All Modul Pdp

addOne(values)

SKEMA JAWAPANIsytiharkan satu tatasusunan baru
LEMBARAN KERyJaAng6C-1bernama addOne

Carta alir G01 Isytiharkan nilai i ke 0

addOne(values)

Isytiharkan satu tatasusunan baru SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
yang bernama addOne

Isytiharkan nilai i ke 0

Adakah nilai i ya
kurang daripada

saiz values?

Adakah nilai i ya
kurang daripada

saiz values?

tidak addOne[ia] =dvadlueOs[i]n+1e[i] = values[i]+1

tidak
i++

Return addOne i++

Return addOne//This function returns a new array where each of the number in the array has 298

Atur cara G01 been added one
public static int[] addOne(int[] value){
int[] addOne = new int[value.length];
for(int i = 0; i<value.length;i++){
addOne[i] = value[i]+1;
}
return addOne;
}

//This function returns a new array where each of the number in the array has 6C • MODUL DENGAN STRUKTUR DATA TATASUSUNAN
been added one

public static int[] addOne(int[] value){
int[] addOne = new int[value.length];
for(int i = 0; i<value.length;i++){
addOne[i] = value[i]+1;
}
return addOne;

}

SKEMA JAWAPANaddFive(values)
LEMBARAN KERJA 6C-1Isytiharkan satu tatasusunan baru

yang bernama addedFive

Count = 0

Carta alir G02 addFive(values) **Hantarkan
tidak
addFive kepada SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

IsAytidhaarkkaan shatuntialataisiusunan baru ya subatur cara addOne
kurayanngg bderanarimpaaaddadedFive dan menetapkan
nilai addedFive ke
5? nilai pulangan

Count = 0

**Hantarkan daripada subatur
addFive kepada cara addFive
tidak Adakah nilai i ya subatur cara addOne
kurang daripada dan menetapkan

5? addedFive=addOne(addedFive) nilai addedFive ke
nilai pulangan

daripada subatur

cara addFive

Count++addedFive=addOne(addedFive)

Count++

Return addedFive 299

Return addedFive 6C • MODUL DENGAN STRUKTUR DATA TATASUSUNAN

Atur cara G02

//This function returns a new array where each of the number in the array has
been added five

public static int[] addFive(int[] value){
int count = 0;
int[] addFive = value;
while(count<5){
addFive = addOne(addFive);
count++;
}

//This functiorneturren tauddrFnivse; a new array where each of the number in the array has
been added five }

public static int[] addFive(int[] value){
int count = 0;
int[] addFive = value;
while(count<5){
addFive = addOne(addFive);
count++;
}
return addFive;

}

countOdd(values)

SKEMA JAWAPANIsytiharkan nilai odd ke nilai
sementara 0

LEMBARAN KERJA 6C-1Isytiharkan nilai i ke 0

Carta alir H01 countOdd(values)
tidak
AdakIsaytihhanrkailnaniilai i odd ke nilai ya SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
kurang darispemaedntaara 0

saiz vaIslyutiheasrk?an nilai i ke 0

Adakah nilai

values[i]%2 ya
Odd++
Adakah nilai i sama dengan
1? ya
kurang daripada ya Odd++

saiz values?

tidak Adakah nilai
values[i]%2
tidak sama dengan

tidak 1? i++

i++

Return odd
Return odd

300

Atur cara H01

//This function returns the count of the all the odd numbers in the array the array 6C • MODUL DENGAN STRUKTUR DATA TATASUSUNAN
public static int countOdd(int[] value){
int odd = 0;
for(int i = 0; i<value.length;i++){
if(value[i]%2 == 1){
odd++;
}

//This function returns t} he count of the all the odd numbers in
public static }int rcetourunnotdOd;dd(int[] value){
int odd = 0;

for(int i = 0; i<value.length;i++){

if(value[i]%2 == 1){

odd++;

}

}

return odd;

}

SKEMA JAWAPAN **Set odd sama
LEMBARANcKouEntREvJeAn(v6aClu-e1s) dengan nilai
pulangan daripada
Carta alir H02 countEven(values) countOdd

odd=countOdd(values) **Set odd sama SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
dengan nilai
pulangan daripada
countOdd

odd=countOdd(values)

Set nilai saiz sama dengan
saiz tatasusunan values

Set nilai saiz sama dengan
saiz tatasusunan values

Even = saiz - odd

Even = saiz - odd

Return Reevtuernneven

301

Atur cara H02

//This function returns the count of the all the even numbers in the array 6C • MODUL DENGAN STRUKTUR DATA TATASUSUNAN
public static int countEven(int[] value){

int odd = countOdd(value);
int size = value.length;
int even = size - odd;
return even;
}

//This function returns the count of the all the even numbers in the array
public static int countEven(int[] value){

int odd = countOdd(value);

int size = value.length;
int even = size - odd;

return even;
}

countOddAndEven(values)

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 6C-1

countOdd

Carta alir H03 countOddAndEven(values)

counctoEuvnteOndd SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

PaparkcoaunntEnveilnai 302
Odd dan Even

Paparkan nilai
Odd dan Even

RetuRrenturn

Atur cara H03 6C • MODUL DENGAN STRUKTUR DATA TATASUSUNAN

//This function prints the number of odd and even numbers in the array
public static void countOddAndEven(int[] value){

int even = countEven(value);
int odd = countOdd(value);
System.out.println("Even: " + even + " and Odd :" + odd);
}

//This function prints the number of odd and even numbers in the array
public static void countOddAndEven(int[] value){

int even = countEven(value);
int odd = countOdd(value);
System.out.println("Even: " + even + " and Odd :" + odd);
}

PENGAJARAN 7A SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

INTEGRITI DATA, KETEKALAN
DAN KELEWAHAN DATA

STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN:
Murid boleh:
2.1.1 Menjelaskan kepentingan integriti data, ketekalan data
dan kelewahan data

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP
ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat
Rancangan Pengajaran 7A 305
Lembaran Kerja 7A-1 310
Lampiran 7A-1 311
Lembaran Kerja 7A-2 313
Skema Jawapan 315

PENGAJARAN 7A

STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 120 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Murid boleh:
2.1.1 Menjelaskan kepentingan integriti data, Penerapan Pemikiran
ketekalan data dan kelewahan data Komputasional (PPK):
• Data Representation
BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM) • Abstraction (ABS)
Bahan untuk kelas
Tiada

Bahan untuk setiap kumpulan
1. Lampiran 7A-1

Bahan untuk setiap murid
1. Lembaran Kerja 7A-1
2. Lembaran Kerja 7A-2

PERSEDIAAN 304

1. Cetakkan kad pakar yang mencukupi untuk kumpulan pakar.
2. Sediakan kertas mahjong untuk setiap kumpulan.

SUMBER TAMBAHAN 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
KELEWAHAN DATA
1. Bab 1:
http://cessa.khu.ac.ir/wp-content/uploads/2015/12/Database-
System-Concepts-6e-By-Abraham-Silberschatz-Henry-Korth-and-S-Su
darshan.pdf
2. Apakah itu kelewahan data -
https://www.youtube.com/watch?v=PwKTQ4yLVic
3. Apakah kepentingan DBMS -
http://www.computerweekly.com/news/2240020344/Database-
concepts-101-Why-we-use-DBMS-software

RANCANGAN PENGAJARAN 7A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Minit Set Induksi

1. Murid membentuk kumpulan mengikut kriteria berikut: SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
a. Jantina.
b. Bulan lahir.
c. Hari lahir (nombor ganjil / genap).
d. Rumah sukan.
e. Saiz kasut.
2. Murid diberi masa 30 saat untuk membentuk kumpulan
dengan tidak bersuara.
3. Guru bertanyakan murid sama ada aktiviti set induksi adalah
senang ataupun tidak.
4. Guru mengaitkan aktiviti ini dengan konsep data.

30 Minit Aktiviti 1: Mengenali Konsep Data • Kertas Standard
Mahjong Pembelajaran
1. Guru mencatatkan perkataan data di papan putih dan 2.1.3
bersoaljawab dengan murid tentang maksud data. Guru
boleh membimbing perbincangan kelas dengan KA21
menghubungkaitkan aktiviti set induksi. KS
2. Data merupakan satu koleksi fakta dan nombor. Secara
ringkas, data yang belum diproses tidak membawa PPK 305
sebarang makna. Contoh: DR

Ahmad 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
KELEWAHAN DATA
Saiz 7

Bulan Januari

21

Lelaki

3. Data perlu diproses dan diberikan konteks supaya ia
menjadi maklumat yang berguna. Contohnya:

Nama Ahmad
Saiz kasut Saiz 7
Bulan lahir Bulan Januari
Umur 21
Jantina Lelaki

RANCANGAN PENGAJARAN 7A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

4. Dalam terminologi pangkalan data, kita boleh mewakili 306SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
data tersebut dengan gambar rajah berikut:

