มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ

มขร. - C - 003 - 2564
มาตรฐานการตรวจสอบ
ความเสียหายของรางรถไฟ
(Rail Inspection)

กองมาตรฐานความปลอดภยั และบำรงุ ทาง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 1

มขร. – C – 003 - 2564
การตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ

(Rail Inspection)

1. ท่วั ไป

ปัจจุบันการให้บริการขนส่งมวลชนระบบรางมีรูปแบบการให้บริการหลากหลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภท
ย่อมมีข้อกำหนดในการบำรุงรักษาที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตามขั้นตอนกระบวนการบำรุงรักษารางรถไฟ
จะยังคงเกี่ยวข้องกับการรื้อถอนราง หรือบางส่วนของรางออก ไม่ว่าจะมีสาเหตุมาจากการแตกหัก
ชำรุดจากการผลิต หรือจากการใช้งาน ดังนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องคอยเฝ้าสังเกตพฤติกรรมของรางอย่างใกล้ชดิ
เพ่ือให้ผู้ใช้งานตลอดจนผู้ผลิตสามารถพัฒนาคุณภาพและสภาพของรางให้เหมาะสมกับการใช้งาน

หน่วยงานด้านเทคนิคซึ่งทำหน้าที่ด้านการออกแบบ ตลอดจนผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการบำรุงรักษา
ล้วนต้องอาศัยข้อมูลโดยเจ้าหน้าที่หน้างานที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบรางและบำรุงรักษาราง
ดังนั้น จึงต้องมีการเฝ้าระวังตรวจสอบรางอย่างสม่ำเสมอ ต่อเนื่อง ตลอดจนข้อมูลที่เก็บรวมรวมจะต้อง
มีความถูกต้องและแม่นยำ เอกสารมีการจัดเก็บในแบบฟอร์มท่ีถูกต้อง ชัดเจน และสามารถใช้ได้โดยง่าย
และเหมาะสมกบั การประมวลผลโดยคอมพวิ เตอร์

การตรวจสอบ การแจ้งเตือน การจำแนกประเภทของความเสียหายของรางรถไฟ และการเก็บรวบรวม
สถิติต่างๆ ควรมีการดำเนินการเป็นไปในทิศทางเดียวกัน พร้อมทั้งสามารถเปรียบเทียบกระบวนการทำงาน
ที่ผ่านมาได้ จึงแนะนำให้หน่วยงานซึ่งให้บริการระบบรางใช้ประโยชน์มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหาย
ของรางรถไฟน้ี

มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟนี้ ประกอบไปด้วยความเสียหายของรางรถไฟ
แต่ละประเภท โดยความเสียหายของรางรถไฟจะถูกกำหนดรหัสตามตำหน่งที่เกิดความเสียหาย
พร้อมคำอธิบายวิธีการตรวจพบความเสียหาย คำแนะนำตลอดจนมาตรการที่ควรดำเนินการเมื่อตรวจพบ
ความเสียหาย พร้อมรปู ภาพประกอบ

2. คำนิยาม

2.1 คำนยิ ามความเสียหายของราง

ความเสียหายดังตอ่ ไปน้อี าจเกดิ ขน้ึ กับราง

2.1.1 รางทเ่ี สยี หาย (Damage rail)

รางท่เี สียหายคือรางที่ไม่มีการร้าวหรือแตกหกั แต่มคี วามเสียหายอื่น ซ่ึงโดยทว่ั ไปเกิดข้ึนทผี่ ิวราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 2

2.1.2 รางทีร่ า้ ว (Cracked rail)
รางที่ร้าวคือรางที่เกิดรอยช่องว่างหนึ่งรอยหรือมากกว่า ณ ตำแหน่งใดๆ ไม่ว่าจะตามยาว

หรอื ในทศิ ทางอ่ืนบนตำแหน่งหนา้ ตดั ของราง โดยทรี่ อยรา้ วนน้ั ไม่มีรูปแบบแน่นอน และไม่วา่ จะชัดเจนหรือไม่
ทั้งน้ี ชอ่ งวา่ งดังกลา่ วอาจลุกลาม สง่ ผลให้เกดิ การแตกหกั ของราง

2.1.3 รางทแ่ี ตกหัก (Broken rail)
รางที่แตกหักคือรางที่แตกออกเป็นสองส่วนหรือมากกว่า หรือรางที่มีส่วนของโลหะหลุดออก

จากราง ทำให้เกิดชอ่ งว่างมากกว่า 50 มลิ ลิเมตร ตามแนวยาว หรือมคี วามลึกจากสนั รางมากกว่า 10 มิลลิเมตร

2.2 คำนิยามของคำแนะนำ
คำแนะนำในมาตรฐาน จะประกอบดว้ ยคำตา่ งๆ ดังต่อไปน้ี
2.2.1 คอยเฝ้าระวงั ตรวจสอบราง (Keep rail under inspection)
ใชก้ ับความเสยี หายทีร่ ะยะนน้ั ยงั ไมส่ ง่ ผลกระทบต่อความปลอดภยั ในการให้บริการ
2.2.2 รอ้ื ถอนราง (Removal of the rail)
1) รื้อถอนรางเมื่อถึงกำหนดบำรุงรักษาตามระยะเวลา (Removal of the rail on occasion of

a periodic or scheduled maintenance check)
ใช้กับการชำรุดที่ไม่ส่งผลกระทบด้านความปลอดภัยต่อการให้บริการในทันที แต่อาจลุกลาม

จนสง่ ผลกระทบตอ่ ความปลอดภยั ในการให้บรกิ ารหากเกนิ ระยะเวลาดงั กลา่ ว
2) รือ้ ถอนรางโดยทนั ที (Immediate removal of the rail)
จำเป็นต้องรื้อถอนรางภายในระยะเวลาที่ระบุทันที ระยะเวลาดังกล่าวขึ้นอยู่กับลักษณะ

ของการชำรุดและเงื่อนไขสภาพแวดล้อม การรื้อถอนดังกล่าวถือเป็นการแซกแทรงเป็นกรณีพิเศษ
ใช้เมื่อการชำรุดนั้นส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยในการให้บริการ อย่างไรก็ตาม รางยังสามารถใช้การได้
หากมมี าตรการท่ีเหมาะสมรองรับ

3) ระงับการจราจร และรื้อถอนรางโดยทันที (Prohibition of traffic and immediate removal
of the rail)

ใช้กับการชำรุดที่ไม่สามารถยินยอมให้ใช้รางดังกล่าวได้อีกต่อไป ไม่ว่าจะมีการดำเนินการ
มาตรการพิเศษใดๆ ก็ตาม

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 3

2.3 คำนิยามของตำแหนง่ การเกิดความเสียหาย
ความเสียหายจะถูกกำหนดรหัสตามตำแหน่งท่ีเกิดความเสียหาย ทั้งตำแหน่งตามความยาวของราง

(บริเวณปลายราง บริเวณรางทัว่ ไป และบริเวณรอยเชื่อม) และกำหนดรหัสตามตำแหน่งตามหน้าตัดของราง (บริเวณ
หัวราง บรเิ วณเอวราง บรเิ วณฐานราง หรือเกิดกบั ท้ังหนา้ ตัดราง) โดยคำนิยามตำแหน่งความเสยี หาย มีดังน้ี

2.3.1 ปลายราง (Rail end)
สว่ นของรางที่อยบู่ รเิ วณเดียวกบั ประกบั ราง

2.3.2 รางทวั่ ไป (Plain rail)
พน้ื ทรี่ างทั้งหมดซึง่ อยใู่ นตำแหน่งหา่ งจากปลายรางและบริเวณรอยเชื่อม

2.3.3 บรเิ วณรอยเชือ่ ม (Welding zone)
รอยเชื่อม บวกกับระยะ 20 มิลลิเมตรจากแต่ละด้านของรอยเชื่อม ความเสียหายใดๆ ที่เกิดขึ้น

ในบริเวณดังกล่าวจะถูกระบุรวมเป็นความเสียหายจากการเชื่อม ทั้งน้ี อาจจำเป็นต้องมีการตรวจสอบ
ส่วนที่แตกหักเพิ่มเติมในห้องทดลอง

รูปท่ี 1 ตำแหน่งการเกิดความเสียหายกับราง
3. มาตรฐานความเสียหายของราง

มาตรฐานน้ีมีจุดประสงค์เพื่อให้ใช้สำหรับเจ้าหน้าท่ี ใช้ตรวจสอบความเสียหายและบำรุงรักษารางรถไฟ
โดยมาตรฐานจะประกอบดว้ ย

• นยิ ามความเสยี หายของรางรถไฟ
• นยิ ามขอ้ แนะนำต่างๆ
• นยิ ามของตำแหนง่ ทีเ่ กดิ ความเสียหาย
• การกำหนดเลขรหัสของแต่ละลกั ษณะความเสยี หาย
ในแต่ละประเภทของการแตกหัก ร้าว และความเสียหายของราง จะมีตารางรายละเอียด พร้อมด้วย
รูปความเสียหายท่ีกลา่ วถึงอยา่ งนอ้ ยหน่ึงรูป หรือมากกว่า พรอ้ มคำอธิบายความเสียหายนน้ั ๆ เชน่
• รายละเอียดความเสยี หาย และลักษณะท่ปี รากฏ
• วธิ กี ารตรวจสอบความเสยี หาย
• คำแนะนำโดยทว่ั ไปท่ีแตล่ ะหนว่ ยงานสามารถนำไปประยุกตใ์ ช้กับข้อกำหนดของแตล่ ะหนว่ ยงาน
• คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษาโดยท่วั ไป

