รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก

ร้อู ะไรบา้ งเก่ยี วกบั ...

เปน็ วรรณคดไี ทย ? หรอื มาจากไหน ?

ที่มาของวรรณกรรม

รามายณะ ฤๅษีวาลมีกิ รามเกยี รต์ิ
อินเดีย

ไทย

เขา้ มาในไทยตั้งแตต่ อนไหน?

ในประเทศไทย

ก่อนสโุ ขทัย

ปราสาทหนิ พมิ าย : เปน็ ปราสาทหินทรงขอมโบราณแบบบาปวน ตัง้ อย่ใู นอาเภอพมิ าย จังหวดั นครราชสีมา

ในประเทศไทย

ทับหลังเล่าเร่อื งรามเกยี รติ์ ตอน พระลักษณต์ ้องศรนาคบาศ เหนอื ประตูทางเขา้ ดา้ นทศิ ตะวันตกของมุขปราสาทประธานปราสาทพมิ าย

ในประเทศไทย

สมัยสุโขทัย ในศิลาจารกึ พ่อขนุ รามคาแหงกลา่ วถึงถา้ พระรามและถา้ สีดา

สมัยอยธุ ยา มกี ารนารามเกียรต์ไิ ปกล่าวอา้ ง เชน่ ราชาพลิ าปคาฉันท์ (นริ าศสีดา),
โคลงทวาทศมาส และปรากฏบทพากยร์ ามเกยี รตคิ์ รงั้ กรงุ เก่า

สมัยธนบรุ ี เสยี กรุงครัง้ ที่ ๒ วรรณคดขี องชาติถูกเผา สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช
ทรงพระราชนิพนธ์รามเกยี รติ์ จานวน ๔ ตอน ฟ้ืนฟูวรรณคดี

ในประเทศไทย

สมัยรตั นโกสินทร์

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงรวมกวี

ร่วมกันแต่งรามเกียรติ์ โดยพระองคร์ ว่ มพระราชนพิ นธด์ ว้ ย เมอื่ พ.ศ. ๒๓๔๐
ถือเป็นรามเกยี รติ์ที่มฉี บบั สมบูรณ์ที่สดุ

มีความละเอียดพิสดารถึง ๑๑๗ เล่มสมุดไทย รวมคากลอน
ไม่ต่ากว่า ๖๐,๐๐๐ คากลอน

บทละครเรอ่ื งรามเกยี รติ์ มีผูแ้ ตง่ หลายฉบบั เช่น

พระเจา้ ตากสินมหาราช : พระราชนิพนธ์ ตอน พระมงกฎุ ประลองศร, ตอน หนุมานเก้ียว

นางวาริน, ตอน ท้าวมาลีวราชว่าความ และตอน ทศกัณฐ์ตั้งพธิ ที รายกรด

รชั กาลท่ี ๑ : สาหรับใชอ้ า่ น
รชั กาลท่ี ๒ : สาหรบั ใชเ้ ล่นโขน
รชั การท่ี ๔ : พระราชนิพนธ์ ตอน พระรามเดนิ ดง

เนอื้ เรื่อง

เนอ้ื เรอ่ื งแบ่งเป็น ๓ ตอน คอื
ตอนท่ี ๑ กาเนิดตัวละคร
ตอนท่ี ๒ ตอนเกดิ สงคราม
ตอนที่ ๓ ตอนพระรามกลบั เขา้ ครองเมอื ง และเขา้ ใจผิดนางสดี า

ตอนที่คดั มาใหศ้ ึกษา คอื

ตอน นารายณป์ ราบนนทก

อยใู่ นตอนท่ี ๑ เปน็ มลู เหตุท่ีนนทกจะมาเกดิ เปน็ ทศกัณฐ์
และพระนารายณจ์ ะอวตารมาเปน็ พระราม (ลลิ ติ
นารายณ์สิบปาง กลา่ วเปน็ ปางที่ ๗)

