาเครื่องมอื
พอเข้าไปในพ้ืนทีก่ ร็ ูส้ กึ วา่ มีของท่มี คี ุณคา่ มีอัตลกั ษณอ์ ยู่ ท่เี หมาะกบั บริบทของการพัฒนา
เยอะ ชาวบ้านมีความพยายามท�ากิจกรรมเยอะมาก หรือแม้แต่ เมอื งแห่งการเรียนรู้ปทมุ ธานีด้วย
ท้องถ่ินเองก็ท�าอยู่ แต่การท�าหลายเรื่องต้องบูรณาการ เน่ืองจาก
วา่ ภารกจิ ทอ้ งถน่ิ มที ง้ั จดั สรรงบประมาณ จดั สรรกจิ กรรม แตก่ เ็ ปน็ ทีมงานวิจัยพยายามเก็บข้อมูลมาจากทั้งในและต่าง
กิจกรรมที่ด�าเนินการในห้วงเวลาหน่ึง แล้วชาวบ้านพอเป็นชุมชน ประเทศ เห็นได้ว่าเครื่องมือในการประกอบให้เกิดความส�าเร็จ
ชานเมือง กลางวันก็อาจไปท�างานอื่น เย็นก็กลับมาท�าอันน้ีเป็น มีเยอะมาก เร่ืองของทุน อันน้ีแน่นอนอยู่แล้ว แต่ก่อนหน้าน้ัน
งานอดิเรก หลายเรื่องมีความซับซ้อนในบริบทเชิงเศรษฐกิจสังคม คือเร่ืองของเครือข่าย การร่วมมือ การขยับกิจกรรม ความเข้าใจ
อย ู่ เราตอ้ งมาถอดแครกั เตอรท์ เ่ี กดิ ขน้ึ แตล่ ะชมุ ชน จดั กลมุ่ กจิ กรรม ซงึ่ เรากพ็ ยายามถอดสง่ิ นนั้ แหละเพอื่ เอามาใชแ้ ละสรา้ ง จรงิ ๆ อาจ
เช่ือมโยงมาสู่ผู้มอี งคค์ วามร้หู รือเช่ยี วชาญในดา้ นน้ันๆ ได้ กน็ า่ จะ จะพอมีอยูบ่ า้ ง แตพ่ ออยู่กนั คนละจุด คนละสว่ น ไม่เกิดการเช่ือม
เสริมก�าลังเพ่ือท�าให้เขามีความอยากขยับมากข้ึน เพราะทุกคร้ัง โยงกนั แลว้ การทท่ี า� ใหเ้ หน็ วา่ ภาครฐั มคี วามจรงิ ใจสะทอ้ นในความ
เขาบอกว่ามีความต้องการอยากจะท�า อยากจะก้าวไปอีกข้ัน ตอ่ เนอื่ งของกจิ กรรมในสว่ นของการใหพ้ น้ื ทแ่ี กช่ าวบา้ นมาเปน็ สว่ น
ในเชิงธุรกิจ แต่ก็มีอุปสรรค มีข้อจ�ากัด ไม่ว่าจะเป็นงบประมาณ หนึ่งของกจิ กรรม เขาอาจจะเป็นคนขยับกิจกรรมด้วยตวั เอง ทา� ให้
เวลา ซ่ึงถ้าเขามีเทคนิคหรือกระบวนการอ่ืนไปช่วย หรือเรา เขาเกิดความโดดเด่น ความมีตัวตน และเกิดการสร้างรายได้แก่
อาจจะเอานักศึกษาเข้าไปช่วย ลิงก์กับมหาวิทยาลัยอื่นใน เขา สงิ่ นจี้ ะทา� ใหเ้ ขาเขา้ มาในระบบแลว้ กอ็ ยกู่ บั ระบบนนั้ นอกจาก
พ้ืนที่เพื่อเอาไปช่วยท�ากิจกรรม เราเช่ือว่าการสร้างบรรยากาศ เครือข่ายก็ต้องมาจัดในเชิงของพ้ืนที่ เพ่ือท�าให้พื้นท่ีตอบรับกับ
ร่วมกัน อาจท�าให้จากท่ีรู้สึกมีความอยากท�าอยู่ 1 หรือ 2 ก็จะ คนในและคนนอก และเช่ือมต่อกับการสัญจร การเดินทาง ที่
เพ่ิมเป็น 3-4-5 พลังของทุนเหล่าน้ีทุกคนต้องมาช่วยกันว่าควร ผ่านมาเราก็เห็นว่าท้ัง 4 ท้องถิ่นมีความเข้มแข็งและขยันมากใน
มาอยู่ในรูปแบบกิจกรรมไหน? หรือเชิงวัฒนธรรมประเพณ ี การจัดลักษณะนี้ แต่ก็ยังสะท้อนกลับไปว่าชาวชุมชนก็ไม่ได้เกิด
เราอาจไม่ได้แค่โฟกัสอยู่กับชุมชนเล็กๆ แต่ดึงภาคส่วนเข้ามา ความตระหนัก ไม่ได้เกิดการรับรู้อย่างแท้จริง มันก็จะเหมือนกับ
เช่นชุมชนชาวจีนโบราณ มีง้ิว มีศาลเจ้า สิ่งพวกน้ีมาสร้าง จุดพลุ เป็นกิจกรรมท่ีเกิดขึ้นแล้วหายไป แต่การสร้างการเป็น
เป็นอีเวนต์ได้ มีการไหว้พระ มีกิจกรรมเชิงวัฒนธรรม ภาค ส่วนหน่ึงว่าอยากมาช่วย มาท�า มาคิด อันน้ียังไม่เกิดเลยในพื้นที่
มหาวิทยาลัยมีนวัตกรรมที่อาจจะมาท�าแสงสีเสียง ถ้าเราเชื่อม ชายขอบตรงน้ี แต่เรามองว่าสร้างได้ไม่ยาก หากพ่อเมืองเห็นตรง
ต่อสิ่งเหล่านี้ อาจจะเป็นการเดินจากสถานีมาในพื้นท่ี ก็เป็น น้ี ถ้าเราฝังเข็มถูกจุด มันอาจพลิกกลับจากสิ่งท่ีเราพบเห็นและ
กิจกรรมส่งเสริมการเดินด้วย หรือการใช้กิจกรรมสัญจรทางน�้า เป็นโอกาสที่ดีมากเลยก็ได้ ซ่ึงเราก็มองว่ามหาวิทยาลัยน่ีแหละ
ก็สร้างอาชีพใหม่ แล้วก็ให้คนสัมผัสธรรมชาติได้ดีขึ้น เพราะวันน้ี หน้าที่ส�าคัญท่ีเป็นตัวประสานให้เจอกันระหว่างองค์กรปกครอง
เรามีพื้นท่ีกลางแจ้งที่มีศักยภาพ อย่างริมคลองรังสิต ก็น่าจะใช้ ท้องถิ่นกับภาคประชาชน ต้องเข้าไปแบบมีกลยุทธ์เช่ือมพวก
ส่ิงพวกนี้เช่ือมจุดสนใจต่างๆ แล้วสร้างเครือข่ายอีกช้ันในการร้อย เขาเข้าด้วยกัน แล้วคุณต้องท�าแบบต่อเน่ือง ไม่หยุด เพราะตอน
เรียงพื้นที่กิจกรรม เศรษฐกิจ ชุมชน เข้าด้วยกัน พร้อมไปกับการ นี้เรามองว่างานวิจัยที่เกิดข้ึนในระดับชาติ ปัญหาที่ส�าคัญคือ
ส่งเสริมทักษะ ความรู้ หรือช่องทางการช่วยเหลือต่างๆ ท่ีสังคม พอมันจะดี หยุดท�า หมดงบประมาณ พอไม่มีโจทย์แบบนี้มาให้
จะเกิดการแบ่งปัน คือเราไม่ได้มองว่าเราไปช่วยเขาอย่างเดียว ก็เปล่ียนโจทย์ตามวาระ แต่เรามองว่าบพท.ยังเป็นแพลตฟอร์มที่
องคค์ วามรทู้ ไ่ี ดก้ ส็ ะทอ้ นกลับมาในหลายมติ ิ หากเราขยบั ฟนั เฟือง ให้โอกาสนกั วชิ าการได้ท�าเฟส 2 ถา้ ไมเ่ ชน่ น้นั สง่ิ ทค่ี ิดวางแผนตอ่
เหลา่ นใี้ หห้ มนุ เรากเ็ ชอ่ื วา่ จะชว่ ยขยบั ชมุ ชนและสงั คมตรงนไี้ ดด้ ว้ ย อยากจะด�าเนินการ อยากจะทดสอบกิจกรรมต่อ มันก็ยากที่จะ
ท�าให้ส�าเร็จ เพราะต่อให้ท�า ยังบอกไม่ได้ด้วยว่าจะส�าเร็จขนาด
18 ไหน? เพราะไอเดยี ท่ีด ี หลายคร้ังนักวชิ าการมกั ตกมา้ ตาย เพราะ
เราคิดไปเองว่าที่เราเห็นเขาแบบน้ีดี แต่เรายังไม่ได้ลงไปช่วย
เขาขยบั ใหม้ คี วามเปน็ รูปธรรมอยา่ งแท้จรงิ

การลงพ้ืนทเ่ี ป็ นอย่างไรบ้าง? แล้วเคร่ืองมอื ที่มาขยบั กลไก
ความต้องการแต่ละพ้ืนท่ีเป็ นอย่างไร? ให้ขบั เคล่ือนคืออะไร?
เราเก็บข้อมูลท้ังหมด 700 ชุด ท�าทั้งส่วนที่ไปคุยกับ เราสร้างกลไกออกมา 2 โครงการย่อย หนึ่งคือโครงการ
ชาวบ้าน สว่ นวสิ าหกิจชุมชน ทั้งคนท่อี ยภู่ ายในอ�าเภอธัญบุรี และ พัฒนากลไกการขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้ในการส่งเสริม
ภายนอกอ�าเภอที่อยู่ในจังหวัดปทุมธานี ว่าเขาต้องการอะไร? เศรษฐกิจท้องถิ่นจังหวัดปทุมธานี ที่ด�าเนินการโดย คณะวิจัย
เขาคดิ กบั เมอื งอยา่ งไร? เขาเหน็ ในกระบวนการเรยี นรขู้ องเมอื งเกดิ สังกัดศูนย์แห่งความเป็นเลิศทางวิชาการด้านวิจัยและนวัตกรรม
อะไรขึน้ บา้ ง? เปน็ ประโยชนก์ ับเขาอยา่ งไร? เพอื่ ใหเ้ ขาสะทอ้ นว่า เพื่อการขนส่งเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง
วันน้ีเขาได้ใช้เมืองในมิติใดบ้างที่เก่ียวข้องกับการเรียนรู้ ไม่ว่าจะ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สองคือโครงการพัฒนาพื้นท่ีต้นแบบ
เปน็ การเรยี นรเู้ พอ่ื การใชช้ วี ติ ประจา� วนั เรยี นรเู้ พอื่ สรา้ งนนั ทนาการ ใ น ก า ร ส ่ ง เ ส ริ ม เ มื อ ง แ ห ่ ง ก า ร เ รี ย น รู ้ เ พ่ื อ ค น ทุ ก ก ลุ ่ ม ใ น
หรอื ประกอบกจิ กรรมตา่ งๆ กย็ งั พบวา่ ในความเปน็ เมอื งปรมิ ณฑล จังหวัดปทุมธานี ด�าเนินการโดยคณะวิจัยจากสังกัดคณะ
ของกรุงเทพฯ ปทุมธานีได้รับอิทธิพลการพัฒนาโครงสร้าง สถาปัตยกรรมศาสตร ์ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธัญบุร ี ซง่ึ
พ้ืนฐานพอสมควร แต่ไม่ได้ดึงองค์ประกอบส่งเสริมให้เกิดการ เน้นเรอ่ื งการสร้างพื้นท่ีทเ่ี ราวางแผนต้ังแต่ต้นวา่ หากมีพน้ื ทตี่ รงนี้
เรียนรู้กับชุมชนจริงๆ ไม่ได้เข้าถึงการใช้งาน และไม่ได้ตอบชีวิต ขน้ึ มา ทา� ใหค้ นเหน็ วา่ แตล่ ะพน้ื ทย่ี อ่ ยทเ่ี ปน็ เทศบาลมจี ดุ เดน่ อะไร?
ประจา� วนั ของเขาอยา่ งแทจ้ รงิ กย็ ง่ิ ยา้� สมมตฐิ านทเี่ ราเหน็ ตง้ั แตต่ น้ ช้ีให้เห็นแม่เหล็กดึงดูดท่ีเข้มแข็ง สร้างภาพให้เกิดความง่ายข้ึน
ว่า การพฒั นาแบบเรง่ ด่วน การรองรับการพัฒนาท่มี ลี ักษณะเป็น เกดิ ความเขา้ ใจมากขนึ้ เชน่ คณุ นงั่ เรอื หรอื นง่ั รถไป มชี าวบา้ นพรอ้ ม
ชายขอบเมืองมันเลยเป็นการกระโดดข้ามไป กิจกรรมต่างๆ อยู่ท่ี ท�าเวิร์กช็อป สามารถเอาของกลับบ้านได้ เป็นทัวร์หนึ่งวันที่พา
กรงุ เทพมหานคร ขา้ มไปอกี ทกี ไ็ ปอยทู่ คี่ วามโดดเดน่ ของชมุ ชน เชน่ ครอบครวั มา ใหเ้ ดก็ ทห่ี า่ งไกลจากธรรมชาตไิ ดล้ องปลกู ตน้ ไม ้ ลงไป
เมอื งประวตั ศิ าสตร ์ หรอื เมอื งทพี่ นื้ ทส่ี เี ขยี วอยา่ งนครนายก ปากชอ่ ง ท�านาท�าไร่กับชาวสวน สิ่งพวกน้ีเป็นประสบการณ์ตรงที่หาไม่ได้
โคราช ซึ่งแม้แต่คนปทุมธานี จะไปเที่ยววันหน่ึงก็ไปเมืองอ่ืนเลย ในต�ารา เป็นความรู้ที่เราก�าลังบอกว่าพื้นที่เรียนรู้มันคือของจริง
แทบกลายเป็นว่าคนไม่ได้มองดูพื้นท่ีตัวเองในแง่ส่งเสริมการรับรู้ ซึ่งทุกพ้ืนท่ีย่อยมีของดีของเด่น แต่วันน้ีคนไม่รู้ ดังน้ันในโครงการ
การเรยี นร ู้ หรอื การตระหนกั ถงึ คณุ คา่ เรากม็ องวา่ อนั นคี้ อื ความไม่ ของเรา ก็พยายามสร้างกลไก สร้างกระบวนการการมีส่วนร่วม
สา� เรจ็ ทค่ี ณุ ไมส่ ามารถทา� ใหเ้ ขารสู้ กึ วา่ ณ ทต่ี รงนม้ี อี ะไรทม่ี คี ณุ คา่ เอาค�าว่า “พื้นท่ีเรียนรู้” ให้ทุกคนได้ท�าความเข้าใจ คือถ้าไม่
สา� หรับเขา ตน้ ทนุ ทางสงั คม ต้นทุนทางเศรษฐกิจของเขาไม่ได้ถกู สร้างการรับรู้มันจะไปข้ันอื่นๆ ไม่ได้เลย แล้วการสร้างความ
ผลักดันหรือสนับสนุนทั้งทางตรงและทางอ้อม สุดท้ายปทุมธานี รับรู้ก็เป็นเหมือนความเฉ่ือยจากจุดเร่ิมต้น มันต้องใช้แรงขยับ
เหมือนเป็นเมืองผ่านไปทุกมิติเลย เราก็หวังว่า Learning City แรงผลกั ทา� ใหเ้ ขารจู้ กั เขาเขา้ ใจ เอาตวั เองเขา้ ไปสเู่ รอื่ งราวนน้ั โดย
จะเป็นเหมือนเราก�าลังฝังเข็มให้กับเมือง สกัดให้ถูกจุดว่าใคร ผ่านกระบวนการกิจกรรมต่างๆ ซ่ึงเราก็ขับเคลื่อนหลากหลายรูป
ต้องการอะไร? ใครมาช่วยไดบ้ ้าง? ดังนั้นในแผนงานนก้ี พ็ ยายาม แบบ มีการพูดคุยและท�ากิจกรรมในพื้นที่ชุมชน ท�าให้เรารู้จักเขา
สร้างกลไกให้เกิดการขยับ ปรับ เปล่ียน คือไม่ได้เปล่ียนแค่ ขณะเดียวกัน เขาก็รู้จักเรา ท�าให้ช่องว่างที่เคยมีเร่ิมลดลง ให้เขา
โครงสร้างทางกายภาพ แต่อยากจะปรับพื้นท่ีท่ีเป็น Third Place เกดิ ความรสู้ กึ เปน็ เจา้ ของรว่ มกนั ซงึ่ ตรงนเี้ ราคดิ วา่ เปน็ กลไกสา� คญั
หรือพ้ืนท่ีนันทนาการชุมชนท่ีคนจะรู้สึกว่าท่ีน่ีเป็นที่ท่ีเขาออกมา สา� หรับการพัฒนาเมอื งแหง่ การเรียนรู้
ทา� กจิ กรรม ใหเ้ ปน็ สญั ลกั ษณท์ ส่ี รา้ งกระบวนการรบั ร ู้ อยา่ งนอ้ ยให้
คนคดิ ว่าถ้าไม่ร้จู ะทา� อะไร? ทนี่ ีเ่ ป็นคา� ตอบ

19

อย่างวันนี้ ทา� ไมกทม.ต้องทา� เทศกาล
หนังกลางแปลง ต้องขยับมาท�าหลายอย่าง
เพราะมนั ต้องมเี ทคนิคในการสร้าง
บรรยากาศกระตุ้นบอกเล่าเร่ืองราว
ให้รู้สึกว่าเมืองมีความเคลอ่ื นไหว
ซึง่ ส่ิงน้สี �าคญั มากทท่ี �าให้เกดิ การเรียนรู้
เหมอื นเราสอนเดก็ การเป� ดหนงั สือให้เดก็
กับการสร้างกิจกรรมให้เดก็ มา
มสี ่วนร่วมมิติไม่เหมอื นกนั

