WeCitizens : เสียงระยอง

ภูษิต ไชยฉ่ำ� พิชากร พิมลเสถียร รัตนา แก้วดาม นิพนธ์ เตชโชควาร เกียรติศักดิ์ แซ่ไล้ สุทธิพร ภู่ธนะพิบูล ภูมิสันต์ เลิศรัตนนันท์ ชนสรณ์ เฉียบเอี่ ยมเชาน์ ชัชชน นิยมสมาน กนกกร จำ�ปาทอง, วรรณดี มณีศาสตร์, ประเมิน สุขวารี จักรินทร์ ศิริมงคล  พัฒก์ เกสรแพทย์ อริสรา ฉวนฉิม วรวัต นิ่ มอนงค์ วินัย บุญล้อมี 8 24 26 28 30 32 38 40 42 44 46 48 50 52 54

ชีีพจรของ ‘เมืืองเก่าระยอง’ ่ยัังคงเต้นไหว ้มีีเส้้ นเลืือดใหญ่่ เป็็ น ‘ถนนยมจิินดา’ ถนนสายแรกของเมืือง สร้างใน ้สมััยรัชกัาลที่่� 5 มีตึีกึเก่าอา่ยุรุ่ว่ม 100 ปีีกัับวิิถีีชีีวิิตการค้าขายของคนระยองเป็็ น ้ ดั่่ง�ลมหายใจ

การเป็็นเมืือง 2 ขั้้ว�การพััฒนา (อุตสุาหกรรม และสิ่่งแวด�ล้อ้ม) สำำหรัับจัังหวััดระยอง คืือ ทิิศทางที่นั่�กพััฒนา นักันโยบาย และพลเมืือง ระยอง ต่างใ ่ห้ควา้มสนใจและมองว่่ าเป็็ นประเด็็นที่ท้่�า้ทายในการวาง สมดุลุ ให้พ้ลัังของการพััฒนาทั้้ง 2 ไ�ด้้ เป็็ นแรงสนัับสนุุนการอยู่่ดีี มีสุีุขของคนในพื้้�นที่่� ย้อน้กลัับไปปีี 2560 จัังหวััดระยองได้จั้ ัดทำำแผนยุทุธศาสตร์์ การศึึกษาจัังหวััดระยอง พ.ศ. 2561-2564 ขึ้้�น ซึ่่�งเป็็ นหนึ่่�งใน เครื่่�องมืือของการสร้้ างเป้้ าหมายของความสมดุุล ผ่่ านวิิสััยทััศน์์ ด้้ านการศึึกษาที่่�ระบุุไว้้ ว่่ า “การจััดการศึึกษาสำำหรัับคนทุุกช่่ วงวััย ที่ต่�อบโจทย์บ์ริิบทระยอง เท่าเ่ทีียม ทั่่ว�ถึึง เท่า่ทััน สมดุลุร่ว่มสร้าง้ ระยองให้้ เป็็ นเมืืองน่่ าอยู่่ และเป็็ นต้้ นแบบในการผลิิตและพััฒนา กำลัำ ังคน สู่่การขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจและสัังคม” โดยมีพัี ันธกิิจหลักคืั ือ การ ส่งเ่สริมกิารจััดการศึกึษาสำำหรัับคนระยองทุกชุ่วง่วััยที่ต่�อบโจทย์์ บริิบทระยอง เท่าเ่ทีียม ทั่่ว�ถึึง เท่า่ทััน และสมดุลุ รวมถึึงการพััฒนา หลัักสููตรการเรีียนรู้้ พััฒนาครูู แหล่่ งเรีียนรู้้ และศููนย์์ สร้้ างสรรค์์ ปััญญาเพื่่�อการเรีียนรู้้ตล อดชีีวิติและสร้าง้ศักัยภาพคนระยอง การเรีียนรู้ ้ � ของคนทุุกช่วง ่ วััย รากฐานสำำคััญของการพััฒนาเมืืองระยอง 6

จากวิิสััยทััศน์์ ดัังกล่่ าวปีี พ.ศ. 2563 องค์์ การบริิหาร ส่่ วนจัังหวััดระยอง ได้้ ร่่ วมกัับสถาบัันอาศรมศิิลป์์ในการจััดทำำ โครงการ วิิจััยปฏิิบััติิการเพื่่�อพััฒนาสถาบัันการเรีียนรู้้ของคน ทุกชุ่วง่วััยให้้ เป็็นกลไกสนัับสนุุนความเป็็นเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้จั ังหวััด ระยองโดยความร่ว่มมืือขององค์ก์ารบริิหารส่่ วนจัังหวััดระยองและ ภาคีีเครืือข่่ าย เป็็ นโครงการในระยะที่่� 1 โดยนำกำระบวนการปฏิิบััติิ การเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ (Learning City Lab) และกระบวนการ ห้้ องปฏิิบััติิการทางสัังคม (Social Lab) และการคิิดเชิิงออกแบบ (Design Thinking) มาดำำเนิินงานตามกรอบเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้ของ รู้้ UNESCO จนส่งผ่ลให้้ เกิิดการรวมตััวของคนระยองเป็็น “คณะทำำงาน ขัับเคลื่่�อนการเรีียนรู้้ (RILA’s Move)” ประกอบขึ้้�นจากความร่ว่มมืือ ของภาคีีเครืือข่าย่จำำ นวน 65 องค์ก์ ร/หน่วยงาน/ ่กลุ่่ม 118 คน และ นำมำาสู่่การจััดตั้้ง “ �สถาบัันการเรีียนรู้้ของคนรู้้ทุกชุ่วง่วััยจัังหวััดระยอง” (Rayong Inclusive Learning Academy: RILA) สถาบัันการ เรีียนรู้้ที่่�เป็็ นกลไกกลางพััฒนาการเรีียนรู้้เพื่่�อคนทุุกวััยตอบโจทย์์ วิถีิ ีชีีวิติและบริิบทของจัังหวััดระยอง จากการก่่ อตั้้�งสถาบััน RILA สถาบัันอาศรมศิิลป์์ และ อบจ.ระยอง ได้ร่้ว่มกัันขัับเคลื่่�อนการทำำงานต่อเ่ นื่่�อง ภายใต้้ โครงการ การวิจัิัยเชิิงบููรณาการเพื่่�อขัับเคลื่่�อนสถาบัันการเรีียนรู้้ของคนรู้้ทุกวัุัย ในบทบาทกลไกสนัับสนุุนความเป็็นเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้จั ังหวััดระยอง โดยความร่่ วมมืือขององค์์ การบริิหารส่่ วนจัังหวััดระยองและภาคีี เครืือข่าย ระยะที่่ ่� 2 สนัับสนุุน โดย หน่วยบ่ริิหารและจััดการทุุนด้าน้ การพััฒนาระดัับพื้้�นที่่� (บพท.) โดยมีี รศ.ประภาภััทร นิิยม สัังกััด สถาบัันอาศรมศิิลป์์ เป็็ นหััวหน้้ าโครงการ มีีจุุดเน้้ นในการพััฒนา ระบบนิิเวศเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ระยอง (Rayong Learning City Ecosystem) เพื่่�อสนัับสนุุนให้กล้ ไกของสถาบััน RILA แข็็งแกร่ง่ผ่าน่ การดำำเนิินงาน 3 องค์ป์ระกอบ คืือ 1) การสร้างน้วัตกัรรมองค์ก์ร เพื่่�อให้้ เกิิดระบบนิิเวศการเรีียนรู้้ระดัับเมืือง (Learning City Mechanism) 2) การพััฒนาชุุดสาระการเรีียนรู้้แรู้้ละแหล่่ งเรีียนรู้้ที่รู้้ ่� ตอบสนองต่่ อเป้้ าหมายการพััฒนาเมืืองและคนระยอง (Inclusive Learning System และ 3) การพััฒนาแพลตฟอร์์ มการเรีียนรู้้ แบบผสมผสาน (Blended Learning Platform) ทั้้ง Online แ�ละ Offline เพื่่�อเชื่่�อมโยงระบบสู่่การเข้า้ถึึงแหล่งเ่รีียนรู้้ในทุกุระดัับ ผลลััพธ์์ ที่่�เกิิดขึ้้�นผ่่ านการดำำเนิินงานชุุดโครงการและ โครงการย่อย ไ ่ด้แก่้ ่ การหนุุนเสริมิให้ส้ถาบััน RILA เป็็ นองค์ก์ รภายใต้้ โครงสร้างของอบจ.ระยอง อ้ย่างเป็็น ่ทางการ ซึ่่�งถืือว่าเป็็นน ่วัตกัรรม ด้้ านการเรีียนรู้้ชิ้้� นใหม่่ ที่่�มีีบทบาทสำคัำ ัญในการเป็็ นกลไกสำคัำ ัญของ ระบบนิิเวศเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ (Learning City Mechanism) โดยมีีเครืือข่ายที่่ ่�เกี่่�ยวข้อง้กัับการพััฒนาการเรีียนรู้้ร่ ว่มระดมทุุนทั้้ง� In Cash & In Kind เรีียนรู้้โจทย์์ ปััญหาของจัังหวััด ระดมความ คิิดแสวงหาทางออก ดำำเนิินการจััดระบบการพััฒนาชุุดสาระ การเรีียนรู้้แรู้้ละแหล่งเ่รีียนรู้้ (Inclusive Learning System) เชื่่�อมโยง เข้้ าสู่่แพลตฟอร์์ มการเรีียนรู้้ (Learning Platform) เอื้้�อประโยชน์์ ให้คนระยอง้ทุกชุ่วง่วััยสามารถเข้า้ถึึงการเรีียนรู้้เพื่่�อพััฒนาศักัยภาพ ของตนเอง โครงการย่่ อยที่่� 1 และโครงการย่่ อยที่่� 2 ได้้ ดำำเนิินการ จััดกลุ่่ม เนื้้�อหาองค์ควา์มรู้้จั ังหวััดระยองผ่าน่การระดมสมองร่ว่มกัับ ภาคีีเครืือข่่ ายที่่�ดำำเนิินการจััดการเรีียนรู้้ในพื้้�นที่่�อยู่่แล้้ ว จััดทำำ เป็็ น ชุุดสาระการเรีียนรู้้ใน 3 หมวดการเรีียนรู้้ประกอบด้วย ห้มวดการ เรีียนรู้้ระ รู้้ดัับเมืือง หมวดอััตลักัษณ์ระยอง แ์ละหมวดการเรีียนรู้้ใหม่่ รวมถึึงการพััฒนาแหล่งเ่รีียนรู้้นำ ร่ำอง่ร่ว่มกัับพื้้�นที่่�ต้นแบบระ ้ดัับเมืือง ในพื้้�นที่่�เทศบาลตำำบลเนิินพระและเทศบาลตำำบลปากน้ำปำระแส จากการทำำงานอย่าง่ต่อเ่ นื่่�องของคณะทำำงานขัับเคลื่่�อนการ เรีียนรู้้ (RILA’s Move) แม้้ โครงการวิจัิัยระยองที่่� 2 จะสิ้้น�สุุดลงแล้ว ้ แต่คณะ่ทำำงานนำำ โดยสถาบัันอาศรมศิลป์ิ ์ RILA และเครืือข่าย ่ยัังคง ทำำงานอยู่่ในพื้้�นที่่� สำำหรัับใครที่ส่�นใจการสร้างน้วััตกรรมการเรีียนรู้้ ระดัับจัังหวััด ที่ส่�อดคล้องไ ้ ปกัับการบริิหารของภาครััฐส่่ วนท้อง้ ถิ่่น� และการเชื่่�อมร้อย้ ติิดตามการทำำงานการพััฒนาเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้ และนวัตกัรรมการ ศึกึษาจัังหวััดระยองได้ที่้ ่� สถาบัันอาศรมศิลป์ิ ์ https://www.facebook.com/arsomsilp 7

Interview เทศบาลนคร X ระยองพััฒนาเมืือง หมวกสองใบในการขัับเคลื่่�อนเมืืองระยองของ ภูษิิต ไ ู ชยฉ่ำำ หมวกที่่�ว่่ าไม่่ ได้้ หมายความถึึงเครื่่�องแต่่ งกาย หากแต่่ เป็็ น บทบาทในการทำำงานส่วน่ตััวของเขาซึ่่�งเชื่่�อมโยงกัับเมืืองระยอง - บ้านเ ้กิิด เมืืองที่่�เขาใช้้ เป็็ นที่ทำ่�ำงาน และอาศััย หมวกใบหนึ่่�งเขาเป็็ นนักธุัุรกิิจด้านอ้สัังหาริมทรัิ ัพย์แ์ละเจ้าของ้ โรงแรมชั้้�นนำำ ของเมืือง ขณะที่่�หมวกอีีกใบ คืือรองนายก เทศมนตรีีนครระยอง รัับผิิดชอบกองสวัสดิักิารสัังคม ทำำหน้าที่้ ่� ออกนโยบายเพื่่�อดููแลสวััสดิิภาพของพี่่�น้้ องประชาชนในเขต เทศบาลนครระยองกว่า 60,000 คน แ ่ละหมวกใบที่ส่�าม ในฐานะ ผู้้ก่ผู้้อ่ ตั้้งบ�ริษัิ ัท ระยองพััฒนาเมืือง (วิสิาหกิิจเพื่่�อสัังคม) จำกัำ ัด ทั้้ง�นี้้� ด้วยห้มวกใบสุุดท้าย ซึ่้ ่�งมีีบทบาทในฐานะตััวกลางเชื่่�อม การทำำงานระหว่างภาค่ส่วน่ต่างๆ ของระยองใน ่การขัับเคลื่่�อน โครงการและกิิจกรรมพััฒนาเมืือง ทั้้�งยัังจุุดประกายให้้ เกิิด โมเดลการขัับเคลื่่�อนเมืืองในรููปแบบ ‘บริษัิ ัท’ แห่งแร่กๆ ของ ไทยนี้้� ทำำ ให้ภููษิ้ ิตได้รั้ ับทุุนจาก บพท. ในการนำำเครื่่�องมืือที่ชื่่่� �อว่า่ เมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้มาทดลองขัับเคลื่่�อนเมืืองระยองระหว่่ าง ปีี 2564-2565 และใช่่ ด้วยบ้ทบาทนี่่� ทำำให้้ เรา, WeCitizens มีีโอกาสสนทนากัับเขา ‘การพััฒนาพื้้�นที่่�การเรีียนรู้้บนฐานประเด็็นทางสัังคมและ สิ่่งแวด�ล้อ้มในเขตเทศบาลนครระยอง’ คืือชื่่�องานวิจัิัยของบริษัิทั ระยองพััฒนาเมืือง ที่มี่�ภููษิีติ เป็็ นหััวหน้าโครง ้การ โครงการวิจัิัย เลืือก 2 พื้้�นที่่�ที่่�เป็็ นแลนด์ม์าร์คในเข ์ตเทศบาลนครระยอง และ ออกแบบกระบวนการเรีียนรู้้ในพื้้�นที่นั้้ ่�นอ�ย่าง่ชััดเจน สองพื้้�นที่่�ที่ว่่�าไ่ด้แก่้ ่ย่านเมืืองเก่ ่าย่มจิินดา ถนนเศรษฐกิิจสาย แรกของจัังหวััดระยอง สำำหรัับการเป็็ นพื้้�นที่่�เรีียนรู้้ด้ าน้สัังคม และทักั ษะในศตวรรษที่่� 21 และพื้้�นที่ป่่� ่ าชายเลนรอบพระเจดีย์ี ์ กลางน้ำำ พื้้�นที่ป่่� ่ าโกงกางกว่า 300 ไ ่ร่่ ใจกลางเมืือง ซึ่่�งถืือเป็็ น ปอดที่สำ่�คัำญั ของเมืืองระยอง โดยพื้้�นที่่�หลัังนี้้� ทางโครงการมอง ว่า่ตอบโจทย์ก์ ารเป็็ นพื้้�นที่่�เรีียนรู้้ด้ าน้ สิ่่งแวด�ล้อ้ม WeCitizens สนทนากัับ ภููษิิต ไชยฉ่ำำ ถึึงเบื้้�องหลัังงานวิจัิัยดััง กล่าว ่การพััฒนางานวิิจััยไปสู่่เครื่่�องมืือในการยกระดัับเมืือง รวมถึึงเรื่่�องที่่�ว่่ าหมวกหลายใบที่่�เขาสวมเหล่่ านี้้� มีีส่่ วนในการ ทำำ ให้ระยองเป็็ นเมืืองแ ้ห่ง่การเรีียนรู้้ และเมืืองน่าอ่ยู่่อย่างที่่ ่�คน ระยองอยากเห็็นได้อ้ย่างไร ่ ภูษิิต ไูชยฉ่ำำ มีีหมวกหลายใบ 8

/// ถ้าเราทำำ ้ ให้คนในเมืือง ้รู้้จัักเมืืองของ ตััวเองอย่างรอบด้่าน้ พวกเขาจะรัักเมืืองของเขา สิ่่� งนี้มั ้� ันช่ว่ยสร้้ างสาวกพััฒนาเมืือง ซึ่่�งพร้้ อมจะมาร่่ วมกัับเราได้้ /// 9

ย้้อนกย้้ ลัับไป ก่อน่ ที่่ คุ �ุณจะ ก่ อ ่ ตั้้งบ� ริ ษั ิ ท ัระยองพััฒนาเมืือง และ ก่อน่ ที่่ คุ �ุณจะ มาดำำ รง ตำำแห น่งรองนายกเ่ ท ศ มนต รีีนครระยอง คุุณเ ป็็ น นัักธุุร กิิจ ด้้านอด้้ สัังหา ริมทรัิพย์ั ที่่์ �ประ สบควา มสำำ เร็็จในการ ทำำธุุร กิิจ ดีีอยู่่ แ ยู่่ ล้้ว อะไร ล้้ ทำำ ใ ห้้คุ ุณ หััน ม า สนใจ ทำำงาน ด้้านการพััฒนาเมืือง ด้้ ผ มเป็็ นคนระยอง ก็็เหมืือนคนระยอง อี ก ี ห ลายคนที่่�อยา ก เ ห็็นเมืือง มีี ควา มเจ ริ ญ ิ ซึ่่�งแ น่นอน ่ คุุณอาจจะบอกว่าระยอง่ มัันเจ ริ ญ ิ อ ยู่่ แ ล้ ว ้ เพราะ จัังห วััดเรา มีี GDP สููงที่ สุ ่�ุดใน ประเ ทศ แ ต่ ถ้ ่ า ้ มาอ ยู่่ ที่นี่่ ่� �จ ริิงๆ คุุณจะพบ ว่่ าเมืือง มััน ยััง มีีควา มเหลื่่�อมล้ำำ อ ยู่่เยอะ ม ากด้วยเ้ ช่ น ่ กััน ขณะเ ดีียว กััน การเ ติิบโ ตของเมืืองที่ ผ่ ่�าน่ ม า มััน ก็็ไ ม่ มี ่ ีแบบแผนเ ท่าที่่ ่� ควร นั่่นแห� ละค รัับ ถามว่ า ่ ทำำ ไมถึึง สนใจ ทำำงาน ด้าน้ นี้้� ก็็เพราะอยา ก เ ห็็น บ้านเมืืองเรา ้ มััน พััฒนาไ ป อ ย่าง่ มีีความคิิด มีีแบบแผน ใ ห้้ เหมืือน เมืืองที่่�เจ ริ ญ ิ แ ล้วเมืือง ้ อื่่�นๆ เขาเป็็ น กััน ซึ่่�ง การที่่�จะเป็็ นเมืืองแบบที่่�เราอยา ก เ ห็็นไ ด้้ มัันไ ม่่ ใ ช่่ คุุณ มีีเ งิินเอา มาเนร มิตนั่่ ิ น �นี่่�แ ล้วจบ ไ ้ ม่่ ใ ช่สิ่่่งที่� ่�อ ยู่่ ดีีๆ จะเ กิิดขึ้้�น มา แ ต่ มั ่ ันต้อง้ถููก ออ กแบบอ ย่างเป็็นระบบ ่ ศึ ก ึษาจา ก บ ท เ รีียน แ ล ะ มี ก ีาร พััฒนาอ ย่าง่ ต่อเ่ นื่่�อง ผมจึึง คิิด ว่่ าในฐานะคนระยองที่่�อยา ก เ ห็็น บ้านเมืืองเรา ้ ดีี ก็ น่ ็าจะ่ มี ส่ ีวน่ ขัับเคลื่่�อนเรื่่�องนี้้�ไ ด้้ โดยควา ม เ ข้้าใจ ข้้ พื้้�นฐาน ห น้้ าน้้ที่่�ของการพััฒนาเมืือง ถ้าไ้ ม่่ ใช่ ห ่ น่วย่ งาน รััฐ ก็็อาจเ ป็็ นเค รืือ ข่าย่ ภาคประ ช า สัังค ม แ ต่ กั ่ ับ ทิิศ ทางการ ทำำงานของ คุุณอยู่่ในรููปแบบของบ ริิ ษัั ท ในฐานะบ ริิ ษัั ทระยอง พััฒนาเมืือง จึึงอยากใ ห้้ เ ล่่ าใ ห้้ฟัั ง ว่่ าการที่่�ไปที่่� มาของโ ม เ ด ลนี้้� ห น่อยค่ รัับ ข้้ อแรกคืือผ ม แ ละเพื่่�อนๆ ที่่� ร่่ ว ม ก่่ อตั้้�งบ ริิ ษัั ท ต่่ างเป็็ น นัักธุุร กิิจที่่� อยา ก เ ห็็นควา ม เปลี่่�ยนแปลงของเมืืองเหมืือน กััน สิ่่� งที่่�พว กเรา ถ นััดที่ สุ ่�ุด คืือ การบ ริิหาร จััด การบ ริ ษั ิ ั ท ซึ่่�งพอ ทำำ บ ริ ษั ิ ัทก็็ต้อง้ มี กำ ี ำ ไร ใ ช่่ ไห ม ค รัับ แ ต่ กำ ่ ำ ไรที่ ว่ ่� ่ าเนี่่�ย มัันไ ม่่ ไ ด้ อ ้ ยู่่ในรููปแบบของเงิิน ปัั นผ ล ใ ห้ กั ้ ับผู้้ป ระ กอบ การ แ ต่่ เป็็ น กำำ ไรที่ ส่ ่� ่ งผ ล ไปสู่่คนในเมืืองของเรา ความตั้้�งใจของบ ริ ษั ิ ั ทระยอง พััฒนาเมืือง คืือ การเป็็ นสื่่�อกลางใน การเชื่่�อ มโยงควา ม ต้้ อง การแ ละความคิิดเ ห็็นของพ ลเมืืองระยอง กัับห น่วยงาน่ ต่างๆ ของภาค่ รััฐ ทั้้งห� น่วยงาน่ ท้อง้ ถิ่่น � รััฐบา ล ห รืือ อง ค์ ก ์ ร ธุุร กิิจขนาดใหญ่่ ที่ มี ่�ีผลต่ อ ่ ทิิศ ทาง การ พััฒนาเมืืองระยอง โดยอ ยู่่ในรููปแบบของงาน วิิ จััย แค ม เปญต่างๆ รว่มถึึง กิิจ กรร ม ที่่� มี ส่ ีวน่ ต่ อ ่ การ พััฒนาเมืือง 10