ประวตั ิผ้แู ตง่

ประวัตผิ แู้ ตง่

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

พระนามเดิมว่า ด้วง หรือ ทองด้วง ประสูติ ณ กรุงศรีอยุธยา ในรัชกาลพระเจ้าอยู่หัวบรม
โกศ เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๒๗๙ เป็นบุตรของหลวงพินิจอักษร (ทองดี)
ขา้ ราชการอาลักษณ์ กบั ท่านหยก (นางดาวเรือง)

เมือ่ พระชนมายุได้ ๑๓ ปี ไดเ้ ขา้ ถวายตัวกบั พระเจ้าอุทุมพร ครั้นเมื่ออุปสมบท
แล้วจึงได้เข้ารับราชการเป็นมหาดเล็กหลวง ครั้นมีพระชันษา ๒๕ ปี ได้รับบรรดาศักดิ์เป็น
หลวงยกกระบัตรเมืองราชบุรี และได้สมรสกับสมเด็จพระอมรินทราพระบรมราชินี (นาค)
ธิดาเศรษฐี ชาวบางชา้ ง เมืองสมทุ รสาคร

ประวัตผิ แู้ ต่ง

เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่า พระองค์ได้มารับราชการกับสมเด็จพระเจ้า
ตากสินมหาราชในกรุงธนบรุ ี และได้รบั ตาแหนง่ สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษัตริย์ศึก ดารงตาแหน่ง
สมหุ นายกและแม่ทัพใหญ่

พ.ศ. ๒๓๒๕ กรุงธนบุรีเกิดความวุ่นวายเนื่องด้วยสมเด็จพระเจ้าตากสิน
มหาราชมพี ระราชอธั ยาศยั ผิดไปจากเดิม เกิดกบฏพระยาสรรค์ เมื่อเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก
ทรงทราบข่าว จงึ ยกกองทัพเขา้ มาถงึ กรงุ ธนบุรี วันท่ี ๖ เมษายน ประชาชนและขา้ ราชการร่วม
อัญเชิญขึ้นเปน็ ปฐมกษตั รยิ ์แหง่ ราชวงศ์จักรี ทรงสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี

ประวตั ผิ แู้ ตง่

ทรงทานบุ ารงุ บา้ นเมืองให้เจริญขึ้นทุกด้าน ทั้งการสร้างพระนคร การสถาปนา
พระบรมมหาราชวัง วัดพระศรีรัตนศาสดาราม การต่อสู้ป้องกันประเทศ การทานุบารุง
พระพทุ ธศาสนา การสังคายนาพระไตรปิฎก การทานบุ ารงุ ศิลปวัฒนธรรมของชาติ

พระบรมมหาราชวงั
และ วัดพระศรรี ตั นศาสดาราม

ในปจั จบุ ัน

ด้านวรรณคดี โปรดเกล้าให้มีการประชุมนกั ปราชญ์รว่ มฟืน้ ฟวู รรณคดีของชาติขึ้นใหม่ และทรงพระราชนิพนธ์เอง

ไดแ้ ก่ บทละคร เรอ่ื ง รามเกยี รต์ิ, ดาหลงั , อิเหนา, อุณรุธ, นิราศรบพม่าที่ท่าดินแดง, กฎหมายตราสามดวง, นิทานอิหร่านราชธรรม
และการชาระพระราชพงศาวดาร (ฉบับพันจนั ทนุมาศ (เจมิ ))

แตง่ ขึ้นมาเพ่อื อะไร ?

จุดประสงค์ในการแต่ง

๑ ทรงเกรงว่าจะสูญหายไป และเพื่อให้มีเรือ่ งรามเกยี รตฉ์ิ บบั สมบูรณ์

เพื่อแสดงให้เห็นวา่ “ธรรมะย่อมชนะอธรรม” เพ่ือปลุกใจใหป้ ระชาราษฎร์มีใจ

๒ หา้ วหาญ ให้มีความซือ่ สัตยส์ จุ รติ ตอ่ บิดามารดา และพระมหากษัตริย์ และเพอ่ื ใหเ้ หน็
ความไม่เที่ยงแท้ของสิ่งตา่ ง ๆ ในโลก

๓ เพอื่ ใช้ในการเล่นโขน

วดั “เโจข็ดนยสอมดโภพชรอะองาคร์กามฐหินล”วง
วนั ท่ี 30 ต.ค.60 เวลา 19.30 น.

ใชค้ าประพนั ธป์ ระเภทใด ?

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร ๒. รา่ ยดั้น

๓. โคลง

คาประพันธใ์ นการแต่ง

(ตัวละครสำคัญ) เมื่อนั้น ๑. กลอนบทละคร
(ยกั ษ์ หรอื ทหำร) บดั นั้น
คำนำ
มำจะกล่ำวบทไป

(เล่ำเรอ่ื งใหม่)

ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ

คาประพันธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร

คำนำ มลี ักษณะบังคับเหมือนกลอนสภุ ำพ แต่
วรรคแรกมกั ข้ึนด้วย เมอ่ื นั้น บัดนั้น มำจะ
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ กล่ำวบทไป เปน็ ต้น

จำนวนคำไมก่ ำหนดตำยตัว เพื่อให้ผู้แสดง
หรอื ผู้รำสำมำรถรำตำมบทได้ และต้องมีกำร
กำหนดเพลงหน้ำพำทย์ประกอบกิรยิ ำอำกำร
เคลื่อนไหวของตัวละคร และบอกทำนองเพลง
ขับรอ้ งเม่อื ข้ึนต้นกำกับไว้

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร

คำนำ บอกจำนวนคำในบทน้ันโดยบอกว่ำ “คำ”
ซึ่งหมำยถึงคำกลอน คือ จำนวน ๒ วรรคเปน็
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ ๑ คำกลอน

บำงฉบับอำจไมไ่ ด้กำหนดเพลงหน้ำพำทย์
และบอกทำนองเพลงขับรอ้ งไว้ครบทุกบท
เช่น บทละครเรอื่ งรำมเกียรต์ิ ตอนนำรำยณ์
ปรำบนนทก เน่ืองด้วยมพี ระรำชประสงค์
เพื่อให้ควำมเพลิดเพลินเปน็ หลัก

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร

คำนำ ๏ เม่อื นั้น หัสนัยเจ้ำตรยั ตรงึ ศำ

ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ เห็นนนทกนั้นกระทำฤทธำ ช้ีหมเู่ ทวำวำยปรำณ

ตกใจตะลึงรำพึงคิด ใครประสทิ ธ์ิให้มันสงั หำร

คิดแล้วข้ึนเฝำ้ พระทรงญำณ ยังพิมำนทิพรตั น์รูจี

ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ

ท้าวสหัสนยั น์ (พระอนิ ทร)์

ฤาษีเคาตมะ

พระราม
พระ ัลกษ ์ณ

พระพรหม ทา้ วสหสั นยั นางอหลยา

คาประพันธ์ในการแตง่

เพลงหน้าพาทย์

เปน็ เพลงที่ใช้บรรเลงประกอบกิรยิ ำอำกำรเคล่ือนไหว หรอื เปล่ียนแปลงต่ำง ๆ และกำร
แสดงอำรมณ์ของตัวละคร สตั ว์ และมนุษย์ เช่น เดิน วง่ิ นอน กลำยรำ่ ง เกิดขึ้น สญู ไป เปน็ ต้น
ไม่ว่ำกิรยิ ำนั้น ๆ จะแลเห็นตัวตนหรอื ไม่ก็ตำม

เพลงตระนิมติ ร ใชส้ ำหรบั กำรแปลงกำย หรอื กำรชุบคนตำยให้ฟ้ นื
เพลงเหำะ ใช้บรรเลงประกอบกิรยิ ำอำกำรไปมำในอำกำศของเทวดำ