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 4

เนื่องด้วยธรรมชาติของความเสียหายบางประเภท ไม่สามารถตรวจสอบสาเหตุได้จากการสังเกต
ด้วยสายตาเพียงอย่างเดียว ในกรณีดังกล่าว การตรวจหาสาเหตุแท้จริงของความเสียหายจะทำได้เฉพาะ
จากภายในห้องทดลองเท่านั้น ดังนั้น การสันนิษฐานสาเหตุเบื้องต้นและกำหนดรหัสให้กับความเสียหาย
ในเบื้องตน้ โดยหน่วยงานผูใ้ ห้บรกิ ารระบบราง จงึ ไม่ควรส่งผลกระทบตอ่ การรับประกนั โดยบริษัทผู้ผลติ

การกำหนดรหัสและบันทึกข้อมูลความเสียหายของรางตามรหัสที่กำหนด จะช่วยให้สามารถเรียกแสดงผล
ทางสถติ ไิ ด้อย่างรวดเรว็ ผา่ นการประมวลผลโดยระบบคอมพิวเตอร์

4. ความเห็นและคำแนะนำ
ความเสียหายของราง บางชนิดอาจรุนแรงมากขึ้นเมื่อระยะเวลาผ่านไป ในกรณีดังกล่าว คำแนะนำ

จะมีหลายกรณีซึ่งครอบคลุมอันตรายของความเสียหายในแต่ละระยะของการชำรุด
อย่างไรก็ตาม ในทุกกรณี ความเสียหายจำเป็นต้องมีการสังเกตเฝ้าระวังอย่างเสมอ และคำแนะนำต่างๆ

จะยงั มผี ลจนกวา่ การชำรดุ ดงั กล่าวจะหายไป
4.1 การตรวจสอบโดยอลั ตราซาวด์ สามารถใชส้ ำหรบั
- ตรวจหาความเสียหาย และตรวจสอบความรุนแรงของความเสียหายภายในบางชนิดตามช่วงระยะเวลา
- ตรวจสอบการลกุ ลามภายในของความเสยี หายที่เกดิ ขนึ้ จากผิวราง

4.2 การตรวจสอบด้วยกระแสเอด็ ด้ี (Eddy Currents) สามารถใช้สำหรับ
- ตรวจหาความเสียหาย และตรวจสอบความรุนแรงของความเสียหายภายในบริเวณใกล้เคียงผิวราง

ตามช่วงระยะเวลา
4.3 การตรวจสอบด้วยตาเปลา่ สามารถใชส้ ำหรับ
- ตรวจหา และตรวจสอบความรนุ แรงของความเสยี หายซึง่ เกดิ ท่ีบริเวณผวิ ตามช่วงระยะเวลา
- ตรวจสอบความเปน็ ไปได้ทค่ี วามเสียหายของรางจะลกุ ลามเพมิ่ เติม

5. รหสั ความเสียหายของราง (General coding of rail defects)

การแตกหกั ร้าว และชำรดุ ของรางประเภทตา่ งๆ จะถูกกำหนดรหัสโดยประกอบด้วย รหสั 4 หลัก
5.1 รหัสหลกั แรก ระบถุ งึ ประเภทความเสยี หาย เช่น

1) ความเสยี หายบรเิ วณปลายราง (Defects in rail ends)
2) ความเสยี หายในรางทั่วไป (Defects in plain rails)
3) ความเสยี หายจากการชำรุดของราง (Defects resulting from damage to the rail)
4) ความเสยี หายจากการเชือ่ มและปรับสภาพผิวราง (Welds and resurfacing defects)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 5

5.2 รหัสหลักทสี่ อง ระบถุ ึง
- ตำแหนง่ ของรางทีเ่ กดิ ความเสยี หาย (Location of the defect in the rail section)
- วธิ ีทใ่ี ช้เชื่อม (กรณีทเี่ ป็นความเสียหายจากการเช่ือมและปรบั สภาพผิวราง)

5.3 รหัสหลักทสี่ าม ระบุถงึ
- รปู แบบของความเสยี หาย (กรณรี างแตกหักหรอื รา้ ว)
- ธรรมชาติของความเสียหาย (กรณีรางเกดิ ความเสียหาย)
- สาเหตุของความเสยี หาย (กรณีรางเกดิ ความเสยี หาย)

5.4 ในกรณจี ำเปน็ รหัสหลกั ที่สี่จะระบุรายละเอยี ดเพิ่มเตมิ ตามประเภทของความเสยี หาย
ความเสียหายแต่ละประเภทจะถูกกำหนดรหัสและรายละเอียดระบุลัก ษณะและรูปลักษณ์ความเสียหาย
ทีป่ รากฏ พรอ้ มวิธีการตรวจพบ ตลอดจนข้อแนะนำและมาตรการที่ควรดำเนินการเมื่อตรวจพบความเสียหาย
ทั้งน้ี ระบบรหัสของความเสียหายและการจดั หมวดหมู่ของความเสยี หายแต่ละประเภทแสดงในแผนภูมิต่อไปน้ี

รูปท่ี 2 รหัสความเสียหายของราง (IRS 70712)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 6

6. แบบฟอรม์ การรอ้ื ถอนรางทแี่ ตก รา้ ว หรือชำรดุ

แบบฟอร์มการรื้อถอนรางที่แตก ร้าว หรือชำรุด จะถูกออกแบบโดยแต่ละหน่วยงาน เพื่อให้สามารถ
กรอกข้อมูลได้โดยง่าย และแนะนำให้ในแบบฟอร์มมีข้อมูลตามตวั อย่างทร่ี ะบุในหัวข้อถัดไป โดยในแบบฟอร์ม
ดังกล่าวจะใช้ได้กับทุกส่วนของราง รวมถึงรางประแจ รางบริเวณจุดตัดผ่าน และรางที่วางใหม่บนทางหลัก
ทต่ี ้องร้ือถอนออกเนือ่ งจากการแตก การรา้ ว และการชำรดุ แตไ่ ม่รวมในกรณีดงั ต่อไปน้ี

- การรือ้ ถอนรางเน่ืองจากการเสือ่ มตามระยะเวลา
- ความเสียหายเนื่องจากเหตุด้านการสญั จร
- รางชนดิ คณุ ภาพพเิ ศษ
- รางกล

อยา่ งไรกต็ าม ผ้ใู หบ้ รกิ ารอาจกำหนดแบบฟอรม์ การรือ้ ถอนรางเป็นพเิ ศษสำหรับรางกรณีดงั กล่าวข้างตน้ ได้

แบบฟอร์มการรอ้ื ถอนราง นัน้ ควรใช้รวมถงึ กรณกี ารซ่อมแซมรางท่ีแตกหัก รา้ ว และชำรุด โดยการเปลีย่ น
รางใหมเ่ ฉพาะเพยี งบางสว่ น หรอื บางชว่ งความยาว โดยการเช่ือมตอ่ เขา้ กับรางเดมิ แม้ว่ารางดังกลา่ วจะยังคง
ให้บรกิ ารตอ่ ไปเม่ือการซ่อมแซมแล้วเสร็จก็ตาม

7. สถติ ิการชำรุดของราง

ข้อมูลที่กรอกในแบบฟอร์มบันทึกความเสียหายของรางจะสามารถนำมาจัดทำฐานข้อมูลเพื่อรวบรวม
เป็นสถิตไิ ด้ ดงั น้ี (หมายเหตุ - เครอื่ งหมาย * คอื ขอ้ มูลขัน้ ตำ่ ท่คี วรบันทึกในแบบฟอร์ม)

ขอ้ มลู ท่ัวไป
- การแตก (Breakage) รา้ ว หรือการชำรดุ (Cracking or damage)*….....….…………………………………

ตำแหน่งที่เกดิ ความเสียหายในราง
- เส้นทาง (Line)*….……………..…………………………………………………………….…..….……………………………
- ทิศทางการเดนิ รถ (Track)*...……………………………………………………………….…………………………………
- ลำดับรางที่ (Rail)*………….…………………………………………………………….……….………………………………
- กโิ ลเมตรท/่ี ระหว่างสถานี (Kilometer point/Section point)*…………….…………………….……………

วันท่ี
- วันท่พี บความเสียหาย (Date the defect was discovered)*………………….……..……………………
- วนั ท่ีดำเนินการซ่อมแซมหรือเปล่ยี นราง (Date the defect was repaired of the broken rail
removed)*………………………………………..……………………………………………………………………….………

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 7

วิธีการทีใ่ ช้ตรวจพบความเสียหาย
- การตรวจสอบโดยอลั ตราโซนิค หรอื ด้วยวิธอี น่ื …………………………….……………………...…………………