แ ล้้ ว กัับบ ทบาทที่่� คุุณ ม า ทำำงานรา ชการในเ ทศบาลนครระยอง มัันจะไ ม่่ ทัับซ้้ อน กัับการเ ป็็ นผู้้� บ ริิหารบ ริิ ษััทที่่� ทำำงาน ด้้านพััฒนา เมืืองห รืือค รัับ อัันที่่�จ ริิง ผ ม ไ ม่่ ไ ด้้ ตั้้�งใจจะ ทำำงาน การเมืืองเ ลย ก่่ อนห น้้ านี้้�ผ มเป็็ นที่่� ปรึึ กษาของเ ทศบา ล ผ่่ านไ ป หนึ่่�ง ปีี ก็็ถููกชวนใ ห้้ ม า ทำตำำแห น่่ งรอง นาย ก เ ท ศ ม นตรีี อ ย่างไร ่ ก็ ต ็ า ม ผมคิิด ว่ า ่ สิ่่งที่� ่�ผมทำมัำ ันไ ม่่ ไ ด้ มี ้ ป ีระโยชน์์ ทัับ ซ้อน แถ้มยัังเป็็ น การห นุุนเสริ ม ิในเ ชิิงบวกอีกด้ีวย้ ห นุุนเสริ ม ิ อ ย่างไร ่ ต้องอ้ ธิิบายก่อน่ ว่า แ่ ม้ บ ้ ริ ษั ิ ท ัระยอง พััฒนาเมืืองเป็็นบ ริ ษั ิ ท ัเอกชน แ ต่่ เรา ก็็จด ทะเ บีียนบ ริ ษั ิ ั ทเป็็ น วิิ สาห กิิจเพื่่�อ สัังค ม (social enterprise) ซึ่่�ง ตอนจด ทะเ บีียน ยััง มีีใ ห้้ เลืือกอี ก ี 2 แนว ทาง คืือแ บ่ ง ่ กำำ ไร 30% ใ ห้้ ผู้้ถื ือหุ้้น หุ้้ กัับ อีกทีาง คืือไ ด้ กำ ้ ำ ไร มาเ ท่าไห ่ ร่่ จะไ ม่ มี ่ ก ีารแ บ่ง แ่ ต่จะเอาไ ่ ป ล ง ทุุน พััฒนาในโ ปรเจกต์์ เกี่่�ยว กัับ สัังคมต่่ อไ ป แ ละบ ริ ษั ิ ั ทเรา ก็็เลืือ ก ทางที่ ส ่�อง เ ช่ น ่ นั้้นแ� ล้ว ผ้ มจะไ ม่ มี ่ ส่ ี ่ วนไ ด้ ส่ ้ ่ วนเ สีียในเ ชิิงเ ม็็ดเงิินจา ก บ ริ ษั ิ ัทนี้้�เ ลย ทีีนี้้� คำำถามว่่ า ทำำ ไ ม ผมถึึง ม า ทำำงานราชการ เพราะจากการที่่�เรา ทำำ ระยอง พััฒนาเมืือง มาเนี่่�ย ผ มพบ ว่ า ่ ถึึงเราจะสร้างควา้มร่ ว ่ มมืือที่ นำ ่� ำ ไปสู่่ การเปลี่่�ยนแปลงในเ ชิิงบว ก ไ ด้้ แ ต่ ลำ ่พัำ ังบ ริ ษั ิ ท ั เราไ ม่ ส ่ า มารถสร้าง้ นโยบายที่ ส่ ่�งเ่สริมกิาร พััฒนาไ ด้ อ ้ ย่างเป็็ น ่ รููปธรร ม กล่าว่ คืือเรา ยัังไ ม่่ ส า มารถ ขัับเคลื่่�อนในภาพใหญ่่ เ ล ย คิิด ว่่ า ถ้าเรา้ ทำำ พ ร้ อ ้มกััน สองขา โดยฝั่�่งระยอง พััฒนาเมืือง ผมก็็ถอยออกมาเป็็ นผู้้ อ ผู้้ ยู่่ เบื้้�องห ลััง แ ล ะ ใ ห้กลุ่่ม้ กลุ่่มคนรุ่่นให รุ่่ ม่ ที่ ่ มี ่� วิ ี สั ิัย ทััศ น์ ม ์าบ ริิหาร ต่อ ขณะเ่ ดีียว กััน บ ทบา ทของ ผ มในเ ทศบา ล คืือ กองสวัสดิั ก ิาร สัังค ม ซึ่่�ง ก็็เป็็น กองที่่�เ น้ น ้ การ ทำำงาน แบบ มี ส่ ีวน่ ร่ ว ่มกัับ ประ ช า ชน รวมถึึง ทำำ นโยบายเพื่่�อเมืือง ไ ม่่ ใ ช่ ห ่ น่วย่ งานที่สร้่�างรายไ ้ ด้อะไร ้ แ ล้้วจากการที่่� คุุณ ทำำงาน ภาคเอก ช น มาเ ป็็ นห ลััก พ อ ต้้อง หััน ม า ทำำงานรา ชการที่่�เอาเ ข้้าจ ริิง มีีระเ บีียบบางอ ย่่ างที่่�…ถ้้ าไป ถ า มคน ทำำงานเอก ช น ส่วนให ่ ญ่ ก็ ่ มั ็ ักจะ ส่าย่ หััว คุุณ รัับมืือ กัับเรื่่�องนี้้ ยั �ังไง ควา ม ที่่�ผ ม อ ยู่่ในระ ดัับบ ริิหาร จึึง มีี อำำ นาจใน การ จััด การไ ด้้ ม า กพอ สมควร เ ช่่ นนั้้�นแ ล้้ ว ผมจึึง ทำำงานราชการ ด้้ วย วิิ ธีีแบบ การบ ริิหาร บ ริ ษั ิ ั ทเอกชน จััด ฟััง ก์ชั่่ ์ นให� ม่่ วาง กระบวน การ ดีีๆ แ ละ put the man on the right job ผมจึึง ส า มารถ ดึึงงานเ ล็ ก ็ๆ น้อยๆ ออ้ กจา กมืือ ตััว เอง เพื่่�อจะไ ด้้ เอาเว ล า ส่วนใหญ่ ่ ม ่ า ทำำงาน กัับ ชาว บ้าน แ้ ละวางนโยบาย ที่ ต ่�อบโจทย์ของเมืืองไ ์ ด้้ เพราะระยองเรา มีีควา ม เปลี่่�ยนแปล งตลอด เว ลา การบ ริิหารราชการแบบเ ดิ ม ิๆ ไ ม่ มี ่ ท ีาง ต ามทัันอ ย่างแ่ น่นอน ่ 11

Interview ขอเข้้าเรื่่�องโครงการเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ � ที่่�บริิษััทคุุณได้้รั ับทุุน จาก บพท. คุุณมองเห็็นศัักยภาพอะไรของโครงการนี้้�ที่่�จะมา ช่่ วยขัับเคลื่่�อนเมืืองของคุุณได้้ ผมคิิดว่่ าหััวใจสำำคัญั ในการพััฒนาเมืือง คืือการทำำ ให้ผู้้้คนผู้้มีมุีมมุอง แบบเดีียวกัับเรา มาร่่ วมแนวคิิดเดีียวกัับเรา จึึงเห็็นว่่ ากลไกเรื่่�อง เมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ มัันช่่ วยสร้้ างความรู้้และการมีีส่่ วนร่่ วม ถ้้ า เราทำำ ให้คนในเมืือง ้รู้้จั กั เมืืองของตััวเองอย่างรอบ่ด้าน พว้กเขาจะ รัักเมืืองของเขา สิ่่� งนี้้�มัันช่่ วยสร้้ างสาวกพััฒนาเมืืองซึ่่�งพร้้ อมจะ มาร่ว่มกัับเราได้้ เพราะการสร้้ างเมืืองมัันต้้ องสร้้ างคนก่่ อน แต่่ จู่่ๆ จะไปสร้้ าง คนเลยไม่่ ได้้มัันต้้ องอาศััยการกระบวนการการเรีียนรู้้ ส่่ งเสริิม ประสบการณ์แ์ละมีกีระบวนทััศน์ใ์ห้ทุ้กุคนสามารถทำำ งานไปด้วย ้คุุย ไปด้วย เ ้รีียนรู้้ไปด้วย้กััน สุุดท้าย้มัันจะตกผลึกึเป็็ นกลไกที่ส่�ามารถนำำ มาทำำ เป็็ นนโยบายที่่�เป็็ นรููปธรรม ซึ่่�งนั่่นแห�ละ ผมอยู่่เทศบาลอยู่่แล้ว้ ก็็จะเห็็นว่่ ามัันมีี core body ของคน ของการทำำงาน ที่่�เราสามารถ ขยัับต่อ่ด้วยงบ้ ประมาณที่มี่�ี และนำมำาทำำงานร่ว่มกัันในอนาคตได้้ ในงานวิิจััยเรื่่�องเมืืองแห่งการเ่รีียนรู้้ � ปีี 2564-2565 คุุณพุ่่งเป้้ า ไปที่่พื้้� �นที่่�เมืืองเก่าย่มจิินดาและป่่ าชายเลนกลางเมืืองระยอง อะไร เป็็ นเหตุผุลให้้คุ ุณเลืือกสองพื้้�นที่่นี้้� � อัันที่่�จริิง เราต้้ องการขยายให้้ เต็็มเขตเทศบาลนครระยองอยู่่แล้้ ว แต่่ เราก็็ต้อง้พิิจารณาบริิบท ข้อ้ดีี ข้อเ ้ด่น โดยเ ่ ริ่่ม�จากพื้้�นที่่�ใดพื้้�นที่่� หนึ่่�งเพื่่�อจุุดประกายสู่่การเปลี่่�ยนแปลง จุุดแรกที่่�เราเลืือกคืือ ถนน ยมจิินดาถนนสายวััฒนธรรมที่่�มีีกิิจกรรมน่่ าสนใจของคนรุ่่นใหม่่ ควบคู่่ไปกัับการเป็็ นย่าน่ ประวััติิศาสตร์แ์ละการท่องเที่่ ่�ยว พื้้�นที่นี้้ ่�มั�ัน ยัังมีีศัักยภาพให้้ คนรุ่่นใหม่่ มาค้้ นหาตััวตนของตััวเอง รวมถึึงการ ค้้ นหาคุุณค่่ าจากรากเหง้าของ้ผู้้คนในพื้้�นที่่� และก็็พอดีีกัับที่่�คุุณครูู ของผมท่านห่ นึ่่�งเป็็ นเจ้าของ้ร้านศ้รีปีระดิิษฐ์ อาคารเก่์าแก่่ห่ลัังหนึ่่�ง ในย่าน ่ท่าน่มีีเจตจำำนงอยากให้บ้ริษัิ ัทระยองพััฒนาเมืืองเข้าไ ้ ปดููแล บ้านห้ลัังนี้้� ก็ส็อดคล้อง้กัับความต้อง้การที่่�เราอยากให้มี้ พื้้ ี �นที่กล่�าง ของการเรีียนรู้้ในย่าน เ่ลยถืือโอกาสปรัับปรุุงเป็็ น Converstation ให้คน้รุ่่นให รุ่่ม่่ เข้า้มาใช้พื้้ ้ �นที่่� ส่วน่ พื้้�นที่ป่่� ่ าชายเลน ระยองเรามีป่ี่ า 500 ไร่่ เป็็ นป่่ ากลางเมืืองที่่�เป็็ น ปอดช่่ วยฟอกอากาศให้้ เมืืองที่่�รายล้้ อมด้้ วยโรงงานอุุตสาหกรรม ของเรา ผมมองว่่ าผืืนป่่ าแห่ง่ นี้้�เป็็ นสัญลักัษณ์ของ์การเริ่่ม�ต้นควา้ม เป็็นเมืืองเศรษฐกิิจสีีเขีียว (green economy) ของระยองในอนาคต ฉะนั้้�นเราสามารถยกทั้้�งสองพื้้�นที่่�นี้้�มาเป็็ นศููนย์์ รวมของคนในเมืือง ทั้้งในเ�ชิิงอัตลักัษณ์แ์ละกายภาพ ให้คนเมืือง ้รู้้สึ กว่ึา่มัันมีีความสำำคัญั และสร้าง้สรรค์กิ์ ิจกรรมร่ว่มกัันได้้ 12

Interview อยากให้้เล่า่ถึึงแอคชั่่น�ที่่�โครงการคุุณทำำ ในสองพื้้�นที่่�โดยสัังเขป หน่อยค่รัับ ยมจิินดาเป็็ นย่านเศรษฐ่กิิจเก่าแก่่ ของเมืือง ที่ ่ช่่�วงห่ลัังมานี้้� เริ่่มมี� ีคน รุ่่นให รุ่่ม่่ เข้า้มาทำธุำุรกิิจใหม่ๆ ่ซ้อน้ทัับเข้า้มา ผมจึึงคิิดว่า่ย่าน่ นี้้มั�ันตอบ โจทย์ก์ารเรีียนรู้้ได้ดี้มีากๆ โดยเฉพาะการหนุุนเสริมิเรื่่�องทักัษะแห่ง่ ศตวรรษที่่� 21 ก็็เลยใช้้ Converstation เป็็ นฐานทััพ ให้ที้มีงานช่วย่ กัันออกแบบกิิจกรรม และชวนคนระยองเข้า้มาเรีียนรู้้ด้ วย้กััน ไม่ว่่ ่ า จะเป็็ น digital literacy, cryptocurrency การสร้าง้สรรค์สื่่์ �อ และ อื่่�นๆ ขณะเดีียวกัันก็็ให้กลุ่่มผู้้ ้กลุ่่มผู้้เรีียนร่ว่มกัันสร้าง้สรรค์กิ์ ิจกรรมที่ช่่�วย่ ฟื้้�นฟููหรืือกระตุ้้นเศรษฐตุ้้กิิจภายในย่าน ่ผ่านงานย่มจิินเดย์ที่์ ่�เราจััดไป แล้ว้ถึึง 3 ครั้้ง�ตลอดปีี ที่ผ่่�าน่มา (2565) เหมืือนเติมพื้้ ิ �นที่่�เรีียนรู้้ � ใหม่ท่่า่มกลางบริิบทของย่านเ่ก่า ่ ไม่่ ใช่่ แค่่ ยมจิินดา กัับพื้้�นที่่�ป่่ าโกงกาง เราก็็ใช้้ เทคโนโลยีีโลกเสมืือน อย่าง Virtual Reality, Augmented Reality ่มาเล่าเ่ รื่่�องเช่น่กััน เราอยากให้คนระยองเ ้ข้าใจ ้ว่่ าป่่ าโกงกางมีปีระโยชน์ต่์ อเมืืองห ่รืือต่อ่ พวกเราอย่างไร แ ่ล้วเราใ ้ช้ป้ ระโยชน์กั์ ับมัันอย่างไรใ ่ห้ยั่่ ้ง�ยืืน โชคดีีอยู่่ อย่างที่่ ่� อบจ. และ EEC เขามีีงบประมาณพััฒนาป่่ าเป็็นพื้้�นที่ท่่�องเที่่ ่�ยว เชิิงอนุรัุกษ์ั ์ก็็เลยทำำ ให้ระยอง้พััฒนาเมืืองสามารถหาช่อง่ว่างใน ่การ สร้างเ ้สริมกิิจกรรม ส่งเ่สริมิให้้ เขาเอาเทคโนโลยีี หรืือสิ่่ง�ต่างๆ ใน ่ผืืน ป่่ าแห่ง่ นี้้� มาเป็็ นเครื่่�องมืือแห่ง่การเรีียนรู้้ นอกจากนี้้� เรากำลัำ ังทำำ Rayong Metaverse เลืือกพื้้�นที่ป่่� ่ าโกงกาง มาทำำ ในนั้้�นจะมีีคอมมููนิิตี้้�ของหน่่ วยงานเอกชนภาคต่่ างๆ มาใช้้ ใน โลกเสมืือน ใช้้ token มาแลกเปลี่่�ยน และสามารถทรานส์์ ฟอร์มม์า สู่่โลกจริิง เช่น่นำำ token มาแลกเป็็ นคููปองส่่ วนลดร้าน้กาแฟในยม จิินดาหรืือคููปองสำำหรัับร่ว่มกิิจกรรมระยองพััฒนาเมืือง ช่วงปลาย ่ ปีี 2565 บริิษััทระยองพััฒนาเมืืองก็ต่็อยอ่ดโมเดลนี้้�ไป สู่่การสู่่ทำำ โครงการเมืืองคาร์บอน์ต่ำ ำ (low carbon) ด้้วยใช่ ด้้ ่ ไหมครัับ ใช่ค่รัับ เมืืองคาร์บอน์ต่ำำ เป็็ นเทรนด์ของโ ์ลกในปัั จจุุบััน และอย่างที่่รู้้่�รู้้ กัันว่าเมืือง ่อุุตสาหกรรมอย่างระยอง่ นี่่�เป็็นแหล่ง่ ปล่อยคา่ร์บอนอ์ย่าง่ มีนัี ัยสำคัำญัเลย เราจึึงอยากสร้างแนว้ร่ว่ มทั้้งภาค�ประชาชน เอกชน และโรงงานต่างๆ ่หัันมาตระหนักั ในเรื่่�องนี้้�และขัับเคลื่่�อนไปพร้อ้มกััน โครงการนี้้�เราเน้นใ ้ช้ก้ารตลาดนำำสร้าง rewards ใ ้ห้คนที่้ม่�าร่ว่ม เช่น่ ถ้้ าคุุณสนัับสนุุนธุุรกิิจที่่�เป็็ นมิิตรต่่ อสิ่่� งแวดล้้ อม คุุณก็็จะได้้ ส่่ วนลด จากร้าน้ค้าในโครง ้การ เป็็ นต้น้ 13

/// เราไ ม่ ส ่ า มาร ถ อยู่่เฉ ยๆ โดยที่่�ไ ม่่ ได้ ส ้ นใจว่่ า แอ ร์์ พอ ร์์ ทซิิตี้ จ ้� ะเกิิด ข้างใน ้ มััน จะเกิิด ฟรีี เ ท ร ด โซน คนระ ยอง จะทำำ เป็็ นไ ม่ ส ่ นใจ ไ ม่่ ได้้ /// แ ล้้วนอกจากเรื่่�องสิ่่� งแวดล้้ อ ม คุุณ คิิดว่่ าคนระยองควร ต้้อง ตระห นััก กัับความท้้ ามท้้ ทายอะไรในอนาคต อัันใก ล้้ เ ป็็ น พิิเศษอีีกไห ม ต้องขอ้ ปููพื้้�นก่อน ที่่ ผ่ ่�าน่ มา ผมมีีโอ ก า ส เ ดิิน ทางไปทั่่ ว � ประเ ทศ เว ล า ใคร มาถามว่่ า มาจา กไหน ผมก็็จะบอกว่่ า มาจา กระยอง เ กืือบทั้้งห� ม ด เขา ก็็บอกว่า ่ อ่อ เมืืองคนรวย ่ นี่่�… นั่่ น � คืือภาพที่่�คนอื่่�น มอง มา แ ต่ อ ่ ย่าง่ ที่่�บอ ก ผ มคนระยอง ผ ม เ ห็็น ว่่ าควา มรวย มััน กระ จุุ ก คนจนที่่�เ ข้าไ้ ม่ ถึ ่ ึง โอ ก าสมี อี ี ก ีเยอะ ขณะเ ดีียว กััน ไ ปถา มคนรุ่่นให รุ่่ ม่่ ในระยอง ว่าเมืืองเรา ่ น่าอ่ ยู่่ไห ม ผมคิิด ว่่ าห ลายคน ก็็อาจไ ม่่ ไ ด้ คิ ้ ิดแบบนั้้ น � เพราะเอาเ ข้้ าจ ริิงพอ ฝ นตก ห นัั กๆ ตััวเมืืองเรา ก็็ มีี น้ำท่ำ ่ ว ม รถ ก็็ ยััง ติิดห นั ก ั ในชั่่วโ� มงเ ร่ ง ่ ด่วน ่ผู้้สูู งอา ยุุเรา ก็็เยอะ ไหนจะ ปัั ญหา สุุขภาพ จากมลภาวะ อีี ก ไ ม่่ ว่่ าจะ ทำำ บ ริิ ษััทพััฒนาเมืืองห รืือจะเป็็ นงานเ ทศบา ล แ ล ะอื่่�นๆ ผ ม มอง ว่่ าสิ่่� งที่ ทำ ่� ำเห ล่ า ่ นี้้ มั �ัน นำำ ไปสู่่ เ ป้้ าห มายเ ดีียว กััน คืือ ทำำ ใ ห้้ เมืืองเรา น่าอ่ ยู่่ เมืืองที่ ทุ ่� ก ุคน ทุ ก ุเพศ ทุกวัุัย มีีความสุุข มีีรายไ ด้ ที่ ้ มั่่ ่�นคง แ� ล ะ มี สุ ีุขภาพที่ ดี ่�ี กัับ คำำถา ม ที่ ว่ ่� ่ าคนระยองควร ตระห นักกัับความท้ า ้ ทาย อะไรเป็็ น พิิเศษ ผมคิิด ว่าเราควร่ ตระห นักว่ัาจะ่ ทำยัำ ังไงใ ห้้ เมืืองเราไปสู่่ เ ป้้ าห มายนี้้� แ ล ะ ถ้าถา้มต่ อ ่ ว่าแ่ ล้วพว้ กเขาจะ ทำำ อ ย่างไร ผ ่มว่ า ่ คำำถา ม ที่ ยั ่�ังไ ม่ มี ่ ีใคร ตอบ แ ต่่ ไ ม่ ว่ ่ ่ าจะอ ย่างไร ่ มัันต้อง้ มี คำ ีตำอบ บ ริ ษั ิ ั ทระยอง พััฒนาเมืือง จึึงต้อง้ ชวน ทุ ก ุคน ร่ ว ่ มหา คำตำอบ ด้วย้ กััน แ ล้้วถ้ล้้ า้ มองในเ ชิิงบวกอ ย่าง่ ศัักย ภ าพด้้านธุุรพด้้ กิิจของเมืืองที่่�เ ป็็ นอยู่่ ขณะนี้้ ล่ � ่ ะค รัับ มีีอะไร บ้้างบ้้ ที่่�คนระยอง ต้้องตระหต้้ นัักเ ป็็ น พิิเศ ษ เราจะเ ห็็น ว่่ าคลื่่�นควา ม เปลี่่�ยนแปล ง มััน มาแ ล้้ ว ทั้้�งเรื่่�องของงบ ประ มาณ นโยบายของภาค รััฐ โลก ที่ มั ่�ันเกี่่�ยว ข้อง้ กัับระยอง อ ย่างเ่ รื่่�อง การ พััฒนาเมืือง การ บิิน (airport city) ในพื้้�นที่ บ้ ่�านเรา รถไฟควา ้ ม เ ร็็ว สููง ท่าเ่ รืือ น้ำลึำ ก ึเฟ ส 3 โครง การ Smart Park พื้้�นที่่� 500 ไ ร่่ ในเข ต มาบ ต า พุุด ซึ่่�ง มัันเชื่่�อ มเข ต เ ทศบาลกัับเมืือง การ บิิน แ ล ะ มัันเชื่่�อมกััน ระห ว่าง่ กิิจ กรร ม แ ล ะ การเ ติิบโ ตในอนาค ต แ ต่ อ ่ ย่าลืื ่มว่าภาพใหญ่ ่ระ่ ดัับ ส ากล เรา มี ส ีนามบิินนานา ช า ติิที่่�เป็็นโพงพางใ ห้คนจา้ กทั่่วโ�ลก เ ข้ า ้ มาที่่� ระยอง รวมถึึงใ ห้คนใน ้ จัังห วััดเ ดิิน ทางไปทั่่วโ�ลก ไ ด้้ ด้วย้ การเชื่่�อมต่ อ ่ นี้้� ทำำ ใ ห้้ เรา พิิจารณา ว่่ าเราจะสร้าง้ ประโยชน์ ใ ์ ห้ กั ้ ับคนในเมืืองอ ย่างไร ่ 14

/// สิ่่� งที่่ ทุ �ุกฝ่่ ายร่่ วมกัันทำำ เพื่่�อ พััฒนาระ ยองอยู่่ทุ ุก วััน นี้้� มัันไ ม่่ ใช่ แ ่ ค่ระ่ ยอง แ ต่ มั ่ ันเ ป ลี่ ย ่�นแปล ง ประเ ทศของเราได้้ /// นั่่ น � ล่่ ะค รัับ เราไ ม่ ส ่ า มารถอ ยู่่ เ ฉยๆ โดยที่่�ไ ม่่ ไ ด้ ส ้ นใจ ว่าโอเค แอ ่ ร์พอ์ ร์ ท ์ ซิตี้้ ิ �จะเ กิิด ข้างใน ้ มัันจะเ กิิดฟ รีีเ ทรดโซน เราจะ ทำำ เป็็ นไ ม่ ส ่ นใจไ ม่่ ไ ด้้ คน ระยองโดยเ ฉพาะคนรุ่่นให รุ่่ ม่ ต้ ่องเ้ ห็็นโอ ก า ส ใ ห้ บ้ ้ านเมืืองเราเ ้ ติิบโ ต ไ ป พ ร้ อ ้มกัับเศรษฐ กิิจรอบ ข้าง เศรษฐ้ กิิจระ ดัับโลก แ ล้ ว ้ มััน ก็ ย้ ็อน้กลัับ มาในเรื่่�องเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ นอ กจากรั ก ั เมืือง แ ล้้ ว เราต้้ อง รัักตััวเอง เพื่่�อใ ช้้ พว กเราไปขัับเคลื่่�อนเมืืองใ ห้้ เ ท่่ า ทััน การเปลี่่�ยนแปลง ผมจึึง มักย้ำั ำ อ ยู่่ เสม อ ว่ า ่ สิ่่งที่� ทุ ่�กฝุ่่ าย ร่ ว ่มกััน ทำำ เพื่่�อ พััฒนาระยองอ ยู่่ทุ ุกวัันนี้้� มัันไ ม่่ ใ ช่่ แ ค่่ ระยอง แ ต่่ มัันเปลี่่�ยนแปล ง ประเ ทศของเราไ ด้้ เปลี่่�ยนคนไ ทยใ ห้้ เ ห็็น ว่่ า ทุ ก ุเมืือง มัันเป็็ นเมืืองที่ น่ ่� า ่ อ ยู่่ ไ ด้้ เ พีียงแ ต่่ มัันต้้ อง มีีโอ ก า ส ใ ห้้ โอ ก า สคนรุ่่นให ม่่ ๆ ไ ด้้ คิิด ไ ด้้ ทำำ ไ ด้้ เ ห็็นภาพอ ย่างที่่ ่�เขาอยา กจะเป็็ น Interview 15