20

ภาคองค์กรท้องถ่นิ และภาคประชาสังคม โครงการได้ขยับกลไกหรือเคร่ืองมอื
ก็ทา� กจิ กรรมเพื่อการเรียนรู้กนั อยู่? เพ่ือให้เกดิ รูปธรรมอย่างไรบ้าง?
เราเห็นว่าทุกคนพยายามท�ากิจกรรมของตัวเอง พัฒนา สิง่ สา� คัญคอื การใหข้ ้อมลู ที่มเี ทคนคิ ของการส่อื สารทด่ี ี เรา
เป็นส่วนๆ แต่ไม่ได้เป็นเน้ือเดียวกัน และขาดจุดร่วมอย่างแท้จริง ทา� แผนทข่ี อง 4 พน้ื ทเ่ี ทศบาล เปน็ โครงสรา้ งเมอื งอยา่ งงา่ ยทแี่ สดง
เราเห็นรัฐลงทุนเยอะมาก ไม่ว่าจะเป็นพิพิธภัณฑ์ ศูนย์เรียนรู ้ ของดี ของเด่น บอกเล่าว่าอะไรจะเกิดขึ้น? แบบไหน? อย่างไร?
หรอื เอกชนทา� สวนสนกุ ตา่ งๆ แตถ่ ามวา่ การใชส้ อยในชวี ติ ประจา� วนั เช่อื มเขาเหล่านน้ั ดว้ ยวธิ ีการเดนิ ทางง่ายๆ ดว้ ยอะไร? ตัวรถไฟฟ้า
หรือแม้แต่การใช้เพื่อกิจกรรมต่างๆ ท่ีตอบโจทย์ในเชิงไลฟ์ สายสีแดงน่าจะเป็นกลไกส�าคัญท่ีดึงคนข้างนอกเข้ามาข้างใน
สไตล์ทั้งคนรุ่นใหม่รุ่นเก่า กลับไม่มีการยึดเหน่ียวตรงนี้เลย ซ่ึง แลว้ ส่ิงนั้นอาจจะกลับไปสรา้ งงาน สร้างรายได้ใหช้ าวบา้ นไดด้ ว้ ย
นก่ี เ็ ปน็ คา� ถามตวั ใหญๆ่ วา่ เราจะทา� ใหเ้ กดิ ความเชอ่ื มโยงกนั ไดย้ งั แล้วยังให้เขาเห็นในส่ิงท่ีเขาอาจจะไม่เคยเห็น อ้าว มีอยู่ใกล้บ้าน
ไง? เราเชิญนายกเทศมนตรีของท้งั 4 เทศบาลมาคยุ กัน บอกเขา เรานี่เอง ดังน้ันมันอยู่ท่ีวิธีการพลิกสถานการณ์ จัดสรรกิจกรรม
ว่าเมืองแห่งการเรียนรู้เป็นอย่างไร? เพื่อให้ในเชิงขององค์ความรู้ ให้เหมาะสม ต้องได้ความร่วมมือกับทุกภาคส่วน ทั้งภาคเอกชน
ใหท้ ง้ั ตวั อยา่ งและประสบการณพ์ น้ื ทส่ี าธารณะอนื่ ๆ ทปี่ ระสบความ หวั หนา้ ท้องถนิ่ นายกเทศมนตร ี มารว่ มกนั ขบั เคล่อื น เอาชาวบ้าน
ส�าเร็จ เพื่อให้เขาเห็นว่าจริงๆ แล้วเราอาจจะมองเรื่องเดียวกันอยู ่ เข้ามาด�าเนินกิจกรรมร่วมกันให้เกิดปฏิทินกิจกรรมประจ�าปีของ
แตภ่ าครฐั มวี ธิ กี ารสอื่ สารของภาครฐั อาจจะไมไ่ ดเ้ หนย่ี วนา� ใหเ้ กดิ อา� เภอธัญบุร ี ใหเ้ ปน็ Learning City สา� หรับภายในและภายนอก
ความเข้าใจตรงน้ดี ้วย คุณอาจสรา้ งพื้นท่ใี ห้เกิดข้ึนในเมอื ง คดิ ว่า คือเราไม่ไดท้ �าแผนทก่ี ระดาษท่ัวไป แต่เป็นแผนที่กิจกรรม แผนที่
เดยี๋ วคนกม็ าใช ้ แตถ่ า้ คณุ ไมเ่ อากจิ กรรมมาใหเ้ กดิ การกระตนุ้ อยา่ ง ความรว่ มมือ แผนทสี่ รา้ งโอกาส สร้างงาน สร้างรายได้ สร้างทาง
วันนี้ ท�าไมกทม.ต้องท�าเทศกาลหนังกลางแปลง ต้องขยับมาท�า เลือกให้คนท่ีเข้ามาท่องเท่ียวในปทุมธานี เห็นว่านอกจากพื้นที่
หลายอยา่ ง เพราะมันต้องมีเทคนคิ ในการสรา้ งบรรยากาศ กระตุน้ พิพิธภัณฑ์ที่เป็นทางการอยู่แล้ว คุณสามารถมาเรียนรู้วัฒนธรรม
บอกเล่าเร่ืองราว ให้รสู้ ึกวา่ เมืองมคี วามเคลือ่ นไหว ซง่ึ สงิ่ นสี้ า� คญั ประเพณีชาวมอญ หรือดึงวิถีที่ซ่อนอยู่ในกิจกรรมเชิงประเพณี
มากท่ีท�าให้เกิดการเรียนรู้ เหมือนเราสอนเด็ก การเปิดหนังสือ เช่น แข่งเรือ ตักบาตรพระร้อยรูป เราอาจจัดเวิร์กช็อปแล้วเอา
ใหเ้ ดก็ กับการสร้างกจิ กรรมใหเ้ ด็กมามีสว่ นรว่ ม มติ ไิ มเ่ หมอื นกัน นวตั กรรมเชงิ อาหารมาบอกเลา่ เรอ่ื งราวทมี่ กี ารสอดแทรกสงิ่ เหลา่ นี้
เขา้ ไปดว้ ย นา� เสนอในรปู แบบทบี่ รู ณาการมากขนึ้ และทา� ใหย้ งั่ ยนื
thum ดว้ ย ถา้ เราเขา้ ไปทา� แลว้ เขาเหน็ วา่ ด ี เรากอ็ ยากจะถอดบทเรยี นตรง
นถ้ี า่ ยทอดใหก้ บั ทงั้ นายกเทศมนตร ี มฝี กึ อบรมชาวบา้ นวา่ กจิ กรรม
ท�าอย่างไร? มีการสร้างเครือข่ายระหว่างชุมชนกับมหาวิทยาลัย
ต่างๆ ที่มีอยู่กว่าสิบมหาวิทยาลัย ซึ่งชาวบ้านอาจไม่กล้าเข้าไป
เพราะแต่ก่อนทุกคนมองว่ามหาวิทยาลัยคือสอนหนังสือ แต่ตอน
นไี้ มใ่ ช ่ เปน็ พน้ื ทท่ี มี่ บี คุ ลากรทที่ กุ คนมาเชอ่ื มโยงกนั วชิ าการจะมา
ชว่ ยเตมิ เตม็ บางอยา่ งทชี่ มุ ชนตอ้ งการ ขณะเดยี วกนั มหาวทิ ยาลยั
ก็มาเรียนรู้จากชุมชน เพื่อเอากลับเข้าไปสอนบุคลากรอีกที ตรงนี้
เรามองว่าเป็นพลวัตที่จ�าเป็นของทุกสังคม ซ่ึงก็เป็นเร่ืองน่ายินดี
ทป่ี ทุมธานีมีทรพั ยากรตรงนีอ้ ยู่ เราไมไ่ ด้ยดึ ติดกับการเรยี นรทู้ ี่เปน็
รปู แบบเดมิ ทเ่ี ปน็ ทางการอยใู่ นรว้ั รอบขอบชดิ อกี ตอ่ ไป มองเหน็ เปน็
รปู ธรรมขน้ึ โดยเอามาทา� ใหส้ นกุ สนาน ไดเ้ รยี นรวู้ า่ ฉนั เปน็ สว่ นหนงึ่
ฉนั มีสว่ นร่วมทา� ให้ดไี ด ้ แล้วพอได้นับ 1 เด๋ยี วจะ 2-3-4 นบั ตอ่ ยอด
ได้ สุดท้ายท้ังสี่พ้ืนท่ีเทศบาลอาจไม่เท่ากันตามศักยภาพและรูป
แบบของกิจกรรม ก็ต้องปรับกลยุทธ์ให้เป็นไปตามศักยภาพของ
แต่ละพ้นื ท่ี เราอยากท�าอะไรที่ Small Thing Deep Impact ถ้าเกดิ
จดุ ติดสักนิดนงึ ทอ้ งถน่ิ เขากจ็ ะเหน็ แนวทางทา� ใหเ้ กิดขึน้ ได้

21

แต่ประเดน็ กค็ อื ทา� อย่างไร
ให้เกดิ เป็ นรูปธรรมขึ้นมาให้ได้?
ใช่ เป็นเป้าประสงค์ที่จะต้องไปให้ถึงตรงน้ัน ก็ต้องเรียน
ตามตรงว่า ความชานเมืองมันซับซ้อน แล้วก็สังคมท่ีขับเคลื่อน
ด้วยเศรษฐกิจแบบเดมิ ที่ตอ้ งหาเช้ากนิ ค่า� ปากทอ้ งส�าคัญ ท�าให้
ทุนทางสังคมตรงน้ีค่อนข้างจ�ากัด ฉะนั้น อะไรที่คุณบั่นทอนเขา
ไปแลว้ การจะเอากลับมาตอ้ งใช้พละก�าลงั พอสมควร วันนีย้ ังมอง
ไม่เห็นความต่อเน่ือง และฟังก์ชันไม่ได้เกิดความชัดเจน ซ่ึงเราไป
เห็นคลองหลายประเทศ เห็นกิจกรรมเขามีท้ังกลางวันกลางคืน
เขาตอบโจทย์ตั้งแต่สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม ท�าให้น้�าเสีย
กลับมาเป็นน้�าดี ท�าให้การระบายน้�าในช่วงน้�าหลากไม่ต้องกังวล
ภูมิทัศน์โดยรอบกลายเป็นพื้นท่ีท่ีสามารถสร้างอัตลักษณ์ได ้
เป็นที่ท่ีคนได้ใกล้ชิดธรรมชาติมากขึ้น คนไปจ็อกกิ้งได้ทุกวัน
แตส่ งิ่ นไี้ มเ่ หน็ เลยกบั พนื้ ทขี่ องเรา ซง่ึ เรามองวา่ ถา้ เราดงึ ตรงนก้ี ลบั
มาได้ จะเป็นอีกต้นแบบที่น่าสนใจของคลองรังสิตประยูรศักดิ์
เราก็ได้มทร.ธัญบุรีที่เป็นเครือข่ายหลักของเราไปท�าตรงพ้ืนท่ีท่ี
เป็นสวนสมุนไพร ท�าให้คนเฒ่าคนแก่อยากจะไปท่ีน่ี มีสมุนไพร
ทน่ี วด สปา ขายผลิตภณั ฑท์ ีเ่ ป็นชีววิถเี ชงิ ออรแ์ กนิกทง้ั หลาย ตรง
นี้จะเป็นท่ีส�าคัญที่คุณแค่น่ังรถไฟฟ้าเข้าไปถึงได้เลย เหมือนเป็น
โชวเ์ คส พ้นื ท่ีวถิ วี ฒั นธรรม การทอ่ งเท่ยี ว เช่ือมตวั คลองใหใ้ ชง้ าน
ได้ เช่นเดินเรือได้ ชาวบ้านเข้ามามีงานท�าได้ เชื่อมไปยังรถไฟฟ้า
ได้ แต่วันน้ีคนน่ังรถไฟฟ้าสายสีแดงมาแล้วยังไงต่อ? จะไปไหน?
ทา� อยา่ งไร? ทง้ั ๆ ทมี่ นั ควรจะหอบหว้ิ คนเขา้ มาวนั ละสองสามหมนื่
คน กระจายสองสามหมื่นคนใช้ห้าบาทสิบบาทก็เป็นแสนแล้วนะ
คะท่ีลงไปในปทุมธานี ซ่ึงเราก็มีความหวังในแผนแม่บทของเรา
ที่จะสร้างกิจกรรม จุดหมายตา ลิงก์การท่องเท่ียวที่จะคืนกลับมา
ใหค้ นในพืน้ ท่ี
ในแง่การยกระดับ
เป็ นเมืองแห่งการเรียนรู้ของ UNESCO
เมืองปทุมธานมี คี วามพร้อมแค่ไหน ?
พดู ตรง ๆ ความพรอ้ มนา่ จะตา�่ กวา่ คา่ กลางเลย คอื ไมใ่ ชใ่ คร
ไมเ่ หน็ ทุกคนเหน็ แต่ไมเ่ กิดความร่วม ซง่ึ เปน็ ปญั หาเมืองชายขอบ
ไม่ใช่แค่ปทมุ ธานีด้วย อาจจะนนทบรุ ี สมุทรปราการ นครปฐม ก็
เร่อื งเดยี วกัน และมนั ก็เป็นความทา้ ทายที่ยง่ิ ใหญ่ของเรา

22

23

พลวัตแหง่ การเกดิ ใหม่
ของพื�นทเี� รียนรู้

ผศ.ดร.ธน้ภมู ิ วงษ์บำ� หรุ ผศ.ดร.วรำกร สงวน้ทรัพย์

อาจารย์สาขาเทคโนโลยสี ถาปัตยกรรม อาจารยส์ าขาเทคโนโลยีสถาปตั ยกรรม
คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์
มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลธญั บรุ ี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธญั บรุ ี

24

ดร.ปริญญำ มรรคสิริสุข กลไกขับเคลื�อนพ�ืนที�ต้นแบบ ปทุมธานี สู่เมืองแห่งการเรียนรู้
วางแผนการทํางานด้วยสองโครงการย่อยตามความเช�ียวชาญของ
อาจารย์สาขาเทคโนโลยีสถาปัตยกรรม คณะวิจัย หน�ึง.คือโครงการพัฒนากลไกการขับเคลื�อนเมืองแห่งการ
คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ เรยี นรู้ในการส่งเสรมิ เศรษฐกจิ ทอ้ งถน�ิ จงั หวัดปทมุ ธานี นาํ โดยรศ. ดร.
มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธัญบรุ ี ภาวิณี เอี�ยมตระกลู สงั กดั ศูนยแ์ หง่ ความเป� นเลศิ ทางวิชาการดา้ นวิจยั
และนวัตกรรมเพ�ือการขนส่งเมอื ง คณะสถาป� ตยกรรมศาสตร์และการ
ผงั เมอื ง มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ มองในเชงิ กระบวนการและกลไกใน
การขบั เคลอื� นพ�ืนทก�ี ารเรยี นรู้ สอง.คอื โครงการพัฒนาพ�ืนทต�ี น้ แบบใน
การสง่ เสรมิ เมอื งแหง่ การเรยี นรูเ้ พื�อคนทกุ กลมุ่ ในจงั หวดั ปทมุ ธานี โดย
คณะวิจยั จากสงั กดั คณะสถาป� ตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยี
ราชมงคลธญั บรุ ี ทเี� ขา้ ไปชว่ ยเตมิ เตม็ ใหก้ ารออกแบบพื�นทแี� หง่ การเรยี น
รู้เป� นไปได้ในเชงิ กายภาพ

WeCitizens พู ดคุยกับทีมนักวิจยั คณาจารย์สาขาเทคโนโลยี
สถาป� ตยกรรม คณะสถาป� ตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
ราชมงคลธัญบุรี อันประกอบด้วย ผศ.ดร.ธน้ภูมิ วงษ์บ�ำหรุ หัวหน้้ำ
โครงกำรยอ่ ย, ดร.ปรญิ ญำ มรรคสริ สิ ขุ และผศ.ดร.วรำกร สงวน้ทรพั ย์
ถงึ ความเป� นไปไดใ้ นการพัฒนาและออกแบบพื�นท�ีเพื�อการเรียนรู้

ภาพรวมของโครงการพัฒนาพื้นทต่ี ้นแบบ
ในการส่งเสริมเมอื งแห่งการเรียนรู้
เพื่อคนทุกกล่มุ ในจงั หวัดปทุมธานีเป็ นอย่างไร ?
ผศ.ดร.ธนภูมิ วงษ์บ�าหรุ : เราดึงบทบาทของเราท่ีมีความถนัดทาง
ด้านการออกแบบ การวางผัง มาเตมิ เตม็ ในเชงิ กายภาพของปทมุ ธานเี องท่ี
มอี ยแู่ ลว้ และทขี่ าดหายไปใหส้ มบรู ณม์ ากยงิ่ ขนึ้ ในพน้ื ทเี่ ปา้ หมายของคลอง
รังสิตประยูรศักด์ิมีความยาวต้ังแต่คลอง 1-14 ก็เป็นความท้าทายมากๆ
เพราะขนาดพื้นที่การเรียนรู้ค่อนข้างใหญ่ เป็นสเกลเมือง มีคนท่ีมีส่วนร่วม
ในพืน้ ทท่ี งั้ 4 เทศบาลในอ�าเภอธัญบรุ ี คือเทศบาลนครรังสติ เทศบาลเมือง
บงึ ยโี่ ถ เทศบาลตา� บลธญั บรุ ี และเทศบาลเมอื งสนนั่ รกั ษ ์ เพราะฉะนน้ั เราจะ
เชอื่ มต่อพ้ืนที่ในเชิงกายภาพอย่างไร ? ทา� อยา่ งไรใหป้ ระสบความสา� เรจ็ ?
จริง ๆ แล้วเราไมไ่ ดเ้ ริม่ จากศูนย์ เรามตี ้นทุนทเ่ี คยทา� ในพนื้ ที่คลองรังสิต ท�า
มาแลว้ 5-6 ปกี ห็ ายไป ไมไ่ ด้เอามาจดุ ประกาย กเ็ หมอื นเราไดเ้ อาพื้นทก่ี ลบั
มาทบทวนใหม ่ ภายใตบ้ รบิ ทใหม ่ กระบวนการกเ็ รมิ่ ตงั้ แตไ่ ปสา� รวจพนื้ ท ่ี เจอ
ชาวบา้ น นกั ปราชญ ์ เขา้ ไปพดู คยุ เขา้ ไปทา� เวริ ก์ ชอ็ ป ชแ้ี จงและรบั ฟงั ความ
เหน็ บ่อยคร้งั เพือ่ สอ่ื สารให้เข้าใจตรงกัน Learning City ในความหมายที่เรา
ตอ้ งการ กับ Learning City ในความหมายท่ที ้องถนิ่ ต้องการ ถ้าไมค่ ลกิ ตรง
กนั ตงั้ แตแ่ รกมนั กไ็ ปคอ่ นขา้ งลา� บาก