ลักษณะของเสน้ ทาง
- รูปแบบของทาง (Layout) - ทางตรง* หรือทางโคง้ *..………….…...……………….………..….…………………
- รศั มคี วามโค้งของทาง (Curve radius)*…………….……….…….…..……………..….………………….……..……
- ประเภทของทาง (ตามมาตรฐานการแบง่ ประเภททางรถไฟ มขร. – C – 001 -2564)……………...……
- ความเรว็ สงู สดุ (Maximum speed)*….…………….………………………………….………………….……………
- ปที ผ่ี ลติ ..…………….…………..……………………….……....…………………..………………………….……………..……
- ปที ีต่ ดิ ต้ังราง (Year laid)………………….…………………………………..………………………….……………..……
- หมายเลขล็อต (Lot Number)………………….…………………….…….…………………………….………………..
- วธิ ีท่ใี ช้ตดิ ต้ังราง (Method of laying) - (หนา้ ตัดปกติ* หรอื การเช่อื มแบบต่อเน่ือง* มีจานรองราง
หรือไมม่ ีจานรองราง)……………………………………………………………………………………………………………..
- ประเภทของหมอนรองราง (Type of sleeper) - (ไม้ หรือ คอนกรตี หรอื โลหะ หรือพื้นคอนกรีต
(Slab track))…………………………………………………………………………………………………………………..…..
- ตำแหน่ง (Location) - (ทางเปิด หรือในอโุ มงค์ ระบชุ ื่ออุโมงค์)….……………………………….……………..
- ประเภทของรอยต่อ (Type of joint) - (ปกติ / Junctioned / Insulated / Glued insulated)
…….……………………………………………………………………………………………………………………….

ลกั ษณะของราง
- สภาพของราง (Rail condition) - (ใหม่ หรือผ่านการใชง้ าน).…………………………………….………………
- หนา้ ตดั ของราง (Rail profile)*……..………………….……..………….…………………………..…..…………………
- ความยาวของราง (Length of rail) ……………………………………….……………………..…….….………………
- ความยาวของรางทน่ี ำมาเปล่ยี น (Length of replacement rail)……….………..……………...……………
- เลขรหสั ของราง (Rolling mark)..……………………….……………….…………………..….………….………………
- ตราประทบั ราง (Stamped mark)..…………………….………………….………………..……….….………..………
- ช้นั คุณภาพของเหลก็ (Steel grade)* ……………………….…………………………...….……….…………………
- กระบวนการผลิต (Manufacturing process)* ……………………….…………..……….……………….…..……
- น้ำหนักท่รี างสามารถรับได้ (Total gross tonnage borne)* ……………….…..……………………………

ลกั ษณะของการเช่ือมหรอื ปรับสภาพผิว
- ปีที่ดำเนินการ (Year carried out)……….…………….…………….….…………………………….………………..…
- รูปแบบการดำเนนิ การ (ลบรอยเช่อื มออก/ซ่อมแซมรอยเชื่อมเดมิ ) (Weld removed or repaired)
………….….…………….….…….…………….….…….………….….……………………..……………………………….……..
- ความยาวรางท่เี ปลยี่ น (Length of replacement rail)……….…………….…………………….……………….

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 8

- หนา้ ตดั ของรางในแต่ละฝัง่ ของรอยเชื่อม (Profile of the rail on either side of the weld)
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
- คุณภาพเหล็กในแตล่ ะฝั่งของรอยเชอื่ ม (Steel grade of the rails on either side of the weld)
……………………………………………………………….…………….….………….…………….…………….…………….…
- การปรับสภาพผิว (Resurfacing) - (ทป่ี ลายราง หรอื ห่างจากปลายราง) ……….…………….…………....
รหสั ของการชำรดุ
- เลขรหัสตามท่กี ำหนดในมาตรฐานน้ี*….………….…………….…………….……………….….………….…………
การดำเนินการ
- รือ้ ถอนรางเมอื่ วันท่ี (Rail removed on…) หรอื จัดรางส่งทีเ่ สยี หายไปยังทีใ่ ด (rail despatched to…)
ลกั ษณะของการชำรุด
- รูปวาดหรอื ภาพถา่ ยลักษณะของความเสยี หาย โดยระบุตำแหนง่ และขนาด.......................................

8. การจัดกลุ่มประเภทและกำหนดรหสั ความเสียหายของราง
การระบุรายละเอียดความเสียหายของรางแต่ละประเภท ประกอบด้วยรหัสความเสียหายและชื่อความ

เสยี หาย ดงั นี้

1 ความเสยี หายบรเิ วณปลายราง
11/12 ความเสยี หายบริเวณหวั ราง (Head)
111 รอยรา้ วตามขวางต่อเน่อื ง (Progressive transverse cracking)
112 รอยร้าวในแนวราบ (Horizontal cracking)
113 รอยร้าวตามยาว (Longitudinal cracking)
121 ความเสียหายทผ่ี ิว (Surface defects)
1211 การหลดุ ร่อน (Spalling)
1212 รอ่ งยาว (Long groove)
1213 เสน้ (Line)
122 ความเสียหายทห่ี วั มุมราง (Gauge corner defects)
1221 การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ (Flaking)
1222 ผิวลอกออก (Shelling)
1223 การแตกเป็นเส้นท่ีหัวราง (Head Checking)
123 การบด (Crushing)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 9

124 พ้นื ผิวสมั ผสั ของรางบีแ้ บน (Local batter of running surface)
125 รอยไหมจ้ ากลอ้ เฉพาะแห่ง (Isolated wheel burn)
127 การร้าวและการยุบตวั เฉพาะที่ของผิวสัมผัสของราง (Squat. Cracking and local
depression of the running surface)
13 ความเสียหายบริเวณเอวราง (Web)
132 รอยร้าวในแนวราบ (Horizontal cracking)

1321 รอยร้าวในแนวราบทีบ่ รเิ วณสว่ นโค้งด้านในใต้หวั ราง (Horizontal cracking
at the web-head fillet radius)

1322 รอยร้าวในแนวราบที่บริเวณส่วนโค้งด้านในเหนือฐานราง (Horizontal
cracking at the web-foot fillet radius)

133 การรา้ วตามยาวในแนวด่ิง (Longitudinal vertical cracking)
134 การกดั กร่อน (Corrosion)
135 รอยร้าวบริเวณรแู ผ่นประกับ (Cracking of fishbolt holes)
139 เหลอื่ ม (Lap)
15 ความเสียหายบริเวณฐานราง (Foot)
153 การรา้ วตามยาวในแนวด่ิงของฐานราง (Longitudinal vertical cracking of the rail foot)
154 การกัดกร่อน (Corrosion)

1541 รอ่ ง, รภู ายใต้ฐานราง (Notching, hole under the foot)
1542 การกดั กร่อนเปน็ จุดภายใต้ฐานราง (Spot corrosion under the rail foot)
1543 การสึกกร่อนของปลายฐานราง (Corroded side of the foot tips)
2 ความเสยี หายบริเวณรางทวั่ ไป
20 ความเสยี หายเต็มหน้าตัดราง (Full section)
200 การแตกตามขวาง โดยไม่ปรากฏตน้ กำเนิด
(Transverse break without apparent origin)
21/22 ความเสยี หายบริเวณหัวราง (Head)
211 รอยร้าวจากการลา้ รปู ตับ (Kidney-shaped fatigue crack)
212 รอยรา้ วในแนวราบ (Horizontal cracking)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 10

213 รอยร้าวตามยาวในแนวดิ่ง (Longitudinal vertical cracking)
220 การสึกหรอจากการใชง้ าน (Wear)

2201 ร่องหลุมชว่ งสั้น (Short-pitch corrugation)
2202 รอ่ งหลมุ ช่วงยาว (Long-pitch corrugation)
2203 การสึกหรอผิดปกตดิ า้ นข้างหัวราง (Excessive lateral wear)
2204 การสึกหรอผิดปกตใิ นแนวด่งิ ของหัวราง (Excessive vertical wear)
221 ความเสียหายท่ีผวิ (Surface defects)
2211 การหลุดร่อน (Spalling)
2212 รอ่ งยาว (Long groove)
2213 เส้น (Line)
222 ความเสยี หายที่หัวมุมราง (Gauge corner defects)
2221 การแตกเปน็ ชน้ิ เล็กๆ (Flaking)
2222 ผวิ ลอกออก (Shelling)
2223 การแตกเปน็ เส้นท่ีหวั ราง (Head checking)
223 การบด (Crushing)
224 พื้นผิวสมั ผัสของรางบ้แี บน (Local batter of running surface)
225 รอยไหม้จากล้อ (Wheel burns)
2251 รอยไหม้จากล้อเฉพาะแห่ง (Isolated wheel burn)
2252 รอยไหม้จากล้อทเี่ กดิ ซำ้ ต่อเน่ือง (Repeated wheel burns)
227 การร้าวและการยุบตัวเฉพาะท่ีของผวิ สมั ผัสของราง (Squat/Cracking and local
depression of the running surface)
23 ความเสียหายบรเิ วณเอวราง (Web)
232 รอยร้าวในแนวราบ (Horizontal cracking)
2321 รอยร้าวในแนวราบทบ่ี ริเวณสว่ นโคง้ ดา้ นในใต้หวั ราง (Horizontal cracking
at the web-head fillet radius)
233 รอยร้าวตามยาวในแนวดงิ่ (Longitudinal vertical cracking)
234 การกัดกร่อนของเอวราง (Corrosion of the web)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 11

