มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 50

ชื่อความเสยี หาย รหัส
การหลดุ ร่อน (Spalling) 2211

ลักษณะและรปู ลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 2211 รูปท่ี 2 - 2211

การหลุดร่อนและการสูญเสียวัสดุรางจะเกิดขึ้นหลังจากเกิดรอยร้าวที่ผิวด้านบนของพื้นผิวสัมผัสล้อ
สว่ นใหญเ่ กิดกับรางต่ำบรเิ วณทางโคง้ แคบ รอยร้าวขนาดเลก็ ท่เี กดิ ข้นึ จะตนื้ และขยายออกเป็นกลุ่ม

ระวังอย่าสับสนกับ 2221 การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ 2251 รอยไหม้จากล้อ และ 227 การร้าวและการยุบตัว
เฉพาะทขี่ องผวิ สัมผัสของราง

การหลุดร่อน เรียกกันอีกอย่างหนึ่งว่าเกล็ดงู ปรากฏเป็นกลุ่มรอยร้าวที่หัวราง โดยทั่วไปมักเกิดที่รางต่ำ
บริเวณทางโคง้ รอยรา้ วจะขนานกนั และเช่ือมต่อกันโดยรอยรา้ วทางขวาง การหลุดร่อนอาจสง่ ผลให้เกิดการ
สญู เสยี วสั ดรุ าง หรือทำใหร้ างแยกเป็นชนั้ ๆ

ตำแหน่ง

รางท่วั ไป ผิวสัมผัสลอ้ ดา้ นบนของรางตำ่ ที่ทางโคง้
สาเหตุ

ความเสยี หายน้จี ะอยูบ่ ริเวณทีต่ อ้ งสมั ผสั รับความเค้นสูง
การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยสายตา

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 51

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
ในระยะตน้ ๆ แนะนำใหเ้ จียรหรือกัดราง ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กบั ความลกึ ของความเสียหายดังกลา่ ว
หรือร้ือถอนราง

หมายเหตุ
ความเสยี หายน้จี ะไมร่ า้ วลกุ ลามเข้าไปในหัวราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 52

ช่อื ความเสียหาย รหัส
ร่องยาว (Long groove) 2212

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 - 2212
แถบของเหล็กแตกออกจากผวิ สัมผสั ล้อ ความเสียหายนี้อาจยาวได้หลายเมตร แตม่ ีความลึกไมก่ ่มี ลิ ลิเมตร
ระวังอยา่ สับสนกบั 213 รอยรา้ วตามยาวในแนวดง่ิ

ตำแหนง่

สาเหตุ

ความลา้ ของผวิ สมั ผัสลอ้
ความเสยี หายจากการผลติ

การตรวจพบ
การตรวจสอบด้วยสายตา
การตรวจสอบด้วยกลอ้ งถา่ ยภาพอัตโนมัติ (Automatic Visual Testing)
การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนคิ (ในกรณเี กดิ รอยรา้ ว)

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา
คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบราง
หากความเสียหายไม่ลึกจนเกนิ ไป อาจแกไ้ ขไดโ้ ดยการปรบั ระดบั โพรไฟล์ (เจยี รราง กัดราง)
รื้อถอนรางหากความเสียหายลุกลาม และส่งผลกระทบต่อการบำรงุ รักษาราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 53

ชอื่ ความเสยี หาย รหสั
เส้น (Line) 2213
ลักษณะและรูปลักษณ์ท่ีปรากฏ

รูปที่ 1 - 2213
ความเสยี หายทางยาวซง่ึ มคี วามลกึ ไม่เกนิ 2-3 มลิ ลิเมตร
ความเสียหายนี้ จะปรากฎให้เห็นภายหลังติดตั้งราง โดยทั่วไปมักหายไปเองเมื่อเกิดการสึกหรอ
ของผวิ สัมผัสล้อ ยกเว้นเสยี แต่ว่าจะเกิดขึน้ ร่วมกบั 2211 การแตกเปน็ ชิน้ เลก็ ๆ

ตำแหนง่

สาเหตุ

ความเสยี หายจากการผลติ
การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยสายตา
การตรวจสอบด้วยกลอ้ งถา่ ยภาพอัตโนมตั ิ (Automatic Visual Testing)
การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนคิ (ในกรณเี กดิ รอยรา้ ว)

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา
คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบราง
หากความเสียหายไมล่ กึ จนเกินไป อาจแก้ไขไดโ้ ดยการปรบั โพรไฟล์ (เจยี รราง กัดราง)
ร้ือถอนรางหากความเสยี หายลุกลาม และส่งผลกระทบตอ่ การบำรงุ รกั ษาราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 54

ช่อื ความเสยี หาย รหัส
การแตกเป็นชน้ิ เลก็ ๆ (Flaking) 2221

ลกั ษณะและรูปลักษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 2221 รปู ท่ี 2 – 2221

รูปที่ 3 - 2221 รปู ที่ 4 - 2221

รูปที่ 5 - 2221

การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ เป็นอาการของผิวรางซึ่งเกิดเป็นร่องของโลหะที่หัวราง สังเกตได้จากสะเก็ด
และหลุม ซึ่งจะลุกลามในแนวราบแยกออกจากกันบนผิวสัมผัสล้อของราง ที่บริเวณหัวมุมราง พร้อมกับ
สะเก็ดและเศษเลก็ ๆ ทงั้ น้ี การแตกเปน็ ชิน้ เลก็ ๆ อาจเช่อื มต่อกนั และกลายเป็นหลมุ ยาว

ระวังอย่าสับสนกับกรณีผิวลอกออก เนื่องจากการแตกเป็นชิ้นเล็กๆ จะปรากฎเฉพาะบนผิวสัมผัสล้อ
โดยทัว่ ไปจะใกล้กบั หวั มมุ ราง และไม่ลกึ เท่ากบั กรณีผิวลอกออก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 55

ตำแหน่ง

หัวราง – ทห่ี ัวมุมรางของรางด้านนอกทบ่ี ริเวณโค้ง
สาเหตุ

การลา้ บริเวณผวิ ทส่ี ัมผสั ล้อ
การตรวจพบ

การตรวจสอบดว้ ยสายตา
การตรวจสอบดว้ ยกลอ้ งถ่ายภาพอตั โนมัติ (Automatic Visual Testing)
การตรวจสอบด้วยอลั ตราโซนคิ (ในกรณเี กดิ รอยร้าว)

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา
คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบราง
หากความเสยี หายไม่ลึกจนเกนิ ไป อาจแก้ไขได้โดยการปรับโพรไฟล์ราง (เจียรราง กดั ราง)
รอื้ ถอนรางหากความเสียหายลุกลาม และสง่ ผลกระทบต่อการบำรงุ รกั ษาราง