16

17

Feature ปัั จจุุบััน ย้อน้กลัับไปเมื่่�อร้อย้กว่า่ ปีี ที่่�แล้ว ถนนย้มจิินดาก็็เป็็ นถนนที่่� เต็ม็ ไปด้วยคหบ้ดีีที่ร่ำ่� ำ รวยในระดัับที่ว่่� าเป็็น ่ศููนย์กล์ าง GDP ของเมืือง อาคารพาณิิชย์์ ที่่�เรีียงรายตลอดสองข้้ างทางอััดแน่่ นไปด้้ วย ร้้ านค้้ า ธนาคาร ร้าน้ทอง อู่่ต่อเ่รืือ โรงภาพยนตร์ โรง ์สีี ไปจนถึึง โรงฝิ่่�น รวมถึึงบ้าน้พัักอาศััยของทั้้ง�ชาวระยองและชาวจีีนที่ม่�าตั้้ง� รกราก ก่อนจะเป็็นบรรพ ่บุรุุษของชาวไทยเชื้้�อสายจีีนหลากตระกููลใน ระยอง ณ ปััจจุุบััน แน่่ นอนที่่�ว่่ าเมื่่�อกระแสของเวลา ความเจริิญจึึงกระจายตััวไป ทั่่�วเมืือง ความรุ่่งเรืืองของยมจิินดาจึึงเหลืือเพีียงความทรงจำำที่่� บอกเล่าจา่กรุ่่นกรุ่่สู่่รุ่่น รุ่่กระนั้้นห�ลักัฐานแห่งอ่ดีตก็ียั็ ังคงหลงเหลืืออยู่่ ผ่าน่สถาปััตยกรรมอัันงดงาม ตระหง่านเป็็ น ่มรดกสำำคัญั ของเมืือง มากกว่่ าศตวรรษ หลักัฐานที่่�ไม่่ เพีียงบ่ง่ ชี้้ถึ�ึงความรุ่่งโรจ มรุ่่น์ในอ ์ดีตี แต่ยั่ ังเป็็ น ‘ต้น้ทุุน’ สำคัำญัของการพััฒนาระยองในแง่มุ่มุของศิลปวั ิ ัฒนธรรม วิถีิชุีมชุน และการท่่ องเที่่�ยวเชิิงสร้าง้สรรค์์ ของระยองในอนาคต และเหล่่ านี้้� เป็็ นเพีียงบางส่วน่ หากผู้้เฒ่า่ผู้้แก่ผู้้ ่ ในย่านไ ่ม่บอ่ก เราก็็อาจไม่รู้้ว่่รู้้ว่า่อัันที่่�จริิงลำำคลองน้อยๆ้ ที่่�ตึึกแถวในย่่ านพากัันหัันหลัังให้้ ในย่่ านยมจิินดา แต่่ เดิิมคืือทาง สัญัจร และเส้นเลืือดห ้ลักั ในการค้าของเมืืองระยอง ้ นั่่น�คืือเมื่่�อร้อย้กว่า่ ปีีที่่�แล้ว เ ้ มื่่�อความเจริญยัิ ังไม่ชั่กัพาให้รถรา้ วิ่่งบน� ท้องถนน แ้ม่น้ำ่จึำ ึงเป็็นทางคมนาคมหลักัที่่�เชื่่�อมพ่่ อค้าจา้กที่ต่่�างๆ ่ ทั่่ว� ภููมิิภาคล่องเ่รืือจากอ่่ าวไทยสู่่ปากแม่น้ำ่ ำระยอง มาทอดสมอทำกำาร ค้าใน ้ย่านแ่ห่ง่ นี้้� กระทั่่ง�มาถึึงสมััยรัชกัาลที่่� 5 ในปีี พ.ศ. 2443 ถนนยมจิินดา ถนนสาย แรกระยะทางราว 700 เมตรของระยอง ซึ่่�งตั้้ง�ชื่่�อตามนามสกุลุของ เจ้าเมืืองระยองคน ้สุุดท้าย (เ ้กตุุ ยมจิินดา) ก็ถููกตั็ ัดขึ้้�น ถนนสายที่่�แล่น่ ผ่านใจ ่กลางเมืืองและวางตััวขนานกัับแม่น้ำ่ ำระยองสายนี้้� เปลี่่�ยนภููมิทัิัศน์์ เมืืองระยองไปอย่าง่น่า่สนใจ จากทิิวบ้านที่้หั่�ันหน้าเ ้ข้าหาแ้ม่น้ำ่ ำก็ถููก็ เคลื่่�อนย้าย ( ้ ทั้้ง�วิธีิกีารดีีดและงััดบ้าน) ้กลัับหลัังหัันเข้าหาถนน จา้ก แม่น้ำ่สำายสำคัำญัก็ถููก็เปลี่่�ยนเป็็ นคลองหลัังบ้าน แ้ละจุุดเริ่่ม�ต้นของ้ ถนนยมจิินดาในฐานะถนนสายประวััติิศาสตร์ของเมืือง ์ก็็เริ่่ม�ต้น้ ขึ้้�น หากระยองเป็็ นเมืืองที่มี่�ีรายได้ต่้อ่หััวหรืือ GDP สููงที่สุ่�ุดในประเทศใน เปิ ดลายแทงสำ รวจบ้ านเก ่ าถนนยมจินดา 18

บ้านเ ้จ้าเ ้มืือง ต้น้ตระกููลยมจิินดา บ้้ านไม้้ สีีฟ้้ าริิมแม่่ น้ำำระยองหลัังนี้้�เคยเป็็ นที่่�พัักและที่่�ทำกำารของของพระยาศรีี สมุทุรโภคชััยโชคชิตสิงคราม (เกตุุ ยมจิินดา) เจ้าเมืืองระยองคน ้สุุดท้าย ต้้น้ตระกููล ยมจิินดา และนักพััฒนาผู้้ริ ิเริ่่ม� ให้มี้กีารตััดถนนสายแรกสายนี้้� ปััจจุุบัันทายาทตระกููล ยมจิินดา เปิิดบ้านห้ลัังนี้้�เป็็ นทั้้ง�พิิพิิธภััณฑ์ขนาด์ย่อ่มที่จั่�ัดแสดงสารพััดข้าวของ้ เครื่่�องใช้้ ในยุุคเก่าก่่อน รว่มถึึงเป็็ นร้านอาหารต้้น้ตำรัำ ับระยอง บ้าน้บุุญศิิริิ บ้าน้บุญศิ ุริถููกสร้ิาง้ ขึ้้�นพร้อ้มบ้านเ ้จ้าเมืืองเ ้ มื่่�อปีี 2474 เป็็ นบ้านคอน้กรีตสููีงสอง ชั้้�นที่่�ถืือว่่ าทัันสมััยที่่�สุุดเมื่่�อศตวรรษที่่�แล้้ ว เนื่่�องจากนำรููป ำแบบก่่ อสร้าง้มาจาก บ้านใน ้กรุุงเทพฯ บ้านห้ลัังนี้้�เดิมิเป็็ นของทายาทเกตุุ ยมจิินดา เจ้าเมืืองระยองคน ้ สุุดท้าย ซึ่้ ่�งสมรสกัับ พููน บุญศิ ุริิ อดีตีนายกเทศมนตรีีเมืืองระยอง และนั่่น�จึึงเป็็ น ที่ม่�าของชื่่�อ ‘บ้าน้บุญศิ ุริิ’ ซึ่่�งตั้้งอ�ยู่่ใกล้ๆ ้กัับบ้านเ ้จ้าเมืือง ้ 19

ตึึกกี่่�พ้้ ง (หลานเอกคอฟฟี่่�เฮาส์)์ตึกกี่่ ึพ้�้ งเป็็ นอาคารสไตล์ต์ะวัันตกรููปแบบชิิโน-โปรตุกีุสีหลักัแรกของ เมืืองระยอง สร้าง้ ขึ้้�นเมื่่�อปีี 2456 โดย กี่่พ้�้ ง แซ่ตั๋๋ ่น เศรษ�ฐีีจากภาค ใต้้ ที่่�มาทำธุำุรกิิจในระยอง สมััยก่่ อนเคยเป็็ นร้้ านจำำหน่่ ายพริิกไทย และเสื้้�อผ้า้นำำเข้าจา้กเมืืองจีีน ต่อ่มาทายาทได้อ้นุรัุกษ์ั ์ บ้านห้ลัังนี้้�ไว้้ อย่าง่ดีี และต่อยอดเป็็ น ‘ห ่ลานเอกคอฟฟี่่�เฮาส์์’ หนึ่่�งในคาเฟ่่ ระดัับ แลนด์ม์าร์คของเมืือง ์ บ้านมา้ ลีีวณิิชย์์บ้าน้มาลีีวณิชย์ิ เป็็น ์มาสเตอร์พี์ ีชของการสร้างอาคารไ ้ม้แบบโบราณ ้ ทั้้ง�การกั้้นผ�นัังด้วยไ ้ม้ฝ้าแบบบานเกล็็ด และเป็็นประตููแบบบานเฟี้้�ยม อัันเป็็นลักัษณะดั้้งเ�ดิมิของร้าน้ค้า้ชาวจีีนมาตั้้งแ�ต่อ่ดีตี หากยัังมีีความ โมเดิร์ิน์ด้วย้การใช้ก้ระเบื้้�องโมเสกจากอิติาลีปููพื้้ ี �น ซึ่่�งปัั จจุุบัันยัังคง เก็็บรักัษาพื้้�นเดิมิไว้อ้ยู่่ปััจจุุบัันบ้าน้ นี้้�เป็็นร้านขายห้นัังสืือและหมอน 20

พิิพิิธภััณฑ์เ ์มืืองระยอง (บ้าน้สัตย์ัอุ์ ุดม) ก่อนจะเป็็น ่พิิพิิธภััณฑ์ที่์ ่�บอกเล่าเ่ รื่่�องเก่าก่่อน่ผ่าน่ รููปถ่ายแ่ละโบราณ วัตถุั ุของเมืืองระยอง บ้านห้ลัังนี้้�เคยเป็็นของขุุนศรีอุีุทััยเขตร์์ขุุนนาง ผู้้เป็็ นเจ้าของโรง ้สีี โรงหนััง และอู่่ต่อเ่รืือ บ้านไ ้ม้ส้องชั้้นห�ลัังนี้้มี�จุีุด เด่น่คืือช่อง่ลมที่มี่�ลีวดลายฉลุุแบบจีีนไว้้ ซึ่่�งยัังคงได้รั้ ับการอนุรัุกษ์ั ์ ไว้อ้ย่าง่สมบููรณ์ ์ ศาลเจ้าแ้ม่ทั่ ับทิิม ก่อ่ ตั้้ง�มาตั้้งแ�ต่ก่่อนจะ่มีีถนนยมจิินดา (พ.ศ. 2421) ศาลเจ้าแ้ม่ทั่ ับทิมิ หรืือ ศาลตุ้้ยลตุ้้บ้วยเ ้ นี่่�ย เป็็นที่ป่�ระดิิษฐานองค์เ ์จ้าแ้ม่ทั่ ับทิมิและสิ่่ง�ศักดิ์์ ัสิ�ทธิ์์�ซึ่่�งเป็็นที่่� กราบไหว้ของ้ชาวระยอง อาคารศาลเจ้า้หัันออกสู่่แม่น้ำ่ ำระยอง ยัังเป็็ นหลักั ฐานสำคัำญัที่บ่่�งบอ่กว่่ าแม่น้ำ่ ำระยองเคยเป็็ นชีีพจรหลักั ของเมืือง ปัั จจุุบััน ไม่่ เพีียงศาลเจ้าจะเป็็ น ้ศููนย์รว์มจิติ ใจของชาวไทยเชื้้�อสายจีีนในย่านแ่ละใน ระยอง แต่ยั่ ังเป็็น ‘พื้้�นที่กล่�าง’ ที่่�เชื่่�อมกิิจกรรมอัันสร้าง้สรรค์ของคนระยอง์ ทุกรุ่่นเกรุ่่ข้า้ด้วย้กััน ผ่าน่กิิจกรรมอัันหลากหลายตลอดปีี 21

23

People “แ ม้ชื่่้�อจะเป็็ นบ ริ ษั ิ ั ท แ ต่่ ‘ระยอง พััฒนาเมืือง’ ไ ม่่ ไ ด้ ทำ ้ธุำุร กิิจ เราจด ทะเ บีียน ใ ห้้ เป็็ น วิิ สาห กิิจเพื่่�อ สัังค ม โดย มีีรููปแบบที่ ว่ ่� ่ า ถ้้ า กิิจ กรร มของเราสร้าง้ กำำ ไร มาไ ด้้ รายไ ด้้ ดัังกล่่ าวจะไ ม่่ เ ข้้ า สู่่กระเ ป๋๋ าหุ้้ น หุ้้ ส่่ วน แ ต่่ จะเป็็ น การ นำำ รายไ ด้้ นั้้� น ไปล ง ทุุน กัับ กิิจ กรรมการ พััฒนาเมืืองอื่่�นๆ ต่อไ ่ ป ความท้้ า ทายของเมืืองระยอง ก็็อ ย่่ างที่่� ทราบ กััน เข ต เ ทศบาลถููกขนาบ หััว ท้้ าย ด้้ วยโรงงานขนาดใหญ่่ พื้้�นที่่�เมืืองไ ม่่ ไ ด้้ ใหญ่่ แ ต่่ มีี ประ ช า กรซึ่่�งรว ม ประ ช า กรแ ฝ ง ม ากถึึง 200,000 กว่่ าคน ซึ่่�งโรงงานที่่�ขนาบเรา ก็็ มีีทั้้�งโรง กลั่่� น น้ำมัำ ันแ ละโรงแยกก๊๊ า ซ เ รีีย ก ไ ด้้ ว่่ า หัันไปต ะ วัันออ ก ห รืือ ต ะ วัันตกก็็จะ เจอปล่อง่ ปล่อยค่ วัันขนาดใหญ่ ต ่ระห ง่านอ่ ยู่่ แ ต่ ข้ ่ อ ้ ดี ก็ ี คื ็ ือ เรา มี ป่ ี ่ า ชายเ ล น อ ยู่่ ตรงกลาง มี ช ีาย ทะเ ล แ ล ะ มีีแ ม่ น้ำ ่ ำไหลผ่านเมืือง แ ่ ละที่ สำ ่� ำคั ญ ั พอเราเป็็ น เมืือง อุุตสาห กรร ม พว ก เ ทคโนโลยีีแ ละน วััตกรรมต่่ างๆ ก็็ ม า กระ จุุ ก อ ยู่่ ที่่�นี่่� ตรงนี้้�แห ละที่่�เป็็ นความท้ า ้ ทาย ว่่ าเราจะใ ช้สิ่่้งเห� ล่ า ่ นี้้ ม � า ช่วยย่ กระ ดัับ คุุณภาพ ชีี วิิ ตคนในเมืืองไ ด้ อ ้ ย่างไร ่ ปััจ จุุ บััน บ ริ ษั ิ ท ัระยอง พััฒนาเมืือง กำลัำ ัง ทำำงาน วิ จั ิัย 3 โ ปรเจกต์ใหญ่์ๆ ่ อัันหนึ่่�ง คืือเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ อีี ก โ ปรเจกต์เป็็ นเหมืือน ์ การ ต่อยอดจา่กอัันแรกคืือ การ ทำำ เมืืองโลว์์ คา ร์บอน (low carbon) ห ์ รืือเมืืองคา ร์บอน์ ต่ำำ แ ล ะ สุุด ท้าย้ คืือ การใ ช้้ เ ทคโนโลยีี Web3 ม า พััฒนาเมืือง นอ กเห นืือจากนั้้�น ก็็ มีี การ ประ สาน กัับ สำำนั ก ังาน ส่่ งเสริ ม ิเศรษฐ กิิจ ดิ จิ ิ ทั ิลทำั ำ เรื่่�องสม า ร์ทซิ์ ตี้้ ิ ด้ �วย ้ แ ต่นั่่ ่ น � ล่่ ะ ไ ม่ ว่ ่ าจะโ ่ ปรเจกต์ไหน เราไ ์ ม่่ ไ ด้ ม ้ องโ ปรเจกต์เห์ ล่ า ่ นี้้�เป็็ นแ ท่ง ่ เราเ ห็็น ถึึง การ integration ห รืือ การ ประ สาน การ ทำำงาน ร่่ วมกััน เพื่่�อผลลััพ ธ์์ คืือ การ ทำำ ใ ห้้ คนระยอง ส า มารถ มีี คุุณภาพชีี วิิ ต ที่่� ดีี ภายใต้ควา้มท้ า ้ ทายของ สถาน การ ณ์ โ ์ลก ณ ปัั จ จุุ บัันไ ด้้ แ ล ะยิ่่ ง � เมื่่�อพูู ด ถึึงระยอง เรื่่�องสิ่่งแวด� ล้ อ ้ ม ห รืือภาวะ climate crisis ก็็ เป็็ น ปัั จ จััย สำำคั ญ ั นั่่นเป็็ นเห � ตุ ว่ ุ ่ า ทำำ ไ มเรา จึึง ต่อยอดโครง ่ การ เมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ ใ ห้้ เป็็ นเมืืองคา ร์บอน์ ต่ำำ ซึ่่�ง ส า มารถใ ช้้ Web3 แ ล ะสม า ร์ทซิ์ ตี้้ ิ ม �าห นุุนเสริ ม ิ ไ ด้้ ถามว่่ า ต่่ อยอดอ ย่่ างไร? ผมมอง ว่่ ากล ไ กเมืืองแ ห่่ ง การ เ รีียนรู้้ เนี่่�ย มััน ช่่ วยสร้้ างพ ลเมืืองที่่� มีี จิิตสาธารณะ ห รืือ active citizen ขึ้้�น มาก่อน ่ ทำำ ใ ห้คนระยอง้ ตื่่�นรู้้ถึ ึงเรื่่�อง ราว ต่างๆ ที่่ ่�เมืือง กำลัำ ังเผ ชิ ญ ิ จากนั้้นอ� ย่างที่่ ่�บอกว่่ า พิ ชากร พิ มลเสถียร Project Director บริษั ท ระยองพัฒนาเ มือง จำกัด ที่ปรึ กษาด้ านยุ ทธศาสต ร แ ์ ละควา มยั่ งยืนด้ านธุร กิจ 24

/// ลำพัำ ังแ ค่ ทุ ่ ุกคนใ ช้ชีีวิิต ้ ด้ ว ้ ยความตระหนััก รู้้ ก็มีีส่็ ่ วนทำำ ให้้ เมืืองระ ยอง ของเรา น่าอ่ยู่่ได้ แ ้ ล้ ว ้ /// ความท้้ า ทายที่่� สุุดของระยอง ตอนนี้้� คืือเรื่่�อง ปัั ญหาภููมิิอา กาศ แ ม้้ เรา ทุุ กคนไ ม่่ ไ ด้้ มีี อำำนาจ ม า กพอจะแ ก้้ ปัั ญหานี้้�ในภาพใหญ่่ แ ต่่ ในฐานะคนระยอง เรารู้้ แ ล้้ ว ว่่ าเมืืองเผ ชิิญกัับอะไร ( ปัั ญหา ภููมิิอา กาศ - ผู้้ เ รีียบเ รีียง) ก็ ม ็ า ร่ ว ่มกััน ลดคา ร์บอน์ ฟุุตปริ้้ น � ท์์ (carbon footprint) ของ ตััวเองใ ห้้ไ ด้้ ม า ก ที่่� สุุด สิ่่� งนี้้� ก็็จะ ช่่ วย บรรเ ท า วิิ ก ฤ ต ที่่�เป็็ นอ ยู่่ ไ ด้้ไ ม่ น้ ่อย้ กัับสิ่่� งนี้้� ผ ม ไ ม่่ ไ ด้้ ห มายความว่่ าใ ห้้ ทุุ กคนไ ม่่ ต้้ อง ขัับรถแ ล้้ ว หััน ไปขี่่ จั � ก ัรยานนะค รัับ เ พีียงแ ค่่ ใ ช้ชีี้ วิิ ต ใ ห้สม้ า ร์ทขึ้้ ์ �น ตระห นักถึั ึง ผลกระ ทบใ ห้ ม ้ ากขึ้้�น ขณะเ ดีียว กัันโครง การ วิิ จััยเรา ก็็ใ ช้้ เครื่่�อง มืือ ทาง การตลาด ม า ช่วย่จููงใจผู้้คน เผู้้ ช่น ่ ถ้าบ้ ริ ษั ิ ั ทไหน อง ค์ ก ์ ร ไหน ห รืือ บุุคคลทั่่วไ�ปล ด การปล่อยคา่ ร์บอนใน ์ วิ ถี ิ ีชีี วิ ต ิของแ ต่ ล ่ ะ คนเอง ทางโครง การ ก็็จะ มีีราง วัั ล (rewards) ใ ห้้ อาจเป็็ นรููป แบบของ ส่วน่ ลดจากร้าน้ ค้าที่้ ร่ ่� ว ่ มราย การ ห รืือ สิทธิิใน การเ ข้ า ้ ถึึง กิิจ กรรมต่างๆ ่ ทีีนี้้�ในเ ชิิง กิิจ กรร มเรา ทำำ อะไร? ใน 8 เ ดืือนแรกตั้้�งแ ต่่ เริ่่� ม ต้้ น โครง การ เรา ทำำงาน ร่่ วมกัับเ ทศบา ลนครระยอง เพื่่�อ สำำรวจ ชุมชุ นทั้้ง 29 แ� ห่งในเข ่ ต เ ทศบา ล แ ล ะ คุุย กัับ ตััวแ ทนจากชุมชุ น ถึึง วิิ ธีี การ ลดคา ร์บอนแ์ ละ rewards ที่่�เขาต้้ อง การ ซึ่่�ง ก็็สรุุ ป ออกมาไ ด้้ 3 ควา ม ต้อง้ การห ลั ก ั คืือ การ จััด การขยะ การ จััด การ อาหาร แ ล ะ การ ท่องเที่่ ่�ยว ชุมชุน ซึ่่�งทั้้� ง ส า มควา ม ต้้ อง การ มััน ก็็เชื่่�อมกััน อีี ก เพราะ การ จััด การ อาหารที่่� ดีี นำมำ า สู่่การ จััด การขยะที่่� ดีี แ ละอาหาร ก็็เป็็ นหนึ่่�งใน แ ม่่ เห ล็็ กของ การ ท่่ องเที่่�ยวระยอง ทั้้� งนี้้� การ จััด การอาหารที่่� ดีีห มาย ถึึง การขน ส่ ง ่ วััตถุ ดิ ุิบที่ ล ่�ด carbon footprint ใ ห้้ไ ด้ ม ้ า ก ที่ สุ ่�ุด เราเ ล ย ทำกิำ ิจ กรรมนำร่ำองที่่ ชื่่่� �อ The Food Miles รณรง ค์์ ใ ห้คนระยอง้ กิินอาหารที่่�ผ ลิ ต ิจา กระยอง เพื่่�อ ลดคา ร์บอนจา์ ก การขน ส่่ ง กิิจ กรร ม The Food Miles เริ่่� ม ต้้ นไ ป เมื่่�อปลาย ปีี ที่่� ผ่่ าน มา (2565) เราใ ช้ ก ้ารตลาด นำด้ำวย้ การ ชวนเ ช ฟ สุุ วิิ ตรา ว่่ องวา รีี ที่ มี ่� ป ีระ ส บ การ ณ์ ทำ ์ ำ farm to table แ ล ะ ก็็เ ติิบโตกัับอาหารพื้้�น ถิ่่ น � ด้วย ้ ม า รีีเ สิ ร์ ิชวั์ตถุั ดิ ุิบในภููมิิภาค ต่างๆ ของเมืืองระยอง แ ่ ล ะ ออ กแบบเมนููอาหารระยองที่่�ไ ม่่ ใ ช่ แ ่ ค่่ เอา วััตถุ ดิ ุิบ ท้อง้ ถิ่่ น � มาใ ช้้ แ ต่่ ยััง ส่่ งผ ล เ ชิิงบวกต่่ อ สุุขภาพ ด้้ วย รวมถึึงแ ทบไ ม่่ ใ ห้้ มีีของ เ สีียห รืือขยะจากกระบวน การปรุุง (zero food waste) ใ ห้้ เ ช ฟ ทำสููตำรอาหารแ ล ะ วิ ธี ิ ี การปรุุง ก่อนเผยแพ่ ร่ ผ่ ่านเ่ ว็็บไซต์์ ของระยอง พััฒนาเมืือง เพื่่�อใ ห้้ คนระยองเ ข้้ า ถึึงอาหารที่่� ดีี รวมถึึง ร่ ว ่มกัับ ภัตตัาคาร ดัังๆ ของ ท้อง้ ถิ่่นเ� สิ ร์ ิฟเ ์ มนููนี้้�แก่ นั ่ ก ั ท่องเที่่ ่�ยว โดย ติิด ตรา สัญลั ก ั ษ ณ์ The Food Miles ์ ต ามร้าน้ ต่างๆ ที่่ ร่ ่� ว ่ มโครง การ ทีนี้้ ถ้ �าคนระยองอยา้กกิิน ข้าวนอ้กบ้าน แ้ ล้วเลืือ ้กกิินที่ ร้ ่�านใน ้ โครง การ คุุณ ก็็เอามืือ ถืือ ม า ส แ กนเพื่่�อแลก point ส ะสม ซึ่่�ง point นี้้ ส � า มารถ นำำ ไ ปเป็็น ส่วน่ ล ด ต ามร้าน้ ค้ า ้ ต่างๆ โดยเ ่ ฉพาะ ร้านใน ้ ชุมชุน ส่งเ่สริ ม ิเศรษฐ กิิจห มุุนเ วีียน อีกต่ีอห่ นึ่่�ง ด้วย ้ แ ล้ ว ้ ร้าน้ ค้ า ้ ต่างๆ จะไ ่ ด้ ช ้ดเ ช ย ค่ า ่ ส่วน่ ลดใ ห้ลููกค้้าจา้กตรงไหน? โครง การเรา ก็็ไปชวนบ ริ ษั ิ ท ั ใหญ่่ ในระยอง ม า ร่ ว ่มกััน จา ก เ ดิ ม ิ ที่่� เขา ทำำ CSR นั่่ น �นี่่�อ ยู่่ แ ล้ว ้ ก็็ใ ห้้ เขา ม า ช่วย่สนัับสนุุน ตรงนี้้� ใ ห้้ เขา ม า ร่ ว ่ ม เ ข้าวงจร้ ลดคา ร์บอน์ กัับเมืือง ด้วย ้ ที่่�เ ล่่ าไปนี่่�เป็็ น ซีี รีี ส์์ แร กของเมืืองโลว์์ คา ร์์ บอนเ ท่่ านั้้�นค รัับ บ ริ ษั ิ ั ทเรา ยัังวางแผน ซี รี ี ส์ ี ์ ต่อๆ ไ ่ ปอีีกม า ก รวมถึึงแค ม เปญ ล ด การใ ช้้ รถยน ต์์ ส่่ วน ตััว ผ่่ าน การ พััฒนาขน ส่่ ง สาธารณะ ที่่� ขัับเคลื่่�อน ด้้ วยรถ EV ห รืือพ ลัังงาน สะอาด ต่่ อไ ป แ ล ะ ก็็ เ ช่นเคย เรา่ ก็ นำ ็ ำ ระบบ rewards มาใ ช้้ คุุณขึ้้�นรถ สาธารณะ ไปทำำงานครบเ ท่่ าไห ร่่ ก็็แลกรัับ ส่่ วน ลดไ ด้้ โดย ล่่ า สุุด ทาง เ ทศบา ลเขา ก็ กำ ็ลัำ ัง ศึ ก ึษาเรื่่�องควา มเป็็ นไ ป ไ ด้้ ใน การ ทำำขน ส่ ง ่ สาธารณะพ ลัังงาน สะอาดออกมาเป็็ นรููปธรร ม ส่่ วนความท้้ า ทายห ลัังจากนี้้� นอ กจากทำำ ใ ห้้ ซีี รีี ส์์เมืืองโลว์์ คา ร์บอน์ ต่างๆ ออ่กมาเป็็ นรููปเป็็ น ร่าง ่ คืือ การสื่่�อ สารใ ห้คน้ ระยองใน ทุกกลุ่่ม กกลุ่่ม เ ข้าใจ ้ ว่่ าเรา ทำำ อะไรอ ยู่่ แ ล ะ ทุ ก ุคน ส า มารถ เ ข้้ า ม า ร่่ ว ม แ ละไ ด้้ ประโยชน์์ จากสิ่่� งเห ล่่ านี้้�อ ย่่ างไร เพราะ แ น่่ นอน พอ คุุณพูู ด ถึึงโลว์์ คา ร์์ บอน ห ลายคน ก็็จะ คิิด ถึึง เรื่่�อง วิิ ทยาศาสตร์์ วิิ ช า การ ห รืือความซัับ ซ้้ อน แ ต่่ จ ริิงๆ ทั้้งห� ม ดทั้้ ง � ม วลมัันอ ยู่่ใน วิิ ถีีชีี วิิ ตของ ทุ ก ุคนอ ยู่่ แ ล้ว ้ ก็็ต้องหา้ วิิ ธีีสื่่�อ สารใ ห้้ เ ข้าใจ ้ ง่าย แ่ ล ะ ทำำ ใ ห้ ทุ ้ ก ุคน ตระห นักว่ั ่ า ลำพัำ ังแ ค่่ การใ ช้้ ชีี วิิตด้้ วยความตระห นัักรู้้ถึ ึงผลกระ ทบ ก็็ มีี ส่่ วน ทำำ ใ ห้้ เมืืองระยองของเรา น่าอ่ ยู่่ ไ ด้ แ ้ ล้ว” ้ 25

