เนื่่�องจาก RILA คืือหนึ่่�งในรููปธรรมของงานวิิจััยเมืืองแห่่ งการ เรีียนรู้้ � ของอาจารย์์ เลยอยากทราบว่่ าทีีมอาจารย์์ มีีกระบวนการ ทำำ งานในการจัดตั้้�งหลัักสููตรใน RILA นี้้�อย่่ างไร เราใช้้ กระบวนการเดีียวกัับตอนทำำ Rayong MACRO คืือการทำำ social lab แต่่ คราวนี้้�เราสโคปให้้ แคบลงมาที่่�เรื่่�องเมืืองโดยเฉพาะ จนเกิิดเป็็ น city lab ก็็ให้ทุุ้กคนที่่�มีีส่่ วนในการขัับเคลื่่�อนพื้้�นที่่�การเรีียน รู้้ต ามจุุดต่่ างๆ ของระยองมาคุุยกัันว่่ าคนระยองควรต้้ องเรีียนรู้้เรื่่�อง อะไรของเมืือง มาแชร์์ กััน และเราก็็วิิเคราะห์์ จากข้้ อมููลเหล่่ านั้้�น จนได้้ แนวทางที่่�น่่ าสนใจหลากหลาย กลุ่่ม หนึ่่�งสนใจศิิลปวััฒนธรรม เช่่ น ภาษาถิ่่� น การฟื้้�นฟููผ้้ าทอพื้้�นถิ่่� น หนัังใหญ่่ อาหาร และประวััติิศาสตร์์ ท้้ องถิ่่� น อีีกกลุ่่มส นใจเรื่่�องการ เติิบโตของกายภาพเมืือง รวมถึึงการเติิบโตของอุุตสาหกรรมกัับวิิถีี เกษตรพื้้�นบ้้ าน และอีีกกลุ่่ม เน้้ นไปที่่�การอนุุรัักษ์์ ทรััพยากรธรรมชาติิ นี่่�คืือ 3 ประเด็็นหลัักที่่�ได้้ โดยแต่่ ละกลุ่่ม เขาก็็คิิดจากบริิบทของพื้้�นที่่� ที่่�เขาอาศััยเป็็ นหลััก ส่่ วนเรื่่�องโจทย์์ การเรีียนรู้้ จากกระบวนการ city lab เราก็็พบว่่ าคน ระยองต้้ องเรีียนรู้้ 3 เรื่่�องหลัักๆ เพื่่�อบรรลุุเป้้ าหมาย ได้้ แก่่ หนึ่่�ง. การเรีียนรู้้ระ รู้้ดัับเมืือง ทำำ ให้คนระยองเ ้ห็็นภาพรวมและกลไกของเมืือง สอง. เรีียนรู้้อััตลัักษณ์์ คนระยอง กล่่ าวคืือการรู้้จัักรากเหง้้ าและตััว ตนของตััวเองเพื่่�อพร้้ อมรัับการเปลี่่�ยนแปลง และ สาม. ส่่ วนการ เรีียนรู้้ทัักษะใหม่่ ๆ เพื่่�อให้้ เท่่ าทัันการเปลี่่�ยนแปลง และเราก็็ใช้้ โจทย์์ นี้้� ออกแบบหลัักสููตรต่่ างๆ ออกมา ในงานวิิจััยโครงการเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ �มีีการนำำเสนอ 14 หลัักสููตรหรืือชุุดการเรีียนรู้้ � ที่่�อยู่่ใน RILA ซึ่่�งยึึดโยงอยู่่กั ับพื้้�นที่่�การ เรีียนรู้้ � 4 แห่่ งในจัังหวััดระยอง อยากทราบว่่ าทีีมวิิจััยใช้้อะไรเป็็ น เกณฑ์์ ในการคััดเลืือกหลัักสููตรเหล่่ านี้้� ต้้ องยกเครดิิตให้อาจาร้ย์์ ปุ้้ม (อภิิษฎา ทองสะอาด) ผู้้เป็็ น key person ในส่่ วนนี้้� อาจารย์์ แกเดิินทางมาระยองรอบแล้้ วรอบเล่่ าจนนัับไม่่ ถ้้ วน เพื่่�อประสานและพููดคุุยกัับภาคส่่ วนต่่ างๆ โดยเฉพาะกลุ่่ม ที่่�ทำำเรื่่�อง การเรีียนรู้้ต่่ างๆ ทุุกกลุ่่ม ในระยอง ทีีนี้้�อาจารย์์ ก็็นััดให้้ ทุุกกลุ่่มส่่ ง ตััวแทนมาร่่ วมคุุย ร่่ วมทำำ city lab กัันได้้ ซึ่่�งมีีมากถึึง 65 หน่่ วยงาน ในระยะแรก และทำำ ให้้ เราสามารถสกััดชุุดการเรีียนรู้้เกี่่�ยวกัับเมืืองนี้้� ออกมาได้้ มากถึึง 52 ชุุด อย่่ างไรก็็ดีีในขั้้�นของการนำำเสนองานวิิจััย เราเลืือกมา 14 หลัักสููตร ส่่ วนหนึ่่�งก็็มาจากความพร้้ อมของบุุคลากร ในพื้้�นที่่�ซึ่่�งพร้อ้มจะขัับเคลื่่�อนอยู่่แล้ว ้กัับอีกส่ีวน่มาจากการที่่�หลายฝ่่ าย เห็็นตรงกัันว่่ าจำำ เป็็ นที่่�จะต้้ องเผยแพร่่ ให้้ คนระยองทุุกคนได้้ รู้้ ยกตััวอย่่ างเช่่ นที่่�ตำำบลบ้้ านเพ มีีนัักประวััติิศาสตร์์ ท้้ องถิ่่�น (จิิระพัันธุ์์ สััมภาวะผล ประธานสภาวััฒนธรรมตำำบลบ้้ านเพ) ที่่�สามารถรื้้�อฟื้้� นผ้้ าทอตาสมุุก (หรืือภาษาถิ่่�นระยองเรีียกว่่ า ‘ตากะหมุุก’ - ผู้้เรีียบเรีียง) จากเอกสารโบราณในสมััยรััชกาลที่่� 5 ซึ่่�งก็็พอดีกัี ับที่ท่�างจัังหวััดประกาศให้ผ้้า้ชนิิดนี้้�เป็็ นผ้า้ทอประจำจัำ ังหวััด เราจึึงเข้้ าไปร่่ วมกัับเขาเพื่่�อจััดทำำหลัักสููตรและสื่่�อการเรีียนรู้้เรื่่�อง ผ้้ าทอผ่่ านทางออนไลน์์ หรืือที่่�ตำำบลกะเฉด อำำเภอแกลง เขามีีการตั้้�งกลุ่่มก ารอนุุรัักษ์์ ภาษาถิ่่� นระยอง ผ่่ านการจััดประกวดการพููดภาษาถิ่่� นในระดัับเยาวชน เราก็็เข้้ าไปช่่ วยเขาทำำหนัังสืือรวบรวมคำำศััพท์์ ภาษาระยอง รวมถึึง สื่่�อวิิดีีโอบอกเล่่ าวิิธีีการสื่่�อสารภาษาถิ่่� น เป็็ นต้้ น ที่่�จริิงแล้้ ว เราไม่่ ได้้ ทำำ ในแง่่ ของการออกแบบหลัักสููตรใหม่่ เลยนะ เพราะแต่่ ละที่่�เขาก็็มีีของดีีที่่�มีีคนขัับเคลื่่�อนอยู่่แล้้ ว สิ่่� งที่่�เราทำำคืือรวม พวกเขามาไว้้ ด้้ วยกััน ช่่ วยทำำสื่่�อการสอน และสร้้ างช่่ องทางในการ เผยแพร่่ ไปสู่่ระดัับจัังหวััดและระดัับประเทศ Interview 13