หมายเหตุ

มุมที่เจียรรางอาจส่งผลให้เกิดความเสียหายประเภทการแตกเป็นชิ้นเล็กๆ โดยเฉพาะบริเวณหัวมุมราง
ของรางด้านนอกของทางโคง้

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 56

ชื่อความเสยี หาย รหสั
ผวิ ลอกออก (Shelling) 2222

ลกั ษณะและรูปลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 – 2222 รูปที่ 2 – 2222

รปู ท่ี 3 - 2222 รูปท่ี 4 – 2222

ช่วงแรกรางจะปรากฏให้เห็นเป็นจุดดำยาวแบบสุ่ม กระจายบริเวณมุมของหัวราง ทั้งนี้ จะไม่มีการแตก
เปน็ เสน้ ทหี่ ัวมุมราง (รูปที่ 1) ระวังอย่าสบั สนกับ 2223 การแตกเปน็ เสน้ ทห่ี วั ราง

จุดเหล่านี้เป็นสัญญาณเริ่มแรกของการสึกกร่อนของโลหะ ซึ่งเมื่อเวลาผ่านไปจะมีลักษณะเกิดเป็นต่ิง
บริเวณด้านข้างและร้าว ในระยะนี้ การคืบ (Creep) ที่เกิดจากการจราจรจะส่งผลให้เกิดการยุบตัว
พร้อมๆ กนั ในพื้นผิวสัมผัสล้อ

ในระยะทา้ ยทีส่ ุด หัวมมุ ของรางจะลอกออก ซึ่งในบางคร้ังอาจเกดิ คอ่ นขา้ งรุนแรง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 57

ตำแหนง่

โดยทั่วไปแล้ว การลอกออกจะเป็นความเสียหายเฉพาะแห่งที่เกิดขึ้นที่หัวมุมรางของรางด้านนอก
ของทางโค้ง (รางทอ่ี ยู่สงู กว่า) ซึง่ ทาน้ำยาหลอ่ ล่ืนป้องกนั การสึกหรอดา้ นขา้ ง

สาเหตุ

สารประกอบอโลหะ หรือกระบวนการทางโลหะทผี่ ิดปกติ จะส่งผลให้เกดิ ความเสียหายดงั กล่าว
การตรวจพบ

- การตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบโพรไฟล์ดว้ ยรถตรวจสอบ
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

- คอยเฝ้าระวงั ตรวจสอบราง
- การปรับโพรไฟลร์ าง ท้งั นี้ข้ึนอยูก่ บั ความลึกของความเสยี หาย
- ร้อื ถอนราง

หมายเหตุ

การลอกออก (Shelling) เป็นชอื่ ที่ใชส้ ำหรับความเสยี หายทห่ี วั มุมรางทั้งหมดจนถึงปี 1990
ในปัจจุบัน ได้มีการจำแนกประเภทของความเสียหายออกเป็น 2221 การแตกเป็นชิ้นเล็กๆ (Flaking)
2222 ผิวลอกออก (Shelling) และ 2223 การแตกเป็นเสน้ ท่ีหวั ราง (Head Checking) ท้งั น้ี ด้วยเทคโนโลยี
การผลิตปัจจุบนั ทำใหค้ วามเสยี หายของราง 2222 ลดลง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 58

ช่อื ความเสียหาย รหสั
การแตกเป็นเสน้ ทีห่ วั ราง (Head Checking) 2223

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 – 2223 ระยะที่หน่งึ รูปท่ี 2 – 2223

รูปท่ี 3 – 2223 ระยะท่สี อง รปู ที่ 4 – 2223 ระยะที่สาม

การแตกเป็นเส้นที่หัวรางโดยทั่วไปจะปรากฏท่ีหัวมุมของรางบริเวณทางโค้ง โดยเฉพาะรางฝั่งที่มีการยืด
มากกว่า โดยจะปรากฏให้เห็นเป็นรอยแยกเล็กๆ ขนานกัน ไม่ว่าจะเว้นระยะสม่ำเสมอหรือไม่ก็ตาม
ระยะห่างระหวา่ งรอยแยกอาจมขี นาดตงั้ แต่ 1 มิลลเิ มตร จนถึงหลายเซนติเมตร ขนึ้ อยู่กบั คณุ ภาพเหลก็

จากการสังเกต พบว่าเหล็กเสริมที่มีคุณภาพดีกว่า จะมีจำนวนของรอยร้าวมากกว่า แต่ระยะห่างระหว่าง
รอยรา้ ว ความลึกของรอยร้าว ตลอดจนอตั ราการลุกลามของรอยร้าวจะตำ่ กวา่

สภาพแวดล้อมและสภาพการใช้งานจะสง่ ผลตอ่ ระยะหา่ งระหว่างรอยร้าว เช่นกนั

การแตกเป็นเส้นท่หี วั รางมีรูปรา่ งขน้ึ อยู่กบั ระยะของอาการ ดังตอ่ ไปน้ี

- ระยะที่ 1 รอยร้าวทีป่ รากฎท่หี ัวมุมราง (รูปที่ 1 และรปู ท่ี 2)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 59

- ระยะท่ี 2 บรเิ วณสีดำปรากฎข้ึนตามรอยร้าว และรอยร้าวจะลุกลามภายในหัวราง (รูปท่ี 3)
- ระยะที่ 3 เกิดการหลุดลอกเล็กน้อยที่ราง รอยแตกเป็นเส้นอาจเบี่ยงแนวตามขวางไปยังราง โดยทั่วไป
มีความลกึ ประมาณ 5 มิลลิเมตร

ตำแหนง่

การแตกเป็นเส้นที่หัวรางพบได้ทั่วไปบริเวณทางโค้ง บนรางที่สูงกว่า ในหลายระดับของหัวมุมราง
แต่ในบางกรณีอาจพบทร่ี างทอ่ี ยู่ต่ำกวา่ เช่นกนั
ในกรณีที่ทางรถไฟเป็นทางตรง การแตกเป็นเส้นที่หัวรางสามารถพบได้ทั้งสองราง ซึ่งเกิดจากพฤติกรรม
สา่ ยของพาหนะ เกิดจากรางหวั แบน หรอื เกิดจากกรณีทางรถไฟแคบ

สาเหตุ

การแตกเป็นเส้นที่หัวรางเป็นความเสียหายจากการล้าที่ผิวสัมผัส เกิดจากความเค้นเฉือนที่มากเกินไป
บรเิ วณจุดท่ลี อ้ สมั ผสั กับราง

