มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 100

ชื่อความเสยี หาย รหัส
411
รอยร้าวตามขวางท่ีหน้าตัดในการเช่อื มแฟลชบตั ต์
(Transverse cracking of the profile
in electric flash-butt welds)

ลกั ษณะและรูปลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ที่ 1 – 411 รูปที่ 2 – 411

รปู ท่ี 3 – 411

รอยร้าวเกิดในหน้าตัดการเชื่อม ไม่ว่าจะมาจากความเสียหายบริเวณภายในของหัวรางที่ทำการเชื่อม
(รูปที่ 1) หรือจากความเสียหายในฐานราง (รูปที่ 3) และในท้ายที่สุดจะส่งผลให้เกิดการแตกหัก
อย่างส้ินเชิงของหน้าตดั ราง

รูปแบบการแตกหักสามารถจำแนกได้จากจุดเรียบและสว่างภายในหัวราง (รูปที่ 1) หรือจุดดำที่ฐานราง
(รูปท่ี 3)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 101

ตำแหนง่

สาเหตุ

กระบวนการผลิตท่ไี ม่เหมาะสม

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบด้วยอลั ตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

- คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบความเสยี หาย
- ดำเนินการติดตงั้ เหล็กประกับรางชั่วคราว

- รอื้ ถอนรางโดยทันที

- หากทำได้ ให้ดำเนินการซ่อมรอยเชื่อมที่ร้าวหรือแตกหักโดยการเชื่อมแบบอะลูมิโนเทอร์มิก (กรณีที่การ
ร้าวหรือแตกหกั นัน้ อยใู่ นระนาบใกล้เคียงหน้าตดั ปกตขิ องราง)

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 102

ชอื่ ความเสียหาย รหสั
412
รอยร้าวในแนวราบท่ีเอวรางในการเชื่อมแฟลชบัตต์
(Horizontal cracking of the web in
electric flash-butt welds)

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รูปท่ี 1 – 412 รูปที่ 2 – 412

รปู ที่ 3 – 412

รอยร้าวนี้เกดิ ขนึ้ ตดั ผ่านรอยเชอื่ ม และโดยท่ัวไปจะมลี ักษณะโค้งไปตามเอวราง
เม่ือรอยร้าวลุกลาม รอยรา้ วจะมลี กั ษณะโค้งหักลง (รูปท่ี 1) หรือโค้งหกั ข้นึ (รูปท่ี 2) หรอื เกิดขึ้นพร้อมกัน
ทง้ั สองทศิ ทาง (รูปที่ 3)
ในท้ายทสี่ ดุ จะสง่ ผลให้เกิดการแตกหักของรางบรเิ วณใกลเ้ คียงรอยเชื่อม

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 103

ตำแหนง่

สาเหตุ

กระบวนการเชอ่ื มท่ีไม่เหมาะสม

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

- ร้อื ถอนรอยเชือ่ มท่ีร้าวและตดิ ต้ังรางใหม่โดยทนั ที
- หา้ มการจราจร ร้อื ถอนรอยเชอื่ มทีแ่ ตกหักและตดิ ต้ังรางใหม่โดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 104

ชอื่ ความเสยี หาย รหัส
417
การรา้ วและการยุบตวั เฉพาะที่ของผิวสัมผัส
ของรางในการเชื่อมแฟลชบัตต์

(Squat. Cracking and local depression of
the running surface in electric flash-butt welds)

ลกั ษณะและรูปลักษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 417
ความเสียหายดังกลา่ วมีลักษณะเช่นเดียวกับสควอททว่ั ไป ดเู พมิ่ เตมิ ความเสียหาย 227

ตำแหน่ง
อาจเรม่ิ จากบริเวณทไี่ ดร้ ับผลกระทบจากความรอ้ น ของการเชอ่ื มแฟลชบตั ต์

สาเหตุ
ชิ้นสว่ นรางทไ่ี ดร้ ับผลกระทบจากความร้อนในการเชือ่ มแฟลชบตั ต์ มีความแขง็ แรงท่ีต่างกัน

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 105

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ

- การตรวจสอบด้วยกระแสเอ็ดด้ี
คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

สกัดรอยเชื่อมนั้นออกทง้ั หมด

หรอื ใชว้ ิธีการเชอ่ื มพอก

หมายเหตุ

ควรพิจารณาควบคู่กับความเสียหาย 427 การร้าวและการยุบตัวเฉพาะที่ของผิวสัมผัสของรางในการเชื่อม
อลูมิโนเทอร์มิก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 106

ชือ่ ความเสยี หาย รหัส
421
รอยร้าวตามขวางทหี่ น้าตดั ในการเช่อื ม
อลมู โิ นเทอร์มกิ (Transverse cracking of
the profile in aluminothermic welding)

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ที่ 1 – 421 รปู ท่ี 2 – 421
รปู ที่ 3 – 421 รปู ท่ี 4 – 421

รปู ที่ 5 – 421 รูปท่ี 6 – 421

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 107

ความเสียหายนี้เกิดขึ้นไปตามระนาบ ท่ีใกล้กับโพรไฟล์หน้าขวางของราง ในท้ายที่สุดจะส่งผลให้ราง
เกดิ การแตกหกั ลกั ษณะของความเสยี หายบางสว่ นประกอบด้วย

- รอยรา้ วทีม่ จี ุดเริ่มตน้ ภายในปกี ใต้ฐานราง และลามต่อเน่ืองตามระนาบตดั ขวาง ไปยังรางบริเวณใกล้เคียง
(รูปท่ี 1)

- รอยร้าวซึง่ ส่วนใหญ่อยบู่ รเิ วณระนาบแนวด่งิ ของรอยเช่อื ม (รปู ท่ี 3)

- รอยร้าวในระนาบแนวดง่ิ ห่างจากรอยเชอ่ื มน้อยกว่า 10 มิลลเิ มตร (รปู ท่ี 2)

- รอยร้าวตามขวางซึ่งลุกลามจากบริเวณส่วนโค้งด้านในใต้หวั รางในการเช่อื มแบบอลมู ิโนเทอร์มิก (รปู ที่ 6)

ตำแหนง่
รปู ท่ี 6 – สว่ นใหญเ่ กิดในรางทอ่ี ยู่สงู กวา่ ของทางโคง้ รัศมีแคบในเสน้ ทางทม่ี ีการจราจรหนาแน่น

สาเหตุ
รปู ที่ 1 และ 3 เกดิ จากการเช่ือมทไี่ มเ่ หมาะสม
รูปที่ 6 เกิดจากการออกแบบการเชื่อมและขั้นตอนการเชื่อมที่ไม่เหมาะสม (การใช้แบบหล่อ, การให้ความ
รอ้ นรางก่อนการเช่ือม หรอื อ่ืนๆ)

การตรวจพบ
- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา
- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบความเสียหาย
- ดำเนนิ การตดิ ตง้ั เหลก็ ประกบั รางชว่ั คราว
- รื้อถอนรางโดยทนั ที
- ดำเนินการติดตง้ั เหลก็ ประกับรางช่ัวคราว และกำจดั ความเสียหายดังกล่าวโดยการตดิ ต้ังรางใหม่

อย่างไรก็ตาม ให้ดำเนินการซ่อมแซมรางเชื่อมที่ร้าวหรือแตกหักทันทีที่สามารถทำได้ (กรณีการร้าว
หรอื แตกหักอยใู่ นระนาบใกลเ้ คยี งหนา้ ตัดปกติของรางมาก)

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 108

ชือ่ ความเสยี หาย รหัส
422
รอยร้าวในแนวราบทเ่ี อวรางในการเชอ่ื ม
อลูมิโนเทอร์มกิ (Horizontal cracking of the

web in aluminothermic welding)

ลักษณะและรปู ลกั ษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 422 รปู ท่ี 2 – 422

รปู ท่ี 3 – 422

รอยร้าวนี้ โดยทั่วไปจะเกิดขึ้นระหว่างรูสลักเกลียวของรางผ่านแนวเชื่อม (รูปที่ 1) โดยสามารถขยายไป
ถึงฐานรางหรอื หวั รางของรางใกล้เคยี ง และสง่ ผลให้เกดิ การแตกหัก

ความเสียหายนี้ อาจพบได้กับการเชื่อมซึง่ ไม่มีการเจาะรสู ลกั เกลียว (รูปที่ 3) เช่นกนั แตจ่ ะมโี อกาสเกิดขึ้น
น้อยครั้ง และในกรณีดังกล่าว ความเสียหายอาจเกิดจากรอยร้าวขนาดเล็กในเอวรางและส่งผลให้เกิดการ
แตกหกั

ตำแหน่ง

ความเสียหายน้ีโดยท่วั ไปจะพบในรางเชอ่ื มซึ่งไม่ไดต้ ดั ปลายรางก่อนการเชื่อม

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 109

สาเหตุ

กระบวนการเชอ่ื มทไ่ี ม่ถกู ต้อง

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา

- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ
คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

- ร้ือถอนรางเช่ือมที่รา้ วโดยการตดิ ตั้งรางใหมท่ ันที

- ห้ามการจราจร รอื้ ถอนรางทีแ่ ตกหกั และติดต้งั รางใหม่ทนั ที
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 110