235 รอยร้าวโดยรอบรูทน่ี อกเหนือจากรูสลักเกลยี วต่อราง (Cracking around holes
other than fishbolt holes)

236 รอยรา้ วทแยงมมุ (Diagonal cracking)
239 เหลื่อม (Lap)
25 ความเสียหายบริเวณฐานราง (Foot)
251 การแตกตามขวางของรางกลงึ (Transversal fracture of machined rail)
253 รอยร้าวตามยาวในแนวดง่ิ ของฐานราง (Longitudinal vertical cracking of the foot)
254 การกดั กร่อน (Corrosion)

2541 ร่อง, รูภายใต้ฐานราง (Notching, hole under the foot)
2542 การกดั กร่อนเป็นจดุ ภายใตฐ้ านราง (Spot corrosion under the rail foot)
2543 การกดั กร่อนปลายข้างฐานราง (Corroded side of the foot tips)

3 ความเสยี หายทีเ่ กดิ จากการชำรดุ ของราง
30 ความเสยี หายเต็มหน้าตัดราง (Full section)
301 รอยช้ำ (Bruising)
3011 รอยช้ำท่ีหัวราง (Bruising at rail head)
3012 รอยชำ้ ท่ฐี านราง (Bruising at rail foot)
302 การใช้อุปกรณท์ ผ่ี ดิ วธิ ี (Faulty machining)
303 การเสียรปู ถาวร รางโกง่ งอ (Permanent deformation, warped rail)

4 ความเสียหายจากการเชอ่ื มและปรับสภาพผิวราง
41 การเช่ือมแฟลชบัตต์ (Flash-butt welding)
411 รอยร้าวตามขวางท่ีหน้าตัดในการเช่ือมแฟลชบัตต์
(Transverse cracking of the profile in electric flash-butt welds)
412 รอยร้าวในแนวราบท่ีเอวรางในการเช่ือมแฟลชบัตต์
(Horizontal cracking of the web in electric flash-butt welds)
417 การรา้ วและการยบุ ตัวเฉพาะที่ของผิวสัมผสั ของรางในการเช่ือมแฟลชบัตต์
(Squat. Cracking and local depression of the running surface in electric
flash-butt welds)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 12

42 การเชื่อมอลูมิโนเทอร์มิก (Aluminothermic welding)
421 รอยร้าวตามขวางที่หน้าตัดในการเช่ือมอลูมิโนเทอร์มิก
(Transverse cracking of the profile in aluminothermic welding)
422 รอยร้าวในแนวราบที่เอวรางในการเช่ือมอลูมิโนเทอร์มิก
(Horizontal cracking of the web in aluminothermic welding)
427 การร้าวและการยุบตัวเฉพาะท่ขี องผิวสัมผัสของรางในการเช่ือมอลูมิโนเทอร์มิก
(Squat. Cracking and local depression of the running surface in
aluminothermic welding)

43 การเช่ือมอาร์กไฟฟ้า (Electric arc welding)
431 รอยร้าวตามขวางท่ีหน้าตัดในการเช่ือมอาร์กไฟฟ้า
(Transverse cracking of the profile in electric arc welding)
432 รอยร้าวในแนวราบที่เอวรางในการเช่ือมอาร์กไฟฟ้า
(Horizontal cracking of the web in electric arc welding)

47 การปรบั สภาพผวิ ราง (Resurfacing)
471 รอยร้าวตามขวางท่หี ัวราง (การปรบั สภาพผวิ ราง)
(Transverse cracking of the rail head (resurfacing))
472 การหลุดลอกของส่วนที่ปรับสภาพผิว
(Detachment of shelling of the resurfaced portion)

48 การเชื่อมในรปู แบบอ่นื ๆ
481 รอยรา้ วตามขวางจากการเช่ือมต่อด้วยไฟฟา้
(Transverse cracking under electrical connection)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 13

ชอ่ื ความเสยี หาย รหัส
111
รอยรา้ วตามขวางต่อเนื่อง (รอยรา้ วจากการล้า
รูปตบั ) (Progressive transverse cracking

(Kidney-shaped fatigue crack))

ดเู พ่มิ เติม 211

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 14

ชือ่ ความเสยี หาย รหัส
รอยร้าวในแนวราบ (Horizontal cracking) 112

ลกั ษณะและรูปลักษณ์ท่ีปรากฏ

รูปที่ 1 - 112 รูปท่ี 2 - 112

รปู ท่ี 3 - 112

เป็นรอยร้าวในแนวราบซึ่งมีลักษณะให้เห็นถึงการค่อยๆ แยกออกจากกันของส่วนบนของหัวราง
ซึ่งเริ่มจากภายในหัวราง ต่อเนื่องขนานไปกับพื้นผิวสัมผัสล้อ รอยร้าวเล็กๆ ปรากฏได้บริเวณ
ทั้งจากหน้าเดียวหรือทั้งสองหน้าของหัวราง รวมถึงอาจปรากฏได้ท่ีหน้าตัดของปลายราง บริเวณช่องว่าง
รอยต่อของราง บางครั้งรอยร้าวดังกล่าวปรากฏพร้อมกับรอยร้าวแนวดิ่ง (รูปที่ 2) แต่ระวังอย่าสับสนกับ
113 รอยรา้ วตามยาวในแนวด่ิง (Longitudinal vertical cracking)

รอยร้าวดังกล่าวอาจเกิดร่วมกับการบดอัดที่ปลายราง และมักปรากฏลักษณะของผิวสัมผัสล้อ
ทก่ี ว้างขนึ้
หากปล่อยไว้ ในระยะถัดไป ชิ้นส่วนของเหล็กรางอาจแตกออก (รูปที่ 3) ระวังอย่าสับสนกับ 1222
ผิวสมั ผัสลอ้ ลอกออก (ความเสียหายทีผ่ วิ ซ่งึ เกดิ จากปรมิ าณการจราจร)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 15

รอยร้าวดังกล่าวจะถือเป็นการแตกหักเมื่อชอ่ งวา่ งทีห่ ัวรางมีระยะห่างทางยาวมากกว่า 50 มิลลิเมตร และ
ลกึ มากกวา่ 10 มิลลิเมตร

ตำแหน่ง

เกิดได้ท่ปี ลายของรางทมี่ อี ายุมากกว่า
ความเสยี หายมสี าเหตจุ ากการผลติ
ในกรณีที่รอยตอ่ ของรางมีสภาพไมเ่ หมาะสม น้ำหนกั ทีก่ ระทำลงรางจะส่งผลใหเ้ กดิ การลกุ ลามมากขึ้น

สาเหตุ

เป็นความเสียหายจากการผลิต

การตรวจพบ

- การตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบด้วยอลั ตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบรางท่ีรา้ ว
- ร้อื ถอนราง
- รื้อถอนรางทแ่ี ตกหักโดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 16

ชอ่ื ความเสียหาย รหสั
113
รอยร้าวตามยาวในแนวดง่ิ
(Longitudinal vertical cracking)

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 113 รปู ที่ 2 - 113

รอยร้าวค่อยๆ แยกส่วนหัวรางออกเป็นสองส่วน ขนานกับระนาบของเอวราง (ดูเพิ่มเติม 213
รอยร้าวตามยาวในแนวด่งิ )
เมื่อความเสียหายลามไปถึงพื้นผิวสัมผัสล้อ จะสังเกตเห็นเป็นเส้นสีดำที่พื้นผิว และปรากฏเป็น
รอยยบุ ตวั บนพ้นื ผิวสัมผสั ล้อ เชน่ เดยี วกบั หวั รางทข่ี ยายกว้างข้ึนตามรอยเปดิ ของรอยรา้ ว
เปน็ ความเสยี หายทต่ี า่ งประเภทกนั กบั ความเสยี หาย 1213 เสน้

ตำแหนง่

- หัวราง
- เกิดท่ีหัวราง ได้ในทุกตำแหน่งตามยาวของราง (เป็นความเสยี หายจากการผลิต)

สาเหตุ

เป็นความเสียหายจากการผลิต มักเกิดในเหล็กโทมัส/มาร์ติน และรางที่หล่อไม่ต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม
ความเสยี หายดงั กลา่ วยงั สามารถพบไดใ้ นรางสมัยใหม่

การตรวจพบ

- ในกรณีที่สงสัย ให้รื้อถอนเหล็กประกับรางออก และตรวจสอบบริเวณพื้นที่ส่วนโค้งด้านในใต้หัวราง
(web-head fillet area)
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนคิ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 17

คำแนะนำในการบำรุงรักษา
- คอยเฝ้าระวังตรวจสอบราง
- รอ้ื ถอนราง ขน้ึ อยู่กับอาการ (ความยาว, ลักษณะที่ปรากฏท่ีบรเิ วณสว่ นบน และสว่ นลา่ งของผวิ หัวราง)
- รอื้ ถอนรางท่ีแตกหักโดยทันที

หมายเหตุ
ดูเพมิ่ เตมิ ความเสียหาย 213 รอยร้าวตามยาวในแนวด่ิง (Longitudinal vertical cracking)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 18

