คู่มือเล่มประกอบการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำ

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ตารางท่ี 4-2 แสดงเกณฑ์ตัวชีว้ ดั ทใี่ ชใ้ นการประเมนิ

เกณฑ์ ค่าถว่ งนำ้ หนกั (Weighting)
4.6) การมีส่วนร่วมของชุมชน
(CH) (TC) (MK) (SA) (PC)
(รายตำบล)
0.019 0.014 0.013 • น้อยกวา่
4.7) การจัดการขยะและวชั พืชใน
ลำนำ้ กิจกรรม

4.8) การเพาะเลยี้ งสัตวน์ ้ำใน • ระหว่าง
แหลง่ นำ้
ทำกิจกร
4.9) การบรหิ ารจัดการนำ้
4.10) เขตผงั เมืองรวมระดับลุ่มนำ้ • มากกวา่
4.11) การขุดลอกลำน้ำ
กิจกรรม
เกณฑ์
0.026 0.017 0.015 0.012 • ไม่มี

• มี

0.012 • จำนวนก

เทคนิค

0.023 0.019 0.016 • ไม่มี

• มี

0.011 0.015 • ไม่มี

• มี

0.011 • ไมม่ กี าร

• ขุดลอกน

• ขดุ ลอกป

• ขุดลอกม

• นอกเขต

• ไม่มี

• มี

ตารางท่ี 4-2 แสดงเกณฑต์ ัวชีว้ ัดที่ใช้ในการประเมินส

คา่ ถ่วงน้ำหนัก (Weighting)

(CH) (TC) (MK) (SA) (PC)

โครงการเพิ่มประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การชน้ั คุณภาพลมุ่ นำ้

นสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง (ต่อ-9)

รายละเอียด ค่าคะแนน แหล่งท่ีมา
(Rating)

า 70% ของครัวเรอื นทง้ั หมดเคยรว่ มทำ 100.00
มชมุ ชน

ง 70%-95% ของครัวเรอื นท้ังหมดเคยรว่ ม 50.00 ข้อมูล กชช. 2ค กรมการพัฒนาชุมชน,
รรม 2562

า 95% ของครัวเรือนท้ังหมดเคยรว่ มทำ 0.00
มชมุ ชน

กระชงั ปลาต่อขนาดพื้นที่ในลุ่มนำ้ ด้วย 100.00 แผนพัฒนาตำบล/อำเภอ, 2561-2564
Euclidean distance
0.00 แปลจากภาพถ่ายดาวเทยี ม google
100.00-0.00 earth บรษิ ัทที่ปรึกษาวเิ คราะห์, 2562

100.00 พนื้ ทชี่ ลประทาน ประตูระบายน้ำ,
0.00 กรมชลประทาน, 2562

100.00 กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง, 2562
0.00

รขุดลอก 100.00

นอ้ ย 75.00

ปานกลาง 50.00 แผนพัฒนาตำบล, อำเภอ, จังหวดั ,
มาก 25.00 2561-2564
ตพืน้ ทีช่ ลประทาน
0.00

100.00

0.00

สถานภาพลมุ่ น้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง (ตอ่ -10)

รายละเอียด คา่ คะแนน แหล่งท่ีมา
(Rating)

35

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

เกณฑ์ คา่ ถว่ งน้ำหนัก (Weighting)
(CH) (TC) (MK) (SA) (PC)

4.13) จำนวนโครงการพัฒนา 0.014 0.021 • มีโครงกา
แหลง่ น้ำ/ชลประทาน • มีโครงกา

• มีโครงกา

4.14) งบประมาณรัฐเพื่อการฟื้นฟู 0.016 • ไม่มี
ทรัพยากรธรรมชาติ
• มี

4.15) การจดั การพน้ื ท่ลี ุ่มต่ำ/ 0.019 • ไม่มี
แก้มลงิ • มี

4.16) การจดั หาแหลง่ น้ำใต้ดนิ 0.011 • ไม่มี
เพื่อการเกษตร • มีน้อยมา

• มนี ้อย 8-

• มปี านกล

• มมี าก >2

4.17) สมดุลการใชน้ ้ำ 0.019 • ไม่สมดลุ

• ไม่สมดลุ
• สมดุล
• เกินสมด

4.18) การจัดการชายฝง่ั • เกนิ สมด
0.011 • ไมม่ ี

• มี

• นอกเขตช

ทีม่ า : วิเคราะห์ดว้ ยระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์, บริษัททปี่ รึกษา (2562)

โครงการเพิ่มประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชั้นคุณภาพลมุ่ น้ำ

รายละเอยี ด ค่าคะแนน แหลง่ ท่ีมา
ารฯ น้อย (Rating) กรมชลประทาน, 2562
ารฯ ปานกลาง งบประมาณ, แผนพฒั นาตำบล, อำเภอ,
ารฯ มาก 100.00 2561-2564
50.00 แผนพัฒนาตำบล,อำเภอ, 2561-2564
าก <8 0.00
-<16 100.00 กรมทรัพยากรน้ำบาดาล, 2562
ลาง 16-<24 0.00
24 100.00 ข้อมูลการใช้ประโยชนท์ ่ีดนิ จากกรมพฒั นา
ลมาก 0.00 ท่ีดิน, 2562 และ กรมชลประทาน, 2562
ล 100.00 วิเคราะห์โดยบรษิ ัทท่ีปรกึ ษาจากปริมาณ
75.00 ความตอ้ งการใช้น้ำจากครวั เรือน การเกษตร
ดุล 50.00 และอตุ สาหกรรมต่อปริมาณน้ำท่า
ดุลมาก 25.00 กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ , 2562
0.00
ชายฝัง่ 100.00

75.00

50.00
25.00
10.00

100.00
50.00
0.00

36

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

บทท่ี 5
ผลการประเมินสถานภาพลุม่ น้ำและการคัดเลอื กพน้ื ที่นำรอ่ ง

5.1 ผลการประเมนิ สถานภาพล่มุ นำ้

ในการจัดสร้างเครื่องมือประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง ภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง
กับการจดั การล่มุ นำ้ ได้เขา้ มามีสว่ นรว่ มในขั้นตอนตา่ ง ๆ เช่น การให้ค่าน้ำหนักกลมุ่ ปัจจยั หลักท่ใี ช้ในการประเมิน
สถานภาพลุ่มน้ำ การให้ค่าถ่วงน้ำหนักและค่าลำดับความสำคัญของตัวชี้วัดในแต่ละลุ่มน้ำ ตลอดจนให้
ข้อคิดเห็นและเสนอแนะตัวชี้วัดเพ่ิมเติม เพ่ือให้ตัวช้ีวัดที่ได้สอดคล้องกับบริบทและสภาพปัญหาของพื้นท่ี
ตามลำดับความสำคัญอย่างแท้จริง ผลท่ีได้จากขั้นตอนดังกล่าวจึงนำมาพัฒนาเป็นแบบจำลองทางคณิตศาสตร์
แล้วนำเข้าสู่ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ เพ่ือประมวลผลและจัดทำเป็นแผนท่ีสถานภาพลุ่มน้ำเป็นข้ันตอน
สุดท้าย

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลางท้ัง 5 ลุ่มน้ำหลัก ได้แก่ ลุ่มน้ำแม่กลอง
ลุ่มน้ำเพชรบุรี ลุ่มน้ำท่าจีน ลุ่มน้ำสะแกกรัง และลุ่มน้ำเจ้าพระยา พบว่าลุ่มน้ำท่ีมีสัดส่วนระดับสถานภาพ
วิกฤตมากท่ีสุดได้แก่ ลุ่มน้ำสะแกกรัง คิดเป็นพ้ืนท่ี 971.75 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 19.22 ของพ้ืนที่ลุ่มน้ำ
รองลงมาคือ ลุ่มน้ำแม่กลอง คิดเป็นพ้ืนที่ 1,470.88 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 4.88 ของพื้นที่ลุ่มน้ำ
ลำดับต่อมาคือ ลุ่มน้ำเจ้าพระยา คิดเป็นพื้นที่ 933.85 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 4.61 ของพื้นที่ลุ่มน้ำ
และลุ่มน้ำเพชรบุรี คิดเป็นพ้ืนท่ี 119.75 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 1.91 ของพื้นท่ีลุ่มน้ำ โดยพ้ืนท่ีลุ่มน้ำ
ที่มีสัดส่วนของระดับสถานภาพวิกฤติน้อยที่สุด คือ ลุ่มน้ำท่าจีน คิดเป็นพื้นท่ี 198.12 ตารางกิโลเมตร หรือ
ร้อยละ 1.47 ของพ้ืนที่ลุ่มน้ำ ทั้งน้ีระดับสถานภาพของลุ่มน้ำหลักทั้ง 5 ลุ่มน้ำ ดังแสดงในตารางที่ 5-1 และ
ภาพท่ี 5-1 ตามลำดับ

ตารางที่ 5-1 ตารางสรุปผลการประเมนิ สถานภาพลุม่ น้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ลำดบั ท่ี ลุ่มนำ้ วกิ ฤต ขนาดพ้นื ท่ี (ตร.กม.) ร้อยละของพนื้ ท่ีลมุ่ น้ำ
เสย่ี งภยั เตือนภัย สมดุล วิกฤต เสยี่ งภยั เตือนภยั สมดุล
315.17 4.88 29.72 64.36 1.04
01 แมก่ ลอง 1,470.88 8,967.93 19,416.75 149.92 1.91 29.61 66.08 2.40
464.89 1.47 38.99 56.09 3.45
02 เพชรบรุ ี 119.75 1,852.70 4,135.55 250.73 19.22 45.01 30.81 4.96
164.45 4.61 61.62 32.96 0.81
03 ทา่ จนี 198.12 5,259.68 7,566.69

04 สะแกกรัง 971.75 2,275.43 1,557.86

05 เจ้าพระยา 933.85 12,487.97 6,678.50

ที่มา : วิเคราะหด์ ว้ ยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บรษิ ัททีป่ รึกษา, 2562

โครงการเพ่มิ ประสิทธิภาพการบริหารจดั การชน้ั คุณภาพลุม่ น้ำ 37

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-1 ผลการประเมนิ สถานภาพลมุ่ น้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง
สรปุ สถานภาพลุ่มนำ้ หลกั โดยใช้สัดส่วนของขนาดพืน้ ทต่ี ่อพน้ื ท่ลี ุ่มน้ำ และกลุม่ ของตวั ชี้วัดที่แตกตา่ ง
กันตามการคัดเลือกในแต่ละลุ่มน้ำ พบว่า ลุ่มน้ำเพชรบุรี ลุ่มน้ำแม่กลองและลุ่มน้ำท่าจีน มีสถานภาพอยู่ใน

โครงการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชัน้ คุณภาพลุ่มนำ้ 38