25

มกี ารน�ำกระบวนการออกแบบพ้ืนที่ ดร.ปริญญา มรรคสริ ิสุข : ผลลัพธ์ของการออกแบบ จรงิ ๆ ไม่ใช่
ในเชงิ กายภาพมาบรู ณาการกบั รายวิชาด้วย ผลสมั ฤทธขิ์ องงาน ผลสมั ฤทธทิ์ เ่ี ราตง้ั เปา้ ตงั้ แตแ่ รกคอื อยากจะฝงั
ผศ.ดร.ธนภูมิ : เราตั้งโจทย์เป็นงานวิจัยร่วมกับรายวิชาท่ีม ี รากพน้ื ทแี่ หง่ การเรยี นรใู้ หท้ กุ คนไดเ้ กบ็ ไวท้ ำ� งานตอ่ คอื พอไดโ้ จทย์
การเรียนการสอนอยู่แล้ว คือวิชาออกแบบสถาปัตยกรรม 4 มา เรากน็ งั่ คยุ กันว่าจะทำ� อะไร ? วธิ ีการเรยี นรูค้ ือยังไง ? จะมีธมี
ซ่ึงก็ถือว่าเป็นการศึกษาหน่ึงที่เรามุ่งเน้นให้เกิดข้ึนในระบบ อะไร ? มันไม่ใช่มาบอกว่าเราจะออกแบบอะไร ? การออกแบบ
มหาวิทยาลัย เพราะเดก็ จะได้ประสบการณจ์ ริงจากพน้ื ที่ คอื มทร. น้ันมาทีหลังผ่านกระบวนการ ก็ต้องขอบคุณอาจารย์วรากรที่ดึง
อยบู่ นพน้ื ทอี่ ยแู่ ลว้ แต่เราไมเ่ คยเอาเดก็ ลงพนื้ ทไ่ี ปทำ� กจิ กรรมหรอื ส่วนของภาคการศึกษาเข้ามาในวิชาเรียนให้เด็กรุ่นใหม่ได้เข้ามา
โพรเจกต์ที่ใหญ่ขนาดนี้ แต่ด้วยสถานการณ์โควิดต่างๆ ก็ท�ำให้ มีส่วนร่วม อาจารย์ธนภูมิคุยกับหน่วยงานบพท. ผมกับอาจารย์ว
กิจกรรมมีลักษณะออนไลน์ การให้ความรู้และบทสะท้อนถึงตัว รากรคุยกับเด็ก แล้วมาเบลนด์กัน ซ่ึงผลลัพธ์ได้คุณค่ามากกว่าที่
เด็กเองในการท�ำกิจกรรมร่วมกับคนในพื้นที่ท่ีเป็นเจ้าของว่าเขา คิด คือพอเด็กรุ่นใหม่ได้แสดงออก เด็กก็ได้ความเข้าใจ ได้แสดง
ตอ้ งการอะไร ? อยากไดพ้ นื้ ทีแ่ บบไหน ? เปน็ การใช้กระบวนการ แนวคดิ คนในพน้ื ทไ่ี ดม้ าดโู จทยท์ ต่ี วั เองใหไ้ ว้ หนว่ ยงานมามอง สง่ิ
ออกแบบเข้ามาช่วย ทีช่ าวบ้านคดิ อาจารย์มอง เด็กมอง ผลลพั ธเ์ ปน็ ยงั ไง ? แล้วหลาย
ผศ.ดร.วรากร สงวนทรัพย์ : คือปกติในแง่ของวชิ าการออกแบบ ๆ พื้นท่ีรับจะไปขยายผลต่อ ขณะเดียวกัน เราก็บอกนักศึกษาว่า
สถาปตั ยกรรม เราตง้ั โจทยใ์ หเ้ ดก็ แตก่ เ็ ปน็ โจทยส์ มมติ ใหอ้ อกแบบ โพรเจกตน์ ้ีไม่ใช่ส่งงานอาจารย์ตรวจแล้วผ่านไป ส่ิงท่นี ักศึกษาได้
อันนั้นอันน้ี บุคคลก็เป็นแค่ค�ำพรรณนา แต่โจทย์วิจัยตัวนี้เม่ือมา
บูรณาการกับรายวิชาออกแบบ มันกลายเป็นโจทย์ที่มีชีวิตจริง เป็ นการนำ� กจิ กรรมออกแบบมา
ๆ โดยผ่านกระบวนการดีไซน์พ้ืนท่ีที่ต้องมีข้ันตอนที่ 1-2-3-4 ซ่ึง ตอบโจทย์พื้นทเี่ รียนรู้
มันก็สอดคล้องกับนโยบายของคณะและมหาวิทยาลัยที่ให้เรา คดิ ไดร้ ว่ มทำ� ในครงั้ นี้ ประโยชนต์ กอยกู่ บั พน้ื ทด่ี ว้ ยนะ ไมม่ ากกน็ อ้ ย
เป็นบัณฑิตนักปฏิบัติ และเด็กก็ได้ทดลองว่าจริง ๆ แล้วการเป็น ส่ิงท่ีคุณได้อดหลับอดนอนท�ำส่ง มันจะผ่านตาผ่านหูของผู้บริหาร
สถาปนิกไม่ได้เป็นแค่ดีไซเนอร์อย่างเดียว มีสถาปนิกทางสังคม พอ่ แมพ่ ีน่ อ้ งทีเ่ ราได้รับข้อมูลมา
อีก ซ่ึงก็คือการต้องไปลงพื้นที่ เข้าไปเก็บข้อมูลพูดคุย คิดร่วมกัน
เป็นประสบการณ์แบบหนึ่ง ที่ใช้งานวิจัยเป็นตัวน�ำพาผลงานการ ดร.ปรญิ ญา : เป็นเคร่ืองมอื เขา้ มาตอบโจทย์ Learning City ผา่ น
ออกแบบ ซง่ึ พอเปน็ การดไี ซน์อนื่ ๆ ก็อาจจะมีวธิ กี ารออกแบบอีก กจิ กรรมทเ่ี รานา่ จะพอหยบิ จบั ไดผ้ า่ นสถานการณท์ จี่ ำ� กดั ดว้ ยโจทย์
แบบ ทมี่ ี เชน่ กจิ กรรมทไ่ี ดพ้ นื้ ทม่ี า งานลกั ษณะนไ้ี มใ่ ชง่ านจากนโยบาย
ผศ.ดร.ธนภูมิ : เป็นโพรเจกต์ที่นักศึกษาใช้เวลา 1 เดือนเต็ม ขา้ งบนลงมาหรอื จากลา่ งขนึ้ ไป แตม่ นั มกี ารทำ� งานในระดบั ระนาบ
ก็ปาดเหงื่อกันพอสมควร นกั ศึกษา 2 ห้อง 90 คน แบง่ 10 กลุ่ม เดยี วกนั ทกุ คนมสี ว่ นรว่ มในกระบวนการ อยา่ งโจทยท์ น่ี กั ศกึ ษาเขา้
ตาม 10 พื้นที่ตั้งแต่เทศบาลนครรังสิตไล่มาเรื่อยตลอดคลอง แต่ มารบั คนทใี่ หโ้ จทยค์ อื คนในพน้ื ท่ี นกั ศกึ ษาไมไ่ ดก้ ำ� หนดสง่ิ ทตี่ วั เอง
วา่ ตอนทน่ี กั ศกึ ษาทำ� เขาอาจจะไมไ่ ดม้ องภาพใหญ่ เขามองเฉพาะ อยากท�ำ นักศึกษาต้องฟังความต้องการของคนในพื้นที่ก่อนเร่ิม
ไซต์ของเขา เราก็มีหน้าท่ีเชื่อมทั้งเส้นทาง คือแบบของเด็กไม่ได้ กระบวนการออกแบบ มีท้งั สว่ นของเทศบาล ผู้มสี ่วนได้ส่วนเสีย มี
สมบูรณแ์ บบทงั้ หมด มีขอ้ ท่ตี อ้ งปรับปรุงเพอ่ื น�ำมาพัฒนาต่อ บาง คณุ ปา้ คณุ ลงุ คนใชง้ านมาบอกสง่ิ ทเี่ ขามองพนื้ ทเี่ ขา แลว้ คดิ รว่ มกนั
อย่างท�ำจริงไม่ได้ ก็เป็นไอเดียให้นักศึกษาได้คิดว่าแนวคิดที่เขา ว่าในมุมมองของเขา ถ้าพ้ืนท่ีตรงนี้เป็นพ้ืนที่เชิงสาธารณะที่ก่อให้
คิดมาแล้วดูว่า 10 จุดน้ีเช่ือมกันยังไง ? กลุ่มคนที่อยู่ในพ้ืนที่ตรง เกดิ การเรยี นรู้ กบั สงิ่ ทเ่ี ปน็ อตั ลกั ษณข์ องเขาอยู่ เขาอยากใหค้ นรจู้ กั
น้ี อย่างพ้ืนที่นครรังสิตที่เป็นในเชิงค้าขายมากๆ ขาดแคลนพ้ืนที่ เขาอยา่ งไร ? เหมอื นเขาแนะนำ� ตวั เองผา่ นพนื้ ทไ่ี ดอ้ ยา่ งไร ? เราใช้
สวนสาธารณะหรือพ้ืนที่สีเขียว เขาจะมองในเชิงการเรียนรู้กับ เสน้ คลองเปน็ ตวั ทลายกำ� แพงของเสน้ แบง่ การปกครอง เพราะการ
พื้นที่นันทนาการอย่างไร ? แต่ละกลุ่มกม็ แี นวคดิ เป็นธีมของแต่ละ ปกครองมันมาทีหลัง เรามองเห็นว่าจะมากั้นกันด้วยสะพานข้าม
กลุ่ม ซ่ึงเราก็น�ำไปเสนอเทศบาล ตัวแทนจากหน่วยงานภาครัฐที่ คลอง มนั ไมเ่ คยถกู ตดั ขาดแบบนมี้ ากอ่ น แลว้ ถา้ ยอ้ นไปทกุ พน้ื ทม่ี ี
เข้ามาเปน็ กลมุ่ Design Thinking ของเราต้งั แตแ่ รก อย่างนายก ประวตั ศิ าสตร์ ความเปน็ มาทั้งส้นิ พื้นท่ีทงุ่ รังสติ ต้งั แตส่ มยั รัชกาล
เทศมนตรีเทศบาลเมืองบึงยี่โถก็เข้ามาฟังและให้คอมเมนต์ดีมาก ที่ 5 พระราชทานการขดุ คลองเพ่ือเชอื่ มคลองสายบน มาล�ำลูกกา
ผอ.สวัสดิการพัฒนาสังคมก็เข้ามาร่วมฟัง ฟีดแบ็กที่เราได้จาก ทำ� ใหพ้ น้ื ทต่ี รงนเี้ ปน็ พนื้ ทป่ี ลกู ขา้ วเพอ่ื การสง่ ออก กม็ ปี ระวตั ศิ าสตร์
แต่ละที่ก็คอมเมนต์ในทางที่ดี เหมือนได้จุดประกายไอเดียการท�ำ ทซี่ ่อนอยู่ เชน่ ประวัติศาสตรก์ ลุ่มชาตพิ นั ธ์ุเช้อื สายจีนท่มี ารับจ้าง
พื้นท่ีการเรยี นรูใ้ หเ้ ขา ขุด ซึ่งก็ปรากฏว่ามีชุมชนเก่าโบราณอยู่ตามปากคลอง ปัจจุบัน
ถูกเง่ือนไขของกรมชลประทานก็อาจจะมีร้ือไป แต่ก็พบหลักฐาน
26 ปรากฏชมุ ชนเกา่ มศี าลเจา้ ทอี่ ยมู่ าแตเ่ ดมิ อนั นค้ี อื สงิ่ ทเี่ ปน็ รอ่ งรอย
แตถ่ ามวา่ ถา้ วนั เวลาผา่ นไป ความเปน็ ประวตั ศิ าสตรต์ รงนไี้ มม่ กี าร
พูดถึง แม้กระท่ังคนพ้ืนที่ก็ไม่รู้ วันหนึ่งก็จะไม่รู้แล้ว กลายเป็นว่า
คลองรงั สติ จะเปน็ แคค่ ลองระบายนำ�้ จากตามหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ ทงั้ ๆ ท่ี
คลองเสน้ นวี้ ตั ถปุ ระสงคไ์ มไ่ ดท้ ำ� เพอื่ ระบายนำ้� อนั นเี้ รากม็ องวา่ จะ

เลน่ ยทุ ธศาสตรแ์ บบไหนเพอื่ ใหเ้ กดิ การเรยี นรผู้ า่ นกระบวนการการ มกี ารท�ำ Popular Vote ซงึ่ ทุกท่านนา่ รกั มาก คนที่มาร่วมบอกว่า
ออกแบบ เพราะตอ้ งยอมรบั วา่ เราเปน็ คณะสถาปตั ยฯ์ เรากต็ อ้ งใช้ ผลตอบรับมากกว่ารางวัลที่ได้คือเขาอยากจะร่วมอีก เขามองว่า
สง่ิ ท่ีเราชำ� นาญเพอื่ มาปรบั ใชก้ บั โจทย์นี้ เราทำ� งานร่วมกัน ทุกคน กิจกรรมดี ๆ แบบนค้ี นทว่ั ไปเข้าถงึ ได้ง่าย แล้วภาพถา่ ยเหลา่ น้ีไป
เสมอภาคกันหมด โครงการนจ้ี ะไมใ่ ชไ่ ฟไหมฟ้ าง มันจะทำ� แลว้ ขึ้น จัดนิทรรศการท่ีส�ำนักงานเทศบาลนครรังสิต ท่านนายกฯ (ร้อย
หงิ้ ไม่ได้ มันไม่เกิดประโยชน์ ฉะนั้นเราตอ้ งดึงพนื้ ท่ีมารับรู้ เพื่อเรา ต�ำรวจเอก ดร.ตรีลพุ ธ์ ธปู กระจา่ ง) ก็ชอบมาก อยากขอซ้ือภาพไว้
หวงั วา่ ในอนาคตเขาเปน็ ผดู้ แู ล เขาจะผลกั ดนั โครงการ การพฒั นา ด้วยซ้�ำ แต่เราก็ขายไม่ได้ ท่านก็ถ้ามีปีหน้าจะขอส่งภาพประกวด
ตอ้ งเรมิ่ จากการเปน็ ผฟู้ งั ทด่ี ี คอื เราอาจจะไมส่ ามารถทำ� ทกุ อยา่ งท่ี ดว้ ย กเ็ ปน็ การเปดิ ประตใู หไ้ ดเ้ ครอื ขา่ ยมากขนึ้ อยา่ งนกั ศกึ ษาและ
เขาต้องการได้ แต่อย่างน้อยก็ท�ำในทิศทางท่ีมองเห็นภาพร่วมกัน ทมี วิจยั พยายามนำ� เสนอกจิ กรรมสะท้อน
ชาวบา้ นตอ้ งการอยา่ งนงึ เทศบาลตอ้ งการอยา่ งนงึ เราเปน็ คนกลาง มมุ มองต่อพ้ืนทใ่ี ห้หลากหลายขึน้
นำ� เสนอแนวความคดิ ในเชงิ เราเปน็ นกั ออกแบบ มองสงิ่ ทเ่ี หมาะสม อาจารย์ท่ีมหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ อาจารย์ที่อยู่โรงเรียนเขียน
อาจจะมองขา้ มบางอยา่ งหรือคดิ ขา้ มช็อตไปเพ่อื ให้ได้สิง่ ทดี่ ีกวา่ เขต เขาก็ยินดีเป็นเครือข่ายมาท�ำกิจกรรมร่วมกัน กลไกก็เริ่มจะ
เดนิ เริม่ ขยายเป็นวงน�ำ้ กระเพือ่ ม
นกั ศกึ ษาเองกไ็ ดเ้ รยี นร้แู ละพัฒนาต่อยอดไปด้วย ผศ.ดร.ธนภูมิ : ใช่ครับ เรามองถึงกิจกรรมท่ีสอดคล้องกับ
ผศ.ดร.วรากร : นักศึกษาเขาเต็มร้อย ก็เปิดวิธีการท�ำงานในอีก วัฒนธรรมที่อยู่ใกล้ตัวเราก็คือเรื่องของศาลเจ้า อยากให้เป็นซิก
รปู แบบหนึง่ เหมอื นไปสรา้ งประสบการณ์ใหม่ๆ ใหก้ บั เขา วา่ จรงิ ๆ เนเจอร์ พดู ถงึ ศาลเจา้ แลว้ นกึ ถงึ คลองรงั สติ เพราะวฒั นธรรมความ
แลว้ สถาปนกิ มหี ลายวธิ นี ะในการเขา้ ถงึ การไดม้ าซงึ่ ผลงานจะมวี ธิ ี เชอื่ ผูกพนั กบั คนในพนื้ ท่อี ยแู่ ล้ว อาจจะเปดิ มมุ มองใหม่ในเชิงของ
การอะไรบ้าง ? เดก็ เขาก็พร้อมที่จะเรยี นรู้ ซงึ่ เวลาเขาเอาฟดี แบก็ ศลิ ปะ ผา่ นภาพวาดลายเสน้ ของศาลเจา้ ทเ่ี ปน็ ตวั แทนของเชอื้ ชาติ
จากชาวบา้ นทีไ่ ปเก็บข้อมลู มาเลา่ ให้เราฟงั เราสังเกตที่ดวงตาเขา ความเช่อื วัฒนธรรม เราสามารถเอาภาพศาลเจา้ ทเ่ี ปน็ เอกลักษณ์
ตาวาวมาก ตืน่ เตน้ มาก คณุ ลงุ คนนัน้ คณุ ป้าคนน้ัน อยากไดน้ นั่ นี้ ในพืน้ ท่ี มาตอ่ ยอดเปน็ โลโก้ โพสเตอร์ โพรดกั ต์ ลายเสือ้ ซ่งึ จะทำ�
เดก็ ไดร้ จู้ กั วธิ ีการปรบั ตวั ในการเขา้ หาผู้ใหญห่ รือกลุ่มคนท่ีมคี วาม อะไรไดอ้ กี เยอะเลย
หลากหลายทางอาชพี จะพดู ใหเ้ ขาเชอื่ ในสง่ิ ทเี่ ดก็ อยากจะทำ� และ ดร.ปริญญา : คือมันอาจจุดประเด็นให้คนในพื้นท่ีมองเห็นความ
การไดร้ ับข้อมูลของผใู้ หญต่ อ้ งมวี ิธกี ารยังไง ? กเ็ ป็นการเรยี นทาง สำ� คัญของสิ่งท่ตี ัวเองมีผ่านคนอืน่ เชน่ มีกิจกรรมใหน้ ักปราชญ์มา
ออ้ มทเี่ ดก็ มคี วามสขุ กบั การเรยี น ขณะเดยี วกนั โครงการทเ่ี ราไดเ้ รมิ่ เลา่ หรอื ศลิ ปนิ ไปนง่ั วาดรปู สนี ำ�้ ใหน้ กั ศกึ ษาไปนง่ั วาดภาพลายเสน้
ท�ำเป็นการจุดประกายให้ทางเทศบาลนครรังสิตซ่ึงมีแผนปรับปรุง มันเปน็ งานมอื ด้วย ไม่ได้ใช้เทคโนโลยี คืนส่สู ามัญ เรากำ� ลงั บอก
ภูมิทัศน์ ท�ำแลนด์มาร์กประตูน้�ำจุฬาลงกรณ์เพราะจะครบรอบ วา่ ของบางอย่างไมต่ อ้ งคิดเยอะ เอางา่ ย ๆ ใหเ้ ขา้ ถงึ เวลาเราวาด
126 ปี กจ็ ดั ประกวดแนวคดิ การออกแบบ The Landmark Rangsit รูป สงิ่ ที่ได้ตามมาคือสมาธิ แลว้ คณุ ไปน่ังตรงนั้นนาน ๆ ทุกวัน คณุ
“ปทุมธานีเมืองแห่งสายน้�ำจากพระมหากรุณาธิคุณ รัชกาลที่ 5” ไมไ่ ด้แคน่ ั่งวาด แต่ได้สงั เกต มองโนน่ มองน่ี มนั ไดโ้ ดยไมร่ ู้ตัว แล้ว
กลมุ่ นกั ศกึ ษาทท่ี ำ� พนื้ ทป่ี ระตนู ำ�้ จฬุ าลงกรณก์ เ็ อาไปตอ่ ยอด พฒั นา ขณะทนี่ งั่ วาด คนอนื่ มาดู ถามวา่ ทำ� อะไร ? มนั กเ็ ปน็ การพรเี ซนตท์ ำ�
แบบให้ตรงตามโจทย์ท่ีเทศบาลฯ ต้องการ แล้วก็ส่งเข้าประกวด นทิ รรศการเคลอื่ นท่ี มนั มดี อี ะไรทำ� ไมคนถงึ มาวาดรปู ? เราเหมอื น
แบบ ถงึ ไม่ได้ที่ 1 แตก่ ไ็ ดร้ างวลั มา เปน็ ความภูมิใจของเด็ก ไปเปดิ วา่ ของคณุ ดี แตค่ ณุ ไมร่ เู้ พราะความเคยชนิ เขาเหน็ อยทู่ กุ วนั
ผศ.ดร.ธนภมู ิ : แลว้ พอเขาเหน็ ผลงาน เขาจะมาเลย เชน่ เราไปคยุ
แล้วมกี จิ กรรมทด่ี งึ คนเข้ามามสี ่วนร่วมอกี ไหม ? กับปราชญ์ชาวบ้านท่ีอยู่ตรงคลอง 3 ท่ีให้พ้ืนที่เรามาท�ำ Design
ผศ.ดร.ธนภูมิ : เราอยากท�ำโครงการท่ีคู่ขนานกันไปกับ Thinking ด้วย เขาเห็นแล้วกเ็ ออ ดี เราก็บอกว่าถ้ามีนิทรรศการตัว
กระบวนการออกแบบ อย่างท่ีอาจารย์ปริญญาพูดถึงคลองที่มี นี้ก็อยากจะท�ำวฒั นธรรมจนี โดยอาหารเขา้ มาร่วมดว้ ยเลย เช่นมา
รากฐานของประวัตศิ าสตร์ เราคงดึงคอนเทนตท์ กุ อยา่ งมาท้งั หมด ชมนิทรรศการแล้วก็มกี จิ กรรมสอนการท�ำขนมบ๊ะจ่าง
ไม่ได้ในช่วงเวลาอันส้ัน คือมีธีมให้ท�ำเยอะมากในพ้ืนที่ต้ังแต่ ดร.ปรญิ ญา : เราพยายามจะติดจ๊กิ ซอว์ตัวแรก
ท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรมศาลเจ้า ประวัติศาสตร์ก๋วยเต๋ียวเรือ ปั่น
ท่องเที่ยวเชิงนิเวศวิทยาชมทุ่งนาที่สนั่นรักษ์ แต่ช่วงเวลานั้นเรา 27
มองความปลอดภัยของคนร่วมกิจกรรมกับเราด้วย การรวมกลุ่ม
ต้องละไว้ก่อน อะไรท่ีไม่ต้องสัมผัสคน ก็มองว่ากิจกรรมประกวด
ภาพถา่ ย สามารถไปคนเดยี ว ทำ� ไดง้ า่ ย ใชก้ ลอ้ งมอื ถอื กไ็ ด้ เราไมไ่ ด้
จ�ำกัด ก็เกิดเปน็ โครงการประกวดภาพถ่าย “วิถคี ลองรังสิต-ประยูร
ศกั ด”์ิ เปน็ โครงการเหมอื นจดุ ไอเดยี ทไี่ มไ่ ดม้ องวา่ ประกวดแลว้ จบ
แตล่ ะคนมองวถิ ชี วี ติ ของคลองรงั สติ ไมเ่ หมอื นกนั กส็ ะทอ้ นบทบาท
และคุณค่าในแตล่ ะมมุ มองออกมา เราไดร้ ับความรว่ มมือจากการ
ประชาสัมพันธ์ท้ัง 4 เทศบาล ได้ผลงานเข้ามา ผ่านการคัดเลือก