/// ป้้ าภููมิิ ใจ แ ล ะมีีความสุุข ทุุกครั้้� ง ที่่�ได้บรร้ ย า ย เรื่่�องราวในพิิพิิ ธ ภััณฑ์์ เพราะได้้ เผ ยแพ ร่่ ความรู้้ให้คน้ ที่่ ส �นใจ โดยเฉพาะคนรุ่่นใหม่่ /// People 26

“ ป้้ า ย้าย้ มาอ ยู่่ระยอง ตอนอา ยุุ 17 ปีี ม า ทำำ งานเป็็ นเ ด็ ก ็ เ ดิินตั๋๋ ว � โรงห นัังใ ห้้ โรงห นััง วิิ ก ศ รีี อุุด มใน ย่่ านยมจิินดานี่่� สมััยนั้้� น คืือ เมื่่�อเ กืือบๆ 50 ปีี ที่่�แ ล้ว ถนนย้มจิินดาที่ มี ่�ีระยะ ทางไ ม่ ถึ ่ ึงหนึ่่�ง กิิโ ล เมต ร สายนี้้นี่่� คึ �กคัึกมั า ก เ ลยนะ มีีโรง ฝิ่่�น โรงแร ม ร้านขาย้ ทอง ร้านรวง ้ ร้าน้ นั่่ ง �ดื่่ ม � มีีที่ขึ้้่� �น สิิน ค้ า ้ ทางเ รืือ แ ละโรงห นัังตั้้ ง � อ ยู่่ ถึึง 2 โรง คนระยอง คิิดอะไรไ ม่ออ่กก็ ม ็ า พัักผ่อน ่ ม า จัับ จ่าย่ ใ ช้ ส ้อยบนถนน สายนี้้� จุุดเปลี่่�ยน น่่ าจะ ช่่ วงราว ปีี พ.ศ. 2527 ที่่� บ้้ านใน ย่่ านเริ่่� ม เสื่่�อ ม โ ท ร ม แ ละคนรุ่่นหรุ่่ ลััง ก็็เลืือ ก ที่่�จะ ย้ายครอบค้ รััวไ ป อ ยู่่ ที่อื่่่� �น โรงห นััง ก็ ท ็ยอย กัันปิิ ด ตััว บ้านเ้ รืือนใน ย่านจา่ ก ที่่�เปิิ ด ทำกำาร ค้ า ้ กััน ส่วนใหญ่ ่ ่ ก็ปล่็ อยใ ่ ห้้ เขาเ ช่า ห่ รืือไ ม่ ก็ ่ ปิิ็ ดไ ว้้ เ ฉยๆ ถึึงจะ ซบเซา แ ต่ ย่ ่านย่มจิินดา ก็็ไ ม่่ ไ ด้ ต ้าย ยัังพอ มี ธุ ีุร กิิจดั้้งเ� ดิ ม ิ ที่่� ส่่ ง ต่่ อใ ห้้ รุ่่ นลููก เปิิ ด ทำกำารอ ยู่่ รวมถึึง มีีคนจา ก ที่่�อื่่�น มาเ ช่่ า ทำธุำุร กิิจ บ้าง ศา้ ล เจ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิ ม ิใน ย่าน่ ก็ ยั ็ ังคงเป็็ นที่ ยึ ่�ึดเหนี่่�ยว ศ รั ท ั ธาของคนไ ทยเชื้้�อ สาย จีีนที่่�เป็็ น ประ ช า กรห ลั ก ัของ ย่าน่ นี้้� รวมถึึง ย่่ านอื่่�นๆ ใน จัังห วััด บ้้ านเก่่ าห ลายๆ ห ลััง ก็็ มีีคน ม า อ นุ รั ุกษ์ั ์ กระทั่่ง� มี ก ีระแ สของ การ ฟื้้�นฟููย่านเก่่าเ่ มื่่�อราว 10 ปีีก่อน ่ ที่ ทำ ่� ำ ใ ห้ ย ้มจิินดาซึ่่�งเป็็น ย่าน่ การ ค้าเก่้าแก่่ ที่ ่ สุ ่�ุดของเมืืองระยอง เป็็ นที่พูู่� ด ถึึง อี ก ี ครั้้ง � ป้้ า คิิด ว่าคนที่่ นี่่่� �เขา ก็ ต ็ระห นักถึั ึง คุุณ ค่าของ่ ย่าน่ นี้้ ดี �ีแห ละ เ พีียง แ ต่่ เขาไ ม่รู้้ว่่ รู้้ว่าจะ่ ทำำ อ ย่างไร แ ่ ต่ ก็ ่ ็เหมืือน กัับ ย่านเก่่ า ่ อื่่�นๆ ที่่�เมื่่�อ คนใน ชุุมชนเริ่่� มหััน ม าพูู ด คุุย กััน จนเ กิิด การตั้้� งกลุ่่มช าว บ้้ าน ที่่�เป็็ น หััวเรี่่�ยว หััวแรงใน การ นำำ เ สนอ คุุณ ค่่ าของพื้้�นที่่�ออกม า เป็็ นรููปธรร ม ชม ร ม อ นุุ รัักษ์์ แ ล ะ ฟื้้�นฟููเมืืองเก่่ าระยอง ถนนยมจิินดา เป็็ น ผลลััพ ธ์์ จากการที่่�คนใน ย่่ านยมจิินดาเริ่่� มพูู ด คุุย กััน แ ละเ ห็็น ตรง กััน ว่่ าเราควรจะ ทำำ อะไร สัั ก อ ย่่ างใ ห้้ ย่่ านกลัับ ม า มีีชีี วิิ ต ชีีวา อี ก ี ครั้้ง เราเ�ริ่่ ม �จากประ สานงานห น่วยงาน่ รััฐแ ละอง ค์ ก ์ ร เอกชนในพื้้�นที่่� เพื่่�อ จััด กิิจ กรร มใน ย่าน ่ มี ก ีาร จััดถนนคนเ ดิิน มี ก ีารปรึ ก ึษาหา รืือใน การเปิิ ด บ้านเก่้ าใ่ ห้กล้ ายเป็็ น สถานที่ ท่ ่�อง่ เที่่�ยว ทาง วััฒนธรร ม ไ ปจน ถึึงเ กิิด การ จััดตั้้ง ‘ � พิิ พิิธ ภััณฑ์เมืือง ์ ระยอง’ เป็็ นศูู น ย์์ การเ รีียนรู้้ด้ ้ าน ประ วัั ติิศาสตร์์ ของ ย่่ านแ ล ะ เมืืองระยอง พิิ พิิธ ภััณฑ์์ แ ห่่ งนี้้�เปิิ ด ทำกำารเมื่่�อราว 6-7 ปีี ก่่ อน โดยใ ช้้ พื้้�นที่่� ภายใน ‘ บ้าน้ สัตย์ั อุ ์ุด ม’ บ้านของ้ ขุุนศ รี อุ ี ุ ทััยเขตร์ (โ์ ป๊๊ ง สัตย์ั อุ ์ุด ม ) อ ดีตขุีุนนางแ ละคหบ ดีีใน ย่านแ่ ห่ ง ่ นี้้� ซึ่่�งลููก ห ลานของเจ้าของ้ บ้าน้ เปิิดใ ห้ชม้ ร ม อ นุ รั ุกษ์ั ์ ฯ ใ ช้้ เป็็ น พิิ พิิธ ภััณฑ์เมืือง โดย ์ ทางชม รมก็็ เป็็ น ฝ่่ ายระดมทุุน ม าปรัับปรุุงพื้้�นที่่� แ ละไ ด้ควา้มร่ ว ่ มมืือจากชาว ระยองใน การรวบรวมสิ่่งของ� ม า จััดแ สดง เ ช่น ภาพ่ ถ่ายเก่่าๆ ของ่ เมืือง ภาพ ถ่ายเ่จ้าเมืืองระยองในอ ้ ดี ต ี ข้าวของเค้ รื่่�องใ ช้้ ในสมััย ก่อน แ่ ล ะอื่่�นๆ รวมถึึงเป็็ น ร้านขาย้ สิิน ค้าที่้ ่�ระ ลึ ก ึ ที่่�ผ ลิ ต ิ โดยคนใน ชุมชุนเรา ป้้ าเป็็ นคนดูู แ ล ที่นี่่ ่� ค่ � ่ ะ ก็ มี ็ ที ี ม ีงานสลัับ กััน ม าดูู แ ล เราไ ม่่ ไ ด้ ทำ ้ ำ เป็็ น ธุุร กิิจ ทุ ก ุคน จึึงเป็็ น จิ ต ิอา ส า ม า ช่วย่ กััน ทำำ ขณะเ ดีียว กััน ถ้ า ้ ช่วง่ ไหนถนนเรา จััดงานถนนคนเ ดิิน ป้้ า ก็็จะ ทำก๋ำวย๋ จั๊๊บโบราณ� มาขาย แ ต่ ถ้ ่ าไ้ ม่ มี ่ ีงาน ป้้ า ก็็เอาสบู่่ออ ร์ แ ์กนิ ก ิ แ ล ะ น้ำำยาอเนกประ ส ง ค์ ม ์ า ขาย ด้วย ้ ป้้ าไ ม่่ ใ ช่ แ ่ ค่คน่ดูู แ ล เ ฉยๆ นะ เพราะ ถ้ า ้ มีีคณะ มาเยี่่�ยมชม ป้้ า ก็็จะ เป็็ นคน นำชมำ บอ ก เ ล่่ าเรื่่�องราวที่่� จััดแ สดงใน พิิ พิิธ ภััณฑ์์ ด้้ วย ตััวเอง ป้้ าภููมิิใจแ ล ะ มีีความสุุข ทุ ก ุ ครั้้งที่�่�ไ ด้บรรยาย เพราะไ ้ ด้้ เผย แพ ร่ควา่มรู้้ ใ ห้คนที่้ ส ่�นใจ โดยเ ฉพาะคนรุ่่นให รุ่่ ม่่ ทุุกวัันนี้้� ทางชม ร ม อ นุุ รักษ์ั ์ ฯ ยัังเป็็ น หััวเรี่่�ยว หััวแรงห ลัั กใน การ บ ริิหาร พิิ พิิธ ภััณฑ์ แ ์ ห่ ง ่ นี้้�อ ยู่่ ป้้ าภููมิิใจที่่�เ ห็็น ทุ ก ุคน ทำำงาน ร่ ว ่มกััน อ ย่างโ ่ ปร่งใ ่ ส ถ้าห้ น่วยงานไหน ่ มอบ ทุุน ม า พััฒนา พิิ พิิธ ภััณฑ์ ห ์ รืือ จััด กิิจ กรร ม เรา ก็็ใ ช้้ เงิินนั้้นอ� ย่างเ่ ต็ ม ็ เ ม็็ดเ ต็ ม ็ ห น่วย่ ทุ ก ุ ครั้้ง ไ� ม่ มี ่ ี กระเ ด็็นเ ข้ า ้ กระเ ป๋๋ าใคร เ ก็็บ บิ ล ิครบ แ ล ะ ทำบัำ ญ ั ชีีไ ว้้ ตลอด ใคร ว่าเราไ ่ ม่่ ไ ด้้ เพราะเรา ยึึดมั่่นห� ลักกัาร ซื่่�อ สัตย์ั ์ สุุจ ริ ต ิ ยุ ติ ุิธรร ม แ ละเที่่�ยง ตรง แ ต่ ถึ ่ ึงแ ม้ ก ้ารบ ริิหาร จััด การของ พิิ พิิธ ภััณฑ์จะราบ์ รื่่�น ดีี ใ ช่ ว่ ่ า ่ ย่าน่ ยมจิินดาของเราจะไ ม่่ เจอเรื่่�อง ท้ า้ ทายห รืือความขััดแย้งอะไรนะ เพราะ ้ ควา ม ที่่�ผู้้คนใน ย่่ าน มีีควา ม ห ล า ก ห ลาย แ ล ะ ส่่ วนหนึ่่�ง ก็็เป็็ นคน ชราที่่�อ ยู่่ ติิด บ้าน พอ้ จััดงานใน ย่าน่ ที ก็ ี มี ็ ีเ สีียง ส ะ ท้อน้ ว่่ าหนวกหูู รำำคา ญ ห รืือไปปิิ ด ทางเ ข้ า ้ บ้านเขา้ บ้าง ห้ รืือ การจะขอความร่ ว ่ ม มืือ กัับ บ้านบางห้ ลััง ถ้าเขาเ้ ห็็น ว่าไ่ ม่่ ไ ด้้ เงิินอะไร เขา ก็็ไ ม่่ เ ต็ ม ็ ใจจะ ร่ ว ่มกัับเรา ซึ่่�ง ก็็อ ย่าง่ ว่าแห่ ละ บางคนเขา ก็็ไ ม่่ ไ ด้้ เ ห็็น คุุณ ค่าแบบ่ ที่่�เราเ ห็็น ว่ า ่ กัันไ ม่่ ไ ด้้ อ ย่างไร ่ ก็ ดี ็ ี ด้วย้ กำลัำ ังคนที่่�เรา มีีอ ยู่่ ก็็พยายา มจะ ประ สานงาน ใ ห้้ ทุุ กคนไ ด้้ ประโยชน์์ ร่่ วมกััน ม า ก ที่่� สุุด ซึ่่�ง ป้้ า ก็็ คิิด ว่่ าพอไ ด้้ ตั้้� ง กลุ่่มขึ้้ �น มาอ ย่่ างเป็็ น ทาง การแ ล้้ ว ป้้ า ก็็พบ ว่่ าถนนยมจิินดา ก็็ เปลี่่�ยนแปลงใน ทางที่ ดี ่�ขึ้้ี�น มาไ ด้้ไกลขึ้้�นกว่าเ่ ดิ ม ิเยอะ” รัตนา แก้ว ด า ม ผู้ ดู แ ลพิพิธภัณ ฑ์ เ มืองระยอง แ ล ะ ตัวแ ทนจากชม ร มอนุรั ก ษ์ แ ละฟื้นฟู เ มืองเ ก่ าระยอง ถนนย มจินดา People 27

People 28

/// โอกา ส ด้านอา้ ชีีพของเมืืองระ ยอง ยัังหลากหล า ย อยู่่ม าก คุุณอา จ ไ ม่ จำ ่ ำ เป็็ น ต้องเ้ รีีย น วิิศวกรร มศาสตร์์หรืือ ส ายวิิทยาศาสตร์์ เพื่่�อ จบออก มาทำำ งานบริิษัั ท ใ ห ญ่ ๆ ่ ของเมืือง นี้้�อย่างเ่ ดีีย ว /// People “โดย ตำำแห น่ง ผ่ มจะ รัับ ผิิด ชอบ ด้าน้ การ ศึ ก ึษาของเ ทศบา ลนคร ระยอง ก็ดูู็ แ ลโรงเ รีียนทั้้งห� มด 6 โรงเ รีียนในเข ต เ ทศบา ล โดย ใน จำำนวนนั้้ น � มีีโรงเ รีียนระ ดัับ มััธย ม อ ยู่่ 1 โรงเ รีียน นั่่ น � คืือนคร ระยอง วิ ท ิยาค ม จ ริิงอ ยู่่ ที่่�ระยองไ ด้ รั ้ ับ การ จััด อััน ดัับใ ห้้ เป็็ น จัังห วััดที่ มี ่�ี GDP สูู ง ที่ สุ ่�ุดใน ประเ ทศ แ ต่ ต ่ ามข้อเ้ ท็็จจ ริิง GDP เราไ ม่่ ไ ด้ ก ้ระจาย ถึึง ทุ ก ุ คนอ ย่าง่ ทั่่ ว � ถึึง เ ทศบา ลเรา มี ป ีระ ช า กรราว 50,000-60,000 คน แ ต่ มี ่ ป ีระ ช า กรแ ฝง ห รืือคนที่ ย้ ่�ายเ้ ข้ า ้ ม า ทำำ งานในเมืืองห ลั ก ั แ สนคนไ ด้้ น่าเ่ สีียดายที่่�คนระยองแ ท้ๆ ที่้ ่�ไ ม่่ ไ ด้ ทำ ้ ำงานอ ยู่่ในภาค อุุตสาห กรร ม ก็็หาไ ด้้ มีีรายไ ด้้ สููงเ ท่่ า กัับที่่� GDP มััน บ่่ งชี้้�เ ท่่ า ไห ร่่ เ ลย ดัังนั้้น � การปููพื้้�นเรื่่�อง การ ศึ ก ึษาที่่�จะ นำำ ไปสู่่ การเ ข้ า ้ ถึึง อาชีีพที่ มี ่�ีความมั่่นคง� จึึงเป็็ นเรื่่�อง สำคัำ ญ ั แ ม้้ โรงเ รีียนใน สััง กััดเ ทศบา ลเราห ลายแ ห่่ งอ ยู่่ในรููปแบบ โรงเ รีียนขยายโอ ก าสทาง การ ศึ ก ึษา เราไ ม่่ ใ ช่ ตั ่ ัวเลืือ กแร กของ ผู้้ปก ครองที่ มี ่�ีฐานะ ดีีในระยอง อ ย่างไร ่ ก็ ต ็ า ม ผมกลัับพบ ว่่ า นี่่�เป็็ น ข้้ อ ดีีที่่�จะ ทำำ ใ ห้้ สถาน ศึึ กษาของเรา ช่่ วย ทำำ ใ ห้้ เ ด็็ กๆ เ ข้้ า ถึึง การ ศึ ก ึษาอ ย่างเ่ ท่าเ่ ทีีย ม โดยเ ฉพาะเ ด็ ก ็ๆ จา กครอบค รััว ยา กจน ขณะเ ดีียว กััน ก็ ช่ ็วย่ ส่งเ่สริ ม ิ ใ ห้้ เ ด็ ก ็ๆ เ ข้ า ้ ถึึง ทั ก ัษะ การ เ รีียนรู้้ใน ด้าน้ อื่่�นๆ เ ช่น ดน่ตรีี กีีฬา การแ สดง ศิลปิะ แ ละโดย เ ฉพาะอ ย่าง่ ยิ่่ ง � คืือพื้้�นฐาน ทาง วิ ช ิาชีีพอื่่�นๆ เพราะโอ ก าสด้านอาชีีพของระยองเรา ้ ยัังห ล า ก ห ลายอ ยู่่ ม า ก นะค รัับ คุุณอาจไ ม่่ จำำ เป็็ นต้้ องเ รีียน วิิศว กรร มศาสตร์์ ห รืือ สาย วิิ ทยาศาสตร์์ เพื่่�อจบออกม า ทำำงานบ ริิ ษัั ทใหญ่่ ๆ อ ย่่ าง เ ดีียว ระยอง ยัังต้อง้ การ บุุค ล า กรจากวิิ ชาชีีพ อัันห ล า ก ห ลาย เพื่่�อ ม า ช่วย่ ขัับเคลื่่�อนเศรษฐ กิิจของเมืืองนี้้ อี � ีกม า ก ยิ่่งเ� ฉพาะ เมื่่�อเ ทคโนโลยี ทำ ี ำ ใ ห้ ห ้ ลายๆ อ ย่าง่ ง่าย่ ขึ้้�น การ มี ทั ี ก ัษะ วิ ช ิาชีีพ เ ฉพาะ ก็็ ดีี ทัั กษะใน การใ ช้้ ชีี วิิ ต ที่่�ห ล า ก ห ลาย ก็็ ดีี เมื่่�อเ จ้าของ้ ทัั กษะรู้้ว่ ่ าจะ ประ ยุุกต์์ เ ข้้ า กัับเ ทคโนโลยีีที่่� มีีไ ด้้ อ ย่่ างไร ควา ม มั่่นคงในชีี� วิตก็ิ ็จะ ต ามมา ควบ คู่่ ไปกัับ การ ศึึ กษาในโรงเ รีียน เ ทศบาลก็็ใ ห้้ ความสำคัำ ั ญ กัับ การเ รีียนรู้้นอกห้้ องเ รีียน อ ย่่ างเ ห็็นไ ด้้ ชััดเ ล ย คืือควา ม พยายา มจะ พััฒนาใ ห้ ป่ ้ ่ า ชายเ ล นกลางใจเมืืองของเราใ ห้กลุ่่ม้ กลุ่่ม เป็็ นแห ล่งเ่ รีียนรู้้ทั้้ งในแ�ง่ มุ ่ ม ุของระบบ นิิเวศ สิ่่งแวด� ล้ อ ้ ม รว ม ถึึง การ ฝึึ ก เ ด็็ กๆ ใ ห้้ รอง รัับ กัับ การ ท่่ องเที่่�ยว ดัังที่่�เรา จััด ทำำ โครง การ มััค คุุเ ท ศ ก์์ อา สา ใ ห้้ นัั ก เ รีียนไปฝึึกนำชมสำถานที่่�แก่่ นักท่ัองเที่่ ่�ยว เป็็ นต้น ้ ขณะเ ดีียว กััน ห้้ องสมุุด ประ ช า ชนเ ทศบา ลนครระยองที่่�ตั้้�งอ ยู่่ ใน สวนศ รีีเมืือง ก็็เป็็ น อีีกพื้้�นที่่� การเ รีียนรู้้ ที่่�ขณะนี้้� ทางเ ทศบา ล กำลัำ ังปรัับปรุุงใ ห้รอง้ รัับ กัับ กิิจ กรร ม ที่่�ห ล า ก ห ลายขึ้้�น โดยตั้้งใจ� ใ ห้ ที่ ้ นี่่ ่� �เป็็ น co-working space ควบ คู่่ ไปกัับพื้้�นที่กล่�าง สำำ ห รัับ จััด กิิจ กรรมสร้าง้ สรร ค์ของคนในเมืือง ์ ผมมอง ว่่ า ห้อง้สมุุดเรา มี ทำ ี ำ เ ล ที่่�ไ ด้้ เปรีียบ ห้อง้สมุุด ประ จำำ เมืือง อื่่�นๆ นะ เพราะ มัันตั้้�งอ ยู่่ใน สวน สาธารณะใจกลางเมืืองเ ลย เรา ยัังเคยปรัับพื้้�นที่่�บาง ส่่ วนใ ห้้ เป็็ นฟิิตเนสด้้ วย ในอนาค ตเรา มีีแผนจะปรัับอาคารนี้้�ใ ห้้ รอง รัับ การใ ช้้ งาน สำำ ห รัับ ทุุ กเพศ ทุุ ก วััยไ ด้ ม ้ ากขึ้้�น มี ก ีาร จััด กิิจ กรรมประ จำสัำ ั ปดา ห์ ห์ รืือเปิิดใ ห้ภาค้ เอกชนเ ข้้ า มาใ ช้้ จััด กิิจ กรร ม เป็็ น ทางเลืือ กให ม่่ ใ ห้้ คนระยองไ ด้้ ใ ช้้ เว ล า ว่่ าง กัับครอบค รััวใน วัันห ยุุด พ ร้ อ ้มกัันนั้้น เรา� ยััง มีีแผนเพิ่่� มพื้้�นที่ สี ่�ีเ ขีียว ต ามจุุด ต่างๆ ่ ทั่่วเมืือง � โดยเ ฉพาะ การเปลี่่�ยนพื้้�นที่ บ่ ่� อ ่ บำบัำ ัด น้ำำ เ สีีย ตรงโรงฆ่ า ่ สัตว์ั ใ์ ห้กลุ่่ม้ กลุ่่ม เป็็น สวน สาธารณะแ ห่งให ่ ม่่ เชื่่�อ ม ไปกัับพื้้�นที่่�รกร้างที่้ ก ่�ระจาย ตััว ทั่่วเมืืองที่�่�จะถููก เปลี่่�ยนใ ห้้ เป็็ น สวนห ย่ อ ่ ม เชื่่�อ มแผน การ พััฒนา เมืืองโลว์คา์ ร์บอนไ ์ ป พ ร้ อ ้มกััน สำำ ห รัับผ ม เมืืองระยองของเรา มีีบ ริิบ ทของควา มเป็็ นเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ ที่่�ครอบค ลุุ ม แ ท บ ทุุกด้้ านอ ยู่่ แ ล้้ ว ทั้้� งสิ่่� งแวด ล้้ อ ม ประ มง ภููเขา ทะเ ล การเ ก ษ ตร อุุตสาห กรร ม การ ท่องเที่่ ่�ยว ไ ป จน ถึึง ประ วั ติ ั ิศาสตร์จา์กย่านเมืืองเก่ ่า แ่ ต่สิ่่่ ง � สำำคัญก็ั คื ็ ือ ทุ ก ุภาค ส่่ วน จำำ เป็็ นต้้ องสร้้ างควา ม เชื่่�อ มโยงแ ล ะ การสื่่�อควา ม ห มายใ ห้้ ทุุ กคน ตระห นัักว่่ าเราจะห ยิิบอง ค์์ ความรู้้ ที่่�อ ยู่่ในชีี วิิตประ จำวัำ ัน อ ยู่่นี้้ ม �าใ ช้ อ ้ ย่างไร ขณะเ ่ ดีียว กััน เ ทศบา ลนครระยอง ก็็พยายา ม จะสร้าง้ สิ่่งแวด� ล้ อ ้ ม แ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ แ ล ะ อำำนวยความสะดว ก ใ ห้้ ผู้้คนเผู้้ ข้ า ้ ถึึงสิ่่� งเห ล่ า ่ นี้้�อ ย่าง่ สะดวกสบาย ม า ก ที่ สุ ่�ุด” นิ พ น ธ์ เต ช โ ชควารี รองนาย ก เ ท ศ ม น ตรีนครระยอง 29