ทราบ ม า ว่าโครงการเมืืองแ ่ ห่งการเ่ รีียน รู้้ระยอง� ที่่สถ� า บัันอาศร ม ศิิล ป์์ รัับ ผิดชิอบนี้้� เ ป็็ นการ ต่อยอ่ดมาจากโครงการพื้้�นที่่�น วััตกรร ม การ ศึึก ษาของ จัังห วั ด ั เลยอยากใ ห้้อาจารห้้ ย์ เ ์ ล่าควา่ ม เ ป็็ น ม า ว่าจาก่ พื้้�นที่่�น วััตกรร มฯ เรา ต่อยอ่ดม า ทำำโครงการนี้้�ไ ด้้ อด้้ ย่างไร ่ ต้องเ้ ล่ า ่ ถึึงพื้้�นห ลัังก่อน่ ว่าโครง ่ การพื้้�นที่่�น วัตกัรรมการ ศึ ก ึษา มาจา ก พรบ.พื้้�นที่่�น วัตกัรรมการ ศึ ก ึษา พ.ศ. 2562 แนว คิิดของ มััน คืือ การ ทำำ ใ ห้พื้้ ้ �นที่ ต่ ่�างๆ ซึ่่ ่�งในที่นี่่่� �ห มาย ถึึง จัังห วััด มี อิ ี ส ิระใน การ จััด การ การ ศึ ก ึษาแก่ผู้้่ ผู้้ เ รีียน ต า ม บ ริิบ ทของ จัังห วััด ตััวเอง โดยเ ป้้ าห มายหนึ่่�งของ แนว คิิดนี้้ ก็ � คื ็ ือ การสร้าง้ บุุค ล า กรที่ ม ่� า ช่วย่ พััฒนา บ้านเ้ กิิดของ ตััวเอง ซึ่่�ง ก็็ สอดค ล้้ อง กัับที่่�นาย กอง ค์์ การบ ริิหาร ส่่ วน จัังห วััดระยอง (ปิิยะ ปิิตุุเตชะ) เคยบอ ก ไ ว้ ว่ ้าแ่ ม้ระยองเป็็นเมืืองใหญ่ ้ ่ แ ละเป็็นเมืือง อุุตสาห กรรมชั้้� น นำำของ ประเ ทศ แ ต่่ ลููก ห ลานคนระยองเมื่่�อเ รีียน จบออกมา ส่วนใหญ่ ่กลั่ ับไปทำำงานที่อื่่่� �น แ ล ะ มีีแ ต่คนที่่ อื่่่� �นที่่�เ ข้ า ้ ม า ทำำ งานใน จัังห วััดระยอง เรา ก็ คิ ็ ิด ว่่ าแนว คิิดเรื่่�องพื้้�นที่่�น วััตกรรมนี้้� เป็็นเรื่่�องที่ ดี ่� ี ทั้้ ง �นี้้� ระยองเป็็ น 1 ใน 6 พื้้�นที่่� 8 จัังห วััด นำร่ำ องของโครง ่ การ ดััง กล่าว ซึ่่ ่�งไ ด้แก่้ ่ ระยอง ศ รี ส ีะเ กษ สตููล ก า ญจน บุ รี ุี เชีียงให ม่่ แ ละ 3 จัังห วััด ชายแดนใต้้ ( ปััตต า นีี ยะ ลา แ ละนรา ธิิวา ส) อ ย่างไร ่ ก็ ดี ็ ี ก่อน่ ที่่�ระยองจะไ ด้ รั ้ ับ การ ประ กาศเป็็ น จัังห วััด นำร่ำองอ่ ย่างเป็็ น ่ ทาง การ ทางภาค ส่วน่ ต่างๆ ของ่ จัังห วััดเขา ก็ มี ็ ก ีารพูู ด คุุย กััน แ ล ะ มีีความคิิด ที่่�จะ จััด ทำำ ห ลักสููตัรของ จัังห วััด มาไ ด้ สั ้กพัั ก แ ล้ว ซึ่้ ่�งนั่่ น � ทำำ ใ ห้ ส ้ถา บััน อาศรมศิลป์ิ ์ ไ ด้้ เ ข้ า ้ ม า มี ส่ ีวน่ ร่ ว ่ ม ก่อนที่่ ่�เราจะ ร่ ว ่มทำำงาน ด้วย้ กััน ม า จน ม า ถึึง ปััจ จุุ บััน ปัั จ จััยอะไรที่่ ทำ � ำ ใ ห้้ท าง ภาค ส่วน่ ต่างๆ ในระยอง ่ พิิจารณา ถึึงเรื่่�อง การ ทำำ ห ลัักสููตรของ ตััวเองค รัับ ทััน ทีีที่่�เมืืองเ ข้้ า สู่่เขตพััฒนา พิิเศษภาค ต ะ วัันออ ก ห รืือระเ บีียง เศรษฐ กิิจภาค ต ะ วัันออ ก (EEC) เมืืองระยอง มีี การ พััฒนาอ ย่่ าง รวดเ ร็็ว ม า กจา ก โ ปรเจกต์์ ใหญ่่ ๆ ที่่�เ ข้้ า ม า ล ง ทุุน ทั้้� งผู้้ว่ ่ าราชการ จัังห วััดแ ละนาย ก อบจ. เขา มี อุ ีุดมการ ณ์ ชั ์ ัดใน การจะ ทำำ ใ ห้คนระยอง้ รัับมืือ กัับ การเปลี่่�ยนแปล งนี้้�ใ ห้้ ทััน ดััง คีี ย์์ เ วิิ ร์์ ดที่่�ผู้้ บ ริิหารเมืือง เขาบอกว่า ‘ ่ พััฒนาคนใ ห้ ทั ้ ัน กัับ การ พััฒนาเมืือง’ พอเป็็นแบบนี้้ ท �างภาค ส่วน่ ต่างๆ ่ ทั้้ง อบจ. � สภา อุุตสาห กรร ม จัังห วััด เขา ก็ ม ็ า คุุย กััน แ ล ะ นำำงาน วิิ จััยที่ มี ่�ีคนเ ข้ า ้ ม า ทำำ แ ล้ ว ้ ม า กางดูู ก็็พบ ว่่ า บุุค ล า กรที่ ทำ ่� ำงานอ ยู่่ในระยองขณะนี้้� เป็็ นคนระยองแ ท้ๆ ไ ้ ม่ ถึ ่ ึง 70% โดยงาน วิ จั ิัย ดัังกล่าวไ ่ ด้้ใ ห้ ข้้ อ้มููล แ ต่่ เพีียงที่่�เป็็น fact ( ข้อเ้ ท็็จจ ริิง) หากยัังไ ม่่ ไ ด้้ มีี การ วิิ จััยไปถึึง ข้้ อเ สนอแนะ ว่่ าแ ล้้ ว ถ้้ าเป็็ นแบบนี้้� เราควรจะ ทำยัำ ังไง Interview 10
นั่่ น � สิิ แ ล้้ วล้้ ทำยัำ ังไง กัันค รัับ อาศรมศิลป์ิ ์ เ ลยไ ด้ถููกช้ วนใ ห้้ เ ข้ า ้ มาระยองใน ตอนนั้้น เรา� ก็ ช ็วน กัันไ ป ตั้้งต้� น ้ดููงานที่ สิ ่�ิงคโปร์ ก่ ์อน เพราะ่ ประเ ท ศนี้้ขึ้้� �นชื่่�อเรื่่�อง การ พััฒนาไ ป พ ร้ อ้มกััน ทั้้ง� การ ศึ ก ึษา เศรษฐ กิิจ สัังค ม แ ล ะ ผัังเมืือง ทีนี้้ ท �างผู้้ บ ผู้้ ริิหาร เมืืองเขา ก็็เ ห็็นภาพของความสัมพััน ธ์ กั ์ ันห ลาย มิ ติ ิ ิ จ ริิงอ ยู่่เราอยา ก พััฒนา การ ศึ ก ึษาใ ห้ ป ้ระ ช า ชน แ ต่่ เราจะ พััฒนาแ ค่ ก ่าร ศึ ก ึษาอ ย่าง่ เ ดีียวโดดๆ ไ ม่่ ไ ด้้ แ ต่ มั ่ ันต้อง้ พััฒนา มิ ติ ิอื่่ิ�นๆ ของเมืืองควบ คู่่ กัันไ ป พอกลัับ มา เราเ ชิ ญ ิคนระยอง ทุ ก ุภาค ส่วน่ ม า มองใ ห้้ เ ห็็นภาพเ ดีียว กััน ก่อน ่ จึึงเป็็นที่ ม ่�าของ การ ทำำ social lab ( กระบวน การ ห้อง้ ปฏิิ บั ติ ั ก ิาร ทาง สัังค ม) ใน ช่วง่ ปลาย ปีี 2561 