Murid
Nama
Saiz kasut
Bulan lahir
Umur
Jantina

5. Gambar rajah di atas menunjukkan satu entiti murid yang 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
mengandungi atribut nama, saiz kasut, bulan lahir, umur KELEWAHAN DATA
dan jantina.
6. Entiti merujuk kepada perwakilan objek dalam satu
pangkalan data. Contoh di sini objek yang diwakilikan
adalah murid.
7. Setiap satu entiti maklumat dapat dikenal pasti dengan
set atribut iaitu set ciri-ciri yang dimiliki oleh entiti tersebut,
contohnya, dalam kes ini, atribut yang dimiliki oleh entiti
tersebut adalah nama, saiz kasut, bulan lahir, umur dan
jantina.
8. Pangkalan data merupakan satu set sistem yang
membolehkan pengguna mencari, menggubah dan
membaca nilai maklumat entiti.
9. Data disusun dalam bentuk jadual dan boleh diakses
dengan menggunakan aplikasi komputer.
11. Rekod-rekod disimpan dalam satu bentuk jadual seperti fail
Microsoft Excel dan fail ini boleh diakses dengan
menggunakan aplikasi yang telah dibangunkan terlebih
dahulu oleh pengatur cara.
12. Guru membuat sumbangsaran dengan murid untuk mereka
satu sistem pangkalan data untuk satu sekolah. Guru boleh
mula dengan menanyakan apakah entiti yang wujud di
sesuatu sekolah. Contoh jawapan yang boleh diterima
adalah:
a. Murid
b. Guru
c. Kelas
d. Subjek

RANCANGAN PENGAJARAN 7A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

13. Guru kemudian membimbing murid untuk memikirkan 307SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
apakah atribut yang diperlukan adalah setiap entiti:

Entiti Atribut
Murid
Maklumat peribadi
Guru Maklumat ibubapa
Kelas Maklumat kurikulum
Subjek Maklumat kokurikulum
Maklumat disiplin

Maklumat peribadi
Maklumat subjek yang diajar
Maklumat tugas kokurikulum
Maklumat tugas sekolah

Nama murid dalama satu kelas
Jadual waktu
Maklumat guru kelas dan guru
subjek

Guru yang layak mengajar
subjek tersebut
Murid yang mengambil subjek
Gred subjek tersebut

14. Guru menerangkan bahawa terdapat beberapa 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
bidang yang ternyata menggunakan pangkalan data di KELEWAHAN DATA
sekolah berikut:
a. Aplikasi Pangkalan Data Murid (APDM): Pangkalan
data sekolah yang berurusan dengan hal ehwal murid
termasuk maklumat peribadi murid dan juga maklumat
ibu bapa.
b. Sistem Analisis Peperiksaan Sekolah (SAPS): Pangkalan
Data sekolah yang berurusan dengan hal ehwal yang
berkenaan dengan peperiksaan termasuk pengiraan
skor murid, dan rekod akademik murid.
c. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan & Kokurikulum
(PAJSK): Pangkalan data sekolah yang berurusan
dengan maklumat kokurikulum dan pencapaian murid
dalam kokurikulum.
d. Sistem Salah Laku Disiplin Murid (SSDM): Pangkalan
data sekolah yang berurusan dengan maklumat
disiplin murid.
e. Sistem Pengurusan Sekolah (SPS) : Pangkalan data
sekolah yang berurusan dengan hal ehwal mengenai
kurikulum seperti jadual waktu, kelas, dan juga
maklumat guru dan staf sekolah.
15. Guru menghasilkan satu jadual maklumat yang akan
disimpan dalam komputer unit kokurikulum bersama
dengan murid:

RANCANGAN PENGAJARAN 7A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

Nama No KP Kelas Ketinggian Berat Jawatan SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Murid Murid Murid Murid Murid Murid

Sukan Unit Persatuan Penglibatan

Murid Beruniform Murid Murid Luar Murid

16. Murid dipecahkan dalam kumpulan berempat dan cuba 308
menghasilkan jadual maklumat untuk:
a. APDM
b. SAPS
c. PAJSK
d. SSDM
e. SPS
17. Murid diberikan masa 15 minit untuk melengkapkan aktiviti
ini dalam kertas mahjong. Jadual maklumat yang dihasilkan
perlu menggambarkan sekurang-kurangnya 3 atau lebih
lajur maklumat yang diperlukan. Murid juga perlu
menyatakan sekurang-kurangnya 1 entiti yang mungkin
terdapat di dalam pangkalan data.
18. Setiap kumpulan menerangkan jadual data yang dihasilkan.
Guru boleh menilai hasil kerja setiap kumpulan dengan
merujuk kepada rubrik pada Lembaran Kerja 7A-1.
19. Murid menyalinkan jadual data tersebut untuk kegunaan
kelas seterusnya.
20. Guru merumuskan maksud pangkalan data bersama murid.

40 Aktiviti 2: Masalah Sistem Pangkalan Data Berasaskan Fail • Lampiran SP 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
Minit 7A-1 2.1.1 KELEWAHAN DATA
1. Guru menerangkan bahawa walaupun cara menggunakan Kad
fail komputer kelihatan seperti mudah dan senang. Namun, Pakar KA21
ia amat tidak efisyen dan mungkin mendatangkan banyak untuk KS
masalah. setiap KC
2. Contohnya, sekolah mungkin mempunyai fail pangkalan kumpulan
data masing-masing dalam bentuk excel untuk menyimpan PPK
rekod murid ataupun sistem untuk menyimpan rekod di ABS
kedai koperasi di sekolah. Jenis penyimpanan rekod
sebegini dikenali sebagai sistem flat-file.
3. Guru menerangkan bahawa sistem fail, ataupun dikenali
sebagai sistem flat-file terdapat 4 masalah utama, iaitu:
2.1.1
a. Kelewahan Data (Data Redundancy)
b. Kehilangan Ketekalan Data (Data Inconsistency)
c. Kesusahan untuk Mengakses Data (Difficult in Accessing
Data)
d. Masalah Integriti Data (Data Integrity)

RANCANGAN PENGAJARAN 7A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

4. Murid membentuk kumpulan berempat dan guru Lembaran SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
mengedarkan Lembaran Kerja 7A-2 kepada setiap murid. Kerja 7A-2
5. Guru menerangkan bahawa kumpulan ini adalah
“Homegroup” untuk mereka. Di dalam kumpulan masing- 309
masing, setiap murid dilabelkan nombor 1, 2, 3 dan 4.
Seterusnya, guru meminta murid untuk membentuk 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
kumpulan baru mengikut nombornya. KELEWAHAN DATA
6. Guru menerangkan bahawa kumpulan baru ini adalah
pakar group masing masing. Tugas mereka adalah untuk
memahami masalah sistem flat-file yang diberikan
kepada mereka dan mereka perlu kembali ke homegroup
untuk menerangkan masalah tersebut kepada ahli
kumpulan homegroup mereka.
7. Guru berikan setiap kumpulan 2 atau 3 kad pakar mengikut
kesesuaian saiz kumpulan.
8. Murid perlu bincang dalam kumpulan pakar untuk
memahami masalah yang diberikan. Guru boleh membantu
kumpulan-kumpulan pakar jika mereka perlukan
penerangan yang lebih lanjut.
9. Kumpulan pakar diberikan masa 5 minit untuk memahami
kandungan yang diberikan.
10. Murid kembali ke homegroup dan membimbing ahli
kumpulannya untuk melengkapkan soalan 1 pada
Lembaran Kerja 7A-2. Masa yang diberikan adalah 20 minit.
2.1-4 KS/KC ABS
11. Guru meminta wakil setiap pakar group untuk
menerangkan konsep kelewahan data, ketekalan data dan
integriti data secara ringkas di hadapan kelas.
12. Murid diberikan masa 5 minit untuk melengkapkan soalan 2
pada Lembaran Kerja 7A-2.

5 Penutup
Minit
1. Guru menanyakan murid untuk memberikan lebih contoh.
2. Guru menerangkan bahawa kerana adanya pelbagai
masalah dengan sistem flat-file, kebanyakan pengguna
pangkalan data tidak lagi menggunakan sistem flat-file.
3. Pangkalan data moden yang digunakan adalah satu sistem
pangkalan data yang berstruktur yang digelar sebagai
Database Management System (DBMS).

Standard
Pembelajaran:

2.1.3

LEMBARAN KERJA 7A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:

43 2 1 SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Penghasilan Jadual maklumat yang Jadual maklumat yang Jadual maklumat yang
jadual dihasilkan mempunyai dihasilkan mempunyai 3 dihasilkan mempunyai 3
3 atau lebih atribut atau lebih atribut atau kurang
yang bermakna dan
menggambarkan Murid dapat menyatakan Murid tidak dapat
keperluan sebenar sekurang-kurangnya 1 menyatakan entiti yang
pangkalan data entiti yang ada di dalam ada di dalam jadual
jadual maklumat maklumat
Murid dapat menyatakan
sekurang-kurangnya 1
entiti yang ada di dalam
jadual maklumat

310

7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
KELEWAHAN DATA

Komen guru:


Tarikh:

LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR SP: 2.1.1
PPK: ABS
KA21: KS, KC

Guru mengedarkan kad pakar kepada setiap kumpulan pakar. Bilangan kad pakar untuk setiap kumpulan
adalah bergantung kepada bilangan ahli dalam setiap kumpulan pakar.

Kelewahan Data Kelewahan Data SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Dalam contoh pangkalan data yang telah Dalam contoh pangkalan data yang telah
dibincangkan, fail yang berlainan adalah dibincangkan, fail yang berlainan adalah
terkandung di maklumat yang berlainan. terkandung di maklumat yang berlainan.

Maklumat yang sama mungkin diulangi di Maklumat yang sama mungkin diulangi di
pelbagai tempat. Contohnya, nama murid pelbagai tempat. Contohnya, nama murid
wujud dalam pangkalan data Kelas, HEM wujud dalam pangkalan data Kelas, HEM
dan Disiplin. dan Disiplin.

Cuba bayangkan sistem pangkalan data Cuba bayangkan sistem pangkalan data
untuk bank di mana bank menguruskan untuk bank di mana bank menguruskan
maklumat berjuta-juta pelanggan. maklumat berjuta-juta pelanggan.

Kelewahan data akan meningkatkan kos Kelewahan data akan meningkatkan kos
penyimpanan rekod data. penyimpanan rekod data.

Ketekalan Data Ketekalan Data 311

Maklumat yang sama disimpan di fail yang Maklumat yang sama disimpan di fail yang 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
berlainan. Penukaran rekod di satu tempat berlainan. Penukaran rekod di satu tempat KELEWAHAN DATA
tidak semestinya akan menyebabkan tidak semestinya akan menyebabkan
penukaran rekod di semua fail. penukaran rekod di semua fail.

Contohnya, nama murid wujud dalam Contohnya, nama murid wujud dalam
pangkalan data Kelas, HEM dan Disiplin. pangkalan data Kelas, HEM dan Disiplin.

Cuba bayangkan jika murid tersebut Cuba bayangkan jika murid tersebut
tukarkan nama. Penukaran maklumat tukarkan nama. Penukaran maklumat
tersebut mungkin hanya wujud dalam fail tersebut mungkin hanya wujud dalam fail
HEM sahaja. HEM sahaja.

Ini akan menyebabkan ketidaksamaan data Ini akan menyebabkan ketidaksamaan data
di fail HEM, Kelas dan Disiplin. di fail HEM, Kelas dan Disiplin.

LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR SP: 2.1.1
PPK: ABS
KA21: KS, KC

Akses Data Akses Data SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Pengaksesan data bergantung kepada Pengaksesan data bergantung kepada
aplikasi yang telah dibangunkan untuk aplikasi yang telah dibangunkan untuk
tujuan tersebut. tujuan tersebut.

Contohnya, pangkalan data HEM Contohnya, pangkalan data HEM
mempunyai kawalan untuk mencarikan mempunyai kawalan untuk mencarikan
murid yang berbangsa Melayu ataupun murid yang berbangsa Melayu ataupun
murid yang memerlukan bantuan kewangan. murid yang memerlukan bantuan kewangan.

Cuba bayangkan jika HEM ingin mencarikan Cuba bayangkan jika HEM ingin mencarikan
semua murid yang tinggal di sesuatu taman semua murid yang tinggal di sesuatu taman
berdekatan, ataupun murid perempuan Cina berdekatan, ataupun murid perempuan Cina
yang umurnya 15 tahun? yang umurnya 15 tahun?

Pihak sekolah sama ada perlu menulis Pihak sekolah sama ada perlu menulis
aplikasi baru ataupun mencari maklumat aplikasi baru ataupun mencari maklumat
murid tersebut secara manual. murid tersebut secara manual.

Data yang diperlukan tidak boleh diperolehi Data yang diperlukan tidak boleh diperolehi
dengan cara yang mudah dan efisyen. dengan cara yang mudah dan efisyen.

Integriti Data Integriti Data 312

Nilai data di satu pangkalan data mesti Nilai data di satu pangkalan data mesti 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
menepati kriteria-kriteria yang ditetapkan. menepati kriteria-kriteria yang ditetapkan. KELEWAHAN DATA

Contohnya, data untuk nombor kad Contohnya, data untuk nombor kad
pengenalan hanya boleh terima nombor dan pengenalan hanya boleh terima nombor dan
data untuk nama hanya boleh terima huruf. data untuk nama hanya boleh terima huruf.

Cuba bayangkan jika sekolah membenarkan Cuba bayangkan jika sekolah membenarkan
murid daripada luar negara untuk murid daripada luar negara untuk
didaftarkan dalam sekolah. didaftarkan dalam sekolah.

Murid antarabangsa tiada kad pengenalan, Murid antarabangsa tiada kad pengenalan,
jadi mereka perlu masukkan nombor jadi mereka perlu masukkan nombor
passport yang mengandungi huruf untuk passport yang mengandungi huruf untuk
ruang kad pengenalan. ruang kad pengenalan.

Perubahan perlu berlaku pada peringkat Perubahan perlu berlaku pada peringkat
pangkalan data dan programmer pangkalan data dan programmer
perlu menuliskan atur cara baru untuk perlu menuliskan atur cara baru untuk
mengubahkan kriteria. mengubahkan kriteria.

Ini akan menjadi masalah apabila perubahan Ini akan menjadi masalah apabila perubahan
kriteria perlu dilaksanakan untuk satu system kriteria perlu dilaksanakan untuk satu system
pangkalan data yang besar. pangkalan data yang besar.

Integriti dan ketepatan data sukar dikawal Integriti dan ketepatan data sukar dikawal
dengan system flat-file. dengan system flat-file.

Standard
Pembelajaran:

2.1.1

LEMBARAN KERJA 7A-1

NAMA: TARIKH: SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
KELAS:

Soalan 1: Murid perlu lengkapkan lembaran kerja ini dengan bantuan rakan mereka.

Kelewahan Data Ketekalan Data
Penerangan: Penerangan:

Contoh 1: Contoh 1:

Contoh 2: Contoh 2:

Integriti Data 313
Penerangan:
Akses Data

Penerangan:

Contoh 1: Contoh 1: 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
KELEWAHAN DATA
Contoh 2: Contoh 2:

Standard
Pembelajaran:

2.1.1

LEMBARAN KERJA 7A-2

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Soalan 2: Padankan jawapan yang betul dengan menyatakan jenis masalah pangkalan data. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Pangkalan data sukar untuk carikan murid Kelewahan data 314
yang mempunyai status orang kurang upaya. Ketekalan data
Akses data 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
Maklumat semua saman kereta perlu Integriti data KELEWAHAN DATA
disimpan di semua balai polis untuk
memudahkan pembayaran saman.

Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan
di semua cawangan.

Pembayaran saman pada balai polis bandar X
tidak digambarkan di balai polis bandar Y.

Pangkalan data sukar untuk carikan semua
pelanggan yang membeli produk syarikat X
dari bulan Januari ke Jun.

Perubahan nombor pendaftaran kereta
daripada 7 aksara ke 10 aksara.

Murid menukar nama mereka di SAPS tetapi
dalam pangkalan data PAJSK, mereka masih
menggunakan nama lama.

Perubahan nombor telefon daripada 10 digit
ke 11 digit.

Pangkalan data sukar untuk carikan semua
murid lelaki yang berumur 16 tahun.

Maklumat murid perlu disimpan di SAPS,
SSDM dan PAJSK.

Pelanggan mengeluarkan duit di bank X di
cawangan bandar X tetapi di sistem bank
X di cawangan bandar Y, jumlah duit yang
dikeluarkan masih ada dalam baki akaun.

Komen guru:


Tarikh:

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7A-2

Soalan 1: Murid perlu lengkapkan lembaran kerja ini dengan bantuan rakan mereka. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Kelewahan Data Ketekalan Data
Penerangan: Pengulangan simpanan
maklumat yang sama di tempat yang Penerangan:Pengulangan simpanan
berbeza. Ini akan menambahkan kos. maklumat yang sama di tempat yang
berbeza. Kemaskini pada satu pangkalan
Contoh 1: Nama murid wujud di pelbagai data mungkin tidak tersampai ke pangkalan
pangkalan data sekolah (disiplin, data yang lain.
peperiksaan, kokurikulum).
Contoh 1: Penambahan murid baru pada
rekod enrolmen murid tidak tersampai ke
rekod disiplin.

Contoh 2: Nama pelanggan servis telefon Contoh 2: Penukaran pelan telefon
bimbit. Nama pelanggan wujud dalam pelanggan pada pangkalan data pelan tidak
pangkalan data pelan dan pakej, bayaran tersampai ke pangkalan data bayaran.
dan sebagainya.

315

Akses Data Integriti Data 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
Penerangan: Data sukar dicari mengikut KELEWAHAN DATA
kriteria yang dihendaki. Penerangan: Tidak boleh memastikan
bahawa nilai data mematuhi kriteria yang
Contoh 1: Mencarikan murid dengan ditetapkan.
bilangan adik-beradik tertentu.
Contoh 1: Pendaftaran murid yang tiada
Contoh 2: Mencarikan ibubapa dengan nombor kad pengenalan akan menyebabkan
bilangan anak tertentu. penukaran pada jenis nilai yang boleh
dimasukkan untuk medan kad pengenalan
murid.

Contoh 2: Penambahan bilangan nombor
dalam nombor telefon bimbit.

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7A-2

Soalan 2: Padankan jawapan yang betul dengan menyatakan jenis masalah pangkalan data

Pangkalan data sukar untuk carikan murid Kelewahan data SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
yang mempunyai status orang kurang upaya. Ketekalan data
Akses data 316
Maklumat semua saman kereta perlu Integriti data
disimpan di semua balai polis untuk 7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
memudahkan pembayaran saman. KELEWAHAN DATA

Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan
di semua cawangan.

Pembayaran saman pada balai polis bandar X
tidak digambarkan di balai polis bandar Y.

Pangkalan data sukar untuk carikan semua
pelanggan yang membeli produk syarikat X
dari bulan Januari ke Jun.

Perubahan nombor pendaftaran kereta
daripada 7 aksara ke 10 aksara.

Murid menukar nama mereka di SAPS tetapi
dalam pangkalan data PAJSK, mereka masih
menggunakan nama lama.

Perubahan nombor telefon daripada 10 digit
ke 11 digit.

Pangkalan data sukar untuk carikan semua
murid lelaki yang berumur 16 tahun.

Maklumat murid perlu disimpan di SAPS,
SSDM dan PAJSK.

Pelanggan mengeluarkan duit di bank X di
cawangan bandar X tetapi di sistem bank
X di cawangan bandar Y, jumlah duit yang
dikeluarkan masih ada dalam baki akaun.

PENGAJARAN 7B SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data Hubungan

STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
2.1.2 Membezakan model-model pangkalan data:
i) Hiraki
ii) Rangkaian
iii) Hubungan
iv) Berorientasi objek
2.1.3 Mengenalpasi entiti, atribut, set hubungan dan
kekardinalan (satu ke satu, satu ke banyak dan banyak
ke banyak) berdasarkan keperluan pengguna.

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul
PdP ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran
yang dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat
Rancangan Pengajaran 7B 319
Lembaran Kerja 7B-1 325
Skema Jawapan 326

PENGAJARAN 7B

STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data

STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 120 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Persediaan: 5 - 10 Minit
2.1.2 Membezakan model-model pangkalan data:
i) Hiraki Penerapan Pemikiran
ii) Rangkaian Komputasional (PPK):
iii) Hubungan • Data Representation
iv) Berorientasi objek • Abstraction (ABS)
2.1.3 Mengenalpasi entiti, atribut, set hubungan
dan kekardinalan (satu ke satu, satu ke
banyak dan banyak ke banyak) berdasarkan
keperluan pengguna

STANDARD PRESTASI
2.1-3 Membezakan model-model pangkalan data yang dipelajari

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)
Bahan untuk kelas
Tiada

Bahan untuk setiap murid 318
1. Lembaran Kerja 7B-1

SUMBER TAMBAHAN

1. Penerangan lebih lanjut tentang model data hiraki: 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA
https://en.wikipedia.org/wiki/Hierarchical_database_model
http://people.cs.pitt.edu/~chang/156/14hier.html
http://codex.cs.yale.edu/avi/db-book/db6/appendices-dir/e.pdf
2. Penerangan lebih lanjut tentang model data rangkaian
https://en.wikipedia.org/wiki/Network_model
http://people.cs.pitt.edu/~chang/156/18network.html http://codex.
cs.yale.edu/avi/db-book/db6/appendices-dir/d.pdf
3. Penerangan lebih lanjut tentang model data hubungan
http://infolab.stanford.edu/~ullman/fcdb/aut07/slides/er.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Relational_model
http://infolab.stanford.edu/~ullman/focs/ch08.pdf
4. Penerangan lebih lanjut tentang model data berorientasi objek
https://en.wikipedia.org/wiki/Object_database
http://www.comptechdoc.org/independent/database/basicdb/data
object.html
5. Perbandingan antara pelbagai model pangkalan data
http://newtutorial2012.blogspot.com/2012/07/comparison-between-
hierarchical-model.html

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Set Induksi
Minit
SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
1. Guru meminta murid untuk membayangkan situasi di mana
mereka perlu mencarikan nombor telefon waris untuk 319
seseorang murid. Bagaimanakah murid boleh carikan
nombor tersebut tanpa menggunakan komputer. Murid
mungkin jawab bahawa mereka boleh merujuk kepada
buku kedatangan.
2. Guru seterusnya menanyakan cara untuk dapatkan nombor
telefon waris tanpa menggunakan buku kehadiran. Murid
mungkin memberikan pelbagai jawapan tetapi jawapan
yang dikehendaki adalah buku rekod kemasukan murid.
3. Guru menanyakan situasi di mana nombor waris telah
bertukar sepanjang 4 tahun murid di sesuatu sekolah,
apakah cara untuk mengubahkan rekod nombor telefon
tersebut. Guru perlu membimbing murid untuk memikirkan
masalah yang bakal wujud iaitu ketidaktekalan data di
antara buku rekod kemasukan murid dengan buku
kehadiran.
4. Guru menerangkan bahawa oleh kerana masalah ini,
kesemua maklumat murid di sekolah telah berubah ke
bentuk digital iaitu pengurusan data secara dalam talian
dengan bantuan aplikasi pangkalan data yang digelar
sebagai Database Management System (DBMS).
5. Guru menerangkan bahawa murid perlu mengetahui reka
bentuk sistem pengurusan pangkalan data.

50 Aktiviti 1: Seni Bina Sistem Pengurusan Pangkalan Data • Lembaran Standard 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA
Minit Kerja 7B-1 Pembelajaran
2.1.2
1. Sistem Pengurusan Pangkalan Data (DBMS) merupakan 2.1.3

sesuatu aplikasi komputer yang boleh membantu sesuatu KA21
KS
syarikat atau pertubuhan menguruskan data. Ia memberikan
PPK
satu cara yang cekap dan boleh dipercayai untuk mendapat DR
ABS
semula data (data retrieval).

2. Keperluan untuk mendapatkan data dengan cekap

memerlukan reka bentuk struktur data yang lebih kompleks

untuk mewakili data dalam sistem.

3. Terdapat beberapa model untuk mewakili hubungan antara

data, iaitu:

a. Hiraki

b. Rangkaian

c. Hubungan (Relational)

d. Berorientasi Objek

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

4. Guru melukiskan gambar rajah untuk setiap model SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
pangkalan data di papan putih.
a) Hiraki

b) Rangkaian 320
c) Hubungan
7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA
d) Berorientasi Objek

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5. Guru menerangkan untuk memahami model pangkalan 321

data, murid perlu mengetahui beberapa konsep penting. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Guru menerangkan bahawa contoh yang

diterangkan adalah contoh daripada model pangkalan

data hubungan, namun konsep berikut juga boleh

digunapakai untuk model-model pangkalan data yang

lain .

a. Entiti – Objek dalam pangkalan data. Contohnya,

entiti ‘murid’ dalam pangkalan data Kokurikulum.

b. Atribut – Maklumat yang terkandung dalam satu

entity. Contohnya maklumat tentang rumah sukan,

persatuan dan unit beruniform sesuatu entiti murid

dalam pangkalan data Kokurikulum.

c. Hubungan – Hubungan antara entiti atau atribut

dalam sesuatu pangkalan data. Contohnya, entiti guru

MENGAJAR entiti kelas. MENGAJAR adalah hubungan

antara guru dan kelas.

d. Kekardinalan – bilangan hubungan antara dua entiti/

dua set entiti. Terdapat beberapa jenis kekardinalan:

i. Satu ke Satu (Satu Pengetua MENGETUAI satu

sekolah).

ii. Satu ke banyak (Banyak guru MENGAJAR di

satu sekolah).

iii. Banyak ke banyak (Satu guru MENGAJAR

banyak murid dan satu murid DIAJAR

banyak guru).

6. Guru menjelaskan setiap satu model pangkalan data:)

a. Hiraki

i. Model pangkalan data menyusunkan data 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

dalam bentuk pokok (tree-structure).

ii. Contoh:

Murid

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

iii. Struktur data ini hanya membenarkan 322

kekardinalan satu ke banyak iaitu SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

satu rekod ibubapa (parent) kepada banyak

rekod anak (child) dalam modelnya.

iv. Hubungan yang terdapat dalam model ini

adalah:

• Setiap sekolah mempunyai kelas dan

guru.

• Setiap kelas mempunyai guru yang

mengajarnya dan juga murid yang

berada dalam kelas tersebut.

v. Dalam model ini, kekardinalan untuk setiap

entity adalah satu kepada banyak sahaja.

vi. Model data ini akan menyebabkan

pengulangan maklumat. Contohnya, entiti

guru perlu diciptakan semula di kelas.

vii. Ini akan menyebabkan masalah kelewahan

data dan juga ketekalan data berlaku.

b. Rangkaian

i. Model pangkalan data ini menyusunkan data

dalam bentuk rangkaian.

ii. Contoh:



Murid

iii. Struktur ini membenarkan kekardinalan 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

banyak ke banyak dalam modelnya.

iv. Dalam model ini, satu entiti boleh mempunyai

pelbagai hubungan dengan entiti lain.

v. Hubungan yang wujud dalam model ini

adalah:

• Sekolah MEMPUNYAI kelas, guru dan

murid.

• Kelas BERADA di dalam sekolah dan

MEMPUNYAI murid.

• Guru BERADA di dalam sekolah dan

MENGAJAR murid.