People 30

People “ผ ม เ กิิดแ ละโ ตบนใน ย่านย่มจิินดา เปิิ ด ร้าน้ ก๋วยเ๋ ตี๋๋�ยว ตรงนี้้ ม �า 20 ปีี เ ช่าเขา่ ตั้้งแ� ต่ราคาห่ ลักร้ัอยจน้ ขึ้้�น มาเป็็ นห ลักพััน ขณะที่่� ตึ ก ึแถวอื่่�นๆ มี ค่ ีาเ่ ช่ า ่ ขึ้้�นไปถึึงห ลั ก ั หมื่่�น อ ยู่่ตั้้งแ� ต่ถนนย่มจิินดา ยััง คึกคัึ ก ั ก่อนจะเ่งีียบเหงาไปพัั กใหญ่่ แ ล้ ว ้ ก็็เริ่่มกลั� ับ ม า มีีชีี วิ ต ิ ชีีวาจา ก ที่่�คนรุ่่นให ม่่ เริ่่� ม เ ห็็น คุุณ ค่่ าของ การ พััฒนา ธุุร กิิจใน ย่านเมืืองเก่ ่ า ่ ราว 10 กว่่ า ปีี ก่่ อน มีี ทีี ม เ ทศบาลชุุดหนึ่่�ง จััด กิิจ กรร ม ใ ห้ ช ้าว บ้านใน ้ ย่านเมืืองเก่ ่ าเลืือ ่ กรููปเก่าที่่ บ้ ่�าน้ ตััวเอง มาคน ละหนึ่่�งรููป นััดห มาย กัันที่่�ศา ล เจ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิ ม ิ แ ละใ ห้ แ ้ ต่ ล ่ะคนเ ล่ า ่ ถึึงเบื้้�องห ลััง รููปถ่าย่ นั้้นๆ จา� ก ที่่�ผ ม โตมาโดยไ ม่ ค่ ่อย่ สนใจ คุุณ ค่าของ่ ย่าน่ ตััว เองเ ท่าไห ่ ร่่ กิิจ กรรมนั้้ น � ทำำ ใ ห้ ผ ้มอิิน กัับ ชุมชุ น บ้านเ้ กิิด ตััวเองไ ป เ ลย เพราะไ ด้รู้้ว่้ รู้้ว่าเออ เ่ มื่่�อก่อน่ ท่าเ่ รืือ ประ ดู่่เรา มีีเ รืือ สำำเภา ม า เ ทีียบ ท่า ่ มีีคน ลงไปดำกุ้้ำ ง กุ้้ ตรงนี้้� เคย มีีโรงห นัังตั้้งอ� ยู่่ ห รืือ ตึ ก ึ เก่่ าใน ซอยนี้้� ถ้้ าไ ม่่ โดนไฟไห ม้้ ไ ป ก่่ อน ตลาดเ ก้้ า ห้้ องที่่� สุุพรรณ บุ รี ุีอาจไ ม่่ ไ ด้้ เ กิิด เพราะ ตึ ก ึเขา สวยสู้้ของเราไ สู้้ ม่่ ไ ด้้ เ ล ย นัับแ ต่่ นั้้�นผมก็็เ ลยเ ข้้ า ร่่ วมกิิจ กรร มของ ‘ชม ร ม อ นุุ รัักษ์์ แ ล ะ ฟื้้�นฟููเมืืองเก่าระยอง ถนนย่มจิินดา’ ม าตลอด ก็็เริ่่มตั้้ �งแ� ต่ ร่ ่ ว ่ ม กัับผู้้ป ระ กอบ การ จััดถนนคนเ ดิินใน ย่าน ่ ม า พััฒนาเส้ น ้ ทาง การ ท่องเที่่ ่�ยวบนถนน สายนี้้�เชื่่�อมกัับแห ล่ ง ่ ท่องเที่่ ่�ยวอื่่�นใน ตััวเมืือง ร่ ว ่มกัับ สสส. ห รืือ ล่ า ่ สุุดที่ ร่ ่� ว ่มกัับโครง การเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียน รู้้จั ัดงาน ‘ยมจิินเด ย์’ ์ จััด กิิจ กรร ม เ ชิิงสร้าง้ สรร ค์ใน์ ย่าน ่ มี ก ีาร ฉายห นััง ทำำ เ วิ ร์ ิ ค ์ ช็็อปศิลปิะ มิ นิ ิ ิคอนเ สิ ร์ ิ ต ์ การ นำชมบ้ำานเก่้า ่ แ ล ะอื่่�นๆ ดึึงดููดใ ห้ ทุ ้ ก ุคนเ ห็็น ว่าถนน่ สายนี้้�ไ ม่่ ใ ช่ แ ่ ค่ ย่ ่านอ่ นุ รั ุกษ์ั ์ แ ต่ ยั ่ ังเป็็ นพื้้�นที่่�ที่่�รอง รัับความคิิดสร้าง้ สรร ค์ของคน์รุ่่นให รุ่่ ม่่ ไ ด้้ ทุ ก ุคน ด้วย้ จ ริิงอ ยู่่ ที่ ก ่�ระแ ส ที่่�คนรุ่่นให รุ่่ ม่ หั ่ ันกลัับ ม า สนใจ ย่านเก่่าแ่ ล ะ การ ทำำ ธุุร กิิจใน ย่านเก่่ า ่ ช่วยใ ่ ห้ ย่ ้านย่มจิินดากลัับ ม า มีีชีี วิ ต ิชีีวา อี ก ี ครั้้ ง � แ ต่ ผ ่มก็ ฝั ็ั นอยา ก เ ห็็น การเ ติิบโ ตของ ย่าน่ ยั่่ ง � ยืืนกว่่ านี้้� ปัั จ จุุ บััน ถนน สายนี้้ มี � บ้ ี าน 128 ห ้ ลััง มีีเปิิ ด ค้าขายเ้ พีียง 30 ห ลััง แ ล ะ มีี ร้าน้ กาแฟ ประ มาณ 15 ห ลััง นอ กจากนั้้ น �ปิิดไ ว้้ เพราะเจ้าของ้ ย้ายไ ้ ป อ ยู่่ ที่อื่่่� �นเ สีีย ส่วนใหญ่ ่ ่ จำำนวนที่ปิิ่�ดไ ว้ มี ้ ม ี ากกว่าค่ รึ่่�ง บ้าน้ เก่ า ่ สวยๆ ที่่�เป็็ น มรด กของ ย่านห่ ลายห ลััง ก็ปิิ็ ดไ ว้้ ซึ่่�ง ก็็เ ข้าใจไ ้ ด้้ ว่ า ่ มัันเป็็ นพื้้�นที่ ส่ ่�วน่ ตััวของเขา แ ต่นั่่ ่ น � ล่่ ะ ถ้ า ้ มี ก ีารเปิิ ด บ้าน้ กััน ม ากกว่ า ่ นี้้� ยมจิินดาจะเป็็ น ย่านเมืืองเก่ ่าที่่ คึ ่�กคัึ กขึ้้ ั �น ม า ก เ ล ย ควา ม ที่่�ผมทำำงานชม ร ม จึึงเ ห็็น ว่ า ่ตลอด 10 ปีี ม านี้้� มีีห น่วยงาน่ ต่างๆ ่ นำำงบ ประ มาณ ม า จััด กิิจ กรร มใน ย่านย่มจิินดาราว 30 ล้าน้ บา ท ไ ด้้ แ ต่่ เ กืือบทั้้งห� มดเป็็ น การ ลงไปกัับ การ จััด อีีเวน ท์ ซึ่์ ่�งไ ม่่ ใ ช่่ ไ ม่ ดี ่ ีนะ ดีีเ ลย แ ต่ ก็ ่ ็เหมืือน ม า จุุดพ ลุุแ ล้วหายไ ้ ป ย่านเรา่ ยัังคงไ ม่ มี ่ ี โครงสร้าง้ พื้้�นฐานใดๆ ที่่�เอื้้�อ อำำนวย ต่ อ ่ การ ท่องเที่่ ่�ยว ที่่�จอดรถ ยัังไ ม่ มี ่ ี ห รืืออ ย่าง่ น้อยรถ้ รัับ ส่ ง ่ นักท่ัองเที่่ ่�ยวขนาดเ ล็ ก ็ เชื่่�อมจุุด ต่างๆ ่ ก็็ควรจะ มีีไ ด้ แ ้ ล้ว ้ ควบ คู่่ ไปกัับ การ จััด กิิจ กรร ม ที่ ท ่�างชม ร ม ผมร่ ว ่มทำกัำ ับ ชาว ชุมชุ น อ ยู่่ แ ล้ว ้ จึึง คิิด ว่าห่ น่วยงาน่ ต่างๆ ่ น่าจะ่ ม า ร่ ว ่มพััฒนาโครงสร้าง้ พื้้�นฐานใน ย่านเรา่ ด้วย ผ้ ม เชื่่�อ ว่ า ่ ถ้ า ้ ทุ ก ุ อ ย่างพ่ ร้ อ ้ ม ยมจิินดาเป็็น แ ล น ด์ ม ์ า ร์ ค ์ สำคัำ ญ ั ที่่�เชื่่�อ ม ไ ด้ทั้้ ้งเจ� ดี ย์ ีกล์าง น้ำำ ป่่ าโ ก ง กาง วััดลุ่่ม มหา ชััย ชุ ม ุ พ ล ศา ล เ จ้ า ้ พ่่ อ ต ากสิิน ศูู น ย์ ก ์ารเ รีียนรู้้พระเรู้้ จ้ า ้ ต า ก ทั้้งห� มดจะ ช่วย่ ดึึงเ ม็็ดเงิิน ทาง การ ท่องเที่่ ่�ยวใ ห้ระยองไ ้ ด้ ม ้ ากกว่ า ่ นี้้ อี � ก ี เยอะ” เกียรติศัก ดิ์ แซ่ ไล้ เจาของร้าน้ ก๋ วยเ ตี๋ยวหมู เ ลียงบ้ าน สะพานไ ม้ ชม ร มอนุรั ก ษ์ แ ละฟื้นฟู เ มืองเ ก่ าระยอง ถนนย มจินดา /// ถ้ า ้ตึึกแ ถวใน ซ อยนี้ ้� ไ ม่่ โ ดนไฟไหม้้ไปก่อน ่ ตล า ด เ ก้าห้้อง้ ที่่ สุ �ุพรรณ บุรีีุ อา จ ไ ม่่ ได้้ เกิิด เพราะตึึกของเขา ส วยสู้้ของเราไ ม่่ ได้้ /// 31

People /// อย่ า ่ ป ฏิ เ ิ สธของเ ก่า แ่ ต่ขณะเ่ ดีีย ว กััน ก็็อย่ า ่ กำหำ น ดกรอบแ ค่ ว่ ่ ่ าสิ่่� งเดิิมนั้้ น �สมบูู ร ณ์ดีี ์ อยู่่ แ ยู่่ ล้ว ้ ไ ม่อา่ จ เ ป ลี่ ย ่�นแปลงได้้ /// 32

People “ราว ร้้ อยกว่่ า ปีี ก่่ อน ห ลัังจา ก ที่่� ชาว จีีนที่่� ม าตั้้�งร กรา ก ที่่� เ กาะสมุุยก่ อ ่ ตั้้งศา� ล เจ้ า ้ พ่่ อ กวนอูู ไ ด้้ 20 ปีี ก็ ถึ ็ ึงเว ลาที่่�อง ค์ เ ์ จ้ า ้ พ่่ อต้องเ้ ข้ า ้ พิิ ธีีเปลี่่�ยนเครื่่�อง ทรง พว กเขา จึึง ส่งเ่จ้ า ้ พ่่ อ กวนอูู ลงเ รืือ สำำเภากลัับไปยัังเ กาะไหห ลำำ เพื่่�อใ ห้้ ช่่ างที่่�นั่่� น ทำสีำ ีแ ล ะ บููรณะอง ค์ ท่ ์าน จนแ่ ล้วเ้สร็็จ พอจะ ล่องเ่ รืือ อั ญ ั เ ชิ ญ ิอง ค์ พ่ ์ ่ อ กลัับ มา ควา ม ที่่� การ ล่่ องเ รืือกลัับ สยา มใน ยุุคนั้้�นต้้ องเผ ชิิ ญ ม ร สุมมุ ากมาย คน จีีนที่นั่่ ่� น � ก็็ไ ด้ จำ ้ลำององ ค์ เ ์ จ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิ ม ิ ซึ่่�งเป็็น เ ทพแ ห่ ง ่ สาย น้ำำ อั ญ ั เ ชิญลิงเ รืือ มาพ ร้ อ ้มกััน ด้วย เ้ พื่่�อใ ห้ ก ้าร เ ดิิน ทางแค ล้วค้ ลาดปลอด ภััย แ ล้้ วเ รืือ ลำดัำ ังกล่่ าว ก็็ ล่่ อง ม า ถึึงเ กาะสมุุย ชาวสมุุย อัั ญ เ ชิิ ญ เจ้ า ้ พ่่ อ กวนอููขึ้้�นฝั่�่ ง ด้วย้ ดีี แ ต่พอ่ ถึึงคราวโยนไ ม้้ เสี่่�ยง ทายเพื่่�อ อั ญ ั เ ชิ ญ ิ เจ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิมลิ ง บ้าง ้ ปรากฏว่ า ่ ต่อใ ่ ห้้ โยนไ ม้ อ ้ ย่างไร ่ ก็็ ตีีควา ม ห มายไ ด้ ว่ ้าเ่จ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิ ม ิ ไ ม่ยอ่ มขึ้้�นฝั่�่ง ห ลัังจา ก เ ชิ ญ ิ อ ยู่่ ห ลาย วััน ก็็ไ ด้้ เว ลาที่่�เ รืือ ลำนั้้ ำนต้�อง้กลัับพระนครเพื่่�อไ ปขน ถ่าย่ สิิน ค้าอ้ ย่าง่ อื่่�น ต่อ เ่จ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิมจึิ ึง ติิด กัับเ รืือขึ้้�น อ่าวไ ่ ท ย ม า ด้วย ้ จน กระทั่่งเ� รืือ ลำดัำ ังกล่าว่ ล่อง่ ม า ถึึง ป า ก แ ม่ น้ำ ่ ำระยอง ซึ่่�งเป็็ น จุุดแวะ พัั ก รอลมม ร สุุมสงบก่่ อนกลัับพระนคร เ รืือไ ด้้ เ ทีียบ ท่่ าที่่� ท่่ า ประ ดู่่ ซึ่่�งเป็็ น ท่่ าเ รืือของ ชุุมช น ชาว จีีนที่่� ม าตั้้�งร กรา ก ในเมืืองระยอง เมื่่�อพว กเขา ทราบ ว่่ าเ รืือ ลำดัำ ังกล่่ าว มีีเ จ้าแ้ ม่่ ทัับ ทิ ม ิ อ ยู่่ ด้วย ้ จึึง ลอง ทำพิำ ิ ธีีโยนไ ม้้ เสี่่�ยง ทายเพื่่�อ อัั ญ เ ชิ ญ ิ ใ ห้้ ท่่ าน มาอ ยู่่ ที่่�นี่่� ปรากฏว่่ า ท่่ าน ลง จึึง มีี การก่่ อตั้้�งศา ล เ จ้้ าแ ม่่ ทัับ ทิิมขึ้้�นบ ริิเวณ ท่่ า น้ำำดัังกล่่ าว นั่่� น คืือ พ.ศ. 2421 ห รืือเมื่่�อ 144 ปีี ที่่�แ ล้ว ้ ถ้ า ้ นัับ ปีี พ.ศ. นี้้� (2565) ก็็ครบ 12 รอบพอ ดีี ไ ม่่ เ พีียงเป็็ นพื้้�นที่ ท ่�าง ประ วัั ติิศาสตร์ สำ ์คัำ ญ ั ศา ล เ จ้าแ้ ม่ ทั ่ ับ ทิ ม ิ ยัังเป็็ น สถานที่่� ยึึดเหนี่่�ยว จิ ต ิ ใจของพี่่� น้้ องคนไ ทยเชื้้�อ สาย จีีน ใน ย่่ านยมจิินดาแ ละเมืืองระยอง ม าตลอด 144 ปีี อ ย่่ าง ครอบค รััวผ ม ที่่�เคย ทำธุำุร กิิจโรงคั่่ ว � กาแฟโบราณใน ย่าน ่ ก็็เป็็ น หนึ่่�งใน กำลัำ ังที่ ช่ ่�วย่ดูู แ ล แ ล ะ พััฒนาศา ล เจ้าแ้ ห่ ง ่ นี้้ ร่ � ว ่มกัับคนใน ชุมชุ น ม าตลอด ถ้้ า นัับหนึ่่�ง ตอนอา ก ง ย้้ ายจา กเมืือง จีีน มาอ ยู่่ระยอง ผ มเป็็ น ทายาทรุ่่นที่ทรุ่่ ่� 3 ผ ม เ รีียนแ ล ะ ทำำงานอ ยู่่ ที่กรุ่�ุงเ ทพฯ ก่อน่ ตััด สิิน ใจ ย้้ ายกลัับ ม า ทำธุำุร กิิจอ สัังหา ริิมทรััพ ย์์ ที่่�ระยอง ซึ่่�ง ก็็ไ ด้้ รัับ มอบห มายจากชุุมชนใ ห้้ เป็็ นคณะ กรรมการศา ล เ จ้าแ้ ม่่ ทัับ ทิิ ม แ ห่ ง ่ นี้้�ไปด้วย ้ งานแร ก ที่่� ทำคืำ ือ การ ร่่ วมกัับ ชุุมช นบููรณะศา ล เ จ้้ าก่่ อน จััด พิิ ธีี สมโภ ช 144 ปีีใน ปีี 2565 ก็ มี ็ ก ีาร ร่ ว ่ มระดมทุุนจา กภาค ส่วน่ ต่างๆ ่ แ ล ะ ร่ ว ่มลงแรง ฟื้้�นฟููศา ล เจ้าเ้ สีียให ม่่ มี ก ีาร จััดตั้้ ง � พิิ พิิธ ภััณฑ์ แ์ ล ะ ชวน ศิิลปิินใ ห้ ม ้ า ทำสตรีำ ท ีอา ร์ ท ์บอ ก เ ล่ า ่ วิิ ถีีคนยมจิินดาในอ ดี ต ี เปลี่่�ยนภาพ ลั ก ั ษ ณ์ของศา์ ล เจ้าใ้ ห้ ร่ ้ ว ่มสมััย คณะ กรรมการศา ล เ จ้ า ้ ทุุ กคน ต่่ างเ ห็็น ตรง กััน ว่่ าใน ปีี 2565 นี้้� เป็็ น นิ มิ ิ ต ิ ห มายที่ ดี ่�ีใน การเปลี่่�ยนศา ล เ จ้าจา้ กพื้้�นที่่�ใ ห้คน้ ม า กราบ ไห ว้บููช้าห รืือ จััดงาน ทางศา สนาอ ย่างเ่ ดีียว ใ ห้้ เป็็ นพื้้�นที่ ส ่�าธารณะ เชื่่�อ ม เ ข้้ า กัับ ชุุมชนแ ล ะ ตััวเมืืองระยอง อ ย่่ าง ช่่ วงโค วิิด-19 ระบาดครั้้�งแร กเรา ก็็ใ ช้้ อาคารที่่�สร้้ างให ม่่ ในศา ล เ จ้้ าเป็็ นศูู น ย์์ ประ ช า สััมพััน ธ์์ ของ จัังห วััด มีี การเปิิ ด ท่่ า น้ำำ ใ ห้้ คนระยอง ม า ลอย กระ ทง มีี การ จััดเ ท ศ ก า ลโค มไฟครั้้�งแร ก มีี การ ร่่ วมกัับ มหา วิิ ทยา ลััย ศิลปิ า ก ร จััด นิ ท ิรรศ การ Rayong 4 DNA นำำ เ สนอ งานออ กแบบผ ลิตภัิ ัณฑ์ ผ่ ์าน่ อัตลั ก ั ษ ณ์ระยอง์ ร่ ว ่มสมััย ซึ่่�ง มี ก ีาร จััดแ สดงถาวรที่นี่่ ่� � รวมถึึง การ ทำำงาน ร่ ว ่มกัับ สถา บััน RILA ของ โครง การเมืืองแ ห่่ ง การเ รีียนรู้้ ใ ห้้ ทาง สถา บััน ม า จััดเ วิิ ร์์ ค ช็็อ ป ห รืือ กิิจ กรรมต่างๆ ใน ่ พื้้�นที่่� ผมคิิด ว่่ าสิ่่� งที่่� กำลัำ ังเ กิิดขึ้้�น กัับศา ล เ จ้้ าแ ม่่ ทัับ ทิิ ม แ ล ะ ย่่ านเมืือง เก่าย่มจิินดา ล้วนเป็็ น ้ ตััวอ ย่างที่่ น่ ่� า ่ สนใจใน ทิิศ ทาง การ พััฒนา เมืือง เพราะเรารู้้กั ัน ดี ว่ ี ่ าระยองเป็็ นเมืือง อุุตสาห กรร ม ที่่�พ ร้ อ ้ ม จะ พััฒนาไปสู่่ การเป็็ นสม า ร์ทซิ์ ตี้้ ิ � แ ต่่ ใน อีีกมุ ม ุระยอง ก็็เป็็ นเมืือง ที่่� มีีรา กเห ง้้ าแ ล ะ ประ วัั ติิศาสตร์์ ที่่� ทรง คุุณ ค่่ า การ จััด กิิจ กรร ม สร้าง้ สรร ค์ใน์ ย่าน่ ประ วั ติ ั ิศาสตร์์ จึึง ส ะ ท้อนใ ้ ห้้ เ ห็็นควา มพยายา ม ประ สาน จุุดแ ข็็งทั้้ ง � สองอ ย่างของเมืืองเ ่ ข้าไ้ ว้ ด้ ้วย้ กััน กัับ คำำถา ม ที่่� ว่่ าอยา ก ใ ห้้ คนระยองเ รีียนรู้้อะไรเป็็ น พิิเศษ ผมจึึง คิิด ว่่ า การเ รีียนรู้้จากประ ส บ การ ณ์์ เ รีียนรู้้สิ่่ � งที่่�เ กิิดขึ้้�นในอ ดีี ต เป็็ นสิ่่ ง � สำคัำ ญ ั ที่่�จะ ทำำ ใ ห้ระยอง้ ส า มารถเ ติิบโ ต ไ ปในอนาค ต อ ย่าง่ ยั่่ ง � ยืืน เพราะเมืือง มัันไ ม่่ ไ ด้้ เ กิิด มาไ ด้ แ ้ ค่ วั ่ ัน สอง วััน ทุ ก ุเมืือง ล้วน้ มีีบ ท เ รีียนจา ก อ ดี ต ี ทั้้งแ�ง่บว่ ก แ ล ะ ล บ ต า ม แ ต่ บ ่ ริิบ ทของ ยุุคสมััย ทุ ก ุคน จึึง จำำ เป็็ นต้องเ้ รีียนรู้้ บ รู้้ ท เ รีียนนั้้นๆ เ�พื่่�อเอา ม า ต่อยอดใ ่ ห้้ สอดค ล้อง้ กัับ วิิ ถี ปั ีั จ จุุ บััน อ ย่ า ่ ปฏิิเ สธของเก่า แ่ ต่ขณะเ่ ดีียว กััน ก็็อ ย่่ า กำำหนด กรอบแ ค่่ ว่่ าสิ่่� งเ ดิิมนั้้� นสมบูู ร ณ์์ ดีีอ ยู่่ แ ล้้ ว ไ ม่่ อาจ เปลี่่�ยนแปลงไ ด้้ ถ้าระยองห้ ล อ มรวมคุุณ ค่าจา่ ก อ ดีตกัี ับ การ พััฒนาใน ปััจ จุุ บัันเ ข้ า ้ กัันไ ด้้ เมืืองของเราจะเป็็ นเมืืองที่ มี ่�ีเสน่ ห์ ่ ม ์ า กๆ” สุ ทธิ พร ภู่ ธนะ พิบู ล รอง ประธานหอ การค้ าจังหวัดระยอง คณะ กรรมการศา ลเจาแ้ ม่ ทับ ทิ ม 33