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ระดับ เตือนภัย ส่วนลุ่มน้ำสะแกกรังและลุ่มน้ำเจ้าพระยามีสถานภาพระดับ เสี่ยงภัย หรืออาจกล่าวสรุป
ได้ว่า พื้นที่ลุ่มน้ำภาคตะวันตกในภาพรวมมีสถานภาพ เตือนภัย ทั้งนี้ ท้ังลุ่มน้ำเพชรบุรีและลุ่มน้ำแม่กลอง
มีผืนป่าตะวันตกหรือป่าห้วยขาแข้ง ซึ่งเป็นตัวชี้วัดที่ช่วยส่งเสริมให้สถานภาพลุ่มน้ำดีกว่า ส่วนลุ่มน้ำท่าจีนท่ีมี
สถานภาพลุ่มน้ำระดับเตือนภัยเน่ืองมาจากสภาพทางกายภาพของพื้นที่ดี เช่น มีปัญหาน้ำท่วมหรือภัยแล้งน้อย
เป็นต้น ส่วนลุ่มน้ำสะแกกรังและลุ่มน้ำเจ้าพระยามีสถานภาพลุ่มน้ำระดับ เส่ียงภัย เนื่องจากพื้นท่ีส่วนใหญ่
เป็นพื้นท่ีลุ่มต่ำ และพื้นท่ีเกษตรกรรมที่เป็นพ้ืนที่รองรับการขยายตัวของเมือง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพน้ำ
ท้ังจากน้ำท้ิงจากครัวเรือน รวมถึงสารเคมีการเกษตร การใช้ประโยชน์ท่ีดินที่ไม่ถูกต้อง ส่งผลให้พื้นที่ลุ่มน้ำ
ภาคกลางมสี ถานภาพในระดับเส่ยี งภัย

5.2 ผลการประเมนิ สถานภาพลุ่มน้ำสาขา

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำสาขา จำนวน 22 ลุ่มน้ำ ในลุ่มน้ำหลัก 5 ลุ่มน้ำ พบว่า ลุ่มน้ำสาขาท่ีมี
สัดสว่ นพนื้ ที่อยใู่ นสถานภาพเสี่ยงภยั มากกว่าร้อยละ 50 มีจำนวนทง้ั หมด 8 ล่มุ น้ำสาขาเรียงตามลำดับ ดังน้ี

1. ลมุ่ น้ำสาขาบึงบอระเพ็ด ลมุ่ น้ำเจ้าพระยา รอ้ ยละพื้นที่เสย่ี งภยั 75.01
2. ลมุ่ นำ้ สาขาห้วยกระเสยี ว ลมุ่ น้ำทา่ จีน ร้อยละพ้ืนทีเ่ สย่ี งภยั 70.00
3. ลุ่มน้ำสาขาลำภาชี ลุม่ นำ้ แมแ่ ม่กลอง ร้อยละพื้นท่เี สีย่ งภยั 64.70
4. ลมุ่ นำ้ สาขาแมน่ ำ้ สะแกกรังตอนล่าง ลมุ่ นำ้ สะแกกรงั รอ้ ยละพื้นที่เสยี่ งภยั 64.20
5. ลุ่มน้ำสาขาหว้ ยแม่ละมงุ ลมุ่ นำ้ แมก่ ลอง รอ้ ยละพน้ื ท่ีเส่ียงภยั 62.53
6. ล่มุ นำ้ สาขาคลองโพธิ์ ลุ่มนำ้ สะแกกรงั ร้อยละพื้นท่ีเสี่ยงภยั 60.68
7. ลุ่มนำ้ สาขาทีร่ าบแมน่ ำ้ เจา้ พระยา ลุม่ นำ้ เจ้าพระยา รอ้ ยละพ้นื ทเี่ ส่ียงภยั 57.91
8. ลุ่มนำ้ สาขาห้วยตะเพนิ ลมุ่ นำ้ แม่กลอง รอ้ ยละพน้ื ทีเ่ สย่ี งภัย 50.32

ส่วนลุ่มน้ำสาขาอื่น ๆ อีกจำนวน 14 ลุ่มน้ำสาขา มีสัดส่วนพื้นท่ีส่วนใหญ่อยู่ในสถานภาพเตือนภัย
ดังแสดงในภาพท่ี 5-2

โครงการเพิ่มประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชนั้ คณุ ภาพลุม่ น้ำ 39

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-2 สถานภาพลุม่ นำ้ สาขาในพื้นทล่ี ่มุ น้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง 40
1. ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำแมก่ ลอง จำแนกรายลมุ่ นำ้ สาขา

โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจดั การชนั้ คุณภาพลมุ่ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

1.1 พ้ืนที่ลุ่มน้ำแม่กลอง ประกอบด้วย 11 ลุ่มน้ำสาขา อยู่ในสถานภาพเส่ียงภัย 3 ลุ่มน้ำสาขา
คือ ห้วยตะเพิน ลำภาชี และห้วยแม่ละมุง และอยู่ในสถานภาพเตือนภัย 8 ลุ่มน้ำสาขา คือ แม่น้ำแควน้อย
ตอนล่าง แม่น้ำแควใหญ่ตอนล่าง แม่น้ำแควใหญ่ตอนบน แม่น้ำแควน้อยตอนบน ห้วยแม่จัน ห้วยปิล๊อก
ท่ีราบแม่น้ำแม่กลอง และห้วยขาแข้ง ผลการประเมินสถานภาพจำแนกรายลุ่มน้ำสาขา ดังแสดงในตารางที่
5-2 และภาพที่ 5-3 ถึง ภาพท่ี 5-14

ตารางที่ 6-2 ผลการประเมนิ สถานภาพลุ่มน้ำสาขาในพนื้ ที่ลุม่ นำ้ แมก่ ลอง

ลำดบั ลมุ่ นำ้ หลกั ล่มุ น้ำสาขา สถานภาพ พ้ืนที่ รวมพื้นที่ รอ้ ยละของ สถาน
(ตร.กม.) ลมุ่ นำ้ สาขา ล่มุ น้ำสาขา ภาพรวม
(ตร.กม.) เสี่ยงภัย

1 ลมุ่ นำ้ แมก่ ลอง ห้วยตะเพนิ วิกฤต 1,123.62 2,506.15 44.83 เสย่ี งภัย

เสย่ี งภยั * 1,261.12 *50.32 เตือนภัย

เตอื นภยั 120.75 4.82 เตือนภยั

สมดลุ ไม่มี ไมม่ ี เตือนภยั

2 ลุ่มน้ำแม่กลอง ลำภาชี วกิ ฤต 152.42 2,574.74 5.92 เสยี่ งภยั

เสี่ยงภยั * 1,665.92 *64.70 สถาน
ภาพรวม
เตือนภยั 754.67 29.31 เตือนภยั

สมดลุ 0.01 0.00

3 ลมุ่ นำ้ แม่กลอง แมน่ ำ้ แควน้อยตอนลา่ ง วิกฤต 82.26 3,383.36 2.43

เสยี่ งภัย 1,338.30 39.56

เตอื นภัย* 1,959.24 *57.91

สมดลุ 1.47 0.04

4 ลุ่มน้ำแม่กลอง แม่นำ้ แควใหญ่ตอนลา่ ง วกิ ฤต 59.04 4,024.80 1.47

เสย่ี งภัย 1,292.75 32.12

เตือนภยั * 2,672.86 *66.41

สมดลุ 0.13 0.00

5 ลุม่ นำ้ แมก่ ลอง แม่น้ำแควใหญ่ตอนบน วิกฤต 47.27 5,066.88 0.93

เสี่ยงภัย 1,034.26 20.41

เตือนภยั * 3,983.57 *78.62

สมดลุ ไม่มี ไมม่ ี

6 ล่มุ นำ้ แม่กลอง ห้วยแม่ละมงุ วิกฤต 2.85 694.36 0.41

เสี่ยงภยั * 434.19 *62.53

เตือนภยั 257.18 37.04

สมดลุ ไม่มี ไมม่ ี

ตารางที่ 5-2 ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำสาขาในพ้ืนทล่ี ุม่ นำ้ แม่กลอง (ต่อ)

ลำดบั ลุ่มน้ำหลกั ลุ่มนำ้ สาขา สถานภาพ พื้นท่ี รวมพนื้ ท่ี รอ้ ยละของ
7 ลุ่มน้ำแม่กลอง (ตร.กม.) ลุ่มน้ำสาขา ลุ่มนำ้ สาขา
แม่น้ำแควนอ้ ยตอนบน วิกฤต (ตร.กม.)
3.09 0.08
เสี่ยงภยั 684.49 4,115.56 16.63
เตอื นภัย* 3,390.67 *82.39

โครงการเพ่ิมประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การช้นั คุณภาพลุ่มน้ำ 41

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ลำดับ ลมุ่ นำ้ หลกั ลุ่มน้ำสาขา สถานภาพ พ้ืนท่ี รวมพ้นื ท่ี รอ้ ยละของ สถาน
(ตร.กม.) ล่มุ น้ำสาขา ล่มุ น้ำสาขา ภาพรวม
สมดลุ (ตร.กม.)
35.86 0.87 เตือนภัย
8 ลุ่มน้ำแมก่ ลอง หว้ ยแมจ่ นั วกิ ฤต 0.09 700.66 0.01
88.40 12.62 เตือนภยั
เสี่ยงภยั 611.77 952.66 *87.31
ไม่มี ไมม่ ี เตือนภัย
เตอื นภัย* 0.03 3,800.04 0.00
205.11 21.53 เตือนภัย
สมดลุ 746.85 2,361.50 *78.40
0.06 0.01
9 ลุ่มน้ำแมก่ ลอง ห้วยปิล๊อก วกิ ฤต 0.12 0.00
819.64 21.57
เส่ยี งภยั 2,701.07 *71.08
277.53 7.30
เตอื นภัย* 0.05 0.00
143.30 6.07
สมดลุ 2,217.48 *93.90
0.11 0.00
10 ลุ่มนำ้ แม่กลอง ท่รี าบแม่นำ้ แม่กลอง วกิ ฤต 30,169.60

เสย่ี งภัย

เตือนภยั *

สมดลุ

11 ล่มุ น้ำแม่กลอง หว้ ยขาแข้ง วกิ ฤต

เส่ียงภยั

เตอื นภัย*

สมดลุ

รวมพน้ื ทีล่ ่มุ นำ้ แมก่ ลอง

ทม่ี า : วเิ คราะห์ดว้ ยระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร์, บริษัททป่ี รกึ ษา 2562

โครงการเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชัน้ คณุ ภาพลมุ่ น้ำ 42

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-3 แผนทแ่ี สดงผลการประเมนิ สถานภาพลมุ่ นำ้ สาขาในพ้ืนทล่ี ่มุ น้ำแมก่ ลอง

โครงการเพมิ่ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การช้ันคุณภาพล่มุ น้ำ 43

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-4 สถานภาพลุ่มน้ำสาขาห้วยตะเพนิ ลุ่มน้ำแม่กลอง 44