ช่อื ความเสียหาย รหสั

การหลุดรอ่ น (Spalling) 1211

รอ่ งยาว (Long groove) 1212

เส้น (Line) 1213

1211, 1212 และ 1213 เป็นความเสียหายยาวซึ่งมักจะเกิดกับรางทั่วไป โดยรายละเอียด
ให้ดูในส่วนของความเสียหายที่พื้นผิวสัมผัสล้อ 2211 การหลุดร่อน (Spalling), 2212 ร่องยาว (Long
groove), และ 2213 เส้น (Line) ทั้งนี้ สาเหตุที่มีการกำหนดรหัสแยกออกจากกัน เพื่อวัตถุประสงค์
ดา้ นการบำรุงรักษา

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส

การแตกเป็นชิน้ เล็กๆ (Flaking) 1221

ผวิ ลอกออก (Shelling) 1222

การแตกเป็นเส้นทีห่ วั ราง (Head Checking) 1223

การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ และการแตกที่หัวราง โดยทั่วไปจะเกิดกับส่วนของปลายราง และส่วนของ
รางทั่วไป และเกิดในลักษณะเดียวกัน อย่างไรก็ตาม สาเหตุที่มีการกำหนดรหัสแยกออกจากกัน
วตั ถปุ ระสงค์เพ่ือการบำรงุ รกั ษา

ทั้งนี้ ให้ดูเพิ่มในส่วนของความเสียหายที่หัวมุมราง ได้แก่ 2221 การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ (Flaking),
2222 ผิวลอกออก (Shelling), และ 2223 การแตกเป็นเส้นท่ีหัวราง (Head Checking) ในรายละเอียด
เพ่ิมเตมิ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 19

ชื่อความเสยี หาย รหสั
การบด (Crushing) 123

ลักษณะและรูปลักษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ที่ 1 - 123 รูปท่ี 2 - 123

สังเกตพบเป็นลักษณะของรอยยุบตัวที่ผิวสัมผัสล้อ เช่นเดียวกับผิวสัมผัสล้อที่มีลักษณะขยายกว้างข้ึน
โดยโลหะจะถูกดันออกด้านข้าง และบางครั้งถูกดันออกที่ปลายราง และในกรณีที่รุนแรง จะเกิดเป็นติ่ง
ของโลหะและแตกหลุดออกจากราง (รูปท่ี 2)

ตำแหน่ง

โดยส่วนใหญ่มักเกิดทีป่ ลายราง ถัดจากรอยต่อราง ในทศิ ทางเดียวกับทิศการจราจร

สาเหตุ

เปน็ ความเสยี หายเนื่องจากนำ้ หนกั บรรทุกฉับพลันทก่ี ระทำกับราง

การตรวจพบ

ตรวจสอบด้วยสายตา

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- คอยปรับปรงุ รกั ษากายภาพรางบรเิ วณโดยรอบรอยต่อ หรอื บริเวณภายใต้รอยตอ่
- คอยเฝ้าระวังตรวจสอบราง
- ประเมินคณุ ภาพของราง
- เจียรต่งิ รางหากจำเป็น
- ซ่อมแซมโดยการปรับสภาพผิวราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 20

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 21

ชื่อความเสยี หาย รหัส
124
พ้ืนผิวสัมผสั ของรางบแี้ บน
(Local batter of running surface)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รูปที่ 1 - 124 รปู ที่ 2 - 124

เป็นความเสียหายผิดปกติ สาเหตุของการเกิดไม่สามารถระบุได้ในทันที โดยอาจรุนแรงมากขึ้นเนื่องจาก
การเพ่ิมขน้ึ ของน้ำหนักท่กี ระทำจากลอ้ ท่ีวง่ิ ผ่าน

พนื้ ผวิ สมั ผสั ลอ้ เกิดเป็นแอ่งขนาดสัน้ เด่ยี วๆ ซง่ึ มักเกิดรว่ มกบั การที่พื้นผวิ สมั ผสั ลอ้ ขยายกวา้ งขึ้น

ระวงั อย่าสบั สนกับ
- 112 รอยรา้ วในแนวราบ (Horizontal cracking)
- 1211, 1212, 1213 ความเสียหายทผี่ วิ
- 1222 ผวิ สมั ผสั ลอ้ ลอกออก (Shelling)
- 123 การบด (Crushing)
- 125 รอยไหมจ้ ากล้อเฉพาะแห่ง (Isolated Wheel burn)

ตำแหนง่

- หัวรางท่บี รเิ วณรอยตอ่ ระหวา่ งราง
- สามารถเกดิ ไดท้ ุกบริเวณ (ความเสยี หายจากการผลติ )

สาเหตุ

- ความเสียหายจากการผลิต
- ความเสยี หายจากการบำรงุ รักษา

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 22

การตรวจสอบดว้ ยสายตา การตรวจพบ
คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบราง
- รือ้ ถอนราง หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 23

ชอ่ื ความเสยี หาย รหสั
125
รอยไหม้จากลอ้ เฉพาะแห่ง
(Isolated Wheel burn)

ใหด้ คู วามเสยี หาย 2251 และ 2252

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 24

ช่ือความเสียหาย รหัส
127
การรา้ วและการยบุ ตวั เฉพาะทีข่ องผิวสัมผัส
ของราง (Squat. Cracking and local
depression of the running surface)

ลกั ษณะและรูปลักษณ์ท่ีปรากฏ

รปู ที่ 1 – 127

รปู ที่ 2 – 127

ความเสียหายนี้จะปรากฏให้เห็นบริเวณพื้นผิวสัมผัสล้อของหัวราง โดยจะเห็นเป็นแถบที่สัมผัสล้อ
ที่มีลักษณะแบน และกว้างขึ้น ควบคู่กับรอยจุดดำซึ่งมีรอยร้าวลักษณะรูปโค้ง หรือรูปตัว V
รอยร้าวจะขยายเพิ่มขึ้นภายในหัวราง โดยในระยะเริ่มแรกจะทำมุมตื้นกับพื้นผิว จากนั้นเมื่อรอยร้าว
มีความลกึ ถงึ 3 – 5 มิลลิเมตร รอยรา้ วจะลุกลามลงด้านล่างในแนวตัดขวาง ส่งผลใหเ้ กิดการแตกในราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 25

ตำแหนง่

สาเหตุ

สาเหตุของการเกิดสควอทอาจมีได้หลายรูปแบบ โดยทั่วไปมักเกี่ยวข้องกับการเพิ่มขึ้นของความเค้น
จากแรงเสียดทาน และ/หรอื ความต้านทานจากความแข็งแรงในวัสดุทล่ี ดลง ยกตวั อย่างเช่น เกิดจากความ
ไมส่ มำ่ เสมอของผวิ สมั ผัส
แรงจากการลากและเบรกของรถไฟถอื เปน็ ปจั จัยสำคญั ในการเกิดความเสียหาย
แรงจากน้ำหนักกระทำที่รอยต่อของรางถือเปน็ ปัจจัยสำคญั ในการเกิดความเสยี หายท่ปี ลายรางเช่นกนั

การตรวจพบ
- การตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ
- การตรวจสอบดว้ ยกระแสเอ็ดดี้ (Eddy Current)

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบราง
- การเจียรรางและการกัดราง ท้งั ในสว่ นของการปอ้ งกัน (Preventive) และการซอ่ มแซม (Corrective)
- รื้อถอนรางรถไฟท่ีมคี วามเสยี หายซ่ึงส่งผลกระทบต่อความปลอดภยั ของผวิ สัมผสั ล้อ
- รอ้ื ถอนรางทีแ่ ตกหัก

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 26

ช่ือความเสยี หาย รหสั
1321
รอยรา้ วในแนวราบทีบ่ ริเวณส่วนโค้งดา้ นใน
ใตห้ วั ราง (Horizontal cracking at the Web-

head fillet radius)

ลกั ษณะและรูปลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รูปที่ 1 - 1321 รปู ที่ 2 - 1321

รูปที่ 3 - 1321

รอยร้าวนี้เกิดขึ้นที่ปลายรางและมีลักษณะแยกส่วนของหัวรางออกจากเอวราง ในช่วงเริ่มต้น รอยร้าว
จะขนานไปกับส่วนโค้งดา้ นในใต้หัวราง (รูปที่ 1) และอาจลุกลามกลายเป็นรอยร้าวแนวโค้ง ไม่ว่าจะโค้งขน้ึ
ด้านบน (รูป 2) หรือโค้งลงดา้ นล่าง และในบางครั้งรอยรา้ วอาจผ่านรูสลกั เกลียวต่อราง (ในกรณีนี้ ให้ระวัง
อย่าสับสนกบั 135 รอยรา้ วรปู ดาวของรสู ลักเกลียวต่อราง) หรืออาจเกิดรอยรา้ วโค้งท้ังด้านบนและด้านล่าง
ไดพ้ รอ้ มกนั

รอยรา้ วนี้จะสง่ ผลใหห้ วั รางแตกออกจากรางในทกุ กรณี และทำใหร้ างแตกเป็นสว่ นๆ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 27