การตรวจพบ

- สามารถตรวจพบด้วยสายตาได้ในทุกระยะของความเสียหาย
- สามารถตรวจพบไดด้ ว้ ยกระแสเอ็ดดี้ จนกวา่ วัสดุจะลอกออก
- การตรวจสอบด้วยอัลตราซาวด์ อาจเป็นไปได้เมื่อรอยร้าวลึกมากกว่า 5 มิลลิเมตร อย่างไรก็ตาม
รอยรา้ วบรเิ วณใกล้เคยี งอาจส่งผลใหอ้ า่ นค่าคลาดเคลื่อน

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- การปรบั โพรไฟลร์ างเพือ่ ป้องกันความเสียหาย (Preventive)
- การเจยี รจะชว่ ยแกไ้ ขรอยรา้ วไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
- การกัดรางนั้น สามารถใช้ได้สำหรับรอยร้าวที่ลึก ทั้งนี้ การเลือกใช้วิธีการกัดรางขึ้นอยู่กับความคุ้มค่า
ความสูงของหวั รางทเ่ี หลืออยู่ (การสกึ หรอแนวด่ิง) และแผนการบำรุงรกั ษา
ภายหลังการเจียรหรือการกัดราง จำเป็นต้องตรวจสอบว่ารอยร้าวหายไปหรือไม่ หากรอยร้าวไม่หายไป
ดว้ ยวิธีการเจียรหรอื กดั ราง จำเปน็ ต้องกำหนดระยะเวลาในการเปลยี่ นรางใหม่

หมายเหตุ

กรณีท่เี กิดรนุ แรงจะพบวา่ มกี ารแตกของรางทนั ทีและแตกหลายๆ จุด

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 60

ช่ือความเสยี หาย รหัส
การบด (Crushing) 223

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ที่ 1- 223

รูปที่ 2 - 223

ผิวสัมผัสล้อดันตัวออกด้านข้างในระยะทางประมาณหนึ่ง มุมบนด้านนอกของหัวรางม้วนออก
เกิดเป็นต่งิ ราง

จากนั้นจะสังเกตเห็นเป็นรอยต่อ ซึ่งสามารถลุกลามต่อไปเต็มความยาวราง ซึ่งรอยต่อนี้มีแนวโน้ม
ท่จี ะแตกหลดุ ออกจากหัวราง

ความเสียหายนี้ โดยทั่วไปมักปรากฏที่รางด้านใน บริเวณทางโค้งมุมแคบ ทั้งนี้ ระวังอย่าสับสนกับ 2204
การสกึ หรอผิดปกตใิ นแนวดิง่ ของหัวราง

ตำแหน่ง

มักพบในรางที่ต่ำกวา่ ในบรเิ วณทางโคง้ แคบ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 61

สาเหตุ

การเสยี รูปภายใต้สภาพการจราจร

การตรวจพบ

- การตรวจสอบดว้ ยสายตา

- การตรวจสอบโพรไฟล์ราง

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- คอยเฝา้ ระวังตรวจสอบราง

- เจียรรอยต่อหากจำเป็น
- รื้อถอนราง

หมายเหตุ

แนะนำให้ดำเนนิ การเชิงรกุ เช่น การเพม่ิ ความแข็งแรงของราง ปรบั ปรุงเลขาคณิตของผวิ สำผัสลอ้

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 62

ชอื่ ความเสยี หาย รหสั
224
พ้นื ผิวสัมผัสล้อแบน
(Local batter of running surface)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 224

เป็นความเสียหายไม่ปกติ ซึ่งสาเหตุการเกิดไม่สามารถระบุได้ในทันที และลุกลามต่อเนื่องอันเนื่องมาจาก
น้ำหนักทีเ่ พมิ่ ขึ้นของลอ้ รถไฟท่วี ิ่งผา่ น

พน้ื ผิวสัมผัสล้อเกิดเป็นแอ่งขนาดสนั้ เด่ียวๆ ซงึ่ มักเกิดรว่ มกับการท่ีพน้ื ผวิ สมั ผสั ล้อขยายกวา้ งข้ึน

ระวังอย่าสับสนกับ 212 รอยร้าวในแนวราบ หรือ 221 ความเสียหายที่ผิว หรือ 223 การบด หรือ 2251
รอยไหม้จากล้อเฉพาะแหง่

ตำแหนง่

สาเหตุ

เป็นความเสยี หายจากการผลติ

การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยสายตา

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

- คอยเฝ้าระวงั ตรวจสอบราง
- รื้อถอนราง เมื่อสง่ ผลกระทบต่อกายภาพและความสมบูรณข์ องทางรถไฟ
- ร้ือถอนรางโดยทนั ที

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 63

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 64

ชื่อความเสียหาย รหัส
2251
รอยไหมจ้ ากลอ้ เฉพาะแห่ง
(Isolated Wheel burn)

ลกั ษณะและรูปลกั ษณท์ ่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 - 2251 รปู ท่ี 2 - 2251

รปู ที่ 3 - 2251 รูปท่ี 4 - 2251

การลื่นไถลของเพลาล้อสามารถส่งผลให้เกิดรอยเป็นชั้นๆ รูปวงรี (รูปที่ 1 และ 2) และชั้นดังกล่าว
อาจหายไป หรอื มีชนั้ เพมิ่ ขึน้ ไดด้ ังน้ี

- กรณีเกิดในแนวราบที่หัวราง ซึ่งต่อมาไม่นาน จะกลายเป็นเปลือกราง โดยถึงแม้ความลึกจะไม่เพิ่มขึ้น
แต่จะค่อยๆ สง่ ผลใหเ้ กิดรอยยบุ ของผวิ สมั ผสั ล้อภายใต้แรงจากการจราจรที่กระทำอย่างต่อเนือ่ ง (ดูเพ่ิมเติม
รูปที่ 1 และ 2) ระวังอย่างสับสนกับ 2211 การหลุดร่อน หรือ 227 การร้าวและการยุบตัวเฉพาะท่ี
ของผวิ สมั ผสั ของราง

- กรณีเกิดในแนวขวางที่หัวราง จะส่งผลให้เกิดการร้าวภายใน และลามต่อเนื่องไปยังเอวราง
พร้อมท้งั ปรากฏเปน็ การยุบตวั ของพื้นผวิ สัมผสั ล้อ (รูปท่ี 3)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 65

การร้าวภายในดังกล่าวจะลามไปยังพื้นผิวราง และส่งผลให้เกิดการแตกหัก ซึ่งมีรูปแบบลักษณะ
ที่ค่อนขา้ งเฉพาะ (รปู ท่ี 4) ระวังอย่าสับสนกับ 211 รอยร้าวจากการลา้ รปู ตบั

ตำแหน่ง

เกิดบนส่วนของรางซึ่งมีการเบรกหรือการลื่นไถล หรือบริเวณที่มีการลื่นไถลเกิดขึ้นขณะทำการลากจูง
โดยท่วั ไปจะเปน็ บรเิ วณสถานรี ถไฟและบริเวณท่มี ีอาณตั สิ ัญญาณ

สาเหตุ

เปน็ ความเสียหายท่เี กิดจากปรมิ าณการจราจร
การตรวจพบ

ตรวจสอบด้วยสายตา

คำแนะนำในการบำรุงรักษา

- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบรางทป่ี รากฏรอยไหมจ้ ากลอ้ หนึ่งจุดหรือมากกว่า แต่ไมม่ ีการรา้ วตามขวาง

- รือ้ ถอนรางหากความเสยี หายดงั กล่าวส่งผลเสยี ต่อการบำรงุ รกั ษาราง

- รอยไหม้จากลอ้ สามารถซ่อมแซมได้โดยการปรับสภาพผิว ทง้ั น้ี ข้ึนอยู่กบั รูปแบบของรอยไหม้

- ตดิ ต้งั เหลก็ ประกบั รางชว่ั คราว
- รือ้ ถอนรางที่เกิดรอยรา้ วตามขวาง

- รื้อถอนรางทแี่ ตกหักโดยทันที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 66

ช่ือความเสียหาย รหัส
2252
รอยไหม้จากล้อท่ีเกดิ ซำ้ ตอ่ เนื่อง
(Repeated wheel burns)

ลกั ษณะและรูปลักษณ์ที่ปรากฏ

รูปท่ี 1 - 2252

รปู ที่ 3 - 2252

รูปที่ 2 - 2252

เกิดบริเวณซึ่งล้อมีการลื่นไถล หรือมีการเบรกซ้ำๆ ต่อเนื่อง หรือเกิดการลื่นไถลข ณะที่ยังมีการลากจูง
พื้นผิวสมั ผัสลอ้ อาจเกิดเป็นรอยคล่ืน (รูปท่ี 1)
ลักษณะอาการอาจจำแนกโดยลักษณะเป็นชุดของรอยร้าวเล็กๆ บนพื้นผิวสัมผัสล้อ ซึ่งลึกเข้าไป
ในพน้ื ผิวราง (รปู ท่ี 2)

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 67

อาการดังกล่าวส่งผลให้รางมีความเปราะบางในระดับหนึ่ง โดยเฉพาะเมื่อมีสภาพอากาศหนาว
ซง่ึ อาจสง่ ผลใหร้ างเกดิ การแตกหัก (รูปท่ี 3)

ตำแหน่ง

ความเสยี หายดงั กล่าวมกั ตรวจพบเจอในรางซง่ึ อยบู่ รเิ วณใกล้สัญญาณไฟหยุดรถ
สาเหตุ

เปน็ ความเสียหายที่เกิดจากปริมาณการจราจร
เป็นความเสยี หายท่ีเกดิ จากการลืน่ ไถลของลอ้

การตรวจพบ

การตรวจสอบดว้ ยสายตา

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

- คอยเฝ้าระวังตรวจสอบรางท่เี ป็นคล่นื (รปู ท่ี 1)

- เจยี รรางที่เกดิ รอยไหมเ้ ล็กน้อย หากเปน็ ไปได้

- ร้อื ถอนรางทเ่ี กดิ รอยรา้ วเลก็ ๆ และรอยรา้ วนน้ั ขยายไปถึงหัวมุมรางซึง่ อยใู่ กลร้ อยไหมจ้ ากลอ้ (รูปท่ี 2)
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 68

ช่ือความเสยี หาย รหัส
227
การรา้ วและการยบุ ตวั เฉพาะทขี่ องผิวสัมผสั
ของราง (Squat/Cracking and local
depression of the running surface)

ลกั ษณะและรูปลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 227

รูปที่ 2 - 227 รูปที่ 3 - 227

รปู ที่ 4 - 227

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 69

ความเสียหายนี้จะปรากฏให้เห็นบริเวณพื้นผิวสัมผัสล้อของหัวราง โดยจะเห็นเป็นพื้นผิวสัมผัสล้อ
ที่มีลักษณะแบน และขยายออกด้านข้าง ควบคู่กับรอยจุดดำ และรอยร้าวลักษณะรูปโค้ง หรือรูปตัว V
(รปู ที่ 1)

รอยร้าวจะขยายเพิ่มขึ้นภายในหัวราง โดยในระยะเริ่มแรกจะทำมุมตื้นกับพื้นผิว จากนั้นเมื่อรอยร้าว
มีความลึกถึง 3 – 5 มิลลิเมตร รอยร้าวจะขยายตัวลงด้านล่างในแนวตัดขวาง ส่งผลให้เกิดการแตกในราง
(รูปท่ี 2 และรูปท่ี 3)

สควอทมักเกดิ ขนึ้ บริเวณทางตรง บริเวณใกลส้ ว่ นบนของผิวสมั ผัสลอ้

สควอทบนรางมักปรากฎขึ้นเป็นจำนวนมาก และมีตำแหน่งที่ปรากฏไม่แน่นอน ส่งให้เป็นความเสียหาย
ทเี่ ปน็ อนั ตราย เพราะมีความเสย่ี งท่ีจะแตกหักเปน็ ช้นิ ๆ และเกิดรอยรา้ วขนาดใหญ่

ลักษณะเช่นเดียวกันนี้ อาจพบเป็นช่วงๆ ได้ในบริเวณเดียวกันกับความเสียหายประเภทการแตกเป็นเส้น
ท่ีหัวราง (รูปที่ 4) ทั้งนี้ ความเสียหายท้งั สองประเภทจะกำหนดรหสั แยกออกจากกนั

ตำแหนง่

มักพบเจอบริเวณรางทางตรง โดยเฉพาะบริเวณซึ่งได้รับผลกระทบจากความร้อนจากการเชื่อมไฟฟ้า
แบบแฟลช หรือแบบอลมู โิ นเทอร์มกิ และสามารถพบเจอบรเิ วณรอ่ งหลมุ ได้เชน่ กัน

สาเหตุ

การเกิดสควอทระยะต่างๆ อาจมาจากหลายสาเหตุ โดยทั่วไปมักเกี่ยวข้องกับการเพิ่มขึ้นของความเค้น
เสยี ดทาน หรือความต้านทานของวสั ดุ ยกตวั อย่างเช่น จากความไมส่ มำ่ เสมอของผิววสั ดุ

การลากดึงและเบรกบ่อยครั้งพบวา่ เป็นปัจจัยสำคัญ

น้ำหนักฉบั พลนั ท่ีกระทำเน่ืองจากความไม่สม่ำเสมอของผิวสัมผัส กเ็ ป็นปจั จยั หนึ่งทำให้เกิดความเสียหาย
บริเวณทป่ี ลายราง

การตรวจพบ

- การตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- สำหรับสควอทขนาดเล็ก สามารถพจิ ารณาใชก้ ารกัดรางหรือเจยี รรางได้
- การร้อื ถอนราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 70

ชอ่ื ความเสียหาย รหสั
2321
รอยร้าวในแนวราบทบี่ ริเวณส่วนโคง้ ด้านในใตห้ ัว
ราง (Horizontal cracking at the Web-head

fillet radius)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 2321

รูปที่ 2 - 2321
ความเสยี หายนี้ ในระยะแรกจะเกดิ เปน็ รอยรา้ วขนานไปกบั บรเิ วณส่วนโคง้ ด้านในใตห้ ัวราง (รปู ที่ 1) และ
อาจขยายโค้งหักลง หรอื โคง้ หักขึน้ เม่ือเกดิ การลุกลาม (รปู ที่ 2)
ในกรณที ้ังหมด รอยรา้ วจะทำให้ส่วนหวั รางแตกออกกลายเป็นชนิ้ ๆ ทำใหร้ างเกิดชอ่ งว่างขนาดใหญ่ขึ้น
ระวังอยา่ สับสนกบั 236 รอยรา้ วแทยงมมุ จากรูใดๆ

ตำแหน่ง
สาเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 71

การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยสายตา
การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

- รือ้ ถอนรางท่ีร้าว

- รือ้ ถอนรางท่รี ้าวโดยทันที

- กรณรี างแตกหกั ให้หา้ มการจราจรและร้อื ถอนรางโดยทันที
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 72

ชอื่ ความเสียหาย รหสั
233
รอยร้าวตามยาวในแนวดงิ่ (ทอ่ )
(Longitudinal Vertical Cracking (piping))

ลกั ษณะและรปู ลักษณ์ที่ปรากฏ

รปู ที่ 1 – 133/233 รูปที่ 2 – 133/233

รปู ที่ 3 – 133/233

ความเสียหายนี้ มักเรียกกันว่า “ท่อ” มีลักษณะเป็นความไม่ต่อเนื่องแนวดิ่งไปตามความยาวของเอวราง
ซึ่งอาจสง่ ผลให้รางเกดิ การแตก (รูปท่ี 1) ไม่ว่าจะเกดิ รว่ มกับความเสียหายอน่ื หรือไม่ก็ตาม

ในกรณียกเว้นบางกรณี อาจมีการบวมเกิดขึ้นที่ทั้งสองหน้าของเอวราง เกิดร่วมกับรอยการยุบตัว
เลก็ นอ้ ยของผวิ สมั ผัสลอ้ ในมุมตง้ั ฉากกบั ความเสยี หายดังกล่าว

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 73

ตำแหน่ง

สาเหตุ

ความเสียหายจากการผลติ

การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา (กรณีการบวมทเ่ี อวราง)
- การตรวจสอบดว้ ยอัลตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

- คอยเฝา้ ระวงั ตรวจสอบราง
- รื้อถอนราง

- ระงับการจราจรและรือ้ ถอนรางโดยทันที
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 74

ช่อื ความเสยี หาย รหัส
234
การกดั กรอ่ นของเอวราง
(Corrosion of the web)

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รปู ที่ 1 - 234 รปู ที่ 2 - 234

การกดั กรอ่ นของเอวราง

สนมิ ทผ่ี ิวจะคอ่ ยๆ หลุดออกจากเอวราง ความหนาของเอวรางจะค่อยๆ ลดลงอย่างคงท่ี

การกัดกร่อนที่เอวรางอาจส่งผลให้รางเกิดการแตกหัก อันเนื่องมาจากหน้าตัดของรางลดลง ในกรณีนี้
ให้ตรวจสอบวา่ การแตกหกั ไม่ไดเ้ กิดข้นึ เนือ่ งมาจากความเสียหายอ่ืน

ตำแหน่ง

เกิดขึ้นที่เอวราง โดยส่วนใหญ่เกิดในบริเวณที่สัมผัสกับน้ำและสารเคมี (เช่น ในอุโมงค์ และจุดตัดเสมอ
ระดบั )

สาเหตุ

อาจเกิดขึ้นในกรณีพิเศษ เมื่อมีปฏิกิริยาจากสารประกอบทางเคมีในอากาศหรือน้ำกระทำในบางเส้นทาง
หรอื บางช่วงของราง โดยเฉพาะบรเิ วณอุโมงค์ หรือบรเิ วณจดุ ตดั ผ่านเสมอระดับ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 75

การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- ตรวจวัดความหนาของเอวรางตามรอบระยะเวลาบำรุงรักษา ทั้งนี้ การตรวจสอบความหนาของเอวราง
ให้ตรวจสอบภายหลงั จากสกดั สนิมท่ผี ิวออกหมดแลว้

คำแนะนำในการบำรุงรักษา

รื้อถอนรางที่ความหนาของเอวรางลดลงจนถงึ ระดบั ผดิ ปกติ
หมายเหตุ

หากมีการแตกหกั ให้ตรวจสอบวา่ การแตกหกั เป็นผลมาจากความเสยี หายอ่นื หรอื ไม่
ความเสียหายนี้ มักพบว่าเกี่ยวข้องกับความเสียหาย 2321 รอยร้าวในแนวราบที่บริเวณส่วนโค้งด้านใน
ใต้หัวราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 76

ช่ือความเสยี หาย รหัส
235
รอยรา้ วโดยรอบรทู ีน่ อกเหนือจากรสู ลักเกลยี ว
ต่อราง (Cracking around holes other than

fishbolt holes)

ลักษณะและรปู ลักษณท์ ี่ปรากฏ

รูปท่ี 1 - 235

รปู ท่ี 2 - 235

ความเสียหายนี้ มีลักษณะเป็นรอยร้าวต่อเนื่องหลายรอย บริเวณโดยรอบขอบของรูเจาะที่เอวราง
โดยทั่วไปรอยรา้ วจะเริ่มทีม่ ุม 45 องศา และอาจสง่ ผลให้เกิดการแตก

สาเหตทุ ่ีเป็นไปไดท้ ่จี ะเกดิ ความเสยี หายประเภทนี้ โดยหลกั แล้วขึ้นอยูก่ บั คณุ ภาพการเจาะรู

การใช้เทคนิคจบงานต่างๆ เช่น การเจาะลบมุม (Beveling) หรือการทำให้คุณภาพผิวของรูเจาะ
อยูใ่ นสภาพดี จะชว่ ยลดความเสี่ยงของการเกดิ รอยรา้ วได้มาก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 77

ตำแหนง่

รางทั่วไป

สาเหตุ

- ความเคน้ สะสมบริเวณโดยรอบรูทไี่ ม่สม่ำเสมอ

- ความเสยี หายลกุ ลามเน่ืองจากปริมาณการจราจร
การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา

- การตรวจสอบด้วยอลั ตราโซนคิ
คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

- เฝ้าระวงั ตรวจสอบราง

- รื้อถอนราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 78

ชอ่ื ความเสียหาย รหัส
236
รอยร้าวทแยงมมุ
(Diagonal cracking)

ลกั ษณะและรูปลักษณ์ที่ปรากฏ

รูปท่ี 1 - 236

รอยร้าวนี้จะแบ่งส่วนหัวรางหรือส่วนฐานรางออกจากเอวราง รอยร้าวนี้สามารถขยายไป ตามส่วนโค้ง
ด้านใน และโค้งหักขึ้น หรือโค้งหักลง รอยร้าวน้ีสามารถเริ่มจากบริเวณเครื่องหมายการรีดเหล็ก
(เครือ่ งหมายท่ีเกรดของเหล็ก หรือวนั ทผี่ ลติ )

ระวังอย่างสับสนกับ 2321 รอยร้าวในแนวราบที่บริเวณส่วนโค้งด้านในใต้หัวราง (Horizontal cracking
at the Web-head fillet radius)

ตำแหน่ง

สาเหตุ

ความเสียหายจากการผลติ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 79

การตรวจพบ

- ตรวจสอบดว้ ยสายตา
- การตรวจสอบดว้ ยอลั ตราโซนคิ

คำแนะนำในการบำรุงรักษา

- รื้อถอนรางโดยทันที
- ในกรณที รี่ างเกิดการแตกหัก ให้หา้ มการจราจรและร้ือถอนรางโดยทนั ที

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 80

ชือ่ ความเสียหาย รหัส
239
เหลือ่ ม
(Lap)

ลักษณะและรูปลกั ษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ท่ี 1 - 239 รูปที่ 2 - 239

ความเสียหายที่ผิวซึ่งมีโอกาสเกิดได้ค่อนข้างน้อยมากนี้ มีลักษณะเป็นเส้นขนานไปกับแกนการรีดเหล็ก
ที่ด้านใดด้านหนึง่ ของราง โดยทั่วไปเกิดที่เอวราง หรือบริเวณส่วนโค้งด้านในใต้หัวราง หรือบริเวณส่วนโคง้
ด้านในเหนอื ฐานราง (รปู ที่ 1)

เหล็กส่วนที่เกินจะม้วนและกดทับไปตามรางในช่วงขณะที่ทำการรีดและหล่อเหล็ก เหล็กที่หล่อในล้อต
เดยี วกนั มโี อกาสเกิดความเสยี หายชนดิ เดียวกัน

หากเสน้ อยใู่ นตำแหนง่ ใกลเ้ คยี งบรเิ วณสว่ นโคง้ ด้านในใต้หวั ราง ใหต้ รวจสอบให้แน่ใจว่าไม่ใช่ความเสยี หาย
213 รอยร้าวตามยาวในแนวดิ่งทห่ี ัวราง

ตำแหนง่

เกิดไดใ้ นทุกบริเวณ เนือ่ งจากความเสยี หายนม้ี สี าเหตมุ าจากการผลติ
สาเหตุ

- ความเสยี หายจากการผลติ
- เกดิ จากโลหะสว่ นเกินท่ีม้วนตัวขณะหล่อ

การตรวจพบ

ตรวจสอบด้วยสายตา

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 81

คำแนะนำในการบำรุงรักษา
- คอยเฝ้าระวังตรวจสอบราง และขอคำแนะนำจากผ้เู ชี่ยวชาญก่อนการตัดสนิ ใจดำเนนิ การต่อไป
- หากไมพ่ บวา่ มีรอยร้าวอ่นื ๆ เพม่ิ เตมิ ใหเ้ จียรรอยเหล่อื มเพื่อป้องกันการเกิดรอยรา้ วขึ้น

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 82

ชื่อความเสยี หาย รหัส
251
การแตกตามขวางของรางกลงึ
(Transversal fracture of machined rail)

ลักษณะและรูปลกั ษณ์ที่ปรากฏ

รปู ที่ 1 - 251

ส่วนใหญ่เกิดกับรางกลึงที่มีการตัดส่วนฐานรางออก เริ่มตั้งแต่รอยร้าวบริเวณขอบที่ตัดไปจนถึงการแตก
ของราง

ตำแหน่ง

บรเิ วณประแจ

สาเหตุ

ความเคน้ รวมตวั บรเิ วณขอบท่ตี ดั อนั เน่อื งมาจากความผดิ ปกตหิ รือความต่างของชิน้ สว่ น เนือ่ งจาก

- ความไม่สมำ่ เสมอ หรอื ความผดิ ปกติจากการผลติ
- การกัดกร่อน
- การจบงานทไี่ ม่สมบูรณ์ของมุมทต่ี ัด
- รอยช้ำท่ีขอบ
- แรงน้ำหนกั ที่กระทำกับประแจมาก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 83

การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยกระแสเอ็ดด้ี

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน และการร้อื ถอนรางตามระยะเวลา

หากตรวจพบทัน ให้ร้ือถอนรางโดยทันที

หมายเหตุ

การออกแบบประแจรุ่นใหม่ที่ไม่มีการตัดฐานของรางประคองลิ้นออก จะช่วยป้องกันความเสียหาย
ดังกล่าวได้

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 84

ช่ือความเสียหาย รหัส
253
รอยรา้ วตามยาวในแนวด่งิ ของฐานราง
(Longitudinal vertical cracking of the

foot)

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รูปท่ี 1 - 253 รูปที่ 2 - 253

เป็นความเสียหายขนาดเล็กตามยาว ซึ่งเกิดขึ้นในขั้นตอนการรีดเหล็ก และอยู่ตำแหน่งบริเวณกึ่งกลาง
ใต้ฐานราง ทั้งนี้ ปริมาณการจราจรจะส่งผลให้ลุกลามเป็นร้อยร้าว ซึ่งท้ายที่สุด รอยร้าวนี้จะส่งผลให้ราง
เกิดการแตกหัก

การแตกหักนี้ โดยทั่วไปจะเกิดเฉียงๆ โดยเฉพาะในเอวราง และจุดเริ่มต้นของรอยร้าวตามยาวนี้
จะสามารถตรวจพบได้ง่ายภายหลังเกิดการแตกหัก ทั้งนี้ ความเสียหายนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในหลายส่วน
ของรางในช้ินเดียวกนั และจะส่งผลใหเ้ กดิ ชอ่ งว่างขนาดกวา้ ง เนือ่ งจากการแตกหักทีเ่ กดิ ข้ึนซ้ำหลายครงั้

ความเสียหายนี้ อาจลุกลามอยา่ งรวดเร็วในรางทหี่ ลอ่ ในลอ้ ตเดยี วกนั

ตำแหนง่

เกดิ ได้ในทกุ บรเิ วณ
ส่วนมากมักเกิดขึน้ กับเหล็กโทมสั /มารต์ ิน และเหล็กท่หี ลอ่ ไม่ตอ่ เน่ือง