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชนั้ คณุ ภาพลมุ่ น้ำ

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-5 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาลำภาชี ลุ่มน้ำแม่กลอง 45

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การช้ันคุณภาพลุม่ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-6 สถานภาพล่มุ น้ำสาขาแม่น้ำแควนอ้ ยตอนล่าง ล่มุ น้ำแม่กลอง 46

โครงการเพิม่ ประสิทธภิ าพการบรหิ ารจดั การชน้ั คุณภาพล่มุ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-7 สถานภาพล่มุ น้ำสาขาแม่น้ำแควใหญต่ อนล่าง ล่มุ น้ำแม่กลอง 47

โครงการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชน้ั คณุ ภาพลมุ่ น้ำ

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-8 สถานภาพล่มุ น้ำสาขาแม่นำ้ แควใหญต่ อนบน ล่มุ น้ำแม่กลอง 48

โครงการเพิม่ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การชนั้ คุณภาพล่มุ นำ้

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-9 สถานภาพลุม่ น้ำสาขาหว้ ยแมล่ ะมงุ ลุ่มน้ำแม่กลอง 49

โครงการเพมิ่ ประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การชนั้ คณุ ภาพลมุ่ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-10 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาแม่นำ้ แควนอ้ ยตอนบน ล่มุ น้ำแม่กลอง 50

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชนั้ คุณภาพลมุ่ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-11 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาห้วยแมจ่ นั ลุ่มน้ำแม่กลอง 51

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชนั้ คณุ ภาพลมุ่ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-12 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาหว้ ยปลิ ๊อก ลุ่มน้ำแม่กลอง 52

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การชน้ั คณุ ภาพลุ่มนำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-13 สถานภาพล่มุ น้ำสาขาท่ีราบแม่น้ำแมก่ ลอง ล่มุ น้ำแม่กลอง 53

โครงการเพิม่ ประสิทธภิ าพการบรหิ ารจดั การช้นั คณุ ภาพลุ่มน้ำ

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-14 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาหว้ ยขาแขง้ ลุ่มนำ้ แม่กลอง
1.2 ผลการประเมินสถานภาพรายลุ่มน้ำสาขาของลุ่มน้ำแม่กลอง โดยใช้ตัวช้ีวัด 30 ตัว ใน 4 กลุ่ม
ดงั แสดงในตารางที่ 5-3 และมรี ายละเอียดของแตล่ ะลุ่มนำ้ สาขา ดงั นี้

โครงการเพิม่ ประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การชนั้ คณุ ภาพลมุ่ นำ้ 54

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ตารางที่ 5-3 ตวั ชีว้ ดั ทีใ่ ช้ในการประเมินสถานภาพลุ่มนำ้ แมก่ ลอง จำนวน 30 ตวั

โครงสรา้ งฯ หน้าทฯี่ เศรษฐกิจสงั คมฯ การบริหารจดั การฯ
รหัส ตัวชวี้ ัด
รหัส ตวั ชีว้ ัด รหัส ตัวชีว้ ัด รหสั ตวั ชว้ี ัด D21 การประกาศเขต

A01 พ้ืนที่ป่าไมป้ กคลมุ B10 ปริมาณน้ำทา่ ตอ่ C14 รอ้ ยละของพ้นื ทีต่ ้งั พ้ืนทีอ่ นุรกั ษ์
ปัจจบุ ันในพื้นที่ ปริมาณน้ำฝน ถ่นิ ฐานชุมชนในพนื้ ท่ี ทรัพยากรธรรมชาติ
ลุ่มนำ้ ลุ่มนำ้ ชัน้ ท่ี 1 และ 2 และส่งิ แวดล้อม
D22 การจัดการและ
A02 ดชั นีพชื พรรณ B11 คณุ ภาพนำ้ ผวิ ดนิ C15 ร้อยละของพ้นื ที่ ควบคมุ การใช้
ประโยชนท์ ี่ดินเพ่ือ
ปา่ อนรุ ักษ์ที่มีการ คุ้มครองสงิ่ แวดล้อม
D23 ระบบบำบดั น้ำเสีย
เปลีย่ นแปลงการใช้
D24 ปา่ ชมุ ชน
ประโยชน์
D25 เขตการใช้ประโยชน์
A03 ความหนาแนน่ ของ B12 ระยะเวลาการไหล C16 ร้อยละของการใช้ ทด่ี นิ ปา่ ไม้

การระบายน้ำ ของนำ้ ประโยชนท์ ด่ี นิ D26 การมีสว่ นรว่ ม

ชมุ ชน และ D27 การจัดการขยะ

สง่ิ ก่อสรา้ ง D28 เขตผงั เมืองรวม
ระดบั ลุ่มน้ำ
A04 พ้ืนทเี่ สย่ี งภัยนำ้ ท่วม B13 ศักยภาพการให้นำ้ C17 การเปลย่ี นแปลง
D29 จำนวนโครงการ
ของน้ำใตด้ นิ พ้นื ที่ปา่ ไม้ พฒั นาแหล่งน้ำ/
ชลประทาน
A05 พื้นทเี่ สี่ยงภัยแลง้ C18 แหลง่ กำเนิดขยะ
D30 งบประมาณรฐั
อนั ตราย เพ่อื การฟืน้ ฟู
ทรัพยากรธรรมชาติ
A06 พื้นที่เสย่ี งภยั ดนิ C19 การรุกลำ้ ลำน้ำ

ถล่ม

A07 การชะล้างพังทลาย C20 ท่ีตัง้ โรงงาน

ของดนิ อตุ สาหกรรม

A08 ความลาดชัน

A09 เน้อื ดิน

ทีม่ า : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภูมศิ าสตร์, บรษิ ทั ทปี่ รึกษา 2562

โครงการเพมิ่ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การชนั้ คุณภาพลมุ่ นำ้ 55

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

1) ลมุ่ น้ำสาขาหว้ ยตะเพิน
ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำสาขาห้วยตะเพิน อยู่ในระดับ เสี่ยงภัย ทุกตัวชี้วัดมีค่า

คะแนนรวมอยใู่ นชว่ ง 50-75 คะแนน โดยปัญหาท่ีต้องรบี แกไ้ ขของลมุ่ น้ำสาขาหว้ ยตะเพิน คือ ปริมาณน้ำท่า
ต่อปริมาณน้ำฝนท่ีไม่สมดุลกัน คือ มีฝนตกมากแต่กักเก็บไว้ใช้ได้น้อย และปัญหาท่ีเร่งด่วน คือ ความ
หนาแน่นของการระบายน้ำ ท่ีต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
และการควบคุมคุณภาพน้ำผิวดินไม่ให้เสื่อมโทรม รวมถึงระยะเวลาการไหลของน้ำควรมีความสม่ำเสมอ
โดยค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพที่ 5-15 และตัวช้ีวัดหลักที่มีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำในภาพรวม
อธบิ ายได้ ดังนี้

(1) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 20 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พื้นท่ีเส่ียงภัยน้ำท่วม A04 (เส่ียงน้อยหรือไม่เส่ียง) 2) ร้อยละของการใช้ประโยชน์ท่ีดิน ชุมชน และ
สิ่งก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสิ่งปลูกสร้างน้อย) และ 3) งบประมาณรัฐเพื่อการฟ้ืนฟูทรัพยากรธรรมชาติ
D30 (มีงบประมาณ) เป็นต้น โดยตวั ช้วี ัดท่ีมคี ่าคะแนนมากท่ีสดุ ในกลุ่มนี้ ไดแ้ ก่ พ้นื ทป่ี ่าไมป้ กคลุมปจั จุบันใน
พน้ื ทลี่ ุ่มน้ำ A01 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 2.05 ซงึ่ มแี นวโน้มเปลยี่ นแปลงสถานภาพลมุ่ น้ำเข้าสสู่ ภาวะเตือนภัยใน
อนาคต จากการเปล่ียนแปลงพื้นที่บางส่วนเป็นพ้ืนที่เกษตรกรรม โดยตัวช้ีวัดส่วนใหญ่มีแนวโน้มเข้าสู่สภาพ
เตอื นภัย

(2) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 5 ตัวช้ีวัด
ได้แก่ 1) ดัชนีพืชพรรณ A02 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.53 คะแนน (เน่ืองจากพ้ืนท่ีส่วนใหญ่เป็นพ้ืนที่เกษตรกรรม
โดยเฉพาะไร่ข้าวโพด ซ่ึงเป็นพืชล้มลุกที่ส่งผลต่อปริมาณพื้นที่สีเขียวท่ีไม่แน่นอน แปรผันตามวงรอบการทำ
การเกษตร) 2) พ้ืนที่เส่ียงภัยแล้ง A05 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.79 (พื้นที่มีความเส่ียงต่อการเกิดภัยแล้ง)
3) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.44 (พ้ืนที่มีศักยภาพการใช้น้ำใต้ดินต่ำ)
4) การจดั การและควบคุมการใชป้ ระโยชน์ท่ีดินเพื่อคุ้มครองส่ิงแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.40 (ไม่มี
ประกาศท่ีเก่ียวข้องในพ้ืนที่) และ 5) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40 โดยทั้ง 5 ตัวช้ีวัดมี
ค่าคะแนนเฉลย่ี เท่ากับ 2.71 คะแนน

(3) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 3 ตัวช้ีวัด ได้แก่
1) ความหนาแน่นของการระบายน้ำ A03 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.91 คะแนน (เน่ืองจากการเปล่ียนแปลง
สภาพพ้ืนท่ีเป็นเมืองและพื้นท่ีเกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง) 2) คุณภาพน้ำ
ผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.63 คะแนน (อยู่ในระดับท่ีต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุม
คุณภาพน้ำไม่ให้เส่ือมโทรม จนอาจนำเข้าสู่สภาวะวิกฤตได้ในอนาคต) และ 3) ระยะเวลาการไหลของน้ำ
B13 มคี า่ คะแนนเทา่ กับ 4.60

(4) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) มี 1 ตัวชี้วัด
ได้แก่ ปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน B10 มีค่าคะแนนสูงมากเท่ากับ 7.50 ซึ่งเป็นตัวช้ีวัดที่มีอิทธิพลต่อ
ลุ่มน้ำสาขาห้วยตะเพินมากที่สุด โดยปริมาณน้ำในแหล่งกักเก็บมีปริมาณไม่เพียงพอต่อการเกษตรและ
อุตสาหกรรมการเกษตรในพนื้ ท่ี

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การช้ันคณุ ภาพลมุ่ น้ำ 56

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตัวชี้วดั ตามสถานภาพลมุ่ น้าสาขา
หว้ ยตะเพนิ (ลุม่ น้าแม่กลอง) สถานภาพหลัก (เสีย่ งภัย)

D30

D29 1.40 3.40
D28 1.50
ัตวชี้ ัวดD27 1.26 สมดลุ (0.00%)
D26 0.85 เตอื นภยั (4.82%)
D25 0.89 4.60 เสย่ี งภัย (50.32%)
D24 1.82 4.63 วกิ ฤต (44.83%)
D23 2.40
D22 4.91 7.50

