หนังสือสุขศึกษาและพละ ป.3

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

๓. วธิ กี ารสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกายเพื่อสขุ ภาพ ตวั ชว้ี ดัSt
การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายให้สมบูรณ์ สามารถทำาได้โดยการทำา
พ ๔.๑ ป.๓/๕
กจิ กรรม เชน่ การออกกาำ ลงั กาย การพกั ผ่อน การทาำ กิจกรรมนนั ทนาการ
๓.๑ การสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายดว้ ยการออกกาำ ลงั กาย ภาระงาน/ชิน้ งาน

การออกกำาลังกายทำาให้ร่างกายแข็งแรง สร้างภูมิต้านทานโรค ภาพวาดระบายสี วธิ กี ารสรา้ งเสริม
ส่งผลให้ผู้ที่ปฏิบัติเป็นประจำา มีสมรรถภาพทางกายที่สมบูรณ์ เช่น สมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ
การเล่นเกมหรือการละเล่นพื้นเมือง การเล่นกีฬา บริหารร่างกาย
ด้วยท่าทางตา่ ง ๆ ep 1

๓.๒ การสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายด้วยการทาำ กจิ กรรม ขั้นสังเกต
นนั ทนาการ รวบรวมข้อมลู

กิจกรรมนันทนาการ เป็นกิจกรรมที่ทำาในเวลาว่าง และทำาตาม ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ
ความสมัครใจ (อ่านว่า สะ - หมัก - ไจ) หรอื ความสนใจของแต่ละบุคคล คำ�ถาม ดงั นี้
ช่วยผ่อนคลายความเครียดหรือวิตกกังวล สร้างเสริมร่างกายให้แข็งแรง
เสริมความรู้ ฝึกความคดิ รเิ ริม่ สร้างสรรค์ (อา่ นวา่ ส้าง - สนั ) • นักเรียนสามารถพัฒนาสมรรถภาพ
ทางกายของตนเองได้ด้วยวิธีใดบ้าง
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ออกกำ�ลังกาย เล่นกีฬา
ท�ำ กจิ กรรมนนั ทนาการ พักผ่อนอย่างเพยี งพอ)

๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับวิธีการสร้างเสริมสมรรถภาพ
ทางกายเพื่อสุขภาพ จากหนังสือเรียน
หรอื แหล่งการเรยี นรู้ทหี่ ลากหลาย

การสร้างเสรมิ และทดสอบสมรรถภาพทางกายเพือ่ สขุ ภาพ 83

83 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
St
และสรุปความรู้
ประเภทของกิจกรรมนันทนาการ
๑) กิจกรรมกลางแจง้ เป็นกิจกรรมที่ทำานอกสถานที่ เช่น
๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น การเล่นเกม เล่นกีฬา ปลูกตน้ ไม้ วาดภาพทิวทศั น์ (อา่ นว่า ทวิ - ทดั )
โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี

• การออกกำ�ลังกายและเล่นกีฬา

ทำ � ใ ห้ ส ม ร ร ถ ภ า พ ท า ง ก า ย ดี ข้ึ น ไ ด้

อย่างไร

(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะเป็นกิจกรรมทต่ี อ้ ง การวาดภาพทวิ ทศั น์เปน็ กจิ กรรม การเล่นเกมหรอื เล่นกีฬาเปน็ กิจกรรม
นนั ทนาการกลางแจ้ง นันทนาการกลางแจ้ง
มกี ารเคลอ่ื นไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย)
• กิ จ ก ร ร ม นั น ท น า ก า ร ท่ี ช่ ว ย ๒) กจิ กรรมในรม่ เปน็ กจิ กรรมทท่ี ำาในอาคารหรอื ภายในบา้ น

สร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย เชน่ การอ่านหนังสือ ประดษิ ฐ์ของตกแตง่ ฟังเพลง เลน่ ดนตรี
มอี ะไรบ้าง

(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ การเลน่ เกมเบ็ดเตล็ด)

๔. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ เ กี่ ย ว กั บ

กิจกรรมนันทนาการรูปแบบต่าง ๆ

แ ล้ ว ส รุ ป เ ป็ น ค ว า ม คิ ด ร ว บ ย อ ด ใ น การอา่ นหนังสอื เปน็ กจิ กรรมนันทนาการในรม่ การประดิษฐข์ องตกแตง่ เป็นกิจกรรม
รปู แบบแผนภาพความคดิ นันทนาการในรม่

ตวั อย่างแผนภาพความคดิ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

การเล่นกฬี า การเล่นเกมเบด็ เตล็ด การปลูกต้นไม้ในบริเวณบ้านหรือในชุมชน เป็นการช่วยอนุรักษ์
สิ่งแวดล้อม ทำาให้อากาศบริสุทธิ์สดชื่น

กจิ กรรม ๓.๓ การสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกายด้วยการพกั ผอ่ น
นนั ทนาการ การพักผ่อน เป็นการทำาให้ร่างกายได้หยุดพัก หรือผ่อนคลาย
กลางแจง้
ความเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย จากการทำางานหรือกิจกรรมต่าง ๆ ช่วยให้
การปลกู ต้นไม้ การละเลน่ รา่ งกายสดช่ืน กระปร้กี ระเปรา่ มีอารมณ์ดี
บำ�เพญ็ ประโยชน์ พื้นเมือง
84 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

การประดิษฐ์ การเล่นดนตรี
ของใช้

กจิ กรรม การสรา้ งเสริม
นันทนาการ สมรรถภาพ
ทางกายดว้ ย
ในรม่ การพักผอ่ น

การอา่ นหนังสอื การวาดภาพ

สุดยอดคู่มือครู 84

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

ประเภทของการพักผอ่ น ขัน้ คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

๑) การพักผ่อนทางกาย เป็นการ ๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ เ ก่ี ย ว กั บ
ทำาให้ร่างกายอยู่ในท่าที่สบาย ได้หยุดพัก การพักผ่อนรูปแบบต่าง ๆ แล้วสรุป
เ ป็ น ค ว า ม คิ ด ร ว บ ย อ ด ใ น รู ป แ บ บ
จากการทำางานหรือทำากิจกรรมต่าง ๆ เช่น แผนภาพความคิด

การนงั่ พกั ผ่อน การนอนหลับ การนอนหลับเปน็ การพกั ผ่อน ตวั อยา่ งแผนภาพความคดิ
ทที่ าำ ให้รา่ งกายสดช่ืนกระปรก้ี ระเปรา่

๒) การพักผ่อนทางใจ เปน็ การ
ทำาให้จิตใจสงบ หรือรู้สึกสนุกสนาน
การอยู่ในท่ที ่ีมี การนอนหลับ
เพลิดเพลิน เช่น การฟังเพลง นั่งสมาธิ ดู อากาศบริสุทธ์ิ

ภาพยนตร์ (อา่ นวา่ พาบ - พะ - ยน) การพกั ผอ่ น
ทางกาย
การนั่งสมาธิช่วยให้จติ ใจสงบ
รู้สกึ ผ่อนคลาย การใช้บรกิ ารสปา การน่งั พัก
นวดแผนไทย การประกอบพธิ ี
การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายด้วยการออกกำาลังกาย การทำา การนัง่ สมาธิ
กิจกรรมนันทนาการและการพักผ่อน จะทำาให้มีสมรรถภาพทางกายที่ ทางศาสนา
สมบูรณ์แข็งแรง เจริญเติบโตตามวัย ทำากิจกรรมต่าง ๆ ได้อย่างมี
ประสิทธภิ าพ

สนุกกบั คำ�ศัพท์

cinema (ซิน' นะมา) ภาพยนตร์ การพกั ผอ่ น
sport (สพอร์ท) กีฬา ทางใจ

กองสมรรถภาพการกีฬา การดภู าพยนตร์ การไปเที่ยว
http://www.sportscience.sat.or.th/Fndex.aspx ฟงั เพลง ชมธรรมชาติ

การสรา้ งเสริมและทดสอบสมรรถภาพทางกายเพือ่ สุขภาพ 85 ๖. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่า
โดยร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ นักเรียนจะเลือกทำ�กิจกรรมใดร่วมกับ
ครอบครัว เพ่ือเป็นการพักผ่อน
การพกั ผ่อนมปี ระโยชน์ตอ่ ร่างกายอย่างไร ท้งั ทางกายและทางใจ
๑ ท�ำใหร้ ้สู กึ อ่อนเพลยี ไมม่ ีภูมติ ้านทานโรค 85 สุดยอดคู่มือครู
๒ ท�ำให้ร่างกายผ่อนคลาย จิตใจปลอดโปร่ง
๓ ท�ำใหร้ ่างกายเหนด็ เหนอื่ ย
๔ ท�ำให้การตัดสินใจช้าลง
(เฉลย ๒ เพราะการพักผ่อนท�ำ ให้รา่ งกายได้พกั จากความเหนื่อยล้า
ความตงึ เครียด จงึ เกดิ ความผอ่ นคลาย จิตใจปลอดโปรง่ แจ่มใส)

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

St St St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 3 ขั้นปฏบิ ัติ กจิ กรรมพัฒนาการอ่าน
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้

๗. นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม นักเรยี นอ่านคาำ ศพั ท์และความหมายของคำาศพั ท์ต่อไปน้ี
แต่ละกลุ่มเลือกวิธีการสร้างเสริม
สมรรถภาพทางกายเพ่อื สุขภาพ ๒ วิธี คาำ ศพั ท ์ คาำ อ่าน ความหมาย
พร้อมบอกประโยชน์ของการทำ�
กิจกรรมนั้น ๆ วาดภาพและระบายสี ทรงตวั ซง - ตวั ตัง้ อยูไ่ ด้
ให้สวยงาม พรอ้ มเขยี นคำ�บรรยาย ภมู ติ า้ นทาน พมู - ต้าน - ทาน
สภาพท่รี ่างกายมแี รงต่อต้าน
๘. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจ สมดุล สะ - มะ - ดนุ เชือ้ โรคที่เขา้ สู่รา่ งกาย
เป็นความรูร้ ว่ มกนั ดังน้ี สม - ดุน
เสมอกนั เทา่ กัน
• การสร้างเสริมสมรรถภาพ
ทางกายเพ่ือสุขภาพสามารถปฏิบัติ สญั ญาณ สัน - ยาน เครือ่ งหมายหรือเครือ่ งแสดงไว้
ได้หลายวิธี ท้ังการออกกำ�ลังกาย ให้เห็นหรือได้ยิน แม้อยู่ในระยะไกล
การทำ�กิจกรรมนันทนาการ และ เพอ่ื ใหร้ ลู้ ว่ งหน้าจะไดก้ ระทาำ ตาม
การพกั ผ่อน ทบ่ี อกหรอื แนะไว้

ep 4 ผังสรปุ สาระสาำ คญั

ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ ๑. องคป์ ระกอบของสมรรถภาพทางกายเพอ่ื สขุ ภาพ

๙. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ สมรรถภาพทางกาย หมายถงึ ความสามารถของร่างกายในการทาำ งานไดน้ าน
ผลงานของกลุ่มตนเองพร้อมอธิบาย ไมเ่ หนอื่ ยงา่ ย ประกอบดว้ ย ความแขง็ แรง ความทนทาน ความคลอ่ งแคลว่ วอ่ งไว
ห รื อ อ า จ มี ก า ร ส า ธิ ต เ พิ่ ม เ ติ ม ความเรว็ ความออ่ นตวั การทรงตัว พลงั และการบงั คบั รา่ งกาย
หน้าช้นั เรียน
การสรา้ งเสริม ๒. การทดสอบสมรรถภาพทางกายเพอ่ื สุขภาพ
5ep ขนั้ ประเมนิ เพ่ือเพิ่มคณุ คา่ และทดสอบ
บริการสังคม สมรรถภาพทางกาย เป็นกิจกรรมที่ปฏิบัติเพ่ือตรวจสอบความสมบูรณ์และความบกพร่องของ
และจติ สาธารณะ เพ่อื สุขภาพ ร่างกายในดา้ นต่าง ๆ เพือ่ ปรับปรงุ แก้ไขให้สมบรู ณ์และพัฒนาให้ดยี ่ิงขึน้

๓. วธิ ีการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายเพือ่ สุขภาพ

สามารถทาำ ไดโ้ ดยการออกกาำ ลังกาย การทาำ กิจกรรมนนั ทนาการ การพักผ่อน
การปฏิบัตเิ ป็นประจาำ จะทาำ ให้ร่างกายแข็งแรง และเจรญิ เติบโตตามวยั

86 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

๑๐. นักเรียนคิดกิจกรรมการสร้างเสริม
สมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ
ที่เหมาะสมกับตนเองและครอบครัว
แล้วนำ�กลับไปปฏิบัติร่วมกับสมาชิก
ใ น ค ร อ บ ค รั ว เ พ่ื อ ใ ห้ ทุ ก ค น มี
สมรรถภาพและสขุ ภาพทีด่ ี

สุดยอดคู่มือครู 86

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

กจิ กรรมการเรยี นรู้ ตัวชี้วัด

๑. นักเรียนประเมินผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายแต่ละรายการ พ ๔.๑ ป.๓/๕
กับเกณฑ์การประเมนิ แล้วร่วมพูดคยุ สนทนากันในหัวขอ้ ต่อไปนี้
๑.๑ นกั เรยี นคิดว่าตนเองมีสมรรถภาพทางกายท่ดี ีหรอื ไม่ อย่างไร
๑.๒ สมรรถภาพทางกายด้านใดบ้างที่มีความสมบูรณ์
๑.๓ สมรรถภาพทางกายด้านใดบ้างท่ีบกพร่องหรือควรปรบั ปรงุ แกไ้ ข

๒. นักเรยี นช่วยกนั สรุปประโยชนข์ องการทดสอบสมรรถภาพทางกาย
เพือ่ สขุ ภาพและการสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกาย เป็นแผนภาพความคิด
(ตัวอย่างแผนภาพความคดิ )

ประโยชน์ของ
การทดสอบสมรรถภาพ
ทางกายเพอื่ สุขภาพ

และการสรา้ งเสรมิ
สมรรถภาพทางกาย

การสร้างเสรมิ และทดสอบสมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ 87 87 สุดยอดคู่มือครู

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ผู้ท่มี สี มรรถภาพทางกายทีด่ มี ีลกั ษณะอย่างไร
๑ รูปร่างอว้ น
๒ มีผวิ พรรณขาวใส
๓ ท�ำงานตา่ ง ๆ ได้เปน็ เวลานาน
๔ รับประทานอาหารไดค้ ร้งั ละมาก ๆ
(เฉลย ๓ เพราะการมสี มรรถภาพทางกายที่ดีร่างกายจะแข็งแรง จึงท�ำ ให้ทำ�งานตา่ ง ๆ
ได้นานไม่เหนอ่ื ยง่าย)

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวัด ๓. นักเรียนเสนอกิจกรรมที่ช่วยสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย ๑ กิจกรรม
และอธิบายผลท่ีได้รับ บนั ทกึ คำาตอบเป็นแผนภาพความคดิ
พ ๔.๑ ป.๓/๕ (ตวั อย่างแผนภาพความคดิ )

กจิ กรรมทชี่ ่วยสร้างเสริม ผลท่ีได้รบั
สมรรถภาพทางกาย

แนวคำ� ตอบ คาำ ถามพัฒนากระบวนการคดิ

๑. ดี เพราะมีสุขภาพร่างกายแข็งแรง มีผล ๑. นกั เรียนคิดว่าตนเองเป็นผมู้ ีสมรรถภาพทางกายดีหรอื ไม่ เพราะอะไร
การทดสอบสมรรถภาพอยูใ่ นเกณฑท์ ่ดี ี ๒. นกั เรียนเคยสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกายดา้ นใดบา้ งและทาำ อยา่ งไร
๓. นักเรียนตั้งใจปฏิบัติตนอย่างไร เพ่ือให้ตนเองเป็นผู้มีสมรรถภาพทางกายดี
๒. สร้างเสริมองค์ประกอบของร่างกาย
ความอดทนของระบบหายใจและ สม�ำ่ เสมอ
ระบบไหลเวียนโลหิต ความแข็งแรง
ของกลา้ มเนื้อดว้ ยการเล่นกฬี า ว่ายนา้ํ

๓. หม่ันสร้างเสริมและพัฒนาสมรรถภาพ
ทางกายของตนเองด้วยวิธีที่หลากหลาย
เพอ่ื สขุ ภาพและสมรรถภาพทส่ี มบรู ณ์

88 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 88

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

๘หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี เปา้ หมายการเรยี นรู้

มาตรฐานการเรยี นรู้

มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสร้างเสริมสมรรถภาพเพ่อื สุขภาพ