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

• Murid BERADA di dalam kelas dan

DIAJAR oleh guru. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

vi. Masalah untuk model ini adalah semakin

besar maklumat yang perlu disimpan, semakin

rumit rangkaian dibentuk dan semakin sukar

untuk mencarikan sesuatu maklumat.

c. Hubungan (Relational)

i. Model data ini menyusunkan entiti dalam

set entiti dan menghubungkan set dengan

set melalui rekod data yang wujud di

kedua-dua set entiti.

ii. Contoh:

Murid

iii. Model ini membenarkan kekardinalan banyak 323

kepada banyak. Model ini dapat

mengurangkan kelewahan data dengan

meletakkan entiti dalam set.

iv. Model ini adalah model yang paling kerap

digunakan di pasaran sekarang. 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

v. Dengan rekabentuk yang baik, maklumat

dapat diperolehi dengan mudah mahupun

dalam sesuatu pangkalan data hubungan yang

mempunyai banyak maklumat.

d. Berorientasi Objek (Object-oriented)

i. Model ini menyusun data dalam bentuk

hubungan juga tetapi model ini juga

mempunyai ciri-ciri pengaturcaraan objek

seperti keturunan (inheritance) dan

kelas (class).

ii. Contoh:

RANCANGAN PENGAJARAN 7B

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

iii. Salah satu ciri rekacipta berorientasi data • Lembaran SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
adalah kewujudan tika berdasarkan template Kerja
objek. (Tika Objek 1 adalah berasaskan objek 7B-1
1).
iv. Sukar untuk mengemaskini kerana strukturnya.
7. Murid membentuk kumpulan berempat untuk
menghasilkan rajah terhubung mengikut model-model
pangkalan data yang telah dipelajari untuk mempamerkan
jadual data yang diciptakan. (Lembaran Kerja 7B-1).
8. Murid juga perlu melakar satu peta pemikiran untuk
membanding beza antara model pangkalan yang dipilih
dengan satu lagi model pangkalan data yang telah
dipelajari.
9. Murid menjalankan aktiviti gallery walk untuk melihat hasil
kerja kumpulan lain.

5 Minit Penutup

1. Guru merumuskan aktiviti gallery walk iaitu penjelasan 324
pelbagai model pangkalan data serta perbandingan antara
model-model pangkalan data. 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA
2. Guru menjelaskan bahawa model hiraki dan rangkaian
merupakan model yang terawal digunakan dalam DBMS
3. Namun demikian, kedua-dua model ini mempunyai masalah
kelewahan data dan kehilangan ketekalan data.
4. Model hubungan dicadangkan pada tahun 1970 dan
dengan bukti matematik, model pangkalan data hubungan
mampu mengurangkan kelewahan data dan mengelakkan
ketekalan data.
5. Namun demikian, ia memerlukan perancangan rekabentuk
pangkalan data hubungan yang lebih teliti.

Standard
Pembelajaran:

2.1.3

LEMBARAN KERJA 7B-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Hiraki Rangkaian SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

325

Hubungan Berorientasi Objek

7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

Komen guru:


Tarikh:

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1

Hiraki Rangkaian SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Bank Bank

BankNo Alamat Bank BNoank Alamat Bank

Cawangan Cawangan

No Alamat Bank No Alamat Bank
Cawangan Cawangan

Pelanggan Bank Pegawai Pelanggan Bank Pegawai

Pelanggan No. NKoP NAalmama at BaPnekgawai No Staf Nama PelangganNo. KP Nama No Alamat BankPegawai No Staf Nama
No. KP No Staf
Cawangan Nama No. KP Nama Cawangan

Nama No Staf Nama

Akaun Pegawai Pegawai Pelanggan Akaun
No Staf
Akaun No Pelanggan No. Nama Pegawai
No akaun akaun PegBaakwi ai
NamaStaf Nama No. KP Nama AkNaouAnkaun Baki No Staf Nama
No. KP
No. Nama
Baki Staf

Akaun Pegawai No Akaun Baki
Akaun
No.
No akaun Baki Staf Nama

No Akaun Baki

Bank Bank

No Alamat Bank No Alamat Bank
Cawangan Cawangan
Pegawai
Bank
Bidang
Pelanggan Pegawai Nama Nama Pelanggan Pegawai
Pegawai Pegawai No Staf
No Alamat Bank Pelanggan No Cawangan
Nama No Staf
Bank No.CKawPangan yang diuruNskoa.nKP BaNnkama Nama 326

HubunganNo Bidang Nama Pelanggan No Cawangan
Pegawai
CAawkaanugnan
AlamPealat nBgaPgneakgnawai Pegawai yang diuruskan Bank

Bank No. NNaammaa Akaun
No akaun Baki No KP Staf Akaun
Pelanggan BBaikdi ang PelNaongPKegNPaganamwaai No Akaun BeBraokirientasi Objek
No Pelanggan No Cawangan
No Alamat Bank Akaun
yang diuruskan Bank
Cawangan

No KP Nama Akaun

Pelanggan No Baki No KP
Akaun Pelanggan

No KP Nama Akaun 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

No Baki No KP
Akaun Pelanggan

Bank Pegawai

No Alamat Bank Bidang Nama Pelanggan No Cawangan
Cawangan Pegawai
yang diuruskan Bank

Pelanggan

No KP Nama Akaun

No Baki No KP
Akaun Pelanggan

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1

Perbandingan antara model-model pangkalan data:

Persamaan Rangkaian Hubungan Berorientasi objek
Hiraki

Hiraki - - Jarang digunakan lagi - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

- Mempunyai entiti dan atribut serta hubungan atribut serta hubungan

atribut serta hubungan antara entity. antara entity.

antara entity. - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai

pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.

Rangkaian - Jarang digunakan lagi - - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan
- Mempunyai entiti dan
atribut serta hubungan atribut serta hubungan
atribut serta hubungan
antara entity. antara entity. antara entity.

- Boleh mempunyai - Boleh mempunyai

pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.

Hubungan - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan - - Mempunyai entiti dan
atribut serta hubungan atribut serta hubungan atribut serta hubungan
antara entity. antara entity. antara entity.

- Boleh mempunyai - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai
pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.

Berorientasi - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan -
objek atribut serta hubungan
antara entity. atribut serta hubungan atribut serta hubungan

- Boleh mempunyai antara entity. antara entity.
pelbagai kekardinalan.
- Boleh mempunyai - Boleh mempunyai

pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.

327

Perbezaan

Hiraki Hiraki Rangkaian Hubungan Berorientasi objek
- Hiraki Hiraki Hiraki
- Mempunyai masalah - Mempunyai masalah - Mempunyai masalah
ketekalan dan ketekalan dan ketekalan dan 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA
kelewahan data kelewahan data. kelewahan data.
- Kekardinalan 1 - Kekardinalan 1 - Kekardinalan 1 kepada
kepada N sahaja kepada N sahaja. N sahaja.
- Struktur menyerupai - Struktur menyerupai - Struktur menyerupai
pokok. pokok. pokok.

Rangkaian Hubungan Berorientasi-objek

- Tidak mempunyai - Pelbagai kekardinalan - Pelbagai kekardinalan

masalah ketekalan (1:N, M:N, 1:1). (1:N, M:N, 1:1).

dan kelewahan data. - Mudah dapatkan - Mempunyai ciri-

- Pelbagai kekardinalan. maklumat dalam ciri pengatur caraan

- Sukar dapatkan sesuatu pangkalan berorientasikan objek.

maklumat dalam data hubungan yang - Sukar untuk

sesuatu pangkalan besar. mengemaskini data.

data rangkaian yang - Struktur tidak - Struktur tidak

besar. menyerupai pokok. menyerupai pokok.

- Struktur tidak - Popular digunakan.

menyerupai pokok.

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1

Rangkaian Hiraki Rangkaian Hubungan Berorientasi objek
Rangkaian - Rangkaian Rangkaian
- Pelbagai - Sukar dapatkan - Sukar dapatkan
kekardinalan maklumat dalam maklumat dalam SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
(1:N, M:N, 1:1). sesuatu pangkalan sesuatu pangkalan data
- Sukar dapatkan data rangkaian yang rangkaian yang besar.
maklumat dalam besar.
sesuatu pangkalan Berorientasi-objek
data rangkaian yang Hubungan - Mempunyai ciri-
besar. - Mudah dapatkan ciri pengatur caraan
maklumat dalam berorientasikan objek.
Hiraki sesuatu pangkalan - Sukar untuk
- Mempunyai masalah data hubungan yang mengemaskini data.
ketekalan dan besar.
kelewahan data. - Popular digunakan
- Kekardinalan 1 sekarang.
kepada N sahaja.
- Struktur menyerupai
pokok.

Hubungan Hubungan Hubungan - Hubungan
- Pelbagai - Mudah dapatkan - Mudah dapatkan
kekardinalan maklumat dalam maklumat dalam 328
(1:N, M:N, 1:1). sesuatu pangkalan sesuatu
- Struktur tidak data hubungan yang pangkalan data
menyerupai pokok. besar. hubungan yang besar.
- Popular digunakan - Popular digunakan
Hiraki sekarang. sekarang.
- Mempunyai masalah
ketekalan dan Rangkaian Berorientasi-objek
kelewahan data. - Sukar dapatkan - Mempunyai ciri-
- Kekardinalan 1 maklumat dalam ciri pengatur caraan
kepada N sahaja. sesuatu pangkalan berorientasikan objek.
- Struktur menyerupai data rangkaian yang - Sukar untuk
pokok. besar. mengemaskini data.
- Jarang digunakan
sekarang. 7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

Berorientasi- Berorientasi-objek Berorientasi-objek Berorientasi-objek -

objek - Pelbagai - Mempunyai ciri- - Mempunyai ciri-

kekardinalan ciri pengatur caraan ciri pengatur caraan

(1:N, M:N, 1:1). berorientasikan objek. berorientasikan objek.

- Mempunyai ciri- - Sukar untuk - Sukar untuk

ciri pengatur caraan mengemaskini data. mengemaskini data.

berorientasikan Rangkaian Hubungan
- Sukar dapatkan - Mudah dapatkan
objek. maklumat dalam maklumat dalam
sesuatu pangkalan sesuatu pangkalan
- Struktur tidak data rangkaian yang data hubungan yang
besar. besar.
menyerupai pokok. - Jarang digunakan - Popular digunakan
sekarang. sekarang.
Hiraki
- Mempunyai masalah
ketekalan dan
kelewahan data.
- Kekardinalan 1
kepada N sahaja.
- Struktur menyerupai
pokok.