D21 1.79 6.75 9.00
C20 1.95
C19 1.34
C18 0.24
C17 1.33
C16 0.02
C15 1.06
C14 0.10
B13 2.44
B12

B11

B10

A09 0.43 2.79
A08 1.03
A07 0.64
A06 0.79
A05

A04 0.00
A03

A02 2.53
A01 2.05

0.00 2.25 4.50

คา่ คะแนน

ที่มา : วเิ คราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภูมศิ าสตร์, บริษทั ท่ีปรึกษา 2562

ภาพท่ี 5-15 สถานภาพรายตวั ชี้วดั ล่มุ นำ้ สาขาห้วยตะเพิน ลุ่มน้ำแม่กลอง
2) ลมุ่ นำ้ สาขาลำภาชี

โครงการเพ่ิมประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชนั้ คุณภาพลุม่ นำ้ 57

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำสาขาลำภาชี อยู่ในระดับ เส่ียงภัย ทุกตัวชี้วัดมีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 50-75 คะแนน โดยปัญหาที่เร่งด่วนของลุ่มน้ำสาขาลำภาชี คือ พื้นที่ป่าไม้ปกคลุม
ปจั จุบนั มพี ้ืนที่น้อยเมื่อเปรยี บเทียบกับพน้ื ที่ลุ่มน้ำ และคุณภาพน้ำผวิ ดินท่ไี ม่ดี รวมถึงความหนาแนน่ ของการ
ระบายน้ำ โดยค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-16 และตัวช้ีวัดหลักท่ีมีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำใน
ภาพรวม อธบิ ายได้ ดงั นี้

(1) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 21 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พื้นที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เส่ียงน้อยหรือไม่เสี่ยง) มีค่าคะแนนเท่ากับ 0.00 2) ร้อยละของการใช้
ประโยชน์ท่ีดิน ชุมชน และส่ิงก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสิ่งปลูกสร้างน้อย) มีค่าคะแนนเท่ากับ 0.04 และ
3) งบประมาณรัฐเพ่ือการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ D30 (มีงบประมาณ) มีค่าคะแนนเท่ากับ 0.00 เป็นต้น
โดยตัวชี้วัดท่ีมีค่าคะแนนมากท่ีสุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ ดัชนีพืชพรรณ A02 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.20 ซ่ึงมี
แนวโนม้ เปลยี่ นแปลงสถานภาพลุ่มนำ้ เข้าสู่สภาวะเตือนภัยในอนาคต จากการเปลีย่ นแปลงพื้นทบี่ างสว่ นเป็น
พ้นื ท่ีเกษตรกรรม โดยตัวช้วี ดั สว่ นใหญม่ ีแนวโน้มเขา้ สู่สภาพเตือนภัย

(2) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 5 ตัวช้ีวัด
ได้แก่ 1) ปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน B10 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.75 โดยปริมาณน้ำในแหล่งกักเก็บมี
ปรมิ าณไมเ่ พยี งพอต่อการเกษตรและอุตสาหกรรมการเกษตรในพ้นื ท่ี 2) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B13 มคี ่า
คะแนนเท่ากับ 2.47 3) การประกาศเขตพ้ืนที่อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม D21 (ไม่มี
ประกาศ) มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.75 4) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
D22 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.40 (ไม่มีประกาศท่ีเก่ียวข้องในพื้นท่ี) และ 5) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่า
คะแนนเท่ากับ 2.40 โดยท้ัง 5 ตัวช้ีวัดมีค่าคะแนนเฉล่ียเท่ากับ 3.15 คะแนน ซึ่งมีแนวโน้มเข้าสู่สถานภาพ
เสย่ี งภัยสูง

(3) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 4 ตัวชี้วัด ได้แก่
1) พื้นท่ีป่าไม้ปกคลุมปัจจุบันในพื้นท่ีลุ่มน้ำ A01 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.56 ซึ่งมีแนวโน้มเปลี่ยนแปลง
สถานภาพลุ่มน้ำเข้าสู่สภาวะวิกฤตในอนาคต 2) ความหนาแน่นของการระบายน้ำ A03 มีค่าคะแนนเท่ากับ
4.98 คะแนน เนื่องจากการเปล่ียนแปลงสภาพพื้นท่ีเป็นเมืองและพ้ืนที่เกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการ
ระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง 3) คุณภาพน้ำผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.56 คะแนน ที่อยู่ในระดับท่ี
ต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุมคุณภาพน้ำไม่ให้เส่ือมโทรมจนอาจนำเข้าสู่สภาวะวิกฤตได้ใน
อนาคต และ 4) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.60 โดยค่าเฉลี่ยตัวชี้วัดทั้ง 4 ตัว
เท่ากบั 5.56 ซง่ึ ท้ัง 4 ตวั ชี้วดั เป็นตัวช้วี ัดท่ที ำใหส้ ถานภาพลมุ่ นำ้ เขา้ สู่สถานภาพเสย่ี งภัย

(4) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบมากท่ีสุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวช้ีวัด
ในกลุม่ ดงั กลา่ ว

โครงการเพิ่มประสิทธภิ าพการบรหิ ารจดั การชน้ั คุณภาพล่มุ นำ้ 58

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ค่าคะแนนรายตัวช้ีวัดตามสถานภาพลุ่มน้าสาขา
ลา้ ภาชี (ลมุ่ นา้ แม่กลอง) สถานภาพหลกั (เสยี่ งภยั )

D30 3.40 สมดุล (0.00%)
3.75 เตือนภัย (29.31%)
D29 1.40 เสย่ี งภยั (64.70%)
ัตวชี้วัดD28 1.37 วกิ ฤต (5.92%)
D27 1.25
D26 0.83 4.60 5.56
D25 1.41 3.75
D24 1.89
D23 2.40 4.98
D22
4.50 5.56 9.00
D21
ค่าคะแนน 6.75
C20 2.00
C19 1.48
C18 0.51
C17 0.65
C16 0.04
C15 0.35
C14 0.67
B13 2.47
B12

B11

B10

A09 0.87
A08 0.58
A07 0.63
A06 0.84
A05 1.23
A04 0.00
A03

A02 2.20
A01

0.00 2.25

ท่มี า : วิเคราะห์ด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร,์ บริษทั ท่ีปรึกษา 2562

ภาพท่ี 5-16 สถานภาพรายตัวชี้วดั ลุ่มน้ำสาขาลำภาชี ลุ่มนำ้ แม่กลอง
3) ล่มุ นำ้ สาขาแม่น้ำแควน้อยตอนลา่ ง

โครงการเพ่มิ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การชน้ั คุณภาพลุ่มนำ้ 59

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำแม่น้ำแควน้อยตอนล่าง อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุกตัวชี้วัด
มีค่าคะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน โดยปัญหาท่ีเร่งด่วนของลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควน้อยตอนล่าง คือ
ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ท่ีต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมาก
ยิ่งขึ้น เช่น ส่ิงกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน ที่ต้องควบคุมไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกว่าเดิม
และปัญหาท่ีต้องเฝ้าระวัง คือ การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อมให้มี
ประสิทธภิ าพ โดยค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดงั แสดงในภาพที่ 5-17 และตัวช้ีวัดหลกั ที่มีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำ
ในภาพรวม อธิบายได้ ดังนี้

(1) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 25 ตัวชี้วัด เช่น
1) พ้ืนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เสี่ยงน้อยหรือไม่เสย่ี ง) 2) ปรมิ าณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน B10 (มีน้ำเพียงพอ)
และ 3) รอ้ ยละของการใช้ประโยชน์ที่ดิน ชมุ ชน และสงิ่ ก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสง่ิ ปลูกสร้างน้อย) เป็นต้น
โดยตัวช้ีวัดท่ีมีค่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มนี้ ได้แก่ ร้อยละของพ้ืนที่ป่าอนุรักษ์ท่ีมีการเปล่ียนแปลงการใช้
ประโยชน์ C15 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.25 ซ่ึงมีแนวโน้มเปล่ียนแปลงสถานภาพลุ่มน้ำเข้าสู่สภาวะเตือนภัยใน
อนาคต จากการเปล่ยี นแปลงพน้ื ทบ่ี างสว่ นเปน็ พืน้ ทเ่ี กษตรกรรม เปน็ ต้น

(2) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 3 ตัวช้ีวัด
ได้แก่ 1) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.79 คะแนน เนื่องจากพื้นท่ีส่วนใหญ่
ประกอบดว้ ยภูเขาสูง จึงมีศักยภาพในการให้น้ำใตด้ ินต่ำ 2) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ทดี่ ินเพ่ือ
คุ้มครองส่ิงแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนสูงสุดในกลุ่มนี้ เท่ากับ 3.40 และ 3) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่า
คะแนนเทา่ กบั 2.40 โดยท้งั 3 ตัวชว้ี ดั มคี ่าคะแนนเฉลย่ี เทา่ กบั 2.86 คะแนน

(3) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวชี้วัด ได้แก่
1) ความหนาแนน่ ของการระบายนำ้ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 5.11 คะแนน เน่ืองจากการเปลย่ี นแปลงสภาพ
พ้ืนที่เป็นเมืองและพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำ
ผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.64 คะแนน ท่ีอยู่ในระดับท่ีต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุม
คุณภาพน้ำไมใ่ ห้เสื่อมโทรมจนอาจนำเข้าสสู่ ภาวะวิกฤตได้ในอนาคต

(4) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวชี้วัด
ในกลมุ่ ดงั กลา่ ว

โครงการเพิม่ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การช้ันคณุ ภาพลุ่มน้ำ 60

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตัวชีว้ ัดตามสถานภาพลุ่มนา้ สาขา
แมน่ ้าแควนอ้ ยตอนลา่ ง (ลุม่ น้าแมก่ ลอง) สถานภาพหลกั (เตอื นภัย)

ัตวชี้วัดD30 0.00 สมดุล (0.04%)
D29 1.40 เตือนภยั (57.91%)
D28 1.50 เสี่ยงภัย (39.56%)
D27 1.55 วิกฤต (2.43%)
D26 0.79
D25 0.45 5.64
D24 1.88
D23 2.40 5.11
D22 3.40
D21 0.78
C20 1.95
C19 1.50
C18 0.02
C17 1.65
C16 0.00
C15 2.25
C14 0.10
B13 2.79
B12 2.12
B11
B10 0.00
A09 0.21
A08 1.33
A07 0.71
A06 1.07
A05 2.16
A04 0.00
A03
A02 1.99
A01 0.11

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

คา่ คะแนน

ที่มา : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร์, บรษิ ทั ทีป่ รึกษา 2562