ช่อื ความเสยี หาย รหัส
427
การรา้ วและการยุบตวั เฉพาะท่ีของผิวสัมผัส
ของรางในการเช่ือมอลูมิโนเทอร์มิก

(Squat. Cracking and local depression of
the running surface in aluminothermic

welding)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 – 427

ความเสยี หายน้ี มีลกั ษณะเช่นเดยี วกนั กับสควอทปกติ ดเู พิ่มเติมความเสยี หาย 227 การร้าวและการยุบตัว
เฉพาะที่ของผวิ สมั ผัสของราง

ตำแหน่ง

สามารถเกดิ ไดก้ บั พื้นทซ่ี ่งึ ได้รับความร้อนจากการเชื่อมอลูมโิ นเทอรม์ กิ
สาเหตุ

ชิน้ สว่ นรางทไี่ ดร้ ับผลกระทบจากความร้อนในการเชื่อมอลูมโิ นเทอร์มกิ มีความแขง็ แรงท่ตี า่ งกัน

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 111

การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนคิ

- การตรวจสอบด้วยกระแสเอ็ดดี้
คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

แกไ้ ขเอารอยเช่ือมน้ันออก

หรอื ใชว้ ิธีการเชอื่ มพอก

หมายเหตุ

ควรพิจารณาควบคู่กับความเสียหาย 417 การร้าวและการยุบตวั เฉพาะทีข่ องผิวสัมผัสของรางในการเชื่อม
แฟลชบัตต์

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 112

ชือ่ ความเสียหาย รหสั
431
รอยรา้ วตามขวางท่ีหนา้ ตดั ในการเชือ่ มอารก์
ไฟฟา้ (Transverse cracking of the profile

in electric arc welding)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ที่ 1 – 431

โดยทั่วไปการร้าวจะเกิดขึ้นบริเวณโดยรอบของการเชื่อม และในท้ายที่สุดส่งผลให้เกิดการแตกหัก
ของหนา้ ตัดราง
บริเวณท่ีแตกหัก โดยทั่วไปจะสังเกตเห็นเป็นจุดสีดำของรอยร้าวจากการล้า ซึ่งมีที่มาจากความเสียหาย
ของการเชอ่ื ม (เช่น การฝังใน หรอื ฟองอากาศ หรืออืน่ ๆ)
ระวงั อยา่ สบั สนกับกรณีการเกดิ ประกายไฟฉับพลันใกล้รอยเชอ่ื ม (ดูเพ่มิ เติม 3011, 3012)

ตำแหนง่

ความเสยี หายนี้อาจเกิดข้นึ กบั การเชอ่ื มอาร์กไฟฟา้
สาเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 113

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ และอาจยืนยันโดยการตรวจซำ้ เฉพาะจดุ อกี ครั้ง

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- คอยเฝ้าระวงั ตรวจสอบความเสยี หาย
- ดำเนินการติดตง้ั เหล็กประกับรางช่วั คราว
- ร้ือถอนรางโดยทนั ที
- ดำเนนิ การติดต้งั เหล็กประกับรางชัว่ คราว และรอ้ื ถอนรางเชือ่ มท่แี ตกหกั โดยการติดตั้งรางใหม่ทันที
อย่างไรก็ตาม รอยเชื่อมที่ร้าวและแตกอาจสามารถซ่อมได้ด้วยการเชื่อม (กรณีการร้าวหรือแตกที่อยู่ใน
ระนาบใกล้เคียงกับหน้าตัดขวางปรกตขิ องราง)

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 114

ช่อื ความเสียหาย รหัส
432
รอยร้าวในแนวราบท่ีเอวรางในการเชอ่ื ม
อารก์ ไฟฟ้า (Horizontal cracking of the web

in electric arc welding)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 432

รอยร้าวนี้ โดยทั่วไปจะเกิดขึ้นระหว่างรูสลักเกลียวของรางผ่านแนวเชื่อม และอาจลุกลามไปถึงฐานราง
หรือหัวรางของรางบริเวณใกล้เคียง และส่งผลให้รางเกดิ การแตกหัก

ตำแหนง่
ความเสียหายนโ้ี ดยทั่วไปมกั พบในรางเช่อื มท่ีไม่ไดต้ ัดปลายรางก่อนการเชื่อม

สาเหตุ

การตรวจพบ
- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา
- รอื้ ถอนรางเชอ่ื มทรี่ า้ วโดยการตดิ ตงั้ รางใหม่ทนั ที
- ห้ามการจราจรและร้ือถอนรางเช่ือมทแ่ี ตกหัก พร้อมทั้งติดต้ังรางใหม่ทันที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 115

ช่ือความเสยี หาย รหัส
471
รอยรา้ วตามขวางที่หัวราง (การปรับสภาพผิว
ราง)(Transverse cracking of the rail head

(resurfacing))