เพลงเข้ำม่ำน ใชส้ ำหรบั กำรเข้ำ ออกในสถำนที่ใดสถำนท่ีหน่ึงของตัวเอก

คาประพนั ธใ์ นการแตง่

เพลงหน้าพาทย์

เปน็ เพลงที่ใช้บรรเลงประกอบกิรยิ ำอำกำรเคล่ือนไหว หรอื เปลี่ยนแปลงต่ำง ๆ และกำร
แสดงอำรมณ์ของตัวละคร สัตว์ และมนุษย์ เช่น เดิน วง่ิ นอน กลำยรำ่ ง เกิดข้ึน สูญไป เปน็ ต้น
ไม่ว่ำกิรยิ ำน้ัน ๆ จะแลเห็นตัวตนหรอื ไมก่ ็ตำม

เพลงเสมอ ใช้ประกอบกิรยิ ำกำรเดินทำงระยะใกล้ ไปชำ้ ๆ ไมร่ บี รอ้ น
เพลงเชิด ใช้ประกอบกิรยิ ำกำรเดนิ ทำงระยะไกลไปมำอย่ำงรบี รอ้ น

เพลงโอด ใชป้ ระกอบกิรยิ ำกำรรอ้ งไห้

คาประพนั ธ์ในการแตง่

ตวั อย่างบทละครประกอบเพลงหนา้ พาทย์

เม่อื นั้น องค์พระนำรำยณ์เปน็ ใหญ่
มำถึงเชิงบรรพตด้วยทันใด ทรงรำ่ ยเวทยแ์ ปลงไปเปน็ ยุพิน
ฯ ๒ คำ ฯ ตระ

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร ๒. รา่ ยดั้น

๓. โคลง

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๒. รา่ ยด้นั

พระองค์ใช้รำ่ ยดั้นในกำรเปดิ เรอ่ื ง พรรณนำถึงควำมเจรญิ รุง่ เรอื งของ
บ้ำนเมืองและพระรำชกรณียกิจต่ำง ๆ ของพระองค์ แล้วกล่ำวถึงสำเหตุที่ทรงพระรำช
นิพนธ์รำมเกียรต์ิว่ำ

เป็น ๑ ใน ๔ ยุค ได้แก่ กฤดำยุค ไตรดำยุด ทวำบรยุค และ กลียุค

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๑. กลอนบทละคร ๒. รา่ ยดั้น

๓. โคลง

คาประพนั ธใ์ นการแต่ง

๓. โคลง

เมอ่ื จบเรอื่ งแล้วทรงพระรำชนิพนธ์เปน็ โคลงกระทู้ ๑ บท เพ่ือบอกวัตถปุ ระสงค์
ในกำรแต่งและต่อด้วยโคลงส่สี ุภำพ ๑ บท เปน็ กำรบอกระยะเวลำเม่อื เรมิ่ พระรำชนิพนธ์

เดือนอ้ำยมกั เรม่ิ ในเดือนพฤศจิกำยนหรอื ธนั วำคม

จ.ศ. ๑๑๕๙ แปลงเป็น พ.ศ. ๒๓๔๐

ตวั ละครสาคญั

คุณคา่ ด้านเนือ้ หา

ประโยชนจ์ ากตัวละครในวรรณคดี

นนทก, นนทกุ
เป็นยกั ษ์ทท่ี ำหน้ำท่ลี ้ำงเทำ้ เทวดำอยูท่ ี่เชงิ เขำไกรลำส ถูกพวกเทวดำแกล้งตบหวั
บ้ำง ถอนผมบำ้ ง จนหัวโล้น นนทกมคี วำมแคน้ มำก จึงเข้ำเฝ้ำพระอิศวรทูลขอพรใหม้ ี
นิ้วเป็นเพชร สำมำรถชใ้ี ห้ผใู้ ดตำยก็ได้