ภาพที่ 5-17 สถานภาพรายตวั ชว้ี ัด ลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควนอ้ ยตอนล่าง ลุ่มนำ้ แม่กลอง
4) ลมุ่ นำ้ สาขาแม่นำ้ แควใหญต่ อนลา่ ง

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การช้นั คณุ ภาพลุม่ น้ำ 61

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำแม่น้ำแควใหญ่ตอนล่าง อยู่ในระดับ เตือนภัย
ทุกตัวช้ีวัดมีค่าคะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน โดยปัญหาที่เร่งด่วนของลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควใหญ่
ตอนล่าง คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ท่ีต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการระบายน้ำท่ีมี
ประสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น เช่น ส่ิงกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน ที่ต้องควบคุมไม่ให้เส่ือมโทรม
ไปมากกว่าเดิม และปัญหาท่ีต้องเฝ้าระวัง คือ การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือคุ้มครอง
ส่ิงแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพ ค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-18 โดยตัวช้ีวัดหลักท่ีมีผลต่อ
สถานภาพลุ่มน้ำในภาพรวม อธบิ ายได้ ดังน้ี

(1) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 24 ตัวชี้วัด เช่น
1) พ้ืนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เสย่ี งน้อยหรือไม่เสย่ี ง) 2) ปรมิ าณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน B10 (มีน้ำเพียงพอ)
และ 3) รอ้ ยละของการใช้ประโยชน์ทีด่ ิน ชุมชน และส่งิ กอ่ สรา้ ง C16 (มชี ุมชนและส่งิ ปลกู สรา้ งน้อย) เป็นต้น
โดยตัวชี้วัดที่มีค่าคะแนนมากท่ีสุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ พ้ืนท่ีเสี่ยงภัยแล้ง A05 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.11 ซึ่งมี
แนวโนม้ เปล่ยี นแปลงสถานภาพลมุ่ น้ำเขา้ สสู่ ภาวะเตือนภัยในอนาคต จากภาวะภัยแลง้ เปน็ ต้น

(2) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 4 ตัวช้ีวัด
ไดแ้ ก่ 1) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มคี ่าคะแนนเท่ากับ 3.43 2) ศักยภาพการให้นำ้ ของนำ้ ใต้ดิน B13 มี
ค่าคะแนนเทา่ กับ 2.80 คะแนน เนื่องจากพ้ืนทีส่ ว่ นใหญ่ประกอบด้วยภูเขาสูงจึงมีศักยภาพในการให้น้ำใตด้ ิน
ตำ่ 3) การจัดการและควบคุมการใชป้ ระโยชน์ที่ดนิ เพือ่ คุ้มครองสิ่งแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนสูงสุดในกลุ่มนี้
เท่ากับ 3.40 และ 4) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40 โดยท้ัง 4 ตัวช้ีวัดมีค่าคะแนนเฉล่ีย
เทา่ กบั 3.00 คะแนน

(3) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวช้ีวัด ได้แก่
1) ความหนาแนน่ ของการระบายนำ้ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 4.81 คะแนน เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพ
พื้นที่เป็นเมืองและพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำ
ผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.15 คะแนน ท่ีอยู่ในระดับท่ีต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุม
คณุ ภาพน้ำไมใ่ ห้เสอ่ื มโทรม จนอาจนำเข้าสู่สภาวะวิกฤตได้ในอนาคต คา่ คะแนนเฉลี่ยรวมเทา่ กบั 4.98

(4) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมากท่ีสุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวชี้วัด
ในกลมุ่ ดังกล่าว

โครงการเพมิ่ ประสทิ ธิภาพการบริหารจดั การชน้ั คณุ ภาพลุ่มนำ้ 62

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ค่าคะแนนรายตวั ชี้วัดตามสถานภาพลุม่ น้าสาขา
แม่น้าแควใหญต่ อนล่าง (ลมุ่ น้าแมก่ ลอง) สถานภาพหลัก (เตือนภยั )

ัตวชี้วัด D30 0.01 สมดลุ (0.00%)
D29 1.39 เตือนภัย (66.40%)
D28 1.50 เสย่ี งภยั (32.13%)
D27 1.61 วกิ ฤต (1.47%)
D26 0.76
D25 0.93 5.15
D24 1.89 4.82
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.14
C20 1.83
C19 1.48
C18 0.02
C17 1.66
C16 0.02
C15 1.51
C14 0.28
B13 2.80
B12 3.43
B11
B10 0.00
A09 0.11
A08 1.15
A07 0.74
A06 1.66
A05 2.11
A04 0.00
A03
A02 2.10
A01 0.23

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

ค่าคะแนน

ที่มา : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์, บริษัทท่ปี รกึ ษา 2562

ภาพท่ี 5-18 สถานภาพรายตวั ชว้ี ัด ลมุ่ น้ำสาขาแม่น้ำแควใหญ่ตอนล่าง ลุ่มนำ้ แม่กลอง
5) ลุ่มน้ำสาขาแมน่ ้ำแควใหญ่ตอนบน

โครงการเพิ่มประสิทธภิ าพการบรหิ ารจดั การชน้ั คุณภาพลมุ่ น้ำ 63

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำแม่น้ำแควใหญ่ตอนบน อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุก
ตัวช้ีวัดมคี ่าคะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวชี้วัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-19 โดยปัญหา
ทีเ่ ร่งดว่ นของลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควใหญ่ตอนบน คือ ความหนาแนน่ ของการระบายนำ้ ท่ตี ้องควบคุมให้มีการ
เก็บกักและมีการระบายน้ำท่ีมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เช่น ส่ิงกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน
ท่ีต้องควบคุมไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกว่าเดิม จนอาจนำเข้าสู่สภาวะวิกฤต และปัญหาที่ต้องเฝ้าระวัง คือ
ปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน ที่ต้องมีแผนงาน/โครงการ ในการเพ่ิมพ้ืนที่การกักเก็บน้ำในอนาคต โดย
ตัวชี้วัดหลกั ทม่ี ผี ลต่อสถานภาพลุ่มนำ้ ในภาพรวม อธิบายได้ ดงั น้ี

(1) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 20 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พ้ืนที่เส่ียงภัยน้ำท่วม A04 (เส่ียงน้อยหรือไม่เสี่ยง) 2) เน้ือดิน A09 (สมบัติดินดี) และ 3) ร้อยละของการ
ใช้ประโยชน์ท่ีดิน ชุมชน และสิ่งก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสิ่งปลูกสร้างน้อยเนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็น
พ้ืนที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวชี้วัดท่ีมีค่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ ป่าชุมชน D24 มีค่าคะแนนเท่ากับ
1.88 ซ่ึงมีแนวโน้มเปล่ียนแปลงสถานภาพลุ่มน้ำเข้าสู่สภาวะเตือนภัยในอนาคต เนื่องจากไม่มีป่าชุมชน
เปน็ ตน้

(2) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 8 ตัวช้ีวัด
เช่น 1) พื้นท่ีเสี่ยงภัยแล้ง A05 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.67 2) พื้นท่ีเสี่ยงภัยดินถล่ม A06 มีค่าคะแนนเท่ากับ
2.26 3) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากบั 2.43 4) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13 มี
ค่าคะแนนเท่ากับ 2.76 คะแนน เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยภูเขาสูง จึงมีศักยภาพในการให้น้ำใต้
ดินต่ำ 5) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินเพ่ือคุ้มครองสิ่งแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนเท่ากับ
3.40 และ 6) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40 โดยตัวชี้วัดที่มีค่าคะแนนมากที่สุดได้แก่
ปริมาณน้ำท่าต่อปรมิ าณน้ำฝน B10 มีค่าคะแนนเทา่ กบั 3.75

(3) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวช้ีวัด ได้แก่
1) ความหนาแนน่ ของการระบายน้ำ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากบั 5.07 คะแนน เนื่องจากการเปล่ียนแปลงสภาพ
พื้นท่ีเป็นเมืองและพ้ืนที่เกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำ
ผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.23 คะแนน ท่ีอยู่ในระดับท่ีต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุม
คณุ ภาพน้ำไมใ่ หเ้ สื่อมโทรม จนอาจนำเข้าสสู่ ภาวะวกิ ฤตไดใ้ นอนาคต ค่าคะแนนเฉลยี่ รวมเท่ากบั 5.15

(4) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวช้ีวัด
ในกลมุ่ ดงั กล่าว

โครงการเพมิ่ ประสิทธิภาพการบรหิ ารจดั การชนั้ คณุ ภาพล่มุ น้ำ 64

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตวั ชีว้ ัดตามสถานภาพลุม่ น้าสาขา
แม่น้าแควใหญ่ตอนบน (ลมุ่ นา้ แมก่ ลอง) สถานภาพหลัก (เตือนภยั )

ัตวชี้วัดD30 0.74 สมดุล (0.00%)
D29 0.66 เตอื นภยั (78.62%)
D28 1.50 เส่ยี งภยั (20.41%)
D27 1.54 วกิ ฤต (1.47%)
D26 0.61
D25 0.38 5.23
D24 1.88 5.07
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.05
C20 1.19
C19 0.73
C18 0.01
C17 1.69
C16 0.00
C15 2.51
C14 0.24
B13 2.76
B12 2.43
B11
B10 3.75
A09 0.02
A08 1.18
A07 0.90
A06 2.26
A05 2.67
A04 0.00
A03
A02 1.75
A01 0.03

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

ค่าคะแนน

ท่ีมา : วิเคราะหด์ ว้ ยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บริษัทที่ปรกึ ษา 2562

ภาพท่ี 5-19 สถานภาพรายตวั ชี้วดั ล่มุ น้ำสาขาแม่น้ำแควใหญ่ตอนบน ล่มุ นำ้ แมก่ ลอง
6) ลมุ่ น้ำสาขาห้วยแมล่ ะมุง

โครงการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชัน้ คณุ ภาพลุ่มน้ำ 65

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำห้วยแม่ละมุง อยู่ในระดับ เส่ียงภัย ทุกตัวชี้วัดมีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 50-75 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวชี้วัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-20 โดยปัญหาที่เร่งด่วน
ของลุ่มน้ำสาขาห้วยแม่ละมุง คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ท่ีต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการ
ระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน เช่น สิ่งกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน ท่ีต้องควบคุม
ไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกว่าเดิม จนอาจนำเข้าสู่สภาวะวิกฤต และปัญหาที่ต้องเฝ้าระวัง คือ ระยะเวลาการ
ไหลของน้ำ ท่ีควรเฝ้าระวังให้ไหลอย่างสม่ำเสมอ โดยตัวช้ีวัดหลักท่ีมีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำในภาพรวม
อธิบายได้ ดงั น้ี