28

คือเป็ นหน้าทีใ่ นการบริการวิชาการ Pathum
ของมหาวิทยาลัยด้วยหรือเปล่า ?
ผศ.ดร.ธนภมู ิ : คอ่ ย ๆ เตมิ จะไมผ่ ลผี ลาม เลอื กทจี่ ะนา� เสนอทมี่ นั แล้วกลไกขบั เคลอ่ื นในภาคประชาชน
ตอ่ กนั ตดิ จากรปู ภาพทเ่ี รามเี ชงิ วถิ ชี วี ติ แลว้ มาผกู พนั กบั วฒั นธรรม ในพื้นทีล่ ่ะ ?
เอามาท�าเปน็ ลายเส้ือประจา� ศาลเจา้ ได ้ เป็นคอลเลกชันของคลอง มนั มที งั้ 4 เทศบาล ถา้ เรารวมใหเ้ ปน็ อเี วนตเ์ ดยี วกนั มเี จา้ ภาพรว่ ม
ดร. ปรญิ ญา : มหาวทิ ยาลยั เราไดร้ บั การยอมรบั ในการทา� งานวจิ ยั คอื เทศบาลท้งั 4 แล้วก็เกดิ เสน้ ทางท่องเท่ยี วทง้ั 4 เทศบาล ก็จะ
ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั พนื้ ทป่ี ทมุ ธานเี ยอะมาก เนอื่ งจากเรามกี ารทา� งานตอ่ สะทอ้ นมาทเ่ี ชงิ กายภาพเอง วา่ เราตอ้ งเตรยี มอะไร ? ในพน้ื ทไี่ หน ?
เนอ่ื ง คณะสถาปัตย์ฯ ทา� งานมาต้ังแตป่ ี 2553 ต้ังแต่กอ่ นน�้าทว่ ม ตรงนก้ี ส็ ามารถเปลยี่ นวธิ คี ดิ และวธิ กี ารพฒั นาพนื้ ทใี่ นเชงิ กจิ กรรม
มีการวิจัยชุมชน เราเป็นนักปฏิบัติ ลงพื้นที่ ทางอาจารย์ภาวิณี แล้วก็สะทอ้ นไปในตัวพืน้ ท่ไี ด้
ผศ.ดร.ธนภูมิ : ต้องยอมรับว่าอาจจะเป็นกลุ่มคนเดิม ๆ ที่เป็น
ผลสะท้อนทเ่ี ราได้รับจากโครงการนี้ เจเนอเรชันเดิม ๆ กล่มุ คนรุ่นใหม่ทีอ่ ยใู่ นพืน้ ท ่ี จรงิ ๆ เขาอาจจะมี
คอื อะไรบ้าง ? ตัวตน แต่เรายังไม่เจอว่ามีกลุ่มน้ีอยู่นะ เราคงต้องท�างานลงลึก
เขา้ ไปอกี เพอื่ ไปควานหา หรืออาจต้องมกี ิจกรรมเพิ่มใหม้ กี ลมุ่ คน
ของธรรมศาสตร ์ ทา� ในเชงิ นโยบาย มคี วามสามารถในการวางแผน ทห่ี ลากหลายเขา้ มา ซง่ึ ทเี่ ราทา� มาปกี วา่ ๆ กป็ ระสบความสา� เรจ็ ใน
เราสไตลล์ กู ทุ่ง พอมาเบลนด์กัน กไ็ ด้ภาพชัดขน้ึ เรามีชาวบ้าน มี ระดบั หนงึ่ เพยี งแตว่ า่ มนั ไปไดอ้ กี ตอ้ งอาศยั เวลากบั กลไก ทง้ั ตวั ที่
เครอื ขา่ ยทเี่ ขม้ แขง็ เขาเหน็ เราทา� งานลงพนื้ ทจ่ี รงิ ๆ ไมเ่ หลาะแหละ เปน็ หนว่ ยงานเองชว่ ยขบั เคลอื่ น แลว้ สง่ิ ทที่ างบพท.ใหค้ วามสา� คญั
คอื ทา� ยังไงใหม้ ันเกิดการเรยี นรู้ที่เป็น Circular Economy ดว้ ย คอื
ผศ.ดร.ธนภูมิ : ในเชิงกายภาพ ถ้าเป็นมุมมองของคนในพื้นที่ พ้นื ท่เี รยี นรแู้ ล้วสามารถเกิดเศรษฐกิจหมุนเวียน เรยี นรอู้ ยา่ งเดยี ว
เหมือนเป็นการเกิดใหม่ของสิ่งเรียนรู้ ท่ีเขาอาจจะมองว่ามันก็เป็น ไมไ่ ดน้ ะ ต้องสง่ เสรมิ เศรษฐกจิ ด้วยนะ คนต้องอยู่ต้องใช้ ซ่ึงเราคง
อยู่แล้ว แต่เราท�าภาพให้ชัดเจนขึ้น ลงไปขยี้ให้เห็นคุณค่ามาก ตอ้ งดงึ คนทมี่ ศี กั ยภาพเขา้ มาชว่ ยตามกจิ กรรมทจี่ ดั ขนึ้ มา ใหเ้ ขามี
ข้ึน ในปทุมธานีมีวิสาหกิจชุมชนเยอะมากท่ีอยู่ในแต่ละเทศบาล บทบาทเปน็ ทรี่ จู้ กั ไดร้ บั ความสนใจไดง้ า่ ย เราอยากมตี วั แทนชมุ ชน
เครือข่ายท่ีอยู่กบั เทศบาลกเ็ ยอะ เพยี งแต่เขาไม่รูว้ า่ จะว่ิงไปไหน ? หรือองค์กรที่สามารถพูดแทนเราได้ เพราะถ้าเราถอยมาก้าวนึง
แลว้ จะมารวมตวั อะไรกนั ยงั ไง ? มหาวทิ ยาลยั เองอาจมบี ทบาทเปน็ มันตอ้ งมีคนพรอ้ มเป็นกระบอกเสียงที่จะทา� ต่อ
ตวั กลางเขา้ มาประสาน เขา้ มาขอความรว่ มมอื มนั ไมใ่ ชแ่ คโ่ ครงการ ดร. ปริญญา : ทีมเราคิดให้เป็นพลวัตเร่ือย ๆ เราไม่ได้คิดว่า
น้ีเสร็จแล้วจบ มันอาจต่อยอดมาเป็นบริการวิชาการ อย่างหน่วย จบงานนีแ้ ลว้ มนั จบ
งานท่ีเป็นของเทศบาลเองอยากพัฒนาอะไร ? เขาก็เร่ิมตระหนัก
แลว้ วา่ เขาจะทา� พนื้ ทต่ี รงนนี้ ะ แลว้ วสิ ยั ทศั นเ์ ขาอยากไดแ้ บบน ้ี เขา 29
อยากจะไปให้ไดเ้ หมอื นเรา อาจารยม์ าช่วยหนอ่ ย เปน็ ที่จดจ�าของ

ป� ญหาทเี่ จอได้ใช้กลไกใดให้ขับเคล่ือน ?
คนในพื้นท่ ี เขาให้ความรว่ มมอื อย่างด ี แตใ่ นแงข่ องการขับเคลอื่ น
เพราะดว้ ยกระบวนการเราทา� 4 เทศบาล พน้ื ทใี่ หญ ่ และทา� งานกบั
ส่วนราชการ ลกั ษณะ นโยบาย ของแต่ละเทศบาลก็ไม่เหมอื นกนั
ก็ตอ้ งพูดตรง ๆ ว่าอาจจะขับเคล่อื นช้า

ผศ.ดร.ธนภมู ิ : ถา้ มองในเชิงกายภาพกอ่ น เอาพนื้ ทเี่ ทศบาลมา
กางก่อน แล้วมองว่าบทบาทหรือส่ิงท่ีเราพัฒนาอยู่ ณ ตอนน้ีมัน
เป็นยงั ไงในแต่ละส่วน เรามองเปน็ แผนท่เี ดยี วกัน วา่ ถา้ จะพัฒนา
พื้นท่กี ารเรยี นรู้และเช่ือมโยงกัน ต้องเช่อื มโยงด้วยอะไรบ้าง ? ซงึ่
ในงานวิจัยท่ีเราสรุปและสกัดแล้วเอาไปให้ท้ัง 4 เทศบาล เราก็
หวงั วา่ ผลสะทอ้ นทอี่ ยใู่ นงานวจิ ยั ทเ่ี ราใหไ้ ป อยา่ งนอ้ ยจะไดเ้ ขา้ ไป
อยใู่ นแผน นา่ จะมอี ะไรบางอยา่ งทหี่ ยบิ ยกไปเปน็ โพรเจกตร์ ว่ มกนั
โดยพ้ืนที่อาจจะไม่ได้พัฒนาหน้ามือไปหลังมือ มันยาก ต้องใช้
เวลา แต่ถ้าเราใช้กิจกรรมเช่ือม อย่างกิจกรรมวัฒนธรรมศาลเจ้า

วัดมลู จนิ ดาราม

30

31

ในความเป็ นนครคณุ ภาพชวี ิตต้องดขี ้นึ
สถานการณ์ในป� จจุบันกเ็ หน็ อยู่แล้ว

ว่าต้องมีการพัฒนาต่อเน่ืองข้ึนเร่ือย ๆ

ร้อยต�ำรวจเอก ดร.ตรีลพุ ธ์ ธูปกระจำ่ ง
นายกเทศมนตรีนครรงั สิต

32

“ผมเติบโตใน้ปทุมธำน้ี เห็น้น้ครรังสิตมำ ไขห้ วดั แตถ่ า้ มาศนู ยก์ ารแพทยป์ ฐมภมู ิ คณุ มารบั ยาไป สวสั ดกิ าร
เหมือนกัน รวดเร็ว สะดวกขึ้น ครอบคลุมเรื่องสุขภาพของพ่ีน้อง
ตั้งแต่เด็ก สิ่งแรกที่จ�ำได้คือเห็น้ห้ำงฟิ วเจอร์ ประชาชนได้ดีขนึ้
พำร์ค หำ้ งสรรพสิน้ค้ำมำตลอด แต่ส่ิงที่รังสิต นครรงั สิตเปน็ พ้ืนทีป่ ลายนา�้ น้�าเสียจากหลาย ๆ คลองมา
เติบโตข้ึน้ใน้ควำมเป็ น้น้คร น้่ำจะพั ฒน้ำได้ ลงท่ีนี่ การบริหารจัดการของกรมชลประทานก็ต้องหาแนวทาง
มำกกว่ำน้ี้ ควรมีอะไรเป็ น้สื่อให้เห็น้ว่ำรังสิต บูรณาการร่วมกัน ท่านนายกอบจ.เองก็ตั้งใจอยากท�าจังหวัดให้
คืออะไร เช่น้ ก๋วยเตี๋ยวเรือรังสิต โด่งดังเป็ น้ คลองสวยน�้าใส นครรังสิตก็รับนโยบาย แต่ไม่ได้รอว่าเม่ือไหร่จะ
เอกลักษณ์ของรังสิต กับประตูน้�ำจุฬำลงกรณ์ ทา� มา เราตอ้ งทา� ของเราเพอื่ จะสวนไปเจอทา่ น ไมง่ น้ั จะชา้ ผมมอง
ซึ่งปี น้ี้ครบรอบปี ท่ี 126 (พระบำทสมเด็จ ว่าทุกสิ่งทุกอย่างเราต้องช่วยกันท�า อย่าไปหวังรอจากส่วนกลาง
หรือใครก็ตาม เราท�าส่วนเราก็ได้แบ่งเบาภาระของจังหวัด อย่าง
พระจุ ลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว ทรงโปรดเกล้ำฯ ตอนน้นี ครรังสติ เองปญั หาผักตบชวาไมค่ อ่ ยหนักใจละ พอเราเก็บ
ท�ำพิธีเปิ ดลำ� คลองรงั สติ ประยรู ศกั ดเิ์ ป็ น้ทำงกำร เคลียร์หมด ทุกวันน้ีปลาก็เร่ิมกลับมา แต่อาจจะมีกลิ่นเหม็นบ้าง
อะไรบา้ ง แต่ก่อนค่าของน�้าแรงกว่าน้ี ตอนน้ดี ีขน้ึ พยายามปลกู ฝัง
เม่ือวัน้ท่ี 18 พฤศจิกำยน้ พ.ศ. 2439 และ พี่น้องประชาชนที่อาศัยอยู่ตามริมคลองให้ช่วยกันรักษาความ
สะอาด คุณแค่ดแู ลพน้ื ทบ่ี ้านของตวั เอง ทกุ บา้ นดูแลกนั เอง แล้ว
พระรำชทำน้พระบรมรำชำนุ้ญำตให้เรียกน้ำม ที่เหลือเศษเล็ก ๆ นอ้ ย ๆ เราตามเกบ็ ให้ ทุกวนั น้ีเจ้าหนา้ ท่ขี องเรา
ประตูน้�ำ ใน้พระบรมน้ำมำภิธัยว่ำ “ประตู ลงพนื้ ทเี่ กบ็ ขยะเดอื นละสองครงั้ ไลเ่ กบ็ ตลอด ไมร่ อใหข้ ยะลน้ แลว้
จุฬำลงกรณ์”) ผมอยำกให้ใครพู ดถึงรังสิตก็ ค่อยเก็บ ไมง่ ัน้ มันเหนื่อย อนั นขี้ ับเรือไปเร่อื ยเลม็ ไปเรอื่ ยก็ง่ายขน้ึ
น้กึ ถงึ ประตนู ้ำ� จุฬำฯ เป็ น้เอกลกั ษณส์ ำ� คญั ทอ่ี ยู่ แต่ก่อนมานี่ เห็นแล้วตกใจ บางทีโซฟาลอยมา ที่นอนหกฟุตมา
คู่น้ครรังสิตมำตลอด เสด็จพ่ อ ร. 5 ทรงมี ยงั ไงเนี่ย ! แล้วถา้ มันไปขวางทางนา้� ของกรมชลฯ ไปกนั้ ท่ศี ูนย์นา้�
วิสัยทัศน้์มองแผน้อน้ำคตไว้ ไม่ได้แค่รังสิต ก็ท�าให้น�้าท่วม กว่าจะปิดเคร่ืองสูบของกรมชลฯ เพื่อไปเอาขยะ
ทรงให้เอกชน้มำขุดคลองซอยต่ำง ๆ เพื่อกำร ตรงนี้ออกมา ก็เสียเวลา ถ้าน้�ามากะทันหัน จะเกิดผลเสีย ท�าให้
กระจำยน้�ำตลอดแน้ว ช่วยพี่น้้องชำวเกษตรได้ รงั สติ น�้าทว่ มได้ แถวน้มี ีพ้นื ท่บี งึ ใหญ ่ ภายในหมบู่ ้านรตั นโกสินทร ์
เยอะ วัน้น้้ีทกุ คน้ได้เหน็ ้ ไดใ้ ช้จริง ๆ มำยำวน้ำน้ 200 ตอนนไ้ี มม่ ีปญั หาผักตบชวาละ เราท�าเหมอื นแกม้ ลงิ ช่วงนา�้
เรำควรจะอนุ้รักษ์ และจดั กำรตอ่ ไปใหด้ ี ไม่มาเราเลี้ยงน�้าอยู่ ค�านวณปริมาณน�้า ช่วงหน้าฝนก็สูบออกไป
กอ่ นเพอื่ รอรองรบั นา�้ ฝนทตี่ กลงมาแลว้ คอ่ ยสบู ตอ่ อกี ท ี ตรงนน้ั เราก็
นโยบายหลักคือ เปลี่ยนแปลงนครรังสิต เพ่ือคุณภาพ ทา� เปน็ สวนสาธารณะ มเี ลนวงิ่ ออกกา� ลงั กาย และเปน็ เสน้ ทางถนน
ชีวิตท่ีดีกว่า ผมมองว่าในความเป็นนครคุณภาพชีวิตต้องดีข้ึน ลดั เชื่อมต่อไปสายอีสาน
สถานการณ์ในปัจจุบันก็เห็นอยู่แล้วว่าต้องมีการพัฒนาต่อเน่ือง ความมีส่วนร่วมของประชาชนก็อย่างโครงการประตูน้�า
ข้ึนเร่ือย ๆ อยู่กับท่ีไม่ได้ ตอนแรกผมเข้ามาคือสถานการณ์ จุฬาลงกรณ์ จะท�าอนสุ าวรียเ์ สด็จพ่อ ร. 5 และเป็นสวนสาธารณะ
โควดิ เกดิ ขน้ึ ทา� ใหเ้ ศรษฐกจิ หยดุ ลง คณุ ภาพชวี ติ ทกุ อยา่ งถดถอย เป็นแลนด์มาร์ก ซึ่งเราได้ความร่วมมือจากองค์กรภาคีเครือข่าย
เราก็ต้องมาช่วยกันท�าให้เศรษฐกิจ คุณภาพชีวิตกลับมา ต้อง ภาคเอกชน วัดเขียนเขต วัดธรรมกาย ผู้ประกอบการในตลาด
เน้นเชิงรุก เสริมต้ังรับ เพื่อดูแลพี่น้องประชาชนให้เร็ว อย่างแรก ร่วมกันสนับสนุนทุนการศึกษาและค่าใช้จ่ายขับเคล่ือนด�าเนิน
เราลงพื้นท่ีในการตรวจหาผู้ติดเชื้อ และควบคุมให้ได้ องค์การ งานจัดประกวดแนวคิดการออกแบบ The Landmark Rangsit
บรหิ ารสว่ นจงั หวดั ปทมุ ธานนี ่าจะเป็นจังหวดั แรกท่ีใช้ Rapid Test “ปทุมธานีเมืองแห่งสายน�้าจากพระมหากรุณาธิคุณ รัชกาลที่ 5”
ในระบบ สามารถควบคมุ คนปว่ ยไดเ้ รว็ และกเ็ ปน็ จงั หวดั แรกทแี่ จง้ มนี สิ ติ นกั ศกึ ษาจากคณะสถาปตั ยกรรมศาสตรข์ อง 4 มหาวทิ ยาลยั
ความประสงคซ์ อื้ วคั ซนี ทางเลอื กซโิ นฟารม์ พนี่ อ้ งประชาชนไดม้ ที าง ในจังหวัดปทุมธานี คือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย
เลอื ก ชว่ ยใหจ้ งั หวดั ปทมุ ธานมี วี คั ซนี ทวั่ ถงึ ไดร้ วดเรว็ เปน็ อนั ดบั ตน้ ๆ กรงุ เทพ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลธญั บรุ ี และมหาวทิ ยาลยั
อีกด้านก็มียาเสริมภูมิท่ีผมแจกตั้งแต่แรก ๆ เป็นยาสมุนไพรไทย รงั สติ เขา้ มามสี ว่ นรว่ มการประกวด มีการประกาศผล มอบรางวัล
ตา� รบั ยาวดั คริ วี งกท์ เ่ี ราไดค้ วามเมตตาจากอาจารยพ์ ระมหาขวญั ชยั และนิทรรศการแสดงผลงานโดยไม่ได้ใช้งบของเทศบาลฯ เลย
ท่ีวดั น�า้ ตกใหม้ า กช็ ่วยควบคมุ ได้อกี ระดับ แบบทชี่ นะเลศิ สวยมาก มหี อคอยชมววิ ซง่ึ จะเปน็ ทฟี่ อกอากาศดว้ ย
ติดต้ังเคร่ืองฟอกให้ระบบอากาศถ่ายเทในพื้นที่รอบนครรังสิต
ศูนย์อนามัยเทศบาลนครรังสิตมีพร้อมให้บริการ 6 จุด คนในชุมชนก็จะได้ลานกิจกรรม จุดน้ีกับท่ีบึงใหญ่สองร้อยก็จะ
แตพ่ อกระจายทวั่ รงั สติ บางจดุ บางวนั แทบไมม่ คี นมาใชบ้ รกิ าร เรา เป็นปอดใหพ้ น่ี ้องชาวนครรังสิต”
ก็มามองว่าเพราะอะไร ? การกระจายไปท�า บางทฤษฎมี ันไมเ่ กดิ
ประโยชน์ การมารวมกันท�าให้ดีที่เดียว ทุกคนได้รับความสะดวก 33
สบายอาจจะดกี วา่ กอ็ าจจะยบุ บางศนู ยฯ์ ศนู ยฯ์ ไหนทคี่ นใชบ้ รกิ าร
เยอะก็ยังอยู่ ศูนย์ฯ ท่ีคนใช้บริการน้อยก็ยุบไปรวมกัน ท�าให้ด ี
เป็นมาตรฐาน ช่วยแบ่งเบาภาระของโรงพยาบาลเบ้ืองต้น ถ้าเรา
เป็นหวัด เราต้องไปโรงพยาบาล ต่อคิวเป็นช่ัวโมง เพ่ือจะรอแค่