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รูปที่ 1 – 471 รูปท่ี 2 – 471

รอยร้าวตัดขวางจากการล้า ซึ่งตัดไปตามส่วนที่ปรับสภาพผิว โดยเริ่มจากใจกลางซึ่งโดยทั่วไป
มักจะอยู่ทฐ่ี านของวัสดุเช่ือม

ใจกลางน้ีอาจรวมตวั กัน หรอื อาจขาดชว่ งเนื่องมาจากการเชื่อมท่ีไม่เสถียร หรอื อาจเป็นเกล็ดเนื่องมาจาก
การให้ความรอ้ นท่ไี มเ่ หมาะสม

แกนกลางนี้อาจเริ่มจากจุดหยุดลวดเชื่อม หรือเริ่มจากรอยร้าวที่หดตัวได้เช่นกัน และเมื่อลุกลามมากข้ึน
รอยรา้ วนี้จะส่งผลให้เกิดการแตกหักของราง

แถบเงา ลนื่ ในวสั ดทุ ่ีเชอ่ื ม จะเกิดการแตกหกั ออก

ระวังอย่าสับสนกับ 211 รอยรา้ วจากการล้ารปู ตับ หรือ 2251 รอยไหม้จากล้อเฉพาะแห่ง
ตำแหน่ง

สาเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 116

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา การตรวจพบ
- การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนคิ คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

ข้ึนอยกู่ ับระดบั ความรนุ แรงของความเสยี หาย
- คอยเฝ้าระวังตรวจสอบความเสียหาย
- ดำเนินการติดตัง้ เหลก็ ประกับรางชั่วคราว
- รอ้ื ถอนราง
- รื้อถอนรางท่ีแตกหักโดยทันที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 117

ช่ือความเสียหาย รหัส
472
การหลดุ ลอกของสว่ นที่ปรับสภาพผวิ (ความ
เสยี หายจากการปรับสภาพผิว) (Detachment
of shelling of the resurfaced portion

(resurfacing defect))

ลักษณะและรปู ลักษณท์ ี่ปรากฏ

รูปท่ี 1 – 472

รูปที่ 2 – 472

รอยรา้ วซึง่ อาจสง่ ผลให้เกิดการแตกหักของราง โดยท่วั ไปมักลกุ ลามมาจากความเสียหายเดิม เชน่ จากโลหะ
เดิมหรือโลหะที่นำมาเชื่อม หรือจากความเสียหายการเชื่อมอื่นๆ (รูพรุน การฝังในรอยเชื่อม รอยร้าวหดตัว
รอยร้าวเปน็ แอ่ง เป็นต้น)

ตำแหน่ง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 118

สาเหตุ

การตรวจพบ
- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
- การร่อนหรือลอกออกของส่วนที่ปรับสภาพผิวนั้น สามารถซ่อมแซมได้โดยการสกัดความเสียหายนั้นออก
จนถงึ ช้ันโลหะเดิม และปรบั สภาพผิวใหม่
- หากไม่สามารถดำเนินการซ่อมแซมได้ ใหร้ ื้อถอนรางโดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 119

ชอื่ ความเสยี หาย รหัส
481
รอ้ ยร้าวตามขวางจากการเช่ือมต่อด้วยไฟฟ้า
(Transverse cracking under electrical

connection)

ลักษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รูปที่ 1 – 481 รูปที่ 2 – 481

รปู ที่ 3 – 481 รูปที่ 4 – 481

รอยร้าวตามขวางซึ่งมีแหล่งกำเนิดจากผิวด้านนอกของหัวราง (รูปที่ 1 และรูปที่ 2) ที่หน้าใดหน้าหน่ึง
ของเอวราง (รูปที่ 3) หรือจากด้านใดด้านหนึ่งของฐานราง (รูปที่ 4) โดยทำมุมฉากกับจุดยึดเชื่อมต่อ
สำหรับวงจรไฟฟา้ ประเภทกระแสไหลกลับ (Return Current)

รอยร้าวน้ี เมอ่ื ลุกลามมากข้ึน ในทา้ ยที่สุดจะสง่ ผลให้รางเกดิ การแตกหัก

ตำแหน่ง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 120

สาเหตุ

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา

- การตรวจสอบรอ้ ยร้าวทเี่ อวรางและหวั รางดว้ ยอลั ตราโซนิค
คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

ร้ือถอนรางโดยทันที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 121

บรรณานกุ รม

[1] IRS 70712 - Rail defects (2018) International Railway Solution. International Union of
Railway.

[2] UIC Code 712 R - Rail defects (2002) International Union of Railway.
[3] ศัพทช์ ่างรถไฟ (2558) การรถไฟแห่งประเทศไทย และมหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบุรี