All Modul Pdp

RANCANGAN PENGAJARAN 9C SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

c. Pandangan Rekabentuk: Pandangan ini membolehkan
pengguna untuk menghias dan menambahkan atur cara
spesifik pada medan-medan tertentu.

448

4. Perhatikan bahawa pilihan Form akan menghasilkan borang 9C • MEMASUKKAN DATA MELALUI BORANG
berdasarkan maklumat/hubungan yang sedia ada pada borang. DENGAN MENGGUNAKAN ACCESS
Guru menghasilkan borang Class dan menunjukkan borang
Class. Contohnya, borang untuk menghasilkan rekod kelas
baru akan menunjukkan pilihan nama guru untuk guru tingkatan.
Walaupun kunci yang dihubungkan adalah kunci primer iaitu
nombor kad pengenalan guru tetapi pengguna akan mengisi
borang ini dengan nama guru.

5. Untuk jadual murid pula, Microsoft Access membuat analisis
terhadap jadual dan hubungan yang sedia ada dan secara
automatik menghasilkan borang yang mempunyai sub-borang
untuk mengisikan subjek murid dan markah mereka. Guru
menghasilkan borang untuk jadual murid dan menunjukkan
borang yang dicipta kepada murid.
Semua maklumat dan hubungan yang diisikan sebelum ini akan
menjadi pilihan pada borang ini, contohnya:
a) Jantina murid
b) Kelas murid

RANCANGAN PENGAJARAN 9C SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

c. Kod Subjek

Perhatikan juga nombor pendaftaran murid (RegID) – medan ini 449
menyimpan nombor secara automatik. Setiap rekod baru yang
dimasukkan akan mempunyai satu nombor yang unik. 9C • MEMASUKKAN DATA MELALUI BORANG
6. Murid duduk dalam kumpulan yang diberikan tugas yang DENGAN MENGGUNAKAN ACCESS
sama,sama ada membina jadual untuk Arus Pizza, Hospital Arus
atau Bank Arus.
7. Murid dikehendaki untuk menghasilkan borang untuk setiap
jadual yang ada. Berikan nama yang sesuai untuk setiap borang.
Contohnya borang untuk menambahkan murid baru dinamakan
sebagai “Borang Murid Baru” dan sebagainya. Guru
mengingatkan murid bahawa ini adalah penting kerana
kemudian mereka akan membangunkan satu aplikasi mudah
dengan Access yang akan menggunakan borang yang dicipta.
8. Sesetengah borang tidak perlu dibina jika borang tersebut telah
dimasukkan sebagai sub-borang untuk borang lain. Contohnya,
jadual “Takes” (Mengambil Subjek) tidak perlu dibina kerana
jadual ini telah terkandung dalam jadual utama “Student”.
9. Murid boleh menghias ataupun mengubahsuai rupa borang
mereka dengan pandangan susunan dan rekabentuk.
10. Murid dikehendaki untuk memasukkan rekod dengan
menggunakan borang yang dicipta. Bilangan rekod adalah
bergantung kepada murid tetapi paling minimum setiap
jadual perlu adakan 10 rekod yang unik.
11. Guru mengingatkan murid bahawa kunci primer (kod unik)
perlulah bermakna dan mempunyai corak tertentu. Contohnya,
untuk kod unik kelas, setiap kelas diberikan kod F<tingkatan>
<nama kelas>. Kelas 1A mempunyai kod F1A dan sebagainya.
12. Jika murid tidak menentukan kan kod unik untuk kunci primer,
mereka boleh menguunakan AutoNumber untuk memberikan
nombor yang unik kepada setiap medan. Penukaran jenis data
tidak dibenarkan jika terdapat hubungan pada medan tersebut.
Murid perlu memadamkan hubungan sebelum mengubah jenis
data. Hubungan boleh dipadamkan di Pandangan Hubungan
(Relationship View).

RANCANGAN PENGAJARAN 9C SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

13. Setelah murid menyiapkan jadual, mereka perlu menguji
kesahihan dan ketepatan jadual rakan mereka dan membuat
pembetulan.
14. Apabila murid sudah melengkapkan jadual dan borang,
mereka perlu memasukkan sekurang-kurangnya 10
rekod ke dalam pangkalan data. Mereka juga boleh meminta
rakan untuk membantu mengisikan jadual melalui
borang yang diciptakan.

5 Minit Penutup
1. Guru memilih beberapa wakil daripada setiap senario untuk
menunjukkan borang yang telah dihasilkan. 450
2. Guru memberikan komen tentang ketepatan borang yang
dibina dan juga rekod yang dimasukkan, terutamanya dari segi
keperluan membina sesuatu borang, kekemasan borang, dan
juga penggunaan kod unik yang sesuai.

9C • MEMASUKKAN DATA MELALUI BORANG
DENGAN MENGGUNAKAN ACCESS

Standard
Pembelajaran:

2.3.2, 2.3.3

LEMBARAN KERJA 9C-1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Bahagian A:
1. Sila senaraikan borang yang telah diciptakan dan nyatakan tujuan kegunaan borang tersebut:

Borang Tujuan

451

Bahagian B: Penskoran rakan sebaya
Bahagian ini diisi oleh rakan kumpulan anda.

Perkara Tandakan (√) jika benar 9C • MEMASUKKAN DATA MELALUI BORANG
DENGAN MENGGUNAKAN ACCESS
Pangkalan data memiliki sekurang-kurangnya 1 borang

Borang mempunyai fitur pengesahan data

Penggunaan borang dapat memasukan maklumat dengan betul ke dalam jadual yang
telah dihasilkan

Jadual mempunyai sekurang-kurangnya 2 rekod yang dimasukkan melalui borang

Bahagian C: Penskoran guru
Bahagian ini diisi oleh guru. Penskoran borang pada perisian pangkalan data adalah berdasarkan rubrik berikut:

4 3 2 1

Ketepatan borang Semua borang yang Kebanyakkan Sebahagian borang Borang kurang
dihasilkan adalah borang yang yang dihasilkan lengkap /
tepat, betul dan dihasilkan adalah adalah tepat, betul Borang tiada fitur
mempunyai fitur tepat, betul dan dan mempunyai pengesahan data.
pengesahan data. mempunyai fitur fitur pengesahan
pengesahan data. data.

Rekod jadual Jadual mempunyai Jadual mempunyai Jadual mempunyai Jadual mempunyai
sekurang- sekurang- sekurang- sekurang-kurangnya
kurangnya 10 rekod kurangnya 7 rekod kurangnya 5 rekod 3 dan ke bawah rekod
yang dimasukkan yang dimasukkan yang dimasukkan yang dimasukkan
melalui borang. melalui borang. melalui borang. melalui borang.

Komen guru: Tarikh:

PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA
LAPORAN UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT

STANDARD KANDUNGAN

2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN

Murid boleh:

2.3.4 Menghasilkan query untuk mendapatkan semula maklumat
yang diperlukan daripada:
(i) satu jadual menggunakan lebih daripada satu kriteria
(ii) dua jadual menggunakan satu kriteria
2.3.5 Menjana laporan berdasarkan hasil query

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP
ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 9D 454

Lembaran Kerja 9D-1 460

Aktiviti Pengayaan 462

PENGAJARAN 9D

STANDARD KANDUNGAN Persediaan: 30-60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Pengajaran: 120 Minit
2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan Penerapan Pemikiran
Komputasional (PPK):
STANDARD PEMBELAJARAN • Algorithm & Procedures (ALG)

Murid boleh:
2.3.2 Menghasilkan borang yang berkaitan
dengan kandungan jadual
2.3.3 Memasukkan data dalam jadual melalui
borang

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)
Bahan untuk kelas
Tiada

Bahan untuk setiap murid 453
1. Komputer
2. Lembaran Kerja 9D-1 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN
UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT
PERSEDIAAN

1. Pastikan semua komputer dipasang dengan aplikasi
Microsoft Access yang terkini.
2. Pastikan murid telah bersedia dengan fail Microsoft Access
yang lengkap daripada Pengajaran 9C.