ตำแหน่ง
ปลายราง โดยเฉพาะรางที่จุดเชอื่ มตอ่ มีลกั ษณะไม่เหมาะสม

สาเหตุ
ความเค้นระหว่างเหล็กประกับและเหล็กรางอันเนื่องมาจากการเคลื่อนที่ในแนวดิ่งของจุดเชื่อมต่อ
ชว่ งระหวา่ งท่ีรถไฟเคลื่อนผา่ น ตลอดจนคณุ ภาพเรขาคณติ ของทาง คณุ ภาพของจดุ เชื่อมต่อ ความแข็งเกร็ง
ทไี่ มเ่ หมาะสมของราง การติดตงั้ เหล็กประกบั รางที่ไมเ่ หมาะสม เปน็ ต้น

การตรวจพบ
- รอ้ื เหล็กประกับรางออก และตรวจสอบด้วยสายตาทัง้ สองดา้ นของเอวราง
- การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา
- ปรบั ปรงุ คณุ ภาพของจดุ เชอ่ื มตอ่ ราง
- รื้อถอนรางทรี่ ้าวออก
- รื้อถอนรางท่ีร้าวโดยทันที
- รางที่แตกหัก (ดเู พ่ิมเตมิ รูปท่ี 2 - 1321 และรปู ที่ 3 – 1321) ห้ามการจราจรและรื้อถอนรางโดยทันที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 28

ชอ่ื ความเสียหาย รหสั
1322
รอยร้าวในแนวราบทีบ่ ริเวณสว่ นโคง้ ดา้ นใน
เหนอื ฐานราง (Horizontal cracking at the

Web-foot fillet radius)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รูปท่ี 1 - 1322

รูปท่ี 2 - 1322 รูปท่ี 3 - 1322

รอยร้าวเกิดจากบริเวณปลายราง และมีลักษณะแยกส่วนของฐานรางออกจากเอวราง ในช่วงเริ่มต้น
รอยร้าวจะขนานไปกับส่วนโค้งด้านในเหนือฐานราง (ดูเพิ่มเติม รูปที่ 1) ซึ่งเมื่อเกิดการลุกลาม โดยทั่วไป
รอยรา้ วจะโค้งลงดา้ นลา่ ง สง่ ผลใหฐ้ านรางแตกออก (ดูเพ่มิ เตมิ รูปที่ 2)

ตำแหน่ง

ปลายราง สว่ นใหญม่ ักพบบริเวณจุดเชื่อมตอ่ ท่มี ีคุณภาพไมเ่ หมาะสม

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 29

สาเหตุ

ความเค้นระหว่างเหล็กประกับและรางอันเนื่องมาจากการเคลื่อนที่ในแนวดิ่งของจุดเชื่อมต่อ
ในช่วงที่รถไฟเคลื่อนผ่าน ตลอดจนคุณภาพเรขาคณิตของทาง คุณภาพของจุดเชื่อมต่อ ความแข็งเกร็ง
ท่ีไมเ่ หมาะสมของราง การตดิ ต้งั เหล็กประกับรางทไี่ มเ่ หมาะสม เปน็ ตน้

การตรวจพบ

- รื้อเหลก็ ประกับรางออก และตรวจสอบดว้ ยสายตาทงั้ สองดา้ นของเอวราง
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- ปรบั ปรงุ คณุ ภาพของจุดเชอ่ื มต่อราง
- รื้อถอนรางท่ีรา้ วออก
- รอ้ื ถอนรางที่รา้ วโดยทนั ที
- รางทีแ่ ตกหัก ใหห้ า้ มการจราจรและรอ้ื ถอนรางโดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 30

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส
133
การรา้ วตามยาวในแนวด่ิง (Longitudinal
vertical cracking)

ใหด้ คู วามเสยี หาย 233

ชื่อความเสียหาย รหัส
การกดั กรอ่ น (Corrosion) 134

ใหด้ ูความเสียหาย 234

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 31

ช่อื ความเสียหาย รหสั
135
รอยรา้ วบรเิ วณรูแผ่นประกับ
(Cracking of fishbolt holes)

ลกั ษณะและรูปลักษณ์ท่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 - 135 รปู ที่ 2 - 135

ความเสียหายนี้ ประกอบด้วยรอยร้าวต่อเนื่องโดยรอบรูสลักเกลียวต่อราง (ดูเพิ่มเติม รูปที่ 1) โดยทั่วไป
รอยร้าวจะเรม่ิ ที่มมุ ประมาณ 45 องศา และสง่ ผลให้เกดิ การแตก (ดูเพม่ิ เติม รปู ท่ี 2)
โอกาสที่จะเกิดความเสียหายประเภทนี้ขึ้นอยู่กับคุณภาพการเจาะรูสลักเกลียวอย่างมาก การใช้เทคนิค
เฉพาะต่างๆ เช่น การเจาะลบมุม (Beveling) หรือการทำให้คุณภาพผิวของรูเจาะอยู่ในสภาพดี จะช่วยลด
ความเส่ยี งของการเกดิ รอยร้าวได้มาก

ตำแหนง่

บรเิ วณรสู ลักเกลยี ว

สาเหตุ

- เกดิ จากความเคน้ โดยรอบรสู ลกั เกลียวช่วงขณะรถไฟผา่ น
- เกิดจากความโค้งกลมของรูสลักเกลียว และคุณภาพของรูสลักเกลียวที่ต่ำ (ทั้งจากการผลิต จากการ
กดั กรอ่ น และอน่ื ๆ)

การตรวจพบ

- รอ้ื เหล็กประกบั รางออก และตรวจสอบทั้งสองดา้ นของเอวรางดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนิค

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 32

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา
- ร้ือถอนรางทีร่ า้ ว
- รื้อถอนรางที่รา้ วโดยทนั ที
- รางทแ่ี ตกหัก (ดูเพ่ิมเตมิ รปู ที่ 2) ให้ระงับการจราจรและรือ้ ถอนรางโดยทันที
- แนะนำใหใ้ ช้การเจาะลบมมุ (Bevelling) และลบเส้ยี น (Deburring)

หมายเหตุ
ความระมดั ระวังขณะทำการเจาะรู จะชว่ ยปอ้ งกันการเกิดรอยรา้ วรปู ดาวในอนาคตได้

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 33

ชอื่ ความเสียหาย รหสั
เหลอื่ ม (Lap) 139

ใหด้ คู วามเสียหาย 239

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส
153
การรา้ วตามยาวในแนวดิง่ ของฐานราง
(Longitudinal vertical cracking of the

rail foot)

ใหด้ ูความเสียหาย 253

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส
1541
การสกึ กรอ่ นที่ฐานราง
1) ร่อง, รูภายใตฐ้ านราง
(Notching, hole under the foot)

ให้ดูความเสียหาย 2541

ชือ่ ความเสียหาย รหัส
1542
การสึกกรอ่ นท่ีฐานราง
2) การกดั กร่อนเป็นจุดภายใตฐ้ านราง
(Spot corrosion under the rail foot)

ใหด้ ูความเสยี หาย 2542

ชอื่ ความเสียหาย รหสั
1543
การสกึ กรอ่ นทฐี่ านราง
3) การสึกกร่อนของปลายฐานราง
(Corroded side of the foot tips)

ใหด้ คู วามเสยี หาย 2543

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 34

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส
200
การแตกตามขวาง โดยไม่ปรากฏตน้ กำเนดิ
(Transverse break without apparent

Origin)

ลักษณะและรปู ลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รูปท่ี 1 - 200
เป็นการแตกตามขวาง ตน้ เหตขุ องการเกดิ ไมส่ ามารถระบไุ ดโ้ ดยทนั ที การแตกประเภทน้จี ะเกดิ ขึน้ ฉับพลัน
โดยเฉพาะเม่ือมีภาพอากาศทเี่ ย็นจดั
ให้ตรวจสอบชิ้นส่วนรางที่เกิดความเสียหาย และตรวจสอบว่าการแตกนั้นมีที่มาจากสาเหตุดังต่อไปน้ี
หรือไม่
- 211 รอยรา้ วตามขวางต่อเนอื่ ง (รอยรา้ วจากการลา้ รูปตบั )
- 2251, 2252 รอยไหม้จากล้อ (Wheel burns)
- 234, 2541, 2542, 2543 การกดั กร่อน (Corrosion)
- 253 รอยรา้ วตามยาวในแนวดงิ่ ของฐานราง (Longitudinal vertical cracking of the foot)
- 3011, 3012 รอยช้ำ (Bruising)
- 302 การใชอ้ ุปกรณท์ ีผ่ ดิ วิธี และอ่นื ๆ

ตำแหน่ง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 35

สาเหตุ

- ไม่มขี อ้ บ่งชส้ี าเหตุการเกิดความเสยี หาย
- การปรับอณุ หภูมิภายในรางเชื่อมยาว (CWR) อาจสง่ ผลใหเ้ กิดการแตกหัก

การตรวจพบ

- ตรวจสอบการแตกของราง

- หากไดม้ ีการตดิ ตง้ั วงจรไฟตอน (Track circuit) ไว้ จะสามารถตรวจสอบด้วยวิธดี งั กลา่ วได้
- ตรวจสอบด้วยสายตา