PENGAJARAN 8A SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

GAMBAR RAJAH
PERHUBUNGAN ENTITI

STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data Hubungan
2.2 Reka Bentuk Pangkalan

STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
2.1.3 Mengenal pasti entiti, atribut, set hubungan dan
kekardinalan (satu ke satu, satu ke banyak dan banyak ke
banyak) berdasarkan keperluan pengguna
2.2.1 Mengenal pasti medan (field), rekod jadual (table) dan
kekunci bagi pangkalan data yang akan dibangunkan
2.2.2 Menentukan kunci primer dan/atau kunci asing yang
sesuai bagi setiap entiti
2.2.3 Menghasilkan gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) untuk memodelkan data perhubungan

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul
PdP ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran
yang dinyatakan di atas.

Kandungan Muka surat
Rancangan Pengajaran 8A 332
Aktiviti Pengayaan 342
Lampiran 8A-1 351
Lembaran Kerja 8A-1 352
Skema Jawapan 354

PENGAJARAN 8A

STANDARD KANDUNGAN Masa: 60 Minit SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Persediaan: 5 - 10 Minit
2.1 Pangkalan Data
2.2 Reka Bentuk Pangkalan Data Penerapan Pemikiran
Komputasional (PPK):
STANDARD PEMBELAJARAN • Data Representation
• Algorithm and Procedures
Murid boleh: (ALG)
2.1.3 Mengenal pasti entiti, atribut, set hubungan • Problem Decomposition (PD)
dan kekardinalan (satu ke satu, satu ke
banyak dan banyak ke banyak) berdasarkan
keperluan pengguna
2.2.1 Mengenal pasti medan (field), rekod jadual
(table) dan kekunci bagi pangkalan data
yang akan dibangunkan
2.2.2 Menentukan kunci primer dan/atau kunci
asing yang sesuai bagi setiap entiti
2.2.3 Menghasilkan gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) untuk memodelkan data
perhubungan

BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM) 330
Bahan untuk kelas
Tiada

Bahan untuk setiap kumpulan 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
1. Lampiran 8A-1 ENTITI
2. Kertas mahjong

Bahan untuk setiap murid
1. Lembaran Kerja 8A-1

PERSEDIAAN

1. Cetakkan Lampiran 8A-1 yang mencukupi untuk semua kumpulan
2. Kertas Mahjong untuk semua kumpulan

PENGAJARAN 8A

SUMBER TAMBAHAN SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

1. Terdapat pelbagai cara untuk melukiskan ERD, cara yang digunakan 331
di sini adalah gambar rajah perhubungan entiti (ERD) yang asal,
iaitu daripada Peter Chen. Tetapi guru boleh memilih cara lain untuk 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
melukiskan gambar rajah perhubungan entiti (ERD) ENTITI
a. Cara Peter Chen:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/chen-erd-
notation
b. Cara Crow’s Foot:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/crow-s-foot-
notation
c. UML:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/uml-
notation
d. Arrow:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/
arrow-notation
e. IDEF-1X:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/
arrow-notation
f. Barker:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/
barkers-erd-notation
2. Panduan melukis ERD:
http://creately.com/blog/diagrams/er-diagrams-tutorial/
3. Latihan melukis ERD:
http://db4u.wikidot.com/erexercises

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

5 Minit Set Induksi

50 Minit 1. Guru menanyakan murid langkah yang perlu ada sebelum SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
menulis sesuatu atur cara. Model jawapan yang diterima
adalah seperti berikut:
a. Merancang algoritma dengan melukiskan carta alir.
2. Guru menjelaskan kepentingan untuk merancang
sebelum menulis atur cara dan kepentingan ini adalah sama
untuk pangkalan data. Perancangan adalah penting kerana
ia memberikan hala tuju tentang atur cara yang akan
dituliskan, begitu juga dengan pangkalan data.
3. Guru menerangkan bahawa untuk membangunkan
suatu pangkalan data, gambar rajah perhubungan
entiti (Entity Relationship Diagram) perlu dihasilkan terlebih
dahulu perancangan model data perhubungan entiti
adalah untuk menghasilkan satu skema logik untuk
kegunaan pangkalan data.

Aktiviti 1: Gambar Rajah Perhubungan Entiti • Kertas Standard
Mahjong Pembelajaran
1. Gambar rajah perhubungan antara entiti (ERD) mempunyai 2.1.3
4 perwakilan grafik iaitu: 2.2.1 332
1) Entiti 2.2.2
2) Atribut 2.2.3 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
3) Hubungan ENTITI
4) Kekardinalan KA21
2. Guru menerangkan bahawa objek dalam satu pangkalan KS
data dikenali sebagai entiti dan setiap entiti mempunyai
atributnya. Cara perwakilan entiti dan atribut adalah seperti PPK
berikut: DR
ALG
Atribut 2 PD
Atribut 2

Atribut 1 Atribut 3

Atribut 1 Atribut 3

Entiti

Entiti

3. Guru memberikan contoh berikut untuk menunjukkan satu
entiti murid dengan 3 atribut iaitu nama, jantina dan juga
nombor pendaftaran murid (kunci primer):

Jantina
Jantina

Nama Nama Nombor
PenMdauPfrtiedaNnrModamanufrbtidaorran

Murid Murid

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

4. Untuk menjelaskan konsep jadual, medan dan rekod, 333SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
entiti boleh dikenali sebagai jadual, manakala atribut
dirujuk kepada medan.
5. Rajah tersebut mewakili jadual (table) berikut yang
mempunyai medan (field) untuk setiap rekod(record):


Nama Jantina Nombor Pendaftaran
Ali L 2017/2
Siti P 2017/3

6. Nama, Jantina dan Nombor Pendaftaran merupakan 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
medan untuk jadual tersebut. Jadual ini mempunyai 2 ENTITI
rekod iaitu (Nama=Ali, Jantina=L, Nombor
Pendaftaran=2017/2) dan (Nama=Siti, Jantina = P, Nombor
Pendaftaran = 2017/3).
7. Biasanya untuk setiap entiti, kita akan menggunakan satu
atribut unik untuk merujuk kepada rekod tersebut.
Contohnya: No K/P, No Pendaftaran Kereta dan nombor
pendaftaran murid. Atribut ini dikenali sebagai kunci
primer (Primary Key) dan atribut tersebut dalam gambar
rajah perhubungan entiti akan digariskan. Kunci primer
mestilah unik dan tidak boleh berulang untuk
rekod lain.
8. Kunci primer sesuatu entiti mungkin wujud di dalam entiti
yang lain. Contohnya entiti kelas yang mengandungi kunci
primer no.pendaftaran murid bagi semua entiti murid yang
berada di dalam kelas tersebut. Kunci primer sebegini
dikenali sebagai kunci asing untuk entiti kelas.
9. Guru menerangkan bahawa perhubungan antara entiti
boleh diwakilkan seperti berikut:

Atribut 2

Atribut 1 Atribut 3

Entiti A

Hubungan

Atribut 1 Entiti B Atribut 3
Atribut 2

Hubungan

Entiti B

Atribut 1 Atribut 3
PENGAJARAN 8AAtribut 2
RANCANGAN

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

10. Guru memberikan contoh entiti MURID yang mempunyai SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
atribut nama, jantina dan no pendaftaran, serta entiti
SUBJEK yang mempunyai entiti guru yang mengajar, kod
subjek, dan juga bidang subjek.

Nama Jantina No
Murid Pendaftaran

Murid

Mengambil

Guru Subjek Bidang 334
Subjek Subjek
Kod
Subjek

8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

11. Pasangan hubungan antara entiti dikenali sebagai set 335SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
hubungan. Contohnya untuk hubungan “Mengambil”
antara murid dan subjek:

Murid Subjek
Siti Bahasa Melayu
Siti Bahasa Inggeris
Siti Sains Komputer
Ali Bahasa Melayu
Ali Sains Komputer

12. Hubungan antara entiti dibahagikan kepada 2 jenis secara
umumnya, iaitu:
1) Perhubungan tidak wajib (optional): (diwakili oleh
garisan berputus-putus).

Pekerja Memiliki Tempat
Letak Kereta

i. Doktor mungkin diberikan pesakit atau tidak.

ii. Pekerja mungkin diberikan tempat letak kereta

atau tidak.

2) Perhubungan wajib (mandatory): 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI
i. Setiap ibu mesti mempunyai sekurang-

kurangnya 1 anak.

ii. Setiap murid mesti menjadi murid kepada 1

sekolah.

Murid Belajar di Sekolah

13. Guru mengimbas kembali tentang kekardinalan.
Kekardinalan merujuk kepada hubungan
antara 2 entiti. Kekardinalan diwakili dengan nombor pada
garisan di antara entiti dan hubungan. Terdapat 4 jenis
kekardinalan, iaitu:
1) 1 kepada 1
Contoh: Setiap kelas hanya ada 1 guru kelas sahaja.

Guru I Guru Kelas 1
Kepada Kelas

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN



Guru A Kelas 1A SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Guru A Kelas 1A
Guru B Kelas 1B

Guru C Guru B Kelas 1B
Guru D Guru C Kelas 1C
Guru D
Kelas 1C
Kelas 1D

Kelas 1D

2) 1 kepada banyak.
Contoh: 1 kelas boleh ada banyak murid.