“หลวงป่ ไู ต่ฮงกง ท่ำน้เป็ น้พระ ช่วยเหลือ โรงทานท่ที �าอยู่ตรงหนา้ โรงเรียนสอนภาษาจีน เดิมทกี ็ต้งั ต ู้
คน้ตกทุกข์ได้ยำก เก็บศพไร้ญำติ สร้ำงถน้น้ เอามามา่ มาใส ่ เพม่ิ กาแฟ ทา� ไปทา� มากด็ ี กลางวนั เลย้ี งกว๋ ยเตย๋ี วดี
หน้ทำงสะพำน้ จน้สำ� เรจ็ เป็ น้พระทช่ี ำวจนี ้น้บั ถอื กวา่ เยน็ เดก็ ไมม่ ีอะไรกนิ โจ๊กดีกวา่ ใครจะกนิ กก็ ิน เราเอาเงินจาก
ทค่ี นมาทา� บุญ ผปู้ กครองเหน็ คนอน่ื เหน็ กม็ าขอเป็นเจ้าภาพ เรา
มำก องคเ์ ดยี วกบั ที่มลู น้ธิ ิป่ อเตก็ ต�ึง ศำลเจำ้ ไต่ มีความสุขว่ารู้จักให้ก่อน อย่าไปคิดว่าได้อย่างเดียว คนท่ีเขารับ
ฮงกงรังสิตอัญเชญิ ทำ่ น้มำประดิษฐำน้ รวมถึง ไปบางทีเขามีศักยภาพ เขาอยากจะให้เหมือนเราน่ีแหละ แต่เขา
เทพเจำ้ ศักด์ิสิทธิ์อย่ำงจกี้ ง เจำ้ พ่อกวน้อู เทพ ไม่รู้จะไปให้ที่ไหนที่มันให้แล้วรู้สึกมีความสุขด้วย อย่างนี้คนมา
ไท้ส่วยเอ�ียที่มำแก้ปี ชง หลวงพ่อโสธร คน้ก็มำ ดสู ิ เดก็ กนิ ผใู้ หญก่ นิ ยม้ิ แยม้ อยากเปน็ สว่ นหนง่ึ ของการให ้ ไมต่ อ้ ง
ไหว้เพรำะศักดิส์ ิทธิ์ ศำลเจำ้ เมื่อกอ่ น้เล็ก ๆ คน้ เอาเงนิ มาอยา่ งเดยี ว มารว่ มตกั รว่ มแจกกไ็ ด ้ ชว่ ยกนั คนละนดิ คนละ
มีจติ ศรัทธำบริจำคกพ็ ัฒน้ำสร้ำงไปเรื่อย ๆ จน้ หนอ่ ย พอรวมกนั มนั กม็ าก อนั ดบั แรกคอื คณุ กลา้ ให ้ หรอื คณุ คดิ วา่
มำจดทะเบยี น้จำกสมำคมเป็ น้มลู น้ธิ ริ วมใจรงั สติ “น่าจะ” ให ้ มันกไ็ มเ่ กดิ มองหนา้ กัน อยากท�า ก็ท�า ไม่ไปคดิ เลก็
คิดน้อย อยา่ ไปคดิ ว่าคนน้ีรวยแลว้ มากิน ไมม่ ีเร่ืองของรวยจน
ปทมุ ธำน้ี (ไตฮ่ งกงรงั สติ ) ชว่ ยเหลอื คน้ใน้ตำ� บล ความทกุ ขข์ องผมทกุ วนั นคี้ อื หวิ ไมม่ กี นิ แตพ่ อกนิ อม่ิ กห็ าย
ไฟไหม้ น้�ำท่วม มีอุทกภัย มีสิ่งของไปแจก คน้ ทกุ ข ์ ความสขุ ทย่ี งั่ ยนื คอื สรา้ งใจใหย้ อมรบั ทกุ อยา่ ง ยมิ้ ไดแ้ มก้ ระทงั่
มำบริจำคโลงศพ ข้ำวสำร อำหำรแห้ง เสำร์ มคี วามทกุ ข ์ อยอู่ ยา่ งพอด ี ๆ มเี ยอะกใ็ ช ้ มนี อ้ ยกป็ ระหยดั ซงึ่ กวา่ จะ
อำทติ ยม์ โี รงทำน้ ใครเขำ้ มำกม็ ำดม่ื น้ำ� กำแฟ กนิ ้ ท�าได้ก็ใช้เวลาหลายปีนะ กอ่ นน้มี ตี วั ตนเยอะ ทิฐเิ ยอะ จมทุกข์กบั
ก๋วยเตีย๋ ว กิน้โจก๊ คน้ใน้ตลำดเอำผลไมม้ ำไหว้ก็ คนทมี่ าดา่ เรา จนวนั หนง่ึ รสู้ กึ เหนอ่ื ยทไ่ี ปเครยี ดกบั เรอื่ งพวกน ้ี แลว้
วำงไว้ใหแ้ จก วน้ไปแบบน้ี้ ได้มำกแ็ จก วัน้เสำร์ มาเข้าใจเรอ่ื งตัวกขู องกู หลักธรรมอิทัปปจั จยตา บวชเป็นลกู ศิษย์
อำทิตย์ก็มีโรงเรียน้สอน้ภำษำจีน้กลำงให้เด็ก หลวงพ่อปญั ญา วดั ชลประทานฯ ได้ไปอยู่กับท่านพุทธทาส อยาก
น้กั เรียน้ เดก็ เหน็ ้วัฒน้ธรรมจนี ้ว่ำมอี ะไร ติดตัว ทา� อะไรต้องต้ังจติ ทุกอยา่ งอยทู่ ีจ่ ิตทแี่ น่วแน ่ เราถึงได้โลง่ แล้วมา
เขำไปก็ดี ตอน้น้ี้คน้รุ่น้ใหม่เข้ำมำเยอะ มีคน้ ถงึ จดุ ทว่ี า่ มคี วามสขุ กบั การทา� งานทเ่ี ปน็ การกศุ ล การทา� งานทไี่ มอ่ งิ
สืบทอดต่อเน้่ือง วัฒน้ธรรมก็ไม่หำยไป แล้วปี กบั ผลประโยชนข์ องใคร ไดเ้ อาลมหายใจมาสรา้ งประโยชน ์ แตก่ าร
น้ึงก็จัดหลำยเทศกำล ปี ใหม่ ตรุษจนี ้ กิน้เจก็มี เป็นจิตอาสาคือท�าเสร็จแล้วสามารถดึงใจของคนเข้ามาอยู่กับเรา
ขบวน้แหศ่ ำลเจำ้ ไปรอบตลำด งำน้ทง้ิ กระจำดก็ ได ้ อยู่กับชมุ ชนได ้ และพร้อมจะเดินหนา้ ไปดว้ ยกัน ไมใ่ ช่จิตอาสา
ใหญ่ ไมต่ ำ� กวำ่ หำ้ พัน้คน้ทม่ี ำ ใหค้ น้เขำ้ มำรบั ของ เพราะท�าเพ่อื เอาชนะ เพ่อื ยกตวั เองให้มีหน้าตา หากท�างานอาสา
แล้วกว็ น้ออก ไมม่ ีแยง่ กนั ้รับ แต่ยึดตัวเองเป็นหลัก ไม่ฟังใคร กลายเป็นท�าให้ชุมชนแตกแยก
น่ีคือข้อเสียของการเป็นจิตอาสาท่ีหลายคนลืม อันน้ีอันตรายท่ีสุด
ผมอยใู่ นพน้ื ท ี่ประสบการณท์ า� งานในพนื้ ทชี่ มุ ชน ผมไมก่ ลวั เพราะผมเคยผา่ นมาแลว้ บางเรอื่ งมนั เลวรา้ ยลง แมก้ ระทงั่ สถานที่
ใคร ปากไวใจถงึ แลว้ ไดผ้ ใู้ หญด่ คี นในเขตนบั ถอื เราตง้ั ใจทา� เตม็ ท ี่ ทคี่ นเคารพนบั ถอื กท็ า� ใหม้ นั จาง ถงึ เราจะชนะแตม่ นั เกดิ ความพา่ ย
กเ็ ลยสนกุ กบั การทา� งานสงั คม เหน็ ปบุ๊ กท็ า� เลย ไฟดบั รมิ ทางกย็ กหู แพท้ งั้ ชมุ ชน ทกุ คนทม่ี าชว่ ยกนั ทศ่ี าลเจา้ กเ็ หนอื่ ยแตม่ คี วามสขุ นะ
บอก ผา่ นไปเหน็ นา้� ขน้ึ ทปี่ ระตนู า�้ จฬุ าลงกรณก์ ร็ บี โทรบอกเจา้ หนา้ ท่ ี ไปอยทู่ ี่อ่ืนไม่มคี ุณคา่ มาอย่ทู ่นี ี ่ รู้สึกตัวเองมีคุณค่าโดยทไี่ ม่ต้องมี
เราไม่อยู่เฉย ในด้านเทศบาลนครรังสิต นายกตรีลุพธ์ก็เป็นคนรุ่น ใครมาชม มนั เป็นศรัทธาทต่ี ้องลงมือทา� ”
ใหม ่ ไฮเทค ดจิ ทิ ลั ผมวา่ เขาโอเคนะ ใหโ้ อกาสเขาพสิ จู นต์ วั เอง สว่ น
เฮยี ฮยุ (ครรชติ อมรทพิ ยร์ ตั น ์ ประธานมลู นธิ ริ วมใจรงั สติ ปทมุ ธาน)ี
กห็ วั รนุ่ ใหมพ่ อสมควร ประธานทา� เรากล็ ยุ ทา� แลว้ มคี วามสขุ สนกุ
มเี พ่ือน มีทั้งเร่ืองทีม่ องไมเ่ ห็น แตเ่ ราเจอบอ่ ย เช่น ไดย้ ินอากงมา
พูด ทา่ นมาเตือน อยา่ งล่าสดุ ผมมาเปล่ียนไฟ ก็ไปซอ้ื หลอดไฟโล่ง
ๆ มาติด กะให้สว่าง ๆ แต่มันเหมอื นสปอตไลต ์ ไฟมนั จ้า พอกลับ
บ้านไปนอน ไดย้ ินทา่ นบอก “อัว๊ แสบตา” เราก็ไปเอาโคมมาครอบ
ไฟกไ็ ม่จ้ามากละ

34

ทกุ คนที่มาช่วยกันทศ่ี าลเจ้ากเ็ หนอื่ ย
แต่มีความสุขนะ ไปอยู่ท่ีอ่ืนไม่มีคุณค่า

มาอย่ทู ี่นรี่ ู้สึกตวั เองมคี ุณค่า
โดยทีไ่ ม่ต้องมีใครมาชม

มนั เป็ นศรัทธาท่ีต้องลงมือทา�

สุน้ทร โชคธน้อน้ัน้ต์
ศิษยอ์ ากง มลู นธิ ริ วมใจรังสิตปทุมธานี

(ไตฮ่ งกงรังสิต)

35

ในชมุ ชนเราอย่กู นั แบบพ่ีน้อง
มคี วามเอ้ืออาทรกันตามชอ่ื หมู่บ้านเลย

เพื่อนบ้านก็ต้องผกู มิตรกัน
เพ่ือเป็ นหเู ป็ นตาให้กนั

มันดีกว่ากล้องวงจรป� ดอีกค่ะ

คทั ธญี ำ ผำคำ�
ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนรักษส์ ง่ิ แวดล้อม

ชุมชนเอื้ออาทร 10/2 คลอง 10

36

“ชมุ ชน้เรำเป็ น้ชมุ ชน้เมอื ง จะมขี ยะประเภท ในชมุ ชนเรากจ็ ะหาจติ อาสาไปเรอื่ ย ๆ ชวนกนั มา จากเดมิ สี่
หา้ คน เดย๋ี วนสี้ บิ กวา่ คน กระจายตามซอยใหด้ แู ลกนั ทว่ั ถงึ มกี ลมุ่ รบั
รีไซเคิลเยอะ ป้ ำก็เป็ น้แกน้น้�ำต้ังกลุ่มจิตอำสำ ซือ้ ขยะ 0 บาท เอาขยะมาแลกนา้� มนั พชื แลกอาหารกระป๋อง กลมุ่
รักษำสิ่งแวดล้อมใน้ชุมชน้เอื้ออำทร 10/2 รับซ้ือน้�ามันพืชใช้แล้วทุกวันอาทิตย์ ก�าไรจากน้�ามันก็เอามาร่วม
คลอง 10 เมอื่ ปี 2558 จำกน้นั้ ้กต็ งั้ กลมุ่ วสิ ำหกจิ ทา� กจิ กรรมในชมุ ชน ซอื้ ของใหผ้ ้สู ูงอาย ุ ผปู้ ่วยติดเตียง ซอื้ นม ซอ้ื
ชมุ ชน้ จดทะเบยี น้ถกู ตอ้ ง พัฒน้ำขยะรไี ซเคลิ ทำ� แพมเพริ ส์ ให ้ เรอื่ งทจ่ี อดรถ ประธานชมุ ชนของเรากป็ ระกาศเรอ่ื ย ๆ
ผลิตภัณฑ์ด้ำน้รักษำสิ่งแวดล้อม ของเรำก็จะมี วา่ จอดรถอยา่ ใหก้ ดี ขวาง ใหเ้ วลาเจบ็ ปว่ ยหรอื ไฟไหม ้ รถจะไดเ้ ขา้
น้ำ� ยำลำ้ งจำน้ทท่ี �ำจำก EM (Effective Micro- ถึง ได้ช่วยเหลือทัน คนอยู่อาศัยก็รับทราบกัน ก็ไม่ค่อยมีปัญหา
organisms กลุ่มจุลิน้ทรีย์ท่ีมีประสิทธิภำพที่มี ความสะอาดทว่ั ไปชาวบา้ นกด็ แู ลหนา้ บา้ นใครหนา้ บา้ นมนั อยแู่ ลว้
ประโยชน้์ต่อคน้ พื ช สัตว์ และสิ่งแวดล้อม) บา้ นไหนไม่มีคนอยู่ คนท่อี ยู่ใกล้ ๆ กช็ ว่ ยกันดูแล
ซึ่งก็รักษำส่ิงแวดล้อม น้�ำท่ีล้ำงลงไปก็จะขจัด คอื ในชุมชนเราอยู่กนั แบบพนี่ อ้ ง มีความเอื้ออาทรกันตาม
ครำบไขมัน้ใน้ท่อน้�ำทิ้งก่อน้จะปล่อยลงแม่น้�ำ ชื่อหมู่บ้านเลย ตอนแรกเรามาอยู่ ทางการเคหะมีอบรมหลาย
ล�ำคลอง น้�ำก็จะสะอำดขึ้น้ น้�ำยำล้ำงจำน้ทั่วไป โครงการ เรอื่ งดบั เพลงิ ดูแลสงิ่ แวดล้อม ความเอือ้ อาทรอยอู่ าศยั
มีสำรเคมีผสม บำงคน้ก็แพ้ กัดมือ ป้ ำก็แพ้ รว่ มกนั ยาเสพตดิ เรอื่ งสายใยรกั จากครอบครวั เพอื่ นบา้ นกต็ อ้ งผกู
เรำมำพัฒน้ำน้�ำยำของเรำ มอื เรำก็ไมแ่ พ้ มติ รกนั เพื่อเป็นหเู ปน็ ตาใหก้ ัน มันดกี วา่ กล้องวงจรปิดอีกคะ่ ”

พวกขวดนา�้ ขวดนา้� อดั ลม เอามาเพม่ิ มลู คา่ ของขยะรไี ซเคลิ Thani
ทางราชมงคล (มทร.ธญั บุร)ี มาพฒั นา ออกแบบเครอื่ งมอื ตัด ทา�
ผลติ ภณั ฑไ์ มก้ วาดรกั ษโ์ ลก วธิ ที า� คอื เอาขวดนา้� ขวดนา�้ อดั ลม ขวด
เป็นส ี ๆ ยงิ่ สวย เดี๋ยวนี้เขาเปลี่ยนเป็นสใี ส ๆ สขี าวหมด มาตัดดว้ ย
เคร่อื งมอื ตดั ให้เป็นเสน้ แบน ๆ ออกมาตามความยาวของขวด เอา
ไปผ่านความร้อนสูงเพ่ือเพิ่มความเกลียว ให้เส้นไม้กวาดแข็งแรง
ของเราใชไ้ ด้เป็นปีเลยนะคะ สกึ ยาก คมุ้ ค่าค่ะ แค ่ 120 บาท เปน็
ไม้กวาดแข็งใช้กวาดนอกบ้าน กวาดถนน ใบไม้ กวาดน�้า ขาย
ดี ผลิตไม่ทันค่ะ คนซ้ือก็เลือกขนาดด้ามได้ มีความสูงต่�าต่างกัน
เราเลือกใช้ดา้ มไมไ้ ผ ่ ย่อยสลายได ้ ราคาถูกกว่าพลาสตกิ ดว้ ย

กิจกรรมต่าง ๆ ในชุมชน เน้นใช้วัตถุย่อยสลายได้ งดการ
ใช้กลอ่ งโฟม ร้านคา้ ร้านอาหารใช้ถงุ ผ้า ซ่งึ กเ็ ป็นโครงการของการ
เคหะแหง่ ชาตอิ ยแู่ ลว้ เรารณรงคใ์ ชถ้ งุ ผา้ มาตง้ั แตป่ ี 2558-59 แลว้
ก็รณรงค์ให้คัดแยกขยะในครัวเรือนต้ังแต่ต้นทางเลย เรามีแจก
ถังตัดตูด ท่ีเป็นแนวคิดของกระทรวงมหาดไทยให้ฝังถังตัดตูดลง
ไปประมาณสามในส่ี ใส่เศษอาหารเศษผักลงฝังดินกลายเป็นปุ๋ย
ส่วนกลางก็มีบ่อท้ิงขยะ 4 บ่อ อยู่ด้านหลังส�านักงานชุมชน
ชาวบ้าน ร้านอาหาร ร้านขายผลไม้ท่ีมีเศษอาหารพวกน้ีเยอะ
กเ็ อามาเท ประมาณสามเดอื นเต็มกป็ ิดบอ่ หมักเปน็ ดินเอามาปลกู
ตน้ ไมไ้ ด ้ ทางเขา้ ชมุ ชนซงึ่ เปน็ หนา้ เปน็ ตาของชมุ ชน เทศบาลเขา้ มา
ตัดหญา้ เดอื นละหน่ึงครง้ั แตเ่ พราะชมุ ชนมันเยอะเนอะ มันไม่ทนั
เราก็รวมกลุ่มกันเข้าไปถางขยะกิ่งไม้อะไรท่ีดูรกรุงรัง ตัดมาแล้ว
ไม่รู้เอาไปท้ิงไหน ก็เอามาเผาถ่านไร้ควัน เอาไปจ�าหน่ายให้ตาม
ร้านค้า เงินท่ีขายถ่านมาต่อยอดกิจกรรมในชุมชน จ่ายค่าน้�าค่า
ไฟในส�านักงานเพราะเราไม่มีนิติ ไม่มีแม่บ้าน ไม่มีรปภ. เราดูแล
กนั เองเลย