จำกน้ันนนทกก็ใช้น้ิวเพชรช้ใี หเ้ หลำ่ เทวดำตำยเกลือ่ นกลำด พระนำรำยณ์จึงต้อง
ไปปรำบ ก่อนตำยนนทกต่อวำ่ พระนำรำยณ์ว่ำ ตนเองมีเพียงสองมือเทำ่ น้ันจะชนะ
พระนำรำยณ์ทม่ี ีถึงสีก่ รได้อยำ่ งไร พระนำรำยณ์จึงประทำนพรให้นนทุกไปเกิดเป็น
ยักษ์มีสิบหน้ำ ยีส่ บิ มอื แลว้ พระองค์จะไปเกิดเป็นมนุษย์มเี พยี งสองมอื เพอ่ื ปรำบน
นทกในชำติใหม่ ให้หมดสิ้นท้งั วงศย์ ักษ์ นนทกจึงกลับชำติมำเกิดเป็นทศกัณฐ์

คุณค่าด้านเนือ้ หา

ประโยชน์จากตัวละครในวรรณคดี ดอกตะแบก

พระนารายณ์
หรือ พระวิษณุ เป็นเทพผู้พิทักษ์โลก เม่ือโลกเกิดยุคเข็ญ พระ
นำรำยณ์ก็จะอวตำร (แบ่งภำค) ลงมำเกิดเพื่อปรำบยุคเข็ญ

พระนำรำยณ์มีกำยสีดอกตะแบก มี ๔ กร ถืออำวุธต่ำง ๆ คือ
ตรี คฑำ จักร สังข์ บำงครง้ั ถือธนูและพระขรรค์ ทรงครุฑเป็นพำหนะ
ที่ประทับอยู่กลำงเกษียรสมุทรบนหลังพญำนำค ช่ือ อนันตนำครำช
พระมเหสีของพระองค์คือ พระลักษมี

คุณคา่ ดา้ นเน้อื หา อนเรนั ือตพนระาทคี่นรัง่ าช
นารายเรณือพท์ รระงทส่นี ุบั่งรรณ์
ประโยชน์จากตัวละครในวรรณคดี

คณุ คา่ ด้านเนอื้ หา

ประโยชน์จากตวั ละครในวรรณคดี

พระอศิ วร
หรอื พระศวิ ะ เป็นเทพท่มี อี ำนำจมำก มีรำ่ งกำยสขี ำว แต่พระศอ(คอ)
มีสีดำ(เพรำะเคยดื่มพิษพญำนำค) มีพระเนตรถึง ๓ ดวง ดวงที่ ๓ อยู่กลำง
พระนลำฏ(หน้ำผำก) ปกติจะหลับอยู่ เพรำะมีอำนุภำพรำ้ ยแรงมำก หำกลืม
ข้นึ เมื่อใดจะเผำผลำญทุกสิ่งทุกอยำ่ งใหม้ อดไหม้ลงหมด และยังมีพระจันทร์
อยู่ครง่ึ ซกี อยเู่ หนือดวงตำดวงท่ี ๓ ด้วย อำวุธประจำพระองค์ คือ ตรศี ลู ธนู
คทำ บำงทีก็ถือบ่วงบำศ บัณเฑำะว์ และสังข์ พำหนะประจำพระองค์ คือ
โคอุสภุ รำช มพี ระอุมำเป็นมเหสี ประทบั อย่บู นเขำผำเผอื ก หรอื เขำไกรลำส

พระอิศวร มีช่ือเรยี กหลำยช่ือ ได้แก่ พระศุลี พระศิวะ พระสยมภู
พระอิศรำ พระตรีเนตร พระสยมภูวญำณ พระมหำเทพ พระมเหศวร
เจ้ำภพไตร เป็นต้น