ย่าน่การค้าเมืืองระยอง , ไ ้ม่ท่ราบปีี ที่ถ่่�าย, ภาพ่ถ่ายเก่่า ่จััดแสดงที่พิ่�ิพิิธภััณฑ์เมืืองระยอง ์ ถนนยมจิินดา อ.เมืืองระยอง จ.ระยอง 34

35

36

37

People “ ช่่ วงที่่�เ รีียน ป.โ ท (เศรษฐศาสตร์์ การเมืือง จุุฬา ล ง ก ร ณ์์ มหา วิ ท ิยา ลััย) มี วิ ี ช ิาหนึ่่�งที่่�ผมตั้้งเ� ป้้ าจะ ศึ ก ึษารููปแบบของบ ริ ษั ิ ท ั พััฒนาเมืือง เ ล ย มีีโอ ก า สไ ด้ สั ้ ม ัภาษ ณ์พี่่ ์ �โจ (ภููษิ ต ิ ไ ชยฉ่ำำ ) ที่่�เพิ่่� ง ก่ อ ่ ตั้้งบ� ริ ษั ิ ั ท ระยอง พััฒนาเมืือง จำกัำ ัด ไ ด้้ไ ม่นาน ่ ด้วยควา้ ม ตั้้�งใจจะใ ห้้ อง ค์์ ก รนี้้�เป็็ นแพลตฟอ ร์์ มกลางเชื่่�อ ม ห น่่ วยงาน ต่างๆ ่ ม า ขัับเคลื่่�อน การ พััฒนาเมืือง ขณะนั้้ น �พี่่�โจ กำลัำ ังหา นั ก ั วิ จั ิัย ม า ทำำ งานใ ห้้ แกจึึง ชวนผมม า ร่ ว ่มทีมด้ีวย้ ผมจึึงเริ่่มขั� ับเคลื่่�อน กัับระยอง พััฒนาเมืืองตั้้งแ� ต่ ปี ่ ี แร กๆ โดย เริ่่� มจากการเ ก็็บ ข้้ อมููล เรื่่�อง พััฒนาเมืืองที่่� ย่่ านเมืืองเก่่ าย ม จิินดา ก็ มี ็ ก ีาร ชวนผู้้คนจาผู้้ กภาค ส่วน่ ต่างๆ ่ ทั้้ ง � รััฐ เอกชน แ ล ะ ภาค ประ ช า สัังคมมาแลก เปลี่่�ยนควา ม เ ห็็น มี ก ีาร คุุย กััน ถึึงควา ม เป็็ นไ ป ไ ด้้ ใน การ พััฒนาเมืืองในแง่ มุ ่ ุมต่่ างๆ ทั้้�งขน ส่่ ง ม วลช น การ ฟื้้�นฟููเมืืองเก่่ า ไ ปจน ถึึง การย กระ ดัับเศรษฐ กิิจในกลุ่่ม ผู้้ป ระ กอบ การ เป็็ นต้้ น จน ม า ปีี 2564 บ ริ ษั ิ ั ท ไ ด้ รั ้ ับ ทุุนจา ก บพ ท. ม า ขัับเคลื่่�อนระยอง ใ ห้้ เป็็ นเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ เรา จึึงโฟ กั ส ั ไ ป ที่พื้้ ่� �นที่่�เข ต เ ทศบา ล นครระยอง ผ่าน 2 โครง ่ การ ย่อย ่ คืือ การสร้าง้ พื้้�นที่ ก ่�ารเ รีียน รู้้ด้ ้ าน สัังค ม แ ล ะ ทัั กษะศ ตวรรษที่่� 21 แ ล ะ การสร้าง้ พื้้�นที่่� การ เ รีียนรู้้ด้ าน้ สิ่่งแวด� ล้ อ ้ ม ผมกัับพี่่�ห ลิิน ( จักริั ินทร์์ ศิ ริ ิ ม ิงค ล) รัับ ผิิด ชอบโครง การ ย่อย่ ที่่� สอง คืือพื้้�นที่่� ด้้ านสิ่่� งแวด ล้้ อ ม โดยหนึ่่�งในพื้้�นที่่�ที่่�เราเ ข้้ าไ ป ร่ ว ่มสร้าง้ กระบวน การ คืือพื้้�นที่ ป่ ่� ่ าโ ก ง กางที่ มี ่�ีขนาด 500 ไ ร่่ กลางเมืืองระยอง เนื่่�องจากกายภาพของเมืืองระยองถููกขนาบ ข้าง้ ด้วยโรงงาน ้ ปิิ โ ตรเค มีีขนาดใหญ่ ถึ ่ ึง สองแ ห่ง ระยอง่ จึึงขึ้้�นชื่่�อ ด้าน้ คุุณภาพ อา กาศใน ทาง ลบ แ น่นอน ่ ด้วย้ กำลัำ ังที่ มี ่�ีเราไ ม่ ส ่ า มารถหา วิ ธี ิีแ ก้้ ปัั ญหานี้้�ไ ด้้ เอง ฝ่่ ายเ ดีียว แ ต่ ถ้ ่าเรา้สร้าง้ กระบวน การเ รีียนรู้้ ใ ห้้ กัับเยาว ชนในเมืือง เพื่่�อใ ห้้ เขา ตระห นักรู้้ถึั กรู้้ถึึงผลกระ ทบที่่�เป็็ นอ ยู่่ ไ ป พ ร้ อ ้มกัับ การเ รีียนรู้้จารู้้ กพื้้�นที่ ป่ ่� ่ า ซึ่่�ง ทำำ ห น้าที่้ ่�ฟอ กอา กาศใ ห้้ กัับเมืืองอ ย่่ าง ป่่ าโ ก ง กาง นี่่�จะเป็็ น จุุดเริ่่� ม ต้้ นที่่� ดีีที่่� นำำ ไปสู่่การ เปลี่่�ยนแปลงในเ ชิิงบว ก ภูมิ สันต์ เลิศรัตนนัน ท์นักวิจัย บริษัท ระยองพัฒนาเมือง จำกัด /// เราเรีีย น รู้้ เรื่่�องไ ลเคนใน ป่่ าโกงกาง ก็็ไ ม่่ ได้ แ ้ ปลว่่ า ผู้้ เรีีย น จ ะ ต้อง้ นำำ ไปต่ อ ่ ย อ ด เป็็ น นัักวิิทยาศาสตร์์ แ ต่ขณะ่ ล งพื้้�นที่่� พวกเขา ก็ จ ็ะเ ห็็นถึึงความสำำคั ญ ัของ ทรััพ ยากร ป่่ าก ลางเมืือง แ ปรเ ป ลี่ ย ่�นแรง บััน ด า ล ใจให้คน้รุ่่นใหม่่ ในระ ยองเกิิดจิิตสำำนึึก แ ล ะ ห าวิิธีีร่่ วมกััน ฟื้้� นฟููสิ่่� งแวดล้ อ ้ มในเมืืองของเรา ในโอกาสต่อไ ่ ป /// เราใ ช้้ เครื่่�องมืือที่่�เ รีียกว่า ‘ ่ นักสืั ืบ สายลม’ ชวนเยาว ชนในระยอง ม า ร่ ว ่ ม เ วิ ร์ ิ ค ์ ช็็อ ป แ ล ะ ทำำควา ม เ ข้าใจ ้ ต่อไ ่ ลเคน พืื ช ที่่�เป็็ นเหมืือนเครื่่�อง ชี้้ วั �ัด คุุณภาพอา กาศของพื้้�นที่ ต่ ่�างๆ พ่ ร้ อ ้มกัับสร้าง open data ้ ผ่่ านแอ ป พ ลิิเคชั่่�นที่่�เรา จััด ทำขึ้้ ำ �นให ม่่ เพื่่�อใ ห้้ ผู้้ เ ข้้ า ร่่ ว มโครง การ ถ่าย่ รููป แ ละจด บััน ทึกชนิึ ิดแ ล ะปริ ม ิาณควา มหนาแ น่นของไ ่ ลเคนใน ที่ ต่ ่�างๆ ่ มาเป็็ น ข้ อ ้มููล ไ ลเคนเป็็น พืื ช ที่ชี้้่� วั �ัดความสมบูู ร ณ์ของอา์ กาศแ ละธรรมช า ติิไ ด้ ดี ้ ีเ ล ย นะค รัับ อ ย่าง่ ถ้าเราไ ้ ป อ ยู่่ใน ป่่ าเราจะเจอพว กเขาขึ้้�นหนาแ น่ น ่ ม า ก แ ต่่ เ พีียงแ ค่่ คุุณเ ดิินออกมาจากป่่ าโ ก ง กางไ ม่่ ไกล คุุณ ก็็พบพว ก เขา น้อย้ ล ง ทุกทีุี ห รืือที่ มี ่�ีอ ยู่่ ก็็เป็็ นไ ลเคนที่่�อ ยู่่ในกลุ่่มท น ทาน แ ละไ ม่่ ต้อง้พูู ด ถึึงพื้้�นที่่�ใกล้้ โรงงาน ซึ่่�ง บ่ ง ่ ชี้้�ใ ห้ ทุ ้ ก ุคนเ ข้าใจเ ้ ล ย ว่ า ่มลภาวะ หนาแ น่นเ่ ต็มที็ ี ขณะเ ดีียว กััน พอเรา ทำำ open data ใ ห้ ทุ ้ ก ุคน บััน ทึ ก ึควา มหนาแ น่ น ่ ของไ ลเคนใน ช่่ วงเว ล า ต่่ างๆ มััน ยัังเป็็ นเหมืือนห มุุดของ ยุุคสมััย ใ ห้้ เราใน ส า มารถ ย้้ อนกลัับ ม า สำำรวจดูู ไ ด้้ อีีกว่่ า สภาพอา กาศของ ระยอง ดีขึ้้ี�นห รืือแ ย่ ล ่งอ ย่างไร ่ 38

นอ กจากนัักสืืบ สายลม เรา ทำกิำ ิจ กรรมส่่ งเสริิมพื้้�นที่่� สีีเ ขีียวใน เมืือง เพราะแ ม้้ เราจะ มีี ป่่ าโ ก ง กางขนาดใหญ่่ แ ต่่ ด้้ วยมลภาวะ จา กโรงงาน ปอดของเมืืองอาจ ยัังไ ม่พอ ่ จึึงสร้างแนว้ ร่ ว ่ มใน การเพิ่่� มพื้้�นที่ สี ่�ีเ ขีียว กัับห น่วยงาน่ ต่างๆ โดยไ ่ ม่่ ไ ด้ ม ้อง ว่าจะต้่อง้ เป็็ น สวนขนาดใหญ่่ แ ต่อาจเป็็ น ่ พื้้�นที่่�เ ล็ ก ็ๆ ต ามสาธารณะพื้้�นที่่� รกร้าง รว้มถึึง ต า ม ที่่�อ ยู่่อา ศััยของผู้้คน ผู้้ มองแบบ green belt ของ ต่าง่ ประเ ทศ ที่่�ใ ช้ ส ้วน มาเป็็น buffer zone ล้ อ ้ มเมืืองไ ว้้ แ ต่่ เรา ส า มารถ ทำำ ไ ด้จา้กจุุด ต่างๆ แ่ ซมขึ้้�น มาแ ละคอนเนค กัันทั่่วเมืือง� โดยโครง การนี้้ ยั �ังเชื่่�อ ม ไปกัับแผน การ พััฒนาระยองใ ห้้ เป็็ นเมืือง โลว์คา์ ร์บอนที่์ ่�บ ริ ษั ิ ท ั ระยอง พััฒนาเมืือง จำกัำ ัด กำลัำ ัง ดำำ เ นิิน การ อ ยู่่ ผ่านโครง ่ การ วิ จั ิัย อี ก ี หนึ่่�งชิ้้ น � ทั้้ ง �นี้้ทั้้�งห� ม ดทั้้ ง � ม ว ลของโครง การ สิ่่ ง � สำคัำ ญ ั ที่่�เราพุ่่งเ ป้้ า คืือ การ สร้างควา้มร่ ว ่ มมืือ กัับ ประ ช า ชนแ ละห น่วยงานที่่ดูู่� แลพื้้�นที่นั้้ ่�นๆ � ซึ่่�งเ ห็็นไ ด้ ชั ้ ัด คืือ ป่่ าโ ก ง กาง เพราะไ ม่่ เ พีียง มัันอ ยู่่ในเข ต เ ทศบา ล นครระยอง แ ต่ควา่ ม ที่ ป่ ่� ่ า ติิด กัับ ทะเ ล ก รมทรััพยา ก ร ทาง ทะเ ล แ ล ะ ชายฝั่�่ ง จึึงเ ข้้ า ม า จััด การบาง ส่่ วน ไหนจะ ชุุมชนที่่�ราย ล้้ อ ม ต่่ างๆ ซึ่่�งบาง ส่่ วน ก็็ตั้้� งกลุ่่ม อ นุุ รัักษ์์ ขึ้้�น ม า จััด การพื้้�นที่่�ของ ตััว เอง ด้วย ้ โดย ทุ ก ุ ครั้้งที่�่�เ ข้าไ้ ปพูู ด คุุย เราจะ ย้ำำ เสม อ ว่าโครง ่ การ วิ จั ิัยของเรา ไ ม่่ ไ ด้้ เ ข้ า ้ มาเปลี่่�ยนแปล ง กิิจ กรร มอะไรที่่�เขา ทำำ อ ยู่่ เ พีียงแ ต่่ เราขอ นำกำรอบ การเ รีียนรู้้ เ ข้าไ้ ปร่ ว ่มด้วย เ้ พื่่�อห วัังจะสร้าง้กล ไกช่วย่ ห นุุนเสริ ม ิในสิ่่งที่� ่�เขา ทำำ อ ยู่่ ใ ห้ ดี ้ ขึ้้ี�น รวมถึึงสร้างควา้มร่ ว ่ มมืือใ ห้้ เขาเ ห็็นภาพของ การอ นุ รั ุกษ์ั ์ แ ล ะ พััฒนาใน ทิิศ ทางเ ดีียว กััน แ ล ะ ที่ สำ ่�คัำ ญ ั เรา ก็็จะสกััดอง ค์ควา์มรู้้ ที่ มรู้้ ่�แ ต่ ล ่ ะกลุ่่มมี ีเพื่่�อเผยแพ ร่่ เป็็ น ประโยชน์ ต่ ์อคน่ อื่่�นๆ แ ล้้ ว การเ รีียนรู้้เมืืองจากผู้้คนในเมืืองจะเป็็ น ประโยชน์์ ต่่ อคน อื่่�นอ ย่างไร? ผ ่ มขอยกตััวอ ย่าง่กลุ่่มชุ มชุ น ชาว ประ มง แ น่นอน่ เราคงไ ม่่ ไ ด้้ไปสกััดความรู้้วิ ิ ธีี การ จัับปลาของ ชาว บ้าน้ มาหรอ ก เพราะคนที่่�เ รีียนรู้้ ซึ่รู้้ ่�งไ ม่่ ไ ด้ อ ้ ยู่่ในภาค การ ประ ม ง ก็็คงเอาไ ป ใ ช้อะไร ้ ไ ม่่ ไ ด้้ แ ต่่ ขณะเ ดีียว กัันกลุ่่มช าว ประ มงเขา ก็็ มีีความรู้้ เรื่่�อง การ ประเ มิิน สภาพลม ฟ้้ า อา กาศ ไ ปจน ถึึง การ จััดเ ก็็บห รืือแ ป รรููป อาหาร ซึ่่�งสิ่่ ง � นี้้�แห ละที่่�เรา ส า มารถ นำมำ า ต่อยอดเป็็ นอง ่ ค์ควา์ ม รู้้ เพื่่�อใ ห้คน้ ทั่่วไ� ป ไ ด้ นำ ้ ำ ไปปรัับใ ช้้ ในชีี วิิตประ จำวัำ ัน รวมถึึงในเ ชิิง วิ ช ิาชีีพไ ด้ ต่ ้ อไ ่ ป ห รืือ กิิจ กรรมการ สำำ รวจไ ลเคน ก็็ไ ม่่ ไ ด้ แ ้ปลว่ า ่ผู้้ เ รีียนรู้้จะต้รู้้อง้ นำำ ไปต่อยอดเป็็น ่ นักวิั ท ิยาศาสตร์ แ์ ต่ขณะที่่ ล ่� งพื้้�นที่่� พว กเขา ก็็จะไ ด้้ เ ห็็น ถึึงความสมบูู ร ณ์ของ์ทรััพยา กรธรรมช า ติิที่่�ระยอง ล ด น้อย้ ล ง ทุกทีุี แ ล ะสิ่่ ง � นี้้�จะกลาย มาเป็็ นแรง บัันดา ลใจ สำคัำ ญ ั ทำำ ใ ห้คน้ รุ่่นให ม่่ ในระยองเ กิิด จิตสำินึำ ึ กใน การอ นุุ รัักษ์์ แ ละหา วิิ ธีี ร่่ วมกััน ฟื้้�นฟููเมืืองของเราในโอ ก าสต่อไ ่ ป” People 39

/// ผมอยากเห็็นการโต้้ เถีียงกัันถึึง อนาคตเมืืองระยองอย่างเ่ ปิิดกว้้ าง พร้้ อมคำถำามใหม่ๆ ่ ที่่ท้�า้ทาย /// “ผมไม่่ เคยชอบไปโรงเรีียนตอนเด็็กมากๆ เหตุุเพราะโดนครูู ทำำ โทษด้้ วยไม้้ เรีียวจากเรื่่�องที่่�ไร้้ สาระ และถ้้ าเราตั้้�งคำำถาม ครููก็็มัักจะโดนด่่ าว่่ าเป็็ นเด็็กเถีียงผู้้ใหญ่่ …เลยคิิดว่่ าถ้้ าโตมา ผมอยากเป็็ นครููที่่�ดีีกว่่ านี้้� และนั่่�นทำำ ให้้ พอเลืือกเรีียนใน ระดัับมหาวิิทยาลััย ผมจึึงเลืือกคณะครุุศาสตร์์ (ครุุศาสตร์์ อุุตสาหกรรม คอมพิิวเตอร์์ ศึึกษา มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีี พระจอมเกล้าพระนครเห้นืือ) จนเรีียนจบออกมา ก็คิ็ ิดว่า่การเป็็นแค่ค่รููยัังไม่พอ ่ถ้าเราอยา้ก ออกแบบโรงเรีียนหรืือวิิธีีการสอนหนัังสืือในแบบของเราได้้ ก็็ควรต้องเป็็ น ้ผู้้อำำนวยการโรงเรีียน (หััวเราะ) หากระหว่่ าง นั้้น�ช่วงคาบเ่ กี่่�ยวก่อนเ่รีียนจบ ผมได้ช้วนเพื่่�อนๆ ที่มี่�ีความคิิด แบบเดีียวกัันมาตั้้ง�กลุ่่ม Dot to Dot ทำำงานด้าน้การพััฒนา หลักสููตัรการศึกึษา โดยมีีเป้้ าหมายอยากสร้างโรงเ ้รีียนที่สร้่�าง้ เด็ก็ ๆ ให้้ เข้าใจ ้ตััวเอง เข้าใจ ้ผู้้อื่่ �น และเข้าใจ ้ถึึงความหลากหลาย ในสัังคม โดยใช้แนว้คิิด transformative learning พอได้ทำ้ ำ กลุ่่มนี้้ � ก็็เปลี่่�ยนวิธีิคิี ิดผมไปอีกว่ี า ไ ่ม่ต้่ องเป็็น ผอ. โรงเ ้รีียนก็็ได้้ สิ่่งที่� ่�ต้อง้การจริิงๆ คืือการมีพื้้ ี �นที่ก่�ารเรีียนรู้้ที่รู้้ ่�ไม่ยึ่ ึดติิดอยู่่แต่่ กัับกรอบการศึกึษาเดิมิๆ ชนสรณ์ เฉียบเอี ่ ยมเชาน์นักวิจัยโครงการเมืองแหง่การเรียนรูระยอง้ นักวิจัยบริษัท ระยองพัฒนาเมือง จำกัด ผู ้ ก่ อตั้ ง Converstation 40