37

“ป้ ำเปิ ดร้ำน้อำหำรอยูใ่ น้กองบนิ ้ 2 ลพบุรี ถ้าไม่มีอะไร ไม่มีสอน ส่วนใหญ่ก็มาท�ากิจกรรมท่ีศูนย์พัฒนา
มำก่อน้ เรำมีหน้้ีสิน้เยอะมำก ลองมำทุกอย่ำง คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุบ้านฟ้ารังสิต ศูนย์นี้เดิมเป็นพื้นที่ของหมู่บ้าน
แล้ว มัน้ไม่ได้ ยิ่งดิ้น้ย่ิงจม พอมำท�ำเบเกอรี ที่ป้าอยู่ ก็มีอบายมุขน่ะค่ะ อาจารย์คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์
มัน้ได้เป็ น้ชิ้น้เป็ น้อัน้ ปลดหน้ีซ้ อื้ บ้ำน้ได้เพรำะคำ่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มาลงพ้ืนท่ี ก็ช่วยจัดต้ังศูนย์ฯ เทศบาลบึง
ขน้มล้วน้ ๆ คือเรำไปเรียน้กศน้. ก่อน้ แล้วก็ ย่ีโถลงทนุ ใหห้ มด ส่งกองชา่ งมาปรบั ปรงุ สถานท่ ี สระน้�าท�าใหม่ มหี อ้ ง
อำสำไปทำ� กบั รำ้ น้ขน้ม แบบขอเขำเรยี น้ ชว่ ยเขำ กิจกรรม ห้องคาราโอเกะ มีพร้อมทุกอย่าง ป้าก็เป็นกรรมการ ถ้าท่ีนี่
ทำ� ทกุ อยำ่ ง ทำ� หลำยเดอื น้จน้ไดส้ ตู รมำบำ้ ง แลว้ สนใจวชิ าอะไรของปา้ ปา้ กไ็ มค่ ดิ คา่ วทิ ยากร เราจา่ ยคา่ บรกิ ารรายปขี อง
กม็ ำเรยี น้ทรี่ ศั มเี บเกอรี กรุงเทพฯ กลบั มำหดั ทำ� ศนู ยผ์ ูส้ งู อายุมาใช้เมอ่ื ไหร่ก็ได ้ ตอนน้มี ีสมาชกิ สองพนั กว่าคน ไม่ไดร้ บั
ผู้สูงอายุอย่างเดียว รับทุกกลุ่ม ท้ังสามวัยเลย ตั้งแต่เด็กเล็กมา
ใหช้ ำวบ้ำน้ชิม เขำกบ็ อกใหป้ ้ ำขำยเลย เม่อื ก่อน้ มสี ระว่ายน้า� เด็ก มคี รสู อนว่ายน�้า คา่ สอนก็คดิ ตา่ งหากจา่ ยให้ครไู ป
ขำยเคก้ ปอน้ดล์ ะหำ้ สบิ บำท ปี ใหมน่ ้ข่ี ำยไดถ้ งึ แสน้
ก็เลยท�ำเฉพำะเบเกอรี ร้ำน้อำหำรก็ใหเ้ ดก็ ทำ� กิจกรรมที่ท�ามีเป็นตาราง เรียนร้องเพลงเดือนละสองคร้ัง มี
นกั ดนตรจี ากวงด ิ อมิ พอสซเิ บลิ้ มาสอนนะ พอรอ้ งเพลงเสรจ็ ครกู จ็ ะพาไป
ทีนี้เราย้ายมาอยู่บึงย่ีโถ มาดูแลหลานเข้าโรงเรียน ก็เปิดร้าน ออกพนื้ ที่ เชน่ ไปรอ้ งทีเ่ ซ็นทรัล แจ้งวัฒนะ กจิ กรรมมโี ยคะ รา� ไทย ไลน์
เพ่มิ ทีน่ ่ ี เบเกอรีเราเปน็ สตู รโบราณ ตอนหลังไปศนู ย์การค้ามันกม็ ีเยอะ แดนซ์ มเี ยอะมาก ห้องรอ้ งเพลงเปดิ ตลอด มาแลว้ วา่ งก็รอ้ งได ้ เรามาท่ี
เลย กห็ นั มาเปน็ ขนมไทยบา้ ง วนุ้ แฟนซ ี ขนมชนั้ ลูกเราชอบขนมโบราณ น่กี ็ไดพ้ ดู คุย มาสระว่ายน�า้ กม็ คี วามสุข เรารูจ้ ักหมดทุกคน แต่ก่อนไมม่ ี
ก็ท�าส�าปันนี ทองเอก ก็ขายดี พอช่วงโควิด ร้านมันเงียบ ไม่มีคนเดิน เลย อยู่บ้านใครบ้านมัน ตอนน้ีไม่หงอยแล้ว สมาชิกคนอื่นก็ติดศูนย์ฯ
ก็หยุดหน้าร้านไป แต่รับท�าตามส่ัง อย่างเปียกปูนกะทิสดก็ขายดีมาก เหมือนกนั คนทตี่ ิดก็มา คนทไี่ ม่เคยมาเขาก็ไมม่ า เรากพ็ ยายามไปชวน
วันนึงสงั่ สองสามรอ้ ย บางวันเปน็ พัน เขามา บอกวา่ สนกุ นะ ไดอ้ อกก�าลงั กาย

ตอนน้ีเราเป็นวิทยากรด้วย งานสอนเยอะ ไปถ่ายทอด ปา้ อาย ุ 78 เปน็ ผสู้ งู อายตุ ดิ สงั คม เขามกี จิ กรรมอะไรเรามาหมด
ภูมิปัญญา คือป้าก็เริ่มจากมีชมรมผู้สูงอายุ ทางประธานสาขา เมื่อกอ่ นก็ไลน์แดนซเ์ หมอื นกัน แตม่ ันมีหมนุ เราไมอ่ ยากหมนุ เดย๋ี วมนั
สภาปทุมธานีแนะน�าให้จัดต้ังชมรม จดเป็นเครือข่ายสภาผู้สูงอายุ เวยี นหนา้ ผ้สู งู อายยุ งั ใช้ชีวติ อยากเขา้ สังคมเหมอื นเดิม แต่ลดก�าลงั ให้
แล้วทางเทศบาลบึงย่ีโถก็ส่งป้าไปอบรม “โครงการเสริมสร้างคุณค่า เบาลง เขาไมไ่ ดอ้ ยากอยบู่ า้ น อยา่ งเรามาวา่ ยนา�้ ทนี่ ชี่ วั่ โมงนงึ ไมเ่ หนอ่ื ย
ภูมิปญั ญาผสู้ งู วยั ” มีแห่งแรกของประเทศไทยนะ จงั หวดั ปทมุ ธาน ี ปา้ เลย แต่ถ้าออกข้างนอกชั่วโมงนึงเราเหน่ือย ช่วงโควิดสระว่ายน้�าก็ไม่
อบรมหน่งึ ปที ศี่ นู ยพ์ ฒั นาการจดั สวัสดกิ ารสังคมผู้สงู อาย ุ ทค่ี ลอง 5 จบ เปิด กิจกรรมก็ไม่เปิด ต้องอยู่บ้าน นี่ศูนย์ฯ เพิ่งกลับมาเปิด สามีป้าก็
แลว้ กไ็ ดใ้ บประกาศ เรากเ็ อาใบประกาศนไี้ ปสอนได ้ สถาบนั พฒั นาฝมี อื อายุเทา่ กนั แตเ่ ขาไม่ค่อยออกสงั คมเท่าไหร ่ เขามกี ว๊ นเปตอง เลน่ ตอน
แรงงานปทมุ ธานเี ปดิ อบรมเทคนคิ การสอน ปา้ ไปเรยี น กไ็ ดเ้ ปน็ วทิ ยากร เชา้ พวกผูช้ ายเขาจะไปเดิน ไปเลน่ เคร่อื งออกกา� ลัง ท่ีสวนสขุ ภาพของ
ของสถาบนั พฒั นาฝมี อื แรงงานดว้ ย เขาเปดิ อบรมอะไรเรากไ็ ป แลว้ กเ็ อา หมบู่ ้าน กลางแจ้ง ทางน้ีมผี หู้ ญิงเยอะอะเนอะ ไมค่ ่อยมีผ้ชู าย นอกจาก
มาสอนด้วย คือเป็นวิทยากรอาชพี สอนทุกกระทรวงแล้ว มาเขา้ ฟิตเนส ลงุ ก็ไปทางโนน้ ป้าก็ชวนมาร้องเพลงด้วยกัน น่ีก็เดยี๋ วจะ
ชวนกันไปฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่ศูนย์แพทย์บึงยี่โถ เขาบริการดีมาก
ปา้ เพ่งิ ไปสอนทกี่ รมผสู้ งู อาย ุ สอนทาง zoom เขากม็ ารับเราไป ศูนย์เดย์แคร์ใหญ่มาก ต่อไปน้ีเราจะมีท่ีล้างไตของเราเอง มีเคร่ือง
หอ้ งซมู ทก่ี ระทรวง มีคนตั้งกลอ้ งให้ นกั เรียนจากสงขลา ภูเกต็ เขาเรียน เอ็กซ์เรยเ์ อง มหี อ้ งทา� ฟันสวยมาก เหมือนโรงพยาบาลใหญ่ ๆ เลย”
และถามทางซูม เราไม่ต้องเดินทางไปถึงสงขลา วันน้ันสอนปั้นขลิบ
บัวสาย เราเป็นคนปทุมเนอะ ได้เรียนรู้จากราชมงคล (มทร.ธัญบุรี)
ใช้บัวที่ท�าต้มสายบัวน่ีแหละ มาท�าเป็นส่วนผสม แค่เราเสริมบัวเข้าไป
เราก็แตกต่างแล้ว สัญลักษณ์ของจังหวัดนั้น ๆ ก็เอามาท�าได้ เราสอน
ดว้ ย เขา้ อบรมดว้ ย ไดค้ วามรใู้ หม่ ๆ ไปจนใบประกาศเต็มแฟม้ เพราะ
การเรยี นรมู้ นั ตลอดชวี ิต

38

เราสอนด้วย เข้าอบรมด้วย
ได้ความรู้ใหม่ๆ ไปจนใบประกาศเต็มแฟ� ม

เพราะการเรียนรู้มนั ตลอดชวี ิต

เรวดี แจง้ ไพร
หวั หน้ากลมุ่ วิสาหกิจชุมชนบา้ นฟา เบอเกอรี่
กรรมการศูนย์พฒั นาคณุ ภาพชีวติ ผู้สงู อายบุ า้ นฟา รังสติ

เทศบาลเมอื งบึงย่ีโถ

39

การเรียนรู้ของกลุ่มคนก็แตกต่างกนั ไป
ถ้าเดก็ รุ่นใหม่ก็เป็ นเร่ืองของ enjoy life

วัยรุ่นเขามี dynamic เร็วมาก
เขาต้องการอิสระ ในฐานะภาครัฐ
เราก็เฝ� ามองส่งเสริม ปรับตัวเข้ากบั พวกเขา
เป็ นการเรียนรู้เฉพาะตวั มากกว่า

รังสรรค์ ทำงเณร
ผูอ้ า� นวยการกองชา่ ง เทศบาลเมืองบึงยโ่ี ถ

40

“เทศบาลเมืองบึงยี่โถมีศูนย์กีฬาเทศบาล ส่วนของกองช่างดูงานก่อสร้างในพ้ืนท่ีเทศบาลเมือง
ท่ีคลอง 4 อยูแ่ ล้ว เป็ นโรงยิม ทีอ่ อกกำ� ลังกาย บึงยี่โถตั้งแต่คลอง 3-4-5 ปรับภูมิทัศน์ริมคลอง ปลูกต้นไม้ ตอน
ศูนย์แบดมินตัน สเกตบอร์ด สนามฟุ ตซอล น้ีพื้นท่ีหน้าส�ำนักงานเทศบาลก�ำลังก่อสร้างแลนด์มาร์ก จ้างทาง
สวนเฉลิมพระเกียรติ คนก็มาตีแบด เดินเล่น ราชมงคลออกแบบมาเป็นรูปกลีบบัว เหมือนบัว สายน�้ำ ปทุมก็
เล่นสเกตบอร์ดทุกวันอยู่แล้ว แต่พอช่วงโควิด เมอื งบัวอยแู่ ล้ว มีน�ำ้ พกุ ลางคลอง เปิดไฟสี ๆ อีกฝ่ังมที างจกั รยาน
น่ปี ิ ดเลย นายกฯ (รังสรรค์ นนั ทกาวงศ์ นายก เลยี บคลองอยแู่ ลว้ ทอี่ นื่ ไมม่ ี มเี ฉพาะบงึ ยโ่ี ถ นายกฯ ใหท้ ำ� แตท่ าง
เทศบาลเมอื งบงึ ยโี่ ถ) กจ็ ดั ใหเ้ ป็ นพื้นทคี่ ดั กรอง จักรยานมันสุดแค่เขตเราคลอง 3 ถึงคลอง 5 ท่ีวัดมูลจินดาราม
ฉีดวัคซีน แล้วก็ข้ามไปฉีดวัคซีนอีกฝ่ั งถนนที่ ตรงทางข้ึนมอเตอร์เวย์ นายกฯ แต่ละท่ีก็นโยบายไม่เหมือนกัน
ศนู ยก์ ารแพทยบ์ งึ ยโี่ ถ ตอนแรกฉดี วันละพันคน ความต้องการของประชาชนก็ไมเ่ หมอื นกัน
กเ็ พ่ิมขนึ้ ๆ เป็ นสพี่ ัน ทจี่ อดรถไมค่ อ่ ยมี เรากเ็ ลย ผมอยู่ในพื้นท่ีมา 25 ปี เม่ือก่อนไม่มีถนนนะ เลียบคลอง
มาขีดเส้นตรงสนามฟุตซอลใหจ้ อดรถ เป็นบ้านคนที่อยู่ริมคลองท้ังหมดเลย ตอนนี้ยังมีหลงเหลือบ้าน
อยู่ริมคลองนดิ หนอ่ ย กว๋ ยเต๋ียวเรือเมอ่ื ก่อนขายฝ่งั โนน้ ทนี ีร้ ถจอด
ทีนี้ทางราชมงคล (มทร.ธัญบุรี) มาออกแบบพัฒนาเป็น กินเยอะ รถก็ว่ิงเยอะ เขาเลยตบมาฝั่งคลองด้านในหมด ความ
พื้นที่การเรียนรู้ แบ่งนักศึกษาเป็น 2 กลุ่มตามพ้ืนที่ของศูนย์ เปลย่ี นแปลงของชมุ ชนทเ่ี หน็ ชดั คอื ประชากรมากขนึ้ ปญั หากเ็ ยอะ
กีฬาท่ีมีสองส่วน ค่ันด้วยอาคารอเนกประสงค์ สนามกีฬาสวน ขน้ึ ขยะ นำ�้ เสยี แลว้ กป็ ญั หาชมุ ชนเมอื งคอื การจราจร หมบู่ า้ นเยอะ
เฉลิมพระเกียรติหน่ึงกลุ่ม อีกกลุ่มก็ออกแบบโซนสวนเป็นสวน มาก ถา้ รถประดงั ออกมาท้ังหมด ถนนเส้นรังสิต-นครนายกก็แน่น
สมุนไพร อาจารย์นกั ศึกษาก็ถามตวั แทนประชาชน กำ� นัน ผใู้ หญ่ เช้า ๆ ตอ้ งท�ำใจ ต่างคนตา่ งมงุ่ หนา้ เข้ากรงุ เทพฯ ตอนแรกเขาลง
บา้ น วา่ เขาตอ้ งการอะไร ? บางคนบอกตอ้ งการลานขายของโอทอป โครงการถนนยก (ทางยกระดับสายปทุมธานี-รังสิต-อ.องครักษ ์
วนั เสารอ์ าทติ ย์ ลานกฬี าออกกำ� ลงั กาย เตน้ แอโรบกิ ทป่ี ลกู สมนุ ไพร จดุ เรมิ่ ตน้ บรเิ วณโคง้ เมอื งเอก ถงึ คลองหนงึ่ สนิ้ สดุ ทแี่ ยกอ.องครกั ษ์
ก็ให้นักศึกษาออกแบบมาเป็นแปลน ทางนายกฯ ก็พอใจนะ จ.นครนายก) แตก่ ช็ ะงกั ไป เขาออกแบบมาคอ่ นขา้ งดี ทำ� พนื้ ทเ่ี กาะ
ส่วนกองช่างเราดูแบบ ดูโครงสร้างให้ถูกระเบียบ จุดประสงค์ก็ กลางเปน็ ฐานทางยกระดบั ว่ิงไปได้ถงึ คลอง 7 ท�ำทางลาดขน้ึ มีท่ี
ชว่ ยกันดู ต้องปรบั แบบไปเรอ่ื ย ๆ ตามโจทยท์ ี่ให้ไปคอื การใช้งาน กลบั รถแลว้ ข้นึ ไปทุกคลอง คอื รถทมี่ าตดิ จรงิ ๆ ไม่ใชร่ ถวิ่งแต่ตดิ ท่ี
ทำ� ไปแล้วใครจะเข้ามาใช้ ? ใช้เพ่ืออะไร ? ทจ่ี อดรถพอมัย้ ? ตอนน้ี จ่อรอกลับรถ ทีน้ีพอไปสร้างทางลาดมันค่อนข้างยาวเพราะถนน
มีสวนอยู่ มีแทน่ เหรียญรัชกาลท่ี 9 อย่กู ลางน�ำ้ พุ ถา้ มองทอ็ ปววิ จะ แคบ ก็ไปบังทางเข้า ร้านค้าก็จะเจ๊งเลย ไม่มีคนเพราะเขาข้ีเกียจ
เหน็ ลานนำ�้ พโุ คง้ เปน็ เลข ๙ นะ ดา้ นหลงั เปน็ คลอง 4 แตค่ นไมค่ อ่ ย เบี่ยงรถเข้าไป ก็มีประท้วง โครงการเลยตกไป ถ้ามีทางยกระดับ
เขา้ มาใช้ คนอยแู่ ตฝ่ ง่ั สนามกฬี า จะดงึ คนเขา้ มาถงึ สวนสมนุ ไพรยงั เขาไม่เก็บตงั ค์ด้วย คนกจ็ ะขึ้น ไมต่ อ้ งไปตดิ กลับรถ น่าจะช่วยแก้
ไง ? กจ็ ะออกแบบใหม้ ที างเช่ือม ไมง่ นั้ ทำ� เสรจ็ แล้วกลัวไม่มีคนใช้ ปญั หาจราจรได”้
ไม่มีคนได้รบั ประโยชน์ เดย๋ี วรา้ ง แตเ่ ราต้องมีคนดูแลตลอด อยา่ ง
ศูนย์การแพทย์มีคนใช้อยู่แล้ว มีสระว่ายน�้ำท�ำกายภาพ ฟิตเนส
คนมารักษาโรคสโตรก ในน้ีก็มีห้องพัก เพ่ือท่ีไม่ต้องเสียเวลาขับ
รถกลับบา้ น เขาลงมาท�ำกายภาพ ลงสระวา่ ยน้ำ� หมอกอ็ ยใู่ กล้ ๆ
ฉกุ เฉนิ กช็ ว่ ยกนั ไดท้ นั ที คนนอกพน้ื ทก่ี เ็ ขา้ มาเยอะ เพราะกายภาพ
ทน่ี ีค่ อ่ นข้างดี