Kelas Ke1las 1 N
Mempunyai N Murid

Mempunyai Murid

Murid 1 336
Murid 1
Kelas 1A 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
Kelas 1A Kelas 1B Murid 2 ENTITI
Kelas 1B Kelas 1C MuridMu2rid 3
MuridMu3rid 4
Kelas 1C
MuridMu4rid 5
MuridMu5rid 6

3) Banyak kepada 1. Murid 6

Contoh: Banyak murid boleh menjadi ahli kepada 1

kelas.

Murid N Diajar 1
Kelas

Murid 1 Kelas A
Murid 2 Kelas B
Murid 3 Kelas C
Murid 4
Murid 5
Murid 6

Murid N Diajar 1
Kelas

Murid 1

Murid 2

Kelas A

Murid 3

Kelas B

Murid 4

Kelas C

RANCANGANMurid 5 PENGAJARAN 8A
Murid 6

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

4) Banyak kepada banyak. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Contoh: Satu murid boleh diajar oleh banyak guru dan
satu guru boleh mengajar banyak murid.

Murid M Diajar N
Guru

Murid 1 Guru 1
Murid 2 Guru 2
Murid 3 Guru 3
Murid 4 Guru 4
Murid 5 Guru 5
Murid 6

337

14. Langkah untuk melukiskan gambar rajah perhubungan 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
entiti (ERD) adalah seperti berikut: ENTITI
1) Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah.
2) Mencarikan hubungan antara entiti.
3) Melakarkan ERD ringkas.
4) Menentukan kekardinalan antara entiti.
5) Menentukan kunci primer untuk setiap entiti.
6) Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam
lakaran ERD.
7) Menentukan atribut yang lain.
8) Memadankan atribut dengan entiti.
9) Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD.
10) Menyemak ERD.
15. Guru menuliskan pernyataan masalah berikut:
Terdapat beberapa jabatan dalam sebuah syarikat.
Setiap jabatan mempunyai satu penyelia dan
sekurang-kurangnya satu pekerja. Pekerja perlu
ditugaskan kepada sekurang-kurangnya satu (dan
boleh melebihi satu) jabatan. Setiap projek
syarikat mesti mempunyai sekurang-kurangnya satu
pekerja, tetapi setiap pekerja tidak semestinya
diberikan projek (pekerja itu mungkin tengah bercuti).
Medan penting ialah nama jabatan, projek, penyelia
dan pekerja; serta nombor ID penyelia, pekerja dan
juga projek.

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

16. Berikut adalah langkah-langkah penghasilan ERD, guru 338SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
boleh membincangkan aktiviti ini bersama dengan kelas:
1) Menentukan entiti
Untuk menentukan entiti, pernyataan masalah dibaca
dan perkataan yang mungkin memerlukan perwakilan
entiti dalam ERD ditanda. Entiti perlu mempunyai
sekurang-kurangnya 2 atau lebih rekod (Contohnya:
permasalahan yang hanya menyatakan satu syarikat,
jadi syarikat bukan entiti).

Terdapat beberapa jabatan dalam sebuah syarikat.
Setiap jabatan mempunyai satu penyelia dan sekurang-
kurangnya satu pekerja. Pekerja perlu ditugaskan
kepada sekurang-kurangnya satu (dan boleh melebihi
satu) jabatan. Setiap projek syarikat mesti mempunyai
sekurang-kurangnya satu pekerja, tetapi setiap pekerja
tidak semestinya diberikan projek (pekerja itu mungkin
tengah bercuti). Medan penting adalah nama jabatan,
projek, penyelia dan pekerja; serta nombor ID penyelia,
pekerja dan juga projek.
2) Menentukan hubungan
Kita boleh menggunakan satu jadual matriks entiti
untuk menentukan hubungan antara pasangan entiti.

Jabatan Pekerja Penyelia Projek

Jabatan Mempunyai Diurus oleh

Pekerja Bekerja di Diberikan

Penyelia Mengurus 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI
Projek Memerlukan

Terdapat 6 hubungan di sini, iaitu:
a) Jabatan mempunyai pekerja.
b) Jabatan diurus oleh penyelia.
c) Pekerja bekerja di jabatan.
d) Pekerja diberikan projek.
e) Penyelia mengurus jabatan.
f) Projek memerlukan pekerja.

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

3) Melakarkan ERD ringkas dengan melukiskan entiti dan SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
hubungan.

Jabatan Diurus Penyelia
oleh

Mempunyai

Pekerja Diberikan Projek

4) Menentukan kekardinalan hubungan dan entiti

Jabatan Pekerja Penyelia Projek

Jabatan Mempunyai Diurus oleh
satu atau satu.
lebih.
339
Pekerja Bekerja di Diberikan
satu atau 0 atau
lebih. lebih.

Penyelia Mengurus 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
satu. ENTITI

Projek Memerlukan
sekurang-
kurangnya
satu atau
lebih.

5) Menentukan kunci primer

Jabatan Nama Jabatan
Pekerja No Pekerja
Penyelia No Penyelia
Projek No Projek

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

6) Menambahkan kekardinalan dan kunci primer ke 340SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
dalam ERD

Nama Nama No No
Jabatan Jabatan Penyelia Penyelia

1 1Diurus 1 P1enyelia Penyelia
Jabatan Jabatan oleh Diurus
oleh

MM
MempunyaiMempunyai

NN

Pekerja M DMiberikan N NProjek Projek
Pekerja Diberikan

No No No No
Pekerja Pekerja Projek Projek


* Murid mungkin akan bertanyakan tentang hubungan
projek dan pekerja yang bergaris putus-putus di sebelah
sahaja, ini kerana:

Pekerja M MDiberikan N N Projek Projek
Pekerja Diberikan

7) Menentukan atribut yang lain 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
Mengikut pernyataan masalah, atribut yang diperlukan ENTITI
adalah nama jabatan, projek, penyelia dan pekerja serta
nombor penyelia, pekerja dan projek.
8) Memadankan atribut dengan entiti

Atribut Entiti
Nama jabatan Jabatan
Nama projek Projek
Nama penyelia Penyelia
Nama pekerja Pekerja
No pekerja Pekerja
No penyelia Penyelia
No pekerja Projek

RANCANGAN PENGAJARAN 8A

MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN

9) Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD 341SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4


Nama No
Jabatan Penyelia

Jabatan 1 Diurus 1 Nama
M oleh Penyelia Penyelia
M
Mempunyai Diberikan N Nama
Projek Projek
N

Pekerja

No Nama No
Pekerja Pekerja Projek

10) Menyemak ERD 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
Menyemak bagi memastikan gambar rajah ENTITI
perhubungan entiti (ERD) memenuhi kehendak
masalah. Membaca gambar rajah perhubungan entiti
(ERD) dan pastikan bahawa kandungannya mudah
dibaca dan difahami.
17. Murid membentuk kumpulan berempat untuk
menghasilkan gambar rajah perhubungan entiti (ERD) pada
kertas mahjong. (Lampiran 8A-1)
18. Murid menjalankan aktiviti gallery walk untuk menyemak
gambar rajah perhubungan entiti (ERD) rakan mereka.
Murid diberi peluang untuk membetulkan gambar rajah
perhubungan entiti (ERD) mereka berdasarkan maklum
balas daripada rakan mereka.
19. Murid salinkan jawapan kumpulan mereka dalam Lembaran
Kerja 8A-1. Guru menyemak gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) yang dihasilkan.

5 Minit Penutup

1. Guru membuat kuiz tentang konsep penting dalam
pengajaran ini.

AKTIVITI PENGAYAAN

Cadangan: Aktiviti ini dicadangkan selepas pengajaran ini telah selesai untuk memberikan latihan
pengukuhan kepada murid. Aktiviti ini akan bersambung di pengajaran 8B dan 8C; dan seterusnya
Pengajaran 9A sehingga 9F. Jika aktiviti pengayaan ini telah berlangsung, guru tidak perlu menjalankan
Pengajaran 9A. Masa yang dicadangkan untuk aktiviti pengayaan ini adalah 1 X 60 minit.

1) Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan tidak melebihi 4 orang murid. SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

2) Murid diberitahu bahawa untuk latihan seterusnya, mereka akan memainkan peranan sebagai

perunding pangkalan data bagi mereka bentuk pangkalan data untuk beberapa syarikat,

antaranya:

a. Restoran Rangkaian Pizza Arus Pizza

b. Bank Arus

c. Hospital Arus

3) Guru menerangkan bahawa murid diberikan deskripsi tentang data yang perlu disimpan bagi

setiap senario dan mereka perlu menghasilkan ERD berdasarkan deskripsi yang diberikan.

4) Untuk permulaan, guru akan membuat demonstrasi cara untuk menukarkan deskripsi pangkalan data

sekolah SMK Arus kepada ERD.

SMK Arus

SMK Arus merupakan sebuah sekolah yang mempunyai banyak kelas, guru, murid serta subjek yang ditawarkan. Setiap
kelas mempunyai kod kelas yang unik. Rekod guru di sekolah terdiri daripada 3 maklumat iaitu nama guru, opsyen
guru dan juga no KP guru yang unik untuk setiap guru. Setiap murid di SMK Arus mempunyai nama, jantina dan alamat
masing-masing dan dikenal pasti dalam pangkalan data dengan nombor pendaftaran yang unik. SMK Arus juga
menyimpankan rekod untuk setiap subjek dalam sekolah dan setiap subjek ini mempunyai 2 atribut iaitu kod subjek
dan nama subjek.