(1) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 20 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พ้ืนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เสี่ยงน้อยหรือไม่เสี่ยง) มีค่าคะแนนเท่ากับ 0.00 2) เนื้อดนิ A09 (สมบัติดินดี)
และ 3) ร้อยละของการใช้ประโยชน์ที่ดิน ชุมชน และสิ่งก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสิ่งปลูกสร้างน้อย
เน่ืองจากพื้นท่ีส่วนใหญ่เป็นพ้ืนที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวช้ีวัดท่ีมีค่าคะแนนมากท่ีสุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ ป่าชุมชน
D24 มีค่าคะแนนเท่ากบั 1.90

(2) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 8 ตัวชี้วัด
เช่น 1) พ้ืนที่เส่ียงภัยแล้ง A05 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.20 2) พื้นที่เส่ียงภัยดินถล่ม A06 มีค่าคะแนนเท่ากับ
3.00 และ 3) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.08 โดยเป็นตัวชี้วัดท่ีมีค่าคะแนนมาก
ทส่ี ดุ ในกล่มุ นี้

(3) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวชี้วัด ได้แก่
1) ความหนาแน่นของการระบายน้ำ A03 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.92 คะแนน เนื่องจากการเปลย่ี นแปลงสภาพ
พื้นท่ีเป็นเมืองและพื้นที่เกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำ
ผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.22 คะแนน ที่อยู่ในระดับที่ต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุม
คณุ ภาพนำ้ ไม่ใหเ้ สอ่ื มโทรม จนอาจนำเข้าสสู่ ภาวะวิกฤตไดใ้ นอนาคต ค่าคะแนนเฉลยี่ รวมเทา่ กบั 5.07

(4) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวชี้วัด
ในกล่มุ ดงั กลา่ ว

โครงการเพิม่ ประสิทธภิ าพการบรหิ ารจดั การชัน้ คณุ ภาพลมุ่ น้ำ 66

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตัวช้ีวัดตามสถานภาพลมุ่ น้าสาขา
ห้วยแม่ละมุง (ลุม่ น้าแมก่ ลอง) สถานภาพหลกั (เส่ยี งภยั )

ัตวชี้วัด D30 สมดุล (0.00%)
เตือนภัย (37.04%)
D29 0.33 เสย่ี งภยั (62.53%)
D28 1.50 วิกฤต (0.41%)
D27 1.70
D26 0.93 6.75 9.00
D25 0.00
D24 1.90
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.01
C20 1.35
C19 0.32
C18 0.02
C17 1.70
C16 0.00
C15 3.00
C14 0.00
B13 2.80
B12 4.08
B11 5.22
B10 3.75
A09 0.03
A08 1.57
A07 1.19
A06 3.00
A05 3.20
A04 0.00
A03 4.92
A02 1.76
A01 0.39

0.00 2.25 4.50

คา่ คะแนน

ท่มี า : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บรษิ ทั ท่ปี รกึ ษา 2562

ภาพท่ี 5-20 สถานภาพรายตัวชี้วดั ลุ่มน้ำสาขาห้วยแม่ละมุง ลุ่มน้ำแมก่ ลอง
7) ลุ่มน้ำสาขาแมน่ ำ้ แควนอ้ ยตอนบน

โครงการเพ่ิมประสิทธิภาพการบรหิ ารจดั การชน้ั คณุ ภาพลมุ่ น้ำ 67

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำแม่น้ำแควน้อยตอนบน อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุกตัวชี้วัด
มีค่าคะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวชี้วัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-21 โดยปัญหาท่ีเร่งด่วน
ของลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควน้อยตอนบน คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ที่ต้องควบคุมให้มีการเก็บกัก
และมีการระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น เช่น สิ่งกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดินท่ีต้อง
ควบคุมไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกว่าเดิม และปัญหาท่ีต้องเฝ้าระวัง คือ การจัดการและควบคุมการใช้
ประโยชน์ท่ีดินเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพ โดยตัวช้ีวัดหลักที่มีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำ
ในภาพรวม อธบิ ายได้ ดงั น้ี

(1) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 24 ตัวชี้วัด เช่น
1) พื้นที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เส่ียงน้อยหรือไม่เส่ียง) 2) เนื้อดิน A09 (สมบัติดินดี) และ 3) ร้อยละของการ
ใช้ประโยชน์ท่ีดิน ชุมชน และส่ิงก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและส่ิงปลูกสร้างน้อยเน่ืองจากพื้นท่ีส่วนใหญ่เป็น
พื้นที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวช้ีวัดที่มีค่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มนี้ ได้แก่ ท่ีต้ังโรงงานอุตสาหกรรม C20 มีค่า
คะแนนเทา่ กับ 1.96 ซ่ึงมีแนวโนม้ เปล่ียนแปลงสถานภาพลุ่มน้ำเขา้ สสู่ ภาวะเตอื นภัยในอนาคต เนือ่ งจากการ
เพ่ิมข้ึนของโรงงานอตุ สาหกรรม เป็นต้น

(2) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 4 ตัวช้ีวัด
ได้แก่ 1) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.59 2) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13
มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.80 คะแนน เน่ืองจากพ้ืนท่ีส่วนใหญ่ ประกอบด้วย ภูเขาสูงจึงมีศักยภาพในการให้น้ำ
ใต้ดินต่ำ 3) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือคุ้มครองส่ิงแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนสูงสุด
ในกลุ่มนี้ เท่ากับ 3.40 และ 4) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40 โดยทั้ง 4 ตัวช้ีวัดมีค่าคะแนน
เฉลย่ี เท่ากับ 2.79 คะแนน

(3) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวชี้วัด ได้แก่
1) ความหนาแนน่ ของการระบายน้ำ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากบั 4.60 คะแนน เนื่องจากการเปล่ียนแปลงสภาพ
พื้นท่ีเป็นเมืองและพื้นที่เกษตรกรรมส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำผิวดิน
B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.46 คะแนน ที่อยู่ในระดับที่ต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุมคุณภาพน้ำ
ไม่ให้เสื่อมโทรมจนอาจนำเข้าสู่สภาวะวกิ ฤตได้ในอนาคต ค่าคะแนนเฉลย่ี รวมเทา่ กบั 5.03

(4) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวช้ีวัด
ในกลุ่มดังกล่าว

โครงการเพ่มิ ประสิทธิภาพการบริหารจดั การช้นั คุณภาพลุ่มน้ำ 68

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ค่าคะแนนรายตัวชี้วดั ตามสถานภาพลมุ่ นา้ สาขา
แม่น้าแควนอ้ ยตอนบน (ลมุ่ น้าแม่กลอง) สถานภาพหลกั (เตอื นภัย)

ัตวชี้วัดD30 0.09 สมดลุ (0.87%)
D29 1.31 เตอื นภยั (82.39%)
D28 1.50 เสยี่ งภยั (16.63%)
D27 1.26 วกิ ฤต (0.08%)
D26 0.73
D25 0.67 5.46
D24 1.89 4.60
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.15
C20 1.96
C19 1.45
C18 0.01
C17 1.57
C16 0.00
C15 1.84
C14 0.78
B13 2.80
B12 2.59
B11
B10 0.00
A09 0.07
A08 1.37
A07 1.20
A06 1.82
A05 1.42
A04 0.00
A03
A02 1.93
A01 0.77

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

คา่ คะแนน

ที่มา : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บริษัทท่ีปรกึ ษา 2562

ภาพท่ี 5-21 สถานภาพรายตวั ชี้วัด ลุ่มน้ำสาขาแมน่ ำ้ แควนอ้ ยตอนบน ลุ่มน้ำแมก่ ลอง
8) ล่มุ นำ้ สาขาห้วยแมจ่ นั

โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการบรหิ ารจดั การชน้ั คณุ ภาพล่มุ น้ำ 69

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำห้วยแม่จัน อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุกตัวชี้วัดมีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพที่ 5-22 โดยปัญหาที่เร่งด่วน
ของลุ่มน้ำสาขาห้วยแม่จัน คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการ
ระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เช่น ส่ิงกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน ที่ต้องควบคุม
ไม่ให้เสื่อมโทรมไปมากกว่าเดิม และปัญหาที่ควรเฝ้าระวัง คือ ปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน ที่ควรมี
แผนงานมาตรการ หรือโครงการในอนาคตที่จะเพิ่มพ้ืนท่ีการกักเก็บน้ำ โดยตัวชี้วัดหลักที่มีผลต่อสถานภาพ
ลุ่มนำ้ ในภาพรวม อธิบายได้ ดังน้ี

(1) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 21 ตัวชี้วัด เช่น
1) พ้ืนท่ีเสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เสี่ยงน้อยหรือไม่เสี่ยง) 2) เนื้อดิน A09 (สมบัติดินดี) และ 3) ร้อยละของการ
ใช้ประโยชน์ท่ีดิน ชุมชน และส่ิงก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและสิ่งปลูกสร้างน้อยเน่ืองจากพ้ืนที่ส่วนใหญ่เป็น
พ้ืนที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวช้ีวัดท่ีมีค่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ ป่าชุมชน D24 มีค่าคะแนนเท่ากับ
1.87 ซ่ึงมีแนวโน้มเปลี่ยนแปลงสถานภาพลุ่มน้ำเข้าสู่สภาวะเตือนภัยในอนาคต เน่ืองจากขาดพ้ืนท่ีป่าชุมชน
เป็นต้น

(2) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 7 ตัวช้ีวัด
เช่น 1) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.30 2) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13 มี
ค่าคะแนนเทา่ กับ 2.80 คะแนน เนื่องจากพื้นทีส่ ่วนใหญ่ประกอบดว้ ยภูเขาสงู จึงมีศักยภาพในการให้นำ้ ใต้ดิน
ต่ำ 3) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือคุ้มครองสิ่งแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.40
และ 4) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 2.40 โดยตัวชวี้ ัดท่ีมคี ่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มนี้ ได้แก่
ปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝน B10 มีค่าคะแนนเท่ากับ 3.75 ซ่ึงมีแนวโน้มเปลี่ยนแปลงสถานภาพลุ่มน้ำเข้า
สสู่ ภาวะเตอื นภัยในอนาคต เนือ่ งจากไม่สามารถเก็บนำ้ ไวใ้ ช้ไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ เป็นต้น

(3) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวช้ีวัด ได้แก่
1) ความหนาแน่นของการระบายนำ้ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 5.08 คะแนน เน่ืองจากการเปล่ยี นแปลงสภาพ
พ้ืนที่เป็นเมืองและพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำผิวดิน
B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.22 คะแนน ที่อยู่ในระดับที่ต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุมคุณภาพน้ำ
ไม่ให้เส่อื มโทรมจนอาจนำเข้าสูส่ ภาวะวกิ ฤตได้ในอนาคต คา่ คะแนนเฉลยี่ รวมเท่ากับ 5.15

(4) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวช้ีวัด
ในกลุ่มดังกลา่ ว

โครงการเพ่มิ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การช้นั คุณภาพลุ่มนำ้ 70

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตวั ชวี้ ดั ตามสถานภาพลุ่มน้าสาขา
หว้ ยแม่จัน (ล่มุ นา้ แมก่ ลอง) สถานภาพหลกั (เตอื นภยั )