41

“งำน้พั ฒน้ำชุมชน้ท�ำงำน้อิงกับน้โยบำย แรงงานได้ สมมติเราสามารถท�าอาหารได้อร่อยสุดเลย สูตรของเรา
ที่ไหนก็ไม่มีเหมือน แต่เราท�าคนเดียวไม่ได้ รัฐก็ให้มาท�าเป็นกลุ่มเพื่อ
หลักของกรมกำรพัฒน้ำชุมชน้ แต่ละช่วงกรม แก้ปัญหาแรงงาน แต่ในความเป็นจริงกลุ่มท่ีท�าอยู่ในปัจจุบันท่ีท�าได้
จัดสรรเรื่องอะไร พัฒน้ำชุมชน้เมือง กองทุน้ จรงิ ๆ น้อยมาก โดยเฉพาะในชมุ ชนเมอื ง เพราะต่างคนต่างอย ู่ การรวม
กลมุ่ มนั ยาก อกี อยา่ งแนวคดิ คนไมอ่ ยากรว่ มทา� กบั ใคร คนทมี่ เี งนิ เขากม็ ี
พั ฒน้ำบทบำทสตรี กลุ่มอำชีพ กลุ่มโอทอป ศักยภาพท�าไดเ้ อง ไมม่ ารวมกลุ่ม กลุม่ ทที่ า� จริง ๆ กเ็ ช่น กลมุ่ ผลิตภัณฑ์
ชุมชน้ งำน้หลำกหลำยแล้วแต่เขำก�ำหน้ดให้ บ้านประดิษฐ์พรพิมาน ท�าพวกกระเป๋าผักตบชวา งานถักเชือกร่ม ผ้า
ต้องท�ำงำน้ประสำน้กับหลำยส่วน้หลำยหน้่วย มดั ย้อม อกี กล่มุ ที่หมู่ 1 บึงย่ีโถ ทา� กระเป๋าสานดว้ ยเสน้ ใยพลาสตกิ อีก
งำน้ เรำเป็ น้ผนู้ ้ำ� อำสำพัฒน้ำชมุ ชน้ตำ� บลบงึ ยโี่ ถ กลมุ่ ทีเ่ ทศบาลสน่ันรกั ษ ์ ท�าการท่องเที่ยวฮกั สนั่นรกั ษ ์ แล้วกท็ า� เบเกอรี
ก็ท�ำผลงำน้ไปตำมก�ำลังควำมสำมำรถจน้ได้รับ ที่อาจารยร์ าชมงคล (มทร.ธญั บุรี) ไปช่วยสอน
รำงวลั อำสำพัฒน้ำชมุ ชน้ดเี ดน่ ้ระดบั จงั หวดั เรำ
เป็ น้คน้มคี วำมรูม้ ปี ระสบกำรณใ์ น้กำรทำ� งำน้กบั กลุ่มผลิตภัณฑ์โอทอปทุกวันนี้ไม่ใช่ 1 ต�าบล 1 ผลิตภัณฑ์
ชำวบ้ำน้เยอะ แต่งำน้อำสำเป็ น้งำน้ที่ต้องมีเงิน้ นะ หน่ึงหมู่บ้านมีหลายผลิตภัณฑ์ ในจังหวัดปทุมธานีมีสองร้อยกว่า
มเี วลำ ตอ้ งทมุ่ เท แตก่ ต็ อ้ งไมเ่ บยี ดบงั เวลำชวี ติ ผลติ ภณั ฑ ์ กอ่ นนก้ี ร็ วมกลมุ่ กนั ไปออกงานขายโอทอป แตพ่ อสถานการณ์
ตัวเองด้วย คน้ท่มี ำทำ� ก็จะเป็ น้คน้ทไี่ ม่ไดท้ ำ� งำน้ โควดิ การตลาดกเ็ ปลย่ี นไปในรปู การขายออนไลน์ แต่คนในกลุ่มนสี้ ว่ น
ประจำ� สูงอำยุบ้ำง คน้วัยกลำงคน้ก็จะทำ� ธุรกจิ ใหญ่สงู วยั ต้องปรบั ตวั ไปเรียนคอรส์ ขายของออนไลน์ แต่บางคนกลบั
ส่วน้ตัวเพรำะเขำจดั สรรเวลำมำได้ มาก็ท�าไม่ได้ เรามองว่า รัฐควรเอางบประมาณมาสอนคนเรื่องเทคนิค
การขายของออนไลน ์ การสร้างเพจ การยงิ โฆษณา แล้วกค็ วานหาคนที่
พ้ืนที่อ�าเภอธัญบุรีโดดเด่น จะพูดไปก็อยู่ท่ีงบบริหาร ในความ มศี กั ยภาพ อาจจะหา 1 คนต่อ 1 ต�าบล ไม่ตอ้ งหวา่ นสอนทกุ คน ใหเ้ ขา
เปน็ เมอื ง เชน่ นครรงั สติ คนเยอะกวา่ เปน็ แหลง่ เศรษฐกจิ คา้ ขาย ปญั หา สร้างแบรนด์ สร้างตัวตนขึ้นมาได้ ท�าหน้าที่ขายของให้กลุ่ม เพราะเรา
ก็เยอะกวา่ หลากหลายกวา่ งบประมาณท่ีไดม้ าเวลาจะไปพฒั นาอะไร เห็นตัวอย่างแล้วว่าไม่ใช่ทุกคนท่ีขายของออนไลน์แล้วจะประสบความ
ตา่ ง ๆ ก็ถูกใชไ้ ปเยอะ และก็อยทู่ ี่มมุ มองผบู้ ริหารของเทศบาลวา่ ทา� ยัง สา� เรจ็ คนทขี่ ายไดเ้ ขาตอ้ งมศี กั ยภาพ มคี วามคดิ พลกิ บทบาทใหค้ นสนใจ
ไงให้เมืองนา่ อย ู่ ผบู้ รหิ ารมีมมุ มองวสิ ยั ทศั น์ท่กี ว้างไกล เทศบาลกเ็ จรญิ ถา้ เราป้ันคนในกลุ่มมนั กต็ อ่ ยอดได้”
ในหนง่ึ วาระบรหิ ารน่ีก็ทา� อะไรไดเ้ ยอะนะ พอเขาทา� ไดเ้ ยอะ เขาก็ได้อยู่
ตอ่ อย่างเทศบาลบงึ ยีโ่ ถ นายกรงั สรรคก์ ็อยมู่ าหลายสมัย ทา่ นมองเหน็ หมู่บ้าน กลางแจ้ง ทางนมี้ ผี หู้ ญงิ เยอะอะเนอะ ไม่คอ่ ยมีผชู้ าย
วา่ ปจั จบุ นั คนเขา้ สวู่ ยั ชราเยอะ ทา� ศนู ยก์ ารแพทยบ์ งึ ยโี่ ถทมี่ ศี นู ยเ์ ดยแ์ คร์ นอกจากมาเขา้ ฟติ เนส ลงุ กไ็ ปทางโนน้ ปา้ กช็ วนมารอ้ งเพลงดว้ ยกนั นก่ี ็
รองรับ เราท�างานลงพ้ืนที่มา เราก็มีความกังวลใจ เด๋ียวนี้มีศูนย์ดูแลผู้ เดย๋ี วจะชวนกนั ไปฉดี วคั ซนี ไขห้ วดั ใหญท่ ศ่ี นู ยแ์ พทยบ์ งึ ยโ่ี ถ เขาบรกิ ารดี
ปว่ ยตดิ เตยี งดแู ลคนชราเยอะมาก แตไ่ มม่ กี ฎหมายมารองรบั ใครอยาก มาก ศูนยเ์ ดย์แคร์ใหญม่ าก ต่อไปน้ีเราจะมที ่ีลา้ งไตของเราเอง มเี ครอื่ ง
เปิดก็เปดิ ได้ แตศ่ ูนยเ์ หลา่ นไี้ ม่รูป้ ลอดภยั มย้ั มีการตรวจสอบหรือเปล่า เอก็ ซเ์ รยเ์ อง มหี ้องทา� ฟันสวยมาก เหมอื นโรงพยาบาลใหญ ่ ๆ เลย”
บางแหง่ อยกู่ นั อยา่ งแออดั เพราะฉะนน้ั ศนู ยก์ ารแพทยบ์ งึ ยโี่ ถทา� มาแลว้
ก็ค่อนข้างประสบความส�าเร็จ

การพฒั นาชุมชนตอ้ งพัฒนาคน ทุกองค์กร Human Resource
คัดเลือกคนท่ีเข้ามาท�างานส�าคัญมาก คัดเลือกคนท่ีโอเค งานคุณก็ไป
ไดด้ ี ประสบความส�าเรจ็ ในงาน คนรุน่ ใหมก่ ็ตอ้ งจับโยงคนรุ่นกลางเก่า
กลางใหม่มารวมกัน คนรุ่นเก่ามีส่วนดีอยู่ คนรุ่นใหม่มีเทคโนโลยี ที่จะ
มาเช่ือมเข้าด้วยกัน ทุกวันนี้งานพัฒนาในพื้นที่ การให้เงินกู้ นโยบาย
ของรัฐต้องการให้คนรวมกลุ่มกันท�างาน เพราะจะแก้ปัญหาการขาด

42

เรามองว่า รัฐควรเอางบประมาณมาสอน
คนเรื่องเทคนิคการขายของออนไลน์

อาจจะหา 1 คนต่อ 1 ตา� บล ไม่ต้องหว่าน
สอนทกุ คน ให้เขาสร้างแบรนด์ขึน้ มา
แล้วทา� หน้าท่ีขายของให้กลุ่ม

งำมพิศ ธรรมทัศน้์
อาสาพฒั นาชมุ ชน เทศบาลเมอื งบงึ ยี่โถ

43

ตอนนีก้ ็มศี ูนย์พัฒนาคณุ ภาพชีวิต
ผู้สูงอายุ 3 แห่ง ซงึ่ พอเขามีพื้นท่ี
มาท�ากิจกรรมกัน เขาก็มีความผกู พันกัน
ค่อนข้างสูง มกี ารเรียนรู้ระหว่าง
ผู้สูงอายดุ ้วยกันเอง ผู้สูงอายุกบั ลกู หลาน

ผ้สู ูงอายกุ บั สังคมท่เี ปลีย่ นไป

รังสรรค์ น้นั ้ทกำวงศ์
นายกเทศบาลเมอื งบงึ ยีโ่ ถ

44

“พ้ืนที่เทศบาลเมืองบึงย่ีโถไม่ใหญ่มาก ประมาณ 15 ตาราง มคี วามสมั พนั ธซ์ ง่ึ กนั และกนั การเรยี นรตู้ รงนเี้ ขาสามารถดำ� เนนิ ชวี ติ ตอ่
กิโลเมตร อยู่เขตปริมณฑลใกล้กรุงเทพฯ ก็เป็นพ้ืนท่ีรองรับท่ีอยู่อาศัย ไปด้วยความสุข เพราะการเรียนรู้มันเรียนรู้ตั้งแต่เด็กจนโต สูงอายุก็ยัง
ของคนกรุงเทพฯ ซ่ึงในช่วงย่ีสิบปีท่ีผ่านมาคนเพิ่มอย่างทวีคูณ ตอนน้ี อยากเรียนรู้มาก เพยี งแตแ่ ตล่ ะที่ไม่ไดใ้ หแ้ สดงออก
คนที่อย่อู าศัยในพ้นื ท่ีมีประมาณสามหมื่นสี่พนั คน แตป่ ระชากรแฝงน่า
จะมีประมาณเจ็ดหม่ืน อย่างท่ีใกล้เทศบาลฯ ก็มีโรงงานอุตสาหกรรม กจิ กรรมท่ที ำ� สว่ นใหญ่แรก ๆ ก็เปน็ รำ� ไทย ออกกำ� ลงั เบา ๆ พอ
คนท�ำงานเป็นพัน ๆ คน ซึ่งเขาก็กลางวันมาอยู่ ท�ำงานในพื้นท่ี กลาง ร่างกายแขง็ แรง ก็เร่ิมมเี ตน้ สเตป็ แดนซ์ จิตใจเบกิ บาน ก็กล้าแสดงออก
คนื กลับ ส่วนพื้นที่รองรบั เปน็ หมบู่ ้านจัดสรรประมาณ 40 หมู่บา้ น บาง เช่น เขียนค้ิว ทาปาก ใส่เสื้อสี กางเกงยีนขาด รองเท้าผ้าใบ เขาไม่
หมบู่ า้ นเปน็ พัน ๆ หลัง คนดง้ั เดมิ ทอ่ี ยู่กค็ ่อย ๆ หดตวั ตอนนเ้ี หลอื 5% เคอะเขิน ทั้งสามศนู ยฯ์ มีพ้ืนฐานของการออกกำ� ลงั เหมอื นกันหมด แต่
คนใหม่เข้ามา คนเก่าย้ายออกไปอยู่ที่อื่น ถ้าลองคิดดูหมู่บ้านมีราคา ว่าแต่ละศูนย์ฯ มีคาแร็กเตอร์ของเขาแตกต่างกัน อย่างศูนย์พัฒนา
ตง้ั แตห่ กแสนไปถงึ สามสบิ ลา้ นบาทกม็ ี เพราะฉะนน้ั ชอ่ งวา่ งกม็ เี ยอะ การ คณุ ภาพชีวิตผู้สูงอายบุ า้ นฟา้ รงั สิต สไตล์สาวแซ่บ หนุ่มซ่า พอมาศนู ย์ฯ
เรียนรู้ของกลุ่มคนก็แตกต่างกันไป ถ้าเด็กรุ่นใหม่ก็เป็นเรื่องของ enjoy ทสี่ อง เขาชอบเตน้ แตก่ ช็ อบศกึ ษาหาความรดู้ ว้ ย เขาไปหาผสู้ งู อายขุ อง
life วัยรุ่นเขามี dynamic เร็วมาก เขาต้องการอิสระ ในฐานะภาครัฐ ตำ� บลใหเ้ ลา่ ประวตั ศิ าสตรข์ องพน้ื ที่แลว้ เขยี นพอ็ กเกต็ บกุ๊ ออกมาเรากท็ ำ�
เรากเ็ ฝา้ มอง ส่งเสรมิ ดูเปน็ กิจกรรมไป เชน่ จัดแขง่ กีฬา เราปรบั ตัวเขา้ พอ็ กเก็ตบุ๊กให้เขาเปน็ เร่อื งประวตั ศิ าสตร์ของบึงยี่โถ ศูนยฯ์ ท่ีสามสนใจ
กับพวกเขา เป็นการเรียนรเู้ ฉพาะตวั มากกวา่ เร่ืองอาหารสุขภาพ พวกการปรุงอาหาร เลือกวัตถุดิบ เช่น กะทิไม่เอา
ใช้นมถ่ัวเหลืองแทน คือเราเอาตัวผู้สูงอายุเป็นแกน ฟังว่าเขาต้องการ
ทีนี้ทางเทศบาลฯ เรามาดูว่า คนท่ีเคลื่อนย้ายมาเม่ือยี่สิบป ี อะไร ? แล้วเขาก็เรียนรู้ด้วยตัวเอง มันได้คุณค่าทางสังคม คุณค่าทาง
ก่อน ปีนีเ้ ขาเริม่ เป็นผสู้ ูงอายลุ ะ ตงั้ แตป่ ี 2500-2510 เปน็ ยคุ เบบีบ้ ูม คน จิตใจ ท�ำให้เขามีร่างกายแข็งแรง จิตใจเบิกบาน ไม่เกิดโรคซึมเศร้า
กลมุ่ นเี้ กดิ มาปลี ะลา้ นคน พอถงึ ปี 2570 ผสู้ งู อายจุ ะมาสบิ ลา้ นคน สงั คม ไม่เปน็ ภาระของการสาธารณสขุ
ของประเทศไทยเขา้ สสู่ งั คมผสู้ งู อายุบงึ ยโี่ ถประชากรสามหมน่ื สี่ ผสู้ งู อาย ุ
ไห้าหม่นื หา้ เกือบ 20% ก็คิดวา่ เราน่าจะเรยี นรู้กลุม่ นี้ แลว้ กลุ่มนีก้ ต็ ้อง อตั ลกั ษณค์ วามเปน็ เมอื งบงึ ยโี่ ถจงึ เปน็ เรอ่ื งสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ
เรียนรชู้ ีวิตตัวเองแลว้ ในองคก์ รทอ้ งถน่ิ ดว้ ยกนั ทวั่ ประเทศจะรวู้ า่ เรอื่ งสขุ ภาพผสู้ งู อายุ ตอ้ งทน่ี ี่
ทโ่ี ดดเดน่ เมอ่ื ปี 2550 เราถ่ายโอนสถานีอนามัยมา พอคนไขเ้ ยอะข้ึนจน
เราวางแนวทางเปน็ Smart Health City - Active Aging Society แตะแสนคน ก็ยา้ ยมาสรา้ งที่ใหม่ เปน็ ศนู ยก์ ารแพทยแ์ ละฟนื้ ฟู บงึ ยโ่ี ถ
ก็ได้นักศึกษาคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้อาจารย์จุฬาฯ ออกแบบอาคารสวยงาม เอ้ือต่อผู้สูงอายุกับผู้พิการ
ท่ีมาฝึกงานเข้าไปค้นหาว่ากลมุ่ ผสู้ ูงอายุต้องการอะไร ? ซึ่งก็คอื สถานท่ี เป็นอารยสถาปตั ย์ มตี กึ เดยแ์ คร์ ดแู ลผู้สงู อายใุ นชว่ งเวลากลางวันทีเ่ ขา
ในการทำ� กิจกรรมร่วมกัน กิจกรรมท่เี ขาท�ำ เขาน่าจะเปน็ คนเลือก ไม่ใช่ อยโู่ ดดเดยี่ วทบี่ า้ น ลกู หลานไปทำ� งานกนั หมด เรากเ็ อารถไปรบั มาอยกู่ บั
ราชการเลอื กใหเ้ ขา ซงึ่ เขาอาจไมช่ อบ ไมไ่ ดอ้ ยากทำ� สถานทเ่ี รากไ็ ปเอา เรา มอี าหาร มเี บรก เยน็ กก็ ลบั ไปสง่ คดิ วนั ละสามรอ้ ย ถา้ ถามวา่ คมุ้ มย้ั ?
สโมสรสระว่ายนำ�้ ท่เี สอ่ื มโทรมตามหมู่บ้านจดั สรร ไปขอเชา่ มาปรับปรุง ไม่คุม้ หรอก ขาดทนุ แต่กด็ กี ว่า
เป็นศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุเป็นคนก�ำหนดกิจกรรม
ตารางเวลาเอง ใหเ้ ขามอี สิ ระในการคดิ การแสดงออกเรอื่ งกจิ กรรม แลว้ คอื เราเป็นสถานีอนามัยถ่ายโอน แตม่ แี พทย์ 5 คน ทนั ตแพทย์
ใหเ้ ขามาทำ� กจิ กรรมไดต้ ลอดเวลาตามทเี่ ขาวา่ ง จดั ตง้ั กรรมการศนู ยฯ์ ขนึ้ อกี 3 เภสัชกร 2 นักกายภาพบำ� บัด 8 คน มีแพทย์แผนไทย แพทยแ์ ผน
มาบรหิ ารกนั เอง กจิ กรรมไหนเอาตไ์ ปแลว้ กเ็ ปลย่ี น เขาจดั การไดเ้ องเลย จีน นักจิตวิทยา เงินที่สร้างอาคาร ท่ีซื้อเคร่ืองมือแพทย์ ก็ภาษีของเขา
ทางเทศบาลฯ จัดการเรื่องคนท�ำความสะอาด ค่านำ้� คา่ ไฟ ค่ารปภ. คนในต�ำบลบึงยี่โถมีบัตรทองหรืออยู่ในเครือข่ายก็ไม่ต้องเสีย ถ้านอก
เครือขา่ ยเราก็ตามไปเก็บเงินกบั เขา ถ้าเป็นข้าราชการ คนในต�ำบล คา่
ตอนน้ีก็มีศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ 3 แห่ง ซ่ึงพอเขามี ตรวจเราคิดรอ้ ยเดยี ว คนนอกคิดสองร้อย อย่างฉดี วัคซนี โควิด วนั นงึ ส่ี
พ้ืนท่ีมาท�ำกิจกรรมกัน เขาก็มีความผูกพันกันค่อนข้างสูง มีการเรียนรู้ ห้าพันคน จะมีเคานเ์ ตอรเ์ ฉพาะของบึงยโ่ี ถเลย เขา้ ไปก่อนได้เลย เขาก็
ระหว่างผู้สูงอายุด้วยกันเอง ผู้สูงอายุกับลูกหลาน ผู้สูงอายุกับสังคมท่ี มีความรสู้ กึ ภมู ิใจวา่ ภาษีทีเ่ ขาเสียไปเขาได้รบั กลับมา”
เปล่ียนไป สงั คมที่เคยมาอยู่อากาศปลอดโปร่งก็แนน่ ขึน้ เรอ่ื ย ๆ สง่ิ ท่ีไม่
เคยเกิด เช่น พาณชิ ยกรรม มโี รงงานอตุ สาหกรรมมากขนึ้ เขาต้องเรยี น
รู้ชีวิตตัวเองว่าควรท�ำยังไงให้อยู่อย่างมีความสุข กิจกรรมพวกน้ีต้อง
ตอบสนอง เขาอยหู่ มบู่ า้ นจดั สรร เหน็ หนา้ แตไ่ มเ่ คยคยุ กนั มาวนั น้ี คนนงึ
มเี พ่ือนไมต่ ่�ำกวา่ สองร้อยคน โยงใยกัน คุยกัน ไปเทีย่ วดว้ ยกัน ใช้ชีวติ ที่