SUMBER TAMBAHAN

1. Step by Step Microsoft Access 2013 (Bab 4 dan 7):
http://misprivate.boun.edu.tr/kutlu/bis515/access2013.pdf

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Minit Set Induksi
1. Guru bertanyakan tentang apa yang akan berlaku jika murid
kerap tidak datang ke sekolah. Jawapannya: murid 454
tersebut akan dikenakan tindakan disiplin.
2. Guru bertanyakan bagaimanakah kita boleh tahu sama ada
seseorang murid itu kerap tidak datang ke sekolah atau tidak.
Murid mungkin jawab melalui buku rekod kedatangan kelas
atau pun buku pemantauan kelas.
3. Guru menjelaskan bahawa secara offline kita boleh gunakan
buku rekod kedatangan, tetapi ia adalah amat tidak efisien
kerana guru perlu mengesan dan mencari murid yang kerap
tidak datang ke sekolah secara manual. Guru menjelaskan dalam
sistem eletronik seperti Sistem Pengurusan Sekolah atau pun
Sistem eDisiplin, murid yang kerap tidak datang ke sekolah dapat
dikenal pasti dengan sangat mudah. Perkara ini boleh dicapai
dengan menghasilkan pertanyaan maklumat kepada sistem
pangkalan data.

35 Minit Pengenalan kepada query Standard
1. Permintaan untuk mendapatkan maklumat daripada pangkalan Pembelajaran
data hubungan dipanggil sebagai “query”. 2.3.4 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
2. Dalam situasi biasa, query perlu dituliskan menerusi bahasa MENDAPATKAN MAKLUMAT
pengaturcaraan, tetapi Microsoft Access mempunyai fungsi PPK
untuk menciptakan query tanpa menulis sebarang ALG
pengaturcaraan. Terdapat dua cara untuk menghasilkan query KA21
dalam Microsoft Access, iaitu: -
a) Query Wizard.
b) Query Design.

3. Untuk kes query, adalah lebih senang jika kita menghasilkan
query dengan query design.
4. Query juga mempunyai beberapa pandangan seperti borang
dan jadual, iaitu:
a) Pandangan Helaian Data (Datasheet View) : Memaparkan
keputusan query dalam bentuk jadual.
b) Pandangan SQL (SQL View) : Memaparkan kod
pengaturcaraan SQL yang dihasilkan oleh query. Untuk
pengguna mahir, mereka boleh memasukkan arahan SQL
terus dalam pandangan ini.
c) Pandangan Rekabentuk (Design View) : Membolehkan
pengguna untuk merekabentuk maklumat yang diperlukan.

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Query daripada 1 jadual berdasarkan 1 kriteria
5. Tekankan Query Design.
6. Piih semua jadual untuk dilihat pada jadual pandangan
rekabentuk.

455

9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
Kita boleh tentukan kriteria dengan mengheret medan yang MENDAPATKAN MAKLUMAT
diperlukan ke bahagian bawah pandangan rekabentuk.

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Contohnya, jika kita ingin mencari maklumat daripada satu
jadual dengan menggunakan 2 kriteria (menyenaraikan semua
murid lelaki), kita boleh mengheret medan “StudentName” dan
“StudentGender” ke lajur di bawah seperti berikut:

Kemudian, tuliskan “=”M”” untuk lajur studentGender. 456
Selepas itu, tekan Run! untuk melihat keputusan permintaan
query anda. 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
MENDAPATKAN MAKLUMAT
Satu jadual murid lelaki yang ada dalam pangkalan data akan
wujud. Guru seharusnya bertanyakan murid tentang keputusan
yang akan dipaparkan sebelum menunjukkan jadual yang
dihasilkan oleh query ini.

Kriteria boleh ditambahkan dengan mengheret medan. Guru
menanyakan murid bagaimana untuk mencari murid lelaki
dari kelas 1A? Jawapan: Heret kelas ID ke bawah dan tuliskan
=”F1A” dalam kelasID.

Guru boleh cuba beberapa contoh kriteria untuk menunjukkan
bahawa query boleh dilakukan untuk pelbagai jenis data seperti
nombor (nombor pendaftaran murid), aksara (jantina) , boolean
ataupun rentetan (nama murid).

Kadangkala, kita perlukan pengguna untuk masukkan nilai
yang hendak dicari, ini boleh dilakukan dengan menggunakan
parameter seperti berikut:

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Murid boleh menggantikan perkataan dalam kurungan segi
empat dengan mesej yang hendak dipaparkan. Apabila butang
Run! ditekankan, mesej yang ditulis akan dipaparkan seperti berikut:

Query beberapa jadual berdasarkan 1 kriteria 457
7. Seterusnya, untuk mencari maklumat daripada pelbagai jadual,
langkah yang sama dilaksanakan juga.

Perhati bahawa hanya jadual Class dan Teacher dipaparkan. Jadual 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
yang tidak digunakan boleh dipadamkan dengan memilih jadual MENDAPATKAN MAKLUMAT
tersebut dan tekan butang delete pada papan kekunci. Jadual juga
boleh ditambahkan dengan pilihan Show Table.

Dengan ini, kita boleh membuat query terhadap dua jadual iaitu
jadual CLASS dan jadua TEACHER untuk mendapatkan nama guru
tingkatan untuk kelas 1 Cerdas.

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Penjanaan Laporan KA21
1. Secara lazimnya, kita inginkan hasil query kita dipaparkan dengan -
kemas dan jelas. Walaupun query dapat menghasilkan keputusan
carian, tetapi untuk mempersembahkan maklumat itu kepada
pengguna, kita perlu menjana laporan daripada hasil query.
2. Langkah untuk menjana laporan daripada hasil query:
a. Pastikan query yang dikehendaki dipilih dan aktif dalam Access.
b. Sama seperti query, terdapat 3 cara untuk menjana laporan iaitu:

458
• Report (Automatic Report).
• Report Design. 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
• Report Wizard. MENDAPATKAN MAKLUMAT
c. Untuk penjanaan laporan, adalah lebih mudah jika kita
menggunakan penjanaan laporan secara automatik.
d. Tekankan Report untuk menjana laporan secara automatik
e. Terdapat 4 jenis pandangan untuk Report, iaitu:
• Pandangan laporan (Report View).
• Pandangan Cetakan (Print Preview).
• Pandangan Susunan (Layout View).
• Pandangan Rekabentuk (Design View).
f. Murid boleh mengubah susunan item dengan pandangan
susunan ataupun bentuk rupa laporan dengan pandangan
rekabentuk. Cara pengubahsuaian adalah sama seperti
pengubahsuaian untuk borang.
3. Selain daripada query, jadual juga boleh menjanakan report untuk
dicetakkan. Cara penjanaan adalah sama seperti query, cuma
murid perlu pilih jadual sebelum tekan butang butang report.
4. Guru membuat demonstrasi penjanaan beberapa laporan
berdasarkan jadual ataupun query.
5. Murid perlu menjanakan laporan untuk semua query dan juga
beberapa jadual yang mungkin memainkan peranan yang penting
untuk pengguna akhir. Contohnya untuk pangkalan data SMKArus,
kemungkinan besar pengguna akhir akan perlukan senarai murid,
guru dan kelas. Senarai murid boleh dihasilkan dengan menjana
laporan jadual murid, begitu juga dengan senarai guru dan kelas.
Jadual seperti Mengajar, Mengambil dan Menawarkan kurang
penting untuk pengguna akhir.
6. Murid boleh membuat perhiasan ataupun mengubahsuai bentuk
rupa laporan.

50 Minit Latihan Menghasilkan Query Lembaran Standard
Pembelajaran
1. Murid perlu berfikir secara kreatif tentang query apa yang akan Kerja -

diperlukan oleh pengguna dan menghasilkan sekurang-kurangnya 9D-1

5 queries. Dalam 5 query ini, mereka perlu ada sekurang-

kurangnya 1 query yang memerlukan 1 jadual 2 kriteria dan juga 1

query yang memerlukan 2 jadual 1 kriteria. (Lembaran Kerja 9D-1)

RANCANGAN PENGAJARAN 9D SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

2. Murid boleh menjalankan eksperimen dengan mencuba pelbagai PPK
kombinasi query. Guru juga boleh menggunakan masa ini untuk -
memperkenalkan fungsi Count, Sum dan Avg kepada murid yang KA21
lebih mahir (rujuk aktiviti pengayaan). MB
3. Murid boleh menggunakan semua jenis query yang telah diajarkan
dalam pelajaran ini. 459
4. Contoh berikut adalah untuk rujukan sahaja. Murid digalakkan
menciptakan query sendiri: 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
a. Senario Hospital Arus: MENDAPATKAN MAKLUMAT
i. Query doktor yang ditugaskan untuk setiap katil.
ii. Query rekod yang masih lagi dalam status buka.
iii. Query untuk menyemak sama ada sesuatu katil adalah
kosong atau tidak.
b. Senario Bank Arus:
i. Query semua transaksi yang berlaku dalam sesuatu bulan.
ii. Query semua akaun yang didaftarkan di bawah nama
seseorang pelanggan.
iii. Query menunjukkan jumlah wang dalam 1 cawangan bank.
c. Senario Arus Pizza
i. Query semua tempahan yang belum sampai ke pelanggan.
ii. Query semua penghantaran yang lambat.
iii. Query cawangan pizza yang mempunyai poskod yang sama
dengan pelanggan.
5. Murid perlu duduk dalam kumpulan yang mempunyai senario yang
sama. Dalam kumpulan masing-masing, murid dikehendaki
untuk mempamerkan query yang dihasilkan serta memberikan
penjelasan tentang query yang dihasilkan. Murid juga diberikan
peluang untuk membetulkan query mereka sebelum membuat
pembentangan di hadapan kelas.
6. Akhir sekali, murid perlu menjanakan laporan berdasarkan query
yang dihasilkan dan membentangkan di dalam kelas.

10 Penutup
Minit 1. Guru memilih beberapa wakil daripada setiap senario untuk
menunjukkan query yang telah dibina.
2. Guru memberikan komen tentang ketepatan query yang dibina,
terutamanya dari segi kreativiti query dan juga fungsi query
yang dihasilkan.
3. Guru menyatakan bahawa konsep query adalah sangat
penting jika murid serius untuk menjadi seorang pengaturcara
internet. Kebanyakan laman web seperti Facebook dan Instagram
menggunakan bahasa SQL untuk menghasilkan query, bersamaan
dengan bahasa pengaturcaraan internet untuk menghasilkan servis
yang dibekalkan.
4. Guru log masuk SAPS (jika boleh) dan menanyakan murid tentang
query yang mungkin digunakan untuk mendapatkan sesetengah
maklumat yang dipaparkan.

Standard
Pembelajaran:

2.3.4, 2.3.5

LEMBARAN KERJA 9D-1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Bahagian A:
1. Sila senaraikan sekurang-kurangnya 1 contoh query yang dikehendaki di bawah:


Query Tujuan Bilangan Senarai nama jadual Bilangan Senarai kriteria
jadual yang yang terlibat kriteria
terlibat

1 jadual
berdasarkan
1 atau lebih
kriteria

460

2 atau lebih 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
jadual MENDAPATKAN MAKLUMAT
berdasarkan
1 kriteria

Bahagian B: Penskoran guru SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Bahagian ini diisi oleh guru. Penskoran borang pada perisian pangkalan data adalah berdasarkan
rubrik berikut:

4 3 2 1

Penghasilan Dapat Dapat Laporan dapat Tidak dapat
query 1 jadual menghasilkan menghasilkan dijanakan menghasilkan
berdasarkan 1 sekurang- sekurang- tidak dapat sekurang-
atau lebih kriteria kurangnya 1 kurangnya 1 menggambarkan kurangnya 1
query 1 jadual query 1 jadual keperluan query 1 jadual
berdasarkan 1 berdasarkan 1 pengguna. berdasarkan 1
atau lebih kriteria. atau lebih kriteria. atau lebih kriteria
Penghasilan
Query yang query 2 jadual
dihasilkan adalah berdasarkan 1
bermakna dan kriteria.
menggambarkan
keperluan 461
pengguna
sebenar.

Penghasilan Dapat Dapat Dapat 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN
query 2 jadual menghasilkan menghasilkan menghasilkan UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT
berdasarkan 1 sekurang- sekurang- sekurang-
kriteria kurangnya 1 kurangnya 1 kurangnya 1
query 2 jadual query 2 jadual query 2 jadual
berdasarkan 1 berdasarkan 1 berdasarkan 1
kriteria. kriteria. kriteria.

Query yang
dihasilkan adalah
bermakna dan
menggambarkan
keperluan
pengguna
sebenar.

Penjanaan Semua Sebahagian Laporan tidak
laporan laporan dapat laporan dapat dapat dijanakan.
dijanakan dapat dijanakan dapat
menggambarkan menggambarkan
keperluan keperluan
pengguna. pengguna.

Komen guru: Tarikh:

AKTIVITI PENGAYAAN SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Aktiviti Pengayaan

1. Aktiviti ini boleh dilakukan untuk murid yang mempunyai tahap kefahaman yang lebih tinggi.
2. Guru boleh memberikan penjelasan dan membuat demonstrasi kepada kumpulan murid yang telah
menyiapkan kerja lebih awal. Bagi golongan murid ini, mereka boleh menggunakan kemahiran baharu
ini untuk menghasilkan query yang lebih baik.

Query dengan fungsi Count, Sum dan Avg

3. Akhir sekali, Access mempunyai beberapa fungsi yang boleh kita gunakan untuk mendapatkan
maklumat sekunder, iaitu maklumat yang tidak disimpan dalam sebarang jadual tetapi dilaksanakan
oleh Access. Contohnya: pengiraan (count), jumlah (sum) dan juga purata (avg).

1. Tekan Totals untuk 462
menambahkan baris .
Total di bahagian Query
Design.

2. Pilih Count. Biasanya untuk 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN UNTUK
pengiraan bilangan, kita MENDAPATKAN MAKLUMAT
akan kirakan bilangan kali
sesuatu kod unik (kunci
primer) muncul dalam
keputusan query kita.

Guru menanyakan murid apakah keputusan query ini? Jawapan: Query ini menanyakan pengguna untuk
memasukkan satu nombor untuk tingkatan dan mengirakan bilangan murid dalam tingkatan itu.

Guru menunjukkan query berikut dan menanyakan murid apakah hasil query: SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

463 9D • MENGHASILKAN QUERY SERTA MENJANA LAPORAN
UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT
Jawapan: Pengguna perlu memasukkan nama kelas . Kemudian, query ini memaparkan nama murid,
jumlah subjek yang diambil, markah purata, dan kelas bagi setiap murid yang ada dalam kelas tersebut,
dan menyusun mereka mengikut tertib menurun berdasarkan markah purata mereka.

PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
MUDAH MELALUI SWITCHBOARD

STANDARD KANDUNGAN

2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN

Murid boleh:
2.3.6 Menghasilkan satu sistem maklumat mudah melalui makro
menggunakan menu (switchboard) yang mengandungi:
i) Borang
ii) Laporan
iii) Keluar dari sistem

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP
ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 466

Lembaran Kerja 9E-1 472

PENGAJARAN 9E

STANDARD KANDUNGAN Persediaan: 30-60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Pengajaran: 60 Minit
2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan
Penerapan Pemikiran
STANDARD PEMBELAJARAN Komputasional (PPK):
• Algorithm & Procedures
Murid boleh: (ALG)
2.3.6 Menghasilkan satu sistem maklumat mudah
melalui makro menggunakan menu
(switchboard) yang mengandungi:
i) Borang
ii) Laporan
iii) Keluar dari sistem

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM) 465

Bahan untuk kelas 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
Tiada MUDAH MELALUI SWITCHBOARD

Bahan untuk setiap murid
1. Komputer
2. Lembaran Kerja 9E-1

PERSEDIAAN

1. Pastikan semua komputer dipasang dengan aplikasi Microsoft
Access yang terkini.
2. Pastikan murid telah bersedia dengan fail Microsoft Access
yang lengkap daripada Pengajaran 9D

SUMBER TAMBAHAN

1. Step by Step Microsoft Access 2013 (Bab 3, 8 dan 11):
http://misprivate.boun.edu.tr/kutlu/bis515/access2013.pdf

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Minit Set Induksi
1. Guru menunjukkan laman SAPS dan bertanyakan murid tentang
fitur yang boleh dilihat oleh mereka di laman web SAPS. 466
Jawapan yang mungkin murid jawab adalah berikut:
a. Penjanaan laporan.
b. Carian maklumat.
c. Masukkan maklumat.
2. Guru menjelaskan bahawa salah satu fitur yang selalu kita
guna tetapi jarang diperhatikan ialah sistem interaksi pengguna
– iaitu sistem yang membenarkan pengguna berinteraksi dengan
pangkalan data dan mengakses pelbagai fungsi sistem
pangkalan data.
3. Guru menjelaskan bahawa laman web SAPS mengandungi
sistem interaksi pengguna yang membenarkan seseorang untuk
menggunakan pelbagai fitur dalam SAPS seperti pencarian
maklumat, penjanaan laporan dan juga kemasukan maklumat
dalam pangkalan data.

50 Minit Penghasilan Switchboard Standard
1. Dalam perisian Microsoft Access, sistem interaksi pengguna Pembelajaran
adalah dalam bentuk switchboard. 2.3.6 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
2. Switchboard adalah borang khas yang membenarkan pengguna MUDAH MELALUI SWITCHBOARD
akhir menggunakan pelbagai fitur pangkalan data dengan PPK
mudah. ALG
3. Untuk pengguna Microsoft Access 2013, pilihan Switchboard KA21
telahpun dimatikan secara umumnya. Pengguna perlu -
mengaktifkan semula pilihan switchboard.
4. Cara untuk mengaktifkan semula switchboard:
5. Tekan butang kiri tetikus di bahagian atas.

6. Pilih “Customize Quick Access Toolbar”.

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

7. Pilih “All Command”.

467

8. Cari dan pilih Swithcboard Manager, kemudian tekan Add. 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
9. Kemudian tekan “OK”. MUDAH MELALUI SWITCHBOARD
10. Swithcboard Manager akan muncul pada toolbar Quick Access
yang boleh dicari di tempat berikut:

11. Cara untuk mewujudkan switchboard:
a. Tekan butang Switchboard Manager dan tekan Yes untuk
mewujudkan Switchboard yang baru.
b. Pilih Switchboard yang baru dicipta dan tekan Edit untuk
menukarkan item yang ada di dalam switchboard tersebut.
c. Tekan New untuk tambahkan item pada Switchboard anda.
d. Text merujuk kepada nama yang akan dipaparkan di atas
Switchboard.

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

e. Terdapat 7 jenis arahan yang dibenarkan untuk item pada
Switchboard iaitu:

468

i. Go to Switchboard – Hanya 8 item dibenarkan pada setiap 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
Switchboard. Jika Switchboard murid memerlukan lebih MUDAH MELALUI SWITCHBOARD
daripada 8 item, murid boleh mewujudkan Switchboard yang
baru dan menghubungkait Switchboard lama dengan
Switchboard baru melalui arahan ini. Contohnya, untuk
pangkalan data SMKArus, menu utama mungkin
mengandungi hanya 3 item sahaja iaitu “Masuk Data”,
“Memaparkan Data” dan “Exit”. Apabila pengguna ingin
memasukkan maklumat yang baru, mereka boleh memilih
“Masuk Data” dan ini akan membawa mereka ke Switchboard
baru yang mengandungi arahan untuk memaparkan borang.
ii. Open Form in Add Mode – Membuka borang baru untuk
mengisikan rekod yang baru. Indeks borang akan berada di
hujung jadual (indeks n).
iii. Open Form in Edit Mode – Membuka borang untuk
mengubahsuai rekod yang lama. Indeks borang akan berada
di permulaan jadual (indeks 1).
iv. Open Report – Menjana dan memaparkan laporan yang
disediakan.
v. Design Application – Membuka semula Switchboard manager
untuk mengubahsuai Switchboard.
vi. Exit Application – Keluar daripada Switchboard.
vii. Run Macro / Run Code – Menjalankan atur cara yang telah
ditulis*.

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

f. Apabila murid memilih “Go to Switchboard”, “Open Form”
ataupun “Open Report”, baris ketiga akan bertukar dan
menunjukkan senarai switchboard/borang/laporan yang telah
dicipta oleh murid. Contohnya seperti berikut:

469

g. Perhatikan bahawa switchboard juga wujud di senarai Form. Ini 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
kerana Switchboard merupakan salah satu jenis borang yang ada. MUDAH MELALUI SWITCHBOARD
h. Tekan close untuk menyimpan switchboard yang baru
diwujudkan.
i. Guru mengingatkan kepada murid bahawa inilah sebabnya
penamaan jadual, borang, query dan laporan adalah penting.
Tanpa nama yang bermakna, adalah amat susah untuk mencari
maklumat yang diperlukan. (Lembaran Kerja 9E-1)
12. Oleh kerana switchboard merupakan objek jenis borang,
switchboard juga mempunyai 4 pandangan yang sama dengan
borang iaitu:
i. Pandangan Borang (Form View).
ii. Pandangan Helaian Data (Datasheet View).
iii. Pandangan Susunan (Layout View).
iv. Pandangan Rekabentuk (Design View).
13. Pandangan borang merupakan tempat interaksi pengguna dengan
pangkalan data yang dicipta. Dalam pandangan borang, apabila
pengguna memilih sebarang pilihan, arahan yang berkenaan akan
dilaksanakan. Contohnya:

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Apabila pengguna tekan butang Add New Student, pengguna 470
akan ke borang murid untuk menambahkan rekod baru.
14. Pandangan Helaian Data membenarkan pengguna untuk 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
menukarkan nama yang akan dipaparkan untuk setiap pilihan. MUDAH MELALUI SWITCHBOARD
15. Pandangan Susunan membenarkan pengguna untuk menyusun
maklumat pada switchboard.
16. Pandangan Rekabentuk membenarkan pengguna untuk menghias
switchboard yang dicipta.
17. Switchboard boleh diakses sama seperti mengakses borang yang
dihasilkan.
18. Murid dikehendaki menghasilkan switchboard untuk pengguna
akhir. Switchboard murid mestilah mengandungi sekurang-
kurangnya: ALG
a. 2 borang.
b. 2 laporan.
c. Keluar dari sistem.
19. Bagi Murid yang sudah faham konsep asas switchboard, guru
boleh menunjukkan cara penghasilan makro untuk fungsi yang
lebih tahap tinggi seperti pencarian maklumat dan penyusunan
maklumat (rujuk maklumat tambahan).
20. Murid menjalankan learning walk untuk melihat dan mencuba
switchboard yang telah dihasilkan oleh rakan mereka. Mereka juga
diberi peluang untuk memberikan komen kepada rakan mereka
tentang switchboard yang dihasilkan serta membuat
pengubahsuaian terhadap switchboard yang dihasilkan
berdasarkan maklum balas daripada rakan mereka.
21. Guru memilih satu switchboard daripada setiap senario dan
menunjukkan kepada murid struktur dan aliran switchboard yang
dipilih.

Maklumat Tambahan
*Untuk Microsoft Access sebelum 2016, fungsi membuka laporan,
memaparkan maklumat dan sebagainya memerlukan penghasilan
makro. Cara penghasilan makro adalah seperti berikut:

1. Carikan fungsi Macro di ribbon Create.

RANCANGAN PENGAJARAN 9E SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

2. Segala fungsi berkenaan fungsi berikut boleh dicarikan di
drop-down menu :
- Menjana laporan.
- Mencari maklumat.
- Memaparkan jadual.
- Memasukkan maklumat.

471

5 Minit 3. Murid perlu gunakan fungsi Macro pada switchboard untuk 9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
pilihan fungsi-fungsi yang dinyatakan di atas. MUDAH MELALUI SWITCHBOARD

Penutup
1. Guru menjelaskan kepentingan switchboard dan kepentingan
memahami keperluan pengguna supaya penggunaan dan
pengubahsuaian terhadap pangkalan data lebih senang
dijalankan nanti.

Standard
Pembelajaran:

2.3.4, 2.3.5

LEMBARAN KERJA 9E-1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Bahagian A: Penskoran Guru

Bahagian ini diisi oleh guru. Penskoran borang pada perisian pangkalan data adalah berdasarkan
rubrik berikut:

4 3 2 1

Penghasilan Switchboard Switchboard Switchboard Switchboard
switchboard yang dihasilkan yang dihasilkan yang dihasilkan yang dihasilkan
yang mempunyai mematuhi dan mematuhi semua mematuhi 2 hanya mematuhi
pelbagai fungsi lebih daripada syarat: syarat: 1 syarat:
semua syarat: - 1 borang - 1 borang - 1 borang
- 1 borang - 1 laporan - 1 laporan - 1 laporan 472
- 1 laporan - Keluar dari - Keluar dari - Keluar dari
- Keluar dari sistem sistem sistem
sistem

9E • MENGHASILKAN SATU SISTEM MAKLUMAT
MUDAH MELALUI SWITCHBOARD

Komen guru: Tarikh:

PENGAJARAN 9F SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
MENGHASILKAN DOKUMENTASI
UNTUK HASIL KERJA

STANDARD KANDUNGAN

2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN

Murid boleh:
2.3.7 Mendokumentasi hasil kerja

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul
PdP ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran
yang dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 475

Lembaran Kerja 9F-1 479

Lembaran Kerja 9F-2 484

PENGAJARAN 9F

STANDARD KANDUNGAN Persediaan: 30-60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
2.3 Pembangunan Pangkalan Data Hubungan Pengajaran: 120 Minit

STANDARD PEMBELAJARAN Penerapan Pemikiran
Murid boleh: Komputasional (PPK):
2.3.7 Mendokumentasi hasil kerja • Parallelisation
(PAR)
BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)
Bahan untuk kelas
Tiada

Bahan untuk setiap murid 474
1. Komputer
2. Lembaran Kerja 9F-1 9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA
3. Lembaran Kerja 9F-2

PERSEDIAAN

1. Pastikan semua komputer dipasang dengan aplikasi Microsoft
Access yang terkini.
2. Pastikan murid telah bersedia dengan fail Microsoft Access
yang lengkap daripada Pengajaran 9E.

SUMBER TAMBAHAN

1. Why is there a need to document database?:
https://www.simple-talk.com/sql/database-administration/
database-documentation---lands-of-trolls-why-and-how/
2. The importance of good documentation:
http://sqlblog.com/blogs/jonathan_kehayias/archive/
2009/07/31/the-importance-of-good-documentation.aspx
3. How to Import Database into Access:
https://support.office.com/en-us/article/Introduction-
to-importing-and-exporting-data-08422593-42dd-4e73-bdf1-
4c21fc3aa1b0

RANCANGAN PENGAJARAN 9F SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

10 Set Induksi
Minit 1. Murid perlu membentuk kumpulan asal senario (kumpulan
pada Pengajaran 6A).
2. Murid dikehendaki untuk memulakan satu pangkalan data 475
yang baru yang dinamakan SENARIO_NAMA MURID 1_
NAMA MURID 2_NAMA MURID 3_NAMA MURID 4.
3. Mereka perlu menggabungkan jadual, laporan, report dan
menghasilkan satu switchboard yang mengandungi semua
pilihan switchboard asal individu mereka.
4. Guru menerangkan bahawa murid perlu menyelesaikan
tugasan ini secepat mungkin.
5. Guru menggunakan aktiviti ini untuk menjelaskan
kepentingan dokumentasi hasil kerja juga amat penting untuk
pangkalan data.
6. Dokumentasi yang baik akan memudahkan pengaturcara
untuk membangun atau menaiktaraf pangkalan data.

10 Aktiviti 1: Mendokumentasikan Pangkalan Data Fail Standard 9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA
Minit 1. Guru menjelaskan bahawa Access boleh menjana pangkalan Pembelajaran
dokumentasi lengkap untuk pangkalan data tetapi maklumat data yang 2.3.6
yang dijanakan adalah melebihi skop pengetahuan murid. disiapkan PPK
2. Guru menunjukkan cara untuk menjana dokumentasi di -
daripada Microsoft Access: Pengajaran KA21
a. Tekan Database Documenter. 9D -

b. Memilih objek yang perlu didokumentasikan dan tekan
OK:
c. Tekan PDF or XDF untuk export ke bentuk PDF dan tekan
print untuk cetak dokumentasi ini.

RANCANGAN PENGAJARAN 9F SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

d. Guru boleh buka dokumentasi yang dijana oleh Access
dan menerangkan bahawa untuk satu pangkalan data
yang mempunyai 9 jadual, 11 queries, 10 borang dan
7 laporan, dokumentasi yang dijana adalah 290 muka
surat. Dokumentasi yang dijanakan adalah amat
komprehensif dan mengandungi maklumat seperti jenis
data pada medan, hubungan antara jadual dan maklumat
yang lain.
3. Untuk murid, dokumentasi maklumat yang paling penting
bagi mereka ialah nama medan pada setiap jadual serta
hubungan antara jadual. Laporan Hubungan (Relationship
Report) boleh membekalkan segala maklumat ini.
4. Sebelum menjanakan laporan ini, murid boleh menyemak
hubungan dengan menekan Relationship (petak merah).

476

5. Murid perlu susunkan jadual dengan kemas supaya garisan 9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA
hubungan tidak melintas dengan garisan hubungan yang
lain. Contohnya:

6. Selepas itu, murid boleh menjana laporan hubungan dengan
menekan “Relationship Report”.
7. Laporan yang dijana boleh dicetak ataupun disimpan
sebagai laporan. Apabila laporan hubungan ini disimpan
sebagai laporan, murid boleh menghias atau membuat
pengubahsuaian terhadap laporan tersebut.
8. Murid boleh menjana dan menyalin hubungan pangkalan
mereka dalam jadual masing-masing (Lembaran Kerja 9F-1).
9. Murid juga dikehendaki untuk mengisikan maklumat tentang
borang, query, laporan dan switchboard masing pada
Lembaran Kerja 9F-1.

RANCANGAN PENGAJARAN 9F SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

80 Aktiviti 2: Penggabungan Pangkalan Data (Pembelajaran Standard
Minit Berasaskan Projek) Pembelajaran
1. Dengan menggunakan Lembaran Kerja 9F-1, hasilkan satu -
pangkalan data dengan jadual dan hubungan yang boleh PPK
memuatkan maklumat dan rekod dari semua kumpulan. PAR
Lukiskan laporan hubungan pada kertas mahjong. KA21
2. Guru memberitahu bahawa perkara berikut berlaku untuk KS
setiap kumpulan:
a. Senario Arus Pizza: 477
i. Arus Pizza telah bergabung dengan rantaian restoran
pizza yang lain. 9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA
ii. Setiap murid mewakili sekumpulan cawangan Pizza yang
baru.
b. Senario Bank Arus:
i. Arus Bank telah membeli bank-bank yang lain dan sedia
menerima semua cawangan bank tersebut.
ii. Setiap murid mewakili sekumpulan cawangan bank yang
baru.
c. Senario Hospital Arus:
i. Hospital Arus telah membeli hospital C dan hospital C
juga dikenali sebagai Hospital Arus sekarang.
ii. Setiap murid mewakili cawangan hospital yang baru.
3. Senario yang disenaraikan di atas merupakan perkara yang
pernah berlaku dalam Malaysia, contohnya:
a. Stesen minyak Esso dan Mobil bergabung dan membentuk
stesen minyak Petron pada tahun 2012.
b. Bank CIMB membeli Bank Southern.
c. Hospital KPJ memperluaskan rangkaian hospital dengan
membeli hospital swasta yang lain.
4. Setiap kali kes seperti atas berlaku, syarikat-syarikat perlu
menggabungkan maklumat dalam pangkalan data mereka
dengan efisien dan tepat.
5. Untuk aktiviti seterusnya:
a. Murid perlu menghasilkan borang untuk memasukkan
maklumat ke dalam jadual kumpulan.
b. Murid perlu memasukkan rekod untuk setiap jadual.
c. Murid perlu menggabungkan kesemua query daripada
semua ahli kumpulan ke dalam pangkalan data kumpulan.
d. Murid perlu menggabungkan kesemua laporan daripada
semua ahli kumpulan ke dalam pangkalan data kumpulan.
e. Murid perlu menghasilkan satu switchboard yang
menggabungkan semua pilihan daripada semua ahli
kumpulan.

RANCANGAN PENGAJARAN 9F SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

6. Untuk mempercepatkan proses penggabungan pangkalan 478
data, setiap kumpulan boleh buat demikian:
a. Buatkan satu salinan pangkalan data kumpulan yang 9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA
mempunyai jadual, hubungan dan borang yang betul pada
semua komputer.
b. Setiap murid dalam kumpulan diberi tugas untuk
masukkan query, rekod, laporan ke dalam fail individu.
c. Pada akhir kelas, gabungkan fail individu ke dalam fail
kumpulan.
d. Panduan untuk mengimport pangkalan data adalah seperti
berikut: https://support.office.com/en-us/article/
Introduction-to-importing-and-exporting-data-08422593-
42dd-4e73-bdf1-4c21fc3aa1b0.
e. Setelah rekod, query dan laporan setiap individu
dimasukkan ke dalam pangkalan data kumpulan, murid
boleh menciptakan switchboard pada pangkalan data
kumpulan.
f. Murid TIDAK boleh mengimport pangkalan data individu
yang lama ke pangkalan data kumpulan (ataupun salinan
pangkalan data dalam komputer mereka) terus. Ralat akan
berlaku kerana struktur jadual dan hubungan yang
berbeza.

20 Minit Penutup
1. Murid menjalankan gallery walk untuk melihat switchboard
yang telah dihasilkan oleh rakan mereka.
2. Murid diberikan token untuk mengundi kumpulan yang
menghasilkan pangkalan data yang paling kemas,lengkap,
kreatif dan berguna.
3. Guru membuat gallery walk dan memberikan komen kepada
setiap kumpulan. (Lembaran Kerja 9F-2)

Standard
Pembelajaran:

2.3.7

LEMBARAN KERJA 9F-1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

NAMA: TARIKH:
KELAS:

1. Lukiskan laporan hubungan anda:



479

9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA

2. Nyatakan kesemua borang dalam pangkalan data baharu.



9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA 480 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

3. Untuk setiap query yang ada pada jadual anda, tuliskan medan yang diperlukan dan dari jadual mana. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Anda boleh merujuk kepada Pandangan Rekabentuk pada query anda untuk mendapatkan maklumat ini.



481

9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA

4. Senaraikan semua laporan yang ada pada pangkalan data anda:



9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA 482 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

5. Senaraikan semua pilihan pada switchboard anda dan juga report/query/borang yang akan dipaparkan SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
apabila pilihan itu dipilih.



483

9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA

Standard
Pembelajaran:

2.3.6

LEMBARAN KERJA 9F-2 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Bahagian A: Penskoran Guru

Bahagian ini diisi oleh guru. Penskoran borang pada perisian pangkalan data adalah berdasarkan
rubrik berikut:

4 3 2 1

Penghasilan Murid dapat Murid dapat Murid dapat Murid gagal
pangkalan data menghasilkan menghasilkan menghasilkan menghasilkan
kumpulan satu sistem satu sistem satu sistem satu sistem
pangkalan data pangkalan data pangkalan data pangkalan data
bebas ralat, yang hanya yang hanya bebas ralat. 484
mesra pengguna. memenuhi 2 memenuhi 1
syarat berikut: syarat berikut: Dokumentasi
Dokumentasi - Bebas ralat. - Bebas ralat. (lembaran kerja
pangkalan data - Mesra - Mesra 9F-1) pangkalan
(Lembaran Kerja pengguna. pengguna. data kurang
9F-1) lengkap, - Lembaran - Lembaran lengkap.
jelas dan mudah Kerja 9F-1 yang Kerja 9F-1 yang
difahami. lengkap. lengkap.

9F • MENGHASILKAN DOKUMENTASI UNTUK HASIL KERJA

Komen guru:


Tarikh:

PENGAJARAN 10A SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

REKA BENTUK INTERAKSI

STANDARD KANDUNGAN
3.1 Reka bentuk Interaksi

STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
3.1.1 Mengkaji keperluan interaksi antara manusia dan
komputer
3.1.2 Menilai produk interaktif berdasarkan tujuan dan prinsip
asas reka bentuk interaktif

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP
ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 10A 487

Lembaran Kerja 10A-1 490

Lembaran Kerja 10A-2 492

PENGAJARAN 10A

STANDARD KANDUNGAN
3.1 Reka Bentuk Interaksi

STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Murid boleh: Penerapan Pemikiran
3.1.1 Mengkaji keperluan interaksi antara manusia Komputasional (PPK):
dan komputer • Algorithm and Procedures
3.1.2 Menilai produk interaktif berdasarkan tujuan (ALG)
dan prinsip asas reka bentuk interaktif • Problem Decomposition (PD)

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)

Bahan untuk kelas
1. Video Reka Bentuk Interaksi:
https://www.youtube.com/watch?v=Q5763pPchvw

Bahan untuk setiap kumpulan
Tiada

Bahan untuk setiap murid 486
1. Lembaran Kerja 10A-1
2. Lembaran Kerja 10A-2

SUMBER TAMBAHAN 10A • REKA BENTUK INTERAKSI

1. 9 Prinsip Kebolehgunaan:
https://www.freshconsulting.com/ui-design-framework/

RANCANGAN PENGAJARAN 10A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

10 Minit Set Induksi • Video
rekabentuk
1. Guru memperkenalkan konsep rekabentuk interaksi (UI) interaksi SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
kepada murid melalui video. (UI):
Contoh video yang sesuai untuk digunakan: https://www. https://
youtube.com/watch?v=Q5763pPchvw. www.
2. Sebagai pengenalan kepada dunia rekabentuk interaksi, youtube.
guru menjelaskan bahawa rekabentuk interaksi ialah unsur comwatch?
yang penting dalam kehidupan kita, dan merupakan v=Q5763p
penentu sama ada sesebuah aplikasi berjaya atau tidak. Pchvw.
3. Guru seterusnya menunjukkan beberapa aplikasi
mudah alih popular seperti Spotify, Facebook, Instagram
dan sebagainya dengan mengenal pasti unsur-unsur yang
dikongsi bersama antara aplikasi yang disebut. Contoh
unsur-unsur yang boleh dinyatakan oleh murid:
• Pengunaan bahasa yang terang and senang difahami.
• Pengunaan simbol dan gambar untuk menunjukkan
fungsi, melebihi pengunaan perkataan.
• Pengunaan warna yang konsisten sebagai identiti
kepada syarikat tersebut (Contoh: warna biru
Facebook).

30 Minit Aktiviti 1: Pengenalan Tujuan Reka Bentuk Interaksi • Kertas Standard 487
Mahjong Pembelajaran
3.1.1
1. Guru menerangkan keperluan interaksi antara manusia dan
KA21
komputer kerana pencipta produk perlu memahami perkara KS

berikut (4 tujuan reka bentuk interaksi): PPK
ALG
• Kefungsian (Functional) - Contoh Kereta Toyota. PD

• Kebolehgunaan (Usability) – Contoh Microsoft Pixel 10A • REKA BENTUK INTERAKSI

Sense.

• Tarikan Estetik (Aesthetic Appeal) – Contoh Apple

iPhone.

• Kepuasan Pengalaman Pengguna (Compelling User

Experience) – Contoh Google Glass.

2. Guru menerangkan lima prinsip kebolehgunaan yang boleh

diaplikasikan sebagai prinsip asas reka bentuk interaksi.

Prinsipnya ialah:

• Kesenangan Pembelajaran
Bolehkah pengguna baru mengemudi reka bentuk

tersebut dengan mudah?

• Kecekapan
Berapa cepatnya pengguna boleh melakukan tugas?

(Sebagai pengukuran, adalah dinasihatkan bahawa

pengguna dapat menyelesaikan tugas dalam

maksimum 3 hingga 5 klik).

RANCANGAN PENGAJARAN 10A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

• Pengekalan 488SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Berapa lamakah seseorang pengguna boleh
mengingati muka pengguna jika pengguna
tersebut tidak melawat aplikasi tersebut dalam jangka
masa yang panjang?
(Jikalau pengguna tidak melawat sesuatu aplikasi
[contoh: WeChat] pengguna dapat menggunakannya
tanpa perlu dikenal pasti antara muka pengguna.
• Ralat
Kekerapan pengguna melakukan kesilapan dalam
interaksinya dengan aplikasi dan betapa mudah untuk
pengguna membetulkan semula kesilapan tersebut.
• Kepuasan
Adakah pengguna berpuas hati dengan pengalaman
mereka berinteraksi dengan aplikasi?
3. Guru menunjukkan contoh aplikasi untuk menerangkan
prinsip asas reka bentuk interaksi dengan lebih jelas.
Contoh aplikasi yang boleh digunakan: Laman SPSS sekolah
4. Murid dibahagikan kepada kumpulan kecil. (3 orang
sekumpulan)
5. Murid diberikan kertas mahjong untuk melakarkan tiga skrin
interaksi untuk sebuah aplikasi mudah alih.
6. Murid dikehendaki untuk menentukan fungsi aplikasi
tersebut dan mengaplikasikan lima prinsip yang dinyatakan.
Contoh kertas mahjong murid:

Selepas anda melakar aplikasi anda di atas kertas mahjong, 10A • REKA BENTUK INTERAKSI
isikan Lembaran Kerja 10A-1 untuk memastikan aplikasi anda
dibina menggunakan prinsip asas reka bentuk interaksi.

RANCANGAN PENGAJARAN 10A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

15 Minit Aktiviti 2: Menilai Reka Bentuk Interaksi Berdasarkan Tujuan • Lembaran Standard
dan Prinsip Asas Reka Bentuk Interaksi Kerja 10A-1 Pembelajaran
3.1.1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
1. Guru menerangkan bahawa lima prinsip kebolehgunaan • Lembaran
boleh digunakan untuk menilai produk interaktif. Kerja 10A-2
2. Setiap kumpulan dikehendaki untuk membentangkan
lakaran skrin interaksi masing-masing dan kumpulan lain • Kertas
dikehendaki untuk menilai setiap pembentangan origami
menggunakan tujuan dan prinsip asas rekabentuk interaksi
yang ditunjukkan oleh guru.
3. Setiap kumpulan menilai pembentangan menggunakan
Lembaran Kerja 10A-1.
4. Selepas pembentangan semua kumpulan, setiap murid
dikehendaki untuk mengisikan refleksi masing-masing
terhadap rekabentuk interaksi setiap aplikasi yang
dibentangkan dalam Lembaran Kerja 10A-2.

5 Minit Penutup Standard
Pembelajaran
1. Murid menyenaraikan semula tujuan dan prinsip 3.1.1
rekabentuk interaksi.
2. Guru merumuskan pengajaran dan memberitahu murid 489
bahawa untuk kelas seterusnya, murid akan menggunakan
tujuan dan prinsip rekabentuk interaksi dalam atur cara
yang dibangunkan.

10A • REKA BENTUK INTERAKSI

Standard
Pembelajaran:

3.1.2

LEMBARAN KERJA 10A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Berdasarkan lakaran aplikasi anda di atas kertas mahjong semasa Aktiviti 1, tandakan prinsip asas reka SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
bentuk interaksi yang digunakan.

Prinsip Asas Reka Bentuk Interaksi ()

Kesenangan Pembelajaran

Kecekapan

Pengekalan

Ralat

Kepuasan

490

10A • REKA BENTUK INTERAKSI

Komen guru:


Tarikh:

Standard
Pembelajaran:

3.1.2

LEMBARAN KERJA 10A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Arahan untuk guru: Setiap kumpulan perlu mempunyai satu borang pernilaian untuk setiap kumpulan lain. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Contohnya, kelas mempunyai 4 kumpulan. Setiap kumpulan perlu mempunyai 3 helai borang pernilaian

Kriteria Markah 4
23
1

Kefungsian Aplikasi tidak Aplikasi mempunyai Aplikasi mempunyai Aplikasi mempunyai
mempunyai fungsi fungsi tertentu fungsi yang efisien pelbagai fungsi
yang efisien dan
tertentu dan tertentu tertentu

Kebolehgunaan Aplikasi amat susah Aplikasi mudah Aplikasi mudah Aplikasi mudah
untuk digunakan digunakan oleh digunakan tanpa digunakan dan tiada
pengguna dengan masalah pengguna
bimbingan
bimbingan

Tarikan Estetik Aplikasi mempunyai Aplikasi mempunyai Aplikasi mempunyai Aplikasi mempunyai
reka bentuk yang reka bentuk yang reka bentuk yang reka bentuk yang
rumit dan kurang kreatif tetapi agak senang difahami senang difahami
kreatif rumit dan kreatif

Kesenangan Aplikasi susah Aplikasi agak Aplikasi amat Aplikasi amat 491
Pembelajaran digunakan oleh mudah digunakan mudah digunakan mudah digunakan

pengguna oleh pengguna oleh pengguna oleh pengguna
dan mempunyai
panduan pengguna