สาเหตุ

ความเสยี หายจากการผลิต

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 85

ตรวจสอบด้วยสายตา การตรวจพบ
รื้อถอนรางโดยทันที คำแนะนำในการบำรุงรักษา

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 86

ชอื่ ความเสียหาย รหัส
2541
การกดั กรอ่ นของฐานราง
1. รอ่ ง, รูภายใต้ฐานราง
(Notching, hole under the foot)

ลกั ษณะและรูปลักษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ที่ 1 - 2541

การกัดกร่อนของฐานรางในบริเวณกว้างอาจเกิดขึ้นเป็นกรณีเฉพาะ อันเนื่องมาจากปฏิริยาของสารเคมี
ในอากาศหรือน้ำ ในเฉพาะบางเส้นทางหรือบางช่วงของราง โดยเฉพาะในอุโมงค์ หรือจุดตัดเสมอระดับ
บางจดุ ท้ังน้ี อาจเกิดจากเคมไี ฟฟ้าในธรรมชาติ โดยเฉพาะรางทใ่ี ช้กระแสไฟฟ้ากระแสตรง

การกดั กรอ่ นท่ีฐานรางอาจสง่ ผลใหเ้ กดิ การแตกหกั อันเนื่องมาจากหน้าตดั รางที่ลดลง
ตำแหนง่

ฐานราง โดยเฉพาะรางชว่ งทีใ่ ชไ้ ฟฟา้ กระแสตรง และบรเิ วณซึ่งฐานรางสัมผสั กับหินโรยทางทีส่ กปรก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 87

สาเหตุ

ปฏริ ิยาของสารเคมีในอากาศหรอื น้ำ

การตรวจพบ

ตรวจสอบดว้ ยสายตา

การตรวจสอบความสูงของรางโดยการตรวจสอบอัลตราโซนิคแนวดิ่ง โดยจะได้ผลดีหากความเสียหายน้ัน
อยูใ่ นแนวแกนของเอวราง

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

รอื้ ถอนรางทฐี่ านรางมขี นาดลดลงผดิ ปกติ

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 88

ชอื่ ความเสยี หาย รหัส
2542
การกดั กรอ่ นของฐานราง
2. การกดั กรอ่ นเปน็ จดุ ภายใตฐ้ านราง
(Spot corrosion under the rail foot)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ่ีปรากฏ

รปู ที่ 2 - 2542

รปู ท่ี 1 - 2542
ความเสียหายแพร่ขยายออกจากจุดที่ถูกกัดกร่อนบริเวณใต้ฐานราง เกิดเป็นรอยร้าวจากการล้ารูป
พระจนั ทรเ์ สี้ยว จนท้ายทส่ี ุดเกิดการแตกหักฉบั พลนั

ตำแหน่ง

- เกดิ บรเิ วณใต้ฐานราง
- ส่วนมากมักเกดิ กับรางช่วงที่ใช้ไฟฟ้ากระแสตรง และรางสว่ นทีฐ่ านรางสัมผัสหนิ โรยทางทสี่ กปรก

สาเหตุ

รอยร้าวเกิดขึ้นเนื่องจากการล้า จากจุดที่ซึ่งถูกกัดกร่อนบริเวณใต้ฐานราง และเป็นจุดศูนย์รวมของ
ความเคน้

การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยอัลตราโซนิคแบบแมนนวลสามารถเป็นไปได้ ด้วยการใช้หัวตรวจสอบความถี่สูง
บรเิ วณจุดซงึ่ คาดว่าจะเกิดความเสยี หาย โดยเฉพาะบริเวณใตเ้ อวราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 89

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา
การป้องกนั ด้วยเหล็กประกบั รางและร้อื ถอนรางเม่ือพบรอยรา้ ว

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 90

ชือ่ ความเสยี หาย รหัส
2543
การกดั กรอ่ นของฐานราง
3. การกดั กรอ่ นปลายข้างฐานราง
(Corroded side of the foot tips)

ลกั ษณะและรปู ลักษณท์ ่ีปรากฏ

รูปที่ 1 – 2543

รปู ท่ี 2 – 2543
การกัดกร่อนบริเวณปลายขอบของข้างฐานรางอาจเกิดขึ้นในกรณีเฉพาะ อันเนื่องมาจากปฏิริยาของ
สารเคมีในอากาศหรือน้ำ ในบางเส้นทางหรือชว่ งของราง โดยเฉพาะในอโุ มงค์ หรอื จุดตัดเสมอระดับบางจุด
ทงั้ นี้ อาจเกดิ จากเคมไี ฟฟ้าในธรรมชาติ
เปลอื กทข่ี ึ้นสนิมจะค่อนๆ หลุดออกจากปลายขอบของฐานราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 91

การกัดกร่อนทฐ่ี านรางอาจสง่ ผลให้เกดิ การแตกหัก ใหต้ รวจสอบใหแ้ น่ใจว่าการแตกหกั ไม่ไดเ้ ปน็ ผลมาจาก
ความเสียหายอ่ืน

ตำแหน่ง
- ปลายขอบของฐานราง
- สว่ นมากมักเกดิ กบั รางสว่ นทีใ่ ชไ้ ฟฟ้ากระแสตรง และรางส่วนทฐี่ านรางสัมผสั หนิ โรยทางที่สกปรก
- บรเิ วณจดุ ตดั เสมอระดับ

สาเหตุ

การตรวจพบ

การตรวจสอบด้วยสายตา

คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

สกัดส่วนที่ขึ้นสนิมของรางออก เพื่อตรวจสอบให้มั่นใจว่าขนาดของฐานรางยังมีขนาดมากกว่าขนาด
หน้าตัดรางขนั้ ต่ำ ทง้ั น้ี ข้นึ อยู่กับข้อกำหนดของหน่วยงานผู้ให้บริการ

รื้อถอนรางทเี่ กิดรอยร้าว หรือฐานรางที่มขี นาดเล็กผดิ ปกติ
หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 92

ช่อื ความเสียหาย รหัส
3011
รอยช้ำท่ีหวั ราง
(Bruising at rail head)

ลกั ษณะและรปู ลักษณ์ที่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 3011

รูปท่ี 2 – 3011

เมื่อรอยช้ำมีลักษณะรูปร่างคม อาจส่งผลให้เกิดสภาวะร่อง (Notch effect) และเป็นจุดเริ่มต้นของรอย
ร้าวและการแตก