People ที่ผ่่�าน่มา Dot to Dot ทำำงานร่ว่มกัับองค์ก์รที่สนั่�ับสนุุนการศึกึษา นอกห้องเ ้รีียนหลากหลายกลุ่่ม กระทั่่งไ�ด้มี้ ีโอกาสร่ว่มเวิร์ิค์ช็็อป กัับ บริษัิ ัท ระยองพััฒนาเมืือง จำกัำ ัด และเรามีมุีมมุองด้าน้การ ศึกึษาเรีียนรู้้แบบเ รู้้ดีียวกััน จนนำมำาสู่่การจััดตั้้ง Converstation � บนถนนยมจิินดา Converstation คืือพื้้�นที่่�ที่่�เราตั้้งใจใ�ห้คนที่้ ่�เข้า้มาใช้้ ไม่คิ่ ิดว่่ ามา เรีียนหนัังสืือ แต่ม่าทำกิำ ิจกรรมสนุกุ ๆ ที่่�แต่ล่ะคนสนใจ มาร่ว่ม พููดคุุย ทำำเวิิร์ค์ช็็อปในเนื้้�อหาเฉพาะ อ่่ านหนัังสืือ เล่นบอ่ร์ดเ ์กม หรืือดููหนััง โดยมีกีระบวนกร (facilitator) ที่่�คอยอำำนวยความ สะดวกในกิิจกรรมต่างๆ แ่ละชักชั วนให้ผู้้้ ผู้้ เข้า้ร่ว่มกิิจกรรมร่ว่ม ถอดบทเรีียนที่่�ได้้ การมาทำกิำ ิจกรรมกัับเราจึึงไม่่ ใช่ก่ารมาเรีียน แต่พอ่ทำำเสร็็จ ผู้้ร่ว่ม กิิจกรรมอาจได้รู้้้… รู้้รู้้อะไรบางอ รู้้ย่างเ่ กี่่�ยวกัับสิ่่� งที่่�พวกเขาได้ทำ้ ำ รวมถึึงได้รู้้จั้รู้้จักตััวตนของพวกเขาเอง กลุ่่ม ที่่�มาร่่ วมกิิจกรรมกัับเราเป็็ นเด็็กมััธยมปลายในระยอง เป็็ นหลััก หลายคนทำำกิิจกรรมหนึ่่�งแล้้ ว ก็็กลัับมาทำำอีีก กิิจกรรมหนึ่่�ง ทำำ ๆ ไปก็็เกิิดกลุ่่มก้้ อนที่่�มาพููดคุุยกัันว่่ าถึึงเรื่่�อง ย่่ านยมจิินดา เรื่่�องเมืืองระยอง ไปจนถึึงไอเดีียที่่�เขาอยากเห็็น ในการพััฒนาเมืืองนี้้� แนวคิิดเรื่่�อง City Curator ที่่�เราใช้้ เป็็ นเครื่่�องมืือในการทำำ โครงการเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้กั ับ บพท. ก็ม็าช่วงเว่ลานั้้นค�รัับ จากกิิจกรรมตามความสนใจของแต่่ ละคน พอได้้ รวมกัันมัันก็็ ทรานส์ฟอ์ร์มม์าสู่่กิิจกรรมที่่�อยากทำำเพื่่�อขัับเคลื่่�อนเมืือง ผมก็็ ชวนเด็ก็ๆ กลุ่่มนี้้ ม�าเรีียนรู้้บ้ านเมืืองของเราเอง ้กััน กลไกการ บริิหารจััดการเป็็ นยัังไง ปััญหาของเมืืองตอนนี้้คื�ืออะไร และเรา จะมีีส่่ วนในการดููแลหรืือพััฒนาเมืืองของเราได้้ อย่่ างไร จาก City Curator เลยพััฒนาไปสู่่ City Mover ในที่สุ่�ุด ทั้้ง�นี้้� ผมก็็พยายามติิดตั้้ง�กลไกการเรีียนรู้้นี้้ �ไปสู่่ระดัับชุมชุนทั่่ว� ระยองด้้ วย เพราะคิิดว่่ าถ้้ าคนรุ่่นใหม่่ ในชุุมชนมีีความแอคทีีฟ แบบเดีียวกััน แต่่ ละย่่ านก็็จะมีีคนคอยขัับเคลื่่�อนขึ้้�นมาอีีกเยอะ เลยเข้้ าไปหาคนรุ่่นใหม่่ ในแต่่ ละชุุมชน ผ่่ านการไป track ตาม โรงเรีียนต่างๆ แ่ละตามต่อ่ว่า่บ้าน้น้องๆ (ที่ ้ส่�นใจร่ว่มกิิจกรรม) เขาอยู่่ย่ ่ านไหนบ้้ าง ก่่ อนจะออกแบบหลัักสููตรให้พว้กเขาเหล่่ า นั้้น�มาเรีียนรู้้ชุ มชุนของตนเองในทุกวัุันเสาร์ เป็็ นเว ์ลา 5 สัปัดาห์์ ย้้ อนกลัับมาที่่� Converstation จากการทำกิำ ิจกรรมและแลก เปลี่่�ยนกัันอย่่ างต่่ อเนื่่�อง ทำำ ให้้ เด็็กๆ ที่่�มาร่่ วมกัับเราคิิดอยาก ทำกิำ ิจกรรมอะไรสัักอย่่ างขึ้้�นมาที่่�ย่่ านยมจิินดา กิิจกรรมที่่�เป็็ น มากกว่าถนนคนเ่ดิินแบบเดิมิๆ นั่่น�จึึงนำมำาสู่่การจััด ‘ยมจิินเดย์’ ์ โดยชวนนักัออกแบบและศิลปิินท้อง้ ถิ่่น�มาจัับคู่่กัับเจ้าของ้ พื้้�นที่่� หรืือผู้้ป ระกอบการ มาถ่่ ายทอดเรื่่�องราวของถนนสายนี้้�ออก ไปในเชิิงสร้้ างสรรค์์ ไม่่ ว่่ าจะเป็็ นนิิทรรศการศิิลปะ การออก ร้าน เ ้วิิร์ค์ช็็อปเชิิงปฏิิสััมพัันธ์์ กัับพื้้�นที่่� การแสดงและดนตรีี ไป จนถึึงการชวนคนที่ส่�นใจมาร่ว่ม rally ชมอาคารสำคัำญัๆ ของ ย่าน เป็็ นต้ ่น ซึ่้ ่�งก็็ได้รั้ ับความร่ว่มมืือจาก CEA (สำนัำกส่ังเ่สริมิ เศรษฐกิิจสร้าง้สรรค์) แ์ละเทศบาลนครระยอง มาร่ว่มขัับเคลื่่�อน จนเกิิดเป็็ นรููปเป็็ นร่าง ่ ตลอดปีี 2565 เราจััดยมจิินเดย์ไ์ปทั้้งห�มด 3 ครั้้ง ไ�ด้ฟี้ ีดแบ็็คจาก ชาวชุมชุนในเชิิงบวก รวมถึึงดึึงดููดนักท่ัองเที่่ ่�ยวให้้ เข้า้มาเที่่�ยวใน ย่านเยอะ่ ขึ้้�น จนเทศบาลเขาก็ช็วนต่อโดยเ ่ ชื่่�อมเราเข้า้ถึึงกองทุุน พััฒนาไฟฟ้้ า จนได้้ งบประมาณสำำหรัับการจััดกิิจกรรมยมจิิน เดย์ต่์อเ่ นื่่�องในทุกุเดืือน 12 เดืือน 12 เทศกาล ตอนนี้้�อยู่่ระหว่าง่ การโหวตกัันอยู่่ว่ ่ าแต่่ ละเทศกาลจะมีีธีีมอะไรบ้้ าง ก็็มีีคนเสนอ มาตั้้งแ�ต่่ เทศกาลน้ำำแข็็งใส ผลไม้้ ไปจนถึึงคอสเพลย์ เป็็ นต้ ์น้ อัันที่่�จริิงทั้้�ง Converstation ยมจิินเดย์์ City Mover หรืือ โครงการเมืืองแห่ง่การเรีียนรู้้สำำหรัับผมมัันคืือเครื่่�องมืือเครื่่�อง มืือหนึ่่�ง อย่างไร ่ก็ดี็ ี ภาพที่่�ผมอยากเห็็นจริิงๆ ในเมืืองเมืืองนี้้� คืือการที่่�คนระยองเข้้ าใจคนอื่่�น พร้้ อมจะเรีียนรู้้ซึ่่�งกัันและกััน ในแนวระนาบ ที่ผ่่�าน่มา เราเห็็นตรงกัันว่าระยอง่มัันเป็็ นเมืืองอุุตสาหกรรมที่มี่�ี ระบบทุุนนิิยมขัับเคลื่่�อน ต่างคน่ก็ต่็ างใ ่ช้ชีี้วิิตไปในพื้้�นที่่�ของตััว เอง และนำมำาซึ่่�งมุมมุองที่่�คอยตััดสิินคนอื่่�น นั่่น�ทำำ ให้้ เรามักั ได้้ ยิินคำพููำดทำำนองว่า… พว่กเด็กรุ่่็ นให กรุ่่ม่มั่ ัน… พวกผู้้ใหญ่มั่ ัน… พวก ข้้ าราชการมััน… พวกพม่่ ามััน… พวกเขมรมััน… หรืือพวกนััก วิิจััยมััน… กล่่ าวคืือเราพร้้ อมจะตััดสิินคนอื่่�นโดยแทบไม่่ คิิดจะ ฟัังหรืือเรีียนรู้้อะไรจากคนที่่�ต่่ างจากเรา ผมจึึงอยากเห็็นการตััดสิินกัันด้้ วยอคติิแบบนี้้�ลดลง เด็็กกล้้ า เสนอความเห็็นกัับผู้้ใหญ่่ หรืือผู้้ใหญ่่ ก็็พร้้ อมที่่�จะแลกเปลี่่�ยน กัับเด็ก็ โดยไม่มี่ ีอคติิ หรืืออย่างเ่ห็็นภาพที่สุ่�ุดคืือ เราอาจโต้้ เถีียง กัันถึึงอนาคตหรืือการพััฒนาของเมืืองเราได้้ อย่่ างเปิิดกว้้ าง พร้อ้มคำำถามใหม่ๆ ที่่ท้่�า้ทาย (ยิ้้ม� ) การเรีียนรู้้เพื่่�อการเปลี่่�ยนแปลง (Transformative learning) หมายถึึง การเปลี่่�ยนแปลงกระบวนการเรีียนรู้้ที่่�นำำ ไปสู่่การ เปลี่่�ยนแปลงตนเองอย่าง่ลึกซึ้้�ง ผ่าน่ ประสบการณ์สร้์าง้สำำนึกึ ใหม่่ และเปลี่่�ยนแปลงโลกทััศน์์ ให้้ เกิิดความเข้้ าใจในตนเอง เข้าใจโ ้ลก และความสััมพัันธ์์ ทางสัังคม 41

People 42

/// ในอนาค ต ผ มอา จ ไ ปทำำ อย่าง่ อื่่�น แ ต่ ร้ ่ ้ านอาจมีีคน มาทำำต่อ ่ ทุุกคน ก็ จ ็ ะ ยััง จำำ ได้ ว่ ้ ่ า ร้้ าน ซััน ซัันอยู่่ต รง นี้้� เป็็ นหนึ่่�งในความทรง จำำ ของเมืืองไ ป /// People “ผ ม เ รีียน รััฐศาสตร์ควา์มสัมพััน ธ์ระห์ ว่าง่ ประเ ทศ มหา วิ ท ิยา ลััย เ ก ษ ตรศาสตร์์ ตอนที่่�เ รีียนจบเป็็ น ช่่ วงโค วิิดระบาดพอ ดีี มหา วิ ท ิยา ลััย จึึงใ ห้ นั ้กศึั ก ึษากลัับไ ป อ ยู่่ บ้าน เรา้ สอบปลายภาค ผ่่ าน ทางออนไลน์์ จา ก ที่่� บ้้ าน ไ ม่่ มีี พิิ ธีี ปัั จ ฉิิมนิิเ ทศ ไ ม่่ ไ ด้้ เลี้้�ยง ร่ำลำาเพื่่�อนๆ กลายเป็็ น ว่่ าต้้ อง มาอ ยู่่บ้ ้ านที่่�ระยองตั้้�งแ ต่่ ยััง เ รีียนไ ม่จบ่ ตอนแรกตั้้�งใจไ ว้้ ว่่ า ถ้้ าเ รีียนจบ ผ มอาจจะหางาน ทำำ ที่่� กรุุงเ ทพฯก่่ อน แ ต่่ พอ สถาน การ ณ์์เป็็ นแบบนี้้� ประ กอบ กัับ พอกลัับ มาอ ยู่่ บ้าน้ ก็็พบ ว่ า ่ พ่่ อ สุุขภาพไ ม่ ค่ ่อย่ ดี ด้ ีวย เ้ ล ย ตััด สิิน ใจหางาน ทำำ ที่นี่่ ่� � ก็็ไ ด้ ตำ ้ ำแห น่งเ่ จ้าห้ น้าที่้ ่�ที่ สำ ่� ำนั ก ังาน อำำ เภอ เป็็ น งาน สััญญ า จ้าง 1 ้ ปีี นั่่นเป็็ นงานแร � ก ที่่�ผมทำำ จน ทำำงานนี้้� มาไ ด้้ใกล้้ ครบ สััญญา เ ห็็น ว่่ าโค วิิด ยัังไ ม่่ ซาเ สีีย ทีี เ ล ย คิิด ถึึง การ ทำธุำุร กิิจ ด้้ านอาหารแ ละเครื่่�องดื่่� ม เ ล็็ กๆ ที่่�เ น้้ น การขาย ทางเด ลิิเวอรี่่� ก็็พอ ดี มี ี ีเพื่่�อนสนิ ท ิคนหนึ่่�งเขา ชอบ ทำำ ขน ม แ ละเขา มี บ้ ีานอ้ ยู่่แถว ย่านเมืืองเก่ ่า ่ จึึง ชวน กััน ทำำ ไ ป ไ ด้้ ตึ ก ึ ใ ห้้ เ ช่าแถว่ บ้านเ้ พื่่�อนพอ ดีี ก็็เ ลยเริ่่มธุ�ุร กิิจนี้้�เมื่่�อ ปีี 2564 SunSan Home Café อ่าน่ ว่า ‘ ่ ซััน ซััน’ เราตั้้งใจจะขายขน� มแบบ ญี่่ปุ่่� ปุ่่ นเป็็นห ลั ก ั โดย ท ด ลอง ทำำขนมชูู ค รี ม ี (Choux Cream) เป็็น เมนููแร ก เพราะที่่�ระยอง ยัังไ ม่ มี ่ ร้ ีานไหนขายจ ้ ริิง จััง ก็ ท ็ ด ลองอ ยู่่ ห ลายรอบจนเจอสููตรที่่�ใ ช่่ แ ล้ ว ้ ก็็ขยายเมนูู ไ ป ที่่�ขน ม เ ค้กต่้างๆ ่ ไปถึึงแฮ มเบอ ร์ เ ์ ก อ ร์ อ์ ย่างที่่ ่�บอกว่าเราเ่ น้นขายเด้ ลิิเวอรี่่� แ ต่่ ก็ มี ็ ีห น้ า ้ ร้านเ้ ล็ ก ็ ๆ ใ ห้ลููกค้้ า ้ ม านั่่ ง � ด้วย้ ลููกค้้ าห ลัั กเรา คืือคน ทำำ งานออฟฟิิศแ ละโรงงานในระยอง มีี คน ท้้ องที่่�แ ล ะ นัั ก เ รีียน ม า บ้้ าง แ ต่่ นัักท่่ องเที่่�ยวไ ม่่ ค่่ อยเ ท่่ าไห ร่่ เพราะ ร้้ านเราไ ม่่ ไ ด้้ เอื้้�อ อำำ นวยใน การรอง รัับลููกค้้ านั่่�งโ ต๊๊ะ ซึ่่�งจะแตกต่่ างจา กคาเ ฟ่่ ส่่ วนใหญ่่ ที่่�จะขาย ดีี ช่่ วง วัันเ ส า ร์์ แ ล ะ อา ทิิตย์์ ที่่� นัักท่่ องเที่่�ยว มาเยอะ ห รืือ ถ้้ าเป็็ นคาเ ฟ่่ ที่่�อ ยู่่ละแว ก โรงงานนี่่�จะขาย ดีี ช่่ วง วัันธรร มดา เพราะไ ด้้ ลููกค้้ า ประ จำำ ที่่� ทำำ งานโรงงาน นอ กจากมัันเป็็ น ธุุร กิิจเลี้้�ยงชีีพแ ล้ว ้ อี ก ีเห ตุุผลสำคัำ ญ ั ใน การเปิิ ด ร้าน เพราะผ้ มอยากทำำ ใ ห้ ร้ ้านเป็็ น ้ ส่วนห่ นึ่่�งของระยอง ด้วย ้ โดยเ ฉพาะผ ม เปิดในย่ านเ มืองเ ก่ า แ ละเ ป็ นย่ าน ที่อยู่ ใกล้ กับ โรงเรียนผ ม ดวย (โรงเรียนระยองวิ ้ ทยาค ม) เ ป็ นยาน่ ที่มีควา ม ทรงจำ เห มือนเรา มายานนี ่ เรา้ ก็จะจำได ว ้ า ่ มีรานอะไรอย ู้ ต ่ รงไหน บาง เราเคยไ ้ ปซอของรื้านนี ้ หรือเรา้ ชอบขน ม รานนี ้้ ผ มอยา ก ใ ห้ ซั ้ ัน ซัันเป็็ นแบบนั้้�น เหมืือนเราอาจเปิิดเ ล็็ กๆ ตรงนี้้� แ ล ะ ถ้ า ้ ธุุร กิิจเรายั่่ ง � ยืืน ต่อไ ่ ป ไ ด้้ ในอนาค ต ผ มอาจไปทำำ อ ย่าง่ อื่่�น แ ล้ว แ้ ล ะ ร้านอาจ้ มีีคน ม า ทำต่ำอ ่ ทุ ก ุคน ก็็จะ ยััง จำำ ไ ด้ ว่ ้ า ่ ร้าน้ ซััน ซััน อ ยู่่ ตรงนี้้� เป็็ นหนึ่่�งในความทรง จำำ ของเมืืองไ ป ” ชัชชน นิยมสมาน เจาของร้ าน Sunsan Home Café ้ 43

People “ช่วงราว่ ปีี 2549 เจ้าห้น้าที่้ก่�องสิ่่งแวด�ล้อ้มชวนตััวแทนชุมชุน ของเราไปดููงานป่่ าชายเลนที่ส่�ถานีพัี ัฒนาทรััพยากรธรรมชาติิ และป่่ าชายเลนที่่� 2 (ท่่ าสอน) จัังหวััดจัันทบุุรีี และชุุมชนบ้้ าน เปร็็ดใน จัังหวััดตราด สองพื้้�นที่นั้้ ่�นเขา�มีป่ี่ าโกงกางเหมืือนเรา แต่ของเขา่ ป่่ าสมบููรณ์์ส่วนของเรา่มีีแต่พื้้ ่ �นที่ว่่�างเ่ จิ่่ง�น้ำำและโขด เสื่่�อมโทรม หรืือถ้า้มีี ป่่ าก็ถููกบุ็กรุุก เอาเข้าจ้ริิงตััวเมืืองระยองเรามีป่ี่ ามากกว่่ า 300 ไร่อี่ ีกนะ แต่่ พอมัันไม่ถููกจั่ ัดการดีีๆ มัันจึึงถููกรุุกล้ำำอยู่่เรื่่�อยๆ จนเหลืือเท่า่ นี้้� พอได้้ เห็็นว่่ าชาวบ้านที่้ นั่่ ่�นเขา�มีวิีิธีีจััดการพื้้�นที่่�อย่างไร แ ่ละพอ จััดการแล้ว ้ พื้้�นที่นั้้ ่�น�สร้าง้ ประโยชน์ใ์ห้ช้าวบ้านอ้ย่างไร ่มัันก็จุ็ุด ประกายให้้ เราอยากกลัับมาทำป่ำ ่ าชายเลนที่่�ระยอง บ้านเ ้กิิดของ พวกเราบ้าง ้ กนกกร จำ ปาทอง วรรณดี มณีศาสตร์ ประเมิน สุขวารี กลุ ่ มอนุรักษ์ แม่ น้ำระยองและป่ าชายเลน จังหวัดระยอง ความคิิดในการตั้้ง�กลุ่่ม (กลุ่่ม อนุรัุกษ์ั ์ แม่น้ำ่ ำระยองและป่่ าชาย เลน จัังหวััดระยอง) เกิิดขึ้้�นช่วง่ ปีีนั้้นเ�ลย เราชวนตััวแทนจาก 7 ชุมชุนที่่�อาศััยอยู่่รอบป่่ าและริมิแม่น้ำ่มำาคุุยกััน จากนั้้น�ก็็ได้้ เจอ ลุุงบุญุ (สมบุญุสุุขอิินทร์) แ์ละลุุงคิิน (คิิน นาวงศ์) ซึ่์ ่�งทั้้ง�สอง คนแกเป็็ นคนในพื้้�นที่่�อยู่่แล้ว พว้กแกเป็็ นอีกีแรงที่จุ่�ุดประกาย เรา ด้วย้การช่วย่กัันสร้าง้สะพานไม้ภายใน ้ พื้้�นที่ป่่� ่ าที่ยั่�ังมีีความ สมบููรณ์อ์ยู่่บ้างเ ้ พื่่�อให้คนเ ้ข้าไ ้ ปเดิินเล่น ่ ทั้้ง�สองก็ช็ วนให้พว้ก เราไปหาต้น้กล้า้มาปลููกป่่ าเพิ่่� ม พอได้ต้้น้กล้า้มา เราก็ม็าช่วย่กัันปลููก มีีหน่วยงาน่ทำำ โครงการ เขาก็็ชวนนัักเรีียนในระยองมาปลููก อสม. ผู้้สูู งอายุุ หรืือ พนักังานจากบริษัิ ัทนั่่น�นี่่ก็�ม็าช่วย่ ปลููก ปลููกกัันได้กว่้ า 200 ไ ่ร่่ ไม่กี่่ ่ ปี�ี ต้นไ ้ม้มั้ ันก็็เริ่่มสูู� งใหญ่่ 44

/// จัังหวััดอื่่�น ถ้า้คุุณโดนตำำรวจจัับ จากการเมาแล้ว้ขัับรถ คุุณอาจไปเก็็บ ขยะบนถนน แต่ที่่่ �ระยอง คุุณจะต้อง้มา ช่ว่ยเราเก็็บขยะในป่่ าชายเลน /// พอปลููกป่่ าปุ๊๊บ จากที่่�ลุุงบุุญแกทำสำ ะพานไม้้ ไว้้ ก่่ อนแล้้ ว เราก็็ คิิดว่า่น่าจะ่ทำำเพิ่่� ม เราก็็ขอบริิจาคลัังไม้ฉำ้ฉำามาทำสำะพานทางเดิิน เวลาผ่านไ ่ ป พอสะพานที่ลุ่�ุงบุญทำ ุำ ไว้แ้ต่แร่กเริ่่มผุ� ุ โรงงาน IRPC ก็็เข้า้มา เขาทุ่่ม งบทำสำ ะพานใหม่แ่ละหอชมวิิวให้้ เลย อัันนี้้คื�ือช่วง่ ปีี 2554-2555 ส่วน่ พื้้�นที่ป่่� ่ าตรงฝั่� ่งองค์เจ์ดีย์ี์ตรงนั้้นเราไ�ม่ค่่ อยไ ่ด้้ ไปยุ่่ง เพราะปยุ่่ เป็็นแลนด์ม์าร์คของเมืือง แ ์ละเจ้าห้น้าที่้ ่�เขาลงบ่อย ่มัันจึึงมีีความ สมบููรณ์อ์ยู่่แล้ว ้กลายเป็็ นว่าพอเรา่ ปลููกในพื้้�นที่่�ของเรามากขึ้้�น ต้นไ ้ม้ก็้ ขึ้้็�นเชื่่�อมเข้า้กัับพื้้�นที่ล่�ะแวกดัังกล่าว ่กลายเป็็นป่่ าผืืนใหญ่่ ต้นไ ้ม้น่้าจะเ่ ริ่่มขึ้้ � �นเต็มช่็วง่ ปีี 2555 นี่่�แหละ ความเปลี่่�ยนแปลงที่่� เห็็นได้ชั้ ัดคืือ พอป่่ ามัันเต็ม็สัตว์ัน้ำ์ก็ำม็าอยู่่กัันเยอะ จากสมััยก่อน่ กว่าจะหา่ ปููได้นี่่ ้ขุ�ุดอยู่่นาน แต่่ เดี๋๋�ยวนี้้�แค่พายเ่รืือเอาลอบมาวาง ตามรากของต้้ นโกงกาง ได้้ ปููกลัับไปเยอะเลย ปููแสม ปููดำำ หอยพอก ปลากระบอก ปลาบู่่ทราย ไปจนถึึงปลากะพง ส่วน่ ตอนกลางคืืนเดิินๆ บนสะพานไม้ยั้ ังเห็็นหิ้้ง�ห้อย ซึ่้ ่�งส่วนห่ นึ่่�งมา จากการที่่�เราขุุดร่องแพร่ก แต่ทุ่กวัุันนี้้�พอร่องแพร่กตััน และเรา ไม่มี่ ีงบในการขุุดซ่อ่ม เราจึึงไม่ค่่อยเ่ห็็นหิ้้ง�ห้อยเหมืือนแ ้ต่ก่่อน ่ มัันสมบููรณ์์ ขนาดที่่�ว่่ าระหว่่ างที่่�เราทำสำ ะพานไม้้ เพิ่่�มเติิม และ เข้้ าไปทำำความสะอาดพื้้�นที่่�เนี่่�ย เราเห็็นว่่ าเศษไม้้ มัันลอยไปทัับ กล้าไ ้ม้ที่้ ่�เราปลููกไว้้ เจ้า้ทองเฟื่่�องคนในหมู่่บ้าน ้ก็็เลยหยิิบออก แล้วเอา้มาเสีียบลงเลนทำำ เป็็ นคอกกัันรอบต้น้กล้าไ ้ว้้ตอนนั้้น�ก็็ ไม่่ ได้คิ้ ิดอะไร แต่สั่กพัักลููกปููเข้าไ ้ ปอยู่่เยอะ เพราะแพลก์ต์อนมััน มาเกาะตามคอก ปููและปลาก็ม็าตอดกิิน จากคอกกั้้นต้�น้กล้า ้จู่่ๆ ก็กล็ ายเป็็ นธนาคารปููจริิงจัังเลย ถามว่่ าเราจััดการขยะยัังไง? หลัักๆ ก็็คืืออาสาสมััครช่่ วยกััน เก็็บและก็มี็สำีำนักัควบคุมปุ ระพฤติจัิังหวััดระยองมาร่ว่มอีีกแรง เขาร่่ วมด้้ วยการส่่ งคนที่่�กระทำำความผิิดแล้้ วต้้ องบำำเพ็็ญ ประโยชน์์ สัังคมให้ม้าเก็็บขยะในป่่ าโกงกาง จัังหวััดอื่่�น ถ้้ าคุุณ โดนตำำรวจจัับจากการเมาแล้้ วขัับรถ คุุณอาจไปเก็็บขยะบน ถนน แต่ที่่ ่�ระยอง คุุณจะต้อง้มาช่วยเราเ่ก็็บขยะในป่่ าชายเลน เอาเข้้ าจริิงตลอด 20 ปีีมานี้้� จากพื้้�นที่่�เสื่่�อมโทรมกลายเป็็ น ป่่าสมบููรณ์์ชาวบ้้ านอย่่ างเราไม่่ เคยได้้ ควัักเงิินตััวเองสััก บาทเลยนะ เราลงแรงเป็็ นหลักัชวนคนนั้้นคน�นี้้�จากภาครััฐและ เอกชนมาลงพื้้�นที่่� จากนั้้นเขา�ก็ทำ็ ำ โครงการหรืือทำกิำ ิจกรรม CSR มาช่วย่ต่อ่ จิ๊๊กซ�อว์ใ์ห้้ เป็็นรููปเป็็นร่าง อ่ย่างที่่ ่�เครืือเอสซีจีมีาทำทุ่่ำนทุ่่ เก็็บขยะ IRPC มาบููรณะทางเดิินและทำำหอคอย กรมทรััพยากร People ทางทะเลและชายฝั่� ่ง รวมถึึงจัังหวััดมาสร้้ างสะพานไม้้ เพิ่่�มเติิม รวมถึึงอีกีหลากหลายหน่วยงาน่มาทำป้ำ ้ ายสื่่�อความหมาย ทำำ ให้ป่้่ า แห่ง่ นี้้กล� ายเป็็ นพื้้�นที่่�เรีียนรู้้เพิ่่� มขึ้้�น จะบอกว่่ าเป็็ นไปอย่างที่่ ่�พวกเราตั้้งใจไ�ว้้ ไหม ก็็เป็็ นแหละ แต่ถา่ม ว่า่สำำเร็็จไหม เราคิิดว่า่ยััง ความสำำเร็็จสำำหรัับเราคืือการได้ส่้ง่ต่อ่ ให้พี่่ ้�น้องใน ้ชุมชุนมาช่วย่กัันสานต่อ ใ ่ห้คน้รุ่่นให รุ่่ม่ม่ าเป็็ นหััวเรี่่�ยว หััวแรง รวมถึึงทำำงานร่ว่มกัับภาครััฐในการกำำหนดขอบเขตการ ดููแลป่่ าให้้ มัันชััดเจนกว่่ านี้้� เอาจริิงๆ เราขอเรื่่�องนี้้�มา 20 ปีี จนป่่ านนี้้�ก็็ยัังไม่่ รู้้เลยนะว่่ าขอบเขตการจััดการมัันอยู่่ต รงไหน หรืือมีีหน่วยงานใดเป็็ นเ ่จ้าภาพ้บ้าง ้คืือทุกฝุ่่ ายรู้้หรู้้น้าที่้ตั่�ัวเองหมด เพีียงแต่่ ไม่รู้้ว่่รู้้ว่าแ่ล้วจ้ริิงๆ พื้้�นที่รั่�ับผิิดชอบที่ชั่�ัดเจนของแต่ล่ะฝ่่ าย รวมถึึงของกลุ่่มช าวบ้านอ้ย่างพว่กเรา มัันอยู่่ตรงไหน? อีกีเรื่่�องคืือเทศบาลนครระยองค่่ ะ เมื่่�อก่อนเขา่มาร่ว่มมืือกัับเราดีี มากเลย แต่พอ่ยุุคหลัังๆ เราไม่่ เข้าใจ ้ว่า่ทำำ ไมเราสื่่�อสารหรืือเสนอ โครงการอะไรไป เขาก็ทำ็ ำ เป็็ นไม่ส่ นใจ เราไม่่ ได้มี้ ีอคติิอะไรกัับพวก ท่านนะ ่ พื้้�นที่ต่�รงนี้้ก็� ็อยู่่ในเขตเทศบาล ก็็อยากให้ม้าร่ว่มพััฒนา พื้้�นที่ต่�รงนี้้ร่�ว่มกััน” หมายเหตุุ: จากความร่ว่มแรงร่ว่มใจกัับภาคส่วน่ต่างๆ ในระยอง ่ เพื่่�อฟื้้�นฟููป่่ าชายเลนพื้้�นที่่� 300 ไร่กล่ างใจเมืือง ทำำ ให้กลุ่่ม ้กลุ่่มอนุรัุกษ์ั ์ แม่่ น้ำำระยองและป่่าชายเลนฯ ได้้ รัับรางวััลลููกโลกสีีเขีียว จากสถาบัันลููกโลกสีีเขีียว เมื่่�อปีี 2554 45