การป้องกันโรคติดต่อ สมรรถนะส�ำ คัญของผ้เู รียน
ตัวชี้วัด ๑. ความสามารถในการส่อื สาร
• อธิบายการตดิ ตอ่ และวิธกี ารปอ้ งกันการแพรก่ ระจายของโรค (พ ๔.๑ ป.๓/๑) ๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
ผงั สาระการเรียนรู้ ๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชวี ติ
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
กโารรคปต้อดิ งตกอ่ ัน
คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์
ความหมาย โรคไข้หวดั ใหญ่ การปอ้ งกนั โรคอสี กุ อใี ส
ของโรคติดตอ่ โรคตดิ ตอ่ ทสี่ ำาคัญ มุ่งมั่นในการทำ�งาน
ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ต้ั ง ใ จ แ ล ะ รั บ ผิ ด ช อ บ
โรคตาแดง โรคหัด ในการปฏิบตั หิ นา้ ท่กี ารงาน

โรคไขเ้ ลือดออก

สาระสาำ คัญ

โรคติดต่อ สามารถป้องกันได้โดยการเรียนรู้วิธีการปฏิบัติตน เพ่ือป้องกันโรคอย่างถูกต้องและ
หากเจบ็ ป่วยดว้ ยโรคติดตอ่ ควรรจู้ ักปฏิบัตติ นเพอ่ื ไมใ่ ห้เช้อื โรคแพรก่ ระจายไปสู่ผู้อื่น

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

นักเรียนจดั ทำ�ปา้ ยนเิ ทศเรอ่ื ง การควบคุมและป้องกันโรคไข้เลือดออก
แลว้ รว่ มกนั เดนิ รณรงค์เผยแพร่ความรู้ในชมุ ชนบริเวณโรงเรยี น

89 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้วี ดั จดุ ประกายความคดิ

พ ๔.๑ ป.๓/๑ การรับประทานอาหาร
ของบุคคลใดบ้างที่เสี่ยงต่อ
ภาระงาน/ช้นิ งาน
การติดโรคติดต่อ
การแสดงบทบาทสมมตุ ิ การให้ความรู้ เพราะอะไร
เกี่ยวกับโรคตดิ ต่อ
St
ep 1
๑. ความหมายของโรคตดิ ตอ่
ข้นั สังเกต
รวบรวมข้อมลู โรคตดิ ตอ่ หมายถึง โรคทเี่ กดิ ข้นึ กับคนหรอื สตั ว์ แล้วสามารถตดิ ต่อ
หรอื แพรก่ ระจายจากคนหรือสตั วท์ ี่ปว่ ยเป็นโรคสูค่ นหรือสัตว์อ่นื ได้
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น บ อ ก โ ร ค ท่ี ต น เ อ ง
เคยเป็น คนละ ๑ โรค โรคติดต่อสามารถแพร่กระจายได้ทั้งทางตรง คือ ติดจากผู้เป็น
โรคโดยตรง หรือแพร่กระจายโดยทางอ้อม คือ ติดจากพาหะนำาโรค
๒. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ ซ่ึงอาจเป็นคนหรือสัตว์ท่ีมีเช้ือโรค แต่ไม่แสดงอาการและนำาเชื้อโรคนั้น
ค�ำ ถาม ดงั นี้ ไปสู่ผู้อื่นได้ ซึ่งเชื้อโรคสามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายช่องทาง เช่น
ทางปาก โดยอาจปะปนมากับอาหารหรือเครื่องดื่ม ทางจมูก โดยอาจ
• โรคติดต่อส่วนใหญ่เกิดจาก ปะปนเขา้ ไปกบั ลมหายใจพรอ้ มฝนุ่ ละออง ทางผวิ หนัง โดยอาจเขา้ ไปทาง
สาเหตุใด บาดแผล ทางเพศสัมพันธ์ จากการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน หรือ
จากแม่ไปสลู่ กู ในขณะคลอด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เกิดจากการติดต่อ
ระหว่างคนส่คู น หรอื สตั ว์สูค่ น)

90 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 90

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

สนุกกบั คำ�ศพั ท์ St Step 1asean

ขั้นสังเกต
รวบรวมขอ้ มลู

Animal (แอน' นเิ มิล) สัตว์ ๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับการป้องกันโรคติดต่อที่สำ�คัญ
๒. การป้องกนั โรคติดต่อทสี่ าำ คัญ จากหนงั สอื เรยี นหรอื แหลง่ การเรยี นรทู้ ่ี
หลากหลาย ดงั น้ี
๒.๑ โรคไขห้ วดั ใหญ่
• โรคไขห้ วดั ใหญ่
 สาเหตแุ ละการตดิ ต่อ • โรคตาแดง
• โรคไข้เลือดออก
เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ ซึ่งติดต่อ • โรคหัด
• โรคอสี ุกอีใส
ได้โดยการไอ หรือจามรดกัน การหายใจ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
เอาเชื้อไวรัสท่ีแพร่กระจายในอากาศ
และสรปุ ความรู้
เข้าไป การใช้สิ่งของร่วมกับผู้ป่วย
๔. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่มร่วมกัน
โ ด ย เ ช้ื อ ไ ว รั ส จ ะ ป ะ ป น อ ยู่ ใ น นำ้ า มู ก เ ล่ น เ ก ม ใ ช่ ห รื อ ไ ม่ เ กี่ ย ว กั บ โ ร ค
ไขห้ วัดใหญ่ โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้
นา้ำ ลาย หรอื เสมหะของผ้ปู ่วย การจามโดยปิดปากจะไม่ทาำ ใหเ้ ชือ้ ไวรสั
แพรก่ ระจายไปส่ผู ู้อื่น • ไข้หวดั ใหญ่เกิดจากเช้อื ไวรสั
(ใช)่
 อาการ • ตดิ ตอ่ ได้โดยการมองตากนั
(ไมใ่ ช)่
ผู้ปว่ ยโรคไขห้ วดั ใหญจ่ ะมไี ข้สูง หลังจากได้รับเช้ือไวรัส ๑-๓ วัน • มอี าการไข้ขึน้ สูง (ใช่)
จะมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเม่ือย • มตี ุ่มขน้ึ ตามตวั (ไม่ใช)่
กล้ามเน้ือ ไอ เจ็บคอ โดยอาจ • เมื่อเป็นแล้วไม่สามารถรักษาให้
มีอาการคล่ืนไส้ อาเจียนและ
เบ่ืออาหาร ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมี หายขาดได้ (ไม่ใช่)
อาการไมร่ นุ แรง และสามารถรกั ษา
หายได้

การป้องกนั โรคตดิ ตอ่ 91

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ไข้หวัดใหญ่ เกิดจากเช้ือ Influenza Virus (มีหลายชนิด (ชนิด A, B, C))
ซง่ึ พบในน้าํ มกู นาํ้ ลาย หรอื เสมหะ

โรคไขห้ วดั ใหญ่

91 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คิดวิเคราะห์
St

และสรุปความรู้  วธิ ีปฏิบตั ติ นเมอื่ มอี าการ

๕. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม เ ลื อ ก ตั ว แ ท น ๑) เมื่อสงสัยว่าเป็นหรือมีอาการ เมอื่ สงสัยวา่ ปว่ ยเป็นโรคไข้หวดั ใหญ่
ออกมาบอกวิธีปฏิบัติตนเมื่อเป็นโรค ของโรค ควรให้พ่อแม่ ควรรบี ไปพบแพทย์
หรือมีอาการของไข้หวัดใหญ่สลับกัน ผูป้ กครองพาไปพบแพทย์
คนละ ๑ วธิ ี ไม่ใหซ้ ้าํ กัน ถา้ ตอบถูกจะได้
๑ คะแนน โดยนกั เรียนทเ่ี หลือรว่ มกนั ๒) ดื่มน้ำาสะอาดหรือน้ำาต้มสุก
ตรวจสอบความถูกต้อง กลุ่มที่ทำ� ไมค่ วรด่ืมนำา้ เยน็
ค ะ แ น น ไ ด้ ม า ก ก ว่ า เ ป็ น ฝ่ า ย ช น ะ
กลุ่มใดไม่สามารถตอบต่อได้ให้เป็น ๓) นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
ฝา่ ยแพ้ และห่มผ้าให้รา่ งกายอบอ่นุ

๔) รบั ประทานอาหารทม่ี ปี ระโยชน์
เช่น ผัก ผลไม้ และอาหาร

ท่ยี ่อยงา่ ย เช่น ข้าวต้ม โจก๊
๕) ควรเชด็ ตัวเพื่อลดไข้ ซึ่งสามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ ดังน้ี

• ควรใช้ผ้าขนหนูผืนเล็กชุบน้ำ�อุ่นหรือนำ้�ธรรมดา บิดหมาด ๆ
พอควร

• เช็ดบริเวณใบหน้าให้ท่ัว แล้ววางพักไว้ท่ีหน้าผากหรือซอกคอ
สักครู่ ทำาซ้�ำ ๓-๔ คร้ัง

• ชุบนำ�้ แลว้ ลูบบรเิ วณหนา้ อก พักไว้สักครู่
• เช็ดบริเวณแขน แลว้ พกั ไว้ท่ขี อ้ พบั และรกั แรท้ าำ ซำ้� ๓-๔ ครัง้
• เช็ดบรเิ วณขาโดยลบู ข้นึ แลว้ พักไวท้ ี่ขอ้ พับและขาหนบี

ทำาซ�้ำ ๓-๔ ครงั้

• ลูบเช็ดตัวบริเวณด้านหลังถึงคอ จากนั้นเช็ดตัวให้แห้ง แล้วสวม
เส้ือผา้ ท่ีสบายไม่หนาหรอื บางจนเกนิ ไป

92 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 92

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

• การเช็ดตัวแต่ละคร้ังควรเช็ดจากด้านนอกเข้าหาหัวใจ ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
ควรเปลยี่ นน้�ำ บ่อย ๆ เพอ่ื รักษาอุณหภมู ิใหค้ งที่ และควรใช้เวลา และสรุปความรู้
ในการเช็ดตัว ๑๐-๒๐ นาที ไมช่ า้ หรือเร็วเกินไป
๖. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และเสนอ
แนวทางการป้องกันการติดต่อและ

 การป้องกนั การติดตอ่ และแพรก่ ระจายของโรค แ พ ร่ ก ร ะ จ า ย ข อ ง โ ร ค ไ ข้ ห วั ด ใ ห ญ่
พร้อมสรุปเป็นความคิดรวบยอด

ในรูปแบบแผนภาพความคดิ
ตัวอย่างแผนภาพความคดิ

การใชช้ อ้ นกลางในการรับประทานอาหาร เล่นคลุกคลี ผลที่เกดิ ขึ้น
ชว่ ยปอ้ งกันโรคไข้หวดั ใหญ่ ตากฝน กับผู้ป่วย ต่อตนเอง
ติดโรค
๑) ไม่ใกลช้ ดิ หรือคลุกคลกี ับผปู้ ่วย สาเหตุ โรคไข้ ท�ำ ให้ไมส่ ามารถ
๒) ไม่ใช้สิ่งของ เคร่ืองใช้ส่วนตัว เช่น ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว แก้วนำ้า หวดั ใหญ่ ทำ�กิจวัตรประจำ�วัน
ไดอ้ ย่างปกติ
รว่ มกับผอู้ ่นื ใชข้ องรว่ มกับ ตอ่ ครอบครวั
๓) ใช้ชอ้ นกลางในการรับประทานอาหารทุกครั้ง ผ้อู นื่ ต้องคอยดูแล
๔) หมั่นล้างมือดว้ ยสบู่ใหส้ ะอาดและถูกวิธี ตามข้นั ตอน ดงั นี้ เสียเงนิ คา่ รกั ษา
แนวทางการปอ้ งกนั พยาบาล
ไมใ่ ช้ของใช้ส่วนตวั รว่ มกบั
ผู้อ่นื ไม่เล่นใกล้ชดิ กับผปู้ ่วย

การปอ้ งกนั โรคตดิ ต่อ 93

เสริมความรู้ ครูควรสอน

การใช้ช้อนกลาง เป็นหลักโภชนบัญญัติและมารยาทในการรับประทานอาหาร
ชว่ ยป้องกนั การตดิ โรคตดิ ตอ่

93 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 2 ขน้ั คดิ วเิ คราะห์

และสรุปความรู้

๗. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ด้วยการเรียงลำ�ดับขั้นตอนการล้างมือ
โดยนำ�แผ่นป้ายหน้าช้ันเรียนไปติด
บนกระดานใหถ้ กู ตอ้ ง

๑. ฝา่ มือถกู ัน ๒. ฝา่ มือถูหลงั มือและถซู อกน้ิวมือ

๔. หลังนิว้ ถูฝ่ามือ ๓. ฝา่ มือถูฝ่ามือและน้วิ ถูซอกนว้ิ

๕. ถนู ว้ิ หัวแมม่ ือโดยรอบดว้ ยฝ่ามอื ๖. ปลายน้ิวถขู วางฝ่ามอื

๗. ฝา่ มือและน้ิวถูรอบขอ้ มอื

94 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 94

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

๕) สวมหนา้ กากอนามยั ทกุ ครง้ั เมอื่ ตอ้ งใกลช้ ดิ ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
และสรุปความรู้

ผปู้ ่วยหรืออยู่ในชุมชนท่ีมีคนจาำ นวนมาก ๘. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่มร่วมกัน
เล่นเกมใช่หรือไม่เกี่ยวกับโรคตาแดง
๖) ผู้ป่วยควรสวมหน้ากากอนามัย เมื่อต้อง โดยตอบค�ำ ถาม ดังนี้

อยู่ร่วมกับผู้อื่นและใช้ผ้าปิดปาก ปิดจมูก • โรคตาแดงเกิดจากแบคทีเรีย

การสวมหนา้ กากอนามัย ทกุ ครงั้ ทไี่ อหรอื จาม เพอื่ ไมใ่ หเ้ ชอื้ โรคแพร่ (ไม่ใช่)
เพ่อื ปอ้ งกนั เชอ้ื โรคแพรก่ ระจาย กระจายไปสูผ่ ู้อืน่

• ติดต่อโดยการใช้ส่ิงของร่วมกัน

“กินของร้อน ใช้ช้อนกลาง ล้างมือบ่อย” (ใช่)
ช่วยป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ • สามารถเป็นได้ท่ีตาทั้ง ๒ ข้าง

๒.๒ โรคตาแดง พร้อมกัน (ใช่)
• มีอาการแสบตาเม่ือเจอแสงแดด
 สาเหตแุ ละการตดิ ตอ่
เกิดจากเชื้อไวรัส โดยการใช้มือหรือ (ใช่)
• อาจจะแห้งและไม่มขี ีต้ า (ไมใ่ ช่)
ผ้าท่ีสกปรก (อ่านว่า สก - กะ - ปรก) • เมอ่ื เปน็ ตาแดง ตอ้ งหมน่ั ใชส้ ายตา
เชด็ หรอื ขยต้ี าการเลน่ นาำ้ ทสี่ กปรกทาำ ใหต้ า
ได้รับเช้ือโรค โรคตาแดงติดต่อกันได้ง่าย ให้มากข้ึน (ไม่ใช่)
โดยการใชส้ งิ่ ของร่วมกบั ผูป้ ่วย
การใชเ้ ส้อื เชด็ หรอื ขยตี้ าจะทำาใหเ้ ปน็
โรคตาแดง

 อาการ
มีอาการระคายเคืองตา ปวดตา
แสบตา มีขี้ตามาก ลืมตาไม่ข้ึน ถ้าโดน
แสงแดดจะแสบตามากข้นึ

ผู้ปว่ ยจะมีอาการตาแดง และรูส้ กึ ปวดตา
การป้องกนั โรคตดิ ต่อ 95

95 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ในรายที่เป็นรนุ แรงอาจมไี ขด้ ว้ ย อาการตา่ ง ๆ เหลา่ น้ีเกดิ ขึน้ ภายใน ๑-๒ วัน

๙. นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกตัวแทน และเมอ่ื เป็นตาแดงท่ตี าข้างหน่ึงอาจจะลามไปทตี่ าอีกขา้ งหนึง่ ได้

ออกมาบอกวิธีปฏิบัติตนเมื่อเป็นโรค  วธิ ีปฏิบตั ติ นเม่ือมีอาการ
หรือมีอาการของโรคตาแดงสลับกัน ๑) ให้พ่อแม่ผู้ปกครองพาไปพบแพทย์
คนละ ๑ วิธี ไม่ให้ซ้ํากัน ถ้าตอบถูก
จะได้ ๑ คะแนน โดยนักเรยี นทีเ่ หลือ เพอ่ื ทำาการรกั ษาอย่างถูกตอ้ ง
๒) ล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ ไม่ขยี้ตา
ร่ ว ม กั น ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง หรือเกาบริเวณตา เพราะอาการ
จะรุนแรงขึ้น
กลุ่มที่ทำ�คะแนนได้มากกว่าเป็นฝ่าย ๓) ไมใ่ ชข้ องใชส้ ่วนตัว เชน่ ผ้าเช็ดตัว
ชนะ กลุ่มใดไมส่ ามารถตอบตอ่ ได้ให้ ผ้าเช็ดหน้า รว่ มกบั ผูอ้ นื่ การใช้ผา้ กอ๊ ซปดิ ตาเพอื่ ปอ้ งกัน
เป็นฝา่ ยแพ้ ฝ่นุ ละอองเขา้ ตา
๑๐. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และเสนอ
แนวทางการป้องกันการติดต่อและ ๔) ระวงั ไมใ่ หต้ าโดนแสงแดด หรอื ฝนุ่ ละออง โดยใชผ้ า้ กอ๊ ซปดิ ตาขา้ งทเ่ี ปน็
๕) งดการใช้สายตาเป็นเวลานาน ๆ พักสายตาโดยการหลบั ตาเป็นระยะ ๆ