คุณค่าดา้ นเนือ้ หา

ประโยชนจ์ ากตวั ละครในวรรณคดี

พระอินทร์
คอื เทวดำผูเ้ ป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นดำวดึงส์ กำยสีเขียว มีพระเนตรถึง
พันดวง ใช้วัชระ(สำยฟ้ำ) เป็นอำวุธ มีช้ำงเอรำวัณเป็นพำหนะ พระองค์มี
มเหสี ๔ องค์ คือ สุจิตรำ สุธรรมำ สุนันทำ และสุชำดำ พระอินทร์เป็น
ผู้ดูแลทุกข์สุขของมนุษยโลก ยำมใดที่มีเรื่องเดือดรอ้ นข้ึนบนโลกมนุษย์
อำสนะของพระองค์ท่เี คยอ่อนนุ่มก็จะแข็งกระด้ำง หรอื บำงครงั้ ก็รอ้ นจนไม่
สำมำรถประทบั อยู่ได้

คุณคา่ ดา้ นเนอื้ หา

ประโยชนจ์ ากตวั ละครในวรรณคดี

เหล่าเทวดา นางฟา้

ชำวสวรรคท์ เ่ี ป็นโอปปำติกะ มกี ำยทิพย์ ตำทิพย์ หทู พิ ย์ และ
กินอำหำรทิพย์ และเสวยสุขในสรวงสวรรค์ช้ันต่ำง ๆ ซึ่งถือว่ำเป็น
ภพภูมิท่ดี ี เทวดำผู้หญงิ เรยี กว่ำ เทวี หรอื "เทพี" หรอื นำงฟ้ำ

เหลำ่ เทวดำนำงฟ้ำทจ่ี ะขึ้นไปเฝ้ำพระอิศวร มักจะชอบกล่ัน
แกล้ง ตบศรี ษะ ถอนเส้นผมนนทก จนนนทกเก็บควำมแค้นไว้ แล้ว
ใช้นิ้วเพชรชสี้ ังหำรเทวดำนำงฟ้ำเหลำ่ น้ัน

เน้อื เรื่องยอ่

เน้อื เรอ่ื งย่อ

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

เนือ้ เร่อื งย่อ

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

นนทก มีหน้ำทล่ี ำ้ งท้ำเทวดำอยู่ท่ีเชงิ เขำไกรลำส เม่อื เทวดำพำกันไปเฝ้ำพระอิศวร

พวกเทวดำชอบขม่ เหงนนทกอยู่เป็นประจำดว้ ยกำรลูบหัวบำ้ ง ตบหัวบ้ำง จนกระทง่ั ผมรว่ งหมด

เนอื้ เรอ่ื งยอ่

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

นนทกแคน้ ใจเป็นอันมำก จึงไปเฝำ้ พระอิศวร กรำบทูลวำ่ ตนไดร้ บั ใช้มำนำน ยงั ไมเ่ คยไดร้ บั
ส่ิงตอบแทนเลย จึงทูลขอใหน้ ิ้วเป็นเพชร มฤี ทธช์ิ ี้ผใู้ ดก็ใหผ้ ู้น้ันตำยได้ พระอิศวรก็ประทำนให้ตำมขอ

เน้อื เรอ่ื งย่อ

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

เนื้อเรอื่ งย่อ

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

เม่อื เทวดำมำลูบศรี ษะเลน่ เช่นเคย นนทกก็ช้ใี ห้ตำยลงเปน็ จำนวนมำก พระอิศวรทรงทรำบ
ก็กรว้ิ โปรดให้พระนำรำยณ์ไปปรำบ

เน้อื เรื่องยอ่

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

พระนำรำยณ์จึงแปลงกำยเปน็ นำงฟ้ำ (นำงเทพอัปสร)

เน้อื เรอ่ื งย่อ

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

นำงอัปสรทำทีมำยว่ั ยวน นนทกนักรกั จึงเกี้ยวนำง นำงแปลงจึงชวนให้นนทกรำตำมนำงก่อน
จึงจะรบั รกั

เนอ้ื เรอ่ื งยอ่

ตอน นารายณ์ปราบนนทก

นนทกตกลงรำตำมนำงอัปสร