Kecekapan Pengguna Pengguna Pengguna Pengguna hanya 10A • REKA BENTUK INTERAKSI
memerlukan lebih memerlukan 3 -5 klik memerlukan 2 klik perlu satu klik untuk
untuk melakukan
daripada 5 klik untuk melakukan melakukan tugas
untuk melakukan tugas tugas

tugas

Pengekalan Pengguna perlu Pengguna perlu Pengguna perlu Pengguna langsung
belajar semula belajar semula belajar semula tidak belajar semula
cara menggunakan cara menggunakan cara menggunakan cara menggunakan
aplikasi selepas aplikasi selepas aplikasi selepas
seminggu tidak sebulan tidak setahun tidak aplikasi apabila
menggunakan menggunakan menggunakan sudah tidak

aplikasi aplikasi aplikasi menggunakannya

Kepuasan Pengguna tidak Pengguna kurang Pengguna berpuas Pengguna amat
Pengalaman berpuas hati berpuas hati hati menggunakan berpuas hati
Pengguna menggunakan menggunakan menggunakan
aplikasi aplikasi aplikasi aplikasi

Komen guru:

Tarikh:

Standard
Pembelajaran:

3.1.2

LEMBARAN KERJA 10A-2

3. Lakukan perbandingan antara beberapa prinsip asas reka bentuk interaktif.

4. Nyatakan kesesuaian penggunaannya. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

492

Komen guru: 10A • REKA BENTUK INTERAKSI

Tarikh:

5. Cadangkan penambahbaikan prinsip asas reka bentuk interaktif yang digunakan.

Komen guru:

Tarikh:

PENGAJARAN 10B SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

CARTA ALIR REKA BENTUK INTERAKSI

STANDARD KANDUNGAN
3.2 Paparan dan Reka Bentuk Skrin

STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
3.2.1 Mengaplikasi proses reka bentuk interaksi dalam atur cara
yang dibangunkan

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP
ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 10B 495

Lampiran 10B-1 498

Lembaran Kerja 10B-1 501

Tiket Keluar 503

PENGAJARAN 10B

STANDARD KANDUNGAN

3.1 Reka Bentuk Interaksi Masa: 60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

STANDARD PEMBELAJARAN Penerapan Pemikiran
Murid boleh: Komputasional (PPK):
3.2.1 Mengaplikasi proses reka bentuk interaksi • Algorithm and Procedures
dalam atur cara yang dibangunkan (ALG)
• Problem Decomposition (PD)

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)

Bahan untuk kelas
1. Video Reka Bentuk Interaksi:
https://www.youtube.com/watch?v=S6whDdO6oAY

Bahan untuk setiap kumpulan
1. Lampiran 10B-1
2. Kertas A3/Kertas Mahjong

Bahan untuk setiap murid
1. Lembaran Kerja 10B-1

SUMBER TAMBAHAN 494

1. Contoh susun atur cara visual:
a. http://uxkits.com/products/mobile-app-visual-flowchart
b. https://www.graffletopia.com/stencils/1161

10B • CARTA ALIR REKA BENTUK INTERAKSI

RANCANGAN PENGAJARAN 10B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Minit Set Induksi • Video

proses SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

1. Guru menunjukkan video yang menunjukkan proses reka bentuk
penghasilan aplikasi melalui proses reka bentuk interaksi. interaksi:
Contoh video yang boleh ditunjukkan: https://www. https://
www.
youtube.com/watch?v=S6whDdO6oAY.
2. Guru bersoal jawab bersama murid tentang proses reka youtube.
comwatch?
bentuk interaksi.
v=S6whDd

O6oAY

10 Minit Aktiviti 1: Proses Reka Bentuk Interaksi Standard
Pembelajaran
1. Guru mengimbas kembali pengajaran lepas dan 3.2.1
menanyakan pada murid tujuan dan prinsip asas reka
bentuk interaksi yang perlu dipatuhi sebelum membina 495
sesuatu aplikasi.
2. Guru menerangkan proses reka bentuk interaksi
menggunakan carta di bawah:

Penjelasan: 10B • CARTA ALIR REKA BENTUK INTERAKSI
• Mengenal pasti keperluan pengguna
Proses reka bentuk interaksi bermula dengan mengenal
pasti keperluan pengguna. Langkah ini boleh dilakukan
dengan mengendalikan soal selidik dan temu duga
dengan pengguna.
• Reka (Reka Semula)
Reka aplikasi yang ingin dibina. Rekaan boleh dilakukan
atas kertas atau menggunakan perisian yang diingin.
• Bina satu versi interaktif
Satu versi yang interaktif perlu dibina supaya pengguna
boleh mencuba dan mengalami sendiri penggunaan
aplikasi dengan menyeluruh.

RANCANGAN PENGAJARAN 10B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

• Menguji SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Selepas versi interaktif dibina, murid perlu menguji versi
interaktif tersebut bersama pengguna supaya murid boleh
mendapat maklum balas tentang versi tersebut dan
menambah baik aplikasi masing-masing.
• Selepas menguji versi interaktif, murid boleh kembali
ke proses sebelumnya untuk menambah baik dan
membaiki aplikasi/produk masing-masing.
• Setiap langkah boleh diulang sehingga produk akhir
terhasil.
3. Guru menjelaskan bahawa bagi pengajaran hari ini, murid
akan belajar cara-cara melukis carta alir visual untuk
aplikasi mereka.
4. Guru menunjukkan contoh carta alir visual seperti berikut:

496

5. Guru menjelaskan terdapat pelbagai jenis antara muka 10B • CARTA ALIR REKA BENTUK INTERAKSI
pengguna yang boleh dijadikan rujukan.
6. Guru menunjukkan contoh menggunakan Lampiran 10B-1.

15 Minit Aktiviti 2: Lakaran Carta Alir Visual • Kertas Standard
Pembelajaran
A3/Kertas 3.2.1
KA21
1. Dalam kumpulan berempat, guru memberikan arahan Mahjong KS
• Lampiran
untuk aktiviti sumbangsaran hari ini:
a. Guru memberikan kertas A3/kertas mahjong kepada 10B-1

setiap kumpulan.

b. Guru menjelaskan setiap laman dan

bahagian pada laman aplikasi, terdapat kegunaannya

tersendiri.

c. Guru menerangkan setiap kumpulan, perlu melukis

carta alir visual aplikasi menghantar mesej (SMS) untuk

menunjukkan bagaimana proses aplikasi berlaku.

d. Guru menjelaskan bahawa carta alir yang dilukis

mestilah mudah difahami. Murid diminta untuk

menggunakan anak panah yang jelas.

e. Guru mengedarkan contoh carta alir (Lampiran 10B-1)

kepada setiap kumpulan sebagai rujukan.

RANCANGAN PENGAJARAN 10B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

2. Guru memilih 2-3 kumpulan untuk berkongsi hasil kerja SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
kumpulan mereka.
3. Kumpulan lain diminta untuk memberikan komen
penambahbaikan.

20 Minit Aktiviti 2: Penghasilan Carta Alir Visual • Lembaran Standard
Kerja 10B-1 Pembelajaran
1. Guru memulangkan kertas mahjong lakaran reka bentuk 3.2.1
interaksi daripada pengajaran lepas.
2. Setiap murid dikehendaki untuk menghasilkan carta alir
visual untuk lakaran reka bentuk interaksi
masing-masing.
3. Murid menghasilkan carta alir visual dalam Lembaran
Kerja 10B-1.

10 Minit Penutup • Tiket Keluar

1. Guru merumuskan pengajaran hari ini. 497
2. Murid mengisikan tiket keluar.
3. Beberapa orang murid dipilih untuk berkongsi jawapan
tiket keluar.

10B • CARTA ALIR REKA BENTUK INTERAKSI