ัตวชี้ ัวดD30 1.00 สมดลุ (0.00%)
D29 0.40 เตือนภัย (87.31%)
D28 1.50 เส่ียงภยั (12.62%)
D27 1.70 วิกฤต (0.01%)
D26 0.47
D25 0.00 5.22
D24 1.87 5.08
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.00
C20 1.13
C19 0.49
C18 0.03
C17 1.72
C16 0.00
C15 3.00
C14 0.00
B13 2.80
B12 2.30
B11
B10 3.75
A09 0.01
A08 1.28
A07 1.09
A06 0.00
A05 3.20
A04 0.00
A03
A02 1.75
A01 0.06

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

คา่ คะแนน

ที่มา : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตร์, บริษัททป่ี รึกษา 2562

ภาพที่ 5-22 สถานภาพรายตวั ชว้ี ดั ลมุ่ น้ำสาขาห้วยแม่จนั ลุ่มน้ำแมก่ ลอง
9) ลุ่มนำ้ สาขาหว้ ยปิลอ๊ ก

โครงการเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชน้ั คุณภาพลมุ่ น้ำ 71

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำห้วยปิล๊อก อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุกตัวชี้วัดมีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพท่ี 5-23 โดยปัญหาที่เร่งด่วน
ของลุ่มน้ำสาขาห้วยปิล๊อก คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการ
ระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน เช่น สิ่งกีดขวางทางระบายน้ำ และคุณภาพน้ำผิวดิน ท่ีต้องควบคุม
ไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกว่าเดิม และปัญหาท่ีควรเฝ้าระวัง คือ การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดิน
เพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม ให้มีประสิทธิภาพ โดยตัวชี้วัดหลักท่ีมีผลต่อสถานภาพลุ่มน้ำในภาพรวม อธิบายได้
ดังนี้

(1) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 23 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พื้นท่ีเส่ียงภัยน้ำท่วม A04 (เส่ียงน้อยหรือไม่เส่ียง) 2) เน้ือดิน A09 (สมบัติดินดี) และ 3) ร้อยละของการ
ใช้ประโยชน์ที่ดิน ชุมชน และส่ิงก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและส่ิงปลูกสร้างน้อยเนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็น
พื้นที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวช้ีวัดท่ีมีค่าคะแนนมากท่ีสุดในกลุ่มนี้ ได้แก่ ร้อยละของพื้นท่ีป่าอนุรักษ์ท่ีมีการ
เปล่ียนแปลงการใช้ประโยชน์ C15 มคี ่าคะแนนเท่ากับ 1.99 ซึง่ มีแนวโน้มเปลี่ยนแปลงสถานภาพล่มุ น้ำเข้าสู่
สภาวะเตอื นภยั ในอนาคตเน่อื งจากการบกุ รกุ ของพื้นทปี่ ่าอนุรักษ์ เปน็ ต้น

(2) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 5 ตัวชี้วัด
เช่น 1) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.30 2) ศักยภาพการให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13
มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.80 คะแนน เน่ืองจากพ้ืนที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยภูเขาสูงจึงมีศักยภาพในการให้น้ำใต้
ดินต่ำ 3) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือคุ้มครองส่ิงแวดล้อม D22 มีค่าคะแนนสูงสุดใน
กลุ่มนี้ เท่ากบั 3.40 และ 4) ระบบบำบัดน้ำเสยี D23 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40

(3) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวช้ีวัด ได้แก่
1) ความหนาแนน่ ของการระบายน้ำ A03 มีคา่ คะแนนเท่ากับ 4.53 คะแนน เนื่องจากการเปล่ียนแปลงสภาพ
พื้นที่เป็นเมืองและพื้นที่เกษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คุณภาพน้ำผิวดิน
B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 5.51 คะแนน ที่อยู่ในระดับท่ีต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการควบคุมคุณภาพน้ำ
ไมใ่ หเ้ ส่ือมโทรมจนอาจนำเขา้ สู่สภาวะวิกฤตได้ในอนาคต คา่ คะแนนเฉลีย่ รวมเทา่ กับ 5.02

(4) ตัวช้ีวัดที่ส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวช้ีวัด
ในกล่มุ ดังกลา่ ว

โครงการเพม่ิ ประสิทธิภาพการบรหิ ารจดั การชน้ั คุณภาพลุ่มนำ้ 72

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ค่าคะแนนรายตวั ชี้วัดตามสถานภาพลมุ่ นา้ สาขา
ห้วยปิลอก (ลุ่มน้าแม่กลอง) สถานภาพหลกั (เตอื นภยั )

ัตวชี้วัดD30 0.01 สมดุล (0.01%)
D29 1.39 เตือนภัย (78.40%)
D28 1.50 เส่ียงภยั (21.53%)
D27 1.70 วิกฤต (0.00%)
D26 0.64
D25 0.00 5.51
D24 1.90 4.53
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.28
C20 1.96
C19 1.50
C18 0.02
C17 1.65
C16 0.00
C15 1.99
C14 1.61
B13 2.80
B12 2.30
B11
B10 0.00
A09 0.07
A08 1.52
A07 1.31
A06 2.82
A05 1.65
A04 0.00
A03
A02 1.81
A01 0.17

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

คา่ คะแนน

ทมี่ า : วเิ คราะหด์ ว้ ยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บริษัทท่ปี รกึ ษา 2562

ภาพที่ 5-23 สถานภาพรายตัวช้ีวดั ลมุ่ น้ำสาขาห้วยปิล๊อก ลุ่มน้ำแม่กลอง
10) ลมุ่ นำ้ สาขาที่ราบแม่นำ้ แมก่ ลอง

โครงการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ 73

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุม่ นำ้ ทีร่ าบน้ำแม่กลอง อยใู่ นระดับ เตือนภัย ทกุ ตัวช้ีวดั มีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวชี้วัด ดังแสดงในภาพท่ี 6-24 โดยปัญหาท่ีต้องรีบ
แก้ไขของลุ่มน้ำสาขาท่ีราบแม่นำ้ แม่กลอง คือ พื้นท่ีป่าไมป้ กคลุมปัจจุบนั มีพ้ืนทน่ี ้อยเมอื่ เปรียบเทียบกับพื้นท่ี
ล่มุ น้ำ และปัญหาท่เี ร่งดว่ น คือ คณุ ภาพน้ำผิวดิน ท่ีต้องควบคุมคุณภาพน้ำไม่ให้เสื่อมโทรม และปัญหาท่ีต้อง
เฝ้าระวัง คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ที่ต้องควบคุมให้มีการเก็บกักและมีการระบายน้ำท่ีมี
ประสทิ ธิภาพมากยง่ิ ขนึ้ โดยตัวชว้ี ดั หลักทม่ี ีผลตอ่ สถานภาพลุม่ นำ้ ในภาพรวม อธบิ ายได้ ดังนี้

(1) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 25 ตัวช้ีวัด เช่น
1) พื้นท่ีเส่ียงภัยดนิ ถล่ม A06 (เส่ียงน้อยหรอื ไม่เสย่ี ง) 2) ปริมาณน้ำทา่ ต่อปริมาณน้ำฝน B10 (มีน้ำเพียงพอ)
และ 3) ระบบบำบัดน้ำเสีย D23 (มีระบบบำบัดน้ำเสีย) เป็น โดยตัวช้ีวัดที่มีค่าคะแนนมากที่สุดในกลุ่มน้ี
ได้แก่ ท่ตี ้ังโรงงานอุตสาหกรรม C20 มคี า่ คะแนนเท่ากับ 2.00 ซ่งึ มแี นวโนม้ เปล่ียนแปลงสถานภาพล่มุ น้ำเข้า
ส่สู ภาวะเตอื นภยั ในอนาคต เป็นตน้

(2) ตัวชี้วัดท่ีส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 3 ตัวช้ีวัด
ได้แก่ 1) ความหนาแน่นของการระบายน้ำ A03 มีค่าคะแนนสูงท่ีสุดเท่ากับ 4.37 คะแนน เน่ืองจากการ
เปลี่ยนแปลงสภาพพื้นที่เป็นเมือง และพ้ืนที่เกษตรกรรมส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง
2) การประกาศเขตพื้นท่ีอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม D21 เน่ืองจากไม่มีการประกาศเขตพ้ืนท่ี
อนุรักษ์ในพื้นที่ลุ่มน้ำสาขา และ 3) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
D22 ซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกับการประกาศเขตพื้นที่อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติฯ โดยท้ัง 3 ตัวชี้วัดมีค่า
คะแนนเฉลย่ี เท่ากบั 3.84 คะแนน

(3) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 1 ตัวช้ีวัด ได้แก่
คุณภาพน้ำผิวดิน B11 มีค่าคะแนนเท่ากับ 4.60 คะแนน ที่อยู่ในระดับที่ต้องเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอในการ
ควบคมุ คุณภาพนำ้ ไมใ่ หเ้ สื่อมโทรมจนอาจนำเข้าส่สู ภาวะวกิ ฤตไดใ้ นอนาคต

(4) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมากท่ีสุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) มี 1 ตัวชี้วัด
ได้แก่ พ้ืนท่ีป่าไม้ปกคลุมปัจจุบันในพ้ืนที่ลุ่มน้ำ มีค่าคะแนนเท่ากับ 7.91 ซึ่งเป็นค่าคะแนนสูงสุดเนื่องจาก
พืน้ ทด่ี ังกล่าวเป็นพ้ืนที่ราบ ซ่ึงใช้ประโยชน์เป็นที่อยู่อาศัยและพ้ืนที่เกษตรกรรมเปน็ หลัก แนวทางการจัดการ
เพ่ิมพ้ืนท่ีป่าไม้ในบริเวณดังกล่าว ได้แก่ การเพิ่มพ้ืนท่ีป่าชายเลนเพ่ือสร้างสมดุลให้กับลุ่มน้ำและระบบนิเวศ
ตอ่ ไป

โครงการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชัน้ คณุ ภาพลุ่มนำ้ 74

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

คา่ คะแนนรายตวั ชี้วดั ตามสถานภาพลุม่ น้าสาขา
ทรี่ าบแมน่ ้าแม่กลอง (ลุม่ นา้ แมก่ ลอง) สถานภาพหลกั (เตือนภัย)

ัตวชี้วัด D30 0.05 3.40 สมดลุ (7.30%)
D29 1.35 3.75 เตอื นภยั (71.08%)
D28 0.96 เสยี่ งภยั (21.57%)
D27 1.49 4.60 วิกฤต (0.05%)
D26 0.73
D25 1.86 4.37 7.91
D24 1.89
D23 0.00
D22
D21
C20 2.00
C19 1.50
C18 0.90
C17 0.17
C16 0.83
C15 0.27
C14 0.22
B13 1.04
B12 0.70
B11
B10 0.00
A09 0.41
A08 0.10
A07 0.16
A06 0.01
A05 0.57
A04 0.27
A03
A02 0.09
A01