หากลอ้ เสียหายและมีเศษสะเก็ดแข็งตา่ งๆ ฝงั อย่ใู นล้อ เมือ่ ลอ้ สัมผสั กับรางจะส่งผลให้สะเก็ดแข็งดังกล่าว
กดทับที่ผิวสัมผัสล้อ เกิดเป็นรอยช้ำและการเสื่อมของผิวสัมผัสล้อ รอยช้ำเหล่านี้อาจเกิดขึ้นเป็นช่วงๆ
บนรางซึ่งติดตั้งต่อเนื่องและบางครั้งอาจเกิดในระยะทางค่อนข้างยาว และในระยะยาว รอยช้ำเหล่านี้

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 93

จะกลายเป็นรอยร้าวในแนวราบลึกหลายมิลลิเมตรภายใตผ้ วิ ราง และเกิดร่วมกับการยบุ ตวั ของผิวสมั ผสั ล้อ
โดยรอยรา้ วทเ่ี กดิ ขึน้ อาจโค้งหักลงและส่งผลใหเ้ กดิ การแตกหัก

ตำแหน่ง

สาเหตุ

ความเสียหายน้ี อาจเกิดจากการกระแทกหลายสาเหตุ เช่น กรณเี ศษหนิ โรยทางกดฝังลงในราง
การตรวจพบ

ตรวจสอบดว้ ยสายตา

คำแนะนำในการบำรงุ รกั ษา

ตรวจสอบขอบเขตพ้ืนที่ที่ไดร้ ับผลกระทบ
เฝา้ ระวงั ตรวจสอบราง

ร้อื ถอนรางท่ีเกิดรอยรา้ ว

รอยช้ำบางประเภทบนผิวสัมผัสล้อสามารถซ่อมแซมได้โดยการปรับสภาพผิว หรือกำจัดไปได้โดยการ
เจยี รรางหรอื การเช่ือม

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หนา้ 94

ชือ่ ความเสียหาย รหสั
3012
รอยช้ำที่ฐานราง
(Bruising at rail foot)

ลกั ษณะและรปู ลกั ษณท์ ี่ปรากฏ

รปู ท่ี 1 – 3012 รปู ท่ี 2 – 3012

รปู ที่ 3 – 3012

เมื่อรอยช้ำมีลักษณะรูปร่างคม อาจส่งผลให้เกิดสภาวะร่อง (Notch effect) และอาจเป็นจุดเริ่มต้น
ของรอยร้าวและการแตก โดยเฉพาะรางเหลก็ แข็ง

รอยช้ำซึ่งเกิดขึ้นระหว่างการปฏิบัติการบำรุงรักษา อาจเกิดเป็นลักษณะของรอยขูดลึกบริเวณปลาย
ฐานรางหรือบรเิ วณใต้ฐานราง

รอยชำ้ ทเ่ี กดิ จากประกายไฟจากกระแสย้อนกลบั (รูปด้านขวา ภาพของดา้ นใต้ฐานราง) โดยทัว่ ไปมักส่งผล
ให้เกดิ เป็นหลมุ หรือหลายหลมุ ภายใตฐ้ านราง รอยช้ำดังกลา่ วอาจส่งผลให้เกิดการแตกหักเช่นกัน โดยท่ัวไป
มกั เกดิ ขนึ้ ฉับพลัน

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 95

ตำแหนง่

เกดิ ไดท้ กุ บริเวณของรางรถไฟฟา้ ทต่ี ิดต้งั ระบบไฟฟ้า
สาเหตุ

ความเสยี หายนี้ เป็นผลมาจากอุบตั เิ หตุการกระแทก เนอ่ื งจากหลายสาเหตุ
การตรวจพบ

ตรวจสอบดว้ ยสายตา

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

ตรวจสอบขอบเขตพน้ื ที่ทีไ่ ดร้ ับผลกระทบ
เฝ้าระวังตรวจสอบราง
รอื้ ถอนรางทเ่ี กดิ รอยร้าว

หมายเหตุ

การชำรุดของฐานรางอาจสง่ ผลให้เกดิ การลา้ ในช่วงแรก และสง่ ผลให้เกดิ การแตกหัก

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 96

ช่อื ความเสยี หาย รหัส
302
การใช้อปุ กรณท์ ่ีผิดวธิ ี
(Faulty machining)

ลกั ษณะและรูปลักษณท์ ี่ปรากฏ

รูปที่ 1 – 302 รปู ที่ 2 – 302

รูปที่ 3 – 302

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 97

การตัดผิดประเภท หรือใช้เทคนิคที่ไม่เหมาะสม (เช่นการตัดด้วยเปลวไฟ) (รูปที่ 2 และ 3) การเจาะรู
สลกั เกลยี วคู่ หรอื ใชเ้ ครอ่ื งมืออื่นๆ ทไี่ มเ่ หมาะสม โดยท่วั ไปมักส่งผลใหเ้ กิดการรา้ วและการแตกหักของราง
ไมว่ ่าจะโดยสภาวะรอ่ ง (Notch effect) หรอื เพราะหน้าตัดรางลดลง

ตำแหน่ง

สาเหตุ

การใช้อปุ กรณ์ท่ีไม่เหมาะสมในราง กับสว่ นฐานรางหรือเอวราง
การตรวจพบ

- ตรวจสอบด้วยสายตา
- การตรวจสอบด้วยอลั ตราโซนิค

คำแนะนำในการบำรุงรกั ษา

รอ้ื ถอนราง

หมายเหตุ

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสียหายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 98

ช่ือความเสียหาย รหสั
303
การเสยี รูปถาวร รางโก่งงอ
(Permanent deformation, warped rail)

ลักษณะและรปู ลกั ษณ์ท่ีปรากฏ

รปู ที่ 1 – 303

รางเกิดการเสียรูปอย่างถาวรจากอุบัติเหตุ การตกราง การจัดการที่ผิดวิธี หรือสาเหตุภายนอกอื่นๆ
ความเสียหายดังกล่าวจะส่งผลใหร้ างผิดตำแหนง่ และอาจเป็นจุดเร่ิมต้นของความเสยี หายอื่นๆ เนื่องจาก
ความเคน้ ที่เพมิ่ ขน้ึ ภายในราง
ความเสียหายดังกลา่ วยังสง่ ผลให้เกิดความเค้นตกคา้ งที่เปน็ อันตรายตอ่ ราง

มขร. - C - 003 - 2564 มาตรฐานการตรวจสอบความเสยี หายของรางรถไฟ (Rail Inspection) หน้า 99

ตำแหน่ง

สาเหตุ

อบุ ตั เิ หตุจากการผลิต การตกราง การจัดการทผี่ ิดวธิ ี หรือสาเหตุภายนอกอื่นๆ
การตรวจพบ

ตรวจสอบด้วยสายตา และตรวจวัดการเสยี รูป
คำแนะนำในการบำรงุ รักษา

- รอ้ื ถอนราง
- รื้อถอนรางโดยทันที

หมายเหตุ