Setiap murid mesti berada dalam 1 kelas dan lebih daripada satu murid akan berada di setiap kelas. Setiap kelas hanya 342
mempunyai satu guru tingkatan sahaja dan setiap guru tingkatan ini hanya mengajar satu subjek kepada kelas tersebut.
Setiap kelas boleh menawarkan banyak subjek dan banyak kelas boleh mengambil subjek yang sama.

Seterusnya, subjek yang sama boleh diambil oleh banyak murid dan ini juga benar untuk satu murid mengambil
pelbagai subjek. Setiap subjek yang diambil oleh murid akan mempunyai atribut markah yang diperolehi serta nama
guru yang mengajar subjek tersebut.

Akhir sekali, satu guru boleh mengajar subjek yang berlainan dan subjek yang sama juga boleh diajar oleh guru yang 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
berlainan. Setiap rekod guru-subjek akan mempunyai maklumat opsyen tersebut serta kelas yang diajar oleh guru ENTITI
tersebut.

5) Guru mengingati murid tentang langkah-langkah menukarkan deskripsi masalah ke ERD:

a. Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah.

b. Mencarikan hubungan antara entiti.

c. Melakarkan ERD ringkas.

d. Menentukan kekardinalan antara entiti.

e. Menentukan kunci primer untuk setiap entiti.

f. Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam lakaran ERD.

g. Menentukan atribut yang lain.

h. Memadankan atribut dengan entiti.

i. Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD.

j. Menyemak ERD.

AKTIVITI PENGAYAAN

6) Guru membimbing murid untuk menyelesaikan masalah yang diberikan:
a. Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah:

b. Menentukan hubungan di antara entiti SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Kelas Guru Murid Subjek
Mempunyai Menawarkan
Kelas Mempunyai guru
tingkatan Mengajar
Mengambil
Guru Menjadi guru 343
tingkatan untuk
Murid Diambil oleh
Subjek Berada di

Ditawarkan oleh Diajar

Terdapat 10 hubungan di antara entiti-entiti, iaitu: 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
1. Kelas mempunyai guru tingkatan guru. ENTITI
2. Kelas mempunyai murid.
3. Kelas menawarkan subjek.
4. Guru menjadi guru tingkatan untuk kelas.
5. Guru mengajar subjek.
6. Murid berada di kelas.
7. Murid mengambil subjek.
8. Subjek ditawarkan oleh kelas.
9. Subjek diajar oleh guru.
10. Subjek diambil oleh murid.

AKTIVITI PENGAYAAN

c. Melakarkan ERD ringkas dengan melukiskan entiti dan hubungan

Menawarkan

Subjek Kelas SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Mengambil Berada di
Murid
Mempunyai guru
tingkatan

Mengajar 344

Guru

d. Menentukan kekardinalan hubungan dan entiti 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI
Kelas Guru Murid Subjek
Setiap kelas
Kelas Setiap kelas Mempunyai Banyak kelas
Mempunyai 1 banyak Menawarkan
Guru banyak
Murid 1 guru menjadi Banyak subjek
Subjek guru untuk 1 diambil oleh Banyak guru
banyak mengajar banyak
Banyak murid
berada di 1 Banyak murid
mengambil banyak

Banyak subjek Banyak subjek
ditawarkan oleh diajar oleh banyak
banyak

AKTIVITI PENGAYAAN

e. Menentukan kunci primer untuk setiap entiti:

Kelas Kunci Primer SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Guru Kod kelas
Murid No KP guru
Subjek No pendaftaran murid
Kod subjek

f. Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam gambar rajah ERD:

Kod Subjek Subjek M Menawarkan N
M Mengambil 1
M
Kelas
Kod Kelas
1

N Berada di 345
Murid
N Mempunyai guru
tingkatan
No Pendaftaran
Murid

Mengajar 1 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
N Guru ENTITI

No KP Guru

g. Menentukan atribut yang lain / Memadankan atribut kepada entiti:

Setiap kelas mempunyai Tingkatan, Nama kelas masing-masing tetapi mempunyai Kod kelas yang unik bagi setiap
kelas.

Rekod guru di sekolah terdiri daripada 3 maklumat iaitu Nama guru, Opsyen guru dan juga No KP guru yang unik
untuk setiap guru.

Setiap murid di SMK Arus mempunyai Nama, Jantina dan Alamat masing-masing dan dikenal pasti dalam pangkalan
data dengan Nombor pendaftaran yang unik.

SMK Arus juga menyimpankan rekod untuk setiap subjek dalam sekolah dan setiap subjek ini mempunyai 2 atribut iaitu
Kod subjek dan Nama subjek.

AKTIVITI PENGAYAAN

Entiti Atribut SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
Kelas
Guru Tingkatan
Murid Nama kelas
Kod kelas
Subjek
Nama guru
Opsyen guru
No KP guru

Jantina
Nama
Alamat
Nombor pendaftaran

Kod subjek
Nama subjek

Selain daripada atribut pada entiti, terdapat juga atribut yang wujud pada entiti lain. Atribut yang wujud
pada entiti merujuk kepada atribut yang hanya akan wujud jika hubungan tersebut wujud. Contohnya:
atribut markah hanya akan wujud jika wujudnya satu hubungan antara murid dan subjek yang diambil. Tanpa
hubungan ini, atribut markah tidak akan wujud (secara logiknya, murid yang tidak mengambil sesuatu subjek
tidak akan dapat markah untuk subjek tersebut).

Setiap murid mesti berada dalam 1 kelas dan lebih daripada satu murid akan berada di setiap kelas. Setiap kelas 346
hanya mempunyai satu guru tingkatan sahaja dan setiap guru tingkatan ini hanya mengajar satu subjek kepada kelas
tersebut. Setiap kelas boleh menawarkan banyak subjek dan banyak kelas boleh mengambil subjek yang sama. 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI
Seterusnya, subjek yang sama boleh diambil oleh banyak murid dan ini juga benar untuk satu murid mengambil
pelbagai subjek. Setiap subjek yang diambil oleh murid akan mempunyai atribut markah yang diperolehi serta nama
guru yang mengajar subjek tersebut.

Akhir sekali, satu guru boleh mengajar subjek yang berlainan dan subjek yang sama juga boleh diajar oleh guru yang
berlainan. Setiap rekod guru-subjek akan mempunyai maklumat opsyen tersebut serta kelas yang diajar oleh guru
tersebut.

Hubungan Atribut
i) Guru-Kelas
ii) Murid-Subjek • Subjek yang diajar oleh guru tingkatan

iii) Guru-Subjek • Markah
• Nama guru yang mengajar subjek tersebut

• Opsyen guru
• Kelas yang diajar

AKTIVITI PENGAYAAN

h. Menambahkan atribut ke gambar rajah perhubungan entiti (ERD)

Kod Subjek Nama
Subjek

Menawarkan SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

M Subjek M N Tingkatan
M 1 Kod Kelas
Markah Nama Guru Yang
Mengajar Kelas Nama Kelas

1

Mengambil

Opsyen guru Nama Murid N N Berada di Subjek yang diajar oleh
tersebut Murid guru tingkatan
No Pendaftaran Alamat Mempunyai guru
Murid Jantina Murid tingkatan

Mengajar Kelas yang diajar 1
N
Nama Guru
Guru
No KP Guru

Opsyen Guru 347

4. Guru mengedarkan deskripsi masalah kepada setiap kumpulan. 8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN
ENTITI
Arus Pizza

Arus Pizza merupakan rangkaian restoran pizza di Malaysia. Dalam pangkalan data Arus Pizza, seharusnya ada maklumat
tentang tempahan, pelanggan dan juga cawangan.

Setiap pelanggan di Arus Pizza dikenal pasti dengan ID yang unik. Selain daripada ID, pangkalan data Arus Pizza juga
menyimpan maklumat tentang nama pelanggan, nombor telefon pelanggan serta alamat pelanggan (jalan, bandar, dan
poskod).

Setiap pelanggan boleh membuat lebih daripada satu tempahan. Setiap kali pelanggan membuat tempahan, tarikh dan
masa tempahan tempahan akan dicatatkan. Setiap tempahan mempunyai ID tempahan yang unik, jumlah yang perlu
dibayar serta tempahan yang dikehendaki (sama ada set A, B atau C).

Setiap tempahan akan diberikan kepada cawangan. Setiap cawangan boleh terima lebih daripada 1 tempahan. Apabila
tempahan dihantar kepada cawangan, dua maklumat yang baru akan diwujudkan iaitu masa tempahan dan poskod
cawangan. Setiap cawangan dikenal pasti dengan kod cawangan yang unik, nombor telefon cawangan serta poskod
cawangan. Setiap cawangan boleh menerima lebih daripada 1 tempahan.

Akhir sekali, setiap cawangan akan menghantarkan tempahan kepada pelanggan. Setiap pelanggan boleh terima
tempahan daripada cawangan yang berlainan. Setiap cawangan pula boleh menghantar tempahan kepada lebih
daripada 1 pelanggan. Setiap penghantaran (hubungan antara pelanggan dan cawangan) akan mempunyai maklumat
yang berikut, iaitu: nama penghantar pizza, harga yang perlu dibayar, ID tempahan dan juga nama pelanggan.