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

ค่าคะแนน

ทมี่ า : วเิ คราะหด์ ว้ ยระบบสารสนเทศภูมศิ าสตร์, บรษิ ัทท่ปี รึกษา 2562

ภาพท่ี 5-24 สถานภาพรายตวั ชี้วัด ลุ่มนำ้ สาขาทร่ี าบแม่น้ำแม่กลอง ลุ่มน้ำแมก่ ลอง
11) ลุ่มน้ำสาขาหว้ ยขาแขง้

โครงการเพม่ิ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การชน้ั คณุ ภาพลมุ่ นำ้ 75

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ผลการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำห้วยขาแข้ง อยู่ในระดับ เตือนภัย ทุกตัวช้ีวัดมีค่า
คะแนนรวมอยู่ในช่วง 25-50 คะแนน ค่าคะแนนรายตัวช้ีวัด ดังแสดงในภาพที่ 6-25 โดยปัญหาที่ต้อง
เรง่ ดว่ นของลุ่มน้ำสาขาห้วยขาแขง้ คือ ความหนาแน่นของการระบายน้ำ ที่ต้องควบคมุ ให้มีการเก็บกกั และมี
การระบายน้ำที่มปี ระสทิ ธภิ าพมากย่ิงขึ้น เชน่ ส่ิงกีดขวางทางระบายนำ้ และคุณภาพน้ำผิวดิน ท่ีต้องควบคุม
ไม่ให้เส่ือมโทรมไปมากกวา่ เดิม และปัญหาท่ีเฝ้าระวัง คือ ระยะเวลาการไหลของน้ำ ท่ีควรเฝ้าระวังให้มีการ
ไหลอยา่ งสม่ำเสมอ โดยตวั ช้ีวัดหลักทม่ี ผี ลต่อสถานภาพล่มุ น้ำในภาพรวม อธิบายได้ ดังน้ี

(1) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบน้อย (ค่าคะแนนต่ำกว่า 2.25 คะแนน) มี 21 ตัวชี้วัด เช่น
1) พ้ืนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม A04 (เสี่ยงน้อยหรือไม่เส่ียง) 2) เน้ือดิน A09 (สมบัติดินดี) และ 3) ร้อยละของการ
ใช้ประโยชน์ที่ดิน ชุมชน และสิ่งก่อสร้าง C16 (มีชุมชนและส่ิงปลูกสร้างน้อยเน่ืองจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็น
พื้นที่ป่าไม้) เป็นต้น โดยตัวชี้วัดท่ีมีค่าคะแนนมากท่ีสุดในกลุ่มน้ี ได้แก่ ป่าชุมชน D24 มีค่าคะแนนเท่ากับ 1.88
ซึง่ มีแนวโน้มเปลยี่ นแปลงสถานภาพลมุ่ น้ำเข้าส่สู ภาวะเตือนภยั ในอนาคตเน่ืองจากขาดปา่ ชมุ ชน เปน็ ตน้

(2) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบปานกลาง (ค่าคะแนน 2.25 – 4.50 คะแนน) มี 7 ตัวชี้วัด
เช่น 1) ระยะเวลาการไหลของน้ำ B12 มีค่าคะแนนสูงสุดในกลุ่มตัวช้ีวัดนี้ มคี ่าเท่ากับ 4.18 2) ศักยภาพการ
ให้น้ำของน้ำใต้ดิน B13 มีค่าคะแนนเท่ากับ 2.40 คะแนน เน่ืองจากพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยภูเขาสูงจึงมี
ศักยภาพในการให้น้ำใต้ดินต่ำ 3) การจัดการและควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือคุ้มครองส่ิงแวดล้อม D22
มคี ่าคะแนนเทา่ กบั 3.40 และ 4) ระบบบำบดั น้ำเสยี D23 มคี ่าคะแนนเทา่ กับ 2.40

(3) ตัวชี้วัดที่ส่งผลกระทบมาก (ค่าคะแนน 4.50 – 6.75 คะแนน) มี 2 ตัวชี้วัด ได้แก่
1) ความหนาแน่นของการระบายน้ำ A03 มีค่าคะแนนเท่ากบั 4.97 คะแนน เน่ืองจากการเปลย่ี นแปลงสภาพ
พื้นท่ีเป็นเมืองและพื้นท่เี กษตรกรรม ส่งผลให้ระบบการระบายน้ำลดประสิทธิภาพลง และ 2) คณุ ภาพน้ำผิว
ดนิ B11 มคี ่าคะแนนเท่ากบั 5.11 คะแนน ทีอ่ ยใู่ นระดับท่ตี ้องเฝ้าระวังอยา่ งสม่ำเสมอในการควบคุมคุณภาพ
นำ้ ไมใ่ ห้เสือ่ มโทรมจนอาจนำเข้าสสู่ ภาวะวกิ ฤตได้ในอนาคต คา่ คะแนนเฉล่ยี รวมเท่ากบั 5.04

(4) ตัวช้ีวัดท่ีส่งผลกระทบมากที่สุด (ค่าคะแนน 6.75 – 9.00 คะแนน) ไม่พบตัวชี้วัด
ในกลุ่มดงั กลา่ ว

โครงการเพ่มิ ประสิทธิภาพการบริหารจดั การช้นั คณุ ภาพลมุ่ นำ้ 76

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ค่าคะแนนรายตัวชว้ี ดั ตามสถานภาพลุ่มนา้ สาขา
หว้ ยขาแข้ง (ลุ่มน้าแมก่ ลอง) สถานภาพหลกั (เตือนภยั )

ัตวชี้วัดD30 0.31 สมดลุ (0.00%)
D29 1.09 เตือนภยั (93.90%)
D28 1.50 เสี่ยงภัย (6.07%)
D27 1.58 วิกฤต (0.00%)
D26 0.12
D25 0.00
D24 1.88
D23 2.40
D22 3.40
D21 0.00
C20 0.47
C19 0.86
C18 0.00
C17 1.73
C16 0.00
C15 1.70
C14 0.00
B13 2.40
B12 4.18
B11 5.11
B10 3.75
A09 0.06
A08 1.16
A07 0.31
A06 2.59
A05 3.09
A04 0.00
A03 4.97
A02 1.83
A01 0.02

0.00 2.25 4.50 6.75 9.00

ค่าคะแนน

ทีม่ า : วิเคราะห์ดว้ ยระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์, บริษัทท่ีปรกึ ษา 2562

ภาพท่ี 5-25 สถานภาพรายตัวชว้ี ดั ล่มุ น้ำสาขาห้วยขาแข้ง ลุ่มนำ้ แม่กลอง
2. ผลการประเมินสถานภาพลมุ่ นำ้ เพชรบรุ ี จำแนกรายล่มุ น้ำสาขา

โครงการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชน้ั คณุ ภาพลุม่ นำ้ 77

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

2.1 พน้ื ท่ีลุ่มน้ำเพชรบุรี ประกอบด้วย 3 ลุ่มน้ำสาขา อยู่ในสถานภาพเตือนภัยท้ัง 3 ลุ่มน้ำสาขา คือ
แม่น้ำเพชรบุรีตอนบน ห้วยแม่ประจันต์ และแม่น้ำเพชรบุรีตอนล่าง ผลการประเมินสถานภาพจำแนกรายลุ่มน้ำ
สาขา ดงั แสดงในตารางที่ 5-4 และภาพท่ี 5-26 ถึงภาพท่ี 5-29

ตารางท่ี 5-4 ผลการประเมนิ สถานภาพลุ่มนำ้ สาขาในพน้ื ท่ลี มุ่ น้ำเพชรบุรี

ลำดับ ลมุ่ น้ำหลกั ลมุ่ นำ้ สาขา สถานภาพ พน้ื ท่ี รวมพื้นที่ รอ้ ยละของ สถานภาพ
(ตร.กม.) ลุ่มน้ำสาขา ลมุ่ นำ้ สาขา รวม
1 ล่มุ น้ำเพชรบรุ ี แม่นำ้ เพชรบรุ ตี อนบน วกิ ฤต (ตร.กม.)
112.81 3,528.39 3.20
เสย่ี งภัย 1,317.59 37.34
2,095.73 1,128.01 *59.40 เตือนภัย
เตอื นภยั * 0.01
0.27 1,603.10 0.62
สมดลุ 6.95 40.47
456.53 *56.26 เตือนภยั
2 ล่มุ น้ำเพชรบรุ ี ห้วยแมป่ ระจันต์ วกิ ฤต 634.62 2.64
29.82
เสีย่ งภัย ไม่มี ไมม่ ี
78.49 4.89
เตอื นภัย* 1,404.75 *87.59 เตอื นภยั
119.79 7.47
สมดลุ 6,257.35

3 ลมุ่ น้ำเพชรบรุ ี แม่น้ำเพชรบรุ ตี อนลา่ ง วิกฤต

เส่ียงภัย

เตือนภยั *

สมดลุ

รวมพืน้ ทล่ี มุ่ น้ำเพชรบุรี

ที่มา : วิเคราะหด์ ้วยระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์, บรษิ ทั ที่ปรึกษา 2562

โครงการเพิ่มประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การช้ันคุณภาพลมุ่ นำ้ 78

คมู่ ือการประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-26 แผนท่แี สดงผลประเมินสถานภาพล่มุ น้ำสาขาในพนื้ ท่ีลุ่มนำ้ เพชรบรุ ี

โครงการเพมิ่ ประสิทธภิ าพการบริหารจดั การช้ันคุณภาพล่มุ น้ำ 79

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพท่ี 5-27 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาลุ่มนำ้ เพชรบุรีตอนบน ล่มุ น้ำเพชรบรุ ี 80

โครงการเพ่ิมประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชัน้ คณุ ภาพล่มุ นำ้

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวันตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-28 สถานภาพลมุ่ น้ำสาขาหว้ ยแม่ประจนั ต์ ลุ่มน้ำเพชรบุรี 81

โครงการเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การชั้นคุณภาพลมุ่ น้ำ

คมู่ อื การประเมินสถานภาพลุ่มน้ำภาคตะวนั ตกและภาคกลาง

ภาพที่ 5-29 สถานภาพล่มุ น้ำสาขาแม่นำ้ เพชรบุรีตอนลา่ ง ลุ่มนำ้ เพชรบรุ ี
2.2 ผลการประเมินสถานภาพรายลุ่มนำ้ สาขาของลุ่มน้ำเพชรบุรี โดยใช้ตัวชี้วัด 36 ตวั ใน 4 กลุ่ม
ดงั แสดงในตารางท่ี 5-5 และมีรายละเอยี ดของแตล่ ะล่มุ นำ้ สาขา ดงั น้ี

โครงการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการบริหารจดั การชั้นคณุ ภาพล่มุ น้ำ 82