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

ติดตง้ั เหล็กประกับรางชั่วคราว
รอื้ ถอนรางท่ีแตกหกั โดยทนั ที

หมายเหตุ

ตรวจสอบชอ่ งวา่ งท่กี ว้างผิดปกติ และรอยเลอื่ นไถลของเครอื่ งยึดเหน่ยี วราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 36

ชื่อความเสียหาย รหัส
211
รอยร้าวจากการล้ารูปตบั (รอยร้าวตามขวาง
ต่อเนื่อง) (Kidney-shaped fatigue crack

(Progressive transverse cracking))

ลกั ษณะและรูปลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รูปที่ 1 - 211 รูปท่ี 2 - 211

ตำแหน่งจุดต้นกำเนิด อาจเกิดจากบริเวณตรงกลางหรือพื้นที่บริเวณหัวมุมของหัวราง คำเรียก “รูปตับ”
อธิบายได้โดยลักษณะรูปร่างของรอยร้าว แต่ระวังอย่าสับสนกับ 471 รอยร้าวตามขวางที่เกิดขึ้นจาก
การปรบั สภาพผิวราง หรือ 411 รอยร้าวตามขวางต่อเน่อื งจากการเช่ือม

เมอื่ ผ่านไประยะเวลาหน่ึง รอยร้าวนจี้ ะลามถึงส่วนนอกของหวั ราง จากน้ันจะปรากฏให้เห็นได้ด้วยตาเปล่า
ที่บริเวณแต่ละด้านของหัวราง ซึ่งในระยะนี้ มีแนวโน้มที่รางจะเกิดการแตกหัก อย่างไรก็ตาม หากเกิด
การแตกหักขึ้นก่อนที่ความเสียหายจะปรากฏ จะสังเกตเห็นเป็นแถบรูปอวัยวะตบั เกลี้ยง มันเงา โดยทั่วไป
มักมีจดุ ศนู ยก์ ลางร่วมกบั รอยร้าว (ดเู พ่มิ เตมิ รปู ที่ 1 จดุ ศนู ย์กลาง และรปู ท่ี 2) ซ่ึงแถบจะเกดิ การออกซิไดซ์
ข้ึนทนั ทีท่ีรอยรา้ วดงั กลา่ วลามไปถึงผวิ และปรากฏให้เหน็

ในบางกรณี รอยร้าวจะเกิดจากบริเวณภายในหัวมุมราง (รูปที่ 2) เพื่อหลีกเลี่ยงความสับสนกับ
การแตกของรางตามขวางซึ่งเป็นสาเหตุมาจากการลอกหรือการแตกที่หัวมุมราง ให้ตรวจสอบให้แน่ใจว่า
ไม่มีการรา้ วทผ่ี ิวของหัวมมุ ราง

ตำแหน่ง

- สามารถเกดิ ไดใ้ นทุกบริเวณ (เปน็ ความเสยี หายจากการผลิต)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 37

สาเหตุ
- ความเสียหายจากการผลิต
- ความเสียหายนสี้ ว่ นใหญเ่ กดิ จากภายใน
- รอยรา้ วเลก็ ๆ อาจเกิดไดจ้ ากไฮโดรเจน
- นำ้ หนักฉบั พลนั ทกี่ ระทำกบั รางเปน็ ปัจจัยหน่งึ ซ่ึงทำใหเ้ กดิ ความเสียหาย

การตรวจพบ
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนิค

- สำหรับกรณีรอยร้าวที่ไม่ได้มีจุดเริ่มต้นจากจุดศูนย์กลาง ความเสียหายนี้จะไม่สามารถระบุได้ชัดเจน
จนกว่าจะเกิดการแตกหัก อย่างไรก็ตาม หากสังเกตเห็นรอยร้าวตามขวางแนวเฉียง (ซึ่งเป็นลักษณะ
ที่แตกต่างจากความเสียหายอื่นๆ บริเวณผิวหวั ราง) แล้ว จะถือเป็นข้อบ่งชี้ที่เชือ่ ถือได้วา่ เป็นความเสียหาย
ประเภทรอยร้าวจากการลา้ รปู ตับ

คำแนะนำในการบำรุงรักษา
ขน้ึ อยูก่ ับความรุนแรงของความเสยี หาย
- คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบราง
- ใสเ่ หลก็ ประกบั รางช่วั คราว
- รือ้ ถอนรางโดยทนั ที

หมายเหตุ

ความเสียหายรุนแรงนี้อาจเกิดขึ้นได้ซ้ำๆ ในรางเดียวกัน และส่งผลให้เกิดช่องว่างขนาดใหญ่เมื่อเกิดการ
แตกหักซ้ำซ้อน และอาจลุกลามกับเหล็กรางอื่นที่ผลิตมาจากล้อตเดียวกัน หากเป็นไปได้ ให้ทำการ
ตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนิคกบั รางทม่ี าจากลอ้ ตเดียวกัน หากพบว่ามกี ารลกุ ลามของความเสียหายดงั กล่าว

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 38

ช่อื ความเสยี หาย รหัส
212
รอยรา้ วในแนวราบ
(Horizontal cracking)

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 212

รูปที่ 2 - 212

รอยร้าวนี้มักจะค่อยๆ แยกส่วนบนของหัวราง ไปตามระนาบซึ่งเกือบจะขนานกับผิวสัมผัสล้อ และอาจ
ส่งผลให้เกิดรอยยุบตัวของพน้ื ผวิ สัมผสั ล้อ ซ่งึ จะมีลกั ษณะคล้ายรอยปะ ตดั กับพ้ืนผิวเงาของพืน้ ผิวสมั ผสั ล้อ

ในช่วงต้น รอยร้าวจะปรากฏให้เห็นที่ผิวหน้าด้านนอกของหัวราง ในระยะห่างโดยทั่วไปประมาณ
15 มลิ ลเิ มตร จากผวิ สมั ผสั ลอ้

รอยร้าวแนวราบอาจโค้งลงและทำให้เกิดรอยร้าวตามขวาง (ดูเพิ่มเติมรูปที่ 1 และ รูปที่ 2 รอยร้าว
แนวราบ) และท้ายสุดสง่ ผลให้เกดิ การแตกหกั

รางที่แตกหักจากรอยร้าวผสม เมื่อเกิดการแตกหักขึ้นจะสามารถสังเกตได้จากรอยปะสีดำในบริเวณ
ซง่ึ เดมิ เกดิ รอยรา้ วแนวราบ ส่วนแตกหกั ทเ่ี หลือจะมลี ักษณะใส เหมอื นผลึก

ตำแหน่ง

- เกิดได้ในทุกบรเิ วณ (เป็นความเสียหายจากการผลติ )

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 39

สาเหตุ
- ความเสียหายจากการผลิต

การตรวจพบ
- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบด้วยการแสกนอลั ตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- รือ้ ถอนรางตลอดช่วงความยาวของรางโดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 40

ชอื่ ความเสยี หาย รหัส
213
รอยร้าวตามยาวในแนวด่ิง
(Longitudinal vertical cracking)

ลกั ษณะและรูปลักษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 213

รูปท่ี 2 - 213

รอยรา้ วตามยาวเกดิ ขึ้นในแนวด่ิงภายในหัวราง (ดูความเสยี หาย 113)

เมอื่ ความเสยี หายภายในประเภทน้ีลามไปถงึ บริเวณผวิ จะสงั เกตเหน็ เป็นเสน้ ดำยาวไปตามแนวผิวด้านบน
ของราง (รปู ที่ 1)

รอยร้าวนี้มักจะค่อยๆ แยกส่วนบนของหัวรางออกเปน็ สองสว่ น ตามแนวระนาบขนานกับเอวราง จากน้ัน
จะสงั เกตเหน็ ถึงรอยยุบตวั ทผ่ี ิวสัมผสั ล้อ ร่วมกบั หวั รางทข่ี ยายกวา้ งขน้ึ ตามขนาดช่องเปดิ ของรอยร้าว

รอยร้าวนี้อาจสังเกตเห็นได้ที่ส่วนโค้งด้านในใต้หัวราง (Web-head fillet radius) ของด้านใดด้านหนึ่ง
ของเอวราง (รปู ท่ี 2)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 41

หากสังเกตเห็นความเสียหายดังกล่าวที่ส่วนโค้งด้านในใต้หัวรางแล้ว ให้ระวังอย่าสับสนกับ 2321
รอยร้าวในแนวราบที่บริเวณส่วนโค้งด้านในใต้หัวราง ทั้งนี้ การจำแนกประเภทและระบุชนิดของความ
เสียหาย ทำไดโ้ ดยการแสกนอลั ตราซาวด์

ตำแหน่ง

- อาจเกิดได้ในทกุ ทีบ่ รเิ วณปลายราง

สาเหตุ

- ความเสียหายจากการผลติ การตรวจพบ
คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา
- การตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนิค หมายเหตุ

- คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบราง
- รือ้ ถอนราง
- ร้อื ถอนรางโดยทนั ที