45

“โรงเรียนวัดมูลจินดารามที่ผมสอนอยู่ เวลาไปเย่ียมบ้าน ผู้ปกครองก็โอเค ต้อนรับไปตามบริบท
ริมคลองอยู่แล้ว พอเห็นโครงการประกวด ของแต่ละบ้าน จริง ๆ ไม่อยากรบกวนผู้ปกครองเลย สมมติเย็น
ภาพถ่าย “วิถีคลองรังสิต-ประยูรศักดิ์” ของ ไปห้าหลังของฝากกลับมาเต็มรถ ไม่รับก็กระไรอยู่ บางบ้านก็อยู่
โครงการพั ฒนาพ้ื นที่ต้นแบบในการส่งเสริม สบายเปดิ แอรต์ อ้ นรบั เยน็ ฉำ่� บางบา้ นใหญโ่ ตดอู บอนุ่ แตอ่ ยกู่ บั ยาย
เมืองแห่งการเรียนรู้เพ่ื อคนทุกกลุ่มในจังหวัด เราจะบอกผู้ปกครองว่ามาสอบถามชีวิตเพื่อหนึ่งในการให้ทุน
ปทุมธานี จากข่าวประชาสัมพันธ์ในเฟซบุ๊กเพจ สองการดูแล ไมเ่ ขา้ ไปเราก็ไมร่ ้ขู อ้ มูล เด็กไมไ่ ดบ้ อกกบั เราทุกเรือ่ ง
ของเทศบาลเมืองบึงยี่โถ เห็นหัวข้อวิถีชีวิต แตไ่ ปถงึ ขอ้ มลู มาเพยี บเลย บางคนบอก ครรู มู้ ยั้ ? เดก็ ไมเ่ คยกนิ ขา้ ว
รมิ คลองกง็ า่ ย ผมชอบเลน่ กลอ้ ง มกี ลอ้ งตดิ รถ ทโี่ รงเรยี นเลย นีเ่ ปน็ ขอ้ มูลใหมเ่ ลย เราถามเพราะอะไร ? เขาบอก
อยแู่ ลว้ คดิ วา่ ไปเจออะไรกล็ องสอ่ งดู จงั หวะนนั้ ไมอ่ รอ่ ย เรากต็ อ้ งมาคยุ กบั ฝา่ ยโภชนาการของโรงเรยี น แตก่ เ็ ขา้ ใจ
ไปเจอคนเล่นน้�ำอยู่พอดี ก็ถ่ายรูปแล้วส่งภาพ โรงเรียนว่าเขาไมส่ ามารถท�ำให้ถูกใจเด็กทกุ คนได้ แลว้ ถงึ เวลาพกั
ประกวด 2 รูป เขามรี างวัล Popular Vote กบั เที่ยง เรากไ็ ปดู บอกเขาลองมากินขา้ วนะ ลองเปดิ ใจดูนะ เหน็ เขา
รางวัลจากกรรมการตัดสิน ซึ่งภาพ “ชีวาใน มากขนึ้ วา่ เดก็ คนนมี้ ากนิ ขา้ วหรือยงั ? กอ่ นนเ้ี ขาซอื้ ขนมกิน เขาไป
วารี” ของผมได้รับรางวัลรองชนะเลศิ อันดบั 1 ฝังใจว่ากับข้าวไม่อร่อย ก็ไม่กินมาต้ังแต่ไหนก็ไม่ทราบเร่ืองจนผู้
ปกครองมาบอก อย่างเด็กบางคนก็ไม่มีเงินเก็บเลย คือท่ีโรงเรียน
บรรยากาศคลองรังสติ ตง้ั แตค่ ลอง 1 ค่อนขา้ งเจรญิ จาก เรามีสาขาธกส. รบั ฝากเงินให้บุคลากรและนกั เรียน ฝึกใหเ้ ด็กรู้จกั
หา้ งฟวิ เจอรพ์ ารค์ ไปถงึ ราชมงคล (มทร.ธญั บรุ ี คลอง 6) พอผา่ นราช เกบ็ เงินออมทุกวัน เราก็กระตุ้นให้รางวลั เขา ฝากห้าบาท สิบบาท
มงคลไปจะเรม่ิ เขา้ สชู่ นบทแลว้ มกี ารยกยอ หาปลา ยงั เกบ็ ผกั บงุ้ กนิ หน่ึงบาทกไ็ ด้ เราเนน้ ความถ่ี ไม่ใชจ่ ำ� นวนเงนิ
ภาพกระโดดน�ำ้ ท่ผี มถา่ ยก็ประมาณคลอง 8, ผมเชา่ บา้ นอยู่คลอง ผมมาอยู่ท่ีนี่ 8 ปี ในส่วนของโรงเรียน สิ่งก่อสร้างก็พัฒนาขึ้น
10 มาท�ำงานท่ีคลอง 5 ขับรถจากบ้านก็สบาย จะมาติดคลอง 6 ดูแล้วนักเรียนน่าจะอยากเรียนมากขึ้น ในบริบทนอกโรงเรียนมี
แคน่ ้นั ผมไมไ่ ดช้ อบความวุ่นวายมาก เวลาอยบู่ ้านอยากอยทู่ ่สี ว่ น ความพัฒนาขึ้น มีห้างสรรพสินค้ามากข้ึน โครงการใหม่ ๆ อย่าง
ตวั เงียบ ๆ ชว่ งเลยคลอง 10 ไปก็จะออกนครนายก ตลาดตน้ ไม้ เช่นสวนสตั ว์ ความเจรญิ ทางวัตถุมากขนึ้ แต่อัตลักษณ์ของคนท่ีนี่
คลอง 14-15 เปน็ แหลง่ ที่คนชอบมาซื้อต้นไมก้ ัน ตลอดช่วงคลอง คอื เปน็ คนมนี ำ�้ ใจ ไปทไ่ี หนกท็ กั ตลอด ยมิ้ แยม้ แจม่ ใส กบั คนอนื่ ไมร่ ู้
แสดงถงึ ชวี ิตท่ีต่างจากในเมอื งเลย เป็นไงนะ เราอาจจะเปน็ ครูด้วย เราสอนลูกเขา แล้วอยู่ในหมบู่ ้าน
กร็ สู้ กึ ว่าเขามีน�้ำใจกับเรา ให้เครดิตเรา แบบเราเป็นคนมีความรู้ที่
โดยพน้ื ทมี่ คี วามเปน็ เมอื งกบั ชนบทอยใู่ กลก้ นั มาก ในความ จะเป็นผู้น�ำในชุมชน ให้ไปเปิดงานตามวัด ท�ำบุญที่วัดเขาก็จะให้
เป็นเมืองแต่อีกความเหล่ือมล�้ำหนึ่ง ผมมีลูกศิษย์ที่อยู่อาศัยริม เราข้ึนไปกล่าว พอสังคมเล็กลง เราก็ช่วยมีส่วนร่วมในชุมชนที่อยู่
คลองในเขตชลประทานอยู่หลายหลงั ทัง้ ๆ ที่ตรงขา้ มมาฝ่งั นีเ้ ปน็ ด้วยกันให้มนั นา่ อยู่ขน้ึ
หมบู่ ้านจดั สรรใหญ่โต แตอ่ ีกฝง่ั นึงเป็นเดก็ ท่ีอย่กู นั แบบเอาเพงิ มา ผมชอบชุมชนท่ีนี่ ปทุมธานีก็มีแหล่งเรียนรู้มากมาย
คลมุ กนั ฝนยงั ไมค่ อ่ ยจะได้ ซง่ึ จะถกู ไลท่ เี่ มอื่ ไหรไ่ มร่ ู้ คอื การมาของ อย่างใกล้ ๆ ตรงอีกฝั่งคลองก็มีตึกลูกเต๋า (องค์การพิพิธภัณฑ์
คนพวกนก้ี ม็ าแบบผดิ กฎหมายแหละ เขาอาจอยมู่ านานเปน็ สบิ ๆ ปี วิทยาศาสตร์แหง่ ชาติ) ฝ่งั คลอง 5 คลองหลวง โรงเรียนวัดมลู ฯ เรา
แตใ่ นความเปน็ ครเู ราเหน็ เดก็ เรากส็ งสาร เขา้ ไปดไู มร่ จู้ ะชว่ ยเหลอื อยฝู่ ง่ั นี้ คลอง 5 ธญั บรุ ี คอื แถวนท้ี กุ อยา่ งเรยี กคลองหมดแตต่ า่ งกนั
ยังไง ? ก็ท�ำได้แค่ให้ทุนการศึกษาจากหน่วยงานเอกชนที่เข้ามา ดว้ ยพนื้ ทเี่ ทศบาล ตอ่ ดว้ ยอำ� เภออะไร รนุ่ นอ้ งบางคนบอก ไมค่ ดิ วา่
ผมก็ให้เด็กที่อยูร่ ิมคลองนแ่ี หละ เรยี นดี ความประพฤติดี ยากจน ปทมุ ธานจี ะมที ต่ี รงนอี้ ยู่ ปทมุ คอื นกึ ถงึ หา้ งฟวิ เจอรพ์ ารค์ เซยี รร์ งั สติ
เขาเป็นเด็กที่ดี แตส่ ภาพความเป็นอยู่กอ็ ยากใหพ้ ฒั นา เราไปเก็บ พอไปเจอปทุมหนองเสือ มันเปิดประตูไปอีกโลกหน่ึงเลย ทางน้ัน
ภาพริมคลอง เป็นคนในพื้นที่แหละ แต่ก็เหมือนได้โฟกัสมากขึ้น อาชีพก็เป็นปลูกหญ้าเทียม ท�ำสวนกล้วย ไร่ข้าวโพด ไร่สับปะรด
สงั เกตรมิ คลองมากขนึ้ เอาใจเขา้ ไปใสม่ ากขน้ึ แตเ่ รอ่ื งเดก็ นกั เรยี น คือยังเป็นปทมุ ธานเี ม่ือ 20-30 ปที ีแ่ ล้วทนี่ ิ่งอยทู่ ั้ง ๆ ทเี่ ป็นเขตพ้นื ท่ี
นี่เห็นตลอด ผู้อ�ำนวยการโรงเรียนมีนโยบายให้เย่ียมบ้านนักเรียน ปทมุ ธานเี หมือนกนั ”
100% ห้องผมมีเดก็ 37 คน บุกน�้ำฝา่ ดงเข้าไป เลยไปเห็นจริง ๆ วา่
เขาอยยู่ งั ไง อยกู่ บั ใคร แตส่ ว่ นใหญ่ 80% ไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั พอ่ แม่ อยกู่ บั
ตากับยาย พ่อแม่เลกิ กัน หยา่ รา้ ง ตา่ งคนต่างไปมีครอบครัวใหม่ ก็
ทง้ิ ไวใ้ หต้ ายายเลย้ี ง บางคนกม็ พี อ่ หรอื แมอ่ ยดู่ ว้ ย เหมอื นเราเขา้ ไป
ส�ำรวจส�ำมะโนประชากรของเด็ก

46

ผู้อ�านวยการโรงเรียนมีนโยบาย
ให้เยี่ยมบ้านนักเรียน 100%
ห้องผมมีเดก็ 37 คน

บุกน�าฝ� าดงเข้าไป เลยไปเหน็ จริงๆ
ว่าเขาอย่ยู งั ไง อยู่กับใคร
เหมือนเราเข้าไปส�ารวจ
ส�ามะโนประชากรของเด็ก

น้พรัตน้์ มหำน้ยิ ม
อาจารย์ โรงเรยี นวัดมลู จนิ ดา

thum

47

ผมเป็ นคนนครศรีธรรมราช
ภาพลักษณ์ปทุมธานที ่ไี ด้ยิน
ตอนอยู่ต่างจงั หวัดก็คอื กรุงเทพฯ
แสงสีเสียงต้องเยอะแน่เลย

ต้องวุ่นวาย แต่พอมาอยู่
ก็ไม่ได้เหมือนท่คี ดิ ไว้

เจตน์รพี อาจเเกลว้
นักศึกษา ปี 2 คณะนิเทศศาสตร์

มหาวทิ ยาลัยนอรท์ กรงุ เทพ

48

“ผมเข้ำร่วมกิจกรรมประกวดภำพถ่ำย การร่วมกิจกรรมประกวดภาพถ่ายท�าให้รู้สึกว่าตัวเองมีความ
“วิถีคลองรังสิต-ประยูรศักดิ์” ของโครงกำร สัมพันธ์มากขึน้ กบั ทุกส่งิ เพราะการท่เี ราจะถา่ ยรูปได้เราต้องเอาตัวเอง
ไปเชื่อมกับสิ่งน้ันก่อน ต้องหามุมถ่าย ดูแสง ก็ได้สังเกตบ้าน อาคาร
พั ฒน้ำพื้ น้ที่ต้น้แบบใน้กำรส่งเสริมเมืองแห่ง ลา� คลอง นา�้ เมอื ง ตน้ ไม ้ ไดพ้ าตวั เองไปรจู้ กั มนั มากขนึ้ คลองหนา้ บา้ นเรา
กำรเรียน้รู้เพ่ื อคน้ทุกกลุ่มใน้จังหวัดปทุมธำน้ี เห็นทุกวนั พอโครงการนี้เรากไ็ ด้สังเกตมากขน้ึ เขา้ ถงึ เมอื งปทุมมากข้ึน
เพรำะเห็น้จำกเฟซบุ๊กเพจเทศบำลเมืองบึงยี่โถ ผมก็อยู่หอในของมหาวิทยาลัย ปกติพวกเราใช้ชีวิตเหมือนต่างคน
ผมว่ ำน้่ำสน้ใจ แล้วตอน้น้้ัน้ผมมีกำรบ้ำน้ ต่างอยู่ อาจจะมีจับกลุ่มกัน ผมว่ากิจกรรมพวกนี้ต่อยอดได้ ท�าให้
ของอำจำรย์ท่ีให้ไปถ่ำยรูปท�ำโฟโต้บุ๊ก ก็เลยท�ำ คนมารวมกลุ่มกัน มาแข่งขันกัน แลกเปล่ียนกัน ได้พูดคุย ท�าให้เกิด
พ่ วงกัน้ ผมออกไปหำมุมถ่ำยรูป ไปคลอง 3 ความสามคั คีในกลุ่ม
คลอง 6 แต่วัน้น้้ัน้ไปถ่ำยแล้วก็ยังไม่ได้ภำพ
ถูกใจ พอกลับมำหน้้ำมอ (มหำวิทยำลัยน้อร์ท ผมเปน็ คนนคร (นครศรีธรรมราช) ภาพลักษณ์ปทมุ ธานีทีไ่ ด้ยิน
กรุงเทพ คลอง 3) ตอน้ประมำณหกโมงเย็น้ ตอนอยตู่ า่ งจงั หวดั กค็ อื กรงุ เทพฯ แสงสเี สยี งตอ้ งเยอะแนเ่ ลย ตอ้ งวนุ่ วาย
แต่พอมาอยู่ ก็ไม่ได้เหมือนท่ีคิดไว้มาก ไม่ถึงกับวุ่นวาย ก็ปรับตัวได ้
แสงอำทิตย์ก�ำลังตก สวยดี ผมคิดว่ำอยำกให้ มีท่ีที่เราชอบ บรรยากาศที่เราชอบ ตอนค�่า ๆ ผมชอบห้างฟิวเจอร์
ดวงอำทิตย์สัมพัน้ธ์กับน้�ำ ผมชอบเอำอำรมณ์ มนั มีเสนห่ เ์ มือง มีแสงสีเสียง มีรถ มไี ฟทตี่ อนกลางคืนจะสวย ลานหนา้
ฟิวเจอร์มีคนมาเล่นสเกตบอร์ด ดูมีสีสัน แต่มันก็มีความยากนิดนึงใน
ตอน้น้้ัน้ใส่เข้ำไปใน้รูปภำพ ก่อน้กดชัตเตอร์ การเดินทาง ตอนไปไม่ค่อยยาก จากหน้ามอเดินข้ามสะพานลอยไป
ผมรู้สึกว่ำมัน้สวยมำก ดอู บอุ่น้มำก ก็เอำควำม โบกรถฝัง่ โน้น แตต่ อนกลบั บางทีขึ้นรถไม่ถกู สดุ ทา้ ยต้องนง่ั แทก็ ซกี่ ลับ
รู้สึกใส่ไปตอน้กดชัตเตอร์ มัน้ได้ภำพตรงกับ แต่ตอนนกี้ ็นง่ั รถเป็นแล้วครับ”
ควำมรู้สึกตัวเอง ภำพน้ี้รู้สึกอบอุ่น้และว้ำเหว่
ไปพร้อมกัน้ ถ้ำสังเกตใน้รูปมีน้กด้วย ผมรอ
ให้น้กบิน้อยู่น้ำน้มำก น้กก็บิน้มำแหละแต่กด
หลำยคร้ังก็ไม่ติด เบลอบ้ำง ผมถ่ำยรูปโทน้
เดียวกัน้แต่คน้ละมุม ส่งประกวด 5 รูปเต็มท่ี
ท่ีเขำให้ส่งเลย เอำรูปท�ำโฟโต้บุ๊กส่งอำจำรย์
ดว้ ย ภำพทไี่ ดร้ บั รำงวลั รองชน้ะเลศิ อัน้ดบั 2 ชอื่
ตะกอน้แดง เป็ น้รูปที่ถ่ำยจำกคลองหน้้ำบ้ำน้
น้แ่ี หละ

thum

49

“บ้านเกิดผมอยู่ก�ำแพงเพชร ใช้ชีวิตอยู่เชียงใหม่
หลายปี เพราะไปเรียนปริญญาตรีที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้
ต่อปริญญาโทท่ีมช. พอจบก็เป็ นอาจารย์พิเศษที่มช. แล้ว
ผมก็ย้ายมาเป็ นอาจารย์ท่ีมหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพน่ี
สอนคณะนิเทศศาสตร์ วิชาการรีทัชภาพ และส่ือสารการ
ตลาด กับสอนคณะเทคโนโลยีสารสนเทศและนวัตกรรม
ดจิ ทิ ลั พรอ้ มกบั เรยี นตอ่ ปรญิ ญาเอกทม่ี .รงั สติ ดว้ ย เหตผุ ล
หน่ึงท่ีเลือกมาท�ำงานอยู่โซนชานเมืองเพราะไม่หนาแน่น
บรรยากาศไม่แออัด คมนาคมยังโอเค เดินทางสะดวก
เหมอื นใช้ชีวิตตอนอยูเ่ ชยี งใหม่ ค่าครองชพี ก็โอเค ผมพัก
อยหู่ อในของมหาวทิ ยาลยั ใชช้ วี ติ อยใู่ นน้ี ยงั ไมไ่ ดข้ ยบั ขยาย
ไปไหน มนั ร่มรื่น ไมแ่ ออัด ชว่ งโควิดนจี่ ดั ว่าเคว้งคว้างเลย
ครับ แตต่ อนนี้เดก็ ๆ มาเรียนกนั แลว้ กเ็ ร่ิมอบอุ่นหน่อย
ภาพรวมเด็กที่นีก่ ็สนุกสนาน เด๋ียวนีเ้ ด็กมโี อกาสเยอะ เขาหาโอกาส เสิร์ช
อนิ เทอรเ์ นต็ แปบ๊ เดยี วกไ็ ดข้ อ้ มลู สะสมดกี รกี นั ทำ� กจิ กรรมกนั หอในนค่ี รกึ ครน้ื นะ
ในแง่วิถีชีวิตส่วนตัวก็ไม่ได้กระทบตัวเรา ผมกินง่ายอยู่ง่าย อยู่กับท้องถ่ินได ้
ไมต่ อ้ งปรบั เยอะ โซนรงั สติ กม็ พี วกกว๋ ยเตยี๋ วเรอื ถา้ เทยี บในเมอื งปทมุ กบั เชยี งใหม่
การคมนาคมทีน่ ยี่ ังดีกว่า ยงั มีขนสง่ การจราจรตดิ เฉพาะชว่ งเช้าเยน็ เวลาทำ� งาน
สาย ๆ กช็ ะลอ ๆ เขาสร้างถนนเยอะดว้ ย ผมมาอยู่ปนี งึ ยังสรา้ งไม่เสร็จเลย แตก่ ็ดี
ขน้ึ เรม่ิ เสรจ็ ตามโซนไปเยอะแลว้ แตภ่ าพรวมกโ็ อเค
มหาวิทยาลัยนอร์ทก็ร่วมงานกับเทศบาลบึงย่ีโถหลายโครงการ
ของคณะนิเทศฯ เป็นเร่ืองการท�ำส่ือให้ชุมชน เช่น ผลิตส่ือโปสเตอร์เก่ียวกับ
สุขภาพ การดูแลมาตรการโควิด ผลิตพอดแคสต์ส่ือให้ศูนย์การแพทย์ เป็นการ
บูรณาการร่วมกับรายวิชา เช่น รายวิชา CSR ก็ลงพื้นท่ีไปเก็บขยะ แจกแมสก ์
ท�ำส่ือรณรงค์ให้ เขาขอความร่วมมือเราบ้าง เราย่ืนมือเสนอไปท�ำบ้าง ผม
มองว่าที่น่ีมีศักยภาพเมืองแห่งการเรียนรู้นะ มีแลนด์มาร์กน่าสนใจหลายแห่ง
บงึ ยโ่ี ถผมกเ็ หน็ ทอ้ งถน่ิ เขาโอเคนะ แอก็ ทฟี มาก มผี ลติ ภณั ฑโ์ อทอปของกลมุ่ ชมุ ชน
แต่อาจจะยังขาดความเชื่อมโยงกันระหว่างพ้ืนท่ี ระหว่างหน่วยงาน ถ้าบูรณา
การกนั ท�ำก็น่าจะเวิรก์ ทางเทศบาลนครรังสิตเขากม็ โี ครงการต่าง ๆ มแี นวคดิ ทด่ี ี
เรอื่ งการเช่ือมโยงคมนาคม จดุ แลนดม์ ารก์ มีโครงการเชอ่ื มตอ่ จากสถานีรถไฟฟา้
สายสีแดงไปถึงชุมชนท้องถ่ิน แหล่งท่องเท่ียวได้ ถ้าท�ำส�ำเร็จตามแผนได้เร็ววัน
ก็ดเี ลย”

50