People /// ผมมัักพบ คำถำ ามว่่ าสิ่่� งที่่ ช �าว บ้านทำำ ้ อยู่่ คนอื่่�น จะไ ป เรีีย น รู้้อย่างไร ่ หรืือเขา จะได้อะไร ผ ้มก็ ต ็อบเขา ว่่ า วิิถีีชีีวิิตที่่�พวกเขาเป็็ นอยู่่นี่่ �แหละ คืือองค์ควา์มรู้้ที่่ มีีคุ�ุณค่า ่ แ ล ะ ยิ่ ง ่� คุุณเ ปิิ ดให้คน้ อื่่�นเ ข้ า ้ มาเรีีย น รู้้ นั่่ น �หม ายถึึงโอกา สในการ พััฒนา ต่ออา่ ชีี พหรืือวิิถีีที่่ คุ � ุณเป็็ นอยู่่ /// 46

People “ผ มเป็็นคน พ่่ ายแ พ้้ กัับ การ ศึ ก ึษาในระบบ เ รีียนไ ม่่ เก่ง เป็็นเ ่ ด็ ก ็ ห ลััง ห้อง แ้ ต่อา่ ศััย ว่ า ่ ตััวเอง ชอบ ทำกิำ ิจ กรรมจึึงจบออกมาไ ด้้ โดย เริ่่ ม �จากทำำงาน ค่ายอา่ ส าสมััยเ รีียน มััธย ม พอเ ข้ า้ มหา วิ ท ิยา ลััย ก็็ ไ ม่ ค่ ่ อยไ ่ ด้้ไ ป เ รีียน แ ต่ ทำ ่กิำ ิจ กรรมกัับชม ร ม พ ร้ อ้มกัับ รัับงาน พิิเศษ ที่ดูู่� แ ล เรื่่�อง การ ศึ ก ึษานอกห้องเ้ รีียนเรื่่�อย ม า เริ่่� มจา กเป็็ นเ จ้้ าห น้้ าที่่�ที่่� ทำำงาน ด้้ านภููมิิ ปััญญ า ท้้ องถิ่่� น กัับ เยาว ชนของ สสส. ต ามม า ด้วยงานออ้ กแบบ กระบวน การ สอน เ ด็ ก ็ ๆ ใน สถาน พิิ นิิจ ซึ่่�งเป็็ นโครง การของ กสศ. ( กอง ทุุนเพื่่�อ ควา ม เสมอภาค ทาง การ ศึ ก ึษา) รวมถึึงงานภาค ประ ช า สัังค ม กัับกลุ่่มรั กษ์ั ์เขา ชะเ มา ซึ่่�งงานห ลัังผมมีีโอ ก า ส ไ ด้ ทำ ้มำ าตั้้งแ� ต่่ สมััย มััธย ม ด้วย้ ประ ส บ การ ณ์แบบ์ นี้้� ทำำ ใ ห้ ผ ้ ม เชื่่�อ ว่า ควบ่ คู่่ ไ ป กัับ การ จััด การเ รีียน การ สอนในระบบ การ ศึ ก ึษานอ กระบบ ก็็เป็็น สิ่่ ง � สำคัำ ญ ั ใน การสร้างพ้ลวั ต ั ร ขัับเคลื่่�อน การ พััฒนาพื้้�นที่นั้้ ่�นๆ� ควา ม ที่่�เป็็ นคน ป ากน้ำปำระแสบ้านเ้ ดีียว กัับ ยีีน ส์ (์ภููมิ สั ิัน ต์ เ์ ลิิศ รัั ต น นััน ท์์ ) ซึ่่�งเป็็ น นัักวิิ จััย ประ จำำ บ ริิ ษัั ท ระยอง พััฒนาเมืือง จำกัำ ัด แ ล ะคุ้้นเคยคุ้้ กัับ ยีีน ส์ตั้้ ์งแ� ต่ ทำ ่ ำ งานในกลุ่่มรั กษ์ัเขา์ ชะเ ม า ม า ด้วย้ กััน ยีีน ส์ จึ ์ ึง ชวนผมมาเป็็น นักวิั จั ิัยใ ห้ บ ้ ริ ษั ิ ท ั ซึ่่�ง ทางบ ริ ษั ิทก็ั ็ มีีความคิิดเรื่่�อง การ พััฒนาเมืืองระยองไ ป พ ร้ อ ้มกัับ การ ศึ ก ึษา เหมืือน กััน ผมจึึง ยิิน ดีีที่่�จะเป็็ น ส่วนห่ นึ่่�งใน การ ขัับเคลื่่�อน ในโครง การเมืืองแ ห่ ง ่ การเ รีียนรู้้ระยอง ( รู้้ ชื่่�อเ ต็ ม ็: การ พััฒนา พื้้�นที่ ก ่�ารเ รีียนรู้้บนฐานรู้้ ประเ ด็็น ทาง สัังค ม แ ล ะสิ่่� งแวด ล้ อ ้ มใน เข ต เ ทศบา ลนครระยอง, พ.ศ. 2564-2565) ซึ่่�งบ ริ ษั ิ ั ท ระยอง พััฒนาเมืือง จำกัำ ัด เป็็ นผู้้รั ับ ผิิด ชอบ ผ ม ไ ด้ รั ้ ับ มอบห มายใ ห้ รั ้ ับ ผิิด ชอบโครง การ ย่่ อยที่่� 2 คืือ การสร้าง้ พื้้�นที่่� การเ รีียนรู้้ แ รู้้ ล ะ กล ไ ก บ ริิหาร จััด การพื้้�นที่่�บนฐาน ประเ ด็็นสิ่่งแวด� ล้ อ ้ ม โดยโครง การ ย่อย่ นี้้�เราเ น้ น ้ การ พััฒนาพื้้�นที่ ก ่�รเ รีียนรู้้ด้ าน้ สิ่่ ง � แวด ล้ อ ้ มในเมืืองระยอง ผ มจะเ ข้าไ้ ปสำำรวจพื้้�นที่่�ที่ มี ่� ศั ี ก ัยภาพ การเ รีียนรู้้ในเข ต เ ทศบา ลนครระยอง แ ล ะสร้าง้ กระบวน การ การ มี ส่ ีวน่ ร่ ว ่ ม ใ ห้ผู้้้คนที่ผู้้ มี ่� ส่ ีวนไ ่ ด้ ส่ ้วนเ่ สีีย กัับพื้้�นที่นั้้ ่�นๆ � มาเป็็ น ผู้้ถ่ าย่ ทอดแ ล ะสื่่�อ สารความรู้้ออมรู้้กสู่่ สาธารณะ พ ร้ อ ้ มทั้้ ง � ชวน เยาว ชนแ ล ะ บุุคค ล ที่ ส ่�นใจเ ข้ า ้ ร่ ว ่มกิิจ กรร มในพื้้�นที่ ต่ ่�างๆ ่ หนึ่่�งใน กิิจ กรร ม ที่่�เรา ทำคืำ ือ การใ ช้้ เครื่่�องมืือ ‘ นัักสืืบ สายลม’ ชวนเยาว ชนระยองใ ห้ ม ้าเ รีียนรู้้พื้้ �นที่ ป่ ่� ่ าโ ก ง กาง พ ร้ อ ้มกัับ การ สำำ รวจไ ลเคน ซึ่่�งเป็็ น พืื ช ที่่�เป็็ น ตััวชี้้ วั �ัด คุุณภาพอา กาศ ใ ห้พว้ ก เขาไ ด้รวบรว้ ม แ ล ะ บััน ทึกข้ึ อ ้มููลของไ ลเคน ต ามพื้้�นที่ ต่ ่�างๆ เ่ พื่่�อ ค้นหาควา้ ม แตกต่างของ่ คุุณภาพอา กาศใน ป่่ าโ ก ง กางแ ล ะ ต า ม ที่ ต่ ่�างๆ ในเมืืองระยอง ่ ห รืืออ ย่่ าง กิิจ กรรมล่่ า สุุดที่่�เรา ทำำ ในพื้้�นที่่�แหลมรุ่่งเ รืือง เป็็ น โครง การ ‘ นักสืั ืบ ชายหาด’ ก็็ค ล้าย้ กััน เป็็ น การ ชวนเยาว ชนไ ป เ รีียนรู้้ในพื้้�นที่่�แหลมรุ่่งเลมรุ่่ รืือง บ ริิเวณ ป า ก แ ม่ น้ำ ่ ำระยอง ไ ป เ รีียน รู้้ถึ ึง การเปลี่่�ยนแปลงของสิ่่� งแวด ล้้ อ มในพื้้�นที่่� ร่่ วมกัับผู้้คนใน ชุมชุน เป็็ นต้น ้ผมคิิดว่่าด้้ วย สถานะของเมืืองระยองที่่� มีีควา มเหลื่่�อมซ้้ อน ระห ว่างแห่ ล่ ง ่ อุุตสาห กรร มขนาดใหญ่่ วิ ถี ิ ช ีาว ประ มง ชาว สวน ไ ปจน ถึึงพื้้�นที่่�ธรรมช า ติิที่่�ห ล า ก ห ลาย ระยอง จึึง มีพื้้ ี �นที่่�ที่ ส ่� า มารถ พััฒนาเป็็นแห ล่งเ่ รีียนรู้้ม ากมายเ ต็ ม ็ ไ ป ห มด บ่อยค่ รั้้งที่�่�ผ ม เ ข้าไ้ ป คุุย กัับผู้้คนในพื้้�นที่่� เพื่่�อสร้้ างความร่่ ว มมืือใน การออ กแบบ กระบวน การเ รีียนรู้้ มั ก ัจะพบ คำำถามว่ า ่ สิ่่งที่� ่�เขา ทำำ อ ยู่่ คนอื่่�นจะ ไ ป เ รีียนรู้้ ไปทำำ ไ ม ห รืือเขาจะไ ด้้ อะไรจากสิ่่� งนี้้� ผมก็็ ตอบเขา ว่่ า การเ รีียนรู้้มั ันไ ม่่ ใ ช่่ แ ค่่ จา ก ห นััง สืือห รืือ ตำำรา แ ต่่ วิิ ถีีชีี วิิ ต ที่่�พว ก เขาเป็็ นอ ยู่่นี่่�แห ละ คืืออง ค์ควา์มรู้้ ที่ มรู้้ มี ่� คุ ีุณ ค่า แ่ ล ะ การเปิิดใ ห้คน้ อื่่�น มาเ รีียนรู้้ ไ ม่่ เ พีียงจะเป็็ น ประโยชน์ ต่ ์อคน่ อื่่�น แ ต่ ยั ่ ังเปิิดโอ ก า ส ต่ อ ่ การ พััฒนาอาชีีพห รืือ วิ ถี ิ ีที่ คุ ่� ุณเป็็ นอ ยู่่ อ ย่างไร ่ ก็ ดี ็ ี ก็ มี ็ ีห ลาย ชุมชุนที่ ช ่�าว บ้าน้ ตระห นักถึั ึง คุุณ ค่าใน ่ สิ่่งที่� ่� เขา ทำำ อ ยู่่ แ ล้ว แ้ ละพ ร้ อ ้ ม ที่่�จะ ถ่าย่ ทอดความรู้้ด้ วย เ้ พีียงแ ต่พว่ ก เขาไ ม่รู้้วิ่ รู้้วิ ธี ิีจะสื่่�อ สารออกมา พว ก ผมก็็พ ร้ อ ้ มจะ ร่ ว ่มทำำงาน กัับเขา เพื่่�อหา วิ ธี ิสร้ีาง้ สื่่�อเพื่่�อ ถ่าย่ ทอดใ ห้คน้ อื่่�นๆ ต่อไ ่ ป ผ มเป็็ นคน บ้าน้ ป ากน้ำปำระแ ส เ กิิด ม า ก็็เ ห็็น ถึึงความรุ่่งเมรุ่่ รืืองของ การ ทำปำระ มงเ ชิิงพา ณิชย์ิ ห์ มู่่ บ้านผ้ ม แ ต่่ เ ดิ ม ิเศรษฐ กิิจเฟื่่�องฟูู ม า กๆ จน วัันหนึ่่�ง ด้วย้ กฎห มายแ ละเงื่่�อนไขบางอ ย่าง ่ ทำำ ใ ห้ ป ้ระ ม ง แบบเ ดิ ม ิ ไ ม่ ส ่ า มารถไปต่อไ ่ ด้้ เศรษฐ กิิจพ ลิ ก ิจา ก ห น้ามืือเป็็นห ้ ลัังมืือ แ ละแ ม้ ห ้ มู่่ บ้านจะ้ มี ก ีารปรัับเปลี่่�ยน ทิิศ ทาง มารอง รัับ การ ท่องเที่่ ่�ยว แ ต่ ก็ ่ มี ็ผู้้ปี ผู้้ประ กอบ การห ลายคนไ ม่ ส ่ า มารถปรัับ ตััวห รืือไปต่อไ ่ ด้จน้ ต้อง้ ล้มล้ ะ ลาย ม า นักต่ั อ ่ นั ก ั ตรงนี้้�แห ละที่่�ผ ม เ ห็็น ว่าเป็็น pain point ่ สำคัำ ญ ั ที่ ยั ่�ังคง ปรากฏ อ ยู่่ ใน อี ก ี ห ลายๆ ชุมชุ นทั่่ ว � ประเ ทศ เพราะ ถ้ า ้ คุุณรู้้จั กตััวเอง ดีี รู้้จั ก ั สัังค ม ที่ คุ ่�ุณอ ยู่่ แ ละควา มเป็็นไ ปของโลก การเ รีียนรู้้นี้้ �จะ ทำำ ใ ห้ คุ ุ้ณ มีีความยืืดหยุ่่นแยุ่่ ละพ ร้ อ ้ ม ที่่�จะปรัับ ตััว ผมจึึง มอง ว่่ านี่่�เป็็ น หััวใจ สำคัำ ัญต่่ อ การ ดำำ รงชีี วิิ ต อ ยู่่ท่ ่ ามกลางความผัันผวนของห ลาย สิ่่งห� ลายอ ย่างในโ ่ ลกปัั จ จุุ บััน” จักริน ท ร์ ศิริ มงคล  นั กวิจัยบริษั ท ระยองพัฒนาเ มือง จำกัด 47

People /// แม้ระ ้ยองจะเป็็ นเมืืองที่่มีี�แรงงานหััวกะทิิ ทำำ งานอยู่่ม ากมาย แถมเป็็ นเมืืองที่่มีี�รายได้้ ต่อ่หััวสููงสุุดในประเทศ แต่่ เรากลัับไม่มีี่ facility พื้้�นที่่ส�าธารณะดีีๆ หรืือกระทั่่ง� ระบบขนส่่ งมวลชนให้คนในเมืืองได้ ้ ้ ใช้้ เลย /// 48

People “ที่ดิ่�ินตรงนี้้ป�ระมาณ 80 ไร่่ เป็็ นของกงสีีครอบครััวผม ซึ่่�งอยู่่ ติิดกัับป่่ าโกงกางกลางเมืืองระยอง ส่วนใหญ่ ่ ่ เราปล่อยไ ่ว้้ เป็็ น พื้้�นที่สี่�ีเขีียว แต่ก็่มี็ ีบางส่วนที่่ ่�ใช้ป้ ระโยชน์ อ์ย่าง่บ่อ่น้ำตำรงนี้้�เป็็น บ่อ่พัักน้ำสำำ ำหรัับทำำ ฟาร์ม์เลี้้�ยงกุ้้งที่กุ้้ ่�อยู่่ถััดไป หรืืออาคารด้าน้ หลัังเคยเป็็ นโรงไม้้ ทำำ เฟอร์นิ์ ิเจอร์ของ์ลุุง แต่่ ปิิดตััวไปตั้้�งแต่่ ช่วง่วิกิฤตต้มยำ้กุ้้ำงกุ้้ ผมจบสถาปััตยกรรมผัังเมืือง จุุฬาลงกรณ์ม์หาวิทิยาลััยจาก นั้้�นก็็กลัับมาทำำ งานในด้้ านการพััฒนาชุุมชนที่่�ระยอง ได้้ ราวหนึ่่�งปีี และพบว่่ ามุุมมองของเรากัับบริิษััทไม่่ ตรงกััน จึึงลาออกมา ความที่่�ผมเป็็ นนักกีั ีฬาแบดมิินตัันอยู่่แล้ว แ้ละ มีีโรงไม้้ เก่าใน ่ พื้้�นที่บ้่�านอ้ยู่่ เลยตััดสิินใจเปลี่่�ยนโรงไม้นี้้ ้ม� าเป็็ น คอร์ท์แบดมิินตัันให้้ เช่า แ่ละก็็ใช้พื้้ ้ �นที่นี้้ ่� �เปิิดสอนแบดมิินตัันไป พร้อ้มกััน พอเปิิดคอร์์ ทแบดแล้้ ว ก็็พบว่่ าช่่ วงกลางวัันที่่�ไม่่ มีีคนมาใช้้ สนาม พื้้�นที่่�มัันเงีียบ จึึงเปิิดคาเฟ่่ ไปด้้ วย ซึ่่�งได้้ ทำำเลอยู่่ริ ิม บึึงน้ำกลำางป่่ าเป็็ นที่่�ดึึงดููด ผมเรีียนด้้ านผัังเมืืองมา ก็็ตั้้�งใจ ลึกึๆ อยากให้คาเ ้ ฟ่่ ในสวนแห่ง่ นี้้มั�ันเชื่่�อมพื้้�นที่สี่�ีเขีียวของเมืือง ให้้ คนในพื้้�นที่่�ที่่�เหนื่่�อยๆ จากการเดิินป่่ าโกงกางมาพัักผ่่ อน มานั่่งเ�ล่น ห่รืือมาเดิินชมสวน แต่พอเ่ ปิิดไปสักพัักกลายเป็็นว่า่ลููกค้า้ส่วนใหญ่ ่ ่ เป็็นนักท่ัองเที่่ ่�ยว มากกว่า ่ผิิดวัตถุั ปุระสงค์นิ์ ิดหน่อย อาจเพราะ่ร้านผ้มต้องเ ้ข้า้ มาในซอยลึกด้ึวย เ ้ลยมีีความคิิดว่าจะ่พััฒนาพื้้�นที่ป่�ากซอยให้้ เป็็ นคาเฟ่่ อีกีแห่ง เพราะ่ข้า้มถนนไปก็็เจอป่่ าโกงกางเลย คนมา เดิินเล่นจะไ ่ด้้ ใช้บ้ริกิารสะดวกๆ ขึ้้�น ผมว่่ าเมืืองระยองมีีความย้้ อนแย้้ งที่่�น่่ าสนใจหลายอย่่ าง ใน แง่่ บวก เราเป็็ นเมืืองอุุตสาหกรรมที่่�ทุุกมุุมเมืืองเต็็มไปด้้ วย โรงงาน แต่่ ก็็กลัับมีีป่่ าโกงกางเป็็ นเหมืือนปอดขนาดใหญ่่ ใจกลางเมืือง รวมถึึงเป็็ นพื้้�นที่ท่�างการเกษตรที่ดี่�มีากๆ ส่วนในแ ่ง่ล่บ แม้้ เราจะเป็็นเมืืองที่มี่�วิีิศวกรหรืือคนทำำงานระดัับ หััวกะทิย้ิาย้มาอยู่่มากมาย แถมยัังเป็็นเมืืองที่มี่�ีรายได้ต่้อ่หััวสููง สุุดในประเทศ แต่่ เมืืองกลัับไม่มี่ ี facility พื้้�นที่ส่�าธารณะดีีๆ หรืือกระทั่่งระบบขน�ส่ง่มวลชนให้คนในเมืืองไ ้ด้้ ใช้้ เลย กลัับกลายเป็็ นว่าใน ่ย่าน่กลางเมืือง เรามีีแต่คาราโอเ ่กะ ผัับ และ สถานบัันเทิิงขนาดใหญ่่ และหรููหราเพื่่�อรองรัับบุุคลากรเหล่่ านี้้� เต็ม็ ไปหมด กิิจกรรมของคนทำำ งานในเมืืองจึึงเน้นไ ้ ปที่ก่�ารกิินดื่่ม� เป็็ นหลักัส่วน่สวนหย่อ่มดีีๆ พื้้�นที่่�ออกกำลัำ ังกาย หรืือพื้้�นที่ท่�าง กิิจกรรมอื่่�นๆ ส่วน่มากกลัับไปอยู่่ในพื้้�นที่่�ของโรงงานแต่ล่ะแห่ง่ แทน ซึ่่�งมัันก็ย้็อนแ้ย้ง้อีกี เพราะเอกชนไม่ควร่ลงทุุนกัับ facility เหล่า่ นี้้� รััฐต้อง้ลงทุุน เอกชนควรเก็็บเงิินไปลงทุุนกัับการขยาย งานให้คนในเมืืองเ ้ พิ่่� มมากกว่า่ เช่่ นเดีียวกัับการคมนาคม นอกจากรถประจำทำางที่่�วิ่่� งระหว่่ าง อำำเภอ ระยองก็็ไม่มี่ ีระบบขนส่ง่มวลชนเชื่่�อมจุุดต่างๆ ในเมืืองเ ่ลย นั่่�นทำำ ให้้ คนระยองต้้ องพึ่่�งพารถส่่ วนตััวเกืือบ 100% หรืือ โรงงานต่างๆ ต้่อง้ลงทุุนกัับรถรัับส่งพ่นักังานของเขาจากบ้าน้ ไปที่ทำ่�ำงาน และก็็เพราะทุกุคนใช้รถ้ส่วน่ตััว พื้้�นที่สำ่�ำหรัับการเดิิน เท้า้จึึงไม่มี่ ปีระสิทธิิภาพ ทางเท้าไ ้ม่ค่่อย่มีีเพราะไม่ค่่อย่มีีคนเดิิน และเมื่่�อคนไม่่ ค่่ อยเดิิน รััฐก็็เลยไม่่ เห็็นความจำำ เป็็ นในการปลููก ต้นไ ้ม้้ เพื่่�อเพิ่่� มพื้้�นที่สี่�ีเขีียวในเมืือง ถ้้ าระยองมีีรถเมล์์ ดีีๆ สัักสายหนึ่่�งไว้้ เชื่่�อมเมืืองอย่่ างต่่ อเนื่่�อง มีพื้้ ี �นที่ท่�างกิิจกรรมอื่่�นๆ ที่่�ไม่่ ใช่แ่ค่ศูู่นย์ก์ารค้าแ้ละสถานบัันเทิิง ผมมองว่่ าระยองจะสามารถพััฒนาไปสู่่พื้้ �นที่่�ที่่�ตอบสนองกัับ ความต้อง้การของทุกุคนได้ม้ากกว่า่ นี้้อี�กีเยอะ พี่่�ในก๊๊ วนแบดมิินตัันคนหนึ่่�งเคยบอกกัับผม ระยองตอนนี้้�มีี โรงงานมากเป็็นพัันๆ โรง และมีีโรงงานขนาดใหญ่ส่ องโรงขนาบ หััวเมืืองและท้ายเมืือง ้ พื้้�นที่่�ที่ปล่�อดภััยจากมลภาวะทางอากาศ มากที่สุ่�ุดในขณะนี้้คื�ือในย่านใจ ่กลางเมืือง เพราะลมมัันพััดควััน เสีียออกไปทางอื่่�นหมด ซึ่่�งเรื่่�องนี้้ก็� ็เป็็ นอีีกหนึ่่�งความย้อนแ้ย้ง้ เพราะในช่่ วงหลายปีี หลััง ผู้้คนส่่ วนมากเลืือกที่่�จะไปซื้้�อบ้้ าน จััดสรรกระจายกัันอยู่่นอกเมืืองออกไปเรื่่�อยๆ เพราะพวกเขามีี รถส่วน่ตััวจะไปอยู่่ไกลแค่่ ไหนก็็ได้้ และก็็เพราะไม่่ เห็็นความจำำ เป็็น ที่่�จะต้องใ ้ช้พื้้ ้ �นที่่�ในเมืืองมากไปกว่า่การกิินดื่่ม�หรืือช้อ้ ปปิ้้�ง สำำหรัับผมเมืืองระยองควรต้้ อง compact กว่่ านี้้� ซึ่่�งความ compact นั้้น�ก็็ต้อง้มาพร้อ้มกัับคุุณภาพชีีวิติที่ดี่�ีของผู้้คนผู้้ด้วย” ้ พัฒก์ เกสรแพทย์ เจาของบ้ ้ านพัฒก์ (Baanpat) คาเฟ่ และสนามแบดมินตัน 49

People /// จริิงอยู่่ระยู่่ยองเป็็ นเมืืองอุุตสาหกรรม หลายคนอาจมองว่่ าการทำำ งานเชิิงศิิลปะไม่น่่า่จะอยู่่รอยู่่ดได้้ แต่อย่่า่ลืมว่ื ่ าเมืืองแห่ง่นี้ก็ ้� มีีผู้็้คนที่่มีี�ความหลากหลาย มากพอที่่จ�ะทำำ ให้ศิิลป ้ะเบ่งบาน ่ เพีียงแต่ผู้่้คนยัังไม่รู้่้ จะเข้า้ถึึงอย่างไร ่ /// 50