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 42

ชอื่ ความเสยี หาย รหสั
รอ่ งหลุมช่วงสน้ั (Short-pitch corrugation) 2201

ลักษณะและรูปลักษณ์ท่ีปรากฏ

รูปที่ 1 – 2201 รปู ท่ี 2 - 2201

ร่องหลุมช่วงสั้น สามารถสังเกตได้จากรูปแบบซ้ำๆ ของสันคลื่นที่สว่างสลับกับร่องมืดบนพื้นผิว
สมั ผัสล้อ โดยทวั่ ไปจะมีความยาวช่วงนอ้ ยกว่า 8 เซนติเมตร

ตำแหนง่

เกิดได้ในทุกตำแหนง่

สาเหตุ

การเสื่อมเนื่องจากปฏิสัมพันธ์แบบพลศาสตร์ระหว่างรถไฟและทางรถไฟ ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติ
ความแขง็ เกรง็ ของวสั ดทุ างรถไฟและตวั รถไฟ

การบดและการกดั

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา

- การตรวจสอบด้วยเสียง
- เฝา้ สังเกตขุ อ้ มลู ซ่ึงบนั ทึกโดยพาหนะตรวจสอบเรขาคณิตของทาง

- เก็บข้อมูลโดยพาหนะทีอ่ อกแบบมาโดยเฉพาะ (การตรวจสอบด้วยเลเซอร์)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 43

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

เจยี รรางเมอ่ื ร่องหลมุ ดงั กล่าว
- สง่ ผลถึงการบำรงุ รักษาราง

- สง่ ผลให้เกิดความเสียหายจากการลา้ ท่ีผิวสมั ผัสของท้งั ลอ้ และรางรถไฟ (ยกตวั อย่างเช่น สควอท)
- ส่งผลถึงอปุ กรณข์ องตวั รถ
- สง่ ผลถงึ ความสะดวกสบายของผโู้ ดยสาร
- ส่งผลใหเ้ กดิ เสียงรบกวนเม่อื รถไฟวิ่งผา่ น
ปรบั คณุ สมบตั ิความแข็งเกร็งเชงิ พลศาสตรข์ องราง (แผ่นรองราง)

ใชส้ ารปรบั แตง่ ลดความเสยี ดทาน
ประเมินความแขง็ แรงของเหลก็ ราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 44

ช่ือความเสียหาย รหัส
ร่องหลุมช่วงยาว (Long-pitch corrugation) 2202

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 2202
ร่องหลุมช่วงยาวนี้จะสามารถสังเกตได้จากรอยยุบบริเวณผิวสัมผัสล้อ ไม่ว่าจะชัดเจนมากหรือน้อย
ก็ตาม และจะทำให้รางเกดิ ความไม่สมำ่ เสมอเม่ือเทียบกบั ระดบั โพรไฟล์ปกตขิ องราง
โดยทว่ั ไปมคี วามยาวชว่ งระหว่าง 8 ถึง 30 เซนติเมตร
การเพิ่มข้ึนของร่องหลมุ ช่วงยาว อาจขึ้นอยู่กับ
- รศั มโี ค้ง
- ความลาดเอยี งของรางทม่ี ากหรอื นอ้ ยเกินไป
- คุณภาพของเหล็ก
- คุณลกั ษณะของแรงเสียดทาน
- คุณลักษณะของพาหนะ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 45

ตำแหน่ง

โดยทัว่ ไปแลว้ รอ่ งหลุมช่วงยาวจะเกิดขึน้ กับรางทต่ี ำ่ กว่า บริเวณทางโค้ง และทางตรง
สาเหตุ

เปน็ ความเสียหายจากปรมิ าณการจราจร
การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบด้วยเสียง
- เฝ้าสงั เกตุขอ้ มูลซ่งึ บนั ทึกโดยพาหนะตรวจสอบราง
- เก็บข้อมูลโดยพาหนะทอ่ี อกแบบมาโดยเฉพาะ

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

แกไ้ ขโดยการเจยี รรางและกดั ราง
ปรับคณุ สมบัตคิ วามแขง็ เกรง็ ของราง (ใชแ้ ผ่นรองรางควบคกู่ บั แผน่ รองหมอนรองราง)
ตรวจสอบคณุ ภาพเหลก็
ตรวจสอบคุณภาพเครอื่ งยึดเหนี่ยวราง

หมายเหตุ

สาเหตุการเกิดร่องหลุมช่วงส้ัน มาจากปฏิสัมพนั ธท์ างพลศาสตรร์ ะหว่างรถไฟและราง และความแข็งเกร็ง
ของวัสดุรางและรถไฟ ในขณะที่ร่องหลุมช่วงยาวจะเกิดจากการสึกหรอและการเสียรูปเชิงพลาสติก
(กรณีการเสียรูปเชงิ พลาสติกจะเกดิ กบั รถไฟขนาดใหญ่)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 46

ชือ่ ความเสยี หาย รหสั
2203
การสกึ หรอผดิ ปกติด้านข้างหัวราง
(Lateral wear)

ลกั ษณะและรูปลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 - 2203

การสึกหรอด้านข้าง หรือการเสียมุมของรางมักปรากฏที่บริเวณทางโค้งด้านนอก เกิดขึ้นเนื่องจากความ
เสียดทานระหว่างล้อและรางรถไฟ การสึกหรอนี้มักจะมีลักษณะเป็นคลื่นรูปไซน์โดยมีส่วนล่างสุดอยู่ท่ี
บริเวณรอยตอ่ ของเหลก็ ประกับราง

ความรนุ แรงของการสึกหรอด้านข้าง ข้นึ อย่กู บั
- รศั มีความโค้ง
- ความลาดเอียงของรางที่มากหรือนอ้ ยเกินไป
- คุณภาพเหล็ก
- การชโลมน้ำมันรางน้อยเกินไป
- การจดั วางล้อในยานพาหนะ

ในแนวเส้นทางตรง การสึกหรอด้านข้างที่ไม่สม่ำเสมอสามารถเกิดได้ทั้งสองราง ซึ่งเกิดจากพฤติกรรม
การส่ายของยานพาหนะ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 47

การสึกหรอดา้ นข้างจะเกดิ เปน็ ความเสียหายเมือ่
- การสกึ หรอนน้ั ส่งผลกระทบต่อการบำรงุ รักษาราง (รางกว้างเกนิ ท่ีกำหนด)
- การสึกหรอนั้นอาจส่งผลเกิดการแตกหักเนื่องจากความแข็งแรงของรางลดลง (ส่งผลกระทบกับส่วนล่าง
ของหัวราง)
- การสึกหรอนั้นกัดกร่อนจนเรขาคณิตของผิวสัมผัสล้อลดลง ทำให้ความล้าของผิวสัมผัสล้อ (Rolling
Contact Fatigue) เพ่ิมขน้ึ อยา่ งมีนัยสำคัญ

ตำแหนง่

สว่ นใหญม่ กั พบบรเิ วณทางโคง้ แคบ
อาจเกิดขน้ึ กบั ทางตรงได้ เน่ืองความไม่สมดลุ ของพาหนะ (ดดู ้านบน)

สาเหตุ

การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- ตรวจสอบโพรไฟล์ราง

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบและวัดคา่ ความสึกหรอของราง
รอื้ ถอนรางที่เกดิ การสึกหรอด้านขา้ งผดิ ปกติ

ควบคุมการชโลมสารหลอ่ ล่ืนทลี่ อ้ หรอื ราง
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 48

ช่ือความเสยี หาย รหัส
2204
การสกึ หรอผิดปกตใิ นแนวดิง่ ของหัวราง
(Abnormal vertical wear)

ลกั ษณะและรปู ลักษณ์ที่ปรากฏ

รูปที่ 1 – 2204 รปู ที่ 2 - 2204

การสึกหรอในแนวดิ่งเนื่องด้วยแรงกระทำจากรถไฟ และจะเพิ่มขึ้นแปรผันตามปริมาณการจราจร
โดยท่วั ไปแลว้ จะไมน่ บั เป็นความเสยี หายของราง

อย่างไรก็ตาม บางครั้งการสึกหรอผิดปกติอาจเกิดขึ้นกับราง โดยเฉพาะรางบริเวณทางโค้งที่แคบ ซึ่งจะมี
การสกึ หรอสงู กว่ารางอนื่ ในบรเิ วณใกลเ้ คียงกัน ภายใต้เง่อื นไขสภาพการใชง้ านเดียวกนั

เป็นการสกึ หรอตา่ งประเภทกนั กับ 223 การบด (Crushing)

การสึกหรอผิดปกตินี้อาจส่งผลให้เกิดการแตกหักของรางเนื่องจากความแข็งแรงของหน้าตัดราง
ทีล่ ดลง (ในกรณีดังกล่าว ให้ตรวจสอบว่าการแตกหักไม่ไดม้ าจากสาเหตคุ วามเสยี หายอนื่ )

ตำแหนง่

สาเหตุ
ความเสยี หายเน่ืองจากปรมิ าณการจราจร
คุณภาพของเหล็กไมเ่ พียงพอต่อการรองรับปรมิ าณการจราจร

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 49

การตรวจพบ
การตรวจวัดโพรไฟลร์ าง

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบรางและตรวจวัดความสึกหรอ
- ร้ือถอนรางทเ่ี กดิ การสกึ หรอผดิ ปกตใิ นแนวดง่ิ

หมายเหตุ