ใ ห้ ตั ้ ัวแ ทนแ ต่ ล ่ะภาค ส่วน่ มาแชร์์ มุุมมองที่่� มีี ต่่ อเมืือง จััดเ ก็็บ ข้้ อมููล แ ล ะ สัังเคราะ ห์์ ข้้ อมููลออกมา เรา ก็็พบ คำตำอบแบบเ ดีียว กัับที่่� นาย ก อบจ. ท่านเคยเ่ สนอไ ว้ ว่ ้ า ่ หััวใจ ของ การ พััฒนาระยอง คืือ การ พััฒนาคน แ ละจะ พััฒนาคน ก็ คื ็ ือ การ ทำำ ใ ห้้ เขาเ ข้ า ้ ถึึง การ ศึ ก ึษาที่่�เชื่่�อ มโยง กัับ ตััวเขาเอง เมืืองของเขา ห รืือ บ ริิบททาง ศิลปวั ิ ัฒนธรร มของเขาเอง นั่่ น � ทำำ ใ ห้้ เรา ม า คิิด ถึึง การ ทำยุำ ท ุธศาสตร์ ก ์าร ศึ ก ึษา จัังห วััด ซึ่่�งระยอง เป็็น จัังห วััดแร กของ ประเ ทศที่ ป ่�ระ กาศ ยุ ท ุธศาสตร์ ก ์าร ศึ ก ึษา จัังห วััด เ ลยนะ ทำำ ใ ห้ระยอง้ มีีห ลักสููตั ร Rayong MACRO เป็็น ตััว ย่ อ ่ มาจา ก manpower ( กำลัำ ังคน) ancestor (รา กเห ง้า) resources ( ้ทรััพยา กร) city planning ( ผัังเมืือง) แ ละ occupation (อาชีีพ) ใ ช้ ขั ้ ับเคลื่่�อน การ ศึึ กษาใน จัังห วััด พอ กระ ทรวง ศึึ กษาฯ ประ กาศใ ห้ระยองเป็็ น ้ จัังห วััด นำร่ำ ่ องพื้้�นที่่�น วััตกรรมการ ศึึ กษา ก็็ สอดค ล้้ อง ล ง ตััว กัับ ห ลักสููตั รนี้้�พอ ดีี Interview 11
Interview 8
‘การวิิจััยเชิิงบููรณาการเพื่่�อขัับเคลื่่�อนสถาบัันการเรีียนรู้้ของคนรู้้ ทุุกวััยในบทบาทกลไกสนัับสนุุนความเป็็ นเมืืองแห่่ งการเรีียนรู้้ จัังหวััดระยอง’ คืือชื่่�อเต็็มของอีีกหนึ่่�งโครงการวิิจััยในจัังหวััด ระยองที่ส่�ถาบัันอาศรมศิลป์ิ ์ ได้รั้ ับทุุนจาก บพท. มาขัับเคลื่่�อนในปีี 2564-2565 (อีกีหนึ่่�งโครงการมีีเจ้าภาพ้คืือ บริษัิทั ระยองพััฒนา เมืือง จำกัำ ัด) โครงการดัังกล่่ าวมีี รศ.ประภาภััทร นิิยม อธิิการบดีีสถาบััน อาศรมศิลป์ิ ์ และผู้้ก่ผู้้อ่ ตั้้งโรงเ�รีียนรุ่่งอรุ่่รุุณ เป็็ นหััวหน้าโครง ้การ โดยโครงการเองมีีองค์์ การบริิหารส่่ วนจัังหวััดระยองเป็็ น พาร์ท์เนอร์ห์ลักั รวมถึึงการร่ว่มกัับภาคีีเครืือข่าย่ต่างๆ ใน ่จัังหวััด จััดตั้้ง�สถาบัันการเรีียนรู้้ของคนรู้้ทุกวัุัยจัังหวััดระยอง (RILA) ขึ้้�น แพลทฟอร์มกล์างที่ช่่�วย่ ประสานพื้้�นที่่� กลุ่่มบุ ุคคล หรืือหน่วย่การ เรีียนรู้้นอรู้้กห้องเ ้รีียนทั้้ง�จัังหวััดระยองมาไว้ด้้วย้กััน ก่อนจะเ่ ชื่่�อม โยงเข้าหา้ผู้้เรีียน ใช่… ่ นี่่�เป็็ นงานวิิจััยที่่�ไปไกลกว่่ าการทำข้ำอเ ้สนอแนะให้กั้ ับภาครััฐ เพราะเป็็ นการร่ว่มกัับภาครััฐสร้างเค้ รื่่�องมืือที่มี่�ส่ีวน่ช่วย่พััฒนา เมืืองขึ้้�นมาอย่างจ่ริิงจัังเลยทีีเดีียว อะไรที่ทำ่�ำ ให้งาน้วิจัิัยที่่�แรกเริ่่ม� โฟกัสั ไปที่่�ในระดัับภููมิิภาคสามารถไป ต่อ่ถึึงกลไกระดัับจัังหวััด แถมยัังเป็็นต้นแบบของ้การจััดการพื้้�นที่่� การเรีียนรู้้ตล อดชีีวิติให้กั้ ับจัังหวััดอื่่�นๆ ได้อี้กี WeCitizens ชวน รศ.ประภาภัทัร พููดคุุยถึึงที่ม่�าของโครงการ การเปลี่่�ยนผ่าน แ่ละ บทบาทของ RILA กัับการพััฒนาเมืืองระยอง… เชิญรัิ ับชม RILA กัับการพััฒนาคนระยอง ให้้เท่า ่ ทัันการพััฒนาเมืือง /// คนระยองเขาคุยกัุันเรื่่�อง การทำำหลัักสููตรการศึึกษา เฉพาะของตััวเอง ก่อน่รััฐประกาศพื้้�นที่่� นวััตกรรมการศึึกษาเสีียอีีก /// สนทนากัับ รศ.ประภาภัทัร นิิยม ผู้้ร่� ่ วมก่อ่ ตั้้ง�สถาบัันการเรีียนรู้้ � ของคนทุุกวััยจัังหวััดระยอง (RILA) Interview 9
หากพิิจารณาตััวเมืืองระยอง ซึ่่�งห่่ างออกจากพื้้�นที่่� อุุตสาหกรรมมาบตาพุุดราว 10 กม.ตััวเมืืองระยองมีลัีกัษณะพิิเศษ เฉพาะตััวคืือ มีีลัักษณะทางกายภาพเมืืองเป็็ นเมืืองเก่่ า และเป็็ น ศููนย์กล์างย่านธ่รุุกิิจพาณิชย์ิ ผ์สมผสานไปกัับการเป็็นเมืืองท่า่ ประมง ที่่�มีีป่่ าชายเลนเป็็ นปราการสีีเขีียวขั้้�นระหว่่ างเมืืองกัับทะเล คิิดเป็็ น พื้้�นที่ป่่� ่ าชขายเลนแนวยาวต่อเ่ นื่่�องกว่า 400 ไ ่ร่่ ด้้ วยศัักยภาพดัังกล่่ าวกัับสถาณการณ์์ ด้้ านประชากร โดยเฉพาะกลุ่่ม เยาวชนคนระยองที่่�ต้้ องการการพััฒนาทัักษะ และ เตรีียมความพร้อ้มเพื่่�อเขจ้า้สู่่การแข่ง่ขััน ทั้้งในภาค�อุุตสาหกรรม และ ภาคธุุรกิิจ บริิษััท ระยองพััฒนาเมืือง จำกัำ ัด นำำ โดย ภููษิิต ไชยฉ่ำำ จึึงได้จั้ ัดทำำ โครงการวิิจััยการพััฒนาพื้้�นที่ก่�ารเรีียนรู้้บนฐานรู้้ ประเด็็น ทางสัังคมและสิ่่งแวด�ล้อ้ม ในเขตเทศบาลนครระยอง โดยได้รั้ ับการ สนัับสนุุนจาก หน่วยบ่ริิหารและจััดการทุุนด้าน้การพััฒนาระดัับพื้้�นที่่� (บพท.) โครงการนี้้�มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อสร้้ างกิิจกรรมและแนวทาง ในการเตรีียมความพร้้ อมของเยาวชนและประชาชนในพื้้�นที่่�จัังหวััด ระยอง เพื่่�อรองรัับความเจริญก้ิาวห้น้าแ้ละการปรัับเปลี่่�ยนทางสัังคม ที่กำ่�ลัำ ังจะมาถึึง ผ่าน่การเติมิเต็มกิ็ ิจกรรมการเรีียนรู้้ในพื้้�นที่่�ต้นแบบ้ 2 พื้้�นที่่� ให้้ เป็็ นพื้้�นที่่�ต้้ นแบบ โดยประเด็็นทางสัังคมและเพิ่่�มทัักษะ ศตวรรษที่่� 21 มีีพื้้�นที่่�เป้้ าหมายเป็็ นคืือ ถนนยมจิินดา อำำ เภอเมืือง ระยอง จัังหวััดระยอง เป็็ นโครงการวิจัิัยย่อยที่่ ่� 1 ดำำเนิินการในพื้้�นที่่� พื้้�นที่่�เรีียนรู้ ้ � เมืืองเก่า ่ และป่่ าชายเลนเจดีย์ีกลาง์น้ำ ำ เมืืองระยอง 6
เมืืองเก่่ าและพื้้�นที่่�เศรษฐกิิจใหม่่ บนถนนสายหลัักของเมืืองที่่�มีีการ เติิบโตอย่างรวดเ่ร็็ว และรายล้อ้มไปด้วย้สถานศึกึษาแต่ยั่ ังขาดพื้้�นที่่� การเรีียนรู้้ของเด็็กและเยาวชน ในส่่ วนประเด็็นด้้ านสิ่่� งแวดล้้ อม เป็็ นส่่ วนงานของโครงการวิิจััยย่่ อยที่่� 2 มีีพื้้�นที่่�เป้้ าหมายเป็็ นพื้้�นที่่� ป่่ าชายเลนพระเจดีย์ีกล์างน้ำำ พื้้�นที่ป่่� ่ าชายเลนติิดกัับเมืืองเก่าระยอง่ มีีพื้้�นที่่�กว่่ า 400 ไร่่ พื้้�นที่่�ธรรมชาติิใกล้้ เมืืองที่่�ยัังขาดการบริิหาร จััดการพื้้�นที่่�ให้้ เป็็ นแหล่่ งเรีียนรู้้ร่่ วมกัันอย่่ างยั่่�งยืืนและขาดการ สนัับสนุุนให้้ เกิิดกระบวนการส่ง่ต่ออง่ค์ควา์มรู้้แมรู้้ละกระบวนการเรีียนรู้้ ผลลััพธ์์ และกิิจกรรมที่่�ได้ดำ้ ำเนิินการโครงการวิิจััยย่อยที่่ ่� 1 พื้้�นที่่�ถนนยมจิินดา มีกีารจััดพื้้�นที่ก่�ารเรีียนรู้้ Converstation สำำหรัับ เยาชนและประชาชนทั่่วไ�ป โดยมีกิีิจกรรมการเรีียนรู้้ 5 เครื่่�องมืือได้แก่้ ่ นิทิรรศการ บอร์ดเ ์กม ภาพยนตร์ เ ์ นื้้�อหาการสื่่�อสาร Online และ Workshop สร้าง้การเรีียนรู้้ป ระเด็็นหลักัๆ ด้าน้สัังคม อาทิิ เรื่่�องการ เรีียนรู้้เพื่่�อเข้าใจ ้ตนเองของเยาวชน เรื่่�องเพศศึกึษา เรื่่�องทรััพยากร ธรรมศาสตร์แ์ละสิ่่งแวด�ล้อ้มระยอง นิทิรรศการ interactive ตาม ประเด็็นที่ผู้้่�ผู้้ เข้า้ร่ว่มเรีียนรู้้ส นใจ กิิจกรรมส่งเ่สริมกิารอ่าน Book Club ่ และการชมภาพยนต์แ์ละสารคดีส่ีงเ่สริมกิารเรีียนรู้้ ในส่วนของ่ พื้้�นที่ป่่� ่ าชายเลนพระเจดีย์ีกล์างน้ำำ โครงการวิจัิัย ย่อยที่่ ่� 2 ได้ทำ้กำารศึกึษาข้อ้มููลเบื้้�องต้นที่้ ่�เกี่่�ยวข้อง้กัับพื้้�นที่ป่่� ่ าชาย เลนพระเจดีีย์์ กลางน้ำำ เช่่ น ขนาดพื้้�นที่่�ป่่ า หน่่ วยงานองค์์ กรที่่�ดููแล กลไกการดำำเนิินการ และกิิจกรรมการเรีียนรู้้ และ CSR ในพื้้�นที่่� นำมำาสู่่การพััฒนากิิจกรรมการเรีียนรู้้นัักสืืบสายลม (Air for All) โดยใช้้ เครื่่�องมืือวััดอากาศทางชีีวภาพอย่่ างไลเคน ในการทำำความ เข้้ าใจคุุณภาพอกาศและสิ่่� งแวดล้้ อม โดยผู้้เรีียนรู้้เป็็ นคณะครูู และ นักัเรีียนในพื้้�นที่่� และได้มี้กีารขยายพื้้�นที่ศึ่�ึกษาจากป่่ าชายเลน ไปใน พื้้�นที่ชุ่�มชุนเมืืองระยองอีกี 10 จุุด และกิิจกรรมการเรีียนรู้้ป่่ าชายเลน ผ่าน AR-code ที่ ่ ่�ให้ข้้อ้มููลพัันธุ์์ไธุ์์ม้้ และพัันธุุสัตว์ั ์ตลอดเส้น้ทางศึกึษา ธรรมชาติิในพื้้�นที่่� และคณะนักวิัจัิัยได้นำ้ข้ำอเ ้สนอแนวทางการพััฒนา พื้้�นที่่�การเรีียนรู้้สู่ ่แนวกัันชนสีีเขีียวระยอง ซึ่่�งจะร่่ วมผลัักดัันและ นำำเสนอกัับเทศบาลนครระยอง และกลไกผู้้มีีส่่ วนเกี่่�ยวข้้ องกัับการ บริิหารจััดการพื้้�นที่ป่่� ่ าชายเลนต่อไ ่ ปในอนาคต ติิดตามการพััฒนาเมืืองระยอง ได้ที่้ ่� Facebook ระยองพััฒนาเมืือง https://www.facebook.com/ RayongCD 7
รศ.ประภาภัทร นิยม เฉลียว ราชบุรี จิรพันธุ์ สัมภาวะผล ประโยชน์ มั่ งคั่ ง สมศักดิ์ พะเนียงทอง อภิษฎา ทองสะอาด ยิงยง ปุณโณปถัมภ์ ่ อำ�ไพ บุญรอด วีระพงษ์ นิมา, กิตติศักดิ์ นิมา, กิตติคุณ นิมา ไชยรัตน์ เอื้ อตระกูล ครรชิต ศรีนพวรรณ สุภาพร ยอดบริบูรณ์ มนตรี ชนะชัยวิบูลย์ สมศักดิ์ พะเนียงทอง ปิ ยะ ปิ ตุเตชะ 8 20 22 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 4
ระยองมีีผ้้ าทอประจำถิ่่ ำ � น แม้้ หลัักฐานผ้้ าเก่่ าจะไม่่ หลงเหลืือให้้ จัับต้้ อง มีีแต่่ เพีียงบัันทึึกจากเอกสารโบราณใช้้ อ้้ างถึึง แต่่ ในวัันนี้้� ‘ผ้้ าตาสมุุก’ ได้ถููกรื้้ ้ �อฟื้้�นกลัับมามีีชีีวิิตเป็็ นผ้า้ทอประจำจัำ ังหวััดระยองอย่างเ่ต็ม็ภาคภููมิิ (อ่่ านเพิ่่�มเติมิ ได้ที่้ ่�หน้า 91) ้ 5
2
3