แพร่กระจายของโรคตาแดง พร้อม  การป้องกนั การติดตอ่ และแพรก่ ระจายของโรค
ส รุ ป เ ป็ น ค ว า ม คิ ด ร ว บ ย อ ด ใ น
๑) ล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ ไม่ใช้มือ
รปู แบบแผนภาพความคิด หรือผ้าท่ีไม่สะอาดเช็ดหรอื ขยตี้ า
ตวั อยา่ งแผนภาพความคดิ ๒) ไม่ใช้สิ่งของเครื่องใช้ส่วนตัวร่วมกับ

นา้ํ สกปรก ผลที่เกดิ ข้ึน ผู้อ่ืน และรักษาความสะอาดสิ่งของ การใช้ผา้ เชด็ หน้าท่สี ะอาดป้องกัน
เขา้ ตา ขยีต้ าบ่อย ต่อตนเอง เครื่องใช้ส่วนตัวของตนเองอยู่เสมอ เช้อื โรคเข้าตา
สาเหตุ โรค ไม่สามารถพบปะ เชน่ เสอ้ื ผา้ ผา้ เช็ดตัว ผ้าเช็ดหนา้
ตาแดง ผคู้ น หรอื ท�ำ กจิ วตั ร ๓) ไม่เล่นหรือคลุกคลีกับผู้ป่วยโรค
ประจ�ำ วนั ไดส้ ะดวก ตาแดง
ใช้สิ่งของ ตอ่ ครอบครวั
ร่วมกบั ผปู้ ว่ ย ต้องคอยดแู ล 96 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๓
เสยี คา่ ใชจ้ ่าย
แนวทางการป้องกัน ในการรักษา
ล้างมือให้สะอาดอย่เู สมอ
ไม่ใช้มือขยี้ตา

เสริมความรู้ ครูควรสอน

แพทย์ท่ตี รวจรักษาโรคหรอื ความผดิ ปกตขิ องตา เรียกวา่ จกั ษแุ พทย์

สุดยอดคู่มือครู 96

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

aseanSt

๔) ไมเ่ ลน่ นำ้าในแมน่ า้ำ ลำาคลอง เมอ่ื เป็นโรคตาแดงควรหยดุ พกั รกั ษาตัว ep 2
ที่สกปรก ทบ่ี า้ นจนกวา่ จะหายดี
ข้นั คิดวเิ คราะห์
๕) ผู้ป่วยโรคตาแดง ควรหยุดเรียน และสรปุ ความรู้
อยู่บ้าน และไม่คลุกคลีหรือใช้
ของใช้ร่วมกับผู้อ่ืน เพื่อป้องกัน ๑๑. นกั เรยี นพจิ ารณาภาพภาชนะทม่ี นี าํ้ ขงั
ไมใ่ หเ้ พอื่ น ๆ หรอื คนทอี่ ยใู่ กลช้ ดิ ภ า ย ใ น ชุ ม ช น แ ล้ ว ร่ ว ม กั น แ ส ด ง
ตดิ โรคตาแดง ความคดิ เห็น โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี
อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
• ภาพดังกล่าวสื่อถึงสาเหตุของ
โรคใด เพราะเหตุใด

(ตัวอย่างคำ�ตอบ โรคไข้เลอื ดออก เพราะ
การปล่อยให้น้ําขังในภาชนะอาจเป็น

เราไม่ควรทิ้งขยะลงในแม่นำ้าลำาคลอง เพราะจะทำาให้นำ้าเน่าเสีย แ ห ล่ ง เ พ า ะ พั น ธุ์ ข อ ง ลู ก นํ้ า ยุ ง ล า ย
และเป็นแหล่งเกิดเชื้อโรค ซึ่งเปน็ สาเหตขุ องโรคไข้เลือดออกได)้

๒.๓ โรคไข้เลอื ดออก

 สาเหตุและการตดิ ต่อ
เกดิ จากเชือ้ ไวรัส และตดิ ต่อโดยมยี ุงลายเป็นพาหะนาำ โรค ซ่งึ ยงุ ลาย

มักจะหากินในเวลากลางวันและกัดผู้ป่วยท่ีเป็นโรคไข้เลือดออก แล้วนาำ
เช้อื ไขเ้ ลอื ดออกไปแพร่ใหก้ ับผอู้ ่ืน

ยุงลายเปน็ พาหะนาำ โรคไขเ้ ลอื ดออก

การป้องกันโรคตดิ ตอ่ 97

เสริมความรู้ ครูควรสอน

พาหะน�ำ โรค คอื ตวั น�ำ เชอ้ื โรค ซงึ่ อาจเปน็ คนหรอื สตั วท์ ร่ี า่ งกายมเี ชอ้ื โรคนน้ั อยู่
แตไ่ ม่มีอาการของโรคตดิ ต่อปรากฏ ซึง่ อาจติดตอ่ หรือแพรเ่ ช้ือสูผ่ อู้ นื่ ได้

97 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
การติดตอ่

๑๒. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม เล่นเกม ของโรคไขเ้ ลอื ดออก

ใช่หรือไม่เกี่ยวกับโรคไข้เลือดออก ยงุ ลายตวั เมยี
โดยตอบค�ำ ถาม ดังนี้

• โรคไข้เลือดออกจะมีอาการ ยงุ ลายกดั ผปู้ ่วย
ชพี จรเตน้ แรงแตช่ ้ากวา่ ปกติ (ไมใ่ ช่) ทเ่ี ป็นไข้เลอื ดออก

• จะมีเลือดออกตามหู ตา ปาก คนปกติปว่ ย ยงุ ลายมีเชือ้ ไข้เลอื ดออกกัดคนปกติ
หรอื จมกู (ไมใ่ ช)่ เป็นไขเ้ ลือดออก
การตดิ ตอ่ ของโรคไขเ้ ลอื ดออก
• มีจุดแดงเล็ก ๆ ตามร่างกาย  อาการ
มีไข้ขึ้นสูงอย่างรวดเร็ว และนานหลาย
ใต้ผิวหนงั (ใช่)
• เกิดจากการถูกยุงก้นปล่องกัด วันเบ่ืออาหาร ปวดศีรษะ คล่ืนไส้ อาเจียน
ปวดท้อง อาจมีจุดเลือดเล็ก ๆ ตามร่างกาย
(ไม่ใช่) ผปู้ ว่ ยโรคไขเ้ ลือดออกจะมจี ุดแดง
• เม่ือทราบว่าเป็นโรคไข้เลือดออก อาจถ่ายอุจจาระเป็นสีดาำ หรือมีเลือดปนออกมา ข้นึ ทผ่ี วิ หนงั
ในชว่ งระยะไขล้ ดผูป้ ว่ ยจะมีอาการกระสบั กระสา่ ย มือเท้าเยน็ รอบปากเขียว
ควรรีบไปพบแพทยท์ นั ที (ใช)่
• ยุ ง ที่ เ ป็ น พ า ห ะ นำ � โ ร ค คื อ อาจมีอาการปวดทอ้ งมาก กอ่ นจะมีอาการชอ็ กชพี จรเบาเร็ว ความดันตำ�่
ยุงลายตัวเมีย (ใช)่
๑๓. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม เ ลื อ ก ตั ว แ ท น  วิธปี ฏบิ ตั ติ นเมอ่ื มอี าการ
๑) หากมีไข้สูงติดต่อกัน ๒-๓ วัน และมี
ออกมาบอกวิธีปฏิบัติตนเม่ือเป็นโรค อาการคล้ายอาการของโรคไข้เลือดออก
หรอื มอี าการของไขเ้ ลอื ดออกสลบั กนั ไม่ควรกินยาลดไข้เอง และควรรีบ
ไปพบแพทย์
คนละ ๑ วิธี ไม่ให้ซ้ํากัน ถ้าตอบถูก ๒) รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และ
พักผ่อนให้เพียงพอ
จะได้ ๑ คะแนน โดยนกั เรยี นท่เี หลือ การรบั ประทานอาหารทมี่ ีประโยชน์
ร่วมกันตรวจสอบความถกู ต้อง กลมุ่ จะทำาให้หายเจ็บป่วยได้เร็ว ๓) ปฏิบัติตนตามคำาแนะนำาของแพทย์
ท่ีทำ�คะแนนได้มากกว่าเป็นฝ่ายชนะ อยา่ งเครง่ ครัด
กลุ่มใดไม่สามารถตอบต่อได้ให้เป็น 98 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๓
ฝา่ ยแพ้

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ไข้ขน้ึ สงู อย่างรวดเรว็ หรอื เรยี กวา่ ไข้ลอย ๓๙-๔๐ องศาเซลเซียส
ประมาณ ๒-๗ วัน

สุดยอดคู่มือครู 98

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

 การปอ้ งกันการตดิ ต่อและแพรก่ ระจายของโรค ขั้นคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้

๑) ระวงั ไมใ่ หถ้ กู ยงุ ลายกดั โดยไมเ่ ขา้ ไป ๑๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และเสนอ
เล่นในท่ีมืด อับทึบ และในห้อง แนวทางการป้องกันการติดต่อและ
ท่ีไม่มีมงุ้ ลวด ควรนอนกางมุ้งเสมอ แพร่กระจายของโรคไข้เลือดออก
๒) ทำาลายแหลง่ นำ้าขงั ซ่งึ เปน็ แหล่ง พร้อมสรุปเป็นความคิดรวบยอด
เพาะพันธุ์ยุงลายในบริเวณบ้าน ในรปู แบบแผนภาพความคดิ
โรงเรียนและชุมชน ใส่เกลือหรือ
ทรายเคมีอะเบท (abate) ในภาชนะ ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด
การสาำ รวจและทาำ ลายแหลง่ เพาะพนั ธุ์ ที่มีนำ้าขังในบ้าน เช่น แจกันดอกไม้
ยงุ ลาย ควรทำาทุกสปั ดาห์ ถกู ยุงลายกดั
สาเหตุ โรคไข้
จานรองขาตู้กับข้าวเพ่ือป้องกันยุง เลอื ดออก ผลท่เี กดิ ขน้ึ
ลายมาวางไข่ ต่อตนเอง
ไม่ก�ำ จัดแหลง่ ตอ้ งหยุดเรยี น และ
๓) ปฏิบตั ติ ามมาตรการ ๕ ป ของกระทรวงสาธารณสุข ดังน้ี เพาะพนั ธยุ์ งุ ลาย ไม่สามารถท�ำ
กิจวัตรประจำ�วนั
๑ ปดิ คือ ปดิ ฝาภาชนะทมี่ ีนำ้าขงั เช่น โอ่งนา้ำ บอ่ ซีเมนต์ แนวทางการป้องกัน ไดส้ ะดวก
ระวงั ไม่ให้ถูกยุงลายกัด ตอ่ ครอบครวั
ในหอ้ งนา้ำ กำ�จัดแหล่งเพาะพนั ธยุ์ ุงลาย ตอ้ งคอยดูแล
เสยี คา่ รกั ษาพยาบาล

๒ เปล่ียน คือ เปลี่ยนนำ้าในภาชนะท่ีมีนำ้าขังเสมอ

เพ่ือป้องกันยุงลายวางไข่ เช่น แจกันดอกไม้ จานรอง
กระถางตน้ ไม้

๓ ปล่อย คือ ปล่อยปลา เช่น ปลาสอด ปลาหางนกยูง

ลงในภาชนะมีนำ้าท่ีไม่สามารถปิดฝาได้ เช่น อ่างบัว
บ่อปลา

การป้องกันโรคติดต่อ 99

99 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ๔ ปรับ คือ ปรับสิ่งแวดล้อมภายในบ้านให้โปร่ง
สว่าง โล่ง เช่น ตัดหญ้าที่รก ตัดแต่งก่ิงต้นไม้
๑๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง เปิดหนา้ ต่างในบา้ นให้สว่าง

ความคิดเห็นเกี่ยวกับสาเหตุและ

การติดต่อของโรคหัด แล้วสรุปเป็น

แผนภาพความคดิ
ตัวอย่างแผนภาพความคดิ

เกิดจาก ไอหรอื จามรดกนั ดืม่ นํา้ ๕ ปฏบิ ตั ิ คอื ปฏบิ ตั กิ ารกาำ จดั แหลง่ เพาะพนั ธย์ุ งุ ลาย
เชื้อไวรสั แกว้ เดยี วกัน
ทุก ๆ ๗ วัน

สาเหตุ ๒.๔ โรคหดั
และการตดิ ต่อ
ของโรคหัด  สาเหตุและการตดิ ต่อ
ใช้สง่ิ ของหรอื เลน่ สมั ผัสสารคดั หลั่ง
คลกุ คลรี ว่ มกับผู้ปว่ ย ของผปู้ ่วย เปน็ โรคทเ่ี กดิ จากเชอ้ื ไวรสั ตดิ ตอ่ ไดโ้ ดยการไอหรอื จามรดกนั รวมทงั้
การสัมผัสกับนำ้ามูก น้ำาลาย หรือเสมหะของผู้ป่วย จากการใช้ส่ิงของ
เครื่องใชส้ ว่ นตวั รว่ มกับผปู้ ว่ ย หรอื เล่นคลกุ คลใี กล้ชิดกับผปู้ ่วยโรคหัด

การไอหรือจามโดยไมป่ ดิ ปาก การด่มื นาำ้ แกว้ เดียวกัน และการใช้ผา้ เชด็ หน้าผา้ เช็ดตัวร่วมกนั ทำาใหต้ ดิ โรคหัด

100 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

โรคหดั มีลักษณะอาการอยา่ งไร
๑ แก้มบวม
๒ อาเจียนตลอดเวลา
๓ มีผ่นื ขึน้ ตามร่างกาย
๔ มตี มุ่ แดงขน้ึ ในปาก หรือมตี ุ่มน้ําใส ๆ ขึน้ ทใี่ บหนา้
(เฉลย ๓ เพราะอาการทสี่ �ำ คญั ของโรคหดั คอื มไี ขส้ งู มผี นื่ คนั บรเิ วณผวิ หนงั และใบหนา้ )

สุดยอดคู่มือครู 100

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

 อาการ ผ้ปู ่วยโรคหัดจะมผี นื่ ข้ึนท่ีใบหน้า ลำาตวั ขัน้ คิดวิเคราะห์
เริ่มด้วยอาการมีไข้ นำ้ามูกไหล ไอ และสรุปความรู้

ตาแดง มีขี้ตามาก ตาแฉะ สู้แสงไม่ค่อยได้ ๑๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม เล่นเกม
มีจุดสีขาวเล็ก ๆ ในปาก หลังจากน้ัน ใช่หรือไม่เก่ียวกับโรคหัด โดยตอบ
๓-๕ วนั จะมผี น่ื นนู แดงขน้ึ ทใี่ บหนา้ ลาำ ตวั คำ�ถาม ดงั น้ี
แขน ขา ประมาณ ๒-๓ วนั ไขจ้ ะเรมิ่ ลดลง
และผื่นจะเปลี่ยนเป็นสีแดงคลำ้า ใช้เวลา • อาการเรมิ่ ตน้ คือ มไี ข้ นาํ้ มกู ไหล
ประมาณ ๒ สปั ดาห์ จงึ จะจางหายไป ตาแดง และมีจุดขาวเล็ก ๆ ในปาก
(ใช)่

• โรคหัดจะหายไปเองภายใน ๒-๓

 วธิ ปี ฏบิ ตั ติ นเมอ่ื มอี าการ สัปดาห์ (ใช)่
• เมื่อเป็นโรคหัดไม่ควรอยู่ในที่ที่มี
๑) รับประทานยาลดไข้ และหม่ัน
เชด็ ตวั เป็นระยะ ถ้าไขไ้ ม่ลด แสงนอ้ ย (ไม่ใช)่
๑๗. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม เ ลื อ ก ตั ว แ ท น
๒) นอนพกั ผ่อนให้เพียงพอ
ออกมาบอกวิธีปฏิบัติตนเมื่อเป็นโรค
๓) ด่ืมนำ้ามาก ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้
หรือมีอาการของโรคหัดสลับกัน

การเชด็ ตวั เพ่ือใหไ้ ข้ลดลง ร่างกายขาดนำ้า รับประทานอาหาร คนละ ๑ วิธี ไม่ให้ซ้ํากัน ถ้าตอบถูก
อ่อน ๆ ทม่ี ีคณุ ค่า เชน่ โจก๊ ใสไ่ ข่ จะได้ ๑ คะแนน โดยนกั เรียนทเี่ หลอื
๔) อยู่ในที่ที่มีแสงสว่างน้อย เพื่อ ร่วมกันตรวจสอบความถูกต้อง กลุ่ม
ลดอาการระคายเคืองตา ท่ีทำ�คะแนนได้มากกว่าเป็นฝ่ายชนะ
๕) ใช้คาลาไมน์ (calamine) ทาผิว กลุ่มใดไม่สามารถตอบต่อได้ให้เป็น
เพ่ือบรรเทาอาการคัน ฝ่ายแพ้

การทาคาลาไมนเ์ พื่อบรรเทาอาการคนั
จากผดผน่ื

การปอ้ งกันโรคตดิ ตอ่ 101

เสริมความรู้ ครูควรสอน

คาลาไมน์ เป็นยาสามญั ประจำ�บา้ น มสี รรพคณุ ในการแกผ้ ดผื่นคัน ลมพิษ

101 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คิดวิเคราะห์
St

และสรปุ ความรู้  การป้องกันการตดิ ต่อและแพร่กระจายของโรค

๑ ๘. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และเสนอ ๑ ๒
แนวทางการป้องกันการติดต่อและ แยกผู้ป่วยและแยกส่ิงของ ไมใ่ กลช้ ดิ กับผูป้ ว่ ยโรคหดั
แพร่กระจายของโรคหัด พร้อมสรุป เคร่ืองใช้ต่าง ๆ ของผู้ป่วย จนกวา่ จะแนใ่ จวา่ หายแล้ว
เป็นความคิดรวบยอดในรูปแบบ ไมใ่ หป้ ะปนกับผ้อู น่ื

แผนภาพความคิด
ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด

คลกุ คลี ไอหรอื จาม ผลท่เี กดิ ข้นึ กาแรลปะอ้ แขงพอกงนัรโ่กกรราคะรจตาดิ ยต่อ
กับผูป้ ว่ ย รดกัน ตอ่ ตนเอง
ไม่สามารถพบปะ ๓๔
สาเหตุ โรคหดั ผูอ้ ืน่ ได้ ไม่สามารถ เมอ่ื หายปว่ ยควรทาำ ความสะอาด ดแู ลรกั ษาร่างกายใหแ้ ขง็ แรง
ท�ำ กิจวตั รประจ�ำ วนั เครอ่ื งนงุ่ ห่ม ทีน่ อนให้สะอาด ด้วยการรับประทานอาหาร
รบั ประทานอาหาร ไดส้ ะดวก อยเู่ สมอ ท่มี ีประโยชน์และพกั ผ่อน
ร่วมกบั ผ้ปู ่วย ตอ่ ครอบครวั อย่างเพยี งพอ
ต้องคอยดแู ล
แนวทางการปอ้ งกัน เสียค่ารกั ษา
ไม่อยู่ใกลช้ ดิ ผ้ปู ว่ ย พยาบาล
ออกกำ�ลังกายเป็นประจำ� และ
รบั ประทานอาหารทม่ี ปี ระโยชน์

การดูแลสิ่งของเครื่องใช้ให้สะอาดช่วยป้องกัน
เชื้อโรคต่าง ๆ ครับ

102 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 102

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๒.๕ โรคอสี ุกอใี ส Step 2asean

ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

 สาเหตแุ ละการตดิ ตอ่ ๑๙. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม เล่นเกม
ใช่หรือไม่เก่ียวกับโรคอีสุกอีใส โดย
เกิดจากเชื้อไวรัส ติดต่อกันได้จาก ตอบค�ำ ถาม ดงั นี้

การไอ จาม หรอื หายใจรดกนั การสมั ผสั • เกิดจากการสัมผัสตัวผู้ป่วย
โดยตรง (ใช่)
รา่ งกายผปู้ ว่ ยโดยตรง หรอื การใชส้ งิ่ ของ
• การใช้สิ่งของร่วมกันไม่ทำ�ให้ติด
รว่ มกบั ผู้ปว่ ย การใช้ผา้ เช็ดตวั ร่วมกบั ผูท้ เ่ี ป็นโรคอสี กุ อีใส โรคอสี กุ อีใส (ไม่ใช่)
 อาการ จะทำาใหต้ ดิ โรคอสี ุกอใี สได้
• อาการขั้นแรกคือมีตุ่มแผล
มไี ขต้ าำ่ เบอ่ื อาหาร ออ่ นเพลยี ปวดเมอ่ื ย ตกสะเกด็ ขน้ึ ตามรา่ งกาย (ไมใ่ ช่)

ตามร่างกาย มีผื่นแดงราบข้ึนตามลำาตัว • อาการของโรคอีสุกอีใสในเด็กจะ
มคี วามรนุ แรงกว่าผใู้ หญ่มาก (ไมใ่ ช)่
แผ่นหลัง ใบหน้า รวมท้ังแขนขา จากนั้น
• อีสุกอีใสเป็นโรคที่จะสามารถ
ตมุ่ แดงราบจะกลายเปน็ ตมุ่ นนู ใส มอี าการคนั หายไดเ้ อง (ใช)่

และตกสะเก็ดในทส่ี ุด

เมือ่ เป็นโรคอสี กุ อีใส ผปู้ ว่ ยจะมีตุ่มนูนใส
ขน้ึ ทีใ่ บหนา้ และลาำ ตัว

อีสุกอีใสนั้นเป็นโรคที่มีไข้เพียงไม่กี่วันก็จะสามารถหายได้เอง
ตุ่มอีสุกอีใสจะเกิดขึ้นรุนแรงในวัยรุ่นและผู้ใหญ่มากกว่าเด็ก

และจะค่อย ๆ ตกสะเก็ดหายไปภายใน ๑-๓ สัปดาห์

จดุ ประก�ยคว�มรู้

ทำ�ไมจึงเรียกโรคนี้ว่� อีสุกอีใส
คำ�ตอบ เพราะบางครั้งตุ่มที่ขึ้นมาจะเป็นหนองหรือเป็นนำ้าใส ๆ
จึงเรียกว่า อีสุกอีใส ตามลักษณะอาการของโรค

การปอ้ งกันโรคตดิ ต่อ 103

เสริมความรู้ ครูควรสอน

สะเก็ดแผลเมือ่ เปน็ อีสกุ อีใสควรปลอ่ ยใหส้ ะเกด็ แผลหลดุ เอง การแกะสะเก็ด
จะทำ�ให้ผิวหนังเกดิ รอยแผลเปน็

103 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้
 วธิ ีปฏบิ ตั ติ นเม่ือมอี าการ

๒๐. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง ๑ ๒
ความคิดเห็นเก่ียวกับวิธีการปฏิบัติ- เม่อื มไี ขส้ งู ให้รบั ประทาน พกั ผอ่ นอยา่ ง
ตนเม่ือเป็นโรคหรือมีอาการอีสุกอีใส ยาพาราเซตามอลเพื่อลดไข้ เพียงพอและ
แลว้ รวบรวมเปน็ แผนภาพความคดิ ด่มื นำ้ามาก ๆ

ตัวอย่างแผนภาพความคิด

รับประทานยาเมือ่ มไี ขส้ งู ๓
ดูแลรักษาผวิ หนัง
ดแู ลผวิ หนัง พักผ่อน ใหส้ ะอาดอยู่เสมอ
ให้สะอาด ใหเ้ พยี งพอ

การปฏิบตั ิตน ๔ ๕
เมอื่ เปน็ ถา้ มอี าการคนั มาก ๆ ควรใช้ ไม่แกะหรือเกาตุ่ม
ยาแก้คนั เพอ่ื ลดอาการคนั เพราะจะทาำ ใหต้ ดิ เชอื้ ได้
โรคอสี กุ อใี ส

ใชย้ าแก้คนั ไม่แกะเกาตุ่ม
เพอ่ื ลดอาการคนั อีสกุ อใี ส

 การป้องกันการตดิ ตอ่ และแพร่กระจายของโรค

๑ ไม่เล่นคลุกคลีกับผู้ป่วย เพราะจะ
ทาำ ใหต้ ดิ โรคได้

104 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 104

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

๒ ดูแลรักษาร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ ข้ันคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้

พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ ๒๑. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และเสนอ

แนวทางการป้องกันการติดต่อและ

๓ ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงการเข้าไปใกล้ชิด แพร่กระจา ยของโรค อีสุก อีใส
กับผู้อ่ืน และปิดปากหรือจมูกทุกครั้ง พ ร้ อ ม ส รุ ป เ ป็ น ค ว า ม คิ ด ร ว บ ย อ ด
เมื่อไอหรือจาม เพ่ือป้องกันการ ในรปู แบบแผนภาพความคิด
แพรก่ ระจายของโรค ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด

๔ ฉีดวัคซีนเพอ่ื ป้องกนั โรคอีสุกอใี ส สัมผสั ผลทเ่ี กิดข้ึน
ตวั ผูป้ ว่ ย ต่อตนเอง
การดูแลตนเองอย่างถูกต้องจะช่วยให้หายเจ็บป่วย เจบ็ ปว่ ยทรมานจาก
ได้เร็วนะครับ สาเหตุ โรคอสี ุกอีใส การคัน ไม่สามารถ
พบปะผู้อ่ืนได้
โรคติดต่อ สามารถป้องกันได้ด้วยการเรียนรู้และปฏิบัติตนในการ ใชส้ ่งิ ของส่วนตวั ตอ่ ครอบครัว
ปอ้ งกนั โรคอยา่ งถกู ตอ้ ง รจู้ กั ดแู ลรกั ษาสขุ ภาพของตนเองใหแ้ ขง็ แรงอยเู่ สมอ รว่ มกับผ้อู ืน่ คอยดแู ลและ
แนวทางการปอ้ งกัน เสยี คา่ ใชจ้ า่ ยในการ
อาชีพน่ารู้ ดูแลร่างกายให้แข็งแรงเสมอ รักษา
แพทย์ (อ่านว่า แพด) หรือหมอ คือ ผู้ที่ตรวจรักษาอาการเจ็บป่วย ไม่เข้าใกล้ผปู้ ่วยที่เปน็ โรค
หรือความผิดปกติของผู้ป่วยและทำาการรักษาผู้ป่วยให้หาย ฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคอสี กุ อใี ส

๒๒. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า
โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี

• นักเรียนคิดว่าโรคติดต่อใดมี
ความอันตรายร้ายแรงที่สุด นักเรียน
มีวิธีป้องกันตนเองและครอบครัว
จากโรคนัน้ ได้อย่างไร

(ตัวอย่างคำ�ตอบ โรคไข้เลือดออกควร
กำ�จัดแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ํายุงลายและ
การปอ้ งกนั โรคติดตอ่ 105 หลีกเลี่ยงการอยู่ในท่ีมืดและชื้นท่ีเป็น

แหล่งอาศัยของยุง จัดบริเวณบ้านให้โล่ง

เสริมความรู้ ครูควรสอน สะอาด)

วัคซีน คือ ผลิตผลท่ีประกอบด้วยเช้ือไวรัสหรือแบคทีเรียที่ถูกฆ่าหรือทำ�ให้
มีฤทธ์ิอ่อนแรงจนไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ใช้ฉีดเข้าสู่ร่างกายเพื่อกระตุ้น
ให้เกิดภูมติ า้ นทานโรค ซึง่ เกิดจากเช้อื นั้น ๆ

105 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

St บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ เส้นทางสุขภาพ http://www.yourhealthy guide.com/article
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้

๒๓. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๕ กลุ่ม ตาม

โ ร ค ติ ด ต่ อ ใ น บ ท เ รี ย น ไ ม่ ซ้ํ า กั น ความรู้เพิ่มเติม
แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดการนำ�เสนอ ภ�วะโลกร้อนส่งผลต่อก�รระบ�ดของโรคที่เกิดจ�กแมลง
เกยี่ วกบั การใหค้ วามรเู้ รอ่ื งโรคตดิ ตอ่
โดยออกมาแสดงบทบาทสมมุติเป็น ภาวะโลกร้อน ทำาให้การระบาดของโรคที่เกิดจากแมลง เช่น
โรคไข้เลือดออก โรคมาลาเรีย จากที่เคยระบาดมากในประเทศเขตร้อนได้ระบาด
วิทยากรให้ความรู้เพื่อน ๆ จากนั้น ไปยังประเทศในเขตหนาวด้วย โดยเฉพาะแถบยุโรป เนื่องจากสภาพแวดล้อม
ร่วมกันถามคำ�ถามกับเพื่อนสมาชิก ที่เปลี่ยนแปลงไปทั่วโลกทำาให้อากาศร้อนขึ้น

กลมุ่ อืน่ โดยการส่มุ ถาม แล้วกลมุ่ อน่ื กิจกรรมพัฒนาการอา่ น
บันทกึ ลงในแบบบนั ทกึ

๒๔. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป สิ่ ง ท่ี เ ข้ า ใ จ นักเรียนอา่ นคำาศัพทแ์ ละความหมายของคาำ ศพั ทต์ อ่ ไปน้ี
เปน็ ความรรู้ ว่ มกนั ดังน้ี
คาำ ศพั ท์ คำาอ่าน ความหมาย
• การป้องกันการติดต่อและการ
แพร่กระจายของโรคจะทำ�ให้เช้ือโรค คลุกคลี คลุก - คลี เขา้ ใกลช้ ิดกัน

ไม่ระบาดสู่ผู้อ่ืนและส่งผลให้ผู้คน ภาชนะ พา - ชะ - นะ เครอ่ื งใชจ้ าำ พวกถว้ ยโถโอชาม
ในสังคมมีสขุ ภาพท่ีดี พาด - ชะ - นะ หม้อไห สำาหรับใส่ส่งิ ของ

สาธารณสุข สา - ทา - ระ - นะ - สกุ กจิ การเกีย่ วกับการป้องกัน
การบำาบัดโรค การรกั ษา
และสง่ เสรมิ สขุ ภาพ
ของประชาชน

106 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

เสริมความรู้ ครูควรสอน

โรคมาลาเรีย มียุงก้นปล่องเป็นพาหะนำ�โรค อาจเรียกอีกช่ือหน่ึงว่าไข้ป่าหรือ
ไขจ้ บั ส่ัน

สุดยอดคู่มือครู 106

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ep 4
St St
ผงั สรปุ สาระสำาคัญ ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ

การป้องกนั ๑. คว�มหม�ยของโรคตดิ ต่อ ๒๕. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาสรปุ ผลการ
โรคตดิ ตอ่ แสดงบทบาทสมมุติการให้ความรู้
โรคติดต่อ หมายถึง โรคที่เกิดกับคนหรือสัตว์ แล้วสามารถติดต่อ เกยี่ วกบั โรคติดตอ่ หน้าชนั้ เรยี น
จากคนสคู่ น หรือติดตอ่ จากสัตว์ไปสูค่ นได้
5ep ขน้ั ประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา่
๒. ก�รป้องกนั โรคติดต่อทีส่ �ำ คัญ บริการสังคม
และจติ สาธารณะ
๒.๑ โรคไขห้ วดั ใหญ่ เกิดจากเชื้อไวรสั ไข้หวดั ใหญ่ ตดิ ตอ่ กนั ได้
โดยการไอ จามรดกนั ผปู้ ว่ ยจะมีไข้สงู ปวดเม่ือยกล้ามเน้ือ ซ่งึ หาก ๒๖. นักเรียนจัดทำ�ใบเตือนภัยเก่ียวกับ
มีอาการควรพักผ่อนอยู่ที่บ้าน เพ่ือป้องกันเช้ือแพร่ไปสู่ผู้อ่ืน โรคติดต่อจัดทำ�เป็นป้ายนิเทศ นำ�ไป
การล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ และใช้ช้อนกลางในการรับประทาน ติดตามอาคารเรียน เพื่อให้ความรู้
อาหารจะช่วยปอ้ งกันโรคได้ เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร ป้ อ ง กั น โ ร ค ติ ด ต่ อ
เ พ่ื อ ใ ห้ ทุ ก ค น มี สุ ข ภ า พ แ ข็ ง แ ร ง
๒.๒ โรคต�แดง เกิดจากเช้ือไวรัส ติดต่อจากการใช้สิ่งของ และยับย้ังการเกิดโรคระบาดใน
ร่วมกับผู้ป่วย อาการของโรค คือ ตาแดง ปวดตา มีข้ีตามาก ไม่สู้ โรงเรียน
แสงแดด การป้องกันโรคทำาได้โดยไม่คลุกคลีกับผู้ป่วย ไม่ใช้มือ
หรือผา้ สกปรกขยต้ี า

๒.๓ โรคไข้เลือดออก เกิดจากเชื้อไวรัส โดยมียุงลายเป็น
พาหะนาำ โรค ผปู้ ว่ ยจะมไี ขส้ งู ปวดศรี ษะ มจี ดุ แดงเลก็ ๆ ขนึ้ ทตี่ วั การ
กำาจัดแหล่งเพาะพันธ์ุยุงลายจะชว่ ยปอ้ งกนั การแพรก่ ระจายของโรค

๒.๔ โรคหดั เกดิ จากเชอื้ ไวรสั ตดิ ตอ่ จากการสมั ผสั นา้ำ มกู นา้ำ ลาย
ผปู้ ว่ ย อาการของโรค คอื มไี ข้ มจี ดุ ขาวเลก็ ๆ ขน้ึ ในปากและมผี นื่ นนู
แดงขึน้ ตามตัว การป้องกนั โรคทาำ ไดโ้ ดยไมใ่ ช้สิง่ ของร่วมกับผู้ป่วย

๒.๕ โรคอีสุกอีใส เกิดจากเช้ือไวรัส ติดต่อกันโดยการไอ
จามรดกนั ผปู้ ว่ ยจะมอี าการไขส้ งู มตี มุ่ ทม่ี นี าำ้ ใสหรอื หนองขนึ้ ตามตวั
การไม่คลุกคลกี ับผ้ปู ่วยจะช่วยป้องกันการเกดิ โรค

การป้องกนั โรคติดต่อ 107

107 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด กิจกรรมการเรียนรู้

พ ๔.๑ ป.๓/๑ ๑. นักเรียนระบสุ าเหตขุ องโรคตดิ ต่อท่ีกาำ หนดให้ โดยบันทึกคาำ ตอบ
เปน็ แผนภาพความคดิ
โรคติดต่อ : โรคไข้หวดั ใหญ่ โรคตาแดง โรคไขเ้ ลอื ดออก

โรคหัด โรคอสี กุ อใี ส

(ตัวอย่างแผนภาพความคิด)

สาเหตุ โรค

สุดยอดคู่มือครู 108 ๒. นักเรียนแบ่งกลุ่ม เลือกตัวอย่างโรค ๑ โรค ไม่ให้ซำ้ากัน แล้วร่วมกัน
อภิปรายสรุปเกี่ยวกับสาเหตุ การติดต่อ อาการ การปฏิบัติตน
เมื่อเจ็บป่วย และการป้องกันการติดต่อและแพร่กระจายของโรค
จากน้ันสรุปขอ้ มูล และส่งตวั แทนกลุ่มออกมารายงานหน้าช้นั เรยี น

๓. นักเรียนจับคู่ช่วยกันคิด และออกแบบทำาแผ่นพับหรือใบปลิว
เกี่ยวกับโรคติดต่อท่ีสาำ คัญในชุมชน คู่ละ ๑ โรค แล้วช่วยกันคัดเลือก
แผน่ พับหรอื ใบปลิวทีท่ าำ ไดส้ วยงาม จดั เป็นปา้ ยนเิ ทศในโรงเรยี น

108 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๓

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ขอ้ ใดกล่าวถูกต้อง
๑ โรคติดตอ่ สามารถตดิ ตอ่ จากสัตวไ์ ปสู่คนได้
๒ โรคติดต่อสามารถติดตอ่ จากสตั วส์ ่คู นเทา่ นัน้
๓ โรคตดิ ตอ่ เกดิ ข้นึ ได้เฉพาะกับสตั ว์
๔ โรคติดต่อเกิดข้นึ ไดเ้ ฉพาะกบั คน
(เฉลย ๑ เพราะโรคติดตอ่ เกิดขน้ึ กับคนและสตั ว์ สามารถติดตอ่ จากคนส่คู น
หรือจากสัตวไ์ ปส่คู นได้)

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

คาำ ถามพัฒนากระบวนการคิด แนวคำ� ตอบ

๑. นกั เรียนรูส้ ึกอยา่ งไร ถ้าป่วยเปน็ โรคตดิ ต่อ ๑. กงั วลใจ ไมอ่ ยากพบปะผอู้ ่ืน กลัวถกู รงั เกียจ
๒. ไม่ใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น ไม่ดื่มน้ํา
๒. หลังจากได้เรียนรู้บทเรียนนี้แล้ว นักเรียนควรมีแนวปฏิบัติตนในการ
ป้องกนั โรคติดตอ่ อยา่ งไร หรือรับประทานอาหารโดยใช้ภาชนะ
รว่ มกนั
๓. นักเรียนจะนำาความรู้ในการป้องกันโรคไข้เลือดออกไปช่วยป้องกัน ๓. รณรงค์ให้กำ�จัดแหล่งเพาะพันธ์ุยุงลาย
การแพรก่ ระจายของโรคไข้เลอื ดออกในชมุ ชนได้อย่างไร ในชมุ ชน
๔. ไม่ใช้ของส่วนตัวร่วมกับเพ่ือน ไม่เล่น
๔. หากเพ่ือนของนักเรียนเป็นโรคตาแดง นักเรียนจะมีวิธีป้องกันไม่ให้ คลุกคลีกับเพ่ือน แนะนำ�วิธีการป้องกัน
ติดโรคได้อย่างไร การระบาดของโรคตาแดงให้กับเพ่อื น

เวลาเป็นแล้ว ไข้หวัดใหญ่กำาลังระบาด ถ้ามีอาการน่าสงสัย
ไข้สูงมากเลย ต้องรีบไปพบแพทย์

การป้องกนั โรคติดต่อ 109

109 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เป้าหมายการเรียนรู้ ๙หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่

มาตรฐานการเรยี นรู้ อาหารหลัก ๕ หมู่
และธงโภชนาการ
มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม ตัวชีว้ ดั
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสรา้ งเสริมสมรรถภาพเพอื่ สุขภาพ ๑. จ�ำ แนกอ�ห�รหลัก ๕ หมู ่ (พ ๔.๑ ป.๓/๒)
๒. เลือกกินอ�ห�รท่ีหล�กหล�ยครบ ๕ หม่ ู ในสัดส่วนท่เี หม�ะสม (พ ๔.๑ ป.๓/๓)
สมรรถนะส�ำ คัญของผเู้ รียน
ผงั สาระการเรยี นรู้
๑. ความสามารถในการสื่อสาร
๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา
๔. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวติ
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี

คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ อาหารหลกั ๕ หมู่
ใฝเ่ รยี นรู้ และธงโภชนาการ
ตัวช้วี ัดท่ี ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายาม
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรียนรู้ อาหารหลกั ๕ หมู่ การเลอื กรับประทาน
อาหารท่ีเหมาะสม
อาหารหมู่ที่ ๑ อาหารหมู่ที่ ๒ ตามหลักธงโภชนาการ

อาหารหมูท่ ี่ ๓ อาหารหมทู่ ี่ ๔ การจัดอาหาร
ตามหลักธงโภชนาการ
อาหารหมูท่ ่ี ๕

สาระสาำ คญั

อ�ห�รเป็นสิ่งจำ�เป็นต่อก�รดำ�รงชีวิต เพร�ะช่วยให้ร่�งก�ยเจริญเติบโตต�มวัยและซ่อมแซม
สว่ นท่สี กึ หรอใหก้ ลบั คนื เปน็ ปกต ิ เร�จึงตอ้ งได้รับอ�ห�รหลัก ๕ หมู่ ในสดั ส่วนทีเ่ หม�ะสมกับท่ีร่�งก�ย
ตอ้ งก�รอย่�งหล�กหล�ยชนิดและเพียงพอตอ่ คว�มต้องก�รของร�่ งก�ย

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

นักเรียนร่วมกันคิดรายการอาหารโดยใช้สัดส่วนตามหลักธงโภชนาการและ
เลือกใช้เฉพาะวัตถดุ ิบที่หาไดง้ า่ ยประจ�ำ ทอ้ งถ่นิ จดั เปน็ ใบความรู้ รายการอาหาร
ทเ่ี หมาะสมใน ๑ วนั นำ�ไปเผยแพรใ่ นชมุ ชน บริเวณโรงเรยี น เพื่อเปน็ ทางเลือก
ให้ทกุ คนไดร้ บั ประทานอาหารอยา่ งเหมาะสม

สุดยอดคู่มือครู 110

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

จุดประกายความคิด มีอาหารมากมาย ตัวชว้ี ดั
จะเลือกรับประทานอะไรดี
เราต้องเลือกรับประทานอาหาร พ ๔.๑ ป.๓/๒
ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายนะ
ภาระงาน/ช้ินงาน

ภาพวาดและระบายสี อาหาร ๕ หมู่

Step 1

นักเรียนจะเลือกรับประทานอาหารอะไรบ้าง ขน้ั สังเกต
เพื่อให้ตนเองมีสุขภาพดี รวบรวมขอ้ มูล

๑. อาหารหลกั ๕ หมู่ ๑. นักเรียนสังเกตภาพอาหารต่าง ๆ แล้ว
อาหาร คือ สิ่งท่ีรับประทานเข้าไปแล้วช่วยสร้างเสริมร่างกายให้ รว่ มกันสนทนา โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี

แข็งแรงและเจริญเติบโต เราจึงต้องเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ • ในภาพมอี าหารอะไรบ้าง
ตอ่ ร่างกาย และควรรับประทานอาหารให้หลากหลาย เพ่ือใหไ้ ดส้ ารอาหาร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ข้าว ปลา ปู กุ้ง ไก่ทอด
ครบถ้วน
คะนา้ สบั ปะรด)
• อาหารเหล่านั้นจัดอยู่ในหมู่อาหาร

ใดบา้ ง
(ตัวอย่างค�ำ ตอบ
- ปลา ปู กงุ้ เป็นอาหารหม่ทู ี่ ๑ โปรตนี
- ขา้ ว เปน็ อาหารหมู่ท่ี ๒ คาร์โบไฮเดรต
- คะน้า เปน็ อาหารหมู่ที่ ๓ วติ ามิน
- สับปะรด เปน็ อาหารหมู่ท่ี ๔ วิตามิน
- ไกท่ อดเป็นท้ังอาหารหมทู่ ่ี๑และหมทู่ ี่๕
ไขมัน)

อาหารหลกั ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 111

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 111 สุดยอดคู่มือครู

ข้อใดมสี ารอาหารครบท้ัง ๕ หมู่
๑ กว๋ ยเต๋ียวไก่ มะละกอ
๒ เกาเหลาเนือ้ ววั ชมพู่
๓ นา้ํ พรกิ ปลาท ู ผักต้ม
๔ ขา้ วสวย ไข่ต้ม
(เฉลย ๑ เพราะมสี ่วนประกอบคือ หม่ทู ี่ ๑ เนื้อไก่ หมทู่ ี่ ๒ เส้นก๋วยเตยี๋ ว
หมู่ที่ ๓ ผัก หมู่ที่ ๔ มะละกอ หมทู่ ่ี ๕ นา้ํ มนั กระเทยี มเจียว)

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 1 อาหารหลัก ๕ หมู่ เป็นอาหารท่ีมีประโยชน์ ให้สารอาหารที่จาำ เป็น

ข้ันสงั เกต
รวบรวมขอ้ มูล
St

อาห
อาหารหมู่ท่ี ๒
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล ต่อการเจรญิ เตบิ โตของร่างกาย อาหารหลัก ๕ หมู่ มีดังนี้

เก่ียวกับอาหารหลัก ๕ หมู่ จาก ารหมทู่ ่ี ๕ อาหารหมู่
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้ท่ี ที่ ๑
หลากหลาย จากนน้ั ชมวดี ทิ ศั นเ์ กย่ี วกบั อาหารหมู่ที่ ๔
อาหารหลกั ๕ หมู่ และรบั ฟงั การอธบิ าย

ความรเู้ พิ่มเติม

อาห๕าหรหมลู่ กั

อาหารหมู่ท่ี ๓

112 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 112

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 2aseanSt

๑.๑ อาหารหมู่ที่ ๑ อาหารประเภทเนอ้ื สตั ว์ นม ไข่ ขั้นคดิ วเิ คราะห์
ถั่วเมล็ดแห้ง และงา ให้สารอาหาร และสรุปความรู้
ประเภทโปรตีน (protein) ซ่ึงเป็น
สารอาหารท่ีสำาคัญ ช่วยให้ร่างกาย ๓. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม ตาม
เจริญเติบโตและช่วยซ่อมแซมส่วนท่ี สารอาหาร ดงั นี้
สกึ หรอ สรา้ งกระดกู และกลา้ มเนอื้ ทาำ ให้
รา่ งกายและอวยั วะตา่ ง ๆ ทำางานไดต้ าม กลุ่มท่ี ๑ หมู่ที่ ๑ โปรตนี
อาหารหม่ทู ่ี ๑ ปกติ กลุ่มท่ี ๒ หมทู่ ี่ ๒ คาร์โบไฮเดรต

อาหารทเี่ ป็นแหล่งของโปรตีน ไดแ้ ก่ เน้ือสตั ว์ทกุ ชนิด เชน่ เนื้อวัว เล่นเกมเรียงหมู่อาหารโดยนำ�บัตรภาพ
หมู ไก่ เป็ด ปลา อาหารจาำ พวกไข่ เช่น ไข่เป็ด ไข่ไก่ ไข่นกกระทา นม เชน่ อาหารมาวางคละกัน เมอ่ื ไดย้ ินสญั ญาณ
นมววั นมแพะ และนมจากพืช เช่น นมถว่ั เหลอื ง ถ่ัวเมล็ดแหง้ เชน่ ถว่ั ดำา สมาชิกในกลุ่ม ๑ คนว่ิงไปหยิบ
ถว่ั เขยี ว ถัว่ แดง และผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตจากถ่ัว เชน่ เตา้ หู้ บั ต ร ภ า พ อ า ห า ร ที่ มี ส า ร อ า ห า ร ต า ม
กลุ่มตนเองกลับมาท่ีแถว คนถัดไป
๑.๒ อาหารหมทู่ ่ ี ๒ จึงจะวิ่งไปเลือกบัตรภาพอาหารต่อได้
อาหารประเภทข้าว แป้ง ให้สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต จนได้ยินสัญญาณหมดเวลา กลุ่มใด
(carbohydrate) ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายในด้านการให้พลังงานและ เลือกบัตรภาพอาหารมาได้ถูกต้องและ
จ�ำ นวนมากกว่าเป็นฝ่ายชนะ

ความอบอุ่นแก่ร่างกาย ช่วยให้ร่างกาย
สามารถเคล่ือนไหว เพื่อทำางานหรือ
ประกอบกจิ กรรมตา่ ง ๆ ในชวี ติ ประจาำ วนั ได้
อ า ห า ร ท่ี เ ป็ น แ ห ล่ ง ข อ ง
คารโ์ บไฮเดรต ไดแ้ ก่ ขา้ ว คนไทยบรโิ ภค
อาหารหม่ทู ี่ ๒

ข้าวเป็นอาหารหลัก คือ ข้าวเจ้า และข้าวเหนียว ซ่ึงนิยมบริโภคมากใน
ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย แป้งและผลิตภัณฑ์
จากแป้ง เช่น ขนมปัง นอกจากนี้ยังมีนำ้�ตาล และพืชที่ให้คาร์โบไฮเดรต
เชน่ เผอื ก มัน
อาหารหลัก ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 113

เสริมความรู้ ครูควรสอน

งา เปน็ พืชลม้ ลุก ผลเป็นฝกั มีเมลด็ สขี าวหรือสีด�ำ เมล็ดงาใช้เป็นอาหารได้

113 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้
๑.๓ อาหารหมูท่ ่ี ๓
ผักใบเขียวและผักชนิดต่าง ๆ ให้สารอาหารประเภทวิตามิน
๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น (vitamin) และเกลือแร่ ซ่ึงมีประโยชน์ต่อร่างกาย ทาำ ให้ร่างกายแข็งแรง
เกี่ยวกับอาหารหมู่ที่ ๓ และอาหาร มคี วามตา้ นทานโรค ชว่ ยใหร้ ะบบตา่ ง ๆ
หมูท่ ี่ ๔ แล้วตวั แทนนักเรยี น ๓-๔ คน ในรา่ งกายทาำ งานไดอ้ ยา่ งปกติ โดยเฉพาะ
ออกมาบอกเมนูอาหารท่ีรับประทาน ระบบขับถา่ ย เพราะมเี ส้นใยอาหารมาก
ในวันน้ี ๑ มื้อ แล้วนักเรียนร่วมกัน จึงทำาให้ลาำ ไสท้ ำางานไดอ้ ย่างปกติ
วิ เ ค ร า ะ ห์ ว่ า อ า ห า ร มื้ อ ท่ี เ พื่ อ น อาหารหม่ทู ่ี ๓
รับประทานมีส่วนประกอบใดเป็น
อาหารหมู่ที่ ๓ (ผัก) และอาหารหมู่ท่ี ๔ ประเทศไทยน้ันมีพืชผักที่อุดมสมบูรณ์ทุกฤดูกาลปลูกได้
(ผลไม้) แล้วนักเรียนร่วมกันบันทึก ตลอดปี ไดแ้ ก่ ผกั ใบเขยี วตา่ ง ๆ เชน่ ผกั บงุ้ ตาำ ลงึ คะนา้ แตงกวา นอกจาก
ลงในแผนภาพความคิด ผกั สีเขียวแลว้ ยังมผี ักสีอ่นื ๆ อีกมากมาย เชน่ สีส้ม สเี หลือง สีแดง สมี ่วง
ได้แก่ แคร์รอต ฟักทอง มะเขือเทศ กะหลำ่�ปลีม่วง ซึ่งบางชนิดสามารถ
ตัวอยา่ งรายการอาหาร รับประทานไดใ้ นสว่ นใบ ดอก ผล ลาำ ต้น ราก และหัว หรืออาจรับประทาน
บอย กะเพราไก่ น้ําส้มค้ัน ไดท้ กุ ส่วน
ตัม้ คะน้านํา้ มันหอย แตงโม ๑.๔ อาหารหมู่ที่ ๔
อาหารประเภทผลไม้ชนิดต่าง ๆ
แนน แกงจืดไก่ สละลอยแก้ว ซึ่งให้สารอาหารประเภทวิตามินและ
ตัวอย่างแผนภาพความคิด
เกลือแร่ มีประโยชน์ต่อร่างกายทำาให้
ร่างกายแข็งแรง อวัยวะต่าง ๆ ทำางานได้
กะเพรา กระเทียม อาหารหม่ทู ่ี ๔ อยา่ งเป็นปกติ มภี ูมติ า้ นทานโรคทดี่ ี ลาำ ไส้

ฟกั หมู่ท่ี ๓ ผัก พริก และระบบขับถ่ายทำางานได้อย่างปกติ สารอาหารของผลไม้น้ันมีความ
แคร์รอต คะนา้ คลา้ ยคลึงกับผัก ซึง่ เปน็ อาหารหมทู่ ่ี ๓ แตจ่ ะมีคาร์โบไฮเดรตท่ีสูงกว่าผัก
ผลไมใ้ นเมอื งไทยมคี วามอดุ มสมบรู ณ์ มรี สชาตอิ รอ่ ยและมใี หร้ บั ประทาน
ทุกฤดกู าลหมุนเวยี นกนั ไป ผลไม้แทบทกุ ชนดิ มวี ติ ามนิ ซสี งู (vitamin C)

มะเขือเทศ ผกั กาด

114 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๓

สละ

หมทู่ ี่ ๔ ผลไม้
ส้ม แตงโม

สุดยอดคู่มือครู 114

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

และผลไม้ที่สุกแล้วมีสีเหลืองก็จะให้วิตามินเอสูง (vitamin A) เช่น St St St ep 2asean
มะละกอสกุ มะมว่ งสกุ กลว้ ย
ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้

๕. นักเรียนพิจารณาภาพอาหาร แล้ว

๑.๕ อาหารหมู่ที ่ ๕ ร่วมกันวิเคราะห์ว่า อาหารชนิดใด
อาหารประเภทน้ำ�มันและไขมันจากพืชและสัตว์ ให้สารอาหาร มนี ้าํ มนั หรือไขมันเปน็ ส่วนประกอบ
• ผัดถั่วงอก (มี)
ประเภทไขมนั มปี ระโยชนต์ อ่ รา่ งกายโดยช่วยใหพ้ ลงั งานและความอบอนุ่ • ขนมปังทาเนย (มี)
แกร่ า่ งกาย และชว่ ยในการดดู ซมึ วติ ามนิ ชนดิ ทล่ี ะลายในไขมนั คอื วติ ามนิ • ผักตม้ (ไมม่ ี)
เอ (A) ดี (D) อี (E) เค (K) • ไสก้ รอกชสี (มี)
• บวั ลอยไขห่ วาน (มี)
อาหารหมู่ที่ ๕ อาหารทเ่ี ป็นแหลง่ ของไขมัน ได้แก่ • ทอดมนั (มี)
ไขมันจากพืชและสัตว์ ซ่ึงจะนำามาใช้ใน ๖. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่า
การประกอบอาหารให้มีรสชาติและสีสัน โดยร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
เช่น น้ำ�มันถ่ัวเหลือง น้ำ�มันปาล์ม นำ้�มัน เพราะอะไรทุกคนจึงควรรับประทาน
ปลา น�ำ้ มันงา เนย ชีส หรืออาจเปน็ ไขมนั อาหารใหค้ รบ ๕ หมู่
ที่แทรกอยู่ตามเน้ือสัตว์ต่าง ๆ เช่น
หนงั สัตว์ท่มี ีชน้ั ไขมัน ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
อาหารหลัก ๕ หมู่ ให้สารอาหารแตกต่างกัน ในทุกวันเราจึงต้อง
รับประทานอาหารให้หลากหลาย เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารท่ีจำาเป็น ๗. นักเรียนวาดภาพอาหารหลัก ๕ หมู่
ต่อการเจรญิ เตบิ โตอยา่ งครบถ้วนและหลากหลาย หมลู่ ะ ๑ ภาพ โดยเลอื กอาหารชนดิ ใด

สนุกกบั ค�ำ ศพั ท์

egg (เอก) ไข่ ก็ได้ให้ตรงกับหมู่ท่ีถูกต้อง ระบายสี
food (ฟูด) อาหาร และตกแตง่ ให้สวยงาม
fruit (ฟรูท) ผลไม้ ๘. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป สิ่ ง ที่ เ ข้ า ใ จ
เปน็ ความรรู้ ว่ มกนั ดังนี้

อาหารหลัก ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 115 • อาหารมีสารอาหารหลากหลาย
ชนดิ การรู้จักจำ�แนกอาหารหลัก ๕ หมู่

จะท�ำ ใหส้ ามารถเลอื กรบั ประทานอาหาร

เสริมความรู้ ครูควรสอน ได้ตามความเหมาะสมของรา่ งกาย

ep 4

น้ํามันปลา เป็นไขมันท่ีสกัดจากตัวปลาซ่ึงส่วนใหญ่ได้จากปลาท่ีอยู่ในน้ําลึก ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ
หรือปลาเขตหนาว มีโอเมกา ๓ และโอเมกา ๖ ช่วยบำ�รุงสมอง ลดระดับ
คอเลสเตอรอล ป้องกันโรคหวั ใจ โรคอัลซไฮเมอร์ได้ ๙. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ � เ ส น อ ภ า พ ว า ด
อาหารหลัก ๕ หมู่ของตนเองหน้า-
ชั้นเรียน พร้อมบอกประโยชน์ของการ
รบั ประทานอาหารชนิดนน้ั ๆ

115 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

St ตัวชี้วัด ๒. การเลือกรับประทานอาหารทเ่ี หมาะสมตามหลัก
ธงโภชนาการ
พ ๔.๑ ป.๓/๓
ธงโภชนาการ (อา่ นวา่ ทง - โพ - ชะ - นา - กาน) คอื ภาพจาำ ลองสดั สว่ น
ภาระงาน/ชนิ้ งาน อาหารทแ่ี นะนำาใหค้ นไทยรับประทานใน ๑ วัน

รายการอาหารทเ่ี หมาะสมกบั เดก็ วยั เรยี น ประเภทอาหารและสัดส่วนปรมิ าณอาหารตามธงโภชนาการ
ใน ๒ วัน
ชัน้ ที่ ๑
ep 1 ชนั้ ท่ี ๒

ข้นั สงั เกต ช้ันท่ี ๓
รวบรวมข้อมูล ชั้นท่ี ๔

๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ ธงโภชนาการ
ค�ำ ถาม ดังนี้
ชนั้ ที่ ๑ แปง้ ขา้ ว รบั ประทานปรมิ าณมากทส่ี ดุ เพราะใหส้ ารอาหารหลกั คอื คารโ์ บไฮเดรต
• นักเรียนมีวิธีอย่างไรที่จะทำ�ให้ ซึง่ เป็นแหลง่ พลังงานหลัก
ร่างกายได้รับสารอาหารครบ ๕ หมู่
ในปริมาณท่ีเหมาะสม ชนั้ ท่ี ๒ พชื ผกั ผลไม้ รบั ประทานปริมาณรองลงมา ใหว้ ิตามิน เกลอื แร่ และใยอาหาร
ชนั้ ที่ ๓ เน้อื สตั ว์ นม ถั่ว รบั ประทานปริมาณพอเหมาะ เพ่อื ให้ไดโ้ ปรตนี คุณภาพ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ รับประทานอาหาร ช้นั ท่ี ๔ น�้ำ มัน น�ำ้ ตาล เกลือ รับประทานปริมาณน้อยเท่าทจ่ี าำ เป็น
หลากหลายชนิด ไม่เลือกรับประทาน
เฉพาะอาหารที่ชอบ ไม่รับประทานอาหาร 116 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๓
ซํ้า ๆ กันทุกวัน จัดรายการอาหารให้
เหมาะสมกับความต้องการของร่างกาย
ในแตล่ ะวัน)

๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับการเลือกรับประทานอาหาร
ท่ีเหมาะสมตามหลักธงโภชนาการ
จากหนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
อื่น ๆ

ทร่ีเบัหธปมงกราโาะภะสทรชมาเนลนตอืาอากกมาาหหราลรกั เสริมความรู้ ครูควรสอน

ใยอาหาร ช่วยทำ�ให้ขับถ่ายได้สะดวก ดักจับไขมันจากอาหาร ลดการดูดซึม
น้าํ ตาล และสารก่อมะเรง็ ช่วยในการดูดซมึ น้ําในทางเดนิ อาหาร

สุดยอดคู่มือครู 116

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

การกาำ หนดปรมิ าณอาหาร Step 2asean

ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้

การตวงนับปรมิ าณอาหารจะใช้หน่วยแบบครวั เรือนไทย ดงั นี้ ๓. นักเรียนร่วมกันเล่นเกมอัตราส่วน
๑. ทัพพี ใช้ตวงนับปริมาณอาหารกลุ่มของข้าว แป้ง ผัก เช่น ข้าว อาหาร โดยแบง่ เปน็ ๒ กลมุ่ แต่ละกลมุ่
๑ ทัพพีหรือครึ่งถ้วยตวง ผักสุก ๑ ทัพพีหรือประมาณคร่ึงถ้วยตวง รบั บัตรค�ำ ช่ืออาหาร ดังน้ี
ขนมปงั ๑ แผน่
๒. ชอ้ นกินขา้ ว ใชต้ วงนับปริมาณอาหารกลุ่มเนือ้ สตั ว์ เช่น เนื้อสกุ ๑ ขา้ ว แปง้ ผกั

ช้อนกนิ ข้าว ผลไม้ เนื้อสัตว์ นม
๓. ส่วน ใช้ตวงนับปริมาณอาหารกลมุ่ ผลไม้ คอื น้ํามนั น้าํ ตาล เกลอื
• ผลไม้ ๑ สว่ น สำาหรบั ผลไมท้ ่ีเปน็ ผล เช่น กล้วยนำ�้ วา้ ๑ ผล
ส้มเขยี วหวาน ๑ ผลใหญ่ เงาะ ๔ ผล
• ผลไม้ ๑ ส่วน สำาหรับผลไม้ผลใหญ่ที่หั่นเป็นช้ินพอดีคำา แต่ละกลุ่มแข่งกันเรียงบัตรคำ�ใน
แผนภาพธงโภชนาการ สำ�หรับเด็กอายุ
เชน่ มะละกอ สบั ปะรด แตงโม ๖-๘ คำา ๖-๑๓ ปี ดงั ตวั อย่าง
ปรมิ าณอาหารทค่ี วรรับประทานใน ๑ วนั สำาหรับเดก็ อายุ ๖-๑๓ ปี

ขา้ ว แปง้ ผัก ผลไม้ เน้อื สตั ว์ นม ๖-๘ ทพั พี
๖-๘ ทพั พี ๔-๖ ทัพพี ๓-๔ ส่วน ๖ ชอ้ นกินขา้ ว ๑-๒ แก้ว

* น�ำ้ มัน นำ�้ ตาล และเกลอื รับประทานแต่นอ้ ย ๔-๖ ทัพพี ๓-๔
สว่ น

๑-๒ ๖ ชอ้ น
แกว้ กนิ ข้าว

รับประทาน
แต่พอดี

อาหารหลัก ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 117

กลุ่มใดเรียงได้ถูกต้องมากท่ีสุด
ในเวลาที่ก�ำ หนดเปน็ ฝา่ ยชนะ

117 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คดิ วเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
ตัวอย่างรายการอาหารของคนทวั่ ไป ใน ๑ วัน

๔. นกั เรยี นรว่ มกนั เลน่ เกมจบั กลมุ่ อาหาร มือ้ เช้า ม้อื กลางวัน อาหารว่าง ม้อื เย็น
โดยนักเรียนเลือกบัตรคำ�ชื่ออาหาร
คนละ ๑ แผ่นติดตัวไว้ เมื่อได้ยิน ข้าวตม้ ก๋วยเตยี๋ วเย็นตาโฟ วุ้นกะทิ ขา้ วสวย
สัญญาณเริ่ม นักเรียนจับกลุ่มกับเพ่ือน ผดั ผักบุ้ง ฝรงั่ น้ำ�พริกกะปิ
โดยใน ๑ กลุ่มต้องมีอาหารครบทั้ง ไข่เจียว ปลาทูทอด
๕ หมู่ หมู่ละ ๑ อย่างเท่านั้น กลุ่มใด กล้วยนำ�้ ว้า ผกั ต้ม
จับกลุ่มได้ช้าที่สุด หรือจับกลุ่มผิด เงาะ
จะถูกคัดออก เล่นไปจนกว่าจะได้
กลุ่มทชี่ นะเป็นกล่มุ สุดท้าย การบริโภคอาหารท่ีได้สัดส่วนและมีปริมาณเหมาะสมกับความ
ต้องการของร่างกาย จะทำาให้มีการเจริญเติบโตท่ีดี มีสุขภาพที่สมบูรณ์
ตวั อย่างบตั รค�ำ ช่อื อาหาร แขง็ แรง

เนอื้ ไก่ ขา้ ว อาชีพน่ารู้
ขนมปงั เผอื ก
ผกั กาด เชฟ (chef) คือ หัวหน้าพ่อครัวหรือแม่ครัว คือ ผู้ที่ทำาหน้าที่คิด
ส้ม สูตรทำาอาหาร คิดรายการอาหาร รวมทั้งจัดการอาหารในครัวของร้านอาหาร
หรือโรงแรม

เนย น้าํ มนั หลักการเลอื กรบั ประทานอาหารตามธงโภชนาการ
จากประเภทและสัดส่วนปริมาณอาหารตามธงโภชนาการ สามารถ
เลือกรับประทานอาหารได้ ดังนี้
๑. ควรรับประทานอาหารหลากหลายชนิด เพื่อจะได้รับประทาน
อาหารครบท้ัง ๕ หมู่ โดยรับประทานอาหารในแต่ละหมู่หมุนเวียนกันไป
ไมใ่ หซ้ ้ำา เพอื่ ให้ไดร้ ับสารอาหารครบถว้ น

118 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 118

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 2aseanSt

๒. ยึดหลกั ก�รรบั ประท�นแบบ “ผักคร่งึ หน่งึ อย�่ งอน่ื ครง่ึ หนึง่ „ คือ ข้ันคดิ วเิ คราะห์
ก�รรับประท�นอ�ห�รประเภทผักและผลไม้ให้ได้ในปริม�ณครึ่งหนึ่งของ และสรุปความรู้
ทกุ มือ้ และรบั ประท�นอ�ห�รประเภทอน่ื ๆ อกี ครึ่งหนงึ่
๕. นกั เรยี นรว่ มกนั สรปุ ความคดิ รวบยอด
๓. รับประท�นอ�ห�รในปริม�ณเหม�ะสมกับคว�มต้องก�รของ ตามหลักของธงโภชนาการว่า ร่างกาย
ร่�งก�ยโดยพิจ�รณ�จ�กอ�ยุ และกิจกรรมประจ�ำ วัน ค ว ร ไ ด้ รั บ ส า ร อ า ห า ร แ ต่ ล ะ ห มู่ ใ น
สดั สว่ นทพ่ี อเหมาะ
๔. ก�รเลือกรับประท�นอ�ห�ร ไม่ควรเลือกอ�ห�รท่ีหว�นจัด
หรอื เคม็ เกนิ ไป ขา้ ว แป้ง

๕. เคร่ืองดื่มควรเป็นนมหรือนำ้�สะอ�ด งดน้ำ�อัดลมและเคร่ืองดื่ม
ท่มี ีสว่ นผสมของแอลกอฮอล์

สำ�นักโภชน�ก�ร กรมอน�มัย กระทรวงส�ธ�รณสุข ผกั ผลไม้สดั สว่ นอาหารที่เหมาะสมใน 1 วนั
http://www.nutrition.anamai.moph.go.th

ความรู้เพิ่มเติม นม เนอื้ สตั ว์
คุณค่าและประโยชน์ของผักและผลไม้หลากหลายสี น้ํามนั
สีเขียว เช่น ผักบุ้ง คะน้� แตงกว� กะหลำ่�ปลี มีวิต�มินเอม�ก ช่วยบำ�รุง นา้ํ ตาล
ส�ยต� ช่วยป้องกันโรคต�ฟ�งเวล�กล�งคืน เกลือ
สีเหลือง-ส้ม เช่น ส้มทุกชนิด มะละกอ แคร์รอต (carrot) ฟักทอง มันเทศ
สับปะรด มีวิต�มินซี ช่วยดูแลรักษ�สุขภ�พหัวใจ หลอดเลือด ๖. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า
สีแดง เช่น มะเขือเทศ พริกแดง แตงโม ทับทิม ลดไขมันในเลือด เพิ่มก�ร โดยร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
เผ�ผล�ญไขมัน นักเรียนมีวิธีอย่างไรบ้างท่ีจะทำ�ให้
สนี ํา้ เงนิ -มว่ ง เชน่ กะหลำ�่ ปลสี มี ว่ ง มะเขอื มว่ ง ลกู หว�้ ชมพูม่ ะเหมีย่ ว ดอกอญั ชนั ตนเองได้รับสารอาหารตามสัดส่วน
หอมแดง บำ�รุงหัวใจ เส้นเลือดสมอง ป้องกันอ�ห�รเป็นพิษ ไดอ้ ย่างเหมาะสมกบั วยั

อ�ห�รหลกั ๕ หมู่ และธงโภชน�ก�ร 119

เสริมความรู้ ครูควรสอน

หอมแดง มีกล่ินฉุน ช่วยขบั ลม แกท้ ้องอืด ช่วยยอ่ ยและเจรญิ อาหาร ลดอาการ
บวมน้ํา แกห้ วดั คัดจมูก

119 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขั้นปฏบิ ัติ
St แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มตั ริู้

๗. นักเรียนคิดรายการอาหารของตนเอง กจิ กรรมพฒั นาการอ่าน
ใน ๒ วัน โดยให้มอี าหารทห่ี ลากหลาย
นกั เรยี นอา่ นคำาศพั ทแ์ ละความหมายของคำาศพั ท์ตอ่ ไปนี้

ครบ ๕ หมู่ และมอี ัตราส่วนทีเ่ หมาะสม คาำ ศพั ท์ คำาอ่าน ความหมาย
กับวัยของตนเอง เขียนอธิบายให้
ชัดเจน ประโยชน์ ประ - โหยด ส่ิงที่เปน็ ผลดีหรอื เปน็ คุณ
๘. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป ส่ิ ง ท่ี เ ข้ า ใ จ ปรมิ าณ ปะ - ริ - มาน กำาหนดความมากน้อย
เปน็ ความรู้ร่วมกนั ดังนี้ ของจาำ นวน
• การเลือกรับประทานอาหารที่ พลังงาน พะ - ลัง - งาน ความสามารถซง่ึ มอี ยู่ในตวั
หลากหลายครบ ๕ หมู่ ในสัดส่วนท่ี ของสิ่งทอี่ าจให้แรงงานได้

เหมาะสม จะทำ�ให้ร่างกายเจรญิ เตบิ โต
และมีพฒั นาการท่ีดเี พราะไดร้ บั อาหาร

ท่ีเหมาะสมและมคี ณุ ค่าในแตล่ ะวัน

120 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 120

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 4asean
St St
ผงั สรุปสาระสำาคญั ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ

อาหารหลัก ๕ หมู่ ๑. อาหารหลกั ๕ หมู่ ๙. นักเรียนออกมานำ�เสนอรายการ
และธงโภชนาการ อาหารของตนเองหน้าช้นั เรยี น พร้อม
๑.๑ อาหารหมูท่ ี่ ๑ บอกถึงประโยชน์และคุณค่าของ
ไดแ้ ก่ เน้อื สตั ว์ นม ไข่ ถัว่ เมลด็ แห้ง และงา ให้สารอาหารประเภท การรับประทานอาหารและร่วมกัน
เสนอแนะเพ่มิ เตมิ
โปรตนี สรา้ งเสรมิ การเจรญิ เตบิ โตและซอ่ มแซมสว่ นทส่ี กึ หรอของรา่ งกาย
๑.๒ อาหารหมูท่ ่ี ๒ 5ep ขั้นประเมนิ เพ่อื เพ่ิมคุณค่า
บริการสงั คม
ไดแ้ ก่ขา้ วแปง้ นา้ํ ตาลเผอื กมนั ใหส้ ารอาหารประเภทคารโ์ บไฮเดรต และจิตสาธารณะ
ท่ีใหพ้ ลังงานแก่รา่ งกาย
๑.๓ อาหารหม่ทู ี่ ๓ ๑๐. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกรายการ
อาหารทเ่ี หมาะสมกบั เดก็ วยั เรยี นจาก
ได้แก่ ผักต่าง ๆ ให้วิตามินและเกลือแร่ สร้างภูมิต้านทานโรค ท่ีเพื่อนออกมานำ�เสนอ นำ�ไปจัดทำ�
ชว่ ยใหข้ บั ถา่ ยสะดวก รายการอาหารเพอื่ พฒั นาการของเดก็
๑.๔ อาหารหมทู่ ่ี ๔ ใน ๑ สัปดาห์ จัดทำ�เป็นป้ายนิเทศ
แล้วนำ�ไปติดตามอาคารเรียนเพ่ือ
ไดแ้ ก่ ผลไม้ต่าง ๆ ใหว้ ติ ามินและเกลอื แร่ ช่วยให้ขับถา่ ยสะดวก ใ ห้ นั ก เ รี ย น ใ น โ ร ง เ รี ย น ไ ด้ เ ลื อ ก
ผิวพรรณสดใส รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ที่ ห ล า ก ห ล า ย
๑.๕ อาหารหมทู่ ่ี ๕ ถูกตอ้ งและเหมาะสมตามสัดส่วน

ไดแ้ ก่ นา้ํ มนั หรอื ไขมนั จากพชื และสตั ว์ ใหส้ ารอาหารประเภทไขมนั
ทใี่ หพ้ ลงั งานความรอ้ นทําใหร้ า่ งกายอบอนุ่

๒. การเลอื กรบั ประทานอาหารทเ่ี หมาะสมตามหลกั ธงโภชนาการ

การจัดอาหารตามหลกั ธงโภชนาการ
ในแต่ละวันเราควรรับประทานอาหารในสัดส่วนท่ีเหมาะสมกับวัย
รวมทั้งเหมาะสมตามหลักธงโภชนาการ คือ รับประทานอาหาร
ทีใ่ ห้พลังงานจําพวกขา้ ว แปง้ เป็นหลัก รองลงมา คือ ผกั ผลไม้ เนอื้ สัตว์
ไข่ นมและนาํ้ มัน เกลือ นาํ้ ตาลในปรมิ าณเทา่ ทจ่ี าํ เป็น

อาหารหลกั ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 121

121 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวัด กิจกรรมการเรียนรู้

พ ๔.๑ ป.๓/๓ ๑. นักเรียนเขียนรายการอาหารท่ีเหมาะสมกับตนเองใน ๑ วัน โดยบันทึก
พ ๔.๑ ป.๓/๒ ขอ้ มลู เปน็ ตาราง แลว้ ออกมานำาเสนอหน้าชนั้ เรียน
(ตัวอยา่ งตาราง)

อาหาร ข้าว แป้ง ผกั ผลไม้ เน้ือสัตว์ นม น้ํามนั
(๖-๘ ทพั พี) (๔-๖ ทัพพ)ี (๓-๔ ส่วน) (๖ ชอ้ นโตะ๊ ) (๑-๒ แก้ว) (ไมเ่ กนิ
มอ้ื เชา้ :
๕ ชอ้ นชา)
(ตวั อยา่ งคำาตอบ
ข้าวตม้ ปลา + นม) ๒ ๑ ๑๒๑ ๑

มอื้ กลางวัน :

มื้อเย็น :

รวม

๒. นักเรียนช่วยกันบอกชนิดอาหารในอาหารหลัก ๕ หมู่ โดยเขียนข้อมูล
เป็นแผนภาพความคดิ บนกระดาน
(ตวั อย่างแผนภาพความคดิ )

(ตวั อยา่ งคหำามตทู่ อ ี่บ๑เนอื้ ปลา) หมู่ที่ ๒

หมู่ท ่ี ๓ อาหารหลัก หมทู่ ่ี ๔
๕ หมู่

หมู่ท่ี ๕

122 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๓

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ข้อใดเป็นหลักการรบั ประทานอาหารทีเ่ หมาะสม
๑ รับประทานเฉพาะอาหารที่ชอบ
๒ รบั ประทานอาหารทมี่ ีรสชาตดิ แี ละราคาถกู
๓ รับประทานเฉพาะอาหารทไี่ ม่ค่อยได้รับประทาน
๔ รบั ประทานอาหารที่หลากหลายไม่ซ้ํากันในแต่ละวนั
(เฉลย ๔ เพราะการรับประทานอาหารให้หลากหลายหมนุ เวยี นกนั ไป
ไมซ่ ้าํ กันจะทำ�ใหไ้ ด้รับสารอาหารครบถว้ น)

สุดยอดคู่มือครู 122

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวช้ีวัด

๓. นักเรียนออกแบบโปสเตอร์เชิญชวนให้รับประทานอาหารหลัก ๕ หมู่ พ ๔.๑ ป.๓/๓
ระบายสหี รือตกแตง่ ใหส้ วยงาม แล้วนำาไปจัดทาำ ปา้ ยนิเทศในโรงเรียน

คาำ ถามพฒั นากระบวนการคิด แนวค�ำตอบ

๑. นักเรียนรู้สึกอยา่ งไรต่อการรบั ประทานอาหารให้ครบ ๕ หมู่ทุกวัน ๑. มคี วามสขุ ท่ีไดร้ ับประทานอาหาร
ทีห่ ลากหลาย
๒. นักเรยี นทเี่ ป็นนักกฬี าควรรบั ประทานอาหารหมใู่ ดเพมิ่ ข้นึ ๒. หมูท่ ี่ ๑ เนอ้ื สตั ว์ และหมู่ท่ี ๒ ขา้ ว แป้ง
๓. หมทู่ ี่ ๓ ผัก และหมู่ที่ ๔ ผลไม้
๓. ถ้านกั เรียนมอี าการท้องผูกเป็นประจาำ ขบั ถ่ายไม่สะดวก ๔. รับประทานอาหารอยา่ งหลากหลาย
ควรรับประทานอาหารหมู่ใดเพมิ่ ครบทง้ั ๕ หมู่ ตามสัดสว่ นธงโภชนาการ

๔. ถ้านักเรียนต้องการมีร่างกายท่ีเจริญเติบโตสมส่วน ควรรับประทาน
อาหารอยา่ งไร

อาหารหลกั ๕ หมู่ และธงโภชนาการ 123

123 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เปา้ หมายการเรียนรู้ ๑๐หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่

มาตรฐานการเรยี นรู้

มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพเพอื่ สขุ ภาพ

สมรรถนะสำ�คญั ของผูเ้ รียน ทันตสขุ ภาพ
ตัวชวี้ ัด
๑. ความสามารถในการสอื่ สาร • แสดงการแปรงฟนั ให้สะอาดอย่างถูกวธิ ี (พ ๔.๑ ป.๓/๔)
๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา ผงั สาระการเรยี นรู้
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี ความสาำ คญั ของฟนั

คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ชดุ ของฟัน ทันตสขุ ภาพ เลอื กใช้อุปกรณ์
การแปรงฟนั ที่ถูกตอ้ ง
มีวินยั
ตวั ช้ีวัดที่ ๓.๑ ป ฏิ บั ติ ต า ม ข้ อ ต ก ล ง ฟัน การแปรงฟนั อยา่ งถูกวธิ ี
กฎเกณฑ์ ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ของครอบครวั
โรงเรยี น และสังคม

ลกั ษณะของฟัน แปรงฟันอยา่ งถูกวิธี

สาระสาำ คัญ

ฟนั เปน็ อวยั วะทช่ี ว่ ยในการบดเคย้ี วอาหาร ทาำ ใหอ้ อกเสยี งพดู ไดช้ ดั เจน รวมทงั้ ทาำ ใหใ้ บหนา้ มคี วามสวยงาม
เราจงึ จาำ เปน็ ต้องดแู ลรักษาฟนั ใหแ้ ข็งแรงด้วยการแปรงฟันอย่างถกู วธิ ี เพื่อใหม้ ีฟันไวใ้ ช้ยาวนาน

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ดุ ประกายโครงงาจ น

นักเรียนแต่งนิทานท่ีมีเร่ืองราวเกี่ยวกับการดูแลรักษาฟันให้สะอาด แล้วนำ�

นิทานไปเผยแพร่โดยการเล่าหรือเขียนเป็นการ์ตูนพร้อมวาดภาพประกอบ

ให้น่าสนใจยิ่งข้ึน

สุดยอดคู่มือครู 124

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

จุดประกายความคดิ ตัวชว้ี ดั

พ ๔.๑ ป.๓/๔

ภาระงาน/ช้ินงาน

ภาพวาดฟันดีท่ีใฝ่ฝนั

Step 1

นักเรียนคิดว่าฟันของเด็กทั้ง ๒ คน เหมือนหรือต่างกันอย่างไร ข้ันสงั เกต
รวบรวมขอ้ มูล
๑. ความสำาคัญของฟนั
ฟนั เปน็ อวยั วะทใี่ ชใ้ นการบดเคย้ี วอาหารใหล้ ะเอยี ด หากไมม่ ฟี นั เราจะไม่ ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ
สามารถกดั และเคยี้ วอาหารได ้ นอกจากนฟี้ นั ยงั ชว่ ยใหใ้ บหนา้ ของเราสวยงาม คำ�ถาม ดังนี้
และทาำ ให้พูดออกเสยี งไดช้ ดั เจน
• นักเรียนคิดว่าฟันมีประโยชน์และ
จดุ ประกายความรู้ ความสำ�คัญต่อการดำ�เนินชีวิตของ
นักเรยี นอย่างไร
วันทันตสาธารณสุขแห่งชาติตรงกับวันใด
คำาตอบ วันทันตสาธารณสุขแห่งชาติตรงกับ วันที่ ๒๑ ตุลาคม (ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นอวัยวะท่ีช่วยให้
ของทุกปี เพื่อเป็นการน้อมรำาลึกถึงสมเด็จย่า (สมเด็จพระศรีนครินทรา- สามารถบดเคี้ยวอาหารได้ ทำ�ให้พูดและ
บรมราชชนนี) ของคนไทยที่ทรงจัดหน่วยแพทย์อาสา ดูแลผู้ป่วยที่อยู่
ชายแดนและเขตทุรกันดาร สื่อสารกับผู้อื่นได้ชัดเจน ทำ�ให้ใบหน้า

คงรูป สวยงาม)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล

เก่ียวกบั ทนั ตสขุ ภาพ จากหนงั สือเรียน
หรอื แหลง่ การเรียนรู้ท่หี ลากหลาย

ทนั ตสขุ ภาพ 125

เสริมความรู้ ครูควรสอน

การเค้ยี วอาหาร ควรเค้ยี วชา้ ๆ และเคี้ยวหลาย ๆ คร้งั ใหล้ ะเอียดเพอื่ ใหก้ ลนื
และยอ่ ยไดง้ ่าย และไม่ทำ�ใหท้ อ้ งอดื

125 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คิดวิเคราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ๒. ฟัน

๓. นักเรียนจับคู่กันแล้วผลัดกันพิจารณา ๒.๑ ชดุ ของฟนั
ด้วยการสำ�รวจฟันของคู่ตนเอง และ ฟันของคนเรามี ๒ ชุด
บนั ทกึ ลงในแบบบันทกึ ได้แก่ ฟนั นำา้ นม และฟันแท้ หรอื
ฟันถาวร
ตวั อย่างแบบบนั ทึก

แบบบันทึก สุขภาพฟนั ๑) ฟนั ชดุ แรกคือฟนั นํา้ นมมที ั้งหมด๒๐ซี่เริ่มขึ้นซี่แรกเมือ่ อายปุ ระมาณ๖-๗
ชื่อ (ด.ช. ภาณุ มงั่ มี) เดือน และขึ้นครบเมื่ออายุประมาณ ๒-๓ ขวบ และจะหลุดไปเพื่อให้ฟันแท้ขึ้นแทนที่
เพศ (ชาย) อาย ุ (๙) ปี ๒) ฟันชุดที่สอง คือ ฟันแท้ หรือ ฟันถาวร มีทั้งหมด ๓๒ ซี่ เริ่มขึ้นเมื่ออายุ
จ�ำ นวนฟนั ทง้ั หมด (๒๔) ซ่ี ประมาณ ๖-๗ ขวบ โดยขึ้นแทนที่ฟันนํ้านมที่จะค่อย ๆ หลุดไป และขึ้นครบทั้ง
ฟนั ตัด (๖) ซี่ ๓๒ ซี่ ในวัยผู้ใหญ่
ฟันเข้ียว (๔) ซี่
ฟนั กราม (๑๔) ซ่ี นักเรียนลองสํารวจฟันตนเองซิครับ
ฟันท่ีผุ (๓) ซี่ ว่ามีฟันนํ้านมกี่ซี่และฟันแท้กี่ซี่

๒.๒ ลกั ษณะของฟัน

ฟันเข้ียว ฟันตดั

ฟนั เขย้ี ว ใชฉ้ ีกอาหาร ฟนั ตดั ใชก้ ัดหรอื ตัดอาหาร

ลิ้น

ฟันกราม ใช้บดเค้ียวอาหาร ฟันกราม ฟันกราม
ให้ละเอยี ด
ฟนั ตดั
126 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๓ ฟันเขย้ี ว

ลกั ษณะของฟนั แท้

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ขอ้ ใดกลา่ วถกู ตอ้ งเกีย่ วกบั ประเภทของฟนั
๑ ฟนั แท้ซแ่ี รกจะขึน้ เม่อื ฟันนํ้านมซสี่ ดุ ท้ายหลุด
๒ ฟนั แทเ้ มอ่ื หลุดไปสามารถงอกขนึ้ มาใหม่ได้
๓ ฟนั นํ้านมจะเร่มิ หลุดเมอื่ เข้าสู่ช่วงวัยรนุ่
๔ ฟันแท้เปน็ ฟันชดุ ท่ขี ้ึนมาแทนฟันนา้ํ นม
(เฉลย ๔ เพราะฟันแบง่ ออกเป็น ๒ ชดุ คอื ฟันนํา้ นม เปน็ ฟนั ชดุ แรก
และฟนั แท้ เป็นฟันชุดที่ ๒)

สุดยอดคู่มือครู 126

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๓. การแปรงฟันอย่างถูกวิธี Step 2asean

ขัน้ คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้

การแปรงฟัน เป็นการดูแลรักษาฟันให้แข็งแรง ซึ่งควรปฏิบัติ ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
อย่างน้อยวันละ ๒ ครั้ง ตอนเช้าและก่อนนอน หรือหลังรับประทาน ด้ ว ย ก า ร เ ส น อ วิ ธี ก า ร ดู แ ล ฟั น ที่
อาหารทุกมื้อ หากไม่สามารถแปรงฟันได้ในบางมื้อ ควรรีบบ้วนปากให้ เหมาะสมกับตนเอง โดยวิเคราะห์
เศษอาหารออกให้หมด ซึ่งตอ้ งแปรงอย่างถูกวิธี ดังนี้ จากปัญหาสุขภาพฟันท่ีได้ตรวจสอบ
ในแบบบันทึกสุขภาพฟัน แล้วร่วมกัน
๓.๑ เลอื กใช้อุปกรณก์ ารแปรงฟันที่ถูกตอ้ ง สรปุ เปน็ แผนภาพความคิด
๑) ใช้ยาสีฟันผสมสารฟลูออไรด์
(fluoride) ท่ีช่วยใหฟ้ นั แขง็ แรง ปอ้ งกันฟันผุ ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด

๒) ใช้แปรงสีฟันท่ีมีขนแปรง ยาสีฟนั ท่มี ีส่วนผสมของสารฟลอู อไรด์ แปรงฟนั ลดการกนิ
ชว่ ยปอ้ งกนั ฟันผุ อยา่ งสม่าํ เสมอ ขนมหวาน
นุ่มพอดี ไม่แข็งหรืออ่อนเกินไป เพ่ือให้
แปรงฟันได้สะอาด และเลอื กท่ดี ้ามแปรงพอเหมาะมือ เพือ่ ให้แปรงฟนั ได้
ทัว่ ถึง การดแู ล
สุขภาพฟัน
๓) ใช้ไหมขัดฟัน เพื่อ ทีเ่ หมาะสม

ขจัดเศษอาหารตามซอกฟันที่หลุด ตรวจฟันกับ แปรงฟนั
ออกยาก โดยมีวธิ ีดงั นี้ ทนั ตแพทยต์ ามเวลา อยา่ งถูกวิธี

การใชไ้ หมขัดฟัน เพอื่ ขจัดเศษอาหารตามซอกฟนั
ทำาให้ปากและฟันสะอาด

สนกุ กับคาำ ศัพท์

tooth (ทธู ) หรอื teeth (ทีธ) ฟนั
toothbrush (ทธู ' บรชั ) แปรงสีฟนั

ทันตสุขภาพ 127

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ฟลูออไรด์ เปน็ สารที่ช่วยใหฟ้ ันแขง็ แรง อาหารทมี่ ปี ริมาณฟลอู อไรดส์ ูง ไดแ้ ก่
ใบชา กุยชา่ ย ปลาทะเล มะละกอ แครร์ อต กะหล่ําปลี มะระ ผักบงุ้ และนม

127 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคดิ วิเคราะห์
St
และสรุปความรู้
ไหมขัดฟัน นอกจากจะช่วยขจัดเศษอาหารตามซอกฟันแล้ว
ยงั ชว่ ยขจดั คราบหนิ ปนู ทม่ี กั จะเกาะจบั บรเิ วณซอกฟนั และรอยตอ่ ระหวา่ ง
๕. นั ก เ รี ย น พิ จ า ร ณ า วี ดิ ทั ศ น์ เ ก่ี ย ว กั บ เหงือกและฟัน ซ่ึงแปรงสีฟันไม่สามารถเข้าไปทำาความสะอาดได้อย่าง
การใช้ไหมขัดฟันอย่างถูกต้อง แล้ว ท่วั ถึง การใชไ้ หมขดั ฟัน มวี ธิ ีดังน้ี
รว่ มกนั วเิ คราะหแ์ ละอภปิ ราย แลว้ สรปุ
เป็นแผนภาพความคดิ ๑) ดึงไหมขัดฟันออกมาให้ยาว
ประมาณ ๑ ฟตุ แล้วพนั รอบนว้ิ กลางทงั้ ๒ ข้าง
ตัวอย่างแผนภาพความคิด และดึงไหมขัดฟันด้วยน้ิวช้ีและนิ้วหัวแม่มือ

๔ ออกแรงถทู ้งั แนวตง้ั และ โดยเว้นระยะห่างประมาณ ๑.๕-๒ นิว้

แนวนอนแล้วทำ�ซาํ้ ซล่ี ะ ๒) ใช้น้ิวกดไหมขัดฟันลงผ่านช่อง
๒-๓ รอบ จนครบทกุ ซี่ ฟันท่ีติดกันไปจนถึงบริเวณร่องเหงือก ระวัง
อย่ากดไหมขัดฟันลงลึกจนเกินไป อาจทำาให้
๓ ดึงไหม ๒ ข้างโอบล้อมฟัน เหงอื กเป็นแผลได้

ไปทางด้านใดด้านหน่ึงแล้ว
ออกแรงถเู บา ๆ

๒ ใช้นิ้วกดไหมผ่านช่องฟันไปจนถึง ๓) เมอื่ ไหมถงึ เหงอื กแลว้ ใหด้ งึ ไหม
ท้งั ๒ ด้าน โอบลอ้ มรอบฟนั เป็นรปู ตัวซีไปทาง
เหงอื กชา้ ๆ และเบา ๆ ดา้ นใดดา้ นหนงึ่ กอ่ น
๔) ออกแรงถูเส้นไหมบนผิวฟัน
๑ พันปลายไหมขัดฟันรอบน้ิวกลาง เบา ๆ ทั้งในแนวนอนและแนวต้ัง ระมัดระวัง
อย่าให้โดนเหงือก โดยเริ่มจากส่วนบนสุดของ
ทงั้ ๒ ขา้ ง และดงึ ดว้ ยนว้ิ ชก้ี บั นวิ้ หวั แมม่ อื ฟันใต้แนวเส้นเหงือกเล็กน้อยแล้วกลับขึ้นไป
ใหม ่ ซีล่ ะ ๒-๓ รอบ
การใช้ไหมขดั ฟัน

128 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 128

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

หลงั ใชไ้ หมขดั ฟนั แลว้ ควรบว้ นปากตาม เพอ่ื ขจดั คราบจลุ นิ ทรยี ์ ขนั้ คิดวิเคราะห์
ออก แล้วจึงเริม่ แปรงฟนั ได ้ การใช้ไหมขัดฟนั ก่อนการแปรงฟันจะชว่ ยให้ และสรุปความรู้
ฟลูออไรด์ในยาสีฟันเข้าไปจับกลุ่มกับแคลเซียม (calcium) ที่ผิวฟันได้
ง่ายข้ึน เนื่องจากไม่มีคราบจุลินทรีย์คอยกัดกิน ซ่ึงจะทำาให้ฟันแข็งแรง ๖. นักเรียนพิจารณาวีดิทัศน์เก่ียวกับวิธี
และช่วยปอ้ งกนั ฟันผไุ ดด้ ี การแปรงฟนั ทถ่ี กู ตอ้ ง จากนน้ั พจิ ารณา
การสาธิตการแปรงฟัน โดยใช้โมเดล
๓.๒ แปรงฟนั อยา่ งถูกวธิ ี การแปรงฟันบนด้านนอก ฟันจำ�ลอง แล้วนักเรียนร่วมกัน
๑) การแปรงฟันบน วางขนแปรง วิเคราะห์และอภิปรายเกี่ยวกับวิธีการ
หงายข้ึน ท่ีรอยต่อระหว่างเหงือกและฟัน แปรงฟันที่ถูกต้อง สรุปเป็นความคิด
เอียงแปรงเล็กน้อย ขยับแปรงไปมาสั้น ๆ รวบยอด โดยเขยี นในรปู แบบแผนภาพ
เบา ๆ แลว้ ปดั ขนแปรงลงลา่ งผา่ นตลอดตวั ฟนั ความคดิ
ทำาซำ้า ๔-๕ คร้ัง แล้วเปล่ียนแปรงซ่ีต่อไป
จนครบทุกซ่ ี ทัง้ ด้านนอกและดา้ นใน ตัวอย่างแผนภาพความคดิ

๔ แปรงล้นิ

๓ แปรงฟนั ดา้ นบดเคีย้ ว

๒ แปรงฟนั ลา่ ง

การแปรงฟันบนดา้ นใน การแปรงฟนั บนด้านหน้า การแปรงฟนั บนดา้ นหนา้ ๑ แปรงฟันบน
(ด้านตดิ เพดาน) (สว่ นใน)
วิธีการแปรงฟันทถี่ ูกตอ้ ง
๒) การแปรงฟันล่าง วางขนแปรง การแปรงฟันล่างด้านนอก
ค วำ่ า ล ง ท่ี ร อ ย ต่ อ ร ะ ห ว่ า ง เ ห งื อ ก แ ล ะ ฟั น (ดา้ นตดิ กระพงุ้ แกม้ ) อแยปา่ รงงถฟกู นัวิธี
เอียงแปรงเล็กน้อย ขยับแปรงไปมาสั้น ๆ ทันตสุขภาพ 129
เบา ๆ แล้วปัดขนแปรงขึ้นผ่านตลอดตัวฟัน
ทาำ ซา้ำ ๔-๕ ครั้ง แลว้ แปรงจนครบทุกซ ่ี ท้งั ด้าน
นอกและดา้ นใน

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การแปรงฟันอย่างถกู วิธีควรปฏบิ ัตอิ ย่างไร
๑ แปรงฟนั ทกุ ซท่ี งั้ ดา้ นในและดา้ นนอก
๒ แปรงฟนั ดา้ นนอกเพยี งด้านเดียว
๓ แปรงฟันเฉพาะดา้ นในของฟนั
๔ แปรงฟนั ดา้ นนอกครบทกุ ซ่ี
(เฉลย ๑ เพราะทำ�ความสะอาดฟนั ได้อยา่ งทั่วถงึ ชว่ ยให้ฟนั สะอาดและแขง็ แรงยิ่งขนึ้ )

129 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์
St St
และสรุปความรู้

๗. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า การแปรงฟนั ลา่ งด้านหน้า การแปรงฟนั ลา่ งดา้ นใน การแปรงฟนั ลา่ งดา้ นใน
โดยร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า (ดา้ นตดิ ลิน้ )
นอกจากการแปรงฟันอย่างถูกวิธีแล้ว
นักเรียนมีวิธีการดูแลรักษาฟันอย่างไร ๓) การแปรงฟันด้านบดเค้ียว
อีกบ้าง วางขนแปรงด้านบดเคี้ยวของฟันกราม
แปรงถูไปมาส้ัน ๆ ๔-๕ ครั้ง ทำาให้ครบทั้ง
ep 3 ข้ันปฏิบตั ิ ๔ ดา้ น คือ ฟนั กรามบนซ้ายและขวา ฟันกราม
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้ ลา่ งซ้ายและขวา
๔) การแปรงลน้ิ หลงั จากแปรงฟนั การแปรงฟนั ลา่ งด้านบดเค้ยี ว
๘. นกั เรยี นวาดภาพระบายสฟี นั ดที ใ่ี ฝฝ่ นั
พร้อมเขียนอธิบายเหตุผลและวิธีการ ให้วางแปรงตรงกลางล้ิน แล้วปัดขนแปรง
แปรงฟันอย่างถูกวิธี แล้วนักเรียนฝึก ออกนอกปากประมาณ ๔-๕ ครัง้
การแปรงฟนั อยา่ งถกู วธิ ีจากนน้ั ออกมา ควรแปรงฟันตามสูตร ๒-๒-๒ คือ
ทดสอบการแปรงฟนั หน้าชน้ั เรยี น แปรงฟันอย่างน้อยวันละ ๒ ครั้ง เช้าและ

ก่อนนอน แปรงฟันนานครั้งละ ๒ นาที เป็น การแปรงลิ้น

อย่างน้อย เพ่ือให้แปรงฟันได้สะอาดและ
ทวั่ ถึง และหลงั จากแปรงฟัน ๒ ชว่ั โมง ไม่ควร

รบั ประทานอาหารหวาน นำ้�อดั ลม
ฟนั เปน็ อวยั วะทมี่ คี วามสาำ คญั การดแู ลรกั ษาสขุ ภาพฟนั ดว้ ยการ
แปรงฟนั อยา่ งถูกวิธี จะทำาใหฟ้ นั แขง็ แรง ไมผ่ งุ า่ ย และอย่กู ับเรายาวนาน

130 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๓

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ลนิ้ เปน็ อวยั วะทป่ี ระกอบดว้ ยมดั กลา้ มเนอ้ื ทแ่ี ขง็ แรงอยบู่ รเิ วณฐานของชอ่ งปาก
เพ่ือรองรับอาหาร ชว่ ยในการเคีย้ วและกลืน เปน็ อวยั วะทใ่ี ช้รบั รสชาติ และชว่ ย
ในการออกเสยี ง เพ่ือการส่ือสารท่ถี กู ต้อง

สุดยอดคู่มือครู 130

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
อาชีพน่ารู้ St ขนั้ ปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบัติ

ทันตแพทย์ (อ่านว่า ทัน - ตะ - แพด) คือ ผู้ที่ทำาหน้าที่ ๙. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป ส่ิ ง ที่ เ ข้ า ใ จ
ตรวจรักษาโรคหรืออาการเจ็บป่วยของปากและฟัน รวมทั้งให้ เปน็ ความรู้รว่ มกัน ดงั นี้
คำาแนะนำาในการดูแลรักษาฟันอย่างถูกวิธี เพื่อให้ทุกคนมีสุขภาพ
ปากและฟันที่ดี • การแปรงฟันอย่างถูกวิธี เลือกใช้
อุปกรณ์แปรงฟันอย่างเหมาะสม และ

ปลอดภัยไว้ก่อน รู้จักดูแลฟันอย่างสมํ่าเสมอจะทำ�ให้
มีสุขภาพฟันท่ีดีและมีฟันไว้ใช้ได้นาน
การดัดฟันแฟชั่นเป็นอันตราย เพราะผู้ที่จัดให้จะไม่ใช่ทันตแพทย์และ ยิ่งขึ้น
ใช้เครื่องมือที่ไม่สะอาด เหล็กดัดฟันไม่ได้มาตรฐาน จึงอาจเกิดการติดเชื้อใน
ช่องปากที่อันตรายจนถึงขั้นเสียชีวิตได้

สำานักทันตสาธารณสุข
http://www.dental.anamai.moph.go.th

ทนั ตสขุ ภาพ 131

131 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 4

ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ ความรู้เพิ่มเติม
โรคลักปิดลักเปิด
๑๐. นักเรียนออกมานำ�เสนอภาพวาด
ฟันดีท่ีใฝ่ฝันของตนเองหน้าช้ันเรียน โรคลักปิดลักเปิด (อ่านว่า โรก-ลัก-กะ-ปิด-ลัก-กะ-เปิด)
พร้อมสรุปการปฏิบัติการแปรงฟัน หรือโรคเลือดออกตามไรฟัน
ทถ่ี กู ตอ้ ง เกิดจากการขาดวิตามินซ ี
ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการ
รับประทานผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง
เช่น ฝรั่ง ส้ม โดยสามารถ
รับประทานเป็นลูกสด ๆ
หรือนำามาปั่นเป็นนำ้าผลไม ้
เพื่อสุขภาพเหงือกและ
ฟันที่ดี

กิจกรรมพฒั นาการอ่าน

นกั เรยี นอ่านคำาศพั ทแ์ ละความหมายของคาำ ศพั ทต์ อ่ ไปนี้

คาำ ศัพท ์ คาำ อา่ น ความหมาย
ขะ - จดั กาำ จัด
ขจัด
ขะ - หยบั เลอื่ นที่
ขยับ ถา - วอน มน่ั คง ย่ังยนื คงทน
ถาวร

132 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๓

สุดยอดคู่มือครู 132